eṣa u vā udgīthaḥ | prāṇo vā ut prāṇena hīdaṃ sarvam uttabdham | vāg eva gīthā | uc ca gīthā ceti | sa udgīthaḥ ||
23. He (breath) is Udgîtha. Breath verily is Ut, for by breath this universe is upheld (uttabdha); and speech is Gîthâ, song. And because he is ut and gîthâ, therefore he (breath) is Udgîtha.
eṣa u vā udgīthaḥ | udgītho nāma sāmāvayavo bhaktiviśeṣo nodgānam, sāmādhikārāt | kathamudgīthaḥ prāṇaḥ? prāṇo vā utprāṇena hi yasmādidaṃ sarvaṃ jagaduttabdhamūrdhvaṃ stabdhamuttambhitaṃ vidhṛtamityarthaḥ | uttabdhārthāvadyotako 'yamucchabdaḥ prāṇaguṇābhidhāyakaḥ, tasmādutprāṇaḥ | vāgeva gīthāśabdaviśeṣatvādudgīthabhakteḥ |
gāyateḥ śabdārthatvātsā vāgeva |
na hyudgīthabhakteḥśabdavyatirekeṇa kiñcidrūpamutprekṣyate |
tasmādyuktamavadhāraṇaṃ vāgeva gītheti |
ucca prāṇo gīthā ca prāṇatantrā vāgityubhayamekena śabdenābhidhīyate sa udgīthaḥ || 23 ||
Bṛhad san, ca. B.C. 600, Adhyāya, Brāhmaṇa, verse 1,3.23;
Bṛhad-DSh, 1657, p.;
Bṛhad-Anq-Dup, 1801-02, p.;
Bṛhad-Mül, 1879-84;
Bṛhad-Śaṃ, 8th c. A.D.;
Permanent link http://www2.hf.uio.no/common/apps/permlink/permlink.php?app=polyglotta&context=record&uid=245b8075-9200-11ee-937a-005056a97067