Bibliotheca Polyglotta

OE03: Vafþrúðnismál

Complete text

Vafþrúðnismál

Vavthrudnesord
(Vafþrúþnesmǫ́l)

Vafthruthnismol
The Ballad of Vafthruthnir

1.
„Ráð þú mér nú, Frigg,
alls mik fara tíðir
at vitja Vafþrúðnis;
forvitni mikla
kveð ek mér á fornum stǫfum
við þann inn alsvinna jǫtun.“

Oden kvad.
1.
„Raad mig nu, Frigg!
fare at gjeste
jeg Vavthrudne vil;
gammel visdom
gad jeg vel friste
med alkloge jotun.“

Othin spake:
1.
„Counsel me, Frigg, |
for I long to fare,
And Vafthruthnir fain would find;
In wisdom old |
with the giant wise
Myself would I seek to match.“

Frigg kvað:
2.
„Heima letja
ek mynda Herjafǫðr
í gǫrðum goða,
þvíat engi jǫtun
ek hugða jafnramman
sem Vafþrúðni vera.“

Frigg kvad.
2.
„Hjemme jeg holde
Hærfader gad
her i guders gaard;
thi jotun ei
jeg jevnklog tror
med Vavthrudne være.“

Frigg spake:
2.
„Heerfather here |
at home would I keep,
Where the gods together dwell;
Amid all the giants |
an equal in might
To Vafthruthnir know I none.“

Óðinn kvað:
3.
„Fjǫlð ek fór,
fjǫlð ek freistaða,
fjǫlð ek reynda regin;
hitt vil ek vita,
hvé Vafþrúðnis
salakynni sé.“

Oden kvad.
3.
„Mangt jeg fór,
mangt jeg fristed,
mangt jeg magter prøved;
vil jeg det vide,
hvad Vavthrudne
har for hus og hjem.“

Othin spake:
3.
„Much have I fared, |
much have I found.
Much have I got from the gods;
And fain would I know |
how Vafthruthnir now
Lives in his lofty hall.“

Frigg kvað:
4.
„Heill þú farir!
heill þú aptr komir!
heill þú á sinnum sér!
œði þér dugi,
hvars þú skalt, Aldafǫðr,
orðum mæla jǫtun.“

Frigg kvad.
4.
„Heldig du drage,
heldig kom hjem,
heldig paa veie vær;
snillet ei svigte,
der du, slegters fader!
jotnen skal binde i ord.“

Frigg spake:
4.
„Safe mayst thou go, |
safe come again,
And safe be the way thou wendest!
Father of men, |
let thy mind be keen
When speech with the giant thou seekest.“

5.
Fór þá Óðinn
at freista orðspeki
þess ins alsvinna jǫtuns;
at hǫllu hann kom
ok átti Íms faðir;
inn gekk Yggr þegar.

5.
Fór da Oden
ordkløgt at friste -
hin alkloge jotuns;
til hal han kom,
Hym’s faders bo,
ind gik Ygg da strax.

5.
The wisdom then |
of the giant wise
Forth did he fare to try;
He found the hall |
of the father of Im,
And in forthwith went Ygg.

Óðinn kvað:
6.
„Heill þú nú, Vafþrúðnir!
nú em ek í hǫll kominn
á þik sjálfan sjá;
hitt vil ek fyrst vita,
ef þú fróðr sér
eða alsviðr, jǫtunn.“

Oden kvad.
6.
„Held dig, Vavthrudne!
hid i hal jeg kom
for dig selv at se;
først jeg vil vidde,
om vis du er,
ja vel alklog jotun.“

Othin spake:
6.
„Vafthruthnir, hail! |
to thy hall am I come,
For thyself I fain would see;
And first would I ask |
if wise thou art,
Or, giant, all wisdom hast won.“

Vafþrúðnir kvað:
7.
„Hvat er þat manna
er í mínum sal
verpumk orði á?
Út þú né komir
órum hǫllum frá,
nema þú inn snotrari sér.“

Vavthrudne kvad.
7.
„Hvad mand er det,
som i min sal her
taler ord mig til?
ei skal du komme
ud af vor hal,
uden du visest er.“

Vafthruthnir spake:
7.
„Who is the man |
that speaks to me,
Here in my lofty hall?
Forth from our dwelling |
thou never shalt fare,
Unless wiser than I thou art.“

Óðinn kvað:
8.
„Gagnráðr ek heiti,
nú emk af gǫngu kominn
þyrstr til þinna sala;
laðar þurfi
hefi ek lengi farit
ok þinna andfanga, jǫtunn.“

Oden kvad.
8.
„Gagnraad jeg heder,
fra gange jeg kom
tørstig til dit tag;
har til velkomst trang
- vidt har jeg faret –
og, jotun! aabent hus.“

Othin spake:
8.
„Gagnrath they call me, |
and thirsty I come
From a journey hard to thy hall;
Welcome I look for, |
for long have I fared,
And gentle greeting, giant.“

Vafþrúðnir kvað:
9.
„Hví þú þá, Gagnráðr,
mælisk af gólfi fyr?
Farðu í sess í sal!
Þá skal freista
hvárr fleira viti,
gestr eða inn gamli þulr.“

Vavthrudne kvad.
9.
„Hvi da, Gagnraad,
fra gulv tale?
tag du sæde i sal;
da skal fristes,
hvem flest vel ved,
gjest eller taler graa.“

Vafthruthnir spake:
9.
„Why standest thou there |
on the floor whilst thou speakest?
A seat shalt thou have in my hall;
Then soon shall we know |
whose knowledge is more,
The guest's or the sage's gray.“

Óðinn kvað:
10.
„Óauðigr maðr,
er til auðigs kømr,
mæli þarft eða þegi;
ofrmælgi mikil
hygg ek at illa geti
hveim er við kaldrifjaðan kømr.“

Oden kvad.
10.
„Ringe mand
for rig mand stedt
tale til tarv eller tie;
megen snak kun
mén hver volder,
som hos gram er gjest.“

Othin spake:
10.
„If a poor man reaches |
the home of the rich,
Let him wisely speak or be still;
For to him who speaks |
with the hard of heart
Will chattering ever work ill.“

Vafþrúðnir kvað:
11.
„Segðu mér, Gagnráðr,
alls þú á gólfi vill
þíns um freista frama,
hvé sá hestr heitir
er hverjan dregr
dag of dróttmǫgu.“

Vavthrudne kvad.
11.
„Sig du mig, Gagnraad,
da fra gulv du vil
vove dit visdomsry:
hvad den hest heder,
som hen trekker
hver dag om folkeflok?“

Vafthruthnir spake:
11.
„Speak forth now, Gagnrath, |
if there from the floor
Thou wouldst thy wisdom make known:
What name has the steed |
that each morn anew
The day for mankind doth draw?“

Óðinn kvað:
12.
„Skinfaxi heitir
er inn skíra dregr
dag um dróttmǫgu;
hesta beztr
þykkir hann með
Hreiðgotum,
ey lýsir mǫn af mari.“

Oden kvad.
12.
„Skinfaxe heder,
den skjeren dag
trekker om folkeflok;
raskeste hest
blandt Reidgoter kjendt,
jevnt lyser fax af fole.“

Othin spake:
12.
„Skinfaxi is he, |
the steed who for men
The glittering day doth draw;
The best of horses |
to heroes he seems,
And brightly his mane doth burn.“

Vafþrúðnir kvað:
13.
„Segðu þat, Gagnráðr,
alls þú á gólfi vill
þíns of freista frama,
hvé sá jór heitir
er austan dregr
nótt of nýt regin.“

Vavthrudne kvad.
13.
„Sig du det, Gagnraad,
da fra gulv du vil
vove dit visdomsry:
hvad den hest heder,
som hen trekker
nat om gode guder?“

Vafthruthnir spake:
13.
„Speak forth now, Gagnrath, |
if there from the floor
Thou wouldst thy wisdom make known:
What name has the steed |
that from East anew
Brings night for the noble gods?“

Óðinn kvað:
14.
„Hrímfaxi heitir
er hverja dregr
nótt of nýt regin;
méldropa fellir
hann morgin hvern,
þaðan kømr døgg um dala.“

Oden kvad.
14.
„Hrimfaxe heder
hest, som trekker
nat om gode guder;
mundbid-stenk den
hver morgen strør,
deraf staar dugg i dale.“

Othin spake:
14.
„Hrimfaxi name they |
the steed that anew
Brings night for the noble gods;
Each morning foam |
from his bit there falls,
And thence come the dews in the dales.“

Vafþrúðnir kvað:
15.
Segðu þat, Gagnráðr,
alls þú á gólfi vill
þíns um freista frama,
hvé sú á heitir
er deilir með jǫtna sonum
grund ok með goðum.“

Vavthrudne kvad.
15.
„Sig du det, Gagnraad,
da fra gulv du vil
vove dit visdomsry:
hvad den elv heder,
som for jotners børn
og guder skifter grund?“

Vafthruthnir spake:
15.
„Speak forth now, Gagnrath, |
if there from the floor
Thou wouldst thy wisdom make known:
What name has the river |
that 'twixt the realms
Of the gods and the giants goes?“

Óðinn kvað:
16.
„Ífing heitir á
er deilir með jǫtna sonum
grund ok með goðum;
opin renna
hon skal um aldrdaga,
verðrat íss á á.“

Oden kvad.
16.
„Iving den elv,
som for jotners børn
og guder skifter grund;
aaben den gaar
til evig tid,
dekker ei is den elv.“

Othin spoke:
16.
„Ifing is the river |
that 'twixt the realms
Of the gods and the giants goes;
For all time ever |
open it flows,
No ice on the river there is.“

Vafþrúðnir kvað:
17.
„Segðu þat, Gagnráðr,
alls þú á gólfi vill
þíns um freista frama,
hvé sá vǫllr heitir
er finnask vígi at
Surtr ok in svásu goð.“

Vavthrudne kvad.
17.
„Sig du det, Gagnraad,
da fra gulv du vil
vove dit visdomsry:
hvad den vold heder,
hvor paa val treffes
Surt og gode guder?“

Vafthruthnir spake:
17.
„Speak forth now, Gagnrath, |
if there from the floor
Thou wouldst thy wisdom make known:
What name has the field |
where in fight shall meet
Surt and the gracious gods?“

Óðinn kvað:
18.
„Vígríðr heitir vǫllr
er finnask vígi at
Surtr ok in svásu goð;
hundrað rasta
hann er á hverjan veg,
sá er þeim vǫllr vitaðr.“

Oden kvad.
18.
„Vigrid den vold,
hvor paa val treffes
Surt og gode guder;
hundred raster
rekker hver vei den,
er den vold dem víst.“

Othin spake:
18.
„Vigrith is the field |
where in fight shall meet
Surt and the gracious gods;
A hundred miles |
each way does it measure.
And so are its boundaries set.“

Vafþrúðnir kvað:
19.
„Fróðr ertu nú, gestr,
far þú á bekk jǫtuns,
ok mælumk í sessi saman;
hǫfði veðja
vit skulum hǫllu í,
gestr, of geðspeki.“

Vavthrudne kvad.
19.
„Klog er du, gjest,
kom i min benk,
tale vi sammen saa;
hoved mod hoved
vi i hal vedde,
gjest! om visdom vor.“

Vafthruthnir spake:
19.
„Wise art thou, guest! |
To my bench shalt thou go,
In our seats let us speak together;
Here in the hall |
our heads, O guest,
Shall we wager our wisdom upon.“

Óðinn kvað:
20.
„Segðu þat it eina,
ef þitt œði dugir
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan jǫrð um kom
eða upphiminn
fyrst, inn fróði jǫtunn.“

Oden kvad.
20.
„Sig for det første,
om du fuldklog er,
og du, Vavthrudne, véd:
hvoraf jord først kom,
du kloge jotun,
og høie himlens hvælv?“

Othin spake:
20.
„First answer me well, |
if thy wisdom avails,
And thou knowest it, Vafthruthnir, now:
In earliest time |
whence came the earth,
Or the sky, thou giant sage?“

Vafþrúðnir kvað:
21.
„Ór Ymis holdi
var jǫrð of skǫpuð
en ór beinum bjǫrg,
himinn ór hausi
ins hrímkalda jǫtuns,
en ór sveita sjór.“

Vavthrudne kvad.
21.
„Af Ymes kjød
blev jorden skabt
og bjerge af hans ben;
himlen af iskold
jotuns skalle,
af blodet bølgens dyb.“

Vafthruthnir spake:
21.
„Out of Ymir's flesh |
was fashioned the earth,
And the mountains were made of his bones;
The sky from the frost-cold |
giant's skull,
And the ocean out of his blood.“

Óðinn kvað:
22.
„Segðu þat annat,
ef þitt œði dugir
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan máni um kom
svá at ferr menn yfir,
eða sól it sama.“

Oden kvad.
22.
„Sig du det andet,
om du evner det,
og du, Vavthrudne, véd:
hvoraf maanen kom,
som om mænd drager,
og solen sammelund?“

Othin spake:
22.
„Next answer me well, |
if thy wisdom avails,
And thou knowest it, Vafthruthnir, now:
Whence came the moon, |
o'er the world of men
That fares, and the flaming sun?“

Vafþrúðnir kvað:
23.
„Mundilfœri heitir,
hann er Mána faðir
ok svá Sólar it sama;
himin hverfa
þau skulu hverjan dag
ǫldum at ártali.“

Vavthrudne kvad.
23.
„Mundilfore er
maanens fader
og solens sammelund;
drage om himlen
hver dag de skal
ætter til aaremaal.“

Vafthruthnir spake:
23.
„Mundilferi is he |
who begat the moon,
And fathered the flaming sun;
The round of heaven |
each day they run,
To tell the time for men.“

Óðinn kvað:
24.
„Segðu þat it þriðja,
alls þik svinnan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan dagr um kom,
sá er ferr drótt yfir,
eða nótt með niðum.“

Oden kvad.
24.
„Sig du det tredje,
da du sagnklog er,
og du, Vavthrudne, véd:
hvoraf dagen kom,
som om døgnbørn gaar,
og nat med néets mulm?“

Othin spake:
24.
„Third answer me well, |
if wise thou art called,
If thou knowest it, Vafthruthnir, now:
Whence came the day, |
o'er mankind that fares,
Or night with the narrowing moon?“

Vafþrúðnir kvað:
25.
„Dellingr heitir,
hann er Dags faðir,
en Nótt var Nǫrvi borin;
ný ok nið
skópu nýt regin
ǫldum at ártali.“

Vavthrudne kvad.
25.
„Delling han heder,
dagens fader,
men natten Nor blev født;
ny skabte og né
naadige magter
ætter til aaremaal.“

Vafthruthnir spake:
25.
„The father of day |
is Delling called,
And the night was begotten by Nor;
Full moon and old |
by the gods were fashioned,
To tell the time for men.“

Óðinn kvað:
26.
„Segðu þat it fjórða,
alls þik fróðan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan vetr um kom
eða varmt sumar
fyrst með fróð regin.“

Oden kvad.
26.
„Sig du det fjerde,
da du fuldklog er,
og du, Vavthrudne, véd:
hvoraf vinter først
og sommer varm
blandt kloge magter kom?“

Othin spake:
26.
„Fourth answer me well, |
if wise thou art called,
If thou knowest it, Vafthruthnir, now:
Whence did winter come, |
or the summer warm,
First with the gracious gods?“

Vafþrúðnir kvað:
27.
„Vindsvalr heitir,
hann er Vetrar faðir,
en Svásuðr sumars.“

Vavthrudne kvad.
27.
„Vindsval han heder,
vintrens fader,
men Svaasud somrens er;“
- - - - -

Vafthruthnir spake:
27.
„Vindsval he was |
who was winter's father,
And Svosuth summer begat;“
. . . . .
. . . . .
. . . . . . .

Óðinn kvað:
28.
„Segðu þat it fimmta,
alls þik fróðan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hverr ása elztr
eða Ymis niðja
yrði í árdaga.“

Oden kvad.
28.
„Sig du det femte,
da du fuldklog er,
og du, Vavthrudne, véd:
hvem af jotner ældst,
af Ymes slegt,
blev til i tiders gry?“

Othin spake:
28.
„Fifth answer me well, |
if wise thou art called,
If thou knowest it, Vafthruthnir, now:
What giant first |
was fashioned of old,
And the eldest of Ymir's kin?“

Vafþrúðnir kvað:
29.
„Ørófi vetra
áðr væri jǫrð of skǫpuð,
þá var Bergelmir borinn,
Þrúðgelmir
var þess faðir
en Aurgelmir afi.“

Vavthrudne kvad.
29.
„Utal af aar,
før jord blev skabt,
Bergelme baaren blev;
Thrudgelme var
thursens fader,
Aurgelme farfader.“

Vafthruthnir spake:
29.
„Winters unmeasured |
ere earth was made
Was the birth of Bergelmir;
Thruthgelmir's son |
was the giant strong,
And Aurgelmir's grandson of old.“

Óðinn kvað:
30.
„Segðu þat it sétta,
alls þik svinnan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan Aurgelmir kom
með jǫtna sonum
fyrst, inn fróði jǫtunn.“

Oden kvad.
30.
„Sig du det sjette,
da du sagnklog er,
og du, Vavthrudne, véd:
hvoraf Aurgelme først
blandt jothers børn
kom, du kloge jotun?“

Othin spake:
30.
„Sixth answer me well, |
if wise thou art called,
If thou knowest it, Vafthruthnir, now:
Whence did Aurgelmir come |
with the giants' kin,
Long since, thou giant sage?“

Vafþrúðnir kvað:
31.
„Ór Élivágum
stukku eitrdropar,
svá óx, unz varð jǫtunn;
þar órar ættir
kómu allar saman;
því er þat æ allt til atalt.“

Vavthrudne kvad.
31.
„Fra Elevaager
fór edderstenk,
voxed til jotuns vext;
stammer fra ham
hele vor slegt,
thi er det alt saa argt.“

Vafthruthnir spake:
31.
„Down from Elivagar |
did venom drop,
And waxed till a giant it was;
And thence arose |
our giants' race,
And thus so fierce are we found.“

Óðinn kvað:
32.
„Segðu þat it sjaunda,
alls þik svinnan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvé sá bǫrn gat
inn baldni jǫtunn
er hann hafðit gýgjar gaman.“

Oden kvad.
32.
„Sig du det syvende,
da du sagnklog er,
og du Vavthrudne, véd:
hvordan avled børn
den jotun gram -
nød dog ei gygr’s gammen?“

Othin spake:
32.
„Seventh answer me well, |
if wise thou art called,
If thou knowest it, Vafthruthnir, now:
How begat he children, |
the giant grim,
Who never a giantess knew?“

Vafþrúðnir kvað:
33.
„Undir hendi vaxa
kváðu hrímþursi
mey ok mǫg saman;
fótr við fœti
gat ins fróða jǫtuns
sexhǫfðaðan son.“

Vavthrudne kvad.
33.
„Under hans arm
jotnen der voxed
dreng og datter frem;
sexhov’det søn
den snilde jotuns
fod med foden fik.“

Vafthruthnir spake:
33.
„They say 'neath the arms |
of the giant of ice
Grew man-child and maid together;
And foot with foot |
did the wise one fashion
A son that six heads bore.“

Óðinn kvað:
34.
„Segðu þat it átta,
alls þik svinnan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvat þú fyrst of mant
eða fremst of veizt,
þú ert alsviðr, jǫtunn.“

Oden kvad.
34.
„Sig du det ottende,
da du sagnklog er,
og du, Vavthrudne, véd:
hvad du mindes først
og fremmest véd?
du er alklog jotun!“

Othin spake:
34.
„Eighth answer me well, |
if wise thou art called,
If thou knowest it, Vafthruthnir, now:
What farthest back |
dost thou bear in mind?
For wide is thy wisdom, giant!“

Vafþrúðnir kvað:
35.
„Ørófi vetra
áðr væri jǫrð um skǫpuð,
þá var Bergelmir borinn;
þat ek fyrst um man
er sá inn fróði jǫtunn
var á lúðr um lagiðr.“

Vavthrudne kvad.
35.
„Utal af aar,
før jord blev skabt,
Bergelme baaren blev;
det jeg mindes først,
da paa fergen blev
forfarne jotun frelst.“

Vafthruthnir spake:
35.
„Winters unmeasured |
ere earth was made
Was the birth of Bergelmir;
This first knew I well, |
when the giant wise
In a boat of old was borne.“

Óðinn kvað:
36.
„Segðu þat it níunda,
alls þik svinnan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan vindr um kømr,
svá at ferr vág yfir;
æ menn han sjálfan um sjá.“

Oden kvad.
36.
„Sig du det niende,
da du sagnklog er,
og du, Vavthrudne, véd
hvoraf vind kommer,
som ad voven gaar,
aldrig den selv man ser.“

Othin spake:
36.
„Ninth answer me well, |
if wise thou art called,
If thou knowest it, Vafthruthnir, now:
Whence comes the wind |
that fares o'er the waves,
Yet never itself is seen?“

Vafþrúðnir kvað:
37.
„Hræsvelgr heitir,
er sitr á himins enda,
jǫtunn í arnar ham;
af hans vængjum
kveða vind koma
alla menn yfir.“

Vavthrudne kvad.
37.
„Hræsvelg sidder
ved himlens rand,
jotun i ørneham;
af hans vinger
vind siges komme
udover alle mænd.“

Vafthruthnir spake:
37.
„In an eagle's guise |
at the end of heaven
Hræsvelg sits, they say;
And from his wings |
does the wind come forth
To move o'er the world of men.“

Óðinn kvað:
38.
„Segðu þat it tíunda,
alls þú tíva røk
ǫll, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan Njǫrðr um kom
með ása sonum
- hofum ok hǫrgum
hann ræðr hunnmǫrgum -
ok varðat hann ásum alinn.“

Oden kvad.
38.
„Sig du det tiende,
da om seirguder
alt du, Vavthrudne, véd:
hvorfra Njord kom ind
blandt æsers børn -
horge og hov han
har helt mange –
er ei dog af æsers æt?“

Othin spake:
38.
„Tenth answer me now, |
if thou knowest all
The fate that is fixed for the gods:
Whence came up Njorth |
to the kin of the gods,--
(Rich in temples |
and shrines he rules,--)
Though of gods he was never begot?“

Vafþrúðnir kvað:
39.
„Í Vanaheimi
skópu hann vís regin
ok seldu at gíslingu goðum;
í aldar røk
hann mun aptr koma
heim með vísum vǫnum.“

Vavthrudne kvad.
39.
„I Vanaheim ham
vísvætter skabte,
gav ham guder til gisl;
ved alts ende
atter han kommer
til vise vaner hjem.“

Vafthruthnir spake:
39.
„In the home of the Wanes |
did the wise ones create him,
And gave him as pledge to the gods;
At the fall of the world |
shall he fare once more
Home to the Wanes so wise.“

Óðinn kvað:
40.
„Segðu þat et ellipta,
-- -- --
hvar ýtar túnum í
hǫggvask hverjan dag.“

Oden kvad.
40.
„Sig du det ellevte,
hvor svende i tun
hugges dag paa dag?
kaarer faldne,
fra kamp rider;
sidder i fred saa sammen.“

Othin spake:
40.
„Eleventh answer me well, |
. . . . .
. . . . . . .
What men . . . . . . |
in . . . . . . home
Each day to fight go forth?“

Vafþrúðnir kvað:
41.
„Allir einherjar
Óðins túnum í
hǫggvask hverjan dag;
val þeir kjósa
ok ríða vígi frá,
sitja meirr um sáttir saman.“

Vavthrudne kvad.
41.
„Alle einherjer
i Odens tun
hugges dag paa dag;
kaarer faldne,
fra kamp rider,
sidder i fred saa sammen.“

Vafthruthnir spake:
41.
„The heroes all |
in Othin's hall
Each day to fight go forth;
They fell each other, |
and fare from the fight
All healed full soon to sit.“

Óðinn kvað:
42.
„Segðu þat it tólpta,
hví þú tíva røk
ǫll, Vafþrúðnir, vitir;
frá jǫtna rúnum
ok allra goða
segir þú it sannasta,
inn alsvinni jǫtunn.“

Oden kvad.
42.
"Sig du det tolvte,
hvi om seirguder
alt du, Vavthrudne, véd:
om jotners raad,
alle de guders,
sandeste siger du,
du alkloge jotun!“

Othin spake:
42.
„Twelfth answer me now |
how all thou knowest
Of the fate that is fixed for the gods;
Of the runes of the gods |
and the giants' race
The truth indeed dost thou tell,
(And wide is thy wisdom, giant!)“

Vafþrúðnir kvað:
43.
„Frá jǫtna rúnum
ok allra goða
ek kann segja satt,
þvíat hvern hefi ek heim um komit;
níu kom ek heima
fyr Niflhel neðan;
hinig deyja ór helju halir.“

Vavthrudne kvad.
43.
„Om jotners raad,
alle de guders,
sandt jeg sige kan;
thi verden hver
jeg vandret har,
til verdner ni,
om Nivlhel ned,
did hedengangne gaar.“

Vafthruthnir spake:
43.
„Of the runes of the gods |
and the giants' race
The truth indeed can I tell,
(For to every world have I won;)
To nine worlds came I, |
to Niflhel beneath,
The home where dead men dwell.“

Óðinn kvað:
44.
„Fjǫlð ek fór,
fjǫlð ek freistaðak,
fjǫlð ek reynda regin;
hvat lifir manna,
þá er inn mæra líðr
fimbulvetr með firum?“

Oden, kvad.
44.
„Mangt jeg fór,
mangt jeg fristed,
mangt jeg magter prøved:
hvem er levnet,
naar leden for mænd
er Fimbulvintren fræg?“

Othin spake:
44.
„Much have I fared, |
much have I found,
Much have I got of the gods:
What shall live of mankind |
when at last there comes
The mighty winter to men?“

Vafþrúðnir kvað:
45.
„Líf ok Lifþrasir,
en þau leynask munu
í holti Hoddmímis;
morgindǫggvar
þau sér at mat hafa,
þaðan af aldir alask.“

Vavthrudne kvad.
45.
„Liv og Leivthrase
lønlig sig dølger
i Hoddmimes holt;
morgnens dugg de
til mad sig har,
fra dem gaar ætter ud.“

Vafthruthnir spake:
45.
„In Hoddmimir's wood |
shall hide themselves
Lif and Lifthrasir then;
The morning dews |
for meat shall they have,
Such food shall men then find.“

Óðinn kvað:
46.
„Fjǫlð ek fór,
fjǫlð ek freistaðak,
fjǫlð ek reynda regin;
hvaðan kømr sól
á inn slétta himin,
þá er þessa hefir Fenrir farit?“

Oden kvad.
46.
„Mangt jeg fór,
mangt jeg fristed,
mangt jeg magter prøved:
hvor kommer sol
paa sletten himmel,
naar Fenre har denne feldt?“

Othin spake:
46.
„Much have I fared, |
much have I found,
Much have I got of the gods:
Whence comes the sun |
to the smooth sky back,
When Fenrir has snatched it forth?“

Vafþrúðnir kvað:
47.
„Eina dóttur
berr Álfrǫðull,
áðr hana Fenrir fari;
sú skal ríða,
þá er regin deyja,
móður brautir mær.“

Vavthrudne kvad.
47.
„Enest datter
Alvglands føder,
før hende Fenre faar;
mon hun fare,
naar magter dør,
den mø, sin moders vei.“

Vafthruthnir spake:
47.
„A daughter bright |
Alfrothul bears
Ere Fenrir snatches her forth;
Her mother's paths |
shall the maiden tread
When the gods to death have gone.“

Óðinn kvað:
48.
„Fjǫlð ek fór,
fjǫlð ek freistaðak,
fjǫlð ek reynda regin;
hverjar ro þær meyjar
er líða mar yfir,
fróðgeðjaðar fara?“

Oden kvad.
48.
„Mangt jeg fór,
mangt jeg fristed,
mangt jeg magter prøved:
hvem er de kvinder,
som kommer om hav –
dybsindige drager?“

Othin spake:
48.
„Much have I fared, | much have I found,
Much have I got of the gods:
What maidens are they, |
so wise of mind.
That forth o'er the sea shall fare?“

Vafþrúðnir kvað:
49.
„Þrjár þjóðár
falla þorp yfir
meyja Mǫgþrasis;
hamingjur einar
þeira í heimi eru,
þó þær með jǫtnum alask.“

Vavthrudne kvad.
49.
„Over Mogthrase’s
møers hjemsted
storelve strømmer tre;
frelsesfylgjer
første i verden -
er dog af jotners æt.“

Vafthruthnir spake:
49.
„O'er Mogthrasir's hill |
shall the maidens pass,
And three are their throngs that come;
They all shall protect |
the dwellers on earth,
Though they come of the giants' kin.“

Óðinn kvað:
50.
„Fjǫlð ek fór,
fjǫlð ek freistaðak,
fjǫlð ek reynda regin;
hverir ráða æsir
eignum goða,
þá er slokknar Surtalogi?“

Oden kvad.
50.
„Mangt jeg fór
mangt jeg fristed,
mangt jeg magter prøved:
hvem af æser
faar æsers bo,
naar Surte’s lue er slukt?“

Othin spake:
50.
„Much have I fared, |
much have I found,
Much have I got of the gods:
Who then shall rule |
the realm of the gods,
When the fires of Surt have sunk?“

Vafþrúðnir kvað:
51.
„Víðarr ok Váli
byggja vé goða,
þá er slokknar Surtalogi;
Móði ok Magni
skulu Mjǫllni hafa
Vingnis at vígþroti.“

Vavthrudne kvad.
51.
„Vídar og Vaale
vogte vil gudvang,
naar Surte’s lue er slukt;
Mode og Magne
Mjollne skal faa
fra Thor ved stridens stands.“

Vafthruthnir spake:
51.
„In the gods' home Vithar |
and Vali shall dwell,
When the fires of Surt have sunk;
Mothi and Magni |
shall Mjollnir have
When Vingnir falls in fight.“

Óðinn kvað:
52.
„Fjǫlð ek fór,
fjǫlð ek freistaðak,
fjǫlð ek reynda regin;
hvat verðr Óðni
at aldrlagi,
þá er rjúfask regin?“

Oden kvad.
52.
„Mangt jeg fór,
mangt jeg fristed,
mangt jeg magter prøved:
hvad vil ende
Oden’s dage,
naar guder brat forgaar?“

Othin spake:
52.
„Much have I fared, |
much have I found,
Much have I got of the gods:
What shall bring the doom |
of death to Othin,
When the gods to destruction go?“

Vafþrúðnir kvað:
53.
„Úlfr gleypa
mun Aldafǫðr,
þess mun Víðarr vreka;
kalda kjapta
hann klyfja mun
vitnis vígi at.“

Vavthrudne kvad.
53.
„Ulv vil sluge
ætters fader,
hevne det Vídar vil;
kolde kjæver
han kløve vil
paa varg i stridens stund.“

Vafthruthnir spake:
53.
„The wolf shall fell |
the father of men,
And this shall Vithar avenge;
The terrible jaws |
shall he tear apart,
And so the wolf shall he slay.“

Óðinn kvað:
54.
„Fjǫlð ek fór,
fjǫlð ek freistaðak,
fjǫlð ek reynda regin;
hvat mælti Óðinn,
áðr á bál stigi,
sjálfr í eyra syni?“

Oden kvad.
54.
„Mangt jeg fór;
mangt jeg fristed,
mangt jeg magter prøved:
hvad har Oden
i øret sagt
selv sin søn paa baal?“

Othin spake:
54.
„Much have I fared, |
much have I found,
Much have I got from the gods:
What spake Othin himself |
in the ears of his son,
Ere in the bale-fire he burned?“

Vafþrúðnir kvað:
55.
„Ey manni þat veit,
hvat þú í árdaga
sagðir í eyra syni;
feigum munni
mælta ek mína forna stafi
ok um ragna røk.“

Vavthrudne kvad.
55.
„Ingen det véd,
hvad i øre du
sagde din søn i old;
med feig mund jeg
mælte min visdom
og om ragnarök.

Vafthruthnir spake:
55.
„No man can tell |
what in olden time
Thou spak'st in the ears of thy son;
With fated mouth |
the fall of the gods
And mine olden tales have I told;

Vafþrúðnir kvað:
56.
„Nú ek við Óðin deildak
mína orðspeki;
þú ert æ vísastr vera.“

Øved mod Oden
jeg min ordkløgt nu,
evig du visest er!“

With Othin in knowledge |
now have I striven,
And ever the wiser thou art.“

Permanent link

http://www2.hf.uio.no/common/apps/permlink/permlink.php?app=polyglotta&context=ctext&uid=386dcbb3-3dc9-11e6-98cc-0050569f23b2

Choose languages

Choose Images, etc.

Choose languages

Choose display