sa hovāca |
vijānāmy ahaṃ yat prāṇo brahma |
kaṃ ca tu khaṃ ca na vijānāmīti |
te hocuḥ |
yad vāva kaṃ tad eva kham |
yad eva khaṃ tad eva kam iti |
prāṇaṃ ca hāsmai tad ākāśaṃ cocuḥ ||
1. ELEVENTH KHANDA
After that the Garhapatya fire taught him: 'Earth, fire, food, and the sun (these are my forms, or forms of Brahman). The person that is seen in the sun, I am he, I am he indeed.
sa hovāca brahmacārī vijānāmyahaṃ yadbhavadbhiruktaṃ prasiddhapadārthakatvātprāṇo brahmeti | yasminsati jīvanaṃ yadapagame ca na bhavatīti tasminvāyuviśeṣe loke rūḍho ’to yuktaṃ brahmatvaṃ tasya | tena prasiddhapadārthakatvādvijānāmyahaṃ yatprāṇo brahmeti | kaṃ ca tu khaṃ na vijānāmīti | nanu kaṅkhaṃśabdayorapi sukhākāśaviṣayatvena prasiddhapadārthakatvameva, kasmādbrahmacāriṇo ’jñānam?nṛnaṃ sukhasya kaṃśabdavācyasya kṣaṇapradhvaṃsitvātkhaṃśabdavācyasya cā’kāśasyācetanasya kathaṃ brahmatvamiti manyate | kathaṃ ca bhavatāṃ vākyamapramāṇaṃ syāditi | ato na vijānāmītyāha | tamevamuktantaṃ brahmacāriṇaṃ te hāgnayaḥ ūcuḥ yadvāva yadeva vayaṃ kamavocāma tadeva khamākāśamityevaṃ khena viśeṣyamāṇaṃ kaṃ viṣayendrisaṃyogajātsukhānnivartitaṃ syānnīleneva viśeṣyamāṇamutpalaṃ raktādibhyaḥ | yadeva khamityākāśamavocāma tadeva ca kaṃ sukhamiti jānīhi | evaṃ ca sukhena viśeṣyamāṇaṃ khaṃ bhautikādacetanātkhānnivartitaṃ syānnīlotpalavadeva | sukhamākāśasthaṃ netarallaukikam | ākāśaṃ ca sukhāśrayaṃ netaradbhautikamityarthaḥ | nanvākāśaṃ cetsukhena viśeṣayitumiṣṭamastvanyataradeva viśeṣaṇaṃ yadvāva kaṃ tadeva khamityatiriktamitarat | yadeva khaṃ tadeva kamiti pūrvaviśeṣeṇaṃ vā | nanu sukhākāśayorubhayorapi laukikasukhākāśābhyāṃ vyāvṛttiriṣṭetyavocāma | sukhenā’kāśe viśeṣite vyāvṛttirubhayorarthaprāptaiveti cetsatyamevaṃ kintu sukhena viśeṣitasyaivā’kāśasya dhyeyatvaṃ vihitaṃ na tvākāśaguṇasya viśeṣaṇasya sukhasya dhyeyatvaṃ vihitaṃ syāt | viśeṣaṇopādānasya viśeṣyaniyantṛtvenaivopakṣayāt | ataḥ khena sukhamapi viśeṣyate dhyeyatvāya | kutaścaitanniścīyate | kaṃśabdasyāpi brahmaśabdasambandhātkaṃ brahmeti | yadi hi sukhaguṇaviśiṣṭasya khasya dhyeyatvaṃ vivakṣitaṃ syātkaṃ khaṃ brahmeti brūyuragnayaḥ prathamam | na caivamuktavantaḥ | kiṃ tarhi kaṃ brahma khaṃ brahmeti | ato brahmacāriṇo mohāpanayanāya kaṅkhaṃśabdayoritaretaraviśeṣaṇaviśeṣyatva nirdeśo yukta eva yadvāva kamityādiḥ | tadetadagnibhiruktaṃ vākyārthamasmadbodhāya śrutirāha-prāṇaṃ ca hāsmai brahmacāriṇe | tasyā’kāśastadākāśaḥ | prāṇasya sambandhyāśrayatvena hārda ākāśa ityarthaḥ | sukhaguṇavattvanirdeśāttaṃ cā’kāśaṃ sukhaguṇaviśiṣṭaṃ brahma tatsthaṃ ca prāṇaṃ brahmasamparkādeva brahmetyubhayaṃ prāṇaṃ cā’kāśaṃ ca samuccitya brahmaṇī ūcuragnaya iti || 5 || iti cchāndogyopaniṣadi caturthādhyāyasya daśamaḥ khaṇḍaḥ
http://www2.hf.uio.no/common/apps/permlink/permlink.php?app=polyglotta&context=ctext&uid=cc731e21-8e41-11ee-937a-005056a97067