athāta ātmādeśa eva |
ātmaivādhastād ātmopariṣṭād ātmā paścād ātmā purastād ātmā dakṣiṇata ātmottarata ātmaivedaṃ sarvam iti |
sa vā eṣa evaṃ paśyann evaṃ manvāna evaṃ vijānann ātmaratir ātmakrīḍa ātmamithuna ātmānandaḥ sa svarāḍ bhavati |
tasya sarveṣu lokeṣu kāmacāro bhavati |
atha ye ’nyathāto vidur anyarājānas te kṣayyalokā bhavanti |
teṣāṃ sarveṣu lokeṣv akāmacāro bhavati ||

ahaṅkāreṇa dehādisaṃghāto ’pyādiśyate ’vivekibhirityatastadāśaṅkā mā bhūdityathānantaramātmādeśa ātmanaiva kevalena satsvarūpeṇa śuddhenā’diśyate | ātmaiva sarvataḥ sarvamityevamekamajaṃ sarvato vyomavatpūrṇamanyaśūnyaṃ paśyansa vā eṣa vidvānmananavijñānābhyāmātmaratirātmanyeva ratī ramaṇaṃ yasya so ’yamātmaratiḥ | tathā’tmakrīḍaḥ | dehamātrasādhanā ratirbāhyasādhanā krīḍā | loke srībhiḥ sakhibhiśca krīḍatīti darśanāt na tathā viduṣaḥ kiṃ tarhyātmavijñānanimittamevobhayaṃ bhavatītyarthaḥ | mithunaṃ dvaṃndvajanitaṃ sukhaṃ tadapi dvandvanirapekṣaṃ yasya viduṣaḥ | tathā’tmānandaḥ śabdādinimitta ānando ’viduṣāṃ na tathāsya viduṣaḥ kiṃ tarhyātmanimittameva sarvaṃ sarvadā sarvaprakāreṇa ca dehajīvitabhogādinimittabāhyavastunirapekṣa ityarthaḥ | sa evaṃlakṣaṇo vidvāñjīvanneva svārājye ’bhiṣiktaḥ patite ’pi dehe svarāḍeva bhavati | yata evaṃ bhavati tata eva tasya sarveṣu lokeṣu kāmacāro bhavati | prāṇādiṣu pūrvabhūmiṣu tatrāsyeti tāvanmātraparicchinnakāmacāratvamuktamanrājatvaṃ cārthaprāptaṃ sātiśayatvādyathāprāptasvārājyakāmacāratvānuvādena tatannivṛttirihocyate sa svarāḍityādinā | atha punarye ’nyathāta uktadarśanādanyathā vaiparītyena yathoktameva vā samyaṅna viduste ’nyarājāno bhavanti anyaḥ paro rājā svāmī yeṣāṃ te ’nyarājānaste | kiñca kṣayyo loko yeṣāṃ te kṣayylokāḥ | bhedadarśanasyālpaviṣayatvādalpaṃ ca tanmartyamityavocāma | tasmādye dvaitadarśinaste kṣayyalokāḥ svadarśanānurūpyeṇaiva bhavantyata eva teṣāṃ sarveṣu lokeṣvakāmacāro bhavati || 2 || iti cchāndogyopaniṣadi saptamādhyāyasya pañcaviṃśaḥ khaṇḍaḥ