قصة بلوهر وبوذاسف في الوعظ والامثال من كتاب الوعظ
بسم الله الرحمن الرحيم وبه نستعين
*جنيسر الملك* ذكرو ان ملكا من ملوك الهند كان يسمى جنيسر وكان عزيز المملكة كثير الجنود مرزوق الظفر مهيبا في اعين الناس
وكان عظيم الملك في الدنيا كثير الرغبة فيها شديد الالحاح عليها لا يجعل رايه ولا قوته الا فيها ولا يستعد الا لها ولا يشتغل الا بها
ولا يرى الناصح له الا من اعانه عليها ولا الغاش له الا من اعانه على الدين والزهد في الدنيا وكان يعده عدوا
وكان قد اصاب الملك في عنفوان الشباب وعند شرة الشهوات
وكان رجلا ذا راي فيما كان فيه وذا شباب يعرف ذلك من نفسه ويعجب به
فاجتمع عليه سكر السلطان وسطر الشباب سكر العجب وسكر الشهوات
ثم شب ذلك وقواه ما اصاب من الظفر والغلبة والقهر حتى استطال على الناس واحتقرهم وقهرهم
ثم استحكم ذلك منه باستماعه من الناس في (101) مديحهم اليه نفسه وتزيينهم له رايه وتقريرهم في صدره بانه لا علم الا علمه ولا راي الا رايه
وكان لا هم له الا الدنيا وكانت الدنيا له مؤاتية لا يريد منها شيئا الا تهيا له وظفر به الا انه كان رجلا مئيناثا لا يولد له ولد ذكر
وكان النسك فاشيا في ارضه قبل مملكته
وبعدما ملك فابتعثته المملكة واغراه الشيطان على عداوة النسك والدين واهله لشدة محبته واخلاده الى الدنيا واستثقاله لذكر الاخرة وشفقته على ملكه من ان يكون في الناس من يطعن عليه او يخدعه عنه
فاضر باهل الدين وشردهم وقرب اهل الاوثان وصنع لهم الثنام الذهب والفضة وقوى كل طائفة منهم على امره وهم فيما بينهم مختلفون وحضر اعيادهم وسجد لاصنامهم
فاستعلى امر عباد الاوثان وهجر اهل الدين
واسرع الناس الى ذلك وخف عليهم ولم تكن منه عليهم مؤنة ولا عبادة الا ما كانو له مستلذين من الذبائح والزمر والاكل والشرب ولبس الديباج
وهجر اهل الدين وأوذوا فلم يقم عليه إلاكلّ صبور صادق
وكانت راس نساء الملك امراة ذات جمال وحسب وفضيلة
وانها رات فيما يرى النائم كان فيلا ابيض يطير من الجو ثم دنا منها حتى قام على بطنها فلم يضرها بشيء
فلم اصبحت حدثت الملك برؤياها
فدعا الملك معبري الاحلام فقص عليهم رؤياها
فبشرو الملك بغلام يولد له الملك والناسك
ثم ان الملك سال في بعض الايام عن رجل من وجوه اهل مملكته كان له عنده عهد وود يستعين به في بعض مهماته وكان بينه وبينه (111) قبل ذلك ود
واراد ان يحبوه ببعض احبائه ويستعين به على بعض امره
{1}[3] (65) HISTOIRE DE BILAWHAR ET BŪḎĀSF
SERMONS ET PARABOLES
Au nom de Dieu, le Miséricordieux, le Compatissant de Qui nous implorons le secours.
{1}{01} Il était, dit-on, un roi de l'Inde qui s'appelait Ǧunaysar, au royaume puissant, aux armees nombreuses, favorisé par le succès et redoutable aux yeux des hommes.
Considérable était son pouvoir sur les biens de ce monde, très ardent son désir de les posséder, et intense son obstination à les poursuivre: à eux seuls il appliquait sa pensée et sa force, pour eux seuls étaient ses dispositions, en eux seuls ses occupations.
Il ne considerait comme ses vrais amis que ceux qui l'y encourageaient, et comme félons que ceux qui l'encourageaient à la religion et au mépris du monde: ceux-là, il les tenait pour ennemis.
Il avait accédé au pouvoir dans la fleur de la jeunesse et l'ardeur des concupiscences.
C'était un homme plein de jugement dans ses affaires, et plein de jeunesse: il le savait, et en tirait orgueil.
Ainsi se réunissaient contre lui l'ivresse du pouvoir, l'ivresse de la jeunesse, l'ivresse de l'orgueil et l'ivresse des concupiscences.
Puis cette ivresse s'enflamma [4] et se fortifia des succès, des triomphes et des victoires qu'il remporta, au point qu'il accabla les hommes de son arrogance, de son mépris et de sa tyrannie.
Enfin, elle s'enracina en lui, à force d'entendre les hommes faire son propre éloge, lui vanter son bon jugement, et lui fixer dans le coeur l'idée qu'il n'y avait de science que sa science, et de bon jugement que son jugement.
Il n'avait de souci que pour ce monde, et ce monde lui était propice: en désirait-il une chose, qu'aussitôt elle lui était offerte, et qu'il s'en emparait. Excepté qu'il n'avait eu que des filles, et pas un garçon.
{1}{02} Or, l'ascétisme s'était répandu sur son territoire avant son règne.
Une fois qu'il eut pris le pouvoir, la royauté le poussa, et Satan l'excita à combattre l'ascétisme, la Religion et ses adeptes, si vifs étaient son amour du monde et son attachement pour lui, sa répugnance à se rappeler l'autre vie, et sa crainte que, parmi les les hommes quelqu'un ne dénigrât son pouvoir ou ne l'en dépossédât traîtreusement.
Dès (66) lors, il persécuta les adeptes de la Religion et les chassa pour rapprocher de lui les adeptes de l'idolâtrie, faisant fabriquer pour eux des idoles d'or et d'argent, [5] soutenant chacune de leurs sectes, malgré leurs désaccords entre elles, assistant à leurs fêtes, se prosternant devant leurs idoles.
Ainsi il exalta les idolâtres et délaissa les adeptes de la religion.
Les gens s'empressèrent d'en faire autant, car cela leur était facile et ne leur apportait nulle charge et nul devoir, sinon cela même à quoi ils prenaient plaisir: égorger des bêtes, danser, manger, boire, se vêtir de brocart.
Ils délaissèrent donc les adeptes de la Religion et les tourmentèrent. Et seuls demeurèrent dans la foi les patients et les véridiques.
Or, la première épouse du roi était une femme pleine de beauté, de mérite et de vertu.
Elle vit en songe comme si un éléphant blanc volait dans l'air puis s'approchait d'elle, et se posait sur son ventre sans lui faire le moindre mal.
Au matin, elle raconta son rêve au roi.
Alors le roi fit venir les interprètes des songes et leur fit le récit de ce rêve.
Et ils annoncèrent au roi la bonne nouvelle qu'il lui naîtrait un garçon.
{1}{03} Puis, un jour, le roi s'enquit d'un homme parmi les notables de son royaume, qu'il avait pour familier et ami, et qu'il consultait sur certaines affaires importantes. [6] Jusque là, ils étaient demeurés amis.
Il voulut lui faire un présent, et le consulter sur quelque affaire.
3 (p. 3) ცხორებაი (ნეტარისა) იოდასაფისი, ძისა აბმ(ნეს) ჰინდოთა მეფისაჲ, რომელი (მოაქ)ცია ნეტარმან მამამან ბალაჰვარ მოძღუარმან
5 გუაკუარხენ, მამაო!
7 1. იყო ვიმნე მეფე ერთი ქუეყანასა ჰინდოეტისასა, ადგილსა, რომელსა ჰრქჳან შოლაიტი, და სახელი მეფისა[ჲ] მის აბენეს.
8 და იყო იგი წარმართი ფრიად და დიდი სამეუფოჲ[თა] და აურაცხელ სიმრავლითა ერისაჲთა, ზარ (და საში)ელ ყოველითა ზედა კაცთა, მძლე მტერთა მიმართ;
9 ლაღ, ამპარტავან და შუენიერ ხილვითა; ღრმა სიბრძნითა და განგე[ბუ]ლებითა, მდევარ (სატყუათა)...
10 (მოძ)[v]ულე ქრისტეს მსახურტაჲ, სახელი მისი აბენეს.
11 (იყო იგი) შეყოფილი გონებითა მე[ბატა] და საშუებელთა იმას სოპლისათა და ყოვლადვე წერ წინააღმდგომელ მიმართ განმხრწმელტა სულისათა.
12 არარას გულმან უთკუა სოპელსა შინა, რომელიმცა არა მოეცა, გარმა ამას ხოლო ჴუებელ იყო, რამეთუ არა ესუა მას წული შილი.
14 (p. 4) 2. ხოლო მორწმუნენი კრისტესნი და მონაზონნი კაცნი წმიდანი განმრავლდეს ქუეყამასა მისსა და რომლთანა ყოვლადვე დაეტევა ზრუნვ[ჲ] ამის სოფლისაჲ.
15 და ესენი ფრიად განკჳრვებულ იყვნეს მეფისათჳს, თუ ვითარ ეგოდენ მისცა თავი ნებასა თჳსსა და დაამონა იგი კებათა ამ... თა. [2]
16 და იწყეს ძაგებად საწუტროსა და ყოვლთა საკმეთ მისტა.
17 (წარ)მოიტყოდეს დაფარულთა ვნებათა და საცთურთა და სიბოროტეთა აღსასრულისა მის(ისა)თა და ვითარმედ, ადრე წარმავალ არს ხატი ამის სოფლისაჲ.
19 და მიიწაჲ სიტყუაჲ მათი აბენესე მეფისა და ფრიად დამძიმდა ესე მის ზედა, რამეთუ ესრე თქუა გულსა შინა თჳსსა, ვითარმედ: წინააღდგომაჲ ესე ამათი მიზეზ რაჲსამე ექმნას საქმეთა მისთა დაჴსნისათჳს სუფევისა მისისა და განსარყუნელად განგებისა მისისა.
20 მაშინ აღიძრა იგი გულის წყრომითა ყოველთა ზედა კრისტეანეთა და იწყო ძჳრის ჩუენებად კაცთა მათ ღმრთისათა და ყოველთა მიმართ, რომელნი ერჩდეს სიტყუათა მათთა.
21 მაშინ თანიშევნითა ეშმაქი[საჲთ] [v] განიზრახვუდა ბოროტსა მათთჳს.
22 [და] დაამძინა ჴელი მისი მატ ზედა, ვიდრემდის განმარტა ჴელო მისა მატ ზედა გუემითა და თანჯვითა, და აკუეთნა მათ კაცნი უგუნურნი.
23 იწყო მოყვანებად კერპთ მსახურთა პატივითა დიდითა, და ადიდნა კერპნი მათნი და თაყუანის-საცა წინაშე მატსა; და უზორა და ეზიარებოდა დღესასწაულთა მათთა.
24 და ჴელი შეყეს ყოველთა უგუნურთა და უნეცართა კერპთ მსაძურებასა მეფისა თანა.
26 მაშინ განძლიერდა საცთური იგი კერპთ მსაძურებისაჲ, და დიდი ჭირი და იწროებაჲ მოიწია ყოველთა ეკლესიათა და კაცთა ზედა მორწმუნეთა, და ვერვინ დაითმინა, გორნა ოლო და ჭეშმარიტთა კრისტეს აღმსაარებელთა.
28 3. [დ]ა შემდგომად ამისა იკითხა მეფემან [3] კაცი ერთი ახოვანთა მისთაგან(ი), რომელი ფრიად დიდებულ იყო და წარ[მატე]ბულ წინაშე მისსა ახოვნებისა და სიბრხნისა მისისათვს.
29 ხოლო კაცსა მას დაეტეწა საწუტრჲ ესე და შეუდგა სრულიად კრისტესა, დაიკცეოდა უდაბნოს სხუათა თანა ყოველთა მამათა. და მეფსა არა ეცნა საქმე ესე.
30 მაშინ უთხრეს მეფესა საქმე მის[ი], და ფრიად შეწუხნა მისთჳს, და ბრძანა მოყვანებაი მისი.
31 და ვითარც მოიყვავეს იგი და იხილა იგი ხატათა მონაზონტაჲთა და სამოსლითა შეურაცხიტა, მებავსად კაცთა მატ ღმრტისათა.
32 აღივსო გულ გულის წყრომითა და იწყო გინებად მისა რისხვით, და ჰრქუა მის:
33 ჵ უგუნურო, შენ იყავ პატივცემულ და წარჩანებულ წინაშე ჩემსა
34 და აწ ბიყო[v]ფიეს თავი [p. 5] შენი უგუნურტა თანა ს(აც)ინელ, და დაანჴჳ დადებაჲ შენი, რომელი გაქუნდა წინიშე ჩემსა, და წარსწყმიდე დადებაჲ შენი, და იქმენ საკიცხელ და საქიქეკ ერსა შორის, და შეუდეგ შენ გზასა მის უგუნურთა და წარწყმედულთასა. 35 და მერმე რაჲ-იგი შეამთხჳე სახლსა და შვილთა შენთა?!
36 მიუგო კაცმან მან ღმრთისამან და ჰრქუა: დაღაცათუ არაჲ მეს სამართალი ჩემი წინაშე შემსა, თანაგაც პატივი შენისაჲ და დაცვაჲ გონებისა მაგის შენისაჲ მტერთაგან მისთა.
37 ჰრქუა მას მეფემან: და ვინ არს მტერ გონებისა ჩემისა?
38 ჰრქუა მას კაცმან მან: მტირ გონებისა შემისა არს გულის წყრომაჲ შენი, რომელი აღძრავს და შეაშფოთებს მის და წინააღუდგების კეთალთა მიმართ. [ა]წ ისმინე სიტყუაჲ ჩენი და შემდგომად ცნობისა [4] აღასრული, რაჲ-იგი გნებავს.
39 ჰრქუა მის ნეპემან: აჰა ესერა აღვიღებ რისხვასა ჩემსა შენგან; აწ მითხარ, თუ გაქუს რაჲ განმართლებაჲ თავისი შენისაჲ?
40 ჰრკუა მას კაცმან: აწ მობრძანე, მეფე, რომლისა საქმისთჳს აღიძრვი ჩემ ზედა, თავსა ჩენსა რაჲმე შევსცოდეა ანუ შენ მეფესა?
41 ჰრქუა მას მეპემან:
3 BOOK I
THE LIFE OF THE BLESSED IODASAPH, SON OF ABENES, KING OF INDIA, WHOM THE BLESSED FATHER AND TEACHER BALAHVAR CONVERTED
5 Grant us thy blessing, O Father!
7 There lived a certain king in the land of India, in the place which they call Sholait, and the name of that king was Abenes.
8 He was a man of strong pagan beliefs, possessing great dominions and armies countless in their numhers, fierce and terrible over all men, victorious over his foes.
9 He was bold, haughty and handsome to the eye and profound in wisdom and judgment.
10 He persecuted and hated the servants of Christ; and his name was Abenes.
11 He was utterly immersed in the pursuit of the pleasures and delights of this world and enslaved by his own passions, and quite unable to exercise any restraint in respect of indulgences which are so pernicious to the soul.
12 There was no desire of his in the world which was not granted to him, except for one thing that was lacking, namely that he had no son.
14 Now the believers in Christ and the holy monks multiplied within his land, many of them renouncing completely all the cares of this world.
15 And they were greatly disturbed by the king's conduct, and the extent to which he surrendered himself to his desires and enslaved himself to the quest of earthly delights.
16 And they began to detest the transitory world and all its affairs.
17 They published abroad its secret vices and snares and the evil consequences which it produced, and declared that the fashion of this world must soon pass away.
19 And their words reached King Abenes and caused him deep concern, for he said in his heart: ‘This hostile campaign of theirs may well produce some revolution in my kingdom and overturn all public order therein!’
20 Therefore he rose in wrath against all the Christians and began to pronounce curses on the men of God and all those who listened to their words.
21 Then by the instigation of the devil he decided to persecute them.
22 And the king set about them with great violence, subjecting them to flogging and torture; and his demented minions brutally assaulted them.
23 And he began to bring idolaters to his court and treat them with great honour, and he exalted their idols and made obeisance before them; and he offered up sacrifices to them and took part in their festive rites.
24 And all the foolish and ignorant populace started serving the idols in company with their king.
26 Then did the error of idolatry increase in strength, and great woe and affliction fell upon all the churches and upon the faithful, and no one endured but those who sincerely believed Christ with their whole being.
28 3. After these events, the king happened to ask about a certain knight of his, who was a prominent grandee and distinguished in his sight because of his valour and wisdom.
29 Now this man had left this transitory world behind and become utterly devoted to Christ, and had taken up his abode in the wilderness together with all the other saintly fathers. The king, however, was ignorant of this matter.
30 When they told the king the news about his grandee, he became very sorrowful and ordered him to be fetched.
31 Abenes beheld him in the guise of a hermit, dressed in shabby garments just like the men of god.
32 The monarch was filled with wrath and began to scold him angrily and said to him:
33 ‘O foolish man, you were honoured and distinguished in my sight!
34 But now you have made yourself ridiculous in company with fools, destroyed the honourable position which you enjoyed at my court, ruined your reputation, turned yourself into mockery and made a shameful exhibition of yourself in the sight of the people.
35 You have entered into the way of those lunatics and reprobated, bringing down misfortune upon your family and your sons!’
36 The man of God answered and said to him: ‘Although I have no need to justify myself before you, you should none the less look (54) to your own honour and protect your reason from the assaults of its enemies.’
37 The king said to him: ‘And who is the enemy of my reason?’
38 That man replied: ‘The enemy of your reason is your bad temper, which excites and disturbs it and sets it against those things which are good. Now listen to my word and after you have taken it in, then do whatsoever you desire.’
39 The king said to him: ‘Behold now, I shall desist from my wrath against you. But you must tell me what justification you have to put forward for your own behaviour!’
40 Then the man said to him: ‘Tell me, O king, what is this affair which has excited your wrath against me? Is it from some sin which I have committed against myself, or one against your royal person?’
41 The king said to him: ‘Do you not realize that if you hav committed a sin against yourself, then you hav sinned against me?
42 For it is my duty to correct those who have gone astray, by means of my justice, true judgement an exhortation, and to safeguard every virtuous quality of my people and punish anyone among them who commits wickedness.
