atha khalu mahāmatir bodhisattvo mahāsattvaḥ punar api bhagavantam etad avocat -
deśayatu me bhagavān, deśayatu sugataḥ, yaddeśanāpāṭhe bhagavatā anirodhānutpādagrahaṇaṃ kṛtam |
uktaṃ ca tvayā yathā tathāgatasyaitad adhivacanamanirodhānutpāda iti |
tatkimayaṃ bhagavan abhāvo ’nirodhānutpādaḥ, uta tathāgatasyaitatparyāyāntaram? yad bhagavān evam āha - aniruddhā anutpannāś ca bhagavatā (78,1) sarvadharmā deśyante sadasatpakṣādarśanāt |
yadyanutpannāḥ sarvadharmā iti bhagavan dharmagrahaṇaṃ na prāpnoti, ajātatvāt sarvadharmāṇām |
atha paryāyāntarametatkasyaciddharmasya, taducyatāṃ bhagavan |
bhagavān āha - tena hi mahāmate śṛṇu, sādhu ca suṣṭhu ca manasikuru | bhāṣiṣye ’haṃ te |
sādhu bhagavann iti mahāmatir bodhisattvo mahāsattvo bhagavataḥ pratyaśrauṣīt |
bhagavāṃs tasyaitad avocat - na hi mahāmate abhāvas tathāgato na ca sarvadharmāṇām anirodhānutpādagrahaṇam |
na pratyayo ’pekṣitavyo na ca nirarthakam anutpādagrahaṇaṃ kriyate mayā |
kiṃ tu mahāmate manomayadharmakāyasya tathāgatasyaitad adhivacanaṃ yatra sarvatīrthakaraśrāvakapratyekabuddhasaptabhūmipratiṣṭhitānāṃ ca bodhisattvānāmaviṣayaḥ |
so ’nutpādas tathāgatasya |
etan mahāmate paryāyavacanam |
tadyathā mahāmate indraḥ śakraḥ puraṃdaraḥ, hasyaḥ karaḥ pāṇiḥ, tanur dehaṃ śarīram, pṛthivī bhūmirvasuṃdharā, khamākāśaṃ gaganam |
ityevamādyānāṃ bhāvānāmekaikasya bhāvasya bahavaḥ paryāyavācakāḥ śabdā bhavanti vikalpitāḥ |
na caiṣāṃ nāmabahutvād bhāvabahutvaṃ vikalpyate |
na ca svabhāvo na bhavati |
evaṃ mahāmate ahamapi sahāyāṃ lokadhātau tribhir nāmāsaṃkhyeyaśatasahasrair bālānāṃ śravaṇāvabhāsam āgacchāmi |
taiś cābhilapanti mām, na ca prajānanti tathāgatasyaite nāmaparyāyā iti |
tatra kecin mahāmate tathāgatam iti māṃ saṃprajānanti |
kecit svayaṃbhuvam iti |
nāyakaṃ vināyakaṃ pariṇāyakaṃ buddhamṛṣiṃ vṛṣabhaṃ brahmāṇaṃ viṣṇumīśvaraṃ pradhānaṃ kapilaṃ bhūtāntamariṣṭaneminaṃ somaṃ bhāskaraṃ rāmaṃ vyāsaṃ śukamindraṃ baliṃ varuṇam iti caike saṃjānanti |
apare anirodhānutpādaṃ śūnyatāṃ tathatāṃ satyatāṃ bhūtatāṃ bhūtakoṭiṃ dharmadhātuṃ nirvāṇaṃ nityaṃ samatāmadvayamanirodhamanimittaṃ pratyayaṃ buddhahetūpadeśaṃ vimokṣaṃ mārgasatyāni sarvajñaṃ jinaṃ manomayam iti caike saṃjānanti |
evamādibhir mahāmate paripūrṇaṃ tribhir nāmāsaṃkhyeyaśatasahasrair anūnair anadhikair ihānyeṣu ca lokadhātuṣu māṃ janāḥ saṃjānante udakacandra ivāpraviṣṭanirgatam |
na ca bālā avabudhyante dvayāntapatitayā saṃtatyā |
atha ca satkurvanti gurukurvanti mānayanti pūjayanti ca māṃ padārthaniruktyakuśalā abhinnasaṃjñāḥ, na svanayaṃ prajānantiṃ deśanārutapāṭhābhiniviṣṭāḥ |
anirodhānutpādamabhāvaṃ kalpayiṣyanti na ca tathāgatanāmapadaparyāyāntaramindraśakrapuraṃdaraṃ na svanayapratyavasthānapāṭhamadhimokṣanti, yathārutārthapāṭhānusāritvāt sarvadharmāṇām |
evaṃ ca mahāmate vakṣyanti te mohapuruṣāḥ - yathāruta evārthaḥ, ananyo ’rtho rutād iti |
tat kasya hetoḥ? yaduta arthasyāśarīratvād rutādanyo ’rtho na bhavati |
kiṃ tu rutam evārtha iti rutasvabhāvāparijñānād avidagdhabuddhayaḥ |
na tv evaṃ jñāsyanti mahāmate yathā rutamutpannapradhvaṃsi, artho ’nutpannapradhvaṃsī |
rutaṃ mahāmate akṣarapatitam, artho ’nakṣarapatitaḥ |
bhāvābhāvavivarjitatvādajanmāśarīram |
na ca mahāmate tathāgatā akṣarapatitaṃ dharmaṃ deśayanti |
akṣarāṇāṃ sadasato ’nupalabdheḥ |
anyatra akṣarapatitāśayaḥ punar mahāmate yo ’kṣarapatitaṃ dharmaṃ deśayati, sa ca pralapati, nirakṣaratvād dharmasya |
ata etasmāt kāraṇān mahāmate uktaṃ deśanāpāṭhe mayā anyaiś ca buddhabodhisattvaiḥ yathaikam apy akṣaraṃ tathāgatā nodāharanti na pratyāharantīti |
tatkasya (79,1) hetoḥ? yaduta anakṣaratvād dharmāṇām |
na ca nārthopasaṃhitam udāharanti |
udāharanty eva vikalpam upādāya |
anupādānān mahāmate sarvadharmāṇāṃ śāsanalopaḥ syāt |
śāsanānāṃ lopāc ca buddhapratyekabuddhaśrāvakabodhisattvānāmabhāvaḥ syāt |
tadabhāvātkiṃ kasya deśyeta? ata etasmāt kāraṇān mahāmate bodhisattvena mahāsattvena deśanāpāṭharutānabhiniviṣṭena bhavitavyam |
sa vyabhicārī mahāmate deśanāpāṭhaḥ |
sattvāśayapravṛttatvān nānādhimuktikānāṃ sattvānāṃ dharmadeśanā kriyate cittamanomanovijñānavyāvṛttyarthaṃ mayā anyaiś ca tathāgatair arhadbhiḥ samyaksaṃbuddhaiḥ, na svapratyātmāryajñānādhigamapratyavasthānāt sarvadharmanirābhāasasvacittadṛśyamātrāvabodhād dvidhāvikalpasya vyāvṛttitaḥ |
arthapratiśaraṇena mahāmate bodhisattvena mahāsattvena bhavitavyaṃ na vyañjanapratiśaraṇena |
vyañjanānusārī mahāmate kulaputro vā kuladuhitā vā svātmānaṃ ca nāśayati, parārthāṃś ca nāvabodhayati |
kudṛṣṭipatitayā saṃtatyā svapakṣaṃ vibhrāmyate kutīrthakaiḥ sarvadharmabhūmisvalakṣaṇākuśalaiḥ padaniruktyanabhijñaiḥ ||
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.