āpo vā arkaḥ | tad yad apāṃ śara āsīt tat samahanyata | sā pṛthivy abhavat | tasyām aśrāmyat | tasya śrāntasya taptasya tejoraso niravartatāgniḥ ||
2. Verily water is arka. And what was there as the froth of the water, that was hardened, and became the earth. On that earth he (Death) rested, and from him, thus resting and heated, Agni (Virâg) proceeded, full of light.
āpo vai yā arcanāṅgabhūtāstā evārko 'gnerarkasya hetutvāt | apsu cāgniḥ pratiṣiṭhita iti | na punaḥ sākṣādevārkastāḥ, tāsāmaprakaraṇāt, agneśca prakaraṇam | vakṣyati ca'ayamagnirarkaḥ'(bṛha.u.1 | 2 | 7) iti | tattatra yadapāṃ śara iva śaro dadhna iva maṇḍabhūtamāsīttatsamahanyata saṅgātamāpadyata tejasā bāhyāntaḥpacyamānam | liṅgavyatyayena vā yo 'ṣāṃ śaraḥ samahanyateti | sā pṛthivyabhavatsa saṃghāto yeyaṃ pṛthivī sābhavat | tābhyo 'dbhayo aṇḍamabhinirvṛttamityarthaḥ | tasyāṃ pṛthivyāmutpāditāyāṃ sa mṛtyu prajāpatiraśrāmyacchramayukto babhūva | sarvo hi lokaḥ kārya kṛtvā śrāmyati | prajāpataścatanmahatkāryaṃ yatpṛthivīsargaḥ |
kiṃ tasya śrāntasya? ityucyate tasya śrāntasya taptasya khinnasya tejorasasteja eva rasastejoraso rasaḥ sāro niravartata prajāpatiśarīrānniṣkrānta ityarthaḥ |
ko 'sau niṣkrānta? agniḥ |
so 'ṇḍasyāntarvirāṭ prajāpatiḥ prathamajaḥ kāryakaraṇasaṃghātavān jātaḥ |
sa vai śarīri prathamaḥ iti smaraṇāt || 2 ||
Bṛhad san, ca. B.C. 600, Adhyāya, Brāhmaṇa, verse 1,2.2;
Bṛhad-DSh, 1657, p.;
Bṛhad-Anq-Dup, 1801-02, p.;
Bṛhad-Mül, 1879-84;
Bṛhad-Śaṃ, 8th c. A.D.;
Permanent link http://www2.hf.uio.no/common/apps/permlink/permlink.php?app=polyglotta&context=record&uid=24476852-9200-11ee-937a-005056a97067