You are here: BP HOME > TLB > Nāgārjuna: Mūlamadhyamakakārikā > fulltext
Nāgārjuna: Mūlamadhyamakakārikā

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages
Choose display
  • Enable images
  • Enable footnotes
    • Show all footnotes
    • Minimize footnotes
DiacriticaDiacritica-helpSearch-help
ā ī ū ṛ ṝ ḷ
ḹ ’ ṃ ḥ ṅ ñ
ṭ ḍ ṇ ṣ ś ź
š č ǰ γ    
Note on the transliteration:
The transliteration system of the BP/TLB is based on the Unicode/UTF-8 system. However, there may be difficulties with some of the letters – particularly on PC/Windows-based systems, but not so much on the Mac. We have chosen the most accepted older and traditional systems of transliteration against, e.g, Wylie for Tibetan, since with Unicode it is possible, in Sanskrit and Tibetan, etc., to represent one sound with one letter in almost all the cases (excepting Sanskrit and Tibetan aspirated letters, and Tibetan tsa, tsha, dza). We thus do not use the Wylie system which widely employs two letters for one sound (ng, ny, sh, zh etc.).
 
Important:
We ask you in particular to note the use of the ’ apostrophe and not the ' representing the avagrāha in Sanskrit, and most important the ’a-chuṅ in Tibetan. On the Mac the ’ is Alt-M.
 
If you cannot find the letters on your key-board, you may click on the link "Diacritica" to access it for your search.
Choose specific texts..
Nāgārjuna: Mūlamadhyamakakārikā
    Click to Expand/Collapse Option Complete text
Click to Expand/Collapse OptionTitle
Click to Expand/Collapse OptionPreface
Click to Expand/Collapse OptionChapters I-V
Click to Expand/Collapse OptionChapters VI-X
Click to Expand/Collapse OptionChapters XI-XV
Click to Expand/Collapse OptionChapters XVI-XX
Click to Expand/Collapse OptionChapters XXI-XXV
Click to Expand/Collapse OptionChapters XXVI-XXVII
Click to Expand/Collapse OptionColophon
Back to library
mūlamadhyamakakārikāḥ 
中論卷第一 
(1a1)rgya gar skad du | | pra dzny’a n’a ma m’u la ma dhy’a ma ka k’a ri ka | bod skad du | | dbu ma rtsa ba’i tshig le’ur byas pa shes rab ces bya ba | 
Fundamentals of the Middle Way1  
Herein lie the Root Verses of the Center called “Intelligence”.
In the language of India: Prajnanamamulamadhyamakakarika.
In the language of Tibet: dBu ma rtsa ba’i tshig le’ur byas pa shes rab ces bya ba. 
རྒྱ་གར་སྐད་དུ། མཱུ་ལ་མ་དྷྱ་མི་ཀ་བྲྀ་ཏྟི་ཨ་ཀུ་ཏོ་བྷ་ཡ། བོད་སྐད་དུ། དབུ་མ་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ག་ལས་འཇིགས་མེད། བམ་པོ་དང་པོ། དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། ། 
(1a4)中論卷第一 
རྒྱ་གར་སྐད་དུ། བུདྡྷ་པཱ་ལི་ཏ་མཱུ་ལ་མ་དྷྱ་མ་ཀ་པྲྀཏྟི། བོད་སྐད་དུ། དབུ་མ་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་བུདྡྷ་པཱ་ལི་ཏ། 
རྒྱ་གར་སྐད་དུ། པྲཛྙཱ་པྲ་དའི་པ་མའུ་ལ་མ་དྷྱཱ་མི་ཀ་པྲྀཏྟི། བོད་སྐད་དུ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ།  
nāgārjunīyaṃ madhyamakaśāstram | ācāryacandrakīrtiviracitayā prasannapadākhyavyākhyayā saṃvalitam | 
 
中論觀因緣品第一(十六偈) 
’jam dpal gzhon nur gyur pa (2)la phyag ’tshal lo | | 
 
I prostrate to the youthful Manjushri. 
འཇམ་དཔལ་གཞོན་ནུར་གྱུར་པ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །སློབ་དཔོན་་འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། ། 
(11)中論觀因縁品第一 十六偈 
བམ་པོ་དང་པོ། དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །འཇམ་དཔལ་གཞོན་ནུར་གྱུར་པ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །སློབ་དཔོན་་འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །སློབ་དཔོན་བཙུན་པ་བུད་དྷ་པཱ་ལི་ཏ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། ། 
བམ་པོ་དང་པོ། །དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །འཇམ་དཔལ་གཞོན་ནུར་གྱུར་པ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །སློབ་དཔོན་བཙུན་པ་ལེགས་ལྡན་འབྱེད་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། ། 
(1)pratyayaparīkṣā nāma prathamaṃ prakaraṇam | āryamañjuśriye kumārabhūtāya namaḥ |
yo ’ntadvayāvāsavidhūtavāsaḥ saṃbuddhadhīsāgaralabdhajanmā |
saddharmato yasya gabhīrabhāvaṃ yathānubuddhaṃ kṛpayā jagāda || 1 ||
yasya darśanatejāṃsi paravādimatendhanam |
dahanty adyāpi lokasya mānasāni tamāṃsi ca || 2 ||
yasyāsamajñānavacaḥśaraughā nighnanti niḥśeṣabhavārisenām |
tridhāturājyaśriyam ādadhānā vineyalokasya sadevakasya || 3 ||
nāgārjunāya praṇipatya tasmai tatkārikāṇāṃ vivṛtiṃ kariṣye |
uttānasatprakriyavākyanaddhāṃ tarkānilāvyākulitāṃ prasannām || 4 || 
anirodham anutpādam anucchedam aśāśvatam |
anekārtham anānārtham anāgamam anirgamam |
yaḥ pratītyasamutpādaṃ prapañcopaśamaṃ śivam |
deśayām āsa saṃbuddhas taṃ vande vadatāṃ varam | 
不生亦不滅 不常亦不斷
不一亦不異 不來亦不出
能說是因緣 善滅諸戲論
我稽首禮佛 諸說中第一 
gang gis rten cing ’brel par ’byung | | ’gag pa med pa skye med pa | |
chad pa med pa rtag med pa | | ’ong ba med pa ’gro med pa | |
tha dad don min don gcig min | | (3)spros pa nyer zhi zhi bstan pa | |
rdzogs pa’i sangs rgyas smra rnams kyi | | dam pa de la phyag ’tshal lo | | 
 
I bow down to the most sublime of speakers, the completely awakened one who taught contingency (no cessation, no birth, no annihilation, no permanence, no coming, no going, no difference, no identity) to ease fixations. 
གང་གིས་སྐྱེ་དང་འཇིག་པ་དག་།འདི་ཡི་ཚུལ་གྱིས་རབ་སྤངས་པ། །རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་འབྱུང་གསུང་བ་ཡི། །ཐུབ་དབང་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །གང་གིས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང ། །འགག་པ་མེད་པ་སྐྱེ་མེད་པ། །ཆད་པ་མེད་་པ་རྟག་མེད་པ། །འོང་བ་མེད་པ་འགྲོ་མེད་པ། །ཐ་དད་དོན་མིན་དོན་གཅིག་མིན། །སྤྲོས་པ་ཉེར་ཞི་ཞི་བསྟན་པ། །རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་སྨྲ་རྣམས་ཀྱི། །དམ་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་གང་གིས་འདུལ་བའི་སེམས་ཅན་དབང་ཕྱུག་དང ། སྐྱེས་བུ་དང ། གཉི་་ག་དང ། དུས་དང ། རང་བཞིན་དང ། ངེས་པ་དང ། ངོ་བོ་ཉིད་དང ། འགྱུར་བ་དང ། རྡུལ་ཕྲན་གྱི་རྒྱུས་ལོག་པར་ཞུགས་པ། རྒྱུ་མེད་པ་དང ། རྒྱུ་མི་མཐུན་པ་དང ། ཆད་པ་དང ། རྟག་པར་ལྟ་བ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ། ཆོས་ཀྱི་སྐུ་མཐོང་བ་ལྐོག་ཏུ་གྱུར་པ། བདག་ཏུ་ལྟ་བ་དེ་དང་དེ་ལ་མངོན་པར་་ཞེན་པ་དེ་དང་དེ་དག་རྒྱུ་མེད་པ་དང ། རྒྱུ་མི་མཐུན་པ་དང ། ཆད་པ་དང་རྟག་པར་ལྟ་བ་དང་རྣམ་པར་བཟློག་པའི་ཕྱིར་དང ། ཆོས་ཀྱི་སྐུ་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དང ། བདག་ཏུ་ལྟ་བ་དེ་དང ། དེ་རྣམ་པར་བཟློག་པའི་ཕྱིར་ཤས་ཆེར་ཡོངས་སུ་སྦྱང་བ་བྱས་པ། བློ་རྒྱ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པ་ཟབ་མོ་བསྟན་་པའི་སྣོད་དུ་གྱུར་པ་རྣམས་ལ་སྔར་སྨོས་པའི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་འགག་པ་མེད་པ། སྐྱེ་བ་མེད་པ། ཆད་པ་མེད་པ། རྟག་པ་མེད་པ། འོང་བ་མེད་པ། འགྲོ་བ་མེད་པ། དོན་ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་པ། དོན་གཅིག་མ་ཡིན་པ་སྤྲོས་པ་ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་ཞི་བ་བཞི་བར་གྱུར་པ་བསྟན་པ་རྫོགས་པའི་་སངས་རྒྱས་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་དམ་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་བསྟོད་པ་བརྗོད་པ་ཕྱག་འཚལ་བའི་བྱ་བ་ཉེ་བར་གདགས་པ་དང་ལྡན་པ་འདིས་ནི་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་ཡོངས་སུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་འགག་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་(30A)འབྱུང་བ་འདི་ལ་འགག་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་སྟེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། འགག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཆད་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་ཡིན་ནོ། །རྟག་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ས་བོན་དང་མྱུ་གུའི་ཡུན་གྱི་དངོས་པོ་་བཞིན་ནོ། །འོང་བ་མེད་པ་འགྲོ་བ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ནམ་མཁའ་བཞིན་ནོ། །ཐ་དད་དོན་མིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི། འབྲས་སཱ་ལུའི་འབྲས་བུ་བཞིན་ནོ། །དོན་གཅིག་མིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འབྲས་སཱ་ལུའི་ས་བོན་བཞིན་ནོ། །ཚིག་ལྷག་མ་རྣམས་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་ཅི་རིགས་པར་ཚིག་སྦྱར་བ་བརྗོད་་པར་བྱའོ། །འདིར་སྨྲས་པ། ཅིའི་ཕྱིར་རྣམ་པ་བརྒྱད་པོ་དག་སྨོས་སོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འོ་ན་ཅིའི་ཕྱིར་འགག་པ་མེད་པའི་སྒྲ་སྔར་སྨོས། འདིར་བཤད་པ། འདི་ལྟར་རེ་ཞིག་སྐྱེ་བའི་སྒྲ་སྔར་བརྗོད་པར་ངེས་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་སྦྱར་བའི་དབང་གིས་འགག་པ་མེད་པའི་སྒྲའི་སྐྱོར་བ་་འགག་པ་མེད་པ་ལ་སོགས་པའི་ཚིག་བརྒྱད་པོ་དག་སྨོས་སོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འོ་ན་ཅིའི་ཕྱིར་འགག་པ་མེད་པ་སྒྲ་སྔར་སྨོས། འདིར་བཤད་པ། འདི་ལྟར་རེ་ཞིག་སྐྱེ་བའི་སྒྲ་སྔར་བརྗོད་པར་ངེས་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་སྦྱར་བའི་དབང་གིས་འགག་པ་མེད་པའི་སྒྲའི་སྐྱོར་བ་་སྔ་བ་ལ་འགལ་བ་མེད་དོ། །ཡང་ན་འགག་པ་ཞེས་བྱ་བའི་མིང་ལ་དངོས་པོར་མངོན་པར་ཞེན་པ་རྣམས་ཀྱི་མངོན་པར་ཞེན་པ་དེ་སྤང་པའི་ཕྱིར་ཏེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་མ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ལས། རབ་འབྱོར་འདི་ཇི་སྙམ་དུ་སེམས། སེམས་འགགས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་སྐྱེ་བར་འགྱུར་་རམ། གསོལ་པ། བཅོམ་ལྡན་འདས་དེ་ནི་མི་འགྱུར་རོ། །བཀའ་སྩལ་པ། རབ་འབྱོར་འདི་ཇི་སྙམ་དུ་སེམས། སེམས་སྐྱེས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་འགག་པའི་ཆོས་ཅན་ཡིན་ནམ། གསོལ་པ། བཅོམ་ལྡན་འདས་འགག་པའི་ཆོས་ཅན་མ་ལགས་སོ། །བཀའ་སྩལ་པ། རབ་འབྱོར་འདི་ཇི་སྙམ་་དུ་སེམས། འགག་པའི་ཆོས་ཅན་གང་ཡིན་པ་དེ་འགག་པར་འགྱུར་རམ། གསོལ་པ། བཅོམ་ལྡན་འདས་དེ་མི་འགྱུར་རོ། །བཀའ་སྩལ་པ། རབ་འབྱོར་འདི་ཇི་སྙམ་དུ་སེམས། མ་སྐྱེས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་འགག་པའི་ཆོས་ཅན་ཡིན་ནམ། གསོལ་པ། བཅོམ་ལྡན་འདས་དེ་ནི་མ་ལགས་སོ། །(30B)བཀའ་སྩལ་པ། རབ་འབྱོར་འདི་ཇི་སྙམ་དུ་སེམས། འགག་པའི་ཆོས་ཅན་གང་ཡིན་པ་དེ་སྐྱེ་བར་འགྱུར་རམ། གསོལ་པ། བཅོམ་ལྡན་འདས་དེ་ནི་མི་འགྱུར་རོ། །བཀའ་སྩལ་པ། རབ་འབྱོར་འདི་ཇི་སྙམ་དུ་སེམས། སེམས་འགག་པའི་ཆོས་ཅན་གང་ཡིན་པ་དེ་འགག་པར་འགྱུར་་རམ། གསོལ་པ། བཅོམ་ལྡན་འདས་དེ་ནི་མི་འགྱུར་རོ། །བཀའ་སྩལ་པ། རབ་འབྱོར་འདི་ཇི་སྙམ་དུ་སེམས། ཆོས་རང་བཞིན་གྱིས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་ཅིང་འགགས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་འགག་པར་འགྱུར་རམ། གསོལ་པ། བཅོམ་ལྡན་འདས་དེ་ནི་མི་འགྱུར་རོ། །ཞེས་ཇི་སྐད་གསུངས་་པ་ལྟ་བུ་སྟེ། དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཉིད་ལས་འགག་པའི་ཆོས་ཅན་ལ་འགག་པར་འགྱུར་བའི་རིམ་པ་ཐ་སྙད་གདགས་པར་མཛད་པ་དེའི་ཕྱིར་འགག་པ་མེད་པའི་སྒྲའི་སྦྱོར་བ་སྔར་སྨོས་སོ། །ཡང་ན་འགག་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲའི་དོན་ནི་ཆད་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་་སྒྲའི་བར་དུ་གཅོད་པ་དང་འབྲེལ་པར་སྣང་བའི་ཕྱིར་འགག་པ་མེད་པའི་སྒྲའི་སྦྱོར་བ་སྔར་སྨོས་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར་ཆད་པ་མེད་པས་འགག་པ་མེད་དེ། འདི་ན་གང་ཆད་པར་འགྱུར་བ་དེ་འགོག་པར་འགྱུར་བ་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་འགག་པ་མེད་དོ། །གང་གི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲའི་དོན་ནི་རྟག་པ་་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲའི་བར་དུ་ཆོད་པ་དང་འབྲེལ་པར་སྣང་བའི་ཕྱིར་འགག་པ་མེད་པའི་སྒྲའི་མཇུག་ཐོགས་སུ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་སྨོས་སོ། །གང་གི་ཕྱིར་འགག་པ་མེད་པས་ཆད་པ་མེད་དེ། འདི་ན་གང་འགག་པར་འགྱུར་བ་དེ་ཆད་པར་འགྱུར་བ་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་ཆད་པ་མེད་དོ། །གང་གི་ཕྱིར་་སྐྱེ་བ་མེད་པས་རྟག་པ་མེད་དེ། འདི་ན་གང་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་དེ་རྟག་པར་འགྱུར་བ་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་རྟག་པ་མེད་དོ། །ད་ནི་གཞན་དུ་བརྟགས་ཏེ། འགག་པ་མེད་པ་ནི་འགགས་པ་དང་མ་འགགས་པ་དག་ལ་འགགས་པ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེ་བ་མེད་པ་ནི་འཕོ་བ་མེད་པར་མི་འཐད་པའི་་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་སྔ་མའི་རྣམ་གྲངས་གཞན་ཡང་འགག་པ་མེད་པ་ནི་དེ་ལས་གཞན་པའི་གནས་སྐབས་ལ་འགག་པ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བརྟག་པ་གཞན་ཡང་འགག་པ་མེད་པ་ནི་ལུས་དང་མིང་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལ་ཡང་ལུས་དང་མིང་མི་འཐད་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། རྣམ་(31A)གྲངས་གཞན་ཡང་འགག་པ་མེད་པ་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡོད་པར་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཡང་ངོ་བོ་ཉིད་ཡོད་པར་མི་འཐད་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །བརྟག་པ་གཞན་ཡང་འགག་པ་མེད་པ་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཡང་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ ། རྣམ་གྲངས་གཞན་ཡང་ཆད་པ་མེད་པ་ནི་འགག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །རྟག་པ་མེད་པ་ནི་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་པ་ནི་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་གཅིག་པ་མ་ཡིན་པ་ནི་འགག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོང་བ་མེད་པ་ནི་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འགྲོ་བ་མེད་པ་ནི་་འགག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བརྟག་པ་གཞན་ཡང་སྐྱེ་བ་ནི་འགག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་ལྷག་མ་ཐམས་ཅད་ལ་དེ་བཞིན་དུ་མངོན་པར་ཞེན་པ་དག་མེད་དོ། །བརྟག་པ་གཞན་ཡང་གང་ལ་བརྟེན་ནས་གང་འབྱུང་བ་དེ་ནི་གང་གི་ཕྱིར་དེ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ལ་གཞན་ཡང་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་རྣམ་པ་གསུམ་་པས་ཀྱང་དེ་ལ་སྐྱེ་བ་མི་འཐད་པས་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་འོང་བ་མེད་དོ། །འོང་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་མེད་དོ། །རྣམ་གྲངས་གཞན་ཡང་གང་ལ་བརྟེན་ནས་གང་འབྱུང་བ་དེ་ནི་གང་གི་ཕྱིར་དེ་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་རྟག་པ་མེད་དོ། །གང་གི་ཕྱིར་གཞན་མ་ཡིན་པ་་དེའི་ཕྱིར་ཆད་པ་མེད་དོ། །འདི་ནི་བརྟག་པ་གཞན་ཏེ། གང་ལ་བརྟེན་ནས་གང་འབྱུང་བ་ནི་གང་གི་ཕྱིར་དེ་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་དོན་གཅིག་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གང་གི་ཕྱིར་གཞན་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་དོན་ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་ནི་རྣམ་གྲངས་གཞན་ཏེ། གང་ལ་བརྟེན་ནས་གང་འབྱུང་བ་དེ་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་་མེད་དོ། ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དོན་གཅིག་པ་ཡིན་པ་དང ། དོན་ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་འོང་བ་མེད་པ་དང་འགྲོ་བ་མེད་དོ། །འདི་ནི་རྣམ་གྲངས་གཞན་ཏེ། གང་ལ་བརྟེན་ནས་གང་འབྱུང་བ་དེ་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་དེ། ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར་འགག་་པ་ལ་སོགས་པའི་མིང་གི་ཁྱད་པར་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་མངོན་པར་ཞེན་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་ནི་རྣམ་གྲངས་གཞན་ཏེ། དེ་ལ་ཚིག་སྔ་མ་བཞི་པོ་འགག་པ་མེད་པ་ལ་སོགས་པ་རྟག་པ་མེད་པའི་མཐར་ཐུག་པ་དག་ནི་ཕལ་ཆེར་རང་གི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཡོངས་སུ་གཏོགས་པ་ཡིན་པས་དེ་དག་ནི་(31B)རྣམ་པར་བཤད་ཟིན་ཏོ། །ཕྱི་མ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་གཞན་གྱི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པ་ཡིན་པས་དེ་དག་རྣམ་པར་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གྲངས་ཅན་དག་ནི་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་གཅིག་གོ་ཞེས་ཀུན་ཏུ་བསྒྲུབས་པས་དེ་བཟློག་པའི་ཕྱིར་དོན་གཅིག་པ་མ་ཡིན་ནོ། །བྱེ་བྲག་པ་་དག་ནི་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་ཐ་དད་དོ་ཞེས་ཀུན་ཏུ་བསྒྲུབས་པས་དེ་བཟློག་པའི་ཕྱིར་དོན་ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་དག་གཉིས་ཀ་ཡང་དངོས་པོ་རྣམས་ལ་བྱ་བ་རྣམ་པ་ཐ་དད་པ་དག་ཡོད་པར་མངོན་པར་ཞེན་པས་དེ་དག་འགྲོ་བ་དག་ཏུ་བསྡུས་ནས་དེ་དག་བཟློག་པའི་ཕྱིར་འོང་བ་མེད་པ་དང་འགྲོ་བ་མེད་པ་་བསྟན་ཏོ། །འདིར་སྨྲས་པ། དོན་མེད་ན་འགག་པ་ལ་སོགས་པའི་མིང་གི་ཁྱད་པར་དག་པ་མིང་འབྱུང་བས་དེའི་ཕྱིར་གང་དག་ཡོད་ན་འགག་པ་ལ་སོགས་པའི་མིང་གི་ཁྱད་པར་དག་འབྱུང་བར་བསམ་པའི་དངོས་པོ་རྣམས་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། མིང་དང་མིང་ཅན་དག་རབ་ཏུ་གྲུབ་ན་་ནི་འགག་པ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་གི་མིང་གི་ཁྱད་པར་དག་ཀྱང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་དག་ནི་མི་འཐད་དོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འདི་ལ་མིང་དང་མིང་ཅན་དག་གཅིག་པ་ཉིད་དམ་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་གྲང་ན། གཉིས་ཀ་ལྟར་ཡང་མི་འཐད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། རེ་ཞིག་གལ་ཏེ་་མིང་གང་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་མིང་ཅན་ཡིན་པར་གྱུར་ན་དེ་ལྟ་ན་མིང་ཅན་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟར་གཅིག་པ་ཉིད་ཡིན་ན་མ་ཞེས་བརྗོད་པ་ན་ཁ་ཚིག་པར་འགྱུར་བ་རིགས་ན་ཚིག་པར་ནི་མི་འགྱུར་རོ། །གཞན་ཡང་འདི་ན་སྒྲ་ལ་མཁས་པ་དག་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་རྣམ་པར་དབྱེ་བའི་ཕྱིར་ཀུན་ཏུ་་བསྒྲུབས་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་གཉིས་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་མིང་ཡང་གཞན་ལ་མིང་ཅན་ཡང་གཞན་ཡིན་པར་གྱུར་ན་ནི་དེ་ལྟ་ན་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། དེ་གཉིས་རྒྱུ་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དོ། །མིང་ཅན་གྱི་མིང་ཡང་འཐད་པ་ཡིན་ན་མིང་ཅན་མེད་ན་དེ་གང་གི་མིང་་ཅན་མིང་མེད་པར་ཡང་མིང་ཅན་ཞེས་བྱ་བ་མི་འཐད་དེ། གང་གིས་དེ་ལ་མིང་དུ་བཏགས་པར་གྱུར་པ་དེའི་ཕྱིར་དེ་གཉིས་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་མིང་དང་མིང་ཅན་དེ་གཉིས་གཅིག་པ་ཉིད་དང་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་འགྲུབ་པར་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་འགག་པ་ལ་སོགས་པའི་མིང་(32A)༄#། །གི་ཁྱད་པར་རྣམས་མི་འགྲུབ་བོ། །གཞན་ཡང་ལུང་གི་ཚད་མ་ལས་ཀྱང་མདོ་སྡེ་ལས། མིང་ནི་སྨིག་རྒྱུ་འདྲ་བ་སྟེ། གལ་ཏེ་སྨིག་རྒྱུ་འདྲ་བ་ཡིན་ན་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཡིན་ལ། གང་ཕྱིན་ཅི་ལོག་པ་དེ་ནི་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གང་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པའི་མིང་དུ་རྣམ་པར་་རྟོག་པས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བ་དེས་ཡང་དག་པ་ཞེས་བྱ་བར་མི་རིགས་སོ་ཞེས་གསུངས་པས། དེའི་ཕྱིར་ལུང་གི་ཚད་མས་ཀྱང་མིང་དང་མིང་ཅན་དེ་གཉིས་སུ་མི་འགྲུབ་སྟེ། དེ་གཉིས་མ་གྲུབ་ན་འགག་པ་ལ་སྩོགས་པའི་མིང་དུ་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དག་མི་འགྲུབ་པོ། །འདིའི་ཕྱིར་ཡང་འགག་པ་་མི་འཐད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འཇིག་རྟེན་ན་མཐོང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་ན་དངོས་པོ་རྣམས་འགག་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་མཐོང་སྟེ། འདི་ལྟ་སྟེ། བསྐལ་པ་དང་པོ་པའི་འབྲས་སཱ་ལུ་ལ་སོགས་པའི་དབྱེ་བ་གང་དག་འགག་པ་དེ་དག་གལ་ཏེ་འགག་པར་གྱུར་ན་ད་ལྟར་གྱི་དུས་་ན་འབྲས་སཱ་ལུ་ལ་སོགས་པ་དག་མི་སྣང་བར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། སྣང་བས་དེའི་ཕྱིར་འགག་པ་མེད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འོ་ན་སྐྱེ་བ་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འཇིག་རྟེན་ན་མཐོང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་ན་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མཐོང་སྟེ། འདི་ལྟ་སྟེ། བསྐལ་པ་དང་པོའི་འབྲས་སཱ་ལུ་ལ་སོགས་པ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་མེད་པ་ད་ལྟར་གྱི་འབྲས་སཱ་ལུ་ལ་སོགས་པ་འགའ་ཡང་མེད་དེ། གལ་ཏེ་དེ་དག་མེད་པར་ད་ལྟར་གྱི་དུས་ཀྱི་འབྲས་སཱ་ལུ་ལ་སོགས་པ་དག་སྣང་བར་གྱུར་ན་ནི། སྐྱེ་བ་ཡོད་དོ་ཞེས་སྨྲ་བར་རིགས་པ་་ཞིག་ན། མི་སྣང་བས་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། ཆད་པ་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། ཆད་པ་མེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འཇིག་རྟེན་ན་མཐོང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་ན་དངོས་པོ་རྣམས་ཆད་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མཐོང་སྟེ། འབྲས་སཱ་ལུའི་ས་བོན་ལས་འབྲས་སཱ་ལུའི་མྱུ་གུ་་ལ་སོགས་པ་དག་འབྱུང་བ་མཐོང་ངོ ། །གལ་ཏེ་ཆད་པ་ཡིན་ན་འབྱུང་བ་ཉིད་མི་དམིགས་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། འབྱུང་བ་དམིགས་པས་དེའི་ཕྱིར་ཆད་པ་མེད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། རྟག་པ་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། རྟག་པ་མེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འཇིག་རྟེན་ན་མཐོང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་(32B)འཇིག་རྟེན་ན་དངོས་པོ་རྣམས་རྟག་པར་མི་འཐད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མཐོང་སྟེ། འབྲས་སཱ་ལུའི་ས་བོན་མྱུ་གུའི་དུས་ན་མི་དམིགས་ཏེ། དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་མྱུ་གུའི་དུས་ན། ས་བོན་ལྡོག་པ་དེའི་ཕྱིར་རྟག་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འབྲས་སཱ་ལུའི་ས་བོན་ཇི་ལྟ་བ་དེ་བཞིན་དུ་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་བསམ་པར་་བྱའོ། །འདིར་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་དེ་ལྟར་ན། དེ་ཕྱིར་དངོས་པོ་རྣམས་དོན་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། དོན་གཅིག་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འཇིག་རྟེན་ན་མཐོང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་ན་དངོས་པོ་རྣམས་དོན་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མཐོང་སྟེ། འདི་ན་འབྲས་སཱ་ལུའི་ས་བོན་མྱུ་གུ་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་དོན་གཅིག་པ་ཉིད་ཡིན་ན། ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་ཞེས་ཐ་དད་པར་རྗོད་པར་དེ་དག་བྱེད་པར་མི་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། དེ་དག་ཐ་དད་པར་རྗོད་པར་བྱེད་པས་དེའི་ཕྱིར་དོན་གཅིག་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་དོན་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་མི་་འདོད་ན། དེས་ན་དངོས་པོ་རྣམས་དོན་ཐ་དད་པར་འགྱུར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། དོན་ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འཇིག་རྟེན་ན་མཐོང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་ན་དངོས་པོ་རྣམས་དོན་ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་མཐོང་སྟེ། འདི་ན་འབྲས་སཱ་ལུའི་ས་བོན་དང་འབྲས་སཱ་ལུའི་་མྱུ་གུ་དང ། འབྲས་སཱ་ལུའི་འདབ་མ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་མཐོང་ངོ ། །དེ་ལ་གལ་ཏེ་དོན་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་འདོད་ན། འབྲས་སཱ་ལུའི་ས་བོན་དང་འབྲས་སཱ་ལུའི་མྱུ་གུ་དང ། འབྲས་སཱ་ལུའི་འདབས་ཞེས་ངེས་པར་ལོ་དར་འདི་ཇི་ལྟར་སྨྲ་བར་འགྱུར། ཀོ་དྲ་བའི་ས་བོན་དང ། ཀོ་དྲ་བའི་རྒྱུ་་གུ་དང ། ཀོ་དྲ་བའི་འདབ་མ་ཞེས་བྱ་བའི་ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་མི་འགྱུར་བ། གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་མི་འགྱུར་བ་དེའི་ཕྱིར་དོན་ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འོང་བ་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། འོང་བ་མེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འཇིག་རྟེན་མ་མཐོང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་་ན་དངོས་པོ་རྣམས་གང་ནས་ཀྱང་འོང་བ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མཐོང་སྟེ། འདི་ན་འབྲས་སཱ་ལུའི་མྱུ་གུ་གཤེད་ནས་འོངས་ན། འབྲས་སཱ་ལུའི་ས་བོན་ལ་ངེས་པར་གནས་པར་མི་བྱེད་དོ། །གལ་ཏེ་མྱུ་གུའི་ཡུལ་གཞན་གཤེད་ནས་འོངས་ཏེ། \?\་པར་གནས་པར་བྱེད་པར་བྱེད་པར་གྱུར་ན། ཤིང་(33A)ལྗོན་པ་ལ་བྱ་གནས་པ་བཞིན་དུ་སྣང་བར་འགྱུར་བ་བཞིན་ན། དེ་ལྟར་མི་སྣང་བས། དེའི་ཕྱིར་འོང་བ་མེད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། འགྲོ་བ་མེད་དོ། །དེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འཇིག་རྟེན་ན་མཐོང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་ན་དངོས་་པོ་རྣམས་འགྲོ་བ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མཐོང་སྟེ། འདི་ན་འབྲས་སཱ་ལུའི་མྱུ་གུ་ས་བོན་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པར་མཐོང་ངོ ། ། 
(12)龍樹菩薩造梵志青目釋(13)姚秦三藏鳩摩羅什譯(14)不生亦不滅 不常亦不斷(15)不一亦不異 不來亦不出(16)能説是因縁 善滅諸戲論(17)我稽首禮佛 諸説中第一(18)問曰。何故造此論。答曰。有人言萬物從大(19)自在天生。有言從韋紐天生。有言從和合(20)生。有言從時生。有言從世性生。有言從(21)變生。有言從自然生。有言從微塵生。有(22)如是等謬故墮於無因邪因斷常等邪見。(23)種種説我我所。不知正法。佛欲斷如是等(24)諸邪見令知佛法故。先於聲聞法中説十(25)二因縁。又爲已習行有大心堪受深法者。(26)以大乘法説因縁相。所謂一切法不生不滅(27)不一不異等。畢竟空無所有。如般若波羅蜜(28)中説。佛告須菩提。菩薩坐道場時。觀十二(29)因縁。如虚空不可盡。佛滅度後。後五百歳(1c1)像法中。人根轉鈍。深著諸法。求十二因縁(2)五陰十二入十八界等決定相。不知佛意但(3)著文字。聞大乘法中説畢竟空。不知何因(4)縁故空。即生疑見。若都畢竟空。云何分別(5)有罪福報應等。如是則無世諦第一義諦。(6)取是空相而起貪著。於畢竟空中生種種(7)過。龍樹菩薩爲是等故。造此中論(8)不生亦不滅 不常亦不斷(9)不一亦不異 不來亦不出(10)能説是因縁 善滅諸戲論(11)我稽首禮佛 諸説中第一(12)以此二偈讃佛。則已略説第一義。問曰。(13)諸法無量。何故但以此八事破。答曰法雖(14)無量。略説八事則爲總破一切法。不生者。(15)諸論師種種説生相。或謂因果一。或謂因(16)果異。或謂因中先有果。或謂因中先無果。(17)或謂自體生。或謂從他生。或謂共生。或謂(18)有生。或謂無生。如是等説生相皆不然。此(19)事後當廣説。生相決定不可得故不生。不滅(20)者。若無生何得有滅。以無生無滅故。餘(21)六事亦無問曰。不生不滅已總破一切法。何(22)故復説六事。答曰。爲成不生不滅義故。有(23)人不受不生不滅。而信不常不斷。若深求(24)不常不斷。即是不生不滅。何以故。法若實有(2a1)則不應無。先有今無是即爲斷。若先有性(2)是則爲常。是故説不常不斷。即入不生不(3)滅義。有人雖聞四種破諸法。猶以四門成(4)諸法。是亦不然。若一則無縁。若異則無相(5)續。後當種種破。是故復説不一不異。有人(6)雖聞六種破諸法。猶以來出成諸法。來(7)者。言諸法從自在天世性微塵等來。出者。(8)還去至本處。復次萬物無生。何以故。世間(9)現見故。世間眼見劫初穀不生。何以故。離(10)劫初穀。今穀不可得。若離劫初穀有今穀(11)者。則應有生。而實不爾。是故不生。問曰(12)若不生則應滅。答曰不滅。何以故。世間現(13)見故。世間眼見劫初穀不滅。若滅今不應(14)有穀而實有穀。是故不滅。問曰。若不滅則(15)應常。答曰不常。何以故。世間現見故。世間(16)眼見萬物不常。如穀芽時種則變壞。是故(17)不常。問曰若不常則應斷。答曰不斷。何(18)以故。世間現見故。世間眼見萬物不斷。如(19)從穀有芽。是故不斷。若斷不應相續。問(20)曰。若爾者萬物是一。答曰不一。何以故。世間(21)現見故。世間眼見萬物不一。如穀不作芽(22)芽不作穀。若穀作芽芽作穀者。應是一。(23)而實不爾。是故不一。問曰若不一則應異。(24)答曰不異。何以故。世間現見故。世間眼見(25)萬物不異。若異者。何故分別穀芽穀莖穀(26)葉。不説樹芽樹莖樹葉。是故不異。問曰。若(27)不異應有來。答曰無來何以故。世間現見(28)故。世間眼見萬物不來。如穀子中芽無所(29)從來。若來者。芽應從餘處來。如鳥來栖樹。(2b1)而實不爾。是故不來。問曰。若不來應有出。(2)答曰不出。何以故。世間現見故。世間眼見(3)萬物不出。若有出。應見芽從穀出。如蛇(4)從穴出。而實不爾。是故不出。問曰。汝雖釋(5)不生不滅義。我欲聞造論者所説。 
འདི་ལྟར་སློབ་དཔོན་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་རྗེས་སུ་སྟོན་པར་བཞེད་པས། རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བའི་ཟབ་མོ་ཉིད་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་གཟིགས་པས་ངོ་མཚར་དུ་གྱུར་པའི་་ཐུགས་དང་ལྡན་པ། དད་པ་ལས་བྱུང་བའི་མཆི་མ་དཀྲུག་ཅེས་མཛད་པའི་སྤྱན་མངའ་བ། སྐུའི་སྤུ་ཟིང་ཞེས་མཛད་པ་དང་ལྡན་པས་ཐལ་མོ་སྦྱར་བ་དབུར་བཞག་སྟེ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་རྣམས་ནི་ཆོས་ཀྱི་སྐུའོ་ཞེས་དོན་དམ་པ་སྟོན་པའི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་འདི་བརྗོད་པས་མདུན་དུ་འདུག་་པ་དང་འདྲ་བར་བཞག་ནས། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་བླ་མ་དམ་པ་ལ། གང་གིས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང ། །འགག་པ་མེད་པ་སྐྱེ་མེད་པ། །ཆད་པ་མེད་པ་རྟག་མེད་པ། །འོང་བ་མེད་པ་འགྲོ་མེད་པ། །ཐ་དད་དོན་མིན་དོན་གཅིག་མིན། །སྤྲོས་པ་ཉེར་ཞི་ཞི་བསྟན་པ། །རྫོགས་་པའི་སངས་རྒྱས་སྨྲ་རྣམས་ཀྱི། །དམ་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །ཞེས་རྒྱུ་སྔ་ན་ཡོད་པའི་ཕྱག་བཞེས་པ་མཛད་དེ། གང་གིས་དབང་ཕྱུག་དང་དུས་དང་རྡུལ་ཕྲན་དང་རང་བཞིན་དང་ངོ་བོ་ཉིད་ལ་སོགས་པར་སྨྲ་བ་སྤྲོས་པ་ཐིབས་པོར་འཁྱམས་པའི་འཇིག་རྟེན་ལ། རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་་འབྱུང་བ་ཞེས་བྱ་བ་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་མཆོག་ཏུ་ཟབ་པ། འགག་པ་མེད་པ་སྐྱེ་བ་མེད་པ། ཆད་པ་མེད་པ་རྟག་པ་མེད་པ། འོང་བ་མེད་པ་འགྲོ་བ་མེད་པ་དོན་ཐ་དད་མ་ཡིན་པ། དོན་གཅིག་མ་ཡིན་པ། སྤྲོས་པ་ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་ཞི་བ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་གྲོང་ཁྱེར་དུ་འགྲོ་་བ། ཞི་བ་ལམ་དྲང་པོ་འདི་བསྟན་པ། ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་དམ་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ནོ། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཕྱི་རོལ་པ་ཕས་ཀྱི་རྒོལ་བ་ཐམས་ཅད་བྱིས་བ་བླ་བ་འདྲ་བར་ཐུགས་སུ་ཆུད་ནས་འགྲོ་བ་ལོང་བ་ལག་ནོམ་བྱེད་པ་ལྟ་བུ་(159A)ལ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་བསྟན་པར་སློབ་དཔོན་གྱིས་ཡང་དག་པར་གཟིགས་པས་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་དམ་པ་ཞེས་གསུངས་སོ། །འགག་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འདི་ལ་འགག་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པའོ། །ཚིག་ལྷག་མ་རྣམས་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་སྦྱར་བར་བྱའོ། །ཚིགས་་སུ་བཅད་པ་དེ་ནི་མདོ་ལྟ་བུ་སྟེ། བསྟན་བཅོས་ལྷག་མས་དེ་རྣམ་པར་བཤད་པ་བྱེད་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་ཡང་བརྗོད་པ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའི་དབང་གིས་སྒོ་དེ་དང་དེས་བྱེད་པར་འགྱུར་གྱི་གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་ནི་མི་བྱེད་དོ། །ཅི་སྟེ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་རྗེས་སུ་བསྟན་པ་ལ་དགོས་པ་ཅི་་ཡོད་ཅེ་ན། བཤད་པ། སློབ་དཔོན་ཐུགས་རྗེའི་བདག་ཉིད་ཅན་གྱིས་སེམས་ཅན་རྣམས་སྡུག་བསྔལ་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་ཉེན་པར་གཟིགས་ནས་དེ་དག་རྣམ་པར་གྲོལ་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་ཉིད་རབ་ཏུ་བསྟན་པར་བཞེད་པས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་རྗེས་སུ་བསྟན་པ་་བརྩམས་ཏེ། །ཡང་དག་མ་ཡིན་མཐོང་བ་འཆིང ། །ཡང་དག་མཐོང་བ་རྣམ་པར་གྲོལ། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་ཉིད་གང་ཡིན། བཤད་པ། ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དེ། མི་མཁས་པ་གཏི་མུག་གི་མུན་པས་བློ་གྲོས་ཀྱི་མིག་བསྒྲིབས་་པ་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་རྣམ་པར་རྟོག་ན་དེ་དག་ལ་འདོད་ཆགས་དང་ཞེ་སྡང་དག་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །གང་གི་ཚེ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་ཤེས་པའི་སྣང་བས་གཏི་མུག་གི་མུན་པ་བསལ་ཅིང ། ཤེས་རབ་ཀྱི་མིག་གིས་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་མཐོང་བ་དེའི་ཚེ་་ན་གནས་མེད་པ་ལ་དེའི་འདོད་ཆགས་དང་ཞེ་སྡང་དག་མི་སྐྱེའོ། །འདི་ལྟ་སྟེ་དཔེར་ན་ལ་ལ་ཞིག་གཟུགས་བརྙན་གྱི་བུད་མེད་ལ་བུད་མེད་དོ་སྙམ་པའི་བློ་གྲོས་སྐྱེས་ནས་ཀུན་ཏུ་འདོད་ཆགས་སྐྱེད་དེ་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་ཡིད་ཀྱིས་དེ་ལ་རྣམ་པར་རྟོག་པར་བྱེད་དོ། །གང་གི་ཚེ་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་་རྟོགས་པ་དེའི་ཚེ་ན་བུད་མེད་ཀྱི་བློ་གྲོས་མེད་པར་གྱུར་ཅིང་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་ནས་ཤིན་ཏུ་ངོ་ཚ་བ་སྐྱེས་ཏེ། རང་བཞིན་གྱི་སེམས་གནས་མེད་པ་ལ་འདོད་ཆགས་སྐྱེ་བ་ལ་འཕྱ་བ་དེ་དང་འདྲ་སྟེ་དེ་ལྟར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་དགེ་སློང་དག་བུད་མེད་ལ་ནང་གི་བུད་མེད་ཀྱི་དབང་པོ་ཡང་དག་པར་(159B)རྗེས་སུ་མི་མཐོང་སྟེ། དགེ་སློང་དག་གལ་ཏེ་བུད་མེད་ཡིན་ན་ནང་གི་བུད་མེད་ཀྱི་དབང་པོ་ཡང་དག་པར་རྗེས་སུ་མི་མཐོང་ངོ ། །ཞེས་རྒྱ་ཆེར་བཀའ་སྩལ་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྷས་ཀྱང ། སྲིད་པའི་ས་བོན་རྣམ་ཤེས་ཏེ། །ཡུལ་རྣམས་དེ་ཡི་སྤྱོད་ཡུལ་ལོ། །ཡུལ་་ལ་བདག་མེད་མཐོང་ན་ནི། །སྲིད་པའི་ས་བོན་འགག་པར་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་སོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་སློབ་དཔོན་གྱིས་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་རབ་ཏུ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་འདི་བརྩམ་མོ། །འདིར་སྨྲས་པ། གང་གི་ཚེ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཐམས་ཅད་གཟིགས་་པ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་མངའ་བ་ཉིད་ཀྱིས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་དེ་དང་དེར་དེ་ལྟ་དེ་ལྟར་བཤད་ཅིང་རབ་ཏུ་བསྟན་ཟིན་ན། ཡང་དེ་རྗེས་སུ་རབ་ཏུ་བསྟན་པ་ལ་དགོས་པ་ཅི་ཡོད། བཤད་པ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ཉིད་ཀྱིས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་བཤད་ཅིང་རབ་ཏུ་བསྟན་པ་བདེན་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པའི་བརྗོད་པ་དག་གིས་བཤད་ཅིང་རབ་ཏུ་བསྟན་པས། དེ་ལ་ད་ལྟར་ཉིད་ཀྱང་བརྗོད་པ་ཙམ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའི་བློ་ཅན་ཁ་ཅིག་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་མཆོག་ཏུ་ཟབ་པ་མ་རྟོགས་པ་ན། དངོས་པོ་རྣམས་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར་དེ་དག་གི་སྐྱེ་བ་དང་འགག་པ་དང་འགྲོ་བ་དང་འོང་བ་དག་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་ཞིག་ཡོད་པ་ལས་རྟག་པ་དང་ཆད་པ་དང་དེ་ཉིད་དང་གཞན་ཉིད་དུ་སེམས་པ་དག་བྱེད་ཀྱི། རི་བོང་གི་རཝ་ལ་སོགས་པ་མེད་པ་དག་ལ་དེ་དག་མི་འབྱུང་ངོ་སྙམ་དུ་སེམས་པ་དེ་དག་ལ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་་པར་འབྱུང་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་རབ་ཏུ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་སློབ་དཔོན་གྱིས་རིགས་པ་དང་ལུང་སྔོན་དུ་བཏང་བ་འདི་བརྩམས་སོ། །གཞན་ཡང་གང་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་བཤད་ཅིང་རབ་ཏུ་བསྟན་པ་དེ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་སློབ་དཔོན་གྱིས་རྗེས་སུ་རབ་ཏུ་བསྟན་པར་འཐད་ཀྱི། མ་བཤད་ཅིང་རབ་ཏུ་མ་བསྟན་པར་རྗེས་སུ་རབ་ཏུ་སྟོན་པར་འོས་པ་དེ་གང་ཞིག་ཡིན། འདི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་པའི་བསྟན་བཅོས་དག་ཀྱང་སྔོན་གྱི་སློབ་དཔོན་རྣམས་ཀྱིས་བཤད་ཅིང་རབ་ཏུ་བསྟན་པས་ད་ལྟར་ཉིད་ཀྱང་དེ་རྣམས་ཀྱི་སློབ་མ་དག་རྗེས་སུ་སྨྲ་བར་བྱེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་སློབ་དཔོན་གྱིས་(160A)རྗེས་སུ་རབ་ཏུ་བསྟན་པར་རིགས་སོ། །འདིར་སྨྲས་པ། ཅིའི་ཕྱིར་འགག་པ་ལ་སོགས་པ་བརྒྱད་པོ་དེ་དག་འགོག་པར་བྱེད། འགག་པ་མེད་པ་སྐྱེ་མེད་པ། །ཆད་པ་མེད་པ་རྟག་མེད་པ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཙམ་ཞིག་བྱས་པས་མི་ཆོག་གམ། བཤད་པ། དངོས་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་་སྨྲ་བ་དག་ཕལ་ཆེར་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བསྟན་པ་འགག་པ་ལ་སོགས་པ་བརྗོད་པ་བརྒྱད་པོ་དེ་དག་གིས་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པར་བྱེད་པས་དེའི་ཕྱིར་འགག་པ་ལ་སོགས་པ་བརྒྱད་པོ་དེ་དག་ཉིད་དགག་པ་མཛད་དོ། །དེ་བཞིན་དུ་དེ་ཁོ་ན་སེམས་པར་བྱེད་པའམ། འགྱེད་པ་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་གང་དག་་ཅི་ཡང་རུང་བ་དེ་དག་ཀྱང་འགག་པ་ལ་སོགས་པའི་དོན་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་སེམས་པ་དང་རྩོམ་པར་བྱེད་དེ། འདི་ལྟ་སྟེ། རེ་ཞིག་ཁ་ཅིག་ན་རེ་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ནི་སྐྱེ་བ་དང་འགག་པའི་ཆོས་ཅན་སྐད་ཅིག་མ་སྟེ་རྒྱུན་གྱིས་རྒྱུན་དུ་འབྱུང་ངོ ། །ཞེས་ཟེར་རོ། །གཞན་དག་ན་རེ་ས་ལ་སོགས་པ་་རྫས་དགུ་པོ་དག་རྟག་ཅེས་ཟེར་རོ། །ཡང་གཞན་དག་ནི་ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་དང ། གང་ཟག་ནམ་མཁའ་དང ། དུས་དང་གང་ཟག་དང་སྲོག་ཅེས་བྱ་བ་རྫས་དྲུག་པོ་དག་རྟག་ཅེས་བརྗོད་དོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཕལ་ཆེར་སྲོག་དང་ལུས་གཉིས། མེ་དང་བུད་ཤིང་གཉིས། རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་་གཉིས། ཡོན་ཏན་དང་ཡོན་ཅན་གཉིས། ཡན་ལག་དང་ཡན་ལག་ཅན་གཉིས་ནི་དེ་ཉིད་དང་གཞན་ཉིད་ཅེས་བྱ་བ་འགྱེད་པར་བྱེད་དོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཁ་ཅིག་ན་རེ་ཡོན་ཏན་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་དང་རྟག་འཁོར་ལོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །གཞན་དག་ན་རེ་རྡུལ་ཕྲན་དང་ཡིད་གཉིས་ནི་མི་འགྲོའོ་ཞེས་ཟེར་རོ། ། གཞན་དག་ནི་སྲོག་དང་གང་ཟག་གཉིས་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་ཞེས་བརྗོད་དོ། །གྲུབ་ནས་གང་དུ་འགྲོ་བར་ཡང་འདོད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ཁོ་ན་སེམས་པ་དང་འགྱེད་པ་རྩོམ་པའི་དབང་གིས་འགག་པ་ལ་སོགས་པ་བརྒྱད་པོ་དགག་པར་མཛད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འོ་ན་ཅིའི་ཕྱིར་འགག་པ་སྔར་བཀག་་པ། སྐྱེ་བ་ཕྱིས་བཀག་།སྐྱེ་བ་མེད་པ་སྔར་བརྗོད་པར་བྱ་བའི་རིགས་སྙམ་ན། །བཤད་པ། དེ་ནི་ཀླན་ཀར་མི་རུང་སྟེ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཡི་གེ་ལ་མཁས་པ་རྣམས་ནི་བསྡུ་བ་ལ་སྦྱོར་བ་ལྟག་འོག་ངེས་པ་ཡོད་ཀྱི། གཞན་ལ་ནི་ངེས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་སྨྲས་པ། དེ་ལྟ་ན་ཡང་(160B)སྐྱེ་བ་ཡོད་ན་འགག་པར་འགྱུར་གྱི་མེད་ན་མི་འགྱུར་བ་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་སྔར་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་བ་ཁོ་ནར་འགྱུར་རོ། །བཤད་པ། གྲོགས་པོ་འདི་ལྟར་སྐྱེ་བ་སྔ་ལ་འགག་པ་འཕྱིའོ། །ཞེས་བྱ་བར་གང་གིས་ཁོ་བོ་ཅག་ཡིད་ཆེས་པར་འགྱུར་བའི་དཔེ་འགའ་ཞིག་ཇེ་གྱིས་ཤིག་་སྨྲས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་དཔེ་ཡིན་ཏེ། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། རེ་ཞིག་སྐྱེ་འདི་དོན་མེད་གང་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་ཡོད་ན་རྒ་ཤི་དང ། །ནད་དང་སྡུག་བསྔལ་བསང་དང་བཅིངས་ལ་སོགས་པའི་དགྲ་དག་ཡོད། །ཅེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །བཤད་པ། གང་ལ་འཆི་བ་ཡོད་པའི་སྐྱེ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་ཡང་འཆི་བ་་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ཁོ་ན་ཡིན་པ་སྙམ། གལ་ཏེ་དེ་འཆི་བ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་མ་ཡིན་ན་ནི་འཁོར་བ་ལ་ཐོག་མ་ཡོད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བས། དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་འཁོར་བ་ལ་ཐོག་མ་དང་ཐ་མ་མེད་པའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་སྔ་ལ་འཆི་བ་འཕྱི་བ་འམ་འཆི་བ་སྔ་ལ་སྐྱེ་བ་འཕྱིའོ་ཞེས་བྱ་བར་བརྗོད་་པར་མི་ནུས་སོ། །འོག་ནས་ཀྱང ། །གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་སྔ་གྱུར་ལ། །རྒ་ཤི་འཕྱི་བ་ཡིན་ན་ནི། །རྒ་ཤི་མེད་པར་སྐྱེ་བ་དང ། །མ་ཤི་བར་ཡང་སྐྱེ་བར་འགྱུར། །ཞེས་འབྱུང་ངོ ། །སྨྲས་པ་འོ་ན། གལ་ཏེ་འཇིག་མེད་སྐྱེ་བ་མེད་ན་དོན་མེད་དེ་མི་འབྱུང ། །ཤིང་སྐྱེས་མེད་ན་ནགས་མེད་རླུང་གིས་་སྒྱེལ་བར་མི་འགྱུར་བཞིན། །ཞེས་བྱ་བ་འདིས་ནི་དཔེ་གཞན་ཡིན་ན། །བཤད་པ། འདི་ལ་ཁྱད་པར་ཅི་ཡོད། སྨྲས་པ། ཁྱད་པར་ནི་འདི་ཡིན་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར་འདི་ལ་འགག་པ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བའི་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །འདི་ལྟར་ཤིང་ལོན་པ་གཞན་དུ་འགགས་ལ་འདིར་སྐྱེས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ།། བཤད་པ། །འདི་ལ་ཡང་ས་བོན་འགག་པ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ལས་སྐྱེ་བས་དེ་ཡང་འགག་པ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ཁོ་ན་ལས་སྐྱེ་བ་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། དེ་ནི་མི་འདྲ་སྟེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གཞན་ཁོ་ན་འགགས་ལ་གཞན་ཁོ་ན་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་འདི་ལ་ས་བོན་འགགས་ལ་མྱུ་གུ་སྐྱེའི་མྱུ་གུ་་ཉིད་འགགས་ལ་མྱུ་གུ་ཉིད་མི་སྐྱེ་བས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་མི་འདྲའོ། །བཤད་པ། དེ་ནི་འདྲ་བ་ཁོ་ན་སྟེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་སྐྱེ་བ་དང་འཆི་བ་གཉིས་ཀྱང་གང་ཁོ་ན་ཤི་བ་དེ་ཉིད་སྐྱེ་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། གལ་ཏེ་གང་ཁོ་ན་འཆི་བ་དེ་ཉིད་སྐྱེ་བར་འགྱུར་ན་ནི་དེ་ལྟ་ན་རྟག་པའི་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བར་(161A)འགྱུར་ཏེ། ལྷ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་ལྷ་ཁོ་ནར་འགྱུར་ལ། དུད་འགྲོ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་དུད་འགྲོ་ཁོ་ནར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་ལས་དང་ཉོན་མོངས་པས་བྱས་པའི་སྐྱེ་བ་དང་འགྲོ་བ་འཁྲུལ་པ་མེད་པར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེ་ནས་གང་ཁོ་ན་འཆི་བ་དེ་ཉིད་སྐྱེ་་བར་འགྱུར་རོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་བརྗོད་པར་མི་ནུས་པས་དེའི་ཕྱིར་དེའི་འདྲ་བ་ཁོ་ནའོ། །འདི་ལ་གཞན་ཁོ་ན་འགག ། གཞན་ཁོ་ན་སྐྱེའོ་ཞེས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་མི་རིགས་ཏེ། གལ་ཏེ་ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་གཉིས་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་གྱུར་ན་དེ་གཉིས་ལ་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུའི་ཐ་སྙད་ཀྱང་མེད་པར་་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་ཐ་སྙད་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་གཉིས་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་ཡང་འདི་ན་སྨྲ་བ་པོ་དག་ས་བོན་བཏབ་ནས་བདག་གིས་ཤིང་ལྗོན་པ་འདི་བཙུགས། བདག་གིས་བུ་འདི་བསྐྱེད་དེ། ཤིང་ལྗོན་པ་འདི་ནི་བདག་གིའོ། །བུ་འདི་ནི་བདག་གིའོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་གལ་ཏེ་ས་བོན་དང་་ཤིང་ལྗོན་པ་དང་བུ་དག་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་གྱུར་ན་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དེ་དག་མི་སྲིད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་སྲིད་པས་དེའི་ཕྱིར་ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་གཉིས་གཞན་ཉིད་དུ་བརྗོད་པར་མི་ནུས་ཏེ། འོག་ནས་ཀྱང ། གཞན་ནི་གཞན་ལས་བརྟེན་ཏེ་གཞན། །གཞན་མེད་གཞན་ལས་གཞན་མི་འགྱུར། ། གང་ལས་བརྟེན་ཏེ་གང་ཡིན་པ། །དེ་ནི་དེ་ལས་གཞན་མི་འཐད། །ཅིས་འབྱུང་ངོ ། །འདིར་སྨྲས་པ། དེ་ལྟ་ན་ཡང་ས་བོན་ཡོད་པ་ཉིད་ཡིན་ན་འགག་པར་འགྱུར་གྱིས་མེད་ན་མི་འགྱུར་བས་འདི་ཡང་སྐྱེ་བ་སྔ་ལ་འགག་པ་འཕྱི་བར་འགྱུར་རོ། །བཤད་པ། འདི་ལྟར་ས་བོན་དེ་ལ་ཡང་་ས་བོན་འགག་པ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ཉིད་ཡོད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་མྱུ་གུ་ལས་ཀྱང་ཤིང་ལྗོན་པ་གཞན་མ་ཡིན་ལ་ཤིང་ལྗོན་པ་ལས་ཀྱང་ས་བོན་གཞན་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ས་བོན་འགག་པ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ལས་མྱུ་གུ་སྐྱེ་ལ། ས་བོན་ཡང་ས་བོན་འགག་པ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ལས་སྐྱེ་་སྟེ།་དེ་ལྟར་སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྷས་ཀྱང ། །ས་བོན་དཔེ་ནི་ཇི་ལྟ་བར། །དེ་ལ་ཐོག་མ་ཡོད་མ་ཡིན། །དེ་ལྟར་རྒྱུ་དང་མི་ལྡན་ལས། །སྐྱེ་བའང་སྲིད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་དང་འགག་པ་གཉིས་ལ་སྔ་ཕྱིའི་རྣམ་པར་བཞག་པ་མེད་པས་ཅིའི་ཕྱིར་(161B)འགག་པ་སྔར་བཀག་ལ་སྐྱེ་བ་ཕྱིས་བཀག་ཅེས་བྱ་བ་དེ་ཀླན་ཀར་མི་རུང་ངོ ། །དེ་གཉིས་ལ་སྔ་ཕྱིའི་རྣམ་པར་བཞག་པ་མེད་པ་དེ་ཉིད་རབ་ཏུ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་སློབ་དཔོན་གྱིས་འདིར་འགག་པ་སྔར་གཟུང་བ་མཛད་ལ་སྐྱེ་བ་ཕྱིས་བརྟགས་སོ། ། 
གང་གིས་ཆོས་ཀྱི་དེ་ཉིད་རྣམ་རྟོག་ལེགས་བྲལ་བ། །སྤྲོས་པ་ཀུན་ཞི་བློ་ངན་རབ་རིབ་ཀུན་འཇོམས་ཅན། །ཚིག་གི་ཡུལ་མ་ཡིན་ཡང་དེ་ཉིད་སྒྲོ་བཏགས་ནས། །ས་ཀུན་འབྱོར་ཕྱིར་བསྟན་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །སློབ་དཔོན་གྱི་ཞལ་སྔ་ནས་ཀྱི་ཚིག་ལེའུ་བྱས་པ་དག་ཁོ་ནས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དང། སུན་དབྱུང་བའི་གསལ་པ་དང། དེ་ཁོ་ན་དག་བསྟན་པ་དང། ལྟ་བ་ངན་པའི་དྲ་བ་ཞི་བར་བྱེད་པ་དང་ལྡན་པ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་ཚུལ་བཀའ་སྩལ་མོད་ཀྱི། ཚངས་པ་མཚུངས་པར་སྤྱོད་པ་རྣམས་ལས་ཁ་ཅིག་གིས་མི་རྟོགས་པས། དེའི་ཕྱིར་དེ་དག་གིས་རྟོགས་པར་བྱ་བར་འདོད་ནས་ལུང་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་(46A)དབུ་མའི་བསྟན་བཅོས་བཤད་པར་བྱའོ། །དེ་ལ་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་འགྲེལ་པ་སྨྲས་པ། འདི་ལ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཐུགས་རྗེ་དམ་པས་སྤྲོ་བ་རབ་ཏུ་བསྐྱེད་པའི་བློ་གྲོས་མངའ་བ། བསྐལ་པ་བྱེ་བ་ཁྲག་ཁྲིག་འབུམ་ཕྲག་དཔག་ཏུ་མེད་པར། བསོད་ནམས་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་གཞལ་དུ་མེད་པའི་ཁུར་བཞེས་པར་མཛད་པ་ན་གཞན་ལ་ཕན་པ་སྐྱེ་བ་དང། རྗེས་སུ་འབྲེལ་པའི་ཐུགས་རང་གི་སྲོག་དང་འབྲལ་བའི་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་ཀྱང་ཡོངས་སུ་མི་སྐྱོ་བ་མངའ་བས་འཇིག་རྟེན་སྐྱེ་བ་དང། འགག་པ་དང། ཆད་པ་དང། རྟག་པ་དང། འོང་བ་དང། འགྲོ་བ་དང། ཐ་དད་པ་དང་གཅིག་པ་ལ་སོགས་པ་སྤྲོས་པའི་དྲ་བ་ཐིབས་པོར་འཁྱམས་ཤིང་སྣང་བ་མེད་པ་ལ་གཟིགས་ནས། ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཤེས་བྱའི་རྒྱ་མཚོ་མངོན་པར་བསྲུབས་ཏེ། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དེ་ཁོ་ནའི་བདུད་རྩི་སྤྲོས་པའི་དྲ་བ་མཐའ་དག་དང་ལེགས་པར་བྲལ་བ། གཞན་གྱི་དྲིང་མི་འཇོག་པ། རྣམ་པར་མི་རྟོག་པ་བརྙེས་ནས། ཐེག་པ་མཆོག་གིས་འགྲོ་བ་རྣམས་ལ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བའི་རིན་པོ་ཆེ་དམ་པ་སྐྱེ་བ་དང་ན་ཚོད་དང། རིགས་དང། ཡུལ་དང། དུས་ལས་འདའ་བ་མེད་པ། མུ་སྟེགས་བྱེད་དང། ཉན་ཐོས་དང། རང་སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཀུན་རྫོབ་དང་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་ལ་བརྟེན་ནས། སྐྱེ་བ་དང་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལ་སོགས་པའི་བརྗོད་པ་དག་གིས་བཀའ་སྩལ་ཏོ། །སློབ་དཔོན་གྱིས་ཀྱང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཚུལ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལ་སོགས་པའི་ཚིག་གིས་རབ་ཏུ་བསྟན་པ་མ་ནོར་བར་དེ་བཞིན་ཉིད་ཐུགས་སུ་ཆུད་ནས་དགྱེས་པའི་ཤུགས་དྲག་པོ་ཡང་དག་པར་སྐྱེས་པས། ཇི་ལྟར་ཐུགས་སུ་ཆུད་པའི་ཚུལ་གྱིས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ལ་མངོན་པར་བསྟོད་དེ། བསྟན་བཅོས་མཛད་པར་བཞེད་ནས། ཐུགས་རྗེ་ཉིད་ཀྱི་ཆུས་བརླན་པའི་ཐུགས་མངའ་བས་སྐྱེ་བོ་རྗེས་སུ་དཔག་པ་གཙོར་འཛིན་ཅིང་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་འདོད་པས་རྟོགས་པར་བཞེད་ནས། གང་གིས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང། །འགག་པ་མེད་པ་སྐྱེ་མེད་པ། །ཆད་པ་མེད་པ་རྟག་མེད་པ། །འོང་བ་མེད་པ་འགྲོ་མེད་པ། །ཐ་དད་དོན་མིན་དོན་གཅིག་མིན། །སྤྲོས་པ་ཉེར་ཞི་ཞི་བསྟན་པ། །རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་སྨྲ་རྣམས་ཀྱི། །དམ་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །ཞེས་བྱ་བ་གསུངས་སོ། །རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གང་གི་ཕྱིར། ཁྱད་པར་བསྟན་ཀྱང་ཁྱད་པར་གྱི་གཞིའི་མིང་མ་བསྟན་ན་དེ་མི་རྟོགས་པས་དེ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་ཞེས་བྱ་བ་ལ། ཁ་ཅིག་ན་རེ་རྟེན་ཅིང་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ཕྲད་ནི་ཟློས་པའི་དོན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། འབྲེལ་པར་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཕྲད་པའི་དོན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། འབྱུང་བ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་སྐྱེ་བའི་དོན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྟེན་ཅིང་ འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་སྟེ། དེ་དང་དེ་ལ་རྟེན་ཅིང་ཕྲད་ནས་འབྱུང་བའོ་ཞེའོ། །གཞན་དག་ན་རེ་སོ་སོ་འཇིག་པ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ཀྱི་འབྱུང་བ་ནི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བའོ་ཞེའོ། །གཞན་མ་ཡིན་པ་ནི་དེ་ཡང་མི་རུང་སྟེ། མིག་དང་གཟུགས་རྣམས་ལ་བརྟེན་ནས་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་འབྱུང་ངོ་ཞེས་ གསུངས་པ་འདི་ལ་དོན་གཉི་ག་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོ་ན་གང་ཡིན་ཞེ་ན། འདི་ཡོད་ན་འདི་འབྱུང་ལ་འདི་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་འདི་སྐྱེ་བ་སྟེ་ཞེས་བྱ་བ་རྐྱེན་འདི་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཀྱི་དོན་ནི། རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བའི་དོན་ཏོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་ཁ་ཅིག་ན་རེ། གལ་ཏེ་འབྱུང་བའི་སྔ་རོལ་དུ་འབྲས་བུ་རྐྱེན་དང་ཕྲད་ ནས་ཕྱིས་འབྱུང་ན་ནི་དེའི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། འབྱུང་བའི་སྔ་རོལ་དུ་འབྲས་བུ་རྐྱེན་དང་མི་འཕྲད་དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བའི་སྒྲ་མི་འགྲུབ་པོ། །གལ་ཏེ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་ཞེས་བྱ་བ་དང། འབྱུང་ཞེས་བྱ་བ་གཉིས་དུས་ གཅིག་ཏུ་ཁས་ལེན་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན་ཡང་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བའི་སྒྲ་ལ་བྱ་བ་གཉིས་དུས་གཅིག་ན་མེད་དེ། པར་ཞེས་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཁྲུ་བྱས་ཏེ་བཟའ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །བྱེད་པ་པོ་མེད་པར་ཡང་གཞི་མེད་པའི་བྱ་བ་མི་རུང་སྟེ། མེད་པའི་ཕྱིར་མོ་གཤམ་གྱི་བུ་འགྲོ་བ་བཞིན་ནོ་ ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། འབྲས་བུ་མེད་པ་འབྱུང་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་བྱ་བ་ཁས་ལེན་ན་ནི། རང་ལ་མ་ངེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡོད་པ་ལས་འབྱུང་བའི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་ཡོད་པའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱེད་པ་པོ་གཅིག་དང་ལྡན་པའི་བྱ་བ་གཉིས་དུས་གཅིག་ན་ཡང་ཡོད་དེ། པར་(47A)ཞེས་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཁ་གདངས་ཏེ་ཉལ་ཞེས་བྱ་བ་དང། ལམ་ཁྱབ་པར་བྱས་ཏེ་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ཏེ། མ་ངེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱེད་པ་པོ་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་ལ་ཡང་ཇི་སྐད་སྨོས་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །གཞན་ལ་ཡང་གྲགས་པའི་གཏན་ཚིགས་བརྗོད་ན་ནི་ཧ་ཅང་ ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བསྟན་པ་ནི་ལས་ཡིན་ཏེ། འགག་པ་མེད་པ་སྐྱེ་མེད་པ། །ཆད་པ་མེད་པ་རྟག་མེད་པ། །འོང་བ་མེད་པ་འགྲོ་མེད་པ། །ཐ་དད་དོན་མིན་དོན་གཅིག་མིན། །ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་ཚིག་གི་དོན་རྟོགས་པ་མེད་པར་ངག་དང་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དང་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་དོན་མི་རྟོགས་ པས་དེའི་ཕྱིར་དང་པོ་ཁོ་ནར་ཚིག་གི་དོན་བརྗོད་པར་བྱའོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ་ཚིག་ལ་སོགས་པའི་དོན་རྣམས་ནི་ངག་ལ་སོགས་པའི་དོན་ལ་ཕན་པ་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་གྱི་ཚིག་གི་ཕྱོགས་གཅིག་ནི་ལམ་དུ་འགྲོ་བ་བཞིན་ནོ་ཞེས་སོ། །གཞན་མ་ཡིན་པ་ནི་ཚིག་ལ་སོགས་པ་ནི་འདུ་བྱེད་བསྐྱེད་པས་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ དོན་ཡན་ལག་མ་ལུས་པ་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་ལ་ཕན་པ་བྱེད་པ་ཉིད་དུ་རིགས་ཀྱི་སྔར་བརྟགས་པ་ནི་མི་རིགས་སོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འགག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འཇིག་པའོ། །སྐྱེ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འབྱུང་བའོ། །ཆད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྒྱུན་ཆད་པའོ། །རྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དུས་ཐམས་ཅད་དུ་གནས་པའོ། །འོང་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཚུར་ འོང་བའོ། །འགྲོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཕར་འགྲོ་བའོ། །ཐ་དད་ཅེས་བྱ་བ་ནི་དོན་ཐ་དད་པའོ། །དོན་གཅིག་ཅེས་བྱ་བ་ནི་དོན་ཐ་མི་དད་པ་སྟེ། གཞན་མ་ཡིན་པ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པའོ། །དེ་ལ་འགག་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འདི་ལ་འགག་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པའོ། །དོན་གཅིག་མིན་ཞེས་བྱ་བའི་བར་དུ་ཡང་འདི་ ལ་ཡང་དོན་གཅིག་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པའོ། །དེ་ལ་ཁ་ཅིག་ན་རེ་འགག་པ་དང་སྐྱེ་བ་དང་ཐ་དད་པ་ཉིད་དང། གཅིག་པ་ཉིད་བཀག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་རོ། །ཆད་པ་དང་རྟག་པ་བཀག་པ་ནི་ཐ་སྙད་དུའོ། །འགྲོ་བ་དང་འོང་བ་བཀག་པ་ནི་གཉི་གར་རོ་ཞེའོ། །གཞན་མ་ཡིན་པ་ནི་འདིར་ཐམས་ཅད་དོན་དམ་ པར་བཀག་སྟེ། ངེས་པར་གཟུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །གཞན་དུ་ཡང་མི་འགལ་ཏེ། ཁྱད་པར་གྱི་གཞིའི་ཁྱད་པར་ཇི་སྐད་བསྟན་པ་ལ་འགལ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། མཛད་པ་པོས་བསྟན་པ་ཉིད་ཀྱིས་བཞེད་པ་མཆོག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །སྤྲོས་པ་ཉེར་ཞི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བརྗོད་པའི་བདག་ཉིད་མངོན་པར་ཞེན་(47B) །ཞི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གནོད་པ་ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་རམ། ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་པའི་ཕྱིར་རོ། །བསྟན་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བཀའ་སྩལ་པའོ། །རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཏེ། ཆོས་དང་གང་ཟག་བདག་མེད་པ་ཉིད་ཡང་དག་པ་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་ཐུགས་སུ་ཆུད་པའི་ ཕྱིར་རོ། །སྨྲ་རྣམས་ཀྱི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སྨྲ་བ་ཉན་ཐོས་དང། རང་སངས་རྒྱས་དང། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱི་སྟེ། རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་སྟོན་པར་བྱེད་པ་ཉིད་ཀྱིས་མཐོ་རིས་དང་བྱང་གྲོལ་ཐོབ་པར་བྱེད་པའི་ལམ་ཉེ་བར་སྟོན་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མཆོག་ སྟེ༑ ཇི་སྐད་སྨོས་པའི་ཁྱད་པར་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པ་དང་ལྡན་པའི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འདུད་པར་བྱ་བའོ། །འདིར་ཁ་ཅིག་ན་རེ། གལ་ཏེ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་ན་ནི་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཡིན། ཇི་སྟེ་སྐྱེ་བ་མེད་ན་ནི་རྟེན་ཅིང་ འབྲེལ་པར་འབྱུང་ཞེས་བྱར་ཡང་མི་རུང་བས་རང་གི་ཚིག་དང་འགལ་ཞིང་དམ་བཅས་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་ཏེ། དེ་ཉིད་ཀྱིས་དེའི་དོན་ལ་སྐུར་བ་བཏབ་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་སྨྲས་པ་ཐམས་ཅད་བརྫུན་པ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་གལ་ཏེ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཞེས་ དམ་འཆའ་བར་བྱེད་ན་ནི་སྐྱོན་དེར་ཡང་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། ཐམས་ཅད་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲས་ཀུན་རྫོབ་པའི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་ཁས་མ་བླངས་པ་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་དང། དོན་དམ་པར་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་ཡོད་པར་ཁས་བླངས་ནས། དེ་ལ་སྐུར་བ་གདབ་པ་མ་བྱས་པས་དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །དཔེར་ན་སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པ་དོན་དམ་པར་དགེ་བ་མ་ཡིན་ཡང་འཁོར་བ་སྡུད་པ་ལས་དགེ་བ་རྣམས་ཞེས་བརྗོད་པ་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་བདག་ཏུ་ཁས་བླངས་ནས་དོན་དམ་པར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་བདག་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་དམ་བཅས་པ་ལ་དམ་བཅས་པའི་སྐྱོན་དུ་མི་འགྱུར་བ་ལྟ་བུ་ དང༑ དཔེར་ན་སྤྲུལ་པའི་སྐྱེས་བུ་སྐྱེ་བ་ལ་སྐྱེས་བུའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ། སྒྱུ་མ་དང་སྨིག་རྒྱུ་ལྟ་བུའི་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་བདག་ཉིད་སྐྱེ་བ་ཡང་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡིན་གྱི་དོན་དམ་པར་མ་ཡིན་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ། །གཞན་དག་ན་རེ་སྐྱེ་བའི་འོག་ཏུ་འགག་པ་དགག་པར་རིགས་ཏེ། དེ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ཅན་ཡིན་པའི་(48A)ཕྱིར་ཆད་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འཁོར་བ་ལ་ཐོག་མ་མེད་པའི་ཕྱིར་འགག་པ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ཅན་གྱི་སྐྱེ་བ་ཡང་ཕྱིས་དགག་པར་ཁས་མ་བླངས་པས་གཏན་ཚིགས་མ་ངེས་པའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །འགག་པ་ནི་སྐྱེ་བའི་རིམ་པ་ལ་མི་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དང། དོན་བརྟག་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། ཚིག་ གཞན་དུ་བྱས་ན་ཡང་ཐལ་བ་མཚུངས་པར་ཉེ་བར་གནས་པའི་ཕྱིར་ཉེས་པ་མེད་དོ། །རང་གི་སྡེ་པ་དག་ལས་ཁ་ཅིག་བསྟན་བཅོས་བརྩམ་པ་དགག་པར་འདོད་པ་དག་ན་རེ། རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལ་སོགས་པའི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་ནི་འདུས་མ་བྱས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཁོ་བོ་ཅག་གི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་ གྲུབ་པས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་ནི། ཉན་ཐོས་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་བསྟན་བཅོས་བརྩམ་པ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལ་སོགས་པའི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་ནི་དགག་པའི་ཚུལ་གྱིས་སྟོན་པའི་ཕྱིར་དང། རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་ བ་འདུས་མ་བྱས་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པ་ལ་ནི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །རྐྱེན་ངེས་པ་ལས་སྐྱེ་བ་དེ་འདུས་མ་བྱས་ཉིད་དུ་རྟོག་ན་སྐྱེ་བ་བཀག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དེའི་ཆོས་ཉིད་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེ་བ་ནི་འདུས་མ་བྱས་མིན་ཏེ། རྒྱུ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་གནས་པ་བཞིན་ནོ། །རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལས་དེ་མེད་པས་མི་རིགས་ པ་མ་ཡིན་ནོ། །རང་གི་སྡེ་པ་དག་ལས་གཞན་དག་འདི་སྐད་ཅེས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ནི་དེ་ལས་གཞན་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དབང་ཕྱུག་མ་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །འགག་པ་མེད་པ་ནི་མུ་སྟེགས་བྱེད་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པའི་འགག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། བདག་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །ཆད་པ་མེད་པ་དང། རྟག་པ་མེད་པ་ནི་རྒྱུ་ ལ་བརྟེན་ཏེ་འབྲས་བུ་སྐྱེ་ཞིང། འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་ན་རྒྱུ་འགག་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོང་བ་མེད་པ་དང། འགྲོ་བ་མེད་པ་ནི་སྐྱེས་པའི་ཡུལ་ཉིད་དུ་འཇིག་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་པ་དང། དོན་གཅིག་པ་མ་ཡིན་པ་ནི་དེ་ཉིད་དང་གཞན་དུ་བརྗོད་པར་བྱ་བ་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ནོར་བུའམ་བུད་ ཤིང་ངམ་ཉི་མ་དང་ཕྲད་པ་ལས་བྱུང་བའི་མེ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལྟ་བུའི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་ནི་གསུང་རབ་ཀྱི་ཚུལ་ཡིན་པས་ཉན་ཐོས་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དེ། དེའི་ཕྱིར་བསྟན་བཅོས་བརྩམ་མི་དགོས་སོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །སྐྱེ་བ་ཉིད་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཁོ་ནར་སྟོན་པས། རྟེན་ཅིང་(48B)དེ་ནི་ཁྱད་པར་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བས་དེའི་ཕྱིར་བསྟན་བཅོས་བརྩམ་མི་དགོས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །སློབ་དཔོན་གྱིས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལ་སོགས་པ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་དེ་ཁོ་ན་སྟོན་པར་ མཛད་པ་ཉིད་ཀྱིས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ལ་མངོན་པར་བསྟོད་ནས། སྐྱེ་བ་མེད་པ་བསྟན་ནས་འགག་པ་མེད་པ་ལ་སོགས་པ་ཁྱད་པར་བསྟན་སླ་བར་དགོངས་པ་ན་སྐྱེ་བ་མེད་པ་དང་པོར་བསྟན་པར་བཞེད་ནས། གཞན་གྱིས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པའི་སྐྱེ་བ་རྣམ་པར་རྟོག་པ་མངོན་སུམ་དུ་མཛད་དོ། 
tatra ’na svato nāpi parato na dvābhyām’ ity ādi vakṣyamāṇaṃ śāstram | tasya kāni saṃbandhābhidhānaprayojanāni iti praśne, madhyamakāvatāravihitavidhinā advayajñānālaṃkṛtaṃ mahākaruṇopāyapuraḥsaraṃ prathamacittotpādaṃ tathāgatajñānotpattihetum ādiṃ kṛtvā yāvad ācāryanāgārjunasya viditāviparītaprajñāpāramitānīteḥ karuṇayā parāvabodhārthaṃ śāstrapraṇayanam, ity eṣa tāvac chāstrasya saṃbandhaḥ-
yacchāsti vaḥ kleśaripūnaśeṣān saṃtrāyate durgatito bhavāc ca |
tacchāsanāt trāṇaguṇāc ca śāstram etad vayaṃ cānyamateṣu nāsti ||
iti | svayam eva cācāryo vakṣyamāṇasakalaśāstrābhidheyārtha saprayojanam upadarśayan, tadaviparītasaṃprakāśatvena māhātmyam udbhāvya tatsvabhāvāvyatirekavartine paramagurave tathāgatāya śāstrapraṇayananimittakaṃ praṇāmaṃ kartukāma āha-
anirodham anutpādam anucchedam aśāśvatam |
anekārtham anānārtham anāgamam anirgamam ||
yaḥ pratītyasam utpādam
ity ādi | tad atrānirodhādyaṣṭaviśeṣaṇaviśiṣṭaḥ pratītyasam utpādaḥ śāstrābhidheyārthaḥ | sarvaprapañcopaśamaśivalakṣaṇaṃ nirvāṇaṃ śāstrasya prayojanaṃ nirdiṣṭam |
taṃ vande vadatāṃ varam |
ity anena praṇāmaḥ | ity eṣa tāvac chlokadvayasya samudāyārthaḥ ||
avayavārthas tu vibhajyate | tatra niruddhir nirodhaḥ | kṣaṇabhaṅgo nirodha ity ucyate | utpādanam utpādaḥ | ātmabhāvonmajjanam ity arthaḥ | ucchittir ucchedaḥ | prabandhavicchittir ity arthaḥ | śāśvato nityaḥ | sarvakāle sthāṇur ity arthaḥ | ekaś cāsāv arthaś cety ekārtho ‘bhinnārthaḥ | na pṛthag ity arthaḥ | nānārtho bhinnārthaḥ | pṛthag ity arthaḥ | āgatir āgamaḥ, viprakṛṣṭadeśāvasthitānāṃ saṃnikṛṣṭadeśāgamanam | nirgatir nirgamaḥ, saṃnikṛṣṭadeśāvasthitānāṃ viprakṛṣṭadeśagamanam | etir gatyarthaḥ, pratiḥ prāptyarthaḥ | upasargavaśena dhātvarthavipariṇāmāt-
upasargeṇa dhātvartho balād anyatra nīyate |
gaṅgāsalilamādhuryaṃ sāgareṇa yathāmbhasā ||
pratītyaśabdo ’tra lyabantaḥ prāptāvapekṣāyāṃ vartate | samutpūrvaḥ padiḥ prādurbhāvārtha iti sam utpādaśabdaḥ prādurbhāve vartate | tataś ca hetupratyayāpekṣo bhāvānām utpādaḥ pratītyasam utpādārthaḥ ||
apare tu bruvate- itir gamanaṃ vināśaḥ | itau sādhava ityāḥ | pratir vīpsārthaḥ | ity evaṃ taddhitāntam ityaśabdaṃ vyutpādya prati prati ityānāṃ vināśināṃ sam utpāda iti varṇayanti | teṣāṃ "pratītyasam utpādaṃ vo bhikṣavo deśayiṣyāmi", "yaḥ pratītyasam utpādaṃ paśyati sa dharma paśyati" ity evam ādau viṣaye vīpsārthasya saṃbhavāt samāsasadbhāvāc ca syāj jyāyasī vyutpattiḥ | iha tu "cakṣuḥ pratītya rūpāṇi ca utpadyate cakṣurvijñānam" ity evam ādau viṣaye sākṣādaṅgīkṛtārthaviśeṣe cakṣuḥ pratītyeti pratītyaśabda ekacakṣurindriyahetukāyām apy ekavijñānotpattāv abhīṣṭāyāṃ kuto vīpsārthatā? prāptyarthas tv anaṅgīkṛtārthaviśeṣe ’pi pratītyaśabde saṃbhavati- prāpya saṃbhavaḥ, pratītya sam utpāda iti | aṅgīkṛtārthaviśeṣe ’pi saṃbhavati- cakṣuḥ pratītya, cakṣuḥ prāpya, cakṣū rūpaṃ cāpekṣyeti vyākhyānāt | taddhitānte cetyaśabde "cakṣuḥ pratītya rūpāṇi ca utpadyate cakṣurvijñānam" ity atra pratītyaśabdasyāvyayatvābhāvāt samāsāsadbhāvāc ca vibhaktiśrutau satyāṃ cakṣuḥ pratītya vijñānaṃ rūpāṇi ca iti nipātaḥ syāt | na caitad evam | ity avyayasyaiva lyabantasya vyutpattir abhyupeyā |
yas tu- «vīpsārthatvāt pratyupasargasya, eteḥ prāptyarthatvāt, sam utpādaśabdasya ca saṃbhavārthatvāt, tāṃs tān pratyayān pratītya sam utpādaḥ prāpya saṃbhava ity eke | prati prati vināśinām utpādaḥ pratītyasam utpāda ity anye"- iti paravyākhyānam anūdya dūṣaṇam abhidhatte, tasya parapakṣānuvādākauśalatvam eva tāvat saṃbhāvyate | kiṃ kāraṇam? yo hi prāptyarthaṃ pratītyaśabdaṃ vyācaṣṭe, nāsau pratiṃ vīpsārthaṃ vyācaṣṭe, nāpy etiṃ prāptyartham, kiṃ tarhi pratiṃ prāptyartham, samuditaṃ ca pratītyaśabdaṃ prāptāv eva varṇayati ||
tena idānīṃ prāpya saṃbhavaḥ pratītyasam utpāda ity evaṃ vyutpāditena pratītyasam utpādaśabdena yadi niravaśeṣasaṃbhavipadārthaparāmarśo vivakṣitaḥ, tadā tāṃ tāṃ hetupratyayasāmagrīṃ prāpya saṃbhava pratītya sam utpāda iti vīpsāsaṃbandhaḥ kriyate | atha viśeṣaparāmarśaḥ, tadā cakṣuḥ prāpya rūpāṇi ceti na vīpsāyāḥ saṃbandha iti || evaṃ tāvad anuvādākauśalam ācāryasya ||
etad vā ayuktam | kiṃ ca | ayuktam etat "cakṣuḥ pratītya rūpāṇi ca utpadyate cakṣurvijñānam" iti, atrārthadvayāsaṃbhavāt iti yaduktaṃ dūṣaṇam, tad api nopapadyate | kiṃ kāraṇam? katham anenaiva tatprāpteḥ saṃbhava iti yuktyanupādānena pratijñāmātratvāt | athāyam abhiprāyaḥ syāt arūpitvād vijñānasya cakṣuṣā prāptir nāsti, rūpiṇām eva tatprāptidarśanād iti, etad api na yuktam, ’prāptaphalo ’yaṃ bhikṣuḥ’; ity atrāpi prāptyabhyupagamāt | prāpyaśabdasya ca apekṣyaśabdaparyāyatvāt | prāptyarthasyaiva ācāryāryanāgārjunena pratītyaśabdasya
tattatprāpya yadutpannaṃ notpannaṃ tatsvabhāvataḥ |
ity abhyupagamāt | tato dūṣaṇam api nopapadyate ity apare ||
yac cāpi svamataṃ vyavasthāpitam- "kiṃ tarhi, asmin sati idaṃ bhavati, asyotpādād idam utpadyate, iti idaṃ pratyayatārthaḥ pratītyasam utpādārtha iti", tad api nopapadyate, pratītyasam utpādaśabdayoḥ pratyekam arthaviśeṣānabhidhānāt, tadvyutpādasya ca vivakṣitatvāt ||
athāpi rūḍhiśabdaṃ pratītyasam utpādaśabdam abhyupetya araṇyetilakād iva devam ucyate, tad api nopapannam, avayavārthānugatasyaiva pratītyasam utpādasya ācāryeṇa
tattatprāpya yadutpannaṃ notpannaṃ tatsvabhāvataḥ |
ity abhyupagamāt | atha
asmin satīdaṃ bhavati hrasve dīrghaṃ yathā sati |
iti vyākhyāyamānena nanu tad evābhyupagataṃ bhavati, hrasvaṃ pratītya, hrasvaṃ prāpya, hrasvam apekṣya dīrghaṃ bhavatīti | tataś ca yad eva dūṣyate tad evābhyupagamyate iti na yujyate | ity alaṃ prasaṅgena ||
tad evaṃ hetupratyayāpekṣaṃ bhāvānām utpādaṃ paridīpayatā bhagavatā ahetvekahetuviṣamahetusaṃbhūtatvaṃ svaparobhayakṛtatvaṃ ca bhāvānāṃ niṣiddhaṃ bhavati, tan niṣedhāc ca sāṃvṛtānāṃ padārthānāṃ yathāasthitaṃ sāṃvṛtaṃ svarūpam udbhāvitaṃ bhavati | sa evedānīṃ sāṃvṛtaḥ pratītyasam utpādaḥ svabhāvenānutpannatvād āryajñānāpekṣayā nāsmin nirodho vidyate yāvan nāsmin nirgamo vidyate ity anirodhādibhir aṣṭābhir viśe ṣaṇair viśiṣyate | yathā ca nirodhādayo na santi pratītyasam utpādasya tathā sakalaśāstreṇa pratipādayiṣyati ||
anantaviśeṣaṇasaṃbhave ’pi pratītyasam utpādasya aṣṭānām evopādānam eṣāṃ prādhānyena vivādāṅgabhūtatvāt | yathāvasthitapratītyasam utpādadarśane sati āryāṇām abhidheyādilakṣaṇasya prapañcasya sarvathoparamāt, prapañcānām upaśamo ‘sminn iti sa eva pratītyasam utpādaḥ prapañcopaśama ity ucyate | cittacaittānāṃ ca tasminn apravṛttau jñānajñeyavyavahāranivṛttau jātijarāmaraṇādiniravaśeṣopadravarahitatvāt śivaḥ | yathābhihitaviśeṣaṇasya pratītyasam utpādasya deśanākriyayā īpsitatamatvāt karmaṇā nirdeśaḥ ||
anirodham anutpādam anucchedam aśāśvatam |
anekārtham anānārtham anāgamam anirgamam || 1 ||
yaḥ pratītyasam utpādaṃ prapañcopaśamaṃ śivam |
deśayām āsa saṃbuddhas taṃ vande vadatāṃ varam || 2 ||
 yathopavarṇitapratītyasam utpādāvagamāc ca tathāgatasyaivaikasyāviparītārthavāditvaṃ paśyan sarvaparapravādāṃś ca bālapralāpān ivāvetya atīva prasādānugata ācāryo bhūyo bhagavantaṃ viśeṣayati- vadatāṃ varam iti ||
atra ca nirodhasya pūrvaṃ prativedhaḥ utpādanirodhayoḥ paurvāparyāvasthāyāḥ siddhayabhāvaṃ dyotayitum | vakṣyati hi-
pūrvaṃ jātir yadi bhavej jarāmaraṇam uttaram |
nirjarāmaraṇā jātir bhavej jāyeta cāmṛtaḥ ||
iti | tasmān nāyaṃ niyamo yat pūrvam utpādena bhavitavyaṃ paścān nirodheneti || 
  na svato nāpi parato na dvābhyāṃ nāpy ahetutaḥ |
utpannā jātu vidyante bhāvāḥ kvacana kecana || 1 || 
  諸法不自生 亦不從他生
不共不無因 是故知無生 
  bdag las ma yin gzhan las min | | gnyis las ma yin rgyu med min | |
dngos po gang (4)dag gang na yang | | skye ba nam yang yod ma yin | | 
[Chapter] 1: An Analysis of Conditioning Causes (pratyaya)  1. Never are any existing things found to originate
From themselves, from something else, from both, or from no cause. 
Investigation of Conditions  No thing anywhere is ever born from itself, from something else, from both or without a cause. 
  གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་འགྱུར་ན་ནི། རིལ་སྦྲུལ་བཞིན་དུ་སྣང་བར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། མི་སྣང་བས་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་མེད་དོ། །དེ་ལྟར་འཇུག་པ་འདིས་ཀྱང་འགག་་པ་ལ་སོགས་པ་དག་མི་འཐད་ ་བརྟག་པ་དང་པོའོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འོ་ན་གཞན་དུ་ན་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་མེད་པ། འདིར་བཤད་པ། བདག་ལས་མ་ཡིན་གཞན་ལས་མིན། །གཉིས་ལས་མ་ཡིན་རྒྱུ་མེད་མིན། །དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ཡང་། །སྐྱེ་བ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །བདག་ལས་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་འདི་བདག་ཉིད་ལས་མ་ཡིན་པའོ། །གཞན་ལས་མིན་ཞེས་བྱ་བ་འདི་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལས་མ་ཡིན་པ་ཁོ་ནའོ། །གཉིས་ལས་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི། བདག་དང་གཞན་ལས་མ་ཡིན་པའོ། །རྒྱུ་མེད་མིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི། རྒྱུ་མེད་པ་ལས་མ་ཡིན་་པའོ། །དངོས་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། ཆོས་རྣམས་ཏེ་དངོས་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲས་ནི་འདི་མུ་སྟེགས་ཅན་ཐམས་ཅད་དང་ཐུན་མོང་ངོ་ཞེས་བྱ་བར་སྦྱར་རོ། །གང་དག་ཅེས་བྱ་བ་ནི་དངོས་པོ་འགའ་ཡང་ངོ་། །གང་ན་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི། དུས་གང་ན་དང་ཡུལ་གང་ན་ཡང་ངོ་། །སྐྱེ་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། སྐྱེས་པ་དང་། བྱུང་བ་དང་། མངོན་པར་གྲུབ་པའོ། །ནམ་ཡང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི། ལན་འགའ་ཡང་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཏོ། །ཡོད་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི། ཡོད་པ་མ་ཡིན་པའོ། །གང་གི་ཕྱིར་རིམ་པ་རྣམ་པ་བཞི་པོ་དེ་དག་གིས་ཀྱང་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་འགག་པ་མེད་པ་་ལ་སོགས་པའི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་སེལ་བའི་ཚིག་རྣམས་སྨོས་སོ། ། 
  答曰(6)諸法不自生 亦不從他生(7)不共不無因 是故知無生(8)不自生者。萬物無有從自體生。必待衆(9)因。復次若從自體生。則一法有二體。一謂(10)生。二謂生者。若離餘因從自體生者。則無(11)因無縁。又生更有生生則無窮。自無故他(12)亦無。何以故。有自故有他。若不從自生。亦(13)不從他生。共生則有二過。自生他生故。若(14)無因而有萬物者。是則爲常。是事不然。(15)無因則無果。若無因有果者。布施持戒等(16)應墮地獄。十惡五逆應當生天。以無因(17)故。 
  འདིར་སྨྲས་པ། རེ་ཞིག་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བར་བརྗོད་་པ་ཐ་སྙད་ཙམ་ཡིན་པ་དེ་ལྟར་རབ་ཏུ་སྟོན་ཅིག །བཤད་པ་ཏེ་པོར་བསྟན་པར་བྱའོ། །བདག་ལས་མ་ཡིན་གཞན་ལས་མིན། །གཉིས་ལས་མ་ཡིན་རྒྱུ་མེད་མིན། །དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ཡང་། །སྐྱེ་བ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །འདི་ལ་གལ་ཏེ་དངོས་པོ་འགའ་ཞིག་སྐྱེ་བར་གྱུར་ན། དངོས་་པོ་དེའི་སྐྱེ་བ་དེ་བདག་ལས་སམ། གཞན་ལས་སམ། བདག་དང་གཞན་གཉིས་ལས་སམ། རྒྱུ་མེད་པ་ལས་འགྱུར་གྲང་ན། བརྟགས་ནས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་ལས་མི་འཐད་དོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། བདག་ལས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདག་ཉིད་ལས་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་གི་བདག་ཉིད་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། དེ་དག་གི་སྐྱེ་བ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། སྐྱེ་བ་ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་དངོས་པོ་བདག་གི་བདག་ཉིད་དུ་ཡོད་པ་རྣམས་ལ་ཡང་སྐྱེ་བ་དགོས་པ་མེད་དོ། །གལ་ཏེ་ཡོད་ཀྱང་ཡང་སྐྱེ་ན་་ནམ་ཡང་མི་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་རེ་ཞིག་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །གཞན་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །བདག་དང་གཞན་གཉིས་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་་དེ།་གཉི་གའི་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །རྒྱུ་མེད་པ་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། རྟག་ཏུ་ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང ། རྩོམ་པ་ཐམས་ཅད་དོན་མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་མི་་འཐད་པས་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་མེད་པས་སྐྱེ་བར་བརྗོད་པ་ནི་ཐ་སྙད་ཙམ་ཡིན་ནོ། ། 
  འདི་ལྟར་སྐྱེ་བར་སྨྲ་བ་དག་ལས་ཁ་ཅིག་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེའོ་ཞེས་ཟེར། གཞན་དག་ནི་གཞན་ལས་སོ་ཞེས་ཟེར། ཁ་ཅིག་ནི་གཉིས་ལས་སོ་ཞེས་ཟེར། གཞན་དག་ནི་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་སོ་ཞེས་ཟེར་བ་དག་རིགས་པ་དང་ལུང་དག་གིས་བརྟགས་པ་ན་སྐྱེ་བ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་འཐད་པ་མི་བཟོད་པར་རང་ལ་ངེས་པའི་དབང་གིས༑ བདག་ལས་མ་ཡིན་གཞན་ལས་མིན། །གཉིས་ལས་མ་ཡིན་རྒྱུ་མེད་མིན། །དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ཡང། །སྐྱེས་བ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་གསུངས་ཏེ། འདི་ནི་དམ་བཅས་པའི་སྤྱི་བཀོད་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་བདག་ལས་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ཅི་ཞིག་ཅེ་ན། སྐྱེས་པ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། རེ་རེ་དང་སྦྱར་བར་བྱའོ། །བདག་ལས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདག་ཉིད་ལས་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དམ་བཅས་པ་ཙམ་གྱིས་བསམས་པའི་ཚིག་གི་དོན་མི་འགྲུབ་པས། འདིར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་ཡིན་པར་གཟུང་སྟེ། འདི་ལྟར་བདག་ལས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདག་ཉིད་ཡོད་པ་ལ་སྙད་གདགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དཔེ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་ཀྱི་དབང་གིས་ཏེ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་གྲགས་པ་དང་ལྡན་པའི་ཆོས་ཅན་གྱི་དཔེ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །བདག་ལས་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བའི་དགག་པ་འདི་ནི་མེད་པར་དགག་པའི་དོན་དུ་ལྟ་བར་བྱ་སྟེ་དགག་པ་གཙོ་ཆེ་བའི་ཕྱིར་དང། འདི་ལྟར་རྟོགས་པ་མ་ལུས་པའི་དྲ་བ་དགག་པས་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཤེས་བྱའི་ཡུལ་མ་ལུས་པ་དང་ལྡན་པ་འགྲུབ་པར་དགོངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །མ་ཡིན་པ་དགག་པ་ཡོངས་སུ་བཟུང་ན་ནི་དེ་སྒྲུབ་པ་གཙོ་ཆེ་བའི་ཕྱིར་ཆོས་རྣམས་མ་སྐྱེས་སོ་ཞེས་སྒྲུབ་པས་སྐྱེ་བ་(49A)མེད་པ་སྟོན་པའི་ཕྱིར་མཛད་པའི་མཐའ་དང་བྲལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ལུང་ལས་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལ་སྤྱོད་ན་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ལ་སྤྱོད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེས་ངེས་པར་གཟུང་བར་བྱའོ། །གཞན་དུ་ ངེས་པར་གཟུང་ན་བདག་ཁོ་ན་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། བདག་དང་གཞན་ལས་སྐྱེའོ་ཞེས་བྱ་བར་ངེས་པར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་བཞེད་དེ། མཛད་པའི་མཐའ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ཏུ་འགྱུར་བ་ནི་དོན་དམ་པར་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པར་ངེས་ཏེ། ཡོད་པའི་ ཕྱིར་དཔེར་ན་ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་གཏན་ཚིགས་ཡོད་པ་ཉིད་ནི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལས་ལྡོག་པ་མ་བསྟན་པས། གཏན་ཚིགས་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་དེ་ལ་ལྡོག་པ་མེད་པས་འདི་དང་ཐམས་ཅད་ལ་ཉེས་པ་མེད་དོ། །འདིར་གྲངས་ཅན་དག་ལས་ཁ་ཅིག་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་ དེ༑ དམ་བཅས་པ་འདིའི་དོན་གང་ཡིན། ཅི་བདག་ལས་ཞེས་བྱ་བ་འབྲས་བུའི་བདག་ཉིད་ལས་སམ། འོན་ཏེ་རྒྱུའི་བདག་ཉིད་ལས་དེས་ཅིར་འགྱུར། གལ་ཏེ་འབྲས་བུའི་བདག་ཉིད་ལས་ན་ནི་གྲུབ་པ་བསྒྲུབ་བོ། །འོན་ཏེ་རྒྱུའི་བདག་ཉིད་ལས་ན་ནི་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དེ། སྐྱེ་བ་ཅན་ཐམས་ཅད་ནི་རྒྱུའི་བདག་ཉིད་དུ་ ཡོད་པ་ཁོ་ན་ལས་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། བདག་ལས་སྐྱེ་བ་ཙམ་དགག་པའི་ཕྱིར་རོ། །རྒྱུའི་བདག་ཉིད་ལས་ན་ཡང་བདག་དང་གཞན་དུ་གྱུར་པ་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་བསེལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་ནི་ནུས་པའི་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པ་ཡོངས་སུ་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ཡང་ཉེས་པ་མེད་དོ། །འདི་ལས་ གཞན་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་གི་བདག་ཉིད་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། དེ་དག་གི་སྐྱེ་བ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང། སྐྱེ་བ་ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་རྣམ་པར་བཤད་པར་བྱེད་དོ། །དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གཏན་ཚིགས་དང་དཔེ་མ་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་དང། གཞན་གྱིས་སྨྲས་པའི་ཉེས་པ་མ་བསལ་ པའི་ཕྱིར་དང། གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། སྐབས་ཀྱི་དོན་ལས་བཟློག་པས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། དེའི་ཆོས་བཟློག་པའི་དོན་མངོན་པས་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་དང། སྐྱེ་བ་འབྲས་བུ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བ་དང། སྐྱེ་བ་ཐུག་པ་ཡོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་མཛད་(49B)གཞན་དག་ན་རེ་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཕྱོགས་སྔ་མ་རང་དགར་སྦྱར་བ་ལ་སེལ་བའི་ཕྱིར། རི་བོང་གི་རྭ་ལས་འཇིག་རྟེན་གསུམ་སྐྱེ་བ་སེལ་བ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ནུས་པ་དང་གསལ་བ་ནི་བདག་ཉིད་ཐ་མི་དད་ པའི་ཕྱིར་བདག་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ཏེ། དེ་ལས་སྐྱེ་བ་ནི་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་པས་ཕྱོགས་སྔ་མ་གྲུབ་བོ། །ཕྱོགས་རྣམས་རྣམ་པར་བརྟགས་སུ་ཟིན་ན་ཡང་མི་རིགས་པ་བརྗོད་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དེ་ཡོངས་སུ་བཟུང་བས་ཉེས་པ་མེད་དོ། །དེ་ལྟར་ན་རེ་ཞིག་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །གཞན་ ལས་མིན་ཞེས་བྱ་བ་ཡང་ཅི་ཞིག་ཅེ་ན། དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ཡང། །སྐྱེ་བ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ནོ། །གཞན་ལས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཕ་རོལ་ལས་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དགག་པའི་དོན་རྒྱས་པ་དང་བཅས་པ་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །འདིར་ཡང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ཆོས་ཉིད་ ཡིན་པས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་མངོན་ནོ། །དཔེ་ནི་དེའི་དབང་གིས་སོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་དེ་དག་གི་རྐྱེན་གཞན་དག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་དོན་དམ་པར་གཞན་བརྗོད་པར་འདོད་པ་མིག་ལ་སོགས་པ་ནང་གི་སྐྱེ་ མཆེད་འགྲུབ་པར་བྱེད་པ་དག་རྐྱེན་མ་ཡིན་པར་ངེས་ཏེ། གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྒྱུ་སྤུན་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཇི་སྟེ་གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་དེ་གཏན་ཚིགས་སུ་མི་རུང་སྟེ། དམ་བཅས་པའི་དོན་གྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྒྲ་རྟག་སྟེ། སྒྲ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། སྙན་ཚིག་གི་སྒྲ་མི་རྟག་སྟེ། སྒྲ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྔ་བོ་ཆེའི་སྒྲ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བས་དམ་བཅས་པའི་དོན་གྱི་ཕྱོགས་གཅིག་གཏན་ཚིག་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་མཐོང་བས་གཏན་ཚིགས་མ་ཉེས་པ་ཉིད་དོ། །བྱེ་བྲག་དག་ལས་གཞན་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཁོ་ན་ལས་རྡུལ་ཕྲ་མོ་གཉིས་ལ་སོགས་པའི་རིམ་ གྱིས་ས་དང། ཆུ་དང་མེ་དང་རླུང་གི་རྣམ་གྲངས་ཆ་ཤས་ཅན་གྱི་རྫས་སྐྱེ་བ་འགྲུབ་པ་མངོན་པར་འདོད་པ་དག་གིས་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དེ། གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་ཡོན་ཏན་ཡིན་པར་རྟོག་ན་ནི། དོན་རང་ལ་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །དེ་ལས་གཞན་པའི་དོན་ཡིན་པར་རྟོག་ན་ནི་གྲགས་(50A)པའི་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེའོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། གཞན་གྱི་བློའི་རྒྱུ་སྤྱི་བོའི་ཆོས་གྲུབ་པ་ཁོ་ན་སྟེ། གཏན་ཚིགས་ཉིད་སྤྱིར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་ཡོན་ཏན་ཉིད་དམ་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་སེམས་པ་ཡང་སེམས་པ་གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གྲགས་པའི་གནོད་པར་ ཡང་མི་འགྱུར་ཏེ། དམ་བཅས་པ་ཁྱད་པར་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དམ་པར་སའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་དག་ས་ཞེས་བྱ་བའི་རྫས་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མེའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་དག་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་མེའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་དག་ཀྱང་མེའི་རྫས་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་ ལ་སོགས་པ་ཡང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །ཆོས་མངོན་པ་ལ་གཞན་དག་ན་རེ། གཞན་ཉིད་ཅེས་བྱ་བ་གལ་ཏེ་འབྲས་བུའི་ནུས་པས་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་བྱ་ན་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །གལ་ཏེ་དེས་མི་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་བྱ་ན་ནི་དཔེ་སྒྲུབ་པའི་ཆོས་དང་མི་ལྡན་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །གཞི་གཞན་ལ་ལྟོས་པ་ གཞན་ཉིད་ཀྱི་བློ་བསྐྱེད་པ་སྤྱིའི་ཆོས་སྤྱིར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར། ལྟག་ཆོད་དེ་ནི་མ་གྲུབ་པ་ལྟར་སྣང་བ་དང། སྒྲུབ་པ་དང་མི་ལྡན་པ་ལྟར་སྣང་བ་ཡིན་ནོ། །གཞན་དག་ན་རེ། དོན་དམ་པར་ཕྱི་དང་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་པས་གཞི་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཁྱོད་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་ འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཐ་སྙད་དུ་དེའི་གཞི་བུམ་པ་དང་མིག་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་དང། གཞན་ཉིད་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་མི་འཐད་པས་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལ་གཞན་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་པ་སྟེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་ བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་རྣམ་པར་བཤད་པ་བྱེད་དོ། །དེས་ན་དེ་ལ་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པ་བཟློག་པ་བྱས་ན་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་གམ་གཉིས་སམ་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་དང། འགའ་ཞིག་ལས་འགའ་ཞིག་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཕྱོགས་སྔ་མ་དང་འགལ་ བར་འགྱུར་རོ། །གཞན་དུ་ན་ཡང་ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་སྒྲུབ་པ་དང་སུན་དབྱུང་བ་གཉིས་མེད་པའི་ཕྱིར། དེ་ནི་དོན་འབྲེལ་བ་མེད་པ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན། གླ་སྒང་སློ་ཏྲེས་སྒྱུ་རུར་དག་རིམས་ལ་ཕན། །སྨད་འཚོང་རྣམས་ལ་སྙིང་དུ་སྡུག་པ་འགའ་ཡང་མེད། །སྨྱིག་(50B)ཟླ་བའི་འོད་ཟེར་དག་ནི་ཚ་བའི་དུས་ན་བསིལ། །ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུར་འགྱུར་རོ། །དེས་ན་དེ་ལྟར་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །གྲངས་ཅན་དག་ནི་བྱེད་རྒྱུ་རྣམ་པར་ཕྱེ་བ་དང། རྣམ་པར་མ་ཕྱེ་བས་ས་ལ་སོགས་པ་དང། ས་བོན་གྱི་མཚན་ཉིད་ དག་ལས་འབྲས་བུ་མྱུ་གུ་ཞེས་བྱ་བ་སྐྱེའོ་ཞེས་སྨྲ་ཞིང་གཉིས་ལས་སྐྱེ་བར་སེམས་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་དག་ལ་གཉིས་ལས་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་འདི་བཀའ་སྩལ་ཏེ། བདག་དང་གཞན་གཉིས་ལས་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དགག་པའི་དོན་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །ཅི་ཞིག་ཅེ་ན། དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ ཡང༑ །སྐྱེས་པ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཕྱོགས་གཉིས་ཀར་བསྟན་པའི་སྒྲུབ་པ་དག་གིས་གཏད་ཁུངས་སུ་ཆུད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང། གཉིས་ལས་སྐྱེ་བར་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཡང་ངོ་ཞེས་བྱ་བར་ཡང་དགོངས་སོ། །གཅེར་བུར་རྒྱུ་ བ་པའི་ཕྱོགས་དགག་པའི་ཕྱིར་ཡང། གཉིས་ལས་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་འདི་བཀའ་སྩལ་ཏེ། འདི་ལྟར་དེ་དག་ནི་གསེར་གྱི་སོར་གདུབ་ནི་གསེར་དང། མེ་ལ་སོགས་པ་ལས་བདག་དང་གཞན་ལས་སྐྱེ་བར་སྨྲ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་གཉིས་ལས་མ་ཡིན་ནོ། །ད་ནི་རྒྱུ་མེད་མིན་ཞེས་བྱ་བ་བརྗོད་ པར་བྱ་སྟེ། རྒྱུ་མེད་པར་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ཅི་ཞིག་ཅེ་ན། དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ཡང། །སྐྱེས་པ་ན་མ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། རྗེས་སུ་དཔག་པ་དང། གྲགས་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་བའི་སྐྱོན་ཡོད་པའི་ ཕྱིར་ཡང་ངོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལ་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པ་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཁས་བླངས་པ་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་དངོས་པོ་རྣམས་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་ཉིད་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་མྱུ་གུ་བཞིན་ནོ། །གྲགས་པའི་གནོད་པ་ནི་འཇིག་རྟེན་འདི་ན་ཡོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་རྒྱུ་ལས་སྐྱེ་བར་ གྲགས་ཏེ། དཔེར་ན་རྒྱུ་སྤུན་དག་ལས་སྣམ་བུ་དང། རྩི་རྐྱང་དག་ལས་ས་བ་མ་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་རྒྱུ་མེད་ཅེས་བྱ་བ་ནི་རྒྱུ་ངན་པ་སྟེ། ཆུང་མ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །རྒྱུ་ངན་པ་གང་ཞེ་ན། ངོ་བོ་ཉིད་དང། དབང་ཕྱུག་དང། སྐྱེས་བུ་དང། གཙོ་བོ་དང། དུས་དང། སྲེད་མེད་(51A)ཀྱི་བུ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དངོས་པོ་རྣམས་རྒྱུ་མེད་པ་དེ་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། དེ་ལས་སྐྱེ་བར་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཡང་ངོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་སྨྲ་བ་དག་ན་རེ་ ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་ལས་སྐྱེ་བར་དམ་བཅའ་སྟེ། ལུས་སྣ་ཚོགས་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་པདྨ་དག་གི་ཁ་དོག་དང། དབྱིབས་དང། ལོ་མ་དང། ཆུ་བ་དང། འདབ་མ་དང། ཟེ་བ་དང། སྙིང་པོ་མཛེས་པ་ལྟ་བུ་དང། རྨ་བྱ་དག་གི་མགྲིན་པའི་ཕྱོགས་རིན་པོ་ཆེ་མཐོན་ཀ་ཆེན་པོ་དང། ཨན་ད་རྙིལ་ ལྟར་མཐོན་མཐིང་དུ་འདུག་ལ། མཇུག་སྒྲོའི་ཚོགས་དག་གི་མདོངས་བཀྲ་ཞིང་འཚེར་བག་ཡོད་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེས་ན་དེ་ལ་དམ་བཅས་པའི་དོན་དེ་གལ་ཏེ་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་ཀུན་རྫོབ་པའི་ཤེས་པའི་སྤྱོད་ཡུལ་རྣམས་བྱེད་པ་པོ་རང་དབང་ཅན་གྱི་བྱ་བ་ལ་མི་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དང། སུས་ཀྱང་མ་བྱས་པ་ཁོ་ནའི་ ཕྱིར༑ རྐྱེན་ངེས་པ་ལས་སྐྱེ་བ་ཡིན་ན་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་བོ། །ཇི་སྟེ་དོན་དམ་པར་ན་ནི་དཔེ་མེད་དེ། དོན་དམ་པར་པདྨ་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་བར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །རྒྱུ་མེད་པར་སྨྲ་བ་དག་ཁོ་བོའི་ཕྱོགས་ནི་ཐམས་ཅད་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་འགྲུབ་པར་འདོད་ལ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱིས་འགྲུབ་པར་འདོད་ ན་ནི་ཕྱོགས་སྔ་མ་དང་འགལ་ལོ། །ཇི་སྟེ་རྒྱུ་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་ལ་གཏན་ཚིགས་མེད་པར་བསྟན་པར་མི་ནུས་པས་ཀླ་ཀློ་ལ་ཀླ་ཀློའི་སྐད་བཞིན་ཏེ། དེས་ན་གཏན་ཚིགས་སྦྱར་ཀྱང་ཕྱོགས་སྔ་མའི་གནོད་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན། སྐད་གཞན་དུ་བསྒྱུར་ཀྱང་ཇི་ལྟར་རྟོགས་པའི་རྟགས་ཁོ་ནས་རྟགས་ཅན་གྱི་དོན་སྟོན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཀླ་ གྲོལ་ཕྱོགས་འདི་ན་དུ་བ་ལས་མེ་ཡོད་དོ་ཞེས་སྟོན་པར་བྱེད་པ་དེ་ལ་རྟགས་རྟོགས་པ་སྐྱེ་བའི་ཐབས་ཐ་དད་པ་བཞིན་པས་དེ་ནི་ལན་དུ་མི་རུང་ངོ། །འཇུག་སྟོབས་ཅན་དག་ན་རེ་མེར་མེར་པོ་དག་དང་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་ནི་རྐྱེན་མེད་པ་ལས་སྐྱེ་ལ་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་དང་བཅས་པ་ལས་སྐྱེ་བས། ངོ་བོ་ཉིད་ལས་སྐྱེ་བ་མ་ཡིན་ པའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ངོ་བོ་ཉིད་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་བོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བ་བགག་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་ངོ་བོ་ཉིད་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །དབང་ཕྱུག་རྒྱུར་འདོད་པ་དག་ན་རེ། གང་ཞིག་ཕྲར་གྱུར་གཅིག་པུ་སྐྱེ་གནས་འདུག་དེ་ཡིས་(51B)དེ་ནི་དབང་དག་མཆོག་སྦྱིན་ལྷ་མཆོད་བྱ། །ཡོན་ཏན་བྱེད་པ་ཤིན་ཏུ་ཞི་བ་ཐོབ། །སྐྱེ་བ་པོ་འདི་ཤེས་པ་ཡོད་མིན་ཏེ། །བདག་གི་བདེ་སྡུག་བདག་ལ་རང་དབང་མེད། །དབང་ཕྱུག་གིས་བཏང་ཡང་ནག་ཡང་སའམ། །མཐོ་རིས་དག་ཏུ་འགྲོ་བ་ཁོ་ནར་འགྱུར། །ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ ནི་དམ་བཅས་པ་ཙམ་སྟེ། དབང་ཕྱུག་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡང་འགྲོ་བ་མཐའ་དག་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པར་མི་རུང་སྟེ། ལ་ལའི་དགའ་བ་དང། ཡོངས་སུ་གདུང་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བ་ལང་རྫི་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་འགྲོ་བ་ནི་རྒྱུ་བྱེད་པ་པོ་དབང་ཕྱུག་ཅེས་བྱ་བ་གཅིག་པུ་དང་ལྡན་པ་མ་ཡིན་པར་ངེས་ཏེ། གཞལ་བྱ་ཡིན་པའི་ ཕྱིར་དཔེར་ན་དབང་ཕྱུག་བཞིན་པས་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡང་དངོས་པོ་རྣམས་དེ་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །དབང་ཕྱུག་རྒྱུ་ཡིན་ན་ཡང་འབྲས་བུ་བདག་གི་བདག་ཉིད་དམ། གཞན་དུ་གྱུར་པའམ། གཉི་གར་གྱུར་པ་ཞིག་འགྱུར་གྲང་ན། གང་ཡང་རུང་བ་གཅིག་ཏུ་རྟོག་ན་ཡང་དགག་པ་སྔར་སྨྲས་པའི་ཕྱིར་དང། ཡོད་པ་དང་མེད་པ་ སྐྱེ་བ་ཡང་འགོག་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དོན་དམ་པར་དངོས་པོ་རྣམས་དབང་ཕྱུག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །ཇི་སྟེ་སེམས་ཅན་དང་སྣོད་དུ་བགྲང་བའི་འཇིག་རྟེན་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱུའི་ལས་དབང་ཕྱུག་ཅེས་བྱ་སྟེ། གནས་པ་དང། འབྱུང་བ་དང། འཇིག་པ་དང། བདེ་བ་དང། སྡུག་བསྔལ་བ་དང། ཡར་སྐྱེ་བ་དང། མར་ འབྲི་བ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན་ཡང་ཐ་སྙད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། དོན་དམ་པར་ལས་ཀྱི་སྐྱེ་བ་ཡང་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེས་བུ་རྒྱུར་འདོད་པ་དག་ཀྱང་སྐྱེས་བུ་ཉིད་འགྲོ་བ་མཐའ་དག་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་ཡིན་ནོ་ཞེས་དམ་བཅས་ནས། པ་ནི་བ་སྒྲ་རྣམས་ཀྱི་ བཞིན༑ །ཆུ་ཤེལ་ཆུ་རྣམས་ཀྱི་བཞིན་དང། །བླག་ཤ་ཡལ་ག་རྣམས་ཀྱི་བཞིན། །དེ་ནི་ལུས་ཅན་ཀུན་གྱི་རྒྱུ། །དེ་བཞིན་དུ་སྐྱེས་བུ་ཉིད་ནི་བྱུང་བ་གང་ཡིན་པ་དང། འབྱུང་བ་གང་ཡིན་པ་འདི་ཐམས་ཅད་ཀྱིའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དང། དེ་བཞིན་དུ་དེ་ནི་གཡོ་བར་བྱེད་པ་དང། དེ་ནི་གཡོ་བར་མི་བྱེད་པ་ དང༑ དེ་ནི་ཐག་རིང་བ་དང། དེ་ནི་ཐག་ཉེ་བ་དང། དེ་ནི་བར་མ་དང། དེ་ནི་གཉི་ག་དང། དེ་ནི་ཕྱི་རོལ་ཐམས་ཅད་ཀྱིའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ་ཞེ་ན། འདིར་འགག་པ་ནི་དབང་ཕྱུག་རྒྱུར་འདོད་པ་དག་གི་བཞིན་དུ་བྱའོ། །ལྷག་པར་ཡང་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། ལྷས་བྱིན་གྱི་བདག་ནི་ལྷས་བྱིན་གྱི་ལུས་དང། དབང་(52A)པོའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། བདག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མཆོད་སྦྱིན་གྱི་བདག་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་མཆོད་སྦྱིན་གྱི་ལུས་དང། དབང་པོའི་ཚིགས་ཀྱི་བྱེད་པ་པོ་ནི་མཆོད་སྦྱིན་གྱི་བདག་མ་ཡིན་ཏེ། བདེ་བ་དང། སྡུག་བསྔལ་དང། ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། ལྷས་བྱིན་གྱི་ལུས་དང་དབང་ པོའི་ཚོགས་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་བཅིངས་པའི་བདག་ནི། ཀུན་གྱི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། བདག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གྲོལ་བའི་བདག་བཞིན་པས། ཆོས་ཀྱི་རང་གི་ངོ་བོ་བསལ་བས་རང་གི་དམ་བཅས་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་བདག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་དམ་བཅས་པའི་དོན་གྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ཡིན་ པའི་ཕྱིར་མ་གྲུབ་བོ་ཞེ་ན། ལན་བཏབ་ཟིན་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ། །གང་དག་འདི་ལྟར་ཁོ་བོ་ཅག་གི་བདག་ནི་གཅིག་པུ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་བུམ་པ་ལ་སོགས་པའི་ནམ་མཁའ་ཐ་དད་པར་ཉེ་བར་གདགས་པ་བཞིན་དུ། དུ་མ་ཉིད་དུ་ཉེ་བར་བརྟགས་པས་དེས་ན། དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པ་ཡང་ མེད་ལ། དམ་བཅས་པའི་སྐྱོན་དུ་ཡང་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། ནམ་མཁའ་ནི་མ་སྐྱེས་པས་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་དུ། དངོས་པོ་ཉིད་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་ནི་ཚིག་ཙམ་དུ་ཟད་པའི་ཕྱིར་དང། ཐ་སྙད་དུ་ཡང་སྤྱིར་ཁས་བླངས་པའི་བདག་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པའི་ རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་བཅིངས་པའི་བདག་ནི་གྲོལ་བའི་བདག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་ཏེ། བདག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གྲོལ་བའི་བདག་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། ཕུང་པོའི་ལྷག་མ་མེད་པའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་དབྱིངས་ན་གྲོལ་བའི་བདག་ཡོད་པ་ཉིད་དང། གཅིག་པ་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་ སྐྱོན་མེད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དཔྱད་པ་རྒྱས་པ་ནི་བདག་བརྟག་པའི་རབ་ཏུ་བྱེད་པར་མཛད་པར་འགྱུར་རོ། །རང་བཞིན་རྒྱུར་འདོད་པ་དག་ནི་ཚངས་པ་ལ་སོགས་པ་མྱུ་གུའི་མཐར་ཐུག་པ་ཅན་གྱི་གསལ་བ་རྣམས་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་རང་བཞིན་ཡིན་པར་ཁས་བླངས་ནས། དེ་དག་ན་རེ། ནང་གི་བྱེ་བྲག་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་བདེ་བ་དང། སྡུག་ བསྔལ་དང། གཏི་མུག་ཡིན་པར་ངེས་ཏེ། དེ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་འདི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་ན་ཡང་གང་ཞིག་གང་དང་ལྡན་པར་གྱུར་པ་དེ་ནི་དེའི་རྒྱུ་ཅན་ཡིན་པར་ཤེས་ཏེ། དཔེར་ན་ཙན་དན་གྱི་ཞོགས་མ་དང། གྱོ་མོ་དང། སྣོད་དང། རྒྱན་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ནང་གི་བྱེ་བྲག་རྣམས་ཀྱང་བདེ་བ་དང་(52B)གཏི་མུག་དང་ལྡན་པས་དེའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱིས་ན་ནང་གི་བྱེ་བྲག་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་བདེ་བ་དང། སྡུག་བསྔལ་དང་གཏི་མུག་ཡིན་ནོ། །གཟུགས་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཕུང་པོ་རྣམས་ཀྱང་བདེ་བ་དང། སྡུག་བསྔལ་དང་ གཏི་མུག་གི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པར་གཟུང་བར་བྱ་སྟེ། ཕུང་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཚོར་བའི་ཕུང་པོ་བཞིན་པས་དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་ཙན་དན་ལ་སོགས་པ་དོན་དམ་པར་མ་གྲུབ་པས་དཔེ་མེད་དོ། །ཐ་སྙད་དུ་ཡང་གཏི་མུག་ནི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོར་གཏོགས་པས་དཔེ་མ་ གྲུབ་བོ། །བདེ་བ་དང། སྡུག་བསྔལ་དག་ལས་གཞན་པ་ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་རྣམས་ནི་བདེ་བ་དང། སྡུག་བསྔལ་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་ངེས་ཏེ། གཞལ་བྱ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཤེས་པ་བཞིན་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་རྗེས་སུ་དཔག་པས་ཀྱང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཤེས་པ་སྤྱིར་གྲུབ་པ་ཁོ་ན་ ལས་དཔེ་ཉིད་བླངས་པས་དཔེ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ། །གཙོ་བོ་ནི་ཆེན་པོ་ལ་སོགས་པ་དེ་ཁོ་ནའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་གསལ་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྐྱེས་བུ་བཞིན་པས་རང་བཞིན་རྒྱུར་འདོད་པ་དག་གི་རང་གི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་གནོད་དོ། །ཇི་སྟེ་མི་གསལ་བའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་གལ་ཏེ་གསལ་བའི་སྔོན་ རོལ་གྱི་གནས་སྐབས་ལ་བྱ་ན་ནི་དཔེ་སྒྲུབ་པའི་ཆོས་དང་མི་ལྡན་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་ལ། གལ་ཏེ་ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་ལ་བྱ་ན་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མི་འགྲུབ་བོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། གཏན་ཚིགས་སྤྱིར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་རམ། བྱེ་བྲག་ཏུ་བརྗོད་ན་ཡང་མཇུག་སྡུད་པའི་ཕྱིར་གཅིག་ཏུ་བྱེད་པའི་ཕྱིར་ལྟག་ཆོད་དེ་ནི་ མ་གྲུབ་པ་ལྟར་སྣང་བ་ཡིན་ནོ། །རང་བཞིན་དང། དུས་དང། སྲེད་མེད་ཀྱི་བུ་རྒྱུར་འདོད་པ་དག་སྤྱིར་དགག་པ་ཡང་དབང་ཕྱུག་བཞིན་དུ་བལྟ་བར་བྱའོ། །དེས་ན་དེ་ལྟར་དངོས་པོ་རྣམས་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །གྲངས་ཅན་དག་ལས་ཁ་ཅིག་ན་རེ། བདག་ལས་མ་ཡིན་གཞན་ལས་མིན། །གཉིས་ལས་ མ་ཡིན་རྒྱུ་མེད་མིན། །དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ཡང། །སྐྱེས་པ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྨྲས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་མ་སྐྱེས་པ་ནི་བདེན་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་གསལ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་དག་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་དྲི་བར་བྱ་སྟེ། གང་དག་ཅིག་ཇི་ལྟར་གསལ་བར་བྱེད། གལ་ཏེ་དཔེར་ན་(53A)མར་མེས་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་མ་སྐྱེས་པ་དག་མར་མེ་མ་སྐྱེས་པས་ཇི་ལྟར་གསལ་བར་བྱེད། རྟའི་རྭ་མ་སྐྱེས་པ་ནི་ནམ་ཡང་གསལ་བར་བྱར་མི་རུང་ངོ། །ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པའི་ལུགས་རྣམ་པར་གཞག་པའི་ཕྱིར་དེ་དག་ཡོད་པར་ཁས་བླངས་ ན་ཡང་སྨྲ་བར་བྱ་སྟེ། མར་མེས་བུམ་པ་ལ་ཅི་ཞིག་བྱེད། གལ་ཏེ་གཟུང་བར་བྱེད་ན་ནི་དེ་སྔོན་མེད་པས་དེ་ཉིད་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །འོན་ཏེ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་གཟུང་བ་ཉིད་དུ་བྱེད་ན་ནི་མུན་པ་དང་བཅས་པ་ན་སྔོན་མེད་པས་དེ་ཉིད་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །ཇི་སྟེ་བུམ་པ་བཟུང་བ་ལ་བར་ཆད་བྱེད་པའི་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་ན་ ཡང་དེ་ཉིད་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །འོན་ཏེ་གཟུང་བ་ཡིན་ན་ནི་དེ་ཉིད་སྣང་བ་ཡིན་པས་ཡང་མར་མེས་ཅི་ཞིག་བྱ། ཁོ་བོ་ཅག་གི་ཕྱོགས་ལ་བུམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཡང་འབྱུང་བ་དང། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པའི་ཚོགས་ཡིན་ཏེ། མར་མེ་བྱུང་བ་ན་སྣང་བ་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་སྐྱེ་བས་དེའི་ཕྱིར་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་དངོས་པོ་རང་གི་རྒྱུ་ལས་རྒྱུན་གྱིས་འབྱུང་ བའི་བྱེད་པའི་རྒྱུ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། སྣང་བ་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གསལ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་པར་བསམས་སོ། །དོན་དམ་པར་ནི་སྐྱེ་བ་དགག་པ་བཞིན་དུ་གསལ་བ་དགག་པ་ཡང་མཚུངས་ཏེ། མི་གསལ་བ་ནི་གསལ་བར་མི་བྱེད་དེ། ཆེན་པོ་ལ་སོགས་པ་མི་གསལ་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ ཏོག་བཞིན་ནོ། །དེས་ན་དེ་ལྟར་གསལ་བ་ཡང་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལ་གཞན་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། རྟག་ཏུ་ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བར་ཐལ་བ་ལ་སོགས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་རྣམ་པར་བཤད་པ་བྱེད་དོ། །དེ་ལ་ཡང་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གལ་ཏེ། བསྒྲུབ་ པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པ་བཟློག་པའི་ཚིག་གི་དོན་མངོན་པར་འདོད་ན་དེས་འདི་སྐད་བསྟན་པར་འགྱུར་ཏེ། དངོས་པོ་རྣམས་རྒྱུ་ལས་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་དང། ལན་འགའ་ཁ་ཅིག་ལས་ཁ་ཅིག་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་དང། རྩོམ་པ་འབྲས་བུ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དེ་ནི་མི་རིགས་ཏེ། སྔར་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་དུ་ འགྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་སྟེ་གཞན་དུ་ན་ཡང་དོན་འབྲེལ་པ་མེད་པ་ཡིན་ཏེ། སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །དེས་ན་དེ་ལྟར་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ། །དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ཡང། །སྐྱེས་པ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་སོ་སོར་སྦྱར་བར་བྱའོ། །གང་དག་ཅེས་བྱ་བ་ནི་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་དང། རྣམ་པར་བྱང་བའི་(53B) །གང་ན་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རང་གི་མཛད་པའི་མཐའ་དང། སོ་སོའི་རྒྱུད་གྲུབ་པ་དག་ན་ཡང་ངོ། །ནམ་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལན་འགའ་ཡང་ངོ། །དེའི་ཕྱིར་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལ་སོགས་པ་མུ་སྟེགས་བྱེད་ལ་སོགས་པ་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་འགྲུབ་བོ། ། 
  idānīm anirodhādiviśiṣṭapratītyasam utpādapratipipādayiṣayā utpādapratiṣedhena nirodhādi pratiṣedhasaukarya manyamāna ācāryaḥ prathamam evotpādaprativedham ārabhate | utpādo hi paraiḥ parikalpyamānaḥ svato vā parikalpyeta, parataḥ, ubhayataḥ, ahetuto vā parikalpyeta | sarvathā ca nopapadyata iti niścityāha-
na svato nāpi parato na dvābhyāṃ nāpy ahetutaḥ |
utpannā jātu vidyante bhāvāḥ kvacana kecana || 3 ||
 tatra jātv iti kadācid ity arthaḥ | kvacanaśabda ādhāravacanaḥ kvacicchabdaparyāyaḥ kecanaśabda ādheyavacanaḥ kecicchabdaparyāyaḥ | tataś caivaṃ saṃbandhaḥ- naiva svata utpannā jātu vidyante bhāvāḥ, kvacana, kecana | evaṃ pratijñātrayam api yojyam ||
nanu ca- naiva svata utpannā ity avadhāryamāṇe parata utpannā ity aniṣṭaṃ prāpnoti | na prāpnoti prasajyapratiṣedhasya vivakṣitatvāt, parato ‘py utpādasya pratiṣetsyamānatvāt | yayā copapattyā svata utpādo na saṃbhavati, sā-
tasmād dhi tasya bhavane na guṇo ’sti kaścij-
jātasya janma punar eva ca naiva yuktam |
ity ādinā madhyamakāvatārādidvāreṇāvaseyā ||
ācāryabuddhapālitas tv āha- na svata utpadyante bhāvāḥ, tad utpādavaiyarthyāt, atiprasaṅgadoṣāc ca | na hi svātmanā vidyamānānāṃ padārthānāṃ punar utpāde prayojanam asti | atha san n api jāyeta, na kadācin na jāyeta iti ||
atraike dūṣaṇam āhuḥ- tadayuktam, hetudṛṣṭāntān abhidhānāt paroktadoṣāparihārāc ca | prasaṅga vākyatvāc ca prakṛtārthaviparyayeṇa viparītārthasādhyataddharmavyaktau parasmād utpannābhāvājanmasāphalyāt janmaniro(bo?)dhāc ceti kṛtāntavirodhaḥ syāt ||
sarvam etad dūṣaṇam ayujyamānaṃ vayaṃ paśyāmaḥ | kathaṃ kṛtvā? tatra yat tāvad uktaṃ hetudṛṣṭāntān abhidhānād iti, tad ayuktam | kiṃ kāraṇam? yasmāt paraḥ svata utpattim abhyupagacchan, pṛcchayate- svata iti hetutvena tad eva cotpadyate iti? na ca vidyamānasya punarutpattau prayojanaṃ paśyāmaḥ, anavasthāṃ ca paśyāmaḥ | na ca tvayā utpannasya punarutpāda iṣyate ’navasthā cāpy aniṣṭeti | tasmān nirupapattika eva tvadvādaḥ svābhyupagamavirodhaś ceti | kim iti codite paro nābhyupaiti yato hetudṛṣṭāntopādānasāphalyaṃ syāt? atha svābhyupagamavirodhacodanayāpi paro na nivartate, tadā nirlajjatayā hetudṛṣṭāntābhyām api naiva nivarteta | na conmattakena sahāsmākaṃ vivāda iti | tasmāt sarvathā priyānumānatām evātmanaḥ ācāryaḥ prakaṭayati asthāne ‘py anumānaṃ praveśayan | na ca mādhyamikasya sataḥ svatantram anumānaṃ kartuṃ yuktaṃ pakṣāntarābhyupagamābhāvāt | tathoktam āryadevena-
sadasatsadasac ceti yasya pakṣo na vidyate |
upālambhaś cireṇāpi tasya vaktuṃ na śakyate ||
vigrahavyāvartanyāṃ coktam-
yadi kācana pratijñā syān me tata eva me bhaved doṣaḥ |
nāsti ca mama pratijñā tasmān naivāsti me doṣaḥ ||
yadi kiṃcid upalambheyaṃ pravartayeyaṃ nivartayeyaṃ vā |
pratyakṣādibhir arthais tadabhāvān me ’nupālambhaḥ ||
iti | yadā caivaṃ svatantrānumānānabhidhāyitvaṃ mādhyamikasya, tadā kutaḥ «nādhyātmikāny āyatanāni svata utpannāni" iti svatantrā pratijñā yasyāṃ sāṃkhyāḥ pratyavasthāpyante | ko ’rya pratijñārthaḥ kiṃ kāryātmakatvāt svata uta kāraṇātmakatvād iti | kiṃ cātaḥ? kāryātmakāc cet siddha sādhanam, kāraṇātmakāc cet viruddhārthatā, kāraṇātmanā vidyamānasyaiva sarvasyotpattimata utpādād iti | kuto ’smākaṃ vidyamānatvād iti hetur yasya siddhasādhanaṃ viruddhārthatā vā syāt, yasya siddhasādhanasya yasyāś ca viruddhārthatāyāḥ parihārārthaṃ yatnaṃ kariṣyāmaḥ | tasmāt paroktadoṣāprasaṅgād eva tatparihāraḥ ācāryabuddhapālitena na varṇanīyaḥ ||
athāpi syāt- mādhyamikānāṃ pakṣahetudṛṣṭāntānām asiddheḥ svatantrānumānānabhidhāyitvāt svata utpattipratiṣedhapratijñātārthasādhanaṃ mā bhūd ubhayasiddhena vānumānena parapratijñānirākaraṇam | parapratijñāyās tu svata evānumānavirodhacodanayā svata eva pakṣahetudṛṣṭāntadoṣarahitaiḥ pakṣādibhir bhavitavyam | tataś ca tadanabhidhānāt taddoṣāparihārāc ca sa eva doṣa iti | ucyate | naitad evam | kiṃ kāraṇam? yasmād yo hi yam arthaṃ pratijānīte, tena svaniścayavadanyeṣāṃ niścayotpādanecchayā yayā upapattyā asāvartho ’dhigataḥ saivopapattiḥ parasmai upadeṣṭavyā | tasmād eṣa tāvan nyāyaḥ- yatpareṇaiva svābhyupagatapratijñātārthasādhanam upādeyam | na cāyaṃ (cānena?) paraṃ prati | hetudṛṣṭāntāsaṃbhavāt pratijñānusāratayaiva kevalaṃ svapratijñātārthasādhanamupādatta iti nirupapattikapakṣābhyupagamāt svātmānam evāyaṃ kevalaṃ visaṃvādayan na śaknoti pareṣāṃ niścayam ādhātum iti | idam evāsya spaṣṭataraṃ dūṣaṇaṃ yad uta svapratijñātārthasādhanāsāmarthyam iti kim atrānumānabādhodbhāvanayā prayojanam? athāpy avaśyaṃ svato ’numānavirodhadoṣa udbhāvanīyaḥ, so ‘py udbhāvita evācāryabuddhapālitena | katham iti cet, na svata utpadyante bhāvāḥ, tadutpādavaiyarthyād iti vacanāt, atra hi tadityanena svātmanā vidyamānasya parāmarśaḥ | kasmād iti cet, tathā hi tasya saṃgraheṇoktavākyasyaitadvivaraṇavākyam, na hi svātmanā vidyamānānāṃ punarutpāde prayojanam iti | anena ca vākyena sādhyasādhanadharmānugatasya paraprasiddhasya sādharmyadṛṣṭāntasyopādānam | tatra svātmanā vidyamānasyetyanena hetuparāmarśaḥ | utpādavayarthyādityanena sādhyadharmaparāmarśaḥ || tatra yathā- anityaḥ śabdaḥ kṛtakatvāt | kṛtakatvamanityaṃ (pp_7) dṛṣṭaṃ yathā ghaṭaḥ | tathā ca kṛtakaḥ śabdaḥ | tasmāt kṛtakatvād anitya iti kṛtakatvam atra upanayābhivyakto hetuḥ | evam ihāpi- na svata utpadyante bhāvāḥ, svātmanā vidyamānānāṃ punarutpādavaiyarthyāt | iha hi svātmanā vidyamānaṃ puro ’vasthitaṃ ghaṭādikaṃ punarutpādānapekṣaṃ dṛṣṭam, tathā ca mṛtpiṇḍādyavasthāyām api yadi svātmanā vidyamānaṃ ghaṭādikam iti manyase, tadāpi tasya svātmanā vidyamānasya nāstyutpāda iti | evaṃ svātmanā vidyamānatvena upanayābhivyaktena punarutpādapratiṣedhāvyabhicāriṇā hetunā svata eva sāṃkhyasyānumānavirodhodbhāvanamanuṣṭhitam eveti | tat kim ucyate tad ayuktaṃ hetudṛṣṭāntān abhidhānād iti?
na ca kevalaṃ hetudṛṣṭāntānabhidhānaṃ na saṃbhavati, paroktadoṣāparihāradoṣo na saṃbhavati | kathaṃ kṛtvā? sāṃkhyā hi naiva abhivyaktarūpasya puro ’vasthitasya ghaṭasya punarabhivyaktimicchanti | tasyaiva ca iha dṛṣṭāntatvenopādānam, siddharūpatvāt | anabhivyaktarūpasya ca śaktirūpāpannasya utpattipratiṣedhaviśiṣṭasādhyatvāt kutaḥ siddhasādhanapakṣadoṣāśaṅkā, kuto vā hetor viruddhārthatāśaṅketi | tasmāt svato ’numānavirodhacodanāyām api yathopavarṇitadoṣābhāvātparoktadoṣāparihārāsaṃbhava eva | ity asaṃbaddham evaitad dūṣaṇam iti vijñeyam ||
ghaṭādikamityādiśabdena niravaśeṣotpitsupadārthasaṃgrahasya vivakṣitatvādanaikāntikatāpi paiṭādibhirnaiva saṃbhavati ||
athavā | ayamanyaḥ prayogamārgaḥ- puruṣavyatiriktāḥ padārthāḥ svata utpattivādinaḥ | tata eva na svata utpadyante | svātmanā vidyamānatvāt | puruṣavat | itīdamudāharaṇamudāhāryam ||
yady api ca abhivyaktivādina utpādapratiṣedho na bādhakaḥ, tathāpi abhivyaktāvutpādaśabdaṃ nipātya pūrvaṃ paścāc ca anupalabdhyupalabdhisādharmyeṇa utpādaśabdenābhivyakterevābhidhānādayaṃ pratiṣedho na abādhakaḥ ||
kathaṃ punarayaṃ yathoktārthābhidhānaṃ vinā vyastavicāro labhyata iti cet, taducyate | atha vākyāni kṛtāni, tāni mahārthatvādyathoditamarthaṃ saṃgṛhya pravṛttāni | tāni ca vyākhyāyamānāni yathoktamarthātmānaṃ prasūyanta iti nātra kiṃcid anupāttaṃ saṃbhāvyate ||
prasaṅgaviparītena cārthena parasyaiva saṃbandho nāsmākam | svapratijñāyā abhāvāt | tataś ca siddhāntavirodhāsaṃbhavaḥ | parasya ca yāvadbahavo doṣāḥ prasaṅgaviparītāpattyā āpadyante, tāvad asmābhirabhīṣyata eveti | kuto nu khalu aviparītācāryanāgārjunamatānusāriṇaḥ ācāryabuddhapālitasya sāvakāśavacanābhidhāyitvam, yato ’sya paro ’vakāśaṃ labheta? niḥsvabhāvabhāvavādinā sasvabhāvabhāvavādinaḥ prasaṅge āpa(pā?)dyamāne kutaḥ prasaṅgaviparītārthaprasaṅgitā? na hi śabdāḥ dāṇḍapāśikā iva vaktāram asvatantrayanti, kiṃ tarhi satyāṃ śaktau vaktur vivakṣāmanuvidhīyante | tataś ca (pp_8) parapratijñāpratiṣedhamātraphalatvātprasaṅgāpādanasya nāsti prasaṅgaviparītārthāpattiḥ | tathā ca ācāryo bhūyasā prasaṅgāpattimukhenaiva parapakṣaṃ nirākaroti sma | tadyathā-
nākāśaṃ vidyate kiṃcit pūrvam ākāśalakṣaṇāt |
alakṣaṇaṃ prasajyeta syātpūrvaṃ yadi lakṣaṇāt ||
rūpakāraṇanirmukte rūpe rūpaṃ prasajyate |
āhetukaṃ na cāsty arthaḥ kaścid āhetukaḥ kvacit ||
bhāvas tāvan na nirvāṇaṃ jarāmaraṇalakṣaṇam |
prasajyetāsti bhāvo hi na jarāmaraṇaṃ vinā ||
ity ādinā | atha arthavākyatvādācāryavākyānāṃ mahārthatve sati anekaprayoniṣpattihetutvaṃ parikalpyate, ācāryabuddhapālitavyākhyānāny api kim iti na tathaiva parikalpyante?
atha syāt- vṛttikārāṇāmeṣa nyāyaḥ, yatprayogavākyavistarābhidhānaṃ kartavyam iti, etad api nāsti, vigrahavyāvartanyā vṛttiṃ kurvatāpyācāryeṇa prayogavākyānabhidhānāt ||
api ca | ātmanastarkaśāstrātikauśalamātramāviścikīrṣayā aṅgīkṛtamadhyamakadarśanasyāpi yatsvatantraprayogavākyābhidhānaṃ tadatitarāmanekadoṣasamudāyāspadamasya tārkikasyopalakṣyate | kathaṃ kṛtvā? tatra yattāvadevamuktam- atra prayogavākyaṃ bhavati- na paramārthataḥ ādhyātmikāny āyatanāni svata utpannāni, vidyamānatvāt, caitan yavad iti | kim artha punaratra paramārthata iti viśeṣaṇamupādīyate? lokasaṃvṛtyābhyupagatasya utpādasya apratiṣidhyamānatvāt, pratiṣedhe ca abhyupetabādhāprasaṅgād iti cet, naitadyuktam | saṃvṛtyāpi svata utpattyanabhyupagamāt | yathoktaṃ sūtre-
"sa cāyaṃ bījahetuko ’ṅkura utpadyamāno na svayaṃkṛto na parakṛto nobhayakṛto nāpyahetusamutpanno niśvarakālāṇuprakṛtisvabhāvasaṃbhūtaḥ" iti |
tathā-
bījasya sato yathāṅkuro na ca yo bīju sa caiva aṅkuro |
na ca anyu tato na caiva tadevamanucchedaaśāśvatadharmatā ||
ihāpi vakṣyati-
pratītya yadyadbhavati na hi tāvattadeva tat |
na cānyad api tattasmānnocchinnaṃ nāpi śāśvatam ||
iti ||
paramatāpekṣaṃ viśeṣaṇam iti cet, tadayuktam | saṃvṛtyāpi tadīyavyavasthānabhyupagamāt | satyadvayāviparītadarśanaparibhraṣṭā eva hi tīrthikā yāvadubhayathāpi niṣidhyante tāvad guṇa eva saṃbhāvyata iti | evaṃ paramatāpekṣam api viśeṣaṇābhidhānaṃ na yujyate ||
na cāpi lokaḥ svatautpattiṃ pratipannaḥ, yatas tad apekṣayāpi viśeṣaṇasāphalyaṃ syāt | loko hi svataḥ parata ity evamādikaṃ vicāramanavatārya kāraṇātkāryam utpadyate ityetāvanmātraṃ pratipannaḥ | evam ācāryo ’pi vyavasthāpayāmāsa | iti sarvathā viśeṣaṇavaiphalyam eva niścīyate ||
api ca | yadi saṃvṛtyā utpattipratiṣedhanirācikīrṣuṇā viśeṣaṇametadupādīyate, tadā svato ’siddhādhāre pakṣadoṣaḥ, āśrayāsiddhau vā hetudoṣaḥ syāt | paramārthataḥ svataścakṣurādyāyatanānāmanabhyupagamāt | saṃvṛtyā cakṣurādisadbhāvādadoṣa iti cet, paramārthata ityetattarhi kasya viśeṣaṇam? sāṃvṛtānāṃ cakṣurādīnāṃ paramārthata utpattipratiṣedhād utpattipratiṣedhaviśeṣaṇe paramārthagrahaṇam iti cet, evaṃ tarhi evam eva vaktavyaṃ syāt- sāṃvṛtānāṃ cakṣurādīnāṃ paramārthato nāstyutpattiriti | na caivam ucyate | ucyamāne ’pi parairvastusatām eva cakṣurādīnāmabhyupagamāt, prajñaptisatāmanabhyupagamāt parato ’siddhādhāraḥ pakṣadoṣaḥ syād iti na yuktam etat ||
atha syāt- yathā anityaḥ śabda iti dharmadharmisāmānyam eva gṛhyate na viśeṣaḥ, viśeṣagrahaṇe hi sati anumānānumeyavyavahārābhāvaḥ syāt | tathā hi- yadi cāturmahābhautikaḥ śabdo gṛhyate, sa parasyāsiddhaḥ | athākāśaguṇo gṛhyate, sa bauddhasya svato ’siddhaḥ | tathā vaiśeṣikasya śabdānityatāṃ pratijānānasya yadi kāryaḥ śabdo gṛhyate, sa parato ’siddhaḥ | atha vyaṅgayaḥ, sa svato ’siddhaḥ | evaṃ yathāsaṃbhavaṃ vināśo ’pi yadi sahetukaḥ, sa bauddhasya svato ’siddhaḥ | atha nirhetukaḥ, sa parasyāsiddha iti | tasmād yathātra dharmadharmisāmānyamātram eva gṛhyate, evam ihāpi dharmimātramutsṛṣṭaviśeṣaṇaṃ grahīṣyata iti cet, naitadevam | yasmād yadaivotpādapratiṣedho ’tra sādhyadharmo ’bhipretaḥ, tadaiva dharmiṇastadādhārasya viparyāsamātrāsāditātmabhāvasya pracyutiḥ svayamevānenāṅgīkṛtā | bhinnau hi viparyāsāviparyāsau | tadyadā viparyāsena asatsattvena gṛhyate, taimirikeṇeva keśādi, tadā kutaḥ sadbhūtapadārthaleśasyāpyupalabdhiḥ? yadā ca aviparyāsādabhūtaṃ nādhyāropitaṃ vitaimirikeṇeva keśādi, tadā kuto ’sadbhūtapadārthaleśasyāpyupalabdhiḥ, yena tadānīṃ saṃvṛtiḥ syāt? ata evoktamācāryapādaiḥ-
yadi kiṃcid upalameyaṃ pravartayeyaṃ nivartayeyaṃ vā |
pratyakṣādibhirarthaistadabhāvānme ’nupālambhaḥ || iti ||
yataś caivaṃ bhinnau viparyāsāviparyāsau, ato viduṣāmaviparītāvasthāyāṃ viparītasyāsaṃbhavātkutaḥ sāṃvṛtaṃ cakṣuḥ yasya dharmitvaṃ syāt? iti na vyāvartate ’siddhādhāre pakṣadoṣaḥ, āśrayāsiddho vā hetudoṣaḥ | ityaparihāra evāyam ||
nidarśanasyāpi nāsti sāmyam | tatra hi śabdasāmānyamanityatāsāmānyaṃ ca avivakṣitaviśeṣaṃ dvayor api saṃvidyate | na tv evaṃ cakṣuḥ sāmānyaṃ śūnyatāśūnyatāvādibhyāṃ saṃvṛtyā aṅgīkṛtaṃ nāpi paramārthataḥ | iti nāsti nidarśanasya sāmyam ||
yaś cāyam asiddhādhārapakṣadoṣodbhāvane vidhiḥ, eṣa eva sattvādityasya hetor asiddhārthatodbhāvane ’pi yojyaḥ ||
itthaṃ caitad evam , yat svayam aṣyanenāyaṃ yathokto ’rtho ’bhyupagatastārkikeṇa | santy evādhyātmikāyatanotpādakā hetvādayaḥ, tathā tathāgatena nirdeśāt | yad dhi yathā tathāgatenāsti nirdiṣṭaṃ tattathā, tadyathā śāntaṃ nirvāṇam iti ||
asya paropakṣiptasya sādhanasyedaṃ dūṣaṇam abhihitamanena- ko hi bhavatāmabhipreto ’tra hetvarthaḥ? saṃvṛtyā tathā tathāgatena nirdeśāt, uta paramārthata iti? saṃvṛtyā cet, svato hetor asiddhārthatā | paramārthataścet,
na san nāsan na sadasaddharmo nirvartate yadā |
sadasadubhayātmakakāryapratyayatvanirākaraṇāt, tadā-
kathaṃ nirvartako hetur evaṃ sati hi yujyate ||
naivāsau nirvartako hetur iti vākyārthaḥ | tataś ca paramārthato nirvartyanirvartakatvāsiddheḥ asiddhārthatā viruddhārthatā vā hetor iti ||
yataś caivaṃ svayam evāmunā nyāyena hetor asiddhiraṅgīkṛtānena, tasmāt sarveṣv evānumāneṣu vastu dharmopanyastahetukeṣu svata evaṃ hetvādīnāmasiddhatvāt sarvāṇyeva sādhanāni vyāhanyante | tadyathā- na paramārthataḥ parebhyastatpratyayebhyaḥ ādhyātmikāyatanajanma, paratvāt, tadyathā paṭasya | athavā- na pare paramārthena vivakṣitāḥ cakṣurādyādhyātmikāyatananirvartakāḥ pratyayā iti pratīyante, paratvāt, tadyathā tantvādaya iti | paratvādikamatra svata evāsiddham ||
yathā cānena- utpannā eva ādhyātmikā bhāvāḥ, tadviṣayiviśiṣṭavyavahārakaraṇāt- ity asya parābhihitasya hetor asiddhārthatāmudbhāvayiṣuṇā idamuktam, atha samāhitasya yoginaḥ prajñācakṣuṣā bhāvayāthātmyaṃ paśyataḥ utpādagatyādayaḥ santi paramārthata iti sādhyate, tadā tadviṣayiviśiṣṭavyavahārakaraṇād iti hetor asiddhārthatā, gaterapyutpādaniṣedhādeva niṣedhād iti | evaṃ svakṛtasādhane ’pi paramārthato ’gataṃ naiva gamyate, adhvatvāt, gatādhvavad iti adhvatvahetoḥ svata evāsiddhārthatā yojyā ||
na paramārthataḥ sabhāgaṃ cakṣū rūpaṃ paśyati, cakṣurindriyatvāt, tadyathā tatsabhāgam | tathā- na cakṣuḥ prekṣate rūpam, bhautikatvāt, rūpavat | kharasvabhāvā na mahī, bhūtatvāt, tadyathānirlaḥ, ity ādiṣu hetvādyasiddhiḥ svata eva yojyā ||
sattvād iti cāyaṃ hetuḥ parato ’naikāntikaḥ | kiṃ sattvāt caitan yavan nādhyātmikāny āyatanāni svata utpadyantām, utāho ghaṭādivat svata utpadyantām iti ghaṭādīnāṃ sādhyasamatvān nānaikāntikateti cet, naitad evam , tathānabhidhānāt ||
nanu ca yathā parakīyeṣvanumāneṣu dūṣaṇamuktam, evaṃ svānumāneṣv api yathoktadūṣaṇaprasaṅge sati sa eva asiddhādhārāsiddhahetvādidoṣaḥ prāpnoti, tataś ca yaḥ ubhayordoṣaḥ, na tenaikaś codyo bhavatīti sarvametaddūṣaṇamayuktaṃ jāyata iti | ucyate | svatantramanumānaṃ bruvatāmayaṃ doṣo jāyate | na vayaṃ svatantramanumānaṃ prayuñjmamahe parapratijñāniṣedhaphalatvādasmadanumānānām | tathā hi- paraḥ cakṣuḥ paśyatīti pratipannaḥ | sa tatprasiddhenaivānumānena nirākriyate- cakṣuṣaḥ svātmādarśanadharmamicchasi, paradarśanadharmāvinābhāvitvaṃ cāṅgīkṛtam, tasmād yatra yatra svātmādarśanaṃ tatra tatra paradarśanam api nāsti, tadyathā ghaṭe, asti ca cakṣuṣaḥ svātmādarśanam, tasmāt paradarśanamapyasya naivāsti | tataś ca svātmādarśanaviruddhaṃ nīlādiparadarśanaṃ svaprasiddhenaivānumānena virudhyata iti etāvanmātramasmadanūmānairudbhāvyata iti kuto ’smatpakṣe yathoktadoṣāvatāraḥ, yataḥ samānadoṣatā syāt?
kiṃ punaḥ- anyataraprasiddhenāpyanumānenāstyanumānabādhā | asti, sā ca svaprasiddhenaiva hetunā, na paraprasiddhena, lokata evaṃ dṛṣṭatvāt | kadāciddhi loke arthipratyarthibhyāṃ pramāṇīkṛtasya sākṣiṇo vacanena jayo bhavati parājayo vā, kadācit svavacanena | paravacanena tu na jayo nāpi parājayaḥ | yathā ca loke, tathā nyāye ’pi | laukikasyaiva vyavahārasya nyāyaśāstre prastutatvāt | ata eva kaiściduktam- na parataḥ prasiddhibalādanumānabādhā, paraprasiddhereva nirācikīrṣitatvād iti | yastu manyate- ya eva ubhayaniścitavādī, sa pramāṇaṃ dūṣaṇaṃ vā, nānyataraprasiddhasaṃdigdhavācī iti, tenāpi laukikīṃ vyavasthāmanurudhyamānena anumāne yathokta eva nyāyo ’bhyupeyaḥ ||
tathā hi nobhayaprasiddhena vā āgamena bādhā, kiṃ tarhi svaprasiddhenāpi ||
svārthānumāne tu sarvatra svaprasiddhireva garīyasī, nobhayaprasiddhiḥ | ata eva tarkalakṣaṇābhidhānaṃ niṣprayojanam, yathāsvaprasiddhayā upapattyā buddhaistadanabhijñavineyajanānugrahāt | ity alaṃ prasaṅgena | prakṛtam eva vyākhyāsyāmaḥ ||
parato ’pi notpadyante bhāvāḥ | parābhāvādeva etac ca-
na hi svabhāvo bhāvānāṃ pratyayādiṣu vidyate |
ity atra pratipādayiṣyati | tataś ca parābhāvādeva nāpi parata utpadyante | api ca-
anyatpratītya yadi nāma paro ’bhaviṣya- jjāyeta tarhi bahulaḥ śikhino ’ndhakāraḥ | sarvasya janma ca bhavet khalu sarvataś ca tulyaṃ paratvamakhile ’janake ’pi yasmāt ||
ity ādinā [madhyamakāvatārāt] parata utpattipratiṣedho ’vaseyaḥ ||
ācāryabuddhapālitastu vyācaṣṭe- na parata utpadyante bhāvāḥ, sarvataḥ sarvasaṃbhavaprasaṅgāt ācāryabhāvaviveko dūṣaṇamāha- tadatra prasaṅgavākyatvāt sādhyasādhanaviparyayaṃ kṛtvā, svataḥ ubhayataḥ ahetuto vā utpadyante bhāvāḥ, kutaścitkasyacidutpatteḥ, iti prākpakṣavirodhaḥ | anyathā sarvataḥ sarvasaṃbhavaprasaṅgāt ityasya sādhanadūṣaṇānantaḥpātitvādasaṃgatārthametat [iti] | etadapyasaṃgatārtham | pūrvam eva pratipāditatvād dūṣaṇāntaḥpātitvāc ca parapratijñātārthadūṣaṇeneti yatkiṃcidetad iti na punaryatna āsthīyate ||
dvābhyām api nopajāyante bhāvāḥ, ubhayapakṣābhihitadoṣaprasaṅgāt pratyekam utpādāsāmarthyāc ca | vakṣyati hi-
syād ubhābhyāṃ kṛtaṃ duḥkhaṃ syād ekaikakṛtaṃ yadi | iti ||
ahetuto ’pi notpadyante-
hetāvasati kāryaṃ ca kāraṇaṃ ca na vidyate |
iti vakṣyamāṇadoṣaprasaṅgāt,
gṛhyeta naiva ca jagadyadi hetuśūnyaṃ syād yadvad eva gaganotpalavarṇagandhau ||
ity ādidoṣaprasaṅgāc ca ||
ācāryabuddhapālitastvāha- ahetuto notpadyante bhāvāḥ, sadā ca sarvataś ca sarvasaṃbhavaprasaṅgāt | atrācāryabhāvaviveko dūṣaṇamāha- atrāpi prasaṅgavākyatvāt yadi viparītasādhyasādhanavyaktivākyārtha iṣyate, tadā etaduktaṃ bhavati- hetuta utpadyante bhāvāḥ, kadācit kutaścit kasyacidutpatteḥ, ārambhasāphalyāc ca | seyaṃ vyākhyā na yuktā prāguktadoṣād iti | tad etad ayuktam, pūrvoditaparihārādityapare ||
yac cāpi īśvarādīnām upasaṃgrahārtham, tadāpi na yuktam | īśvarādīnāṃ svaparobhayapakṣeṣu yathābhyupagamam antarbhāvād iti ||
tasmāt prasādhitam etan nāsty utpāda iti | utpādāsaṃbhavāc ca siddho ’nutpādādiviśiṣṭa pratītyasam utpāda iti ||
atrāha- yadyevamanutpādādiviśiṣṭaḥ pratītyasam utpādo vyavasthito bhavadbhiḥ, yat tarhi bhagavatoktam- avidyāpratyayāḥ saṃskārā avidyānirodhātsaṃskāranirodha iti, tathā-
anityāś ca te (bata?) saṃskārā utpādavyayadharmiṇaḥ |
utpadya hi nirudhyante teṣāṃ vyupaśamaḥ sukhaḥ ||
tathā- utpādādvā tathāgatānāmanutpādādvā tathāgatānāṃ sthitaivaiṣā dharmāṇāṃ dharmatā, eko dharmaḥ sattvasthitaye yad uta catvāra āhārāḥ, dvau dharmau lokaṃ pālayato hrīścāpatrāpyaṃ cetyādi, tathā- paralokādihāgamanamihalokāc ca paralokagamanam iti, evaṃ nirodhādiviśiṣṭaḥ pratītyasam utpādo deśito bhagavatā, sa kathaṃ na ni (vi?) rudhyata iti? yata evaṃ nirodhādayaḥ pratītyasam utpādasyopalabhyante, ata evedaṃ madhyamakaśāstraṃ praṇītamācāryeṇa neyanītārthasūtrāntavibhāgopadarśanārtham | tatra ya ete pratītyasam utpādasyotpādādaya uktāḥ, na te vigatāvidyātimirānāsravaviṣayasvabhāvāpekṣayā, kiṃ tarhi avidyātimiropahatamatinayanajñānaviṣayāpekṣayā ||
tattvadarśanāpekṣayā tūktaṃ bhagavatā- etad dhi bhikṣavaḥ paramaṃ satyaṃ yad uta amoṣadharma nirvāṇam, sarvasaṃskārāś ca mṛṣā moṣadharmāṇaḥ iti | tathā- nāsty atra tathatā vā avitathatā vā | moṣadharmakam apy etat, pralopadharmakamapyetat, mṛṣāpyetat, māyeyaṃ bālalāpinī iti | tathā-
phenapiṇḍopamaṃ rūpaṃ vedanā budbudopamā |
marīcisadṛśī saṃjñā saṃskārāḥ kadalīnibhāḥ |
māyopamaṃ ca vijñānamuktamādityabandhunā || iti ||
evaṃ dharmān vīkṣamāṇo bhikṣur ārabdhavīryavān |
divā vā yadi vā rātrau saṃprajānan pratismṛtaḥ |
pratividhyetpadaṃ śāntaṃ saṃskāropaśamaṃ śivam || iti ||
nirātmakatvāc ca dharmāṇām ity ādi ||
yasyaivaṃ deśanābhiprāyānabhijñatayā saṃdehaḥ syāt- kā hy atra deśanā tattvārthā, kā nu khalu ābhiprāyikīti, yaś cāpi mandabuddhitayā neyārthāṃ deśanāṃ nītārthāmavagacchati, tayor ubhayor api vineyajanayoḥ ācāryo yuktyāgamābhyāṃ saṃśayamithyājñānāpākaraṇārthaṃ śāstramidamārabdhavān ||
tatra ’na svataḥ’; ity ādinā yuktir upavarṇitā ||
tanmṛṣā moṣadharma yadbhagavānityabhāṣata |
sarve ca moṣadharmāṇaḥ saṃskārāstena te mṛṣā ||
pūrvā prajñāyate koṭir nety uvāca mahāmuniḥ |
saṃsāro ’navarāgro hi nāstyādirnāpi paścimam ||
kātyāyanāvavāde ca asti nāstīti cobhayam |
pratiṣiddhaṃ bhagavatā bhāvābhāvavibhāvinā ||
ity ādinā āgamo varṇitaḥ ||
uktaṃ ca āryākṣayamatisūtre-
katame sūtrāntā neyārthāḥ katame nītārthāḥ? ye sūtrāntā mārgavatārāya nirdiṣṭāḥ, ima ucyanteḥ neyārthāḥ | ye sūtrāntāḥ phalāvatārāya nirdiṣṭāḥ, ima ucyante neyārthāḥ | yāvad ye sūtrāntāḥ śūnyatānimittāpraṇihitānabhisaṃskārājātānutpādābhāvanirātmaniḥ sattvanirjīvaniḥ pudgalāsvāmikavimokṣamukhā nirdiṣṭāḥ ta ucyante nītārthāḥ | iyamucyate bhadanta śāradvatīputra nītārthasūtrāntapratiśaraṇatā, na neyārthasūtrāntapratiśaraṇatā iti ||
tathā ca āryasamādhirājasūtre-
nītārthasūtrāntaviśeṣa jānati yathopadiṣṭā sugatena śūnyatā |
yasmin punaḥ pudgalasattvapūruṣā neyārthato jānati sarvadharmān ||
tasmād utpādādideśanāṃ mṛṣārthāṃ pratipādayituṃ pratītyasam utpādānudarśanamārabdhavānācāryaḥ ||
nanu ca- utpādādīnām abhāve sati yadi sarvadharmāṇāṃ mṛṣātvapratipādanārthamidamārabdhavānācāryaḥ nanv evaṃ sati yanmṛṣā na tadastīti na santyakuśalāni karmāṇi, tadabhāvān na santi durgatayaḥ, na santi kuśalāni karmāṇi, tadabhāvān na santi sugatayaḥ, sugatidurgatyasaṃbhavāc ca nāsti saṃsāraḥ, iti sarvārambhavaiyarthyam eva sthāt | ucyate | saṃvṛtisatyavyapekṣayā lokasya idaṃsatyābhiniveśasya pratipakṣabhāvena mṛṣārthatā bhāvānāṃ pratipādyate ’smābhiḥ | naiva tvāryāḥ kṛtakāryāḥ kiṃcid upalabhante yanmṛṣā amṛṣā vā syād iti | api ca | yena hi sarvadharmāṇāṃ mṛṣātvaṃ parijñātaṃ kiṃ tasya karmāṇi santi, saṃsāro vā asti? na cāpyasau kasyaciddharmassya astitvaṃ nāstitvaṃ vopalabhate | yathoktaṃ bhagavatā āryaratnakūṭasūtre-
cittaṃ hi kāśyapa parigaveṣyamāṇaṃ na labhyate | yan na labhyate tan nopalabhyate | yan nopalabhyate tan naiva atītaṃ na anāgataṃ na pratyutpannam | yannaivātītaṃ nānāgataṃ na pratyutpannam, tasya nāsti svabhāvaḥ | yasya nāsti svabhāvaḥ, tasya nāstyutpādaḥ | yasya nāstyutpādaḥ, tasya nāsti nirodhaḥ || iti vistaraḥ ||
yastu viparyāsānugamānmṛṣātvaṃ nāvagacchati, pratītya bhāvānā svabhāvamabhiniviśate, sa dharmeṣvidaṃsatyābhiniveśādabhiniviṣṭaḥ san karmāṇy api karoti, saṃsāre ’pi saṃsarati, viparyāsāvasthitatvān na bhavyo nirvāṇamadhigantum ||
kiṃ punaḥ- mṛṣāsvabhāvā api padārthāḥ saṃkleśavyavadānanibandhanaṃ bhavanti | tadyathā māyāyuvatistatsvabhāvānabhijñānām, tathāgatanirmitaś ca upacitakuśalamūlānām | uktaṃ hi dṛḍhādhyāśayaparipṛcchāsūtre-
tadyathā kulaputra māyākāranāṭake pratyupasthite māyākāranirmitāṃ striyaṃ dṛṣṭvā kaścid rāgaparītacittāḥ parṣacchāradyabhayena utthāyāsanādapakrāmet, so ’pakramya tām eva striyamaśubhato manasikuryāt, anityato duḥkhataḥ śūnyato ’nātmato manasikuryāt | iti vistaraḥ ||
vinaye ca-
yantrakārakāritā yantrayuvatiḥ sadbhūtayuvatiśūnyā sadbhūtayuvatirūpeṇa pratibhāsate, tasya ca citrakārasya kāmarāgāspadībhūtā | tathā mṛṣāsvabhāvā api bhāvā bālānāṃ saṃkleśavyavadānanibandhanaṃ bhavanti ||
tathā āryaratnakūṭasūtre-
atha khalu tāni pañcamātrāṇi bhikṣuśatāni bhagavato dharmadeśanām anavataranty anavagāhamānāny anadhimucyamānāni utthāyāsanebhyaḥ prakrāntāni | atha bhagavān [tasyāṃ velāyāṃ] yena mārgeṇaite bhikṣavo gacchanti sma, tasmin mārge dvau bhikṣū nirmimīte sma ||
atha tāni pañca bhikṣuśatāni yena [mārgeṇa] tau dvau bhikṣū [nirmitakau] tenopasaṃkrāmanti sma | upasaṃkramya tāvavocan- kutrāyuṣmantau gamiṣyathaḥ? nirmitakāvavocatām- gamiṣyāva āvāmaraṇyāyataneṣu, tatra dhyānasukhasparśavihārairvihariṣyāvaḥ | yaṃ hi bhagavān dharmaṃ deśayati, tamāvāṃ nāvatarāvo nāvagāhāvahe nādhimucyāmahe uttrasyāvaḥ saṃtrāsamāpadyāvahe | atha tāni pañca bhikṣuśatānyetadavocan- vayamapyāyuṣmanto bhagavato dharmadeśanāṃ nāvatarāmo nāvagāhāmahe nādhimucyāmahe uttrasyāmaḥ saṃtrasyāmaḥ saṃtrāsamāpadyāmahe | tena vayamaraṇyāyataneṣu dhyānasukhasparśavihārairvihariṣyāmaḥ | nirmitakāvavocatām- tena hi āyuṣmantaḥ saṃgāsyāmo na vivadiṣyāmaḥ | avivādaparamā hi śramaṇasya dharmāḥ | kasyāyuṣmantaḥ prahāṇāya pratipannāḥ? tāny avocan- rāgadveṣamohānāṃ prahāṇāya vayaṃ pratipannāḥ | nirmitakāvavocatām- kiṃ punar āyuṣmatāṃ saṃvidyante rāgadveṣamohā yān kṣapayiṣyatha? tānyavocan- na te ’dhyātmaṃ na bahirdhā nobhayamantareṇopalabhyante, nāpi te ’parikalpitā utpadyante | nirmitakāvavocatām- tena hi āyuṣmanto mā kalpayata, [mā vikalpayata] | yadā cāyuṣmanto na kalpayiṣyatha na vikalpayiṣyatha, tadā na raṃkṣyatha na viraṃkṣyatha | yaś ca na rakto na viraktaḥ, sa śānta ity ucyate | śīlamāyuṣmanto na saṃsarati na parinirvāti | samādhiḥ prajñā vimuktirvimuktijñānadarśanamāyuṣmanto (pp_16) na saṃsarati na parinirvāti | ebhiś cāyuṣmanto dharmairnirvāṇaṃ sūcyate | ete ca dharmāḥ śūnyāḥ prakṛtiviviktāḥ | prajahītaitāmāyuṣmantaḥ saṃjñāṃ yad uta parinirvāṇam iti | mā ca saṃjñāyāṃ saṃjñā kārṣṭa, mā ca saṃjñāyāṃ saṃjñāṃ parijñāsiṣṭa | yo hi saṃjñāyāṃ saṃjñāṃ parijānāti, saṃjñā bandhanamevāsya tadbhavati | saṃjñāvedayitanirodhasamāpattimāyuṣmantaḥ samāpadyadhvam | saṃjñāvedayitanirodhasamāpattisamāpannasya bhikṣornāstyuttarīkaraṇīyam iti vadāvaḥ ||
atha teṣāṃ pañcānāṃ bhikṣuśatānām anupādāyāśravebhyaścittāni vimuktānyabhūvan | tāni vimuktacittāni yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntāni | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasābhivandyaikānte nyasīdan |
athāyuṣmān subhūtistān | bhikṣūnetadavocat- kutrāyuṣmanto gatāḥ kuto vāgatāḥ te ’vocan- na kvacid gamanāya na kutaścid āgamanāya bhadanta subhūte bhagavatā dharmo deśitaḥ āha- ko nāmāyuṣmatāṃ śāstā? āhuḥ- yo notpanno na parinirvāsyati | āha- kathaṃ yuṣmābhirdharmaḥ śrutaḥ? āhuḥ- na bandhanāya na mokṣāya | āha- kena yūyaṃ vinītāḥ? āhuḥ- yasya na kāyo na cittam | āha- kathaṃ yūyaṃ prayuktāḥ? āhuḥ- nāvidyāprahāṇāya na vidyotpādanāya | āha- kasya yūyaṃ śrāvakāḥ? āhuḥ- yena na prāptaṃ nābhisaṃbuddham | āha- ke yuṣmākaṃ sabrahmacāriṇaḥ? āhuḥ- ye traidhātuke nopavicaranti | āha- kiyaccireṇāyuṣmantaḥ parinirvāsyanti āhuḥ- yadā tathāgatanirmitāḥ parinirvāsyanti | āha- kṛtaṃ yuṣmābhiḥ karaṇīyam? āhuḥ- ahaṃ kāramamakāraparijñānataḥ | āha- kṣīṇā yuṣmākaṃ kleśāḥ? āhuḥ- atyantakṣayātsarvadharmāṇām | āha- dharṣito yuṣmābhirmāraḥ? āhuḥ- skandhamārānupalambhāt | āha- dharṣito yuṣmābhirmāraḥ? āhuḥ- skandhamārānupalambhāt | āha- paricarito yuṣmābhiḥ śāstā? āhuḥ- na kāyena na vācā na manasā | āha- viśodhitā yuṣmābhirdakṣiṇīyabhūmiḥ? āhuḥ- agrāhato ’pratigrāhataḥ | āha- uttīrṇo yuṣmābhiḥ saṃsāraḥ? āhuḥ- anucchedato ’śāśvatataḥ | āha- pratipannā yuṣmābhirdakṣiṇīyabhūmiḥ? āhuḥ- sarvagrāhavinirmuktitaḥ | āha- kiṃgāmina āyuṣmantaḥ? āhuḥ- yaṃgāminastathāgatanirmitāḥ | iti hy āyuṣmataḥ subhūteḥ paripṛcchatasteṣāṃ bhikṣūṇāṃ prativisarjayatāṃ tasyāṃ parṣadi aṣṭānāṃ bhikṣuśatānāmanupādāyāśravebhyaścittāni vimuktāni, dvātriṃśataś ca prāṇisahasrāṇāṃ virajo vigatamalaṃ dharmacakṣurviśuddham | iti ||
ity evaṃ mṛṣāsvabhāvābhyāṃ tathāgatanirmitābhyāṃ bhikṣubhyāṃ pañcānāṃ bhikṣuśatānāṃ vyavadānanibandhanaṃ kṛtam iti ||
uktaṃ ca āryavajramaṇḍāyāṃ dhāraṇyām-
tadyathā mañjuśrīḥ kāṇḍaṃ ca pratītya mathanīṃ ca pratītya puruṣasya hastavyāyāmaṃ ca pratītya dhūmaḥ prādurbhavatīti agnirabhinirvartate | sa cāgnisaṃtāpo na kāṇḍasaṃniśrito na mathanīsaṃniśrito na puruṣahastavyāyāmasaṃniśritaḥ | evam eva mañjuśrīḥ asadviparyāsamohitasya puruṣapudgalasya utpadyate rāgaparidāho dveṣaparidāho mohaparidāhaḥ | sa ca paridāho nādhyātmaṃ na bahirdhā nobhayamantareṇa sthitaḥ ||
api tu mañjuśrīḥ yaducyate moha iti, tatkena kāraṇenocyate moha iti? atyantamukto hi mañjuśrīḥ sarvadharmairmohastenocyate moha iti | tathā narakamukhā mañjuśrīḥ sarvadharmā idaṃ dhāraṇīpadam | (pp_17) āha- kathaṃ bhagavannidaṃ dhāraṇīpadam? āha- narakā mañjuśrīḥ bālapṛgthajanairasadviparyāsaviṭhapitāḥ svavikalpasaṃbhūtāḥ | āha- kutra bhagavannarakāḥ samavasaranti? bhagavānāha- ākāśasamavasaraṇā mañjuśrīḥ narakāḥ | tatkiṃ manyase mañjuśrīḥ svavikalpasaṃbhūtā narakā uta svabhāvasaṃbhūtāḥ? āha- svavikalpenaiva bhagavan sarvabālapṛthagjanāṃ narakatiryagyoniyamalokaṃ saṃjānanti | te ca asatsamāropeṇa duḥkhāṃ vedanāṃ vedayanti duḥkham anubhavanti triṣvapyapāyeṣu ||
yathā cāhaṃ bhagavan narakān paśyāmi tathā nārakaṃ duḥkham | tadyathā bhagavan kaścideva puruṣaḥ suptaḥ svapnāntaragato narakagatamātmānaṃ saṃjānīte | sa tatra kvathitāyāṃ saṃprajvalitāyāmanekapauruṣāyāṃ lohakumbhyāṃ prakṣiptamātmānaṃ saṃjānōṣyāt | sa tatra kharāṃ kaṭukāṃ tōṣvrāṃ duḥkhāṃ vedanāṃ vedayet | sa tatra mānasaṃ paridāhaṃ saṃjānōṣyāt uttraset saṃtrāsamāpadyeta | sa tatra pratibuddhaḥ samānaḥ- aho duḥkham, aho duḥkham, iti krandet śocet paridevet | atha tasya mitrajñāti sālohitāḥ paripṛccheyuḥ- kena tatte duḥkham iti | sa tān mitrajñātisālohitānevaṃ vadet- nairayikaṃ duḥkham anubhūtam | sa tānākrośet paribhāṣet- ahaṃ ca nāma nairayikaṃ duḥkham anubhavāmi | yūyaṃ ca me uttari paripṛcchatha kenaitattava duḥkham iti | atha te mitrajñātisālohitāstaṃ puruṣamevaṃ vadeyuḥ- mā bhairmoḥ puruṣa | supto hi tvam | na tv amito gṛhāt kvacinnirgataḥ | tasya punar api smṛti rutpadyate- supto ’hamabhūvam | vitathametanmayā parikalpitam iti | sa punar api saumanasyaṃ pratilabhate ||
tadyathā bhagavan sa puruṣo ’satsamāropeṇa suptaḥ svapnāntaragato narakagatamātmānaṃ saṃjānīyāt, evam eva bhagavan sarvabālapṛthagjanā asadbhāgaparyavanaddhāḥ strīnimittaṃ kalpayanti | te strīnimittaṃ kalpayitvā tābhiḥ sārdhaṃ ramamāṇamātmānaṃ saṃjānanti | tasya bālapṛthajanasyaivaṃ bhavati- ahaṃ puruṣaḥ, iyaṃ strī, mamaiṣā strī | tasya tena cchandarāgaparyavasthitena cittena bhogaparyeṣṭiṃ cittaṃ krāmayanti | sa tatonidānaṃ kalahavigrahavivādaṃ saṃjanayati | tasya praduṣṭendriyasya vairaṃ saṃjāyate | sa tena saṃjñāviparyāsena kālagataḥ samāno bahūni kalpasahasrāṇi narakeṣu duḥkhāṃ vedanāṃ vedayamānamātmānaṃ saṃjānāti ||
tad yathā bhagavan tasya puruṣasya mitrajñātisālohitā evaṃ vadanti- mā bhaiḥ, mā bhaiḥ, bho puruṣa | supto hi tvam | na tv amito gṛhyat kutaścinnirgataḥ iti | evam eva buddhā bhagavantaścaturviparyāsaviparyastānāṃ sattvānāmevaṃ dharmaṃ deśayanti- nātra strī na puruṣo na sattvo na jīvo na puruṣo na pudgalaḥ | vitathā ime sarvadharmāḥ | asanta ime sarvadharmāḥ | viṭhapitā ime sarvadharmāḥ | māyopamā ime sarvadharmāḥ | svapnopamā ime sarvadharmāḥ | nirmitopamā ime sarvadharmāḥ | udakacandropamā ime sarvadharmāḥ | iti vistaraḥ | te imāṃ tathāgatasya dharmadeśanāṃ śrutvā vigatarāgān sarvadharmān paśyanti | vigatamohān sarvadharmān paśyanti asvabhāvānanāvaraṇān | te ākāśasthitena cetasā kālaṃ kurvanti | te kālagatāḥ samānā nirupadhiśeṣe nirvāṇadhātau parinirvānti | evam ahaṃ bhagavan narakān paśyāmi | iti ||
uktaṃ ca āryopāliparipṛcchāyām-
bhaya darśita nairayikaṃ me sattvasahasra savejita naike |
na ca vidyati kaściha sattva yo cyutu gacchati ghoramapāyam ||
na ca kāraku kāraṇa santi yehi kṛtā asitomaraśastrāḥ |
kalpavaśena tu paśyati tatra kāyi patanti apāyita śastrāḥ ||
citramanorama sajjitapuṣpāḥ svarṇavimāna jalanti manojñāḥ |
teṣv api kāraku nāstiha kaści te ’pi ca sthāpita kalpavaśena ||
kalpavaśena vikalpitu lokaḥ saṃjñagaheṇa vikalpitu bālaḥ |
so ca gaho agaho asabhūto māyamarīcisamā hi vikalpāḥ ||
tadevamete ’svabhāvā bhāvāḥ svaviparyāsaviṭhapitā bālānāṃ saṃkleśahetavo bhavanti saṃsāre iti sthitam ||
yathā ca mṛṣāsvabhāvānāṃ padārthānāṃ saṃkleśavyavadānahetutvaṃ tathā madhyamakāvatārādvistareṇāvaseyam ||
atrāha- yadi svataḥ parataḥ ubhayato ‘hetutaś ca nāsti bhāvānām utpādaḥ, tatra katham avidyā pratyayāḥ saṃskārā ity uktaṃ bhagavatā? ucyate | saṃvṛtireva na tattvam ||
kiṃ saṃvṛtervyavasthānaṃ vaktavyam? idaṃpratyayatāmātreṇa saṃvṛteḥ siddhirabhyupagamyate | na tu pakṣacatuṣṭayābhyupagamena sasvabhāvavādaprasaṅgāt, tasya cāyuktatvāt | idaṃpratyayatāmātrābhyupagame hi sati hetuphalayoranyonyāpekṣatvānnāsti svābhāvikī siddhiriti nāsti sasvabhāvavādaḥ | ata evoktam-
svayaṃ kṛtaṃ parakṛtaṃ dvābhyāṃ kṛtamahetukam |
tārkikairiṣyate duḥkhaṃ tvayā tūktaṃ pratītyajam ||
ihāpi vakṣyati-
pratītya kārakaḥ karma taṃ pratītya ca kārakam |
karma pravartate nānyatpaśyāmaḥ siddhikāraṇam || iti ||
bhagavatāpyetāvanmātramevoktam-
tatrāyaṃ dharmasaṃketo yad utāsmin satīdaṃ bhavati, asyotpādādidam utpadyate, yad uta avidyā pratyayāḥ saṃskārāḥ, saṃskārapratyayaṃ vijñānamityādi ||
atra kecit paricodayanti- anutpannā bhāvā iti kim ayaṃ pramāṇajo niścaya utāpramāṇajaḥ? tatra yadi pramāṇaja iṣyate, tadedaṃ vaktavyam- kati pramāṇāni kiṃlakṣaṇāni kiṃviṣayāṇi, kiṃ svata utpannāni kiṃ parata ubhayato ’hetuto veti | athāpramāṇajaḥ, sa na yuktaḥ, pramāṇādhīnatvātprameyādhigamasya | anadhigato hyartho na vinā pramāṇairadhigantuṃ śakyata iti pramāṇābhāvādarthādhigamābhāve sati kuto ’yaṃ samyagniścaya iti na yuktam etadaniṣpannā bhāvā iti | yato vāyaṃ niścayo bhavato ’nutpannā bhāvā iti bhaviṣyati, tata eva mamāpi sarvabhāvāḥ santīti | yathā cāyaṃ te niścayaḥ- anutpannāḥ sarvadharmā iti, tathaiva mamāpi sarvabhāvotpattir bhaviṣyati | atha te nāsti niścayo ’nutpannāḥ sarvabhāvā iti, tadā svayamaniścitasya parapratyāyanāsaṃbhavācchāstrārambhavaiyarthyameveti santyapratiṣiddhāḥ sarvabhāvā iti ||
ucyate | yadi kaścinniścayo nāmāsmākaṃ syāt, sa pramāṇajo vā syād apramāṇajo vā | na tv asti | kiṃ kāraṇam? ihāniścayasaṃbhave sati syāt tatpratipakṣastadapekṣo niścayaḥ | yadā tvaniścaya eva tāvad asmākaṃ nāsti, tadā kutastadviruddhāviruddho niścayaḥ syāt saṃbandhyantaranirapekṣatvāt, kharaviṣāṇasya hrasvadīrghatāvat | yadā caivaṃ niścayasyābhāvaḥ, tadā kasya prasiddhayarthaṃ pramāṇāni parikalpayiṣyāmaḥ? kuto vaiṣāṃ saṃkhyā lakṣaṇaṃ viṣayo vā bhaviṣyati- svataḥ parata ubhayato ’hetuto vā samutpattiriti sarvametan na vaktavyamasmābhiḥ ||
yady evaṃ niścayo nāsti sarvataḥ, kathaṃ punar idaṃ niścitarūpaṃ vākyamupalabhyate bhavatām- na svato nāpi parato na dvābhyāṃ nāpyahetuto bhāvā bhavantīti? ucyate | niścitamidaṃ vākyaṃ lokasya svaprasiddhayaivopapattyā, nāryāṇām | kiṃ khalu āryāṇāmupapattirnāsti? kenaitaduktamasti vā nāsti veti | paramārtho hyāryāṇāṃ tūṣṇīṃbhāvaḥ | tataḥ kutastatra prapañcasaṃbhavo yadupapattiranupapattirvā syāt?
yadi hyāryā upapattiṃ na varṇayanti, kena khalvidānīṃ paramārthaṃ lokaṃ bodhayiṣyanti? na khalvāryā lokasaṃvyavahāreṇopapattiṃ varṇayanti, kiṃ tu lokata eva yā prasiddhopapattiḥ, tāṃ parāvabodhārthamabhyupetya tayaiva lokaṃ bodhayanti | yathaiva hi vidyamānām api śarīrāśucitāṃ viparyāsānugatā rāgiṇo nopalabhante, śubhākāraṃ cābhūtamadhyāropya parikliśyante, teṣāṃ vairāgyārthaṃ tathāgatanirmito (pp_20) devo vā śubhasaṃjñayā prāk pracchāditān kāyadoṣānupavarṇayet- santyasmin kāye keśā ity ādinā | te ca tasyāḥ śubhasaṃjñāyā vimuktā vairāgyamāsādayeyuḥ | evam ihāpyāryaiḥ sarvathāpyanupalabhyamānātmakaṃ bhāvānāmavidyātimiropahatamatinayanatayā viparītaṃ svabhāvamadhyāropya kvacic ca kaṃcidviśeṣamatitarāṃ parikliśyanti pṛthagjanāḥ | tānidānīmāryāḥ tatprasiddhayaivopapattyā paribodhayanti | yathā vidyamānasya ghaṭasya na mṛdādibhya utpāda ityabhyupetam, evam utpādātpūrvaṃ vidyamānasya vidyamānatvānnāstyutpāda ityavasīyatām | yathā ca parabhūtebhyo jvālāṅgārādibhyo ’ṅkurasyotpattirnāsti iti abhyupetam, evaṃ vivakṣitebhyo ’pi bījādibhyo nāstītyavasīyatām ||
athāpi syāt- anubhava eṣo ’smākam iti, etad apy uktam | yasmādanubhava eṣa mṛṣā, anubhavatvāt, taimirikadvicandrādyanubhavavad iti | tataścānubhavasyāpi sādhyasamatvāttena pratyavasthānaṃ na yuktam iti | tasmād anutpannā bhāvā ity evaṃ tāvad viparītasvarūpādhyāropapratipakṣeṇa prathamaprakaraṇārambhaḥ | idānīṃ kvacid yaḥ kaścid viśeṣo ’dhyāropitaḥ, tadviśeṣāpākaraṇārthaṃ śeṣaprakaraṇārambhaḥ, gantṛgantavyagamanādiko ’pi niravaśeṣo viśeṣo nāsti pratītyasam utpādasyeti pratipādanārtham ||
atha syāt- eṣa eva pramāṇapremeyavyavahāro laukiko ’smābhiḥ śāstreṇānuvarṇita iti, tadanuvarṇanasya tarhi phalaṃ vācyam | kutārkikaiḥ sa nāśito viparītalakṣaṇābhidhānena, tasyāsmābhiḥ samyaglakṣaṇamuktam iti cet, etad apy ayuktam | yadi hi kutārkikairviparītalakṣaṇapraṇayanātkṛtaṃ lakṣyavaiparītyaṃ lokasya syāt, tadarthaṃ prayatnasāphalyaṃ syāt | na caitadevam | iti vyartha evārya prayatna iti ||
api ca | yadi pramāṇādhīnaḥ prameyādhigamaḥ, tāni pramāṇāni kena paricchidyanta ity ādinā vigrahavyāvartanyāṃ vihito doṣaḥ | tadaparihārāt samyaglakṣaṇadyotakatvam api nāsti ||
kiṃ ca | yadi svasāmānyalakṣaṇadvayānurodhena pramāṇadvayamuktaṃ yasya tallakṣaṇadvayam, kiṃ tallakṣyamasti atha nāsti? yadyasti, tadā tadaparaṃ prameyamastīti kathaṃ pramāṇadvayam? atha nāsti lakṣyam, tadā lakṣaṇam api nirāśrayaṃ nāstīti kathaṃ pramāṇadvayam? vakṣyati hi-
lakṣaṇāsaṃpravṛttau ca na lakṣyamupapadyate |
lakṣyasyānupapattau ca lakṣaṇasyāpyasaṃbhavaḥ || iti ||
atha syāt- na lakṣyate ’neneti lakṣaṇam, kiṃ tarhi ’kṛtyalyuṭo bahulam’; iti karmaṇi lyuṭaṃ kṛtvā lakṣyate tad iti lakṣaṇam | evam api tenaitasya lakṣyamāṇatvāsaṃbhavādyenaitallakṣyate, tasya karaṇasya karmaṇo ’rthāntaratvāt sa eva doṣaḥ ||
atha syāt- jñānasya karaṇatvāttasya ca svalakṣaṇāntarbhāvādayamadoṣa iti, ucyate | iha bhāvānāmanyāsādhāraṇamātmīyaṃ yatsvarūpaṃ tatsvalakṣaṇam, tadyathā pṛthivyāḥ kāṭhinyaṃ vedanāyā viṣayānubhavo vijñānasya viṣayaprativijñaptiḥ | tena hi tallakṣyata iti kṛtvā prasiddhānugatāṃ ca (pp_21) vyutpattimavadhūya karmasādhanamabhyupagacchati | vijñānasya ca karaṇabhāvaṃ pratipadyamānenetyuktaṃ bhavati svalakṣaṇasyaiva karmatā svalakṣaṇāntarasya karaṇabhāvaśceti | tatra yadi vijñānasvalakṣaṇaṃ karaṇam, tasya vyatiriktena karmaṇā bhavitavyam iti sa eva doṣaḥ ||
atha syāt- yatpṛthivyādigataṃ kāṭhinyādikaṃ vijñānagamyaṃ tattasya karmāstyeva, tacca svalakṣaṇāvyatiriktam iti | evaṃ tarhi vijñānasvalakṣaṇasya karmatvābhāvātprameyatvaṃ na syāt, karmarūpasyaiva svalakṣaṇasya prameyatvāt | tataś ca dvividhaṃ prameyaṃ svalakṣaṇaṃ sāmānyalakṣaṇaṃ ca ityetadviśeṣya vaktavyam- kiṃcitsvalakṣaṇaṃ prameyaṃ yallakṣyata ity evaṃ vyapadiśyate, kiṃcid aprameyaṃ yallakṣyate ’neneti vyapadiśyata iti | atha tad api karmasādhanaṃ tadā tasyānyena karaṇena bhavitavyam | jñānāntarasya karaṇabhāvaparikalpanāyāmanavasthādoṣaścāpadyate ||
atha manyase- svasaṃvittirasti, tatas tayā svasaṃvityā grahaṇātkarmatāyā satyāmasty eva prameyāntarbhāva iti, ucyate | vistareṇa madhyamakāvatāre svasaṃvittiniṣedhāt svalakṣaṇaṃ svalakṣaṇāntareṇa lakṣyate, tad api svasaṃvittyā iti na yujyate | api ca | tad api nāma jñānaṃ svalakṣaṇavyatirekeṇāsiddherasaṃbhavāllakṣyābhāve nirāśrayalakṣaṇapravṛttyasaṃbhavāt sarvathā nāstīti kutaḥ svasaṃvittiḥ? tathā coktamāryaratnacūḍaparipṛcchāyām-
sa cittam asamanupaśyan cittadhārāṃ paryeṣate kutaścittasyotpattiriti | tasyaivaṃ bhavati- ālambane sati cittam utpadyate | tat kim anyadālambanamanyaccittam, atha yad evālambanaṃ tad eva cittam? yadi tāvad anyadālambanamanyaccittam, tadā dvicittatā bhaviṣyati | atha yadevālambanaṃ tadeva cittam, tatkathaṃ cittena cittaṃ samanupaśyati? na ca cittaṃ cittaṃ samanupaśyati | tadyathāpi nāma tayaivāsidhārayā saivāsidhārā na śakyate chettum, na tenaivāṅgulyagreṇa tadevāṅgulyagraṃ śakyate spraṣṭum, evam eva na tenaiva cittena tadeva cittaṃ śakyaṃ draṣṭum | tasyaivaṃ yoniśaḥ prayuktasya yā cittasyānavasthānatā anucchedāśāśvatatā na kūṭasthatā nāhetukī na pratyayaviruddhā na tato nānyato na saiva nānyā | tāṃ cittadhārāṃ cittalatāṃ cittadharmatāṃ cittānavasthitatāṃ cittāpracāratāṃ cittādṛśyatāṃ cittasvalakṣaṇatāṃ tathā jānāti tathā paśyati yathā tathatāṃ na ca nirodhayati | tāṃ ca cittavivekatāṃ tathā prajānāti tathā paśyati | iyaṃ kulaputra [bodhisattvasya] citte cittānupaśyanā smṛtyupasthānam iti ||
tad evaṃ nāsti svasaṃvittiḥ | tadabhāvāt kiṃ kena lakṣyate?
kiṃ ca | bhedena vā tallakṣaṇaṃ lakṣyāt syād abhedena vā? tatra yadi tāvad bhedena, tadā lakṣyād bhinnatvādalakṣaṇavallakṣaṇam api na lakṣaṇam | lakṣaṇāc ca bhinnatvādalakṣyavallakṣyam api na lakṣyam | tathā lakṣyādbhinnatvāllakṣaṇasya lakṣaṇanirapekṣaṃ lakṣyaṃ syāt | tataś ca na tallakṣyaṃ lakṣaṇanirapekṣatvāt khapuṣpavat | athābhinne lakṣyalakṣaṇe, tadā lakṣaṇādavyatiriktattvāllakṣaṇasvātmavadvihīyate (pp_22) lakṣyasya lakṣyatā | lakṣyāccāvyatiriktatvāllakṣyasvātmavallakṣaṇam api na lakṣaṇasvabhāvam | yathā coktam-
lakṣyāl lakṣaṇam anyac cetsyāt tallakṣyam alakṣaṇam |
tayor abhāvo ’nanyatve vispaṣṭaṃ kathitaṃ tvayā || iti ||
na ca vinā tattvānyatvena lakṣyalakṣaṇasiddhau anyā gatirasti | tathā ca vakṣyati-
ekībhāvena vā siddhir nānābhāvena vā yayoḥ |
na vidyate, tayoḥ siddhiḥ kathaṃ nu khalu vidyate || iti ||
athavocyate- avācyatayā siddhir bhaviṣyatīti cet, naitadevam | avācyatā hi nāma parasparavibhāgaparijñānābhāve sati bhavati | yatra ca vibhāgaparijñānaṃ nāsti, tatra idaṃ lakṣaṇam, idaṃ lakṣyam, iti viśeṣataḥ paricchedāsaṃbhave sati dvayor apy abhāva eveti | tasmād avācyatayāpi nāsti siddhiḥ ||
api ca | yadi jñānaṃ karaṇaṃ viṣayasya paricchede, kaḥ kartā? na ca kartāramantareṇāsti karaṇādīnāṃ saṃbhavaḥ chidikriyāyāmiva | atha cittasya tatra kartṛtvaṃ parikalpyate, tad api na yuktam, yasmādarthamātradarśanaṃ cittasya vyāpāraḥ, arthaviśeṣadarśanaṃ caitasānām,
tatrārthadṛṣṭir vijñānaṃ tadviśeṣe tu caitasāḥ |
ity abhyupagamāt | ekasyāṃ hi pradhānakriyāyāṃ sādhyāyāṃ yathāsvaṃ guṇakriyānirvṛttidvāreṇāṅgībhāvopagamāt | karaṇādīnāṃ karaṇāditvam | na ceha jñānavijñānayorekā pradhānakriyā, kiṃ tarhi, arthamātraparicchittirvijñānasya pradhānakriyā, jñānasya tu arthaviśeṣapariccheda iti nāsti jñānasya karaṇatvaṃ nāpi cittasya kartṛtvam | tataś ca sa eva doṣaḥ ||
atha syāt- anātmānaḥ sarvadharmā ity āgamāt kartuḥ sarvathābhāvāt kartāramantareṇāpi vidyata eva kriyādivyavahāra iti, etad api nāsti | āgamasya samyagarthānavadhāraṇāt | etad evoktaṃ madhyamakāvatāre ||
athāpi syāt- yathā śilāputrakasya śarīram, rāhoḥ śiraḥ, iti śarīraśirovyatiriktaviśeṣaṇāsaṃbhave ’pi viśeṣaṇaviśeṣyabhāvo ’sti, evaṃ pṛthivyāḥ svalakṣaṇam iti svalakṣaṇavyatiriktapṛthivyasaṃbhave ’pi bhaviṣyatīti, naitadevam | atulyatvāt | śarīraśiraḥśabdayohi buddhayādipāṇyādivatsahabhāvipadārthāntarasāpekṣatāpravṛttau śarīraśiraḥ śabdamātrālambano buddhayupajananaḥ sahacāripadārthāntarasākāṅkṣa eva vartate, kasya śarīram, kasya śira iti | itaro ’pi viśeṣaṇāntaraḥ saṃbandhanirācikīrṣayā | śilāputrakarāhuviśeṣaṇadhvaninā laukikasaṃketānuvidhāyinā pratikartuḥ kāṅkṣāmapahantīti yuktam | iha tu kāṭhinyādivyatiriktapṛthivyādyasaṃbhave sati na yukto viśeṣaṇaviśeṣyabhāvaḥ | (pp_23) tīrthikairvyatiriktalakṣyābhyupagamāttadanurodhena viśeṣaṇābhidhānamaduṣṭam iti cet, naitadevam | na hi tīrthikaparikalpitā yuktividhurāḥ padārthāḥ svasamaye ’bhyupagantuṃ nyāyyāḥ, pramāṇāntarāderapyabhyugamaprasaṅgāt | api ca | pudgalādiprajñaptivat saśarīropādānasya śilāputrakasyopādāturlaukikavyavahārāṅgabhūtasya viśeṣaṇasyāvicāraprasiddhasya sadbhāvāt, śiraupādānasya ca rāhorupādātuḥ sadbhāvādayuktam etannidarśanam | śarīraśirovyatiriktasyārthāntarasyāsiddhestanmātrasyopalambhāt siddham eva nidarśanam iti cet, naitadevam | laukike vyavahāre itthaṃ vicārāpravṛtteravicārataś ca laukikapadārthānāmastitvāt | yathaiva hi rūpādivyatirekeṇa vicāryamāṇa ātmā na saṃbhavati, api ca lokasaṃvṛtyā skandhānupādāya asyāstitvam, evaṃ rāhuśilāputrakayorapīti nāsti nidarśanasiddhiḥ ||
evaṃ pṛthivyādīnāṃ yady api kāṭhinyādivyatiriktaṃ vicāryamāṇaṃ lakṣyaṃ nāsti, lakṣyavyatirekeṇa ca lakṣaṇaṃ nirāśrayam, tathāpi saṃvṛtireveti parasparāpekṣayā tayoḥ siddhayā siddhiṃ vyavasthāpayāṃbabhūvurācāryāḥ | avaśyaṃ caitadevamabhyupeyam | anyathā hi saṃvṛtirupapattyā na viyujyeta, tadeva tattvam eva syān na saṃvṛtiḥ | na ca upapattyā vicāryamāṇānāṃ śilāputrakādīmevāsaṃbhavaḥ, kiṃ tarhi vakṣyamāṇayā yuktyā rūpavedanādīnām api nāsti saṃbhava iti teṣām api saṃvṛtyā śilāputrakādivannāstitvamāstheyaṃ syāt | na caitad evam ityasadetat ||
atha syāt- kim anayā sūkṣmekṣikayā? naiva hi vayaṃ sarvapramāṇaprameyavyavahāraṃ satyamityācakṣmahe, kiṃ tu lokaprasiddhireṣā amunā nyāyena vyavasthāpyata iti | ucyate | vayamapyevaṃ brūmaḥ- kim anayā sūkṣmekṣikayā laukikavyavahāre ’vatārika(ta?)yā? tiṣṭhatu tāvad eṣā viparyāsamātrāsāditātmabhāvasattākā saṃvṛtiḥ mumukṣūṇāṃ mokṣāvāhakakuśalamūlopacayahetuḥ, yāvan na tattvādhigama iti | bhavāṃstu etāṃ saṃvṛtiparamārthasatyavibhāgadurvidagdhabuddhitayā kvacid upapattimavatārya anyāyato nāśayati | so ’haṃ saṃvṛtisatyavyavasthāvaicakṣaṇyāllaukika eva pakṣe sthitvā saṃvṛtyekadeśanirākaraṇopakṣiptopapattyantaramupapattyantareṇa vinivartayan lokavṛddha iva lokacārātparibhraśyamānaṃ bhavantam eva nivartayāmi na tu saṃvṛtim | tasmād yadi laukiko vyavahāraḥ, tadā avaśyaṃ lakṣaṇavallakṣyeṇāpi bhavitavyam | tataś ca sa eva doṣaḥ | atha paramārthaḥ, tadā lakṣyābhāvāllakṣaṇadvayam api nāstīti kutaḥ pramāṇadvayam?
atha śabdānāmevaṃ kriyākārakasaṃbandhapūrvikā vyutpattirnāṅgīkriyate, tadidamatikaṣṭam | taireva kriyākārakasaṃbandhapravṛttaiḥ śabdairbhavān vyavaharati, śabdārthaṃ kriyākaraṇādikaṃ ca necchatīti aho vata icchāmātrapratibaddhapravṛttito (vṛttiḥ?) bhavataḥ |
yadā caivaṃ prameyadvayamavyavasthitaṃ tadā svasāmānyalakṣaṇāviṣayatvena āgamādīnāṃ pramāṇāntaratvam | kiṃ ca ghaṭaḥ pratyakṣa ity evamādikasya laukikavyavahārasyāsaṃgrahādanāryavyavahārābhyupagamāc ca avyāpitā lakṣaṇasyeti na yuktam etat ||
atha syāt- ghaṭopādānanīlādayaḥ pratyakṣāḥ pratyakṣapramāṇaparicchedyatvāt | tataś ca yathaiva kāraṇe kāryopacāraṃ kṛtvā buddhānāṃ sukha utpāda iti vyapadiśyate, evaṃ pratyakṣanīlādinimittako ’pi ghaṭaḥ kārye kāraṇopacāraṃ kṛtvā pratyakṣa iti vyapadiśyate | naivaṃviṣaye upacāro yuktaḥ | utpādo hi loke sukhavyatirekeṇopalabdhaḥ, sa ca saṃskṛtalakṣaṇasvabhāvatvādanekaduṣkaraśatahetutvādasukha eva, sa sukha iti vyapadiśyamānaḥ asaṃbaddha evetyevaṃviṣaye yukta upacāraḥ | ghaṭaḥ pratyakṣa ityatra tu- na hi ghaṭo nāma kaścidyo ’pratyakṣaḥ pṛthagupalabdho yasyopacārāt pratyakṣatvaṃ syāt | nīlādivyatiriktasya ghaṭasyābhāvādaupacārikaṃ pratyakṣatvam iti cet, evam api sutarāmupacāro na yuktaḥ, upacaryamāṇasyāśrayasyābhāvāt | na hi kharaviṣāṇe taikṣṇyamupacaryate | api ca | lokavyavahārāṅgabhūto ghaṭo yadi nīlādivyatirikto nāstīti kṛtvā tasyaupacārikaṃ pratyakṣatvaṃ parikalpyate, nanv evaṃ sati pṛthivyādivyatirekeṇa nīlādikam api nāstīti nīlāderasyaupacārikaṃ pratyakṣatvaṃ kalpyatām | yathoktam-
rūpādivyatirekeṇa yathā kumbho na vidyate | vāyvādivyatirekeṇa tathā rūpaṃ na vidyate || iti |
tasmādevamādikasya lokavyavahārasya lakṣaṇenāsaṃgrahādavyāpitaiva lakṣaṇasyeti | tattvavidapekṣayā hi-
pratyakṣatvaṃ ghaṭādīnāṃ nīlādīnāṃ ca neṣyate |
lokasaṃvṛtyā tv abhyupagantavyam eva pratyakṣatvaṃ ghaṭādīnām | yathoktaṃ śatake-
sarva eva ghaṭo ’dṛṣṭo rūpe dṛṣṭe hi jāyate |
brūyāt kas tattvavinnāma ghaṭaḥ pratyakṣa ity api ||
etenaiva vicāreṇa sugandhi madhuraṃ mṛdu | pratiṣedhayitavyāni sarvāṇyuttamabuddhinā || iti |
api ca | aparokṣārthavācitvātpratyakṣaśabdasya sākṣādabhimukho ’rthaḥ pratyakṣaḥ, pratigatamakṣamasminniti kṛtvā ghaṭanīlādīnāmaparokṣāṇāṃ pratyakṣatvaṃ siddhaṃ bhavati | tatparicchedakasya jñānasya tṛṇatuṣāgnivat pratyakṣakāraṇatvāt pratyakṣatvaṃ vyapadiśyate | yastu akṣamakṣaṃ prati vartata iti pratyakṣaśabdaṃ vyutpādayati, tasya jñānasyendriyāviṣayatvād viṣayaviṣayatvāc ca na yuktā vyutpattiḥ | prativiṣayaṃ tu syāt pratyartham iti vā ||
atha syāt- yathā ubhayādhīnāyām api vijñānapravṛtau āśrayasya paṭumandatānuvidhānād vijñānānāṃ tadvikāravikāritvādāśrayeṇaivavyapadeśo bhavati cakṣurvijñānam iti, evaṃ yady api arthamartha prati vartate, tathāpi akṣamakṣamāśritya vartamānaṃ vijñānamāśrayeṇa vyapadeśāt pratyakṣam iti bhaviṣyati | dṛṣṭo hi asādhāraṇena vyapadeśo bherīśabdo yavāṅkura iti | naitatpūrveṇa tulyam | tatra hi viṣayeṇa (pp_25) vijñāne vyapadiśyamāne rūpavijñānamityevamādinā vijñānaṣaṭkasya bhedo nopadarśitaḥ syāt, manovijñānasya cakṣurādivijñānaiḥ sahaikaviṣayapravṛttatvāt | tathā hi nīlādivijñānaṣaṭke vijñānamityukte sākāṅkṣa eva pratyayājjāyate kim etadrūpīndriyajaṃ vijñānamāhosvinmānasam iti | āśrayeṇa tu vyapadeśe manovijñānasya cakṣurādivijñānaviṣaye pravṛttisaṃbhave ’pi parasparabhedaḥ siddho bhavati | iha tu pramāṇalakṣaṇavivakṣayā kalpanāpoḍhamātrasya pratyakṣatvābhyupagame sati vikalpādeva tadviśeṣatvābhimatatvādasādhāraṇakāraṇena vyapadeśe sati na kiṃcit prayojanamupalakṣyate | prameyaparatantrāyāṃ ca pramāṇasaṃkhyāpravṛttau prameyākārānukāritāmātratayā ca samāsāditātmabhāvasattākayoḥ pramāṇayoḥ svarūpasya vyavasthāpanānnendriyeṇa vyapadeśaḥ kiṃcid upakarotīti sarvathā viṣayeṇaiva vyapadeśo nyāyyaḥ ||
loke pratyakṣaśabdasya prasiddhatvādvivakṣite ’rthe pratyarthaśabdasyāprasiddhatvādāśrayeṇaiva vyutpattirāśrīyata iti cet, ucyate | astyayaṃ pratyakṣaśabdo loke prasiddhaḥ | sa tu yathā loke, tathā asmābhirucyata eva | yathāsthitalaukikapadārthatiraskāreṇa tu tadvayutpāde kriyamāṇe prasiddhaśabdatiraskāraḥ prasiddhaḥ syāt, tataś ca pratyakṣamityevaṃ na syāt | ekasya ca cakṣurvijñānasya ekendriyakṣaṇāśrayasya pratyakṣatvaṃ na syād vīpsārthābhāvāt, ekaikasya ca pratyakṣatvābhāve bahūnām api na syāt ||
kalpanāpoḍhasyaiva ca jñānasya pratyakṣatvābhyupagamāt, tena ca lokasya saṃvyavahārābhāvāt, laukikasya ca pramāṇaprameyavyavahārasya vyākhyātumiṣṭatvād vyarthaiva pratyakṣapramāṇakalpanā saṃjāyate | cakṣurvijñānasāmaṅgī nīlaṃ jānāti no tu nīlam iti cāgamasya pratyakṣalakṣaṇābhidhānārthasyāprastutatvāt, pañcānāmindriyavijñānānāṃ jaḍatvapratipādakatvāc ca nāgamād api kalpanāpoḍhasyaiva vijñānasya pratyakṣatvam iti na yuktam etat | tasmālloke yadi lakṣyaṃ yadi vā svalakṣaṇaṃ sāmānyalakṣaṇaṃ vā, sarvam eva sākṣādupalabhyamānatvādaparokṣam, ataḥ pratyakṣaṃ vyavasthāpyate tadviṣayeṇa jñānena saha | dvicandrādīnāṃ tu ataimirikajñānāpekṣayā apratyakṣatvam, taimirikādyapekṣayā tu pratyakṣatvam eva ||
parokṣaviṣayaṃ tu jñānaṃ sādhyāvyabhicāriliṅgotpannamanumānam ||
sākṣādatīndriyārthavidāmāptānāṃ yadvacanaṃ sa āgamaḥ ||
sādṛśyādananubhūtārthadhigama upamānaṃ gauriva gavaya iti yathā ||
tad evaṃ pramāṇacatuṣṭayāl lokasyārthādhigamo vyavasthāpyate ||
tāni ca parasparāpekṣayā sidhyanti- satsu pramāṇeṣu prameyārthāḥ, satsu prameyeṣvartheṣu pramāṇāni | no tu khalu svābhāvikī pramāṇaprameyayoḥ siddhir iti | tasmāl laukikam evāstu yathādṛṣṭam ity alaṃ prasaṅgena | prastutam eva vyākhyāsyāmaḥ | laukika eva darśane sthitvā buddhānāṃ bhagavatāṃ dharmadeśanā || 3 || 
catvāraḥ pratyayā hetur ārambaṇam anantaram |
tathaivādhipateyaṃ ca pratyayo nāsti pañcamaḥ || 2 || 
如諸法自性 不在於緣中
以無自性故 他性亦復無1  
rkyen rnam bzhi ste rgyu dang ni | | dmigs pa dang ni de ma thag | |
bdag po yang ni de bzhin te | | rkyen lnga pa ni yod ma yin | | 
2. There are four conditioning causes: A cause (hetu) (1), objects of sensations (2), “immediately preceding condition,” (3) and of course the predominant influence(4)——there is no fifth. 
There are four conditions: Causes, objects, immediate and dominant. There is no fifth. 
འདིར་སྨྲས་པ། ཁྱོད་ཀྱིས་རིམ་པ་རྣམ་པ་བཞི་པོ་གང་དག་གིས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་མེད་པར་དཔྱད་པ་དེའི་རིགས་པ་གང་གིས་ཇི་ལྟར་མི་འཐད་པར་ཤེས་པར་འགྱུར། འདིར་བཤད་པ། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་(33B)བཞིན་ནི། །རྐྱེན་ལ་སོགས་ལ་ཡོད་མ་ཡིན། །བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་མིན་ན། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡོད་མ་ཡིན། །དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཆོས་རྣམས་ཀྱིའོ། །རང་བཞིན་ནི་ཞེས་བྱ་བ་ནི། རང་གི་དངོས་པོ་ནི་རང་བཞིན་ཏེ། བདག་ཉིད་ཀྱི་དངོས་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། ། རྐྱེན་ལ་སོགས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །སྩོགས་ལ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་སྨོས་པ་ནི། གཞན་མུ་སྟེགས་ཅན་དག་གི་རྐྱེན་བསྟན་པ་ཐམས་ཅད་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡོད་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྒྱུ་བསྟན་པ་སྔར་བཏང་སྟེ། ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་དགག་་པའི་དོན་ཏོ། །བདག་གི་དངོས་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདག་ཉིད་ཀྱི་དངོས་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ཡོད་མིན་ན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཏོ། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཞན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་སྟེ། བདག་ཉིད་ཀྱི་དངོས་པོ་མ་ཡིན་པ་ཞེས་བྱ་་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ཡོད་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཏོ། །གང་གི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་རྐྱེན་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་དོ། །གང་གི་ཕྱིར་བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མིན་གཞན་གྱི་དངོས་་པོ་ཡོད་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་དོ། །བདག་གི་དངོས་པོ་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས་དངོས་པོ་རྣམས་གཉིས་ལས་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་དོ། །རྒྱུ་མེད་པ་ནི་ཐ་ཆད་ཁོ་ན་ཡིན་པར་དེ་ལས་ཀྱང་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་དོ། །འདིར་་ཆོས་མངོན་པར་ཤེས་པ་དག་གིས་སྨྲས་པ། རྐྱེན་རྣམ་བཞི་སྟེ་རྒྱུ་དང་ནི། །དམིགས་པ་དང་ནི་དེ་མ་ཐག་། བདག་པོ་ཡང་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། །རྐྱེན་ལྔ་པ་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །རབ་ཏུ་བྱེད་པ་རྩོམ་པ་དག་གིས་རྣམ་གྲངས་དེ་དང་དེ་དག་གིས་བརྟེན་པ་རྐྱེན་ཇི་སྙེད་གང་དག་བརྗོད་པ་དེ་དག་ཐམས་་ཅད་ནི་རྐྱེན་བཞི་པོ་འདི་དག་ཉིད་དུ་འདུས་པས་རྐྱེན་ལྔ་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རྐྱེན་བཞི་པོ་གང་དག་ཏུ་འདུས་ཤེ་ན། རྒྱུའི་རྐྱེན་ནི་བསྐྱེད་པའི་དོན་གྱིས་སོ། །དམིགས་པའི་རྐྱེན་ནི་རྟེན་གྱི་དོན་གྱིས་སོ། །དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ནི་བར་དུ་མཆོད་པའི་དོན་གྱིས་སོ། །བདག་པོའི་རྐྱེན་ནི་དབང་བྱེད་པའི་(34A)དོན་གྱིས་ཏེ། རྐྱེན་བཞི་པོ་དེ་དག་གིས་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་བྱ་བ་དང་སྐྱེ་བ་དང་འབྱུང་བ་དང་། རྒྱུའི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་སྒྲ་བརྗོད་དོ། ། 
復次(18)如諸法自性 不在於縁中(19)以無自性故 他性亦復無(20)諸法自性不在衆縁中。但衆縁和合故得(21)名字。自性即是自體。衆縁中無自性。自性無(22)故不自生。自性無故他性亦無。何以故。因(23)自性有他性。他性於他亦是自性。若破自(24)性即破他性。是故不應從他性生。若破(25)自性他性即破共義。無因則有大過。有因(26)尚可破。何況無因。於四句中生不可得。是(27)故不生。問曰。阿毘曇人言。諸法從四縁生。(28)云何言不生。 
སྨྲས་པ། དངོས་པོ་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། འདི་ལྟར་མྱུ་གུ་དེ་ཉིས་ལས་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་ཞེས་བཤད་པ་གང་ཡིན་པ་དང ། བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་ན་བདག་དང་གཞན་གཉིས་ལས་སྐྱེ་བ་དེ་ཡང་མི་རིགས་ཏེ། (162A)ཕྱོགས་གཅིག་ཉམས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དང་། འདི་ལྟར་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་སྐྱེའོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཕྱོགས་དེ་ནི་ཐ་ཆད་ཡིན་པས་དེ་དག་ནི་རེ་ཞིག་ཁས་མི་ལེན་ཏོ། །དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ངེས་པར་གཟུང་སྟེ་བཤད་པ་གང་ཡིན་་པ་དེ་ལ་སྨྲ་བར་བྱ་སྟེ། རྐྱེན་རྣམས་བཞི་སྟེ་རྒྱུ་དང་ནི། །དམིགས་པ་དང་ནི་དེ་མ་ཐག་།བདག་པོ་ཡང་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། །རྐྱེན་ལྔ་པ་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །ལྔ་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བས་ནི་སློབ་དཔོན་ཁ་ཅིག་གིས་རྐྱེན་བཞི་པོ་འདི་ལས་གཞན་གང་དག་ཐ་སྙད་དུ་བརྗོད་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་་ཀྱང་རྐྱེན་བཞི་པོ་འདི་དག་ཏུ་འདུས་སོ། །ཞེས་ངེས་པར་འཛིན་པར་བྱེད་དོ། །དེ་རབ་ཏུ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་བཞི་པོ་དེ་དག་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེད་པའི་རྐྱེན་དུ་བསྟན་ཏེ། རྐྱེན་བཞི་པོ་དེ་དག་ལས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བར་འགྱུར་རོ། །གང་གི་ཕྱིར་རྐྱེན་བཞི་པོ་གཞན་དུ་་གྱུར་པ་དེ་དག་ལས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་དེའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ནོ། ། 
ད་ནི་རང་གི་སྡེ་པ་དག་གིས་སྨྲས་པ། རྐྱེན་རྣམ་བཞི་སྟེ་རྒྱུ་དང་ནི། །དམིགས་པ་དང་ནི་དེ་མ་ཐག་བདག་པོ་ཡང་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། །སྟོན་པས་མདོ་སྡེ་དང་ཆོས་མངོན་པའི་བསྟན་བཅོས་ལས། རང་དང་གཞན་གྱི་གཞུང་ལུགས་དང། ལྷ་ཡུལ་དང། སའི་སྟེང་དག་ཏུ་བཀའ་སྩལ་ཏོ། །རྐྱེན་ལྔ་པ་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །སྡེ་པ་གཞན་གྱིས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པའི་རྐྱེན་མདུན་དུ་སྐྱེས་པ་དང། ཡོད་པ་དང། མེད་པ་རྣམས་ཀྱང་འདི་དག་ཉིད་དུ་འདུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་རྒྱུའི་རྐྱེན་ནི་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་དང། སྐལ་བ་མཉམ་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་དང། ཀུན་ཏུ་འགྲོ་བ་དང། རྣམ་པར་སྨིན་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྒྱུ་ལྔ་པོ་དག་གོ། །དམིགས་པའི་རྐྱེན་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་དོ། །དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ནི་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་སྐྱེས་པ་རྣམས་ལས་ཐ་མ་མ་གཏོགས་པའོ། །བདག་པོའི་རྐྱེན་ནི་བྱེད་པའི་རྒྱུ་སྟེ། བཞི་པོ་གཞན་དུ་གྱུར་པ་དེ་དག་ཁོ་ན་ལས་སྐྱེ་བར་འདོད་དོ། ། 
atrāhuḥ svayūthyāḥ- yad idam uktaṃ na svata utpadyante bhāvā iti, tad yuktam, svata utpattivaiyarthyāt | yac coktaṃ na dvābhyām iti, tad api yuktam, ekāṃś avaikalyāt | ahetupakṣas tu (pp_26) ekāntanikṛṣṭa iti tatpratiṣedho ’pi yuktaḥ| yat tu khalv idam ucyate nāpi parata iti, tadayuktam yasmāt parabhūtā eva bhagavatā bhāvānām utpādakā nirdiṣṭāḥ |
catvāraḥ pratyayā hetuś cālambanam anantaram |
tathaivādhipateyaṃ ca pratyayo nāsti pañcamaḥ || 4 ||
 tatra nirvartako hetur iti lakṣaṇāt, yo hi yasya nirvartako bījabhāvenāvasthitaḥ, sa tasya hetu pratyayaḥ | utpadyamāno dharmo yenālambanenotpadyate, sa tasyālambanapratyayaḥ | kāraṇasyānantaro nirodhaḥ kāryasyotpattipratyayaḥ, tadyathā bījasyānantaro nirodho ’ṅkurasyotpādapratyayaḥ | yasmin sati yadbhavati tattasyādhipateyam iti | ta ete catvāraḥ pratyayāḥ | ye cānye purojātasahajātapaścājjātādayaḥ, te eteṣv eva antarbhūtāḥ | īśvarādayas tu pratyayā eva na saṃbhavantīti, ata evāvadhārayati- pratyayo nāsti pañcama iti | tasmād ebhyaḥ parabhūtebhyo bhāvānām utpattir asti parata utpattir iti || 4 || 
na hi svabhāvo bhāvānāṃ pratyayādiṣu vidyate |
avidyamāne svabhāve parabhāvo na vidyate || 3 || 
因緣次第緣 緣緣增上緣
四緣生諸法 更無第五緣2  
dngos po rnams kyi (5)rang bzhin ni | | rkyen la sogs la yod ma yin | |
bdag gi dngos po yod min na | | gzhan dngos yod pa ma yin no | | 
3. Certainly there is no self-existence (svabhāva) of existing things in conditioning causes, etc;
And if no self-existence exists, neither does “other-existence” (parabhāva). 
The essence of things does not exist in conditions and so on. If an own thing does not exist, an other thing does not exist. 
 
何謂四縁(29)因縁次第縁 縁縁増上縁(2c1)四縁生諸法 更無第五縁(2)一切所有縁。皆攝在四縁。以是四縁萬物(3)得生。因縁名一切有爲法。次第縁除過去(4)現在阿羅漢最後心心數法。餘過去現在心(5)心數法。縁縁増上縁一切法。 
བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱིས་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་བཞི་པོ་གང་དག་གཞན་ཡིན་པར་ཐ་སྙད་བཏགས་པ་དེ་དག་དངོས་པོ་རྣམས་་ལས་གཞན་ཡིན་པར་གྱུར་ན་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བར་ཡང་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། དེ་དག་ནི་གཞན་ཡིན་པར་མི་འཐད་དོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི། །རྐྱེན་ལ་སོགས་ལ་ཡོད་མ་ཡིན། །བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་མིན་ན། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡོད་མ་ཡིན། འདི་ལ་དངོས་པོ་ཡོད་པ་རྣམས་གཅིག་ལ་གཅིག་ལྟོས་ནས་གཞན་ཉིད་དུ་འགྱུར་བ་ནི་དཔེར་ན་ཙཻ་ཏྲ་ལས་གུབ་ཏ་གཞན་དུ་འགྱུར་ལ། གུབ་ཏ་ལས་ཀྱང་ཙཻ་ཏྲ་གཞན་དུ་འགྱུར་བ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན། གནས་སྐབས་གང་ན་ས་བོན་ལ་སོགས་རྐྱེན་རྣམས་ཡོད་པའི་གནས་སྐབས་དེ་ན་མྱུ་གུ་ལ་་སོགས་པ་དངོས་པོ་རྣམས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་རྣམས་ཡོད་པ་ན་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་རྣམས་ཀྱི་བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་དག་ཇི་ལྟར་གཞན་དུ་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་རྒྱུ་ལ་སོགས་(162B)པ་རྐྱེན་རྣམས་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་དངོས་པོ་རྣམས་ལས་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་མི་འཐད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རྐྱེན་ལ་སོགས་ལ། ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྨོས་པ་ནི་གཞན་གྱི་གཞུང་་ལུགས་ཀྱང་ངེས་པར་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། དེས་ན་གཞན་གྱི་གཞུང་ལུགས་དག་ལ་ཡང་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་མི་འཐད་པར་རབ་ཏུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། གཟུགས་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་རྣམས་ཡོད་ན་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བ་མ་ཡིན་ནམ་བཤད་པ། མ་ཡིན་ཏེ་དངོས་པོ་་རྣམས་ཀྱི་སྐྱེ་བ་འདི་བརྟག་པར་བྱའོ། །ཁྱོད་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མ་སྐྱེས་པ་རྐྱེན་གཞན་དུ་གྱུར་པ་དག་ལས་སྐྱེ་བར་འདོད་ན། རྣམ་པར་ཤེས་པ་མ་སྐྱེས་པ་ལ་བདག་གི་དངོས་པོ་ག་ལ་ཡོད། བདག་གི་དངོས་པོ་མེད་ན་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡང་ག་ལ་ཡོད། གཞན་གྱི་དངོས་་པོ་མེད་ན་དེ་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་དང་མཚུངས་པ་ཡིན་ནོ། །ཡང་ན་འདི་ནི་དོན་གཞན་ཡིན་ཏེ། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི་རྐྱེན་རྣམས་ལ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན། རྐྱེན་རྣམས་ལས་གཞན་པ་ལ་ཡོད་པ་མ་ཡིན། གཉི་ག་ལ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྐྱེ་བའི་རྐྱེན་དུ་་བརྟག་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་གལ་ཏེ་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་རྐྱེན་རྣམས་ལ་འམ་རྐྱེན་རྣམས་ལས་གཞན་པ་ལ་འམ། གཉི་ག་ལ་ཡོད་པར་གྱུར་ན། ཡོད་པ་ལ་སྐྱེ་བ་ཅི་ཞིག་བྱ་སྟེ། དངོས་པོ་རང་བཞིན་གྱིས་ཡོད་པ་རྣམས་ལ་ཡང་སྐྱེ་བར་བརྟག་་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །ཡོད་པ་ལ་རྐྱེན་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ཅི་ཞིག་བྱ་སྟེ། རྐྱེན་དུ་བརྟག་པ་ཡང་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན། །དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི། །རྐྱེན་ལ་སོགས་ལ་ཡོད་མ་ཡིན། །གང་རྐྱེན་ལ་སོགས་པ་ལ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་ནི་བདག་གི་དངོས་་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་སྟེ། དེ་དག་ལས་གཞན་དུ་ཡོངས་སུ་བརྟག་ཏུ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་མིན་ན། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡོད་མ་ཡིན། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་མེད་ན་སུ་ཞིག་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བའོ་ཞེས་སྨྲ་བར་རིགས། འདིར་སྨྲས་པ། དངོས་པོ་རྣམས་(163A)བདག་དང་གཞན་ལ་སོགས་པ་ལས་སྐྱེའོ་ཞེས་བྱ་བ་འདིས་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་ཅི་བྱ་སྟེ། འདི་ལྟར་མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བར་བྱ་བའི་རྐྱེན་ཡིན་ནོ། །དེ་ཡང་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་ནི་སྐྱེད་པ་དང་སྐྱེ་བ་དང་འབྱུང་བ་སྟེ་གཙོ་ཆེར་རྣམ་པར་་ཤེས་པ་ལ་འཇུག་གོ ། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནི་སྐྱེ་བ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལྟར་མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་དེ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྐྱེན་ཡིན་ནོ། །དཔེར་ན་བཙོ་བའི་བྱ་བ་ནི་འཚེད་པ་དང་བཙེད་\?\་པ་སྟེ་གཙོ་ཆེར་འབྲས་ཆན་ལ་འཇུག་་ཅིང།་འབྲས་ཆན་ནི་བཙོ་བ་ཡིན་ལ། མི་དང་སྣོད་དང་ཆུ་དང་མེ་དང་ཐབ་ལ་སོགས་པ་རང་རང་གི་བྱ་བ་བྱེད་པ་དག་ནི་བཙོ་བའི་བྱ་བ་དེ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་རྐྱེན་དག་ཡིན་པར་མཐོང་བ་བཞིན་ནོ། ། 
དེ་ལ་བསྟན་བཅོས་བྱེད་པས་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ་ཞེས་དམ་བཅས་པར་གྱུར་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་འགྱུར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི། །རྐྱེན་ལ་སོགས་པ་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མིག་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱིའོ། །རང་བཞིན་ནི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་དོ། །རྐྱེན་ལ་སོགས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཁུ་ཆུ་དང་ཁྲག་ལ་སོགས་པ་ལའོ། །སོགས་པ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲའི་སྦྱོར་བས་ནི་ཚོགས་དང་དབང་ཕྱུག་ལ་སོགས་པ་གཞན་ཡང་བསྡུའོ། །ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ན་དགག་པའོ། །དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རྐྱེན་དེ་དག་སུའི་གཞན་དུ་འགྱུར། དེ་ཡོད་དུ་ཟིན་ན་ཡང་དེ་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པ་སྨྲས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་དེ་ལ་གནོད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གང་དག་སྒྲུབ་པའི་དོན་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པར་ཚོད་དཔགས་སུ་བརྟགས་ནས་ཁོ་བོ་ཅག་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་དག་ལས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་ནི་ངེས་པར་མི་འཛིན་གྱི། གང་དག་སྐྱེ་བ་དེ་དག་ནི་(54A)གཞན་ཁོ་ན་ལས་ཡིན་གྱི། བདག་ལས་མ་ཡིན་པར་ངེས་པར་འཛིན་པས་དེས་ན་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་ལས་གཞན་ཉིད་ཡོད་དུ་ཟིན་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་ན་དེ་ལས་གལ་ཏེ་ཚིག་དེ་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་དགག་པ་ལྷུར་ལེན་པ་ཡིན་ན་ནི་འདོད་པ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །འོན་ཏེ་མ་སྐྱེས་པ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བར་སྟོན་པ་ལྷུར་ལེན་པ་ཡིན་ན་ནི། དེ་ལྟ་ན་ཡང་བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པ་མཚུངས་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར། དེ་ཡང་མི་རུང་ངོ། །ཇི་སྟེ་གཞན་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལས་གཞན་སྐྱེ་བ་དགག་པ་ཡིན་ན་ནི་དཔེ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟ་ན་དེས་ནི་མིག་ལ་སོགས་པ་ཁུ་ཆུ་དང་ཁྲག་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་རྣམས་ལ་མེད་པ་ཉིད་དང། མིག་ལ་སོགས་པའི་རྐྱེན་རྣམས་ཀྱང་དེ་དག་གིས་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ཆོས་སྨྲས་པ་ཡིན་ནོ། །བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་མིན་ན། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡོད་མ་ཡིན། །རྐྱེན་ལ་སོགས་པ་ལ་བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནའོ། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ནི་གཞན་དག་ལས་འབྱུང་ངོ། །འབྱུང་བ་ནི་སྐྱེ་བ་སྟེ་རྐྱེན་རྣམས་ལ་མེད་དོ། །དེས་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་དོན་བསྟན་ཏོ། །དེ་ལྟར་ན་འདིར་ཡང་སྔ་མ་བཞིན་དུ་དཔེ་མངོན་པས་འབྲས་བུ་དང། རྐྱེན་ཕྱོགས་སུ་བྱས་པ་ལས་སྦྱོར་བའི་ཚིག་གཉིས་སུ་འགྱུར་ཏེ། དོན་དམ་པར་མིག་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཁུ་ཆུ་དང་ཁྲག་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་རྣམས་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། དེ་དག་ལ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་ཁུ་ཆུ་དང་ཁྲག་ལ་སོགས་པའི་རྐྱེན་རྣམས་མིག་ལ་སོགས་པའི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་གིས་སྟོང་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཐག་བཟངས་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བས་ན་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དོན་དམ་པར་དངོས་པོ་རྣམས་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་བཞི་པོ་དག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པར་བཀའ་སྩལ་བ་མེད་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །རྒྱུ་མེད་པ་དང། རྒྱུ་མི་མཐུན་པར་སྨྲ་བས་བློ་གྲོས་དཀྲུགས་པའི་སྐྱེ་བོ་ལ་རྗེས་སུ་ཐུགས་བརྩེ་བས་ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པ་ཇི་ལྟར་གནས་པ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དང། རྒྱུ་དང། དམིགས་པ་དང༑ དེ་མ་ཐག་པ་དང། བདག་པོའི་རྐྱེན་རྣམས་བཀའ་སྩལ་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། དེའི་ཕྱིར་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཡང་ན་གཞན་དུ་རྣམ་པར་བརྟག་སྟེ་གང་དག་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེའོ་ཞེས་སྟོན་པར་བྱེད་པ་དེ་དག་གི་ཕྱིར་ཡང་འདི་དཔྱད་པར་བྱའོ། །འདི་ལ། རྐྱེན་རྣམ་བཞི་(54B)དམིགས་པ་དེ་ནི་དེ་མ་ཐག་བདག་པོ་ཡང་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་དག་དངོས་པོ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པར་འདོད་པ་དང། སྡེ་པ་གཞན་དག་གིས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པ་དང། བྱེ་བྲག་པ་ལ་སོགས་པས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པ། མིང་ཐ་དད་པ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ཀྱང་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་དེ་དག་ཉིད་དུ་འདུས་པས་དེའི་ཕྱིར། རྐྱེན་ལྔ་པ་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་ངེས་པར་བྱ་སྟེ་བརྗོད་དོ། །དོན་དམ་པར་དེ་དག་གཞན་ཉིད་ཡིན་པ་ཁོ་ནར་མི་རིགས་སོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། དེའི་ཕྱིར། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི། །རྐྱེན་ལ་སོགས་པ་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་གསུངས་ཏེ། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ཞེས་བྱ་བ་ནི། ནང་གི་དང། ཆ་ཕྲ་བ་དང། རགས་པ་རྣམས་ཀྱིའོ། །རང་བཞིན་ནི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་དོ། །རྐྱེན་ལ་སོགས་པ་ལ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རེ་ཞིག་རྐྱེན་སོ་སོ་དང་འདུས་པ་དག་ལའོ། །སོགས་ལ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲས་ནི་རྒྱུ་དང་བྱེད་རྒྱུ་ཐུན་མོང་དང། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཚོགས་པ་དང་གཞན་དག་ལ་ཡང་ངོ། །ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །གང་གི་ཚེ་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་ན་ཐ་སྙད་དང་དོན་དམ་པར་རོ། །བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་མིན་ན། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདག་གི་དངོས་པོ་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་ན་དེ་ཉིད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན༑ རྐྱེན་རྣམས་ལ་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་གཞན་ཉིད་ཡོད་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར་བས་གཞན་ཉིད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཁོ་ན་སྟེ། གཞན་གྱི་རྒྱུ་མཚན་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཇི་སྟེ་དངོས་པོ་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་བློ་ལ་རྣམ་པར་བཞག་ནས་རྐྱེན་དེ་དག་གཞན་དུ་གྱུར་པ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པའི་དབང་གིས་སོ་ཞེའམ། གཞན་ཉིད་དང་ལྡན་པས་སོ་ཞེས་ཐ་སྙད་འདོགས་ན་དེ་ནི་ཐ་སྙད་ཙམ་དུ་ཟད་དེ། དེ་དག་ལ་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཉིད་མེད་པས་འདི་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པར་མི་བྱའོ། །ཐ་སྙད་དུ་གཞན་ཉིད་ཡོད་དུ་ཟིན་ཀྱང། དོན་དམ་པར་དེ་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པར་སྔར་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །གྲངས་ཅན་དག་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དེ། །དངོས་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་རྐྱེན་རྣམས་ལ་ཆ་ཕྲ་བའི་བདག་ཉིད་དུ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་ཕྱིས་གསལ་བར་བྱེད་པར་ཁས་བླངས་པས། འབྲས་བུ་གསལ་བར་མ་གྱུར་ཀྱང་རྐྱེན་རྣམས་གཞན་ཉིད་དུ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་མི་གནོད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། འཇིག་རྟེན་ན་གྲགས་པ་བུམ་པ་(55A)ལ་སོགས་པ་དག་གི་བདག་ཉིད་ཆ་ཕྲ་བ་བསྟན་དཀའ་བའི་ཕྱིར་དང། གསལ་བའི་ལན་ཡང་བཏབ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གྲངས་ཅན་དག་ལས་གཞན་དག་ན་རེ་གལ་ཏེ་འབྲས་བུའི་ནུས་པས་སྟོང་པའི་རྐྱེན་གཞན་དག་ལས་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་མེད་པར་སྒྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་བོ། །འོན་ཏེ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེ་ན་ནི་ཐེར་ཟུག་ཏུ་གནས་པར་སྨྲ་བར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཕྱོགས་སྔ་མ་ལ་གནོད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་སྐྱེ་བ་འགོག་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཐེར་ཟུག་ཏུ་གནས་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པའི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ།། །། 
atrocyate- naiva hi bhāvānāṃ parabhūtebhyaḥ pratyayebhya utpattir iti | yasmāt-
na hi svabhāvo bhāvānāṃ pratyayādiṣu vidyate |
avidyamāne svabhāve parabhāvo na vidyate || 5 ||
 iti | yadi hi hetvādiṣu parabhuteṣu pratyayeṣu samasteṣu vyasteṣu vyastasamasteṣu hetupratyaya sāmagyā anyatra vā kvacid bhāvānāṃ kāryāṇām utpādāt pūrvaṃ sattvaṃ syāt, syāt tebhya utpādaḥ | na caivaṃ yadutpādāt pūrvaṃ saṃbhavaḥ syāt | yadi syāt, gṛhyeta ca, utpādavaiyarthyaṃ ca syāt | tasmānnaṃ cāsti bhāvānāṃ pratyayādiṣu svabhāvaḥ | avidyamāne ca svabhāve nāsti parabhāvaḥ | bhavanaṃ bhāva utpādaḥ, parebhya utpādaḥ parabhāvaḥ, sa na vidyate | tasmād ayuktam etat parabhūtebhyo bhāvānām utpattir iti ||
athavā bhāvānāṃ kāryāṇām aṅkurādīnāṃ vījādiṣu pratyayeṣu satsvavikṛtarūpeṣu nāsti svabhāvo nirhetukatvaprasaṅgāt ||
tat kim apekṣaṃ paratvaṃ pratyayādīnām? vidyamānayor eva hi maitropagrāhakayoḥ parasparāpekṣaṃ paratvam? na caivaṃ bījāṅkurayor yaugapadyam | tasmād avidyamāne svabhāve kāryāṇāṃ parabhāvaḥ paratvaṃ bījādīnāṃ nāstīti paravyapadeśābhāvād eva na parata utpāda iti | tasmād āgamābhiprāyān abhijñataiva parasya | na hi tathāgatā yuktiviruddhaṃ vākyam udāharanti | āgamasya cābhiprāyaḥ prāg evopavarṇitaḥ || 5 || 
kriyā na pratyayavatī nāpratyayavatī kriyā |
pratyayā nākriyāvantaḥ kriyāvantaś ca santy uta || 4 || 
果為從緣生 為從非緣生
是緣為有果 是緣為無果 
bya ba rkyen dang ldan ma yin | | rkyen dang mi ldan bya ba med | |
bya ba mi ldan rkyen (2a1)ma yin | | bya ba ldan yod ’on te na | | 
4. The efficient cause (kriyā – primary condition, root cause, motive) does not exist possessing a conditioning cause,
Nor does the efficient cause exist without possessing a conditioning cause.
Conditioning causes are not without efficient causes,
Nor are there [conditioning causes] which possess efficient causes. 
There is no activity which has conditions. There is no activity which does not have conditions. There are no conditions which do not have activity, and none which do have activity. 
འདིར་བཤད་པ། བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་མ་ཡིན། །རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་བྱ་བ་མེད། །བྱ་བ་མི་ལྡན་རྐྱེན་མ་ཡིན། །བྱ་བ་ལྡན་ནམ་འོན་ཏེ་ན། །ཁྱེད་ཀྱི་རྐྱེན་བཞི་པོ་དག་གིས་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་བྱ་བ་བརྗོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་རྐྱེན་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ནམ། རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་པ་ཡིན་གྲང་ན། དེ་ཡོད་པའམ་མེད་པ་གཉི་ག་ལ་ཡང་རྐྱེན་རྣམས་དགོས་པ་མེད་པས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རྐྱེན་རྣམས་ཀྱང་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའམ་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་པ་་ཡིན་གྲང་ན། དེ་དག་ཀྱང་ཡོད་པའམ་མེད་པ་གཉིས་ཀ་ལ་ཡང་བྱ་བ་མེད་དེ། བྱ་བ་བཞིན་ནམ། བསྲེགས་པ་དང་མ་བསྲེགས་པ་བཞིན་པས་དེ་ལ་རྐྱེན་བཞི་པོ་དག་གིས་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་བྱ་བ་བརྗོད་དོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེའི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། ། 
答曰(6)果爲從縁生 爲從非縁生(7)是縁爲有果 是縁爲無果(8)若謂有果。是果爲從縁生。爲從非縁生。(9)若謂有縁。是縁爲有果爲無果。二倶不(10)然。 
འདིར་བཤད་པ། བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་མ་ཡིན། འདི་ལ་ཁྱེད་ན་རེ་མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་རྐྱེན་ཡིན་ལ། དེ་ཉིད་ཀྱང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་འཇུག་གོ་ཞེས་ཟེར་བ་ནི་བྱ་བ་བརྟགས་ན་མི་འཐད་པས་མིག་ལ་སོགས་པ་དག་དེ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པར་ག་ལ་འགྱུར། གལ་ཏེ་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། དེའི་་ཕྱིར་བཤད་པ་འདི་ལ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མ་སྐྱེས་པ་འམ་སྐྱེས་པ་ལ་འཇུག་པར་འགྱུར་གྲོང་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་མ་སྐྱེས་པ་ལ་ནི་མི་འཇུག་སྟེ། གནས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་གནས་ལ་འཇུག་གི་།གནས་མེད་པ་ལ་མི་འཇུག་པས་་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མ་སྐྱེས་པ་དེ་ཡང་མེད་པ་ཡིན་ལ། དེ་མེད་ན་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་དེ་ལ་གནས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེས་པ་ལ་ཡང་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་མི་འཇུག་སྟེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་སྐྱེས་ཟིན་པ་ལ་ནི་ཡང་སྐྱེ་བ་་མེད་དོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ལ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་ཡོད་པར་སེམས་ན། དེ་ཡང་མི་རུང་སྟེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྐྱེས་པ་དང་མ་སྐྱེས་པ་མ་གཏོགས་པར་སྐྱེ་བཞིན་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེ་བ་དང་མ་སྐྱེས་པ་གཉིས་ལ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་མི་འཇུག་པར་ནི་བསྟན་(163B)ཟིན་པས་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་མེད་དོ། །འདིས་བཙོ་བའི་བྱ་བ་ཡང་བསལ་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་པ་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་པའི་བྱ་བ་ཡོད་པར་སེམས་ན། བཤད་པ། རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་བྱ་བ་མེད། །འདི་ལྟར་རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་པའི་་བྱ་བ་མེད་དོ། །གལ་ཏེ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་རྟག་ཏུ་ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་རྩོམ་པ་ཐམས་ཅད་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་པའི་བྱ་བ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། རེ་ཞིག་རྐྱེན་་རྣམས་ནི་ཡོད་དོ། །དེ་དག་ཡོད་པས་དངོས་པོ་འགྲུབ་བོ། །དེ་གྲུབ་པས་སྐྱེ་བ་འགྲུབ་བོ། །བཤད་པ། བྱ་བ་མི་ལྡན་རྐྱེན་མ་ཡིན། །གང་དག་ལ་བྱ་བ་མེད་པ་དེ་དག་ནི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ནོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པས་རྣམ་པར་ཤེས་་པའི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་ན། སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་པར་ནི་སྔར་རབ་ཏུ་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་དེ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡོད་པར་གལ་འགྱུར། དེ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་མིག་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་བར་བྱ་བའི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ནོ། །སྐྱེ་བར་བྱ་བའི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ན་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། ཅི་སྟེ་འགྱུར་ན་ནི་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། དེ་ལྟར་ཡང་མི་འགྱུར་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་པ་རྣམས་རྐྱེན་མ་ཡིན་ནོ། །སྨྲས་པ། ཅི་ཁོ་བོ་རྐྱེན་རྣམས་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་ནོ་ཞེས་སྨྲ་འམ། འདི་ལྟར་རྐྱེན་རྣམས་ནི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། བྱ་བ་ལྡན་ནམ་འོན་ཏེ་ནམ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་དེ་དང་སྦྱར་ཏེ་རྐྱེན་རྣམས་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་མ་ཡིན་ནོ། །བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་པ་མ་ཡིན་པ་དང་རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་པ་མེད་པ་དེ་ནི་སྔར་རབ་ཏུ་བསྟན་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །བྱ་བ་་མེད་ན་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་རྣམས་བྱ་བ་དང་ལྡན་པར་འགྱུར། དེ་ལྟར་ན་གང་གི་ཕྱིར་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་པའི་རྐྱེན་ཀྱང་མི་འཐད་ལ། བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཡང་མེད་པས་དེའི་ཕྱིར་རྐྱེན་དུ་རྣམ་པར་བརྟག་པ་ནི་དོན་མེད་པ་ཉིད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། ཅིའི་རྐྱེན་རྣམས་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་ནོ་ཞེ་འམ། བྱ་བ་དང་(164A)ལྡན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་མི་དགོས་པ་བསམ་པ་འདིས་ཅི་བྱ། གང་གི་ཕྱིར་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་རྒྱུ་ལ་སོགས་པའི་རྐྱེན་བཞི་པོ་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བས་དེའི་ཕྱིར་དེ་དག་དངོས་པོའི་རྐྱེན་ཡིན་ནོ། ། 
དབུ་མ་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ། བམ་པོ་གཉིས་པ། གཞན་དག་ན་རེ། རྐྱེན་རྣམས་ཁོ་ནས་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལྟར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་མིག་དང། གཟུགས་དང། སྣང་བ་དང། ནམ་མཁའ་དང། ཡིད་ལ་བྱེད་པའི་རྐྱེན་རྣམས་ཀྱིས་རྐྱེན་དང་ལྡན་པས་དེ་སྐྱེད་པར་འདོད་དོ། །ཁོ་བོ་ཅག་གིས་དེ་ཡང་ཡོད་པར་སྨྲ་བར་ནུས་ཏེ། དོན་དམ་པར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་རང་གི་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། རྐྱེན་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འབྲས་ཆན་བཙོ་བའི་བྱ་བ་ཕྲུ་བ་དང། ཆུ་དང། འབྲས་ཐུག་པོ་ཆེ་དང༑ མེ་དང། བུད་ཤིང་གི་རྐྱེན་དང་ལྡན་པ་བཞིན་ནོ། །དེས་ན་རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྔར་སྨྲས་པ་རྣམས་ལ་རྟོག་གེ་ཕྱི་མས་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་མ་ཡིན། །གང་གི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་དེའི་རྟོག་གེ་ཕྱི་མས་དེ་ལ་གནོད་པར་འགྱུར་བ་འབྲས་ཆན་བཙོ་བའི་བྱ་བ་ཁོ་བོ་ཅག་དོན་དམ་པར་ཁས་མི་ལེན་པས་ཕ་རོལ་པོའི་སྒྲུབ་པ་དཔེ་མཆད་བའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ། །ཡང་ན། བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་དོན་དམ་པར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེད་པའི་བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང། མེད་པ་སྐྱེ་བ་ཕྱིས་འགོག་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ༑ །དོན་དམ་པར་དེ་སྐད་བརྗོད་ན་ནི་བྱ་བས་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །སྤྱིར་དེ་སྐད་བརྗོད་ན་ཡང་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དེ། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བདག་ཉིད་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཤེས་པའི་ཡུལ་ཡིན་ཏེ། མེད་ན་མི་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་(55B)གཞན་ལ་སོགས་པ་ལས་སྐྱེའོ་ཞེས་བྱ་བ་འདིས་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་ཅི་བྱ་སྟེ། འདི་ལྟར་མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བའི་རྐྱེན་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་ཕྲུ་བ་ལ་སོགས་པ་བཙོ་བའི་བྱ་བའི་རྐྱེན་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་དངོས་པོ་སྐྱེ་བར་བསྟན་པ་དེ་དགག་པའི་ཕྱིར། བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་གསུངས་ཏེ། རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེས་པ་དང་མ་སྐྱེས་པ་དང། སྐྱེ་བཞིན་པ་ལ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེད་པའི་བྱ་བ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་རྣམ་པར་བཤད་པར་བྱེད་དོ། །དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཕྱོགས་སྔ་མ་དང་ཕྱི་མ་གཉིས་ཀ་དམ་བཅས་པ་ཙམ་དུ་ཟད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་སུན་ཕྱུང་བའི་དོན་སྒྲོ་བཏགས་ནས་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་བྱ་བ་མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་པ་མེད་པས་དཔེ་མེད་དུ་ཟིན་ཀྱང་རེ་ཞིག་བྱ་བ་ནི་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་ཇི་ལྟར་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་དེ་ལྟར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྨྲ་བར་བྱ་སྟེ། རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེད་པའི་བྱ་བ་ནི་རང་གི་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འབྲས་ཆན་བཙོ་བའི་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་བྱ་བ་མེད། །རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཁྱད་པར་ཅན་དུ་མ་བྱས་པའི་བྱ་བ་འབའ་ཞིག་ཀྱང་མེད་དེ། སྔ་མ་བཞིན་པས་སྨྲས་མ་ཐག་པའི་སྐྱོན་དེ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །གཞན་དག་ནི་ཚིགས་སུ་བཅད་པའི་དོན་གཞན་དུ་སྨྲ་སྟེ། གང་གི་ཕྱོགས་ལ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར། བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་གསུངས་ཏེ། རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་བཞིན་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་མེད་པ་ལ་ལྡན་པའི་དོན་གྱི་རྐྱེན་ཀྱང་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་གི་ཕྱོགས་ལ་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པ་མ་ཡིན་པ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་དེའི་ཕྱིར་ནི། རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་བྱ་བ་མེད། །ཅེས་བྱ་བ་གསུངས་ཏེ། རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་པས་རང་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ་རྐྱེན་རྣམས་གཅིག་ལ་གཅིག་ཕན་འདོགས་པས། དེ་མ་ཐག་པའི་སྐད་ཅིག་ལ་འབྲས་བུ་བསྐྱེད་ནུས་པའི་བྱ་བ་བདག་ཉིད་ཐོབ་པའི་སྐད་ཅིག་གིས་དངོས་པོ་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་སྐྱེད་པ་ཐ་སྙད་དུ་མ་བཏང་བས་མེད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ལ། ལྡན་པའི་དོན་གྱི་རྐྱེན་ཀྱང་མི་རིགས་པ་མ་ཡིན་པ་དང། དམ་བཅས་པ་ཙམ་གྱིས་གཞན་གྱི་ཕྱོགས་དམ་བཅས་པ་ཙམ་སུན་འབྱིན་པར་བྱེད་པས་དེ་ནི་(56A)དོན་མ་ཡིན་ནོ་ཞེའོ། །སྐྱེ་བར་སྨྲ་བ་གཞན་དག་གཞན་གྱིས་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དེ། མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ས་བོན་དང། ས་དང། ཆུ་དང། མེ་དང། རླུང་ལ་སོགས་པ་མྱུ་གུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ། །དེས་ན་རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྔར་སྨྲས་པ་རྣམས་ལ་རྟོག་གེ་ཕྱི་མས་གནོད་པར་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། བྱ་བ་མི་ལྡན་རྐྱེན་མ་ཡིན། །འདི་ལ་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་བྱ་བ་མེད་པས་ས་བོན་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་རྣམས་དེ་དང་ལྡན་པ་མ་ཡིན་ལ། བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་པ་རྣམས་ནི་རྐྱེན་དུ་མི་རུང་བས་དེ་དག་རྐྱེན་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མ་ཚང་བས་རྟོག་གེ་ཕྱི་མས་གནོད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འདིར་སྨྲས་པ། དོན་དམ་པར་འབྲུ་ལ་སོགས་པ་ལ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ཀུན་རྫོབ་ཏུ་དེ་ལྟར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་གང་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཇི་ལྟར་ཁས་ལེན་པ་དེ་ནི་དོན་དམ་པར་ཡང་དེ་བཞིན་ཏེ། དཔེར་ན་རི་བོང་གི་རྭ་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །ཁྱེད་ཀྱང་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་འབྲུ་ལ་སོགས་པ་ལ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཁས་ལེན་པས་དེའི་ཕྱིར་དཔེ་གྲུབ་པས་འདོད་པ་གྲུབ་བོ། །འདིར་བཤད་པ། བྱ་བ་ལྡན་ནམ་འོན་ཏེ་ན། །མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟ་ན་ཡང་རྐྱེན་རྣམས་བྱ་བ་དང་ལྡན་པར་མི་འགྲུབ་སྟེ། ཐ་སྙད་དུ་ཡང་རི་བོང་གི་རྭ་ལ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དམ་པར་རི་བོང་གི་རྭ་ཡང་མེད་པ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར། ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་གྲངས་ཅན་དག་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དེ། རི་བོང་གི་རྭའི་མེད་པ་ནི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དང། ཁྱད་པར་གྱི་གཞི་ཡིན་པའི་ཕྱིར། གཟུགས་དང་ཨུཏྤལ་སྔོན་པོ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། དོན་དམ་པར་གཟུགས་དང་ཨུཏྤལ་སྔོན་པོ་གཉིས་ཀྱི་ཡོད་པ་ཉིད་དང། ཁྱད་པར་གྱི་གཞི་ཉིད་མ་གྲུབ་པས་དཔེ་མ་ཚང་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་ཁོ་བོ་ཅག་གིས་ཁྱེད་ལ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཡོད་པར་སྟོན་མི་ནུས་པ་དེ་བཞིན་དུ། ཁྱེད་ཀྱིས་ཀྱང་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་མེད་པར་སྟོན་མི་ནུས་པར་འདྲ་བས་སྐྱོན་མཚུངས་སོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ཏེ། སྐྱེ་བ་བཀག་པ་ཁོ་ནས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་དང་ལྡན་པས་དངོས་པོ་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། དངོས་(56B)དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པར་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་དེ་བསྒྲུབ་པར་མི་འདོད་པས་ཁོ་བོ་ཅག་གི་འདོད་པ་ཁོ་ན་འགྲུབ་པར་འགྱུར་གྱི། རང་གི་ཕྱོགས་སྒྲུབ་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །ཡང་ན་སྐྱེ་བར་སྨྲ་བ་དག་ལ་དྲི་བར་བྱ་སྟེ། འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་ན་རྐྱེན་རྣམས་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་པ་ཉིད་ཡིན་ནམ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཡིན་དེ་ལ་གལ་ཏེ་བརྟག་པ་སྔ་མ་ལྟར་འདོད་ན། འདིར་བཤད་པ། བྱ་བ་མི་ལྡན་རྐྱེན་མ་ཡིན། །འབྲས་བུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡི། །ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མའོ། །བྱ་བ་མི་ལྡན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བརྗོད་པར་འདོད་པའི་འབྲས་བུ་བསྐྱེད་པའི་བྱ་བས་སྟོང་པའོ། །གང་དག་ཇི་སྐད་བསྟན་པ་དེ་དག་ནི་དེ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ༑ དེས་སྟོང་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་དེ་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །འོན་ཏེ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། འདིར་བཤད་པ། བྱ་བ་ལྡན་ནམ་འོན་ཏེ་ན། །མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ནོ། །འོན་ཏེ་ན་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་རྣམ་པར་བརྟག་པའི་དོན་ཏོ། །འདི་ལ་རྐྱེན་རྣམས་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་དུ་ནི་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པས་བསྟན་པ་ཡིན་ན། དེ་ཡང་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་ལ་མངོན་དུ་ཕྱོགས་པར་མ་གྱུར་པ་ལ་ནི་མི་འདོད་པས་དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། ། 
tad evaṃ pratyayebhya utpādavādini pratiṣiddhe kriyāta utpādavādī manyate- na cakṣūrūpādayaḥ pratyayāḥ sākṣādvijñānaṃ janayanti | vijñānajanikriyāniṣpādakatvāt tu pratyayā ucyante | sā ca kriyā vijñānaṃ janayati | tasmāt pratyayavatī vijñānajanikriyā vijñānajanikā, na pratyayāḥ | yathā pacikriyā odanasyeti | ucyate-
kriyā na pratyayavatī
 yadi kriyā kācit syāt, sā cakṣurādibhiḥ pratyayaiḥ pratyayavatī vijñānaṃ janayet | na (pp_27) tv asti | kathaṃ kṛtvā? iha kriyeyam iṣyamāṇā jāte vā vijñāne iṣyate, ajāte vā jāyamāne vā? tatra jāte na yuktā | kriyā hi bhāvaniṣpādikā | bhāvaś cen niṣpannaḥ, kim asya kriyayā?
jātasya janma punar eva ca naiva yuktam |
ity ādinā ca madhyamakāvatāre pratipāditam etat | ajāte ’pi na yuktā,
kartrā vinā janir iyaṃ na ca yuktarūpā |
ity ādivacanāt | jāyamāne ’pi bhāve kriyā na saṃbhavati, jātājātavyatirekeṇa jāyamānābhāvāt | yathoktam-
jāyamānārthajātatvāj jāyamāno na jāyate | atha vā jāyamānatvaṃ sarvasyaiva prasajyate || iti | yataś caivaṃ triṣu kāleṣu janikriyāyā asaṃbhavaḥ, tasmān nāsti sā | ata evāha- kriyā na pratyayavatī iti |
viśeṣaṇaṃ nāsti vinā viśeṣam |
ity ādinā pratipāditam etan madhyamakāvatāre | na hi vandhyāputro gomānity ucyate ||
yady evam , apratyayavatī tarhi bhaviṣyatīti, etad apy ayuktam ity āha-
nāpratyayavatī kriyā |
 yadā pratyayavatī nāsti, tadā katham apratyayavatī nirhetukā syāt? na hi tantum ayaḥ paṭo na yukta iti vīraṇamayo ’bhyupagamyate | tasmāt kriyā na bhāvajanikā ||
atrāha- yady evaṃ kriyāyā asaṃbhavaḥ, pratyayās tarhi janakā bhaviṣyanti bhāvānām iti | ucyate-
pratyayā nākriyāvantaḥ
 yadā kriyā nāsti, tadā kriyārahitā akriyāvanto nirhetukāḥ pratyayāḥ kathaṃ janakāḥ? atha kriyāvanta eva janakā iti, ucyate-
kriyāvantaś ca santy uta || 6 ||
 neti prakṛtenābhisaṃbandhaḥ | utaśabdo ’vadhāraṇe | tatra kriyāyā abhāva uktaḥ, kathaṃ kriyāvattvaṃ pratyayānām iti? yathā ca vijñānajanikriyoktā, evaṃ parikriyādayo ’pi bhāvā uktā veditavyā iti nāsti kriyāto ’pi samutpattir bhāvānām iti bhavaty utpādābhidhānam arthaśūnyam || 6 || 
utpadyate pratītyemān itīme pratyayāḥ kila |
yāvan notpadyata ime tāvan nāpratyayāḥ katham || 5 || 
因是法生果 是法名為緣
若是果未生 何不名非緣 
’di dag la brten skye bas na | | de phyir ’di dag rkyen ces grag | |
ji srid mi skye de srid du | | ’di dag rkyen min ji ltar min | | 
5. Certainly those things are called “conditioning causes” whereby something originates after having come upon them;
As long as something has not originated, why are they not so long (i.e. during that time) “non-conditioning-causes”? 
Since something is born in dependence upon them, then they are known as “conditions”. As long as it is not born, why are they not non-conditions? 
ཡང་གཞན་ཡང་། འདི་དག་ལ་བརྟེན་སྐྱེ་་བས་ན། །དེ་ཕྱིར་འདི་དག་རྐྱེན་ཅེས་གྲག་། འདི་དག་ལ་བརྟེན་ནས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བས་ན། དེའི་ཕྱིར་འདི་དག་རྐྱེན་དུ་སྟོན་ཅེས་གྲག་པས་དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། ཇི་སྲིད་མི་སྐྱེ་དེ་སྲིད་དུ། །འདི་དག་རྐྱེན་མིན་ཇི་ལྟར་མིན། །ཇི་སྲིད་དུ་དངོས་པོ་མི་སྐྱེ་བ་དེ་སྲིད་དུ་འདི་དག་རྐྱེན་མ་ཡིན་་པར་ཡང་ཇི་ལྟར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཞིག་པ་དང་མ་ཞིག་པ་བཞིན་ནོ། ། 
何以故(11)因是法生果 是法名爲縁(12)若是果未生 何不名非縁(13)諸縁無決定。何以故。若果未生。是時不名(14)爲縁。但眼見從縁生果。故名之爲縁。縁成(15)由於果。以果後縁先故。若未有果何得名(16)爲縁。如瓶以水土和合故有瓶生。見瓶(17)縁知水土等是瓶縁。若瓶未生時。何以不(18)名水土等爲非縁。是故果不從縁生。縁尚(19)不生。何況非縁。 
བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་ནམ་མཁའ་ལ་ཁུ་ཚུར་དག་གིས་་བརྡེག་གམ། གང་གི་ཚེ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་མེད་པ་ཁོ་ན་སྟེ་དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རྐྱེན་རྣམས་མི་འཐད་དོ་ཞེས་སྔར་བསྟན་པའི་ཚེ་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་སྨྲ་བར་འཐད། ཡང་གཞན་ཡང་། འདི་དག་ལ་བརྟེན་སྐྱེ་བས་ན། །དེ་ཕྱིར་འདི་དག་རྐྱེན་ཞེས་གྲགས། །ཇི་སྲིད་མི་སྐྱེ་དེ་སྲིད་དུ། །འདི་དག་རྐྱེན་མིན་ཇི་ལྟར་མིན། །གལ་ཏེ་འདི་དག་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་བས་རྐྱེན་ཡིན་ནོ་ཞེས་དེ་ལྟར་རྟོག་ན། ཇི་སྲིད་དུ་མི་སྐྱེ་བ་དེ་སྲིད་དུ་རྐྱེན་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་མི་བརྟག་།ཅི་སྟེ་སྔར་རྐྱེན་དུ་མ་གྱུར་པ་ཕྱིས་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་བར་སེམས་ན། དེ་ཡང་་མི་འཐད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྐྱེན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དེ་ཡང་མི་འདོད་དོ། །ཅི་སྟེ་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་ཀྱང་གཞན་འགའ་ཞིག་ལ་ལྟོས་ནས་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་ཏེ། དེས་ན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྐྱེན་དུ་ཐམས་ཅད་ཐལ་བར་མི་འགྱུར་བར་སེམས་ན། དེ་ལ་ཡང་དེ་ཉིད་་དོ། །གང་ཡང་རུང་བ་ལ་ལྟོས་ནས་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ཡང་རྐྱེན་ཉིད་དུ་འགྱུར་ན། རྐྱེན་ཉིད་དེ་ལ་ཡང་རྐྱེན་ཡོད་པར་འགྱུར་ཞིང་། དེ་ལ་ཡང་དེ་ལྟར་བསམ་དགོས་སོ། །ཐུག་པ་མེད་པའི་སྐྱོན་དུ་ཡང་འགྱུར་ཏོ། གལ་ཏེ་གཞན་ཡང་གཞན་འགའ་ཞིག་ལ་ལྟོས་ནས་རྐྱེན་ཉིད་དུ་འགྱུར་་ན།་དེ་ཡང་གཞན་ལ་ལྟོས་ལ་དེ་ཡང་གཞན་ལ་ལྟོས་པས་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་རྐྱེན་རྣམས་མི་འཐད་པ་ཁོ་ནའོ། ། 
མདོ་སྡེ་པ་དག་ན་རེ། འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་དུས་ཁོ་ན་རྐྱེན་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་གཅིག་ལ་གཅིག་ཕན་འདོགས་པས་རྐྱེན་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། རྟོག་གེ་ཕྱི་མ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། འདི་དག་ལ་བརྟེན་སྐྱེ་བས་ན། །དེ་ཕྱིར་འདི་དག་རྐྱེན་ཞེས་གྲག་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་ལ་བརྟེན་ནས་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བས་ན་དེའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་ཁྱེད་དོན་དམ་པར་རྐྱེན་ཡིན་པར་འདོད་ཅེས་གྲག་གོ། །གྲག་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲའི་སྦྱོར་བ་ནི་འདིར་སློབ་དཔོན་མི་བཞེད་པར་སྟོན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར། ཇི་སྲིད་མི་སྐྱེ་དེ་སྲིད་དུ། །འདི་དག་རྐྱེན་མིན་ཇི་ལྟར་མིན། །འབྲས་བུ་ཇི་སྲིད་དུ་མི་སྐྱེ་བ་དེ་སྲིད་དུ་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་(57A)རྐྱེན་མ་ཡིན་པར་ཡང་ཇི་ལྟར་མི་འགྱུར་ཏེ། འདི་དག་ལ་རྐྱེན་ཉིད་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །དཔེར་ན་ཇི་སྲིད་དུ་མི་ཀློག་པ་དེ་སྲིད་དུ་མཁས་པ་མ་ཡིན་པར་ཇི་ལྟར་མི་འགྱུར་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །ཇི་སྟེ་འདི་སྐད་ཅེས་ཁོ་བོ་ཅག་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་ན་རྐྱེན་རྣམས་རྐྱེན་ཉིད་དུ་ཁས་མི་ལེན་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་མི་གནོད་དོ་ཞེ་ན། མི་གནོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར་འདིར་རྐྱེན་རྣམས་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་དུ་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པས་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་དུས་ན་ཡང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་བཅོས་མཛད་པ་སྟོན་པར་བཞེད་དོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། དོན་དམ་པར་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་ནི་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བའི་དུས་ན་རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཉིད་དང་གཞན་ཉིད་དུ་བརྗོད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྐད་ཅིག་སྔ་མ་ལ་དེ་དག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །འདིས་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་དང་གཞན་དང་གཉིས་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་གང་དག་འདི་སྐད་ཅེས་དེ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ཏེ། འབྲས་བུ་དང་རྒྱུ་གཉིས་ཀྱང་དེ་ཉིད་དང་གཞན་ཉིད་དུ་བརྗོད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། བརྗོད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་དུ་ཟིན་ཀྱང་དེ་དག་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་དགག་པར་བྱའོ། །སྐྱེ་བར་སྨྲ་བ་དག་ཡང་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དོ། །དོན་དམ་པར་དེ་དག་གི་རྐྱེན་རྣམས་ནི་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། རྐྱེན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པས་མྱུ་གུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ། །གང་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་ལ་ནི་རྐྱེན་ཉིད་མེད་དེ། དཔེར་ན་རི་བོང་གི་རྭ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། ། 
atrāha- kiṃ na etena kriyāvantaḥ pratyayā ity ādivicāreṇa? yasmāc cakṣurādīn pratītya pratyayān vijñānādayo bhāvā jāyante, tasmāc cakṣurādīnāṃ pratyayatvaṃ tebhyaś cotpādo vijñānādīnām iti | etad apy ayuktam ity āha-
utpadyate pratītyemān itīme pratyayāḥ kila |
yāvan notpadyata ime tāvan nāpratyayāḥ katham || 7 ||
 yadi cakṣurādīn pratyayān pratītya vijñānam utpadyate iti asya ime pratyayā ucyante, nanu yāvat tadvijñānākhyaṃ kāryaṃ notpadyate tāvad ime cakṣurādayaḥ kathaṃ nāpratyayāḥ? apratyayā evety abhiprāyaḥ na cāpratyayebhya utpattiḥ sikatābhya iva tailasya |
atha matam- pūrvam apratyayāḥ santaḥ kiṃcid anyaṃ pratyayam apekṣya pratyayatvaṃ pratipadyanta iti, etad apy ayuktam | yat tat pratyayāntaram apratyayasya tasya pratyayatvena kalpyate, tad api pratyayatve sati asya pratyayo bhavati | tatrāpy eṣaiva cintaneti na yuktam etat || 7 || 
naivāsato naiva sataḥ pratyayo ’rthasya yujyate |
asataḥ pratyayaḥ kasya sataś ca pratyayena kim || 6 || 
果先於緣中 有無俱不可
先無為誰緣 先有何用緣 
med dam yod pa’i don la yang | | rkyen ni rung (2)ba ma yin te | |
med na gang gi rkyen du ’gyur | | yod na rkyen gyis ci zhig bya | | 
6. There can be a conditioning cause neither of a non-real thing (1) nor of a real thing (2).
Of what non-real thing is there a conditioning cause? And if it is [already] real, what use is a cause? 
It is impossible for something that either exists or not to have conditions. If it were non-existent, of what would they be the conditions? If it were existent, why would it need conditions? 
ཡང་གཞན་ཡང་། མེད་དམ་ཡོད་པའི་དོན་ལ་ཡང་། །རྐྱེན་ནི་རུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། །རྐྱེན་ནི་དངོས་པོ་མེད་པའི་འམ། ཡོད་པའི་ཡིན་གྲང་ན། གཉི་གར་ཡང་མི་འཐད་དེ། མ་སྐྱེས་པ་དང་སྐྱེས་པ་བཞིན་ནོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། བཤད་པ། མེད་ན་གང་གི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། །ཡོད་ན་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། །དམུས་ལོང་བཞིན་ནམ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པར་ཞིན་ནོ། ། 
復次(20)果先於縁中 有無倶不可(21)先無爲誰縁 先有何用縁(22)縁中先非有果非無果。若先有果不名爲(23)縁。果先有故。若先無果亦不名爲縁。不生(24)餘物故。問曰。已總破一切因縁。今欲聞(3a1)一一破諸縁。 
ཡང་གཞན་ཡང་། མེད་དམ་ཡོད་པའི་དོན་ལ་ཡང་། །རྐྱེན་ནི་རུང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །མེད་ན་གང་གི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། ། ཡོད་ན་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། །འདི་ལ་བརྟེན་ནས་འདི་སྐྱེའོ་ཞེས་པའི་འབྲེལ་པ་འདི་ས་དོན་འདིའི་རྐྱེན་འདིའོ་ཞེས་ཟེར་ན། འདིའོ་འདིའོ་ཞེས་བྱ་བའི་འབྲེལ་པ་དེ་ཡང་དོན་མེད་པའམ་ཡོད་པའི་རྐྱེན་ཉིད་དུ་བརྟག་གྲང་ན། དོན་མེད་པ་དང་ཡོད་པའི་རྐྱེན་འདིའོ་ཞེས་བྱ་བར་མི་རུང་ངོ ། །(164B)ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། མེད་ན་གང་གི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། །ཡོད་ན་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། །དངོས་པོ་མེད་པའི་རྐྱེན་དུ་བརྟགས་ན་རྐྱེན་འདི་གང་གི་ཞེས་ཟེར་བ་ལ་ཇི་སྐད་བརྗོད་པར་བྱ། འདི་ལྟར་སྣམ་བུ་མེད་པའི་རྐྱེན་རྒྱུ་སྤུན་དག་ཡིན་ནོ་ཞེས་བསྟན་པར་མི་རིགས་སོ། །སྨྲས་པ། རྒྱུ་སྤུན་་དག་ལས་སྣམ་བུ་འབྱུང་བས་ཕྱིས་འབྱུང་བའི་ཚུལ་གྱིས་རྒྱུ་སྤུན་དག་སྣམ་བུའི་རྐྱེན་ཡིན་པར་བསྟན་དུ་རུང་ངོ ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་བུམ་འབྱུང་བའི་ནོར་གྱིས་བུའི་མ་ཁ་དྲངས་པར་འདོད་དམ། དངོས་པོ་མེད་པའི་རྐྱེན་མི་འཐད་དོ་ཞེས་སྨྲས་ཏེ། རྐྱེན་མི་འཐད་པས་དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་་བཀག་བཞིན་དུ་ཁྱོད་མ་འོངས་པའི་དངོས་པོ་སྐྱེ་བས་རྐྱེན་ཉིད་བསྒྲུབ་པར་འདོད་དོ། །གང་གི་ཚེ་གང་དུ་དུས་ལ་ལར་ཡང་། དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལ། །མེད་ན་གང་གི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་ཉེ་བར་གནས་པ་དེའི་ཚེ་དངོས་པོ་ཕྱིས་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་དེ་ལ་ལྟོས་ནས་ཁྱེད་ཀྱི་རྐྱེན་འགྲུབ་པར་་འགྱུར་བ་གང་ལ་ཡོད། དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་ནི་གྱི་ནའོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་ཡོད་པའི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་སེམས་ན། བཤད་པ། ཡོད་ན་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། །དངོས་པོ་ཡོད་པ་ལ་རྐྱེན་མི་འཐད་དོ། །འདི་ལྟར་ཡོད་པ་ལ་ཡང་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ་སྟེ། སྣམ་བུ་གྲུབ་ཅིང་ཡོད་པའི་རྐྱེན་རྒྱུ་་སྤུན་དག་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བསྟན་པར་མི་རིགས་སོ། །སྨྲས་པ། ཁོ་བོ་སྐྱེས་པ་ལ་ཡང་རྐྱེན་གྱི་བྱ་བ་ཡོད་དོ་ཞེས་མི་སྨྲ་སྟེ་འོན་ཀྱང་སྣམ་བུ་ཡོད་པའི་རྐྱེན་རྒྱུ་སྤུན་ཡིན་པར་ཐ་སྙད་འདོགས་པར་བྱེད་པས་སྣམ་བུ་དེའི་རྐྱེན་རྒྱུ་སྤུན་དག་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་རང་གི་ཆུང་མ་མ་་བླངས་པར་བུའི་ཆུང་མ་བླང་བར་སེམས་སམ། དངོས་པོ་ཡོད་པ་སྐྱེ་བའི་རྐྱེན་མི་འཐད་པས་དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་བཀག་བཞིན་དུ་ཁྱོད་སྣམ་བུ་སྐྱེས་པའི་རྐྱེན་སྟོན་པར་བྱེད་འདོད་གོ་།འོ་ན་ནི་དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཇེ་སྒྲིམས་ཤིག་དང་དེའི་འོག་ཏུ་འདིའི་རྐྱེན་འདིའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་་འཐད་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་ཡང་གྱི་ནའོ། ། 
འདིར་བཤད་པ། འདི་ལ་གལ་ཏེ་དོན་དམ་པར་རྐྱེན་ཞིག་ཡིན་པར་གྱུར་ན། ཡོད་པའམ་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་གྲང། དེ་དག་གཉི་གའི་ཡིན་པར་ཡང་རིགས་པས་མི་རུང་སྟེ། དེའི་ཕྱིར། མེད་དམ་ཡོད་པའི་དོན་ལ་ཡང། །རྐྱེན་ནི་རུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བ་གསུངས་ཏེ། འདི་ནི་དམ་བཅས་པ་གཉིས་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་མེད་པའི་རྐྱེན་དུ་ཇི་ལྟར་མི་རུང་བ་དེ་སྟོན་པ་ནི། མེད་ན་གང་གིས་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ཏེ། འདི་ན་ནམ་མཁའ་མེ་ཏོག་ལ་སོགས་པ་མེད་པ་གང་གི་རྐྱེན་མ་ལུ་ཏའི་ལྷུག་མ་དག་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། དེ་དག་ནི་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་དང་རི་བོང་གི་རྭ་གང་གི་རྐྱེན་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་(57B)དེ་ནི་ཆོས་མཐུན་པའི་དཔེར་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །འབྲས་བུ་མེད་ན་རྐྱེན་གྱི་ཆོས་ནི་འབྲས་བུ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ལ། འབྲས་བུའི་ཆོས་ཀྱང་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་ལ་རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་དེ། དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་མེད་པའི་ཕྱིར༑ དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་མེད་པའི་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་ཡང་མྱུ་གུའི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ཏེ། མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་གང་དག་འདི་སྐད་ཅེས་མེད་པ་སྐྱེ་བར་ནི་མི་འདོད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་ཅན་ནི་སྐྱེ་བར་འདོད་པ། སྔ་ན་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་གི་ཕྱིར། མེད་ན་གང་གི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་ཏེ། སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་ན་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་བུམ་པ་དང་སྣམ་བུ་དང། སབ་མ་ལ་སོགས་པ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན་ཡང་མེད་པ་གང་གི་རྐྱེན་དུ་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་འདོད་དེ། གང་གི་ཕྱིར་ཡང་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་ཡང་དེ་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་ཁོ་ནར་བྱེད་ནུས་ཏེ། དོན་དམ་པར་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་ནི་མྱུ་གུའི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ཏེ། སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་ན་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཕྱོགས་གཉིས་པ་ལ་ཡང། ཡོད་ན་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། །ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ཏེ། ཡོད་ན་ཡང་མྱུ་གུ་རང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་པ་ལ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་ཡིན་པར་མི་འདོད་དེ། སྐྱེད་པའི་བྱེད་པ་ལ་མི་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྐྱེས་པ་དེ་ཉིད་དམ་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་གཞན་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །གྲངས་ཅན་དག་ལས་གང་དག་ཡོད་པ་དེ་ནི་རྐྱེན་རྣམས་ཀྱིས་གསལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་དང། རགས་པ་ཉིད་དུ་བྱེད་པའི་ཕྱིར། །ཡོད་ན་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་རིགས་སོ་ཞེས་ཟེར་ན། དེ་དག་གི་གསལ་བ་ཡང་བསལ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་དང། རགས་པ་ཉིད་ཀྱང་ཡོད་པ་དང༑ །མེད་པ་ཉིད་ལ་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་གྱི་ནའོ། །མདོ་སྡེ་པ་དག་ན་རེ། མེད་དམ་ཡོད་པའི་དོན་ལ་ཡང། །རྐྱེན་ནི་རུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདེན་ན། འོན་ཀྱང་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་ལ་མངོན་དུ་ཕྱོགས་པའི་ཚེ་ན། རྐྱེན་རྣམས་གཅིག་ལ་གཅིག་ཕན་དོགས་པ་ལ་(58A)བརྟེན་ནས་འབྲས་བུ་བསྐྱེད་ནུས་པའི་བདག་ཉིད་ཐོས་པ་དག་དོན་དམ་པར་རྐྱེན་ཉིད་དུ་ཁས་ལེན་པས་དེའི་ཚེ་ན་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བཞིན་པའི་ཕྱིར་ནི་མེད་པ་མ་ཡིན་ལ། མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་ཁོ་བོ་ཅག་གི་ཕྱོགས་ལ་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་བསྒྲུབ་པའི་གནོད་པ་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། བརྟག་པ་དེ་ལ་ཡང། མེད་དམ་ཡོད་པའི་དོན་ལ་ཡང། །རྐྱེན་ནི་རུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ཏེ། ཡོད་པ་དང་མེད་པ་ཉིད་དུ་བརྗོད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་ནི་རྣམ་པ་གཉིས་ཀ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །འདི་ལ་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་ཉིད་དུ་བརྗོད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པར་འདོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན། ཡོད་པ་ཡང་མ་ཡིན་པས། དོན་དམ་པར་མིག་ལ་སོགས་པར་དེ་དག་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང། མྱུ་གུ་དེ་དག་གི་རྐྱེན་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་ཉིད་དུ་བརྗོད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་པས་དེ་ནི་ལན་མ་ཡིན་ནོ། །ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པ་ལ་སོགས་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་དང་བྲལ་བའི་དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་ཡང་འགྲུབ་བོ། །ཇི་སྟེ་ཡང་རྣམ་པ་གཉིས་སུ་སྨྲ་བ་དག་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང་མེད་པའི་རྐྱེན་ཉིད་དུ་ཁས་ལེན་པའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་ན་དེ་དག་ཀྱང་ཕྱོགས་གཉིས་ཀར་བསྟན་པའི་སྒྲུབ་པས་རྣམ་པ་གཉིས་སུ་སྨྲ་བ་བསྩལ་བའི་ཕྱིར་དབུགས་མི་སྦྱིན་ཏོ། ། 
kiṃ ca | iha ime cakṣurādayo vijñānasya pratyayāḥ kalpyamānāḥ sato vā asya kalpyeran, asato vā? sarvathā ca na yujyate ity āha-
naivāsato naiva sataḥ pratyayo ’rthasya yujyate |
kasmād ity āha-
asataḥ pratyayaḥ kasya sataś ca pratyayena kim || 8 ||
 asato hy arthasya avidyamānasya kathaṃ pratyayaḥ syāt? bhaviṣyatā vyapadeśo bhaviṣyatīti cet, naivam-
bhaviṣyatā cedvayapadeśa iṣṭaḥ śaktiṃ vinā nāsti hi bhāvitāsya |
ity ādinoktadoṣatvāt | sato ’pi vidyamānasya labdhajanmano niṣphalaiva pratyayakalpanā ||
evaṃ samastānāṃ pratyayānāṃ kāryotpādanāsāmarthyena apratyayatvam udbhāvya ataḥ paraṃ vyastānām apratyayatvaṃ pratipādyate || 
na san nāsan na sadasan dharmo nirvartate yadā |
kathaṃ nirvartako hetur evaṃ sati hi yujyate || 7 || 
若果非有生 亦復非無生
亦非有無生 何得言有緣 
gang tshe chos ni yod pa dang | | med dang yod med mi ’grub pa | |
ji ltar sgrub byed rgyu zhes bya | | de lta yin na mi rigs so | | 
7. If an element (dharma) occurs which is neither real nor non-real (4) nor both real- and-non- real (3),
How can there be a cause which is effective in this situation? 
When things cannot be established as either existent, non-existent or both, how can one speak of an “establishing cause.” Such would be impossible. 
འདིར་སྨྲས་པ། རྐྱེན་རྣམས་སྤྱིར་དགག་པ་ནི་བྱས་ན། དེ་དག་རེ་རེ་ནས་ཇི་ལྟར་དགག་པར་བྱ། འདིར་བཤད་པ། གང་ཚེ་ཆོས་ནི་ཡོད་པ་དང་། ། མེད་དང་ཡོད་མེད་མི་འགྲུབ་པ། །ཇི་ལྟ་བསྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་མི་རིགས་སོ། །འདི་ལ་ཆོས་གང་རྒྱུས་སྒྲུབ་པར་གྱུར་ན་དེ་ཡོད་པའམ་མེད་པའམ་ཡོད་མེད་གཅིག་སྒྲུབ་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ་གང་གི་ཚེ་ཡོད་པ་ཡང་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད། མེད་པ་ཡང་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད། (34B)ཡོད་མེད་ཀྱང་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་བ་དེའི་ཚེ་ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་རྒྱུ་ཞེས་བྱ་སྟེ། དེ་ལྟ་ཡིན་ན་མི་རིགས་སོ། ། 
答曰(2)若果非有生 亦復非無生(3)亦非有無生 何得言有縁(4)若縁能生果。應有三種。若有若無若有無。(5)如先偈中説。縁中若先有果不應言生。以(6)先有故。若先無果不應言生。以先無故。(7)亦應與非縁同故。有無亦不生者。有無名(8)爲半有半無。二倶有過。又有與無相違。無(9)與有相違。何得一法有二相。如是三種求(10)果生相不可得故。云何言有因縁。 
འདིར་སྨྲས་པ། འདི་ལ་དངོས་པོ་རྣམས་ནི་མཚན་ཉིད་ལ་འགྲུབ་ལ། རྒྱུ་ནི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའོ། །ཞེས་རྒྱུའི་མཚན་ཉིད་ཀྱང་བསྟན་པས་དེ་ལྟར་མཚན་ཉིད་ཡོད་པའི་རྒྱུ་ཡོད་དེ། བཤད་པ། གང་ཚེ་ཆོས་ནི་ཡོད་པ་དང་།། (165A)མེད་དང་ཡོད་མེད་མི་འགྲུབ་པས། །ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ། །དེ་ལྟར་ཡིན་ན་མི་རིགས་སོ། །འདི་ལ་ཆོས་གང་རྒྱུས་སྒྲུབ་པར་གྱུར་ན་དེ་ཡོད་པའམ་མེད་པའམ་ཡོད་མེད་ཅིག་སྒྲུབ་པར་འགྱུར་གྲང་ན། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་ཡོད་་པ་ནི་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་དེ། སྐྱེས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་སྐྱེས་པ་ལ་ཡང་སྐྱེ་བས་ཅི་བྱ་སྟེ། ཅི་སྟེ་ཡོད་ཀྱང་ཡང་སྐྱེ་བ་ནི་ནམ་ཡང་མི་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དོ། །རྒྱུར་བསྟན་དུ་ཡང་མི་འཐད་དེ། འདི་ལྟར་ཡོད་པ་ལ་རྒྱུས་ཅི་བྱ། འདི་ལྟར་རེ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་དོ། །ད་ནི་མེད་པ་ཡང་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་མེད་ཀྱང་སྐྱེ་ན་ནི་རི་བོང་གི་རཝ་ཡང་སྐྱེ་བར་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་དངོས་པོ་ནི་རྒྱུ་ལས་སྐྱེའོ་ཞེ་ན། མི་རུང་སྟེ། རྒྱུ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་དངོས་པོ་མེད་ན་གང་གི་རྒྱུར་ཅི་འགྱུར། ཡང་ན་ཅི་ཞིག་་བྱས་ན་རྒྱུའི་རྒྱུ་ཉིད་དུ་འགྱུར། འདི་ལྟར་ཐམས་ཅད་དུ་དངོས་པོ་མེད། དེ་ལ་འདི་ནི་རྒྱུའོ། །འདི་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱེ་བྲག་བསྟན་པ་དེ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་མེད་པ་ཡང་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་དོ། །ད་ནི་ཡོད་མེད་ཀྱང་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་དེ། ཡོད་པ་དང་མེད་པ་་གཉིས་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་འགལ་བའི་ཕྱིར་དང་། སྐྱོན་སྔ་མར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ན་ཡོད་མེད་ཀྱང་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་བརྟགས་ན་གང་གི་ཚེ་དངོས་པོ་གྲུབ་པ་ཇི་ལྟར་ཡང་མི་འཐད་པ་དེའི་ཚེ། ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ། །དེ་ལྟར་ཡིན་་ན་མི་རིགས་སོ། །དེ་ལྟར་ཡིན་ན་སྒྲུབ་པར་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་རིགས་སོ། ། 
དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་རྐྱེན་རྣམས་སྤྱིར་དགག་པ་བསྟན་ནས། དེ་དག་ཁྱད་པར་དུ་དགག་པའི་རྣམ་པ་འདོད་པས་འདི་བཤད་དོ། །རེ་ཞིག་རྒྱུའི་རྐྱེན་གྱི་དབང་དུ་བྱས་ནས། འདི་ལ་རྐྱེན་རྣམས་སྤྱི་ཡིན་ཡང་བསྐྱེད་པར་བྱ་བ་སྐྱེད་པའི་རྐྱེན་གང་ཡིན་པ་དེ་རྐྱེན་དུ་འདོད་དོ། །འོ་ན་བསྐྱེད་པར་བྱ་བ་སྐྱེ་བ་ནི་ཚོགས་པ་ལ་རག་ལས་པའི་ཕྱིར་བསྐྱེད་པ་ཉིད་ནི་གཅིག་པུ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན་སྐྱེ་བ་དགག་པའི་ཕྱིར་དེ་མི་འཐད་པ་ནི་འདོད་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་ཐ་སྙད་པའི་རྒྱུ་རྣམ་པར་གཞག་པ་ཁས་བླངས་ནས་དོན་དམ་པའི་རྒྱུའི་རྒྱུ་ཉིད་ཇི་ལྟར་མི་འཐད་པ་དེ་ལྟར་བཤད་པར་བྱའོ། །འདི་ལ་རྒྱུ་ནི་འདི་ཡིན་ཏེ། །ཡོད་པའམ་མེད་པའམ། ཡོད་མེད་ཅིག་སྒྲུབ་པ་ཡིན་པར་འདོད་གྲང་ན། དེ་ཡང། གང་ཚེ་ཆོས་ནི་ཡོད་པ་དང། །མེད་དང་ཡོད་མེད་མི་སྒྲུབ་པ། །དེ་ཡི་(58B)ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ། །དེ་ནི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པ་ཁོ་ན་སྟེ། ཡོད་པའི་ཕྱིར་དང། མེད་པའི་ཕྱིར་བདག་དང། གཞན་བཞིན་དུ་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང། ཕྱོགས་གཉི་གའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལྟར་རྒྱུའི་རྒྱུ་ཉིད་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་དེ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །རྒྱུའི་རྒྱུ་ཉིད་ནི་བསྐྱེད་པར་བྱ་བ་མངོན་པར་བསྒྲུབ་པས་བསྟན་པ་ཡིན་ན། ཡོད་པ་ལ་སོགས་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་མངོན་པར་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རྒྱུ་ཅན་རྒྱུ་ལས་སྐྱེ་བ་ནི། ཐ་སྙད་པ་ཡིན་ལ། རྒྱུ་ཡང་དེ་དང་འདྲ་བ་ཁོ་ནར་འགྱུར་བས་གྲུབ་བོ། །ཡང་ན་རང་གི་སྡེ་པ་དག་ཡང་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དེ། ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་དང་གང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་ཇི་སྐད་གསུངས་པ་དེ་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། དཔེར་ན་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ནི་ཞི་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལྟར་ཡང་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་རྒྱུ་ནི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའོ། །དམིགས་པ་ནི་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ཀྱི་དམིགས་པའོ། །དེ་མ་ཐག་པ་ནི་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་འགགས་མ་ཐག་པ་རྣམས་ལས་ཐ་མ་མ་གཏོགས་པའོ། །བདག་པོ་ནི་གང་ཡོད་ན་གང་འབྱུང་བ་དེ་ཡིན་ནོ་ཞེས་གསུངས་པས། དེ་ལྟར་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་རྣམས་རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་གྲུབ་པས་འདོད་པའི་དོན་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། ཀུན་རྫོབ་ཏུ་དེ་ལྟར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། དཔེའི་སྐྱོན་བརྗོད་པས་ལན་བཏབ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཡང་བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། འདིར་ཁྱོད་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་དུ་འདོད་པ་གང་ཡིན། དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་དེ་སྐད་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རམ། འོན་ཏེ་དོན་དམ་པར་གསུངས་པའི་ཕྱིར་གལ་ཏེ་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ན་ནི་རང་ལ་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །འོན་ཏེ་དོན་དམ་པར་ན་ནི། །གང་ཚེ་ཚེ་འདི་ཡོད་པ་དང། །མེད་དང་ཡོད་མེད་མི་བསྒྲུབ་པ། །དེའི་ཚེ་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་དང། གཉི་གའི་བདག་ཉིད་ཀྱི་རྐྱེན་བསྩལ་བའི་ཕྱིར། ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་མི་རིགས་སོ། །དེ་ནི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་(59A)དོན་དམ་པར་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང། དོན་འགལ་བ་ཉིད་དོ། །གཞན་དག་ན་རེ། དབུ་མའི་བསྟན་བཅོས་ལ་གཞུང་མི་གཟུགས་པའི་རྣམ་པ་ཡོངས་སུ་བཟུང་བས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་བསྟན་པར་བྱ་བ་ཡིན་པས་དེ་ལ་དགག་པར་བྱ་བ་ནི་གཉིས་ཏེ། རྗོད་པ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་དང། བརྗོད་པར་བྱ་བ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའོ། །དེ་ལ་སྐྱེ་བ་བཀག་པས་ནི་བརྗོད་པར་བྱ་བ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་བཀག་གོ། །རྗོད་པ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་དགག་པའི་རྣམ་པ་འདོད་པས། གང་ཚེ་ཆོས་ནི་ཡོད་པ་དང། །མེད་དང་ཡོད་མེད་མི་བསྒྲུབ་པ། །ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་མི་རིགས་སོ། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་གསུངས་སོ། །འདི་ལ་བསྡུས་པའི་དོན་ནི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རྒྱུར་འདོད་ན། དེ་ཡང་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་དང། གཉི་གའི་བདག་ཉིད་ལ་ཡང་མི་སྲིད་པས་རྒྱུར་བརྗོད་པ་ལ་འཇུག་པའི་བྱེད་རྒྱུ་མེད་པའི་ཕྱིར། རྒྱུའི་རྒྱུ་ཉིད་མི་རིགས་པས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་སྨྲས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་མ་གྲུབ་བོ་ཞེས་ཟེར་རོ། ། 
atrāha- yady apy evaṃ pratyayānām asaṃbhavaḥ, tathāpi asty eva lakṣaṇopadeśāt pratyayaprasiddhiḥ | tatra nirvartako hetur iti lakṣaṇam ucyate hetupratyayasya | na cāvidyamānasya lakṣaṇopadeśo yukto bandhyāsu tasyaiveti | ucyate | syād dhetupratyayo yadi tasya lakṣaṇaṃ syāt | yasmāt-
na san nāsan na sadasan dharmo nirvartate yadā |
kathaṃ nirvartako hetur evaṃ sati hi yujyate || 9 ||
 tatra nirvartaka utpādakaḥ | yadi nirvartyo dharmo nirvarteta, tam utpādako hetur utpādayet | na tu nirvartate, sadasadubhayarūpasya nirvartyasyābhāvāt | tatra san na nirvartate vidyamānatvāt | asann api, avidyamānatvāt | sadasann api, parasparaviruddhasyaikārthasyābhāvāt, ubhayapakṣābhihitadoṣatvāc ca | yata evaṃ kāryasyotpattir nāsti, hetupratyayo ’py ato nāsti | tataś ca yad uktaṃ lakṣaṇasaṃbhavād vidyate hetupratyaya iti, tad evaṃ sati na yujyate || 9 || 
anārambaṇa evāyaṃ san dharma upadiśyate |
athānārambaṇe dharme kuta ārambaṇaṃ punaḥ || 8 || 
果若未生時 則不應有滅
滅法何能緣 故無次第緣3  
yod pa’i chos ’di (3)dmigs pa ni | | med pa kho na nye bar bstan | |
ci ste chos ni dmigs med na | | dmigs pa yod par ga la ’gyur | | 
8. Just that which is without an object of sensation is accepted as a real element;
Then if there is an element having no object of sensation, how is it possible to have an object of sensation? 
An existent phenomenon is clearly said to have no object at all. If the phenomenon has no object, where can the object exist? 
དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་རྒྱུ་བཀག་ཟིན་ཏོ། །དམིགས་པ་ཇི་ལྟར་དགག་ཅེ་ན། བཤད་པ། ཡོད་པའི་ཆོས་འདི་དམིགས་པ་ནི། །མེད་པ་ཁོ་ནར་ཉེ་བར་བསྟན། །དེ་ལྟར་ཆོས་འདི་དམིགས་་མེད་ན། །དམིགས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ལས་ཆོས་ཀྱི་ཕུང་པོ་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་དག་ཏུ་ཆོས་གང་བསྟན་པ་དེ་ནི་རོ་གཅིག་པ་དམིགས་པ་མེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་བཀའ་སྩལ་ཏེ། དེ་ལྟར་ཆོས་ཀྱི་དམིགས་པ་མེད་པར་་བསྟན་པ་དེ་ལ་ཅིའི་ཕྱིར་དམིགས་པ་ཡོད་པར་སྟོན། དམིགས་པ་དེ་ནི་མི་འཐད་དེ་ནམ་མཁའ་བཞིན་ནོ། ། 
次第縁(11)者(12)果若未生時 則不應有滅(13)滅法何能縁 故無次第縁(14)諸心心數法。於三世中次第生。現在心心(15)數法滅。與未來心作次第縁。未來法未(16)生。與誰作次第縁。若未來法已有即是生。(17)何用次第縁。現在心心數法無有住時。若(18)不住何能爲次第縁。若有住則非有爲法。(19)何以故。一切有爲法常有滅相故。若滅已則(20)不能與作次第縁。若言滅法猶有則是常。(21)若常則無罪福等。若謂滅時能與作次第(22)縁。滅時半滅半未滅。更無第三法。名爲滅(23)時。又佛説。一切有爲法念念滅。無一念時(24)住。云何言現在法有欲滅未欲滅。汝謂一(25)念中無是欲滅未欲滅。則破自法。汝阿毘曇(26)説。有滅法有不滅法。有欲滅法有不欲滅(27)法。欲滅法者。現在法將欲滅。未欲滅法者。(28)除現在將欲滅法。餘現在法及過去未來無(29)爲法。是名不欲滅法。是故無次第縁。 
འདིར་སྨྲས་པ། དམིགས་པ་ནི་ཡོད་དེ། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པའི་གནས་སུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ། །བཤད་པ། ཡིན་པའི་ཆོས་ནི་དམིགས་པ་ནི། མེད་པ་ཁོ་ནར་ཉེ་བར་བསྟན། །འདི་ལ་དམིགས་པ་དང་བཅས་པར་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མའོ། །ཡིན་པའི་ཆོས་འདི་དམིགས་པ་ཁོ་ན་ལས་དམིགས་པ་དང་བཅས་པར་ཉེ་བར་བསྟན་ཏོ། །ཡིན་པའི་ཆོས་འདི་དམིགས་པ་མེད་པ་ཁོ་ན་ལས་ཁྱོད་ཀྱིས་རང་གི་བློ་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བརྗོད་དོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་(165B)ན་འདི་ལ་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དམིགས་པ་ཡོད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ཆོས་ཡོད་པ་ནི་དམིགས་པ་དང་བཅས་པར་འགྱུར་གྱི་མེད་པ་ནི་མི་འགྱུར་རོ། །དམིགས་པ་དང་བཅས་པའི་སྔོན་རོལ་ན་དམིགས་པ་མེད་པས་དེ་ནི་དམིགས་པ་མེད་པ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལྟ་སྟེ། དཔེར་ན་ནོར་ཡོད་པ་ནི་ནོར་དང་བཅས་པ་སྟེ་ནོར་ཅན་ཞེས་བྱའོ། །འགའ་ཞིག་ཡོད་ན་ནོར་དང་བཅས་པར་འགྱུར་གྱི། མེད་ན་མི་འགྱུར་རོ། །ནོར་དང་བཅས་པའི་སྔོན་རོལ་ན་ནོར་མེད་པས་དེ་ནི་ནོར་མེད་པ་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དམིགས་པ་མེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་པའི་ཆོས་འདི་ལ་ཁྱེད་རང་གི་རྣམ་་པར་རྟོག་པས་དམིགས་པ་དང་བཅས་པར་རྟོག་པར་བྱེད་དོ། །དེ་ལ་ཁོ་བོས་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ལྟར་ཆོས་ནི་དམིགས་མེད་ན། །དམིགས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། །དེ་ལྟར་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་དྲི་བའོ། །ག་ལ་འགྱུར་ཞེས་བྱ་བ་གཏན་ཚིགས་བསྟན་པ་སྟེ། དེ་ལྟར་ཆོས་་དམིགས་པ་མེད་པར་གྲུབ་ན་ཅིའི་ཕྱིར་དོན་མེད་པའི་དམིགས་པ་ལ་རྟོག་པར་བྱེད། སྨྲས་པ། ཁྱོད་ཉིད་གཞུང་ལུགས་ཁོང་དུ་མ་ཆུད་པ་ཁོ་ནས་ལོག་པར་རྟོག་གི་།ཁོ་བོ་ནི་དམིགས་པ་ཡོད་པ་ནི་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་སྟེ་ནོར་དང་བཅས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་མི་སྨྲའོ། །དེའི་དོན་ནི་་འདི་ཡིན་ཏེ་ཆོས་གྲུབ་པ་ནི་གཞི་གང་གིས་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་དེ་ནི་དེའི་དམིགས་པ་ཡིན་ཏེ། དེས་ན་དེ་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་ཉེ་བར་སྟོན་ཏེ། །བཤད་པ། དེ་མི་འཐད་དེ། དེ་ལ་ཡང་བཤད་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་ཆོས་ནི་དམིགས་མེད་ན། །དམིགས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། ། དེ་ལྟར་ཆོས་དམིགས་པ་མེད་དེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཞིང་མངོན་པར་མ་གྲུབ་ན་དམིགས་པ་ཡོད་པར་འཐད་པར་ག་ལ་འགྱུར། ཆོས་ཀྱི་དམིགས་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་མངོན་པར་མ་གྲུབ་པ་ཁོ་ནའོ། །མངོན་པར་མ་གྲུབ་ཅིང་མེད་པ་དེ་ལ་དམིགས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། དམིགས་་པ་མེད་ན་ཇི་ལྟར་དམིགས་པས་ཆོས་སྒྲུབ་པར་བྱེད། དེའི་ཕྱིར་དམིགས་པ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ལ། ཆོས་ཀྱང་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་མ་ཡིན་པ་ཁོ་ནའོ། ། 
གཞན་དག་ན་རེ་དོན་དམ་པར་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་སྨྲས་པ་ནི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་དང། མེད་པ་དང་གཉི་གའི་བདག་ཉིད་མངོན་པར་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རྒྱུའི་མཚན་ཉིད་མི་འཐད་པས་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། ལན་བཏབ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་རྒྱུའི་རྐྱེན་གྱི་རྐྱེན་ཉིད་མི་རིགས་སོ། །དེ་ནི་དམིགས་པའི་རྐྱེན་གྱི་རྐྱེན་ཉིད་ཀྱང་ཇི་ལྟར་མ་རིགས་པ་དེ་ལྟར་དཔྱད་པར་བྱ་སྟེ། ཡིན་པའི་ཆོས་འདི་དམིགས་པ་ནི། །མེད་པ་ཁོ་ནར་ཉི་བར་བསྟན། །ཞེས་བྱ་བ་ལ། ཡིན་པའི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གྱུར་པའི་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ཆོས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རང་གི་མཚན་ཉིད་འཛིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་བྲོ་ལ་བཞག་པ་བསྟན་པའོ། །དམིགས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་དག་དམིགས་པར་བྱ་བ་ཡིན་པ་སྟེ། དམིགས་པ་ནི་གཟུང་བ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་གང་ཡིན་པའོ། །དམིགས་པ་མེད་པ་ཁོ་ན་ཞེས་བྱ་བ་ནི། དམིགས་པ་མེད་པ་ཉིད་དུའོ། །ཇི་ལྟར་དམིགས་པ་མེད་ཅེ་ན། དོན་དམ་པར་དེ་དག་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །(59B)སྐྱེ་བཞིན་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཡིན་པའི་ཆོས་འདི་དམིགས་པ་མེད་པ་ཁོ་ནར་ཉེ་བར་བསྟན་ཏོ། །དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པའི་ལུགས་རྣམ་པར་གཞག་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དམིགས་པ་གང་གིས་སྐྱེ་བ་ན། །དེར་སྣང་བ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བྱའི། ནོར་ཅན་བཞིན་དུ་དུས་གཅིག་ཁོ་ནར་འབྲེལ་པའི་ཕྱིར་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར། དེ་ལྟར་ཆོས་ནི་དམིགས་མེད་ན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་དོན་དམ་པར་དམིགས་པར་བྱེད་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འགའ་ཞིག་གིས་དམིགས་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པའི་དམིགས་པ་ཉིད་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པ་ཡང་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར། དམིགས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། །འདི་ལ་དམིགས་པ་མེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏེ། དཔེར་ན་མཚམས་མེད་པ་བྱེད་པ་ལ་མངོན་པར་རྟོགས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལྟ་ན་ཡང་གཏན་ཚིགས་དེ་ཉིད་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང། དོན་འགལ་བ་ཉིད་དོ། །གཞན་དག་ཡང་རྣམ་པར་བརྟག་པ་མཚུངས་པར་ལྟག་ཆོད་སྦྱོར་བར་བྱེད་དེ། གཟུགས་ནི་དམིགས་པ་མེད་པ་ཡིན་ཏེ། གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོར་གཏོགས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་ནི་བསྟན་བཅོས་ལས་ཀྱང་དམིགས་པ་མེད་པའི་ཆོས་རྣམས་གང་ཞེ་ན༑ གཟུགས་དང་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའོ་ཞེས་འབྱུང་བར་རིགས་ན་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ལ་དམིགས་པ་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཁས་ལེན་པ་གང་ཡིན་པས་ནི་དམིགས་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་རྣམས་གང་ཞེ་ན། འདི་ལྟ་སྟེ། སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་སོ་ཞེས་འབྱུང་བ་དེ་ཁས་ལེན་པས་མི་རིགས་སོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་གཏན་ཚིགས་སུ་བརྗོད་ན་ཡང་དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་གཟུང་བ་ནི་དམིགས་པའོ་ཞེས་དེ་དག་གི་དོན་ལ་རྟོག་ན་ཡང་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བའི་གཟུང་པ་ཉིད་འགོག་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། ཇི་སྐད་གསུངས་པའི་ཚུལ་ཉིད་ཀྱིས་དོན་དམ་པར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དམིགས་པར་བྱེད་པ་ཉིད་དུ་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་གཞན་ཡང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དེ་ལྟར་སྤྱོད་ན་གཟུགས་ལ་མི་དམིགས་སོ། །བྱང་ཆུབ་དང་ལྡན་པའི་(60A)བར་ལ་མི་དམིགས་སོ། །དེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་དམིགས་པ་མེད་དེ། གང་ལ་འདི་དག་གི་དམིགས་པར་འགྱུར་བའི་གཟུང་བའི་ཆོས་རྣམས་ལ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་འདི་ལྟར་གཟུགས་ནི་གཟུགས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་མ་ཡིན་ལ་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་ཡང་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་སྤྱོད་ཡུལ་མ་ཡིན་ནོ། །རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་སྤྱོད་ཡུལ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱིས་གཟུགས་མི་ཤེས་མི་མཐོང་ངོ། །རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་གྱིས་ཀྱང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མི་ཤེས་མི་མཐོང་ངོ༑ །གཟུགས་དང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྣམས་མི་ཤེས་མི་མཐོང་བ་གང་ཡིན་པ་འདི་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ་ཞེས་གསུངས་སོ། །དེ་ལྟར་དམིགས་པའི་རྐྱེན་ཀྱང་བརྟགས་ཟིན་ཏོ། ། 
idānīm ālambanapratyayaniṣedhārtham āha-
anālambana evāyaṃ san dharma upadiśyate |
athānālambane dharme kuta ālambanaṃ punaḥ || 10 ||
 iha sālambanadharmāḥ katame? sarvacittacaittā ity āgamāt | cittacaittā yenālambanenotpadyante yathāyogaṃ rūpādinā, sa teṣām ālambanapratyayaḥ | ayaṃ ca vidyamānānāṃ vā parikalpyeta avidyamānānāṃ vā | tatra vidyamānānāṃ nārthas tadālambanapratyayena | dharmasya hi utpattyartham ālambanaṃ parikalpyate, sa cālambanāt pūrvaṃ vidyamāna eveti | athaivam anālambane dharme svātmanā prasiddhe kim asya ālambanayogena parikalpitena, ity anālambana evāyaṃ san vidyamāno dharmaḥ cittādikaḥ kevalaṃ sālambana ity ucyate bhavadbhiḥ svamanīṣikayā, na tvasya ālambanena kaścitsaṃbandho ’sti |
athāvidyamānasyālambanaṃ parikalpyate, tad api na yuktam, anālambana evāyam ity ādi | avidyamānasya hi nāsti ālambanena yogaḥ ||
anālambana evāyaṃ san dharma upadiśyate |
bhavadbhiḥ sālambana iti vākyaśeṣaḥ |
athānālambane dharme kuta ālambanaṃ punaḥ ||
atha śabdaḥ praśne | kuta iti hetau | tenāyam arthaḥ- athaivam anālambane dharme ’sati avidyamāne bhūyaḥ kuta ālambanam? ālambanakābhāvād ālambanasyāpy abhāva ity abhiprāyaḥ | kathaṃ tarhi sālambanāś cittacaittāḥ? sāṃvṛtam etal lakṣaṇaṃ na pāramārthikam ity adoṣaḥ || 10 || 
anutpanneṣu dharmeṣu nirodho nopapadyate |
nānantaram ato yuktaṃ niruddhe pratyayaś ca kaḥ || 9 || 
如諸佛所說 真實微妙法
於此無緣法 云何有緣緣4  
chos rnams skyes pa ma yin na | | ’gag pa ’thad par mi ’gyur ro | |
de phyir de ma thag mi rigs | | ’gags (4)na rkyen yang gang zhig yin | | 
9. When no elements have originated, [their] disappearance is not possible.
Therefore it is not proper to speak of an ”immediately preceding condition”; for if something has already ceased, what cause is there for it. 
If phenomena are not born, it is invalid for there to be cessation. Therefore, an immediate [condition] is unreasonable. What, having ceased, can also be a condition? 
དེ་མ་ཐག་པ་ཇི་ལྟར་དགག་ཅེ་ན། བཤད་པ། ཆོས་རྣམས་སྐྱེས་པས་ཡིན་ན། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་མི་རེགས། །འགགས་ན་རྐྱེན་ཡང་་གང་ཞིག་ཡིན། །ཆོས་རྣམས་སྐྱེ་བར་སྟོན་པ་ན། །ཆོས་མ་སྐྱེས་པ་རྣམས་ལ་འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །སྐྱེས་པ་རྣམས་ལ་འཐད་པར་འགྱུར་བས་གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཅེས་བྱའོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འགགས་ན་རྐྱེན་དུ་བསྟན་་པ་མི་འཐད་དེ་མེད་པ་རྐྱེན་དུ་བསྟན་པར་བྱ་བ་དེ་གང་ཡིན། དེ་ནི་དེ་མ་ཐག་པ་དགག་པའོ། ། 
縁縁(3b1)者(2)如諸佛所説 眞實微妙法(3)於此無縁法 云何有縁縁(4)佛説。大乘諸法。若有色無色有形無形有漏(5)無漏有爲無爲等諸法相入於法性。一切皆(6)空無相無縁。譬如衆流入海同爲一味。實(7)法可信隨宜所説不可爲實。是故無縁(8)縁。 
འདིར་སྨྲས་པ། དངོས་པོ་གཞན་འགགས་མ་ཐག་པ་ནི་དངོས་པོ་གཞན་སྐྱེ་བའི་རྐྱེན་ཡིན་ནོ། །དེ་ནི་དེ་མ་ཐག་པ་ཞེས་བྱ་བ་(166A)སྟེ་དེ་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། ཆོས་རྣམས་སྐྱེས་པ་མ་ཡིན་ན། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་མི་རིགས། །འགགས་ན་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། །དེ་ལ་རྩ་བ་འོག་མ་གཉིས། །འགགས་ན་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། །དེ་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་མི་་རིགས། །ཞེས་བ་སྣོར་བར་བལྟ་བར་བྱའོ། །ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་འདིར་མ་སྐྱེས་པ་ལ་ལྟོས་པར་བལྟ་བར་བྱའོ། །དེ་ཡང་མ་སྐྱེས་པའི་སྒྲ་ལ་ལྟོས་ནས། འགགས་ན་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། །མ་སྐྱེས་པའི་རྐྱེན་གང་ཞིག་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བར་སྦྱར་རོ། །དེ་གཉིས་ནི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་་སྦྱར་བའི་ཕྱིར་གོ་རིམས་བཞིན་མ་བྱས་སོ། །དངོས་པོ་གཞན་འགག་མ་ཐག་པ་ནི་དངོས་པོ་གཞན་སྐྱེ་བའི་རྐྱེན་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་མི་འཐད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། ཆོས་རྣམས་སྐྱེས་པ་མ་ཡིན་ན། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འགགས་ན་རྐྱེན་་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། །འགག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མེད་པ་སྟེ། དེ་ལ་གལ་ཏེ་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་དུ་ས་བོན་འགག་པར་འགྱུར་ན་ནི་ས་བོན་འགགས་ཏེ་མེད་ན་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པ་དེའི་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། ཡང་ན་ས་བོན་འགག་པའི་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། ས་བོན་་འགགས་ཏེ་མེད་པ་ཡང་ཇི་ལྟར་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བའི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། མྱུ་གུ་མ་སྐྱེས་པའི་རྐྱེན་དུ་ས་བོན་འགག་པ་ཇི་ལྟར་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་ས་བོན་འགགས་ནས་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བར་རྟོག་ན་དེ་གཉི་ག་རྒྱུ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། རྒྱུ་མེད་པར་ནི་མི་འདོད་དོ། །སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་མྱུ་གུ་སྐྱེས་མ་་ཐག་ཏུ་ས་བོན་འགག་པར་འགྱུར་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང་དེ་མ་ཐག་འགྲུབ་སྟེ། འདི་ལྟར་མྱུ་གུ་སྐྱེས་མ་ཐག་ཏུ་ས་བོན་འགག་པའི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །བཤད་པ། དེ་ཡང་མི་འཐད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྐྱེས་ནའང་རྐྱེན་དུ་ཇི་ལྟར་འགྱུར་ཏེ། གལ་ཏེ་མྱུ་གུ་སྐྱེ་ཞིང་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་མཐར་་ཐུག་པའི་ཚེ་ས་བོན་འགག་པར་འགྱུར་ན་འགག་པ་དེའི་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན་པར་འགྱུར། མྱུ་གུ་སྐྱེ་བའི་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟ་ན་ཡང་དེ་གཉི་ག་སྔ་མ་བཞིན་དུ་རྒྱུ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་ས་བོན་འགག་བཞིན་པ་ན་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བས་དེས་ན་རྒྱུ་མེད་(166B)པའི་རྐྱེན་དུ་མི་འགྱུར་བར་སེམས་ན། དེ་ཡང་མི་རིགས་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་འགག་པ་དང་གང་སྐྱེ་བ་དེ་གཉི་ག་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མ་འགག་པའི་ཕྱིར་དང་། སྐྱེས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དངོས་པོ་གཉིས་ཡོད་ན། དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཉིད་དུ་ཇི་ལྟར་འགྱུར། སྐྱེ་བ་དང་འགག་པ་་གཉིས་དུས་གཅིག་ཏུ་རྟོག་ན་ཡང་དེ་མ་ཐག་པ་མི་འཐད་དེ། དུས་མཉམ་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་མི་རིགས། དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བརྟགས་ན་དེ་མ་ཐག་པ་མི་འཐད་དེ། དེའི་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཡོད་དོ་ཞེས་སྨྲས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་མི་འཐད་དོ། ། ཡང་ན་འདི་ནི་དོན་གཞན་ཡིན་ཏེ། འདི་ལ་དངོས་པོ་རྣམས་མ་སྐྱེས་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་སྔར་བསྒྲུབས་ཟིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་དེ་གྲུབ་པར་བྱས་ནས། །བཤད་པ། ཆོས་རྣམས་སྐྱེས་པ་མ་ཡིན་ན། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེས་པ་མ་་ཡིན་ཞིང་མེད་ན་འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། མེད་པ་ལ་ཅི་ཞིག་འགག་པར་འགྱུར། དེ་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་མི་རིགས། །དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་དངོས་པོ་འགག་པ་ཉིད་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་པ་མི་རིགས་སོ། །དེ་ནི་འགག་པར་རྟོག་ན་ཡང་དེ་མ་ཐག་པ་མི་རིགས་ཏེ། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འགགས་ན་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། སྐྱེས་ནའང་རྐྱེན་དུ་ཇི་ལྟར་འགྱུར་ཏེ། དེའི་དོན་ནི་སྔར་རྣམ་པར་བཤད་ཟིན་ཏོ། ། 
ད་ནི་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་གྱི་སྐབས་སུ་བབ་པས་དེ་བརྟག་པར་བྱའོ༑ །འདི་ལ་དོན་དམ་པར་ཆོས་ཐམས་ཅད་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བཀག་པའི་ཕྱིར་ཆོས་རྣམས་མ་སྐྱེས་སོ་ཞེས་དེ་བསྟན་ཟིན་པས་དེའི་ཕྱིར། ཆོས་རྣམས་སྐྱེས་པ་མ་ཡིན་ན། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་མགོ་གཉིས་པ་དགག་པ་བཞིན་ནོ། །དེས་ཅིར་འགྱུར་ཞེ་ན། དེ་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་མི་རིགས། །དོན་དམ་པར་ཏེ། དེ་ཉིད་དོན་དམ་པར་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དོ། །ཡང་ན་སྤྱིར་སྐྱེ་བ་ཁས་བླངས་ན་ཡང་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། འདི་ལ་དེ་མ་ཐག་པ་ནི་འདི་ཡིན་ཏེ། སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བའི་ཚོགས་འགག་པ་དེ་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཡིན་པར་འདོད་ན་དེ་ཡང་ཚོགས་སྐྱེ་བར་འདོད་པའི་རྐྱེན་ཉིད་དུ་མི་རིགས་ཏེ། འགག་པའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་འགགས་ནས་ཡུན་རིང་དུ་ལོན་པ་བཞིན་ནམ། གཟུགས་བཞིན་ནོ། །དེ་ལ་ནི། འགགས་ན་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། །དེ་ནི་རྐྱེན་དུ་མི་སྲིད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། འགགས་པས་ནི་དངོས་པོ་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་ལ་ཕན་འདོགས་པར་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཀྱང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དང། སྤྱིའི་རྐྱེན་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་དགག་པ་བསྡུ་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་སོ་སོར་ངེས་པའི་དབང་གིས་དངོས་པོ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ན་འགག་བཞིན་པས་གོ་སྐབས་འབྱེད་པས་(60B)གལ་ཏེ་དེ་ལས་གཞན་པ་འདས་པའི་སྐད་ཅིག་དག་གིས་བར་དུ་མཆོད་པའི་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཉིད་འགྲུབ་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན། གཟུགས་ཅན་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ཡུལ་ན་མི་གནས་པའི་ཕྱིར་དང། དྲུག་པོ་འདས་མ་ཐག་པ་ཡི། །རྣམ་ཤེས་གང་ཡིན་དེ་ཡིད་དེ། །ཞེས་བྱ་བས་འགགས་མ་ཐག་པའི་ཡིད་རྐྱེན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ལན་དུ་མི་རུང་ངོ། །འགག་བཞིན་པ་རྐྱེན་ཉིད་དུ་རྟོག་ན་ཡང་ཁ་ཅིག་ན་རེ། དུས་མཉམ་པའི་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་དུ་མི་རུང་ངོ་ཞེའོ། །གཞན་དག་ནི་ཚིགས་སུ་བཅད་པའི་ཕྱེད་འོག་མ། དེ་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་མི་རིགས། །འགགས་ན་རྐྱེན་ཀྱང་གང་ཞིག་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་མ་སྐྱེས་པ་ལ་ཡང་བྱ་སྟེ། ཀྱང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་འདིར་མ་སྐྱེས་པ་ལ་ལྟོས་པར་བལྟ་བར་བྱའོ། །ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་ཞིག་པ་དང། མ་སྐྱེས་པ་གཉིས་ནི་མེད་པའི་ཕྱིར་ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་འགགས་པ་དང་སྐྱེ་བ་གཉིས་རྒྱུ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་རྣམ་པར་བཤད་པ་བྱེད་དོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། གལ་ཏེ་དོན་དེ་འདོད་ན་འགགས་པའི་འགག་པ་ལ་རྒྱུ་མེད་པས་རྣམ་པར་མི་གནས་པ་དེ་ལས་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་སྐྱེ་བར་རྟོག་ན་འགག་པ་དང་སྐྱེ་བ་གཉིས་ལ་རྒྱུ་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་ལ། བཟློག་པ་ལས་ནི་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་མེད་དོ། །དེའི་ཚེ་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པ་བཟློག་པའི་ཚིག་གི་དོན་མངོན་པས་ཅིར་འགྱུར་ཞེ་ན། འགགས་པ་ནི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེ་བ་ཡང་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བའི་ཚོགས་མ་ཞིག་པའི་རྒྱུ་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སྔ་མ་ལ་ནི་གཏན་ཚིགས་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཕྱི་མ་ལ་ནི་ཕྱོགས་སྔ་མ་དང་འགལ་བའི་ཕྱིར་ཏེ། ཐམས་ཅད་ལས་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ན་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་དེས་ཀྱང་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་བསྩལ་བའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་དེ་ཉིད་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་ནམ། དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟར་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཀྱང་དཔྱད་ཟིན་ཏོ། ། 
idānīṃ samanantarapratyayaniṣedhārtham āha-
anutpanneṣu dharmeṣu nirodho nopapadyate |
nānantaram ato yuktaṃ niruddhe pratyayaś ca kaḥ || 11 ||
 tatra paścime ślokasyārdhe pādavyatyayo draṣṭavyaḥ, caśabdaś ca bhinnakramo niruddhe ceti | tenaivaṃ pāṭhaḥ- niruddhe ca pratyayaḥ kaḥ? nānantaram ato yuktam iti | ślokabandhārthaṃ tv evam uktam ||
tatra kāraṇasyānantaro nirodhaḥ kāryasyotpādapratyayaḥ samanantarapratyayalakṣaṇam | atra vicāryate- anutpanneṣu dharmeṣu kāryabhūteṣv aṅkurādiṣu nirodho nopapadyate kāraṇasya bījādeḥ | yadaitad evam , tadā kāraṇasya nirodhābhāvād aṅkurasya kaḥ samanantarapratyayaḥ? athānutpanne ’pi kārye bījanirodha iṣyate, evaṃ sati niruddha bīje abhāvībhūte aṅkurasya kaḥ pratyayaḥ? ko vā bījanirodhasya pratyaya iti | ubhayam etad ahetukam ity āha- niruddhe ca kaḥ pratyaya iti | caśabdo ’nutpannaśabdāpekṣaḥ | tena anutpanne cāṅkure bījādīnāṃ nirodhe iṣyamāṇe ’py ubhayam etad ahetukam apadyata iti nānantaram ato yuktam | atha vā | na svato nāpi parata ity ādinā utpādo niṣiddhaḥ, tam abhisaṃdhāy āha-
anutpanneṣu dharmeṣu nirodho nopapadyate |
nānantaram ato yuktam iti |
api ca |
niruddhe pratyayaś ca kaḥ ||
ity atra pūrvakam eva vyākhyānam || 11 || 
bhāvānāṃ niḥsvabhāvānāṃ na sattā vidyate yataḥ |
satīdam asmin bhavatīty etan naivopapadyate || 10 || 
諸法無自性 故無有有相
說有是事故 是事有不然 
dngos po rang bzhin med rnams kyi | | yod pa gang phyir yod min na | |
’di yod pas na ’di ’byung zhes | | bya ba ’di ni ’thad ma yin | | 
10. Since existing things which have no self-existence are not real,
It is not possible at all that: “This thing ‘becomes’ upon the existence of that other one.” 
Because the existence of essence-less things does not exist, it is incorrect to say:“When this exists, that arises.” 
བདག་པོ་ཇི་ལྟར་དགག་ཅེ་ན། བཤད་པ། དངོས་པོ་རང་བཞིན་མེད་རྣམས་ཀྱི། །ཡོད་པ་གང་ཕྱིར་ཡོད་མིན་ན། །འདི་ཡོད་པས་ན་འདི་འབྱུང་ཞེས། །བྱ་བ་དེ་ནི་འཐད་མ་ཡིན། །དངོས་་པོ་རང་བཞིན་མེད་པ་རྣམས་ཀྱི་ཡོད་པ་ཞེས་བྱ་བ་གང་གི་ཕྱིར་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་འདི་ཡོད་པས་འདི་འབྱུང་ངོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་བ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ནི་བདག་པོ་དགག་པའོ། ། 
増上縁者(9)諸法無自性 故無有有相(10)説有是事故 是事有不然(11)經説十二因縁。是事有故是事有。此則不(12)然。何以故。諸法從衆縁生故自無定性。自(13)無定性故無有有相。有相無故。何得言是(14)事有故是事有。是故無増上縁。佛隨凡夫(15)分別有無故説。 
འདིར་སྨྲས་པ། བདག་པོ་ཉིད་ནི་ཡོད་དོ། །བདག་པོའི་དངོས་པོ་ནི་བདག་པོ་ཉིད་དེ། དེ་ཡང་མདོར་བསྡུ་ན་གང་ཡོད་ན་གང་འབྱུང་བ་དང་། གང་མེད་ན་གང་མི་འབྱུང་་བ་དེ་ནི་དེའི་བདག་པོ་ཉིད་དོ། །བཤད་པ། དངོས་པོ་རང་བཞིན་མེད་རྣམས་ཀྱི། །ཡོད་པ་གང་ཕྱིར་ཡོད་མི་མན། །འདི་ཡོད་པས་ན་འདི་འབྱུང་ཞེས། །བྱ་བ་དེ་ནི་འཐད་མ་ཡིན། འདི་ལ་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་མེད་པ་ཉིད་ནི་སྔར་ཡང་ཀུན་ཏུ་བསྟན་ཅིང་ཕྱིས་ཀྱང་རྒྱ་ཆེར་སྟོན་་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་བྱས་ནས་དངོས་པོ་རང་བཞིན་མེད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཞེས་བྱ་བ་གསུངས་སོ། །ཇི་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རང་བཞིན་མེད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཡོད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཡོད་པའི་དངོས་པོ་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་གང་ཡོད་ན་འདི་ཡོད་པས་ཞེས་བརྗོད་པར་ནུས་པའི་དངོས་(167A)པོ་དེ་ཉིད་མེད་དོ། །འདི་ཡོད་པས་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལ་མེད་ན་འདི་འབྱུང་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་པར་ག་ལ་འགྱུར། འདི་ཡོད་པས་འདི་འབྱུང་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལ་མི་འཐད་ན་གང་གི་བདག་པོ་ཉིད་དུ་ཇི་ཞིག་འགྱུར། དེའི་ཕྱིར་བདག་པོ་ཉིད་ཀྱང་མི་འཐད་དོ། ། 
ད་ནི་བདག་པོའི་རྐྱེན་གྱི་སྐབས་སུ་བབ་པས་དེ་དཔྱད་པར་བྱའོ། །ཁྱེད་ནི་གང་ཡོད་ན་གང་འབྱུང་བ་དེ་བདག་པོར་འདོད་དོ། །འདིར་ཁོ་བོ་ཅག་གི་ཕྱོགས་ལ་ནི་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་མེད་པར་བསྟན་པས་དངོས་པོ་རྣམས་རང་གི་བདག་ཉིད་མ་ཐོབ་ཅིང། སྒྱུ་མ་(61A)བཞིན་དུ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་པ་དེའི་ཕྱིར་འདི་ལྟར། དངོས་པོ་རང་བཞིན་མེད་རྣམས་ཀྱི། །ཡོད་པ་གང་ཕྱིར་ཡོད་མིན་ན། །ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནའོ། །དོན་དམ་པ་འབའ་ཞིག་ཏུ་ཡང་མ་ཟད་ཀྱི། ཇི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་སྟེ། རྒྱུ་ཉི་ཚེ་ཡོད་དུ་ཟིན་ཀྱང་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར། འདི་ཡོད་པས་ནི་འདི་འབྱུང་ཞེས། །བྱ་བ་དེ་ནི་འཐད་མ་ཡིན། །དེའི་ཕྱིར་ཁྱེད་ལ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་སྐྱོན་དེ་ཉིད་རྗེས་སུ་འབྲང་ངོ། །གང་དག་དེ་དག་ཡོད་པར་སྟོན་པ་ན་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་དེ་ལྟར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ནི་ཞི་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ་ཞེ་ན། དེ་དག་གི་དཔེའི་སྐྱོན་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །འདུས་བྱས་མི་རྟག་པ་ལ་སོགས་པའི་ཉེས་པས་སྐྱོན་ཆགས་པ་ལས་འདུན་པ་བཟློག་ནས། དེ་ལ་ཉེ་བར་འདུན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ནི་ཞི་བར་བསྟན་པ་ཡང་ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པར་གཏོགས་པ་ཡིན་གྱི། དོན་དམ་པར་དེ་ཡོད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་རྣམ་པར་རྟོག་པས་སྒྲོ་བཏགས་ནས། གདུལ་བའི་སྐྱེ་བོ་ཆོས་ཟབ་མོ་ལ་མོས་པ་རྣམས་ཡང་དག་པར་དབུགས་དབྱུང་བའི་ཕྱིར་ཞི་བ་ལ་སོགས་པའི་ཡོན་ཏན་དག་གིས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡང་དག་པར་བསྔགས་པ་མཛད་པ་ཡང་ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དམ་པར་ནི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡང་ཡོད་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་པས་གཏན་ཚིགས་མ་གྲུབ་སྟེ། དེ་མེད་པས་འདོད་པའི་དོན་མི་འགྲུབ་བོ། །དེ་ལྟར་རྐྱེན་ཉིད་བཀག་ཏུ་ཟིན་ཀྱང། ཡང་གཞན་དག་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དེ། དོན་དམ་པར་མིག་ལ་སོགས་པ་ནང་གི་སྐྱེ་མཆད་དག་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་རྐྱེན་རྣམས་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་རྣམས་ཀྱི་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མྱུ་གུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་རྐྱེན་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་རྐྱེན་ཡང་མེད་དེ། དཔེར་ན་རུས་སྦལ་གྱི་སྤུའི་གོས་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་དག་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་དྲི་བར་བྱ་སྟེ། ཅི་ཁྱེད་ཀྱི་རྐྱེན་སོ་སོ་བ་དང་འདུས་པ་དག་ལ་འབྲས་བུའི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་དམ། འོན་ཏེ་མེད། དེ་ལས་ཅིར་འགྱུར། གལ་ཏེ་ཡོད་ན་ཕྱོགས་དེའི་ལན་ནི། ཡོད་ན་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། །ཞེས་ལན་བཏབ་ཟིན་ཏོ། །ཇི་སྟེ་མེད་ན་དེའི་ལན་ཡང། །མེད་ན་གང་གིས་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། །ཞེས་ལན་བཏབ་ཟིན་ཏོ། ། 
idānīm adhipatipratyayasvarūpaniṣedhārtham āha- bījādīnāṃ
bhāvānāṃ niḥsvabhāvānāṃ na sattā vidyate yataḥ |
satīdam asmin bhavatīty etan naivopapadyate || 12 ||
 iha yasmin sati yad bhavati, tattasya ādhipateyam ity adhipatipratyayalakṣaṇam | bhāvānāṃ ca pratītyasamutpannatvāt svabhāvābhāve kutas tada yad asminn iti kāraṇatvena vyapadiśyate, kutas tad yad idam iti kāryatvena? tasmān nāsti lakṣaṇato ’pi pratyayasiddhiḥ || 12 || 
na ca vyastasamasteṣu pratyayeṣv asti tat phalam |
pratyayebhyaḥ kathaṃ tac ca bhaven na pratyayeṣu yat || 11 || 
略廣因緣中 求果不可得
因緣中若無 云何從緣出 
rkyen rnams so so ’dus pa la | | ’bras bu de ni med pa nyid | |
rkyen (5)rnams la ni gang med pa | | de ni rkyen las ji ltar skye | | 
11. The product does not reside in the conditioning causes, individually or collectively,
So how can that which does not reside in the conditioning cause result from conditioning causes? 
There is no effect at all in the conditions individually or together. How can that which is not in the conditions itself be born from conditions? 
དེ་ལྟར་རྐྱེན་དེ་དག་སྤྱི་དང་སོ་སོར་བཀག་པས། རྐྱེན་རྣམས་སོ་སོ་འདུས་པ་ལས། །འབྲས་བུ་དེ་ནི་མེད་་པ་ཉིད། །རྐྱེན་རྣམས་ལ་ནི་གང་མེད་པ། །དེ་ནི་རྐྱེན་ལས་ཇི་ལྟར་སྐྱེ། །རྐྱེན་རྣམས་སོ་སོ་དང་འདས་པ་དག་ལ་འབྲས་བུ་དེ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན། རྐྱེན་རྣམས་སོ་སོ་དང་འདུས་པ་དག་ལ་མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་རྐྱེན་ལས་སྐྱེ་བར་མི་རིགས་སོ། ། 
復次(16)略廣因縁中 求果不可得(17)因縁中若無 云何從縁出(18)略者。於和合因縁中無果。廣者。於一一縁(19)中亦無果。若略廣因縁中無果。云何言果(20)從因縁出。 
འདིར་་སྨྲས་པ། རྐྱེན་གྱི་དངོས་པོ་རྣམས་འདི་ལྟར་གྲུབ་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་སྨྲ་བར་མི་ནུས་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་རྐྱེན་རྣམས་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་དག་ལས་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ན་ས་བོན་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་རྣམས་ལས་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བར་་མཐོང་སྟེ། དེའི་ཕྱིར་དེ་དག་ལས་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བར་མཐོང་ནས་འབྲས་བུའི་རྐྱེན་ནི་འདི་དག་གོ་ཞེས་བྱ་བར་ཤེས་སོ། །བཤད་པ། རྐྱེན་རྣམས་སོ་སོ་འདུས་པ་ལས། །འབྲས་བུ་དེ་ནི་མེད་པ་ཉིད། །རྐྱེན་རྣམས་ལ་ནི་གང་མེད་པ། །དེ་ནི་རྐྱེན་ལས་ཇི་ལྟར་སྐྱེ། །ཉིད་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ཁོ་ན་ཞེས་་བྱ་བའི་དོན་ཏོ། །སོ་སོ་བདག་ལ་ཡང་མེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ལ། འདུས་པ་དག་ལ་ཡང་མེད་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེས་བྱའོ། །ཁྱོད་ཀྱིས་རྐྱེན་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བར་བསྟན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་མི་འཐད་ན། རྐྱེན་འགྲུབ་པར་ག་ལ་འགྱུར་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། གང་གི་ཕྱིར་རྐྱེན་རྣམས་་སོ་སོ་བ་དང་འདུས་པ་ལ་འབྲས་བུ་དེ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། རྐྱེན་རྣམས་སོ་སོ་བ་དང་འདུས་པ་ལ་མེད་པ་ཉིད་གང་ཡིན་པ་དེ་ཇི་ལྟར་དེ་དག་ལས་སྐྱེ་བར་འགྱུར། འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱིས་རྐྱེན་འགྲུབ་པར་ག་ལ་འགྱུར། དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་རྐྱེན་རྣམས་ལས་འབྲས་བུ་ཡོད་་པ་ཁོ་ནར་སེམས་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང་རྐྱེན་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལྟར་ཡོད་པ་ལ་རྐྱེན་གྱིས་བྱ་བ་མེད་དེ་སྐྱེས་ཟིན་པ་ཡང་སྐྱེད་མི་དགོས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་གཞན་ཡང་གལ་ཏེ་རྐྱེན་རྣམས་ལ་འབྲས་བུ་དེ་ཡོད་པར་གྱུར་ན། རྐྱེན་དུ་མའི་འབྲས་བུ་གང་ཡིན་པ་དེ་རྐྱེན་རེ་རེ་ལ་ཡོངས་སུ་་རྫོགས་པར་ཡོད་པའམ། ཆ་ཤས་ཅིག་ཡོད་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་གལ་ཏེ་རེ་རེ་ལ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ཡོད་པར་བརྟགས་ན་ནི་རྐྱེན་དུ་མར་མི་འགྱུར་ཏེ། རེ་རེ་ལ་ཡང་ཡོད་པའི་ཕྱིར་མི་ལྟོས་པར་རེ་རེ་ལས་ཀྱང་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་རྐྱེན་རྣམས་ལ་(167B)འབྲས་བུའི་ཆ་ཤས་ཡོད་པར་བརྟགས་ན་ནི། དེ་ལྟ་ན་ཡང་མི་ལྟོས་པར་རེ་རེ་ལས་འབྲས་བུའི་ཆ་ཤས་སྐྱེ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་རྐྱེན་རྣམས་སོ་སོ་བ་དང་འདུས་པ་ལ་འབྲས་བུ་དེ་ཡོད་པར་མི་འཐད་དོ། ། 
འོན་(61B)གང་གི་ཚེ། རྐྱེན་རྣམས་སོ་སོ་འདུས་པ་ལ། །འབྲས་བུ་དེ་ནི་མེད་པ་ཉིད། །དེའི་ཚེ། རྐྱེན་རྣམས་ལ་ནི་གང་མེད་པ། །དེ་ནི་རྐྱེན་ལས་ཇི་ལྟར་སྐྱེ། །དོན་དམ་པར་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ན་སྟེ། རྐྱེན་རྣམས་ལ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །རྒྱུ་སྤུན་དག་ལས་ཞོ་ཇི་ལྟར་འབྱུང་སྟེ་དེ་དག་ལ་ཞོ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 
atrāha- tantvādibhyaḥ paṭādikam upalabhya paṭādes tantvādayaḥ pratyayā iti | ucyate paṭādiphalapravṛttir eva svarūpato nāsti, kutaḥ pratyayānāṃ pratyayatvaṃ setsyati? yathā ca paṭādiphalapravṛttir asatī, tathā pratipādayann āha-
na ca vyastasamasteṣu pratyayeṣv asti tatphalam |
pratyayebhyaḥ kathaṃ tac ca bhaven na pratyayeṣu yat || 13 ||
 tatra vyasteṣu tantuturīvematasaraśalākādiṣu pratyayeṣu paṭo nāsti, tatrānupalabhyamānatvāt kāraṇabahutvāc ca kāryabahutvaprasaṅgāt | samuditeṣv api tantvādiṣu nāsti paṭaḥ, pratyekam avayaveṣv avidyamānatvāt, ekasya kāryasya khaṇḍaśa utpattiprasaṅgāt | tasmāt phalābhāvān na santi pratyayāḥ svabhāvata iti || 13 || 
athāsad api tat tebhyaḥ pratyayebhyaḥ pravartate |
apratyayebhyo ’pi kasmān nābhipravartate phalam || 12 || 
若謂緣無果 而從緣中出
是果何不從 非緣中而出 
ci ste de ni med par yang | | rkyen de dag las skye ’gyur na | |
rkyen ma yin pa dag las kyang | | ci yi phyir na skye mi ’gyur | | 
12. Then the “non-real” would result from those conditioning-causes.
Why then would a product not proceed also from non-causes? 
If, although the effect is not there, it is born from those conditions, why is an effect not born from what are not its conditions? 
ཅི་སྟེ་དེ་ནི་མེད་པར་ཡང་། །རྐྱེན་དེ་དག་ལས་སྐྱེ་(35A)འགྱུར་ན། །རྐྱེན་མིན་ལས་ཀྱང་འབྲས་བུ་ནི། །ཅི་ཡི་ཕྱིར་ན་སྐྱེ་མི་འགྱུར། །ཅི་སྟེ་འབྲས་བུ་དེ་མེད་པར་ཡང་རྐྱེན་རྣམས་ལས་སྐྱེ་བར་སེམས་ན། འོ་ན་དེ་མེད་པར་འདྲ་བ་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་ལས་ཀྱང་ཅིའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར། 
復次(21)若謂縁無果 而從縁中出(22)是果何不從 非縁中而出(23)若因縁中求果不可得。何故不從非縁出。(24)如泥中無瓶。何故不從乳中出。 
ཅི་སྟེ་རྐྱེན་རྣམས་ལ་འབྲས་བུ་མེད་ཀྱང་རྐྱེན་རྣམས་་ལས་སྐྱེ་སྟེ། འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་ལ་ལྟོས་ནས་ཁོ་བོའི་རྐྱེན་རབ་ཏུ་འགྲུབ་བོ་སྙམ་དུ་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། ཅི་སྟེ་དེ་ནི་མེད་པར་ཡང་། །རྐྱེན་དེ་དག་ལས་སྐྱེ་འགྱུར་ན། །རྐྱེན་མིན་ལས་ཀྱང་འབྲས་བུ་ནི། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན་སྐྱེ་མི་འགྱུར། །འདི་ལ་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་ལས་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་་མ་ཡིན་པའི་བྱེ་བྲག་ཏུ་འགྱུར་ན། འབྲས་བུ་དེ་ཡང་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་ལ་མེད་དོ། །དེ་དག་ལ་མེད་བཞིན་དུ་གལ་ཏེ་རྐྱེན་རྣམས་ལས་འབྲས་བུ་སྐྱེ་ན་ནི་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ལས་ཀྱང་ཅིའི་ཕྱིར་མི་སྐྱེ་སྟེ། འདི་ལྟར་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ལ་འབྲས་བུ་མེད་པར་མཚུངས་་པ་ལས། རྐྱེན་རྣམས་ལས་ནི་འབྲས་བུ་སྐྱེ་ལ་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ལས་ནི་མི་སྐྱེ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་ཡིད་ལ་བསམས་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་མི་འཐད་དེ། འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་མེད་ན་རྐྱེན་འགྲུབ་པར་ག་ལ་འགྱུར། 
ཇི་སྟེ་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་ལས་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་མེད་བཞིན་དུ་ཡང་སྐྱེ་བ་ཐ་སྙད་ཀྱི་ཡན་ལག་ཏུ་གྱུར་པ་བྱིས་པའི་བློ་ཅན་སྤྱིའི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་གྱུར་པ་མཐོང་ནས་དོན་དམ་པར་ཡང་མིག་ལ་སོགས་པ་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེ་བར་འདོད་དོ་ཞེ་ན་དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ༑ ཇི་སྟེ་དེ་ནི་མེད་པར་ཡང། །རྐྱེན་དེ་དག་ལས་སྐྱེ་འགྱུར་ན། །འོ་ན་ལྟ། རྐྱེན་མིན་ལས་ཀྱང་འབྲས་བུ་ནི། །ཅི་ཡི་ཕྱིར་ན་སྐྱེ་མི་འགྱུར། །དེས་ན་འདི་ལ་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་ལས་འབྲས་བུ་མེད་པ་མི་སྐྱེ་བ་བཞིན་དུ། རྐྱེན་རྣམས་ལས་ཀྱང་མི་སྐྱེ་བར་ངེས་ཏེ་དཔེར་ན་གལ་ཏེ་སྒྲ་བྱས་པ་རྟག་ན་བུམ་པ་བྱས་པ་ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་མི་རྟག་ཅེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ། །དེ་སྐད་སྨྲས་ན་སྒྲ་ནི་མི་རྟག་སྟེ། །བྱས་པའི་ཕྱིར་བུམ་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་དེ་རྟོགས་པར་འགྱུར་རོ། །དེས་ན་འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་མྱུ་གུས་སྟོང་པའི་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་ལས་དེ་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་དེ༑ འབྲས་བུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཞོ་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། དོན་དམ་པར་ནང་གི་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རྐྱེན་རྣམས་ཡོད་པ་ཁོ་ནར་བཟུང་སྟེ། དེ་དག་ལས་བྱུང་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་དག་ལས་གྱུར་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །གྱུར་པ་ལ་བྱུང་བ་ཞེས་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་ནི་འཇིམ་པ་ལས་བྱུང་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། ། 
athāsad api tat tebhyaḥ pratyayebhyaḥ pravartate |
 ity abhiprāyaḥ syāt-
apratyayebhyo ’pi kasmāt phalaṃ nābhipravartate || 14 ||
 apratyayeṣv api nāsti phalam iti | apratyayebhyo ’pi vīraṇādibhyaḥ kasmān nābhipravartate paṭa iti nāsti phalapravṛttiḥ svarūpataḥ || 14 || 
phalaṃ ca pratyayamayaṃ pratyayāś cāsvayaṃmayāḥ |
phalam asvamayebhyo yat tat pratyayamayaṃ katham || 13 || 
若果從緣生 是緣無自性
從無自性生 何得從緣生 
’bras bu rkyen gyi rang bzhin na | | rkyen rnams bdag gi rang (2b1)bzhin min | |
bdag dngos min las ’bras bu gang | | de ni ji ltar rkyen rang bzhin | | 
13. On the one hand, the product [consists in its] conditioning causes; on the other hand, the causes do not consist of themselves.
How can a product [resulting] from [conditioning causes] not consisting of themselves be consisting of those causes? 
Effects [are of] the nature of conditions. Conditions do not have own nature. How can those effects of what does not have own nature [be of] the nature of conditions? 
འདིར་སྨྲས་པ། ཁྱོད་ཀྱིས་་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ཞེས་བརྗོད་པ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་ཡིན་ན། །རྐྱེན་རྣམས་རང་ལས་བྱུང་མ་ཡིན། །རང་བྱུང་མིན་ལས་འབྲས་བུ་གང་། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་ལས་བྱུང་། ། 
復次(25)若果從縁生 是縁無自性(26)從無自性生 何得從縁生 
འདིར་སྨྲས་པ། རྐྱེན་རྣམས་ལ་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང་་མེད་པའི་རྐྱེན་རྣམས་ལས་སྐྱེའོ། །ཞེས་ནི་མི་སྨྲའོ། །འབྲས་བུ་ནི་རྐྱེན་རྣམས་ལས་གྱུར་པའི་རྐྱེན་གྱི་བདག་ཉིད་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སྨྲའོ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ནི་སྣམ་བུ་ནི་རྒྱུ་སྤུན་གྱི་བདག་ཉིད་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་པས། རྒྱུ་སྤུན་དག་ནི་སྣམ་བུའི་རྐྱེན་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་ཡིན་ནོ། །རྐྱེན་རྣམས་རང་ལས་བྱུང་མ་ཡིན། །རང་བྱུང་མིན་ལས་འབྲས་བུ་གང་། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་ལས་བྱུང་། །འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་གྱུར་པ་རྐྱེན་གྱི་བདག་ཉིད་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པར་བརྟགས་ན། རྐྱེན་དེ་རྣམས་ནི་རང་ལས་གྱུར་པ་མ་་ཡིན། རང་ཉིད་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་མ་ཡིན། རང་ཉིད་བདག་ཉིད་མ་ཡིན། རང་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཡིན་ནོ། །རྐྱེན་རང་ལས་གྱུར་པ་མ་ཡིན་པ། རང་ཉིད་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་མ་ཡིན་པ། རང་གི་བདག་ཉིད་མ་ཡིན་པ། རང་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་དེ་དག་(168A)ལས་འབྲས་བུ་བྱུང་བར་རྟོག་ན་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བར་ཉེ་བར་བརྟགས་ན། འདི་ལྟར་གལ་ཏེ་རྒྱུ་སྤུན་དག་རང་ཉིད་རབ་ཏུ་གྲུབ་ན་ནི་རང་ལས་བྱུང་བར་ཡང་འགྱུར་བས། དེས་ན་སྣམ་བུ་རྒྱུ་སྤུན་དག་ལས་བྱུང་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་འཐད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། གང་གི་་ཚེ་རྒྱུ་དག་རང་ཉིད་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པ་རང་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་སྟེ། རྒྱུ་དག་ལས་གྱུར་པ་རྒྱུ་དག་གི་བདག་ཉིད་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་པ་དེའི་ཚེ། སྣམ་བུ་རྒྱུ་སྤུན་དག་ལས་བྱུང་ངོ ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་འཐད་པར་འགྱུར། སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྷས་ཀྱང་། །སྣམ་བུ་་རྒྱུ་ལས་གྲུབ་ཡིན་ན། །རྒྱུ་ཡང་གཞན་ལས་གྲུབ་པ་ཡིན། །གང་ལ་རང་ལས་གྲུབ་མེད་པ། །དེ་ཡིས་གཞན་ནི་ཇི་ལྟར་བསྐྱེད། །ཅེས་གསུངས་སོ། ། 
འདིར་བཤད་པ། འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་ཡིན་ན། །རྐྱེན་ལས་གྱུར་པ་ཡིན་ནའོ། །རྐྱེན་རྣམས་རང་ལས་བྱུང་མ་ཡིན། །རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ངོ་བོ་ཉིད་ལ་བྱུང་བ་ཞེས་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བྲམ་ཟེའི་སྙིང་ནི་མར་ལས་བྱུང་བ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ། །རྐྱེན་རྣམས་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དེ་ལྟར་ནི་སྔར་བསྟན་ཟིན་པ་དེའི་ཕྱིར། རང་བྱུང་མིན་ལས་འབྲས་བུ་གང། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་ལས་བྱུང། །དོན་དམ་པར་འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་(62A)མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། ། 
atrāha- yadi anyat phalaṃ syād anye ca pratyayāḥ, tadā kiṃ pratyayeṣu phalam asti nāstīti cintā syāt | nāsti tu vyatiriktaṃ phalam, kiṃ tarhi pratyayamayam eveti? ucyate-
phalaṃ ca pratyayamayaṃ pratyayāś cāsvayaṃmayāḥ |
phalam asvamayebhyo yat tat pratyayamayaṃ katham || 15 ||
 yadi pratyayam ayaṃ pratyayavikāraḥ phalam iti vyavasthāpyate, tad ayuktam | yasmāt te ’pi pratyayā asvayaṃ mayā apratyayasvabhāvā ity arthaḥ | tantumayo hi paṭa ity ucyate | syāt paṭo yadi tantava eva (pp_31) svabhāvasiddhāḥ syuḥ | te hi aṃśumayā aṃśuvikārā na svabhāvasiddhāḥ | tataś ca tebhyo ’svayaṃmayebhyo ’svabhāvebhyo yatphalaṃ paṭākhyam, tat kathaṃ tantumayaṃ bhaviṣyati? yathoktam-
paṭaḥ kāraṇataḥ siddhaḥ siddhaṃ kāraṇam anyataḥ | siddhir yasya svato nāsto tadanyaj janayet katham || iti || 15 || 
tasmān na pratyayamayaṃ nāpratyayamayaṃ phalam |
saṃvidyate phalābhāvāt pratyayāpratyayāḥ kutaḥ || 14 || 
果不從緣生 不從非緣生
以果無有故 緣非緣亦無 
de phyir rkyen gyi rang bzhin min | | rkyen min rang bzhin ’bras bu ni | |
yod min ’bras bu med pas na | | rkyen min rkyen du ga la ’gyur | | 
14. Therefore, that product does not consist in those causes; [yet] it is agreed that a product does not consist of non-causes.
How [can there be] a conditioning cause or non-cause when a product is not produced? 
Therefore, [it does] not have the nature of conditions, nor is there an effect with the nature of non-conditions. Since there is no effect, what could [be its] non-conditions or conditions? 
དེ་ཕྱིར་རྐྱེན་ལས་བྱུང་མ་ཡིན། །རྐྱེན་མིན་་ལས་བྱུང་འབྲས་བུ་ནི། །ཡོད་མིན་འབྲས་བུ་མེད་པས་ན། །རྐྱེན་མིན་རྐྱེན་དུ་ག་ལ་འགྱུར། །ཁྱོད་ཀྱིས་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་ཡོད་དོ་ཞེས་སྨྲས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། འདི་ལ་ཁྱོད་ཀྱིས་སྔར་འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལྟར་བསམས་པ་་དེ་ལ་རིགས་པས་རབ་ཏུ་བརྟགས་ན། རྐྱེན་རྣམས་ནི་འབྲས་བུ་དང་འདྲ་བ་ཁོ་ནར་རང་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །རྐྱེན་རང་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་དག་ལས་འབྲས་བུ་གང་བྱུང་བ་དེ་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་ཞེས་བྱ་བ་རིགས། དེ་ལྟ་བས་ན་འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་ཡང་མེད་ལ། རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་་ལས་བྱུང་བ་ཡང་མེད་དོ། །འབྲས་བུ་མེད་བས་ན་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དང་། རྐྱེན་དག་ཀྱང་འབྲས་བུ་དང་འདྲ་བ་ཁོ་ནར་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སྨིག་རྒྱུ་བཞིན་ནོ། ། 
(27)果不從縁生 不從非縁生(28)以果無有故 縁非縁亦無(29)果從衆縁生。是縁無自性。若無自性則無(3c1)法。無法何能生。是故果不從縁生。不從(2)非縁生者。破縁故説非縁。實無非縁法。是(3)故不從非縁生。若不從二生。是則無果。(4)無果故縁非縁亦無 
དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་རྐྱེན་རྣམས་རང་ཉིད་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་རང་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་ཞིང་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ། དེའི་ཕྱིར་རྐྱེན་བྱུང་མ་ཡིན། འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་འབྲས་བུ་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ལས་བྱུང་བར་སེམས་ན། བཤད་པ། རྐྱེན་མིན་ལས་བྱུང་འབྲས་བུ་ནི། །ཡོད་མིན། གང་གི་ཚེ་སྣམ་བུ་རྒྱུ་སྤུན་ལས་བྱུང་བར་མི་འཐད་པ་དེའི་ཚེ་སྣམ་བུ་རྩི་རྐྱང་ལས་བྱུང་ངོ་། །ཞེས་བྱ་བ་འཇིག་རྟེན་་དང་འགལ་བ་འདི་ཇི་ལྟར་འཐད་པར་འགྱུར། དེའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡང་མེད་དོ། །སྨྲས་པ། རྐྱེན་རྣམས་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ངེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ངེས་པ་མཐོང་སྟེ། འབྲུ་དག་་ལས་འབྲུ་མར་ཁོ་ན་འབྱུང་གི་མར་མི་འབྱུང་ངོ་། །ཞོ་ལས་ནི་མར་ཁོ་ན་འབྱུང་གི་འབྲུ་མར་མི་འབྱུང་ངོ་། །བྱེ་མ་དག་ལས་ནི་དེ་གཉི་ག་མི་འབྱུང་ངོ་། །འདི་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་འདི་དག་ནི་འདིའི་རྐྱེན་ཡིན་ནོ། །འདི་དག་ནི་འདིའི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་རྐྱེན་འགྲུབ་་པོ། །བཤད་པ། འབྲས་བུ་མེད་པས་ན། །རྐྱན་མིན་རྐྱེན་དུ་ག་ལ་འགྱུར། །འདི་ལ་ཁྱོད་ཀྱིས་འབྲུ་མ་རལ་སོགས་པ་འབྲས་བུ་འབྱུང་བ་དང་། མི་འབྱུང་བ་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པར་ངེས་པའི་རྒྱུར་སྨྲས་པ་ནི་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་མི་འཐད་དོ་ཞེས་སྔར་བསྟན་ཟིན་ཏེ། འབྲས་བུ་དེ་མེད་ན་(168B)འདི་དག་ནི་འདིའི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་དག་ནི་འདིའི་རྐྱེན་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་པར་གལ་འགྱུར། འབྲས་བུ་ལ་ལྟོས་ནས་དེ་གཉིས་སུ་འགྱུར་ན་འབྲས་བུ་དེ་ཡང་མེད་དོ། །འབྲས་བུ་མེད་པས་ན་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དང་རྐྱེན་དུ་ག་ལ་འགྱུར། དེ་ལྟར་བས་ན་འབྲས་བུ་ཡང་མི་་འཐད་ལ་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་ཀྱང་མེད་དོ། །འབྲས་བུ་དང་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་མེད་པས་སྐྱེ་བར་བརྗོད་པ་ནི་ཐ་སྙད་ཙམ་དུ་གྲུབ་པོ། ། 
དཔེར་ན་གལ་ཏེ་བ་རཱ་ཏ་གཞོན་ནུ་ནས་ཚངས་པར་སྤྱོད་པ་ཡིན་ན་བྷ་བ་ར་ཏ་ཇི་ལྟར་དེའི་བུ་ཡིན་ཞེས་ཟེར་བ་ལྟ་བུ་སྟེ། སྒྱུ་མ་མཁན་གྱིས་སྤྲུལ་པའི་འཇིམ་པའི་གོང་བུ་དེའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་པ་ལས་སྐྱེས་པའི་བུམ་པ་ནི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཐ་སྙད་དུ་ཡང། དེ་ལས་གྱུར་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་རྟོགས་པར་མི་བཟོད་པས། དེ་ཕྱིར་རྐྱེན་ལས་བྱུང་མ་ཡིན། །དེའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །དེས་ན་དཔེ་མེད་དེ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་མ་ཚང་བའི་ཕྱིར་སྔ་མ་བཞིན་དུ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དམ་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །འདིར་གཞན་གྱིས་སུན་ཕྱུང་བའི་དོན་སྒྲོ་བཏགས་ནས་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་མེད་པས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པར་བསྟན་དུ་ཟིན་ཀྱང། འབྲས་བུ་ནི་འབྲས་བུའི་ངོ་བོ་ཉིད་མི་འདོར་བས་དེ་མ་བཀག་པའི་ཕྱིར་གཞན་གྱིས་ཀྱང་བརྗོད་པར་ནུས་ཏེ་དོན་དམ་པར་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱི་རྐྱེན་རྣམས་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། འབྲས་བུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། རྐྱེན་མིན་ལས་བྱུང་འབྲས་བུ་ནི། །ཡོད་མིན། རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ལས་གྱུར་པའི་འབྲས་བུ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་རྟོགས་པར་མི་ནུས་ན། དོན་དམ་པར་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོས། འདིར་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་དོན་དམ་པར་རྐྱེན་རྣམས་རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་ན། འོ་ན་ནི་རྐྱེན་རྣམས་རྐྱེན་མ་ཡིན་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་མི་སྟོང་པར་ཁས་བླངས་པ་ཡིན་པས་དེས་ན་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་གྲུབ་པས་འདོད་པ་འགྲུབ་བོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། ཁོ་བོ་ཅག་གིས་རྐྱེན་མ་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དགག་པ་ཙམ་བསྟན་པ་ཡིན་ཏེ། མེད་པར་དགག་པའི་དོན་གྱི་དགག་པ་ཡོངས་སུ་བཟུང་བའི་ཕྱིར་རྐྱེན་མ་ཡིན་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་མི་སྟོན་ཏོ། །སྦྱོར་བ་རྣམ་པར་དབྱེ་བ་བྱས་ནས་རྐྱེན་མིན་ཞེས་བྱ་བ་དང། རྐྱེན་དུ་ག་ལ་འགྱུར་ཞེས་བྱ་བ་བཤད་དེ། རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་རྣམས་རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །ཡང་ན་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་ཚུལ་གྱིས་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང། མེད་པ་སྐྱེ་བ་བསྩལ་པས། དེའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་མེད་པས་ན། །རྐྱེན་མིན་རྐྱེན་དུ་ག་ལ་འགྱུར། །དེའི་བདག་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་རྐྱེན་འཐད་པ་མེད་པ་རྣམས་རྐྱེན་དུ་ག་ལ་འགྱུར་ཏེ། མི་འགྱུར་བ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་(62B)དེའི་བློ་དང་སྒྲ་འཇུག་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཅན་དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །འདིར། རྐྱེན་རྣམ་བཞི་སྟེ་རྒྱུ་དང་ནི། །དམིགས་པ་དང་ནི་དེ་མ་ཐག་བདག་པོ་ཡང་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བ་མན་ཆད་གཞན་གྱིས་སྨྲས་པའི་རྐྱེན་རྣམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དང། བྱེ་བྲག་བསྩལ་བའི་དབང་གིས་དེ་མཇུག་བསྡུས་ཏེ། འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་སྐྱེ་བ་མེད་པ་བསྟན་པ་ཡིན་པས། དེའི་ཕྱིར་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཁུང། གང་ཞིག་རྐྱེན་ལས་སྐྱེ་བ་དེ་མ་སྐྱེས། །དེ་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྐྱེ་བ་མེད། །གང་ཞིག་རྐྱེན་ལ་ལྟོས་པ་དེ་སྟོང་གསུངས། །གང་གིས་སྟོང་ཉིད་ཤེས་ཏེ་བག་ཡོད་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། གང་ལ་ཅུང་ཟད་སྐྱེ་མེད་ཅིང། །འགག་པའང་ཅུང་ཟད་ཡོད་མིན་པ། །འགྲོ་བ་དབེན་མཐོང་དེ་ལ་ནི། །ཡོད་པ་ཉིད་དང་མེད་ཉིད་མེད། །ཅེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་རྟག་ཏུ་སྐྱེ་མེད་ཆོས། །ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་བདེ་བར་གཤེགས་དང་འདྲ། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་འཇམ་དཔལ་དེའི་ཕྱིར། ཁྱོད་ཀྱིས་རྣམ་གྲངས་དེས་ཀྱང་འདི་ལྟར་རིག་པར་བྱ་སྟེ། སྐྱེ་བ་མེད་པ་དང་འགག་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཚིག་བླ་དགས་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་དང༑ དེ་བཞིན་དུ་གང་དུ་སྲེད་པ་ཐམས་ཅད་འགག་པ་དེ་ནི་སྐྱེ་བ་མེད་པའོ། །གང་སྐྱེ་བ་མེད་པ་དེ་ནི་བྱང་ཆུབ་བོ། །འཇིག་རྟེན་ནི་སྐྱེ་བ་ལ་མངོན་པར་ཞེ་ན་ཏེ། འདི་ལ་སངས་རྒྱས་འབྱུང་བ་ཡང་མེད་ལ། མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡང་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། གང་གིས་ཕུང་པོ་སྐྱེ་མེད་ཅིང། །འབྱུང་བ་མེད་པར་ཡོངས་ཤེས་པ། །དེ་དག་འཇིག་རྟེན་སྤྱོད་འགྱུར་ཡང། །འཇིག་རྟེན་འདི་ན་གནས་པ་མིན། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། ། 
tasmān na pratyayamayaṃ
 phalaṃ saṃvidyate | apratyayamayaṃ tarhi astu-
nāpratyayamayaṃ phalam |
saṃvidyate
 iti tantumayo yadā paṭo nāsti, tadā kathaṃ vīraṇamayaḥ syā?
atrāha- mā bhūtphalam, pratyayāpratyayaniyamastu vidyate | tathā ca bhavān bravīti- yadi asat phalaṃ pratyayebhyaḥ pravartate, apratyayebhyo ’pi kasmānnābhipravartate iti | na cāsati phale paṭakaṭākhye tantuvīraṇānāṃ pratyayānāṃ pratyayatvaṃ yuktam, ataḥ phalam apy astīti | ucyate | syāt phalaṃ yadi pratyayāpratyayā eva syuḥ | sati hi phale ime ’sya pratyayā ime ’pratyayā iti syāt | tac ca vicāryamāṇaṃ nāstīti-
phalābhāvāt pratyayāpratyayāḥ kutaḥ || 16 ||
 pratyayāś ca apratyayāś ceti samāsaḥ || tasmān nāsti bhāvānāṃ svabhāvataḥ samutpattir iti | yathoktam āryaratnākarasūtre-
śūnyavidya na hi vidyate kvaci antarīkṣi śakunasya vā padam |
yo na vidyati sabhāvataḥ kvaci so na jātu parahetu bheṣyati ||
yasya naiva hi sabhāvu labhyati so ’svabhāvu parapaccayaḥ katham |
asvabhāvu paru kiṃ janīṣyati eṣa hetu sugatena deśitaḥ ||
sarva dharma acalā dṛḍhaṃ sthitā nirvikāra nirupadravāḥ śivāḥ |
antarīkṣapathatulya ’jānakā tatra muhyati jagaṃ ajānakam ||
śailaparvata yathā akampiyā evaṃ dharma avikampiyāḥ sadā | no cyavati na pi copapadyayu evaṃ dharmata jinena deśitā || ity ādi |
tathā-
yo na pi jāyati nā cupapadyī no cyavate na pi jīryati dharmaḥ |
taṃ jinu deśayatī narasiṃhaḥ tatra niveśayi sattvaśatāni |
yasya sabhāvu na vidyati kaści no parabhāvatu kenaci labdhaḥ |
nāntarato na pi bāhirato vā labhyati tatra niveśayi nāthaḥ ||
śānta gatī kathitā sugatena no ca gati upalabhyati kāci | tatra ca voharasī gatim ukto muktaku mocayamī bahusattvān || iti vistaraḥ || 16 || 
pratyayaparīkṣā nāma prathamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
rkyen brtag pa zhes bya ba ste | | rab tu byed pa dang po’o || || 
 
 
རྐྱེན་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དང་པོའོ།། །། 
 
རྐྱེན་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དང་པོའོ།། །། 
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་ལས། རྐྱེན་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དང་པོའོ།། །། 
ity ācāryacandrakīrtipādoparacitāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau pratyayaparīkṣā nāma prathamaṃ prakaraṇam || 
  gataṃ na gamyate tāvad agataṃ naiva gamyate |
gatāgatavinirmuktaṃ gamyamānaṃ na gamyate || 1 || 
中論觀去來品第二(二十五偈)  已去無有去 未去亦無去
離已去未去 去時亦無去 
  (2)re zhig song la mi ’gro ste | | ma song ba la’ang ’gro ba min | | song dang ma song ma gtogs par | | bgom pa shes par mi ’gyur ro | | 
[Chapter] 2: An Analysis of “Going to” (change or movement)  1. [Nagarjuna:] That which is already gone to (gatam – goer after the going – iii) is not that which is “being gone to” (gamyate); more so, “that which is not yet gone to” (agatam – goer before the going – i) is certainly not that “being gone to.” (gamyate)
Also, the “present going to” (gamyamāna – actual goer – ii) without “that which is already gone to” and “that which is not yet gone to” is not “being gone to”. 
Investigation of Coming and Going  Then there is no going in what has gone; there is no going also in what has not [yet] gone. Motion is unknowable apart from what has gone and not [yet] gone. 
  འདིར་སྨྲས་པ། འདི་ལ་དུས་གསུམ་གྱི་གནས་སྐབས་་ཀྱི་བྱ་བ་དག་སྣང་སྟེ། དུས་གསུམ་གྱི་གནས་སྐབས་ཚད་མར་བྱས་ནས། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་རྒྱ་ཆེར་བསྟན་པས། དེའི་ཕྱིར་བྱ་བ་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། རེ་ཞིག་སོང་ལ་འགྲོ་མེད་དེ། །མ་སོང་བ་ལའང་འགྲོ་བ་མེད། །སོང་དང་་མ་སོང་མ་གཏོགས་པར། །བགོམ་པ་ཤེས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འདི་ལ་རེ་ཞིག་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་དེ། སོང་ཟིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། བྱ་བ་དང་བྲལ་བ་ལ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མ་སོང་བ་ལ་ཡང་འགྲོ་བ་མེད་དེ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བགོམ་པ་ལ་ཡང་འགྲོ་བ་མེད་དེ་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་(35B)དག་མ་གཏོགས་པར་བགོམ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། མར་མེ་དང་སྣང་བ་བཞིན་ནོ། ། 
(5)中論觀去來品第二 二十五偈  (6)問曰。世間眼見三時有作。已去未去去時。以(7)有作故當知有諸法。答曰(8)已去無有去 未去亦無去(9)離已去未去 去時亦無去(10)已去無有去已去故。若離去有去業。是事(11)不然。未去亦無去。未有去法故。去時名(12)半去半未去。不離已去未去故。 
  སྨྲས་པ། ཁྱེད་ཀྱིས་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་རིགས་པ་འདི་རྗེས་སུ་རབ་ཏུ་བསྟན་པས་་ཁོ་བོའི་ཡིད་སྟོང་པ་ཉིད་ཉན་པ་ལ་ངོ་མཚར་སྙིང་པོ་ཅན་དུ་བྱས་ཀྱིས། ཇི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་གྱིས་མངོན་སུམ་གྱི་འགྲོ་བ་དང་འོང་བ་མི་འཐད་པ་དེ་ཇེ་སྨྲོས་ཤིག་།བཤད་པ། རེ་ཞིག་སོང་ལ་འགྲོ་མེད་དེ། །མ་སོང་བ་ལའང་འགྲོ་བ་མེད། །འདི་ལ་གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་ཞིག་ཡོད་པར་གྱུར་ན། དེ་སོང་་བ་ལ་འམ། མ་སོང་པ་ལ་ཡོད་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་སོང་བ་ལ་ནི་འགྲོ་བ་མེད་དོ། །འགྲོ་བའི་བྱ་བ་འདས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །མ་སོང་བ་ལ་ཡང་འགྲོ་བ་མེད་དེ། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་མ་བརྩམས་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྨྲས་པ། དེ་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བ་་མེད་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། །སོང་དང་མ་སོང་མ་གཏོགས་པར། །བགོམ་པ་ཤེས་པར་མི་འགྱུར་རོ། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་མ་གཏོགས་པར་བགོམ་པ་ཅི་ཞིག་ཡོད་དོ། །ཤེས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། ཤེས་པར་མི་་འགྱུར་རོ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི། གཟུང་དུ་མེད་པས་ཏེ་མི་འཐད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །  
  ད་ནི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་འོང་བ་མེད་པ་དང། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་བསྟན་པར་བྱེད་པའམ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དང་པོར་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བ་མེད་པར་བསྟན་པའི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་བསྩལ་བར་བྱེད་པའི་དབང་གིས་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་(63A)གཉིས་པ་བརྩམ་མོ། །གཞན་དག་ནི་སློབ་མ་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་རིགས་པ་ཐོབ་པས་དད་པ་སྐྱེས་པ་འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པའི་འགྲོ་བ་དང་འོང་བ་དགག་པ་ཉན་འདོད་པའི་དོན་དུ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གཉིས་པ་བརྩམ་མོ་ཞེས་རྗོད་པར་བྱེད་དོ། །གཞན་མ་ཡིན་པ་ན་རེ་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཚད་མ་ལྟར་སྣང་བས་སེམས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་གྱུར་པ་ནི་དེ་སྐད་འདྲི་བར་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ནི་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དང། སྐྱེ་བ་ཡོད་པར་བསྟན་པའི་ཕྱིར། རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྨྲ་བར་འགྱུར་བའི་རིགས་སོ། །ཚད་མ་ལྟར་སྣང་བས་སེམས་རྨོངས་པར་གྱུར་པ་ཡང་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་རིགས་ཏེ། འདྲི་བ་ཚུལ་དང་མཐུན་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །མི་ཤེས་པའི་འདྲི་བ་ཡིན་པར་བརྟགས་ན་ནི་བསྟན་བཅོས་ཕལ་པའི་སྤྱོད་ཡུལ་ཡིན་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེའོ། །འཇིག་རྟེན་ན་ནི་ཕལ་ཆེར་བྱ་བ་མང་པོའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བྱ་བའི་དངོས་པོ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པས་མངོན་པར་ཞེན་པའི་ཟུག་རྔུ་དེ་བསལ་བའི་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་བྱ་བ་གཅིག་བསྩལ་ན། བྱ་བ་ལྷག་མ་དག་བསྩལ་པ་ཡང་སླ་བས། དེའི་ཕྱིར་ཕྱོགས་སྔ་མ་ཉེ་བར་གཞག་གོ། །འདི་ལ་སྐབས་ཀྱི་དོན་གྱི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་སུ་གྱུར་པ་སྣང་སྟེ། ནང་གི་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེས་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་གི་ཡུལ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་གང་མི་སྐྱེ་བ་ནི་དེ་དག་གི་ཡུལ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་མི་བྱེད་དེ། དཔེར་ན་མོ་གཤམ་གྱི་བུ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ། །ལྷས་བྱིན་དང་ཁྱབ་འཇུག་བཤེས་གཉེན་ནི་དེ་ལྟར་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པས། དེའི་ཕྱིར་ནང་གི་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ༑ །ཕྱོགས་སྔ་མ་ཉེ་བར་བཞག་པ་བསྩལ་བའི་ཕྱིར་འདི་བཤད་དེ། གལ་ཏེ་སྦྱིན་པ་དང། ཚུལ་ཁྲིམས་དང། བསམ་གཏན་ལ་སོགས་པའི་སྒྲུབ་པར་གྱུར་པ་སྐྱེ་བ་དང། འགྲོ་བ་དང་འོང་བ་འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པ་དག་སྒྲུབ་ན་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །འོན་ཏེ་དོན་དམ་པར་རྣལ་འབྱོར་པ་མཉམ་པར་གཞག་པ་ཤེས་རབ་ཀྱི་མིག་གིས་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་ཉིད་མཐོང་བའི་སྐྱེ་བ་དང་འགྲོ་བ་དང། འོང་བ་དག་ཡོད་པར་སྒྲུབ་ན་ནི་དེ་དག་གི་ཡུལ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དེ། འགྲོ་བ་ཡང་སྐྱེ་བ་དགག་པ་ཁོ་ན་བཞིན་དུ་དགག་(63B)སྤྱིའི་རྣམ་པ་གཉིས་ཀའི་ཕྱོགས་ལ་གྲགས་པ་གཏན་ཚིགས་སུ་རྟོགས་ན་ཡང་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་འབའ་ཞིག་ལ་དེ་རྗེས་སུ་འགྲོ་བའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དོ། །ཡང་བཤད་པ། འདི་ལ་གལ་ཏེ་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་དེ་སོང་བའམ་མ་སོང་བའམ། བསྒོམ་པ་ལ་ཡོད་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ་ཡང། རེ་ཞིག་སོང་ལ་འགྲོ་མེད་དེ། །དེ་ལ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་འདས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དེ་ནི་གཞན་དག་ལ་ཡང་གྲགས་པས་བསྒྲུབ་པར་མི་བྱའོ། །དེ་སྨོས་པ་ནི་གཞན་འདོད་པའི་དཔེ་ཉིད་དུ་བཞེད་པའི་ཕྱིར་རོ༑ །དེའི་ཆོས་ནི་ལམ་ཉིད་ཡིན་ལ། མ་སོང་བའི་ཡང་དེ་དང་འདྲ་བས། དེའི་ཕྱིར། མ་སོང་བ་ལའང་འགྲོ་བ་མེད། །ལམ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སོང་བའི་ལམ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན་མ་སོང་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་མ་བརྩམས་པ་སྟེ་དེའི་ཆོས་ནི་མ་སོང་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དཔེ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་ཀྱི་དབང་གིས་ཏེ། །གཉི་ག་ལ་གྲགས་པའི་ཆོས་དང་ལྡན་པའི་ཆོས་ཅན་འགྲོ་བར་མི་འདོད་པའི་ལམ་ཡིན་ནོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་མ་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་དེ་མ་སོང་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་འགྲོ་བར་མི་འདོད་པའི་ལམ་བཞིན་ནོ། །འདི་ལ་འུག་པ་པ་དག་ན་རེ། ཅི་མ་སོང་བ་དེ་ལ་ལྷས་བྱིན་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་མ་སྐྱེས་པས་འགྲོ་བ་མེད་པར་སྟོན་ཏམ། འོན་ཏེ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་སྐྱེས་པས་འགྲོ་བ་མེད་པར་སྟོན། དེས་ཅི་ར་འགྱུར། གལ་ཏེ་བརྟག་པ་སྔ་མ་ལྟར་འདོད་ན་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །འོན་ཏེ་བརྟག་པ་ཕྱི་མ་ལྟར་འདོད་ན་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་པས་དེས་ན་གཏན་ཚིགས་སྔ་མའི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་རྫས་ལས་གཞན་པའི་འགྲོ་བ་མ་གྲུབ་པས་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། ལྷས་བྱིན་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ནོ་སྙམ་པའི་བློ་གྲོས་ཀྱི་ཡུལ་ནི་ལྷས་བྱིན་གྱི་བདག་ཉིད་ལས་གཞན་པའི་ཚིག་གི་དོན་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ཏེ། དེས་པ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ལྷས་བྱིན་དབྱུག་པ་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ནོ་སྙམ་པའི་བློ་གྲོས་ཀྱི་ཡུལ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་གལ་ཏེ་ལྷས་བྱིན་ཁྱད་པར་གང་ཡང་རུང་བ་དང་ལྡན་པ་ལ་བློ་གྲོས་ཀྱི་ཡུལ་ཉིད་ལྷས་བྱིན་གྱི་བདག་ཉིད་ལས་གཞན་པའི་ཚིག་གི་དོན་དང་ལྡན་པ་ཡིན་པར་སྟོན་ན་ནི། ཐ་(64A)སྙད་དུ་སྒྲུབ་པ་ལ་བསྒྲུབ་པ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལྟར་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བ་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཚོགས་ཡུལ་གཞན་དུ་སྐྱེ་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་ལ་འདི་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་ནོ་སྙམ་པའི་བློ་གྲོས་འདི་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་སྟེ་ལྷས་བྱིན་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན་ནི་དཔེ་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །ཇི་སྟེ་གཞན་དུ་ན་ཡང་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ན་དོན་དམ་པར་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོས་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་ལྡོག་པ་མེད་དོ། །རང་གི་སྡེ་པ་དག་ལས་ཁ་ཅིག་ན་རེ། འདུན་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བའི་རྩོལ་བས་བསྐྱེད་པའི་རླུང་གི་ཁམས་ལས་འབྱུང་བ་དང་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པའི་ཚོགས་ལུས་ཞེས་བྱ་བ་ཡུལ་གཞན་དུ་བར་ཆད་མེད་པར་སྐྱེ་བ་བྱུང་བ་ལས་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱའོ། །དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་དོན་གཞན་དུ་གྱུར་པ་མེད་དེ། སྐྱེ་བའི་ཡུལ་ཉིད་དུ་སྐྱེ་བར་བྱེད་པ་འཇིག་པའི་ཕྱིར་མེ་ལྕེ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་འགྲོ་བ་འཁྲུལ་པ་ཡིན་པས་འགྲོ་བ་དོན་གཞན་དུ་ཁས་མི་ལེན་ཏོ༑ །དོན་དམ་པར་ཡང་འགྲོ་བ་མེད་པས་དོན་དམ་པར་ཡང་འགྲོ་བ་འགོག་པ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །སྐྱེ་བ་བཀག་པས་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྒྲུབ་པ་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། མེ་ལྕེ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་འགྲོ་བ་འཁྲུལ་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཤེས་པ་དེ་ཡང་འཁྲུལ་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་གཉིས་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་པ་ཡང་འགོག་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དེ་ཡང་སྐྱེ་བོ་མཁས་པའི་ཡིད་མགུ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གྲངས་ཅན་དག་ན་རེ། མ་སོང་བ་ལ་རྡུལ་ཤས་ཆེ་ཞིང་བྱ་བ་བྱེད་པ་ལ་འཇུག་པ་གསལ་བར་གྱུར་པ་ན་འགྲོའོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་དག་གི་ཡང་གསལ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་མི་འགྲུབ་པས་རྟོག་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་འགྲོ་བ་སྨྲ་བ་དག་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་གྱིས་འཇིགས་པས་བསྒོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་དམ་བཅས་ན། ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་མེད་དོ་སྙམ་ན་སློབ་དཔོན་གྱིས་དོན་དེ་ངེས་པར་མཛད་ནས་སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་དག་དང་གཏོགས་པར་བགོམ་པ་མེད་པ་ཉིད་ཀྱིས་བཤད་པ། སོང་དང་མ་སོང་མ་གཏོགས་པར། །བགོམ་པ་ཤེས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གཟུང་དུ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ་ །  
(2)gatāgataparīkṣā dvitīyaṃ prakaraṇam |  atrāha- yady api utpādapratiṣedhātpratītyasam utpādasya anirodhādiviśeṣaṇasiddhiḥ, tathāpi anāgamanirgamapratītyasam utpādasiddhaye lokaprasiddhagamanāgamanakriyāpratiṣedhārthaṃ kiṃcid upapattyantaramucyatām iti | ucyate | yadi gamanaṃ nāma syānniyataṃ tadgate vā adhvajāte parikalpyeta agate gamyamāne vā | sarvathā ca na yujyate ity āha-
gataṃ na gamyate tāvad agataṃ naiva gamyate |
gatāgatavinirmuktaṃ gamyamānaṃ na gamyate || 1 ||
 tatra uparatagamikriyamadhvajātaṃ gatamityucyate | āviśyamānaṃ gamikriyayā vartamānaṃ gamyata ity ucyate | yadgatamuparatagamikriyaṃ tadvartamānagamikriyāyogavācinā gamyate ityanena śabdenocyamānamasaṃbaddham iti kṛtvā gataṃ tāvad gamyata iti na yujyate | tāvacchabdena ca pratiṣedhakramaṃ darśayati ||
agatam api na gamyate | agataṃ hi anupajātagamikriyamanāgatamucyate, gamyata iti ca vartamānam | ato ’nāgatavartamānayoratyantabhedādagatam api gamyata iti na yujyate | yadi agataṃ kathaṃ gamyate, atha gamyate na tadagatam iti ||
gamyamāne ’pi nāsti gamanam, yasmāt-
gatāgatavinirmuktaṃ gamyamānaṃ na gamyate |
iha hi gantā yaṃ deśamatikrāntaḥ sa tasya deśo gataḥ, yaṃ ca nātikrāntaḥ so ’syānāgataḥ | na ca gatāgatavyatirekeṇa tṛtīyamaparamadhvajātaṃ paśyāmo gamyamānaṃ nāma | yataś caivaṃ gamyamānaṃ na gamyate, gamyata iti na prajñāyate, tasmānnāsti gamyamānam | ato na tad gamikriyayā āviśyate na gamyata iti nāsti gamyamāne ’pi gamanam ||
atha syāt- ganturgacchato yaś caraṇākrānto deśaḥ, sa gamyamānaḥ syād iti | naivam, caraṇayor api paramāṇusāṃghātatvāt | aṅgulyagrāvasthitasya paramāṇoryaḥ pūrvo deśaḥ, sa tasya gate ’ntargataḥ | pārṣṇyavasthitasya caramaparamāṇorya uttaro deśaḥ, sa tasya agate ’ntargataḥ | na ca paramāṇuvyatirekeṇa caraṇamasti | tasmānnāsti gatāgatavyatirekeṇa gamyamānam | yathā caivaṃ caraṇe vicāraḥ, evaṃ paramāṇūnām api pūrvāparadigbhāgasaṃbandhena vicāraḥ kārya iti | athārdhagataṃ gamyamānam, uktamuttaraṃ jāyamānavicāreṇa | tasmādgamyamānaṃ na gamyate iti siddham || 1 ||
 
ceṣṭā yatra gatis tatra gamyamāne ca sā yataḥ |
na gate nāgate ceṣṭā gamyamāne gatis tataḥ || 2 || 
動處則有去 此中有去時
非已去未去 是故去時去 
gang na g.yo ba de na ’gro | | de yang gang gi bgom pa la | |
g.yo ba song min ma song min | | de phyir bgom la ’gro ba yod | | 
2. [An opponent objects:]
Where there is activity (ceṣṭa – visible activity) there is a “process of going” (gatis – real going process), and that activity (visible activity) is in the “present going to” (gamyamāne – ii).
Then “process of going” (gatis – real going process) is inherent in the “present going to” (gamyamāne – ii) [since] the activity (visible activity) is not in “that which is already gone to” (iii) nor in “that which is not yet gone to.” (i) 
Where there is moving, there there is going. Furthermore, because moving is within motion -- and is neither gone nor not [yet] gone, therefore, there is going within motion. 
འདིར་སྨྲས་པ། གང་ན་གཡོ་བ་དེ་ན་འགྲོ་།དེ་ཡང་གང་གི་བགོམ་པ་ལ། །གཡོ་བ་སོང་མིན་མ་སོང་མིན། །དེ་ཕྱིར་བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད། །འདི་ན་གང་ན་གཡོ་བ་སྣང་བ་དེ་ན་འགྲོ་བ་ཡོད་དེ། དེ་་ཡང་གང་གི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ལ་སྣང་གི་གཡོ་བ་སོང་བ་ལ་ཡང་མི་སྣང་། མ་སོང་བ་ལ་ཡང་མི་སྣང་བ་དེའི་ཕྱིར། བགོམ་པ་ལ་ཡང་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །  
問曰(13)動處則有去 此中有去時(14)非已去未去 是故去時去(15)隨有作業處。是中應有去。眼見去時中有(16)作業。已去中作業已滅。未去中未有作業。(4a1)是故當知去時有去。 
དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་མ་གཏོགས་པར་བསྒོམ་གཟུང་དུ་མེད་པ་ཁོ་ན་སྟེ་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་མེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་པས་འགྲོ་བ་མེད་དོ། །སྨྲས་པ། བགོམ་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། གང་ན་གཡོ་བ་ངེ་་ན་འགྲོ། །དེ་ཡང་གང་གི་བགོམ་པ་ལ། །གཡོ་བ་སོང་མིན་མ་སོང་མིན། །དེ་ཕྱིར་བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད། འདི་ལ་ཁྱོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མེད་པའི་གཏན་ཚིགས་སུ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་འདས་ཟིན་པ་དང་མ་བརྩམས་པ་བསྟན་པ་དེའི་ཕྱིར། །གང་(169A)ན་གཡོ་བ་དེ་ན་འགྲོ། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་འབྱུང་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ཡང་གང་གི་བགོམ་པ་ལ་གཡོ་བ་དེ་དམིགས་པ་ནའོ། །གང་གི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོའི་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །  
ཇི་ལྟར་དེ་མེད་ཅེ་ན། འདི་ལ་བགོམ་པ་དེ་ན་སོང་བའམ། མ་སོང་བའམ་གང་ཅུང་ཟད་སོང་དང་མ་སོང་བ་གཉི་ག་ཞིག་ཡིན་གྲང་ན་(64B)འདིར་སྨྲས་པ། བགོམ་པ་མེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། །འདི་ལྟར། གང་ན་གཡོ་བ་དེ་ན་འགྲོ། །དེ་ཡང་གང་གིས་བགོམ་པ་ལ། །གཡོ་བ་སོང་མིན་མ་སོང་མིན། །དེ་ཕྱིར་བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད། །དེ་ལ་ཕྱོགས་གང་ན་རྐང་པ་འདེགས་པ་དང། འཇོག་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཡོ་བ་སྣང་བ་དེ་ན་འགྲོ་བ་ཡོད་དེ། གཡོ་བ་དེ་ཡང་གང་གི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ལ་སྣང་གི་གཡོ་བ་དེ་སོང་བ་ལ་ཡང་མི་སྣང། མ་སོང་བ་ལ་ཡང་མི་སྣང་བ་དེའི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །དེས་ན་དེ་ལྟར་བགོམ་པ་ཡོད་པས་འགྲོ་བ་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་འདོད་པ་གྲུབ་བོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་ཚུལ་གྱིས་ན་བགོམ་པ་ཤེས་པར་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་བཤད་པ། གང་ཡིན་པ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཞིང། ཕྱོགས་གཉི་གར་བསྟན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པར་ཡང་མི་འགྱུར་རོ་ཞེའོ། །གཞན་དག་ནི་གང་གི་ཞེས་བྱ་བ་འགྲོ་བའོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲའི་ཟླ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། བྱ་བའི་གཞི་འཁྲུལ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། སོང་བ་དང་མ་སོང་བའི་འགྲོ་བ་པོའི་འགྲོ་བ་དགག་པ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེའོ། །  
tatrāha- gamyata eva gamyamānam | iha hi-
ceṣṭā yatra gatistatra gamyamāne ca sā yataḥ |
na gate nāgate ceṣṭā gamyamāne gatistataḥ || 2 ||
 tatra ceṣṭā caraṇotkṣepaparikṣepalakṣaṇā | yato vrajato ganturyatra deśe ceṣṭā gatiḥ tatraiva deśe | sā ca ceṣṭā na gate ’dhvani saṃbhavati nāpyagate, kiṃ tu gamyamāna eva | tataś ca gamyamāne gatiḥ | yatra hi gatirupalabhyate tadgamyamānam, tacca gamikriyayā āviśyate | tasmād gamyamānam eva gamyate iti | eko ’tra gamirjñānārthaḥ, aparaś ca deśāntarasaṃprāptyartha iti || 2 || 
gamyamānasya gamanaṃ kathaṃ nāmopapatsyate |
gamyamānaṃ vigamanaṃ yadā naivopapadyate || 3 || 
云何於去時 而當有去法
若離於去法 去時不可得 
bgom la ’gro ba (3)yin par ni | | ji lta bur na ’thad par ’gyur | |
gang tshe ’gro ba med pa yi | | bgom pa ’thad pa med phyir ro | | 
3. [Nagarjuna answers:]
How will the “act of going” (gamanam – visible activity & displacement) of “present going to” (gamyamāna – ii) be produced,
Since both kinds of the “act of going” (visible activity & displacement) [as applied to an active process and to the activity of going through space] simply are not produced (i.e. originating) in the “present going to” (ii)? 
How can going be possible within motion? Because motion that is not going is impossible. 
འདིར་བཤད་པ། བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ནི། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་འཐད་པར་འགྱུར། །གང་ཚེ་འགྲོ་བ་མེད་པ་ཡི། །བགོམ་པ་འཐད་པ་་མེད་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་མི་འཐད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་མེད་པའི་བགོམ་པ་ངེས་པར་གཟུང་བ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། མོ་གཤམ་གྱི་བུ་བཞིན་ནོ། །  
答曰(2)云何於去時 而當有去法(3)若離於去法 去時不可得(4)去時有去法。是事不然。何以故。離去法(5)去時不可得。若離去法有去時者。應去時(6)中有去。如器中有果。 
དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་གཡོ་བ་ནི་སོང་བ་ལ་མེད། མ་སོང་བ་ལ་ཡང་མེད་ཀྱི་བགོམ་པ་ལ་་ཡོད་པ་དེའི་ཕྱིར་གང་ན་གཡོ་བ་ཡོད་པ་དེ་ན་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །དེ་ལྟར་འགྲོ་བ་ཡོད་པས་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ནི། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་འཐད་པར་འགྱུར། གང་ཚེ་འགྲོ་བ་མེད་པ་ཡི། བགོམ་པ་འཐད་པ་མེད་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་ཁྱོད་འགྲོ་བ་་དང་ལྡན་པས་བགོམ་པར་འདོད་ལ་དེ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ་ཞེས་ཟེར་ན་འདི་ལ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་ནི་གཅིག་ཏུ་ཟད་ལ། དེ་ནི་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཉེ་བར་སྦྱར་བས་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་དང་བྲལ་བས་འགྲོ་བ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ཡང་མི་འཐད་དེ། འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་མེད་པར་ཇི་ལྟར་འགྲོ་བར་འགྱུར། དེ་ལ་གང་གི་ཚེ་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་དང་བྲལ་བས་མི་འཐད་པས་དེའི་ཚེ་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ཇི་ལྟར་འཐད་པར་འགྱུར།  
འདིར་བཤད་པ། བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ནི། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་འཐད་པར་འགྱུར། །གང་གི་ཚེ་དམིགས་ཀྱིས་བསལ་བ་དང། མ་བསལ་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཁས་བླངས་སུ་ཟིན་ཀྱང་དེ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་མི་འཐད་དེ། ལམ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སོང་བའི་ལམ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན། བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ནི། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་འཐད་པར་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པ་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་ཏེ། བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་བརྟག་ན་བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པ་མཚུངས་པ་འདིར་འགྱུར་ཏེ། གཡོ་བ་སོང་བའམ། མ་སོང་བའམ། དེ་གཉིས་དང་མི་འདྲ་བའི་ཆོས་གང་ལ་ཡོད་ཅེ་ན། དེ་ལ་ཡང་སྐྱོན་བཤད་ཟིན་ཏོ། །ཡང་ན། བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ནི༑ །ཇི་ལྟ་བུར་ན་འཐད་པར་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་ནི། དོན་དམ་པའི་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། གང་ཚེ་འགྲོ་བ་མེད་པ་ཡི། །བགོམ་པ་འཐད་པ་མེད་ཕྱིར་རོ། །རྟ་བཅིང་བ་དང་མཐུན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་ཡང་དགོངས་ཏེ། འདི་ལ་ཇི་ལྟར་རྟ་བཅིང་བ་དང་མཐུན་པ་(65A)ཉིད་ཡིན་ཞེ་ན། བགོམ་པ་གང་ཡིན། གཡོ་བ་གང་ན་བའོ། །གཡོ་བ་གང་ན། བགོམ་པ་ནའོ་ཞེས་བྱ་བས་གང་ཡང་རུང་བ་དམིགས་ཀྱིས་མ་བསལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་ཐ་སྙད་དུ་གྲགས་པའི་བགོམ་པ་ཁས་བླངས་ནས་དེ་ལ་དོན་དམ་པ་བའི་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་འདོད་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང་འདི་ལ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་གཅིག་པུ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ནི་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཉེ་བར་སྦྱར་བའི་མཐུ་ཅན་ཡིན་པས་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་འགྲོ་བ་གཞན་དེ་གང་ཞིག་ཡོད། དེ་ལ་ཕ་རོལ་པོས་ནང་གི་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེས་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་གི་ཡུལ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་སྨྲས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་མ་གྲུབ་སྟེ། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །དཔེ་ཡང་མ་གྲུབ་སྟེ། དོན་དམ་པར་ལྷས་བྱིན་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་ནི་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ལ། འདི་ལྟར་དེ་ནི་ཁོ་བོ་ཅག་འགྲོ་བའི་སྒྲར་བརྗོད་པས་དེས་ན་དེ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན།  
evam api parikalpyamāne gamyamānaṃ na gamyata ity āha-
gamyamānasya gamanaṃ kathaṃ nāmopapatsyate |
gamyamāne dvigamanaṃ yadā naivopapadyate || 3 ||
 iha hi gamikriyāyogādeva gamyamānavyapadeśamicchati bhavān, tacca iti gamyata bravīti | ekā cātra gamikriyā, tayā gamyamānavyapadeśo bhavatu kāmamadhvanaḥ | gamyata iti bhūyaḥ kriyāsaṃbandho gamyamānasya na yujyata iti
gamyamānasya gamanaṃ kathaṃ nāmopapatsyate |
kāraṇam āha-
gamyamāne dvigamanaṃ yadā naivopapadyate || iti ||
gamyamānam iti gamyata ity arthaḥ | dvigataṃ gamanaṃ dvigamanam | ekasyā gamikriyāyā gamyamānamityatropayuktatvād dvitīyāyā abhāvācca, gamyata ityayaṃ vyapadeśo vinā gamanena yadā naivopapadyate, tadā gamyamānaṃ gamyata iti paripūrṇo vākyārtho nāstīty abhiprāyaḥ | gamyamānam ity etāvanmātram eva saṃbhavati dvitīyakriyābhāvāt, na tu gamyata iti || 3 || 
gamyamānasya gamanaṃ yasya tasya prasajyate |
ṛte gater gamyamānaṃ gamyamānaṃ hi gamyate || 4 || 
若言去時去 是人則有咎
離去有去時 去時獨去故 
gang gi bgom pa la ’gro ba | | de yi bgom la ’gro med par | |
thal bar ’gyur te gang gi phyir | | bgom la ’gro ba yin phyir ro | | 
4. Having the “act of going” (gamanam – visible activity & displacement) of “present going to” (gamyamānasya – ii) has necessarily resulted in a lack of “the present going to” (ii) of the “process of going” (gati – real going process),
For the “present going to” (gamyamāna – ii) is the “being gone to” (gamyate). 
For whomever there is going within motion, for him it will follow that there [could be] no going within motion, because there is going within motion. (Or, following the structure and wording of v. 10: “To claim that there is going within motion implies that there could be no going within motion, because it is asserted there is going within motion.”) 
ཡང་གཞན་ཡང་། གང་གི་བགོམ་ལ་འགྲོ་ཡོད་པ། །དེ་ཡི་འགོམ་ལ་འགྲོ་མེད་པར། ། ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ་གང་གི་ཕྱིར། །བགོམ་པ་ཁོང་དུ་ཆུད་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་གང་གི་ཕྱོགས་ལ་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་འདོད་པ་དེའི་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། མ་ལྟོས་པར་འགྲུབ་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་གི་ཕྱིར་བགོམ་་པ་ཁོང་དུ་ཆུད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ཚིག་འདི་ལ་མངོན་བར་ཞེན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གྲུབ་མོ་བཞིན་ནོ། །  
復次(7)若言去時去 是人則有咎(8)離去有去時 去時獨去故(9)若謂已去未去中無去。去時實有去者。是(10)人則有咎。若離去法有去時。則不相因待。(11)何以故。若説去時有去。是則爲二。而實(12)不爾。是故不得言離去有去時。 
ཡང་གཞན་ཡང་། བཤད་པ། གང་གི་བགོམ་ལ་འགྲོ་ཡོད་པ། །དེ་ཡི་བགོམ་ལ་་འགྲོ་མེད་པར། །ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ་གང་གི་ཕྱིར། །བགོམ་པ་ཁོང་དུ་ཆུད་ཕྱིར་རོ། །གང་གི་བློ་ལ་སྐྱོན་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་ངོ་སྙམ་པས་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པས་འགྲོ་བར་སེམས་པ་དེའི་ཡང་འགྲོ་བ་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཉེ་བར་སྦྱར་བ་བྱས་པས་བགོམ་པ་ནི་འགྲོ་བ་མེད་པ་འགྲོ་་བ་དང་བྲལ་བ་གྲོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་ལྟ་བུར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན་གྲོང་འགྲོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་བཞིན་དུ་བགོམ་པ་ཡང་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་ཡང་མི་འཐད་དོ། །  
འདིར་བཤད་པ། གང་གིས་བགོམ་ལ་འགྲོ་ཡོད་པ། །དེ་ཡི་བགོམ་ལ་འགྲོ་མེད་པར། །ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ་གང་གི་ཕྱིར། །བགོམ་པ་ཁོང་དུ་ཆུད་ཕྱིར་རོ། །སྨྲས་པ་གང་གི་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་དེའི་ཕྱོགས་ལ་འགྲོ་བ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་ཀྱང་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་གི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ། དེ་ལ་འགྲོ་བའི་བྱེད་པ་ཡོངས་སུ་མ་རྫོགས་ཤིང། མ་ཞུགས་པར་ཁོང་དུ་ཆུད་ཅིང་ཤེས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ནི་མི་འདོད་དེ་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འགྲོ་བ་དང་བཅས་པར་འདོད་པས་དེས་ན་འགྲོ་བའི་བྱེད་པས་དེ་ལ་དོན་བྱས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་གཞན་མི་འཐད་པས་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་ལྡོག་པ་མེད་དོ། །  
atha gamyate ity atraiva gamikriyāsaṃbandha iṣyate, evaṃ sati gamyamānavyapadeśe nāsti kriyāsaṃbandha iti na paripūrṇatā vākyārthasyety āha-
gamyamānasya gamanaṃ yasya tasya prasajyate |
ṛte gatergamyamānaṃ gamyamānaṃ hi gamyate || 4 ||
 yasya vādino gamyamānasya gamanam iti pakṣaḥ, gamyamāne saṃjñābhūte gamikriyāśūnye yo gamikriyāmādheyabhūtāmicchati, tasya pakṣe ṛte gatergamyamānam iti prasajyate, gatirahitaṃ gamanaṃ syāt, yasmādasya gamyamānaṃ hi gamyate | hi śabdo yasmādarthe | yasmād gatirahitam eva gamyamānaṃ sat tasya vādino gamyate, gamyata ityatra kriyopayogāt, tasmād gatirahitaṃ gamanaṃ prasajyate || 4 || 
gamyamānasya gamane prasaktaṃ gamanadvayam |
yena tad gamyamānaṃ ca yac cātra gamanaṃ punaḥ || 5 || 
若去時有去 則有二種去
一謂為去時 二謂去時去 
bgom la ’gro ba yod na ni | | (4)’gro ba gnyis su thal ’gyur te | |
gang gis de bgom ’gyur ba dang | | de la ’gro ba gang yin pa’o | | 
5. [Recognizing] the “act of going” (visible activity & displacement) of “present going to” (ii) results in two [kinds of] “acts of going” (gamanadvaya – visible activity & displacement):
One by which there is “present going to” (gamyamāna – ii), the other which is the “act of going” (gamana – visible activity & displacement). 
If there were going within motion, it would follow that going would be twofold: that by which one becomes someone in motion [in a place] and [that by which one] goes in that [place]. 
ཡང་གཞན་ཡང་། བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་ན་ནི། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་་ཏེ། །གང་གིས་བགོམ་པ་དེ་དང་ནི། །དེ་ལ་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པའོ། །འདི་ལ་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་འདོད་ན། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་གང་གིས་བགོམ་པ་ཞེས་བརྗོད་པ་དེ་དང་དེ་ལ་ཡང་འགྲོ་བར་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པའོ། །  
復次(13)若去時有去 則有二種去(14)一謂爲去時 二謂去時去(15)若謂去時有去是則有過。所謂有二去。一(16)者因去有去時。二者去時中有去。問曰。若(17)有二去有何咎。 
ཅི་སྟེ་སྐྱོན་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་ངོ་སྙམ་པས་འགྲོ་་ཞེས་བྱ་བ་དེ་དང་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་གཉིས་ཀ་ཡང་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པར་སེམས་ན། དེ་ལ་སྐྱོན་འདི་ཡོད་དེ། བཤད་པ། །བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་ན་ནི། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །གང་གིས་བགོམ་པ་དེ་དང་ནི། །དེ་ལ་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པའོ། །བགོམ་པ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་(169B)པ་ལ་འགྲོ་བར་བརྟགས་ན། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པས་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་བ་དང་། དེ་ལ་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱ་བའི་འགྲོ་བ་གཉིས་པར་བརྟག་པའོ། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ནི་མི་འདོད་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལ་སྐྱོན་གཞན་་འདི་ཡང་ཡོད་དོ། །  
ཅི་སྟེ་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་གྱི་ཉེན་ཡོངས་སུ་སྤང་བར་འདོད་པས་བགོམ་པ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པར་འདོད་ཅིང། འགྲོ་བ་ཉིད་འགྲོ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང༑ བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་ན་ནི། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །གང་གིས་བགོམ་པ་དེ་དང་ནི། །དེ་ལ་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པའོ། །དོན་དམ་པ་པའི་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པའི་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་རྟོག་ན་ནི་འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། འགྲོ་བ་གང་གིས་བགོམ་པ་དེ་བགོམ་པ་(65B) འགྲོ་བ་གང་གིས་བགོམ་པ་དེ་ལ་ཐ་སྙད་པའི་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པའོ། །  
atha ubhayatrāpi kriyāsaṃbandha iṣyate gamyamāne gamyate ityatra ca, evam api-
gamyamānasya gamane prasaktaṃ gamanadvayam |
yena tadgamyamānaṃ ca yaccātra gamanaṃ punaḥ || 5 ||
 yena gamanena yogādgamyamānavyapadeśaṃ pratilabhate ’dhvā, tadekaṃ gamanam || tatra gamyamāne ’dhikaraṇabhute dvitīyaṃ gamanaṃ yena so ’dhvā gamyate | etadgamanadvayaṃ gamyamānasya gamane sati prasaktam || 5 || 
dvau gantārau prasajyete prasakte gamanadvaye |
gantāraṃ hi tiraskṛtya gamanaṃ nopapadyate || 6 || 
若有二去法 則有二去者
以離於去者 去法不可得 
’gro ba gnyis su thal ’gyur na | | ’gro ba po yang gnyis su ’gyur | |
gang phyir ’gro po med par ni | | ’gro ba ’thad par mi ’gyur phyir | | 
6. Two “goers” (gantarau) would fallaciously follow as a consequence of two “acts of going,” (visible activity & displacement)
Since certainly the “act of going” (visible activity & displacement) is not produced without a “goer”. 
If going were twofold, the goer also would be twofold, because going is impossible without a goer. 
ཡང་་གཞན་ཡང་། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ན། །འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་འགྱུར། །གང་ཕྱིར་འགྲོ་བ་མེད་པར་ནི། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཕྱིར། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ན། འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་ཐལ་པར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་གི་ཕྱིར་(36A)འགྲོ་བ་པོ་མེད་པར་འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །འགྲོ་བ་གཉིས་དང་འགྲོ་བ་པོ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མགོ་བཅད་པ་བཞིན་ནོ། །  
答曰(18)若有二去法 則有二去者(19)以離於去者 去法不可得(20)若有二去法。則有二去者。何以故。因去法(21)有去者故。一人有二去二去者。此則不然。(22)是故去時亦無去。問曰。離去者無去法(23)可爾。今三時中定有去者。 
བཤད་པ། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ན། །འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་འགྱུར། །གང་ཕྱིར་འགྲོ་པོ་མེད་པར་ནི། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཕྱིར། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ན་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་་ཕྱིར་འགྲོ་པོ་མེད་པར་ནི། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཕྱིར། །གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་ཡོད་ན་འགྲོ་བ་ཡང་ཡོད་ཀྱི། འགྲོ་བ་པོ་སྤངས་ན་འགྲོ་བ་མེད་པ་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ན་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་་སྐྱོན་དུ་མ་ཡོད་པས་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པ་ཉིད་དོ། །གང་གི་ཕྱིར་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནའོ། །  
དེ་ལྟར་ན། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ན། །འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་འགྱུར། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་ཕྱིར་འགྲོ་པོ་མེད་པར་ནི། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཕྱིར། །ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མའོ། །དེ་ཡང་མི་འདོད་པས། དེའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་གྱི་དྲི་མ་ངེས་པར་བསལ་བར་འདོད་པས་ཐ་སྙད་པའི་འགྲོ་བ་གཅིག་ཁོ་ན་ཁས་ལེན་ཅིང་དེ་ལ་ལྟོས་པས་འགྲོ་བ་པོ་དང་བགོམ་པ་འགྲུབ་ཏུ་ཟིན་ཀྱང། དོན་དམ་པ་པའི་འགྲོ་བ་ཡང་མི་འཐད་པས་དེ་དག་གི་ཡུལ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དང། དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་ནང་གི་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེས་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་མི་འགྲུབ་ཅིང། རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་འོང་བ་མེད་པ་དང། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་གྲུབ་བོ། །སྒྲ་པ་དག་ན་རེ་འགྲོ་བ་ནི་གཅིག་ཏུ་ཟད་དེ། དེ་ཉིད་ཁོ་བོ་ཅག་རང་རང་གི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་འགྲོ་བར་བརྗོད་ཅིང། དེ་གཞི་གང་ན་ཡོད་པ་དེ་ནི་བགོམ་པ་ཡིན་ལ། འགྲོ་བ་པོ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དོན་དམ་པར་འགྲོ་བའི་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། བགོམ་པ་མེད་པས་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཚོགས་ཡུལ་གཞན་དུ་སྐྱེས་པ་ལ་འགྲོ་བ་པོ་ཉིད་དུ་ཐ་སྙད་འདོགས་པའི་ཕྱིར་དང། བགོམ་པ་ཡང་བརྟགས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ།། །།དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་བམ་པོ་གསུམ་པ།  
bhavatu gamanadvayam, ko doṣa iti cet, ayaṃ doṣaḥ | yasmāt-
dvau gantārau prasajyete prasakte gamanadvaye |
 kiṃ punaḥ kāraṇaṃ gantṛdvayaprasaṅge ity āha-
gantāraṃ hi tiraskṛtya gamanaṃ nopapadyate || 6 ||
 yasmādavaśyaṃ kriyā svasādhanamapekṣate karma kartāraṃ vā | gamikriyā caivaṃ kartaryavasthitā, ato gantāramapekṣate | nāsti ca ekasminneva gacchati devadatte dvitīyaḥ karteti | ataḥ kartṛdvayābhāvānnāsti gamanadvayam | tataś ca gamyamānaṃ gamyata iti nopapadyate ||
atha syāt- yadāyaṃ devadattaḥ sthitaḥ, sa na bhāṣate? paśyati na? tadaiko ’nekakriyo dṛṣṭaḥ, evam ekasmin gantari kriyādvayaṃ bhaviṣyati iti | naivam | śaktirhi kārako na dravyam | kriyābhedāc ca tatsādhanasyāpi śakteḥ siddha eva bhedaḥ | na hi sthitikriyayā vaktā syāt | dravyamekam iti cet, bhavatu evam , na tu dravyaṃ kārakaḥ, kiṃ tarhi śaktiḥ, sā ca bhidyata eva | api ca | sadṛśakriyādvaya kārakatvaṃ naikadeśikasya dṛṣṭam, ato naikasya ganturgamanadvayam || 6 || 
gantāraṃ cet tiraskṛtya gamanaṃ nopapadyate |
gamane ’sati gantātha kuta eva bhaviṣyati || 7 || 
若離於去者 去法不可得
以無去法故 何得有去者 
gal te ’gro po med gyur na | | ’gro ba (5)’thad par mi ’gyur te | |
’gro ba med na ’gro ba po | | yod pa nyid du ga la ’gyur | | 
7. If there is no going (gamana) (i.e. gamana = “act of going”) without a “goer” (gantāra),
How will the “goer” (gantā / self-existing subject) come into being when there is no “going” (gamana) (i.e. gamana = “act of going”)? 
If there were no goer, going would be impossible. If there were no going, where could a goer be existent? 
འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་པོ་མེད་པར་འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བ་དེ་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་དུས་གསུམ་དུ་ངེས་པར་གནས་པ་ལ་བརྟེན་པའི་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་མེད་གྱུར་ན། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ཡོད་་པ་ཉིད་དུ་ག་ལ་འགྱུར། །གང་གི་ཚེ་འགྲོ་བ་པོ་མེད་ན་འགྲོ་བ་མི་འཐད་པ་དེའི་ཚེ། དེ་ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་མེད་ན། འགྲོ་བ་པོ་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལ་འགྲོ་བ་པོ་དུས་གསུམ་དུ་ངེས་པར་གནས་པ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
答曰(24)若離於去者 去法不可得(25)以無去法故 何得有去者(26)若離於去者。則去法不可得。今云何於無去(27)法中。言三時定有去者。 
འདིར་སྨྲས་པ། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་མི་འཐད་དུ་ཟིན་ཀྱང་། འགྲོ་བ་པོ་ལ་བརྟེན་་པའི་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཉིད་དེ། འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་ལ་འགྲོ་བ་དམིགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །བཤད་པ། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་མེད་གྱུར་ན། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། །འགྲོ་པོ་མེད་པར་གྱུར་ན་འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བར་ནི་སྔར་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་པོ་མེད་པར་གྱུར་ན་་འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ན་གང་འགྲོ་བ་པོ་ལ་བརྟེན་ཅིང་འགྲོ་བ་པོ་ལ་འཇུག་པའི་འགྲོ་བ་དེ་གང་ཡིན། སྨྲས་པ། གང་འགྲོ་བ་པོ་ལ་འཇུག་པའི་འགྲོ་བ་གཞན་འགྲོ་བ་པོ་ལས་ཐ་དད་དུ་གྱུར་པ་ཡོད་དོ་ཞེས་ནི་མི་སྨྲའོ། །འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་གང་དང་ལྡན་པས་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་བ་དེ་་ཡོད་དོ་ཞེས་སྨྲའོ། །འདིར་བཤད་པ། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ག་ལ་འགྱུར། གལ་ཏེ་རྟེན་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་པའི་འགྲོ་བ་ཞིག་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་གྱུར་ན་ནི་དེ་དང་འགྲོ་བ་པོའམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ལྡན་པར་ཡང་འགྱུར་གྲང་ན། ཐ་དད་པར་གྱུར་བ་རྟེན་མེད་པའི་(170A)འགྲོ་བ་ནི་འགའ་ཡང་མེད་དེ། དེས་ན་ཐ་དད་པར་གྲུབ་པའི་འགྲོ་བ་མེད་པར་ཁྱོད་ཀྱིས་འགྲོ་བ་ལྡན་པས་འགྲོ་བ་པོར་འགྱུར་བ་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ག་ལ་འགྱུར་འགྲོ་བ་པོ་མེད་ན་ཡང་སུ་ཡི་འགྲོ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་བས་ན་འགྲོ་བ་མེད་དོ། །  
གཞན་དག་ན་དེ་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ནར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། དེའི་གཞི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་ལ་གཞི་མེད་པ་དེ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་མོ་གཤམ་གྱི་བུའི་འགྱེལ་བ་དང། འགྲོ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །འགྲོ་བའི་གཞི་འགྲོ་བ་པོ་དེ་ཤར་མ་ཡོད་པས་དེ་ལྟར་གཞི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་ཡོད་པས་གཏན་ཚིགས་གྲུབ་པའི་ཕྱིར། ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ན་ཡིན་ཞིང་འགྲོ་བ་དང་འོང་བ་ལ་སོགས་པ་ཡང་འགྲུབ་བོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་མེད་གྱུར་ན། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ཡོད་པ་ཉིད་(66A)དུ་ག་ལ་འགྱུར། །གཏན་ཚིགས་བརྗོད་པ་མེད་ན་འགྲོ་བ་མི་འགྲུབ་པས་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་མེད་པར་མི་འགྱུར་རོ་སྙམ་ནས་འགྲོ་བ་པོ་མེད་ན་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས། འགྲོ་བའི་གཞི་འགྲོ་བ་པོ་ལ་བརྟེན་ནས་གཞི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་གཏན་ཚིགས་བརྗོད་པར་གྱུར་ན་དེ་ལྟ་ན། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་མེད་གྱུར་ན། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བ་མ་ཡིན་ནམ། འགྲོ་བ་དེ་ཡང་མི་འཐད་དོ་ཞེས་དཔྱད་ཟིན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར། འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ག་ལ་འགྱུར། །འགྲོ་བ་པོ་ཉིད་ཀྱི་རྒྱུ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ག་ལ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ཡིད་མི་ཆེས་པ་སྟེ། འགྲོ་བ་པོ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །རྒྱས་པར་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །འགྲོ་བ་པོ་མ་གྲུབ་པས་གཞི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་ཉིད་དམ། དོན་འགལ་བ་ཉིད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འོ་ན་འགྲོ་བ་གྲུབ་པར་བྱ་བའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་གཞན་འདི་ཉོན་ཅིག་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ནར་ངེས་ཏེ། དེས་དེ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པ་ལ་ནི་དེས་དེ་དང་ལྡན་པར་མི་སྟོན་ཏེ། དཔེར་ན་རི་བོང་ར་ཅན་ཞེས་མི་སྟོན་པ་བཞིན་ནོ། །ལྷས་བྱིན་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་འགྲོ་བས་དེ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ཡོད་པས་དེས་ན་འགྲོ་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་བསམས་པའི་དོན་འགྲུབ་བོ། །  
atrāha- yady apy evaṃ tathāpi gantari devadatte gamanam upalabhyate devadatto gacchatīti vyapadeśāt | tataś ca vidyata eva gamanaṃ gamanāśrayagantṛsadbhāvāt | ucyate | syād evaṃ yadi gamanāśrayo gantā syāt, na tvasti | katham ity āha-
gantāraṃ cetiraskṛtya gamanaṃ nopapadyate |
gamane ’sati gantātha kuta eva bhaviṣyati || 7 ||
 gantāram antareṇa nirāśrayaṃ gamanam asad ity uktam, tataś ca gantāraṃ cetiraskṛtya pratyākhyāya gamanaṃ nāsti, asati gamane kuto nirhetuko gantā? ato nāsti gamanam || 7 || 
gantā na gacchati tāvad agantā naiva gacchati |
anyo gantur agantuś ca kas tṛtīyo ’tha gacchati || 8 || 
去者則不去 不去者不去
離去不去者 無第三去者 
re zhig ’gro po mi ’gro ste | | ’gro ba po min ’gro ba min | |
’gro po ’gro po min las gzhan | | gsum pa gang zhig ’gro bar ’gyur | | 
8. The “goer” does not go (move); consequently a “non-goer” certainly does not go (move).
What third [possibility] goes (moves) other than the “goer” and “non-goer”? 
When a goer does not go, a non-goer cannot go; what third one other than a goer and a non-goer could go? 
ཡང་གཞན་ཡང་། རེ་ཞིག་འགྲོ་་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ། །འགྲོ་བ་པོ་མིན་འགྲོ་བ་མིན། །འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པ་གང་ཞིག་འགྲོ་བར་འགྱུར། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་པོ་ཞིག་འགྲོ་བར་འགྱུར་རམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཞིག་འགྲོ་བར་འགྱུར་རམ། དེ་གཉིས་ལས་གཞན་པ་གསུམ་པ་ཞིག་འགྲོ་བར་་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་ནི་མི་འགྲོ་སྟེ། འགྲོ་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་འགྲོ་སྟེ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་གཉིས་ལས་གཞན་པ་གསུམ་པ་ཡང་ནི་འགྲོ་སྟེ། མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་ཞིག་ཡོད་ན་དེ་འགྲོ་བ་པོའམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་་ཡིན་པ་ཞིག་ཡིན་གྲང་ན། དེ་གཉི་ག་ཡང་འགྲོ་བར་མི་འཐད་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
復次(28)去者則不去 不去者不去(29)離去不去者 無第三去者(4b1)無有去者。何以故。若有去者則有二種。若(2)去者若不去者。若離是二。無第三去者。(3)問曰。若去者去有何咎。 
སྨྲས་པ། སྤྲོས་པ་འདིས་ཅི་བྱ། གང་་ལ་ལྟོས་ནས་འགྲོའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་འགྲོ་བ་ཡིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཉིད་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་གྱུར་ན་ནི་དེས་ན་འགྲོ་བ་ཡང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་པས་འགྲོ་བ་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་ག་ལ་འགྱུར། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལ་འགྲོ་བ་ཞིག་ཡོད་ན་་འགྲོ་བ་པོ་འམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འགྲོ་གྲང་ན། འདིར་བཤད་པ། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ། །འགྲོ་བ་པོ་མིན་འགྲོ་པོ་མིན། །འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པ་གང་ཞིག་འགྲོ་བར་འགྱུར། །དེ་བས་ན་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་ཉིད་མི་འགྲུབ་པོ། །  
འདིར་བཤད་པ། འདི་ལ་ལྷས་བྱིན་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་འདི་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོའི་ཡིན་པར་འདོད་དམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཡིན་པར་འདོད། དེ་ལ་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ། རེ་ཞིག་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་རིམ་པ་ལ་ལྟོས་པའོ། །འགྲོ་བ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་གཞག་པའོ། །བདག་གི་ཚིག་ཏུ་བསྟན་པ་ནི་འདི་ལྟར་གང་དག་སྒྲ་ཙམ་གྱི་རྗེས་སུ་འབྲང་བ། ཆོས་རབ་ཏུ་འབྱེད་པ་ལ་མི་མཁས་པ། ལྟ་བ་ངན་པས་བློ་གྲོས་ཉམས་པར་གྱུར་པ། ཚུལ་ཁྲིམས་དང། བསམ་གཏན་དང། ཤེས་རབ་ལ་རྒྱབ་ཀྱིས་ཕྱོགས་པ། རང་ཡང་ལམ་གོལ་བར་ཞུགས་ཤིང། གཞན་དག་ཀྱང། གསང་ཚིག་སྒྲ་དང་ཡིག་འབྲུས་ཉམས་གྱུར་ན། །ལོག་པར་སྦྱར་བས་དེ་ཡི་དོན་མི་སྟོན། །རྡོ་རྗེའི་ཚིག་དེས་མཆོད་སྦྱིན་བྱེད་བརླག་སྟེ། །དབང་པོའི་དགྲ་པོ་སྒྲ་ཡིས་བརླག་པ་བཞིན། །ཞེས་བྱ་བ་དང། ལྷ་མ་ཡིན་དེ་དག་གིས་ཧེ་ལ་ཡོ་ཧེ་ལ་ཡ་ཞེས་སྨྲས་པ་(66B) མི་བསྒྲུབ་པ་ཚིག་ཟུར་ཆག་སྨྲས་ནས་ཚིག་ལྡན་མའི་སྒྲུབ་མཆོད་སྤྱོད་སེལ་ཅན་སྤྱོད་པར་བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་དང། སྒྲ་གཅིག་ལེགས་པར་སྦྱར་ན་ཡང་ལེགས་པ་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་དུ་འགྲོ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། འདི་སྐད་ཅེས་གཞན་གྱི་ཚིག་ཅན་དང། བདག་གི་ཚིག་ཅན་དང། གཉི་གའི་ཚིག་ཅན་གྱི་སྐད་ཀྱི་བྱིངས་ངེས་པར་གནས་པའི་རང་གི་ངོ་བོ་རྣམས་ནི་རྗེས་སུ་སྨྲ་བ་ཁོ་ནར་ཟད་པས་བདག་གི་ཚིག་ཅན་ཉིད་ཀྱི་བརྡར་གདགས་སུ་མི་རུང་ངོ་ཞེས་ཟེར་བས་དེར་འཛུད་པར་བྱེད་པ་དག་དེ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་སྤང་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དག་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། གཞན་གྱི་ཚིག་ཅན་གྱི་སྐད་ཀྱི་བྱིངས་དག་ནི། གཞན་གྱི་ཚིག་ཅན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དག་མ་ཡིན་ཏེ། གཉི་གའི་ཚིག་ཅན་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དང། སྐད་ཀྱི་བྱིངས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བདག་གི་ཚིག་ཅན་བཞིན་ནོ། །བདག་གི་ཚིག་ཅན་གྱི་སྐད་ཀྱི་བྱིངས་དག་ལ་ཡང་དེ་སྐད་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དེ་བཞིན་དུ་གཉི་གའི་ཚིག་ཅན་གྱི་སྐད་ཀྱི་བྱིངས་དག་ཀྱང་གཉི་གའི་ཚིག་ཅན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དག་མ་ཡིན་ཏེ། སྐད་ཀྱི་བྱིངས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་བཞིན་ནོ། །ངེས་པར་སྨྲ་བ་དག་ལ་ནི་ཁྱད་པར་ཅན་གྱིས་སྦྱར་བའི་སྒྲའི་རྗེས་སུ་སྨྲ་བའི་ཕྱིར་དང། སྦྱོར་བ་རྣམ་པར་དབྱེ་བ་ལ་སོགས་པའི་རིམ་གྱི་འགྲོ་བ་དག་གིས་ཚིག་ཅན་ཉིད་དུ་འགྲུབ་པས་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་གནོད་པ་མེད་དོ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱའོ། །འགྲོ་བ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལ། འགྲོ་བ་པོ་ནི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དེའི་ཆོས་ནི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དཔེ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་ཀྱི་དབང་གིས་ཏེ། དེ་ལས་གཞན་པ་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ། བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་སྡོད་པ་པོ་བཞིན་ཏེ། དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་མི་འགྲོའོ། །གཞན་དག་ན་རེ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འགྲོ་བས་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་སྒྲུབ་པ་དེས་མི་གནོད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། འགྲོ་བ་པོ་མིན་འགྲོ་བ་མིན། །གང་གི་ཚེ་ཐ་སྙད་དུ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པར་གྲགས་པའི་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་འགྲོ་བར་མི་འཐད་པ་དེའི་ཚེ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འགྲོ་བས་སྟོང་པ་ནི་མི་འགྲོ་བ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་ན་ནི་ཇི་ལྟར་འགྲོ་འོན་ཏེ་འགྲོ་ན་ནི་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཞེས་བྱར་མི་རུང་ངོ། །ཡང་ན། འགྲོ་བ་པོ་མིན་འགྲོ་བ་མིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི། ཆོས་མཐུན་(67A)པའི་དཔེ་ཉེ་བར་གཞག་པ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་དང་མི་ལྡན་པ་ཉིད་ཀྱིས་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། འགྲོ་བ་པོ་མིན་འགྲོ་བ་མིན། །ཞེས་བྱ་བའི་དབང་དུ་བྱས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་ནི། འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ཉིད་ཡིན་པས་སྒྲུབ་པའི་ཆོས་མངོན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་འགྲོ་སྟེ། འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །གཟིགས་ཟན་པའི་ཕྱོགས་དག་དང། རང་གི་སྡེ་པ་དག་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་བརྗོད་པར་བྱའོ། །གྲངས་ཅན་དག་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པའི་སྐྱོན་ཉེ་བར་འདོགས་པ་དག་ལ་བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་དེ་གང་ཡིན། གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་མི་གསལ་བའོ་ཞེ་ན་ནི། རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པ་ཇི་སྐད་བཤད་པ་ཉིད་བརྗོད་པར་བྱའོ། །གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་པོའི་སྔོན་རོལ་གྱི་གནས་སྐབས་སོ་ཞེ་ན་ནི་རང་གི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་གནོད་དེ། འགྲོ་བ་པོའི་སྔོན་རོལ་གྱི་གནས་སྐབས་ན་སྡོད་པ་པོ་ལ་སོགས་པའི་གཟུགས་འཆང་བ་རྣམས་ཀྱང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་པོ་མེད་པའོ་ཞེ་ན་ནི་ཕྱོགས་སྔ་མ་ལ་གནོད་དེ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་སྒྲས་འགྲོ་བ་པོ་མེད་པར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཞན་དག་ན་རེ་རྣམ་གྲངས་ལས་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་འགྲོ་བ་ཁས་བླངས་པ་ལ་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་ལྡོག་གོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ་སློབ་དཔོན་གྱིས་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འཚོལ་བའི་རང་བཞིན་གཞན་ནི་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་ཞིང་མེད་པ་ཉིད་ཀྱིས་བཤད་པ། འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པ་གང་ཞིག་འགྲོ་བར་འགྱུར། །དེ་ལྟ་བུ་དེ་ནི་མེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་ཏེ། འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་ཡང་འགྱུར་ལ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པར་ཡང་འགྱུར་བ་དེ་ནི་བསྟན་པར་དཀའ་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཚུལ་གྱི་ཐ་མ་ལག་དག་གིས་དགག་པ་མི་མཐུན་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བས། གདོན་མི་ཟ་བར་འགའ་ཞིག་ལ་ལྟོས་ནས་འགྲོ་བ་པོར་འགྱུར་ལ། འགའ་ཞིག་ལ་ལྟོས་ནས་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་རྣམ་གཉིས་སུ་སྨྲ་བ་ཡོངས་སུ་གཟུང་བར་བྱ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཚེ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱོགས་སུ་བསྟན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་བས་འདོད་པའི་དོན་མི་འགྲུབ་བོ། །ཅི་སྟེ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཅེས་(67B) དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ནི་མི་འགྲོ་བ་ཁོ་ན་ལོ་ཞེས་ངེས་པར་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། དཔེར་ན་བརྩལ་མ་ཐག་ཏུ་འབྱུང་བ་ཉིད་ནི་མི་རྟག་ཁོ་ནའོ་ཞེས་ངེས་པར་བཟུང་བས་ཁྱབ་པ་མ་ཡིན་ཡང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་གཏན་ཚིགས་ཉིད་དུ་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ལ་ཡང་འགྲོ་བ་དགག་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །འདིས་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ཉིད་གཏན་ཚིགས་ཡིན་པར་ཡང་ལན་བཏབ་པ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་སྡོད་པ་པོ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པར་ཡང་འགྱུར་ལ། འགྲོ་བ་པོར་ཡང་འགྱུར་བས་སྡོད་པ་པོ་ཁས་བླངས་པས་དཔེ་མེད་དེ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆ་གཉི་ག་ལ་གྲགས་པས་སྡོད་པ་པོ་དཔེར་རུང་བའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་གལ་ཏེ་དེ་ལྟ་ན་འདི་ལ་འགྲོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་འགའ་ཡང་མི་འཐད་པས་དེས་ན་དེ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །དཔེ་ཡང་མེད་དེ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས་བརྗོད་པ་མཐོང་སྟེ། མཐོང་བ་ལས་ཆེས་ལྷག་པ་གཞན་མེད་པས་གཏན་ཚིགས་ལ་སོགས་པ་མ་གྲུབ་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
atrāha- vidyata eva gamanam, tadvatastena vyapadeśāt | iha gantā gamanena yuktaḥ, tadyogāc ca gacchati | yadi gamanaṃ na syāt, gamanavato devadattasya gacchatīti vyapadeśo na syāt, daṇḍābhāve daṇḍivyapadeśābhāvavat | ucyate | syād gamanam, yadi gacchatīty evaṃ vyapadeśaḥ syāt | yasmāt-
gantā na gacchati tāvad agantā naiva gacchati |
anyo ganturagantuś ca kastṛtīyo hi gacchati || 8 ||
 iha gacchatīti gantā, sa tāvan na gacchati, yathā ca na gacchati tathottareṇa ślokatrayeṇa pratipādayiṣyati | agantāpi na gacchati | agantā hi nāma yo gamikriyārahitaḥ | gacchatīti ca gamikriyāyogapravṛttaḥ śabdaḥ | yady asāvagantā, kathaṃ gacchati? atha gacchati, nāsau agantā iti | tadubhayavyatirikto gacchatīti cen naivam | ko hi gantur aganturvinirmuktastṛtīyo ’sti yo gacchatīti kalpyeta? tasmān nāsti gamanam || 8 || 
gantā tāvad gacchatīti katham evopapatsyate |
gamanena vinā gantā yadā naivopapadyate || 9 || 
若言去者去 云何有此義
若離於去法 去者不可得 
gang tshe ’gro ba med par ni | | ’gro po ’thad par mi ’gyur na | |
(6)re zhig ’gro po ’gro’o zhes | | ji ltar ’thad pa nyid du ’gyur | | 
9. It is said: “The ‘goer’ goes” (moves) How is that possible,
When without the “act of going” (gamana – visible movement) no “goer” is produced? 
When a goer is impossible without going, then how is it possible to say: “a goer goes”? 
ཡང་གཞན་ཡང་། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འདི་ལ་འགྲོ་་བ་པོ་འགྲོ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་དེ་ནི་མི་འཐད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ་ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །  
答曰(4)若言去者去 云何有此義(5)若離於去法 去者不可得(6)若謂定有去者用去法。是事不然。何以故。(7)離去法。去者不可得故。若離去者定有去(8)法。則去者能用去法。而實不爾。 
ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ། །ཞེས་བྱ་བ་ལ། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་གཅིག་པུ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ནི་འགྲོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཉེ་བར་སྦྱར་བས་དེས་ན་འགྲོ་བ་པོ་ནི་འགྲོ་བ་་དང་བྲལ་ཏེ། གུབ་ཏ་དང་ཙཻ་ཏྲ་བཞིན་དུ་མིང་ཙམ་དུ་གྱུར་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དོ། །དེའི་ཚེ་གང་གི་ཚེ་འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ་ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བ་དེའི་ཚེ་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའི་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར།  
འདིར་བཤད་པ། བདེན་མོད་ཀྱི་དེ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་གཏོགས་པའི་བློ་གྲོས་ཀྱིས་མཐོང་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་ཉིད་དོན་དམ་པར་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། ཅི་མཐོང་བ་དེ་ཇི་ལྟར་མཐོང་བ་དེ་བཞིན་ནམ། འོན་ཏེ་གཞན་ཞིག་ཡིན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་དེ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན་ནི། ཤེས་པར་བྱར་མི་ནུས་ཏེ། ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། རེ་ཞིག་འགྲོའོ་འགྲོའོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །མི་འཐད་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏེ་དཔེར་ན་གཡུལ་ངོར་འཕྲོས་པ་ལ་གཞོལ་བ་ཇི་ལྟར་དཔའ་བོ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །ཇི་ལྟར་མི་འཐད་ཅེ་ན། དེ་སྟོན་པར་བྱེད་པ་ནི། འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འགྲོ་བ་ཇི་ལྟར་མེད་པ་དེ་ལྟར་ནི་དང་པོ་ཁོ་ནར། རེ་ཞིག་སོང་ལ་འགྲོ་མེད་དེ། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དང། འགྲོ་བ་སྐྱེ་བ་དགག་པ་དེར་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །ཡང་ན། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་དམ་བཅས་པ་ཉེ་བར་བཞག་པ་ཡིན་ལ། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་(68A)འགྲོའོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་དེ་སྟོན་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། ཇི་སྐད་བཤད་པ་བཞིན་དུ་རྣམ་པར་བཤད་པར་བྱའོ། །  
atrāha- nāgantā gacchati nāpyubhayarahitaḥ, kiṃ tarhi gantaiva gacchatīti | etad apy asat kiṃ kāraṇam? yasmāt-
gantā tāvad gacchatīti katham evopapatsyate |
gamanena vinā gantā yadā naivopapadyate || 9 ||
 gantā gacchatītyatra vākye ekaiva gamikriyā, tayā ca gacchatīti vyapadiśyate | ganteti tu vyapadeśe nāsti dvitīyā gamikriyā iti | gamanena vinā gantā, agacchan ganteti yadā na saṃbhavati, tadā gantā gacchatīti na yujyate | kāmaṃ gacchatīty astu, ganteti tu na saṃbhavatīti tad ayuktam || 9 || 
pakṣo gantā gacchatīti yasya tasya prasajyate1 |
gamanena vinā gantā gantur gamanam icchataḥ || 10 || 
若去者有去 則有二種去
一謂去者去 二謂去法去 
gang gi phyogs la ’gro ba po | | ’gro ba de la ’gro med pa’i | |
’gro po yin par thal ’gyur te | | ’gro po ’gro bar ’dod phyir ro | | 
10. Those who hold the view that the “goer” “goes” (moves) must [falsely] conclude
That there is a “goer” without the “act of going” (visible activity & displacement) since the “act of going” (visible activity & displacement) is obtained (icchata) by a “goer.” 
To claim that a goer goes implies that there could be a goer who does not go, because it is asserted that a goer goes. 
ཡང་གཞན་ཡང་། གང་གི་ཕྱོགས་ལ་འགྲོ་བ་པོ། །འགྲོ་བ་དེ་ལ་འགྲོ་མེད་པའི། །འགྲོ་པོ་ཡིན་པར་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །(36B)འགྲོ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་གང་གི་ཕྱོགས་ལ་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་པ་དེ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
復次(9)若去者有去 則有二種去(10)一謂去者去 二謂去法去(11)若言去者用去法。則有二過。於一去者中(12)而有二去。一以去法成去者。二以去者(13)成去法。去者成已然後用去法。是事不然。(14)是故先三時中。謂定有去者用去法。是事(15)不然。 
ཡང་གཞན་ཡང་བཤད་པ། གང་གི་་ཕྱོགས་ལ་འགྲོ་བ་པོ། །འགྲོ་བ་དེ་ལ་འགྲོ་མེད་པའི། །འགྲོ་པོ་ཡིན་པར་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །འགྲོ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་ཕྱིར་རོ། །གང་གི་ཕྱོགས་ལ་སྐྱོན་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་ངོ་སྙམ་པས་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པས་འགྲོ་པོ་སྙམ་པ་དེ་ལ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་ཉེ་བར་་སྦྱར་བ་བྱས་པས་འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་སྟེ། འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་མེད་པར་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དེ་ནི་མི་འཐད་དེ། འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ། འགྲོ་བ་མེད་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར་རོ། །  
དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་མེད་པ་བཞིན་དུ་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་ཡང་སྒྲོ་བཏགས་ནས་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ་ཞེ་ན་གང་གི་ཕྱོགས་ལ་འགྲོ་བ་པོ། །འགྲོ་བ་དེ་ལ་འགྲོ་མེད་པའི། །འགྲོ་པོ་ཡིན་པར་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །འགྲོ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་ཕྱིར་རོ། །སྨྲ་བ་གང་གི་ཕྱོགས་ལ་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་པ་དེ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ་ལ་འགྲོ་བ་དེ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན་འགྲོ་བ་གཅིག་པུ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་དག་ནི་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བྱས་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
atha gatiyogātsagatika eva gantā, tathāpi dvitīyagamikriyābhāvadgacchatīti vyapadeśo na syād ity āha-
pakṣo gantā gacchatīti yasya tasya prasajyate |
gamanena vinā gantā ganturgamanamicchataḥ || 10 ||
 yasya vādino gamikriyāyogād eva ganteti pakṣaḥ, tasya gantur gamanam icchataḥ sagamanagantṛvyapadeśād gamanena vinā gantā gacchatīti syāt, dvitīyagamikriyābhāvāt | ato gantā gacchatīti na yujyate | gacchatītyetasyārthe ganteti śabdo gamanena vinā gantety atra vākye || 10 || 
gamane dve prasajyete gantā yady uta gacchati |
ganteti cājyate yena gantā san yac ca gacchati || 11 || 
若謂去者去 是人則有咎
離去有去者 說去者有去 
gal te ’gro po ’gro gyur na | | ’gro ba gnyis su thal ’gyur te | |
gang gis ’gro por mngon (7)pa dang | | ’gro por gyur nas gang ’gro ba’o | | 
11. If the “goer” “goes” (moves), then two acts of going (visible activity & displacement) [erroneously] follow;
[One is] that by which the “going on” (gantā) is designated, and [the second is] the real “goer” (gantā / self-existing subject) who “goes”(moves). 
If the goer goes, it would follow that going would be twofold: that which reveals* the goer and that which goes once [he] has become a goer. 
ཡང་གཞན་ཡང་། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་འགྲོ་འགྱུར་ན། །འགྲོ་བ་་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན་པ་དང་། །འགྲོ་པོར་གྱུར་ནས་གང་འགྲོ་བའོ། །འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཕྱོགས་འདི་ལ། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་བ་པོར་མངོན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོར་གྱུར་ནས་འགྲོ་བ་་གཞན་གང་གིས་དུས་ཕྱིས་འགྲོ་བར་འགྱུར་བའོ། །དེ་ནི་མི་འདོད་པས་དེ་ལ་འགྲོ་བ་པོ་དུས་གསུམ་དུ་ངེས་པར་གནས་པ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མོ་གཤམ་གྱི་བུ་བཞིན་ནོ། །  
復次(16)若謂去者去 是人則有咎(17)離去有去者 説去者有去(18)若人説去者能用去法。是人則有咎。離去(19)法有去者。何以故。説去者用去法。是爲(20)先有去者後有去法。是事不然。是故三(21)時中無有去者。復次若決定有去有去者。(22)應有初發。而於三時中。求發不可得。 
ཅི་སྟེ་(170B)སྐྱོན་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་ངོ་སྙམ་པས་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་གཉི་ག་ཡང་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་ཡང་སྐྱོན་འདི་ཡོད་དེ། བཤད་པ། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་འགྲོ་འགྱུར་ན། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན་པ་དང་། །འགྲོ་པོར་་གྱུར་ནས་གང་འགྲོ་བའོ། །འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པ་ལ་འགྲོ་བར་བརྟགས་ན་འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། འགྲོ་བ་གང་དག་ལྡན་པས་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པ་དང་། དེ་འགྲོ་བ་གང་ལ་ལྟོས་ནས་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་བའོ། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ནི་མི་འཐད་དེ། འགྲོ་བ་་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་གྱུར་ན་སྔ་མ་བཞིན་དུ་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ་དེ་ལྟ་བས་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་དོ། །ད་ནི་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་འགྲོ་སྟེ། གང་གི་ཚེ་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་པ་དེ་ཚེ་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འགྲོ་་བ་དང་བྲལ་བའང་འགྲོ་བའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་འགྲོའོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འགྲོ་བར་སེམས་ན། བཤད་པ། འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པོ་གང་ཞིག་་འགྲོ་བར་འགྱུར། །འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ལས་གཞན་པ་གསུམ་པ། འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་གང་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བར་འཐད་པ་ཞིག་གང་ཞིག་ཡིན། དེ་ལྟ་བས་ན་མེད་པའི་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་དང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་འགྲོའོ། །དེ་ལྟར་གང་་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འགྲོའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར། འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་བོ། །འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མེད་ན་འགྲོ་བ་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་ག་ལ་འགྱུར། འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་པོ་་དང།་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འགྲོའོ། །ཞེས་བྱ་བ་མི་འཐད་དུ་ཟིན་ཀྱང་། གུབ་ཏ་འགྲོའོ། །ཙཻ་ཏྲ་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་འཐད་དོ། །བཤད་པ། དེས་ནི་ཅི་ཡང་སྨྲས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གུབ་ཏ་ལ་བརྟེན་ན་ཅི་གུབ་ཏ་འགྲོ་བ་པོར་གྱུར་ནས་འགྲོའམ། (171A)འོན་ཏེ་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་འགྲོའམ། འོན་ཏེ་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཞིག་འགྲོ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་གསལ་བ་མ་བྱས་སམ། དེ་ལྟ་བས་ན་འདི་ནི་གྱི་ནའོ། །  
ཅི་སྟེ་སྐྱོན་དེ་ཡོངས་སུ་སྤང་བར་འདོད་པས་འགྲོ་བ་པོ་དོན་དམ་པ་པའི་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པར་འདོད་ན་དེ་ལྟ་ན་ཡང། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་འགྲོ་གྱུར་ན། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན་པ་དང། །འགྲོ་པོར་གྱུར་ནས་གང་འགྲོ་བའོ། །གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་པོ་གང་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ན་འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པ་དང་འགྲོ་བ་པོར་གྱུར་ནས་འགྲོ་བའི་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པའོ། །དེ་ལྟ་ན། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ན། །འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་འགྱུར། །གང་ཕྱིར་འགྲོ་པོ་མེད་པར་ནི། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཕྱིར། །ཞེས་བྱ་བའི་སྐྱོན་འདི་ཡང་ཡོད་དེ། བྱ་བ་ནི་གཞི་ལ་རག་ལས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་པོ་ཉིད་དང། འགྲོ་བ་གཉིས་དང། འགྲོ་བ་པོ་གཉིས་སུ་འགྱུར་བ་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། ཇི་ལྟར་འདོད་ཅེ་ན། འགྲོ་བ་པོ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་དང། འགྲོ་བ་ཡང་གཅིག་ཁོ་ན་དང་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཅིག་ཁོ་ནར་འདོད་དོ། །དེ་ཡང་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་འགྲུབ་ཀྱང་དོན་དམ་པར་མི་འགྲུབ་པས་དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཕ་རོལ་པོས་སྨྲས་པའི་སྒྲུབ་པ་མི་འགྲུབ་བོ། །ཕྱིར་རྒོལ་བ་དག་འགྲོ་བ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེའི་རྩོམ་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
atha ubhayatrāpi gatiyoga iṣyate gantā gacchatīti, evam api-
gamane dve prasajyete gantā yady uta gacchati |
ganteti cocyate yena gantā san yac ca gacchati || 11 ||
yena gamanena yogād gantety ucyate vyapadiśyate tad ekaṃ gamanam | gantā bhavan yac ca gacchati, yāṃ ca gatikriyāṃ karoti, tad etad gamanadvayaṃ prasaktam | ato gantṛdvayaprasaṅga iti pūrvavad dūṣaṇaṃ vaktavyam | tasmān nāsti gacchatīti vyapadeśaḥ || 
gate nārabhyate gantuṃ gantuṃ nārabhyate ’gate |
nārabhyate gamyamāne gantum ārabhyate kuha || 12 || 
已去中無發 未去中無發
去時中無發 何處當有發 
song la ’gro ba’i rtsom med de | | ma song ba la’ang ’gro rtsom med | |
bgom la rtsom pa yod min na | | gang du ’gro ba rtsom par byed | | 
12. The “state of going to” (gantum) is not begun in “that which is already gone to” (gatam – iii), nor in “that which is not yet gone to” (agatam – i);
Nor is the “state of going to” begun in “present going to” (gamyamāna – ii).
Where then is it begun? 
If a beginning of going does not exist in what has gone, [if] a beginning of going does not exist also in what has not [yet] gone [and if] there does not exist a beginning within motion, wherein is a beginning of going made? 
དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། སོང་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་མེད་དེ། །མ་སོང་བ་ལའང་་འགྲོ་རྩོམ་མེད། །བགོམ་ལ་རྩོམ་པ་ཡོད་མིན་ན། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་བྱེད། །  
何(23)以故(24)已去中無發 未去中無發(25)去時中無發 何處當有發(26)何以故。 
འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ནའོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་རྩོམ་པ་་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་བརྗོད་པར་མི་ནུས་སུ་ཟིན་ཀྱང་། གང་གི་ཚེ་སྡོད་པ་ལས་འགྲོ་བ་དེའི་ཚེ་ན་སྡོད་པའི་བྱས་པ་འདས་མ་ཐག་ཏུ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་འཇུག་པར་འགྱུར་བས་དེ་ལྟ་བས་ན་བྱ་བ་རྩོམ་པ་ཡོད་པས་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་་ཁོ་ནའོ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་མིང་གཞན་དུ་བསྒྱུར་བས་སེམས་རྨོངས་ནས་རང་གི་བུ་ངོ་མི་ཤེས་སམ། ཁྱོད་དོན་དེ་ཉིད་ལ་བློ་ཕྱི་མས་བརྗོད་པ་གཞན་གྱིས་བརྗོད་ཀོ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་རྩོམ་པ་ཡོད་པར་ཡོངས་སུ་བརྟག་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་སོང་བ་འམ་མ་སོང་བ་འམ། བགོམ་པ་ལ་ཡོད་་གྲང་ན། དེ་ལ་གཏན་ཚིགས་སྔར་བསྟན་པ་དག་ཉིད་ཀྱིས་བཤད་པ། སོང་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་མེད་དེ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་འདས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །མ་སོང་བ་ལའང་འགྲོ་རྩོམ་མེད། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་མ་བརྩམས་པའི་ཕྱིར་རོ། །བགོམ་ལ་རྩོམ་པ་ཡོད་་མིན་ན། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། བགོམ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང་། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། འགྲོ་བ་པོ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་བྱེད། །ཅེས་བྱ་བའི་ལན་དེ་པ་སྨྲོས་ཤིག་།དེ་ལྟ་བས་ན་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་མེད་དོ། །རྩོམ་་པ་མེད་ན་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར།  
འདི་ན་གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་རྩོམ་པ་མེད་དེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་གི་ཕྲེང་བ་ལ་རྩོམ་པ་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །སྡོད་(68B) དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེ་ན། འདིར་བྱ་གག་ཚོན་སྣ་ཚོགས་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཁ་དོག་གཞན་དུ་བསྒྱུར་ཏེ། ཉེ་བར་འཇོག་པ་བཞིན་དུ། སྔར་ལན་བཏབ་ཟིན་པ་ཉིད་ཚིག་གཞན་གྱིས་ཉེ་བར་བཞག་པས་འདི་ལྟ་སྟེ། སློབ་དཔོན་གྱིས་འདིར་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་དེ་ཉིད་ཅི་སོང་བའམ། མ་སོང་བའམ། འོན་ཏེ་བགོམ་པ་ལ་ཡོད་ཅེས་ཁྱོད་ལ་བརྒལ་ཞིང་བརྟགས་ན་སྔ་མ་བཞིན་དུ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མི་འཐད་པར་བསྟན་པར་བཞེད་པས་བཤད་པ། སོང་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་མེད་དེ། །དེ་ལ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་འདས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །མ་སོང་བ་ལའང་འགྲོ་རྩོམ་མེད། །མ་སོང་བ་འགྲོ་བས་སྟོང་པ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བགོམ་ལ་རྩོམ་པ་ཡོད་མ་ཡིན། །སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་མ་གཏོགས་པར་བགོམ་པ་རྟག་ཏུ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་བྱེད། །འོ་ན་གང་གིས་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་འགྲུབ་པས་འདོད་པའི་དོན་འགྲུབ་པར་འགྱུར་བ་དེ་ད་སྨྲོས་ཤིག་དེས་ན་འདིས་སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་དང། བགོམ་པ་དག་ལ་རྩོམ་པ་མེད་པར་བསྟན་ཏོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །དེ་ལྟར་ན་འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་དག་ཏུ་འགྱུར་བ་ནི་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་མེད་དེ། ལམ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མ་སོང་བའི་ལམ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་མ་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་མེད་དེ། མ་སོང་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འགྲོ་བར་འདོད་པ་ལས་གཞན་པའི་མ་སོང་བ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་བགོམ་པ་ལ་ཡང་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་མི་འཐད་དེ། ལམ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་རྩོམ་པ་མེད་པས། རྩོམ་པའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །རྒྱས་པར་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འོ་ན་འགྲོ་བ་རྣམ་པ་གཞན་གྱིས་ཡོད་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། རང་གི་གནས་སྐབས་ལས་གཞན་དུ་འགྱུར་བ་དང་ལྡན་པའི་དངོས་པོ་ལ་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པའི་རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་རང་གི་གནས་སྐབས་ལས་གཞན་དུ་གྱུར་པ་དང་ལྡན་པའི་དངོས་པོ་ལ་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པའི་རྒྱུ་མེད་དེ། དཔེར་ན། དམུས་ལོང་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་བྲལ་བ་ལ་དམུས་ལོང་གིས་མཐོང་ངོ། །དམུས་ལོང་ལྟའོ། །ལྟ་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པའི་རྒྱུ་(69A)མེད་པ་བཞིན་ནོ། །འགྲོ་བ་རང་གི་གནས་སྐབས་ལས་གཞན་དུ་གྱུར་པ་དང་ལྡན་པའི་དངོས་པོ་ལ་ནི་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པའི་རྒྱུ་ཉིད་ཡོད་དེ། གང་དུ་དེ་ཞུགས་ཟིན་པ་དེ་ནི་སོང་བ་ཡིན་ལ། གང་དུ་དེ་འཇུག་པ་དེ་ནི་བགོམ་པ་ཡིན། གང་དུ་དེ་མ་ཞུགས་པ་དེ་ནི་མ་སོང་བ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་མཐུ་ཉིད་ཀྱིས་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་པས་སྐབས་ཀྱི་དོན་འགྲུབ་བོ། །  
atrāha- yadyapyevam, tathāpi devadatto gacchatīti vyapadeśasadbhāvādgamanastīti | naivam | yasmād devadattāśrayaivaiṣā cintā kim asau gantā san gacchati, uta agantā gacchati, tadvayatirikto veti | sarvathā ca nopapadyata iti yatkiṃcidetat ||
atrāha- vidyata eva gamanam, tadārambhasadbhāvāt | iha devadattaḥ sthityupamardena gamanamārabhate | na ca avidyamānakūrmaromaprāvārādikam ārabhate | ucyate | syād gamanaṃ yadi tadāramme eva syāt | yasmāt-
gate nārabhyate gantuṃ gataṃ nārabhyate ’gate |
nārabhyate gamyamāne gantum ārabhyate kuha || 12 ||
 yadi gamanārambho bhavet, tad gate vādhvanyāramyeta, agate vā gamyamāne vā | tatra gate gamanaṃ nārabhyate, taddhi nāma uparatagamikriyam | yadi tatra gamanamārabhyeta, tad gatamityevaṃ na syād atītavartamānayorvirodhāt | agate ’pi gamanaṃ nārabhyate, anāgatavartamānayorvirodhāt | nāpi gamyamāne, tadabhāvāt kriyādvayaprasaṅgāt kartṛdvayaprasaṅgāc ca | tad evaṃ sarvatra gamanārambhamapaśyann āha- gantumārabhyate kuheti || 12 || 
na pūrvaṃ gamanārambhād gamyamānaṃ na vā gatam |
yatrārabhyeta gamanam agate gamanaṃ kutaḥ || 13 || 
未發無去時 亦無有已去
是二應有發 未去何有發 
’gro ba rtsom pa’i snga rol na | | gang du ’gro ba rtsom ’gyur ba | |
bgom pa med cing song ba med | | ma song (3a1)’gro ba ga la yod | | 
13. “Present going to” (ii) does not exist previous to the beginning of the “act of going,” (visible activity & displacement) nor does “that which is already gone to” (iii) exist where the “act of going” (visible activity & displacement) should begin.
How can the “act of going” (visible activity & displacement) [begin] in “that which is not yet gone to” (i)? 
Before a beginning of going, there is not any motion or anything which has gone wherein going could begin. How can going exist in what has not [yet] gone? 
ཡང་གཞན་ཡང་། འགྲོ་བ་རྩོམ་པའི་སྔ་རོལ་ན། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་འགྱུར་བ། །བགོམ་པ་མེད་ཅིང་སོང་བ་མེད། །མ་སོང་འགྲོ་བ་ག་ལ་ཡོད། །  
三時中無發(27)未發無去時 亦無有已去(28)是二應有發 未去何有發 
འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ནའོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། བགོམ་པ་དང་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ལ། འགྲོ་བ་མཐར་ཕྱིན་པ་ནི་སོང་བ་ཞེས་བྱ་བ་ཡིན། འགྲོ་་བའི་བྱ་བ་མ་སོང་བ་ལ་ལྟོས་ནས་མ་སོང་བ་ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་པས་ན་དེ་ལྟ་བས་ན་བགོམ་པ་དང་སོང་བ་དང་། མ་སོང་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱེད་ནམ་མཁའ་འདི་ལ་ལྡང་བར་བསྐྱོད་དམ། གང་གི་ཚེ། །འགྲོ་བ་རྩོམ་པའི་སྔ་རོལ་ན། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་འགྱུར་བ། །(171B)བགོམ་པ་མེད་ཅིང་སོད་བ་མེད། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་རྩོམ་པའི་སྔ་རོལ་སྡོད་པར་གྱུར་པ་ན་གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་འགྱུར་བའི་བགོམ་པ་ཡང་མེད་ཅིང་། སོང་བ་ཡང་མེད་དོ། །འགྲོ་བ་རྩོམ་པ་མེད་ན་བགོམ་པ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པར་ག་ལ་འགྱུར། འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པ་མེད་ན་འགྲོ་བ་མཐར་ཕྱིན་་པ་ཡོད་པར་ཡང་ག་ལ་འགྱུར། འདིར་སྨྲས་པ། མ་སོང་བ་ནི་ཡོད་དེ། དེར་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་འགྱུར་རོ། །བཤད་པ། མ་སོང་འགྲོ་བ་ག་ལ་ཡོད། །འདི་ལ་སྡོད་ཅིང་མི་བསྐྱོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་མ་སོང་བ་སྟེ། དེ་ལ་ནི་རྩོམ་པ་མེད་དོ། །གང་གི་ཚེ་སྐྱོད་པར་བྱེད་པ་དེའི་ཚེ་ན་ནི་གོ་སྐབས་་གང་དུ་སྐྱོད་པར་བྱེད་པ་དེ་མ་སོང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཚེ་མ་སོང་བའི་གོ་སྐབས་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་ནི་བསྐྱོད་པ་མེད་དོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་མ་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་གང་ལ་ཡོད། །  
འདིར་བཤད་པ། གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་སྐྱེ་བ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ནི་གང་དུ་དེ་ཞུགས་ཟིན་པ་དེ་ནི་སོང་བ་ཡིན་ལ། གང་དུ་དེ་འཇུག་པ་དེ་ནི་བགོམ་པ་ཡིན། གང་དུ་དེ་མ་ཞུགས་པ་དེ་ནི་མ་སོང་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་ཡང་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་འགྲོ་བ་ཡང་མེད་དོ་ཞེས་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །འགྲོ་བ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཡང། །འགྲོ་བ་རྩོམ་པའི་སྔ་རོལ་ན། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་འགྱུར་བ། །བགོམ་པ་མེད་ཅིང་སོང་བ་མེད། །མ་སོང་འགྲོ་བ་ག་ལ་ཡོད། །འགྲོ་བ་རྩོམ་པའི་སྔ་རོལ་ན། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་འགྱུར་པའི་བགོམ་པ་མེད་ཅིང་འགྲོ་བས་སྟོང་ངོ། །སོང་བ་ཡང་མེད་དེ། འགྲོ་བ་དང་མི་ལྡན་པ་ལ་དེ་མི་འཐད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལྟར་འགྲོ་བས་སྟོང་ན་འགྲོ་བ་མི་འཐད་པར་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྔར་བསྟན་པ་དག་ཡོད་པས་དམ་བཅས་པ་ལ་རྗེས་སུ་དཔག་པས་གནོད་པའི་ཕྱིར་མ་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བ་ག་ལ་ཡོད་དེ་འགྲོ་བ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །  
yathā ca gamanaṃ na saṃbhavati tathā pratipādayann āha-
na pūrvaṃ gamanārambhādgamyamānaṃ na vā gatam |
yatrārabhyeta gamanamagate gamanaṃ kutaḥ || 13 ||
 iha devadatto yadāvasthita āste, sa tadā gamanaṃ nārabhate | tasya gamanārambhātpūrvaṃ na gamyamānamadhvajātamasti, na ca gataṃ yatra gamanamārabhyeta | tasmād gatagamyamānābhāvādenayor na gamanārambhaḥ ||
atha syāt- yady api gamanārambhāt pūrvaṃ na gataṃ na gamyamānaṃ tathāpyagatam asti, tatra gamanārambhaḥ syād iti | ucyate | agate gamanaṃ kutaḥ | anupajātagamikriyam anārabdhagamikriyam agatam | tatra gamanārambha ity asaṃbaddham etad ity āha- agate gamanaṃ kutaḥ iti || 13 || 
gataṃ kiṃ gamyamānaṃ kim agataṃ kiṃ vikalpyate |
adṛśyamāna ārambhe gamanasyaiva sarvathā || 14 || 
無去無未去 亦復無去時
一切無有發 何故而分別 
’gro rtsom rnam pa thams cad du | | snang ba med pa nyid yin na | |
song ba ci zhig bgom pa ci | | ma song ci zhig rnam par brtag | | 
14. It is mentally fabricated what is “that which is already gone to” (gatam – iii), “present going to” (gamyamāna – ii) and “that which is not yet gone to” (agatam – i);
Therefore, the beginning of the “act of going” (visible activity & displacement) is not seen in any way. 
If a beginning of going is simply not apparent in any way, examine: what has gone? what is motion? what has not [yet] gone? 
འགྲོ་རྩོམ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ། །སྣང་བ་་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན། །སོང་བ་ཅི་ཞིག་བགོམ་པ་ཅི། །མ་སོང་ཅི་ཞེས་རྣམ་པར་བརྟག་།འགྲོ་བ་རྩོམ་པའི་སྔ་རོལ་ན། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་འགྱུར་བའི་བགོམ་པ་མེད་ཅིང་སོང་བ་ཡང་མེད་དོ། །མ་སོང་བར་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་འགྱུར་རོ། །སྙམ་ན་དེ་ཡང་མི་རུང་སྟེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མ་སོང་བ་ཉིད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། མ་སོང་བར་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་འགྱུར་བ་ག་ལ་ཡོད། དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་སྣང་བ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན། སོང་བ་དང་བགོམ་པ་དང་། མ་སོང་བ་ཞེས་བྱ་བ་གསུམ་དུ་རྣམ་པར་བརྟག་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་དག་ཅིའི་ཕྱིར་རྣམ་་པར་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། སེམས་བརྟག་པ་བཞིན་ནོ། །  
(29)無去無未去 亦復無去時(4c1)一切無有發 何故而分別(2)若人未發則無去時。亦無已去。若有發(3)當在二處。去時已去中。二倶不然。未去時(4)未有發故。未去中何有發。發無故無去。(5)無去故無去者。何得有已去未去去時。問(6)曰。若無去無去者。應有住住者。 
དེ་ལྟར་བརྟགས་ན། འགྲོ་རྩོམ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ། །སྣང་བ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན། །སོང་བ་ཅི་ཞིག་བགོམ་པ་་ནི། །མ་སོང་ཅི་ཞེས་རྣམ་པར་བརྟག་། གང་གི་ཚེ་དེ་ལྟར་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་རྣམ་པར་བརྟག་པ་ན་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་སྣང་བ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་པ་དེའི་ཚེ་ཁྱོད་ཀྱི་སོང་བ་ཡང་ཅི། བགོམ་པ་ཡང་ཅི། མ་སོང་བ་དེ་ཡང་ཅི། ཞེས་རྣམ་པར་བརྟག་།སྨྲས་པ། རེ་ཞིག་མ་སོང་བ་ནི་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་བུ་མ་བཙས་པར་འཆི་བའི་མྱ་ངན་བྱེད་དམ། ཁྱོད་སྲོང་བ་མེད་པར་མ་སོང་བ་ལ་རྟོག་གོ། །འདི་ལྟར་སོང་བའི་གཉེན་པོ་ནི་མ་སོང་བ་ཡིན་ན། དེ་ལ་གལ་ཏེ་སོང་བ་ཉིད་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་མ་སོང་བ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར།  
དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་གང་གི་ཚེ་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཇི་ལྟར་ཡང་མི་སྲིད་པ་དེའི་ཚེ། འགྲོ་རྩོམ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ། །སྣང་བ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན། །སོང་བ་ཅི་ཞིག་བགོམ་པ་ཅི། །མ་སོང་ཅི་ཞེས་རྣམ་པར་བརྟག་ཉིད་ཡིན་ན་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ངེས་པར་གཟུང་བའི་དོན་ཏེ། འདིར་སྣང་བ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན་ཞེས་བྱ་བར་བལྟ་བར་བྱའོ། །གཞན་དུ་ན་འགྲོ་བ་ཉིད་ཀྱི་ཡིན་གྱི། །གཞན་གྱི་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་འགྱུར་རོ། །རབ་རིབ་ཅན་སྒྲ་དང་སྦྲང་བུ་དང། སྦྲང་བུ་མ་ཆུ་རིངས་ལ་སོགས་པ་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པ་ལ་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དང་འདྲའོ། །འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་བུས་སྐྲ་འགྲེང་གི་མདུང་ཐུང་བཞིན་དུ་ཁྱོད་ལ་སྐྱོན་དེ་ཉིད་རྗེས་སུ་འབྲང་ངོ། །  
yady api gatāgatagamyamāneṣu gamanārambho nāsti, gatāgatagamyamānāni tu santi | na cāsati gamane etāni yujyanta iti | ucyate | syād gamanaṃ yadyetānyeva syuḥ | sati hi gamikriyāprārambhe yatroparatā gamikriyā tad gatam iti parikalpyeta, yatra vartamānā tad gamyamānam, yatrājātā tadagatam iti | yadā tu gamikriyāprārambha eva nāsti, tadā-
gataṃ kiṃ gamyamanaṃ kim agataṃ kiṃ vikalpyate |
adṛśyamāna ārambhe gamanasyaiva sarvathā || 14 ||
 prārambhe ’nupalabhyamāne kiṃ mithyādhvatrayaṃ parikalpyate, kuto vā tadvayapadeśakāraṇaṃ gamanam ity ayuktam etat || 14 || 
gantā na tiṣṭhati tāvad agantā naiva tiṣṭhati |
anyo gantur agantuś ca kas tṛtīyo ’tha tiṣṭhati || 15 || 
去者則不住 不去者不住
離去不去者 何有第三住 
re zhig ’gro po mi sdod de | | ’gro ba po min sdod pa min | |
’gro po ’gro po min las gzhan | | gsum pa gang zhig (2)sdod par ’gyur | | 
15. A “goer” does not remain unmoved (na tiṣṭati); then certainly the “non-goer” does not remain unmoved.
What third [possibility] other than “goer” and “non-goer” can thus remain unmoved? 
When a goer does not stay, a non-goer cannot stay; what third one other than a goer and a non-goer could stay? 
འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་པོའི་སྟོད་པ་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། རེ་ཞིག་འགྲོ་བོ་མི་སྡོད་དེ། །འགྲོ་བ་པོ་མིན་སྡོད་པ་མིན། །འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པ་གང་ཞིག་སྡོད་པར་འགྱུར། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་པོ་(37A)ཞིག་སྡོད་པར་འགྱུར་རམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཞིག་སྡོད་པར་འགྱུར་རམ། དེ་གཉིས་ལས་གཞན་པ་གསུམ་པ་ཞིག་སྡོད་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་ནི་མི་སྡོད་དེ། འགྲོ་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་སྡོད་དེ། འགྲོ་བ་མེད་པའི་་ཕྱིར་ཏེ། འགྲོ་བའི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ནི་སྡོད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་གཉིས་ལས་གཞན་པ་གསུམ་པ་ཡང་མི་སྡོད་དེ། མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་ཞིག་ཡོད་ན་དེ་འགྲོ་བ་པོའམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཞིག་ཡིན་པར་འགྱུར་གྲང་ན་གཉི་ག་ལྟར་ཡང་བཀག་པས་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོའི་སྡོད་་པ་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བྱེ་མ་དག་ལ་འབྲུ་མར་བཞིན་ནོ། །  
答曰(7)去者則不住 不去者不住(8)離去不去者 何有第三住(9)若有住有住者。應去者住。若不去者住。若(10)離此二。應有第三住。是事不然。去者(11)不住。去未息故。與去相違名爲住。不去者(5a1)亦不住。何以故。因去法滅故有住。無去則(2)無住。離去者不去者。更無第三住者。若有(3)第三住者。即在去者不去者中。以是故。(4)不得言去者住。 
སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་གཉེན་པོ་མེད་པས་སོང་བ་་མེད་ན་འོ་ན། འགྲོ་བ་འགྲུབ་པོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མི་མཐུན་པའི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་འགྲོ་བའི་མི་མཐུན་པ་སྡོད་པ་ཡོད་དེ། དེ་བས་ན་མི་མཐུན་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ནའོ། །བཤད་པ། གལ་ཏེ་སྡོད་པ་ཡོད་ན་ནི་འགྲོ་བ་ཡང་ཡོད་པར་འགྱུར་གྲང་ན། སྡོད་པ་མི་་འཐད་པས་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལ་གལ་ཏེ་སྡོད་པ་ཡོད་པར་གྱུར་ན། འགྲོ་བ་པོའི་འམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཡིན་གྲང་ན། དེ་ལ། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་མི་སྡོད་དེ། །འགྲོ་བ་པོ་མིན་སྡོད་པ་མིན། །འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པ་གང་(172A)ཞིག་སྡོད་པར་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་སྡོད་པ་ནི་མེད་པ་ཁོ་ནའོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
གཞན་དག་ན་རེ་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། མི་མཐུན་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་དང་གང་ལ་མི་མཐུན་པ་ཡོད་པ་དེ་དང་དེ་ཡོད་པར་སྣང་སྟེ། དགེར་ན་སྣང་བའི་མི་མཐུན་པ་མུན་པ་ཡོད་པ་བཞིན་ནོ། །འགྲོ་(69B)འདིར་བཤད་པ། དེ་ཡང་ཁྱོད་ལ་བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པ་ཡོད་དེ་ཁྱོད་སྡོད་པ་སུའི་ཡིན་པར་སེམས་ཅི་འགྲོ་བ་པོའི་ཡིན་ནམ་འོན་ཏེ་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཡིན། དེ་ལ་གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་པོའི་ཡིན་སྙམ་ན། རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་མི་སྡོད་དེ། རེ་ཞིག་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་རིམ་པ་ལ་ལྟོས་པའོ། །འགྲོ་བ་པོ་མི་སྡོད་དེ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་གཞག་པའོ། །འགྲོ་བ་པོའི་ཆོས་ནི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཡིན་པས། ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་མངོན་ནོ། །དཔེ་ནི་དེའི་དབང་གིས་ཏེ། འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བ་མ་ཉམས་པ་ཡིན་ནོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་སྡོད་པར་མི་འཐད་དེ། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་ལྷས་བྱིན་འགྲོ་བ་མ་ཉམས་པ་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཡིན་ནོ་སྙམ་ན། འགྲོ་བ་པོ་མིན་སྡོད་པ་མིན། །འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ལ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་འགྲོ་བ་ལྡོག་པ་མི་འཐད་པས་དེ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཅི་སྟེ་ལེགས་པར་མ་ཟིན་པའི་གདོན་གྱིས་བརླམས་པའི་དབང་གིས་གཞན་ཞིག་སྡོད་པར་སེམས་ན་གྲོགས་སོ། །འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པ་གང་ཞིག་སྡོད་པར་འགྱུར། །དེ་ད་སྨྲོས་ཤིག་འགའ་ཡང་སྡོད་པར་མི་འཐད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །  
atrāha- vidyata eva gamanaṃ tatpratipakṣasadbhāvāt | yasya ca pratipakṣo ’sti, tadasti, ālokāndhakāravat pārāvāravat saṃśayaniścayavac ca | asti ca gamanasya pratipakṣaḥ sthānam iti | ucyate | syād gamanaṃ yadi tatpratipakṣaḥ sthānaṃ syāt | katham ihedaṃ sthānaṃ gantur agantus tadanyasya vā parikalpyeta? sarvathā ca na yujyata ity āha-
gantā na tiṣṭhati tāvad agantā naiva tiṣṭhati |
anyo gantur agantuś ca kas tṛtīyo ’tha tiṣṭhati || 15 ||
 yathā gantā na tiṣṭhati tathottareṇa ślokenākhyāsyati | agantāpi na tiṣṭhati, sa hi tiṣṭhatyeva, tasya kim aparayā sthityā prayojanam? agantāpi na tiṣṭhati? sa hi tiṣṭhatyeva, tasya (pp_38) kim aparayā sthityā prayojanam? ekayā sthityā agantā aparayā tiṣṭhatīti sthitidvayaprasaṅgāt sthātṛdvayaprasaṅga iti pūrvavaddoṣaḥ | gantragantṛrahitaś cānyo nāsti || 15 || 
gantā tāvat tiṣṭhatīti katham evopapatsyate |
gamanena vinā gantā yadā naivopapadyate || 16 || 
去者若當住 云何有此義
若當離於去 去者不可得 
gang tshe ’gro ba med par ni | | ’gro po ’thad par mi ’gyur na | |
re zhig ’gro po sdod do zhes | | ji ltar ’thad pa nyid du ’gyur | | 
16. It is said that a “goer” continues to be [a “goer”]. But how can that be possible,
Since a “goer”(gantā / self-existing subject) lacking the “act of going” (gamanam – visible activity & displacement) is simply not produced? 
When a goer is not possible without going, how then is it possible [to say]: “a goer stays.” 
ཡང་གཞན་ཡང་། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་སྡོད་དོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འགྲོ་བ་པོ་སྡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་་མངོན་པར་ཞེན་པ་དེ་མི་འཐད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ་ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་པའི་ཕྱིར་ཏེ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་དག་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །  
復次(5)去者若當住 云何有此義(6)若當離於去 去者不可得(7)汝謂去者住。是事不然。何以故。離去法。去(8)者不可得。若去者在去相。云何當有住。去(9)住相違故。 
ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། བཤད་པ། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་སྡོད་དོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པས་འགྲོ་བ་པོར་འགྱུར་བས་འགྲོ་བ་མེད་ན། འགྲོ་བ་པོར་མི་འཐད་པ་ཉིད་དོ། །འགྲོ་བ་ལོག་པ་ནི་སྡོད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ན་འགྲོ་བ་དང་སྡོད་པ་མི་མཐུན་པ་དེ་གཉིས་གཅིག་ན་ལྷན་ཅིག་འདུག་པ་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་སྡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་་དུ་འགྱུར། དེ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་སྡོད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་ལོག་པ་ནི་སྡོད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ན་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ནི་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་སྡོད་པ་ཉིད་ཡིན་པས་དེ་ལ་ཡང་སྡོད་པས་ཅི་ཞིག་བྱ། སྡོད་པ་དེ་ལ་ཡང་སྡོད་པར་བརྟག་ན། སྡོད་་པ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་དང་། སྡོད་པ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་སྡོད་དོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་སྡོད་པར་སེམས་ན། བཤད་པ། འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པ་གང་ཞིག་་སྡོད་པར་འགྱུར། འགྲོ་བོ་དང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ལས་གཞན་པ་གསུམ་པ་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་གང་སྡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་བརྟགས་པ་དེ་གང་ཞིག་ཡིན། དེ་ལྟ་བས་ན་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་སྡོད་དོ། །  
ཡང་ན། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་སྡོད་དོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །བྱ་བ་གཉིས་དུས་གཅིག་ཏུ་འགལ་བས་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལྟར་ན་ཚིག་དེས་ནི་སྡོད་པ་པོ་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ཉིད་དུ་བསྟན་པས་འགྲོ་བ་པོ་སྡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་མི་སྲིད་པར་བསྟན་ཏོ། །གལ་ཏེ་རྫ་མཁན་བཞིན་དུ་དུས་གསུམ་གྱི་ནུས་པའི་གནས་སྐབས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་ཉིད་དུ་འགྲུབ་པས་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེ་ན། ཉེ་བར་གདགས་པ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཁས་བླངས་པ་ཉམས་པས་དེས་ན་སྔ་མ་བཞིན་དུ་གཏན་ཚིགས་དང་པོའི་སྐྱོན་ཡོད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །  
atrāha- nāgantā tiṣṭhati, nāpi ganturagantuścānyaḥ, kiṃ tarhi gantaiva tiṣṭhatīti naivam | yasmāt-
gantā tāvattiṣṭhatīti katham evopapatsyate |
gamanena vinā gantā yadā naivopapadyate || 16 ||
 yadāyaṃ tiṣṭhatītyucyate, tadā sthitivirodhi gamanamasya nāsti, vinā ca gamanaṃ gantṛvyapadeśo nāsti | ato gantā tiṣṭhatīti nopapadyate || 16 || 
na tiṣṭhati gamyamānān na gatān nāgatād api |
gamanaṃ saṃpravṛttiś ca nivṛttiś ca gateḥ samā || 17 || 
去未去無住 去時亦無住
所有行止法 皆同於去義 
bgom lam ldog (/las sdod?) par mi ’gyur te | | song dang ma song las kyang min | |
’gro ba dang ni ’jug pa dang | | ldog pa yang ni ’gro dang (3)mtshungs | | 
17. [The “goer”] does not continue to be [a goer] as a result of “present going to” (ii) or “that which is already gone to” (iii) or “that which is not yet gone to,”(i)
For then the act of going (gamana – visible activity & displacement) [would be] origination while the “process of going” (gati – real going process) would be the same as cessation. 
There is no reversal of motion*, nor also of what has gone [and] what has not [yet] gone. [Reversal of] going, engagement [to stay] and reversal [of staying] are similar to going. 
ཡང་གཞན་ཡང་། བགོམ་ལས་སྡོད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། །སོང་དང་མ་སོང་ལས་ཀྱང་མིན། །ད་འགྲོ་བ་པོ་དེ་་བགོམ་པ་ལས་སྡོད་པར་འགྱུར་རམ། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་ལས་སྡོད་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་གསུམ་ཆར་ལས་ཀྱང་སྡོད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་གསུམ་ཆར་ལས་ཀྱང་སྡོད་པར་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་འགྲོ་བ་པོའི་སྡོད་པ་ཡོད་དོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་རིགས་པ་མ་་ཡིན་ཏེ། མོ་གཤམ་གྱི་བུ་འཆི་བ་བཞིན་ནོ། །དེ་ནི། འགྲོ་བ་དང་ནི་འཇུག་པ་དང་། །ལྡོག་པ་ཡང་ནི་འགྲོ་དང་མཚུངས། །ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་རྒྱ་ཆེར་བསམས་པ་དེ་བཞིན་དུ་འཇུག་པ་དང་ལྡོག་པ་ཡང་འགྲོ་བ་དང་མཚུངས་པར་བསམ་པར་བྱའོ། །  
復次(10)去未去無住 去時亦無住(11)所有行止法 皆同於去義(12)若謂去者住。是人應在去時已去未去中(13)住。三處皆無住。是故汝言去者有住。是則(14)不然。如破去法住法。行止亦如是。行者。(15)如從穀子相續至芽莖葉等。止者。穀子(16)滅故芽莖葉滅。相續故名行。斷故名止。又(17)如無明縁諸行乃至老死是名行。無明滅(18)故諸行等滅是名止。問曰。汝雖種種門破(19)去去者住住者。而眼見有去住。答曰。肉眼所(20)見不可信。若實有去去者。爲以一法成。(21)爲以二法成。二倶有過。 
ཡང་གཞན་ཡང་། འགྲོ་བ་ལོག་པ་ནི་སྡོད་པ་ཞེས་བྱ་བ། ལྡོག་པ་དེ་ཡང་བགོམ་པ་ལས་སམ། སོང་བ་ལས་སམ་མ་སོང་བ་ལས་ལྡོག་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ། བགོམ་ལས་ལྡོག་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། སོང་དང་མ་སོང་ལས་ཀྱང་མིན། བགོམ་པ་ལས་སྡོད་པ་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ཡིན་ལ། འགྲོ་བ་ལོག་པ་ནི་སྡོད་པ་ཡིན་པས་སྡོད་པ་དང་འགྲོ་བ་མི་མཐུན་པ་དེ་གཉིས་ཅིག་ན་མི་སྲིད་པས་དེའི་ཕྱིར་རེ་ཞིག་བགོམ་པ་ལས་ལྡོག་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། དེ་ནི་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་ལས་ཀྱང་སྡོད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་(172B)རོ། །འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་ལོག་པ་ནི་སྡོད་པ་ཡིན་ན། འགྲོ་བ་ནི་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་ལ་མེད་དེ། འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་ལྡོག་པ་ག་ལ་ཡོད། འགྲོ་བ་ལྡོག་པ་མེད་ན་སྡོད་པ་ག་ལ་ཡོད། དེ་ལྟ་བས་ན་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་ལས་ཀྱང་ལྡོག་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འགྲོ་བ་དང་ནི་འཇུག་པ་དང་། ལྡོག་པ་ཡང་ནི་འགྲོ་དང་མཚུངས། ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་མི་སྡོད་དེ། སྡོད་པ་དང་། འགྲོ་བ་གཉིས་མི་མཐུན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་བཤད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྡོད་པ་པོ་ཡང་མི་འགྲོ་སྟེ། སྡོད་པ་དང་འགྲོ་བ་གཉིས་མི་མཐུན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་མི་སྡོད་དེ། སྡོད་པ་གཉིས་་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བཤད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྡོད་པ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་འགྲོ་སྟེ། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་མི་སྡོད་དེ། མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བཤད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྡོད་པ་པོ་ཡིན་པ་་དང།་སྡོད་པ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་འགྲོ་སྟེ། མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོའི་སྡོད་པ་དང་། སྡོད་པ་པོའི་འགྲོ་བ་མཚུངས་པ་ཡིན་ནོ། །ད་ནི་ཇི་ལྟར་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་སོང་བ་དང་། མ་སོང་བ་དང་། བགོམ་པ་ལ་མི་འཐད་དོ་ཞེས་བཤད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྡོད་པའི་འཇུག་པ་ཡང་་བསྡད་པ་དང་མ་བསྡད་པ་དང་། སྡོད་པ་ལ་མི་འཐད་དེ། དེ་ལྟར་ན་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་དང་སྡོད་པའི་འཇུག་པ་མཚུངས་པ་ཡིན་ནོ། །ད་ནི་ཇི་ལྟར་འགྲོ་བའི་ལྡོག་པ་སོང་བ་དང་། མ་སོང་བ་དང་། བགོམ་པ་ལས་ལྡོག་པར་མི་འགྱུར་ཞེས་བཤད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྡོད་པའི་ལྡོག་པ་ཡང་གང་་དུ་བསྡད་པ་དེ་ནས་མི་འགྲོ་སྟེ། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་དུ་མ་བསྡད་པ་དེ་ནས་ཀྱང་མི་འགྲོ་སྟེ། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་དུ་བསྡད་པ་དེ་ནས་ཀྱང་མི་འགྲོ་སྟེ། སྡོད་པ་དང་འགྲོ་བ་གཉིས་མི་མཐུན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ན་འགྲོ་བའི་ལྡོག་པ་དང་། སྡོད་པའི་ལྡོག་པ་མཚུངས་པ་་ཡིན་ནོ། །  
ཡང་ན་སུན་དབྱུང་བའི་ལམ་གཞན་ཡང་ཡོད་དེ། འདི་ལ་སྡོད་པ་དེ་སོང་བ་ལས་སམ། མ་སོང་བ་ལས་སམ། བགོམ་པ་ལས་ལྡོག་པ་ལ་བརྟག་གྲང་ན། དེ་ལ། བགོམ་ལས་སྡོད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། །སོང་དང་མ་སོང་ལས་ཀྱང་མིན། །བགོམ་པ་ལས་སྡོད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྔར་བསྟན་པས་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པ་ལ་སྡོད་(70A)པ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་སོང་བ་ལས་དེ་འགྲུབ་བོ་ཞེ་ན། སོང་བ་ལས་ཀྱང་དེ་འགྲུབ་པ་མི་རིགས་ཏེ། སོང་བ་འགྲོ་བ་མེད་པ་ལ་འགྲོ་བ་ལྡོག་པའི་སྡོད་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོ་ན་མ་སོང་བ་ལས་སྡོད་པ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་རོ་སྙམ་ན། དེ་ཡང་མི་འཐད་དེ། འགྲོ་བ་མེད་པ་ལ་ལྡོག་པ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་མ་སོང་བ་ལས་ཀྱང་སྡོད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་ན་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང། རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ཡང་མེད་དེ། དོན་དམ་པར་སྣང་བ་དང་མུན་པ་གཉིས་མི་མཐུན་པ་ཉིད་ཡིན་པར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ནོ། །གང་དག་སྡོད་པ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། མི་མཐུན་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དང། རྩོམ་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་ལས་ལྡོག་པས་དངོས་པོ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་ལ། འགྲོ་བ་དང་ནི་འཇུག་པ་དང། །ལྡོག་པ་ཡང་ནི་འགྲོ་དང་མཚུངས། །ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། ཇི་ལྟར་འགྲོ་བའི་མི་མཐུན་པ་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་དང། དེ་ལས་གཞན་པ་ལ་མི་འཐད་པ་དང། འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་ཡང་སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་དང། བགོམ་པ་ལ་མི་འཐད་པ་དང་འགྲོ་བའི་ལྡོག་པ་ཡང་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་ལ་མི་མཐུན་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྡོད་པའི་མི་མཐུན་པ་ཡང་སྡོད་པ་པོ་དང། སྡོད་པ་པོ་མ་ཡིན་པ་དང་དེ་ལས་གཞན་པ་ལ་མི་འཐད་པ་དང། སྡོད་པའི་འཇུག་པ་ཡང་བསྡད་པ་དང། མ་བསྡད་པ་དང། སྡོད་པ་ལ་མི་འཐད་པ་དང། སྡོད་པའི་ལྡོག་པ་ཡང་བསྡད་པ་དང། མ་བསྡད་པ་དང། སྡོད་པ་ལ་མི་འཐད་པ་དེ་ལྟར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་རྒྱས་པར་བྱའོ། །ཚིག་མངས་ཀྱིས་དོགས་པའི་ཕྱིར་དང། །དོན་བཤད་ཟིན་པའི་ཕྱིར་སྤྲོས་པའི་སྒོ་ནས་མ་བཤད་དེ། འོན་ཀྱང་ཕྱོགས་ཙམ་ཞིག་བཤད་པར་བྱའོ། །སྡོད་པ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ། འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་སྡོད་པ་མ་ཉམས་པའི་སྡོད་པ་པོ་གཞན་བཞིན་ནོ། །བསྡད་པ་ལ་སྡོད་པའི་འཇུག་པ་མེད་དེ། བསྡད་ཟིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བསྡད་ནས་ཡུན་རིང་དུ་ལོན་པ་བཞིན་ནོ། །བསྡད་པ་ལས་སྡོད་པ་མི་ལྡོག་སྟེ། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན། སྡོད་པ་མ་ཉམས་པ་གཞན་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ལྷག་མ་རྣམས་ལ་ཡང་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་སྦྱོར་བ་ཅི་རིགས་པར་བྱའོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་སྡོད་པ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་ལས་ངེས་པར་ཐར་པ་མེད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། ཁྱེད་ན་(70B) འགྲོ་བ་པོ་ཡང་མེད་ལ་འགྲོ་བ་ཡང་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་བས་ཙཻ་ཏྲ་འགྲོའོ་ཞེས་འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་གྲགས་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན། འཇིག་རྟེན་ལ་རི་བོང་ཅན་ཟླ་བ་ཉིད་དུ་གྲགས་བཞིན་དུ་ཟླ་བ་མ་ཡིན་པ་སེལ་བར་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ། །བཤད་པ། འདིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་གང་ཡིན། ཅི་འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རམ། འོན་ཏེ་བསྟན་བཅོས་ལ་གྲགས་པ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། དེས་ཅིར་འགྱུར། འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དེ། དོན་དམ་པར་རོ་ཞེས་དམ་བཅས་པའི་ཁྱད་པར་ཉེ་བར་བླངས་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར། འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པའི་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བའི་ཐ་སྙད་མ་སྤངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་རང་གི་བསྟན་བཅོས་ལ་གྲགས་པ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་དེ་གྲགས་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན་ནི། ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་བའི་རིགས་ཏེ། དེ་ཡང་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་གནས་མི་རྙེད་དེ། དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་གཉིས་ཡོད་པར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་དག་མི་འཐད་པར་ཡང་སྔར་བསྟན་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
atrāha- vidyata eva gamanam, tan nivṛttisadbhāvāt | iha gater nivartamānaḥ sthitim ārabhate gamanābhāve tu na tato nivarteta | ucyate | syād gamanaṃ yadi tan nivṛttir eva syāt | [na tv asti] yasmāt-
na tiṣṭhati gamyamānān na gatān nāgatād api |
 tatra gantā gatād adhvano na nivartate gatyabhāvāt | agatād api, gatyabhāvād eva | gamyamānād api na nivartate tad anupalabdheḥ gamikriyābhāvāc ca | tasmān na gatinivṛttiḥ ||
atrāha- yadi gamanapratidvandvisthityabhāvād gatir asatī, evaṃ tarhi gamanaprasiddhaye sthiti sādhayāmaḥ, tatsiddhau gamanasiddhiḥ | tasmād vidyata eva sthānaṃ pratidvandvisadbhāvāt, sthiter hi pratidvandvi gamanam, tad asti, tataś ca sthitir api, pratidvandvisadbhāvāt | etad apy ayuktam | yasmāt-
gamanaṃ saṃpravṛttiś ca nivṛttiś ca gateḥ samā || 17 ||
 atra hi yad gamanaṃ sthitisiddhaye varṇitaṃ tadgatyā samaṃ gatidūṣaṇena tulyam ity arthaḥ | yathā gantā na tiṣṭhati tāvad ity ādinā gatiprasiddhaye sthiter hetutvenopāttāyā dūṣaṇam uktam, evam ihāpi sthitiprasiddhaye gamanasya hetutvenopāttasya sthātā na gacchati tāvad ity ādinā ślokadvayapāṭhaparivartena dūṣaṇaṃ vaktavyam iti nāsti gamanam, tadabhāvāt pratidvandvinī sthitir apīti | evaṃ tāvad gamanaṃ gatyā tulyaṃ pratyākhyeyam ||
atha syāt- vidyata eva sthānaṃ tadārambhasadbhāvāt | iha gatyupamardena sthānam ārabhyate, kathaṃ tan na syāt? ucyate | saṃpravṛttiś ca gateḥ samā vācyā | tatra yathā pūrvaṃ gate nārabhyate gantum ity ādinā gamanārambho niṣiddhaḥ, evam ihāpi-
sthite nārabhyate sthātuṃ sthātuṃ nārabhyate ’sthite |
nārabhyate sthīyamāne sthātum ārabhyate kuha ||
ity ādinā ślokatrayaparivartena sthānasaṃpravṛttir api gateḥ samā | sthānanivṛttir api gatinivṛttyā samā pratyākhyeyā | yathā gatiniṣedhe-
na tiṣṭhati gamyamānān na gatān nāgatād api |
iti gater dūṣaṇam uktam, evaṃ sthitiniṣedhe ’pi
na gacchati sthīyamānān na sthitān nāsthitād api |
iti gatyā tulyaṃ dūṣaṇam iti nāsti sthitiḥ | tadabhāvāt kuto gatipratipakṣasthitisadbhāvavādināṃ gateḥ siddhir iti || 17 || 
yad eva gamanaṃ gantā sa eveti na yujyate |
anya eva punar gantā gater iti na yujyate || 18 || 
去法即去者 是事則不然
去法異去者 是事亦不然 
’gro ba de dang ’gro ba po | | de nyid ces kyang byar mi rung | |
’gro ba dang ni ’gro ba po | | gzhan nyid ces kyang byar mi rung | | 
18. Thus it does not obtain that the "goer" is simply "what is going" (gamana).
Likewise it does not obtain that: "Then the 'goer' is something other that what is in the 'process of going' (gatis)." 
It is inappropriate to say: “going and a goer are the same.” It is inappropriate to say: “going and a goer are different.” 
དེ་ནི་འགྲོ་བ་དང་འགྲོ་བ་པོ་དག་དེ་་ཉིད་དང་གཞན་ཉིད་དུ་ཡང་མི་སྲིད་དེ། ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། བཤད་པ། འགྲོ་བ་དེ་དང་འགྲོ་བ་པོ། །དེ་ཉིད་ཅེས་ཀྱང་བྱར་མི་རུང་། །འགྲོ་བ་དང་ནི་འགྲོ་བ་པོ། །གཞན་ཉིད་ཅེས་ཀྱང་བྱར་མི་རུང་། །  
何以故(22)去法即去者 是事則不然(23)去法異去者 是事亦不然(24)若去法去者一。是則不然。異亦不然。問曰(25)一異有何過。 
འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་དང་འཇུག་པ་དང་། ལྡོག་པ་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་། བགོམ་པ་ལ་ཡོད་དོ་ཞེའམ་འགྲོ་བ་པོ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་དང་། དེ་ལས་གཞན་པ་ལ་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་བརྗོད་པར་མི་ནུས་སུ་ཟིན་ཀྱང་། ཙཻ་ཏྲའི་གོམ་པ་འདོར་བ་མཐོང་ནས། ཙཻ་ཏྲའི་འགྲོ་(173A)བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་བས་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། རེ་ཞིག་བརྗོད་པར་མི་ནུས་སུ་ཟིན་ཀྱང་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་ཕོངས་པའི་ཚིག་ཡིན་ནོ། །འོན་ཀྱང་གང་མཐོང་ནས་ཙཻ་ཏྲ་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་སེམས་པ་ཙཻ་ཏྲའི་གོམ་པ་འདོར་བ་གང་ཡིན་པ་འདོར། གོམ་་པ་འདོར་བ་དེ་དང་ཙཻ་ཏྲ་གཅིག་པ་ཉིད་དམ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ། འགྲོ་བ་དེ་དང་འགྲོ་བ་པོ། །དེ་ཉིད་ཅེས་ཀྱང་བྱར་མི་རུང་། །འགྲོ་བ་དང་ནི་འགྲོ་བ་པོ། །གཞན་ཉིད་ཅེས་ཀྱང་བྱར་མི་རུང་། །  
ཡང་བཤད་པ། དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་གྲུབ་པར་གྱུར་ན། ངེས་པར་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་གྲང་ན་དེ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། དེ་ཉིད་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། འགྲོ་བ་དེ་དང་འགྲོ་བ་པོ། །དེ་ཉིད་ཅེས་ཀྱང་བྱར་མི་རུང། །འགྲོ་བ་དང་ནི་འགྲོ་བ་པོ། །གཞན་ཉིད་ཅེས་ཀྱང་བྱར་མི་རུང། །  
api ca | yadi gamanaṃ syāt, gantṛvyatirekeṇa vā syād avyatirekeṇa vā? sarvathā ca vicāryamāṇaṃ na saṃbhavatīty āha-
yad eva gamanaṃ gantā sa eveti na yujyate |
anya eva punargantā gater iti na yujyate || 18 || 
yad eva gamanaṃ gantā sa eva hi bhaved yadi |
ekībhāvaḥ prasajyeta kartuḥ karmaṇa eva ca || 19 || 
若謂於去法 即為是去者
作者及作業 是事則為一 
gal te ’gro ba gang yin pa | | de nyid ’gro po yin gyur na | |
byed pa po dang las nyid kyang | | gcig pa nyid du thal bar ’gyur | | 
19. And if the “act of going” (visible movement) and the “goer” are identical,
The fallacy logically follows that the “person acting” (kartus) and the action (karma) are identical. 
If whatever is going were a goer, it would follow that the actor and the act would be the same too. 
འདིར་སྨྲས་པ། སྐྱོན་ཅིར་འགྱུར། བཤད་པ། གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པ། །དེ་ཉིད་འགྲོ་(37B)པོ་ཡིན་གྱུར་ན། །བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཉིད་ཀྱང་། །གཅིག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར། །  
答曰(26)若謂於去法 即爲是去者(27)作者及作業 是事則爲一 
ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པ། །དེ་ཉིད་འགྲོ་པོ་ཡིན་གྱུར་ན། །བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཉིད་་ཀྱང།་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་ན། དེ་ལྟ་ན་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱ་བ་ཡང་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ནི་མི་འཐད་དོ། བྱེད་པ་པོ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་བྱ་བ་ཡིན་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར།  
དེ་ནི་དམ་བཅའ་བ་གཉིས་ཉེ་བར་གཞག་པའོ། །ཇི་ལྟར་མི་རུང་ཞེ་ན། གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པ། །དེ་ཉིད་འགྲོ་བོ་ཡིན་གྱུར་ན། །བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཉིད་ཀྱང། །གཅིག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར། །དེ་ལྟར་ན་འདིར་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར། སྐབས་ཀྱི་དོན་དགག་པ་ནུས་ཤིང་བཟློག་པའི་དོན་གསལ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །དཔེར་ན་གལ་ཏེ་སྤྲ་རྟག་ན་བུམ་པ་ཡང་རྟག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ་བུམ་པ་བྱས་པ་མི་རྟག་པ་ནི་རྟག་པ་ཉིད་དུ་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་སྒྲ་ནི་མི་རྟག་སྟེ། བྱས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ། །དེའི་ཕྱིར་འདིར་ཚིག་གི་དོན་གྱི་དབང་གིས་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་གཅོད་པ་པོ་དང་གཅད་(71A)པ་བཞིན་ནོ། །འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བཤད་ཀྱང་དེ་གཉིས་གཞན་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་དག་ནི་དམ་བཅས་པའི་དོན་རྣམ་པར་བརྟགས་ན་གཅིག་ལ་གཅིག་ནུས་པས་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞན་པ་ཉིད་གཅོད་པ་པོ་དང། བཅད་པ་ལ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། གཅིག་པ་ཉིད་ཙམ་དགག་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་ཡང་གཅོད་པ་པོ་དང་བཅད་པའི་གསལ་བ་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་གྲགས་པ་ཁོ་ནའོ། །གཅིག་ལ་གཅིག་ནུས་པས་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཀྱང་དམ་བཅས་པའི་དོན་ཁས་བླངས་ནས་རྟོགས་པར་བྱ་བ་དང་རྟོགས་པར་བྱེད་པ་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་གཅིག་ལ་གཅིག་ནུས་པས་སྟོང་པའི་ཕྱིར་གྲུབ་པ་དག་ཁོ་ན་དཔེ་ཉིད་དུ་འདོད་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་དོན་དམ་པར་གཅོད་པ་པོ་དང། བཅད་པ་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། དཔག་ཏུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་བཅད་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་པས་དེའི་ཕྱིར་འགལ་བ་འཁྲུལ་པ་མེད་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བཅད་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་འགལ་བ་འཁྲུལ་པ་མེད་པའི་གནོད་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །འགལ་བ་འཁྲུལ་པ་མེད་པའི་གནོད་པ་ཡོད་དུ་ཟིན་ན་ཡང་གཅིག་པ་ཉིད་དང་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཀྱི་མཐའ་གཉིས་ལ་མེ་འཆེལ་བས་དོན་དམ་པར་ནི་སྒྲུབ་པ་སྟོན་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་འདོད་པ་འགྲུབ་བོ། །ཐ་སྙད་དུ་གཅིག་པ་ཉིད་སྒྲུབ་ན་ནི་གྲགས་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་དམ་བཅའ་བའི་དོན་སྒྲོ་བཏགས་ནས་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བཤད་པས། འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་པས་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་རྒོལ་ན་དེ་ཡང་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ལན་བཏབ་ཟིན་ཏོ། །  
kathaṃ punarna yujyata ity āha-
yad eva gamanaṃ gantā sa eva hi bhavedyadi |
ekībhāvaḥ prasajyeta kartuḥ karmaṇa eva ca || 19 ||
 yeyaṃ gamikriyā, sā yadi ganturavyatiriktā nānyā syāt, tadā kartuḥ kriyāyāścaikatvaṃ syāt | tataś ca iyaṃ kriyā, ayaṃ kartā, iti viśeṣo na syāt | na ca chidikriyāyāḥ chettuś ca ekatvam | ato yad eva gamanaṃ sa eva ganteti na yujyate || 19 || 
anya eva punar gantā gater yadi vikalpyate |
gamanaṃ syād ṛte gantur gantā syād gamanād ṛte || 20 || 
若謂於去法 有異於去者
離去者有去 離去有去者 
gal (4)te ’gro dang ’gro ba po | | gzhan pa nyid du rnam brtag na | |
’gro po med pa’i ’gro ba dang | | ’gro ba med pa’i ’gro por ’gyur | | 
20. Alternatively, if the “goer” is different from the “process of going” (gati – – real going process),
The “act of going” (gamana – visible activity & displacement) would exist without the “goer” and the “goer” would exist without the “act of going.” (visible activity & displacement) 
If going and a goer were conceived as different, there could be going without a goer and a goer without going. 
གལ་ཏེ་འགྲོ་དང་འགྲོ་བ་པོ། །གཞན་བ་ཉིད་དུ་རྣམ་བརྟགས་ན། །འགྲོ་པོ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་དང་། །འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་པོར་འགྱུར། ། 
(28)若謂於去法 有異於去者(29)離去者有去 離去有去者(5b1)如是二倶有過。何以故。若去法即是去者。(2)是則錯亂破於因縁。因去有去者。因去者(3)有去。又去名爲法。去者名爲人。人常法(4)無常。若一者則二倶應常二倶無常。一中(5)有如是等過。若異者則相違。未有去法應(6)有去者。未有去者應有去法。不相因待。(7)一法滅應一法在。異中有如是等過。 
ཅི་སྟེ་སྐྱོན་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་་ངོ། །སྙམ་པས་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱ་བ་གཉིས་གཞན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་འགྲོ་དང་འགྲོ་བ་པོ། །གཞན་པ་ཉིད་དུ་རྣམ་བརྟགས་ན། །འགྲོ་པོ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་དང་། །འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་པོར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་བྱེད་པ་པོ་དང་། བྱ་བ་གཉིས་གཅིག་་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་མཐོང་བས་འགྲོ་བ་པོ་དང་། །འགྲོ་བ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་རྣམ་པར་བརྟགས་ན། དེ་ལྟ་ན་འགྲོ་བ་པོ་ལས་ཐ་དད་པར་གྱུར་པའི་འགྲོ་བ་གཞི་མེད་པ་རང་ལས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་འགྱུར་བ་དང་། འགྲོ་བ་གཞི་མེད་པ་རང་ལས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་གྱུར་ན་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་་བ་མི་ལྟོས་པ་རང་ལས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། དེ་གཉིས་གང་ཡང་མི་འཐད་དེ་འགྲོ་བ་པོ་མེད་པར་འགྲོ་བ་དང་། འགྲོ་བ་མེད་པར་འགྲོ་བ་པོར་ཇི་ལྟར་འགྱུར།  
གང་དག་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་ཡོངས་སུ་སྤང་བར་འདོད་པས་གཞན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་བརྟེན་པ་དེ་དགག་པའི་ཕྱིར་དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་བཞག་པ་གཉིས་པ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པ་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཚིགས་དང་རྒྱུ་རྐྱེན་སོ་སོར་ངེས་པ་ཡོད་ན་འབྱུང་བ་ངོ་བོ་ཉིད་ཐ་དད་དུ་བྱ་བའི་གཞིར་གྱུར་པ་ཐོག་མ་མེད་པའི་དུས་ནས་འཇུག་པའི་སྤྲོས་པའི་བག་ཆགས་དང། ས་བོན་དང། རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པ་ཀུན་རྟོག་པའི་དབང་གིས་ཡུལ་གཞན་དུ་བར་ཆད་མེད་པར་སྐྱེ་བ་ལ། གལ་ཏེ་འགྲོ་དང་འགྲོ་བ་པོ། །(71B)རྣམ་པར་རྟོག་པ་བྱེད་ན་ནི། །འགའ་ཡང་བཟློག་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་འདོད་པ་ཐོབ་པ་ཉིད་ཀྱིས་གནོད་པར་འགྱུར་རོ། །ཅི་ལྟར་ཞེ་ན་འདི་ལ་འགྲོ་བ་དང་འགྲོ་བ་པོ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་ཁས་ལེན་ན། འགྲོ་པོ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་དང། །འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་བར་འགྱུར། །གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན། བུམ་པ་དང། སྣམ་བུ་རྟེན་དང་བརྟེན་པའི་དངོས་པོས་རྟེན་པ་མེད་པ་ལྟ་བུར་འགྱུར་བར་དགོངས་སོ། །གཞན་པ་ཉིད་དུ་སྨྲ་བ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་དང། འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་པོ་མི་འདོད་དོ། །གླགས་ཡོད་པའི་སྒོ་དེས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ནི་འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་ཡིན་ལ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་ནི་གཞན་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡིན། དཔེ་ནི་དེའི་དབང་གིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་གྲགས་པ་དང་ལྡན་པའི་ཆོས་ཅན་ཡིན་པར་བསྟན་ཏོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་ལས་འགྲོ་བ་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པའི་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། འགྲོ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་ལས་ཀྱང་འགྲོ་བ་པོ་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་ངེས་པར་གཟུང་བར་བྱ་སྟེ། བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པའི་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འགྲོ་བ་པོའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལས་ལྡོག་པ་མ་བསྟན་པ་ནི་དེ་མེད་པའི་ཕྱིར། དེ་ལས་ལྡོག་པ་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་རྟེན་དང་བརྟེན་པར་བཅས་པའི་འབྲེལ་པ་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པ་དག་ལ་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་མ་ཁྱབ་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་དག་ལ་ཡང་ཐ་ན་འདི་ནི་གཞན་ནོ། །འདི་ཡང་གཞན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པ་གདོན་མི་ཟ་བར་ཡོད་པས་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར། སྐྱོན་མེད་དོ། །གང་དག་ལ་གཞན་མ་ཡིན་པ་རྣམ་པར་བཅད་པས་སམ་གཞན་ཉིད་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་གཞན་ཉིད་ཡིན་པ་དེ་དག་ལ་ཡང། དེ་ལ་ལྟོས་ནས་འདི་ནི་གཞན་ནོ། །འདི་ཡང་གཞན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པ་གདོན་མི་ཟ་བར་ཡོད་པས་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མེད་དོ། །རྗེས་སུ་དཔག་པ་ཇི་སྐད་བསྟན་པ་ཉིད་ཀྱིས་གཞན་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་མེད་པས་མ་ངེས་པ་(72A)ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ། །གྲགས་པའི་གནོད་པ་ཡང་མེད་དེ། །དེ་ཁོ་ན་དཔྱད་པ་ནི་ཤིང་རྟ་མཁན་ལ་སོགས་པ་བློ་མ་སྦྱངས་པ་དག་གི་དབང་དུ་མ་བྱས་པའི་ཕྱིར་དང། སྔར་བསྟན་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་འགྲོ་བ་ལས་འགྲོ་བ་པོ་གཞན་པ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། ཐ་སྙད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ལྷས་བྱིན་གྱི་རྟ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ་སྙམ་ན། དེ་ཡང་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། འགྲོ་བ་པོའི་རང་གི་བདག་ཉིད་ཅེས་བྱ་བ། འགྲོ་བ་པོ་ལ་གྲུབ་པས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། འགྲོ་བ་པོའི་རང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་རང་ལ་ཡང་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ལྷས་བྱིན་དང་རྟ་ཡང་གཞན་པ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་བློ་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་གཏན་ཚིགས་དག་གི་ལན་ཀྱང་བཏབ་པ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་བློ་རྣོན་པོའི་བློ་ལ་འགྲོ་བ་པོ་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་ལས། གཞན་པའི་ཚིག་གི་དོན་དང་འབྲེལ་པའི་ཡུལ་ཡིན་ཏེ། འཇུག་པ་དང་ལྡོག་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ལ་བ་སྔོན་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་བཞིན་ནོ། །སྒྲ་གང་ལ་ཇི་སྐད་སྨོས་པའི་རྣམ་པ་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་འཇུག་པ་དང་ལྡོག་པ་མེད་དེ། དཔེར་ན་ཡོད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྒྲ་ཇི་བཞིན་ནོ་སྙམ་དུ་སེམས་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་ཉིད་ཡིན་པར་རྗེས་སུ་དཔོག་ན་རྟེན་དང། བརྟེན་པར་འབྲེལ་བ་མེད་པས་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བའི་འབྲེལ་པ་བསལ་བའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་གནོད་དོ། །མི་མཐུན་པ་རང་གི་བདག་ཉིད་ལས་གཞན་པའི་ཚིག་གི་དོན་དང་མ་འབྲེལ་པ་གཞན་དག་ལ་ཡང་ལྷས་བྱིན་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་འཇུག་པ་དང་ལྡོག་པ་ཡོད་པས་གཏན་ཚིགས་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །ཁྱད་པར་དུ་སྨོས་ན་ཡང་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །ལ་བ་སྔོན་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ཇི་སྐད་སྨོས་པའི་ཡུལ་ཡིན་པ་ཡང་དོན་དམ་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་འགྲོ་བ་ལས་འགྲོ་བ་པོ་གཞན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ་སྙམ་པའི་བློའི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེའི་སྐྱོན་གྱིས་ལན་བཏབ་པ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་གཅིག་པ་ཉིད་དགག་པའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་བསྟན་པས་གཞན་པ་ཉིད་དགག་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་བསྟན་པ་རྣམས་བསལ་བའི་ཕྱིར་གཞན་པ་ཉིད་དགག་པ་ཡང་མི་འགྲུབ་བོ་སྙམ་ན་གཉི་ག་དགག་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་བསྟན་པའི་མཐུས་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དགག་པས་དེའི་ཡུལ་ཅན་གྱི་བློས་སྐྱེ་བ་(72B)དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་འགྲོ་བ་ལས་འགྲོ་བ་པོ་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་བསྟན་པ་ལ། ཕ་རོལ་པོས་གཞན་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེས་དམ་བཅས་པའི་དོན་ལོག་པར་བརྟགས་ནས་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པ་ཉེ་བར་བརྟགས་པའི་གནོད་པ་མེད་དོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་གཞན་ཞིག་རྟོག་པ་ཞི་བ་མོས་འགྲོ་བ་པོའི་རང་གི་བདག་ཉིད་རང་ལས་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་པར་སྟོན་པར་བྱེད་ན་དེ་ཡང་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། འགྲོ་བ་པོའི་རང་གི་བདག་ཉིད་གཞན་པ་ཉིད་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་པར་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱིས་དཔེ་ཉིད་དུ་བརྗོད་པས་སྐྱོན་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་གཟིགས་ཟན་དག་གིས་རང་གི་གྲུབ་པའི་མཐའི་སྐྱོན་སྦ་བར་འདོད་པས། སྒྲུབ་པ་སྦྱར་བ་ནི་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་མི་གནོད་དོ། །འདིར་  
anyatram api gantṛgamanayoryathā nāsti tathā pratipādayann āha-
anya eva punargantā gateryadi vikalpyate |
gamanaṃ syād ṛte ganturgantā syād gamanādṛte || 20 ||
 yadi hi gantṛgamanayoranyatvaṃ syāt, tadā gamananirapekṣo gantā syāt, gantṛnirapekṣaṃ ca gamanaṃ gṛhyeta pṛthak siddhaṃ ghaṭādiva paṭaḥ | na ca gantuḥ pṛthaksiddhaṃ gamanaṃ gṛhyata iti | anya eva punargantā gater iti na yujyate iti prasādhitam etat || 20 || 
ekībhāvena vā siddhir nānābhāvena vā yayoḥ |
na vidyate tayoḥ siddhiḥ kathaṃ nu khalu vidyate || 21 || 
去去者是二 若一異法成
二門俱不成 云何當有成 
gang dag dngos po gcig pa dang | | dngos po gzhan pa nyid du ni | |
grub par gyur pa yod min na | | de gnyis grub pa ji ltar yod | | 
21. Neither the identity nor the essential difference is established (siddhi) regarding the two [conceptions “goer” and “act of going” (visible activity & displacement)].
If these two [alternatives] are not established, in what way is [this problem] to be understood? 
If things are not established as the same and as different, how can they be established? 
གང་དག་དངོས་པོ་གཅིག་པ་དང་། །དངོས་པོ་་གཞན་པ་ཉིད་དུ་ནི། །གྲུབ་པར་གྱུར་པ་ཡོད་མིན་ན། །དེ་གཉིས་གྲུབ་པ་ཇི་ལྟར་ཡོད། །ཕ་དང་བུ་བཞིན་ནོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། འགྲོ་བ་མི་སྲིད་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ད་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་མི་འགྲུབ་པོ། །  
復次(8)去去者是二 若一異法成(9)二門倶不成 云何當有成(10)若去者去法。有若以一法成。＊若以異法(11)成。二倶不可得。先已説無第三法成。若謂(12)有成。應説因縁無去無去者。 
འདིར་སྨྲས་པ། ཅི་ཁྱེད་གསོད་པ་པོ་ཉིད་ལ་དཔར་འཛུགས་སམ། ཁོ་བོ་ནི་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱ་བ་གཉིས་ཐ་དད་པར་་འགྱུར་གྲུབ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། གཞན་པ་ཉིད་དུ་ཡང་མི་འདོད་ལ། བྱེད་པ་པོ་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་ཡང་མི་འདོད་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་གཉི་ག་མེད་པར་ཡང་དེ་གཉིས་གྲུབ་པོ། །བཤད་པ། ཁོ་བོ་ནི་གསོད་པ་པོ་ཉིད་ལ་དབང་མི་འཛུགས་ཀྱི། ཁྱོད་ཉིད་ལག་པ་བརྐྱང་སྟེ་ཚིགས་(173B)ཆེན་པོར་གཡོབ་ཅིང་ཁོང་པ་དབུགས་ཀྱིས་བརྫངས་བཞིན་དུ་སྨིག་རྒྱུའི་ཆུ་ལ་རྐྱལ་བར་བྱེད་དམ། ཁྱོད་དེ་ཉིད་དང་གཞན་མ་གཏོགས་པ་མེད་པའི་ཕྱོགས་ལ་ཡོད་པའི་བློས་གནས་པར་བྱེད་ཀོ། །གང་དག་དངོས་པོ་གཅིག་པ་དང་། །དངོས་པོ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་ནི། །གྲུབ་པར་གྱུར་བ་ཡོད་མིན་ན།། དེ་གཉིས་གྲུབ་པ་ཇི་ལྟར་ཡོད། །གལ་ཏེ་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱ་བ་གཉིས་གཅིག་པ་ཉིད་དང་གཞན་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་མེད་དེ་གཉིས་མ་གཏོགས་པར་རྣམ་པ་གཞན་གང་གིས་དེ་གཉིས་གྲུབ་པ་ཡོད་པ་དེ་ཇེ་སྨྲོས་ཤིག་།དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་ནི་བརྟགས་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འཇིག་རྟེན་མངོན་སུམ་གྱི་་དོན་འདི་གབ་གབ་ཀྱིས་གནོན་པར་ཇི་ལྟར་ནུས། ཡོང་ནི་གང་མེད་པས་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བ་དང་། གང་ལ་ལྟོས་ནས་འདི་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱའོ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་བུ་འདོད་ལ་མ་ནིང་ལ་སྤྱོད་དམ། ཁྱོད་འགྲོ་བ་པོ་མེད་་པ་ལ་འགྲོ་བ་པོར་རྟོག་གོ། །འདི་ལྟར་བགྲོད་པར་བྱ་བ་ཞིག་ཡོད་ན་ནི་འགྲོ་བ་པོར་བརྟག་ཏུ་ཡང་རུང་གྲང་ན། གང་གི་ཚེ་འགྲོ་བ་པོར་བརྟགས་ཀྱང་བགྲོད་པར་བྱ་བ་མི་འཐད་པ་དེའི་ཚེ་ཅི་ཡང་མི་ཕན་པ་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པ་འདིས་ཅི་ཞིག་བྱ། བགྲོད་པར་བྱ་བ་ཇི་ལྟར་མི་འཐད་ཅེ་ན། དེ་་ནི་སོང་བ་ཡང་མ་ཡིན་མ་སོང་བ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། བགོམ་པ་ནི་ཤེས་པར་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་བསྟན་ཟིན་ཏེ། །དེ་དག་ཙམ་དུ་དེ་འགྲོ་བས་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་གྲང་ན། དེ་ནི་མི་འགྲོ་བས་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོར་བརྟགས་པ་ནི་དོན་མེད་པ་ཡིན་ནོ། །  
གཞན་དག་ན་རེ། འགྲོ་བ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་བོར་ནས་འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་དམ་འཆའ་བར་བྱེད་པ་དེ་ནི་སྐབས་བོར་བ་དང། ལྟག་ཆོད་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། གང་དག་དངོས་པོ་གཅིག་པ་དང། །དངོས་པོ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་ནི། །འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པར་གྱུར་ན་དེ་གཉིས་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ཤེས་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། གང་གི་ཚེ་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་རྣམ་པས་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དུ། གྲུབ་པར་གྱུར་པ་ཡོད་མིན་པ། །དེ་གཉིས་གྲུབ་པ་ཇི་ལྟར་ཡོད། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དེའི་དངོས་པོ་ཉིད་དགག་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་སྐབས་བོར་བ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། གཅིག་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པར་ཡོངས་སུ་རྟོག་པ་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་ལྟག་ཆོད་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་དག་ན་རེ་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དུ་ངེས་པར་བཟུང་བར་མི་ནུས་སུ་ཟིན་ཀྱང་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་འགྲུབ་པས་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་ཡང་ལན་དེ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། གང་དག་དངོས་པོ་གཅིག་པ་དང། །དངོས་པོ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་ནི། །དེ་གཉིས་ཐ་སྙད་དུ་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ཤེས་པར་ནུས་ཀྱི་ཁྱེད་ནི་དོན་དམ་པར་འདོད་པས་གལ་ཏེ་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དུ། གྲུབ་པར་གྱུར་པ་ཡོད་མིན་པ། །དེ་གཉིས་གྲུབ་པ་ཇི་ལྟར་ཡོད། །མེད་པ་ཉིད་དེ་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དུ་མེད་པ་ལ་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །མཁས་པར་རློས་(73A)པ་གཞན་དག་ནི་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ། བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་སྡོད་པ་པོ་བཞིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་སྡོད་པར་མི་འཐད་དེ། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་ལྷས་བྱིན་འགྲོ་བ་མ་ཉམས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྔར་བསྟན་པ་དག་ལ་སྐྱོན་འདོགས་པར་བྱེད་དེ། སྤྱིའི་དོན་གང་ཡིན། བྱ་བ་དང་ལྡན་པས་བྱ་བ་གཞན་མི་བྱེད་དམ། འོན་ཏེ་བྱ་བ་གང་དང་ལྡན་པ་དེ་མི་བྱེད་པ་ཡིན། དེ་ལ་གལ་ཏེ་བརྟག་པ་སྔ་མ་ལྟར་འདོད་ན་ནི་དཔེ་མེད་དེ། དེ་ལས་གཞན་པའི་བྱ་བ་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོན་ཏེ་བརྟག་པ་ཕྱི་མ་ལྟར་འདོད་ན་ནི། དེ་ལྟ་ན་ཡང་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། སྨྲ་བ་པོ་ཚིག་སྨྲ་བར་བྱེད་ཅིང། གཅོད་པ་པོ་ཤིང་གཅོད་པར་བྱེད་པ་དང། དེ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་འདིར་དཔེ་མེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལས་གཞན་པའི་བྱ་བའི་བྱེད་པ་པོ་འགྲོ་བའི་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པ་སྡོད་པ་པོ་ལ་སོགས་པ་དཔེ་ཉིད་དུ་འདོད་པའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་ལྡོག་པ་མེད་དོ། །དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལྟར། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་བོར་མངོན། །འགྲོ་བ་དེས་ནི་དེ་འགྲོ་མིན། །འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་བ་པོ། །ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པའི་འགྲོ་བ་པོ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་དེ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དོན་དམ་པར་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་པས་རང་གི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་གནོད་དོ། །གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་གྲགས་པའི་གནོད་པར་ཡང་འགྱུར་ཏེ། གང་ཞིག་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར། །རང་གི་བདག་ཉིད་ལས་ཐ་དད་པར་གྱུར་པའོ་ཞེས་འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
tad evam -
ekībhāvena vā siddhirnānābhāvena vā yayoḥ |
na vidyate, tayoḥ siddhiḥ kathaṃ nu khalu vidyate || 21 ||
 yayorgantṛgamanayoryathoditanyāyena ekībhāvena vā nānābhāvena vā nāsti siddhiḥ, tayoridānīṃ kenānyena prakāreṇa siddhirastu? ata āha- tayoḥ siddhiḥ kathaṃ nu khalu vidyata iti | nāsti gantṛgamanayoḥ siddhirityabhiprāyaḥ || 21 || 
gatyā yayājyate gantā gatiṃ tāṃ sa na gacchati |
yasmān na gatipūrvo ’sti kaścid kiṃcid dhi gacchati || 22 || 
因去知去者 不能用是去
先無有去法 故無去者去 
’gro pa gang gis (5)’gro por mngon | | ’gro ba de ni de ’gro min | |
gang phyir ’gro ba’i snga rol med | | gang zhig gang du ’gro bar ’gyur | | 
22. The “goer” is defined by that which is in the “process of going” (real going process); he does not go to that [destination] which is determined by the “process of going” (real going process) because there is no prior “process of going”. (gati – real going process)
Indeed someone goes somewhere. 
That very going by which a goer is made evident does not [enable a goer to] go. Because there is no [goer] before going, who would be going where? 
ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། བཤད་པ། །འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །འགྲོ་་བ་དེ་ནི་དེ་འགྲོ་མིན། །གང་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་སྔ་རོལ་མེད། །གང་ཞིག་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར། །འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་བ་པོར་མངོན་པ་དང་། མཚོན་པ་དང་གཟུང་བར་བྱེད་པའི་འགྲོ་བ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་དེ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་དེའི་་སྔ་རོལ་ན། འགྲོ་བ་པོ་མེད་དེ་དཔེར་ན་སྐྱེས་པ་དང་བུད་མེད་ལྟ་བུ་གང་ཞིག་གྲོང་ངམ་གྲོང་ཁྱེར་ལྟ་བུ་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
今當更説(13)因去知去者 不能用是去(14)先無有去法 故無去者去(15)隨以何去法知去者。是去者不能用是去(16)法。何以故。是去法未有時。無有去者。亦(17)無去時已去未去。如先有人有城邑得有(18)所起。去法去者則不然。去者因去法成。去(19)法因去者成故。 
འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པས་འགྲོ་བ་ཉིད་་འགྲོ་སྟེ། དཔེར་ན་སྨྲ་པོ་དག་ན་རེ་ཚིག་སྨྲའོ། །བྱ་བ་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་བ་བཞིན་ནོ། །བཤད་པ། འགྲོ་བ་པོའི་འགྲོ་བ་ལ་བརྟག་ན་ཡང་འགྲོ་བ་གང་གིས་དེའི་འགྲོ་བ་པོར་མངོན་པའི་འགྲོ་བ་དེ་ཉིད་དམ། དེ་ལས་གཞན་པ་ཞིག་འགྲོ་གྲང་ན། གཉི་ག་ཡང་མི་མཐོང་ངོ་། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་་གང་གི་འགྲོ་པོར་མངོན། །འགྲོ་བ་དེ་ནི་དེ་འགྲོ་མིན། འགྲོ་བ་གང་དང་ལྡན་ན། ཙཻ་ཏྲ་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པའི་འགྲོ་བ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་དེ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་སྔ་རོལ་མེད། །གང་ཞིག་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར། །གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་(174A)གང་གིས་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པའི་འགྲོ་བ་འདི་སྔ་རོལ་ནི་འགྲོ་བའི་སྔ་རོལ་ཏེ་དེའི་སྔ་རོལ་ན་འགྲོ་བ་པོ་མེད་དོ། །དེ་དང་ལྡན་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན་ཏེ། གང་ཞིག་གང་དུ་དཔེར་ན་གྲང་དང་གྲོང་ཁྱེར་ལྟ་བུ་ཐ་དད་པར་གྱུར་པས་འགྲོ་བར་འགྱུར་བ་་ཡིན་ན་འགྲོ་བ་པོར་གྱུར་ནས་གང་འགྲོ་བར་འགྱུར་བའི་འགྲོ་བ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་ལས་གྲོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་ལྟ་བུར་ཐ་དད་པར་གྱུར་པ་མེད་དོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པའི་འགྲོ་བ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
ཡང་ན། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །འགྲོ་བ་དེ་ནི་དེ་འགྲོ་མིན། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། གང་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་སྔ་རོལ་མེད། །འགྲོ་བའི་སྔ་རོལ་ནི་འགྲོ་བའི་སྔོན་རོལ་ན་སྟེ། འགྲོ་བ་སྐྱེ་བའི་སྔ་རོལ་ན། །ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ་ །འགྲོ་བ་པོ་གང་རུང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་གནས་པ་འགྲོ་བའི་རྒྱུར་གྱུར་པའམ་འགྲོ་བར་བྱེད་ཅིང་འགྲོ་བོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་གདགས་པ་ལ་བརྟེན་པར་འགྱུར་བ་འགའ་ཡང་མེད་དོ། །འདི་ལྟར་ཐ་སྙད་དུ་ནི་འདུན་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བའི་རྩོལ་བས་བསྐྱེད་པའི་རླུང་གི་ཁམས་ཀྱི་དབང་གིས་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཚོགས་ཡུལ་གཞན་དུ་དུས་ཐ་དད་པ་མེད་པར་སྐྱེ་བ་བྱུང་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་(73B) དེ་སྐད་ཅིག་སྔ་མ་ལས་མཚན་ཉིད་མི་འདྲ་བ་འབྱུང་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་ཡིན་ནོ། །ཡང་དག་པར་ནི་རྒྱུ་ལ་བྱེད་པ་པོའི་ཐ་སྙེད་འདོགས་པ་ལས་དེ་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་དུ་ཡང་མི་འདོད་དེ། འདི་ལྟར། གང་ཞིག་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར། །རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་མ་ཡིན་ཏེ། རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་བྱེད་པ་ཉིད་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་རང་གི་སྡེ་པ་དག་ལ། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །འགྲོ་བ་དེ་ནི་དེ་འགྲོ་མིན། །ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ནོ། །གྲངས་ཅན་གྱི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་ས་ལ་སོགས་པ་ལུས་ཀྱི་རྣམ་པར་གནས་པའི་ཁྱད་པར་ཅན་དག་ལ་རྡུལ་ཤས་ཆེ་བར་གྱུར་པ་ནི་འགྲོ་བ་ཡིན་ལ། དེ་དང་ལྡན་ཞིང་དེའི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པ་བྱ་བ་བྱེད་པའི་གནས་ཀྱི་ཚོགས་ནི་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང། གང་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་སྔ་རོལ་མེད། །འགྲོ་བའི་སྔ་རོལ་ན་དེའི་བདག་ཉིད་མེད་པ་ཡིན་ཏེ། སྡོད་པ་ན་ཡང་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བར་ཐལ་བར་གྱུར་ན་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །གང་གི་ཚེ་འགྲོ་བ་སྣང་བར་གྱུར་པ་དེའི་ཚེ་ན་དེའི་རྒྱུ་ཡིན་པར་ཡང་མི་རུང་སྟེ། གང་ཞིག་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར། །དེ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་མི་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གང་ལ་སྐྱེ་བའི་ཁྱད་པར་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ལ་མྱུ་གུ་སྐྱེའོ། །བདག་ཉིད་མཁས་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བརྗོད་པ་དེ་ཡང་རྟོག་པས་སྒྲོ་བཏགས་པ་སྟེ། མ་སྐྱེས་པ་ལ་བྱ་བ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟར་འགྲོ་བའི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པ་འགྲོ་བ་མི་འཐད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྨྲ་བ་པོ་ཚིག་སྨྲ་བར་བྱེད་ཅིང། གཅོད་པ་པོ་ཤིང་གཅོད་པར་བྱེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཡང་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་བྱ་བ་བྱེད་པར་མི་འཐད་དེ། གང་གི་ཕྱིར་འདིར་ཡང་འདུན་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བའི་རྩོལ་བས་བསྐྱེད་པའི་གནས་དང་བྱུང་བའི་རྒྱུ་ལས་ངག་གི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཚོགས་ཡི་གེ་དང་ངག་དང་ཚིག་ཅེས་བྱ་བ་སྨྲ་བ་པོ་ལས་རང་བཞིན་ཐ་མི་དད་པ་སྐད་ཅིག་སྔ་མ་ལས་མཚན་ཉིད་མི་འདྲ་བ་ཁྱད་པར་གང་གིས་སྨྲ་བ་པོ་ཞེས་བརྗོད་པ་འབྱུང་ཞིང། དེའི་རྒྱུ་ནི་སྨྲ་བ་པོ་ཡིན་པས་སྨྲ་བ་པོ་ཚིག་སྨྲ་བར་བྱེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་མི་རུང་སྟེ། གང་ཕྱིར་སྨྲ་བའི་སྔ་རོལ་མེད། གང་ཞིག་ཅི་ཞིག་སྨྲ་བར་འགྱུར། །དེས་གཅོད་པ་པོ་ཤིང་གཅོད་པར་བྱེད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ལན་ཀྱང་བཏབ་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དཔེ་ཡང་དངོས་བཞིན་དུ་མ་གྲུབ་པས་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་གྱི་གནས་མེད་པར་མི་འགྱུར་བར་རིགས་སོ། །གཞན་དག་ནི། གང་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་སྔོན་རོལ་མེད། །ཅེས་བྱ་བ་དེ་ལ་འགྲོ་(74A)བ་སྐྱེ་བའི་སྔ་རོལ་ན་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་མི་སྲིད་པས་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བར་མི་རིགས་སོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འགྲོ་བ་པོ་མི་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེས་དོན་བསྟན་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱེ་བྲག་པ་དག་གིས་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །འགྲོ་བ་དེ་ནི་དེ་འགྲེ་མིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདེན་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་དེ་ལས་དེ་གཞན་པ་ཉིད་ཡིན་པས་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་རྣམ་པའི་གནོད་པས་གནོད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཁོ་བོ་ཅག་ནི་རྫས་ཀྱི་བློ་དང། ལས་ཀྱི་བློ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་སྟེ། ཡུལ་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བ་ལང་གི་བློ་དང་བ་མེན་གྱི་བློ་གཞན་པ་ཉིད་བཞིན་ནོ། །གང་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དེ་ལ་ནི་ཡུལ་ཐ་དད་པ་མེད་དེ། དཔེར་ན་བ་ལང་གི་བློ་རང་ལས་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །  
atrāha- iha devadatto gantā gacchatīti lokaprasiddham | tatra yathā vaktā vācaṃ bhāṣate, kartā kriyāṃ karoti, iti prasiddham, evaṃ yayā gatyā gantetyabhivyajyate tāṃ gacchatīti na yathoktadoṣaḥ | tadapyasat | yasmāt-
gatyā yayocyate gantā gatiṃ tāṃ sa na gacchati |
 yayā gatyā devadatto gantetyabhivyajate, sa gantā san tāṃ tāvan na gacchati, na prāpnoti yadi vā na karotītyarthaḥ |
yasmān na gatipūrvo ’sti
 gateḥ pūrvo gatipūrvaḥ | yadi gantā gateḥ pūrvaṃ siddhaḥ syāt, sa tāṃ gacchet | katham yasmāt-
kaścitkiṃciddhi gacchati || 22 ||
 kaściddevadattaḥ kiṃcid arthāntarabhūtaṃ grāmaṃ nagaraṃ vā gacchatīti dṛṣṭam | na caivaṃ yayā gatyā gantetyucyate, tasyāḥ pūrvaṃ siddharūpo gatinirapekṣo gantā nāma asti yastāṃ gacchet || 22 || 
gatyā yayājyate gantā tato ’nyāṃ sa na gacchati |
gatī dve nopapadyete yasmād eke tu gantari || 23 || 
因去知去者 不能用異去
於一去者中 不得二去故 
’gro ba gang gi ’gro por mngon | | de las gzhan pa de ’gro min | |
gang phyir ’gro po gcig pu la | | ’gro ba gnyis su mi ’thad do | | 
23. The “goer” does not go to that [destination] other than that “process of going” (real going process)- by which he is defined as “goer”,
Because when one goes [somewhere] (i.e. else) two “processes of going” (real going processes) cannot be produced. 
[A going] which is other than the going by which a goer is made evident does not [enable a goer to] go. Because it is impossible for going to be twofold within a single goer. 
ཡང་གཞན་ཡང་། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །དེ་ལས་གཞན་པ་དེ་འགྲོ་མིན། །གང་ཕྱིར་འགྲོ་བོ་གཅིག་པུ་ལ། །འགྲོ་་བ་གཉིས་སུ་མི་འཐད་དོ། །འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་བ་པོར་མཐོང་བ་དང་། མཚོན་པ་དང་གཟུང་བར་བྱེད་པའི་འགྲོ་བ་དེ་ལས་གཞན་པ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་དེ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་གཅིག་པུ་ལ་འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ས་བོན་གཅིག་ལས་མྱུ་གུ་གཉིས་པ་བཞིན་ནོ། །  
復次(20)因去知去者 不能用異去(21)於一去者中 不得二去故(22)隨以何去法知去者。是去者不能用異去(23)法。何以故。一去者中。二去法不可得故。 
དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་དེ་ལས་གཞན་པ་་ཞིག་འགྲོ་བར་སེམས་ན། བཤད་པ། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །དེ་ལས་གཞན་པ་དེ་འགྲོ་མིན། །འགྲོ་བ་གང་དང་ལྡན་ན་ཙཻ་ཏྲ་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པ་དེ་ལས་གཞན་པའི་འགྲོ་བ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་དེ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་ཕྱིར་འགྲོ་་པོ་གཅིག་པུ་ལ། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་མི་འཐད་དོ། །གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་གཅིག་པུ་ལ་གང་གི་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པ་དང་འགྲོ་པོར་གྱུར་ནས་གང་འགྲོ་བར་འགྱུར་བའི་འགྲོ་བ་གཉིས་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་པའི་འགྲོ་བ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ།། དེས་ན་ཚིག་སྨྲའོ། །བྱ་བ་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ཡང་ལན་བཏབ་པ་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་པོའི་བགྲོད་པར་བྱ་བ་གྲོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་ལ་སོགས་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནམ། བཤད་པ། དེ་ལ་ནི་ལན་བཏབ་ཟིན་ཏེ། གྲོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་ལ་བརྟེན་ནས། ཅི་དེ་གྲོང་དུ་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དམ་མ་སོང་་བ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དམ་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་ཅེས་བསམས་ཟིན་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་གྱི་ནའོ། །  
འདིར་བཤད་པ། ཇི་ལྟར། འགྲོ་བ་གང་གི་འགྲོ་པོར་མངོན། །འགྲོ་བ་དེ་ནི་དེ་འགྲོ་མིན། །དེ་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་བཞིན་དུ། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །དེ་ལས་གཞན་པ་དེ་འགྲོ་མིན། །དེ་ལས་གཞན་པ་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། གང་ཡང་གང་དང་ལྷན་ཅིག་གཞན་པ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་པར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། དཔེ་ཡང་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །དེ་ལས་གཞན་པ་དེ་འགྲོ་མིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི། །དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་གཞག་པ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་ཕྱིར་འགྲོ་པོ་གཅིག་པུ་ལ། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་མི་འཐད་དོ། །དེས་ནི་འགྲོ་བ་པོའི་ཆོས་འགྲོ་བ་གཉིས་དང་མི་ལྡན་པ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་རང་ལས་གཞན་པའི་འགྲོ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འགྲོ་བ་གཉིས་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྡོད་པ་པོ་བཞིན་ནོ། །གཞན་དག་ན་རེ། གང་ཕྱིར་འགྲོ་པོ་གཅིག་བུ་ལ། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་མི་འཐད་དོ། །གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་པ་པོ་གཅིག་པུ་ལ་གང་གི་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པ་དང། འགྲོ་བ་པོར་གྱུར་ནས་གང་འགྲོ་བར་འགྱུར་བའི་འགྲོ་བ་གཉིས་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་པའི་འགྲོ་བ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ། དེ་(74B) འགྲོ་བའི་རྒྱུ་གཅིག་ཁོ་ན་ཡོད་པར་ཁས་བླངས་པས་དེ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བར་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། གཞན་པ་ཉིད་མ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་དང་ཁྱད་པར་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེའོ། །གཟེགས་ཟན་པ་དག་གིས་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་ནི་གཅིག་ཁོ་ན་སྟེ། དེ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་ལས་གཞན་པ་ཉིད་ཡིན་ལ། དེ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་ལ་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་ཐ་སྙད་གདགས་སུ་རུང་ངོ། །འགྲོ་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དེ་བྱེད་པ་ན་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། དཔེར་ན་མར་མེ་སྣང་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པས་སྣང་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་པས། གང་ཕྱིར་འགྲོ་པོ་གཅིག་པུ་ལ། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་མི་འཐད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། གཏན་ཚིགས་ཇི་སྐད་སྨོས་པ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། མེད་པ་ལས་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་འགྲོ་བ་པོ་ནི་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་པར་ཤེས་ཏེ། བློ་དང་སྒྲས་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ལས་བཞིན་པས་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །འགྲོ་བ་པོ་ནི་དེ་དང་ལྡན་པ་དོན་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་སྡོད་པ་པོ་བཞིན་དུ་དེ་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
atha manyase- yayā gatyā gantetyabhivyajyate, tām eva asau na gacchati, kiṃ tahi tato ’nyām iti | etadapyasat | yasmāt-
gatyā yayocyate gantā tato ’nyāṃ sa na gacchati |
gatī dve nopapadyete yasmādeke pragacchati || 23 ||
 yayā gatyā gantā abhivyajyate, tato ’nyām api sa gantā san na gacchati, gatidvayaprasaṅgāt | yayā gatyā gantā abhivyajyate, gantā san yāṃ cāparāṃ gacchatītyetad gatidvayaṃ prasaktam | na ca ekasmin gantari gatidvayam | ity uktam etat | etena vaktā vācaṃ bhāṣate kartā kriyāṃ karoti, iti pratyuktam || 23 || 
sadbhūto gamanaṃ gantā triprakāraṃ na gacchati |
nāsadbhūto ’pi gamanaṃ triprakāraṃ sa gacchati || 24 || 
決定有去者 不能用三去
不決定去者 亦不用三去 
’gro po yin par gyur pa (6)ni | | ’gro rnam gsum du ’gro mi byed | |
ma yin par ni gyur de yang | | ’gro rnam gsum du ’gro mi byed | | 
24. A real “goer” does not motivate three kinds of “acts of going”: [real, non-real, and real-and-non-real];
Nor does a non-real [“goer”] motivate three kinds of motion. 
One who is a goer does not go in the three aspects of going. Also one who is not [a goer] does not go in the three aspects of going. 
ཡང་གཞན་ཡང་། འགྲོ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །དེ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །  
復(24)次(25)決定有去者 不能用三去(26)不決定去者 亦不用三去 
ཡང་གཞན་ཡང་། འགྲོ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །མ་ཡིན་པར་ནི་གྱུར་དེ་ཡང་། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །  
འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དྲི་བའམ་སྨྲ་བར་རིགས་ཏེ། སྨྲ་བ་ཐམས་ཅད་ནི་རང་གི་གཞུང་སྨྲ་བ་ལ་དཔའ་བ་ཡིན་པས་ཚིག་ལ་ནི་ཟད་པ་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་རིགས་པས་དཔྱད་ན། འགྲོ་པོ་མིན་པར་གྱུར་པ་ནི། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །དེ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །  
sadbhūto gamanaṃ gantā triprakāraṃ na gacchati |
nāsadbhūto ’pi gamanaṃ triprakāraṃ sa gacchati || 24 || 
gamanaṃ sadasadbhūtaḥ triprakāraṃ na gacchati |
tasmād gatiś ca gantā ca gantavyaṃ ca na vidyate || 25 || 
去法定不定 去者不用三
是故去去者 所去處皆無 
yin dang ma yin gyur pa yang | | ’gro rnam gsum du ’gro mi byed | |
de phyir ’gro dang ’gro po dang | | bgrod par bya ba’ang yod ma yin | | 
25. Also, a real-non-real [“goer”] does not motivate three kinds of motion.
Therefore, the “process of going” (gati – real going process),the “goer” (gantā / self-existing subject) and “a destination to be gone to” (gantavyam) do not exist (inherently). 
One who is and is not [a goer] also does not go in the three aspects of going. Therefore, going and a goer and also that which is gone over do not exist. 
ཡིན་དང་མ་ཡིན་གྱུར་པ་ཡང་། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་་བྱེད། །དེ་ཕྱིར་འགྲོ་དང་འགྲོ་བོ་དང་། །བགྲོད་པར་བྱ་བའང་ཡོད་མ་ཡིན། །སྨིག་རྒྱུ་བཞིན་ནོ། །ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། མ་ལྟོས་པར་གྲུབ་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །འགྲོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བགྲོད་པར་བྱ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །རྣམ་པ་གསུམ་དུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སོང་བ་(38A)དང་མ་སོང་བ་དང་བ་གོམ་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །འགྲོ་མི་བྱེད་ཅེས་བྱ་བ་ནི། །འགྲོ་བ་དགག་པའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དེ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ལྷག་མ་ནི་སྔར་བསྟན་པ་བཞིན་ནོ། །ཡིན་པ་དང་མ་་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སྔར་བསྟན་པ་རྣམ་པ་གཉིས་ཀ་འདྲེས་པའི་དངོས་པོར་བསྟན་པའོ། །ལྷག་མ་ནི་སྔར་བསྟན་པ་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མཇུག་བསྡུ་བ་སྟེ། གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན་དེ་དག་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར། འགྲོ་བ་དང་འགྲོ་བ་པོ་དང་་བགྲོད་པ་གསུམ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མགལ་མེའི་འཁོར་ལོ་བཞིན་ནོ། །  
(27)去法定不定 去者不用三(28)是故去去者 所去處皆無(29)決定者。名本實有。不因去法生。去法名(5c1)身動。三種名未去已去去時。若決定有去(2)者。離去法應有去者。不應有住。是故(3)説決定有去者不能用三去。若去者不決(4)定。不決定名本實無。以因去法得名去(5)者。以無去法故不能用三去。因去法故(6)有去者。若先無去法則無去者。云何言不(7)決定去者用三去。如去者去法亦如是。若(8)先離去者。決定有去法。則不因去者有去(9)法。是故去者。不能用三去法。若決定無去(10)法去者何所用。如是思惟觀察。去法去(11)者所去處。是法皆相因待。因去法有去者。(12)因去者有去法。因是二法則有可去處不(13)得言定有。不得言定無。是故決定知。三(14)法虚妄。空無所有。但有假名。如幻如化 
ཡིན་དང་མ་ཡིན་གྱུར་པ་་ཡང་། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །དེ་ཕྱིར་འགྲོ་དང་འགྲོ་པོ་དང་། །བགྲོད་པར་བྱ་བའང་ཡོད་མ་ཡིན། །འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་གང་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པའོ། །དེ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་གང་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བའོ། །ཡིན་པ་(174B)དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་གང་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པ་ཡང་ཡིན་ལ་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ཡང་ཡིན་པའོ། །འགྲོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བགྲོད་པར་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །རྣམ་གསུམ་དུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཡང་དག་པའི་རྗེས་་སུ་འབྲང་བའི་བློས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི་བགྲོད་པར་བྱ་བ་རྣམ་པ་གསུམ་དུ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་ལ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་བགྲོད་པར་བྱ་བ་རྣམ་པ་གསུམ་དུ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་ཅིང་། འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་བ་ཡང་བགྲོད་པར་བྱ་་བ་རྣམ་པ་གསུམ་དུ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་པ་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་དང་འགྲོ་བ་པོ་དང་བགྲོད་པར་བྱ་བ་མེད་དོ། །བྱ་བ་རྣམས་ཀྱི་ནང་ན་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་གཙོ་བོ་ཡིན་པས། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ཏེ། ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་མི་འཐད་པར་རབ་ཏུ་སྒྲུབ་པ་དེ་བཞིན་དུ་བྱ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་མི་་འཐད་པར་གྲུབ་བོ། །  
ཡིན་དང་མ་ཡིན་གྱུར་པ་ཡང། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །འགྲོ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་གང་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པ་སྟེ། འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོང་བར་བྱ་བའོ། །རྣམ་གསུམ་དུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་དང། བགོམ་པར་རོ། །དེ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་གང་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བའོ། །ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི། འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པ་ཡང་ཡིན་ལ། འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ཡང་(75A)ཡིན་པའོ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི་འགྲོ་བ་རྣམ་པ་གསུམ་དུ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་དེ། བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་འགྲོ་བ་རྣམ་པ་གསུམ་དུ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་དེ། འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་སྡོད་པ་པོ་བཞིན་ནོ། །ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་འགྲོ་བ་རྣམ་པ་གསུམ་དུ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་དེ། ཕྱོགས་གཉི་གར་བསྟན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དག་གིས་གནོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་འགྲོ་བ་ཕྱོགས་སུ་བྱས་པ་ལ་ཡང་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེའི་སྦྱོར་བ་ཅི་རིགས་པར་བྱའོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་རིགས་པ་དང་ལུང་དག་གིས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། འགྲོ་བ་ལ་སོགས་པ་རྣམ་པ་གསུམ་པོ་དག་ཇི་ལྟར་ཡང་མི་སྲིད་པ། དེ་ཕྱིར་འགྲོ་དང་འགྲོ་པོ་དང། །བགྲོད་པར་བྱ་བའང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་འབད་པའི་འབྲས་བུ་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་དབང་གིས་མཇུག་བསྡུ་བའོ། །སློབ་དཔོན་གྱིས་བྱ་བ་དང་བྱེད་པ་པོ་ལྷག་མ་དགག་པ་ཡང་ཕྱོགས་འདིས་བསྟན་ཏོ། །དེ་ལ་འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་འགྲོ་བ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་བསྟན་པས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་འོང་བ་མེད་པ་དང། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་གང་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པ་དང། འོང་བ་མེད་པ་དེ་ནི་འཕགས་པ་རྣམས་ཀྱི་འགྲོ་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། རིགས་ཀྱི་བུ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ལ་ནི་འོང་བའམ་འགྲོ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། འདི་ལ་འོང་དང་འགྲོ་བ་གང་ཡང་མེད། །ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་ནམ་མཁའ་ཇི་བཞིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་གང་ལ་འགྲོ་བར་བྱ་བའམ། འོང་བར་བྱ་བ་རྡུལ་ཕྲན་ཙམ་ཡང་མེད་པ་དེ་ནི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་སྟེ། དེ་ལ་འོང་བ་དང་འགྲོ་བ་མི་སྣང་ངོ། །རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་གཟུགས་ལ་འོང་བ་དང། འགྲོ་བ་མི་སྣང་ངོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་འོང་བ་དང་འགྲོ་བ་མི་སྣང་ངོ། གང་གཟུགས་དང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་འོང་བ་དང། འགྲོ་བ་མི་སྣང་བ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །  
gamanaṃ sadasadbhūtastriprakāraṃ na gacchati |
tatra gamyata iti gamanamihocyate | tatra sadbhūto gantā yo gamikriyāyuktaḥ | asadbhūto gantā yo gamikriyārahitaḥ | sadasadbhūto ya ubhayapakṣīyarūpaḥ | evaṃ gamanam api triprakāraṃ gamikriyāsaṃbandhena veditavyam | tatra sadbhūto gantā sadbhūtamasadbhūtaṃ sadasadbhūtaṃ triprakāraṃ gamanaṃ na gacchati | etac ca karmakārakaparīkṣāyāmākhyāsyate | evam asadbhūto ’pi gantā triprakāraṃ gamanaṃ na gacchati | sadasadbhūto ’pīti tatraiva pratipādayiṣyati | yataś caivaṃ gantṛgantavyagamanāni vicāryamāṇāni na santi,
tasmādgatiś ca gantā ca gantavyaṃ ca na vidyate || 25 ||
 yathoktamāryākṣayamatinirdeśasūtre-
agatir iti bhadanta śāradvatīputra saṃkarṣaṇapadam etat | gatir iti bhadanta śāradvatīputra niṣkarṣaṇapadam etat | yatra na saṃkarṣaṇapadaṃ na niṣkarṣaṇapadaṃ tadāryāṇāṃ padam | apadayogena anāgatiragatiścāryāṇāṃ gatir iti ||
yadi bījamevāṅkure saṃkramati, bījam eva tatsyān na yadaṅkuraḥ śāśvatadoṣaprasaṅgaś ca | athāṅkuro ’nyata āgacchati, ahetukadoṣaprasaṅgaḥ syāt | na cāhetukasyotpattiḥ kharaviṣāṇasyeva ||
ata evāha bhagavān-
bījasya sato yathāṅkuro na ca yo bīju sa caiva aṅkuro |
na ca anyu tato na caiva tad evam anuccheda aśāśvata dharmatā || iti ||
mudrātpratimudra dṛśyate mudrasaṃkrānti na copalabhyate |
na ca tatra na caiva sānyato evaṃ saṃskāranucchedaśāśvatāḥ || iti ca ||
tathā-
ādarśapṛṣṭhe tatha tailapātre nirīkṣate nārimukhaṃ alaṃkṛtam |
so tatra rāgaṃ janayitva bālo pradhāvito kāmi gaveṣamāṇo ||
mukhasya saṃkrānti yadā na vidyate bimbe mukhaṃ naiva kadāci labhyate |
mūḍho yathā so janayeta rāgaṃ tathopamān jānatha sarvadharmān ||
tathā [āryasamādhirājasūtre ’pi]-
tahi kāli so daśabalo anagho jinu bhāṣate imu samādhivaram |
supinopamā bhagavatī sakalā na hi kaści jāyati na co mriyate ||
na ca sattvu labhyati na jīvu naro imi dharma phenakadalīsadṛśāḥ |
māyopamā gaganavidyusamā dakacandrasaṃnibha marīcisamāḥ ||
na ca asmi loki mṛtu kaści naro paraloka saṃkramati gacchati vā |
na ca karma naśyati kadāci kṛtaṃ phalu deti kṛṣṇa śubha saṃsarato ||
na ca śāśvataṃ na ca uccheda puno na ca karmasaṃcayu na cāpi sthitiḥ |
na ca so ’pi kṛtva punarāspṛśati na ca anyu kṛtva puna vedayate ||
na ca saṃkramo na ca punāgamanaṃ na ca sarvamasti na ca nāsti punaḥ |
na ca dṛṣṭa sthānagatiśuddhiriho na ca satvacāra supaśāntagati ||
supinopamaṃ hi tribhavaṃ vaśikaṃ laghu bhagnamanityena māyasamam |
na ca āgataṃ na ca ihopagataṃ śūnyānimitta sada saṃtatiyo ||
anutpāda śānta animittapadaṃ sugatāna gocara jināna guṇā |
bala dhāraṇī daśabalāna balaṃ buddhāna iyaṃ vṛṣabhitā paramā ||
varaśukladharmaguṇasaṃnicayo guṇajñānadhāraṇibalaṃ paramam |
ṛddhīvikurvaṇavidhiḥ paramo varapañcabhijñapratilābhanayaḥ ||
iti vistaraḥ || 
gatāgataparīkṣaṇaṃ nāma dvitīyaṃ prakaraṇaṃ || 
 
’gro ba dang ’ong ba brtag pa zhes bya ba (7)ste rab tu byed pa gnyis pa’o || || 
 
 
སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གཉིས་པའོ།། །།  
 
སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གཉིས་པའོ།། །།  
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་(75B) སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་དང། བསྒོམ་པ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གཉིས་པའོ།། །། 
ity ācāryacandrakīrtipādoparacitāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau gatāgataparīkṣā nāma dvitīyaṃ prakaraṇam || 
  darśanaṃ śravaṇaṃ ghrāṇaṃ rasanaṃ sparśanaṃ manaḥ |
indriyāṇi ṣaḍ eteṣāṃ draṣṭavyādīni gocaraḥ || 1 || 
中論觀六情品第三(八偈)  眼耳及鼻舌 身意等六情
此眼等六情 行色等六塵 
  lta dang nyan dang snom pa dang | | myong bar byed dang reg byed yid | |
dbang po drug ste de dag gi | | spyod yul blta bar bya la sogs | | 
[Chapter] 3: An Analysis of “Vision” and Other Sense-Faculties (the sense-fields)  1. Vision, hearing, smelling, tasting, touching and thought
Are the six sense faculties.
The area of their concern is that which is seen [heard, smelled] and so forth. 
Investigation of the Sense Organs  Seeing and hearing and smelling and tasting and touching, mind are the six sense organs; their experienced objects are what-is-seen and so forth. 
  འདིར་སྨྲས་པ། ལྟ་དང་ཉན་དང་སྣོམ་པ་དང་། །མྱོང་བར་བྱེད་དང་རེག་བྱེད་ཡིད། །དབང་པོ་དྲུག་་པོ་དེ་དག་གི་།སྤྱོད་ཡུལ་བལྟ་བར་བྱ་ལ་སོགས། །ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དབང་པོ་དྲུག་པོ་དེ་དག་ནི་ཡོད་དོ། །དྲུག་པོ་དེ་དག་གི་སྤྱོད་ཡུལ་ནི་བལྟ་བར་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཉིད་དོ། །མིག་གཟུགས་ལ་ལྟ་བ་ནས། ཡིད་ཆོས་རྣམས་ཤེས་པར་བྱེད་པའི་བར་དག་གོ། །  
(15)＊中論 觀六情品第三 八偈  (16)問曰。經中説有六情。所謂(6a1)眼耳及鼻舌 身意等六情(2)此眼等六情 行色等六塵(3)此中眼爲内情色爲外塵。眼能見色乃至(4)意爲内情。法爲外塵。意能知法。答曰無也。 
  དབུ་མ་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་བུད་དྷ་པཱ་ལི་ཏ། བམ་པོ་གཉིས་པ། འདིར་སྨྲས་པ། ཁྱེད་ཀྱིས་འགྲོ་བ་མི་འཐད་པ་དེ་རྗེས་སུ་རབ་ཏུ་བསྟན་པས་ཁོ་བོའི་ཡིད་སྟོང་པ་ཉིད་ཉན་་པ་ལ་སྤྲོ་བར་བྱས་ཀྱིས། དེའི་ཕྱིར་ད་ནི་རང་གི་གཞུང་ལུགས་ལ་བརྟེན་པ་ཆུང་ཞིག་རྗེས་སུ་རབ་ཏུ་བསྟན་པའི་རིགས་སོ། །བཤད་པ། དེ་ལྟར་བྱའོ། །སྨྲས་པ། ལྟ་དང་ཉན་དང་སྣོམ་པ་དང་། །མྱོང་བར་བྱེད་དང་རེག་བྱེད་ཡིད། །དབང་པོ་དྲུག་པོ་དེ་དག་གི། །སྤྱོད་ཡུལ་བལྟ་བར་བྱ་་ལ་སོགས། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་ནི་དབང་པོ་དྲུག་ཏུ་བསྟན་ལ། དེ་དག་གི་སྤྱོད་ཡུལ་ནི་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དྲུག་པོ་དག་ཉིད་ཡིན་པར་བསྟན་ཏོ། །དེ་ལ་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བར་བསྟན་ལ། ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱང་རང་རང་གི་ཡུལ་འཛིན་པར་བྱེད་པས་བསྟན་ཏོ། །དངོས་་པོ་མེད་ན་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་ཞེས་བརྗོད་པར་མི་འཐད་དོ། །འདི་ལྟར་མེད་པས་ཇི་ལྟར་ལྟ་བར་འགྱུར།  
  དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ། བམ་པོ་བཞི་པ། དེ་ལ་ད་ནི་སྐྱེ་བ་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དགག་པས་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པའི་དོན་གྱི་དབང་གིས་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གསུམ་པ་བརྩམ་མོ། །ཡང་ན་འགྲོ་བ་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་དགག་པས་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གསུམ་པ་བརྩམ་མོ། །གང་གི་ཚེ་དང་པོ་ལྟར་ན་བརྟག་པ་དེའི་ཚེ་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཉེ་བར་བཞག་པ་ནི། དོན་དམ་པར་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ནར་གཟུང་བར་བྱ་སྟེ། ཡུལ་སོ་སོར་ངེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་སྐྱེ་བ་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་ཡུལ་སོ་སོར་ངེས་པ་མེད་དེ། དཔེར་ན་མོ་གཤམ་གྱི་བུའི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ལ་ཡུལ་སོ་སོར་ངེས་པ་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ལ་ནི་ཡུལ་སོ་སོར་ངེས་པ་འདི་ལྟ་བུ་ཡོད་དེ། འདི་ལྟ་སྟེ། ལྟ་བ་དང། ཉན་པ་དང་སྣོམ་པ་དང། མྱོང་བར་བྱེད་པ་དང། རེག་པར་བྱེད་པ་དང། ཡིད་རྣམས་ཀྱི་ཡུལ་གཟུགས་དང། སྒྲ་དང། དྲི་དང། རོ་དང། །རེག་བྱ་དང། ཆོས་རྣམས་ཡིན་པར་གོ་རིམས་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཇི་སྐད་སྨོས་པས་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ནར་གཟུང་བར་བྱའོ། །གང་གི་ཚེ་གཉིས་པ་ལྟར་བརྟག་པ་དེའི་ཚེ་ནི། དེ་ཕྱིར་འགྲོ་དང་འགྲོ་པོ་དང། །བགྲོད་པར་བྱ་བའང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བཤད་པའི་ཕྱིར། ཕ་རོལ་པོ་དག་ན་རེ། འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། བྱ་བའི་འབྲས་བུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། །གཟུགས་ལ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཕྱོགས་གཉི་གའི་ལན་དུ་བཤད་པ། ལྟ་དང་ཉན་དང་སྣོམ་པ་དང། །མྱོང་བར་བྱེད་དང་རེག་བྱེད་ཡིད། །དབང་པོ་དྲུག་པོ་དེ་དག་གི་སྤྱོད་ཡུལ་བལྟ་བར་བྱ་ལ་སོགས། །ལྟ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལྟ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ལྷག་མ་རྣམས་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་ནོ། །དབང་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ཚོགས་དེ་ལ་དབང་པོ་དང། བདག་པོ་ཉིད་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དྲུག་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སོ་སོའི་མིང་སྨོས་པ་ཉིད་ཀྱིས་གྲངས་ཀྱང་རབ་ཏུ་གྲུབ་མོད་ཀྱི། དེ་ངེས་པར་གསུང་བ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་དེ་དག་ལས་གཞན་པའི་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ལ་དམིགས་པར་བྱེད་པའི་བྱེད་པ་པོ་མེད་པར་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དག་གི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དབང་པོ་(76A)དྲུག་པོ་དེ་དག་གིའོ། །སྤྱོད་ཡུལ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡུལ་ཏེ་དེ་དག་ལ་མཐུན་ཡོད་པ་ཉིད་ཅེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ་ །བལྟ་བར་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང། མཉན་པར་བྱ་བ་དང། བསྣམ་པར་བྱ་བ་དང། མྱང་བར་བྱ་བ་དང། རེག་པར་བྱ་བ་དང། བསམ་པར་བྱ་བ་དག་གོ། །ཡུལ་ཅན་དང། ཡུལ་སོ་སོར་ངེས་པ་དེ་ཡང་ཐ་སྙད་པ་ཡིན་གྱི་དོན་དམ་པ་ནི་མ་ཡིན་པས། གཏན་ཚིགས་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་འབའ་ཞིག་ལ་ཡོད་པས་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དོ། །  
(3)cakṣurādīndriyaparīkṣā tṛtīyaṃ prakaraṇam |  atrāha- yady api gatiś ca gantā ca gantavyaṃ ca na vidyate, tathāpi pravacanasiddhayapekṣayā draṣṭṭadraṣṭavyadarśanādīnām asti tvam āstheyam | tathā cābhidharme ucyate |
darśanaṃ śravaṇaṃ ghrāṇaṃ rasanaṃ sparśanaṃ manaḥ |
indriyāṇi ṣaḍeteṣāṃ draṣṭavyādīni gocaraḥ || 1 ||
 tasmāt santi darśanādīni svabhāvata iti | ucyate | na santi | iha hi paśyatīti darśanaṃ cakṣuḥ, tasya ca rūpaṃ viṣayatvenopadiśyate || 1 || 
svam ātmānaṃ darśanaṃ hi tat tam eva na paśyati |
na paśyati yad ātmānaṃ kathaṃ drakṣyati tat parān || 2 || 
是眼則不能 自見其己體
若不能自見 云何見餘物 
lta de rang gi bdag nyid ni | | de la lta ba ma yin nyid | |
gang zhig bdag la mi lta ba | | de dag gzhan la ji ltar lta | | 
2. Certainly vision does not in any way see its own self.
Now if it does not see its own self, how can it possibly see something else? 
Seeing does not see itself. How can what does not see itself see anything else? 
འདིར་བཤད་པ། ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ན། །དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་ཉིད། །གང་ཞིག་བདག་ལ་མི་ལྟ་བ། །དེ་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ། །ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་མེད་དེ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་བ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་མི་ལྟ་བ་དེ་་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་མིག་ལྟ་བ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དམུས་ལོང་བཞིན་ནོ། །  
(5)何以故(6)是眼則不能 自見其己體(7)若不能自見 云何見餘物(8)是眼不能見自體。何以故。如燈能自照亦(9)能照他。眼若是見相。亦應自見亦應見他。(10)而實不爾。是故偈中説。若眼不自見何能(11)見餘物。問曰。眼雖不能自見。而能見他。(12)如火能燒他不能自燒。 
ཅི་སྟེ་ལྟ་ན་ནི་རི་བོང་གི་རཝས་ཀྱང་རུས་སྦལ་གྱི་སྤུ་སོགས་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་དེ་ནི་མི་འཐད་པས་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། གལ་ཏེ་གཟུགས་ལ་(175A)ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་ན་ནི། སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཡོད་པ་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་དེ་ནི་འཐད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། ལྟ་དེ་རང་གི་བདག་ཉིད་ན། །དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་ཉིད། །གང་ཞིག་བདག་ལ་མི་ལྟ་བ། །དེ་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ། །འདི་ལ་་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་མཐོང་ན་དེ་དང་ལྡན་པས་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་ཡང་དམིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན་ཆུ་ལ་རླན་མཐོང་ན་དེ་དང་ལྡན་པས། ས་ལ་ཡང་དམིགས་པ་དང་། མེ་ལ་ཚ་བ་མཐོང་ན་དེ་དང་ལྡན་པས་ཆུ་ལ་ཡང་དམིགས་པ་དང་། སྣ་མའི་མེ་་ཏོག་ལ་དྲི་ཞིམ་པ་ཉིད་མཐོང་ན་དེ་དང་ལྡན་པས་གོས་ལ་ཡང་དམིགས་པ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན་དངོས་པོ་གང་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་མི་སྣང་བ་དེ་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་ཇི་ལྟར་དམིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་སྣ་མའི་མེ་ཏོག་ལ་དྲི་ང་བ་ཉིད་མ་མཐོང་ན་གོས་ལ་ཡང་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་བ་ལྟ་བུའོ། །དེའི་ཕྱིར་གལ་ཏེ་ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་ན་ནི་དེས་ན་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་ལྟ་བ་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ། །དེ་གང་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་དེ་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ་བར་བྱེད་དེ། དེས་་ན་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་དོ། །སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྷས་ཀྱང་། །དངོས་པོ་ཀུན་གྱི་རང་བཞིན་ནོ། །ཐོག་མར་བདག་ལ་སྣང་གྱུར་ན། །མིག་ཉིད་ལ་ཡང་མིག་གིས་ནི། །ཅི་ཡི་ཕྱིར་ན་འཛིན་མི་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་སོ། །སྨྲས་པ། མེ་བཞིན་དུ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་འགྲུབ་སྟེ། དཔེར་ན་མེ་ནི་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཡིན་  
དོན་དམ་པར་ཇི་ལྟར་མིག་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་ཅན་དང། ཡུལ་གྱི་དངོས་པོར་མི་འཐད་པ་དེ་ལྟར་འདི་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། རེ་ཞིག་མིག་གི་དབང་པོ་གཅིག་བུའི་དབང་དུ་མཛད་ནས། ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ན། །དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་ཉིད། །ལྟ་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལྟ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། མིག་གི་དབང་པོ་ཞེས་བྱའོ། །རང་གི་བདག་ཉིད་ན་ཞེས་བྱ་བ་ནི། རང་གི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་ནའོ། །དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་ཉིད། །ཅེས་བྱ་བ་ལ། ཅིའི་ཕྱིར་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་ཞེ་ན། ཕྱོགས་དེ་ནི་ཚིག་གི་དོན་འོག་ནས་འབྱུང་བས་གསལ་བར་བྱེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་བའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ནི་གྲགས་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཉིད་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ངེས་པར་གཟུང་བའི་དོན་ཏེ། འདིར་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་ཅེས་བྱ་བར་བལྟ་བར་བྱའི་གཞན་དུ་ན་གཞན་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཞེས་བྱ་བར་ཤེས་པར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་དེ་ལྟ་ན་ཁྱོད་ཀྱིས་ཅི་ཞིག་བསྒྲུབ་པར་འགྱུར་ཏེ། གང་གི་ཚེ་མིག་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་སྨྲས་པའི་ཚེ། གཞན་དུ་གྱུར་པ་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཁས་ལེན་ཏོ་ཞེ་ན། ཁྱེད་འདོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང། གང་ཚེ་བདག་ལ་མི་ལྟ་བ།།དེ་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ། །མིག་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པའི་མཐུ་ཉིད་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏེ། དེ་ལ་འདིར་ཚིག་ལེའུ་བྱས་པའི་ཕྱེད་གོང་མས་ནི་མིག་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པའི་ཆོས་བསྟན་ལ། ཕྱེད་འོག་མས་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་བསྟན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་ཉེ་བར་གཞག་པས་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ཏུ་འདོད་པ་ནི་དོན་དམ་པར་མིག་གི་དབང་པོ་ནི་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་དེ། རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་རྣ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་ཕྱེད་གོང་མས་ནི་མིག་གི་དབང་པོ་གཟུང་བ་ཉིད་(76B) མིག་གི་དབང་པོ་རང་གི་བདག་ཉིད་ཆོས་མཐུན་པའི་དཔེ་ཉིད་དུ་ཉེ་བར་བཞག་ལ། ཕྱེད་འོག་མས་ནི་མིག་གི་དབང་པོ་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པར་བསྟན་པས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་གཟུགས་མིག་གི་དབང་པོའི་ཡུལ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །འདིར་དེའི་དབང་གིས་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་གཟུགས་མིག་གི་དབང་པོའི་ཡུལ་མ་ཡིན་ཏེ། བསགས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མིག་གི་དབང་པོའི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱད་པ་དང། བསགས་པ་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྒྲའི་ཚུལ་ཉེ་བར་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། གཏན་ཚིགས་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དང། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་ཉིད་དང། རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་ཉིད་དང། གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོར་གཏོགས་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་དག་གི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཀྱང་ཕྱོགས་གཉི་ག་ལ་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དག་བརྗོད་པར་བྱའོ། །འདིར་ཁ་ཅིག་ན་རེ། མིག་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ནི་བསྟན་དུ་མེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རུང་མོད་ཀྱི་གཟུགས་ནི་བསྟན་དུ་ཡོད་པ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་རྒྱུ་གཞན་དེས་ཁོ་བོ་ཅག་གིས་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་གནོད་པ་མེད་དོ། །ཆོས་མངོན་པ་པ་དག་ན་རེ། གལ་ཏེ་ཁྱད་པར་མེད་པའི་མིག་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་ཅེས་ཟེར་ན། དེ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ཏེ། ཕྱོགས་ནི་དེ་དང་མཚུངས་པའི་མིག་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོན་ཏེ་མིག་གཟུགས་རྣམས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་བསྟན་པ་མཚུངས་པ་ལ་བྱའོ་ཞེས་ཟེར་ན་ནི་དེ་ལྟ་ན་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་འགྱུར་ཏེ། ཆོས་མངོན་པ་ལས། རྟེན་མཚུངས་མིག་ནི་གཟུགས་རྣམས་ལྟ། །དེར་རྟེན་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མིན། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་བརྟེན་པ་མཚུངས་པའི་མིག་ཉིད་ཕྱོགས་སུ་བྱས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་ཡང་མི་འགྱུར་ཏེ། མིག་ནི་གཟུགས་ལ་མི་ལྟ་ཞིང། །ཡིད་ནི་ཆོས་རྣམས་མི་ཤེས་ཏེ། །གང་ལ་འཇིག་རྟེན་མི་འཇུག་པ། །དེ་ནི་དམ་པའི་བདེན་པའོ། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དམ་པར་མིག་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། རྗེས་སུ་དཔག་པ་རྒྱས་པ་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དེ་གྲུབ་པས་དོན་དམ་པར་བརྟེན་པ་མཚུངས་པའི་མིག་ནི་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དེ། མིག་(77A)གི་དབང་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་དང་མཚུངས་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྣ་བ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །གྲགས་པའི་གནོད་པར་ཡང་མི་འགྱུར་ཏེ། དམ་བཅས་པ་ཁྱད་པར་ཅན་ཉེ་བར་བཟུང་བ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་མ་སྤངས་པའི་ཕྱིར་དང༑ ལན་བཏབ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཁ་ཆེ་བ་དག་ན་རེ། མིག་ནི་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་དེ། ལྟ་བའི་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེའོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དམ་བཅས་པའི་དོན་གྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། དགག་པ་སྨྲས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། གཞན་དག་ན་རེ་ཁ་ཆེ་བ་དག་གིས་སྨྲས་པ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སྐད་ཅིག་མར་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་ནི་སྐད་ཅིག་ཡིན་པས་བྱ་བ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐད་ཅིག་མ་མ་ཡིན་པར་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་ཡང་དེ་ཉིད་དེ་ལས་གཞན་པ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེའོ། །མདོ་སྡེ་པ་དག་ན་རེ། འདུ་བྱེད་རྣམས་ལ་བྱ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་མིག་ཀྱང་ལྟ་བར་མི་བྱེད་ལ། གཞན་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། མདོ་སྡེ་ལས་མིག་དང་གཟུགས་རྣམས་ལ་བརྟེན་ནས་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེའོ་ཞེས་གསུངས་པས་ཁྱེད་མིག་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་བ་ནི་གྲུབ་པ་ཁོ་ན་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ་ཞེའོ། །སྐྱེ་བ་བཀག་པ་ཁོ་ནས་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་མ་ཡིན་ནོ། ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པ་དང་རྗེས་སུ་མཐུན་པའི་མདོ་སྡེའི་དོན་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། དོན་དམ་པར་མདོ་སྡེའི་དོན་ལ་རིགས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མིག་དང་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང༑ མིག་དང་གཟུགས་དག་གི་ལྟ་བ་པོ་དང། ལྟ་བ་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་དེའི་ཁྱད་པར་མི་སྲིད་པས་ཆོག་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་ཉན་པའི་སྐྱེ་བོའི་བློ་གྲོས་དབྱེ་བར་འདོད་པས་ཕྱོགས་ཙམ་ཞིག་བཤད་པར་བྱའོ། །ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ན། །དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་ཉིད། །ཅེས་བྱ་བས་སྔ་མ་བཞིན་དུ་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་སུ་བསྟན་ནས། གང་ཚེ་བདག་ལ་མི་ལྟ་བ། །དེ་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ། །ཞེས་བྱ་བ་འདིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་ཉེ་བར་གཞག་པའི་ཕྱིར་གཞན་གྱིས་ཡོངས་སུ་བརྟག་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་གཞན་བསལ་བར་འདོད་པས་སྦྱོར་བའི་ཚིག་དག་བྱའོ། །དེ་ལ་གང་དག་མིག་ནི་མ་ཕྲད་(77B) རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་མི་ཤེས་པ་ཡིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་མིག་ནི་ཡུལ་མ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྣ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་གཟུགས་ནི་མིག་གི་དབང་པོ་ཡུལ་མ་ཕྲད་པར་འཛིན་པའི་གཟུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དྲི་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་དང། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྒྲའི་ཚུལ་ཉེ་བར་བཟུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། གཏན་ཚིགས་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་དག་གི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཀྱང་ཕྱོགས་གཉི་ག་ལ་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དག་བརྗོད་པར་བྱ་ཞིང་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ཅི་རིགས་པ་རྒྱས་པར་བྱའོ། །ཡང་ན་དོན་དམ་པར་མིག་ནི་ཡུལ་མ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ཡིན་པར་མི་འདོད་དེ། ད་ལྟར་གྱི་ཡུལ་མངོན་སུམ་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྣ་ཚོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་མིག་ནི་ཡུལ་མ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ཡིན་ཏེ། གཟུགས་བར་དུ་ཆོད་པ་འཛིན་པའི་ཕྱིར་དང། རྩོལ་པ་ཐ་དད་པ་མེད་པ་དང། དུས་ཐ་དད་པ་མེད་པར་འཛིན་པའི་ཕྱིར་དང་རང་ལས་ལྷག་པའི་ཡུལ་འཛིན་པའི་ཕྱིར་དང། དཔེར་ན་ཡིད་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལ་མ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ནི་གཟུགས་བར་དུ་ཆོད་པ་འཛིན་པའི་དོན་ཡིན་ལ། གཟུགས་བར་དུ་ཆོད་པ་འཛིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཀྱང་དེ་ཉིད་ཡིན་པས་དམ་བཅས་པའི་ཕྱིར་དོན་གྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། རྩོལ་བ་ཐ་དད་པ་མེད་པ་དང། དུས་ཐ་དད་པ་མེད་པར་འཛིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ཡང་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཏན་ཚིགས་གྲུབ་ཏུ་ཟིན་ན་ཡང་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མི་འགྲུབ་སྟེ། དོན་དམ་པར་ཡིད་ཀྱང་མ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ནོ། །གྲངས་ཅན་དག་མིག་ནི་ཡུལ་དང་མ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་མ་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་ན། མིག་ཡུལ་མ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཆོས་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པས་ཡུལ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བསྒྲུབ་པའི་ཚུལ་གྱིས་མ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་གནས་མ་ཡིན་པ་ལ་དབུགས་འབྱིན་ཏོ་ཞེས་བརྗོད་པར་(78A)བྱའོ། །གཞན་ཡང་མིག་ནི་ཡུལ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ཡིན་པར་མི་འདོད་དེ། དབང་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཡིད་བཞིན་ནོ། །སྣ་ལ་སོགས་པ་དག་གིས་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ཀྱང་འོག་ནས་དེ་དང་འདྲ་བ་ཁོ་ནར་སྟོན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཀྱང་གང་ཡིན། གལ་ཏེ་གནས་ནས་ཡུལ་གྱི་ཕྱོགས་སུ་སོང་སྟེ་འཛིན་པར་བྱེད་པའོ་ཞེ་ན། དོན་དམ་པར་མིག་གི་འཇུག་པ་ནི། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་གནས་ནས་ཕྱི་རོལ་དུ་མི་འགྲོ་སྟེ། འཇུག་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྣ་ལ་སོགས་པའི་དབང་པོའི་འཇུག་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་གཟུགས་ནི་མིག་གི་དབང་པོ་ཡུལ་ཕྲད་པ་འཛིན་པའི་གཟུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྒྲ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཇི་སྟེ་ཕྱོགས་གཉི་གར་བསྟན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་རྒྱས་པ་དག་གི་ཕྱོགས་གཅིག་གི་གཅིག་བརྩལ་བའི་ཕྱིར་གང་ཡང་རུང་བ་ལ་མ་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། གཉི་ག་མེད་པའི་ཕྱིར་མི་སྒྲུབ་པར་འདོད་པ་གྲུབ་བོ། །གང་དག་ལ་མིག་གི་འོད་ཟེར་ཡུལ་གྱི་ཕྱོགས་སུ་སོང་སྟེ། ཡུལ་འཛིན་པར་བྱེད་དོ་སྙམ་པའི་བློ་གྲོས་ཡོད་པ་དེ་དག་ལ་ཡང་འདི་སྐད་ཅེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། ཐ་སྙད་དུ་ཡང་མིག་གི་དབང་པོ་ནི་འོད་ཟེར་དང་བཅས་པ་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། གཟུགས་དམིགས་པའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་གཟུགས་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་མིག་གི་དབང་པོ་ནི་འོད་ཟེར་དང་བཅས་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། མིག་གི་དབང་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། བྱི་བ་ལ་སོགས་པ་མཚན་མོ་རྒྱུ་བའི་མིག་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མིག་གི་དབང་པོ་ནི་བསྟན་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། དེའི་གནས་འོད་ཟེར་དང་བཅས་པ་ཉིད་ཡིན་དུ་ཟིན་ན་ཡང་དཔེ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། འགལ་བ་འཁྲུལ་པ་མེད་པའི་གནོད་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དཔྱད་པ་རྣམ་པར་འཕྲོས་པས་ཆོག་གི་སྐབས་ཉིད་ཀྱི་དབང་དུ་བྱའོ། །ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ན། །དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་ཉིད། །གང་ཚེ་བདག་ལ་མི་ལྟ་བ། །དེ་གཞན་བདག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལ་ཁ་ཅིག་ན་རེ། འདི་ལ་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་མཐོང་ན། དེ་དང་ལྡན་པས་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་ཡང་དམིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན་ཆུ་ལ་རླན་མཐོང་ན་དེ་དང་ལྡན་པས་ས་ལ་ཡང་དམིགས་པ་དང། མེ་ལ་ཚ་བ་མཐོང་ན་དེ་དང་ལྡན་(78B) སྣ་མའི་མེ་ཏོག་ལ་དྲི་ཞིམ་པ་ཉིད་མཐོང་ན་དེ་དང་ལྡན་པས། གོས་ལ་ཡང་དམིགས་པ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན། དངོས་པོ་གང་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་མི་སྣང་བ་དེ་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་ཇི་ལྟར་དམིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་སྣ་མའི་མེ་ཏོག་ལ་དྲི་ང་བ་ཉིད་མ་མཐོང་ན་གོས་ལ་ཡང་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་བ་ལྟ་བུའོ། །དེའི་ཕྱིར་གལ་ཏེ་ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་ན་ནི། དེས་ན་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། ལྟ་བ་ན་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ། །གང་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་དེ་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ་བར་བྱེད་དེ། དེ་བས་ན་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་དོ། །སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྷས་ཀྱང། དངོས་པོ་ཀུན་གྱི་རང་བཞིན་ནི། །ཐོག་མར་བདག་ལ་སྣང་གྱུར་ན། །མིག་ཉིད་ལ་ཡང་མིག་གིས་ནི། །ཅི་ཡི་ཕྱིར་ན་འཛིན་མི་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་སོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་རང་གི་སྡེ་པ་དག་ན་རེ། ལྟ་བ་གཟུགས་དམིགས་པ་དེ་གལ་ཏེ་ཇི་ལྟར་མིག་ལ་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་གཟུགས་ལ་ཡང་མེད་དོ་ཞེ་ན་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟར་ཡང། དེ་ནི་མིག་དང་གཟུགས་ལ་མེད། །དེ་གཉིས་བྱར་ནའང་ཡོད་མ་ཡིན། །གང་དུ་དེ་ནི་གནས་འགྱུར་བ། །དེ་ཡོད་མ་ཡིན་དེ་མེད་མིན། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེའོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ། ཇི་སྟེ་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པའི་ནུས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན་ནི། སྣ་མའི་མེ་ཏོག་དག་དེའི་དཔེར་མི་རུང་སྟེ། སྣ་མའི་མེ་ཏོག་དག་ལ་ཆོགས་པའི་དབང་གིས་དྲི་ཞིམ་པ་ཉིད་དག་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་མེ་ཏོག་དང་ཕྲད་པས་འབྲུ་མར་དྲི་ཞིམ་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བ་བཞིན་ནོ། །གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པའི་བྱ་བ་ཡང་སུས་ཀྱང་ཁས་མ་བླངས་པས་དེ་འགོག་པ་ཡང་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་བདག་ཉིད་ལ་འཛིན་པར་མི་བྱེད་པ་བཞིན་དུ་གཞན་དག་ལ་ཡང་འཛིན་པར་མི་བྱེད་པར་སྒྲུབ་ན་ནི་དེ་ལྟ་ན་ཡང་དཔེས་མི་ནུས་ཏེ། །མེ་དང་སྣ་མའི་མེ་ཏོག་དག་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་འཛིན་པར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་ནི་རིགས་པ་མིན་ནོ་ཞེའོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་མིག་ལྟ་བར་མ་གྲུབ་པས་སྐྱེ་བ་ཡང་མ་གྲུབ། འགྲོ་བ་ཡང་མ་གྲུབ་སྟེ། དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་གཏན་ཚིགས་འགལ་བ་(79A)ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། ཁྱོད་བསྒྲུབ་པའི་དོན་སྒྲོ་བཏགས་ནས་མིག་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དེ། རང་གི་བདག་ཉིད་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་བ་ནི་འདི་སྐད་ཅེས་གལ་ཏེ་དེ་ལ་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ནུས་པ་མེད་ན། དེ་ལ་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་ཡང་དེ་མེད་པར་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟ་ན་ཡང་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། མེ་ལ་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་སྲེག་པར་བྱེད་པའི་ནུས་པ་ཉིད་མེད་དུ་ཟིན་ཀྱང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་སྲེག་པར་བྱེད་ནུས་པ་ཉིད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
yathā darśanaṃ rūpaṃ na paśyati tathā pratipādayann āha-
svam ātmānaṃ darśanaṃ hi tattam eva na paśyati |
na paśyati yad ātmānaṃ kathaṃ drakṣyati tatparān || 2 ||
 tatra tad eva darśanaṃ svātmānaṃ na paśyati svātmani kriyāvirodhāt | tataś ca svātmādarśanāc chrotrādivan nīlādikaṃ na paśyati | tasmān nāsti darśanam || 2 || 
na paryāpto ’gnidṛṣṭānto darśanasya prasiddhaye |
sadarśanaḥ sa pratyukto gamyamānagatāgataiḥ || 3 || 
火喻則不能 成於眼見法
去未去去時 已總答是事 
(3b1)lta ba rab tu bsgrub pa’i phyir | | me yi dpes ni nus ma yin | |
song dang ma song bsgom pa yis | | de ni lta bcas lan btab po | | 
3. An understanding of vision is not attained through the example of fire [which, itself, burns].
On the contrary, that [example of fire] together with vision is refuted by [the analysis of] “present going to,” “that which is already gone to,” and “that which is not yet gone to.” (in Chapter 2) 
The example of fire is not able to fully establish seeing. It, along with seeing, has been refuted by “gone”, “not gone” and “going.” 
འདིར་སྨྲས་པ། མིག་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་མི་ལྟ་ཡང་གཞན་དག་ལ་ལྟ་སྟེ། དཔེར་ན་མེ་བདག་ཉིད་སྲེག་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཡང་གཞན་དག་་སྲེག་པར་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ། ། འདིར་བཤད་པ། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །མེ་ཡི་དཔེས་ནི་ནུས་མ་ཡིན། །སོང་གང་མ་སོང་བ་གོམ་པ་ཡིན། །དེ་ནི་ལྟར་བཅས་ལན་བཏབ་བོ། །ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་མེའི་དཔེ་བྱས་པ་གང་ཡིན་པ་དེས་ནི་ནུས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་ནུས་པ་(38B)དང་མི་ཆོག་གོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དེ་ནི་ལྟར་བཅས་ལན་བཏབ་པོ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་མེའི་དཔེ་དེ་ལྟ་བ་དང་བཅས་པ་ལ་ཕྱིར་ཀླན་ཀ་བཙལ་པ་སྟེ། ཕྱིར་བཟློག་གོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །གལ་ཏེ་ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བ་གོམ་པ་དག་གིས་ཏེ། དཔེར་ན་སོང་བ་དང་མ་་སོང་བ་དང་བ་གོམ་པ་དག་ལ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་མི་འཐད་པ་དེ་བཞིན་དུ། བསྲེགས་པ་དང་མ་བསྲེགས་པ་དང་། བསྲེག་པ་དག་ལ་ཡང་སྲེག་པའི་བྱ་བ་མི་འཐད་ལ། དེ་བཞིན་དུ་བལྟས་པ་དང་མ་བལྟས་པ་དང་། ལྟ་བ་དག་ལ་ཡང་ལྟ་བའི་བྱ་བ་མི་འཐད་དོ། ། 
答曰(13)火喩則不能 成於眼見法(14)去未去去時 已總答是事(15)汝雖作火喩。不能成眼見法。是事去來品(16)中已答。如已去中無去。未去中無去。去時(17)中無去。如已燒未燒燒時倶無有燒。如(18)是已見未見見時倶無見相。 
ཡང་གཞན་དག་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཡིན་གྱི། རང་གི་བདག་ཉིད་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ལྟ་བ་ཡང་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ཡང་གཞན་དག་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་གྱི་རང་གི་བདག་ཉིད་་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །མི་ཡི་དཔེ་ནི་ནུས་མ་ཡིན། །ནུས་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མི་ཆོག་པ་དང་། མི་ནུས་སོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་སྟེ། ཁྱོད་ཀྱིས་ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་མེའི་དཔེ་བྱས་པ་གང་ཡིན་པ་དེས་ནི་ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་(175B)པར་མི་ནུས་སོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལ་བུད་ཤིང་བསྲེག་གོ་ཞེས་བྱ་མོད་ཀྱི། བུད་ཤིང་ལས་མེ་གུད་ན་མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་བས་ན་མེ་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་གྱི་གཞན་དག་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་དུ་ཟིན་ཀྱང་བུད་ཤིང་་ནི་བསྲེག་པར་བྱ་བའོ། །མེ་ནི་སྲེག་པར་བྱེད་པའོ་ཞེས་རྟོག་ན། ཁོ་བོས་ཀྱང་བུད་ཤིང་ནི་སྲེག་པར་བྱེད་པའོ། །མེ་ནི་བསྲེག་པར་བྱ་བའོ། །ཞེས་སྨྲ་ལ་རག་གོ། །ཡང་ན་ཁྱད་པར་གྱི་གཏན་ཚིགས་བསྟན་པ་བརྗོད་དགོས་སོ། །སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྷས་ཀྱང་། མེས་ནི་་ཚ་བ་ཉིད་བསྲེག་སྟེ། །ཚ་བ་ལ་ཡིན་ཇི་ལྟར་བསྲེག་།དེས་ན་བུད་ཤིང་ཞེས་བྱ་མེད། །དེ་མ་གཏོགས་པར་མེ་ཡང་མེད། །ཅེས་གསུངས་སོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་མེའི་དཔེས་ནུས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལ་ཁ་ཅིག་མེ་ནི་རང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྣང་བར་བྱེད་དོ་སྙམ་དུ་སེམས་པ་་དེས་ཀྱང་ནུས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མེ་ནི་ཇི་ལྟར་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྣང་བར་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་རང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྲེག་པར་ཡང་བྱེད་པའི་རིགས་སོ། །འོན་ཀྱང་གཞན་དག་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་གྱི་རང་གི་བདག་ཉིད་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟར་་ན་ཡང་མེས་ཇི་ལྟར་གཞན་དག་སྲེག་པར་བྱེད་ཀྱི། རང་གི་བདག་ཉིད་སྲེག་པར་མི་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ལྟ་བ་ཡང་གཞན་དག་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་ཀྱི། རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་རུང་སྟེ། མི་ཇི་ལྟར་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྣང་བར་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་་ལྟ་བ་ཡང་ནི་གལ་ཏེ་ལྟ་བ་ཡིན་ན། རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལྟ་བུར་ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་མི་འགྱུར། བདག་ཉིད་བདག་ཉིད་ལ་ལྟའོ་ཞེས་ཀྱང་ཟེར་ལ། དེ་བཞིན་དུ་འཇིག་རྟེན་ན་སྨྲ་བ་པོ་དག་བདག་ཉིད་ཀྱིས་བདག་ཉིད་འཛིན་ཏོ་ཞེས་ཀྱང་ཟེར་བས། དེའི་ཕྱིར་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་འཇུག་པའི་ཚིག་གིས་ན། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་མེའི་དཔེས་ནུས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། སོང་དང་མ་སོང་བགོམ་པ་ཡིས། །དེ་ནི་ལྟར་བཅས་ལན་བཏབ་པོ། །ལྟར་བཅས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལྟ་བ་དང་བཅས་པའོ། །གང་ཞེ་ན། མེའི་(176A)དཔེ་སྟེ། དཔེ་དང་ལྟ་བ་དེ་གཉི་ག་མཚུངས་པར་ལན་བཏབ་ཟིན་ཏོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །གང་གིས་ལན་བཏབ་ཅེ་ན། སོང་བ་དང་། མ་སོང་བ་དང་། བགོམ་པ་དག་གིས་ཏེ། ཇི་ལྟར་སོང་བ་དང་། བགོམ་པ་བརྟག་པར་སྤོང་བ་ལ་ཡང་འགྲོ་་བ་མེད། མ་སོང་བ་ལ་ཡང་མེད། བགོམ་པ་ལ་ཡང་འགྲོ་བ་མེད་དོ། །ཞེས་བཤད་པ་དེ་བཞིན་དུ་མེས་ཀྱང་བསྲེགས་པ་ཡང་སྲེག་པར་མི་བྱེད། མ་བསྲེགས་པ་ཡང་སྲེག་པར་མི་བྱེད། ལྟ་བ་ཡང་བལྟས་པ་ལ་ཡང་ལྟ་བར་མི་བྱེད། མ་བལྟས་པ་ལ་ཡང་ལྟ་བར་མི་བྱེད། ལྟ་བ་ལ་ཡང་ལྟ་་བར་མི་བྱེད་དོ། །དེ་ལྟར་མེ་ཡང་སྲེག་པར་མི་བྱེད་ལ། ལྟ་བ་ཡང་ལྟ་བར་མི་བྱེད་ན་ཅི་ཞིག་གང་གི་དཔེར་འགྱུར། དེའི་ཕྱིར་ཡང་ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་མེའི་དཔེས་ནུས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
འདིར་བཤད་པ། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །མེ་ཡི་དཔེས་ནི་ནུས་མ་ཡིན། །མིག་ནི་ལྟ་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་དེ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་བརྗོད་པ་སྟེ། དོན་དམ་པར་མེ་ནི་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། ཐ་སྙད་དུ་ཡང་ལྟ་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །མེ་ཡི་དཔེས་ནི་ནུས་མ་ཡིན། །གཏན་ཚིགས་ཀྱི་སྐྱོན་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། མེའི་ངོ་བོ་ཉིད་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་སྣང་བར་བྱེད་པ་དེ་ནི་གཞན་གྱི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། ཐ་སྙད་དུ་ཡང་སྲེག་པར་བྱེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །སྲེག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཡང་མེས་བྱས་པའི་བུད་ཤིང་འགྱུར་བ་ཡིན་པས། །དེའི་ཕྱིར་མེའི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་ཡང། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །མེ་ཡི་དཔེས་ནི་ནུས་མ་ཡིན། །སོང་དང་མ་སོང་བསྒོམ་པ་ཡིས། །དེ་ནི་ལྟ་བཅས་ལན་བཏབ་བོ། །ལྟ་བཅས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལྟ་བ་དང་བཅས་པའོ། །གང་ཞེ་ན་མེའི་དཔེ་དེའོ། །ཅི་ཞིག་བྱས་ཤེ་ན། ལན་བཏབ་བོ། །གང་གིས་ཤེ་ན། སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་དང། བསྒོམ་པ་དག་གིས་ཏེ། ཇི་ལྟར་སྔར་དོན་དམ་པར་སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་དང། བསྒོམ་པ་དག་ལ་འགྲོ་བ་མེད་དེ། སོང་ཟིན་པའི་ཕྱིར་དང། མ་སོང་བའི་ཕྱིར་དང། སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་མ་གཏོགས་པར་བསྒོམ་པ་ཤེས་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བཤད་པ་དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་མེས་ཀྱང་བུད་ཤིང་བསྲེགས་པ་དང། མ་བསྲེགས་པ་དང། སྲེག་པ་དག་སྲེག་པར་མི་བྱེད་དེ། བསྲེགས་པའི་ཕྱིར་དང། མ་བསྲེགས་པའི་ཕྱིར་དང། བསྲེགས་པ་དང། མ་བསྲེགས་པ་མ་གཏོགས་(79B) དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་མིག་ཀྱང་གཟུགས་བལྟས་པ་དང། མ་བལྟས་པ་དང། བལྟ་བ་དག་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དེ། བལྟས་པའི་ཕྱིར་དང། མ་བལྟས་བའི་ཕྱིར་དང། བལྟས་པ་དང། མ་བལྟས་པ་མ་གཏོགས་པར་བལྟ་བ་ཤེས་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་སྦྱོར་བའི་ཚིག་དག་བརྗོད་པར་བྱའོ། །འདི་ལ་གཞན་དག་ནི་ཕ་རོལ་པོས་མེ་བཞིན་དུ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་འགྲུབ་སྟེ། དཔེར་ན་མེ་ནི་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ཡང། གཞན་དག་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་གྱི་རང་གི་བདག་ཉིད་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ལྟ་བ་ཡང་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ཡང། གཞན་དག་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་གྱི། རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲས་པའི་ལན་དུ། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །མེ་ཡི་དཔེས་ནི་ནུས་མ་ཡིན། །སོང་དང་མ་སོང་བསྒོམ་པ་ཡིས། །དེ་ནི་ལྟ་བཅས་ལན་བཏབ་བོ། །དེ་ཡང་གཞན་སྲེག་པར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །  
yady api svātmānaṃ darśanaṃ na paśyati, tathāṣyagnivat parān drakṣyati | tathā hi agniḥparātmānam eva dahati na svātmānam, evaṃ darśanaṃ parāneva drakṣyati na svātmānam iti | etadatyayuktam | yasmāt-
na paryāpto ’gnidṛṣṭānto darśanasya prasiddhaye |
 yo ’yam agnidṛṣṭānto darśanasya prasiddhaye bhavatopanyastaḥ, sa na paryāpto nālaṃ na samartho na yujyata ity arthaḥ | yasmāt-
sadarśanaḥ sa pratyukto gamyamānagatāgataiḥ || 3 ||
 saha darśanena vartata iti sadarśanaḥ | yo ’yam agnidṛṣṭānto darśanaprasiddhaye bhavatopanyastaḥ, so ’pi saha darśanena dārṣṭāntikārthena pratyukto dūṣitaḥ | kena punar ity āha- gamyamānagatāgataiḥ | yathā gataṃ na gamyate nāgataṃ na gamyamānam, evam agnināpi dagdhaṃ na dahyate nādagdhaṃ dahyata ity ādinā samaṃ vācyam | yathā ca na gataṃ nāgataṃ na gamyamānaṃ gamyate, evam -
na dṛṣṭaṃ dṛśyate tāvad adṛṣṭaṃ naiva dṛśyate |
dṛṣṭādṛṣṭavinirmuktaṃ dṛśyamānaṃ na dṛśyate ||
ity ādi vācyam || 3 ||
yathā ca gantā na gacchati tāvad ity ādyuktam, evaṃ na dagdhā dahati tāvad ity ādi vācyam | evaṃ na draṣṭā paśyati tāvad ity ādinā agnidṛṣṭāntena saha gamyamānagatāgatair yasmāt samaṃ dūṣaṇam, ato ’gnivad (pp_44) darśanasiddhir iti na yujyate | tataś ca siddham etat- svātmavad darśanaṃ parān api na paśyatīti || 3 || 
nāpaśyamānaṃ bhavati yadā kiṃ cana darśanam |
darśanaṃ paśyatīty evaṃ katham etat tu yujyate || 4 || 
見若未見時 則不名為見
而言見能見 是事則不然 
gang tshe cung zad mi lta ba | | lta bar byed pa ma yin no | |
lta bas lta bar byed ces byar | | de ni ji ltar rigs par ’gyur | | 
4. When no vision occurs, nothing whatsoever is being seen.
How, then, is it possible to say: Vision sees? 
When not seeing the slightest thing, there is no act of seeing. How can it [then] be reasonable to say: “seeing sees”? 
ཡང་གཞན་ཡང་། གང་ཚེ་་ཅུང་ཟད་མི་ལྟ་བ། །ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ལྟ་བས་ལྟ་བར་བྱེད་ཅེས་བྱར། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར། །གང་གི་ཚེ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མི་ལྟ་བ་ནི་ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ལྟ་བས་ལྟ་བ་བྱེད་ཅེས་བྱར་ཡང་། དེ་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། གཉི་ག་ལྟར་ཡང་མི་་འཐད་དོ། །  
復次(19)見若未見時 則不名爲見(20)而言見能見 是事則不然(21)眼未對色。則不能見。爾時不名爲見。因(22)對色名爲見。是故偈中説。未見時無見。云(23)何以見能見。復次二處倶無見法。 
ཡང་གཞན་ཡང་། གང་ཚེ་ཅུང་ཟད་མི་ལྟ་བ། །ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ལྟ་བས་་ལྟ་བར་བྱེད་ཅེས་བྱར། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར། །འདི་ལྟར་ཁྱོད་ཀྱིས་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ་ཞེས་སྨྲས་པ་ནི་བྱེད་པ་པོ་ལ་བྱ་བའི་རྐྱེན་བརྗོད་ནས་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ལྟ་བ་ཉིད་ན་ལྟ་བ་ཡིན་གྱི་མི་ལྟ་བ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་གང་གི་ཆེ་་ན་ལྟ་བ་ཉིད་ན་ལྟ་བ་ཡིན་གྱི་མི་ལྟ་བ་ན་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཚེ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་སྨྲ་བ་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལ་གང་གིས་ལྟ་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པར་འགྱུར་བ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་གཉིས་པ་དེ་ག་ལ་ཡོད། ཅི་སྟེ་འདི་ལ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་གཉིས་པ་མེད་བཞིན་་དུ་ཡང་རབ་ཏུ་རྟོག་ན། དེ་ལྟ་བས་ན་ཡང་ལྟ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བ་དང་། ལྟ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་དོ། །  
གཞན་དག་ན་རེ་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེ་ཙམ་གྱིས་ཕྱོགས་སྔ་མ་ཤིན་ཏུ་སྙིང་པོ་མ་ཡིན་པས་དེ་འགོག་པའི་རིགས་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེའོ། །གཞན་དག་གིས་སྨྲས་པ། མིག་ལ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་ལས་དེ་ལྟར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་ལས་བྱེད་པ་པོ་ལ་བྱ་བའི་རྐྱེན་བརྗོད་ནས་ལྟ་བ་བྱ་བ་བྱེད་པས་ལྟ་བ་ཞེས་བྱ་སྟེ། དེར་གང་ཅི་བསྟན་པ་དེ་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། དཔེར་ན་བྱེད་པ་པོ་ལ་བྱ་བའི་རྐྱེན་བརྗོད་ནས་ཐུགས་སུ་ཆུད་པར་མཛད་པའམ། ཐུགས་སུ་ཆུད་པར་གྱུར་པས་སངས་རྒྱས་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། སྒྲུབ་པ་དེ་ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པའི་ཁོངས་སུ་ནི་ཡོད་མོད་ཀྱི། དོན་དམ་པར་ནི་མེད་དོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འདི་ཉིད་དུ་མིག་ལྟ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། དེའི་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བ་དང་བྲལ་བ་ཡིན་པས། གང་ཚེ་ཅུང་ཟད་མི་ལྟ་བ། །ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གང་གི་ཚེ་གཏན་པའམ། ཁྲེའུ་འམ་ཅུང་ཟད་ལ་ཡང་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་དེའི་ཚེ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར། ལྟ་བས་ལྟ་བར་བྱེད་ཅེས་བྱར། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར། །ལྟ་བས་ལྟ་བར་བྱེད་ཅེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ནི་མི་རིགས་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེས་བྱ་(80A)བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །  
yadaivaṃ tadā-
nāpaśyamānaṃ bhavati yadā kiṃcana darśanam |
darśanaṃ paśyatītyevaṃ katham etat tu yujyate || 4 ||
 yadā caivam apaśyan na kiṃcid darśanaṃ bhavati, tadānīm apaśyato darśanātvāyogāt stambhādivat, paśyatīti darśanam iti vyapadeśo na yujyate | yady api darśanaśabdādanantaraṃ ślokabandhānurodhena darśana paśyatīti pāṭhaḥ, tathāpi vyākhyānakāle paśyatīti darśanamityevaṃ kathametattu yujyate iti paṭhitavyam || 4 || 
paśyati darśanaṃ naiva naiva paśyaty adarśanam |
vyākhyāto darśanenaiva draṣṭā cāpy avagamyatām || 5 || 
見不能有見 非見亦不見
若已破於見 則為破見者 
lta ba lta nyid ma (2)yin te | | lta ba min pa mi lta nyid | |
lta ba nyid kyis lta ba po’ang | | rnam par bshad par shes par bya | | 
5. Therefore, vision does not see, and “no-vision” does not see.
Nevertheless, it is explained that also the “seer” is to be known only by his vision. 
Seeing does not see; non-seeing does not see. It should be understood that seeing explains the seer too. 
ལྟ་བ་ལྟ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། །ལྟ་བ་མིན་པ་མི་ལྟ་ཉིད། །ལྟ་བ་ཉིད་ཀྱིས་ལྟ་བ་པོ། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །རེ་ཞིག་ལྟ་བ་ནི་ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྐྱོན་སྔར་བསྟན་པ་དག་ཏུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་། བགོམ་པས་བསམ་པ་གང་ཡིན་པར་འགྲོ་བ་པོ། །འགྲོའི་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བ་གང་དག་ཏུ་ཐལ་བར་གྱུར་པ་དེ་དག་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བས། དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ཡང་ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་བྲལ་་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་གང་ལ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་མེད་པ་དེ་ཇི་ལྟར་ལྟ་བར་འགྱུར་ཏེ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་བཞིན་ནོ། །བསྒྲུབ་པ་འདི་ཉིད་ཀྱིས་ལྟ་བ་པོ་ཡང་རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །  
何以故」(24)見不能有見 非見亦不見(25)若已破於見 則爲破見者(26)見不能見。先已説過故。非見亦不見。無見(27)相故。若無見相。云何能見。見法無故見者(28)亦無。何以故。若離見有見者。無眼者。亦(29)應以餘情見。若以見見。則見中有見相。見(6b1)者無見相。是故偈中説。若已破於見則爲(2)破見者。 
ཅི་སྟེ་ཐལ་བའི་བྱ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་་སྐྱོན་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་ངོ་། །སྙམ་ནས་ལྟ་བ་ཉིད་ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་བཤད་པ། ལྟ་བ་ལྟ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། །ལྟ་བ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་དོ། །ཞེས་དེ་ལྟར་རྟོག་ན་དེ་ཡང་མི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ་ལྟ་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་(176B)ལྟ་བའི་བྱ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་སྐྱོན་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་བས་ལྟ་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཉིད་ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པར་སེམས་ན། དེ་ལྟ་བཤད་པ། ལྟ་བ་མིན་པ་མི་ལྟ་ཉིད། །དེ་ལྟ་ན་ཡང་ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་བྲལ་བའི་ལྟ་བ་ནི་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལ་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ཇི་ལྟར་ལྟ་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱར་ནི་མི་རུང་སྟེ། འདི་ལྟར་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ཇི་ལྟར་ལྟ་བར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་ལྟ་ན་ནི་སོར་མོའི་རྩེ་མོ་ཡང་ལྟ་བར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་མི་ལྟ་སྟེ། དེ་ལྟ་བས་ན་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་མི་རུང་ངོ་། །སྨྲས་པ། བྱ་བའི་་རྐྱེན་འདི་ནི་བྱེད་པ་ལ་བརྗོད་པ་ཡིན་གྱི་བྱེད་པ་པོ་ལ་མ་ཡིན་པས། འདིས་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་སྟེ། གང་ཞིག་ལྟ་བར་བྱེད་ཅེ་ན། ལྟ་བ་པོའོ། །བཤད་པ། ལྟ་བ་ཉིད་ཀྱིས་ལྟ་བ་པོའང་། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །འདི་ལ། ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ནི། །དེ་ནི་དེ་་ལ་མི་ལྟ་ཉིད། །གང་ཞིག་བདག་ལ་མི་ལྟ་བར། །དེ་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གིས་ལྟ་བས་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་བསལ་ཟིན་ཏེ། ལྟ་བས་བསལ་བ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ལྟ་བ་པོ་ཡང་བསལ་བ་ཉིད་དུ་ཤེས་པར་བྱའོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདིར་དོན་་གཞན་ཅུང་ཟད་མ་སྨྲས་པ་སྟེ། མིག་ལྟ་བ་པོ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་བཏང་སྟེ་བདག་ལྟ་བ་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲས་པ་འབའ་ཞིག་ཏུ་ཟད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་ལྟ་བ་ལ་ལྟ་བ་པོར་རྟོག་གམ་བདག་ལ་ལྟ་བ་པོར་རྟོག་ཀྱང་རུང་སྟེ་བསལ་བའི་གཏན་ཚིགས་དག་ནི་མཚུངས་སོ། །འདིར་སྐྱོན་་གཞན་འདི་ཡང་ཡོད་དེ། ལྟ་བ་པོས་ལྟ་བས་ལྟ་བར་བྱེད་ན་ལྟ་བ་གསུམ་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །སྨྲས་པ། ལྟ་བས་ལྟ་བར་བྱེད་ཞེའམ་ལྟ་བ་པོས་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་འདིས་ཁོ་བོ་ལ་ཅི་བྱ། ཡོང་ནི་བལྟ་བར་བྱ་བ་བུམ་པ་དང་སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ལ་གང་གིས་ལྟ་བར་་བྱེད་པའི་ལྟ་བ་དེ་ནི་ཡོད་དོ།  
དེའི་ཕྱིར། ལྟ་བ་ལྟ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། །ལྟ་བ་མིན་པ་མི་ལྟ་ཉིད། །ལྟ་བའི་ནུས་པས་སྟོང་པའི་ཕྱིར། །བོང་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེས་ན་དོན་དམ་པར་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་ལས་ལྟ་བའི་སྒྲ་དང། སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྒྲ་བསྟན་པ་མི་རུང་བ་ཁོ་ན་སྟེ། དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མཛད་པའི་མཐའ་དང་མི་འགལ་ཏེ། །དོན་དམ་པར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱང་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། འོག་ནས་ཀྱང། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་དངོས་ཉིད་གང། །དེ་ནི་འགྲོ་འདིའི་ངོ་བོ་ཉིད། །དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དངོས་ཉིད་མེད། །འགྲོ་འདི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་དོ། །ཞེས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་གཞན་དུ་བརྟགས་ཏེ། འདི་ལ་དེ་ལྟ་བ་ཡིན་པ་ལ་བྱེད་པ་པོ་བྱ་བའི་རྐྱེན་བརྗོད་ནས་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་ཞེས་བྱ་བའམ། ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ལ་བྱེད་པ་པོ་ལ་བྱ་བའི་རྐྱེན་བརྗོད་ནས་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་ཞེས་བྱ། དེས་ཅིར་འགྱུར། གལ་ཏེ་དེ་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ལ་བྱ་ན་ནི། གང་ཚེ་ཅུང་ཟད་མི་ལྟ་བ། །ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་ནི་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །དེས་ན་མིག་ལྟ་བའི་བྱ་བ་སྐྱེས་པས་ལྟ་བར་བྱེད་དེ། དེ་ལྟ་ན་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེའི་སྐྱོན་དེ་ཉིད་ཡོད་དོ། །གལ་ཏེ་དེ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེའི་ཚེ་དེ་ལྟ་བ་ཡིན་ན་ལྟ་བའི་བྱ་བ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དེ། དེའི་ཕྱིར། ལྟ་བས་ལྟ་བར་བྱེད་ཅེས་བྱར། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར། །མི་རིགས་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །ཇི་སྟེ་དེ་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ལ་བྱ་ན་ཡང། གང་ཚེ་ཅུང་ཟད་མི་ལྟ་བ། །ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཚེ་དེ་ལྟ་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་ན། བོང་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་བྲལ་བ་ཡིན་པས་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ཡང་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་གཉི་ག་ཡང་ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར། ལྟ་བ་ལྟ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། །ལྟ་བ་མིན་པ་མི་ལྟ་ཉིད། །ཅི་སྟེ་དགག་པ་གཉིས་ཡོད་ན། སྐབས་ཀྱི་དོན་གོ་བས་དེའི་ཕྱིར་མིག་ལྟ་བའི་བྱ་བ་སྐྱེས་པས་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། ཡོད་པ་དང་ནི་མེད་པའི་རྐྱེན་དགག་པ་བཞིན་དུ་ཡོད་པ་དང། མེད་པའི་རྒྱུ་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཕྱིས་འབྱུང་བའི་ཚུལ་གྱིས་ལྟས་ཉིད་དུ་ཉེ་(80B) དེ་ལྟ་བ་ཡིན་པར་རྟོགས་ན་ནི་ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་འདོད་པ་ཉམས་སོ། །ཡང་ན་ཕ་རོལ་པོ་ན་རེ་མིག་ལྟ་བའི་བྱ་བ་སྐྱེས་པས་ལྟ་བར་བྱེད་པར་སྨྲ་སྟེ། བྱ་བའི་ཐ་སྙད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་ལ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་མ་སྐྱེས་པ་དེ་ནི་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་མི་བརྗོད་དེ། དཔེར་ན་རྣ་བ་བཞིན་ནོ། །མིག་ལ་ནི་ལྟ་བའི་བྱ་བ་ཡོད་པས་མིག་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཐ་སྙད་འདོགས་སོ་ཞེས་ཟེར་བ་ལ། སློབ་དཔོན་གྱིས་བཤད་པ། དེ་ལྟར་ན། ལྟ་བ་ལྟ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། །ཕ་རོལ་པོས་དོན་དམ་པར་ལྟ་བ་པོ་འགའ་ཞིག་ལ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་སྐྱེས་པར་མ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དང། ལྟ་བ་ལ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་སྐྱེས་པའི་སྔོན་རོལ་ན། ལྟ་བ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །སྔོན་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ལས་ཕྱིས་ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པར་འགྱུར་བ་ནི་བསྟན་དཀའ་བའི་ཕྱིར། ལྟ་བ་མིན་པ་མི་ལྟ་ཉིད། །དེ་ལྟ་ན་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དམ། དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་པས༑ དམ་བཅས་པ་ཉམས་སོ། །འདིར་གྲངས་ཅན་དང། བྱེ་བྲག་པ་དག་གིས་སྨྲས་པ། འདིས་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་སྟེ། བྱེད་པ་ལ་བྱ་བའི་རྐྱེན་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱེད་པ་དེ་གང་གི་ཡིན་པ་དེ་ནི་ལྟ་བ་པོ་སྟེ། དེ་ཡང་དེས་ལྟ་བར་བྱེད་དོ། །དཔེར་ན་གཅོད་པ་པོ་སྟ་རེས་ཤིང་གཅད་པར་བྱ་བ་ཤིང་གཅོད་པར་བྱེད་ཀྱི་སྟ་རེ་ཉིད་གཅོད་པར་མི་བྱེད་པ་བཞིན་ཏེ། དེས་ན་མིག་གིས་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །བྱེད་པ་དག་ལ་བྱེད་པ་པོ་ཡོད་དེ། བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྟ་རེ་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་གཅོད་པ་པོ་ཡོད་པ་བཞིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ་ལྟ་བ་ཉིད་ཀྱིས་ལྟ་བ་པོ། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ་བ་ཞེས་བྱ་བ་ལན་བཏབ་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །གང་གིས་ཤེ་ན། ལྟ་བ་ཉིད་ཀྱིས་སོ། །གང་གི་ཞེ་ན། ལྟ་བ་པོའི་སྟེ། ལྟ་བ་པོ་ཉིད་དུ་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དགག་པ་ཡང་འདྲ་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ༑ །ཇི་ལྟར་དེར་མིག་གི་ཆོས་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཡིན་པ་དེ་བཞིན་དུ་འདིར་བདག་གི་ཆོས་ཀྱང་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར་བདག་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་མི་འཐད་དེ། རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་འཇུག་པ་འགལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་རལ་(81A)གྲིའི་སོ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་རལ་གྲིའི་སོ་དེ་ཉིད་གཅོད་པར་མི་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལྟར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་བདག་ཀྱང་ལྟ་བ་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྣ་བ་བཞིན་ནོ། །ཕ་རོལ་པོས་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དུ་དོགས་པའི་དུག་གིས་བསླད་དུ་ཡང་མི་རུང་ངོ། །གང་ལ་ལར་བདག་གིས་བདག་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བཤད་པ་དེར་ནི། ཡིད་ཕན་འདོགས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། བདག་གིས་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲར་སྒྲོ་བཏགས་ནས་ཐ་སྙད་དུ་དེ་སྐད་བཤད་པ་ཡིན་ནོ། །འདིར་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྒྲའི་ཚུལ་ཉེ་བར་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། གཏན་ཚིགས་དངོས་པོ་ཉིད་དང། ཤེས་བྱ་ཉིད་དང། བརྗོད་པར་བྱ་བ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་དག་གི་ཕྱིར་རྣ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེ་འམ། སྒྲ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེའམ། བདག་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ་ཞེས་གཏན་ཚིགས་དང། དཔེའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དག་ཀྱང་རྒྱས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་ན་དོན་དམ་པར་བདག་ནི་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དེ། དངོས་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྣ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་བདག་ནི་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དེ། ཤེས་བྱ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྒྲ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ༑ །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་བདག་ནི་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དེ། བརྗོད་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བདག་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །གཟུགས་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་ཅི་རིགས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དམ་བཅས་པ་ལ་སོགས་པའི་སྐྱོན་ཡང་མེད་དེ། ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པའི་དབང་དུ་བྱས་པའི་ཕྱིར་དང༑ སྤྱིར་ཁས་བླངས་པའི་བདག་ཕྱོགས་སུ་བྱས་པའི་ཕྱིར་དང། དེའི་ཆོས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དང། དཔེ་ཉིད་དུ་ཡང་དེ་ཉེ་བར་གཞག་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ན་དོན་དམ་པར་སྟ་རེ་ལ་སོགས་པ་མ་གྲུབ་པས་དཔེ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་ཁ་ཅིག་ན་རེ། ལྟ་བ་པོ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་ཉིད་ཀྱིས་དོན་དེ་ལ་སྐུར་བ་བཏབ་པའི་ཕྱིར། དམ་བཅས་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་སྐྱེ་བ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བས་ལན་བཏབ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་ཡང་ཕྱིར་བཟླས་མི་དགོས་སོ། །  
kiṃ cānyat- iha paśyatīti darśanamityucyamāne darśanakriyayā darśanasvabhāvasya vā cakṣuṣaḥ saṃbandhaḥ parikalpyeta, adarśanasvabhāvasya vā? ubhayathā ca na yujyate ity āha-
paśyati darśanaṃ naiva naiva paśyatyadarśanam |
 darśanasvabhāvasya tāvad dṛśikriyāyuktasya bhūyaḥ paśyatītyādinā saṃbandho nopapadyate dṛśikriyādvayaprasaṅgāt darśanadvayaprasaṅgāc ca | adarśanam api na paśyati darśanakriyārahitatvādaṅgūlyagravadityābhiprāyaḥ | yadā
paśyati darśanaṃ naiva naiva paśyatyadarśanam |
tadā
darśanaṃ paśyatītyevaṃ kathametattu yujyate ||
ityanenaiva saṃbandhaḥ ||
ye tu manyante- nirvyāpāraṃ hīdaṃ dharmamātram utpadyamānam utpadyate iti, naiva kiṃcit, kaścidviṣayaṃ paśyati kriyāyā abhāvāt, tasmāddarśanaṃ na paśyatīti siddhametatprasādhyata iti | atrocyate | yadi kriyā vyavahārāṅgabhūtā na syāt, tadā dharmamātram api na syāt, kriyāvirahitatvāt, khapuṣpavad iti kutaḥ kriyārahitaṃ dharmamātraṃ bhaviṣyati? tasmādyadi vyavahārasatyaṃ dharmamātravat kriyāpyabhyupagamyatām | atha tattvacintā, tadā kriyāvad dharmamātram api nāstīti bhavatābhyupagamyatām | yathoktaṃ śatake-
kriyāvān śāśvato nāsti nāsti sarvagate kriyā | niṣkriyo nāstinā tulyo nairātmyaṃ kiṃ na te priyam || iti |
tasmānnāyaṃ vidhirbādhakaḥ parasya, nāpyasmākaṃ siddhasādhanadoṣaḥ ||
atrāha- naiva hi paśyatīti darśanam iti kartṛsādhanamabhyupagamyate, kiṃ tarhi paśyatyanenetī darśanam iti karaṇasādhanam, tataś ca uktadoṣāprasaṅgaḥ | yaś cānena darśanena karaṇabhūtena paśyati, sa draṣṭā, eṣa ca vidyate vijñānamātmā vā, kartṛsadbhāvāc ca darśanam api siddham iti | ucyate-
vyākhyāto darśanenaiva draṣṭā cāpyupagamyatām || 5 ||
 yathā svamātmānaṃ darśanaṃ hītyādinā dūṣaṇamuktam, evaṃ draṣṭur api darśanavaddūṣaṇaṃ veditavyam | tadyathā-
svamātmānaṃ naiva draṣṭā darśanena vipaśyati |
na paśyati yadātmānaṃ kathaṃ drakṣyati tatparān ||
ity ādi vācyam | tasmāddarśanavad draṣṭāpi nāstīti siddham || 5 || 
[tiraskṛtya]2 draṣṭā nāsty atiraskṛtya tiraskṛtya ca darśanam |
draṣṭavyaṃ darśanaṃ ceva draṣṭary asati te kutaḥ || 6 || 
離見不離見 見者不可得
以無見者故 何有見可見 
ma spangs lta po yod min te | | lta ba spangs par gyur kyang ngo | |
lta po med na blta bya dang | | lta ba de dag ga la yod | | 
6. There is no “seer” with vision or without vision;
Therefore, if there is no “seer,” how can there be vision and the object seen? 
Without letting go of [seeing] a seer does not exist; in letting go of seeing, there is also [no seer]. If there is no seer, where can there be what-is-seen and seeing? 
ཡང་གཞན་ཡང་། མ་སྤངས་ལྟ་པོ་ཡོད་མིན་ཏེ། །ལྟ་བ་སྤངས་པར་གྱུར་ཀྱང་ངོ ། །ལྟ་པོ་མེད་་ན་ཁྱོད་ཀྱི་ནི། །བལྟ་བྱ་ལྟ་བ་ག་ལ་ཡོད། །ལྟ་བ་མ་སྤངས་སམ། ལྟ་བ་སྤངས་པར་གྱུར་ཀྱང་ལྟ་བ་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟ་བ་དང་བཅས་སམ། ལྟ་བ་མེད་ཀྱང་ལྟ་བ་པོ་ཡོད་བ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །  
復次(3)離見不離見 見者不可得(4)以無見者故 何有見可見(5)若有見見者則不成。若無見見者亦不成。(6)見者無故。云何有見可見。若無見者。誰能(7)用見法分別外色。是故偈中説。以無見者(8)故何有見可見。 
བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་ས་མཁན་མེད་པར་འབྲོག་དགོན་པར་འཐོམ་མམ། ཁྱོད་ལྟ་བ་པོ་མེད་པར་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང་ལྟ་བ་ཡོད་པར་འདོད་ཀོ། །མ་སྤངས་ལྟ་བོ་ཡོད་མིན་ཏེ། །ལྟ་བ་སྤངས་པར་གྱུར་ཀྱང་ངོ་། །ལྟ་བོ་མེད་ན་བལྟ་བྱ་དང་། །ལྟ་བ་དེ་དག་(177A)ག་ལ་ཡོད། །འདི་ལ་ལྟ་བ་ཉིད་ན་ལྟ་བ་པོ་ཡིན་གྱི་མི་ལྟ་ན་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སྔར་བསྟན་པ་དེས་ན་ལྟ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བ་པོ་ཡིན་པས་ལྟ་བ་པོ་ལྟ་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་དོ། །ལྟ་བའི་བྱ་བ་གཉིས་ལ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་ལྟ་བ་མ་་སྤངས་ན་ལྟ་བ་པོ་མ་ཡིན་པས་ལྟ་བ་པོ་མེད་དོ། །ད་ནི་ལྟ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་དེ། ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བསྟན་པ་དེ་བཞིན་དུ་ལྟ་བ་སྤངས་པར་གྱུར་ན་ཡང་ལྟ་བ་པོ་མེད་དོ། །དེ་ལ་ལྟ་བ་སྤངས་ཀྱང་རུང་མ་སྤངས་ཀྱང་རུང་སྟེ་ལྟ་བ་པོ་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་བལྟ་་བར་བྱ་བ་དང་ལྟ་བ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། འདི་ལྟར་གང་གིས་ལྟ་བར་བྱེད་པས་བལྟ་བར་བྱ་བ་ཡིན་ན་གང་གིས་ལྟ་བར་བྱེད་པས་དེ་ནི་མེད་དོ། །དེ་མེད་ན་གང་གིས་ལྟ་བར་འགྱུར། མི་ལྟ་ན་བལྟ་བར་བྱ་བར་ཇི་ལྟར་འགྱུར། འགའ་ཞིག་གིས་གང་གིས་ལྟ་བར་བྱེད་པ་དེ་ནི་དེའི་ལྟ་བ་ཡིན་་ན་གང་གིས་ལྟ་བར་བྱེད་པ་དེ་ནི་མེད་དོ། །དེ་མེད་ན་གང་གིས་ལྟ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་ལྟ་བ་པོ་མེད་ན་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང་ལྟ་བ་མི་འཐད་པ་ཉིད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །སྨྲས་པ། སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། རྣམ་པར་་ཤེས་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དངོས་པོ་རྣམས་དམིགས་པར་བྱེད་པ་ནི་ཡོད་དོ། །དེ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱང་ཡོད་དོ། །  
གཞན་ཡང་འདི་ལ་ལྟ་བ་པོ་དེ་ལྟ་བ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་ནམ་(81B) དེ་ལ་གལ་ཏེ་ལྟ་བ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། ཇི་ལྟར་གྲངས་ཅན་དག་ན་རེ་སྐྱེས་བུའི་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་ཟེར་བ་ལྟ་བུའོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་གལ་ཏེ་དེའི་ལྟ་བ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་ན་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་མ་བྱས་པའི་ཕྱིར། ལྟ་བ་མེད་པར་ཡང་ལྟ་བ་པོར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་གཅོད་པ་པོ་དེ་ལ་སྟ་རེ་མེད་ན་གཅོད་པ་པོ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་པ་དེ་བཞིན་དུ་དེ་ཡང་ལྟ་བ་མ་སྤངས་པའི་ཕྱིར། ལྟ་བ་པོ་ཉིད་དུ་བལྟ་བར་བྱའོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟ་ན་བདག་པོ་ཉིད་ནི་ཐ་སྙད་པ་ཡིན་ཏེ། གཅོད་པ་པོ་ཐ་སྙད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་རྟོག་ན། མ་སྤངས་ལྟ་པོ་ཡོད་མིན་ཏེ། །ལྟ་བ་མ་སྤངས་ན་དེ་ལྟ་བ་པོ་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མའོ། །འདི་ན་ལྟ་བ་དང་ལྡན་པའི་སྔོན་རོལ་དང་ལྟ་བ་དང་བྲལ་བའི་འོག་ན་ལྟ་བ་མེད་པས་ལྟ་བ་མེད་ན་བལྟ་བར་བྱ་བ་ལ་ལྟ་བ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར། ལྟ་བ་པོ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་པས་ལྟ་བ་པོ་མེད་དེ། ལྟ་བ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །མེ་བཞིན་དུ་ཡང་དེ་མི་འགྲུབ་སྟེ། བུད་ཤིང་མེད་པར་མེ་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་གལ་ཏེ་ལྟ་བ་པོ་ཡོད་ན་ལྟ་བ་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན་ཡང་གྲངས་ཅན་དག་གིས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པའི་ལྟ་བ་པོ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མ་སྟེ། འདི་ལ་གཟུགས་དམིགས་ཤིང་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་པོའོ་ཞེས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ཡིན་ན། གཟུགས་དམིགས་པ་དེ་ཡང། མིག་དང། གཟུགས་དང། སྣང་བ་དང། ནམ་མཁའ་དང། ཡིད་ལ་བྱེད་པ་དག་ཡོད་ན་ཡོད་པ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར། ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བའི་ཚོགས་དེ་དག་དང་ལྡན་པ་ལ་ལྟ་བ་པོ་ཞེས་གདགས་ཀྱི་དེ་ལས་གཞན་ནི་མེད་དོ། །དེ་ལས་གཞན་པ་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པའི་ཡོད་པ་ཉིད་ཅིག་ཡོད་དུ་ཟིན་ན་ཡང། ལོང་བའི་རྒྱུད་ལ་གཟུགས་དམིགས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱེད་པའི་རྒྱུ་དག་ལ་བྱེད་པ་པོར་ཐ་སྙད་གདགས་ཏེ། མར་མེ་བཞིན་དུ་རིགས་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དཔེར་ན་མར་མེ་ལ་སེམས་པ་མེད་ཀྱང་སྣང་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སྣང་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་བ་བཞིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་མེད་དོ། །ཅི་སྟེ་ལྟ་བ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། ཇི་ལྟར་བྱེ་བྲག་པ་དག་ན་རེ་བཞིའི་སྦྱོར་བ་ལས་གཟུགས་ཤེས་པ་སྐྱེས་པ་ན་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་བ་ལྟ་བུའོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང་སྐྱོན་དེ་ཉིད་ཡོད་དེ། མ་གྲགས་པའི་ཡོད་པས་དེ་ལ་དེ་བརྟག་པ་(82A)མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཐུན་མོང་དུ་ཁས་བླངས་ནས་དེ་ཡོད་དོ་ཞེ་ན། ཡང་བཤད་པ། ལྟ་བ་སྤངས་པར་གྱུར་ཀྱང་ངོ། །ཅི་ཞིག་ཅེ་ན། ལྟ་བ་པོ་ཡོད་མིན་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ཏེ། ལྟ་བའི་ནུས་པ་སྤངས་པར་གྱུར་ན། དེའི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དམ་པར་དེ་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པར་མི་འཐད་དེ། མིག་ལས་གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལྟར་ན་ཕྱོགས་གཉིས་ཀ་ལ་ཡང། ལྟ་བ་པོ་ཉིད་མ་གྲུབ་བོ། །ཡང་ན་ལྟ་བ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན་ཡང། མ་སྤངས་ལྟ་པོ་ཡོད་མིན་ཏེ། །ལྟ་བ་སྤངས་པར་གྱུར་ཀྱང་ངོ། །ལྟ་བ་དང་བཅས་སམ། ལྟ་བ་མེད་ཀྱང་རུང་སྟེ། ལྟ་བ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གལ་ཏེ་རེ་ཞིག་ལྟ་བ་པོ་དེ་མིག་ཡོད་ན་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལྟར་འདོད་ན། དེ་ལྟ་ན་གཟུགས་དམིགས་པ་འགྲུབ་པ་ནི་མིག་ཡོད་ན་ཡོད་པའི་ཕྱིར་མེ་ཡོད་ན་བསྲེག་པ་ཉིད་བཞིན་པས་ལྟ་བ་པོ་ཉིད་ཐ་སྙད་པ་སྟེ། མིག་ཉིད་ཡིན་པར་འདོད་པར་བྱའོ། །ཅི་སྟེ་ལྟ་བ་མེད་ཀྱང་ལྟ་བ་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱར་ནི་ལོང་བའི་རྒྱུད་ལ་གཟུགས་དམིགས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དེ་ལྟ་བ་པོ་ཉིད་ཡིན་པར་མི་རིགས་སོ། །འདིར་སྨྲས་པ། ལྟ་བའི་བྱ་བ་ཡོད་པ་ཉིད་ནི་ལྟ་བ་པོ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ལ་བྱེད་པ་དང། ལས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་ལ་བྱ་བ་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་བྱེད་པ་དང་ལས་མེད་དེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ། །ལྟ་བ་པོ་དེ་ལ་ནི་བྱེད་པ་ལྟ་བ་དང་ལས་བལྟ་བར་བྱ་བ་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་ལྟ་བའི་བྱ་བ་ཡོད་པ་ཉིད་ནི་ལྟ་བ་པོ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །འདིར་བཤད་པ། དོན་དམ་པར་ལྟ་བ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། ལྟ་བ་མེད་ན་ལྟ་བ་པོ་ཡང་མི་འཐད་དེ། ལྟ་བ་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་ནི། །བལྟ་བྱ་ལྟ་བ་ག་ལ་ཡོད། །གང་གིས་ཀྱང་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ལ་བལྟ་བར་བྱ་བ་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་དང། འདིས་ལྟ་བར་བྱེད་པའི་ལྟ་བ་པོ་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་བྱེད་པ་ཡང་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེས་ན་ཁྱོད་ཀྱི་བྱེད་པ་དང་ལས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དམ། དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །རང་གི་སྡེ་པ་དག་ལས། ཁ་ཅིག་ན་རེ། རྒྱུ་དང་རྐྱེན་གཞན་གྱི་དབང་དང་གཡོ་བ་མེད་པའི་འདུ་བྱེད་དག་ལ་མིག་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དང་(82B) བལྟ་བར་བྱ་བ་དང། ལྟ་བ་དག་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་བཞི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི། འབྲས་བུ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང། རེག་པ་དང་ཚོར་བ་དང། སྲེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དག་མེད་དེ། དཔེར་ན་དམུས་ལོང་གི་མིག་བཞིན་ནོ། །བལྟ་བར་བྱ་བ་དང་ལྟ་བ་དག་ལ་ནི་འབྲས་བུ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་བཞི་ཡོད་པས། དེའི་ཕྱིར་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང། ལྟ་བ་དག་ཡོད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །  
atrāha- vidyata eva draṣṭā tatkarmakaraṇasadbhāvāt | iha yan nāsti iti, na tasya karmakaraṇe vidyete tadyathā vandhyāsūnoḥ | asti ca draṣṭuḥ karaṇaṃ darśanaṃ draṣṭavyaṃ ca karma | tasmāc chettṛvadvidyamānakarmakaraṇo vidyata eva draṣṭeti | ucyate | naiva hi draṣṭavyadarśane vidyete, tatkuto draṣṭā syāt? draṣṭusāpekṣe hi draṣṭavyadarśane | sa ca nirūttyamāṇaḥ-
tiraskṛtya draṣṭā nāsty atiraskṛtya ca darśanam |
 iha draṣṭā nāma yadi kaścit syāt, sa darśanasāpekṣo vā syān nirapekṣo vā | tatra yadi darśanasāpekṣo ’tiraskṛtya darśanam iṣyate, tadā siddhasya vā darśanāpekṣā syād asiddhasya vā | tatra siddho draṣṭā na hi darśanam apekṣate | kiṃ siddhasya sato draṣṭuḥ punar darśanāpekṣā kuryāt? na hi siddhaṃ punar api sādhyata iti | athāsiddho ’pekṣeta, asiddhatvād vandhyāsutavaddarśanaṃ nāpekṣate | evaṃ tāvad atiraskṛtya darśanam apekṣya draṣṭā nāsti | tiraskṛtyāpi, darśananirapekṣatvāt ity uktaṃ prāk | tad evaṃ tiraskṛtyātiraskṛtya vā darśanaṃ yadā draṣṭā nāsti, tadā-
draṣṭavyaṃ darśanaṃ caiva draṣṭary asati te kutaḥ || 6 || 
pratītya mātāpitarau yathoktaḥ putrasaṃbhavaḥ |
cakṣurūpe pratītyaivam ukto vijñānasaṃbhavaḥ || 7 || 
 
 
7. As the birth of a son is said to occur presupposing the mother and the father,
Knowledge is said to occur presupposing the eye being dependent on the visible forms. 
Just as it is said that a child emerges in dependence on a father and a mother, likewise it is said that consciousness emerges in dependence upon an eye and a visual form. 
 
 
 
 
draṣṭaryasati nirhetuke draṣṭavyadarśane na saṃbhavataḥ iti kutastatsadbhāvād draṣṭā prasetsyati?
atrāha- vidyete eva draṣṭavyadarśane, tatkāryasadbhāvāt | tatra-
pratītya mātāpitarau yathoktaḥ putrasaṃbhavaḥ |
cakṣūrūpe pratītyaivamukto vijñānasaṃbhavaḥ || 7 ||
 iti draṣṭavyaṃ darśanaṃ ca pratītya vijñānam utpadyate | trayāṇāṃ saṃnipātātsāsravasparśaḥ, sparśasahajā vedanā, tatpratyayā tṛṣṇeti | evaṃ catvāry api bhavāṅgāni draṣṭavyadarśanahetukāni vidyante | tasmātkāryasadbhāvād draṣṭavyadarśane vidyete iti | 7 || 
draṣṭavyadarśanābhāvād vijñānādicatuṣṭayam |
nāstīty upādānādīni bhaviṣyanti punaḥ katham || 8 || 
見可見無故 識等四法無
四取等諸緣 云何當得有 
blta bya lta ba med pa’i phyir | | rnam par shes (3)pa la sogs bzhi | |
yod min nye bar len la sogs | | ji lta bur na yod par ’gyur | | 
8. Since the “object seen” and the vision do not exist (independently, on their own), there is no four-fold [consequence]: knowledge, etc. [cognitive sensation, affective sensation, and “desire”].
Also, then, how will the acquisition (upadāna) [of karma] and its consequences [i.e., existence, birth, aging, and death] be produced? 
Because there is no what-is-seen and no seeing, the four such as consciousness do not exist. How can clinging etc. exist? 
ལྟ་བ་པོ་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང་ལྟ་བ་དག་ག་ལ་ཡོད། (39A)ད་ནི། བལྟ་བྱ་ལྟ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར། །རྣམ་པར་ཤེས་ལ་སོགས་པ་བཞི། །ཡོད་མིན་ཉེ་བར་ལེན་ལ་སོགས། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་ཡོད་པར་འགྱུར། །བལྟ་བར་བྱ་བ་དང་། ལྟ་བ་དག་མེད་པའི་ཕྱིར། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་རེག་པ་དང་། ཚོར་བ་དང་སྲེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་་བཞི་པོ་དག་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
復次(9)見可見無故 識等四法無(10)四取等諸縁 云何當得有(11)見可見法無故。識觸受愛四法皆無。以無愛(12)等故。四取等十二因縁分亦無。 
བཤད་པ། བལྟ་བྱ་ལྟ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར། །རྣམ་པར་ཤེས་ལ་སོགས་པ་བཞི། །ཡོད་མིན་ཉེ་བར་ལེན་ལ་སོགས། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་ཡོད་པར་འགྱུར། །གང་གི་ཚེ་ལྟ་བ་པོ་མེད་ན་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང་ལྟ་བ་མི་འཐད་དོ། །ཞེས་བཤད་པ་དེའི་ཚེ་གནས་མེད་པར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཇི་ལྟར་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་བལྟ་བར་བྱ་བ་ལས་གཞན་ཅི་ཞིག་རྣམ་པར་ཤེས་པར་འགྱུར། ལྟ་བ་མེད་ན་རྣམ་པར་ཤེས་་པ་ལྟོས་པ་མེད་པར་ཇི་ལྟར་ཡོད་པར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་འགྱུར་ན་ནི་ལོང་བ་ལ་ཡོད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང་ལྟ་བ་མེད་ན་གནས་མེད་པར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡོད་པར་མི་འཐད་དོ། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་མེད་ན་རེག་པ་ག་ལ་ཡོད། །རེག་པ་མེད་ན་ཚོར་(177B)བ་ག་ལ་ཡོད། །ཚོར་བ་མེད་ན་སྲེད་པ་ག་ལ་ཡོད། །དེ་བཞིན་དུ་ཉེ་བར་ལེན་པ་དང་སྲིད་པ་དང་། སྐྱེ་བ་དང་རྒ་ཤི་དག་ཀྱང་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར་ཏེ། དེ་བས་ན་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་སྐད་དུ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་། དེ་ལ་འཕགས་པ་་ཉན་ཐོས་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པར་བྱ་བའི་གཟུགས་གང་དག་འདས་པ་དང་། མ་འོངས་པ་དང་ད་ལྟར་བྱུང་བ་འདི་དག་ལ་རྟག་པ་ཉིད་དམ་བརྟན་པ་ཉིད་དམ། དེ་བཞིན་ཉིད་དམ་གཞན་མ་ཡིན་པ་དེ་བཞིན་ཉིད་དམ། མ་ནོར་བ་དེ་བཞིན་ཉིད་ནི་འགའ་ཡང་མེད་ཀྱི་སྒྱུ་མ་དེ་ནི་ཡོད་དོ། །སྒྱུ་མར་་བྱས་པ་དེ་ནི་ཡོད་དོ། །སེམས་རྨོངས་པར་བྱེད་པ་དེ་ནི་ཡོད་དེ། དེ་ནི་གྱི་ན་ཞིག་ཡོད་དོ། །སྙམ་དུ་དེ་ལྟར་སོ་སོར་རྟོག་པར་བྱེད་དོ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །སྨྲས་པ། ཁྱོད་ཀྱིས་རེ་ཞིག་ལྟ་བ་ནི་བཀག་ན་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་ནི་མ་བཀག་པས་དེས་ན་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་་དངོས་པོ་རྣམས་ཡོད་དོ། །  
འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་ཚུལ་གྱིས་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པར་བསྟན་པ་དེའི་ཚེ། བལྟ་བྱ་ལྟ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར། །རྣམ་པར་ཤེས་ལ་སོགས་པ་བཞི། །ཡོད་མིན། རྐྱེན་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་དག་མ་གྲུབ་པས་མ་གྲུབ་ན་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང། ལྟ་བ་ཡང་འགྲུབ་པར་མི་རིགས་ཏེ། དཔེ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་དག་འདི་སྐད་ཅེས་དོན་དམ་པར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ཉིད་དེ་དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་ཉེ་བར་ལེན་པ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། ཉེ་བར་ལེན་པ་ལ་སོགས་པ། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་ཡོད་པར་འགྱུར། །དེ་དག་ཀྱང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཉེ་བར་ལེན་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། ཉེ་བར་བླང་བར་བྱ་བ་དག་སྟེ། འདོད་པ་དང། ཚུལ་ཁྲིམས་དང། བརྟུལ་ཞུགས་མཆོག་ཏུ་འཛིན་པ་དང། བདག་ཏུ་སྨྲ་བ་དང། ལྟ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དག་གོ། །སོགས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གང་དག་གི་དང་པོར་དེ་དག་བསྟན་པ་སྟེ། དེ་དག་ཀྱང་སྲིད་པ་དང་སྐྱེ་བ་དང་རྒ་ཤི་དག་གོ། །དེའི་ཕྱིར་ཁྱོད་ལ་སྐྱོན་དེ་ཉིད་ཡོད་དོ། །  
ucyate- syātāmete, yadi vijñānādicatuṣṭayam eva syāt | yasmāt-
draṣṭavyadarśanābhāvādvijñānādicatuṣṭayam | nāstīti
 iha draṣṭurabhāvād draṣṭavyadarśane api na sta ity uktam | ataḥ kuto vijñānādicatuṣṭayaṃ vijñānasparśavedanātṛṣṇākhyam? tasmān na santi vijñānādīni ||
atrāha- santyevatāni tatkāryasadbhāvāt | iha tṛṣṇāpratyayamupādānamityādinā upādānabhavajātijarāmaraṇādikaṃ vijñānādicatuṣṭayādutpadyate, tasmātsanti vijñānādīni tatkāryasadbhāvāt | (pp_46) ucyate | syurupādānādīni yadi vijñānādicatuṣṭayam eva syāt | yadā tu draṣṭavyadarśanābhāvādvijñānādicatuṣṭayaṃ naivāsti, tadā-
upādānādīni bhaviṣyanti punaḥ katham || 8 ||
na santyupādānādīnītyarthaḥ || 8 || 
vyākhyātaṃ śravaṇaṃ ghrāṇaṃ rasanaṃ sparśanaṃ manaḥ |
darśanenaiva jānīyāc chrotṛśrotavyakādi ca || 9 || 
耳鼻舌身意 聲及聞者等
當知如是義 皆同於上說 
lta bas nyan dang snom pa dang | | myong bar byed dang reg byed yid | |
nyan pa po dang mnyan la sogs | | rnam par bshad par shes par bya | | 
9. [Likewise] hearing, smelling, tasting, touching and thought are explained as vision.
Indeed one should not apprehend the “hearer,” “what is heard,” etc. [as self-existent entities]. 
It should be understood that seeing explains hearing and smelling and tasting and touching, mind, hearer, what is heard, etc. 
ཉེ་བར་ལེན་པ་ལ་སོགས་པ་སྲིད་པའི་ཡན་ལག་ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱང་ཇི་ལྟར་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། ལྟ་བས་ཉན་དང་སྣོམ་པ་དང་། །མྱོང་བར་བྱེད་དང་རེག་བྱེད་ཡིད། །ཉན་པ་པོ་དང་མཉན་ལ་སོགས། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །ལྟ་་བ་ཉིད་ཀྱིས་ཉན་པ་དང་སྣོམ་པ་དང་མྱོང་བར་བྱེད་པ་དང་། རེག་པར་བྱེད་པ་དང་། ཡིད་དང་ཉན་པ་པོ་དང་མཉན་པར་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། ཚ་ཆུ་འཐུང་བ་བཞིན་ནོ། ། 
復次(13)耳鼻舌身意 聲及聞者等(14)當知如是義 皆同於上説(15)如見可見法空。屬衆縁故無決定。餘耳等(16)五情聲等五塵。當知亦同見可見法。義同故(17)不別説 
བཤད་པ། ལྟ་བས་ཉན་དང་སྣོམ་པ་དང་། །མྱོང་བར་བྱེད་དང་རེག་བྱེད་ཡིད། །ཉན་པ་པོ་དང་མཉན་ལ་སོགས། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་ནི་རྣམ་པར་བཤད་པ་ཉིད་དུ་ཤེས་པར་བྱའོ། །གང་གིས་རྣམ་་པར་བཤད་ཅེ་ན། ལྟ་བ་ཉིད་ཀྱིས་ཏེ། ཇི་ལྟར་ལྟ་བ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བརྟགས་ན་མི་འཐད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་ཤེས་པར་བྱའོ། །ཇི་ལྟར་ལྟ་བ་པོ་མི་འཐད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཉན་པ་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་ཤེས་པར་བྱའོ། །ཇི་ལྟར་བལྟ་བར་བྱ་བ་བསལ་བ་དེ་བཞིན་དུ་་མཉན་པར་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་ཤེས་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟ་བྱས་ན་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱང་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །  
ད་ནི་ཕ་རོལ་པོས་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དང་པོར་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དང། སྒྲ་ལ་སོགས་པ་དང་ཉིད་དུ་ཉེ་བར་བཞག་པ་དག་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་ཚུལ་གྱིས་འདྲ་བར་བསྟན་པར་བཞེད་ནས༑ ལྟ་དང་ཉན་དང་སྣོམ་པ་དང། །མྱོང་བར་བྱེད་དང་རེག་བྱེད་ཡིད། །ཉན་པ་པོ་དང་མཉན་ལ་སོགས། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །ཞེས་བྱ་བ་གསུངས་སོ། །ཉན་པ་དང། སྣོམ་པ་དང། མྱོང་བར་བྱེད་པ་དང། རེག་པར་བྱེད་པ་དང། ཡིད་དང། ཉན་པ་པོ་དང། མཉན་པར་བྱ་(83A)བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་ལན་ཀྱང་བཏབ་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །གང་གིས་ཤེ་ན། ལྟ་བ་ཉིད་ཀྱིས་ཏེ། ལྟ་བ་དགག་པ་བཞིན་དུ་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དག་དགག་པ་ཡང་ཅི་རིགས་པར་རྗེས་སུ་དང་ག་པ་རྒྱས་པར་སྤྲོས་པ་དང་བཅས་པ་བསྟན་པར་བྱའོ། །དེས་ན་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་རྩོམ་པ་ནས་རྣམ་པར་རྟོག་པར་བྱེད་པའི་སྐྱེ་བ་ཡང་མ་གྲུབ་ལ་འགྲོ་བ་ཡང་མ་གྲུབ་བོ། །དེ་ལ་འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་ཕ་རོལ་པོས་སྨྲས་པའི་སྒྲུབ་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་པས་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ནང་གི་སའི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དང། ཕྱི་རོལ་གྱི་སའི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་གཉིས་སུ་མེད་པའི་དོན་ཏེ། དེ་ཡང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་ཤེས་རབ་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་གཉིས་སུ་མེད་པ་དང། གཉིས་སུ་དབྱེར་མེད་པ་དང། མཚན་ཉིད་གཅིག་པ་འདི་ལྟ་སྟེ། མཚན་ཉིད་མེད་པར་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་བུ་མོ་ཁམས་དག་ཇི་ལྟར་བལྟ་བར་བྱ། བུ་མོས་སྨྲས་པ། འཇམ་དཔལ་འདི་ལྟ་སྟེ། དཔེར་ན་འཇིག་རྟེན་གསུམ་བསྐལ་པའི་མེས་བསྲེགས་པ་ན་ཐལ་བ་ཡང་མེད་པ་ལྟར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། མིག་ནི་གཟུགས་ལ་མི་ལྟ་ཞིང། །ཡིད་ནི་ཆོས་རྣམས་མི་ཤེས་ཏེ། །གང་ལ་འཇིག་རྟེན་མི་འཇུག་པ། །དེ་ནི་དམ་པའི་བདེན་པའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་ཤེས་པར་མི་བྱེད། ལྟ་བར་མི་བྱེད་དེ། དེ་ནི་ཆོས་སྨྲ་བ་ལ་ཡང་དམིགས་པར་མི་བྱེད། སེམས་པར་མི་བྱེད། རློམ་པར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་སྲིང་མོ་མིག་ནི་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་རྣམ་པར་ཤེས་པར་མི་བྱེད་དེ། བྱང་ཆུབ་ཀྱང་མིག་དང་གཟུགས་དང་བྲལ་བ་ཉིད་དོ། །རྣ་བ་དང། སྣ་དང། ལྕེ་དང། ལུས་དང། ཡིད་གང་ཆོས་རྣམས་འཛིན་པར་མི་བྱེད་རྣམ་པར་ཤེས་པར་མི་བྱེད་དེ། བྱང་ཆུབ་ཀྱང་ཡིད་དང་ཆོས་དང་བྲལ་བ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དང། དེ་བཞིན་དུ་རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་གཟུགས་ནི་གཟུགས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་མ་ཡིན་ནོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡང་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་སྤྱོད་ཡུལ་མ་ཡིན་ནོ། །རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་སྤྱོད་ཡུལ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཟུགས་ཀྱིས་གཟུགས་མི་ཤེས་མི་མཐོང་བ་(83B) ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མི་ཤེས་མི་མཐོང་བའོ། །གཟུགས་མི་ཤེས་མི་མཐོང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་མི་ཤེས་མི་མཐོང་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །  
idānīṃ darśanavaccheṣāyatanavyākhyānātideśārtham āha-
vyākhyātaṃ śravaṇaṃ ghrāṇaṃ rasanaṃ sparśanaṃ manaḥ |
darśanenaiva jānīyāc chrotṛśrotavyakādi ca || 9 ||
 iti ||
uktaṃ hi bhagavatā-
na cakṣuḥ prekṣate rūpaṃ mano dharmān na vetti ca |
etatta paramaṃ satyaṃ yatra loko na gāhate ||
sāmagryā darśanaṃ yatra prakāśayati nāyakaḥ |
prāhopacārabhūmiṃ tāṃ paramārthasya buddhimān || iti ||
tathā-
cakṣuś ca pratītya rūpataḥ cakṣuvijñānam ihopajāyate |
no cakṣuṣi rūpa niśritaṃ rūpasaṃkrānti na caiva cakṣuṣi ||
nairātmya ’śubhāś ca dharmime teṣv ātmeti śubhāś ca kalpitāḥ |
viparītam asadvikalpitaṃ cakṣuvijñāna tato ’pi jāyate ||
vijñānanirodhasaṃbhavaṃ vijñānaupādavayaṃ vipaśyati |
na kahiṃci gataṃ na cāgataṃ śūnya māyopama yogi paśyati ||
tathācāryopālipṛcchāyām-
sarva sayogi tu paśyati cakṣustatra na paśyati pratyayahīnam |
naiva ca cakṣu prapaśyati rūpaṃ tena sayogaviyogavikalpaḥ ||
ālokasamāśrita paśyati cakṣū rūpa manoramacitraviśiṣṭam |
yena ca yogasamāśritacakṣustena na paśyati cakṣu kadāci ||
yo ’pi ca śrūyati śabdu manojñaḥ so ’pi ca nāntari jātu praviṣṭaḥ |
saṃkramaṇaṃ na ca labhyati tasya kalpavaśāttu samucchritu śabdaḥ || iti ||
tathā-
gītaṃ na nṛtyam api vādyarutaṃ na grāhyaṃ svapnopamā hi ratayo ’budhamohanāś ca |
saṃkalpalālasa gatā abudhā ’tra nāśaṃ kiṃ kleśadāsa iva bālajano bhavāmi || iti || 
cakṣurādīndriyaparīkṣā nāma tṛtīyaṃ prakaraṇaṃ || 
中論觀六情品第三(八偈) 
dbang po brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa (4)gsum pa’o || 
 
 
སྐྱེ་མཆེད་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གསུམ་པའོ།། །།  
 
སྐྱེ་མཆེད་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གསུམ་པའོ།། །།  
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་ལས། སྐྱེ་མཆེད་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གསུམ་པའོ།། །།  
ity ācāryacandrakīrtipādoparacitāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau cakṣurādīndriyaparīkṣā nāma tṛtīyaṃ prakaraṇam || 
  rūpakāraṇanirmuktaṃ na rūpam upalabhyate |
rūpeṇāpi na nirmuktaṃ dṛśyate rūpakāraṇam || 1 || 
中論觀五陰品第四(九偈)  若離於色因 色則不可得
若當離於色 色因不可得 
  gzugs kyi rgyu ni ma gtogs par | | gzugs ni dmigs par mi ’gyur ro | |
gzugs zhes bya ba ma gtogs par | | gzugs kyi rgyu yang mi snang ngo | | 
[Chapter] 4: An Analysis of the “Groups of Universal Elements” (skandhas) (the aggregates)  1. Visible form (rūpa) is not perceived without the basic cause of visible form (rūpakāraṇa);
Likewise the basic cause of visible form does not appear without the visible form. 
Investigation of the Aggregates  Apart from the cause of form, form is not perceived. Apart from “form”, the cause of form also does not appear. 
  འདིར་སྨྲས་པ། ཕུང་པོ་ལྔ་ནི་ཡོད་དེ། གདགས་པ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ནི་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡང་མི་སྣང་ངོ། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་་གཏོགས་པར་ཡང་གཟུགས་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པར་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མི་སྣང་ངོ ། །ཚོར་བ་དང་། འདུ་ཤེས་དང་། འདུ་བྱེད་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དག་ལ་ཡང་བསྒྲུབ་པ་འདི་ཉིད་བལྟ་བར་བྱ་སྟེ། ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་བཞིན་ནོ། །འདིར་་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་དམིགས་པར་གྱུར་ན། སྐྱོན་དུ་ཐལ་བ་ཇི་ཞིག་ཏུ་ཐལ་བར་འགྱུར།  
(18)＊中論 觀五陰品第四 九偈  (19)問曰。經説有五陰。是事云何。答曰(20)若離於色因 色則不可得(21)若當離於色 色因不可得(22)色因者。如布因縷。除縷則無布。除布則無(23)縷。布如色縷如因。問曰若離色因有色。(24)有何過。 
  འདིར་སྨྲས་པ། འདི་ལ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་དག་བསྟན་ཏོ། །དེ་དག་་སྡུག་བསྔལ་ལོ་ཞེས་གསུངས་ཏེ། །སྡུག་བསྔལ་འཕགས་པའི་བདེན་པར་གསུངས་སོ། །འཕགས་པའི་བདེན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་མེད་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར་ཏེ། དེ་བས་ན་ཕུང་པོ་རྣམས་ནི་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ནི་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་(178A)རོ། །འདི་ལ་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་པོ་དག་ནི་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུར་བསྟན། གཟུགས་ནི་དེ་དག་གི་འབྲས་བུར་བསྟན་ན། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་པོ་དག་མ་གཏོགས་པར་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་པོ་དེ་དག་ལས་དོན་གཞན་དུ་གྱུར་པ་གཟུགས་ཞེས་བྱ་བར་འབྲས་བུ་ནི་ཅི་་ཡང་མེད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་གཟུགས་ནི་མི་འཐད་དོ། །སྨྲས་པ། རེ་ཞིག་འབྱུང་བ་དག་ནི་ཡོད་དེ། དེ་ལ་རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་ཡང་ཡོད་པས་གཟུགས་ཀྱང་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །བཤད་པ། གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡང་མི་སྣང་ངོ་། །གཟུགས་་མ་གཏོགས་པར་ཡང་འདི་ནི་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུའོ། །ཞེས་བྱ་བ་མི་སྣང་བ་ཉིད་དོ། །གཟུགས་ནི་མི་འཐད་པར་སྨྲས་ཟིན་ཏེ། དེ་ལྟར་གཟུགས་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །སྨྲས་པ། །འདི་ལ་ཁྱོད་རྒྱུ་ལ་བརྟེན་ནས་འབྲས་བུ་སེལ་བར་བྱེད་ཅིང་། འབྲས་བུ་ལ་་བརྟེན་ནས་རྒྱུ་སེལ་བར་བྱེད་པས་དེ་ལ་གང་ལ་བརྟེན་ནས་གཞན་ཞིག་སེལ་བར་བྱེད་པ་དེ་ནི་རེ་ཞིག་ཡོད་དོ། །དེ་ཡོད་ན་གཞན་ཡང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་རོ། །བཤད་པ། གཞན་ཡོད་པ་ཉིད་དོ། །ཞེས་བརྗོད་པར་མི་ནུས་སོ། །  
  ད་ནི་སྐྱེ་མཆེད་ཡོད་པ་ཉིད་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དགག་པས་ཕུང་པོ་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པའི་དོན་གྱི་དབང་གིས་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བཞི་བ་བརྩམ་མོ། །རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བསྟན་མ་ཐག་པའི་མཇུག་ཏུ། ལྟ་བས་ཉན་དང་སྣོམ་པ་དང། །མྱོང་བར་བྱེད་དང་རེག་བྱེད་ཡིད། །ཉན་པ་པོ་དང་མཉན་ལ་སོགས། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །ཞེས་བཤད་པའི་ཕྱིར་རང་གི་སྡེ་པ་དག་ན་རེ། དོན་དམ་པར་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ཕུང་པོས་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་ནི་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་ཕུང་པོས་མ་བསྡུས་ཏེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ། །ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ལ་ནི་ཕུང་པོས་བསྡུས་པ་ཡོད་དེ། འདི་ལྟ་སྟེ། གཟུགས་ཅན་བཅུ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོས་བསྡུས་ལ། ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ནི་ཕུང་པོ་གསུམ་དང། གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོའི་ཕྱོགས་གཅིག་གིས་བསྡུས། ཡིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོས་བསྡུས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཇི་སྐད་སྨོས་པས་དོན་དམ་པར་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཡོད་པ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། འདི་ལ་གཟུགས་ནི་མདོར་བསྡུ་ན་རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། འབྱུང་བའི་གཟུགས་དང། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པའི་གཟུགས་སོ། །དུས་ལ་སོགས་པའི་དབྱེ་བས་ཐ་དད་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ནས་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱའོ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་ཕ་རོལ་པོའི་གཏན་ཚིགས་ཉིད་དུ་མིག་ལ་སོགས་པ་བསྡུས་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་དང། བསྟན་སླ་བའི་ཕྱིར་གཟུགས་ལས་བརྩམས་ཏེ་བསམ་པར་བྱའོ། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ནི་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་(84A)གཟུགས་སུ་རུང་བའོ། །དེའི་རྒྱུ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་སྟེ། དེ་གང་ཞེ་ན། ས་ལ་སོགས་པ་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་པོ་དག་གོ། །དེ་དག་མ་གཏོགས་པར་ཞེས་བྱ་བ་ནི། དེ་དག་བསྩལ་ནའོ། །གཟུགས་ནི་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་དོན་དམ་པར་རོ། །འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། ཐ་སྙད་གདགས་པའི་ཕྱིར། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་པོ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་གཟུགས་ཞེས་འདོགས་པར་བྱེད་དོ། །དེ་ལྟར་ན་འདིས་གཟུགས་ཀྱིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་ས་ལ་སོགས་པར་འདུས་པ་ཙམ་ཉིད་དང། གཟུགས་ཀྱི་བསྒྲུབ་པའི་ཆོས་རང་གི་རྒྱུ་མ་བཟུང་ན་དེའི་བློ་མེད་པ་བསྟན་ཏོ། །དཔེ་ནི་དེའི་དབང་གིས་ཏེ། དམག་དང་ནགས་ཚལ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡིན་ནོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་གཟུགས་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རང་གི་རྒྱུ་མ་བཟུང་ན་དེའི་བློ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་རང་གི་རྒྱུ་མ་བཟུང་ན་དེའི་བློ་མེད་པ་ནི་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་དམག་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་གཟུགས་ཀྱང་རང་གི་རྒྱུས་ལ་སོགས་པ་དག་མ་བཟུང་ན། གཟུགས་ཀྱི་བློ་མེད་པས་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཡང་ན་སྦྱོར་བའི་ལམ་གཞན་ཡང་ཡོད་དེ། དོན་དམ་པར་གཟུགས་ཀྱི་བློ་ནི་དངོས་པོ་རྫས་སུ་ཡོད་པའི་ཡུལ་ཅན་མ་ཡིན་ཏེ། བློ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ནགས་ཚལ་ལ་སོགས་པའི་བློ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་སྦྱོར་བའི་ལམ་གཞན་ཡང་ཡོད་དེ། དོན་དམ་པར་གཟུགས་ཀྱི་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་འདི་ནི་ཚིག་གི་དོན་རྫས་སུ་ཡོད་པའི་ཡུལ་ཅན་མ་ཡིན་ཏེ། སྒྲ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དམག་ལ་སོགས་པའི་སྒྲ་བཞིན་ནོ། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང། སེམས་ལས་བྱུང་བ་དག་ཀྱང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། རིགས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་བཞིན་དུ་དགག་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་མ་ངེས་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་གཟུགས་ནི་དོན་དམ་པར་ཡོད་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཞིག་ཀྱང་དེའི་བློ་མི་འཇིག་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་ཞིག་ན་དེའི་བློ་འཇིག་པ་དེ་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་པ་ཡིན་ཏེ་དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་ནོ། །གཟུགས་སྔོན་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ནི་ཞིག་ཀྱང་དེའི་བློ་དེ་ལྟར་མི་འཇིག་པས་དེའི་ཕྱིར་གཟུགས་ནི་རྫས་སུ་ཡོད་པ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་བརྟགས་ཟིན་ཏོ། །ད་ནི་འབྱུང་བའི་གཟུགས་ཀྱི་(84B)རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེའི་རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་རྒྱུ་གཟུང་དུ་མེད་དེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ། །རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་ལ་ནི་རྒྱུ་ས་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ། གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡང་མི་སྣང་ངོ། །འདི་ལ་རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་གཟུགས་དང། སྒྲ་དང། དྲི་དང། རོ་དང། རེག་བྱ་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ས་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་མི་སྣང་ཞིང་གཟུང་དུ་མེད་དོ། །འདིར་ཡང་འབྱུང་བའི་གཟུགས་ཀྱི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་འདུས་པ་ཙམ་ཉིད་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་མི་སྣང་ན་ས་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་ཀྱང་མི་སྣང་བར་བསྟན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་དེའི་དབང་གིས་དཔེ་ཡང་མངོན་ནོ། །དེ་ལ་འདིར་རེ་ཞིག་སའི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ་སྦྱོར་བའི་ཚིག་བྱའོ། །འདུས་པ་ཙམ་ཉིད་ཀྱང། དོན་དམ་པར་མི་སྟོན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་བསྟན་བཅོས་མཛད་པས་འདུས་པ་ཙམ་ཉིད་བསྟན་པས། རྫས་སུ་ཡོད་པ་ཉིད་དགག་པ་ཁོ་ན་བསྟན་ཏེ། དེ་དག་པ་ནི་དོན་ཆེ་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟར་དེ་དོན་ཆེ་བ་ཉིད་ཡིན་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་ཐ་སྙད་དུ་བརྟེན་ནས་འདོགས་པར་བྱེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི། དོན་དམ་པར་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་མེད་པས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །འཕགས་པ་ལང་ཀར་གཤེགས་པའི་མདོ་ལས། གང་ཕྱིར་འདུས་པ་མ་གཏོགས་པར། །བློ་ཡིས་དངོས་པོ་གཟུང་དུ་མེད། །དེ་ཕྱིར་སྟོང་དང་མ་སྐྱེས་དང། །རང་བཞིན་མེད་པར་དུ་སྨྲའོ། །འདི་ལ་རྐྱེན་གྱིས་ཅུང་ཟད་ཀྱང། །སྐྱེ་བ་དང་ནི་དགག་པ་མེད། །སྐྱེ་བ་དང་ནི་འགག་པ་ཡང། །རྐྱེན་རྣམས་ཁོ་ན་འབའ་ཞིག་གོ། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ཇི་སྐད་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་ས་ནི་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། དེའི་རྒྱུ་མི་སྣང་ན་དེ་མི་སྣང་བའི་ཕྱིར་རོ། །གང་རྒྱུ་མི་སྣང་ན་དེ་མི་སྣང་བ་དེ་ནི་དོན་དམ་པར་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་དམག་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ། བློ་དང་སྒྲའི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་ཅི་རིགས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །ཡང་ན་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུས་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་མ་གཏོགས་(85A)པར་དེ་དག་ལས་གཞན་པའི་གཟུགས་དམིགས་སུ་མེད་དེ། རང་གི་རྒྱུ་མ་བཟུང་ན་དེ་གཟུང་དུ་མེད་པ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཆོས་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་གཟུགས་ནི་རང་གི་ཚོགས་པའི་ཡན་ལག་དག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་མ་བཟུང་ན་དེའི་བློ་མེད་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་ས་ལ་སོགས་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །འདིར་བྱ་བ་ལ་གནས་པ་ཡིན་པར་བསམས་བས་མ་བཟུང་བ་བློའི་ཆོས་ཡིན་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །གྲངས་ཅན་དག་ན་རེ། གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དག་ལས་ས་ལ་སོགས་པ་དག་གཞན་མ་ཡིན་པས། དེ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། གཞན་ཉིད་དགག་པས་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་དང། ཕ་རོལ་པོ་འདོད་པའི་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱང་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱེ་བྲག་པ་དག་གཏན་ཚིགས་མ་ངེས་པ་ཉིད་དུ་རྒོལ་བར་བྱེད་དེ། མར་མེད་མ་བཟུང་ཡང་དེ་ལས་གཞན་པ་ཡོད་ན་བུམ་པ་ལ་དེའི་བློ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། དེའི་བློ་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ངེས་པར་བཟུང་བའི་ཕྱིར་དང། མར་མེ་མེད་ཀྱང་ནོར་བུ་དང། འོད་ཟེར་དང། སྨན་དང་ཟླ་བ་དང། ཉི་མའི་སྣང་བ་ཡོད་ན་དེའི་བློ་ཡོད་པས། དེའི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལ་བསྒྲུབ་པའི་ཆོས་མེད་པའི་ཕྱིར་མ་ངེས་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །རང་གི་ཚོགས་པའི་ཡན་ལག་དག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་ཏེ་ཞེས་དམ་བཅས་པ་ཁྱད་པར་ཅན་ཉེ་བར་བཟུང་བའི་ཕྱིར་མར་མེ་ནི་བུམ་པའི་རང་གི་ཚོགས་པའི་ཡན་ལག་མ་ཡིན་ནོ། །འོག་ནས་གང་ཡང་གང་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་དོ་ཞེས་སྟོན་པས་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་མེད་པའི་ཕྱིར། དོན་དམ་པར་མར་མེ་ལས་བུམ་པ་གཞན་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཡང་མ་ངེས་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་དམག་ལ་སོགས་པ་ཡན་ལག་ཅན་གྱི་རྫས་དག་ལ། རྩོམ་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ས་ལ་སོགས་པ་དག་རྫས་སུ་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་རབ་ཏུ་སྒྲུབ་པའི་རྫས་སུ་དཔག་པ་དག་གིས་དཔེ་མ་གྲུབ་བོ་ཞེ་ན། དམག་གི་ཡན་ལག་དག་ནི་དམག་ཅེས་བྱ་བ་ཡན་ལག་ཅན་གྱི་རྫས་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཡན་ལག་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན། ཤིང་གི་ཡན་ལག་རྩ་བ་དང། སྡོང་པོ་དང། ཡལ་ག་དང། ཡལ་ག་ཕྲ་མོ་ལ་(85B)ཡང་ན་གླང་པོ་ཆེ་དག་ལ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་དེའི་ཡན་ལག་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤིང་རྟ་དང་རྟ་ལ་སོགས་པ་དག་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྒྱུ་སྤུན་ལ་སོགས་པ་བཞིན་པས་དཔེ་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ། གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པར༑ །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡང་མི་སྣང་ངོ། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལ་ཡང་སྔ་མ་བཞིན་དུ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་དག་ཉེ་བར་སྦྱར་ནས། རྗེས་སུ་དཔག་པ་རྒྱས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །ཇི་ལྟར་གཟུགས་ས་ལ་སོགས་པ་དག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་པ་དེ་བཞིན་དུ། ས་ལ་སོགས་པ་དག་གཟུགས་ལས་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། འོག་ནས་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱང་འགོག་པའི་ཕྱིར་དང། གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱིས་འོ་མ་ཡང་ཞོ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའམ། ཞོ་ཡང་འོ་མ་ཉིད་དུ་འགྱུར་ན་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར། གཅིག་པ་ཉིད་དང་གཞན་ཉིད་དུ། །ཇི་ལྟར་བྱིས་པས་རྣམ་བརྟགས་ལྟར། །དངོས་པོ་གཞན་པ་མ་ཡིན་དང། །ཚོགས་ལས་གཞན་པའང་གང་ནའང་མེད། །ཅེས་གསུངས་པ་དེ་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཕུང་པོས་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཟེས་སྨྲས་པའི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དམ། དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །  
(4)skandhaparīkṣā caturtha prakaraṇam |  atrāha- yady evaṃ cakṣurādīnīndriyāṇi na santi, na skandhāḥ, apratiṣedhāt tadantargatāni cendriyāṇi, atas tāny api bhaviṣyantīti | ucyate | syur eva, yadi skandhāḥ syuḥ tatra rūpaskandham adhikṛtyāha-
rūpakāraṇanirmuktaṃ na rūpam upalabhyate |
rūpeṇāpi na nirmuktaṃ dṛśyate rūpakāraṇam || 1 ||
 tatra rūpaṃ bhautikam | tasya kāraṇaṃ catvāri mahābhūtāni | tadvayatiriktaṃ pṛthagbhūtaṃ rūpaṃ rūpaśabdagandharasaspraṣṭavyākhyaṃ nopalabhyate ghaṭād iva paṭaḥ | rūpeṇāpi na nirmuktaṃ rūpāt pṛthagbhūtaṃ rūpakāraṇam upalabhyate || 1 || 
rūpakāraṇanirmukte rūpe rūpaṃ prasajyate |
āhetukaṃ na cāsty arthaḥ kaścid āhetukaḥ kvacit || 2 || 
離色因有色 是色則無因
無因而有法 是事則不然 
gzugs kyi rgyu ni ma gtogs par | | gzugs na gzugs ni rgyu med par | |
thal bar gyur te (5)don gang yang | | rgyu med pa ni gang na’ang med | | 
2. If the visible form existed apart from its basic cause, it would logically follow that visible form is without cause;
But there is nothing anywhere [arising] without cause. 
If there were form apart from the cause of form, it would follow that form is without cause; there is no object at all that is without cause. 
འདིར་བཤད་པ། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ན་གཟུགས་ནི་རྒྱུ་མེད་པར། །ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་གཏོགས་་པར་གཟུགས་དམིགས་པར་གྱུར་ན། གཟུགས་རྒྱུ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་རྒྱུ་མེད་པར་གྱུར་ཀྱང་བླ་བར་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། དོན་གང་ཡང་། རྒྱུ་མེད་པ་ནི་གང་ནའང་མེད། དོན་གང་ཡང་རྒྱུ་མེད་པ་ནི་གང་ན་ཡང་མེད་དེ། ནམ་མཁའ་ལ་ས་བོན་དང་(39B)མྱུ་གུ་བཞིན་ནོ། །  
答曰(25)離色因有色 是色則無因(26)無因而有法 是事則不然(27)如離縷有布。布則無因。無因而有法。世間(28)所無有。問曰。佛法外道法世間法中皆有(29)無因法。佛法有三無爲。無爲常故無因。外道(6c1)法中虚空時方神微塵涅槃等。世間法虚空(2)時方等。是三法無處不有。故名爲常。常故(3)無因。汝何以説無因法世間所無。答曰。此(4)無因法但有言説。思惟分別則皆無。若法從(5)因縁有。不應言無因。若無因縁則如我(6)説。問曰。有二種因。一者作因。二者言説因。(7)是無因法無作因。但有言説因。令人知故。(8)答曰。雖有言説因。是事不然。虚空如六種(9)中破。餘事後當破。復次現事尚皆可破。何(10)況微塵等不可見法。是故説無因法世間所(11)無。問曰。若離色有色因。有何過。 
ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ན་གཟུགས་ནི་རྒྱུ་མེད་པར། །ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ་དོན་གང་ཡང་། །རྒྱུ་མེད་པ་ནི་གང་ནའང་མེད། གལ་ཏེ་རྒྱུ་བས་ཀྱང་འབྲས་བུ་ཡོད་ན་ནི་དེའི་ཚེ་རྒྱུ་མེད་པ་ཅན་དུ་འགྱུར་ཏེ། དོན་གང་ཡང་རྒྱུ་མེད་པ་ཅན་ནི། མ་མཐོང་ཞིང་གང་དུ་ཡང་མ་བསྟན་ཏེ། རྟག་ཏུ་ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་འབྱུང་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། རྩོམ་པ་ཐམས་ཅད་དོན་མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །  
གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་གཏོགས་པར་ཡང་གཟུགས་ཡོད་དོ་ཞེས་ཤེས་པར་བྱར་མི་ནུས་ཏེ། འོན་ཀྱང་རྣམ་པར་རྟོག་ན། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ན་གཟུགས་ནི་རྒྱུ་མེད་པར། །ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཡོད་པ་ཉིད་ཀྱི་རྒྱུ་སྟེ་བར་གྱི་ཚིག་མི་མངོན་པའི་ཕྱིར་མིའི་རྒྱུ་བཞིན་ནོ། །དེ་མ་གཏོགས་པར་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་གཏོགས་པར་ཏེ། གཟུགས་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པའི་རྒྱུ་མེད་པར་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གཟུགས་ན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དམ་བཅས་པ་ཙམ་ལས་རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུ་དེ་འདོད་ནའོ། །གཟུགས་ནི་རྒྱུ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འཐད་པ་མེད་པར་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དེ་ཡང་མི་འདོད་པས་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་ལྡོག་པ་མེད་དོ། །རྒྱུ་མེད་པར་གང་དག་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་རྒྱུ་མེད་པ་ཁོ་ན་ལས་སྐྱེ་བར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར། གཟུགས་འགྲུབ་པ་ཡང་དེ་དག་དང་འདྲའོ་ཞེས་ཟེར་ན། དེ་ལ་བཤད་པ་(86A)གལ་ཏེ་འགའ་ཞིག་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་རྣམ་པ་ལྟ་བུར་གྱུར་ན་ནི་དེ་ཡང་རུང་བ་ཞིག་ན། དོན་གང་ཡང། རྒྱུ་མེད་པ་ནི་གང་ནའང་མེད། །དེ་ཡང་དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་སྨྲ་བ་དེ་ལ་ཡང་གྲུབ་པ་མེད་དོ། །ཁོ་བོས་དང་པོ་ཉིད་དུ་ཡང་རྒྱུ་མེད་པར་སྨྲ་བ་དག་བསལ་ཟིན་པས་དེ་ནི་བདེན་པ་མ་ཡིན་ནོ༑ །གང་དག་གྲངས་ཅན་དག་གི་ཚུལ་ལ་མཁས་སུ་རེ་བས། འདི་སྐད་ཅེས་ཁྱོད་ཀྱིས་ས་ལ་སོགས་པ་དག་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲས་པས། དེ་དག་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པ་ཡིན་པས་དེས་ན་དོན་དམ་པར་ས་ལ་སོགས་པ་དག་རྫས་སུ་ཡོད་པར་ཤེས་པར་བྱར་ནུས་ཏེ། གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དག་ལས་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་ན་ཇི་སྐད་པ་སྟན་པའི་ཚུལ་གྱིས་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དཔེ་ཡང་མེད་དེ། གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བསལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །  
tadetatpratijñādvayaṃ prasādhayitukāma āha-
rūpakāraṇanirmukte rūpe rūpaṃ prasajyate |
āhetukaṃ, na cāsty arthaḥ kaścid āhetukaḥ kvacit || 2 ||
 yathā ghaṭād arthāntarabhūtaḥ paṭo na ghaṭahetukaḥ, evaṃ rūpakāraṇacaturmahābhūtavyatirikta bhautikaṃ rūpam iṣyamāṇaṃ na bhūtahetukaṃ syāt | na cāsty arthaḥ kaścid āhetukaḥ kvacit | tasmād ahetukatvadoṣaprasaṅgān na rūpakāraṇanirmuktaṃ rūpam abhyupetavyam iti || 2 || 
rūpeṇa tu vinirmuktaṃ yadi syād rūpakāraṇam |
akāryakaṃ kāraṇaṃ syād nāsty akāryaṃ ca kāraṇam || 3 || 
若離色有因 則是無果因
若言無果因 則無有是處 
gal te gzugs ni ma gtogs par | | gzugs kyi rgyu zhig yod na ni | |
’bras bu med pa’i rgyur ’gyur te | | ’bras bu med pa’i rgyu med do | | 
3. On the other hand, if there would be a basic cause apart from visible form,
The basic cause would be without any product; but there is no basic cause without a product. 
If a cause of form existed apart from form, it would exist as a cause without fruit; causes without fruit do not exist. 
འདིར་སྨྲས་པ། འོ་ན་ད་གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་སྣང་ན། སྐྱོན་དུ་ཐལ་བ་ཅི་ཞིག་ཏུ་ཐལ་བར་འགྱུར། འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་གཟུགས་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཞིག་ཡོད་ན་ནི། །འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུར་འགྱུར་་ཏེ། །གལ་ཏེ་གཟུགས་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཞིག་ཡོད་པར་གྱུར་ན། དེ་ལྟ་ན་འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལ་འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པས་དེ་ལྟར་གྱུར་ཅིག་ཅེ་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུ་མེད་དོ། །འབྲས་་བུ་མེད་པའི་རྒྱུ་ནི་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་དེ། ཕ་དང་བུ་བཞིན་ནོ། །  
答曰(12)若離色有因 則是無果因(13)若言無果因 則無有是處(14)若除色果。但有色因者。即是無果因。問曰。(15)若無果有因。有何咎。答曰。無果有因世間(16)所無。何以故。以果故名爲因。若無果云何(17)名因。復次若因中無果者。物何以不從非(18)因生。是事如破因縁品中説。是故無有無(19)果因。 
དེ་བཞིན་དུ། གལ་ཏེ་གཟུགས་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཞིག་ཡོད་ན་ནི། །འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུར་འགྱུར་ཏེ། །འབྲས་བུ་མེད་་པའི་རྒྱུ་མེད་དོ། །གལ་ཏེ་འབྲས་བུ་བསལ་ཀྱང་རྒྱུ་ཡོད་ན་ནི་རྒྱུ་དེ་འབྲས་བུ་མེད་པ་ཅན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །འབྲས་བུ་མེད་པ་ཅན་གྱི་རྒྱུ་ནི་མེད་དེ། འདི་ནི་འདིའིའོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་ཀྱང་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་དང་། ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྒྱུ་ཐམས་ཅད་ཡིན་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་(178B)ན་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་དག་ཀྱང་མི་འཐད་པ་ཉིད་ཡིན་ལ། གཟུགས་ཀྱང་འབྲས་བུར་མི་འཐད་དོ། །  
གཞན་དག་ན་རེ། དོན་དམ་པར་ས་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་འབྲས་བུ་གཟུང་དུ་མེད་དེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ། །ས་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ནི་འབྲས་བུ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་ས་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་གཟུགས་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཞིག་ཡོད་ན་ནི། །འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུར་འགྱུར་ཏེ། །འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུ་མེད་དོ། །ཁོ་བོའི་ཕྱོགས་ལ་གལ་ཏེ་གཟུགས་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ས་ལ་སོགས་པ་ཞིག་ཡོད་ན་ནི་དེས་ན་འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུར་འགྱུར་ཏེ། འབྲས་བུ་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྩི་སྐྱང་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། དེ་ཡང་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་འདུས་པའི་བདག་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་རྒྱུ་བཞིན་དུ་འབྲས་བུ་ཡང་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་སྔར་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །  
idānīṃ rūpeṇāpi vinirmuktaṃ yathā rūpakāraṇaṃ nāsti, tathā pratipādayann āha- rūpeṇa tu vinirmuktaṃ yadi syād rūpakāraṇam |
 yadi kāryarūpavinirmuktaṃ rūpakāraṇaṃ syāt, tadā, yathā ghaṭātkuṇḍaṃ pṛthaksiddhaṃ ghaṭahetukaṃ na bhavati, evaṃ kāryātpṛthagbhūtaṃ kāraṇamiṣyamāṇam-
akāryakaṃ kāraṇaṃ syāt
 nirhetukaṃ syāt | kāraṇasya hi kāraṇatve kāryapravṛttirhetuḥ, kāryanirapekṣāc ca kāraṇāt pṛthaksiddhā nāsti kāryapravṛttiḥ | yaccākāryakaṃ kāraṇaṃ tan nirhetukatvānnaroragaturagaviṣāṇavannāstyevety āha-
nāstyakāryaṃ ca kāraṇam || 3 ||iti || 3 || 
rūpe saty eva rūpasya kāraṇaṃ nopapadyate |
rūpe ’saty eva rūpasya kāraṇaṃ nopapadyate || 4 || 
若已有色者 則不用色因
若無有色者 亦不用色因 
gzugs yod na yang gzugs kyi ni | | rgyu yang ’thad par mi ’gyur nyid | |
gzugs med (6)na yang gzugs kyi ni | | rgyu yang ’thad par mi ’gyur nyid | | 
4. Just as when there is visible form no basic cause of form obtains,
So when there is no visible form no basic cause of form obtains. 
If form existed, a cause of form would be untenable; if form did not exist, a cause of form would be untenable. 
ཡང་གཞན་ཡང་། གཟུགས་ཡོད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་ནི། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཉིད། །གཟུགས་མེད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་ནི། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཉིད། །གཉི་ག་ལྟར་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་འཐད་པར་་མི་འགྱུར་བ་ཉིད་དེ། གཟུགས་ཡོད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བ་ཉིད་ལ། གཟུགས་མེད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བ་ཉིད་དེ། བསྲེགས་པ་དང་མ་བསྲེགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་གཟུགས་ནི་རྒྱུ་མེད་པ་ཡིན་པར་སེམས་ན།  
復次(20)若已有色者 則不用色因(21)若無有色者 亦不用色因(22)二處有色因。是則不然。若先因中有色。(23)不名爲色因。若先因中無色。亦不名爲色(24)因。問曰。若二處倶不然。但有無因色。有何(25)咎。 
ཡང་གཞན་ཡང་། གཟུགས་ཡོད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་ནི། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཉིད། །གཟུགས་མེད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་ནི། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཉིད། །འདི་ལ་གཟུགས་ཀྱི་་རྒྱུ་ཅི་ཞིག་བརྟགས་ན་གཟུགས་ཡོད་པ་ལ་བརྟག་གམ། འོན་ཏེ་གཟུགས་མེད་པ་ལ་བརྟག་གྲང་ན། གཟུགས་ཡོད་པ་ལ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མི་འཐད་དེ། མེད་པ་ལ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་མི་འཐད་དེ། འདི་ལྟར་ཡོད་པ་ལ་རྒྱུས་ཅི་ཞིག་བྱ། ཅི་སྟེ་ཡོད་པ་ལ་ཡང་རྒྱུའི་་བྱ་བ་ཡོད་པར་འགྱུར་ན་ནི་ནམ་ཡང་མི་བྱ་བར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་གཟུགས་ཡོད་པ་ལ་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མི་འཐད་དོ། །གཟུགས་མེད་པ་ལ་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མི་འཐད་དེ། འདི་ལྟར་གཟུགས་མེད་ན་དེ་གང་གི་རྒྱུར་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་གཟུགས་མེད་པ་ལ་ཡང་གཟུགས་་ཀྱི་རྒྱུ་མི་འཐད་དོ། །དེ་ནི་རྐྱེན་དགག་པར་ཡང་མེད་དམ། ཡོད་པའི་དོན་ལ་ཡང་། རྐྱེན་ནི་རུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། །ཞེས་རབ་ཏུ་བསྟན་ཟིན་མོད་ཀྱི། ཡང་འདི་ཡང་སྐབས་སུ་བབ་པས་བསྟན་ཏོ། །  
སྤྱིར་གྲགས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཉིད་དུ་བརྗོད་ན་ནི་དོན་(86B)སུན་དབྱུང་བའི་ལེན་གཞན་ཡང་ཡོད་དེ། འདི་ལ་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཞིག་བརྟགས་ན་གཟུགས་ཡོད་པའམ། མེད་པ་ལ་བརྟག་གྲང་ན། གཉི་ག་ལ་ཡང་མི་འཐད་པར་བཤད་པ། གཟུགས་ཡོད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་ནི། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཉིད། །ཡོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་དང་སྣམ་བུ་ཡོད་པ་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་མེད་ན་ཡང། གཟུགས་མེད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་ནི། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཉིད། ས་ལ་སོགས་པ་འདོད་པ་སྟེ། །སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་ན་མེད་པའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །འདིར་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་རབ་ཏུ་བྱེད་པར་བསྟན་པའི་སུན་དབྱུང་བ་རྗེས་སུ་བཟླས་པས། སུན་དབྱུང་བ་བརྗོད་པར་རིག་པར་བྱའོ། །རྒྱུ་མེད་པར་སྨྲ་བ་དག་རྒྱུ་མེད་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་གི་ཕྱིར་བཤད་པ། རྒྱུ་མེད་པ་ཡི་གཟུགས་དག་ནི། །འཐད་པར་མི་རུང་རུང་མ་ཡིན། །ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡང་དེ་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །  
atha cedaṃ rūpasya kāraṇamiṣyamāṇaṃ sati vā rūpe kāraṇatveneṣyate ’sati vā? ubhayathā ca nopapadyata ity āha-
rūpe satyeva rūpasya kāraṇaṃ nopapadyate |
rūpe ’satyeva rūpasya kāraṇaṃ nopapadyate || 4 ||
 sati vā saṃvidyamāne rūpe kiṃ rūpakāraṇena prayojanam? asati asaṃvidyamāne rūpe kiṃ kiṃ rūpakāraṇena prayojanam, kasya vā tatkāraṇaṃ parikalpyate? tasmād asaty api rūpe rūpakāraṇaṃ nopapadyate || 4 || 
niṣkāraṇaṃ punā rūpaṃ naiva naivopapadyate |
tasmād rūpagatān kāṃścin na vikalpān vikalpayet || 5 || 
無因而有色 是事終不然
是故有智者 不應分別色 
rgyu med pa yi gzugs dag ni | | ’thad par mi rung rung min nyid | |
de phyir gzugs kyi rnam par rtog | | ’ga’ yang rnam par brtag mi bya | | 
5. Furthermore, it does not obtain that no visible form exists without a basic cause,
One should not construe any constructs concerning the form. 
Forms which do not have a cause are not at all tenable. Therefore, do not conceive the concept of form at all. 
དེ་ལ་བཤད་པར་་བྱ་སྟེ། རྒྱུ་མེད་པ་ཡི་གཟུགས་དག་ནི། །འཐད་པར་མི་རུང་རུང་མ་ཡིན། །རྒྱུ་མེད་པའི་གཟུགས་དག་ནི། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཐམས་ཅད་དུ་འཐད་པར་མི་རུང་སྟེ། རུང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟ་ཡིན་པ། དེ་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག །འགའ་ཡང་རྣམ་པར་བརྟག་་མི་བྱ། །དེ་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མཇུག་པ་སྡུ་བའོ། །གཟུགས་ཀྱི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཟུགས་ལ་གནས་པའི་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་གཟུགས་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར། གཟུགས་ལ་གནས་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་འགའ་་ཡང་རྣམ་པར་བརྟག་པར་མི་བྱ་སྟེ། ནམ་མཁའ་བཞིན་ནོ། །  
答曰(26)無因而有色 是事終不然(27)是故有智者 不應分別色(28)若因中有果因中無果。此事尚不可得何況(29)無因有色。是故言無因而有色。是事終不(7a1)然。是故有智者。不應分別色。分別名凡(2)夫。以無明愛染貪著色。然後以邪見生分(3)別戲論説因中有果無果等。今此中求色不(4)可得。是故智者不應分別。 
རྒྱུ་མེད་པ་ཡི་གཟུགས་དག་ནི། །འཐད་པར་མི་རུང་རུང་མིན་ཉིད། །རྒྱུ་མ་བསྟན་པ་གློ་བུར་་གྱི་གཟུགས་ནི་འཐད་པར་མི་རུང་བ་ཉིད་དེ་རུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། རྟག་ཏུ་ཐམས་ཅད་འབྱུང་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། རྩོམ་པ་ཐམས་ཅད་དོན་མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བས་ན་རྒྱུ་མེད་པ་ཅན་གྱི་ཕྱོགས་ནི་ཐམས་ཅད་ཁོ་ན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་འཐད་པར་་མི་རུང་བ་ཉིད་དེ་རུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །ཞེས་ཡང་དང་ཡང་དུ་ངེས་པར་བཟུང་སྟེ་བཤད་དོ། །དེ་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག །འགའ་ཡང་རྣམ་པར་བརྟག་མི་བྱ། །གང་གི་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་བ་དང་། གཟུགས་ཡོད་པ་་དང་མེད་པ་ལ་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མི་འཐད་པ་དང་། རྒྱུ་མེད་པའི་གཟུགས་ནི་འཐད་པར་མི་རུང་བ་ཉིད་དེ་རུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་ཁྱོད་ལྟ་བུ་མཁས་པའི་རང་བཞིན་ཅན་དེ་ཁོ་ན་རྟོགས་པར་འདོད་པས་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་འགའ་ཡང་རྣམ་པར་བརྟག་པར་མི་བྱ་བར་རིགས་(179A)ཏེ། འདི་ལྟར་གནས་མེད་པ་ལ་བསམ་པ་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར།  
ཡང་ན་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དག་མ་འོངས་པའི་གཟུགས་ཀྱང་ཡོད་དོ་ཞེས་ཟེར་བས་དེ་དག་གི་ཕྱིར་བཤད་པ། རྒྱུ་མེད་པ་ཡི་གཟུགས་དག་ནི། །འཐད་པར་མི་རུང་རུང་མ་ཡིན། །མ་འོངས་པ་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་མ་བླངས་པ་དག་ཉིད་ཀྱི་དངོས་པོ་མ་ཐོབ་པ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་ཡོད་པར་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་འབྱུང་བ་དང། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པའི་བདག་ཉིད་ཀྱི་གཟུགས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་མི་འཐད་པ། དེ་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག་འགའ་ཡང་རྣམ་པར་བརྟག་མི་བྱ། །མཁས་པ་ཆོས་ཀྱི་དེ་ཁོ་ན་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དང། ལེགས་པར་བྲལ་བར་རྟོགས་པར་འདོད་པ་ཡང་དག་པའི་ཤེས་པའི་མིག་ཡང་དག་པར་བྱེ་བས་གཟུགས་རྫས་སུ་ཡོད་པ་དང། རྒྱུ་ལས་གཞན་པ་དང། རྒྱུ་ལས་གཞན་པ་མ་ཡིན་པ་དང། དེ་དག་ལ་སོགས་པ་ཁ་དོག་དང། དབྱིབས་ཀྱི་དབྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་གྱི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་མང་པོ་བུ་མ་བཙས་པའི་རྨི་ལམ་ན་བུའི་གཟུགས་དང་སྤྱོད་པ་ལ་སོགས་པའི་ཡུལ་དག་པ་ཐོང་ནས་སད་པ་ལྟ་བུ་དག་ལ་རྣམ་པར་བརྟག་པར་མི་བྱའོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་དང་མ་བྲལ་ལོ།། །།  
atha syāt- yady api evaṃ rūpakāraṇaṃ na saṃbhavati, tathāpi kāryaṃ rūpaṃ saṃvidyate, sadbhāvāt kāraṇam api bhaviṣyatīti | syād evam , yadi kāryaṃ rūpaṃ syāt | na tvasti | yasmāt-
niṣkāraṇaṃ punā rūpaṃ naiva naivopapadyate |
 rūpakāraṇaṃ yathā nāsti tathoktam | asati kāraṇe kuto nirhetukaṃ kāryaṃ rūpaṃ bhavet? naiva naivetyanena sāvadhāraṇena pratiṣedhadvayena ahetukatvādasyātyaniṣṭatāṃ darśayati | yataś caivaṃ rūpaṃ sarvathā vicāryamāṇaṃ na saṃbhavati,
tasmāt
tattvadarśī yogī
rūpagatān kāṃścin na vikalpān vikalpayet || 5 || sapratighāpratighasanidarśanānidarśanātītānāgatanīlapītādivikalpān rūpālambanān na kāṃścitparikalpayitumarhatītyarthaḥ || 5 || 
na kāraṇasya sadṛśaṃ kāryam ity upapadyate |
na kāraṇasyāsadṛśaṃ kāryam ity upapadyate || 6 || 
若果似於因 是事則不然
果若不似因 是事亦不然 
’bras bu rgyu dang ’dra ba zhes | | bya ba ’thad pa ma yin te | |
’bras bu rgyu dang mi ’dra (7)zhes | | bya ba’ang ’thad pa ma yin no | | 
6. Just as it does not obtain that the product is the same as the cause,
So it does not obtain that product is not the same as the cause. 
It is untenable to say, “the fruit is like the cause.” It is also untenable to say, “the fruit is unlike the cause.” 
ཡང་གཞན་ཡང་། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཞེས་བྱ་བ་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཞེས། །བྱ་བ་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། །འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་མི་འདྲ་ཞེས། །བྱ་བའང་འཐད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རིགས་པས་(40A)རྣམ་པར་དཔྱད་ན། ད་འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་འཐད་པ་མ་ཡིན་ལ། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་མི་འདྲ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་དང་འབྲས་བུ་བཞིན་ནོ། །  
復次(5)若果似於因 是事則不然(6)果若不似因 是事亦不然(7)若果與因相似。是事不然。因細果麁故。因(8)果色力等各異。如布似縷則不名布。縷多(9)布一故。不得言因果相似。若因果不相似。(10)是亦不然。如麻縷不成絹。麁縷無出細(11)布。是故不得言因果不相似。二義不然。 
ཡང་གཞན་ཡང་། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཞིས་བྱ་བ་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་མི་འདྲ་ཞེས། །བྱ་བའང་འཐད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འབྲས་བུ་དང་རྒྱུར་བརྟགས་ན། །འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་་འདྲ་བའམ། མི་འདྲ་བར་བརྟག་གྲང་ན། དེ་ལ་འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཕྱོགས་དེ་ལ་ནི་གཟུགས་འབྱུང་བ་རྣམས་ཀྱི་འབྲས་བུར་མི་འཐད་པ་ཉིད་དོ། །འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་མི་འདྲ་བ་ཞེས་བྱ་བའི་ཕྱོགས་དེ་ལ་ཡང་གཟུགས་འབྱུང་བ་རྣམས་ཀྱི་འབྲས་བུར་མི་འཐད་པ་ཉིད་དོ། །ཇི་་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལ་འབྱུང་བ་རྣམས་ནི་སྲ་བ་དང་། གཤེར་བ་དང་། ཚ་བ་དང་གཡོ་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་བསྟན་ན་འབྱུང་བའི་ཡོན་ཏན་དེ་དག་ནི་གཟུགས་ལ་དམིགས་སུ་མེད་དེ། འདི་ལྟར་ས་ནི་སྲ་བ་ཉིད། ཆུ་ནི་གཤེར་བ་ཉིད། མེ་ནི་ཚ་བ་ཉིད། རླུང་ནི་གཡོ་བ་ཉིད་དུ་དམིགས་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་་ལྟར་འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཡང་མེད་ལ། རྒྱུ་དང་མི་འདྲ་བ་ཡང་མེད་པ་དེའི་ཕྱིར་གཟུགས་འབྲས་བུའོ། །ཞེས་བྱ་བར་མི་འཐད་པ་ཉིད་དོ། །  
དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ། བམ་པོ་ལྔ་པ། ཡང་གཞན་ཡང་འདི་ན་རྒྱུའི་ཡོན་ཏན་སྔ་ན་ཡོད་པའི་(87A)རིམ་གྱིས་འབྲས་བུ་ལ་ཡང་ཡོན་ཏན་མཐོང་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གང་དག་འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲའོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་གི་ཕྱིར་བཤད་པ། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཞེས། །བྱ་བ་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། །འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བར་བསྟན་པ་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་དེ་འབྲས་བུ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །འདིར་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་རྒྱུ། རྒྱུ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་འདྲ་བར་བསྟན་པ་ཉེ་བར་བཞག་གོ། །དཔེ་ནི་དེའི་དབང་གིས་ཏེ། རྒྱུད་ཐ་དད་པའི་རྫས་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་རྒྱུ། རྒྱུ་སྤུན་སྔོན་པོ་ནི་ལ་བ་སྔོན་པོའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། འདྲ་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པའི་ལ་བ་སྔོན་པོ་བཞིན་ནོ། །འདིར་གྲངས་ཅན་དག་ན་རེ་དེ་ལས་གཞན་པའི་ལ་བ་སྔོན་པོ་ལ་ཡང་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་ལ་བ་སྔོན་པོའི་རྒྱུ་མེད་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། ད་ལྟར་དེ་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་ནི་དངོས་པོ་མ་ཡིན་པར་གྲུབ་པ་ཉིད་དཔེ་ཉིད་དུ་འདོད་པའི་ཕྱིར་དང། དགག་པ་འདི་ནི་སྒྲ་གང་དང་ལྷན་ཅིག་སྦྱོར་བར་བྱེད་པ་དེའི་བརྗོད་པར་བྱ་བ་དོན་དགག་པ་ཁོ་ནས་མཐུ་ཉེ་བར་ཟད་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ན་དེའི་ཁྱད་པར་མི་སྟོན་པའི་ཕྱིར། བྲམ་ཟེ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་པས་སྐྱོན་མེད་དོ། །རང་གི་སྡེ་པ་དག་ནི་འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་དང་མི་འདྲ་བར་ཡང་སྨྲ་བས་སྐད་ཅིག་མ་སྔ་མ་མཚན་ཉིད་འདྲ་བ་ལས་སྐད་ཅིག་མ་ཕྱི་མ་སྐྱེ་བ་ལ་ལྟོས་ནས། དཔེར་ན་མར་མེ་དང་ཆུའི་རྒྱུན་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ནི་རྒྱུའི་སྐད་ཅིག་མ་དང་འདྲ་བའི་ཕྱིར། འདྲ་བ་ཡིན་ནོ། །སྐད་ཅིག་མ་སྔ་མ་མཚན་ཉིད་མི་འདྲ་བ་ལས་སྐད་ཅིག་མ་ཕྱི་མ་སྐྱེད་པ་ལ་ལྟོས་ནས། དཔེར་ན་ཤིང་དང་འོ་མ་དང་དེ་ལ་སོགས་པའི་ཐལ་བ་དང། ཞོ་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ནི་རྒྱུའི་སྐད་ཅིག་མ་དང་མི་འདྲ་བའི་ཕྱིར་མི་འདྲ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ཇི་སྐད་བསྟན་པ་ཉིད་ཀྱིས་དགག་ཟིན་ཏོ། །འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་མི་འདྲ་བ་གང་ཡིན་པ་དེའི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ་བཤད་པ། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་མི་འདྲ་ཞེས། །བྱ་བའང་འཐད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་ཡང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་མྱུ་གུ་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་རྒྱུའི་འབྲས་བུ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་མི་འདྲ་བར་བསྟན་པ་ཉེ་བར་བཞག་གོ། །དེས་ན་ཡན་ལག་ལྷག་(87B)འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་མྱུ་གུ་ནི་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་རྒྱུའི་འབྲས་བུ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་འདྲ་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་གྱོ་མོ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་འབྲུ་ནི་མྱུ་གུའི་རྒྱུ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་ཡོད་ན་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རམ། དེས་ཐ་སྙད་འདོགས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྔ་བོ་ཆེའི་སྒྲ་འམ་ནས་ཀྱི་མྱུ་གུ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། སྐྱེ་བ་ཅན་རྣམས་ཀྱི་སྐྱེ་བ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བཀག་པས་དཔེ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་སྒྲུབ་པ་མཚང་བའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །གང་དག་འདི་སྐད་ཅེས་མིག་ལ་སོགས་པའི་འབྲས་བུ་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་མི་འདྲ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མི་འདྲ་བ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིག་མ་ངེས་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་ཟེར་ན། དེ་ཡང་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་ཡང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། རིགས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་བཞིན་དུ་དགག་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་མེད་པས་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐབས་མེད་དོ། །ཡང་ན་སྨྲ་བར་འདོད་པ་ས་ལ་སོགས་པ་དག་རྒྱུ་མ་ཡིན་པས་གཟུགས་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དམ། དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་ཚུལ་དང་འདྲའོ། །བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དག་ན་རེ། འབྲས་བུ་ནི་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཡང་ཡིན་ལ། མི་འདྲ་བ་ཡང་ཡིན་ཏེ། བྱེད་པའི་རྒྱུས་འདུས་བྱས་ཀྱི་བྱེད་པའི་རྒྱུ་ནི་ཐམས་ཅད་ཡིན་པར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། རིགས་མཐུན་པ་བསྐྱེད་པའི་རྒྱུ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ལ་སོགས་པའི་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཉིད་འགོག་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ན་གཞུང་གི་ཚོགས་དེས་འབྱུང་བའི་གཟུགས་དང། རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་བཀག་པས་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་མི་སྲིད་པར་བསྟན་ཏོ། །  
api ca | idaṃ rūpakāraṇamiṣyamāṇaṃ sadṛśaṃ kāryaṃ niṣpādayedasadṛśaṃ vā? ubhayathā ca nopapadyate ity āha-
na kāraṇasya sadṛśaṃ kāryamityupapadyate |
na kāraṇasyāsadṛśaṃ kāryamityupapadyate || 6 ||
 tatra rūpakāraṇaṃ kaṭhinadravoṣṇataralasvabhāvam | bhautikaṃ tu cakṣurādhyātmikaṃ pañcacakṣurvijñānādyāśrayakarūpaprasādātmakam | bāhyaṃ tu rūpādyāyatanādikaṃ cakṣurvijñānādigrāhyalakṣaṇaṃ na mahābhūtasvabhāvam iti | ato bhinnalakṣaṇatvānnirvāṇavatkāryakāraṇayoḥ sādṛśyam eva nāstīti
na kāraṇasya sadṛśaṃ kāryamityupapadyate |
na cāpi sadṛśānāṃ śālibījādīnāṃ parasparakāryakāraṇabhāvo dṛṣṭaḥ, ityataḥ na kāraṇasya sadṛśaṃ kāryamityupapadyate |
tathāpi
na kāraṇasyāsadṛśaṃ kāryamityupapadyate |
bhinnalakṣaṇatvānnirvāṇavadevetyabhiprāyaḥ || 6 || 
vedanācittasaṃjñānāṃ saṃskārāṇāṃ ca sarvaśaḥ |
sarveṣām eva bhāvānāṃ rūpeṇaiva samaḥ kramaḥ || 7 || 
受陰及想陰 行陰識陰等
其餘一切法 皆同於色陰 
tshor dang ’du shes ’du byed dang | | sems dang dngos po thams cad kyang | |
rnam pa dag ni thams cad du | | gzugs nyid kyis ni rim pa mtshungs | | 
7. Also, sensation, thought, mental conception, conditioned elements (saṃskāra) and
All “things” (bhāva) are to be dealt with in the same way as visible form. 
Feeling and perception, impulses and mind and all things are comparable in every aspect, at every stage with form. 
ཚོར་དང་འདུ་ཤེས་འདུ་བྱེད་དང་། །སེམས་དང་དངོས་པོ་ཐམས་་ཅད་ཀྱང་། །རྣམ་པ་དག་ནི་ཐམས་ཅད་དུ། །གཟུགས་ཉིད་ཀྱིས་ནི་རིམ་པ་མཚུངས། །ཚོར་བ་དང་འདུ་ཤེས་དང་འདུ་བྱེད་དང་། སེམས་ཀྱི་ཕུང་པོ་རྣམས་དང་། དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་ལ་འཇུག་པ་མི་འཐད་པའི་རིམ་པ། གཟུགས་མི་་འཐད་པའི་རིམ་པ་བསྟན་པ་ཉིད་ཀྱིས་མཚུངས་པར་བསམ་པར་བྱ་སྟེ། ཙ་ན་ག་ཀའི་གསེར་བཞིན་ནོ། །  
故(12)無色無色因(13)受陰及想陰 行陰識陰等(14)其餘一切法 皆同於色陰(15)四陰及一切法。亦應如是思惟破。又今造(16)論者。欲讃美空義故。 
ཚོར་བ་འདུ་ཤེས་འདུ་བྱེད་དང་། །སེམས་དང་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་། །རྣམ་པ་དག་ནི་ཐམས་ཅད་དུ། །གཟུགས་ཉིད་ཀྱིས་ནི་རིམ་པ་་མཚུངས། །ཚོར་བ་དང་། འདུ་ཤེས་དང་། འདུ་བྱེད་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་དག་ཀྱང་གཟུགས་མི་འཐད་པ་ཉིད་ཀྱིས་མི་འཐད་པར་རིམ་པ་མཚུངས་ཏེ། ཇི་ལྟར་འབྱུང་བ་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་རེག་པ་མ་གཏོགས་པར་ཚོར་བ་མེད་ལ། ཇི་ལྟར་གཟུགས་་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཚོར་བ་མ་གཏོགས་པར་ཡང་རེག་པ་མེད་དེ། དེ་ལྟར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་། བདེ་བ་མྱོང་བར་འགྱུར་བའི་རེག་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བདེ་བའི་ཚོར་བ་སྐྱེའོ་ཞེས་གསུངས་སོ། །ལྷག་མ་རྣམས་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་སྦྱར་བར་་བྱ་སྟེ་དེ་ལྟ་བས་ན་ཕུང་པོ་རྣམས་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་པ་ཉིད་དོ། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་སྒྱུ་མ་འདི་ནི་བྱིས་པ་འདྲིད་པའོ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །དེ་ལྟར་ཡང་། གཟུགས་ནི་དབུ་བརྡོས་པ་འདྲ། །ཚོར་བ་ཆུ་བུར་དག་དང་མཚུངས། །འདུ་ཤེས་སྨིག་རྒྱུ་འདྲ་བ་སྟེ། །འདུ་(179B)བྱེད་རྣམས་ནི་ཆུ་ཤིང་བཞིན། །རྣམ་ཤེས་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་ཞེས། །ཉི་མའི་གཉེན་གྱིས་བཀའ་སྩལ་ཏོ། །ཞེས་ཀྱང་གསུངས་སོ། །ཕུང་པོ་རྣམས་ཉི་ཚེ་གཟུགས་མི་འཐད་པ་ཉིད་ཀྱིས་མི་འཐད་པར་རིམ་པ་མཚུངས་པར་མ་ཟད་ཀྱི། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱང་གཟུགས་མི་འཐད་་པ་ཉིད་ཀྱིས་མི་འཐད་པར་རིམ་པ་མཚུངས་སོ། །  
ད་ནི་གཟུགས་བཀག་པ་བཞིན་དུ་ཚོ་རབ་ལ་སོགས་པ་དག་དགག་པ་ཡང་རིམ་པ་མཚུངས་པར་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། ཚོར་དང་འདུ་ཤེས་འདུ་བྱེད་དང། །སེམས་དང་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱང། །རྣམ་པ་དག་ནི་ཐམས་ཅད་དུ། །གཟུགས་ཉིད་ཀྱིས་ནི་རིམ་པ་མཚུངས། །གཟུགས་དགག་པ་བཞིན་དུ་ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དག་དགག་པ་ཡང་རིམ་པ་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཇི་ལྟར་དོན་དམ་པར་གཟུགས་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རང་གི་རྒྱུ་མ་(88A)བཟུང་ན་དེའི་བློ་མེད་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་དམག་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བསྟན་པ་དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དག་ཀྱང་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རང་གི་རྒྱུ་མ་བཟུང་ན་དེའི་བློ་མེད་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་དམག་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་རྒྱས་པར་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱའོ། །ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་རྒྱུ་ནི། རེག་པ་དང། མིག་དང། གཟུགས་དང། སྣང་བ་དང། ནམ་མཁའ་དང། ཡིད་ལ་བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡིན་པར་ཅི་རིགས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །ཇི་ལྟར་དོན་དམ་པར་གཟུགས་ནི་རང་གི་ཚོགས་པའི་ཡན་ལག་དག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་མ་བཟུང་ན་དེའི་བློ་མེད་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་ས་ལ་སོགས་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བས་དོན་དམ་པར་གཟུགས་རང་གི་རྒྱུ་དག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་པར་བསྟན་པ་དེ་བཞིན་དུ་འདིར་ཡང་དོན་དམ་པར་ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དག་རང་གི་རྒྱུ་དག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །འདིར་སུན་འབྱིན་པ་དང། སུན་འབྱིན་པའི་ལན་དག་ཀྱང་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཕུང་པོ་ལས་གཞན་པ་འདུས་བྱས་ཀྱི་ཆོས་མེད་མོད་ཀྱི། དེ་དག་གི་བྱེ་བྲག་དག་དགག་པ་བརྗོད་པར་བཞེད་པས་ཉེ་བར་བཞག་སྟེ། ཡོངས་སུ་བརྟག་པའི་བུམ་པ་དང། སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་དག་རྫས་སུ་ཡོད་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དགག་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་ཡང་སྔ་མ་བཞིན་དུ་སྦྱོར་བའི་ཚིག་དག་ཅི་རིགས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་ཕུང་པོ་རྣམས་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཕུང་པོས་བསྡུས་པ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང། དཔེ་མེད་དོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འདི་ལྟ་སྟེ། གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་ཕུང་པོས་བསྡུས་པ་དག་དོན་དམ་པར་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ཏེ། ཕུང་པོས་བསྡུས་པ་ནི་ཐ་སྙད་ཁོ་ནར་ཡོད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
yathā cedaṃ rūpaṃ vicāryamāṇaṃ sarvathā nopapadyate, evaṃ vedanādayo ’pi, ityatidiśann āha-
vedanācittasaṃjñānāṃ saṃskārāṇāṃ ca sarvaśaḥ |
sarveṣām eva bhāvānāṃ rūpeṇaiva samaḥ kramaḥ || 7 ||
 vedanādikam api sarvaṃ rūpavicāreṇaiva samaṃ yojyam | yathaiva hyekasya dharmasya śūnyatā pratipādayitumiṣṭā mādhyamikena, tathaiva sarvadharmāṇāmapīti || 7 || 
vigrahe yaḥ parīhāraṃ kṛte śūnyatayā vadet |
sarvaṃ tasyāparihṛtaṃ samaṃ sādhyena jāyate || 8 || 
若人有問者 離空而欲答
是則不成答 俱同於彼疑 
stong pa nyid kyis brtsad byas te | | gang zhig lan ’debs smra byed pa | |
de yis thams cad (4a1)lan btab min | | bsgrub par bya dang mtshungs par ’gyur | | 
8. Whoever argues against “emptiness” in order to refute an argument,
For him everything, including the point of contention (sādhya) is known to be unrefuted. 
When having argued by means of emptiness, everything of that one who objects is not an objection; it is similar to what is to be established . 
སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བརྩད་བྱས་ཚེ། །གང་ཞིག་ལན་འདེབས་སྨྲ་བྱེད་པ། །དེ་ནི་ཐམས་ཅད་ལན་བཏབ་མིན། །བསྒྲུབ་པར་བྱ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར། །གང་དུ་ལ་ལར་སྟོང་པ་་ཉིད་ཀྱིས་བརྩད་པར་བྱས་པའི་ཚེ། གང་ཞིག་སྟོང་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པས་ལེན་འདེབས་ཤིང་སྨྲ་བར་བྱེད་པ་དེ་ཐམས་ཅད་ནི་ལན་བཏབ་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར་བར་ཤེས་པར་བྱའོ། །  
而説偈(17)若人有問者 離空而欲答(18)是則不成答 倶同於彼疑 
དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་ཆོས་ཐམས་ཅད་གཟུགས་མི་འཐད་པ་ཉིད་ཀྱིས་མི་འཐད་པར་རིམ་པ་མཚུངས་པ་དེའི་ཕྱིར། སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བརྩད་བྱས་ཚེ། །གང་ཞིག་ལན་འདེབས་སྨྲ་བྱེད་པ། །དེ་ཡིས་ཐམས་ཅད་ལན་བཏབ་མིན། །བསྒྲུབ་པར་བྱ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར། །སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བརྩད་ཅིང་འགྱེད་པ་བརྩམས་ཏེ་ཡོངས་སུ་གླེང་བའི་ཚེ་གང་ཞིག་སྟོང་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པས་ལན་འདེབས་ཤིང་སྨྲ་བར་བྱེད་པ་དེའི་ཚེ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ནི་ལན་བཏབ་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་་མཚུངས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། འདི་ལྟ་སྟེ་དཔེར་ན་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པའོ། །ཞེས་དམ་བཅས་ན་དཔེ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་སྣམ་བུ་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པར་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཚེ་གང་ཞིག་རེ་ཞིག་རེ་ཞིག་རྒྱུ་སྤུན་དག་ནི་ཡོད་དོ་ཞེས་ཟེར་བའི་དེ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པ་ཡིན་་ཏེ། གཏན་ཚིགས་གང་དག་ཉིད་ཀྱིས་སྣམ་བུ་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པར་བསྟན་པ་དེ་དག་ཉིད་རྒྱུ་སྤུན་དག་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་རབ་ཏུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡང་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་རྒྱུར་སྤུན་དག་སྟོང་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་སྟོན་པ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་སྣམ་བུ་དང་མཚུངས་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་་སྐྱེ་བོ་ཆོས་ཀྱི་གནས་སྐབས་ཤེས་པ་དག་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་དགེ་བའོ་སྙམ་པ་དང་། ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་རྣམ་པར་ངེས་སོ་སྙམ་དུ་སེམས་ཤིང་དེ་དག་ལ་སོགས་པ་སྨྲ་ན་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཀྱང་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ངོ་བོ་ཉིད་་མེད་པས་ན་དེ་ཡང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པ་ཡིན་ཏེ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་ལན་བཏབ་པ་མ་ཡིན་ནོ། །སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྟས་ཀྱང་། །དངོས་པོ་གཅིག་ལ་གང་ལྟ་བ། །དེ་ནི་ཀུན་ལའང་ལྟ་བར་འདོད། །གཅིག་གི་སྟོང་ཉིད་གང་ཡིན་པ། །དེ་ཉིད་(180A)ཀུན་གྱི་སྟོང་པ་ཉིད། །ཅེས་གསུངས་སོ། །  
དེ་ལྟར་རིགས་པ་དེས་ན༑ སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བརྩད་བྱས་ཚེ། །གང་ཞིག་ལན་འདེབས་སྨྲ་བྱེད་པ། །དེ་ཡི་ཐམས་ཅན་ལན་བཏབ་མིན། །བསྒྲུབ་པར་བ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར། །དེ་ཁོ་ན་བརྟག་པའི་མཚན་ཉིད་ལ་དངོས་པོ་འགའ་ཞིག་གི་དོན་དམ་པ་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་བརྟག་པ་བརྩམ་པ་ན་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་མཆེད་(88B) རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་ཚད་མ་ཡོངས་སུ་བཟུང་སྟེ། བརྩད་ཅིང་འགྱེད་པ་བྱས་པའི་ཚེ། །གང་ཞིག་རྟོག་གེ་ཕྱི་མ་ཉེ་བར་བཞག་པས་ལན་འདེབས་ཤིང་སྨྲ་བར་བྱེད་པ་དེའི་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ནི་ལན་བཏབ་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་སྟོན་པའི་གཏན་ཚིགས་དང། དཔེ་དེ་དག་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར། རྟོག་གེ་ཕྱི་མ་མི་འགྲུབ་བོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །  
ataḥ-
vigrahe yaḥ parīhāraṃ kṛte śūnyatayā vadet |
sarvaṃ tasyāparihṛtaṃ samaṃ sādhyena jāyate || 8 ||
 tatra parapakṣadūṣaṇaṃ vigrahaḥ | śūnyatayā kāraṇabhūtayā rūpaṃ niḥsvabhāvam ity evaṃ sasvabhāvavāde pratiṣiddhe, yadi paraḥ parihāraṃ brūyāt- vedanādayas tāvat santi, tadvadrūpam apy astīti, tad etat sarvaṃ tasyāparihṛtaṃ bhavati | yasmād vedanādīnām api sadbhāvaḥ sādhyena rūpasadbhāvena samo veditavyaḥ | yathā rūpaṃ svakāraṇāt tattvānyatvena vicāryamāṇamasat, evaṃ sparśapratyayā vedanā, vijñānasahajā saṃjñā, avidyāpratyayāḥ saṃskārāḥ, saṃskārapratyayaṃ ca vijñānaṃ svakāraṇāt sparśādeḥ tattvānyatvādinā vicāryamāṇaṃ nāstīti sarvam etat sādhyasamaṃ bhavati | yathā vedanādayaḥ sādhyasamāḥ, evaṃ lakṣyalakṣaṇakāryakāraṇāvayavyavayavādayo ’pi sarva eva padārthāḥ rūpeṇa sādhyena samā iti kutaḥ parasya parīhāra saṃbhavet? sarvaṃ vacanam asya sādhyasamaṃ bhavatīti sarvatra śāstre parīhāreṇa sādhyasamatvaṃ mādhyamikenā grāhaṇīyam ity ācāryaḥ śikṣayati || 8 || 
vyākhyāne ya upālambhaṃ kṛte śūnyatayā vadet |
sarvaṃ tasyānupālabdhaṃ samaṃ sādhyena jāyate || 9 || 
若人有難問 離空說其過
是不成難問 俱同於彼疑 
stong pa nyid kyis bshad byas tshe | | gang zhig skyon ’dogs smra byed pa | |
de yis thams cad skyon btags min | | bsgrub par bya dang mtshungs par ’gyur | | 
9. Whoever argues by means of “emptiness” in order to explain an understanding,
For him, everything including the point to be proved (sādhya) is known to be misunderstood. 
When having explained by means of emptiness, everything of that one who finds fault is not a fault; it is similar to what is to be established. 
སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བཤད་བྱས་ཚེ། །གང་ཞིག་སྐྱོན་འདོགས་སྨྲ་་བྱེད་པ། །དེ་ཡིས་ཐམས་ཅད་སྐྱོན་བཏགས་མིན། །བསྒྲུབ་པར་བྱ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར། །གང་དུ་ལ་ལར་སྟོང་བ་ཉིད་བཤད་པར་བྱས་པའི་ཚེ། གང་ཞིག་སྟོང་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པས་སྐྱོན་འདོགས་ཤིང་སྨྲ་བར་བྱེད་པ་དེས་ཐམས་ཅད་ནི་སྐྱོན་བཏགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་། མཚུངས་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །རབ་ཏུ་བྱེད་པ་འདིའི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་ཐ་མ་དེ་གཉིས་ནི་སྟོང་པ་ཉིད་དང་ལྡན་པའི་གཏམ་ཐམས་ཅད་ལ་སྙིང་པོར་གྱུར་བ་ཡིན་པར་བལྟ་བར་བྱ་སྟེ། དྲི་ཟའི་གྲོང་ཁྱེར་སྟོང་པ་བཞིན་ནོ། །  
(19)若人有難問 離空説其過(20)是不成難問 倶同於彼疑(21)若人論議時。各有所執。離於空義而有問(22)答者。皆不成問答。倶亦同疑。如人言瓶是(23)無常。問者言。何以故無常。答言。從無常因(24)生故。此不名答。何以故。因縁中亦疑不知(25)爲常爲無常。是爲同彼所疑。問者若欲説(26)其過。不依於空而説諸法無常。則不名問(27)難。何以故。汝因無常破我常。我亦因常破(28)汝無常。若實無常則無業報。眼耳等諸法念(29)念滅。亦無有分別。有如是等過。皆不成(7b1)問難。同彼所疑。若依空破常者。則無有(2)過。何以故。此人不取空相故。是故若欲問(3)答。尚應依於空法。何況欲求離苦寂滅(4)相者◎ 
སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བཤད་བྱས་ཚེ། །གང་ཞིག་སྐྱོན་འདོགས་སྨྲ་བྱེད་པ། །དེ་ཡིས་ཐམས་ཅད་སྐྱོན་བཏགས་མིན། །བསྒྲུབ་པར་བྱ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར། །སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་དངོས་པོ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་་རྣམ་པར་བཤད་པའི་ཚེ་གང་ཞིག་སྟོང་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པས་སྐྱོན་འདོགས་ཤིང་སྨྲ་བར་བྱེད་པ་དེའི་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་སྔ་མ་ཁོ་ན་བཞིན་དུ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་བཏགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ནི་དོན་གཅིག་པ་ཁོ་ན་ཡིན་མོད་ཀྱི། གནས་སྐབས་གཞན་་གྱི་བྱེ་བྲག་གིས་ཡང་བསྟན་ཏོ། །ཚིགས་སུ་བཅད་པ་འདི་གཉིས་ནི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པར་བལྟ་བར་བྱ་སྟེ། ཐམས་ཅད་དུ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
དེ་བཞིན་དུ། སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བཤད་བྱས་ཏེ། །གང་ཞིག་སྐྱོན་འདོགས་སྨྲ་བྱེད་པ། །དེ་ཡི་ཐམས་ཅད་སྐྱོན་བརྟགས་མིན། །བསྒྲུབ་པར་བྱ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར། །ཕུང་པོ་དང། ཁམས་དང། སྐྱེ་མཆེད་དག་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ན་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་སྦྱོར་བ་རྣམ་པར་དབྱེ་བ་བྱས་ཏེ། རྣམ་པར་བཤད་པའི་ཚེ་གང་ཞིག་ཚད་མ་ལོག་པས་བློ་གྲོས་བསླད་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། བདེན་པ་ལ་སོགས་པས་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པས་སྐྱོན་འདོགས་ཤིང་སྨྲ་བར་བྱེད་པ་དེའི་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་སྐྱོན་བརྟགས་ཤིང་སུན་འབྱིན་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མའོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། སུན་དབྱུང་བ་དང་འདྲ་བའི་ཕྱིར། །བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང་སྤྱིར་མཚུངས་ཏེ། དངོས་པོ་གཅིག་ལ་གང་ལྟ་བ། །དེ་ནི་ཀུན་ལའང་ལྟ་བར་འདོད། །གཅིག་གི་སྟོང་ཉིད་གང་ཡིན་པ། །དེ་ཉིད་ཀུན་གྱི་སྟོང་པ་ཉིད། །ཅེས་གང་གསུངས་སོ། །དེ་ལ་འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཡོད་པར་སྟོན་པ་ཉེ་བར་བཞག་པའི་སྒྲུབ་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་པས། ཕུང་པོ་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་དག་གི་མངོན་པར་འགྲུབ་པར་གཏོགས་པ་སྟོན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི། ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་གཟུགས་ངོ་བོ་ཉིད་དང་བྲལ་བ་ནི་གཟུགས་སོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ངོ་བོ་ཉིད་དང་བྲལ་བ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའོ། །གཟུགས་དང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དག་གི་ངོ་བོ་ཉིད་དང་བྲལ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་(89A)ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ། །རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་གཟུགས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ནི་གཟུགས་སོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའོ། །གཟུགས་དང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང་འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དག་གི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། ངས་ནི་འཇིག་རྟེན་ཕུང་པོ་བསྟན། །དེ་ལ་འཇིག་རྟེན་གནས་བར་གྱུར། །མཁས་པ་དེ་ལ་མི་གནས་པ། །འཇིག་རྟེན་ཆོས་ཀྱིས་མི་གོས་སོ། །འཇིག་རྟེན་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་དེ། །ནམ་མཁའ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་མེད། །དེ་ཕྱིར་དེ་ཡི་དེ་བརྟགས་པས། །འཇིག་རྟེན་ཆོས་ཀྱིས་མི་གོས་སོ། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔས། གཟུགས་དང། སྒྲ་དང། དྲི་དང། རོ་དང། རེག་བྱ་དང། ཆོས་ལ་གནས་ཏེ་སྦྱིན་པ་སྦྱིན་པར་མི་བྱའོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། སྲིད་པ་གསུམ་ནི་བརྟགས་པ་ཙམ། །ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་དངོས་པོ་མེད། །བརྟགས་པ་དངོས་པོའི་རང་བཞིན་དུ། །ངན་རྟོག་རྣམས་ནི་རྟོག་པར་བྱེད། །བློ་ཡིས་རྣམ་པར་བརྟག་བྱས་ན། །ངོ་བོ་ཉིད་ནི་གཟུང་དུ་མེད། །དེ་ཕྱིར་དེ་དག་བརྗོད་མེད་དང། །ངོ་བོ་ཉིད་ནི་མེད་པར་བསྟན། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །  
yathā ca parapakṣadūṣaṇe vihi ’toyaṃ vidhiḥ, evaṃ vyākhyānakāle ’pīty āha-
vyākhyāne ya upālambhaṃ kṛte śūnyatayā vadet |
sarvaṃ tasyānupālabdhaṃ samaṃ sādhyena jāyate || 9 ||
 vyākhyānakāle ’pi yaḥ śiṣyadeśīyaścodyamupālambhaṃ kuryāt, tasyāpi taccodyamupālambhākhyaṃ pūrvavatsādhyasamaṃ veditavyam | yathoktam-
bhāvasyaikasya yo draṣṭā draṣṭā sarvasya sa smṛtaḥ | ekasya śūnyatā yaiva saiva sarvasya śūnyatā || iti |
āryagaganagañjasamādhisūtre ’pi-
ekena dharmeṇa tu sarvadharmān anugacchate māyamarīcisādṛśān |
agrāhyatucchānalikānaśāśvatān so bodhimaṇḍaṃ nacireṇa gacchati || iti ||
samādhirājasūtre ’pi-
yatha ñāta tayātmasaṃjña tathaiva sarvatra peṣitā buddhiḥ |
sarve ca tatsvabhāvā dharma viśuddhā gaganakalpāḥ ||
ekena sarvaṃ jānāti sarvamekena paśyati | kiyadbahu pi bhāvetvā na tasyotpadyate madaḥ || iti | 
skandhaparīkṣā nāma caturthaṃ prakaraṇaṃ || 
 
phung po brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa bzhi (2)pa’o || || 
 
 
ཕུང་པོ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བཞི་པའོ།། །།  
 
ཕུང་པོ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བཞི་པའོ།། །།  
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་ལས་ཕུང་པོ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བཞི་པའོ།། །།  
ity ācāryacandrakīrtipādoparacittāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau skandhaparīkṣā nāma caturtha prakaraṇam || 
  nākāśaṃ vidyate kiṃcit pūrvam ākāśalakṣaṇāt |
alakṣaṇaṃ prasajyeta syāt pūrvaṃ yadi lakṣaṇāt || 1 || 
中論觀六種品第五(八偈)  空相未有時 則無虛空法
若先有虛空 即為是無相 
  nam mkha’i mtshan nyid snga rol na | | nam mkha’ cung zad yod ma yin | |
gal te mtshan las snga gyur na | | mtshan nyid med par thal bar ’gyur | | 
[Chapter] 5: An Analysis of the “Irreductible Elements” (dhātus) (the elements)  1. Space does not exist at all before the defining characteristic of space (ākāśalakṣaṇa).
If it would exist before the defining characteristic, then one must falsely conclude that there would be something without a defining characteristic. 
Investigation of the Elements  Not the slightest bit of space exists prior to the characteristics of space. If [space] existed prior to its characteristics, it would follow that it would be without characteristics. 
  བམ་པོ་གཉིས་པ། འདིར་སྨྲས་པ། ཁམས་རྣམས་ནི་ཡོད་དེ། མཚན་ཉིད་རྣམ་པར་གཞག་པ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་སྔ་རོལ་ན། །ནམ་མཁའ་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །འདི་ན་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་ནམ་མཁའ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་ཡོད་པ་(40B)མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་གལ་ཏེ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་སྔོན་ཅིར་འགྱུར་སྙམ་དུ་སེམས་ན་དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་མཚན་ལས་སྔར་གྱུར་ན། །མཚན་ཉིད་མེད་པར་ཐལ་པར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་ནམ་མཁའ་ཡོད་པར་གྱུར་ན། ནམ་མཁའ་མཚན་་ཉིད་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་མཚན་ཉིད་མེད་ཀྱང་ནམ་མཁའ་ནི་ཡོད་པར་སེམས་ན།  
(5) ◎ 中論觀六種品第五 八偈  (6)問曰。六種各有定相。有定相故則有六種。(7)答曰(8)空相未有時 則無虚空法(9)若先有虚空 即爲是無相(10)若未有虚空相。先有虚空法者。虚空則無(11)相。何以故無色處名虚空相。色是作法無(12)常。若色未生。未生則無滅。爾時無虚空相。(13)因色故有無色處。無色處名虚空相。問曰。(14)若無相有虚空。有何咎。 
  འདིར་སྨྲས་པ། འདི་་ལ་སོགས་པ་ཁམས་དྲུག་པོ་དག་ཀྱང་བསྟན། དེ་དག་གི་སོ་སོའི་མཚན་ཉིད་ཀྱང་བསྟན་ཏོ། །དེ་ལ་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ནི་མི་སྒྲིབ་པའོ། །ཞེས་བསྟན་ཏེ། དངོས་པོ་མེད་ན་ནི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པར་མི་རིགས་པས་དེ་ལྟ་བས་ན་མཚན་ཉིད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ནམ་་མཁའ་ཡོད་དོ། །ཇི་ལྟར་ནམ་མཁའ་ཡོད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཁམས་ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ནི་མི་འཐད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་སྔ་རོལ་ན། །ནམ་མཁའ་་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །གལ་ཏེ་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་ནམ་མཁའ་ཞེས་བྱ་བ་ཅུང་ཟད་ཅིག་ཡོད་ན་ནི་དེ་ལ་ནམ་མཁའ་འདིའི་མཚན་ཉིད་ནི་འདི་ཡིན་ནོ་ཞེས་མཚན་ཉིད་བསྟན་པ་ཡང་རིགས་པ་ཞིག་ན་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་ནམ་མཁའ་མེད་དོ། །ནམ་མཁའ་་མེད་ན་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ཅེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་འཐད་པར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་ནམ་མཁའ་ཡོད་དོ་ཞེས་དེ་ལྟར་རྟོག་ན། དེ་ལྟ་ན། གལ་ཏེ་མཚན་ལས་སྔ་གྱུར་ན། མཚན་ཉིད་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར།  
  ད་ནི་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དགག་པས་ཁམས་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པའི་དོན་གྱི་དབང་གིས་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལྔ་པ་བརྩམ་མོ། །རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བསྟན་མ་ཐག་ཏུ། །གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡང་མི་སྣང་ངོ། །ཞེས་བཤད་པའི་ཕྱིར་རེ་ཞིག་རང་གི་སྡེ་བ་དག་ན་རེ། འདི་ལ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་ཁམས་དྲུག་པོ་འདི་དག་ནི་སྐྱེས་བུའོ་ཞེས་གསུངས་པས་ཁམས་དྲུག་པོ། །ས་དང། ཆུ་དང། མེ་དང། རླུང་དང། ནམ་མཁའ་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཞེས་བྱ་བ་དག་གི་མཚན་ཉིད་སླ་བ་དང། གཤེར་བ་དང། ཚ་བ་དང་གཡོ་བ་དང། སྐབས་འབྱེད་པ་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པར་བྱེད་པ་(89B)ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་ལ་སོགས་པ་ལྟ་བུ་མེད་པ་དག་ནི་སྐྱེས་བུའི་རྒྱུ་ཉིད་དུ་མ་བསྟན་པས་དེའི་ཕྱིར། སློབ་དཔོན་གྱིས་ས་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མེད་དོ་ཞེས་དམ་བཅའ་བ་བྱས་པ་དེ་ནི་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་ཐ་སྙད་དུ་ཁམས་དྲུག་པོ་དག་སྐྱེས་བུའོ་ཞེས་བསྟན་པར་ཁས་བླངས་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན། དོན་དམ་པར་བསྟན་པར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཉེས་པ་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་དེ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། མ་གྲུབ་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དོན་དམ་པར་ས་ལ་སོགས་པ་ཁམས་རྣམས་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ་དེ་དག་གི་མཚན་ཉིད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གང་དོན་དམ་པར་མེད་དོ་ཞེས་གསུངས་པ་དེ་ལ་ནི་མཚན་ཉིད་མེད་དེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ། །ས་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ནི་སྲ་བ་ཉིད་ལ་སོགས་པའི་མཚན་ཉིད་དག་ཡོད་པས་དེ་ལྟར་དེ་དག་གི་མཚན་ཉིད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ས་ལ་སོགས་པ་ཁམས་རྣམས་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་ནམ་མཁའི་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བསྟན་སླ་བའི་ཕྱིར་དང། དེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་བསྟན་པས་ཁམས་ལྷག་མ་རྣམས་དགག་པ་ཡང་སླ་བའི་ཕྱིར། སློབ་དཔོན་གྱིས་ནམ་མཁའི་ཁམས་ཁོ་ནའི་དབང་དུ་མཛད་དེ་བཤད་པ། ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་སྔ་རོལ་ན། །ནམ་མཁའ་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །དབྱེར་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །འདི་ལ་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དག་ནམ་མཁའ་ནི་མི་སྒྲིབ་པ་ཁོ་ནར་སྟོན་པས་མི་སྒྲིབ་པ་ཉིད་ནམ་མཁའ་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྒྲུབ་པས་མི་སྒྲིབ་པ་ཡོད་པ་ཉིད་ཀྱིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་སྒྲུབ་པ་མི་འགྲུབ་སྟེ། དཔེར་ན་སྒྲ་མི་རྟག་སྟེ། མི་རྟག་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་བཞིན་དུ་འདིར་ཡང་ནམ་མཁའ་ཡོད་དེ། ནམ་མཁའ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་སྨྲས་པར་འགྱུར་རོ། །ཡང་ན་གང་དག་དབུ་མའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ཚུལ་ལ་སྡང་བ་དག་འདི་སྐད་ཅེས་གང་དག་གི་ཕྱིར། རིམ་མ་མ་ཅིག་ཅར་དེ་མི་འཐད་པར་འགྱུར་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང། མཚན་ཉིད་དག་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་ཁས་མི་ལེན་ཏེ། སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོའི་མཚན་རྣམས་ལས་སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོ་གཞན་ཡིན་པར་མི་རིགས་པ་བཞིན་ནོ། །འདི་ལ་དེ་མཚོན་པར་བྱ་བ་ཡིན་པས་མཚན་ཉིད་དེ། ལས་ལ་བྱ་བའི་རྐྱེན་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་རོ་(90A)ཞེས་སྨྲའོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་དག་གི་དེ་ལྟར་ཁས་བླངས་པ་ཉིད་ལ་ཡང། ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་སྔ་རོལ་ན། །ནམ་མཁའ་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །ནམ་མཁའ་ཉིད་མཚན་ཉིད་ཡིན་ན་དེ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཉེ་བར་སྦྱོར་བར་བྱེད་པ་ནི་གཏན་ཚིགས་སུ་མི་རུང་སྟེ། དོན་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེས་ན་གང་གིས་ཅི་ཞིག་སྒྲུབ་པར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་ཡང་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པའི་ནམ་མཁའ་ནི་མི་སྒྲིབ་པ་ཉིད་ཡིན་པར་གྲགས་སོ་ཞེ་ན། དེ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་མི་འདོད་དོ། །དོན་དམ་པར་ནི་མ་གྲགས་པས་དེ་ལྟར་བསྟན་པ་ལ་རབ་ཏུ་འབད་པར་བྱའོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་ཡང་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་སྐྱོན་དང་དཔེའི་སྐྱོན་ཡོད་དེ། དམ་བཅས་པ་ཙམ་ལ་གནས་པར་ཟད་དོ། །ཡང་ན་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དང། བྱེ་བྲག་པ་དག་ནམ་མཁའ་ནི་རྫས་སུ་ཡོད་པ་དང། འདུས་མ་བྱས་སོ་ཞེས་ཟེར་བས་དེ་དག་གི་ཕྱིར་བཤད་པ། ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་སྔ་རོལ་ན། །ནམ་མཁའ་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །རྫས་སུ་གྱུར་པའོ་ཞེས་དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་བཞག་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་སྐྱེ་བ་མེད་པར་ཕྱོགས་གཉི་ག་ལ་གྲགས་པ་ནི་ཆོས་ཡིན་ནོ། །དཔེ་ནི་དེའི་དབང་གིས་ཏེ། རི་བོང་གི་རྭ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡིན་ནོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི། དོན་དམ་པར་ནམ་མཁའ་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རི་བོང་གི་རྭ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་རྒྱུ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། འབྲས་བུ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། ཡོད་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་གཏན་ཚིགས་དག་ཀྱང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །གང་དག་ནམ་མཁའ་ནི་སྒྲའི་མཚན་ཉིད་དོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་ལ་ཡང། སྒྲ་ཉིད་ནམ་མཁའ་ཡིན་པས་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་སྐྱོན་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །འདིར་ཁ་ཅིག་ན་རེ་གལ་ཏེ་དོན་འདི་བསྟན་བཅོས་བྱེད་པའི་བསམ་པ་ཡིན་པར་གྱུར་ན་དེ་ལྟ་ན་བསྟན་བཅོས་བྱེད་པས་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ལས་གཞན་དུ་གྱུར་པའི་ནམ་མཁའ་ཅུང་ཟད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཞེས་སྨྲས་པ་ཁོ་ནར་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །སྔ་ཕྱི་མི་སྲིད་པར་བསྟན་པ་ཁོ་ནས་གཞན་ཉིད་དགག་པ་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་མི་གནོད་དོ། །བྱེ་བྲག་པ་དག་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང། མཚན་ཉིད་དག་གཞན་ཉིད་དུ་དམ་བཅའ་བས་དེ་དག་གི་གཞན་ཉིད་ཡིན་ན་ལན་འགའ་སྔ་ཕྱིར་ཡང་འགྱུར་ཏེ། གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་(90B) སྣམ་བུ་དག་བཞིན་པས་དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་མཚན་ལས་སྔ་གྱུར་ན། །མཚན་ཉིད་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར། །མཚན་ཉིད་མེད་པ་ནི་མཚན་ཉིད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་སྟེ། དེ་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཉིད་དུ་མ་གྱུར་པར་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །གལ་ཏེ་མཚན་ལས་སྔ་གྱུར་ན། །ཞེས་བྱ་བ་འདིས་དེའི་ཆོས་དུས་ཐ་དད་པ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་ནམ་མཁའ་ནི་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་བས་དུས་སྔ་ན་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན། མཚན་ཉིད་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་མཚན་ཉིད་ལ་མེད་པ་ནི་མཚན་ཉིད་མེད་པ་སྟེ། དེ་ལ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཉིད་མེད་པར་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །གལ་ཏེ་མཚན་ལས་སྔ་གྱུར་ན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་ནམ་མཁའ་ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ཏེ། འདིས་ནི་དེའི་ཆོས་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ལས་མཚན་ཉིད་གཞན་པ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་སྨྲ་བར་བྱེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ནམ་མཁའ་མཚོན་མི་ནུས་ཏེ། གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །ཕ་རོལ་པོའི་ནི་རང་གི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་གནོད་དོ། །མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང། མཚན་ཉིད་དག་ལ་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་མི་འདོད་པས༑ གཞན་ཉིད་དུ་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཡང་སྤང་བར་བྱ་བ་ཡིན་ནོ། །  
(5)dhātuparīkṣā pañcamaṃ prakaraṇam ||  atrāha- dhātavaḥ santi pratiṣedhābhāvāt | uktaṃ ca bhagavatā- ṣaḍdhāturayaṃ mahārāja puruṣapudgala ity ādi | tataś ca pravacanapāṭhād dhātuvatskandhāyatanānyeva santīti | ucyate | syuḥ skandhāyatanāni yadi dhātava eva syuḥ | katham ity āha-
nākāśaṃ vidyate kiṃcit pūrvam ākāśalakṣaṇāt |
alakṣaṇaṃ prasajyeta syāt pūrvaṃ yadi lakṣaṇāt || 1 ||
 tatra ṣaḍ dhātava uktāḥ pṛthivyaptejovāyvākāśavijñānākhyāḥ | tatrākāśam adhikṛtyocyate dūṣaṇaṃ svarūpanirūpaṇāt | ihākāśasyānāvaraṇaṃ lakṣaṇam ucyate | yad yasmāt pūrvam ākāśam anāvaraṇa lakṣaṇāl lakṣyaṃ syāt, tatra lakṣaṇapravartanādanāvaraṇalakṣaṇāt pūrvaṃ nākāśaṃ lakṣyarūpam iti | yadā caivam-
nākāśaṃ vidyate kiṃcit pūrvam ākāśalakṣaṇāt |
alakṣaṇaṃ prasajyeta syāt pūrvaṃ yadi lakṣaṇāt || 
alakṣaṇo na kaścic ca bhāvaḥ saṃvidyate kvacit |
asaty alakṣaṇe bhāve kramatāṃ kuha lakṣaṇam || 2 || 
是無相之法 一切處無有
於無相法中 相則無所相 
mtshan nyid med pa’i dngos po ni | | ’ga’ yang gang na’ang yod ma yin | |
mtshan nyid med pa’i dngos med na | | mtshan (3)nyid gang du ’jug par ’gyur | | 
2. In no case has anything existed without a defining characteristic.
If an entity without a defining characteristic does not exist, to what does the defining characteristic apply? 
A thing without characteristics does not exist anywhere at all. If a thing without characteristics does not exist, to what do characteristics extend? 
འདིར་བཤད་པ། མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་ནི། །འགའ་ཡང་གང་ནའང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་་པོ་ནི་འགའ་ཡང་གང་ན་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་མེད་ན། །མཚན་ཉིད་གང་དུ་འཇུག་པར་འགྱུར། །མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་མེད་ན་མཚན་ཉིད་དེ་གང་དུ་འཇུག་པར་འགྱུར་ཏེ། བྱེ་མ་ལ་འབྲུ་མར་བཞིན་ནོ། །  
答曰(15)是無相之法 一切處無有(16)於無相法中 相則無所相(17)若於常無常法中。求無相法不可得。如論(18)者言。是有是無云何知各有相。故生住滅是(19)有爲相。無生住滅是無爲相。虚空若無相。(20)則無虚空。若謂先無相後相來相者。是亦(21)不然。若先無相。則無法可相。 
འདིར་སྨྲས་པ། (180B)མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཡོད་དོ། །ཞེས་བཤད་པ། མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་ནི། །འགའ་ཡང་གང་ན་ཡོད་མ་ཡིན། །ཡང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ཉིད་ཅེས་བྱ་བའི་དོན་ཏེ། མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་ནི་འགའ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དེ། གཞུང་ལུགས་གང་དུ་ཡང་་མ་བསྟན་ཏོ། །འོ་ན་དེ། མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་མེད་ན། །མཚན་ཉིད་གང་དུ་འཇུག་པར་འགྱུར། །དེ་བསྟན་པར་རིགས་སོ། །  
ཅི་སྟེ་ཡང་དབྱུག་པས་མ་བཟློག་པའི་ཕྱིར། ཀུན་རྫོབ་པའི་གཏན་ཚིགས་བརྗོད་ན། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཡང་དོན་འགལ་བ་ཉིད་བཟློག་དཀའ་བས། དེའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་དོན་གཞན་དང། དོན་གཞན་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར། ནམ་མཁའ་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བར་གྱུར་ཏོ་ཞེ་ན། དེ་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་ཉིད་ཡིན་པར་ཡང་ཤེས་པར་མི་ནུས་ཏེ། འདི་ལྟར། མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་ནི། །འགའ་ཡང་གང་ནའང་ཡོད་མ་ཡིན། །དོན་དམ་པ་པའི་དངོས་པོ་གཞན་གྱི་ཕྱོགས་དང་བདག་ཅག་གི་ཕྱོགས་གང་ན་ཡང་འགྲུབ་པ་མེད་དོ། །གང་དག་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ནམ་མཁའ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་ན། དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་པར་ངེས་པར་བཟུང་སྟེ། མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་མེད་ན། །མཚན་ཉིད་གང་དུ་འཇུག་པར་འགྱུར། །གཞི་(91A)མེད་པའི་ཕྱིར་གཞི་ཇི་བཞིན་དུ་གཏན་ཚིགས་མི་འགྲུབ་སྟེ་ཡུལ་མེད་པ་ལ་གཏན་ཚིགས་འཇུག་པ་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ། །ཡང་ན་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་ནི། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང། མཚན་ཉིད་དག་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡིན་ན་དེ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་མཚོན་པར་བྱར་མི་རུང་སྟེ། དེ་ལས་གཞན་པའི་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར། ནམ་མཁའ་ལ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མེད་དོ། །གཞི་གཞན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་མཚན་ཉིད་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞིའི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་བཞིན་ནོ། །མཚན་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར། དེས་ཀྱང་ནམ་མཁའ་ལ་མཚན་ཉིད་མེད་དེ། མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་ནམ་མཁའ་ཞེས་བྱ་བ་མེད་ན་མཚན་ཉིད་གང་དུ་འཇུག་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་འཇུག་པ་མི་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །  
tathā hi alakṣaṇaṃ pravartatām | tadabhāve khapuṣpavan nāsty ākāśam ity āha-
alakṣaṇo na kaścic ca bhāvaḥ saṃvidyate kvacit |
 iti | atrāha- lakṣaṇapravṛttir lakṣye bhavet, tatsadbhāvāl lakṣyam apyastīti | etad api nāsti | yasmāt-
asaty alakṣaṇe bhāve kramatāṃ kuha lakṣaṇam || 2 ||
 lakṣaṇāt pūrvam alakṣaṇo bhāvo nāstīty uktam | tataś ca asati asaṃvidyamāne alakṣaṇe lakṣaṇarahite bhāve kuha idānīṃ lakṣaṇaṃ pravartatām iti nāsti lakṣaṇapravṛttiḥ || 2 || 
nālakṣaṇe lakṣaṇasya pravṛttir na salakṣaṇe |
salakṣaṇālakṣaṇābhyāṃ nāpy anyatra pravartate || 3 || 
有相無相中 相則無所住
離有相無相 餘處亦不住 
mtshan nyid med la mtshan nyid ni | | mi ’jug mtshan nyid bcas la min | |
mtshan bcas mtshan nyid med pa las | | gzhan la’ang ’jug par mi ’gyur ro | | 
3. There is no functioning of a defining characteristic in a case where there is [already] a defining characteristic or where there is not a defining characteristic.
And it can function in nothing except where there is a defining characteristic or where there is not a defining characteristic. 
Characteristics do not extend to that which has no characteristics; nor to what possesses characteristics. They also cannot extend to something other than what either possesses or does not have characteristics. 
ཡང་གཞན་ཡང་། གཉི་ག་ལྟར་ཡང་མཚན་་ཉིད་མི་འཇུག་སྟེ། ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། བཤད་པ། མཚན་ཉིད་མེད་ལ་མཚན་ཉིད་ནི། །མི་འཇུག་མཚན་ཉིད་བཅས་ལ་མིན། །མཚན་བཅས་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ལས། །གཞན་ལའང་འཇུག་པར་མི་འགྱུར་རོ། །རེ་ཞིག་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དོན་ལ་ནི་མཚན་ཉིད་མི་འཇུག་སྟེ། ཅིའི་ ་་ཞེ་ན།་གལ་ཏེ་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་ཡིན་ན་དེ་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་བྱ་ཅི་དགོས། གལ་ཏེ་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་འགྱུར་ན་ནི། མཚན་ཉིད་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། མཚན་ཉིད་གང་གིས་མཚོན་པར་གྱུར་པ་དང་། དེ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་་འཇུག་པར་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པའོ། །མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དོན་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་མི་འཇུག་སྟེ། དོན་གང་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་འགྱུར་བ་དེ་གང་ཡིན། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ན་གླང་པོ་ཆེའི་མཚན་ཉིད་ནི་མཆེ་བ་ཅན་ཉིད་དང་། སྣ་གཅིག་འཕྱང་བ་ཉིད་དང་། མ་མཆུ་ཉ་ཕྱིས་ཀྱི་་རྣམ་པ་འདྲ་བ་ཉིད་དང་། མགོ་བོ་གླད་པ་གསུམ་གྱིས་བརྒྱན་པ་ཉིད་དང་། རྣ་བ་ཞིབ་མ་འདྲ་བ་ཉིད་དང་། བཤུལ་གཞུ་ལྟར་སྒུར་བ་ཉིད་དང་། གསུས་པ་འཕྱང་བ་ཉིད་དང་། ལྟོ་བ་ཆེ་བ་ཉིད་དང་། མཇུག་མ་འཕོངས་དོ་ལ་འདུག་པ་ཉིད་དང་། རྐང་ལག་སྦོམ་ཞིང་ཟླུམ་པ་བཞི་དང་(41A)ལྡན་པ་ཉིད་དག་ཡིན་ན། དེ་དག་མ་གཏོགས་པར་གང་ལ་གླང་པོ་ཆེའི་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་འགྱུར་བའི་གླང་པོ་ཆེ་དེ་དག་གང་ཡིན། དེ་བཞིན་དུ་རྟའི་མཚན་ཉིད་ཀྱང་། གདོང་རིང་བ་ཉིད་དང་། རྣ་བ་སྦུབས་ཅན་མཐོ་བ་ཉིད་དང་། རྡོག་མ་ཅན་ཉིད་དང་། རྐང་ལག་་རྨིག་པ་གཅིག་པ་བཞི་དང་ལྡན་པ་ཉིད་དང་། རྔམ་དྲུང་ནས་སྐྱེ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་དག་ཡིན་ན། དེ་དག་མ་གཏོགས་པར་གང་ལ་རྟའི་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་འགྱུར་པའི་རྟ་དེ་དག་གང་ཡིན་ཏེ། མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་མི་འཇུག་ལ། མཚན་ཉིད་མེད་པ་ལ་ཡང་་མཚན་ཉིད་མི་འཇུག་ན། མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་དང་། མཚན་ཉིད་མེད་པ་ལས་གཞན་པ་གང་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་འགྱུར་བ་རྣམ་པ་གསུམ་པ་ནི་མེད་དོ། །  
何以故(22)有相無相中 相則無所住(23)離有相無相 餘處亦不住(24)如有峯有角尾端有毛頸下垂&T058269;。是名(25)牛相。若離是相則無牛。若無牛是諸相無(26)所住。是故説於無相法中相則無所相。有(27)相中相亦不住。先有相故。如水相中火相(28)不住。先有自相故。復次若無相中相住者。(29)則爲無因。無因名爲無法。而有相･相･可相。(7c1)常相因待故。離有相無相法。更無第三處(2)可相。是故偈中説離有相無相餘處亦不(3)住。 
འདི་ལྟར། མཚན་ཉིད་མེད་ལ་མཚན་ཉིད་ནི། །མི་འཇུག་དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་འགའ་ཡང་ཡོད་པ་མ་་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་མེད་ན་དེ་གཞི་མེད་པ་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་མི་འཐད་དོ། །འོ་ན་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་འགྱུར་རོ་སྙམ་ན། བཤད་པ། ་མཚན་ཉིད་བཅས་ལ་མིན། མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དངོས་་པོ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་མི་འཐད་དེ། དགོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དངོས་པོ་རང་གི་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པར་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། དེ་ལྟ་ན་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ནམ་ཡང་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་མ་ཡིན་་པར་མི་འགྱུར་ཞིང་། རྟག་ཏུ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། །དེ་ལྟ་བས་ན་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་དང་མཚན་ཉིད་མེད་པ་དག་ལས་་གཞན་པ་ལ་འཇུག་པར་སེམས་ན། བཤད་པ། མཚན་བཅས་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ལས། །གཞན་ལའང་འཇུག་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། གལ་ཏེ་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་ན་ནི་མཚན་ཉིད་མེད་པ་མ་ཡིན་ལ།  
གཞན་ཡང་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ལ་འཇུག་པ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་དེའི་དོན་ནི་འདི་ལ་མཚན་ཉིད་འདི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞིའི་ཆོས་ཡོད་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་མེད་ན་མི་འབྱུང་བ་དེས་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཤེས་པར་འགྱུར་བ་ཡིན་ན། གང་གི་ཚེ་ཁོ་བོ་ཅག་གི་ཕྱོགས་ལ། མཚན་ཉིད་མེད་ལ་མཚན་ཉིད་ནི། །མི་འཇུག་མཚན་ཉིད་བཅས་ལ་མིན། །དེའི་ཚེ་མེད་པ་ལ་ནི་མཚན་ཉིད་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་ཡང་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་རྣམ་པ་དང། མཚན་ཉིད་མི་འདྲ་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར། མཚན་བཅས་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ལས། །གཞན་ལའང་འཇུག་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དོན་དམ་པར་དངོས་པོ་འགལ་བ་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཁྱོད་ཀྱི་འདོད་པའི་དོན་མ་གྲུབ་བོ། །ཡང་ན་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་མཚན་ཉིད་དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་མི་འཇུག་པ་དེ་ནི་གྲགས་པ་ཡིན་ནོ༑ །ད་ནི་མཚན་ཉིད་བཅས་ལ་མིན། །ཞེས་བྱ་བ་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་ལ་མཚན་ཉིད་མི་འཇུག་གོ་ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་དེ་ནི་དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་བཞག་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཆོས་ནི་མཚན་ཉིད་གང་གིས་མཚོན་ན་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་ཞེས་བྱ་བའི་མཚན་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དཔེ་ནི་དེའི་དབང་གིས། དེ་(91B)འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་མི་སྒྲིབ་པ་ནི་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། མཚན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྲ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་བཞིན་ནོ། །རྣམ་པ་གཉིས་སུ་སྨྲ་བ་དག་རྣམ་གྲངས་ལས་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་དང། མཚན་ཉིད་མེད་པ་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་དགག་པའི་ཕྱིར་ཡང་བཤད་པ། མཚན་བཅས་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ལས། །གཞན་ལའང་འཇུག་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གཉི་གའི་བདག་ཉིད་ཀྱི་དངོས་པོ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་དང། ལྟོས་པའི་ངེས་པ་ཡང་མེ་དང་བུད་ཤིང་རྟག་པའི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལས་འོག་ནས་འགོག་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང། ཕྱོགས་གཉི་གར་བསྟན་པའི་སྐྱོན་ཉིས་འགྱུར་དུ་འབྱུང་བའི་ཕྱིར། དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་དག་ནི། མཚན་ཉིད་མེད་ལ་མཚན་ཉིད་ནི། །མི་འཇུག་ཅེས་བྱ་བ་འདི་ལ། དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་འགའ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་མེད་ན་གཞི་མེད་པ་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་མི་འཐད་དོ། །མཚན་ཉིད་བཅས་ལ་མིན་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མི་འཐད་དེ། དགོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མཚན་ཉིད་ཡོད་ན་དེ་དང་ལྡན་པ་ལ་མེད་པ་ཉིད་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་བཞིན་དུ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་གྲུབ་པ་ལ་ཡང་ཕ་རོལ་པོ་དྲན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ལ་མཚན་ཉིད་དུ་འཇུག་པ་འགལ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དེས་མི་ནུས་སོ། །  
api ca | idaṃ lakṣaṇaṃ pravartamānaṃ salakṣaṇe vā pravarteta alakṣaṇe vā? ubhayathā ca nopapadyata ity āha-
nālakṣaṇe lakṣaṇasya pravṛttirna salakṣaṇe |
salakṣaṇālakṣaṇābhyāṃ nāpyanyatra pravartate || 3 ||
 tatra alakṣaṇe kharaviṣāṇavan na lakṣaṇapravṛttiḥ | salakṣaṇe ’pi bhāve na lakṣaṇapravṛttirūpapadyate prayojanābhāvāt | kiṃ hi lakṣaṇavataḥ prasiddhasya bhāvasya punarlakṣaṇakṛtyaṃ syāt? ityanavasthā atiprasaṅgaścaivaṃ syāt | na hyasau kadācin na salakṣaṇaḥ syād iti sadaiva lakṣaṇapravṛttiḥ prasajyeta | na caitadiṣṭam | tasmātsalakṣaṇe ’pi bhāve na lakṣaṇapravṛttiparupadyate prayojanābhāvāt | tatraivaṃ syāt- salakṣaṇālakṣaṇābhyāmanyatra pravartiṣyata iti | ucyate-
salakṣaṇālakṣaṇābhyāṃ nāpyanyatra pravartate |
kiṃ kāraṇam? asadbhāvāt | yadi salakṣaṇo nālakṣaṇaḥ, athālakṣaṇo na salakṣaṇaḥ | ataḥ salakṣaṇaś ca alakṣaṇaśceti vipratiṣiddham etat | na ca vipratiṣiddhaṃ saṃbhavati | tasmād asaṃbhavādeva salakṣaṇe cālakṣaṇe ca lakṣaṇapravṛttirnopapadyate iti || 3 || 
lakṣaṇāsaṃpravṛttau ca na lakṣyam upapadyate |
lakṣyasyānupapattau ca lakṣaṇasyāpy asaṃbhavaḥ || 4 || 
相法無有故 可相法亦無
可相法無故 相法亦復無 
mtshan nyid ’jug pa ma yin na | | mtshan gzhi ’thad par mi ’gyur ro | |
mtshan gzhi (4)’thad pa ma yin na | | mtshan nyid kyang ni yod ma yin | | 
4. When there is no related function (saṃpravṛtti) (i.e. defining process), it is not possible to have “that to which a defining characteristic applies.”
And if “that to which a defining characteristic applies” is not possible, then a defining characteristic cannot come into existence. 
If characteristics do not extend [to something], something characterized would be impossible. If something characterized is impossible, characteristics too would not exist. 
དེ་ལྟར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན་གཉི་ག་ལྟར་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མ་ཡིན་པས། མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མ་ཡིན་ན། ། མཚན་གཞི་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མཚན་གཞི་འཐད་པ་མ་ཡིན་ན། །མཚན་ཉིད་ཀྱང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །གང་གི་ཕྱིར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། གཉི་ག་ལྟར་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མ་ཡིན་པས། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་འཐད་པ་་མ་ཡིན་ན། མཚན་ཉིད་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
復次(4)相法無有故 可相法亦無(5)可相法無故 相法亦復無(6)相無所住故。則無可相法。可相法無故。相(7)法亦無。何以故。因相有可相。因可相有(8)相。 
ཅི་སྟེ་མཚན་ཉིད་མེད་་ན་ནི་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་མ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་དང་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་དགག་པར་མི་མཐུན་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་མི་སྲིད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་དང་མཚན་ཉིད་མེད་པ་གཞན་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་(181A)པར་མི་འཐད་དོ། །མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མ་ཡིན་ན། །མཚན་གཞི་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མ་ཡིན་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་ཁྱོད་ཀྱིས་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པ་ལས་ཁམས་རབ་ཏུ་འགྲུབ་་པར་བསྟན་ན་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པ་དེ་ཡང་མཚན་ཉིད་མི་འཇུག་པའི་ཕྱིར་མི་འཐད་དོ། །དེ་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་གང་གིས་འགྲུབ་པར་འཐད། སྨྲས་པ། དེ་རེ་ཞིག་མཚན་ཉིད་ནི་ཡོད་དེ། མཚན་ཉིད་ཡོད་པས་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་་འགྱུར་རོ། །བཤད་པ། མཚན་གཞི་འཐད་པ་མ་ཡིན་ན། །མཚན་ཉིད་ཀྱང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །འདི་ལ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ལ་བརྟེན་ནས་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དེ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མེད་ན་གཞི་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཇི་ལྟར་་འཐད། དེ་ལྟ་བས་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །  
ཅི་སྟེ་མཚན་ཉིད་མེད་་ན་ནི་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་མ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་དང་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་དགག་པར་མི་མཐུན་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་མི་སྲིད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་དང་མཚན་ཉིད་མེད་པ་གཞན་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་(181A)པར་མི་འཐད་དོ། །མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མ་ཡིན་ན། །མཚན་གཞི་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མ་ཡིན་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་ཁྱོད་ཀྱིས་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པ་ལས་ཁམས་རབ་ཏུ་འགྲུབ་་པར་བསྟན་ན་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པ་དེ་ཡང་མཚན་ཉིད་མི་འཇུག་པའི་ཕྱིར་མི་འཐད་དོ། །དེ་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་གང་གིས་འགྲུབ་པར་འཐད། སྨྲས་པ། དེ་རེ་ཞིག་མཚན་ཉིད་ནི་ཡོད་དེ། མཚན་ཉིད་ཡོད་པས་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་་འགྱུར་རོ། །བཤད་པ། མཚན་གཞི་འཐད་པ་མ་ཡིན་ན། །མཚན་ཉིད་ཀྱང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །འདི་ལ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ལ་བརྟེན་ནས་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དེ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མེད་ན་གཞི་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཇི་ལྟར་་འཐད། དེ་ལྟ་བས་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །  
athāpi syāt- yady api na lakṣaṇapravṛttiḥ, tathāpi lakṣyamastīti etad api nāsti | yasmāt-
lakṣaṇāsaṃpravṛttau ca na lakṣyamupapadyate |
 yadā lakṣaṇapravṛttireva nāsti tadā kathaṃ lakṣyaṃ syāt? naiva saṃbhavatītyabhiprāyaḥ |
atrāha- lakṣaṇapravṛttistvayā niṣiddhā na tu lakṣaṇam, tataś ca vidyate lakṣyam, lakṣaṇa sadbhāvāt | ucyate-
lakṣyasyānupapattau ca lakṣaṇasyāpyasaṃbhavaḥ || 4 ||
 lakṣaṇāsaṃpravṛttau ca na lakṣyamupapadyate iti pratipāditam | tadā
lakṣyasyānupapattau ca lakṣaṇasyāpyasaṃbhavaḥ |
nirāśrayatvāt || 4 || 
tasmān na vidyate lakṣyaṃ lakṣaṇaṃ naiva vidyate |
lakṣyalakṣaṇanirmukto naiva bhāvo ’pi vidyate || 5 || 
是故今無相 亦無有可相
離相可相已 更亦無有物 
de phyir mtshan gzhi yod min te | | mtshan nyid yod pa nyid ma yin | |
mtshan gzhi mtshan nyid ma gtogs pa’i | | dngos po yang ni yod ma yin | | 
5. Therefore, “that to which a defining characteristic applies” does not exist (i.e independently); and certainly a defining characteristic itself does not exist (i.e independently).
Now, something does not exist without “that to which a defining characteristic applies” and the defining characteristic. 
Therefore, something characterized does not exist and characteristics do not exist. There also does not exist a thing which is apart from being something characterized or a characteristic. 
དེ་ཕྱིར་མཚན་གཞི་ཡོད་མིན་ཏེ། །མཚན་ཉིད་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན། །མཚན་གཞི་མཚན་ཉིད་མ་གཏོགས་པའི། །དངོས་པོ་ཡང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །དེ་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མཇུག་བསྡུ་བའོ། །གང་གི་ཕྱིར་རིགས་པ་མངོན་དུ་བཏང་་སྟེ་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་འཐད་པ་མ་ཡིན་ན། མཚན་ཉིད་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །དེ་གཉིས་མ་གཏོགས་པའི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བུམ་པ་ངོ་བོ་ཉིད་ལས་གཞན་བཞིན་ནོ།།  
共相因待故(9)是故今無相 亦無有可相(10)離相可相已 更亦無有物(11)於因縁中。本末推求。相可相決定不可得。是(12)二不可得故。一切法皆無。一切法皆攝在相(13)可相二法中。或相爲可相。或可相爲相。如(14)火以煙爲相。煙亦復以火爲相。問曰。若(15)無有有。應當有無。 
དེ་ཕྱིར་མཚན་གཞི་ཡོད་མིན་ཏེ། །མཚན་ཉིད་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན། །དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བརྟགས་ན་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གང་གི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་གང་ཞིག་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱང་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །སྨྲས་པ། འདི་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞིའོ། །འདི་ནི་མཚན་ཉིད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་བརྗོད་པར་མི་ནུས་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་རེ་ཞིག་དངོས་པོ་ནི་ཡོད་དོ། །བཤད་་པ། མཚན་གཞི་མཚན་ཉིད་མ་གཏོགས་པའི། །དངོས་པོ་ཡང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །གལ་ཏེ་དངོས་པོ་འགའ་ཞིག་ཡོད་པར་འགྱུར་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་འམ་མཚན་ཉིད་གཅིག་ཏུ་འགྱུར་གྲང་ན། གང་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་མ་ཡིན་ལ་མཚན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་པ་དེ་ནི་་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང་མཚན་ཉིད་མ་གཏོགས་པའི་དངོས་པོ་འགའ་ཡང་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །སྨྲས་པ། དངོས་པོ་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དངོས་པོ་མེད་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་ཁྱོད་ན་རེ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་(181B)དང་མཚན་ཉིད་དག་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་ནི་དངོས་པོ་ལ་ལྟོས་པ་ཡིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་གང་གི་དངོས་པོ་མེད་དོ་ཞེས་བརྗོད་པའི་དངོས་པོ་དེ་ནི་འགའ་ཞིག་ཡོད་པས་དེ་ལྟ་བས་ན་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ཉིད་དོ། །བཤད་པ་ལེགས་པར་བརྗོད་དོ། །  
གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཉེ་བར་བརྟགས་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང། མཚན་ཉིད་དག་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་བསྟན་བཅོས་མཛད་པས། དེ་ཕྱིར་མཚན་གཞི་ཡོད་མིན་ཏེ། །མཚན་ཉིད་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན། །ཞེས་མཇུག་བསྡུ་བ་མཛད་དེ། དེ་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང་དེ་མེད་པར་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བདག་གིས་སྨྲས་པ། ནམ་མཁའ་ནི་དངོས་པོ་ཡིན་ཏེ། ཡུལ་དེ་ལ་འདུན་པའི་འདོད་ཆགས་སྤོང་བའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་གཟུགས་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་སྙོམས་པར་འཇུག་པའི་དམིགས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན༑ རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་འདུས་མ་བྱས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་བཞིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། འདི་ལ་དོན་དམ་པར་ནམ་མཁའ་དེ་དངོས་པོ་ཉིད་དུ་འདོད་ན། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གྮིའམ། མཚན་ཉིད་ཡིན་གྲང་ན། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང། མཚན་ཉིད་དེ་དག་ཇི་ལྟར་མི་སྲིད་པ་དེ་ལྟར་ནི་སྔར་བསྟན་ཟིན་པས། དེས་ན་གང་གི་ཕྱིར་ཁོ་བོ་ཅག་གི་ཕྱོགས་ལ། མཚན་གཞི་མཚན་ཉིད་མ་གཏོགས་པའི། །དངོས་པོ་ཡང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །དེའི་ཕྱིར་དཔེ་མ་བསྟན་པར་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་འགྲུབ་པ་མེད་དོ། །མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་དང། གཞན་གང་ཡང་རུང་བ་དག་ཀྱང་དངོས་པོ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིས་ནི་སྡེ་པ་གཞན་དག་གི་བསྒྲུབ་པ་ནམ་མཁའ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། གཟུགས་ཡོངས་སུ་ཆད་པའི་ཕྱིར་དང། འདུས་མ་བྱས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དག་ལ་ཡང་སྐྱོན་གྱིས་ལན་བཏབ་པ་ཡིན་ཏེ། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །  
yadā caivaṃ lakṣaṇaṃ nāsti, tadā lakṣaṇasadbhāvādvidyate lakṣyam iti yaduktaṃ tan na yataś caitad evam -
tasmān na vidyate lakṣyaṃ lakṣaṇaṃ naiva vidyate |
 iti nigamanam ||
atrāha- yadyāpi lakṣyalakṣaṇe na staḥ, tathā (pyā)kāśamasti, bhāvarūpaṃ ca bhavadākāśa lakṣyaṃ lakṣaṇaṃ vā syāt | tasmāllakṣyalakṣaṇe api ṣṭa iti | etadapyayuktamity āha-
lakṣyalakṣaṇanirmukto naiva bhāvo ’pi vidyate || 5 ||
 lakṣyalakṣaṇe yathā na staḥ, tathoktaṃ prāk | yadā anayorabhāvaḥ, tadā lakṣyalakṣaṇarahitatvādākāśakusumavannāstyākāśam || 5 || 
avidyamāne bhāve ca kasyābhāvo bhaviṣyati |
bhāvābhāvavidharmā ca bhāvābhāvāv avaiti kaḥ || 6 || 
若使無有有 云何當有無
有無既已無 知有無者誰 
dngos po yod pa ma yin na | | dngos med gang gi yin par ’gyur | |
(5) dngos dang dngos med mi mthun chos | | gang gis dngos dang dngos med shes | | 
6. If the existing thing (1) (bhāva) does not exist, how then would the non-existing thing (2) (abhāva) come into existence?
And who holds: the existing-and-non-existing (3) thing which does not have the properties of an existing-and-non-existing thing (4)? 
If there is not a thing, of what can there be a non-thing? By whom are the opposites thing and non-thing known [as] a thing and a non-thing? 
འདིར་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་དངོས་པོ་མེད་ན། འོ་ན་དངོས་པོ་མེད་པ་ནི་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། །དངོས་མེད་གང་གི་ཡིན་པར་འགྱུར། །འདི་ལ་དངོས་པོ་རབ་ཏུ་གྲུབ་ན་ནི། །དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་འཐད་ན། རྣམ་པར་དཔྱད་ན་དངོས་པོ་དེ་ནི་མེད་དེ། དེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། (41B)དེ་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་གང་གི་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། རི་བོང་གི་རཝ་བཞིན་ནོ། །  
答曰(16)若使無有有 云何當有無(17)有無既已無 知有無者誰(18)凡物若自壞。若爲他壞。名爲無。無不自(19)有。從有而有。是故言若使無有有云何(20)當有無。眼見耳聞尚不可得。何況無物。問(21)曰。以無有有故無亦無。應當有知有無(22)者。答曰。若有知者。應在有中應在無中。(23)有無既破。 
གལ་ཏེ་་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡོད་ན་ནི་དངོས་པོ་ཡང་ཡོད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། དངོས་པོ་མེད་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས་དངོས་པོ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། །དངོས་མེད་གང་གི་ཡིན་པར་འགྱུར། །སྔར། མཚན་གཞི་མཚན་ཉིད་མ་་གཏོགས་པའི། །དངོས་པོ་ཡང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བསྟན་པས་དངོས་པོ་དེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་ཁྱོད་ཀྱི་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་གང་གི་ཡིན་པར་བརྟག་།འདི་ལྟར་དངོས་པོའི་དངོས་པོ་མེད་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དངོས་པོ་དེ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་གང་གི་ཡིན་་པར་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་དངོས་པོ་མེད་པའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་མེད་དོ། །སྨྲས་པ། གང་གི་དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་དག་ཤེས་པར་བྱེད་ཅིང་དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་རྟོག་པར་བྱེད་པ་དེ་ནི་རེ་ཞིག་ཡོད་དོ། །དེ་ཡོད་པས་དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་་པ་དག་ཀྱང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །བཤད་པ། དངོས་དང་དངོས་མེད་མི་མཐུན་ཆོས། །གང་གིས་དངོས་དང་དངོས་མེད་ཤེས། །མི་མཐུན་པའི་ཆོས་ནི་དེ་དག་མི་བཟློག་པའི་ཆོས་ཏེ། དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་གི་མི་མཐུན་པའི་ཆོས་ནི་དངོས་པོ་དང་དངོས་་པོ་མེད་པ་མི་མཐུན་པའི་ཆོས་སོ། །དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་གི་མི་མཐུན་པའི་ཆོས་གང་ཡིན་ཞེ་ན། དངོས་པོ་ཡང་མ་ཡིན་ལ་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་པའོ། །  
མདོ་སྡེ་པ་དག་གིས་སྨྲས་པ། ནམ་མཁའ་དངོས་པོ་ཉིད་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། ཁོ་བོ་ཅག་ལ་དེ་ནི་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའི་རྫས་ཀྱི་དངོས་པོ་མེད་པ་ཙམ་ཡིན་ནོ། །སྙོམས་པར་འཇུག་པའི་དམིགས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་དང། ཡུལ་དེ་ལ་འདུན་པའི་འདོད་(93A)ཆགས་སྤོང་བའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་དེས་དངོས་པོ་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་སེལ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་དེ་དག་ནམ་མཁའ་ལ་རྟོག་པར་བྱེད་པ་དེ་དག་དགག་པའི་ཕྱིར། དགག་པ་ཆེས་གསལ་བ་བརྗོད་པར་བཞེད་པ་དེ་ཉིད་བཤད་པ། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ནི་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཞེས་བྱ་བས་དེ་བསྟན་ཟིན་པས་དེའི་ཕྱིར། དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། །དངོས་མེད་གང་གི་ཡིན་པར་འགྱུར། །ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའི་གཟུགས་ཞེས་བྱ་བའི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་ཁྱེད་ཀྱིས་ནམ་མཁའ་ཞེས་བྱ་བར་བརྟགས་པ་གང་ཡིན་པའི་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་གང་གི་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས་དོན་དེ་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་བོ། །ཡང་ན་གཞན་དུ་བརྟག་སྟེ། ཕ་རོལ་པོས་སྨྲས་པ། ནམ་མཁའ་དངོས་པོ་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་དེ་བསྟན་པར་མི་ནུས་ཏེ། ཁྱོད་ཀྱིས། མཚན་གཞི་མཚན་ཉིད་མ་གཏོགས་པའི། །དངོས་པོ་ཡང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བས་དཔེ་མེད་པ་དང་དཔེ་བསྒྲུབས་སུ་ཟིན་ཀྱང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པ་མི་འགྲུབ་པ་ཁོ་ནར་འགྱུར་རོ་ཞེས་སྨྲས་པ་དེའི་ཕྱིར། ཁོ་བོས་དེ་ཉིད་བསྒྲུབ་པར་བྱ་སྟེ། གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ལ་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པས་དེ་དག་མེད་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་ཡོད་པ་དེ་ལ་ནི་ལྟོས་པས་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་གཟུགས་ལ་རོ་ཉིད་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་ལྟོས་པས་དངོས་པོ་མེད་པ་མེད་དེ། དཔེར་ན་རྟའི་རྭ་བཞིན་ནོ། །གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལྟར་ཁྱོད་ཀྱིས་ལན་ཅིག་མ་ཡིན་པར་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང། སྐྱེ་མཆེད་དག་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་ཉིད་ཀྱིས་མེད་པ་ཉིད་དུ་བརྗོད་པས། དེའི་ཕྱིར་ལྟོས་པས་དེ་དག་མེད་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། ཁོ་བོས་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ཉིད་དགག་པ་བྱས་པར་ཟད་ཀྱི། དེ་དག་མེད་པར་མ་བསྟན་པས། །དེའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཞེས་བྱ་བའི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་གང་རོ་ཉིད་མེད་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མ་གྲུབ་པས་འདོད་པའི་དོན་གྲུབ་པ་མེད་དོ། །གཞན་དག་གིས་སྨྲས་པ། དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ཤེས་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་ལ་ཤེས་(93B) དཔེར་ན་ཆོས་ཉིད་བཞིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། ཕ་རོལ་པོའི་ཡིད་ལ་བསམ་པས་བརྟགས་པའི་དངོས་པོ་དང། དངོས་པོ་མེད་པར་ཤེས་པ་དེ་ཡང་དངོས་པོའམ། དངོས་པོ་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་གྲང་ན། དེ་གཉི་ག་དགག་པ་ཡང་བསྟན་ཟིན་པས་དེ་དག་ཤེས་པ་ཡོད་པར་མི་འགྲུབ་བོ། །དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དང་མི་མཐུན་པའི་ཤེས་པ་གཞན་ཞིག་ཡོད་པར་རྟོག་ན། དེ་ཡང་མི་རུང་སྟེ། དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ། དངོས་དང་དངོས་མེད་མི་མཐུན་ཆོས། །གང་གིས་དངོས་དང་དངོས་མེད་ཤེས། །དེ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །  
yadyākāśaṃ bhāvo na bhavati, abhāvastarhi astu? etad api nāsti | yasmāt-
avidyamāne bhāve ca kasyābhāvo bhaviṣyati |
yadā ākāśaṃ bhāvo na bhavati, tadā bhāvasyāsattve kasyābhāvaḥ kalpyatām? vakṣyati hi-
bhāvasya cedaprasiddhirabhāvo naiva sidhyati | bhāvasya hyanyathābhāvamabhāvaṃ bruvate janāḥ || iti |
tasmād bhāvābhāvādabhāvo ’pyākāśaṃ na saṃbhavati | rūpābhāvaścākāśam iti vyavasthāpyate | yady api rūpaṃ syāttadā rūpābhāva ākāśam iti syāt | yadā ca yathoktena nyāyena rūpam eva nāsti, tadā kasyābhāva ākāśaṃ syāt?
atrāha- vidyete eva bhāvābhāvau, tatparīkṣakasadbhāvāt | asti ca bhavān bhāvābhāvayoḥ parīkṣakaḥ, ya ev āha-
avidyamāne bhāve ca kasyābhāvo bhaviṣyati |
 iti | tasmād bhavato bhāvābhāvaparīkṣakasya sadbhāvāt parīkṣyāv api bhāvābhāvau vidyete iti | ucyate | etadapyayuktam | yasmāt-
bhāvābhāvavidharmā ca bhāvābhāvamavaiti kaḥ || 6 ||
 syātāṃ bhāvābhāvau yadi, tadā tayoḥ parīkṣako bhāvo va syād abhāvo vā | yadi bhāva iṣyate, tasya
lakṣyalakṣaṇanirmukto naiva bhāvo ’pi vidyate |
ity uktaṃ dūṣaṇam | atha abhāvaḥ,
avidyamāne bhāve ca kasyābhāvo bhaviṣyati |
ityatroktametadduṣaṇam | na ca bhāvābhāvavisadṛśadharmā kaścit tṛtīyaḥ padārtho ’sti, yo ’nayoravagamaka iti nāsti bhāvābhāvayoḥ parīkṣakaḥ | ata evoktaṃ bhagavatā-
bhāvānabhāvāniti yaḥ prajānati sa sarvabhāveṣu na jātu sajjate | yaḥ sarvabhāveṣu na jātu sajjate sa ānimittaṃ bhajate samādhim || iti |
tathā-
yo ’pi ca cintayi śūnyakadharmān so ’pi kumārgapapannaku balaḥ |
akṣara kīrtita śūnyaka dharmāḥ te ca anakṣara akṣara uktāḥ ||
śānta paśānta ya cintayi dharmān so ’pi ca cinta na jātu na bhūtaḥ |
cittavitarkaṇa sarvi papañcāḥ sūkṣma acintiya budhyatha dharmān ||
iti vistaraḥ || 6 || 
tasmān na bhāvo nābhāvo na lakṣyaṃ nāpi lakṣaṇam |
ākāśam ākāśasamā dhātavaḥ pañca ye ’pare || 7 || 
是故知虛空 非有亦非無
非相非可相 餘五同虛空 
de phyir nam mkha’ dngos po min | | dngos med ma yin mtshan gzhi min | |
mtshan nyid ma yin khams lnga po | | gzhan gang dag kyang nam mkha’ mtshungs | | 
7. Therefore space is neither an existing thing nor a non-existing thing, neither something to which a defining characteristic applies (i.e. separate from a defining characteristic) nor a defining characteristic. (i.e. the same as a defining characteristic)
Also, the other five irreducible elements can be considered in the same way as space. 
Therefore, space is not a thing; it is not a non-thing; it is not something characterized; it is not a characteristic. The other five elements too are similar to space. 
འདིར་སྨྲས་པ། གང་གི་དངོས་པོ་དང་། དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་དག་རྣམ་པར་ཤེས་པར་བྱེད་ཅིང་རྣམ་པར་རྟོག་པར་བྱེད་པ་དེ་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། དངོས་དང་དངོས་མེད་མི་མཐུན་ཆོས། །གང་གིས་དངོས་དང་་དངོས་མེད་ཤེས། །ཁྱོད་དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་རྣམ་པར་ཤེས་པར་བྱེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པར་བྱེད་པ་ནི། དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་དག་གི་མི་མཐུན་པའི་ཆོས་དེ་འདིའོ་ཞེས་གང་གིས་བསྟན་པར་ནུས། དེ་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་དངོས་པོ་མིན། །དངོས་མེད་མ་་ཡིན་མཚན་གཞི་མིན། །མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཁམས་ལྔ་པོ། །གཞན་གང་དག་ཀྱང་ནམ་མཁའ་མཚུངས། །དེའི་ཕྱིར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། ནམ་མཁའ་ནི་དངོས་པོ་ཡང་མ་ཡིན་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་མ་ཡིན། མཚན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ། ། ནམ་མཁའ་ཇི་ལྟ་བ་དེ་ལྟར་ཁམས་ལྔ་པོ་གཞན་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ཀྱང་བལྟ་བར་བྱའོ། །  
知者亦同破(24)是故知虚空 非有亦非無(25)非相非可相 餘五同虚空(26)如虚空種種求相不可得。餘五種亦如是。(27)問曰。虚空不在初不在後。何以先破。答曰。(28)地水火風衆縁和合故易破。識以苦樂因(29)故知無常變異故易破。虚空無如是相。但(8a1)凡夫悕望爲有。是故先破。復次虚空能持四(2)大。四大因縁有識。是故先破根本。餘者自(3)破。問曰。世間人盡見諸法是有是無。汝何(4)以獨與世間相違。言無所見。 
དེ་ལ་གལ་ཏེ་འགའ་ཞིག་ཡོད་པར་འགྱུར་ན་དངོས་པོའི་ཆོས་སམ། དངོས་པོ་མེད་པའི་་ཆོས་ཤིན་ཏུ་འགྱུར་གྲང་ན། གང་དངོས་པོའི་ཆོས་ཀྱང་མ་ཡིན་ལ་དངོས་པོ་མེད་པའི་ཆོས་ཀྱང་མ་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་དང་མི་མཐུན་པའི་ཆོས་དེ་མེད་ན་གང་གིས་དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་དག་ཤེས་པར་བརྟག་།དེ་ལྟ་(182A)བས་ན་དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པར་ཤེས་པ་ཡང་མེད་དོ། །དེ་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་དངོས་པོ་མིན། །དངོས་མེད་མ་ཡིན་མཚན་གཞི་མིན། །མཚན་ཉིད་མ་ཡིན། །དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་བརྟགས་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང་མཚན་ཉིད་དག་མེད་ཅིང་། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང་མཚན་ཉིད་དག་མ་གཏོགས་པའི་དངོས་པོ་གཞན་ཡང་མེད་དོ། །དངོས་པོ་མེད་ན་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་མེད་པ་དེའི་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་ནི་དངོས་པོ་ཡང་མ་ཡིན་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་མ་ཡིན་མཚན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ།། འདི་ལྟར་གལ་ཏེ་ནམ་མཁའ་ཞེས་བྱ་བ་ཅུང་ཞིག་ཡོད་པར་གྱུར་ན་དེ་བཞི་པོ་དེ་དག་ལས་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་གྲང་ན། བཞི་པོ་དེ་དག་ཀྱང་མེད་པས་དེའི་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཁམས་ལྔ་པོ། །གཞན་གང་དག་ཀྱང་ནམ་མཁའ་མཚུངས། །ནམ་མཁའ་་མཚུངས་ཞེས་བྱ་བ་ནི། །ནམ་མཁའ་དང་མཚུངས་པ་སྟེ། ཇི་ལྟར་ནམ་མཁའ་བརྟགས་ན་དངོས་པོ་ཡང་མ་ཡིན། དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་མ་ཡིན་མཚན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། ནམ་མཁའ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཅི་ཡང་མ་ཡིན་པ་དེ་བཞིན་དུ་་ས་ལ་སོགས་པ་ཁམས་ལྔ་པོ་གཞན་དག་གང་ཡིན་པ་དེ་དག་ཀྱང་དངོས་པོ་ཡང་མ་ཡིན། དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་མ་ཡིན། མཚན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། དངོས་པོ་འགའ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་ཁམས་རྣམས་ཀྱང་ཡོད་་པ་མ་ཡིན་ནོ། །སྨྲས་པ། །འདི་ལ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་བསྟན་པ་དག་ནི་ཕལ་ཆེར་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དག་ལ་བརྟེན་པ་ཡིན་ན་དེ་ལ་གལ་ཏེ་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དག་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་པ་དེ་དག་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་་རམ་དེ་དག་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་མི་རིགས་ན་དེ་ཅི་ལྟ་བུ་ཞིག་།བཤད་པ། ཁོ་བོས་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དག་མེད་པ་ཉིད་དུ་མི་སྨྲའི། དེ་དག་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྨྲ་བ་སེལ་བར་བྱེད་དོ། །དེ་གཉི་ག་ཡང་སྐྱོན་དུ་ཆེ་སྟེ། འདི་ལྟར་འོག་ནས་ཀྱང་། ཡོད་ཅེས་བྱ་(182B)བརྟག་པར་འཛིན། །མེད་ཅེས་བྱ་བ་ཆད་པར་ལྟ། །དེ་ཕྱིར་ཡོད་དང་མེད་པ་ལ། །མཁས་པས་གནས་པར་མི་བྱའོ། །ཞེས་འབྱུང་ངོ་། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་ཀ་ཏྱ་ན་འཇིག་རྟེན་འདི་ནི་གཉིས་ལ་གནས་ཏེ། ཕལ་ཆེར་ཡོད་པ་ཉིད་དང་། མེད་པ་ཉིད་ལ་་གནས་སོ་ཞེས་བཀའ་སྩལ་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་ཁོ་བོ་ནི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བས་ཡོད་པ་ཉིད་དང་མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དང་བྲལ་བ་ཆད་པ་མ་ཡིན་རྟག་པ་མ་ཡིན་པ་རྗེས་སུ་རབ་ཏུ་སྟོན་པ་མེད་པ་ཉིད་དུ་མི་སྨྲའོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་ཕུང་པོ་དང་། ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དག་་ལ་བརྟེན་པའི་ཆོས་སྟོན་པ་དག་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་རོ། །  
གལ་ཏེ་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཚུལ་སྨྲ་བ་དག་གིས་བརྟགས་པའི་དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དང། མི་མཐུན་པ་དེ་དག་ཤེས་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཉེས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གཅིག་ལ་བདག་ཉིད་མི་མཐུན་པ་གཉིས་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་དང། ལྟོས་པ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དཔྱད་ན། ནམ་མཁའ་འཐད་པ་མི་བཟོད་པ། །དེ་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་དངོས་པོ་མིན། །དངོས་མེད་མ་ཡིན་མཚན་གཞི་མིན། །མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཞེས་ཕ་རོལ་པོས་སྨྲས་པའི་དངོས་པོ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་སྟོན་པའི་སྒྲུབ་པ་སུན་འབྱིན་པ་བསལ་བའི་དབང་གིས་མཇུག་བསྡུས་སོ། །ཁམས་ལྔ་པོ། །གཞན་གང་དག་ཀྱང་ནམ་མཁའ་མཚུངས། །ཁམས་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནི་འབྱུང་ཁུངས་ཀྱི་དོན་ཏེ། གསེར་གྱི་འབྱུང་ཁུངས་བཞིན་དུ་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་སྡུག་བསྔལ་དང་ཡིད་མི་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་འབྱུང་ཁུངས་སུ་གྱུར་པ་དག་ཡིན་ནོ། །ཡང་ན་ཁམས་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནི་བྱེད་པ་མེད་པར་རང་གི་མཚན་ཉིད་འཛིན་པའི་དོན་ཏོ། །ལྔ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ས་དང། ཆུ་དང། མེ་དང། རླུང་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཞེས་བྱ་བ་དག་གོ། །གཞན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ནམ་མཁའི་འོག་ཏུ་དགག་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་དག་ཀྱང་ནམ་མཁའ་མཚུངས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཁམས་ལྔ་པོ་གཞན་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ཀྱང་ནམ་མཁའ་དང་མཚུངས་པར་དགག་པར་བྱ་བ་སྟེ། ཇི་ལྟར་སྔར། ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་སྔ་རོལ་ན། །ནམ་མཁའ་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནས་བརྩམས་ཏེ། དེ་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་དངོས་པོ་མིན། །(94A)དངོས་མེད་མ་ཡིན་མཚན་གཞི་མིན། །མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བའི་བར་གྱིས་ནམ་མཁའ་དགག་པ་བསྟན་པ་དེ་བཞིན་དུ་འདིར་ཡང། ས་སོགས་མཚན་ཉིད་སྔ་རོལ་ན། །ས་སོགས་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནས་བརྩམས་ཏེ། དེ་ཕྱིར་ས་སོགས་དངོས་པོ་མིན། །དངོས་མེད་མ་ཡིན་མཚན་གཞི་མིན། །མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བའི་བར་དུ་རྒྱ་ཆེར་བརྗོད་པར་བྱ་ཞིང་ས་ལ་སོགས་པའི་ཁམས་ལྔ་པོ་གཞན་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ཀྱང་ནམ་མཁའ་དང་དགག་པ་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་འདྲ་བར་བསྟན་པར་བྱའོ། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་གསུང་རབ་ལ་ཁམས་དེ་དག་དེ་ལྟར་ཡོད་པར་བསྟན་པ་ནི་དེ་དག་བསྟན་པས། གདུལ་བྱའི་སྐྱེ་བོའི་རྗེས་སུ་ཐུགས་བརྩེ་བས་ཐ་སྙད་དུ་གྲགས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པར་གཏོགས་པ་ཡིན་གྱི། དོན་དམ་པར་ནི་ཁམས་རྣམས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཁམས་རྣམས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པ་ཡང་མེད་ལ། སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་འགྲུབ་པར་ཡང་མི་འགྱུར་རོ། །ཡང་ན་ཁ་ཅིག་ན་རེ། ཁྱོད་ཀྱིས་དོན་དམ་པར་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ལ་སྐུར་བ་བཏབ་པའི་ཕྱིར་ལོག་པའི་ལྟ་བ་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ལ་སྐུར་བ་འདེབས་པའི་ཚུལ་ཅན་རྗེས་སུ་བརྗོད་པས། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་གསུང་རབ་ལྟར་བཅོས་པས་འཇིག་རྟེན་རྒྱང་ཕན་པའི་འདོད་པ་བསྒྲུབ་པར་བྱས་པའི་ཕྱིར་འདི་ནི་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་བཀའ་མ་ཡིན་པས་སྤང་བར་བྱ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་ཕ་རོལ་པོ་དག་ནི་སྐྱོན་ཆ་མ་མཉམ་པས་རབ་རིབ་སྐྱེས་པ་དག་སྐྲ་ཤད་དང། སྦྲང་བུ་དང། སྦྲང་བུ་མཆུ་རིངས་ལ་སོགས་པ་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པ་དག་སེལ་བར་བྱེད་པ་དང་འདྲ་སྟེ་འདི་ལྟར་ཁོ་བོས་ནི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱི་ཡོད་པ་ཉིད་དགག་པ་སྨྲས་པ་ན་ངོ་བོ་ཉིད་ཡོད་པ་དགག་པ་བྱས་པར་ཟད་ཀྱི་དངོས་པོ་མེད་པ་ཉིད་དུ་ནི་མ་སྨྲས་ཏེ། མདོ་སྡེ་ལས། ཇི་སྲིད་སེམས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་བ། །ཡོད་མེད་གཉིས་ཀྱི་མཐར་ཡང་འགྱུར། །སྤྱོད་ཡུལ་འགགས་པར་གྱུར་ན་ནི། །སེམས་ཀྱང་ཡང་དག་འགག་པར་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་དངོས་པོར་མ་ལྷུང་བ་ནི་དངོས་པོ་མེད་པས། ཆོས་འགའ་ཡང་དངོས་པོ་མེད་པར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ཇི་སྐད་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །དེ་བཞིན་དུ་སློབ་དཔོན་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་གཞན་དག་ཏུ། འདི་ནི་ཡོད་ཉིད་འགོག་པ་སྟེ། །མེད་ཉིད་ཡོངས་སུ་(94B)ནག་པོ་མིན་ཞེས་སྨྲས་པ་ན། །དཀར་པོ་ཡིན་ཞེས་མ་བརྗོད་བཞིན། །ཞེས་གསུངས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་རྣམ་པ་དེ་གཉི་ག་ཡང་ལྟ་བ་ངན་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། མཁས་པ་སྤྲོས་པ་མ་ལུས་པ་ཉེ་བར་ཞི་བའི་བདེ་བ་འདོད་པའི་བགེགས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འདི་ལ་དོན་དམ་པར་འདོད་པ་དང། གཟུགས་དང། གཟུགས་མེད་པ་ན་སྤྱོད་པ་དང། འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པ་དང། དགེ་བ་དང། མི་དགེ་བ་དང། ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་དག་གལ་ཏེ་ཚུལ་གང་གིས་ཐ་སྙད་གདགས་སུ་རུང་བ་དེས་བདག་ཉིད་ཐོབ་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པར་གྱུར་ན་དེའི་ཕྱིར་དགེ་བ་དང། མི་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་སྐྱེད་པ་དང་མི་སྐྱེད་པའི་ཕྱིར་འབད་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཏེ། ཡོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་དང། སྣམ་བུ་ཡོད་པ་བཞིན་པས་བདེ་བ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ཀྱང་བདེ་བའི་ཁྱད་པར་ཉམས་པ་མེད་པ་དང། སྡུག་བསྔལ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ཀྱང་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཁྱད་པར་ཉམས་པ་མེད་པར་འགྱུར་ཏེ། རྩིག་པ་ལ་བྲིས་པའི་རི་མོ་བཞིན་དུ་སྲོག་ཆགས་རྣམས་ཀྱི་ན་ཚོད་དང་བོང་ཚོད་དང། སྤྱོད་ལམ་གྱི་ཁྱད་པར་དག་ལ་སྐྱེད་དབྲི་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །  
idānīṃ pratipāditamarthaṃ nigamayann āha- tasmān na bhāvo nābhāvo na lakṣyaṃ nāpi lakṣaṇam | ākāśam
 iti | yathā cākāśam, evam -
ākāśasamā dhātavaḥ pañca ye pare || 7 || pṛthivyādidhātavo ye pañca pare ’vaśiṣyante, te ’pi ākāśavad bhāvābhāvalakṣyalakṣaṇaparikalpasvarūparahitāḥ parijñeyā ityarthaḥ || 7 ||
 
astitvaṃ ye tu paśyanti nāstitvaṃ cālpabuddhayaḥ |
bhāvānāṃ te na paśyanti draṣṭavyopaśamaṃ śivam || 8 || 
淺智見諸法 若有若無相
是則不能見 滅見安隱法 
blo chung gang dag dngos rnams la | | yod pa (6)nyid dang med nyid du | |
lta ba de ni blta bya ba | | nye bar zhi ba zhi mi mthong | | 
8. But those unenlightened people who either affirm reality or non-reality
Do not perceive the blessed cessation-of-appearance of existing things. 
Those of small minds see things as existent and non-existent. They do not behold the utter pacification of what is seen. 
བློ་ཆུང་གང་དག་དངོས་རྣམས་ལ། །ཡོད་པ་ཉིད་དང་མེད་ཉིད་དུ། །ལྟ་བ་དེ་ནི་བལྟ་བྱ་བ། །ཉེ་བར་ཞི་བཞི་མི་མཐོང་། །བློ་ཆུང་ངུ་གང་དག་དངོས་པོ་རྣམས་ལ་ཡོད་པ་ཉིད་དང་མེད་པ་ཉིད་དུ་ལྟ་བ་་དག་གིས་ནི་བལྟ་བར་བྱ་བ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཉེ་བར་ཞི་ཞིང་ཞི་བ་མི་མཐོང་སྟེ། དམུས་ལོང་བཞིན་ནོ། །  
答曰(5)淺智見諸法 若有若無相(6)是則不能見 滅見安隱法(7)若人未得道。不見諸法實相。愛見因縁故(8)種種戲論。見法生時謂之爲有。取相言(9)有。見法滅時謂之爲斷。取相言無。智者(10)見諸法生即滅無見。見諸法滅即滅有見。(11)是故於一切法雖有所見。皆如幻如夢。乃(12)至無漏道見尚滅。何況餘見。是故若不見滅(13)見安隱法者。則見有見無 
བློ་ཆུང་གང་དག་དངོས་རྣམས་ལ། །ཡོད་པ་ཉིད་དང་མེད་ཉིད་དུ། །ལྟ་བ་དེ་ནི་བལྟ་བྱ་བ། །ཉེ་བར་ཞི་བ་ཞི་མི་མཐོང་། །བློ་ཆུང་ངུ་གང་དག་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་མཆོག་ཏུ་ཟབ་པ་མ་རྟོགས་པ་ན་་དངོས་པོ་རྣམས་ལ་ཡོད་པ་ཉིད་དང་། མེད་པ་ཉིད་དུ་རྗེས་སུ་ལྟ་བ་ཆད་པ་དང་རྟག་པར་ལྟ་བས་བློ་གྲོས་ཀྱི་མིག་བསྒྲིབས་པ་དེ་དག་གིས་ནི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ལྟ་བར་བྱ་བ་ཉེ་བར་ཞི་ཞིང་ཞི་བ་མི་མཐོང་ངོ་། །དེའི་ཕྱིར་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་མ་མཐོང་བ་སྤྲོས་པ་ལ་་མངོན་པར་དགའ་བའི་ཡིད་དང་ལྡན་པ་དེ་དག་གི་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དག་ལ་བརྟེན་པའི་ཆོས་སྟོན་པ་དག་ནི་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་འདི་ནི་དོན་དམ་པ་ཡིན་གྱིས་མི་འཇིགས་ཤིག་།སྨྲས་པ། ཅིའི་ཕྱིར་ནམ་མཁའི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དེ་དང་་པོར་བརྟགས། ཁམས་བསྟན་པ་ལ་དང་པོར་སའི་ཁམས་བསྟན་པས་སའི་ཁམས་ཉིད་དང་པོ་བརྟག་པར་བྱ་བའི་རིགས་སོ། །བཤད་པ། གྲགས་པའི་དོན་གྱིས་མ་གྲགས་པའི་དོན་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་སྟེ། འཇིག་རྟེན་ནི་ཕལ་ཆེར་ནམ་མཁའ་ལ་ཅི་ཡང་མ་ཡིན་པར་་མོས་ཏེ། འདི་ལྟར་སྨྲ་བ་པོ་དག་ན་རེ་སྤྲོས་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ནི་ནམ་མཁའོ། །ཞེས་ཟེར་བས་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ནི་ཅི་ཡང་མ་ཡིན་ནོ། ཞེས་བྱ་བར་བསམ་མོ། །དེའི་ཕྱིར་ཁམས་ལྷག་མ་ལྔ་པོ་དག་ཀྱང་ནམ་མཁའ་དང་མཚུངས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ་ཞེས་བྱ་བའི་དཔེ་བསྟན་(183A)པའི་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་དང་པོར་བསྟན་ཏོ། །  
ཅི་སྟེ་ཁམས་གསུམ་པ་དང། འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པ་དང། དགེ་བ་དང། མི་དགེ་བ་དང། ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་དག་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཡིན་པར་གྱུར་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་སྐྱེད་པ་དང། མི་སྐྱེད་པའི་ཕྱིར་འབད་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཏེ། མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རི་བོང་གི་རྭ་རྣོན་པོར་བྱ་བའི་ཕྱིར་འབད་པ་བཞིན་པས། ཐ་སྙད་ཆད་པར་འགྱུར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་འདི་བཤད་དེ། ལྟ་བ་ངན་པའི་རབ་རིབ་ཀྱིས་བློ་གྲོས་ཀྱི་མིག་ཉམས་པ། བློ་ཆུང་གང་དག་དངོས་རྣམས་ལ། །ཡོད་པ་ཉིད་དང་མེད་ཉིད་དུ། །ལྟ་བ་དེས་ནི་བལྟ་བྱ་བ། །ཉེ་བར་ཞི་བ་ཞི་མི་མཐོང། །བློ་ཆུང་ངུ་གང་དག་རབ་རིབ་ཅན་དབང་པོ་ཉམས་པས་ཟླ་བ་གཉིས་ལ་སོགས་པ་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པ་མཐོང་བ་བཞིན་དུ་དངོས་པོ་རྣམས་ལ་ཡོད་པ་ཉིད་དང། མེད་པ་ཉིད་དུ་ལྟ་བ་དེ་དག་གིས་ནི་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་ཕྲ་བ་འཕགས་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱི་སྤྱན་གྱི་སྤྱོད་ཡུལ་བལྟ་བར་བྱ་བ་ཞི་ཞིང་ཞི་བ་མི་མཐོང་ངོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །བལྟ་བར་བྱ་བ་ཉེ་བར་ཞི་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འདི་ལ་བལྟ་བར་བྱ་བ་མཚན་མ་ཐམས་ཅད་མི་སྣང་བར་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཞི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གནོད་པ་ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་ཏེ། མདོ་(95A)སྡེ་ལས། གང་གིས་གང་ལ་སྐྱེ་རྣམས་ཀྱི། །ཡོད་པར་སྒྲུབ་པ་མེད་ཉིད་འགྱུར། །ལྟ་ངན་སྐྱེ་བར་སྨྲ་བ་ཡིས། །ཡོད་པ་དང་ནི་མེད་པར་བསྟན། །ཞེས་ཇི་སྐད་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །མཁས་པ་གང་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་ལྟ་བ་དང། སྒོམ་པའི་མིག་སྨན་དང་ལྡན་པས། བློ་གྲོས་ཀྱི་མིག་གི་སྐྱོན་དང་བྲལ་བར་གྱུར་པ་བློ་གྲོས་ཀྱི་མིག་ཡང་དག་པར་བྱེ་བ་དེས་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ཇི་ལྟ་བ་ཉིད་མཐོང་སྟེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི། གང་ཚེ་འཇིག་རྟེན་ཡོད་མིན་ཞིང། །མེད་མིན་ཡོད་མིན་མི་མཐོང་བ། །དེ་ཚེ་སེམས་ནི་རྣམ་ལྡོག་ཅིང། །བདག་མེད་ཉིད་ཀྱང་རྟོགས་པར་འགྱུར། །ཞེས་ཇི་སྐད་གསུངས་པ་དང༑ དེ་བཞིན་དུ། འོད་སྲུངས་ཡོད་ཅེས་བྱ་བ་འདི་ནི་མཐའ་གཅིག་གོ། །མེད་ཅེས་བྱ་བ་འདི་ཡང་མཐའ་གཅིག་གོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ཇི་སྐད་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །དེ་ལ་འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་ས་ལ་སོགས་པ་ཁམས་རྣམས་ཡོད་པར་སྟོན་པའི་གཏན་ཚིགས་ཉིད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་ཉེ་བར་བཞག་པ་དེའི་སྐྱོན་བརྗོད་པས་ཁམས་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ནང་གི་སའི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དང། ཕྱི་རོལ་གྱི་སའི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་གཉིས་སུ་མེད་པའི་དོན་ཏོ། །དེ་ཡང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་ཤེས་རབ་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་གཉིས་སུ་མེད་པ་དང། གཉིས་སུ་དབྱེར་མེད་པ་དང༑ མཚན་ཉིད་གཅིག་པ་འདི་ལྟ་སྟེ། མཚན་ཉིད་མེད་པར་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་བུ་མོ་ཁམས་དག་ཇི་ལྟར་བལྟ་བར་བྱ། བུ་མོས་སྨྲས་པ། འཇམ་དཔལ་འདི་ལྟ་སྟེ། དཔེར་ན་འཇིག་རྟེན་གསུམ་བསྐལ་པས་བསྲེགས་པ་ན་ཐལ་བ་ཡང་མེད་པ་ལྟར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་གཟུགས་མེད་པ་དང། བསྟན་དུ་མེད་པ་དང། གནས་མེད་པ་དང། སྣང་བ་མེད་པ་དང། རྣམ་པར་རིག་པ་མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པར་མི་བྱའོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། ཤ་ར་དྭ་ཏིའི་བུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་ཆགས་པ་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་དེ། གང་ཆོས་གང་གི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པ་དེ་ནི་དེའི་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཡིན་པས། ཆོས་འགའ་ཡང་མཚན་ཉིད་མངོན་པར་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། ཉེ་བར་མི་གནས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། དེས་ནི་འཇིག་རྟེན་ཕུང་པོ་བསྟན། །དེ་ལ་འཇིག་རྟེན་གནས་པར་གྱུར། །མཁས་པ་དེ་ལ་མི་གནས་པ། །འཇིག་རྟེན་ཆོས་(95B)འཇིག་རྟེན་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་དེ། །ནམ་མཁའ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་མེད། །དེ་ཕྱིར་དེ་ཡིས་དེ་རྟོགས་པས། །འཇིག་རྟེན་ཆོས་ཀྱིས་མི་གོས་སོ། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་ཤ་ར་དྭ་ཏིའི་བུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དང། ཡོངས་སུ་གྲུབ་པ་མེད་པ་ཉིད་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཆགས་པ་མེད་པ་ཉིད་ཅེས་བྱའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །  
tad evaṃ padārthānāṃ svabhāve vyavasthite avidyātimiropahatamatinayanatayā anādisaṃsārābhyastatayā bhāvābhāvādiviparītadarśanā nirvāṇānugāmyaviparītanaiḥsvabhāvyadarśanasanmārgaparibhraṣṭāḥ
astitvaṃ ye tu paśyanti nāstitvaṃ cālpabuddhayaḥ |
bhāvānāṃ te na paśyanti draṣṭavyopaśamaṃ śivam || 8 ||
 draṣṭavyopaśamaṃ śivalakṣaṇaṃ sarvakalpanājālarahitaṃ jñānajñeyanivṛttisvabhāvaṃ śivaṃ paramārthasvabhāvam | paramārthamajaramamaramaprapañcaṃ nirvāṇaṃ śūnyatāsvabhāvaṃ te na paśyanti mandabuddhitayā astitvaṃ nāstitvaṃ cābhiniviṣṭāḥ santa iti | yathoktamāryaratnāvalyām-
nāstiko durgatiṃ yāti sugatiṃ yātyanāstikaḥ |
yathābhūtaparijñānānmokṣamadvayaniśritaḥ || iti ||
āryasamādhirāje coktaṃ bhagavatā-
astīti nāstīti ume ’pi antā śuddhī aśuddhīti ime ’pi antā |
tasmād ume anta vivarjayitvā madhye ’pi sthānaṃ na karoti paṇḍitaḥ ||
astīti nāstīti vivāda eṣaḥ śuddhī aśuddhīti ayaṃ vivādaḥ | vivādaprāptyā na dukhaṃ praśāmyate avivādaprāptyā ca duḥkhaṃ nirudhyate || iti |
tasmād asaṃbhava eva yatsāṃsārikeṇa mārgeṇa nirvāṇamadhigamyata iti || 8 || 
dhātuparīkṣā nāma pañcamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
khams brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa lnga pa’o || || 
 
 
ཁམས་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལྔ་པའོ།། །།  
 
ཁམས་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལྔ་པའོ།། །།  
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་ལས། ཁམས་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལྔ་པའོ།། །།  
ity ācāryacandrakīrtipādoparacitāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau dhātuparīkṣā nāma pañcamaṃ prakaraṇam || 
  rāgād yadi bhavet pūrvaṃ rakto rāgatiraskṛtaḥ |
taṃ pratītya bhaved rāgo rakte rāgo bhavet sati || 1 || 
中論觀染染者品第六(十偈)  若離於染法 先自有染者
因是染欲者 應生於染法 
  gal te ’dod chags snga rol na | | ’dod chags med pa’i chags yod na | |
de la brten nas ’dod chags yod | | chags yod ’dod chags (7)yod par ’gyur | | 
[CHAPTER] 6: An Analysis of Desire (rāga) and One Who Desires (rakta) [in the Context of Their Separateness and Concomitance]  1. If the “one who desires” would exist before desire itself, then desire may be regarded.
When desire becomes related to “one who desires,” then desire comes into existence. 
Investigation of Desire and the Desirous One  If a desirous one without desire exists before desire, desire would exist dependent on that [desirous one]. [When] a desirous one exists, desire exists. 
  འདིར་སྨྲས་པ། ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་ཡོད་དེ་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་གདགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་འདོད་ཆགས་སྔ་རོལ་ན། །འདོད་ཆགས་མེད་པའི་ཆགས་ཡོད་ན། །དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འདོད་ཆགས་ཡོད། །ཆགས་ཡོད་འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་འགྱུར། །འདི་ལ་གལ་ཏེ་འདོད་ཆགས་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན། འདོད་ཆགས་མེད་པའི་ཆགས་པ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ནི། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འདོད་་ཆགས་ཀྱང་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་ཆགས་པ་ཡོད་ན་འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་ཆགས་པ་ཡོད་ན་འདོད་ཆགས་ཡོད་པ་སེམས་ན།  
(14) 中論觀染染者品第六 十偈  (15)問曰。經説貪欲瞋恚愚癡。是世間根本。貪欲(16)有種種名。初名愛次名著次名染次名婬(17)欲。次名貪欲。有如是等名字此是結使。依(18)止衆生衆生名染者。貪欲名染法。有染法(19)染者故。則有貪欲。餘二亦如是。有瞋則有(20)瞋者。有癡則有癡者。以此三毒因縁起三(21)業。三業因縁起三界。是故有一切法答曰。(22)經雖説有三毒名字。求實不可得。何以故(23)若離於染法 先自有染者(24)因是染欲者 應生於染法 
  འདིར་སྨྲས་པ། ཁྱོད་ཀྱིས་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དག་གི་སྟོང་པ་ཉིད་རྗེས་སུ་རབ་ཏུ་བསྟན་པས་ཁོ་བོ་སྟོང་པ་ཉིད་ཉན་་འདོད་པར་གྱུར་གྱིས། དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་བརྟག་པར་བྱ་བའི་རིགས་སོ། །བཤད་པ་དེ་ལྟར་བྱའོ། །སྨྲས་པ། འདི་ལ་དེ་དང་དེར་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་སྤངས་པ་བསྟན། འདོད་ཆགས་ཉེ་བར་ཞི་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་རིགས་པ་ཡང་བསྟན་ཏོ། །མེད་ན་ནི་ཉེ་བར་ཞི་བར་བྱ་བའི་རིགས་པ་ཡང་བསྟན་པའི་མི་རིགས་ཏེ། འདི་ལྟར་སྦྲུལ་གྱིས་མ་ཟིན་ན་གསང་སྔགས་དང་སྨན་གྱི་བྱ་བ་མེད་དོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ནི་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ནི་མི་སྲིད་དོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་་ན། །གལ་ཏེ་འདོད་ཆགས་སྔ་རོལ་ན། །འདོད་ཆགས་མེད་པའི་ཆགས་ཡོད་ན། །དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འདོད་ཆགས་ཡོད། །ཆགས་ཡོད་འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་འདོད་ཆགས་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་ཆགས་པ་འདོད་ཆགས་མེད་པ་འདོད་ཆགས་ལས་གཞན་དུ་གྱུར་་པ་འགའ་ཞིག་ཡོད་ན་ནི་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་འགྱུར་རོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཆགས་ཡོད་འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་འགྱུར། །འདི་ལྟར་ཆགས་པ་ཡོད་ན་འདོད་ཆགས་ཀྱང་འདིའོ་ཞེས་འཐད་པར་འགྱུར་རོ། །ཆགས་པ་མེད་ན་དེ་སུའི་འདོད་ཆགས་སུ་་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་གཞི་མེད་པ་ལ་འདོད་ཆགས་མི་འཐད་པས་དེའི་ཕྱིར་ཆགས་པ་མེད་ན་འདོད་ཆགས་མི་འཐད་དོ། །  
  ད་ནི་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དགག་པས་འདོད་ཆགས་དང། ཆགས་པ་དང། ཞེ་སྡང་དང། སྡང་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པར་བཞེད་པའི་དབང་གིས་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དྲུག་པ་བརྩམ་མོ། །འདིར་སྨྲས་པ། དོན་དམ་པར་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་དང། ཉེས་དམིགས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དེ་ལ་བརྟེན་ནས། ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་དང། ཉེས་དམིགས་མ་བསྟན་ཏེ། དཔེར་ན་རུས་སྦལ་གྱི་སྤུ་དག་བཞིན་ནོ། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་བརྟེན་ནས། ཆགས་པས་ཆོས་རྣམས་མི་ཤེས་ཤིང། །ཆགས་པས་ཆོས་རྣམས་མི་མཐོང་སྟེ། །མི་གང་འདོད་ཆགས་སྟེན་བྱེད་པ། །དེ་ཚེ་མུན་པ་མུན་ནག་འགྱུར། །སྡང་བས་ཆོས་རྣམས་མི་ཤེས་ཤིང། །སྡང་བས་ཆོས་རྣམས་མི་མཐོང་སྟེ། །མི་གང་ཞེ་སྡང་སྟེན་བྱེད་པ། །དེ་ཚེ་མུན་པ་མུན་ནག་འགྱུར། །རྨོངས་པས་ཆོས་རྣམས་མི་ཤེས་ཤིང། །རྨོངས་པས་ཆོས་རྣམས་མི་མཐོང་སྟེ། །མི་གང་གཏི་མུག་སྟེན་བྱེད་པ། །དེ་ཚེ་མུན་པ་མུན་ནག་འགྱུར། །ཞེས་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་དང། ཉེས་དམིགས་བསྟན་པས། དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཇི་སྐད་སྨོས་པའི་འཐད་པས་ཕུང་པོ་དང། ཁམས་དང། སྐྱེ་མཆེད་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཚོགས་འདོད་ཆགས་ལ་སོགས་པའི་འཇུག་པ་ཤས་ཆེ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་འདོད་ཆགས་ལ་སོགས་པ་དང། དེ་དག་གི་ཉེས་དམིགས་ཀྱི་སྐྱོན་བསྟན་པ། སྒྱུ་མ་དང། སྨིག་རྒྱུ་དང། རྨི་(96A)ལམ་དང། དྲི་ཟའི་གྲོང་ཁྱེར་ལྟ་བུ་དེ་དག་ནི་ཐ་སྙད་པར་ཡོད་པ་ཡིན་གྱི། དོན་དམ་པ་བར་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་དག་ཉིད་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། འདི་ལ་ཁྱོད་ཆགས་པ་འདོད་ཆགས་ཀྱི་སྔ་རོལ་ནའམ། ཕྱིས་སམ། འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལྷན་ཅིག་ན་ཡོད་པའམ་འདོད་ཆགས་ཆགས་པའི་སྔ་རོལ་ནའམ། ཕྱིས་སམ། འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལྷན་ཅིག་ན་ཡོད་པར་འདོད་གྲང་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་གལ་ཏེ་འདོད་ཆགས་སྔ་རོལ་ན། །འདོད་ཆགས་མེད་པའི་ཆགས་ཡོད་ན། །གལ་ཏེ་འདོད་ཆགས་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་ཆགས་པ། འདོད་ཆགས་མེད་པ་ཞིག་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མའོ། །འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དང། ལྷག་པར་ཆགས་པ་ཞེས་བྱ་བ་དག་ནི་རྣམ་གྲངས་ཏེ། དེ་མེད་ཅིང་མ་གཏོགས་པ་འདོད་ཆགས་ལ་མི་ལྟོས་པ་ཞིག་ཡོད་པར་གྱུར་ནའོ། །སྨིན་པ་མེད་པར་འབྲས་བུ་སྨིན་པ་ཉིད་མི་འཐད་པ་ལྟར་ཆགས་པ་ཉིད་མི་འཐད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །བརྟག་པ་འདི་ལ་ཅིར་འགྱུར་ཞེ་ན། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འདོད་ཆགས་ཡོད། །ཆགས་པ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། ཆགས་པ་འདིའི་འདོད་ཆགས་ནི་འདིའོ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་རོ། །འོ་ན་དེ་ལྟ་ན་འདོད་ཆགས་མེད་ཀྱང་དེ་ཆགས་པ་ཉིད་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ། །ཆགས་ཡོད་འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་འགྱུར། །ཆགས་པ་ཡིན་ན་དེ་ལ་འདོད་ཆགས་སྐྱེ་བ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དོ། །དེ་ལྟར་ན་འདིར་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར། སྐབས་ཀྱི་དོན་ལས་བཟློག་པས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་ཆགས་པ་ནི་འདོད་ཆགས་མེད་ན། མི་འབྱུང་བའི་ཚུལ་ཅན་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འདོད་ཆགས་ཀྱི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །  
(6)rāgaraktaparīkṣā ṣaṣṭhaṃ prakaraṇam |  atrāha- vidyanta eva skandhāyatanadhātavaḥ | kutaḥ? tadāśrayasaṃkleśopalabdheḥ | iha yan nāsti, na tadāśrayasaṃkleśopalabdhir asti bandhyāduhitur iva vandhyāsūnoḥ | santi ca rāgādayaḥ kleśāḥ saṃkleśanibandhanam | yathoktaṃ bhagavatā- bālo bhikṣave aśrutavān pṛthagjanaḥ prajñaptim anupatitaḥ cakṣuṣā rūpāṇi dṛṣṭvā saumanasyasthānīyāny abhiniviśate | so ’bhiniviṣṭaḥ san rāgam utpādayati | raktaḥ san rāgajaṃ dveṣajaṃ mohajaṃ karmābhisaṃskaroti kāyena vācā manaseti vistaraḥ | ucyate | syuḥ skandhāyatanadhātavo yadi rāgādaya eva kleśāḥ syuḥ | ihāyaṃ rāgaḥ parikalpyamāno bālapṛthagjanaiḥ sati rakte nare parikalpyeta asati vā? ubhayathā ca na yujyata ity āha-
rāgādyadi bhavet pūrvaṃ rakto rāgatiraskṛtaḥ |
taṃ pratītya bhaved rāgo rakte rāgo bhavet sati || 1 ||
 tatra rāgaḥ saktiradhyavasānaṃ saṅgo ’bhiniveśa iti paryāyāḥ | rakto rāgāśrayaḥ | sa yadi rakto rāgāt pūrvaṃ rāgatiraskṛto rāgarahito bhavet, tadā taṃ rāgatiraskṛtaṃ raktaṃ pratītya rāgo bhavet | evaṃ sakti rakte rāgo bhaved iti yuktam | na tv evaṃ saṃbhavati, yadrāgarahito raktaḥ syāt | arhatām api rāgaprasaṅgāt || 1 || 
rakte ’sati punā rāgaḥ kuta eva bhaviṣyati |
sati vāsati vā rāge rakte ’py eṣa samaḥ kramaḥ || 2 || 
若無有染者 云何當有染
若有若無染 染者亦如是 
chags pa yod par ’gyur na’ang | | ’dod chags yod par ga la ’gyur | |
chags pa la yang ’dod chags ni | | yod dam med kyang rim pa mtshungs | | 
2. If there is no one who desires, how then will desire come into being?
[And the question] whether desire exists or does not exist likewise holds true for the one who desires. 
If there were no desirous one, how could there be desire? The same follows for the desirous one too: [it depends on] whether desire exists or not. 
འདིར་བཤད་པ། ཆགས་པ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཡང་། །འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་གལ་འགྱུར། །ཆགས་པ་ཡོད་པར་(42A)གྱུར་ན་ཡང་འདོད་ཆགས་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་གལ་འགྱུར། ཆགས་པ་ལ་ཡང་འདོད་ཆགས་ནི། །ཡོད་དམ་མེད་ཀྱང་རིམ་པ་མཚུངས། །ཆགས་པ་ལ་ཡང་འདོད་ཆགས་ཡོད་དམ་མེད་ཀྱང་རུང་སྟེ། དེ་ཉིད་དང་རིམ་པ་མཚུངས་པར་བསམ་པར་བྱ་སྟེ། ཕ་དང་བུ་བཞིན་་ནོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། གལ་ཏེ་ཆགས་པའི་སྔ་རོལ་ན། །ཆགས་མེད་འདོད་ཆགས་ཡོད་ན་ནི། །དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆགས་པ་ཡོད། །འདོད་ཆགས་ཡོད་ན་ཆགས་ཡོད་འགྱུར། །འདི་ལ་གལ་ཏེ་ཆགས་པའི་སྔ་རོལ་ན། ཆགས་པ་མེད་པའི་འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་འགྱུར་ན་ནི། དེ་ལ་་བརྟེན་ནས་ཆགས་པ་ཡང་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་འདོད་ཆགས་ཡོད་ན་ཆགས་པ་ཡོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་འདོད་ཆགས་ཡོད་ན་ཆགས་པ་ཡོད་པར་སེམས་ན། འདིར་བཤད་པ། འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཡང་། །ཆགས་པ་ཡོད་པར་གལ་འགྱུར། ། འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཡང་ཆགས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་གལ་འགྱུར། །འདོད་ཆགས་ལ་ཡང་ཆགས་པ་ནི། །ཡོད་དམ་མེད་ཀྱང་རིམ་པ་མཚུངས། །འདོད་ཆགས་ལ་ཡང་ཆགས་པ་ཡོད་དམ་མེད་ཀྱང་རུང་སྟེ། དེ་ཉིད་དང་རིམ་པ་མཚུངས་པར་བསམ་པར་བྱ་སྟེ། ཕ་དང་བུ་བཞིན་ནོ། །འདིར་་སྨྲས་པ། འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་རིམ་གྱིས་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་ཀྱང་དེ་དག་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་སྐྱེ་བ་ཡིན་ནོ། །  
(25)若無有染者 云何當有染(26)若有若無染 染者亦如是(27)若先定有染者。則不更須染。染者先已染(28)故。若先定無染者。亦復不應起染要當先(29)有染者然後起染。若先無染者。則無受染(8b1)者。染法亦如是。若先離人定有染法。此則(2)無因。云何得起似如無薪火。若先定無(3)染法。則無有染者。是故偈中説若有若(4)無染。染者亦如是。問曰。若染法染者先後(5)相待生。是事不可得者。若一時生有何咎。 
སྨྲས་པ། ཆགས་པ་ཡོད་ན་འདོད་ཆགས་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། ཆགས་པ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཡང་། །འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར།། ཁྱོད་ཀྱི་ཆགས་པ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཡང་། འདོད་ཆགས་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ག་ལ་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་ཆགས་པ་ལ་འདོད་ཆགས་ཀྱི་བྱ་བ་ཅི་ཡང་མེད་དོ། །ཆགས་པར་མི་བྱེད་ན་ནི་ཇི་ལྟར་འདོད་ཆགས་ཡིན་པར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་འགྱུར་ན་ནི་གང་ཡང་འདོད་ཆགས་མ་ཡིན་པ་ཉིད་(183B)དུ་མི་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་ཆགས་པ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཡང་འདོད་ཆགས་མི་འཐད་དོ། །སྨྲས་པ། རེ་ཞིག་ཆགས་པ་ནི་ཡོད་དེ། དེ་ཡང་འདོད་ཆགས་མེད་ན་མི་འབྱུང་བས་འདོད་ཆགས་ཀྱང་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །བཤད་པ། ཆགས་པ་ལ་་ཡང་འདོད་ཆགས་ནི། །ཡོད་དམ་མེད་ཀྱང་རིམ་པ་མཚུངས། །ཆགས་པ་ཡོད་པར་ཡོངས་བརྟགས་ན། །འདོད་ཆགས་ཡོད་དམ་མེད་ཀྱང་རུང་སྟེ་ཆགས་པ་ལ་ཡང་འདོད་ཆགས་མི་འཐད་པ་དེ་ཉིད་དང་རིམ་པ་མཚུངས་སོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། གལ་ཏེ་ཆགས་པའི་སྔ་རོལ་ན། །ཆགས་མེད་འདོད་ཆགས་ཡོད་ན་ནི། །དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆགས་པ་ཡོད། །འདོད་ཆགས་ཡོད་ན་ཆགས་ཡོད་འགྱུར། །གལ་ཏེ་ཆགས་པའི་སྔ་རོལ་ན་འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་མེད་པ་ཆགས་པ་ལས་གཞན་དུ་འགྱུར་བ་འགའ་ཞིག་ཡོད་ན་ནི། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆགས་པ་ཡོད་་པར་འགྱུར་རོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདོད་ཆགས་ཡོད་ན་ཆགས་ཡོད་འགྱུར། །འདི་ལྟར་འདོད་ཆགས་ཡོད་ན་ཆགས་པ་ཡང་འདིས་འདི་ཆགས་སོ་ཞེས་འཐད་པར་འགྱུར་རོ། །འདོད་ཆགས་མེད་ན་གང་གིས་དེ་ཆགས་པར་འགྱུར། མ་ཆགས་པ་ན་ནི་ཇི་ལྟར་ཆགས་་པར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་འགྱུར་ན་ནི་གང་ཡང་ཆགས་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་འདོད་ཆགས་མེད་ན་ཆགས་པ་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་འདོད་ཆགས་ཡོད་ན་ཆགས་པ་ཡོད་པར་སེམས་ན། བཤད་པ། འདོད་ཆགས་ཡོད་་པར་གྱུར་ན་ཡང་། །ཆགས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། །ཁྱོད་ཀྱི་འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཡང་ཆགས་པ་མེད་པ་ཉིད་དུ་ག་ལ་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་གལ་ཏེ་འདོད་ཆགས་ཡོད་ན་ཆགས་པར་འགྱུར་ན། ཆགས་པ་མེད་དེ་འདོད་ཆགས་དེས་ཆགས་པར་གྱུར་པ་མ་ཡིན་་ནོ། །ཆགས་པ་མ་ཡིན་ན་ནི་ཇི་ལྟར་ཆགས་པར་འགྱུར།  
འདིར་སྨྲས་པ། ཆོས་མངོན་པའི་མཚན་ཉིད་ལས། ཀུན་འགྲོ་ཞེས་བྱ་རང་གི་སར། །ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི་སྔར་ཀུན་འགྲོ། །ཞེས་འབྱུང་བས་ཆགས་པ་ཉིད་འདོད་ཆགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཉེས་པ་མེད་དོ། །བཤད་པ་ཆགས་པ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཡང། །འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། །འདི་ལྟར་མ་ཆགས་པ་ལ་འདོད་ཆགས་སྐྱེ་བ་ན་ཆགས་པ་ཞེས་བརྗོད་པའི་རྐྱེན་ལ་བརྟེན་པ་ཡིན་གྱི། དེ་འདོད་ཆགས་གང་གིས་ཆགས་པར་གྱུར་པ་ལ་ཆགས་པ་ཞེས་བརྗོད་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཆགས་པར་གྱུར་ལ། འདོད་ཆགས་(96B) དེ་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་འགྱུར་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མི་སྲིད་པ་སྟེ། ཆགས་པ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཡང། །འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན་ལྷས་བྱིན་ཆགས་པ་ནི་ལྷས་བྱིན་གྱི་རྒྱུད་ལ་འདོད་ཆགས་གང་སྐྱེ་བ་དེའི་མངོན་སུམ་གྱི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། ཆགས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མཆོད་སྦྱིན་ཆགས་པ་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་དེ་ནི་མི་སྲིད་དེ། །ཆགས་པ་རྒྱུད་ཐ་དད་པ་དང། །ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་པའི་འདོད་ཆགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཕྱོགས་སུ་བྱེད་ན་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་དང། དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། ཆགས་པ་རྒྱུད་ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་པའི་འདོད་ཆགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཕྱོགས་སུ་བྱས་པའི་ཕྱིར་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། རིགས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་བཞིན་དུ་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་འགོག་པའི་ཕྱིར་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་མཆོད་སྦྱིན་ཆགས་པས་འདོད་ཆགས་བསྒྲུབ་པ་ཉེ་བར་ཕུལ་བས་ལྷས་བྱིན་གྱི་རྒྱུད་ལ་འདོད་ཆགས་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། བྱེད་པའི་རྒྱུས་གཞན་གྱི་རྒྱུད་ཀྱི་ཆགས་པ་ཡང་གཞན་གྱི་རྒྱུད་ལ་འདོད་ཆགས་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱིས་འགོག་པའི་ཕྱིར་དང། འདོད་ཆགས་སྒྲུབ་པ་མེ་ཏོག་དང་བྱུག་པ་ལ་སོགས་པ་དག་ནི་འདོད་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཁྱད་པར་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་སུན་འབྱིན་པ་ལྟར་སྣང་བ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་ཆགས་པའི་སྔོན་རོལ་ན་འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་འདོད་ན་དེ་ལྟ་ན་ཡང། ཆགས་པ་ལ་ཡང་འདོད་ཆགས་ནི། །ཡོད་དང་མེད་ཀྱང་རིམ་པར་མཚུངས། །དགག་པའི་ཐབས་འོག་ནས་འབྱུང་ངོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ་ །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། དེ་ཉིད་བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཆགས་པའི་སྔ་རོལ་ན། །ཆགས་མེད་འདོད་ཆགས་ཡོད་ན་ནི། །གལ་ཏེ་ཆགས་པའི་སྔ་རོལ་ན་འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་མེད་པ་ཞིག་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཆགས་པ་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །གཞན་ཡང། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆགས་པ་ཡོད། །ཆགས་པ་མེད་པའི་འདོད་ཆགས་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆགས་པ་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། འདོད་ཆགས་འདིས་འདོད་ཆགས་སོ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་(97A)ལྟ་ན་སྐྱོན་འདིར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལ་ཆགས་པར་བྱེད་པས་འདོད་ཆགས་སོ་ཞེས་དངོས་པོ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ན་དངོས་པོ་ནི་གཞི་ལ་རག་ལས་པའི་ཕྱིར་གཞིའི་སྔོན་རོལ་ན་མེད་དེ་དཔེར་ན་ཆོས་པ་འབྲས་ཅན་གྱི་སྔ་རོལ་ན་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །ཆགས་པ་ལ་མི་ལྟོས་པར་འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་འདོད་ན་ནི༑ འདོད་ཆགས་ཡོད་ན་ཆགས་ཡོད་འགྱུར། །དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། ཆོས་པ་ཉིད་ལ་མི་ལྟོས་པར་ཆོས་པ་སྐྱེ་བ་མི་འཐད་པ་བཞིན་ནོ། །འདིར་ཡང་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སྐབས་ཀྱི་དོན་ལས་བཟློག་པས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་འདོད་ཆགས་ནི་ཆགས་པ་མེད་ན་མི་འབྱུང་བའི་ཚུལ་ཅན་ཡིན་ཏེ་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཆགས་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་ཕ་མེད་པར་ཡང་བུ་ལ་སོགས་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་མ་ངེས་པ་ཉིད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དེ་ཡང་བཀག་ཟིན་པས་དེ་ནི་མི་གནོད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འདོད་ཆགས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་མ་སྔར་འབྱུང་བའི་ཚུལ་ཅན་ཆགས་པའི་སྐད་ཅིག་མ་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་མེད་པ་ཉིད་ཆགས་པའི་སྐད་ཅིག་མ་ཕྱི་མ་སྐྱེ་བར་འདོད་པའི་རྒྱུ་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཉེས་པ་མེད་དོ། །བཤད་པ། འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཡང། །ཆགས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། །ཡོད་པར་མི་འགྱུར་བ་ཉིད་དེ། །འདོད་ཆགས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་མ་དུས་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཆགས་པའི་སྐད་ཅིག་མ་ཕྱི་མ་འབྱུང་བ་ཆགས་པ་ཉིད་དུ་བྱེད་པར་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཆོས་པ་གཞན་གྱིས་གཞན་ཆོས་པ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་པ་བཞིན་ཏེ། འདོད་ཆགས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་མ་འདས་པས་ད་ལྟར་ཆགས་པ་ཉིད་དུ་བྱེད་པར་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ༑ །ཇི་ལྟར་དེས་གནོད་པར་འགྱུར་ཞེ་ན། ལྷས་བྱིན་གྱི་འདོད་ཆགས་ནི་ལྷས་བྱིན་ཆགས་པ་ཉིད་ཀྱི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། འདོད་ཆགས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྒྱུད་ཐ་དད་པའི་འདོད་ཆགས་བཞིན་ནོ། །འདོད་ཆགས་ལ་ཡང་ཆགས་པ་ནི། །ཡོད་དམ་མེད་ཀྱང་རིམ་པར་མཚུངས། །འདིར་སྔ་ཕྱིར་རྣམ་པར་བརྟག་པ་ལ་ཀླན་ཀའི་སྐབས་མེད་དེ། གཏན་ཚིགས་ལྟར་སྣང་བར་མ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ།། །།  
yadyevaṃ sati rakte na rāgaḥ, asati tarhi rakte rāgo ’stu | etadapyayuktamity āha-
rakte ’sati punā rāgaḥ kuta eva bhaviṣyati |
 yadā sati rakte rāgo nāsti, tadā kathamasati rakte nirāśrayo rāgaḥ setsyati? na hi asati phale tatpakvatā saṃbhavatīti ||
atrāha- yady api tvayā rāgo niṣiddhaḥ, tathāpi rakto ’sti, apratiṣedhāt | na ca rāgamantareṇa rakto yuktaḥ, tasmād ayamapyastīti | ucyate | syād rāgo yadi raktaḥ syāt | yasmādayaṃ rakta iṣyamāṇaḥ sati vā rāge parikalpyeta, asati vā? ubhayathā ca nopapadyate ity āha-
sati vāsati vā rāge rakte ’pyeṣa samaḥ kramaḥ || 2 ||
 tatra yadi sati rāge raktaḥ parikalpyeta, tatrāpi eṣa eva rāgānupapattikramo ’nantarokto rakte ’pi tulyaḥ |
raktādyadi bhavetpūrvaṃ rāgo raktatiraskṛtaḥ |
ity ādi | athāsati rāge rakta iṣyate, etadapyayuktam | yasmāt-
rāge ’sati punā raktaḥ kuta eva bhaviṣyati |
iti | tasmādrakto ’pi nāsti | rāgaraktābhāvāc ca skandhādayo ’pi na santīti || 2 || 
sahaiva punar udbhūtir na yuktā rāgaraktayoḥ |
bhavetāṃ rāgaraktau hi nirapekṣau parasparam || 3 || 
染者及染法 俱成則不然
染者染法俱 則無有相待 
’dod chags dang ni chags pa dag | | lhan cig nyid du skye mi rigs | |
’di ltar ’dod chags chags pa dag | |(4b1)phan tshun ltos pa med par ’gyur | | 
3. Further, it is not possible for both desire and the one who desires to be produced concomitantly.
Indeed, desire and the one who desires come into being independent of each other. 
It is not reasonable for desire and the desirous one to arise as co-existent. In this way desire and the desirous one would not be mutually contingent. 
འདིར་བཤད་པ། འདོད་ཆགས་དང་ནི་ཆགས་པ་དག །ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་སྐྱེ་མི་རིགས། །འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་སྐྱེན། སྐྱོན་ཅིར་འགྱུར་སྙམ་དུ་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། འདི་ལྟར་འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་དག །ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་མེད་པར་འགྱུར། །ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་སྐྱེ་བར་གྱུར་ན། འདི་ལྟར་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་སྟན་་དེ་གཉིས་བརྟག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཞིང་བརྟགས་ན་སྐྱོན་ཆེན་པོ་ཁོ་ནར་འགྱུར་ཏེ། བ་ལང་གི་རཝ་བཞིན་ནོ། །  
(6)答曰(7)染者及染法 倶成則不然(8)染者染法倶 則無有相待(9)若染法染者一時成。則不相待。不因染者(10)有染法。不因染法有染者。是二應常。已(11)無因成故。若常則多過。無有解脱法。復次(12)今當以一異法。破染法染者。 
ཅི་སྟེ་འགྱུར་ན་ནི་ནམ་ཡང་ཆགས་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། །འདོད་ཆགས་ལ་ཡང་ཆགས་པ་ནི། །ཡོད་དམ་མེད་ཀྱང་རིམ་པ་མཚུངས། །དེའི་ཕྱིར་འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཡང་(184A)ཆགས་པ་མི་འཐད་དོ། །སྨྲས་པ། འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་གཉིས་ལ་སྔ་ཕྱི་མེད་དེ། འདི་ལྟར་དེ་གཉིས་ནི་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་སྐྱེ་བ་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། འདོད་ཆགས་དང་ནི་ཆགས་པ་དག །ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་སྐྱེ་མི་རིགས། །འདོད་ཆགས་་དང་ཆགས་པ་དག་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་དག་།ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་མེད་པར་འགྱུར། །འདི་ལྟར་གལ་ཏེ། འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་སྐྱེ་བར་གྱུར་ན་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་་པ་དག་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟར་གྱུར་ན་འདིའི་འདོད་ཆགས་ནི་འདིའོ། །འདིས་ནི་འདི་ཆགས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་དག་མི་འཐད་དོ། །དེ་དག་མེད་ན་འདོད་ཆགས་མི་འཐད་པ་ཉིད་ལ་ཆགས་པ་ཡང་མི་འཐད་པ་ཉིད་དེ། འདི་ལྟར་འདོད་ཆགས་ནི་་ཆགས་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ལ་ཆགས་པ་ནི་ཆགས་པར་བྱ་བ་ཡིན་ན་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་སྐྱེས་པ་ཕན་ཚུན་ལྟོས་མེད་པ་དག་ལ་དེ་དག་མི་འཐད་པས་དེའི་ཕྱིར་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་སྐྱེ་བར་ཡང་མི་རིགས་སོ། །  
དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ། བམ་པོ་དྲུག་པ། ཅི་སྟེ་སྐྱོན་དེར་ན་མི་རུང་ངོ་སྙམ་ནས་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་གཉིས་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་སྐྱེ་བར་འདོད་ན་དེ་ལ་ཡང་ཉོན་ཅིག་འདོད་(97B)ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་སྐྱེ་མི་རིགས། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། བརྟག་པ་དེ་ལ། འདི་ལྟར་འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་དག་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་མེད་པར་འགྱུར། །ཆགས་པ་འདིའི་འདོད་ཆགས་ནི་འདིའོ། །འདོད་ཆགས་འདིས་ནི་འདི་ཆགས་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་ལྟོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་མི་འདོད་དོ། །དེ་གཉིས་ནི་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་འདོད་དེ། འདིར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ཀྱི་དབང་གིས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལ་ལྷན་ཅིག་གི་དངོས་པོ་མེད་དེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་དག་བཞིན་ནོ། །འདིར་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དག་གིས་སྨྲས་པ༑ གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དེ་གང་ཡིན། ཅི་སྐྱེ་བ་ལ་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་རམ། འོན་ཏེ་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་བརྟེན་པ་ལ་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་ཡིན། དེ་དག་གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་ལ་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན་ནི། སེམས་དང་སེམས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འཇུག་པ་དག་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་རྣམས་ཀྱང་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བའི་རྒྱུས་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། མར་མེ་དང། འོན་ཀྱང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་བྱུང་བའི་ཕྱིར་མ་ངེས་པ་ཉིད་དོ། །གལ་ཏེ་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་བསྟེན་པ་ལ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། ཡང་བ་ལང་གི་རྭ་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བའི་གཉིས་ལ་ཡང་འདི་ནི་གཡོན་པའོ། །འདི་ནི་གཡས་པའོ་ཞེས་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་བསྟེན་པ་མཐོང་བས་དེ་ལྟ་ན་ཡང་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །ཚོགས་པའི་དབང་ཁོ་ན་ལས་སེམས་དང་སེམས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འཇུག་པ་དག་དང། མར་མེའི་འོད་དང་བཅས་པ་དག་འབྱུང་བས་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་ལྷན་ཅིག་གི་དངོས་པོར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། བ་ལང་གི་རྭ་གཉིས་ཀྱང་དོན་དམ་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར། ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་མེད་དོ། །  
atrāha- naiva hi rāgaraktayoḥ paurvāparyeṇa saṃbhavo yata idaṃ dūṣaṇaṃ syāt, kiṃ tarhi rāgaraktayoḥ sahaivodbhavaḥ | cittasahabhūtena rāgeṇa hi cittaṃ rajyate, tacca raktam iti | ato vidyete eva rāgaraktāviti | ucyate | evam api-
sahaiva punarudbhūtirna yuktā rāgaraktayoḥ |
 sahotpādo ’pi na yukto rāgaraktayoḥ | yasmāt-
bhavetāṃ rāgaraktau hi nirapekṣau parasparam || 3 || sahabhāvāt savyetaragoviṣāṇavadityabhiprāyaḥ || 3 || 
naikatve sahabhāvo ’sti na tenaiva hi tat saha |
pṛthaktve sahabhāvo ’tha kuta eva bhaviṣyati || 4 || 
染者染法一 一法云何合
染者染法異 異法云何合 
gcig nyid lhan cig nyid med de | | de nyid de dang lhan cig min | |
ci ste tha dad nyid yin na | | lhan cig nyid du ji ltar ’gyur | | 
4. Concomitance does not exist in that which is only one thing, [for] certainly something which is only one thing cannot be concomitant.
But yet, how will concomitance come into being if there are separate (pṛthak) things? 
Identity has no co-existence: something cannot be co-existent with itself. If there were difference, how could there be co-existence? 
ཡང་གཞན་ཡང་། འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དེ་དག་ལྷན་ཅིག་ཉིད་ཡིན་ན། གཅིག་པ་ཉིད་དམ་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་གྲང་ན། གཉི་ག་ལྟར་ཡང་མི་འཐད་དོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། བཤད་(42B)པ། གཅིག་ཉིད་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མེད་དེ། །དེ་ཉིད་དེ་དང་ལྷན་ཅིག་མིན། །ཅི་སྟེ་ཐ་དད་ཉིད་ཡིན་ན། །ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་ཇི་ལྟར་འགྱུར། །གཅིག་པ་ཉིད་ཡིན་ན། ལྷན་ཅིག་ཉིད་མི་འཐད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་ཉིད་དེ་དང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཡིན་ན་་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་ཇི་ལྟར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཐ་དད་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
何以故(13)染者染法一 一法云何合(14)染者染法異 異法云何合(15)染法染者。若以一法合。若以異法合。若(16)一則無合。何以故。一法云何自合。如指端(17)不能自觸。若以異法合。是亦不可。何以故。(18)以異成故。若各成竟不須復合。雖合猶異。(19)復次一異倶不可。 
ཡང་གཞན་ཡང་། ཁྱོད་ན་རེ་གང་དག་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དོ་་ཞེས་ཟེར་བའི་འདོད་ཆགས་དང་། ཆགས་པ་དེ་དག་གཅིག་པ་ཉིད་དམ་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ། གཅིག་ཉིད་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མེད་དེ། །རེ་ཞིག་གཅིག་པ་ཉིད་ཡིན་ན་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མི་འཐད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་ཉིད་དེ་དང་ལྷན་ཅིག་མིན། །འདི་ན་བ་ལང་་གཅིག་པུ་ཞེས་པ་ནི་གཅིག་པ་ཉིད་དེ་བ་ལང་གཅིག་ལ་སྙེགས་སོ། །དེ་ལ་བ་ལང་གཅིག་པུ་དེ་ཉིད་བ་ལང་གཅིག་པུ་དེ་ཉིད་དང་། ཇི་ལྟར་ལྷན་ཅིག་ཏུ་འགྱུར་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་གཅིག་པུ་ཉིད་ཡིན་ན་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མི་འཐད་དོ། །སྨྲས་པ། འོ་ན་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཡིན་ན་ལྷན་་ཅིག་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །བཤད་པ། ཅི་སྟེ་ཐ་དད་ཉིད་ཡིན་ན། །ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་ཇི་ལྟར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་གཅིག་པ་ཉིད་ཡིན་ན་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་མི་འཐད་ན་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཡིན་ན་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་ཇི་ལྟར་འགྱུར། འདི་ལྟར་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཀྱི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ནི་ལྷན་(184B)ཅིག་ཉིད་ཡིན་ན་མི་མཐུན་པ་དེ་གཉིས་གཅིག་ན་ཇི་ལྟར་ལྷན་ཅིག་གནས་པར་འགྱུར་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཡིན་ན་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མི་འཐད་དོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང་འདི་ལ་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་གཅིག་པ་ཉིད་ལ་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་བརྟག་གམ། ཐ་དད་པ་ཉིད་ལ་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་བརྟག་གྲང་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་གལ་ཏེ་གཅིག་པ་ཉིད་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་རྟོག་ན། གཅིག་ཉིད་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མེད་དེ། །དེ་ནི་དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་བཞག་པའོ། །དེ་ཉིད་དེ་དང་ལྷན་ཅིག་མིན། །ལྷན་ཅིག་ཉིད་ནི་གཉིས་ལ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེས་ན་དེ་ནི་ཆོས་མཐུན་པ་དེའི་དཔེའི་ཚིག་ཀྱང་ཡིན་ནོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་འདོད་ཆགས་ནི་ཆགས་པ་དང་ལྷན་ཅིག་(98A)ཏུ་མི་སྐྱེ་སྟེ། གཅིག་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འདོད་ཆགས་དེ་ཉིད་ཀྱི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་པས་རང་གི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་གནོད་དོ། །གལ་ཏེ་སློབ་དཔོན་གྱི་ཡན་ལག་རྫོགས་པར་མ་བརྗོད་པའི་ཕྱིར། སྒྲུབ་པ་མ་ཚང་བ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་ཡོད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ་སློབ་དཔོན་གྱི་ཚིག་དག་ནི་དོན་གྱི་ཚིག་དག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། དོན་གྱི་ཚིག་དག་གིས་ནི་དོན་ཆེན་པོ་དག་སྐྱེད་པར་བྱེད་དེ། ཚིག་ཉུང་དུ་ཉིད་ཡིན་ཡང་སྦྱོར་བའི་ཚིག་དུ་མ་དག་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྦྱོར་བའི་ཚིག་དག་ལ་ནི་མ་ཚང་བ་ཉིད་དུ་ཡང་འགྱུར་རོ། །ཡང་ན་མི་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལ་ཡང་གང་གི་ཚེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པའམ། གྲུབ་པའི་མཐའ་ལས་ཅུང་ཟད་ལ་ལ་ལ་གྲགས་པ་ཡིན་ནའོ། །ཅི་སྟེ་ཐ་དད་པ་ཉིད་ལ་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་རྟོག་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང་གང་གི་ཚེ་འགལ་བ་མེད་པའི་གཅིག་པ་ཉིད་ལ་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མེད་པའི་ཚེ། ཇི་སྟེ་ཐ་དད་ཉིད་ཡིན་ན། །ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་ཇི་ལྟར་འགྱུར། །ཐ་དད་པ་ཉིད་ལ་ལྷན་ཅིག་ཉིད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དེ། རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང། ཐ་དད་པ་ཉིད་ལ་ལྷན་ཅིག་ཉིད་ཡོད་པར་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །འདིར་ཡང་དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་བཞག་པའོ། །ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ནི་ཐ་དད་པ་ཉིད་ལ་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མེད་པས་ཕྱོགས་བརྟག་པ་ལས་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་བྱས་པ་ཉིད་ཡིན་ན་མི་རྟག་པ་བཞིན་ནོ། །  
api ca | anayo rāgaraktayoḥ sahabhāvaḥ ekatve parikalpyeta pṛthaktve vā? tatra yadi ekatve, tan na yujyate | yasmāt
naikatve sahabhāvo ’sti
 kasmāt punar nāstīty āha-
na tenaiva hi tat saha |
 na hi rāgasvātmā rāgād avyatirikto rāgeṇa saheti vyapadiśyate ||
idānīṃ pṛthaktve ’pi sahabhāvābhāvam āha-
pṛthaktve sahabhāvo ’tha kuta eva bhaviṣyati || 4 || na hi pṛthagbhūtayor ālokāndhakārayoḥ saṃsāranirvāṇayor vā sahabhāvo dṛṣṭa iti || 4 || 
ekatve sahabhāvaś cet syāt sahāyaṃ vināpi saḥ |
pṛthaktve sahabhāvaś cet syāt sahāyaṃ vināpi saḥ || 5 || 
若一有合者 離伴應有合
若異有合者 離伴亦應合 
gal te gcig pu lhan cig na | | grogs med pa yang de ’gyur ro | |
gal te tha dad lhan cig na | | grogs (2)med par yang der ’gyur ro | | 
5. If concomitance applied to that which is only one thing, then that one “with concomitance” would be that one “without [concomitance].”
If concomitance applied to separate things, then that one “with concomitance” would be that one “without [concomitance].” 
If the identical were co-existent, [co-existence] would also occur between the unrelated; if the different were co-existent, [co-existence] would also occur between the unrelated. 
ཡང་གཞན་ཡང་། གལ་ཏེ་གཅིག་པུ་ལྷན་ཅིག་ན། །གྲོགས་མེད་པར་ཡང་དེར་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་གཅིག་པ་ཉིད་ལ་ལྷན་ཅིག་པ་ཉིད་དུ་རྟོག་ན། གྲོགས་མེད་པར་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དེར་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་ཐ་དད་ལྷན་ཅིག་ན། །གྲོགས་མེད་པར་ཡང་དེར་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་ཐ་དད་པ་ཉིད་ལ་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་རྟོག་ན་ཡང་གྲོགས་མེད་པར་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་ཡང་འགྱུར་རོ། །  
何以故(20)若一有合者 離伴應有合(21)若異有合者 離伴亦應合(22)若染染者一。強名爲合者。應離餘因縁而(23)有染染者。復次若一。亦不應有染染者二(24)名。染是法染者是人。若人法爲一。是則大(25)亂。若染染者各異。而言合者。則不須餘因(26)縁而有合。若異而合者。雖遠亦應合。問(27)曰。一不合可爾。眼見異法共合。 
ཅི་སྟེ་མི་འཐད་པ་བཞིན་དུ་ཡང་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལ་ལྷན་ཅིག་ཉིད་ཡོད་དོ། །ཞེས་རྟོག་ན། དེ་ལ་་ཡང་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་གཅིག་པུ་ལྷན་ཅིག་ན། །གྲོགས་མེད་པར་ཡང་དེར་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་ཐ་དད་ལྷན་ཅིག་ན། །གྲོགས་མེད་པར་ཡང་དེར་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་རེ་ཞིག་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་གཅིག་པ་ཉིད་ཡིན་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་འགྱུར་ན་ནི་དེ་་ལྟ་ན་གྲོགས་མེད་པར་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལ་གཅིག་ནི་གཅིག་པུ་ལ་སྙེགས་ཏེ། དེ་ན་བ་ལང་གཅིག་དང་རྟ་གཅིག་ཅེས་བྱ་བའི་གཅིག་ཉིད་ནི་བ་ལང་ལ་ཡང་སྙེགས་རྟ་ལ་ཡང་སྙེགས་པས་གང་དང་གང་ན་གཅིག་པ་ཉིད་ཡོད་པ་དེ་དང་་དེ་ན་ལྷན་ཅིག་ཉིད་ཡོད་ཅིང་། བ་ལང་གཅིག་པུ་ཉིད་དང་། རྟ་གཅིག་པུ་ཉིད་ལ་གྲོགས་མེད་པར་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་ཡོད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་ན་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་བརྟག་པ་དོན་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཡིན་ཡང་། ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་འགྱུར་ན་ནི་དེ་་ལྟ་ན་ཡང་གྲོགས་མེད་པར་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལ་བ་ལང་ལས་ཀྱང་རྟ་ཐ་དད་ལ། རྟ་ལས་ཀྱང་བ་ལང་ཐ་དད་པས་གང་དང་གང་ན་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཡོད་པ་དེ་དང་དེ་ན་ལྷན་ཅིག་ཉིད་ཡོད་ཅིང་། བ་ལང་ཐ་དད་པ་ཉིད་དང་། རྟ་ཐ་དད་པ་ཉིད་ལ་གྲོགས་་མེད་པར་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་ཡོད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་ན་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་བརྟག་པ་དོན་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །  
འདིར་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་དོན་བསྟན་པའི་དབང་གིས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལ་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མེད་དེ། ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འདོད་ཆགས་དང་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་དག་བཞིན་པས་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་རོ། །ཡང་གཞན་ཡང། གལ་ཏེ་གཅིག་པུ་ལྷན་ཅིག་ན། །གྲོགས་མེད་པར་ཡང་དེ་འགྱུར་རོ། །འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ནོ། །འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་གྲོགས་མེད་པར་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་མི་འདོད་དེ། འདིས་ནི་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་གི་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དགག་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་ཀྱང་བསྟན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་གཅིག་པ་ཉིད་ནི་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་(98B)འདི་ལ་གཞན་དག་ནི་གལ་ཏེ་རེ་ཞིག་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་གཅིག་པ་ཉིད་ཡིན་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་འགྱུར་ན་ནི་དེ་ལྟ་ན་གྲོགས་མེད་པར་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འདི་ལ་གཅིག་ནི་གཅིག་པུ་ལ་སྙེགས་ཏེ། དེ་ན་བ་ལང་གཅིག་དང། རྟ་གཅིག་ཅེས་བྱ་བའི་གཅིག་ཉིད་ནི། བ་ལང་ལ་ཡང་སྙེགས་རྟ་ལ་ཡང་སྙེགས་པས་གང་དང་གང་ན་གཅིག་པ་ཉིད་ཡོད་པ་དེ་དང་དེ་ན་ལྷན་ཅིག་ཉིད་ཡོད་ཅིང། བ་ལང་གཅིག་པུ་ཉིད་དང་རྟ་ཅིག་པུ་ཉིད་ལ་གྲོགས་མེད་པར་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་ཡོད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟར་ན་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་བརྟག་པ་དོན་མེད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གླགས་ཡོད་པ་སྒྲུབ་པ་དང། སུན་འབྱིན་པའི་ཁོངས་སུ་མ་གཏོགས་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་དག་སྨྲ་བར་འདོད་པས་དེ་དག་ཉིད་བརྗོད་པར་བྱ་བ་ཡིན་ན་དེ་དག་མ་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ། གལ་ཏེ་ཐ་དད་ལྷན་ཅིག་ན། །གྲོགས་མེད་པར་ཡང་དེར་འགྱུར་རོ། །འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ནོ། །འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་གྲོགས་མེད་པར་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་མི་འདོད་དེ། འདིས་ཀྱང་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་གི་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དགག་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་ཀྱང་བསྟན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ཐ་དད་པ་ཉིད་ལ་ལྷན་ཅིག་ཉིད་ཡོད་པར་མི་འདོད་དེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་དག་བཞིན་ནོ། །འདི་ལ་ཡང་གཞན་དག་ནི་ཇི་སྟེ་ཡང་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཡིན་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་འགྱུར་ན་ནི། དེ་ལྟ་ན་ཡང་གྲོགས་མེད་པར་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འདི་ལ་བ་ལང་ལས་ཀྱང་རྟ་ཐ་དད་ལ། རྟ་ལས་ཀྱང་བ་ལང་ཐ་དད་པས། གང་དང་གང་ན་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཡོད་པ་དེ་དང་དེ་ན་ལྷན་ཅིག་ཉིད་ཡོད་ཅིང། བ་ལང་ཐ་དད་པ་ཉིད་དང་རྟ་ཐ་དད་པ་ཉིད་ལ་གྲོགས་མེད་པར་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་ཡོད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་ན་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་རྟོག་པ་དོན་མེད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །  
kiṃ cānyat-
ekatve sahabhāvaś cet syāt sahāyaṃ vināpi saḥ |
pṛthaktve sahabhāvaś cet syāt sahāyaṃ vināpi saḥ || 5 ||
 yadi ekatve sahabhāvaḥ syāt, tadā yatra yatraikatvaṃ tatra tatra sahabhāva ity ekasyāpi sahabhāvaḥ syāt | pṛthaktve ’pi sahabhāve iṣyamāṇe yatra yatra pṛthaktvaṃ tatra tatra sahabhāva iti aśvādivyatiriktasya pṛthagavasthitasya goḥ asahāyasya sahabhāvaḥ syāt || 5 || 
pṛthaktve sahabhāvaś ca yadi kiṃ rāgaraktayoḥ |
siddhaḥ pṛthakpṛthagbhāvaḥ sahabhāvo yatas tayoḥ || 6 || 
若異而有合 染染者何事
是二相先異 然後說合相 
gal te tha dad lhan cig na | | ci go ’dod chags chags pa dag | |
tha dad nyid du grub ’gyur ram | | des na de gnyis lhan cig ’gyur | | 
6. And if concomitance applied to separate things, what is the proof for the separation of both desire and the one who desires,
[Since] that which is non-separate is concomitant. 
If the different were co-existent, how would desire and the desirous one be established as different or, if that were so, [how would] those two be co-existent? 
གལ་ཏེ་ཐ་དད་ལྷན་ཅིག་ན། །འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་ཅི་ཞིག་ཡིན། །ཐ་དད་ཉིད་དུ་གྲུབ་གྱུར་ན། དེས་ན་དེ་གཉིས་ལྷན་ཅིག་འགྱུར། །གལ་ཏེ་ཐ་དད་པ་ཉིད་ལ་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་རྣམ་པར་རྟོག་ན། འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལ་ཇི་ཞིག་གྲུབ་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་རྟོག་པ་ཡིན་གྱི། ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་གྲུབ་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་ན་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པར་གྱུར་ན་དེ་་གཉིས་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་རྟོག་པ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ། །  
答曰(28)若異而有合 染染者何事(29)是二相先異 然後説合相(8c1)若染染者。先有決定異相。而後合者是則不(2)合何以故。是二相先已異。而後強説合。 
སྨྲས་པ། ཐ་དད་པ་ཉིད་ནི་བ་ལང་ལ་ཡོད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། རྟ་ལ་ཡོད་པ་ཡང་མ་ཡིན་གྱི། དེ་གཉི་ག་ལྷན་ཅིག་བྱུང་བ་ལ་ཡོད་པས་དེ་ནི་་གཉི་ག་སྤྱིའི་འབྲས་བུ་ཡིན་ཏེ་ཕྲད་པ་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་ཐ་དད་པ་ཉིད་སོ་སོ་བ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ནི་ཐ་དད་པ་ཉིད་གཉིས་སུ་འགྱུར་བ་དང་། དངོས་པོ་ཕན་ཚུན་མི་ལྟོས་པར་རེ་རེ་ལ་ཡང་ཡོད་པར་འགྱུར་བས་དོན་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་ཐ་དད་པ་ཉིད་ནི་གཉི་ག་ལྷན་ཅིག་བྱུང་བ་(185A)ལ་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཐ་དད་ལྷན་ཅིག་ན། །འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་ཅི་ཞིག་ཡིན། །ཐ་དད་ཉིད་དུ་གྲུབ་གྱུར་ན། །དེས་ན་དེ་གཉིས་ལྷན་ཅིག་འགྱུར། །ཐ་དད་པ་ཉིད་གཉི་ག་ལ་ཡོད་པར་ནི་འདོད་ལ་རག་གོ། །གལ་ཏེ་ཐ་དད་པ་ཉིད་གཉི་ག་་ལ་ཡོད་པ་ལ་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་རྟོག་ན་དེ་ལྟར་ན་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལ་ཅི་ཞིག་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པ་ཡིན། གང་གི་ཚེ་དེ་ལྟར་ཡང་རྟོག་ན་དེ་གཉིས་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་ཁོ་ནར་འགྱུར་རོ། །དེས་ན་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་རབ་ཏུ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེ་གཉིས་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་རྟོག་པར་་འགྱུར་རོ། །  
ཁ་ཅིག་ན་རེ། དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སྔར་ལན་བཏབ་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཡང་གཞན་ཡང། གལ་ཏེ་ཐ་དད་ལྷན་ཅིག་ན། །འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་ཅི་ཞིག་ཡིན། །ལྷན་ཅིག་ཉིད་(99A)ཀྱིས་སོ། །དེ་ནི་དེ་དག་ལ་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མེད་དེ། ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འདོད་ཆགས་དང་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་དག་བཞིན་པས་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །ཡང་བཤད་པ། ཐ་དད་ཉིད་དུ་འགྲུབ་གྱུར་ན། །ཐ་དད་ཉིད་དུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། ཕན་ཚུན་མི་ལྟོས་པ་ཉིད་དུའོ། །ཉིད་དུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདག་ཉིད་ཐོབ་པར་རོ། །དེས་ན་དེས་གཉིས་ལྷན་ཅིག་འགྱུར། ། 
kiṃ ca-
pṛthaktve sahabhāvaś ca yadi kiṃ rāgaraktayoḥ |
siddhaḥ pṛthakpṛthagbhāvaḥ sahabhāvo yatastayoḥ || 6 ||
 pṛthaktve sahabhāvaś ca rāgaraktayoḥ parikalpyate | kim anayoḥ siddhaḥ pṛthakpṛthagbhāvaḥ? kiṃ rāganirapekṣo raktaḥ siddho yatastayoḥ sahabhāvaḥ syāt? pṛthakpṛthaksiddhayoreva hi gavāśvayoḥ sahabhāvo dṛṣṭaḥ | na tv evaṃ rāgaraktau pṛthakpṛthaksiddhāviti nāstyanayoḥ sahabhāvaḥ || 6 || 
siddhaḥ pṛthakpṛthagbhāvo yadi vā rāgaraktayoḥ |
sahabhāvaṃ kim artham tu parikalpayase tayoḥ || 7 || 
若染及染者 先各成異相
既已成異相 云何而言合 
gal te ’dod chags chags pa dag | | tha dad nyid du grub gyur na | |
de dag lhan cig nyid du ni | | ci yi phyir (3)na yongs su rtog | | 
7. Or, if the separateness of desire and the one who desires really were proved,
Why do you imagine the concomitance of them both? 
If desire and the desirous were established as different, because of what could one understand them as co-existent? 
གལ་ཏེ་འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་དག །ཐ་དད་ཉིད་དུ་གྲུབ་གྱུར་ན། །དེ་དག་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་ནི། །ཅི་ཡི་ཕྱིར་ན་ཡོངས་སུ་རྟོག །གལ་ཏེ་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པར་གྱུར་ན། ད་དེ་དག་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་ཅིའི་་ཕྱིར་ཡོངས་སུ་རྟོག་པར་བྱེད།  
復(3)次(4)若染及染者 先各成異相(5)既已成異相 云何而言合(6)若染染者先各成別相。汝今何以強説合相。 
གལ་ཏེ་འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་དག །ཐ་དད་ཉིད་དུ་གྲུབ་འགྱུར་ན། །དེ་གཉིས་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་ནི། །ཅི་ཡི་ཕྱིར་ན་ཡོངས་སུ་རྟོག །ཉིད་དུ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ཁོ་ནར་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཏོ། །གལ་ཏེ་འདི་སྙམ་དུ་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ཐ་དད་པའི་དངོས་པོར་་གྲུབ་པ་ཉིད་དུ་སེམས་ན། དེ་གཉིས་ལ་ལྷན་ཅིག་གི་དངོས་པོ་ཐ་དད་པའི་དངོས་པོ་དང་མི་མཐུན་པ་དེ་ནི་མེད་པར་ཅིའི་ཕྱིར་ཡོངས་སུ་རྟོག་པར་བྱེད་གང་གི་ཚེ་ཐ་དད་པའི་དངོས་པོར་གྲུབ་ན་ལྷན་ཅིག་གི་དངོས་པོར་བརྟགས་སུ་ཟིན་ཀྱང་། འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལྡོག་པར་འགྱུར་་བའམ། འཇུག་པར་འགྱུར་བ་ཅུང་ཟད་ཙམ་ཡང་མེད་དོ། །འདི་ལྟར་ཆགས་པ་ལ་འདོད་ཆགས་ཀྱིས་ཡང་ཅི་ཞིག་བྱར་ཡོད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་ལྷན་ཅིག་གི་དངོས་པོར་བརྟགས་སུ་ཟིན་ཀྱང་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་ཆགས་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་ལྷན་ཅིག་གི་དངོས་པོར་བརྟག་པ་དོན་མེད་་པར་འགྱུར་ཏེ། ཚིག་ཟིན་པ་ལ་ཆུས་འདེབས་པ་བཞིན་ནོ། །  
ཁྱོད་ཀྱི་བློ་གྲོས་ཀྱིས། གལ་ཏེ་འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་དག །ཐ་དད་ཉིད་དུ་འགྲུབ་གྱུར་ན། །དེ་གཉིས་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་ནི། །ཅི་ཡི་ཕྱིར་ན་ཡོངས་སུ་རྟོག་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དེ་གཉིས་ཞེས་བྱ་བར་སྙེགས་སོ། །ཅི་སྟེ། ཆགས་པ་འདིའི་འདོད་ཆགས་ནི་འདིའོ། །འདོད་ཆགས་འདིས་ནི་འདི་ཆགས་པར་གྱུར་ཏོ་ཞེས་ལྟོས་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་དགོས་པ་ཡོད་དོ་ཞེ་ན། དེས་ནི་འདོད་ཆགས་དང། ཆགས་པ་དག་ཐ་དད་པ་ཉིད་དགག་པའི་གཏན་ཚིགས་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བསྟན་པ་དེ་ལ་ཞེ་འགྲས་པའི་བློས་ཀྱང་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དུ་བརྟག་པར་མི་ནུས་སོ། །  
athavā | pṛthakpṛthagasiddhayor na sahabhāva iti kṛtvā-
siddhaḥ pṛthakpṛthagbhāvo yadi vā rāgaraktayoḥ |
 parikalpyate bhavatā, kim idānīṃ sahabhāvenākiṃcitkareṇa parikalpitenety āha-
sahabhāvaṃ kim arthaṃ tu parikalpayase tayoḥ || 7 || 
pṛthag na sidhyatīty evaṃ sahabhāvaṃ vikāṅkṣasi |
sahabhāvaprasiddhyarthaṃ pṛthaktvaṃ bhūya icchasi || 8 || 
異相無有成 是故汝欲合
合相竟無成 而復說異相 
tha dad grub par ma gyur pas | | de phyir lhan cig ’dod byed na | |
lhan cig rab tu grub pa’i phyir | | tha dad nyid du yang ’dod dam | | 
8. You postulate concomitance by saying: neither is proved separate from [the other].
[And] you postulate separateness even more to prove concomitance. 
If one asserts them to be co-existent because they are not established as different, then because they would be very much established as co-existent, would one not also have to assert them to be different? 
ཐ་དད་གྲུབ་པར་མ་གྱུར་པས། །དེ་ཕྱིར་ལྷན་ཅིག་འདོད་བྱེད་དམ། །ལྷན་ཅིག་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །ཐ་དད་ཉིད་དུ་ཡང་འདོད་དམ། །འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ཐ་དད་ཉིད་དུ་གྲུབ་པར་མ་གྱུར་པས་དེ་རབ་ཏུ་བསླབ་པའི་ཕྱིར་\?\ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་འདོད་པར་་བྱེད་ལ། ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་ཡང་མ་གྲུབ་པས། དེ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་ཡང་འདོད་པར་བྱེད་པ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
(7)復次(8)異相無有成 是故汝欲合(9)合相竟無成 而復説異相(10)汝已染染者異相不成故。復説合相。合相(11)中有過。染染者不成。汝爲成合相故。復(12)説異相。汝自已爲定。而所説不定。 
ཐ་དད་གྲུབ་པར་མ་གྱུར་པས། །དེ་ཕྱིར་ལྷན་ཅིག་འདོད་བྱེད་དམ། །ལྷན་ཅིག་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །ཐ་དད་ཉིད་དུ་ཡང་འདོད་དམ། །འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་ནི་དགོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་་གྲུབ་པར་མ་གྱུར་པས་དེ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་འདོད་པར་བྱེད་ལ། ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་ཡང་གཅིག་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་ཆགས་པའི་ཕྱིར་མ་གྲུབ་པས་དེ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཡང་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་ཡང་འདོད་པར་བྱེད་པ་ཁྱོད་ནི་གོས་ངན་པ་ལྷགས་པ་ཆེན་པོས་ཉེན་པ་བསྐུམས་(185B)ནས་བསྐུམས་པ་ཡང་བརྣགས་མི་བཟོད་པས་ཡང་སྐྱོང་བར་བྱེད་པ་དང་འདྲ་བའོ། །  
གཞན་ཡང་ཁོ་བོས། གལ་ཏེ་འདོད་ཆགས་སྔ་རོལ་ན། །འདོད་ཆགས་མེད་པའི་ཆགས་ཡོད་ན། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པས་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལ་ཐ་དད་པ་ཉིད་མི་སྲིད་པར་བསྟན་པ་དང། ཁྱོད་ཀྱིས་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་རབ་ཏུ་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེ་གཉིས་ལྷན་ཅིག་ལ་བརྟེན་ཏོ། །དེ་ལ་ཡང་ཁོ་བོས། འདོད་ཆགས་དང་ནི་ཆགས་པ་དག་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དུ་སྐྱེ་མི་རིགས། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པས་བཀག་སྟེ། ལྷན་ཅིག་ཉིད་དེ་ཡང་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་མི་འདོད་པས། གཅིག་ཉིད་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མེད་དེ། །དེ་ཉིད་དེ་དང་ལྷན་ཅིག་མིན། །ཞེས་བྱ་བས་གཅིག་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ལྷན་ཅིག་ཉིད་བཀག་པ་དང། ཡང་ཁྱོད་ཀྱིས་དེ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་ཁས་མ་བླངས་པས། ཐ་དད་གྲུབ་པར་མ་གྱུར་པས། །དེ་ཕྱིར་ལྷན་ཅིག་འདོད་བྱེད་དམ། །ལྷན་ཅིག་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །ཐ་དད་ཉིད་དུ་ཡང་འདོད་དམ། །  
rāgaraktayoḥ siddhayarthaṃ sahabhāvaḥ parikalpyate | saca pṛthakpṛthagasiddhayornāstīti pṛthakpṛthak siddhirabhyupagamyate tvayā | nanv evaṃ sati siddhatvātkimanayoḥ sahabhāvena kṛtyam?
atha-
pṛthaṅ na sidhyatītyevaṃ sahabhāvaṃ vikāṅkṣasi |
 pṛthakpṛthag rāgaraktayoḥ siddhirnāstīti kṛtvā yadyanayoḥ sahabhāvamicchasi, sa ca pṛthakpṛthagasiddhayornāstīti-
sahabhāvaprasiddhayartha pṛthaktvaṃ bhūya icchasi || 8 || nanv evaṃ sati itaretarāśrayāyāṃ siddhau sthitāyāṃ kasyedānīṃ siddhau satyāṃ kasya siddhirastu? || 8 || 
pṛthagbhāvāprasiddheś ca sahabhāvo na sidhyati |
katamasmin pṛthagbhāve sahabhāvaṃ satīcchasi || 9 || 
異相不成故 合相則不成
於何異相中 而欲說合相 
tha dad dngos po ma grub pas | | lhan cig dngos po ’grub mi ’gyur | |
tha dad dngos po gang yod na | | lhan cig dngos (4)por ’dod par byed | | 
9. Because separateness is not proved, concomitance is not proved.
What kind of separateness must exist for you to establish concomitance? 
Since different things are not established, co-existent things are not established. If there existed any different things, one could assert them as co-existent things. 
ཐ་དད་དངོས་པོ་མ་གྲུབ་པས། །ལྷན་ཅིག་དངོས་པོ་འགྲུབ་མི་འགྱུར། །ཐ་དད་དངོས་པོ་གང་ཞིག་ལ། །ལྷན་ཅིག་དངོས་པོར་འདོད་པར་བྱེད། །འདོད་(43A)ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ཐ་དད་པའི་དངོས་པོར་མ་གྲུབ་པས། ལྷན་ཅིག་གི་དངོས་པོ་འགྲུབ་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཐ་དད་པའི་དངོས་པོ་མ་གྲུབ་པ་གང་ཞིག་ལ་ལྷན་ཅིག་གི་དངོས་པོར་འདོད་པར་བྱེད་དེ་དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
何以(13)故(14)異相不成故 合相則不成(15)於何異相中 而欲説合相(16)以此中染染者異相不成故。合相亦不成。(17)汝於何異相中而欲説合相。 
ཐ་དད་དངོས་པོ་མ་གྲུབ་པས། །ལྷན་ཅིག་དངོས་པོ་འགྲུབ་མི་འགྱུར། །ཐ་དད་དངོས་པོ་གང་ཞིག་ལ། །ལྷན་ཅིག་དངོས་པོར་འདོད་པར་བྱེད། །འདི་ལ་སོ་སོ་ལ་ཐ་དད་པའི་དངོས་པོ་ཡོད་་དམ་དེ་གཉིས་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་ལ་ཡོད་གྲང་ན། འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་ཐ་དད་དུ་གྱུར་པ་དག་ལ་ནི་འདི་ནི་འདོད་ཆགས་སོ། །འདི་ནི་འདིས་ཆགས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལྟ་བུ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་མི་སྲིད་དོ། །ཐ་དད་པའི་དངོས་པོར་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་མེད་ན་ལྷན་་ཅིག་གི་དངོས་པོ་འགྲུབ་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འདི་ལྟར་ཁྱོད་ནི་ཐ་དད་པའི་དངོས་པོ་ཡོད་ན་དེ་གཉིས་ཀྱི་ལྷན་ཅིག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་པར་འདོད་ན། ཐ་དད་པའི་དངོས་པོ་དེ་ཡང་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་མི་འགྲུབ་པོ། །ཐ་དད་པའི་དངོས་པོ་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་ལྷན་ཅིག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་་པར་ག་ལ་འགྱུར།  
གང་གི་ཚེ། ཐ་དད་དངོས་པོ་མ་གྲུབ་པས། །ལྷན་ཅིག་དངོས་པོ་འགྲུབ་མི་འགྱུར། །དེའི་ཚེ་ཚེ་དང་ལྡན་པ། ཐ་དད་དངོས་པོ་གང་ཞིག་ལ། །ལྷན་ཅིག་དངོས་པོ་འདོད་པར་བྱེད། །དེ་ཇི་སྨྲོས་ཤིག་ཅི་རིམ་གྱིས་སྐྱེ་བའི་ཐ་དད་པ་ཉིད་གང་ཡིན་པ་ལའམ། འོན་ཏེ་(99B) ལྷན་ཅིག་གི་དངོས་པོར་འདོད་པར་བྱེད། དེ་ལ་གལ་ཏེ་རིམ་གྱིས་སྐྱེ་བའི་ཐ་དད་པ་ཉིད་ལ་ཞེས་བྱ་བར་ནི་མི་འཐད་དེ། དེ་ནི་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། འདོད་ཆགས་དང་འདོད་ཆགས་བྲལ་བ་དག་བཞིན་ནོ་ཞེས་སྔར་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །  
yāvatā-
pṛthagbhāvāprasiddheś ca sahabhāvo na sidhyati |
katamasmin pṛthagbhāve sahabhāvaṃ satīcchasi || 9 ||
 nāsty eva sa pṛthagbhāvaḥ sahabhāvānapekṣo yasmin pṛthagbhāve sati sahabhāvasiddhiḥ syād ity asaṃbhāvayann āha-
katamasmin pṛthagbhāve sahabhāvaṃ satīcchasi || 9 ||
 
evaṃ raktena rāgasya siddhir na saha nāsaha |
rāgavat sarvadharmāṇāṃ siddhir na saha nāsaha || 10 || 
如是染染者 非合不合成
諸法亦如是 非合不合成 
de ltar ’dod chags chags pa dag | | lhan cig lhan cig min mi ’grub | |
’dod chags bzhin du chos rnams kun | | lhan cig lhan cig min mi ’grub | | 
10. Thus there is no proof that the desire is concomitant with or not concomitant with one who desires.
From [this analysis of] desire [it can be shown that for] every fundamental element (dharma) there is no proof of concomitance or non-concomitance. 
In that way, desire and the desirous one are not established as co-existent or not co-existent. Like desire, all phenomena are not established as co-existent or not co-existent. 
དེ་ལྟར་འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་དག། ལྷན་ཅིག་ལྷན་ཅིག་མིན་མི་འགྲུབ། །འདོད་ཆགས་བཞིན་དུ་ཆོས་རྣམས་ཀུན། །ལྷན་ཅིག་ལྷན་ཅིག་མིན་མི་འགྲུབ། །དེ་ལྟར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན་འདོད་ཆགས་ནི་ཆགས་པ་དང་ལྷན་ཅིག་གམ་ལྷན་ཅིག་མ་ཡིན་པར་ཡང་འགྲུབ་པར་མི་འཐད་ལ། འདོད་ཆགས་བཞིན་དུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་་ཀྱང་ལྷན་ཅིག་གམ་ལྷན་ཅིག་མ་ཡིན་པར་འགྲུབ་པར་མི་འཐད་དེ། མདུང་ཁྱིམ་བཞིན་ནོ། །  
復次(18)如是染染者 非合不合成(19)諸法亦如是 非合不合成(20)如染恚癡亦如是。如三毒一切煩惱一切(21)法亦如是。非先非後非合非散。等因縁所(22)成◎(23)中論卷第一(29)(3)中論卷第二(4)　龍樹菩薩造　＊梵志青目釋(5)姚秦＊三藏鳩摩羅什譯　 
འོ་ན་ཐ་དད་པའི་དངོས་པོ་གང་ཞིག་ཡོད་ན་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལྷན་ཅིག་གི་དངོས་པོར་འདོད་པ་ཅི་རེ་རེ་ལ་ཡོད་དམ། འོན་ཏེ་གཉི་ག་ལྷན་ཅིག་བྱུང་བ་ལ་ཡོད་དམ་འོན་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱིས་རང་དགར་ཐ་དད་པའི་དངོས་པོ་གཞན་ཞིག་བརྟགས་ཀྱང་རུང་སྟེ། ཐ་དད་པ་གང་ཡོད་ན་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལྷན་ཅིག་གི་དངོས་པོར་འདོད་པ་དེ་སྨྲོས་ཤིག །དེ་ལྟར་འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་དག །ལྷན་ཅིག་ལྷན་ཅིག་མིན་མི་འགྲུབ། །འདོད་ཆགས་བཞིན་དུ་ཆོས་རྣམས་ཀུན། །ལྷན་ཅིག་ལྷན་ཅིག་མིན་མི་འགྲུབ། །གལ་ཏེ་་འདོད་ཆགས་སྔ་རོལ་ན། །འདོད་ཆགས་མེད་པའི་ཆགས་ཡོད་ན། །དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འདོད་ཆགས་ཡོད། །ཆགས་ཡོད་འདོད་ཆགས་ཡོད་པར་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གང་དག་སྔར་འདས་པའི་རྣམས་པ་དེ་དག་གིས་དེ་ལྟར་འདོད་ཆགས་རྣམས་ཆགས་པ་་དང་ལྷན་ཅིག་གམ་ཆགས་པ་མེད་པར་ཡང་འགྲུབ་པ་མེད་དོ། །ཇི་ལྟར་འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་དང་ལྷན་ཅིག་གམ་ཆགས་པ་མེད་པ་ཡང་འགྲུབ་པ་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱང་འགའ་ཞིག་དང་ལྷན་ཅིག་གམ་འགའ་ཡང་མེད་པར་ཡང་འགྲུབ་པ་མེད་དོ། །  
འོན་ཏེ་ལྷན་ཅིག་སྐྱེ་བའི་ཐ་དད་པ་ཉིད་ལའོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་དག་བཞིན་ནོ་ཞེས་སྔར་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མ་ཡིན་པ་གྲུབ་པ་མེད་པ་དེའི་ཕྱིར། མཇུག་བསྡུ་བར་བྱ་སྟེ། དེ་ལྟར་འདོད་ཆགས་ཆགས་པ་དང། །ལྷན་ཅིག་ལྷན་ཅིག་མིན་མི་འགྲུབ། །དཔྱད་པ་སྔར་བསྟན་པ་བཞིན་དུ་སྦྱར་ཏེ་མཇུག་བསྡུ་བའོ། །ཇི་ལྟར་བསྟན་པའི་ཚུལ་བཞིན་དུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མ་ཡིན་པར་འགྲུབ་པ་མེད་པར་ངེས་པར་བཟུང་སྟེ། འདྲ་བར་བསྟན་པའི་ཕྱིར། འདོད་ཆགས་བཞིན་དུ་ཆོས་རྣམས་ཀུན། །ལྷན་ཅིག་ལྷན་ཅིག་མིན་མི་འགྱུར། །འདོད་ཆགས་བཞིན་དུ་ཞེ་སྡང་དང་གཏི་མུག་ལ་སོགས་པ་ཕྱི་དང་ནང་གི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དང་ལྷན་ཅིག་ཉིད་མ་ཡིན་པར་འགྲུབ་པ་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དོན་དམ་པར་འདོད་ཆགས་ལ་སོགས་པ་མ་གྲུབ་པས་ཕ་རོལ་པོ་དག་གིས་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དང་པོར་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་དང་ཉེས་དམིགས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་གང་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་དེའི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །ཀུན་རྫོབ་ཏུ་འདིར་གཏན་ཚིགས་ཉིད་བརྗོད་ན་ནི་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དོ། །དེ་ལ་འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་ཕ་རོལ་པོས་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་སྐྱོན་བརྗོད་པས་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་ལ་སོགས་པ་དག་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་འཇམ་དཔལ་འདོད་ཆགས་མེད་དོ། །འདོད་ཆགས་སུ་གདགས་པ་མེད་དོ། །ཞེ་སྡང་མེད་དོ། །ཞེ་སྡང་དུ་གདགས་པ་མེད་དོ། །གཏི་མུག་མེད་དོ། །གཏི་མུག་ཏུ་གདགས་པ་མེད་དོ། །འདོད་ཆགས་ནི་བྱང་ཆུབ་བོ། །ཞེ་སྡང་ནི་བྱང་ཆུབ་བོ། །གཏི་མུག་ནི་བྱང་ཆུབ་བོ། །ཇི་ལྟར་ཡང་དག་པར་ཞུགས་པ་ཡིན་ཞེ་ན། གང་གི་ཚེ་ན་འདོད་ཆགས་ཟད་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་མ་ཞུགས། ཞེ་སྡང་ཟད་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་མ་ཞུགས། གཏི་མུག་ཟད་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་མ་ཞུགས་པ་དེའི་ཚེ་ན་ཡང་དག་པར་(100A)ཞུགས་པ་ཡིན་ནོ། །འདས་པའི་སེམས་ནི་ཆགས་པར་མི་བྱེད། མ་འོངས་པའི་སེམས་ཀྱང་ཆགས་པར་མི་བྱེད་དེ། འདས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་དང། མ་འོངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ད་ལྟར་གྱི་སེམས་ཀྱང་ཆགས་པར་མི་བྱེད་དེ། ད་ལྟར་ནི་གནས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དང། དེ་བཞིན་དུ་རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་གཟུགས་ནི་འདོད་ཆགས་ཀྱི་ཆོས་ཅན་ནམ། འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བའི་ཆོས་ཅན་མ་ཡིན་ནོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡང་འདོད་ཆགས་ཀྱི་ཆོས་ཅན་ནམ། འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བའི་ཆོས་ཅན་མ་ཡིན་ནོ། །གཟུགས་འདོད་ཆགས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དང། འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བའི་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པ། གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་འདོད་ཆགས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དང། འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བའི་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ། །གཟུགས་ནི་ཞེ་སྡང་གི་ཆོས་ཅན་ནམ། ཞེ་སྡང་དང་བྲལ་བའི་ཆོས་ཅན་མ་ཡིན་ནོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡང་ཞེ་སྡང་གི་ཆོས་ཅན་ནམ། ཞེ་སྡང་དང་བྲལ་བའི་ཆོས་ཅན་མ་ཡིན་ནོ། །གཟུགས་ཞེ་སྡང་གི་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དང། ཞེ་སྡང་དང་བྲལ་བའི་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡང་ཞེ་སྡང་གི་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དང། ཞེ་སྡང་དང་བྲལ་བའི་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ། །གཟུགས་ནི་གཏི་མུག་གི་ཆོས་ཅན་ནམ། གཏི་མུག་དང་བྲལ་བའི་ཆོས་ཅན་མ་ཡིན་ནོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡང་གཏི་མུག་གི་ཆོས་ཅན་ནམ། གཏི་མུག་དང་བྲལ་བའི་ཆོས་ཅན་མ་ཡིན་ནོ། །གཟུགས་ནི་གཏི་མུག་གི་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དང། གཏི་མུག་དང་བྲལ་བའི་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་གཏི་མུག་གི་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དང། གཏི་མུག་དང་བྲལ་བའི་ཆོས་ཉིད་མ་(100B)རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ། གཟུགས་ནི་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པར་འགྱུར་བའམ། རྣམ་པར་བྱང་བར་འགྱུར་བ་མ་ཡིན་ནོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡང་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པར་འགྱུར་པའམ། རྣམ་པར་བྱང་བར་འགྱུར་བ་མ་ཡིན་ནོ། །གཟུགས་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་དང། རྣམ་པར་བྱང་བར་མི་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་དང། རྣམ་པར་བྱང་བར་མི་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །  
tad evaṃ yathoditavicāraparāmarśena rāgaraktayorasiddhiṃ nigamayann āha-
evaṃ raktena rāgasya siddhirna saha nāsaha |
 iti | yathā ca rāgaraktayorna paurvāparyeṇa siddhiḥ nāpi sahabhāvena, evaṃ sarvabhāvānāmapītyatidiśann āha-
rāgavatsarvadharmāṇāṃ siddhirna saha nāsaha || 10 || iti dveṣadviṣṭamohamūḍhādīnāṃ rāgaraktavadasiddhiryojyate || 10 ||
ata evoktaṃ bhagavatā-
yo rajyeta yatra vā rajyeta yena vā rajyeta, yo duṣyeta yatra vā duṣyeta yena vā duṣyeta, yo muhyeta yatra vā muhyeta yena vā muhyeta, sa taṃ dharma na samanupaśyati taṃ dharma nopalabhate | sa taṃ dharmamasamanupaśyannanupalabhamāno ’rakto ’duṣṭo ’mūḍho ’viparyastacittaḥ samāhita ity ucyate | tīrṇaḥ pāraga ity ucyate | kṣemaprāpta ity ucyate | abhayaprāpta ity ucyate | yāvat kṣīṇāsrava ity ucyate | niḥkleśo vaśībhūtaḥ suvimuktacittaḥ suvimuktaprajña ājāneyo mahābhāgaḥ kṛtakṛtyaḥ kṛtakaraṇīyaḥ apahatabhāro ’nuprāptasvakārthaḥ parikṣīṇabhavasaṃyojanaḥ samyagājñāsuvimuktacittaḥ sarvacetovaśitāparamapāramiprāptaḥ śramaṇa ity ucyate | iti vistaraḥ ||
tathā-
ye rāgadoṣamadamohasabhāva jñātvā saṃkalpahetujanitaṃ vitathapravṛttam |
na vikalpayanti na virāgamapīha teṣām [āśu] sarvabhavabhāvavibhāvitānām || 
rāgasaktiparīkṣā nāma ṣaṣṭaṃ prakaraṇaṃ || 
 
’dod chags dang chags pa brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa drug pa’o || || 
 
 
འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དྲུག་པའོ།། །།  
 
འདོད་(186A)ཆགས་དང་ཆགས་པ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དྲུག་པའོ།། །།  
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་ལས། འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དྲུག་པའོ།། །།  
ity ācāryacandrakīrtipādoparacittāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau rāgaraktaparīkṣā nāma ṣaṣṭhaṃ prakaraṇam || 
  yadi saṃskṛta utpādas tatra yuktā trilakṣaṇī |
athāsaṃskṛta utpādaḥ kathaṃ saṃskṛtalakṣaṇam || 1 || 
觀三相品第七(三十五偈)  若生是有為 則應有三相
若生是無為 何名有為相 
  (5)gal te skye ba ’dus byas na | | de la mtshan nyid gsum ldan ’gyur | |
ci ste skye ba ’dus ma byas | | ji ltar ’dus byas mtshan nyid yin | | 
[Chapter] 7: An Analysis of Composite Products (saṃskṛta) (origination, duration, and decay)  1. If origination (utpāda) is a composite product, then the three characteristics [of existence: “origination,” “duration,” and “dissolution”] are appropriate.
But if origination is a non-composite (asaṃskṛta), then how [could there be] characteristics of a composite product? 
Investigation of Birth, Abiding and Perishing  If birth were compounded, it would possess the three characteristics [of a compound]. If birth were uncompounded, how would it be a characteristic of a compound? 
  འདིར་སྨྲས་པ། སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པས། གང་གི་་ཕྱིར་དེ་ལྟ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་འདུས་བྱས་ནི་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། དེ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དེ་དག་འདུས་བྱས་སམ་འདུས་མ་བྱས་ཞིག་ཡིན་གྲང་ན། དེ་གཉི་ག་ལྟར་་ཡང་དེ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་མི་འགྲུབ་པོ། །འདིར་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་དེ་དག་འདུས་བྱས་སམ་འདུས་མ་བྱས་ཡིན་པར་གྱུར་ན། དེས་སྐྱོན་ཅི་ཞིག་ཏུ་ཐལ་བར་གྱུར། འདིར་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་འདུས་བྱས་ན། །དེ་ལ་མཚན་ཉིད་གསུམ་ལྡན་འགྱུར། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བ་འདུས་མ་བྱས། ། ཇི་ལྟར་འདུས་བྱས་མཚན་ཉིད་ཡིན། །གལ་ཏེ་རེ་ཞིག་སྐྱེ་བ་དེ་འདུས་བྱས་ཡིན་ན། དེ་ལ་མཚན་ཉིད་གསུམ་དང་ལྡན་པར་འགྱུར་ཏེ། མཚན་ཉིད་གསུམ་པོ་དེ་དག་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་གསུམ་པོ་གཞན་དག་དང་ལྡན་པས་འགྱུར་བས་ཐུག་པ་མེད་པའི་སྐྱོན་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །གནས་པ་དང་་འཇིག་པ་དག་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བ་དེ་འདུས་བྱས་མ་ཡིན་ན་ནི། ཇི་ལྟར་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དར་འཇིག་བདག་མེད་པར་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་ཡིན་པར་བརྟག་པར་ནུས། གཞན་ཡང་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་མེད་ན་སྐྱེ་བ་འདུས་(43B)བྱས་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་དང་མཚུངས་པའམ། །མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཉིད་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་བརྟག་གོ། །  
(6) ＊ 觀三相品第七 三十五偈  (7)問曰。經説有爲法有三相生住滅。萬物以(8)生法生。以住法住。以滅法滅。是故有諸(9)法。答曰不爾。何以故。三相無決定故。是三(10)相爲是有爲能作有爲相。爲是無爲能作(11)有爲相。二倶不然。何以故(12)若生是有爲 則應有三相(13)若生是無爲 何名有爲相(14)若生是有爲。應有三相生住滅。是事不然。(15)何以故。共相違故。相違者。生相應生法。住(16)相應住法。滅相應滅法。若法生時。不應有(17)住滅相違法。一時則不然。如明闇不倶。以(18)是故生不應是有爲法。住滅相亦應如是。(19)問曰。若生非有爲。若是無爲有何咎。答(20)曰。若生是無爲。云何能爲有爲法作相。何(21)以故。無爲法無性故。因滅有爲名無爲。是(22)故説不生不滅名無爲相。更無自相。是故(23)無法。不能爲法作相。如兎角龜毛等不能(24)爲法作相。是故生非無爲。住滅亦如是。 
  འདིར་སྨྲས་པ། ཁྱོད་ཀྱིས་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་བརྟག་པ་དེ་བྱས་པས་ཁོ་བོའི་ཡིད་སྟོང་པ་ཉིད་ཉན་པ་ལ་སྤྲོ་བར་བྱས་ཀྱི། དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་འདུས་བྱས་་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བརྟག་པར་བྱ་བའི་རིགས་སོ། །བཤད་པ། དེ་ལྟར་བྱའོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འདི་ལ་སྐྱེ་བ་དང་། གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་འདུས་བྱས་ཀྱི་སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་དུ་བསྟན་ཏེ། མེད་པ་ལ་ནི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པར་མི་རིགས་པས་མཚན་ཉིད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་་འདུས་བྱས་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་མི་འཐད་པས་དེ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འདུས་བྱས་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། གལ་ཏེ་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། སྔར། མཚན་ཉིད་མེད་ལ་མཚན་ཉིད་ནི། །མི་འཇུག་མཚན་ཉིད་བཅས་ལ་མིན། །ཞེས་བསྟན་པས་བཀག་ཟིན་་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་འདུས་བྱས་ན། །དེ་ལ་མཚན་ཉིད་གསུམ་ལྡན་འགྱུར། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བ་འདུས་མ་བྱས། །ཇི་ལྟར་འདུས་བྱས་མཚན་ཉིད་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་འདུས་བྱས་ན། །ཇི་ལྟར་འདུས་བྱས་མཚན་ཉིད་ཡིན། །ཞེས་ཕྱོགས་་གོང་མ་དང་ཡང་སྦྱར་རོ། །སྐྱེ་བ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་འདུས་བྱས་སམ་འདུས་མ་བྱས་ཤིན་ཏུ་བརྟག་གྲང་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་འདུས་བྱས་སུ་ཡོངས་སུ་རྟོག་ན། སྐྱེ་བ་དེ་ཡང་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མཚན་ཉིད་གསུམ་་དང་ལྡན་པར་འགྱུར་ཏེ། འདུས་བྱས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། མཚན་ཉིད་གསུམ་དང་ལྡན་པར་འགྱུར་བ་ནི། མཚན་ཉིད་གསུམ་པོ་དག་ཚོགས་པར་འགྱུར་བའོ། །སྨྲས་པ། དེ་ཡང་མཚན་ཉིད་གསུམ་དང་ལྡན་ནོ། །ཇི་ལྟར་འདུས་བྱས་མཚན་ཉིད་ཡིན། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་་ཡང་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པའི་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན། གནས་པ་ཡང་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པའི་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན། འཇིག་པ་ཡང་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པའི་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་ན་མཚན་ཉིད་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་རྣམས་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པར་འགྱུར་རོ། །(186B)ཁྱད་པར་མེད་ན་འདི་ནི་སྐྱེ་བའོ། །འདི་ནི་གནས་པའོ། །འདི་ནི་འཇིག་པའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་དག་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། སྨྲས་པ། དེ་ནི་ཉེས་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཇི་ལྟར་སྤྱིར་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཡིན་དུ་ཟིན་ཀྱང་ཁྱད་པར་གྱི་མཚན་ཉིད་ལ་ལྟོས་ནས་འདི་ནི་བུམ་པའོ། །འདི་ནི་སྣམ་བུའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་དག་ཡོད་པ་དེ་བཞིན་དུ་འདིར་ཡང་ཁྱད་པར་གྱི་མཚན་ཉིད་ལ་ལྟོས་ནས་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་རོ། །ཁྱད་པར་དེ་གང་ཞེ་ན། སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་དང་། གནས་པར་བྱེད་པ་དང་། འཇིག་པར་བྱེད་པ་དག་གོ། །བཤད་པ། དེ་ནི་མི་འཐད་དོ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་བུམ་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་དང་། མངོན་པར་འགྲུབ་པར་བྱེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེས་ནི་གཞན་ཅི་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་ལ། བུམ་པ་གནས་པར་བྱེད་པས་ཀྱང་གཞན་ཅི་ཡང་གནས་པར་མི་བྱེད་ཅིང་། བུམ་པ་འཇིག་པར་་བྱེད་པས་ཀྱང་གཞན་ཅི་ཡང་འཇིག་པར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྨྲས་པ། དེ་དག་གིས་བུམ་པ་ཉིད་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་། འཇིག་པར་བྱེད་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ། །བཤད་པ། འོ་ན་ནི་དེ་དག་བུམ་པའི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟ་བུ་་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་ཕ་བུའི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ལ་གཞི་དང་ཐོ་བ་ཡང་བུམ་པའི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་འདུས་བྱས་ཡིན་ན་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དུ་མི་འཐད་དོ། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བ་འདུས་མ་བྱས་སུ་ཡོངས་སུ་རྟོག་ན་དེ་ལ་ཡང་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། འདི་ལྟར་འདུས་བྱས་མཚན་ཉིད་ཡིན། །འདུས་མ་བྱས་ཡིན་ན་ཇི་ལྟར་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཏེ། འདིས་མཚོན་པར་བྱེད་པས་མཚན་ཉིད་ཡིན་ན་གང་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དང་བྲལ་བ་དེས་ནི་རང་ཉིད་ལ་ཡང་མཚན་པར་མི་བྱེད་དོ། །གང་རང་ཉིད་ལ་མཚན་པར་མི་བྱེད་་པ་དེས་གཞན་ཇི་ལྟར་མཚོན་པར་བྱེད།  
  ད་ནི་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དགག་པས་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པའི་དོན་གྱི་དབང་གིས་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བདུན་པ་བརྩམ་མོ། །འདིར་སྨྲས་པ། དོན་དམ་པར་འདུས་བྱས་ཕུང་པོ་དང། ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དག་ལ་འདུས་བྱས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ནར་གཟུང་བར་བྱ་སྟེ། སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དག་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པར་མི་བཟུང་སྟེ། དཔེར་ན་རི་བོང་གི་རྭ་བཞིན་ནོ། །ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ནི་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དག་དང་ལྡན་པ་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་མཐུ་ཇི་སྐད་སྨོས་པས། བློ་གྲོས་ཀྱི་འདུ་བྱེད་བསྐྱེད་པ་དག་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་འདུས་བྱས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ནར་སྨྲའོ། །འདིར་བཤད་པ། འདི་ལ་ཁྱེད་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཉིད་དུ་འདོད་པ་དེ་དག་ཅི་འདུས་བྱས་དག་ཡིན་ནམ༑ འོན་ཏེ་འདུས་མ་བྱས་དག་ཡིན། གལ་ཏེ་དེ་དག་འདུས་བྱས་དག་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་སྐྱེ་བའི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ་བཤད་པ། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་འདུས་བྱས་ན། །དེ་ལ་མཚན་ཉིད་གསུམ་ལྡན་འགྱུར། །མཚན་ཉིད་གསུམ་དང་ལྡན་པར་འགྱུར་བ་ནི། མཚན་ཉིད་གསུམ་པོ་དག་ཚོགས་པར་འགྲུབ་(101A)པ་སྟེ། ཆད་པ་གསུམ་དང་ལྡན་པ་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་ལ། འདུས་བྱས་ཉིད་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པར་མི་འདོད་དེ། འདུས་བྱས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་གཞན་མཚོན་པར་བྱེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མ་ངེས་པ་ཉིད་དོ་ཞེ་ན། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་གཞན་ལ། འདུས་བྱས་ཉིད་དུ་མཚོན་པར་བྱེད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་མེད་པས་མ་ངེས་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་འདུས་བྱས་ཉིད་ཡིན་དུ་ཟིན་ན། ཡང་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་དང། གནས་པར་བྱེད་པ་དང། འཇིག་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དམ་བཅས་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དོ། །སྐྱེ་བ་ནི་སྐྱེ་བ་ཡིན་ལ་གནས་པ་ནི་གནས་པ་ཡིན། འཇིག་པ་ནི་འཇིག་པ་ཡིན་པ་ལས་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་བྱ་བ་ཉིད་ལ་སྐུར་པ་བཏབ་སྟེ། དེ་དག་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཐ་སྙད་དུ་ཡང་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་ཡིན་ན་སྐྱེ་བ་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན། ཕ་བུའི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་གནས་པ་ཡང་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། གནས་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། ཟས་ལུས་གནས་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། ལུས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་པ་བཞིན་ནམ། བྲན་མོ་བུམ་པ་ཐོགས་པ་བུམ་པ་འཇོག་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། བུམ་པའི་མཚན་མ་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་འཇིག་པ་ཡང་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། འཇིག་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། ཐོ་བ་འཇོམས་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བུམ་པའི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཉིད་ཡིན་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མངོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་ཇི་སྐད་སྨོས་པའི་སྐྱོན་ཡོངས་སུ་སྤང་བར་འདོད་པས་སྐྱེ་བ་འདུས་བྱས་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལྟར་ཤེས་པར་མི་བྱའོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་སྐྱེ་བ་འདུས་བྱས་ཡིན་ན་འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དུ་མི་འཐད་པའི་སྐྱོན་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །ཇི་སྐད་སྨོས་པའི་སྐྱོན་ཡོངས་སུ་སྤང་བར་(101B) ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བ་འདུས་མ་བྱས་ཞེས་བྱ་བར་འདོད་ན། ཇི་ལྟར་འདུས་བྱས་མཚན་ཉིད་ཡིན། །སྐྱེ་བ་ལ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་མེད་དེ། འདུས་མ་བྱས་ན་རང་ཉིད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན་འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་ཆོས་ནི་འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ཡིན་པས། དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར་བར་འོས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འདུས་མ་བྱས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་བཞིན་པས་རང་གི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་གནོད་དོ། །སྐྱེ་བ་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྒྲའི་ཚུལ་ཉེ་བར་བཟུང་བའི་ཕྱིར། གནས་པ་དང། འཇིག་པ་གཉིས་ཀྱང་ཉེ་བར་བླངས་པ་ཡིན་ཏེ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དུ་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་གཉིས་ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་དགག་པ་ཡིན་པས་ཡང་དེ་གཉིས་དགག་པ་བརྗོད་མི་དགོས་སོ། །  
(7)saṃskṛtaparīkṣā saptamaṃ prakaraṇam |  atrāha- vidyanta eva saṃskṛtasvabhāvāḥ, skandhāyatanadhātavaḥ utpādādisaṃskṛtalakṣaṇasadbhāvāt | uktaṃ hi bhagavatā- trīṇīmāni saṃskṛtasya saṃskṛtalakṣaṇāni | saṃskṛtasya bhikṣavaḥ utpādo ’pi prajñāyate, vyayo ’pi, sthityanyathātvam apīti | na ca avidyamānasya kharaviṣāṇasyeva jātyādilakṣaṇam asti | tasmāt saṃskṛtalakṣaṇopadeśād vidyanta eva skandhāyatanadhātavaḥ iti | ucyate | syuḥ skandhāyatanadhātavaḥ saṃskṛtasvabhāvās tāvakena matena, yadi jātyādilakṣaṇam eva bhavet | ihāyam utpādaḥ saṃskṛtalakṣaṇatveneṣyamāṇaḥ saṃskṛto vā tallakṣaṇatveneṣyate, asaṃskṛto vā? tatra-
yadi saṃskṛta utpādastatra yuktā trilakṣaṇī |
 trayāṇāṃ lakṣaṇānāṃ samāhārastrilakṣaṇī | iyaṃ ca utpādasthitibhaṅgasamāhārasvabhāvasarvasaṃskṛtāvyabhicāriṇīti kṛtvā yadi utpādaḥ saṃskṛta iti parikalpyate, tadā utpāde ’pi trilakṣaṇī prasajyate | tataś ca rūpādivallakṣyatvam utpādasya syāt, na saṃskṛtalakṣaṇatvam | athotpāde ’pi trilakṣaṇī neṣyate, tadā trilakṣaṇīrahitatvād ākāśavat saṃskṛtalakṣaṇatvam asyāvahīyate ity āha-
athāsaṃskṛta utpādaḥ kathaṃ saṃskṛtalakṣaṇam || 1 ||
 iti | naitatsaṃskṛtalakṣaṇamityabhiprāyaḥ || 1 || 
utpādādyās trayo vyastā nālaṃ lakṣaṇakarmaṇi |
saṃskṛtasya samastāḥ syur ekatra katham ekadā || 2 || 
三相若聚散 不能有所相
云何於一處 一時有三相 
skye la sogs gsum so so yis | | ’dus byas mtshan nyid bya bar ni | |
nus min gcig la dus gcig tu | | ’dus pa yang ni ji ltar (6)rung | | 
2. When the three are separate, origination of either of the other two characteristics does not suffice to function as a characteristic.
If united in a composite product, how could they all be at one place at one time? 
The three such as birth cannot individually be that which characterises compounds. How is it possible for one at one time to be compounded [of all three]? 
ཡང་གཞན་ཡང་། སྐྱེ་ལ་སོགས་་གསུམ་སོ་སོ་ཡིས། །འདུས་བྱས་མཚན་ཉིད་བྱ་བར་ནི། །ནུས་མིན་འདུས་པ་ཡིན་ན་ཡང་། །གཅིག་ལ་དུས་གཅིག་ཇི་ལྟར་རུང་། །སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དེ་དག་སོ་སོ་འམ་འདུས་པ་ཞིག་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པར་འགྱུར་གྲང་ན། གཉི་ག་ལྟར་ཡང་མི་འཐད་དེ་་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། རེ་ཞིག་གལ་ཏེ་སོ་སོ་ཡིན་པར་རྟོག་ན་སོ་སོས་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བྱ་བར་མི་ནུས་ཏེ། འདུས་བྱས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མཚོན་ལ། ཕྱོགས་གཅིག་ནི་མཚན་ཉིད་དང་བྲལ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ནི་རིགས་བམ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་འདུས་པ་ཡིན་་པར་རྟོག་ན་ཡང་། ཕན་ཚུན་མི་མཐུན་པ་དེ་དག་གཅིག་ལ་དུས་གཅིག་ཏུ་ཚོགས་པར་ཇི་ལྟར་རུང་སྟེ། ད་ཡང་མི་རིགས་པ་ཉིད་དེ། མེ་དང་ཆུ་བཞིན་ནོ། །  
(25)復次(26)三相若聚散 不能有所相(27)云何於一處 一時有三相(28)是生住滅相。若一一＊能爲有爲法作相。若(29)和合能與有爲法作相。二倶不然。何以故。(9b1)若謂一一者。於一處中或有有相。或有無(2)相。生時無住滅。住時無生滅。滅時無生住。(3)若和合者。共相違法。云何一時倶。若謂三(4)相更有三相者。是亦不然。 
ཅི་སྟེ་བྱེད་ན་ནི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་འདུས་མ་བྱས་ཀྱང་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་འདུས་མ་བྱས་ཡིན་ན་ཡང་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དུ་མི་འཐད་(187A)དེ། །མཚན་ཉིད་དུ་བརྟགས་ན་ཡང་སྐྱེ་བ་དང་། གནས་པ་དང་། འཇིག་པ་དག་སོ་སོ་བའམ། འདུས་པ་ཞིག་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ། སྐྱེ་སོགས་གསུམ་པོ་སོ་སོ་ཡིས། །འདུས་བྱས་མཚན་འདྲ་བར་ནི། །ནུས་མིན་འདུས་པ་་ཡིན་ན་ཡང་། །གཅིག་ལ་དུས་གཅིག་ཇི་ལྟར་རུང་། །སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་། །སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་། འཇིག་པ་དག་རེ་རེ་ལ་ཡང་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བྱ་བར་མི་ནུས་ཏེ། ནུས་མིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མི་ཆོག་པ་དང་། མི་ནུས་སོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལ་རེ་ཞིག་དངོས་པོ་མངོན་པར་་མི་གྲུབ་ཅིང་། མེད་པ་ལ་ནི་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་མི་འཐད་དོ། །འདི་ལྟར་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་ནི་དངོས་པོ་ལ་བརྟེན་པ་ཡིན་ཏེ། བུམ་པའི་སྐྱེ་བ་དང་། བུམ་པའི་གནས་པ་དང་བུམ་པའི་འཇིག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ན་བུམ་པ་དེ་མངོན་པར་མ་གྲུབ་ན། སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་གང་གི་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར། དེ་ནི་འཇིག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཞིག་པ་དང་མེད་པ་སྟེ། དེ་གང་ལ་ཡོད་པ་དེ་ནི་མེད་པ་ཉིད་དོ། །དེ་མེད་ན་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་གང་གི་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་་འཇིག་པ་དག་སོ་སོའམ། འདུས་པ་ཡང་དངོས་པོ་མངོན་པར་མ་གྲུབ་པ་དང་། ཞིག་པའི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་དེ་དག་དངོས་པོ་མངོན་པར་གྲུབ་པ་དང་མ་ཞིག་པའི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པར་སེམས་ན། དེ་ཡང་མི་འཐད་དེ། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལ་བུམ་པ་ཞེས་བྱ་བའི་་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ལ་ནི་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། འདི་ལྟར་ཡོད་པ་ལ་ཡང་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་མེད་དོ། །ཅི་སྟེ་ཡོད་ཀྱང་སྐྱེ་བར་གྱུར་ན་ནི་ནམ་ཡང་མི་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དོ། །དེ་ལྟར་བས་ན་ཡོད་པ་ལ་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། །མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཇི་ལྟར་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར། སྨྲས་པ། རེ་ཞིག་གནས་པ་་ནི་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། གནས་པ་ཡང་མི་འཐད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འཇིག་པ་དང་རྗེས་སུ་འབྲེལ་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་འདུས་བྱས་ནི་མི་རྟོག་པ་དང་ཁོར་ཟུག་ཏུ་རྗེས་སུ་འབྲེལ་པས་ཁོར་ཟུག་ཏུ་མི་རྟག་ན་ཇི་ལྟར་གནས་པར་འགྱུར་ཏེ། གནས་པ་དང་འཇིག་པ་གཉིས་(187B)འགལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་འོག་ནས་ཀྱང་། དངོས་པོ་འགག་པར་འགྱུར་ན་ནི། །གནས་པར་འཐད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གང་ཡང་འགག་པར་མི་འགྱུར་བ། །དེ་ནི་དངོས་པོ་མི་འཐད་དོ། །ཞེས་འབྱུང་ངོ་། །སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྷས་ཀྱང་། གནས་མེད་དངོས་པོ་ག་ལ་ཡོད། །མི་རྟག་པས་ན་གང་ལ་གནས། །གལ་ཏེ་དང་པོ་གནས་གྱུར་ན། །ཐ་མར་རྙིངས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་ཁོར་ཟུག་མི་རྟག་ཡོད། །ཁོར་ཟུག་གནས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཡང་ན་རྟག་པར་གྱུར་པ་ལས། །ཕྱིས་ན་མི་རྟག་པར་ཡང་འགྱུར། །གལ་ཏེ་དངོས་པོ་མི་རྟག་དང་། །ལྷན་ཅིག་་གནས་པ་ཡོད་གྱུར་ན། །མི་རྟག་ལོག་པར་འགྱུར་བའམ། །ཡང་ན་གནས་པ་བརྫུན་པར་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་སོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་གནས་པ་ཡང་མེད་དེ། མེད་ན་གང་ཡིན་པ་ཇི་ལྟར་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར། སྨྲས་པ། འོ་ན་འཇིག་པ་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། གནས་པ་་མེད་པར་འཇིག་པ་ག་ལ་ཡོད་དེ། འདི་ལྟར་དངོས་པོ་གནས་པ་ཡོད་ན་འཇིག་པར་འགྱུར་གྱི་གནས་པ་མེད་ན་འཇིག་པར་ག་ལ་འགྱུར། དེ་ཡང་འཇིག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཞིག་པ་དང་མེད་པ་སྟེ་དེ་གང་ལ་ཡོད་པ་དེ་ནི་མེད་པ་ཉིད་དོ། །དེ་མེད་ན་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་གང་གི་་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཞེས་བསྟན་ཟིན་པས་དེའི་ཕྱིར་འཇིག་པ་ཡང་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དུ་མི་འཐད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་། འཇིག་པ་དག་སོ་སོ་བ་ཡང་འདུས་བྱས་མངོན་པར་གྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད་དུ་མི་འཐད་དོ། །ལྷན་ཅིག་ཏུ་སྐྱེའོ་ཞེས་གསུངས་་པའི་ཕྱིར་ཆོས་ཀྱི་གནས་སྐབས་ཤེས་པ་དག་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་ལྷན་ཅིག་ཏུ་སྐྱེའོ་ཞེས་བརྗོད་པས་དེའི་ཕྱིར་ཡང་སོ་སོ་བ་དག་མཚན་ཉིད་དུ་མི་འཐད་དོ། །སྨྲས་པ། འདུས་པ་དག་ནི་མཚན་ཉིད་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། འདུས་པ་ཡིན་ན་ཡང་། གཅིག་ལ་དུས་་གཅིག་ཇི་ལྟར་རུང་། སོ་སོ་བ་གང་དག་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དེ་དག་འདུས་པ་ཕན་ཚུན་འགལ་བ་དག་འདུས་བྱས་ཀྱི་དངོས་པོ་གཅིག་ལ་དུས་གཅིག་ཏུ་ཇི་ལྟར་རུང་། འདི་ལྟར་གང་གི་ཚེ་ན་སྐྱེ་བ་དེའི་ཚེ་ན་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་མེད་ལ། གང་གི་ཚེ་གནས་པ་དེའི་ཚེ་ན་སྐྱེ་བ་དང་འཇིག་(188A)པ་མེད་ཅིང་། གང་གི་ཚེ་འཇིག་པ་དེའི་ཚེ་ན་ཡང་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་མེད་པ་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་སོ་སོ་བ་དང་འདུས་པ་དག་ཀྱང་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དུ་མི་འཐད་དོ། །མཚན་ཉིད་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་འདུས་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །སྨྲས་་པ།་ལྟག་ཆོད་དེ་ལྟ་བུ་འབའ་ཞིག་གིས་ཅི་བྱ། ཡོད་ནི་གང་གི་སྐྱེ་བ་དང་། གནས་པ་དང་། འཇིག་པ་དེ་འདུས་བྱས་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། ཁོ་བོ་ལྟག་ཆོད་ཀྱི་ཕྱིར་མི་རྩོམ་གྱིས་ཁོ་བོ་ནི་དེ་ཁོ་ན་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་རྩོམ་མོ། །སྐྱེ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་གང་ཡིན་པ་སྨྲོས་ཤིག ། སྨྲས་པ། བུམ་པ་སྐྱེའོ། །བཤད་པ། རེ་ཞིག་གནས་སྐབས་གང་ལ་བུམ་པ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་བ་ལེགས་པར་སོམས་ལ་སྨྲོས་ཤིག་།དེ་ལ་གང་གི་ཚེ་མ་སྐྱེས་པ་ལ་ནི་བུམ་པ་ཞེས་བྱར་ཡང་མི་རུང་སྟེ། སྐྱེས་པ་ཉིད་ལ་བུམ་པ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་ཞིང་བུམ་པ་ཡང་འདུས་བྱས་ཡིན་་པའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་གསུམ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཡིན་པ་དེའི་ཚེ་སྐྱེ་བ་བུམ་པའི་མཚན་ཉིད་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་འཐད། །ཇི་ལྟར་ཡོད་པ་ལ་ཡང་སྐྱེ་བས་ཅི་བྱ། མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ཅི་བྱ། ཅི་སྟེ་བུམ་པ་མ་ཡིན་པ་སྐྱེ་ཞིང་སྐྱེས་ཟིན་ནས་བུམ་པར་འགྱུར་རོ་སྙམ་ན། དེ་ཡང་་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བུམ་པ་མ་ཡིན་པ་སྐྱེ་ཞིང་ཞེས་བྱ་བ་དེ་རེ་ལྡེའམ། སྣམ་བུའམ། འོན་ཏེ་བུམ་པ་མ་ཡིན་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཅི་ཡང་མེད་པ་ཞིག་གམ་ཅི་ཡིན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་གལ་ཏེ་རེ་ལྡེའམ། སྣམ་བུ་ཞིག་སྐྱེ་ན་ནི་དེ་སྐྱེས་ཟིན་ནས་ཇི་ལྟར་བུམ་པར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་བུམ་པ་མ་ཡིན་པ་་ཞེས་བྱ་བ་ཅིའང་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་ན་ནི་ཅི་ཡང་མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་ཅི་སྟེ་སྐྱེ་ན་ནི་རི་བོང་གི་རཝ་ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་མི་སྐྱེ། དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་དོ། །སྐྱེ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འདི་ལ་མེད་ན་གང་སྐྱེ་བ་དེ་འདུས་བྱས་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་འཐད་པར་འགྱུར། གང་སྐྱེ་བ་མེད་་པ་ཇི་ལྟར་གནས་པ་དང་འཇིག་པར་འགྱུར། དེ་ལྟ་ན་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་ཞེས་བྱ་བ་དག་ནི། འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་ཁོ་ནར་ཟད་དོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང་འདི་ལ་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དུ་བརྟག་པར་བྱ་ན་དེ་དག་སོ་སོ་འམ། འདུས་པ་ལ་བརྟག་གྲང་ན་དེ་ལ་རེ་ཞིག་སྐྱེ་ལ་སོགས་གསུམ་སོ་སོ་ཡིས། །འདུས་བྱས་མཚན་ཉིད་བྱ་བར་ནི། །ནུས་མིན། སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུམ་པོ་དག་སོ་སོ་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བྱ་བར་མི་ནུས་ཏེ། འདི་ལྟར་ལྐོག་ཤལ་ལ་སོགས་པ་མཚན་ཉིད་འདུས་པ་དག་གིས་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མཚོན་པར་ནུས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་རིམ་གྱིས་འབྱུང་བ་ཉིད་དུ་ཁས་ལེན་ན་ཡང་འདི་ལྟར་དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པ་ལ་ནི། སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་མེད་པས་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བྱ་བའི་མཐུ་མེད་དོ། །འགགས་པ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མེད་པའི་ཕྱིར། སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང། འཇིག་པ་དག་མེད་པས་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བྱ་བའི་མཐུ་མེད་དོ། །སྐྱེས་པ་ལ་ནི་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གནས་པ་ལ་ནི་འགག་པ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གནས་པ་ནི་མི་རྟག་པ་ཉིད་དང་རྗེས་སུ་འབྲེལ་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ལྟར་ཡང། གནས་མེད་དངོས་པོ་ག་ལ་ཡོད། །མི་རྟག་པས་ན་ག་ལ་གནས། །གལ་ཏེ་དང་པོར་གནས་གྱུར་ན། །ཐ་མར་རྙིངས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་ཁོར་ཟུག་མི་རྟག་ཡོད། །ཁོར་ཟུག་གནས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཡང་ན་རྟག་པར་གྱུར་པ་ལས། །ཕྱིས་ནི་མི་རྟག་པར་ཡང་འགྱུར། །གལ་ཏེ་དངོས་པོ་མི་རྟག་དང། །ལྷན་ཅིག་གནས་པ་ཡོད་གྱུར་ན། །མི་རྟག་ལོག་པར་འགྱུར་བ་(102A)འམ༑ །ཡང་ན་གནས་པ་བརྫུན་པར་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་པ་ཡིན་ནོ། །ཇི་སྟེ་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་འདུས་པ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཉིད་དུ་འདོད་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང། འདུས་པ་ཡིན་ན་ཡང། གཅིག་ལ་དུས་གཅིག་ཇི་ལྟར་རུང། །དེ་དག་འདུས་པ་འདུས་བྱས་ཀྱི་དངོས་པོ་གཅིག་ལ་དུས་གཅིག་ན་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །གལ་ཏེ་དེ་ཇི་ལྟར་ངེས་པར་གཟུང་བར་བྱ་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། སྐྱེས་པ་དང་གནས་པ་དང། ཞིགས་པ་ཤིན་ཏུ་མི་མཐུན་པ་ཉིད་དག་དངོས་པོ་གང་ཡང་རུང་བ་ཅིག་ལ་དུས་གཅིག་ཏུ་འབྱུང་བ་ནི་སེམས་བདེ་བར་གནས་པ་དག་གིས་བརྟག་པར་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །མདོ་སྡེ་པ་དག་གིས་སྨྲས་པ། རྒྱུ་དང་རྐྱེན་སོ་སོར་ངེས་པའི་མཐུ་ལས་བྱུང་བའི་རྒྱུད་ལ་དུས་གཅིག་ཁོ་ནར་དངོས་པོ་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་མ་བྱུང་བ་ལས་འབྱུང་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་སྐྱེ་བ་ཡིན་ལ། སྐད་ཅིག་མ་སྔ་མ་སྔ་མའི་རྒྱུད་ཀྱིས་ངེས་པར་གནས་པ་ནི་གནས་པ་ཡིན། སྐད་ཅིག་མ་སྔ་མ་དང་མཚན་ཉིད་མི་འདྲ་བ་ཉིད་ནི་རྒ་བ་ཡིན། བྱུང་ནས་བྲལ་བ་ནི་འཇིག་པ་ཡིན་པས་དེ་ལྟར་ལྟོས་པ་ངེས་པས་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་འདུས་པའི་མཚན་ཉིད། སྐད་ཅིག་མ་གཅིག་ལ་དུས་གཅིག་ན་ཡོད་པས་སྒྲུབ་པ་དེ་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་མི་གནོད་དོ། །དེ་ལྟར་ཡོངས་སུ་རྟོག་ན་ཡང་རྒྱུད་རྫས་སུ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། ལྟོས་པས་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་ལ་སོགས་པ་རྣམ་པར་རྟོག་པའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་གསུམ་པོ་དག་ཐ་སྙད་པ་ཡིན་གྱི། དོན་དམ་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གནས་པའི་དུས་ན་ཡང་དེ་དང་མི་མཐུན་པ་འཇིག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། དེ་ཡང་སྐྱོན་སྔར་བསྟན་པ་ལས། འདའ་བར་མི་འགྱུར་རོ། །བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དག་ན་རེ་དངོས་པོ་སྔོན་མ་བྱུང་བ་ལས་བདག་ཉིད་ཐོབ་པ་ནི་སྐྱེ་བ་ཡིན་ལ། སྐྱེས་པ་གནས་པ་ནི་གནས་པ་ཡིན། གནས་པ་རྙིངས་པ་ཉིད་ནི་རྒ་བ་ཡིན། རྒས་པ་འགགས་པ་ནི་འཇིག་པ་ཡིན་པས། སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་རིམ་གྱིས་འབྱུང་བ་ཉིད་འདུས་བྱས་ཉིད་ལ་འཁྲུལ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། དེ་དག་མཚན་ཉིད་ཉིད་འགྲུབ་པས། སྐྱེ་ལ་སོགས་གསུམ་སོ་སོ་ཡིས། །འདུས་བྱས་མཚན་ཉིད་བྱ་བར་ནི། །ནུས་མིན་ཞེས་སྨྲས་པ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལྟར་མཚན་ཉིད་ཅས་བྱ་བ་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་གང་ཡིན་པ་ལ་ནམ་ཡང་འཁྲུལ་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན་སྲ་བ་ཉིད་ས་ལ་(102B) སྐྱེས་བུ་ཆན་པོའི་མཚན་དག་སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོ་ལ་འཁྲུལ་པར་མི་འགྱུར་བ་ལྟ་བུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པར་མི་རུང་སྟེ། རིམ་གྱིས་འབྱུང་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་འཇིམ་པ་དང། གོང་བུ་དང༑ སྨད་[?]པ་དང། གླེགས་པ་དང། བཅུམ་པའི་གནས་སྐབས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དག་བུམ་པའི་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ནི་འཁྲུལ་པ་མེད་དེ། འདུས་མ་བྱས་ལ་དེ་དག་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། ཉེ་བར་བརྟགས་པ་ཡིན་གྱི། དོན་དམ་པར་ཡོད་པ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། མ་སྐྱེས་པ་ལ་གནས་པ་དང། འཇིག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེ་བའི་དུས་ན་ཡང་གནས་པ་མེད་པ་དང། འཇིག་པ་མེད་པའི་བདག་ཉིད་ནི་དེ་དག་གི་བདག་ཉིད་མ་ཡིན་པས། དེ་དག་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཕྱིས་འབྱུང་བའི་ཚུལ་གྱིས་དེ་དག་གི་བདག་ཉིད་ཅན་ཉིད་དུ་རྟོག་ན་ཡང་ཐ་སྙད་ཙམ་དུ་ཟད་པས་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་སྐྱོན་ལྡོག་པ་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་སོ་སོ་དང་འདུས་པ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་སྐྱོན་དེ་ཉིད་མ་ལོག་གོ། །  
api ca | ime utpādādayaḥ saṃskṛtasya lakṣaṇatvena parikalpyamānā vyastā vā pṛthagvā lakṣaṇatvena parikalpyeran, samastā vā sahabhūtā vā? ubhayathā ca na yujyata ity āha-
utpādādyāstrayo vyastā nālaṃ lakṣaṇakarmaṇi |
saṃskṛtasya samastāḥ syur ekatra katham ekadā || 2 ||
 tatra vyastā lakṣaṇakarmaṇi na yujyante | yadi utpādakāle sthitibhaṅgau na syātāṃ tadā sthitibhaṅgarahitasya ākāśasyeva saṃskṛtalakṣaṇatvenānupapadya evotpādaḥ | atha sthitikāle utpādabhaṅgau na staḥ, tadā tadrahitasya sthitiḥ syāt | utpādabhaṅgarahitaś ca padārtho nāstyeveti na asyāvidyamānasya khapuṣpavat sthitir yujyate | kiṃ ca | sthitiyuktasya paścādanityatayāpi yogo na syāt, tadvirodhidharmākrāntatvāt | atha syāt- pūrvaṃ śāśvato bhūtvā paścādaśāśvata iti, na caikapadārthaḥ śāśvataścāśāśvataś ca yukta iti notpādabhaṅgarahitasya sthitiḥ | tathā yadi bhaṅgakāle sthityutpādau na syātām, evam apyanutpannasya sthitir ahitasya khapuṣpasya vināśo ’pi nāstīti | evaṃ tāvad utpādādayo vyastā nālaṃ lakṣaṇakarmaṇi nālaṃ na paryāptā ityarthaḥ ||
idānīṃ samastā api na yujyanta ity āha-
samastāḥ syur ekatra katham ekadā |
ekatra padārthe, ekasmin kāle, parasparaviruddhatvādrāgavairāgyavat, ālokāndhakāravadvā na yujyanta ityabhiprāyaḥ | yasminn eva kṣaṇe padārtho jāyate, tasminneva tiṣṭhati vinaśyati ceti kaḥ sacetāḥ pratipadyeta? tasmāt samastānām api utpādādīnāṃ saṃskṛtasya lakṣaṇakarmaṇi nāsti sāmarthyam || 2 || 
utpādasthitibhaṅgānām anyat saṃskṛtalakṣaṇam |
asti ced anavasthaivaṃ nāsti cet te na saṃskṛtāḥ || 3 || 
若謂生住滅 更有有為相
是即為無窮 無即非有為 
skye dang gnas dang ’jig rnams la | | ’dus byas mtshan nyid gzhan zhig ni | |
gal te yod na thug med ’gyur | | med na de dag ’dus byas min | | 
3. If origination, duration, and dissolution are other [secondary] characteristics of composite products,
It is an infinite regress. If this is not so, they are not composite products. 
If birth, abiding and perishing had an other characteristic of being compounded, this would be endless. If not, they would not be compounded. 
ཡང་གཞན་ཡང་། སྐྱེ་དང་གནས་དང་འཇིག་རྣམས་ལ། །འདུས་བྱས་མཚན་ཉིད་གཞན་ཞིག་ནི། །གལ་ཏེ་ཡོད་ན་ཐུག་པ་་མེད། །མེད་ན་དེ་དག་འདུས་བྱས་མིན། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་རྣམས་ལ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་གཞན་ཞིག་ཡོད་པར་འདོད་ན་ནི། ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་མེད་ན་ནི་དེ་དག་འདུས་བྱས་མ་ཡིན་ཏེ་འདུས་བྱས་མ་ཡིན་ན། འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་་ཡིན་པར་མི་རིགས་སོ། །  
何以故(5)若謂生住滅 更有有爲相(6)是即爲無窮 無即非有爲(7)若謂生住滅更有有爲相。生更有生有住(8)有滅。如是三相復應更有相。若爾則無窮。(9)若更無相。是三相則不名有爲法。亦不能(10)爲有爲法作相。問曰。汝説三相爲無窮。(11)是事不然。生住滅雖是有爲。而非無窮。 
ཡང་གཞན་ཡང་། སྐྱེ་དང་གནས་དང་འཇིག་རྣམས་ལ། །འདུས་བྱས་མཚན་ཉིད་གཞན་ཞིག་ནི། །གལ་ཏེ་ཡོད་ན་ཐུག་པ་མེད། །མེད་ན་དེ་(188B)དག་འདུས་བྱས་མིན། །སྐྱེ་བ་དང་། གནས་པ་དང་། འཇིག་པ་གང་དག་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་དེ་དག་ལ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་གཞན་ཞིག་ཡོད་དམ་འོན་ཏེ་མེད། དེ་ལ་རེ་ཞིག་གལ་ཏེ་དེ་དག་ལས་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་གཞན་ཞིག་ཡོད་ན་ནི་དེ་ལྟ་ན་ཐུག་པ་མེད་་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། སྐྱེ་བ་ལ་ཡང་སྐྱེ་བ་ཡོད་ལ་དེ་ལ་ཡང་གཞན་ཞིག་ཡོད་ཅིང་དེ་ལ་ཡང་གཞན་ཡོད་དེ། མཐའ་མེད་པར་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང། སྐྱེ་དང་གནས་དང་འཇིག་རྣམས་ལ། །འདུས་བྱས་མཚན་ཉིད་གཞན་ཞིག་ནི། །གལ་ཏེ་ཡོད་ན་ཐུག་པ་མེད། །དེ་ལ་ཡང་གཞན་ཞིག་ཡོད་ཅིང། །དེ་ལ་ཡང་གཞན་ཞིག་ཡོད་དེ། ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དང་ལྡན་པར་འདོད་པར་མི་བྱའོ། །ཅི་སྟེ་དེ་ལྟར་གྱུས་ཅིག་ཅེས་ཟེར་ན་དེ་ལ་ཡང་དེ་ཉིད་བཟླས་པར་བྱ་སྟེ། མེད་ན་དེ་དག་འདུས་བྱས་མིན། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་འདུས་བྱས་ཉིད་ཡིན་པར་ཡང་འདོད་ལ། ཐུག་པ་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཡང་མི་འགྱུར་ཏེ། སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གིས་འདུས་བྱས་ཉིད་དུ་མཚོན་པར་བྱེད་པ་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དེ། དཔེར་ན་བཀྲ་ཤིས་པ་དང་བཀྲ་མི་ཤིས་པའི་མཚན་ཉིད་བཞིན་དུ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་གཞན་མེད་པས་ཐུག་པ་དང། གནས་པ་དང་མུ་ཐུག་སྟེ། མེད་པར་ཡང་མི་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་སྔར་ཇི་ལྟར་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་འདུས་བྱས་ཉིད་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པར་མི་འདོད་དེ། འདུས་བྱས་ཡིན་པའི་(103A)ཕྱིར་དཔེར་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་བཞིན་ནོ་ཞེས་བསྟན་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་དེ་དང་འདྲ་བས་དེའི་ཕྱིར་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་འདུས་བྱས་ཡིན་པར་འདོད་པར་མི་བྱའོ། །སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་འདུས་བྱས་ཡིན་ན་ཡང་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཉིད་དུ་མི་རུང་སྟེ། འདི་ལྟར་དེའི་ལན་ཀྱང་འདིར་མེད་ན་དེ་དག་འདུས་བྱས་མིན་ཞེས་བྱ་བས་བཏབ་ཟིན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་ཡང་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་སྐྱོན་ལྡོག་པ་མེད་དོ། །འདིར་གནས་མའི་བུའི་སྡེ་པ་དག་གིས་སྨྲས་པ། སྐྱེ་བ་དང། གནས་པ་དང། འཇིག་པ་དག་འདུས་བྱས་ཀྱང་ཡིན་ལ། ཐུག་པ་མེད་པར་ཡང་ཐལ་བར་མི་འགྱུར་ཏེ། གལ་ཏེ་ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། གང་གི་ཕྱིར་འདི་ལ་ཆོས་ནི་བདག་ཉིད་དང་བཅོ་ལྔ་སྐྱེ་སྟེ། ཆོས་དེ་དང་དེའི་སྐྱེ་བ་དང། དེའི་གནས་པ་དང། དེའི་འཇིག་པ་དང། དེའི་ལྡན་པ་དང། དེའི་གནས་པ་ལས་གཞན་དུ་གྱུར་པ་ཉིད་དང། འདིར་གལ་ཏེ་ཆོས་དེ་དཀར་པོ་ཡིན་ན། དེའི་ཡང་དག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བའམ། ཅི་སྟེ་ནག་པོ་ཡིན་ན་ལོག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང། གལ་ཏེ་ཆོས་དེ་ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཡིན་ན་དེའི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཉིད་དམ། ཅི་སྟེ་ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་ན་ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་སྐྱེ་སྟེ། དེ་དག་ནི་འཁོར་ཞེས་བྱའོ། །དེ་ནི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པའི་གནས་པ་དང། འཇིག་པའི་འཇིག་པ་དང། ལྡན་པའི་ལྡན་པ་དང། གནས་པ་ལས་གནས་གཞན་དུ་འགྱུར་བ་ཉིད་ཀྱི་གནས་པ་ལས་གཞན་དུ་འགྱུར་བ་ཉིད་དང། ཡང་དག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་ཡང་དག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བའམ། ལོག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་ལོག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང། ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཉིད་ཀྱི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཉིད་དམ། ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱང་སྐྱེ་སྟེ། དེ་དག་ནི་འཁོར་གྱི་འཁོར་ཞེས་བྱ་སྟེ། དེ་ལྟར་ཆོས་བདག་ཉིད་དང་བཅོ་ལྔ་སྐྱེའོ། །དེ་ལ་རྩ་བའི་སྐྱེ་བས་ནི་བདག་ཉིད་མ་གཏོགས་པར་ཆོས་བཅུ་བཞི་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་འབའ་ཞིག་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །གནས་པ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་དེ་བཞིན་པས་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་མི་འགྱུར་རོ། །  
atha yad uktaṃ ’yadi saṃskṛta utpādaḥ’; ity ādi, tena yadi utpādādīnāṃ trilakṣaṇī prāptā prasaktā, tataḥ ko doṣaḥ? athāsaṃskṛtaḥ, evam apy adoṣa iti | ucyate-
utpādasthitibhaṅgānām anyatsaṃskṛtalakṣaṇam
asti ced anavasthaivaṃ nāsti cet te na saṃskṛtāḥ || 3 ||
 nanu ca pakṣadvaye ’pi vihita eva doṣaḥ, tatra kiṃ punar uktābhidhāneneti | satyam ukto doṣaḥ sa khalu nācāryeṇa, kiṃ tarhi vṛttikāreṇa | atha pūrvapratijñātam eva dūṣaṇāntarābhidhānena spaṣṭīkaraṇārthaṃ punar ācāryo ’bhihitavān | yadi utpādasthitibhaṅgānāmanyadutpādādikaṃ saṃskṛtalakṣaṇamiṣyate, tadā teṣām apy anyat, teṣām apy anyat, ity aparyavasānadoṣaḥ syāt | sati ca aparyavasānadoṣe, kiṃ pūrvaṃ syād yata uttarakālam aparaṃ bhaved iti vyavasthābhāvād asaṃbhava evaṃ utpādādīnām ity abhiprāyaḥ | athavā, pūrvaṃ mukhyatvād utpādasyaiva dūṣaṇam uktam, adhunā tu sāmānyeneti | nāsti cet te na saṃskṛtā iti gatārtham etat || 3 || 
utpādotpāda utpādo mūlotpādasya kevalam |
utpādotpādam utpādo maulo janayate punaḥ || 4 || 
生生之所生 生於彼本生
本生之所生 還生於生生 
skye ba’i skye bas rtsa ba yi | | skye ba ’ba’ zhig skyed par byed | |
rtsa ba’i skye bas skye ba yi | | skye ba’ang skyed par byed pa (7)yin | | 
4. The “originating origination” (utpādotpāda) (i.e. the beginning of the origination) is only the origination of the basic origination (mūlotpāda) (i.e. the beginning of the product);
Also the origination of the basic [origination] (i.e. the beginning of the beginning of the product) produces the “originating origination.” (i.e. the beginning of the origination) 
The birth of birth gives birth to the root birth alone. The root birth also is that which gives birth to the birth of birth. 
འདིར་སྨྲས་པ། །ཁྱོད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་རྣམས་ལ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་གཞན་ཞིག་ཡོད་ན་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །ཞེས་གང་བཤད་པ་དེ་ལ་སྨྲ་བར་བྱ་སྟེ། སྐྱེ་བ་དང་དགག་པ་དང་འཇིག་པ་རྣམས་འདུས་བྱས་ཀྱང་ཡིན་ལ། ཐུག་པ་མེད་པར་ཡང་ཐལ་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། སྨྲས་པ། སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བས་རྩ་བ་ཡི། །སྐྱེ་བ་འབའ་ཞིག་སྐྱེད་པར་བྱེད། །རྩ་བའི་སྐྱེ་བས་སྐྱེ་བ་ཡི། །སྐྱེ་བའང་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན། །འདི་ལ་ཆོས་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་སྐྱེ་བ་ཞིང་བདག་ཉིད་དང་བཅོ་ལྔ་སྐྱེ་སྟེ། རྣམ་པར་ཤེས་པའམ་ཚོར་(44A)བའམ་འདུ་ཤེས་ལ་སོགས་པ་ཆོས་དེ་དང་། ཆོས་དེའི་སྐྱེ་བ་དང་ཆོས་དེ་དག་གི་གནས་པ་དང་། ཆོས་དེའི་འཇིག་པ་དང་། ཆོས་དེའི་ལྡན་པ་དང་། ཆོས་དེའི་རྒ་བ་དང་། ཆོས་དེའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བའམ། ལོག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང་། ཆོས་དེའི་ངེས་པར་འབྱུང་་བ་ཉིད་དམ། ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དེ། རེ་ཞིག་སྐྱེ་བ་དང་། གནས་པ་དང་། འཇིག་པ་དང་ལྡན་པ་དང་། རྒ་བ་དང་། རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང་། ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཉིད་ཅེས་བྱ་བ་དེ་དག་ནི་འཁོར་ཅེས་བྱའོ། །འཁོར་གྱི་ནང་དུས་འདིར་ཆོས་གཉིས་པོ་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང་ངེས་པར་བྱུང་བ་་ཉིད་དག་ནི་ཡང་ན་ལོག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང་། ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ཏེ། ཆོས་གང་དག་དཀར་པོ་དེ་དག་གི་ནི་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་ཡིན་ལ་ནག་པོ་དེ་དག་གི་ནི་ལོག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་ཡིན་ནོ། །ཆོས་གང་དག་ངེས་པར་འབྱུང་བ་དེ་དག་གི་ནི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་དེ་དག་ཉིད་ཡིན་་ལ།་ཆོས་གང་དག་ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །ད་ནི་འཁོར་གྱི་འཁོར་རྣམས་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དང་། གནས་པའི་གནས་པ་དང་། འཇིག་པའི་འཇིག་པ་དང་། ལྡན་པའི་ལྡན་པ་དང་། རྒ་བའི་རྒ་བ་དང་། རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་རྣམ་་པར་གྲོལ་བ་དང་། ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཉིད་ཀྱི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཉིད་དག་སྟེ། འཁོར་གྱི་འཁོར་རྣམས་ལས་ཀྱང་འདིར་ཆོས་གཉིས་པོ་རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང་། ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཉིད་ཀྱི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཉིད་དག་ཀྱང་། ཡང་ན་ལོག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་ལག་པའི་རྣམ་པར་་གྲོལ་བ་དང་། ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ཏེ། ཆོས་གང་དག་དཀར་པོ་དེ་དག་གི་ནི་རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་ཡིན་ལ། ནག་པོ་དེ་དག་གི་ནི་ལོག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་ཡིན་ནོ། །ཆོས་གང་དག་ངེས་པར་འབྱུང་བ་དེ་དག་གི་ནི་ངེས་་པར་འབྱུང་བ་ཉིད་ཀྱི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཉིད་ཡིན་ལ། གང་དག་ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་དེ་དག་གི་ནི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟར་སྡེ་ཆན་བཅོ་ལྔའོ། །དེ་ལ་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་གང་ཡིན་པ་དེས་ནི་བདག་ཉིད་མ་གཏོགས་པར་ཆོས་བཅུ་བཞི་པོ་ཐམས་(44B)ཅད་སྐྱེད་བར་བྱེད་དོ། །སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་གང་ཡིན་པ་དེས་ནི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་འབའ་ཞིག་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །རྩ་བའི་གནས་པ་གང་ཡིན་པ་དེས་ཀྱང་གནས་པའི་གནས་པ་གནས་པར་བྱེད་ལ། གནས་པའི་གནས་པས་ཀྱང་རྩ་བའི་གནས་པ་གནས་པར་བྱེད་དོ། །རྩ་བའི་འཇིག་པས་ཀྱང་འཇིགས་་པའི་འཇིག་པ་འཇིག་པར་བྱེད་ལ། འཇིགས་པའི་འཇིག་པས་ཀྱང་རྩ་བའི་འཇིག་པ་འཇིག་པར་བྱེད་དོ། །ལྡན་པ་དང་རྒ་བ་དང་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང་ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཉིད་དག་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་བལྟ་བར་བྱ་སྟེ། དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་འདུས་བྱས་ཀྱང་ཡིན་ལ། ཐུག་པ་་མེད་པའི་སྐྱོན་དུ་ཡང་ཐལ་བར་མི་འགྱུར་རོ། །གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་བལྟ་བར་བྱ་སྟེ། ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་བཞིན་ནོ། །  
何(12)以故(13)生生之所生 生於彼本生(14)本生之所生 還生於生生(15)法生時通自體七法共生。一法二生三住四(16)滅五生生六住住七滅滅。是七法中。本生除(17)自體。能生六法。生生能生本生。本生能生(18)生生。是故三相雖是有爲。而非無窮。 
ཅི་སྟེ་ཐུག་པ་མེད་པར་གྱུར་ན་མི་རུང་ངོ་སྙམ་པ་དེ་དག་ལ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་གཞན་མེད་པར་སེམས་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང་་དེ་དག་འདུས་བྱས་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། འདུས་བྱས་མ་ཡིན་ན་ཇི་ལྟར་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཞེ་ན། སྔར་བསྟན་ཟིན་ཏོ།། །།དབུ་མ་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་བུད་དྷ་པཱ་ལི་ཏ། བམ་པོ་གསུམ་པ། སྨྲས་པ། སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་འདུས་བྱས་ཀྱང་་ཡིན་ལ། ཐུག་པ་མེད་པར་ཡང་ཐལ་བར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བས་རྩ་བ་ཡི། །སྐྱེ་བ་འབའ་ཞིག་སྐྱེད་པར་བྱེད། །རྩ་བའི་སྐྱེ་བས་སྐྱེ་བ་ཡི། །སྐྱེ་བའང་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན། །འདི་ལ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་ཆོས་རྣམས་ལས་ཆོས་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་་སྐྱེ་བ་ན་དེ་བདག་ཉིད་དང་བཅོ་ལྔ་སྟེ། ཆོས་དེ་དང་། ཆོས་དེའི་སྐྱེ་བ་དང་། ཆོས་དེའི་གནས་པ་དང་། ཆོས་དེའི་འཇིག་པ་དང་། ཆོས་དེའི་ལྡན་པ་དང་། ཆོས་དེའི་རྒ་བ་དང་། འདིར་གལ་ཏེ་ཆོས་དེ་དཀར་པོ་ཡིན་ན་ཆོས་དེ་ཡང་དག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བའམ། ཅི་སྟེ་ཆོས་དེ་་ནག་པོ་ཡིན་ན་ཆོས་དེའི་ལོག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང་། དེ་བཞིན་དུ་གལ་ཏེ་ཆོས་དེ་ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཡིན་ན་ཆོས་དེའི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཉིད་དམ།  
ཕྱོགས་སྔ་མ་དེའི་ཚིག་ལེའུ་བྱས་པ་ནི། སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བས་རྩ་བ་ཡི། །སྐྱེ་བ་འབའ་ཞིག་སྐྱེད་པར་བྱེད། །རྩ་བའི་(103B)སྐྱེ་བ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པས་ན། །ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བས་ནི་སྐྱེ་བ་འབའ་ཞིག་སྐྱེད་པར་བྱེད་ཀྱི། གཞན་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ། །རྩ་བའི་སྐྱེ་བས་ནི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །  
atrāhuḥ sāṃmitīyāḥ- santi cotpādādīnām utpādādayaḥ, na ca anavasthāprasaṅgaḥ, lakṣaṇānulakṣaṇānāṃ parasparaniṣpādakatvāt | yasmād iha saṃskṛtadharmaḥ kuśalaḥ kliṣṭo vā utpadyamānaḥ ātmanā pañcadaśaḥ utpadyate | sa dharmastasya cotpādaḥ samanvāgamaḥ sthitir jarā anityatā | yadyasau dharmaḥ kliṣṭo bhavati, tasya mithyāvimuktiḥ | atha śubhaḥ, tasya samyagvimuktiḥ | yadi nairyāṇiko bhavati tasya nairyāṇikatā | atha anairyāṇikaḥ, tasya anairyāṇikatā | ity eṣa parivāraḥ | idānīm utpāda syāpara utpādaḥ yāvadanairyāṇikatānairyāṇikatetyeṣa parivārasya parivāraḥ | tatra yo ’yaṃ maula utpāda sa ātmānaṃ vihāya anyāṃścaturdaśa dharmān janayati | utpādotpādasaṃjñakastu anulakṣaṇabhūta utpādo maulamevotpādaṃ janayati | evaṃ yāvadanairyāṇikatā caturdaśa dharmān na niryāṇayati, na tan nirvāṇaṃ prāpayatītyarthaḥ | anairyāṇikatānairyāṇikatā tu na niryāṇayati | tad evam utpādādīnāmanavasthāṃ pariharann āha-
utpādotpāda utpādo mūlotpādasya kevalam |
utpādotpādasutpādo maulo janayate punaḥ || 4 ||
 dvividho hyutpādaḥ | eko maula utpādaḥ, aparaś ca utpādotpādasaṃjñakaḥ, utpādasyotpāda iti kṛtvā | tatra yo ’yam utpādotpādasaṃjñaka utpādaḥ, sa mūlotpādasya kevalam utpādakaḥ | taṃ cedānīm utpādopādākhyam utpādaṃ (pp_61) maula utpādo janayati | tad evaṃ parasparanirvartanādasti ca trilakṣaṇī utpādādīnām, na cānavasthāprasaṅga iti || 4 || 
utpādotpāda utpādo mūlotpādasya te yadi |
maulenājanitas taṃ te sa kathaṃ janayiṣyati || 5 || 
若謂是生生 能生於本生
生生從本生 何能生本生 
gal te khyod kyi skye ba’i skyes | | rtsa ba’i skye ba skyed byed na | |
khyod kyi rtsa bas ma bskyed des | | de ni ji ltar skyed par byed | | 
5. But if, according to you, the originating origination (i.e. self-originating origination) produces basic origination, (i.e. also causes the beginning of the product)
How, according to you, will this [originating origination] (i.e. self-originating origination) produce that [basic origination] (i.e. the beginning of the product) if [it itself] is not produced by basic origination (i.e. the beginning of the product)? 
If your birth of birth gives birth to the root birth, how does that which is not yet born from your root give birth to that [root birth]? 
འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེས། །རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་སྐྱེད་བྱེད་ན། །ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་བས་མ་བསྐྱེད་དེས། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་སྐྱེད་པར་བྱེད། །གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བས་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན། ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བསམ་བསྐྱེད་པའི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེས་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་སྐྱེད་པར་བྱེད་དེ། རང་ཉིད་མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
答曰(19)若謂是生生 能生於本生(20)生生從本生 何能生本生(21)若是生生能生本生者。是生生則不名從(22)本生生。何以故。是生生從本生生。云何能(23)生本生。 
ཅི་སྟེ་ཆོས་དེ་ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་ན་ཆོས་དེའི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་སྐྱེ་སྟེ། དེ་དག་ནི་རེ་ཞིག་འཁོར་ཅེས་བྱའོ། །དེ་་ནི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དང་། གནས་པའི་གནས་པ་དང་། འཇིག་པའི་འཇིག་པ་དང་། ལྡན་པའི་ལྡན་པ་དང་། རྒ་བའི་རྒ་བ་དང་། ཡང་དག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་ཡང་དག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བའམ། ལོག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་ལོག་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང་། ངེས་པར་འབྱུང་(189A)པ་ཉིད་ཀྱི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཉིད་དམ། ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱང་སྐྱེ་སྟེ། དེ་དག་ནི་འཁོར་གྱི་འཁོར་ཅེས་བྱ་སྟེ། དེ་ལྟར་ཆོས་སྐྱེ་བ་བདག་ཉིད་དང་བཅོ་ལྔ་སྐྱེའོ། །དེ་ལ་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་གང་ཡིན་པ་དེས་ནི་བདག་ཉིད་མ་་གཏོགས་པར་ཆོས་དེའི་བདག་ཉིད་དང་བཅུ་བཞི་པོ་ཇི་སྐད་བསྟན་པ་དག་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བས་ནི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་འབའ་ཞིག་སྐྱེད་པར་བྱེད་དེ། དེ་ལྟར་གཅིག་གིས་གཅིག་སྐྱེད་པར་བྱེད་པས་ཐུག་པ་མེད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་རྩ་བའི་གནས་པས་ཀྱང་གནས་པའི་གནས། པ་གནས་པར་བྱེད་ལ། གནས་པའི་གནས་པས་ཀྱང་རྩ་བའི་གནས་པ་གནས་པར་བྱེད་དོ། །རྩ་བའི་འཇིག་པས་ཀྱང་འཇིག་པའི་འཇིག་པ་འཇིག་པར་བྱེད་ལ། འཇིག་པའི་འཇིག་པས་ཀྱང་རྩ་བའི་འཇིག་པ་འཇིག་པར་བྱེད་པས་དེ་ལྟར་ན་འདི་ལ་ཡང་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་པར་མི་འགྱུར་རོ། །བཤད་་པ། གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེས། །རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་སྐྱེད་བྱེད་ན། །ཁྱོད་ཀྱི་བུ་བས་མ་སྐྱེད་དེས། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་སྐྱེད་པར་བྱེད། །གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བས་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་བའི་སྐྱེད་པས་མ་སྐྱེས་པའི་སྐྱེ་བ་དེས་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་སྐྱེད་པར་བྱེད་དེ། རང་ཉིད་་མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
འདིར་བཤད་པ། དེ་ནི་མང་པོ་ཡང་ཡིན་དེ་ནི་སྣ་ཚོགས་ཀྱང་ཡིན་མོད་ཀྱི། དེ་དེ་ལྟ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེས། །རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་སྐྱེད་བྱེད་པ། །ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་བས་མ་བསྐྱེད་དེ། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་སྐྱེད་པར་བྱེད། །གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བས་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན། ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བས་མ་བསྐྱེད་པའི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེས་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་སྐྱེད་པར་བྱེད། སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་དེ། མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་སྔོན་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གལ་ཏེ་རྩ་བའི་སྐྱེ་བས་བསྐྱེད་པ་ཁོ་ནའི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བས་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ་ཞེ་ན།  
atrocyate-
utpādotpāda utpādo mūlotpādasya te yadi |
maulenājanitastaṃ te sa kathaṃ janayiṣyati || 5 ||
 yadi tava utpādasyotpādo mūlotpādasya janaka iti matam, sa katham idānīṃ maulenotpādenānutpāditaḥ san utpādotpādo maulaṃ janayiṣyati? || 5 || 
sa te maulena janito maulaṃ janayate yadi |
maulaḥ sa tenājanitas tam utpādayate katham || 6 || 
若謂是本生 能生於生生
本生從彼生 何能生生生
若生生生時 能生於本生
生生尚未有 何能生本生 
gal te khyod kyi rtsa ba yis | | bskyed pa de yis rtsa skyed na | |
des ma bskyed pa’i rtsa ba des | | de ni ji ltar skyed par byed | | 
6. If, according to you, that which has originated through basic [origination] (i.e. referring to the dependent originating origination) produces basic [origination], (i.e. like affirming that the effect exist before the cause)
How does the basic [origination], which is yet unproduced by that [originating origination] (i.e. self-originating origination), cause that [originating origination] (i.e. self-originating origination) to be originated? 
If that which is born from your root birth gives birth to the root, how does that root which is born from that give birth to that [from which it is born]? 
ཅི་སྟེ་འདི་སྙམ་དུ་རྩ་བའི་སྐྱེ་བས་བསྐྱེད་པ་ཁོ་ནའི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བས་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་སྐྱེ་དང་པར་བྱེད་ཀྱི་མ་བསྐྱེད་པས་་མི་བྱེད་པར་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་བ་ཡིས། །བསྐྱེད་པ་དེ་ཡིས་རྩ་བསྐྱེད་ནས། །དེས་མ་བསྐྱེད་པའི་རྩ་བ་དེས། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་སྐྱེད་པར་བྱེད། །གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བས་བསྐྱེད་པའི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེས་རྩ་བའི་སྐྱེ་བདེ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན། སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེས་མ་་བསྐྱེད་པའི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེས་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་ཇི་ལྟར་སྐྱེད་པར་བྱེད་དེ། རང་ཉིད་མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་བརྟག་པ་དེས་ཀྱང་མི་ནུས་པས་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་མེད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་ཉིད་སྐྱེ་བཞིན་པས་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བསྐྱེད་པར་བྱེད་ཀྱི་མ་སྐྱེས་པས་མི་བྱེད་དོ། །  
復次(24)若謂是本生 能生於生生(25)本生從彼生 何能生生生(26)若謂本生能生生生者。是本生不名從生(27)生生。何以故。是本生從生生生。云何能生(28)生生。生生法應生本生。而今生生不能生(29)本生。生生未有自體。何能生本生。是故(9c1)本生不能生生生。問曰。是生生生時非先(2)非後。能生本生。但生生生時能生本生。答(3)曰不然。何以故(4)若生生生時 能生於本生(5)生生尚未有 何能生本生(6)若謂生生生時能生本生可爾。而實未有。(7)是故生生生時。不能生本生。 
སྨྲས་པ། རྩ་བའི་སྐྱེ་བས་བསྐྱེད་པ་ཁོ་ནའི་སྐྱེ་བ་སྐྱེ་བས་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ཀྱི་མ་སྐྱེད་པས་མི་བྱེད་དོ། །བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་བ་ཡིས། །བསྐྱེད་པ་དེ་ཡིས་རྩ་སྐྱེད་ན། །དེས་མ་སྐྱེད་པའི་རྩ་བ་དེས། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་སྐྱེད་པར་བྱེད། །གལ་ཏེ་་ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བས་བསྐྱེད་པའི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེས་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེད་བར་བྱེད་ན་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེས་མ་སྐྱེད་པའི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེས་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་སྐྱེད་པར་བྱེད། དེ་ལྟར་ན་དེ་ནི་གཅིག་ལ་གཅིག་བརྟེན་པ་ཡིན་ཏེ། གཅིག་ལ་གཅིག་བརྟེན་པ་དག་ནི་རབ་ཏུ་རྟག་ཏུ་མི་རུང་ངོ་། །  
འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་བ་ཡིས། །བསྐྱེད་པ་དེ་ཡིས་རྩ་སྐྱེད་ན། །དེས་མ་བསྐྱེད་པའི་རྩ་བ་དེས། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་སྐྱེད་པར་བྱེད། །གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བས་བསྐྱེད་པའི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེས་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན། སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེས་མ་བསྐྱེད་པའི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེས་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་སྐྱེད་བར་བྱེད། སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་དེ། མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་སྔོན་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །  
atha manyase- utpādita eva maulenotpādena utpādotpādo maulaṃ janayiṣyati, etadapyasadity āha-
sa te maulena janito maulaṃ janayate yadi |
maulaḥ sa tenājanitastam utpādayate katham || 6 ||
 sa utpādotpādasaṃjñaka utpādo maulena janito yadi maulaṃ janayati, sa maula utpādotpādenājanito ’vidyamānaḥ katham utpādotpādaṃ janayiṣyati? tasmānmaulena janitaḥ san utpādotpādo maulaṃ janayatīte na yujyate | tataś ca parasparanirvartyanirvartakatvābhāvātsa eva anavasthāprasaṅga iti nāstyutpādaḥ || 6 || 
ayam utpādyamānas te kāmam utpādayed imam |
yadīmam utpādayitum ajātaḥ śaknuyād ayam || 7 || 
若本生生時 能生於生生
本生尚未有 何能生生生 
gal te ma skyes pa de yis | | de (5a1)skyed par ni byed nus na | |
khyod kyi skye bzhin pa de yis | | de skyed par ni ’dod la rag | | 
7. According to you, this, while originating, would certainly cause that to originate—
If this, not being produced, would be able to cause origination. 
If that which has not been born is able to give birth to that, that of yours which is being born should be able to give birth to that. 
འདིར་བཤད་པ། ཁྱོད་ཀྱི་དེ་ནི་དེ་བཞིན་པ། མ་སྐྱེས་དེ་ཡིས་གལ་ཏེ་ནི། །དེ་ནི་སྐྱེད་པར་བྱེད་ནུས་ན། །དེ་སྐྱེད་པར་ནི་འདོད་ལ་རག །ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བདེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་རང་ཉིད་མ་སྐྱེས་པ་དེས་གལ་ཏེ་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་གཞན་དེ་སྐྱང་པར་བྱེད་ནུས་ན་ནི། སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེད་པར་འདོད་ལ་རག་ལ་མི་ནུས་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་(45A)བའི་སྐྱེ་བ་དེས་སྐྱེ་བཞིན་པ་རང་ཉིད་མ་སྐྱེས་པ་དེས་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་གཞན་དེ་བསྐྱེད་པར་མི་ནུས་སོ། །ཡང་ན་འདི་ནི་རྟག་པ་བཞིན་ཏེ། ཁྱོད་ཀྱི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་རང་ཉིད་མ་སྐྱེས་པ་དེས་གལ་ཏེ་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་གཞན་ཏེ། སྐྱེད་པར་བྱེད་ནུས་ན་ནི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེད་པར་འདོད་ལ་་རག་ན་མི་ནུས་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་ཁྱོད་ཀྱི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེད་བཞིན་པ་རང་ཉིད་མ་སྐྱེས་པ་དེས་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་གཞན་དེ་སྐྱེད་པར་མི་ནུས་སོ། །ཅིའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བཞིན་པ་རང་ཉིད་མ་སྐྱེས་ཤེ་ན། སྐྱེ་བཞིན་པ་ནི་ཡོངས་སུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་སྐྱེ་བཞིན་པ་དེས་དེ་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་མི་རིགས་ཏེ་་ཞིག་པ་དང་མ་ཞིག་པ་བཞིན་ནོ། །  
復次(8)若本生生時 能生於生生(9)本生尚未有 何能生生生(10)若謂是本生生時能生生生可爾。而實未(11)有。是故本生生時。不能生生生。 
སྨྲས་པ། སྐྱེ་བ་ཉིད་སྐྱེ་བཞིན་པས་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ཀྱི་མ་སྐྱེས་པས་ནི་མི་བྱེད་དོ། །བཤད་པ། །ཁྱོད་ཀྱི་དེ་ནི་སྐྱེ་བཞིན་པ། །མ་སྐྱེས་དེ་ཡིས་གལ་ཏེ་ནི། །དེ་ནི་སྐྱེས་པར་བྱེད་ནུས་ན། །དེ་སྐྱེད་པར་ནི་འདོད་ལ་རག །ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་རང་ཉིད་མ་སྐྱེས་པ་དེས་གལ་ཏེ་སྐྱེ་(189B)བའི་སྐྱེ་བ་གཞན་དེ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ནུས་ན་ནི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེད་པར་འདོད་ལ་རག་གོ། །ཡང་ན་ཁྱོད་ཀྱི་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་རང་ཉིད་མ་སྐྱེས་པ་དེས་གལ་ཏེ་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་གཞན་དེ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ནུས་ན་ནི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེད་པར་བྱད་ལ་རག་ན་མི་ནུས་ཏེ། འདི་ལྟར་རང་ཉིད་མ་སྐྱེས་ཤིང་མེད་་པས་གཞན་ཇི་ལྟར་སྐྱེད་པར་བྱེད་དེ། དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་རྟོག་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དོ། །  
གལ་ཏེ་རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དང་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དག་སྐྱེད་བཞིན་པ་ན་རང་གི་བྱ་བ་བྱེད་པའི་ཕྱིར་ཉེས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན། བཤད་པ། ཁྱོད་ཀྱི་དེ་ནི་སྐྱེ་བཞིན་པ། །མ་སྐྱེས་དེ་ཡིས་གལ་ཏེ་ནི། །དེ་ནི་སྐྱེད་པར་བྱེད་ནུས་ན། །དེ་སྐྱེད་པར་ནི་འདོད་ལ་རག་ཁྱོད་ཀྱི་རྩ་བའི་སྐྱེ་བའམ། །སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་རང་ཉིད་མ་སྐྱེས་པ་དེས་གལ་ཏེ་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བའམ། རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ནུས་ན་ནི། སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བའམ། རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེད་པར་འདོད་ལ་རག་ན། རྩ་བའི་སྐྱེ་བའམ་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བ་སྐྱེ་བཞིན་པ་རང་ཉིད་མ་སྐྱེས་པ་དེས་སྐྱེ་བའི་སྐྱེ་བའམ། རྩ་བའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེད་པར་མི་ནུས་ཏེ། མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་རམ། སྐྱེ་བཞིན་པའི་ཕྱིར་སྔོན་བཞིན་ནམ༑ སྐྱེ་བར་འདོད་པའི་དངོས་པོ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གལ་ཏེ་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བའི་རྒྱུས་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཡང་སྐྱེད་པའི་མཐུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་མ་སྐྱེས་པ་དག་གམ། སྐྱེ་བཞིན་པ་དག་གིས་མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་རམ། སྐྱེ་བཞིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་(104A)དོན་མ་ངེས་པ་ཉིད་དོ་ཞེ་ན། ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་དག་ཀྱང་འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་དག་ལྷན་ཅིག་ཏུ་སྐྱེ་བ་དགག་པའི་སྐབས་སུ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། བྱེད་པའི་རྒྱུ་ཡང་བཀག་པའི་ཕྱིར། སྒྲུབ་པ་དེ་མ་ངེས་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པར་མི་ནུས་པས། ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་བཟློག་པ་མེད་དོ། །  
atrāha- utpadyamāna eva mūlotpāda utpādotpādam utpādayati, sa evotpādotpādo mūlotpādaṃ janayiṣyatīti | ucyate-
ayam utpadyamānaste kāmam utpādayedimam |
yadīmam utpādayitumajātaḥ śaknuyādayam || 7 ||
 kāmamayaṃ mūlotpāda utpadyamāna utpādayedutpādam, yadyayam eva ajātaḥ śaknuyādaparamajātam utpādayitum | utpadyamāno hi nāma anāgataḥ | sa ca ajātaḥ katham utpādayiṣyatīti na yuktam evaitad ity abhiprāyaḥ evam utpādotpāde ’pi vācyam || 7 || 
pradīpaḥ svaparātmānau saṃprakāśayate yathā |
utpādaḥ svaparātmānāv ubhāv utpādayet tathā || 8 || 
如燈能自照 亦能照於彼
生法亦如是 自生亦生彼 
ji ltar mar me rang dang gzhan | | snang bar byed pa de bzhin du | |
skye ba’ang rang dang gzhan gyi dngos | | gnyis ka skyed par byed yin na | | 
8. [The opponent claim:]
As a light is the illuminator of both itself and that which is other than itself,
So origination would originate both itself and that which is other than itself. 
Just as lamplight illuminates itself and others, likewise birth too gives birth to both itself and the thing of others. 
འདིར་སྨྲས་པ། ཇི་ལྟར་མར་མེ་རང་དང་གཞན། །སྣང་བར་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ། །སྐྱེ་བའང་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས། །གཉི་ག་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན། ཇི་ལྟར་མར་མེ་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་གཉི་ག་སྣང་བར་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྐྱེ་བ་ཡང་རང་དང་གཞན་གྱི་་དངོས་པོ་གཉི་ག་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །  
問曰(12)如燈能自照 亦能照於彼(13)生法亦如是 自生亦生彼(14)如燈入於闇室照了諸物。亦能自照。生亦(15)如是。能生於彼。亦能自生。答曰不然。 
སྨྲས་པ། སྐྱེ་བ་གཞན་གྱིས་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་ཀྱང་སྐྱེ་བ་ཉིད་ཀྱིས་རང་དང་གཞན་དག་བསྐྱེད་བར་བྱའོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། ཇི་ལྟར་མར་མི་རང་དང་གཞན། །སྣང་བར་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ། །སྐྱེ་བའང་རང་དང་གཞན་གྱི་་དངོས། །གཉི་ག་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན། །ཇི་ལྟར་མར་མེས་རང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱང་སྣང་བར་བྱེད་ལ་བུམ་པ་དང་། སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་དངོས་པོ་གཞན་དག་ཀྱང་སྣང་བར་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྐྱེ་བས་ཀྱང་རང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱང་སྐྱེད་པར་བྱེད་ལ་བུམ་པ་དང་སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་དངོས་པོ་གཞན་དག་ཀྱང་་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །བཤད་པ། གལ་ཏེ་མར་མེས་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྣང་བར་བྱེད་ན་ནི་སྐྱེ་བས་ཀྱང་མར་མེ་བཞིན་དུ་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྐྱེད་པར་བྱེད་ལ་རག་ན། མར་མེས་ནི་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྣང་བར་མི་བྱེད་དོ། །  
གཞན་དག་གི་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་བཟློག་པའི་ཕྱིར་སྨྲས་པ། ཇི་ལྟ་མར་མེས་རང་དང་གཞན། །སྣང་བར་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ། །སྐྱེ་བ་འང་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས། །གཉི་ག་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན། །དེའི་ཕྱིར་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །འདིར་དོན་གོ་སླ་བ་དང་རྣམ་པར་བཤད་ཟིན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་རྣམ་པར་བཤད་པར་མི་བྱ་སྟེ། ཚིག་མངས་སུ་དོགས་པའི་ཕྱིར་དང། དོན་གྲགས་པ་དང། དོན་རྣམ་པར་བཤད་ཟིན་པ་ལ་འབད་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། སྐྱེ་བ་ནི་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་དག་ལ་བྱ་བ་བྱེད་དེ། དེའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མར་མེ་སྣང་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པས་རང་དང། གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྣང་བར་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་བཤད་པ་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་ནི་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཁོ་ནའོ་ཞེས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་དེའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ཉིད་ཀྱིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་བཞིན་དུ་མ་གྲུབ་པར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་དང། དམ་བཅས་པའི་དོན་གྱི་ཕྱོགས་གཅིག་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་སྒྲ་མི་རྟག་སྟེ། མི་རྟག་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་པས་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
atrāha- naiva hi utpādasyāpara utpādo ’sti yato ’navasthāprasaṅgaḥ syāt | kiṃ tarhi-
pradīpaḥ svaparātmānau saṃprakāśayitā yathā |
utpādaḥ svaparātmānāvubhāvutpādayettathā || 8 ||
 yathā pradīpaḥ prakāśasvabhāvatvādātmānaṃ prakāśayati ghaṭādīṃśca, evam utpādo ’pyutpādasvabhāvatvādātmānam utpādayiṣyati paraṃ ceti || 8 || 
pradīpe nāndhakāro ’sti yatra cāsau pratiṣṭhitaḥ3 |
kiṃ prakāśayate dīpaḥ prakāśo hi tamovadhaḥ || 9 || 
燈中自無闇 住處亦無闇
破闇乃名照 無闇則無照 
mar me dang ni gang dag na | | de ’dug pa na (2)mun pa med | |
mar mes ci zhig snang bar byed | | mun pa sel bas snang byed yin | | 
9. [Nagarjuna answers:]
There is no darkness in the light and there where the light is placed.
What could the light illumine? Indeed illumination is the getting rid of darkness. 
Wherever lamplight is present there is no darkness. What does lamplight illuminate? It illuminates by dispelling darkness. 
འདིར་བཤད་པ། མར་མེ་དང་ནི་གང་དག་ན། །དེ་འདུག་པ་ན་མུན་པ་མེད། །མར་མེས་ཅི་ཞིག་སྣང་བར་བྱེད། །མུན་པ་སེལ་བས་སྣང་བྱེད་ཡིན། ། འདི་ན་མར་མེ་ལ་ཡང་མུན་པ་མེད་ལ། གང་དག་ན་མར་མེ་དེ་འདུག་པ་དེ་དག་ན་ཡང་མུན་པ་མེད་དེ། གང་གི་ཚེ་མར་མེ་ལ་ཡང་མུན་པ་མེད་ལ། གང་དག་ན་མར་མེ་དེ་འདུག་པ་དེ་དག་ན་ཡང་མུན་པ་མེད་པ་དེའི་ཚེ། ད་མར་མེས་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཅི་ཞིག་སྣང་བར་བྱེད། མུན་པ་སེལ་བས་སྣང་བྱེད་ཡིན་ཞེས་བྱ་ན། མུན་པ་སེལ་བས་དེ་ཡང་གང་གི་ཕྱིར་མར་མེས་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ལ་མི་་བྱེད་པ་དེའི་ཕྱིར་མར་མེས་རང་གི་དངོས་པོ་ཡང་སྣང་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ལ། གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡང་སྣང་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བྱི་ལ་དང་བྱི་བ་བཞིན་ནོ། །  
何以(16)故(17)燈中自無闇 住處亦無闇(18)破闇乃名照 無闇則無照(19)燈體自無闇。明所及處亦無闇。明闇相違(20)故。破闇故名照。無闇則無照。何得言燈(21)自照亦照彼。問曰。是燈非未生有照亦非(22)生已有照。但燈生時。能自照亦照彼。 
ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། མར་མེ་དང་ནི་གང་དག་ན། །དེ་འདུག་པ་ན་མུན་པ་མེད། །འདི་ན་གང་མི་སྣང་བ་དེ་སྣང་བར་བྱ་བ་ཡིན་ལ། མུན་པས་བསྒྲིབས་པས་མི་སྣང་བ་ཉིད་ཡིན་ན་མར་མེ་ལ་ནི་མུན་པས་དེའི་ཕྱིར་མར་མེ་ལ་མི་སྣང་བ་མེད་དོ། །གཞན་དག་སྣང་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མར་མེ་གཞན་བདག་ཉིད་དག་ལ་འཇུག་པ་དེ་ཡང་མུན་པ་མེད་དེ། མུན་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དེ་དག་ལ་ཡང་མི་སྣང་བ་མེད་དོ། །འོ་ན་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་ལ་མི་སྣང་བ་མེད་ན། མར་མེས་ཅི་ཞིག་སྣང་བར་བྱེད། དེ་སྨྲོས་ཤིག །སྨྲས་པ། མུན་པ་སེལ་བས་སྣང་བྱེད་ཡིན། འདི་ན་མར་་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པས་མུན་པ་སེལ་ཅིང་སྣང་བར་བྱེད་པས་སྣང་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་བ་གང་ཡིན་མ་དེ་མར་མེ་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྣང་བར་བྱེད་ལ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲས་པ་དེའི་ཕྱིར། མར་མེ་དང་ནི་གང་དག་ན། །འདུ་བྱེ་པ་ན་མུན་པ་མེད། །ཅེས་ཀྱང་བཤད་པས་མར་(190A)མེ་སྐྱེ་བཞིན་པས་མུན་པ་སེལ་བའི་ཕྱིར་དེས་ན་མར་མེ་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་ལ་མུན་པ་མེད་དོ། །མུན་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་སྣང་བར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟར་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་མར་མེས་ནི་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྣང་བར་བྱེད་དོ། །མར་མེ་ཇི་ལྟ་བ་དེ་བཞིན་དུ་སྐྱེ་བས་ཀྱང་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དེ་དག་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པ་ཡིན་ནོ། །  
ཡང་བཤད་པ། འདི་ལ་དོན་དམ་པར་མར་མེ་ནི་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་གཟུང་བ་ལ་བར་དུ་བཅོ་དཔའི་[?]མུན་པ་སེལ་བའི་ཕྱིར་སྣང་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་གྲང་ན། འདི་ལ་ཇི་སྐད་སྨོས་པའི་སྒྲུབ་པ་དེ་མི་སྲིད་དོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། དེའི་ཕྱིར་འདིར་བཤད་པ། མར་མེ་དང་ནི་གང་དག་ན། །དེ་འདུག་པ་ན་མུན་པ་མེད། །མར་མེས་ཅི་ཞིག་སྣང་བར་བྱེད། །ཅི་ཡང་སྣང་བར་མི་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །དེ་ལྟར་ན་འདིར་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་མར་མེ་སྣང་བར་བྱེད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་མར་མེ་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་མུན་པ་མེད་པ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་མར་(104B) མུན་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཉི་མ་འོད་ཟེར་གསལ་ཞིང་འཇིབས་བ་དང་ལྡན་པའི་སྣང་བ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན། མར་མེ་དང་ནི་གང་དག་ན། །དེ་འདུག་པ་ན་མུན་པ་མེད། །ཅེས་བྱ་བ་ནི་སྣང་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདིས་ནི་མར་མེའི་ཆོས་ནི་སྣང་བར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་པར་སྟོན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་མར་མེ་ནི་མར་མེ་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྣང་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། སྣང་བར་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཉི་མ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་མར་མེ་ནི་སྣང་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གཏན་ཚིགས་འབྱུང་བ་ཉིད་དང། ཕན་གདགས་པར་བྱ་བ་ཉིད་དང། བྱས་པ་ཉིད་དང། རྐྱེན་གྱི་དབྱེ་བས་ཐ་དད་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་དག་གི་ཕྱིར་ས་ལ་སོགས་པ་དག་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཀྱང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དེའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་པས་སྒྲུབ་པ་མ་ཚང་བའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། མུན་པ་སེལ་བས་སྣང་བྱེད་ཡིན། །མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པས་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་དེ། གང་གི་ཕྱིར་དེས་སྣང་བར་བྱ་བའི་དངོས་པོ་ལ་མུན་པ་མེད་པ་དང། སྣང་བར་བྱེད་པས་སྣང་བ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་མུན་པ་སེལ་བས་སྣང་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲས་པར་འགྱུར་རོ། །དེའི་མུན་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་མ་གྲུབ་པས་དེས་ན་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །དཔེ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། མར་མེས་སྣང་བར་བྱ་བའི་དོན་དམིགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
ucyate | syād etad evaṃ yadi pradīpaḥ svaparātmānau saṃprakāśayet | na caivam | yasmāt-
pradīpe nāndhakāro ’sti yatra cāsau pratiṣṭhitaḥ |
kiṃ prakāśayati dīpaḥ prakāśo hi tamovadhaḥ || 9 ||
 iha prakāśo nāma tamasya (so?) vadhaḥ | tamaś ca pradīpasvātmani tāvan na saṃbhavati virodhāt, yattamo nighnataḥ svātmaprakāśatvaṃ syāt | na cāpi pradīpo yatra deśe tiṣṭhati tatra tamo ’sti, yattamo nighnataḥ pradīpasya paraprakāśakatvaṃ syāt | ato ’pi nāsti pradīpasya svaparātmaprakāśakatvam | yadā caivam, tadā pradīpavadutpādasya svaparātmotpādakatvaṃ na saṃbhaviṣyati, iti ayuktam etat || 9 || 
katham utpadyamānena pradīpena tamo hatam |
notpadyamāno hi4 tamaḥ pradīpaḥ prāpnute yadā || 10 || 
云何燈生時 而能破於闇
此燈初生時 不能及於闇 
gang tshe mar me skye bzhin pa | | mun pa dang ni phrad med na | |
ji ltar mar me skye bzhin pas | | mun pa sel bar byed pa yin | | 
10. How is darkness destroyed by the light being originated,
When the light, being originated, does not come in contact with darkness? 
If, when lamplight is being generated, it does not encounter darkness, how does the generation of lamplight dispel darkness? 
འདིར་སྨྲས་པ། གང་གི་ཕྱིར་མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཉིད་ཀྱིས་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་པ་དེའི་ཕྱིར་མར་མེ་དང་གང་དག་ན་མར་མེ་དེ་འདུག་པ་དེ་་དག་ན་མུན་པ་མེད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། ཇི་ལྟར་མར་མེ་སྐྱོ་བཞིན་པས། །མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་པ་ཡིན། །གང་ཚེ་མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པ། །མུན་པ་དང་ནི་ཕྲད་པ་མེད། །ཇི་ལྟར་མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པས། །མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། གང་གི་ཚེ་མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་དེའི་ཚེ་ན། མུན་པ་དང་(45B)ཕྲད་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
答曰(23)云何燈生時 而能破於闇(24)此燈初生時 不能及於闇(25)燈生時名半生半未生。燈體未成就云何能(26)破闇。又燈不能及闇。如人得賊乃名爲(27)破。若謂燈雖不到闇而能破闇者。是亦(28)不然。 
བཤད་པ། མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པས་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་ཟེར་བ་དེ་སྨྲོས་ཤིག་།ཇི་ལྟར་མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པས། །མུན་པ་སེལ་པར་བྱེད་པ་ཡིན། །གང་ཚེ་་མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པ། །མུན་པ་དང་ནི་ཕྲད་པ་མེད། །གང་ཚེ་མར་མེ་དང་མུན་པ་དག་གཅིག་ནི་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་མུན་པ་དང་ཕྲད་པ་མེད་པ་དེའི་ཕྱིར་ཇི་ལྟར་མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་མུན་པ་དང་མ་ཕྲད་པ་དེས་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད། །  
འདིར་བཤད་པ། ཇི་ལྟར་མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པས། །མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་པ་ཡིན། །ཇི་ལྟར་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མི་སྲིད་པ་ལ་སྙེགས་ཏེ། ཇི་ལྟར་སེལ་བར་བྱེད་དེ། སེལ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པའི་ཞེས་བྱ་བ་འདིས་ནི་སྐྱེ་བཞིན་པའི་ཆོས་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཉིད་བསྟན་ཏེ། དེ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་ཉེ་བར་གཞག་པ་ཡིན་ནོ། །གང་ཚེ་མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པ། །མུན་པ་དང་ནི་ཕྲད་པ་མེད། །ཅེས་བྱ་བ་ནི་ཆོས་མཐུན་པའི་དཔེ་ཉེ་བར་གཞག་པ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་སྒྲ་བྱས་པ་ཇི་ལྟར་རྟག་སྟེ། བུམ་པ་བྱས་པ་མི་རྟག་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ། །དེ་ལ་འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་མར་མེ་ནི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་སེལ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སྐྱེ་བཞིན་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མུན་པས་(105A)མར་མེ་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་ཤེས་པ་དང་ཤེས་པ་མ་ཡིན་པ་དག་གིས་མ་ངེས་པ་ཉིད་དོ་ཞེ་ན། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་ཕྱིར། དེ་བཞིན་དུ་བཀག་པས་མ་ངེས་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །ཡང་ན་སྐྱེ་བཞིན་པ་ནི་མངོན་པར་མ་གྲུབ་པ་སྟེ། མར་མེ་ནི་སྣང་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མངོན་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་བུ་མ་སྐྱེས་པས་བྱ་བ་མི་ནུས་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན། ཇི་ལྟར་མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པས། །མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་པ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བས་ནི་དཔེ་ལ་ཕྲད་པ་མེད་པ་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་མར་མེའི་ཆོས་ཕྲད་པ་མེད་པ་ཡིན་པར་བསྟན་ཏོ། །གང་ཚེ་མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པ། །མུན་པ་དང་ནི་ཕྲད་པ་མེད། །ཅེས་བྱ་བ་ནི་ཆོས་མཐུན་པའི་དཔེའི་ཚིག་ཡིན་ནོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ནི་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཕྲད་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འཇིག་རྟེན་གྱི་བར་གྱི་མུན་ནག་སྣང་བ་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་དོན་དམ་པར་མར་མེ་ནི་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་དང་ཕྲད་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མུན་པ་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་མངོན་སྤྱོད་ཀྱི་ལས་བཞིན་དུ་ཕྲད་པ་མེད་པར་ཡང་སྣང་བས་མུན་པ་སེལ་བའི་ཕྱིར་མ་ངེས་པ་ཉིད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་ཡང་ལས་ལ་སྣང་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། དགྲ་བོའི་ཕྱིར་ལས་བྱས་པས་རིག་སྔགས་ཀྱི་ལྷ་དག་གིས་ཕྲད་པ་ཁོ་ནས་མི་འདོད་པ་བྱེད་པའི་ཕྱིར་མ་ངེས་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་ཡང། རང་གི་ཕྱོགས་ལ་ཆགས་པས་མིག་ཁེབས་པར་གྱུར་པ་ཉིད་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས། མར་མེས་ཕྲད་པ་མེད་པར་སྣང་བར་བྱེད་པ་མཐོང་གི་མུན་པས་ཕྲད་པ་མེད་པར་སྣང་བར་བྱེད་པ་ནི་མ་མཐོང་ངོ་ཞེས་ཟེར་ན། དཔེ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་མི་གནོད་དོ། །  
atrāha- yadetaduktaṃ pradīpe nāndhakāro ’stīti, etadasatyandhakāradhāte yuktam eva vaktum | yasmāttu utpadyamānenaiva pradīpena tamo nihatam, tatra pradīpe nāndhakāro ’sti, yatra ca pradīpo ’sti, tatrāpyandhakāro nāstīti yujyate | yadi pradīpena nāndhakāradhātaḥ kṛtaḥ, tadā anutpanne iva pradīpe utpanne ’pi ghaṭādayo nopalabhyeran, andhakāraghātābhāvātprāgavasthāmiva | tasmād asty eva andhakāraghātalakṣaṇaṃ prakāśanaṃ pradīpasya | taccānena utpadyamānena pradīpena kṛtam iti | ucyate-
katham utpadyamānena pradīpena tamo hatam |
notpadyamāno hi tamaḥ pradīpaḥ prāpnute yadā || 10 ||
 iha ālokāndhakārayoryaugapadyābhāvāt prāpterabhāvaḥ | yadā caivaṃ prāpterabhāvaḥ, tadā kathaṃ kena prakāreṇedānīm utpadyamānena pradīpena tamo hatam iti yuktaṃ parikalpayitum? yasmāc ca evam utpadyamāna pradīpaḥ tamo na prāpnoti, tasmānnaiva aprāptatvātpradīpaḥ kiṃcid api prakāśayatītyavasīyatām || 10 || 
aprāpyaiva pradīpena yadi vā nihataṃ tamaḥ |
ihasthaḥ sarvalokasthaṃ sa tamo nihaniṣyati || 11 || 
燈若未及闇 而能破闇者
燈在於此間 則破一切闇 
mar me phrad pa med par yang | | gal te mun pa sel byed na | |
’jig (3)rten kun na gnas pa’i mun | | ’di na gnas pa nges sel ’gyur | | 
11. But then, if darkness is destroyed by a light having no contact with [darkness],
[A light] placed here will destroy the darkness of the entire world. 
If darkness is dispelled even though it does not encounter lamplight, this [lamplight] dwelling here would eliminate the darkness that dwells in all the worlds. 
ཡང་གཞན་ཡང་། མར་མེ་ཕྲད་པ་མེད་པར་ཡང་། །གལ་ཏེ་མུན་པ་སེལ་བྱེད་ན། །འཇིག་རྟེན་ཀུན་ན་གནས་པའི་མུན། །འདི་ན་འདུག་པ་དེས་སྤེལ་འགྱུར། །ཇི་སྟེ་ཡང་འདི་སྙམ་དུ་མར་མེ་དང་ཕྲད་པ་མེད་པར་ཡང་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་པར་སེམས་ན། དེ་ལ་་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་མར་མེ་དང་ཕྲད་པ་མེད་པར་ཡང་། མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་ན་ནི་འཇིག་རྟེན་ཀུན་ན་གནས་པའི་མུན་པ་དག་ཀྱང་མར་མེ་འདི་ན་འདུག་པ་དེས་བསལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཕྲད་པ་མེད་པར་འདྲ་ན། མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པས་འདི་ན་འདུག་པའི་མུན་པ་འདི་སེལ་ལ། འཇིག་རྟེན་ཀུན་་ན་གནས་པའི་མུན་པ་ནི་མི་སེལ་བ་ལ་ཁྱད་པར་ཅི་ཡོད། དེ་ལྟ་བས་ན་མར་མེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་མུན་པ་དང་ཕྲད་པ་མེད་པས་མུན་པ་སེལ་བར་མི་བྱེད་དོ། །  
何以故(29)燈若未及闇 而能破闇者(10a1)燈在於此間 則破一切闇(2)若燈有力。不到闇而能破者。此處燃燈。(3)應破一切處闇。倶不及故。復次燈不應自(4)照照彼。 
མར་མེ་ཕྲད་པ་མེད་པར་ཡང་། །གལ་ཏེ་མུན་པ་་སེལ་བྱེད་ན། །འཇིག་རྟེན་ཀུན་ན་གནས་པའི་མུན། །འདི་ན་འདུག་པ་ངེས་སེལ་འགྱུར། །ཅི་སྟེ་མར་མེ་ཕྲད་པ་ཉིད་དུ་ཡང་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་ན་ནི་དེ་ལྟར་ན་འཇིག་རྟེན་ཀུན་ན་གནས་པའི་མུན་པ་དག་ཀྱང་མར་མེ་འདི་ན་འདུག་པ་དེས་བསལ་བར་འགྱུར་ཏེ། མ་ཕྲད་པ་འདྲ་བ་ལས་ལ་ལ་ནི་སེལ་བར་་བྱེད་ལ། ལ་ལ་ནི་སེལ་བར་མི་བྱེད་པ་དེ་ལ་ཁྱད་པར་ཅི་ཡོད། །  
དེ་ཉིད་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། ཅི་མཐོང་བ་དེ་ཇི་ལྟར་མཐོང་བ་བཞིན་ནམ། འོན་ཏེ་གཞན་ཞིག་ཡིན། མར་མེས་ཕྲད་པ་མེད་པར་སྣང་བར་བྱེད་པ་མཐོང་བ་ནི་དེ་ལྟར་མ་ཡིན་ཏེ། ཅི་སྟེ་མར་མེས་ཕྲད་པ་མེད་པར་ཡང་མུན་པ་སེལ་བར་འདོད་ན་ནི་འདི་ཡང་འདོད་པར་གྱིས་ཤིག མར་མེ་ཕྲད་པ་མེད་པ་ཡང། །གལ་ཏེ་མུན་པ་སེལ་བྱེད་ན། །འཇིག་རྟེན་ཀུན་ན་གནས་པའི་མུན། །འདི་ན་འདུག་པ་ངེས་བསལ་འགྱུར། །དེ་ནི་མི་འདོད་པས་དེའི་ཕྱིར་མར་མེས་ཕྲད་པ་མེད་པར་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་འདོད་པར་མ་བྱེད་ཅིག་  
atha manyase- yathā aprāptām eva avidyāṃ jñānaṃ nihanti, aprāptam eva rūpaṃ cakṣuḥ paśyati aprāptam eva ayaḥ ayaskānto maṇirākarṣati, evam eva aprāptamevāndhakāraṃ pradīpo nihaniṣyatīti etadapyasāramity āha-
aprāpyaiva pradīpena yadi vā nihataṃ tamaḥ |
ihasthaḥ sarvalokasthaṃ sa tamo nihaniṣyati || 11 ||
 yadi aprāpyaiva pradīpena tamo nihatam, evaṃ sati, ihastha eva pradīpaḥ sarvalokasthaṃ tamo nihaniṣyati, aprāptatvātsamīpasthamivetyabhiprāyaḥ | etena nyāyena jñānena avidyāghātaḥ, cakṣuṣā rūpadarśanam, ayaskāntamaṇinā ayaākarṣaṇamiva ity evamādikaṃ sādhyasamaṃ jñeyam ||
atha aprāptāv api satyāmayaskāntamaṇiprabhṛtīnāṃ yogyadeśāvasthānām eva svakāryakṛtvaṃ debhaviṣyatīti cet, tad api na yuktam | aprāptau hi satyāṃ viprakṛṣṭadeśāntarāvasthitavadavyavahitaśāntarāvasthita vacca aprāptatvād yogyadeśāvasthitānām api yogyadeśāvasthitatvaṃ na yuktam iti kuto yogyadeśāvasthitānāṃ svakāryakṛttvaṃ prasetsyati?
dṛṣṭam etal lokata iti cen naitad evam | yathā hi bhavān parikalpayati na tathā loke dṛṣṭam | yasmāt na lokaḥ prāptyaprāpticintāmevamādau viṣaye ’vatārya pradīpādīnāṃ prakāśakatvādikaṃ kalpayati | yathoditaṃ tu vicāramanavatārya pradīpena tamo hatam, cakṣuṣā rūpadarśanam, ayaskāntamaṇinā ayaākarṣaṇam ity ādi icchati | paśyatu vā loka evam | tattvavicārakāle tu lokasyāprāmāṇyān na tena bādhā śakyate kartum | evaṃ tāvad aprāpya prakāśanamayuktam | prāptāv api viṣayādigrahaṇamayuktam eva | prāptirhi ekatve sati bhavati | yadā caikatvaṃ tadā svarūpavaddarśanākarṣaṇādikaṃ nāsti ||
yady api ceyaṃ prāptyaprāptyādicintā laukikavyavahāre nāvataratīti nirupapattikatvena mṛṣārthatvādasya, tathāpi tattvavicāre ’vatāryā, mā bhūtparamārthato ’pi nirupapattikapakṣābhyupagama ityalaṃ prasaṅgena || 11 || 
pradīpaḥ svaparātmānau saṃprakāśayate yadi |
tamo ’pi svaparātmānau chādayiṣyaty asaṃśayam || 12 || 
若燈能自照 亦能照於彼
闇亦應自闇 亦能闇於彼 
mar me rang dang gzhan gyi dngos | | gal te snang bar byed ’gyur na | |
mun pa’ang rang dang gzhan gyi dngos | | sgrib par ’gyur bar the tshom med | | 
12. If the light illuminated both itself and that which is other than itself,
Then, without a doubt, darkness will cover both itself and that which is other than itself. 
If lamplight illuminated itself and the thing of others, darkness too would without doubt obscure itself and the thing of others. 
ཡང་གཞན་ཡང་། མར་མེ་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས། །གལ་ཏེ་སྣང་བར་བྱེད་འགྱུར་ན། །མུན་པའང་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས། །སྒྲིབ་པར་་འགྱུར་བར་ཐེ་ཚོམ་མེད། །གལ་ཏེ་མར་མེ་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་དག་།སྣང་བར་བྱེད་པ་ཡིན་པར་སེམས་ན། དེ་ལྟར་ན་མར་མེའི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་སུ་གྱུར་པ་མུན་པ་ཡང་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་དག་སྒྲིབ་པར་འགྱུར་བར་ཐེ་ཚོམ་མེད་དོ། །མུན་པས་རང་གི་དངོས་པོ་བསྒྲིབས་་ན་ནི།་མུན་པ་མི་དམིགས་ཤིང་དངོས་པོ་རྣམས་རྟག་ཏུ་སྣང་བར་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དོ། །  
何以故(5)若燈能自照 亦能照於彼(6)闇亦應自闇 亦能闇於彼(7)若燈與闇相違故。能自照亦照於彼。闇與燈(8)相違故。亦應自蔽蔽彼。若闇與燈相違。(9)不能自蔽蔽彼。燈與闇相違。亦不應自照(10)亦照彼。是故燈喩非也。破生因縁未盡故。 
ཡང་གཞན་ཡང་། མར་མེ་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས། །གལ་ཏེ་སྣང་བར་བྱེད་གྱུར་ན། །མུན་པའང་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས། །སྒྲིབ་པར་འགྱུར་བར་ཐེ་ཚོམ་མེད། །འདི་ན་མར་མེ་ནི་མུན་པའི་གཉེན་པོར་གནས་པ་ཡིན་པས་དེས་ན་གལ་ཏེ་་མར་མེས་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་དག་སྣང་པར་བྱེད་པར་གྱུར་ན། མུན་པས་ཀྱང་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་དག་སྒྲིབ་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་པ་འདི་ལ་ཐེ་ཚོམ་མེད་པ་ཞིག་ན་མུན་པས་ནི་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་དག་སྒྲིབ་པར་མི་བྱེད་དོ། །གལ་ཏེ་སྒྲིབ་པར་བྱེད་ན་ནི་གཞན་བཞིན་དུ་མུན་པ་ཉིད་ཀྱང་མི་་དམིགས་པར་འགྱུར་རོ། །མུན་པ་མི་དམིགས་ན་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་རྟག་ཏུ་སྣང་བར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། དངོས་པོ་རྣམས་རྟག་ཏུ་མི་སྣང་བས་དེའི་ཕྱིར་མུན་པས་ནི་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་དག་སྒྲིབ་པར་མི་བྱེད་དོ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་མུན་པའི་གཉེན་པོར་མར་མེས་ཀྱང་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་དག་སྣང་(190B)བར་མི་བྱེད་པས་དེ་ལ་མར་མེ་བཞིན་དུ་སྐྱེ་བས་ཀྱང་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་ཀྱང་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་རིགས་པས་མ་ཡིན་ནོ། །  
ཡང་གཞན་(105B) ཁྱོད་འདོད་པ་ལྟར་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། མར་མེ་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས། །གལ་ཏེ་སྣང་བར་བྱེད་གྱུར་ན། །མུན་པའང་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས། །སྒྲིབ་པར་འགྱུར་བར་ཐེ་ཚོམ་མེད། །དེ་ནི་མི་འདོད་དོ། །རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་དག་སྒྲིབ་པར་མི་བྱེད་པར་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་ཆོས་མཐུན་པའི་དཔེའི་ཚིག་ཡིན་ནོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་མར་མེ་ནི་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་ཡོད་པའི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་སེལ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་དང་བཅས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་མུན་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་དོན་དམ་པར་མར་མེ་ནི་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་དང་བཅས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་གྲིབ་མ་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་མར་མེ་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྣང་བར་བྱེད་པ་གསལ་བས་དཔེ་མེད་དོ། །དེས་ན་ཕ་རོལ་པོས་མར་མེ་བཞིན་དུ་སྐྱེ་བ་ཡང་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་དག་སྐྱེད་པར་བྱེད་པས་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་དེ་བཞིན་དུ་གནས་པ་ཉིད་དོ། །  
yadi ca svaparātmānau pradīpaḥ prakāśayatīti parikalpyate tvayā, tamaso ’pi tarhi pratipakṣa bhūtasya svaparātmanoḥ pracchādanaṃ prakalpyatamity āha-
pradīpaḥ svaparātmānau saṃprakāśayate yadi |
tamo ’pi svaparātmānau chādayiṣyatyasaṃśayam || 12 ||
 pratidvandvitvātpradīpavat tamo ’pi svaparātmagataṃ vyāpāraṃ kariṣyati, tataś ca paravadātmānam api chādayiṣyati | yadi ca ātmānaṃ chādayettamaḥ, tasyaivānupalabdhiḥ syāt, ghaṭādivattamasā pracchāditatvāt | ata evoktamāryopālipṛcchāyām-
iha sāsani sūramaṇīye pravrajathā gṛhiliṅga jahitvā |
phalavantu bhaviṣyatha śreṣṭho eṣu nideśitu kāruṇikena ||
pravrajitvā gṛhiliṅga jahitvā sarvaphalasya bhaviṣyati prāptiḥ |
puna dharmasabhāva tulitvā sarvaphalāna phalāna ca prāptiḥ ||
alabhanta phalaṃ tatha prāptiṃ āścariyaṃ puna jāyati teṣām |
aho ’tikāruṇiko narasiṃho suṣṭhupadeśita yukti jinena || iti ||
tathāryaratnakūṭasūtre-
yathā hi dīpo layane cirasya kṛto hi gehe puruṣeṇa kenacit |
tatrāndhakārasya na bhoti evaṃ cirasthito nāhamito gamiṣye ||
tamondhakārasya na śaktirasti kṛte pradīpe na vigacchanāya |
pratītya dīpaṃ ca vinaśyate tama ubhayaṃ pi śūnyaṃ na ca kiṃ ca manyati ||
jñānaṃ tathā ārya pratītya nāsravaṃ ajñāna kleśopacitaṃ vigacchati |
saṃparka teṣāṃ na kadāci vidyate jñānasya kleśasya ca nityakālam ||
jñānaṃ na kalpeti añānu no bhavet jñānaṃ pratītyaiva vinaśyate tamo | bhayaṃ pi agrāhya khapuṣpasaṃnibhaṃ jñānaṃ tathājñānu bhayaṃ pi śūnyam || iti || 12 || 
anutpanno ’yam utpādaḥ svātmānaṃ janayet katham |
athotpanno janayate jāte kiṃ janyate punaḥ || 13 || 
此生若未生 云何能自生
若生已自生 生已何用生 
skye ba ’di ni ma skyes pas | | rang gi bdag nyid ji ltar skyed | |
ci ste (4)skyes pas skyed byed na | | skyes na ci zhig bskyed du yod | | 
13. If it has not yet originated, how does origination produce itself?
And if it has already originated, when it is being produced, what is produced after that which is already produced? 
How can unborn birth give birth to itself? If the born gives birth, when it has been born, what would be born? 
ཅི་སྟེ་མར་མེའི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་སུ་གྱུར་པ་མུན་པ་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་སྒྲིབ་པར་མི་བྱེད་ན་ནི། འོ་ན་གྲོགས་པོ་མར་མེ་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་གཉི་ག་སྣང་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་གང་་སྨྲས་པ་དེ་མི་རུང་སྟེ། དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་དཔེ་བསལ་ཏོ། །དེ་ནི་དོན་འདི་ལ་ཁྱོད་ཀྱི་མར་མེའི་དཔེ་མཚོན་པའི་སྐྱེ་བས་རང་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་དག་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། སྐྱེ་བ་འདི་ནི་མ་སྐྱེས་པས། །རང་གི་བདག་ཉིད་ཇི་ལྟར་སྐྱེད། །ཅི་སྟེ་སྐྱེས་པས་སྐྱེད་བྱེད་་ན། །སྐྱེས་ན་ཅི་ཞིག་བསྐྱེད་དུ་ཡོད། །སྐྱེ་བ་གང་ཡིན་པ་འདིས་རང་གི་བདག་ཉིད་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན། སྐྱེས་པའམ་མ་སྐྱེས་པ་ཞིག་སྐྱེད་པར་བྱེད་གྲང་ན། རེ་ཞིག་གལ་ཏེ་མ་སྐྱེས་པས་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། མ་སྐྱེས་པ་ནི་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་པས་མེད་པ་དེས་རང་གི་བདག་ཉིད་ཇི་ལྟར་(46A)སྐྱེད་པར་བྱེད། ཅི་སྟེ་སྐྱེས་པས་སྐྱེད་པར་བྱེད་པར་སེམས་ན་དེ་ཡང་མི་རུང་སྟེ། གང་གི་ཚེ་དེ་སྐྱེས་ན་སྐྱེས་ཟིན་པ་ཡིན་པས། སྐྱེས་ཟིན་པ་དེ་ལ་ཡང་ཅི་ཞིག་བསྐྱེད་དུ་ཡོད་དེ། སྐྱེས་ཟིན་པ་ལ་ནི་བསྐྱེད་པར་བྱ་བ་མེད་ཅིང་བྱས་ཟིན་པ་ལ་ཡང་བྱ་བ་མེད་དོ། །དེ་ལྟར་སྐྱེ་བ་་འདི་སྐྱེས་པས་རང་གི་བདག་ཉིད་སྐྱེད་དམ། མ་སྐྱེས་པས་སྐྱེད་པར་བྱེད་གྲང་ན། གཉི་ག་ལྟར་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་པ་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བས་རང་གི་བདག་ཉིད་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་པས་དེ་ལ་སྐྱེས་པས་རང་གི་དངོས་པོ་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་མི་རིགས་སོ། །གནས་པ་ ་འཇིག་པ་དག་ལ་་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་བརྟག་གོ། །  
(11)今當更説(12)此生若未生 云何能自生(13)若生已自生 生已何用生(14)是生自生時。爲生已生。爲未生生。若未生(15)生則是無法。無法何能自生。若謂生已生。(16)則爲已成。不須復生。如已作不應更作。(17)若已生若未生。是二倶不生故無生。汝先説(18)生如燈能自生亦生彼。是事不然。住滅亦(19)如是。 
ཡང་གཞན་ཡང་། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བས་རང་གི་བདག་ཉིད་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན་སྐྱེས་པས་སམ། མ་སྐྱེས་པ་ཞིག་གིས་སྐྱེད་པར་སྐྱེད་གྲང་ན། གཉི་གས་ཀྱང་མི་འཐད་དོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། སྐྱེ་བ་འདི་ནི་མ་སྐྱེས་པས། །རང་གི་བདག་ཉིད་ཇི་ལྟར་སྐྱེད། །སྐྱེ་བ་འདི་མ་སྐྱེས་ཤིང་མེད་པས་རང་གི་བདག་ཉིད་ཇི་ལྟར་སྐྱེད་པར་བྱེད། ཡང་ན་འདི་མ་སྐྱེས་ཤིང་མེད་པའི་བདག་ཉིད་སུ་ཞིག་གིས་སྐྱེད་པར་བྱེད། ཅི་སྟེ་མེད་པས་ཀྱང་བདག་ཉིད་མེད་པ་་སྐྱེས་ན་ནི་རི་བོང་གི་རཝས་ཀྱང་བདག་ཉིད་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཞིག་ན་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ། དེ་ལྟ་བས་ན་སྐྱེ་བ་མ་སྐྱེས་པས་བདག་ཉིད་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་སྐྱེ་བ་སྐྱེས་པས་བདག་ཉིད་སྐྱེད་པར་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། ཅི་སྟེ་སྐྱེས་པས་སྐྱེད་བྱེད་ན། །སྐྱེས་ན་ཅི་ཞིག་བསྐྱེད་་དུ་ཡོད། །གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་སྐྱེས་པ་ཉིད་ཡིན་ན་སྐྱེ་བ་སྐྱེས་པས་བདག་ཉིད་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་འཐད་པའི་དོན་མེད་པ་འདི་ཅིའི་ཕྱིར་བྱེད་དེ། སྐྱེས་ཟིན་པ་ལ་ཡང་སྐྱེ་བས་ཅི་བྱ། དེ་ལྟར་ན་རེ་ཞིག་སྐྱེས་པས་བདག་ཉིད་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང། སྐྱེ་བས་ཇི་ལྟར་རང་གི་བདག་ཉིད་སྐྱེད་པར་འདོད། ཇི་སྐྱེས་པས་སམ། འོན་ཏེ་མ་སྐྱེས་པས་སྐྱེད་པར་བྱེད། དེས་ཅིར་འགྱུར། གལ་ཏེ་མ་སྐྱེས་པས་སོ་ཞེ་ན་སྐྱེ་བ་འདི་ནི་མ་སྐྱེས་པས། །རང་གི་བདག་ཉིད་ཇི་ལྟར་སྐྱེད། །སྐྱེ་བ་མ་སྐྱེས་པས་རང་གི་བདག་ཉིད་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་དེ། མེད་པའི་ཕྱིར་སྔོན་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཇི་སྟེ་སྐྱེས་པས་སོ་ཞེ་ན། ཅི་སྟེ་སྐྱེས་པས་སྐྱེད་བྱེད་ན། །སྐྱེས་ན་ཅི་ཞིག་སྐྱེད་དུ་ཡོད། །སྐྱེས་པ་ལ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་བརྟགས་ན་སྐྱེ་བས་རང་གི་བདག་ཉིད་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཉིད་མི་སྲིད་པས་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་ལྡོག་པ་མེད་དོ། །སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་འདུས་མ་བྱས་ཉིད་ཡིན་ན་ཡང་འདུས་མ་བྱས་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དེ་དག་འདུས་བྱས་མིན་ཞེས་བྱ་བ་དེ་དེ་བཞིན་དུ་གནས་པ་ཉིད་ཡིན་པས། སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དག་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །  
kiṃ cānyat- ihāyam utpādo yadyātmānam utpādayet, sa utpanno vā svātmānam utpādayet, anutpanno vā? ubhayathā ca nopapadyate ity āha-
anutpanno ’yam utpādaḥ svātmānaṃ janayetkatham |
athotpanno janayate jāte kiṃ janyate punaḥ || 13 ||
 yadi anutpan na utpādaḥ svātmānam utpādayet, maṇḍūkajaṭāśiromaṇirapyātmānam utpādayet | atha utpan na utpādayet, kim utpannasyāpareṇotpādena prayojanam iti | evaṃ tāvad utpāda ātmānaṃ notpādayati || 13 || 
notpadyamānaṃ notpannaṃ nānutpannaṃ kathaṃ cana |
utpadyate tathākhyātaṃ5 gamyamānagatāgataiḥ || 14 || 
生非生已生 亦非未生生
生時亦不生 去來中已答 
skyes dang ma skyes skye bzhin pa | | ji lta bur yang mi skyed pa | |
de ni song dang ma song dang | | bgom pas rnam par bshad pa yin | | 
14. In no way does anything originate by what is being originated (ii), by what is already originated (iii), or by what is not yet originated (i)—
Just as it has been said in [the analysis of] “presently going to (ii),” “that which is already gone to (i)” and “that which is not yet gone to (iii).” 
The born and the unborn, the being born do not in any way give birth. That has been explained by the gone, not gone and going. 
ཡང་གཞན་ཡང་། སྐྱེས་དང་མ་སྐྱེས་སྐྱེ་བཞིན་པ། །ཇི་ལྟ་བུར་ཡང་སྐྱེ་མི་བྱེད། །སོང་དང་མ་སོང་བགོམ་པ་ཡིས། །དེ་དག་རྣམ་པར་བཤད་པ་ཡིན། །སྐྱེ་བས་གཞན་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན། སྐྱེས་པ་དང་མ་སྐྱེས་པ་དང་སྐྱེས་བཞིན་པ་ཞིག་སྐྱེད་པར་བྱེད་གྲང་ན། བརྟག་པ་རྣམ་པ་གསུམ་ཆར་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། ཇི་ལྟར་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་པ་དེ་ལྟར་ནི་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་དག་གིས་དེ་དག་རྣམ་པར་བཤད་ཟིན་ཏོ། །དེ་ཡང་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། བཤད་པ། རེ་ཞིག་དངོས་པོ་སྐྱེས་པ་ནི་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། བྱས་པ་ལ་བྱ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དངོས་པོ་གང་སྐྱེས་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན། ལན་གཉིས་སྐྱེས་པ་ཡང་ལན་གསུམ་བསྐྱེད་དགོས་ལ་ལན་གསུམ་སྐྱེད་པ་ཡང་ལན་བཞིར་བསྐྱེད་དགོས་པ་དང་། །དེ་བཞིན་དུ་དང་པོ་སྐྱེས་པ་དང་འོག་ཏུ་སྐྱེས་པ་དག་ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་ན་སྐྱེ་བ་མཐར་ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར་པས་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་སྐྱེས་པས་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ། །གལ་ཏེ་ཡང་སྐྱེས་པས་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན། སྐྱེ་བ་གང་གིས་བསྐྱེད་པར་བྱ་བར་བརྗོད་པའི་སྐྱེ་བ་གཞན་དེ་མ་སྐྱེས་པ་སྐྱེད་པ་ཡིན་པས། དེ་མ་སྐྱེས་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། ། ཞེས་དམ་བཅས་པ་ཉམས་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་དང་པོ་སྐྱེ་བའི་སྔ་རོལ་ན་མ་སྐྱེས་པ་ཡིན་ལ། དེ་ནས་སྐྱེད་པར་ཡང་བྱེད་ན། དེའི་ཕྱིར་འགའ་ཞིག་སྐྱེས་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ལ། འགའ་ཞིག་ནི་མ་སྐྱེས་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པས་མི་མཐུན་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ལྟར་འདོད་ན་མ་ངེས་པ་(46B)ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ལ། བྱས་པ་ལ་བྱ་བ་མེད་པ་དང་། བསྲེགས་པ་ལ་བསྲེག་པར་བྱ་བ་མེད་པ་དང་། སོང་བ་ལ་བགྲོད་པར་བྱ་བ་མེད་པ་དང་། མངོན་སུམ་དུ་བྱས་པ་ལ་མངོན་སུམ་དུ་བྱ་བ་མེད་པ་དང་། སྐྱེས་པ་ལ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་མེད་པས། དེའི་ཕྱིར་རེ་ཞིག་དེ་ལྟར་ཆོས་སྐྱེས་པ་འགའ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་་དོ། །ཆོས་མ་སྐྱེས་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྐྱེ་བ་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དང་། མ་སྐྱེས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་སྐྱེ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ན་མ་སྐྱེས་པ་ནི་སྐྱེ་བ་དང་མི་ལྡན་ལ། དེ་ཡང་དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་དང་ལྡན་པས་སྐྱེད་པར་བྱེད་དམ། འོན་ཏེ་དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་དང་མི་་ལྡན་པས་སྐྱེད་པར་བྱེད་གྲང་ན། དེ་ལྟ་ན་བྱ་བ་མེད་པར་ཡང་བྱེད་པ་དང་། འགྲོ་བ་མེད་པར་ཡང་འགྲོ་བ་དང་། ཟ་བ་མེད་པར་ཡང་ཟ་བ་དང་། འདོད་ཆགས་མེད་པར་ཡང་ཆགས་པ་དང་། ཞེ་སྡང་མེད་པར་ཡང་སྡང་བ་དང་། གཏི་མུག་མེད་པར་ཡང་རྨོངས་པར་འགྱུར་ཏེ། ཐ་སྙད་རྣམས་དང་་འགལ་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ། །གལ་ཏེ་ཡང་དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན། དོན་གང་དག་མ་སྐྱེས་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་སྐྱེ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལ་བྱིས་པ་སོ་སོའི་སྐྱེ་པོ་ཐམས་ཅད་ལ་བྱང་ཆུབ་མ་སྐྱེས་པ་དེ་ཡང་སྐྱེ་་བར་ཐལ་བ་དང་། དགྲ་བཅོམ་པ་མི་གཡོ་བའི་ཆོས་ཅན་རྣམས་ལ་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་མ་སྐྱེས་པ་དེ་ཡང་སྐྱེ་བར་ཐལ་བ་དང་། རི་བོང་དང་རྟའི་རཝ་ལ་སོགས་པ་མ་སྐྱེས་པ་དེ་ཡང་སྐྱེ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་མ་སྐྱེས་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། ཉོན་མོངས་པ་་བསྲེགས་པའི་ཉོན་མོངས་པ་བསྐྱེད་པ་བཞིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། མ་སྐྱེས་པ་ནི་སྐྱེད་པར་བྱེད་དེ་དེ་ཡང་གང་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་ཚོགས་པ་དང་། ཡུལ་དང་དུས་དང་། བྱེད་པ་པོ་དང་ཐབས་དང་ལྡན་པར་སྐྱེད་པར་བྱེད་ཀྱི་མ་སྐྱེས་པ་ཐམས་ཅད་ནི་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། གང་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་ཚོགས་པ་དང་ཡུལ་དང་་དུས་དང་བྱེད་པ་པོ་དང་ཐབས་དང་བྲལ་བ་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་པས། དེའི་ཕྱིར་མ་སྐྱེས་པ་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བར་ཐལ་བར་མི་འགྱུར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། གང་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་ཚོགས་པ་དང་། ཡུལ་དང་དུས་དང་། བྱེད་པ་པོ་དང་ཐབས་དང་ལྡན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་ཡོད་པར་གྱུར་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་(47A)མི་བྱེད། མེད་པར་གྱུར་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད། ཡོད་མེད་དུ་གྱུར་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། རྣམ་པ་དེ་གསུམ་ཆར་གྱིས་སྐྱེད་པ་མི་འཐད་པར་སྔར་རྣམ་པར་བཤད་ཟིན་པས། དེའི་ཕྱིར་མ་སྐྱེས་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ། །དེ་བཞིན་དུ་དངོས་པོ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཡང་སྐྱེད་་པར་མི་བྱེད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྐྱེས་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། མ་སྐྱེས་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེས་པ་གང་ཡིན་པ་ཡང་གཏན་ཚིགས་སྔར་སྨོས་པ་དག་གིས་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་ལ། སྐྱེ་བཞིན་པ་མ་སྐྱེས་པ་་གང་ཡིན་པ་ཡང་གཏན་ཚིགས་སྔར་སྨོས་པ་དག་གིས་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ། །གལ་ཏེ་ཡང་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེ་བ་མེད་ཅིང་། འོན་ཀྱང་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་ཡང་བྱེད་ན་ནི། སྐྱེ་བ་མེད་པའི་སྐྱེ་བཞིན་པ་མ་མཐོང་བས་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ། །གང་ལ་སྐྱེ་བཞིན་པ་་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་དེ་ལ་སྐྱེ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། སྐྱེ་བཞིན་པ་གང་གིས་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བ་དང་། སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་གང་ཡིན་པའོ། །སྐྱེ་བ་གཉིས་སུ་མི་རིགས་ཏེ། དངོས་པོ་སྐྱེས་པ་གཉིས་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་་དོ། །སྐྱེ་བ་རྩོམ་པའི་སྔ་རོལ་ན་ཡང་གང་དུ་སྐྱེ་བ་རྩོམ་པར་འགྱུར་བའི་སྐྱེ་བཞིན་པ་མེད་དེ། སྐྱེ་བ་རྩོམ་པ་མེད་ན་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ། །དེ་ལྟར་སྐྱེས་པ་དང་མ་སྐྱེས་པ་དང་སྐྱེ་བཞིན་བསྐྱེད་པར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་སྟེ། སྐྱེ་བ་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་ན། གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་ཀྱང་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་བོ། །སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་ན། འདུས་བྱས་ཀྱང་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་སྟེ། དེ་ལྟར་དེ་དག་ནི་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་དག་ནི་རྣམ་པར་བཤད་པར་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱའོ། །  
復次(20)生非生已生 亦非未生生(21)生時亦不生 去來中已答(22)生名衆縁和合有生。已生中無作故無生。(23)未生中無作故無生。生時亦不然。離生法(24)生時不可得。離生時生法亦不可得。云何(25)生時生。是事去來中已答。已生法不可生。(26)何以故。生已復生。如是展轉則爲無窮。如(27)作已復作。復次若生已更生者。以何生法(28)生。是生相未生。而言生已生者。則自違(29)所説。何以故。生相未生而汝謂生。若未(10b1)生謂生者。法或可生已而生。或可未生而(2)生。汝先説生已生。是則不定。復次如燒已(3)不應復燒。去已不應復去。如是等因縁故。(4)生已不應生。未生法亦不生。何以故。法(5)若未生。則不應與生縁和合。若不與生(6)縁和合。則無法生。若法未與生縁和合而(7)生者。應無作法而作。無去法而去。無染(8)法而染。無恚法而恚。無癡法而癡。如是(9)則皆破世間法。是故未生法不生。復次若(10)＊未生法生者。世間＊未生法皆應生一切凡(11)夫。未生菩提今應生菩提不壞法。阿羅漢(12)無有煩惱。今應生煩惱。兎等無角今皆應(13)生。但是事不然。是故＊未生法亦不生。問(14)曰。＊未生法不生者。以未有縁無作無作(15)者無時無方等故不生。若有縁有作有(16)作者有時有方等和合故＊未生法生。是故(17)若説一切＊未生法皆不生。是事不爾。答曰。(18)若法有縁有時有方等和合則生者。先有(19)亦不生。先無亦不生。有無亦不生。三種先(20)已破。是故生已不生。＊未生亦不生。生時(21)亦不生。何以故。已生分不生。未生分亦不(22)生。如先答。復次若離生有生時者。應生(23)時生。但離生無生時。是故生時亦不生。復(24)次若言生時生者。則有二生過。一以生故(25)名生時。二以生時中生。二皆不然。無有二(26)法。云何有二生。是故生時亦不生。復次生(27)法未發則無生時。生時無故生何所依。是故(28)不得言生時生。如是推求。生已無生。未生(29)無生。生時無生。無生故生不成。生不成(10c1)故住滅亦不成。生住滅不成故有爲法不(2)成。是故偈中説去未去去時中已答。問曰。(3)我不定言生已生未生生生時生。但衆縁和(4)合故有生。答曰。汝雖有是説。此則不然。 
སྐྱེ་བས་གཞན་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །ཞེས་གང་་སྨྲས་པ་དེ་ཡང་མི་འཐད་དེ། འདི་ལྟར་གལ་ཏེ་སྐྱེ་བས་གཞན་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན་སྐྱེ་བས་བསྐྱེད་པར་བྱ་བ་གཞན་དེ་སྐྱེས་པའམ་མ་སྐྱེས་པའམ། སྐྱེ་བཞིན་པ་ཞིག་སྐྱེད་པར་བྱེད་གྲང་ན། དེ་ལ། སྐྱེས་དང་མ་སྐྱེས་སྐྱེ་བཞིན་པ། །ཇི་ལྟ་བུར་ཡང་སྐྱེད་མི་བྱེད། །སྐྱེ་བ་ནི་ཇི་ལྟར་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་འཐད་་དོ། །མ་སྐྱེས་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་ལ། སྐྱེ་བཞིན་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། བཤད་པ། སོང་དང་མ་སོང་བགོམ་པ་ཡིས། །དེ་དག་རྣམ་པར་བཤད་པ་ཡིན། །ཇི་ལྟར་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་དེ། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་འདས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་བཞིན་དུ་སྐྱེས་་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་འདས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེས་པ་ལ་ཡང་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་མེད་དེ། ཅི་སྟེ་ཡང་སྐྱེས་པར་འགྱུར་ན་ནི་ནམ་ཡང་མི་སྐྱེད་པར་མི་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་སྐྱེས་བ་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ། །མ་སྐྱེས་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། །མེད་(191A)པའི་ཕྱིར་རོ། །མ་སྐྱེས་པ་ལ་གང་སྐྱེད་པར་འགྱུར་བ་ཅི་ཞིག་ཡོད། ཅི་སྟེ་མེད་ཀྱང་སྐྱེད་པར་འགྱུར་ན་ནི་རི་བོང་གི་རཝ་ཡང་སྐྱེད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་སྐྱེད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་སྐྱེས་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ། །དེ་ནི་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། སྐྱེས་་པ་དང་མ་སྐྱེས་པ་མ་གཏོགས་པར་སྐྱེ་བཞིན་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང་། སྐྱེ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། གང་དང་ལྡན་པས་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་བ་དང་། གང་དང་ལྡན་པས་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བརྗོད་པར། ཡང་གཞན་ཡང་། འདི་ལ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཞེས་བྱ་བ་་ནི་གང་གི་ཅུང་ཟད་ནི་སྐྱེས་ཅུང་ཟད་ནི་མ་སྐྱེས་པའམ། ཡང་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་སྐྱེས་པའམ། མ་སྐྱེས་པ་ཞིག་ཡིན་གང་ན། དེ་ལ་གལ་ཏེ་སྐྱེས་པ་དང་མ་སྐྱེས་པ་དེ་སྐྱེ་བས་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན་རེ་ཞིག་དེའི་གང་ཅུང་ཟད་སྐྱེད་པ་དེ་ནི་སྐྱེ་བ་དེས་བསྐྱེད་པ་མ་ཡིན་ལ། སྐྱེས་པ་དེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་མ་ཡིན་ཏེ་་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་སྐྱེས་ན་སྐྱེ་བཞིན་པ་མ་ཡིན་ཞིང་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །ཞེས་ཀྱང་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་ཅུང་ཟད་སྐྱེས་པ་དེ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནར་སྐྱེས་ན་ནི། དེའི་ལྷག་མ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནར་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བར་ངེས་སོ། །ཡང་ན་དེའི་གང་ཅུང་ཟད་ནི་སྐྱེ་བ་་མེད་པ་ཁོ་ནར་སྐྱེས་ལ་ཅུང་ཟད་ནི་སྐྱེ་བས་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ལ་ཁྱད་པར་ཅི་ཡོད་པ་བརྗོད་དགོས་སོ། །ཅི་སྟེ་དེའི་གང་ཅུང་ཟད་སྐྱེས་པ་དེ་ཡང་སྐྱེ་བ་ཁོ་ནས་བསྐྱེད་ན་ནི་དེ་ལྟ་ན་མ་སྐྱེས་པ་སྐྱེ་བས་སྐྱེད་པར་བྱེད་ཀྱི། སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། དེའི་གང་ཅུང་ཟད་སྐྱེས་་པ་དེ་ནི་སྐྱེ་བས་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། སྐྱེས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་ན་དེའི་ལྷག་མ་མ་སྐྱེས་པ་གང་ཞིག་ཡིན་པ་དེ་སྐྱེ་བས་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལ་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་ཉམས་པར་གྱུར་ཏོ། །ཅི་སྟེ་དེའི་ཅུང་ཟད་སྐྱེས་པ་དེ་ཡང་སྐྱེད་པར་བྱེད་་ན་ནི་དེ་ལ་སྐྱེ་བ་གཉིས་ཀྱིས་བྱས་པའི་ཁྱད་པར་ཅན་དུ་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་མི་འགྱུར་ཏེ། སྐྱེས་ཟིན་པ་དེ་ལ་ནི་ཡང་སྐྱེད་པའི་ཕྱིར་བྱ་བ་འགའ་ཡང་རྩོམ་པར་མི་བྱེད་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་སྙིང་པོ་མེད་པ་ལ་བློས་སྙིང་པོར་(191B)བཟུང་པར་ཟད་དེ་གྱི་ནའོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང། སྐྱེ་བར་སྨྲ་བ་དག་ལ་ཇི་སྐྱེ་བས་སྐྱེས་པའམ། མ་སྐྱེས་པའམ། སྐྱེ་བཞིན་པའམ། ཅི་(106A)ཞིག་སྐྱེད་པར་བྱེད་ཅེས་དྲི་བར་བྱ་སྟེ། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་རིགས་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་དགོངས་ནས་བཤད་པ། སྐྱེས་དང་མ་སྐྱེས་སྐྱེ་བཞིན་པ། །ཇི་ལྟ་བུར་ཡང་སྐྱེད་མི་བྱེད། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། སོང་དང་མ་སོང་བགོམ་པ་ཡིས། །དེ་དག་རྣམ་པར་བཤད་པ་ཡིན། །ཇི་ལྟར་དེར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་རྒྱས་པར་བསྟན་པ་བཞིན་དུ་འདིར་ཡང་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། ངོ་བོ་ཉིད་ངེས་པར་མ་ཟིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་འགག་བཞིན་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། དུས་གཞན་དུ་འཕོ་བ་ལ་མངོན་པར་ཕྱོགས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འགག་བཞིན་པ་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཅུང་ཟད་ནི་སྐྱེས་ཅུང་ཟད་ནི་མ་སྐྱེས་པའོ་ཞེས་བྱ་བར་རྟོག་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང་དེའི་གང་ཅུང་ཟད་སྐྱེས་པ་དེ་ནི་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། དེའི་སྐྱེ་བ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ནི་གང་ཅུང་ཟད་མ་སྐྱེས་པ་དེ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། སྐྱེ་བས་སྟོང་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མ་འོངས་པ་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སྐྱེ་བ་ལ་མངོན་པར་ཕྱོགས་པའོ་ཞེ་ན། བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པ་ནི་དེ་གང་ཞིག་ཡིན། སྐྱེས་པ་ཞིག་གམ། འོན་ཏེ་མ་སྐྱེས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །ལན་ཀྱང་སྐྱེས་པ་ནི་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། དེའི་སྐྱེ་བ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །མ་སྐྱེས་པ་ཡང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དེ། སྐྱེ་བས་སྟོང་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མ་འོངས་པའི་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། ངོ་བོ་ཉིད་ངེས་པར་མ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་དེའི་དོན་གང་ཡིན་ཅི་མངོན་སུམ་གྱིས་ངོ་བོ་ཉིད་ངེས་པར་མ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རམ། འོན་ཏེ་རྗེས་སུ་དཔག་པས་ངོ་བོ་ཉིད་ངེས་པར་མ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་ཡིན། དེ་ལ་བརྟག་པ་སྔ་མ་ལྟར་ན་ནི་མ་ངེས་པ་ཉིད་དེ། མངོན་སུམ་གྱིས་ངོ་བོ་ཉིད་ངེས་པར་མ་ཟིན་པའི་དངོས་པོ་ལ་ཡང་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བརྟག་པ་ཕྱི་མ་ལྟར་ན་ནི་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དེ་སྐྱེ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་ཞིང་སྐྱེ་བས་སྐྱེ་བཞིན་པ་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
idānīṃ param api yathā notpādayati tathā pratipādayann āha-
notpadyamānaṃ notpannaṃ nānutpannaṃ kathaṃcana |
utpadyate tathākhyātaṃ gamyamānagatāgataiḥ || 14 ||
 yadi hi kiṃcid utpadyeta tadutpāda utpādayet | na tu kiṃcid utpadyate ’dhvatraye ’pyutpādāsaṃbhavāt | etac ca gamyamānagatāgataiḥ prāgevoktam | tatra yathā gataṃ na gamyate, atītavartamānayorvirodhāt | nāpyagataṃ gamyate, anāgatavartamānayorvirodhāt | nāpi gamyamānaṃ gamyate, gatāgatavyatiriktagamyamānānupalambhādityuktam | evam utpadyamāno bhāvo notpadyate, utpannānutpannavyatirekeṇotpadyamānābhāvāt | utpanno ’pi notpadyate, atītavartamānayorvirodhāt | utpan na ity uparatotpattikriya ucyate, utpadyata iti vartamānakriyāviṣṭaḥ | tataś ca utpan na utpadyate ity ucyamāne atītavartamānayorekakālatā syāt | anutpanno ’pi notpadyate, anāgatavartamānayorvirodhāt | tasmād utpādaḥ param utpādayatīti na yuktam || 14 || 
utpadyamānam utpattāv idaṃ na kramate yadā |
katham utpadyamānaṃ tu pratītyotpattim ucyate || 15 || 
若謂生時生 是事已不成
云何眾緣合 爾時而得生 
gang tshe skye ba yod pa na | | skye bzhin ’di ’byung med pa’i tshe | |
ji ltar skye la brten nas ni | | (5)skye bzhin zhes ni brjod par bya | | 
15. When, in that-which-is-originated (iii), there is nothing which activates that which is being originated (ii),
How can one say: That which is being originated (ii) [exists] presupposing that which is produced? 
When being born does not arise in what is born, then how can one say “[it is] being born in dependence on the born”? 
འདིར་སྨྲས་པ། སྐྱེད་པ་ལ་བརྟེན་་ནས་སྐྱེ་བཞིན་བ་ཞེས་བརྗོད་དེ། བསམ་པ་འདི་ན་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། གང་ཚེ་སྐྱེ་བ་ཡོད་པས་ནི། །སྐྱེ་བཞིན་འདི་འབྱུང་མེད་པའི་ཚེ། །ཇི་ལྟར་སྐྱེ་ལ་བརྟེན་ནས་ནི། །སྐྱེ་བཞིན་ཞེས་ནི་བརྗོད་པར་བྱ། །གང་གི་ཚེ་སྐྱེ་བ་ཡོད་པས། སྐྱེ་བཞིན་པ་འདི་འབྱུང་ངོ་ཞེས་(47B)བྱ་བ་མེད་པའི་ཚེ། ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ།  
何(5)以故(6)若謂生時生 是事已不成(7)云何衆縁合 爾時而得生(8)生時生已種種因縁破。汝今何以更説衆縁(9)和合故有生。若衆縁具足不具足。皆與生同(10)破。 
སྨྲས་པ། བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་བ་དག་ཀྱང་དམིགས་ཤིང་། བུམ་པ་ལ་སོགས་པའི་དོན་དུ་བྱ་བ་དག་ལ་འཇུག་པ་ཡང་སྣང་བས་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་ཡོད་ན་སྐྱེ་བ་ལ་བརྟེན་ཅིང་སྐྱེ་བ་ལ་ལྟོས་ནས་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་དོ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱའོ། །བཤད་པ། གང་ཚེ་སྐྱེ་བ་ཡོད་པས་ནི། །སྐྱེ་བཞིན་འདི་འབྱུང་མེད་པའི་ཚེ། །ཇི་ལྟར་སྐྱེ་ལ་བརྟེན་ནས་ནི། །སྐྱེ་བཞིན་ཞེས་ནི་བརྗོད་པར་བྱ། །གང་གི་ཚེ་སྐྱེ་བ་འདི་ཡོད་པས་སྐྱེ་བཞིན་པ་འདི་འབྱུང་ངོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མེད་ཅིང་མི་སྲིད་པ་དེའི་ཚེ་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་དོ། །ཞེས་་བརྗོད་པར་བྱ། སྨྲས་པ། ཇི་ལྟར་མི་སྲིད་པ། བཤད་པ། རེ་ཞིག་སྣམ་བུ་སྐྱེ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ཅི་ཞིག་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཡིན། སྨྲས་པ། སྣམ་བུ་ཉིད་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། གལ་ཏེ་སྣམ་བུ་སྐྱེ་བཞིན་པའི་གནས་སྐབས་ཉིད་ན་སྣམ་བུ་ཡིན་ན། དེ་ལ་སྐྱེ་བ་ལ་བརྟེན་་ནས་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་དོ་ཞེས་གང་བརྗོད་པའི་སྐྱེ་བས་ཡང་ཅི་བྱ། དེ་ནི་མི་འཐད་དེ། སྐྱེས་པ་དང་སྐྱེ་བཞིན་པ་གཉིས་ལ་ཁྱད་པར་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྣམ་བུ་མ་ཡིན་ནོ། །སྨྲས་པ། རེ་ཞིག་སྐྱེས་པ་ནི་སྣམ་བུ་ཡིན་ཏེ། སྐྱེས་པ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཇི་སྲིད་དུ་བརྟག་པའི་་བྱ་བ་མ་ཟིན་པ་དེ་སྲིད་དུ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། དྲང་པོ། །གང་སྐྱེ་བཞིན་པ་ན་སྣམ་བུ་མ་ཡིན་པ་དེ་སྐྱེས་ན་ཇི་ལྟར་སྣམ་བུར་འགྱུར། འདི་ལྟར་གཞན་བྱེད་བཞིན་པ་ན་གཞན་དུ་མི་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་འགྱུར་ན་ནི་རེ་ལྡེ་བྱེད་བཞིན་པ་ན་སྣམ་བུར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་མི་འགྱུར་བས་དེའི་ཕྱིར་་་སྐྱེས་པ་ཡང་སྣམ་བུ་མ་ཡིན་ནོ། །སྣམ་བུ་དེ་མེད་ན་གང་གི་སྐྱེ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ཅི་ཞིག་སྐྱེ་བཞིན་པར་འགྱུར།  
འདིར་བཤད་པ། དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རང་བཞིན་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་མངོན་སུམ་དང། རྗེས་སུ་དཔག་པས་དམིགས་པའི་དངོས་པོའི་ཡོད་པ་ཉིད་མེད་པས་མི་མཐུན་པའི་(106B)དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། གལ་ཏེ་ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། གང་ཚེ་སྐྱེ་བ་ཡོད་པས་ནི། །སྐྱེ་བཞིན་འདི་འབྱུང་མེད་པའི་ཚེ། །ཁྱེད་ན་རེ། སྐྱེ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེ་བས་སྐྱེ་བཞིན་པ་རྗེས་སུ་དཔག་པར་བྱའོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་ཉིད་འདིར་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། ཅི་སྟེ་ཡོད་པའམ། མེད་པའམ། ཡོད་མེད་ཅིག་ཡིན་གྲང་ན། དེ་དག་དགག་པ་ཡང་རྒྱས་པར་བསྟན་ཟིན་པས། ཇི་ལྟར་སྐྱེ་ལ་བརྟེན་ནས་ནི། །སྐྱེ་བཞིན་ཞེས་ནི་བརྗོད་པར་བྱ། །དེའི་ཚེ་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་དོ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ། དེ་ལྟ་བས་ན་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། ངོ་བོ་ཉིད་ངེས་པར་མ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། དཔེར་ན་མི་མཁས་པ་ལ་ལ་ཞིག་མཚོན་ཐབས་མཁས་པས་མི་གསོད་ཅིང། སྐྱེས་བུ་དམ་པ་མ་ཡིན་པའི་སྤྱད་པ་ཀུན་དུ་སྤྱོད་པར་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཁྱོད་ཀྱང་རྟོག་གེ་ལ་མཁས་པས་དྲང་སྲོང་མཆོག་གིས་གསུངས་པའི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བའི་ཚུལ་ཉན་ཐོས་དང་རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐྱེད་མ་སུན་འབྱིན་ཅིང། འཕགས་པ་མ་ཡིན་པའི་སྤྱད་པ་རྗེས་སུ་སྒྲུབ་པས་སྔར་ཁས་བླངས་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། གདུལ་བ་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་ལ་སྐུར་པ་འདེབས་པ་ལྟ་བ་ངན་པ་དགེ་བའི་ཕྱོགས་རྩ་ནས་འབྱིན་པ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བ་ངན་པའི་དྲི་མ་བཀྲུ་བའི་ཕྱིར། འདི་སྐད་ཅེས་འདི་ལྟ་སྟེ། འདི་ཡོད་པས་འདི་འབྱུང་ལ། འདི་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་འདི་སྐྱེ་བ་འདི་ལྟ་སྟེ། མ་རིག་པའི་རྐྱེན་གྱིས་འདུ་བྱེད་རྣམས་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གང་གསུངས་པ་དེ་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་གསུངས་ཀྱི། དོན་དམ་པར་མ་གསུངས་པར་ཁས་ལེན་པས་ཁས་བླངས་པའི་གནོད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འདི་ཡང་བསྟན་ཟིན་ཏེ། གང་དུ་ཅི་བསྟན་ཞེ་ན། དངོས་པོ་རང་བཞིན་མེད་རྣམས་ཀྱི། །ཡོད་པ་གང་ཕྱིར་ཡོད་མིན་ན། །འདི་ཡོད་པས་ནི་འདི་འབྱུང་ཞེས། །བྱ་བ་དེ་ནི་འཐད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་དེར་དེ་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །  
atrāha- utpadyamānamevotpadyate notpannaṃ nāpyanutpannam iti | atha manyase- utpannānutpannavyatirekeṇa utpadyamānāsaṃbhavānnotpadyamānam utpadyata iti, etac ca nāsti, yasmād iha utpattikriyāyuktam utpadyamānam iti vyapadiśyate | tasmād utpattau satyāmutpattiṃ pratītya utpadyamānasiddheḥ utpadyamānamevotpadyate, taccotpadyamānam utpāda utpādayatīti | ucyate-
utpadyamānamutpattāvidaṃ na kramate yadā |
katham utpadyamānaṃ tu pratītyotpattimucyate || 15 ||
 yaduktam- utpattiṃ pratītya utpadyamānaṃ bhavati, taccotpadyata iti | nanu | viśeṣata etadvaktavyaṃ syāt- asyotpattiṃ pratītya idaṃ nāmotpadyamānaṃ bhavatīti | na caivam ucyate | na hi tadutpadyamānaṃ viśeṣato nirdhārayituṃ śakyate idaṃ tadutpadyamānam iti, anutpannatvāttannimittagrahaṇataḥ | tataś ca utpadyamānāsaṃbhavādutpattikriyāpi nāstīti | kathamasatyāmutpattau tāṃ pratītya utpadyamānaṃ syāt? tasmād utpadyamānam utpadyate, tacca utpāda utpādayatītyayuktam || 15 || 
pratītya yad yad bhavati tat tac chāntaṃ svabhāvataḥ |
tasmād utpadyamānaṃ ca śāntam utpattir eva ca || 16 || 
若法眾緣生 即是寂滅性
是故生生時 是二俱寂滅 
rten cing ’byung ba gang yin pa | | de ni ngo bo nyid kyis zhi | |
de phyir skye bzhin nyid dang ni | | skye ba yang ni zhi ba nyid | | 
16. Whatever comes into existence presupposing something else is without self-existence (svabhāva).
[As there is] an allayment of “being originated,” so [also] of that which is originated (iii). 
Whatever is dependently arising, that is by nature pacified. Therefore, being born and what is born too are pacified. 
ཡང་གཞན་ཡང་། རྟེན་ཅིང་འབྱུང་བ་གང་ཡིན་པ། །དེ་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཞི། །དེ་ཕྱིར་སྐྱེ་བཞིན་ཉིད་དང་ནི། །སྐྱེ་བ་ཡང་ནི་ཞི་བ་ཉིད། །འདི་ལྟར་བརྟེན་ནས་འབྱུང་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཞི་བ་་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཉིད་དང་སྐྱེ་བ་ཡང་ཞི་བ་ཉིད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། དུས་གསུམ་རྣམ་པར་བཞག་པ་ལས་མ་འོངས་པའི་དངོས་པོ་མ་འོངས་པའི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་པས་དེ་སྐྱེ་བར་འགྱུར་རོ། །  
復次(11)若法衆縁生 即是寂滅性(12)是故生生時 是二倶寂滅(13)衆縁所生法。無自性故寂滅。寂滅名爲無。(14)此無彼無相。斷言語道滅諸戲論。衆縁名。(15)如因縷有布因蒲有席。若縷自有定相。(16)不應從麻出。若布自有定相。不應從縷(17)出。而實從縷有布。從麻有縷。是故縷亦無(18)定性。布亦無定性。如燃可燃因縁和合成。(19)無有自性。可燃無故燃亦無。燃無故可燃亦(20)無。一切法亦如是。是故從衆縁生法無自(21)性。無自性故空如野馬無實。是故偈中説(22)生與生時二倶寂滅。不應説生時生。汝雖(23)種種因縁欲成生相。皆是戲論非寂滅相。(24)問曰。定有三世別異。未來世法得生。因縁(25)即生。何故言無生。 
སྨྲས་པ། ཅི་ཁྱོད་མཚོན་ཐབས་ལ་མཁས་ཞེས་ཏེ་མ་ཉིད་ལ་འདེབས་པར་བྱེད་དམ། ཁྱོད་འགྱེད་པ་ལ་ཆགས་པས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བའི་རིགས་པ་ཉིད་སུར་འབྱིན་ཀོ། །བཤད་་པ།་དེ་ནི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བའི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་ནི་དངོས་པོ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ལ། དངོས་པོ་སྐྱེ་བཞིན་པའི་སྐྱེ་པ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བའི་དོན་ནི་འདི་ཡིན་ཏེ། རྟེན་ཅིང་འབྱུང་བ་(192A)གང་ཡིན་པ། །དེ་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཞི། །རྟེན་ཅིང་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་དང་། འབྱུང་བ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་དང་། གཉི་ག་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཞི་བ་ངོ་བོ་ཉིད་དང་བྲལ་བ་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ཕྱིར་སྐྱེ་བཞིན་ཉིད་དང་ནི། །སྐྱེ་བ་ཡང་ནི་ཞི་བ་ཉིད། །དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་རྟེན་་ཅིང་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་དང་འབྱུང་བ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་དང་དེ་གཉི་ག་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཞི་བ་ངོ་བོ་ཉིད་དང་བྲལ་བ་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པ། དེའི་ཕྱིར་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་སྐྱེ་བཞིན་པ་དང་སྐྱེ་བ་གཉི་ག་ཡང་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཞི་བ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་བྲལ་བ་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་གཉི་ག་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པ་ཡིན་པ་སྐྱེ་བ་འདི་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་བཞིན་པ་འདི་སྐྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟ་བུར་སྲིད་པར་འགྱུར། སྨྲས་པ། རྒྱུ་དང་རྐྱེན་རྣམས་ལ་བརྟེན་ནས་ཇི་སྲིད་ན་སྐྱེས་པར་འགྱུར་བ་དེ་སྲིད་དུ་དངོས་པོ་སྐྱེད་པའི་ཕྱིར་བྱ་བ་རྩོམ་སྟེ། དེས་ན་དངོས་པོ་གང་ཁོ་ན་སྐྱེ་བ་་དེ་ཉིད་ལ་བརྟེན་ནས་བྱ་བ་རྩོམ་པར་ཡང་མི་བྱེད་ལ། གཞི་མེད་པར་ཡང་བྱ་བ་རྩོམ་པར་མི་བྱེད་པས་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་དངོས་པོ་སྐྱེ་ཞིང་དེའི་སྐྱེ་བ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་བར་འགྱུར་རོ། །བཤད་པ། གང་གི་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་དག་ལ་བརྟེན་ནས་བྱ་བ་རྩོམ་པར་བྱེད།  
འདིར་ཡང་བཤད་པ། རྟེན་ཅིང་འབྱུང་བ་གང་ཡིན་པ། །དེ་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཞི། །དངོས་པོ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་གང་ཡིན་པ། དེ་ནི་དོན་དམ་པར་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཞི་བ་སྟེ། སྐྱེ་བ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཏོ། །བཅོམ་ལྡན་འདས་(107A)ཀྱིས། གང་ཟིག་རྐྱེན་ལས་སྐྱེ་བདེ་མ་སྐྱེས། །དེ་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྐྱེ་བ་མེད། །གང་ཞིག་རྐྱེན་ལ་ལྟོས་པ་དེ་སྟོང་གསུངས། །གང་གིས་སྟོང་ཉིད་ཤེས་དེ་བག་ཡོད་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། གང་དག་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་བ་ནི། །དེ་དག་དངོས་ཉིད་གང་ཡང་མེད། །གང་དག་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ། །དེ་དག་གར་ཡང་འབྱུང་མི་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལས་དགོངས་ནས། ཆོས་ཐམས་ཅད་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པར་བསྟན་ཏོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ཇི་སྐད་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཕ་རོལ་པོ་དག་ཞེ་འགྲས་པའི་བློ་ཉིད་ཀྱིས་སུན་འབྱིན་པ་ཉེ་བར་འཇོག་པས་རྗེས་སུ་སྒྲུབ་པ་ནི་དཔེར་ན་ཟླ་བའི་དཀྱིལ་འཁོར་དྲི་མ་མེད་པ་ལ་དྲི་མ་ཅན་དུ་བྱ་བའི་ཕྱིར་ཐལ་བ་སྤར་གང་འཐོར་བ་དང་འདྲའོ། །དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བཞིན་ཉིད་དང་ནི། །སྐྱེ་བ་ཡང་ནི་ཞི་བ་ཉིད། །དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་ཡང་དག་པར་བརྟགས་ན། རྟེན་ཅིང་འབྱུང་བ་ལ་སྐྱེ་བ་མེད་དེ་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཉིད་དང། སྐྱེ་བ་ཡང་ཞི་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་ཕ་རོལ་པོས་སྐྱེ་བ་ལ་བརྟེན་ནས། དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བཞིན་པ་རྗེས་སུ་དཔག་པར་བྱའོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་དག་གིས་སྨྲས་པ། རྒྱུ་དང་རྐྱེན་དེ་དང་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ན་བུམ་པ་སྐྱེ་བ་དང། སྣམ་བུ་སྐྱེ་བ་དེ་དག་མཐོང་སྟེ། མཐོང་བ་ལས་ལྷག་པའི་ཚད་མ་གཞན་མེད་པས། །སྐྱེས་དང་མ་སྐྱེས་སྐྱེ་བཞིན་པ། །ཇི་ལྟ་བུར་ཡང་སྐྱེད་མི་བྱེད། །ཅེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། ཚུལ་ཁྲིམས་ལ་སོགས་པ་ཚོགས་ཀྱི་རྗེས་སུ་མཐུན་པ་དག་མཐོང་བ་ལ་སུ་ཞིག་འགལ་བར་བྱེད་དེ། དེ་དག་ཐ་སྙད་པ་ཡིན་གྱི། དོན་དམ་པ་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་བས་ན་དེ་དག་ལ་སོགས་པ་ལ་མངོན་པར་པ་ཞེན་པ་སྤང་བར་འདོད་པས་བསྟན་བཅོས་བརྩམས་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ། །ཅི་སྟེ་བུམ་པ་སྐྱེའོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། སྣམ་བུ་སྐྱེའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་དག་ཐ་སྙད་པ་ཡིན་གྱི་དོན་དམ་པ་མ་ཡིན་པར་ཇི་ལྟར་ངེས་པར་གཟུང་བར་བྱ་ཞེ་ན། དེ་ཉོན་ཅིག་འདི་ལ་སྐྱེས་ན་བུམ་པ་དང། སྣམ་བུ་ཡིན་གྱི་མ་སྐྱེས་ན་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །སྐྱེས་པ་ལ་ནི་ཡང་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་བུམ་པ་དང་སྣམ་བུ་སྐྱེའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་དོ། །ཅི་སྟེ་མ་སྐྱེས་ཀྱང་བུམ་པ་བློ་ལ་(107B) བློ་ལ་བཞག་པའི་བུམ་པ་ལ་ནི་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
atrāha- aho bata ahamatīva bhavato dṛṣṭādṛṣṭapadārthanirapekṣādatyantanāstikādvibhemi, yo hi nāma bhavāṃstathāgatapravacanavyākhyānavyājena dūṣaṇamātrakauśalamevātmanaḥ prakaṭayan paramarṣigaditamidaṃ pratyayatāpratītyasam utpādalakṣaṇaṃ paramārthasatyaṃ tathāgatānāṃ nihanti | iha bhagavatā tathāgatena prakṛtīśvarasvabhāvakālāṇunārāyaṇajaiminikaṇādakapilāditīrthakarakartṛvādanirāsena sarvabhāvānāṃ tattvamādarśitam, yaduta asmin sati idaṃ bhavati, asyotpādādidam utpadyate, yaduta avidyāpratyayāḥ saṃskārāḥ ityādyaviparītaṃ pratītyasam utpādaṃ prakaṭayatā | tasya ca tvayā notpadyamānaṃ notpannaṃ nānutpannamityādinā dūṣaṇaṃ vidadhatā tathāgatajananyāḥ pratītyasamutpattimāturvadha evācarita ityalaṃ bhavatā sarvanāstikena tvayeti | ucyate | nāhaṃ sakaladaśabalajananīṃ pratītyasamutpattimātaraṃ nihanmi | bhavāneva tu paramagambhīrapratītyasam utpādādhimuktivirahādviparītaṃ tadarthamavadhārya asmākam eva adhilayaṃ karoti | nanu ca idaṃ pratītyedaṃ bhavatītyevamabhidhānena bhagavatā tathāgatena niḥsvabhāvatvam eva sarvadharmāṇāṃ spaṣṭamāveditam | yasmāt-
pratītya yadyadbhavati tattacchāntaṃ svabhāvataḥ |
 yo hi padārtho vidyamānaḥ sa sasvabhāvaḥ svenātmanā svaṃ svabhāvamanapāyinaṃ bimarti | sa saṃvidyamānatvānnaivānyatkiṃcidapekṣate, nāpyutpadyate, iti kṛtvā sasvabhāvabhāvābhyupagame sati kutaḥ pratītyasam utpāda iti bhavateva sasvabhāvatāṃ bhāvānāmabhyupagacchatā sarvathā pratītyasam utpāda eva bādhito bhavati | tataś ca paramadharmabuddhadarśanam api bādhitaṃ bhavati- yaḥ pratītyasam utpādaṃ paśyati sa dharmaṃ paśyati, yo dharmaṃ paśyati sa buddhaṃ paśyatītyāgamāt | mayā tu yatpratītya bījākhyaṃ kāraṇaṃ yadbhavatyaṅkurākhyaṃ kāryam, tacca ubhayam api śāntaṃ svabhāvavirahitaṃ pratītyasamutpannaṃ pratipādayatā sarvathā bhagavatāṃ tathāgatānāṃ pratītyasamutpattimātā dyotitā bhavati | yata evam -
tasmādutpadyamānaṃ ca śāntamutpattireva ca || 16 || iti sphuṭamavasīyatām || 16 || 
yadi kaścid anutpanno bhāvaḥ saṃvidyate kvacit |
utpadyeta sa kiṃ tasmin bhāva utpadyate ’sati || 17 || 
若有未生法 說言有生者
此法先已有 更復何用生 
gal te dngos po ma skyes pa | | ’ga’ zhig gang na yod gyur na | |
de ni skye ’gyur dngos po de | | med na ci zhig skye bar ’gyur | | 
17. If some particular thing which is not yet originated (i) is indeed known to exist,
That thing will be originated. What originates if it does not exist? 
If any unborn thing existed anywhere, on being born that [unborn] thing would not exist. If so, what would be born? 
འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པ། །འགའ་ཞིག་གང་ན་ཡོད་གྱུར་ན། །དེ་ནི་་ཅི་ཕྱིར་དེར་སྐྱེ་འགྱུར། །ཡོད་ན་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པ་འགའ་ཞིག་མ་འོངས་པའི་དུས་གང་ན་ཡོད་པར་གྱུར་ན། དེ་ཅིའི་ཕྱིར་ད་ལྟར་གྱི་དུས་དེར་སྐྱེ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་དེ་ན་ཡོད་ན་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ད་འདིར་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བར་འདོད་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་་བྱ་སྟེ།་དངོས་པོ་དེ་འདིར་སྐྱེ་བར་གྱུར་ན། དེ་ལྟ་ན་དངོས་པོ་དེ་མ་འོངས་པའི་དུས་དེ་ན་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ཡང་མི་འདོད་པས། དེའི་ཕྱིར་མ་འོངས་པའི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་དེ་སྐྱེ་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་མི་རིགས་སོ། །  
答曰(26)若有未生法 説言有生者(27)此法先已有 更復何用生(28)若未來世中。有未生法而生。是法先已有。(29)何用更生。有法不應更生。問曰。未來雖(11a1)有。非如現在相。以現在相故説生。答曰。(2)現在相未來中無。若無云何言未來生法生。(3)若有不名未來。應名現在。現在不應更(4)生。二倶無生故不生。復次汝謂生時生亦(5)能生彼。 
སྨྲས་་པ།་སྣམ་བུའོ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་སོགས་པར་བྱེད་དམ། ཁྱོད་སྣམ་བུ་མེད་པའི་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་དག་ལ་བརྟེན་ནས་བྱ་བ་རྩོམ་པར་བྱེད་ཀོ། །གལ་ཏེ་དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པ། །འགའ་ཞིག་གང་ན་ཡོད་གྱུར་ན། །དེ་ནི་ཅི་ཕྱིར་དེར་སྐྱེ་འགྱུར། །ཡོད་ན་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་སྐྱེ་བའི་སྔ་རོལ་ན་དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པ་འགའ་ཞིག་གཤེད་ན་ཡོད་པར་འགྱུར་བ་དེ་ལྟ་བུ་སྲིད་ན་ནི་དེས་ན་དངོས་པོ་ཡོད་པ་དེའི་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་དང་དེ་ལ་བརྟེན་པའི་བྱ་བ་དག་ཀྱང་ཐ་སྙད་གདགས་སུ་རུང་གྲང་ན། གང་གི་ཚེ་དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པ་ཇི་ལྟར་ཡང་མི་འཐད་པ་དེའི་ཚེ་དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་དང་བྲལ་་བ་དེ་ཡོད་པ་དེ་མ་ཡིན་ན་གང་གི་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། རྒྱུ་དང་རྐྱེན་གང་ཞིག་ལ་བརྟེན་ནས་བྱ་བ་རྩོམ་པར་བྱེད་ཅིང་གང་ཞིག་སྐྱེད་པར་བྱེད། གང་རྩོམ་པར་མི་བྱེད་སྐྱེ་བར་མི་བྱེད་པ་དེ་ལ་སྐྱེ་བ་ག་ལ་ཡོད། །གང་ལ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་བར་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་རྟེན་ཅིང་(192B)འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་སྨྲ་\?\་བ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བ་ནི་སྐྱེ་བཞིན་པ་དང་སྐྱེ་བ་ཞི་བ་ཡིན་ནོ། །  
བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་རྣམས་གང་དག་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དང་བུམ་པ་ལ་སོགས་དག་དུས་འཕོ་བའི་ཕྱིར་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ལས་སྐྱེ་བར་རྟོག་ན་དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གལ་ཏེ་དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པ། །འགའ་ཞིག་གང་ན་ཡོད་གྱུར་ན། །གལ་ཏེ་བུམ་པ་དང། སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པ་འགའ་ཞིག་རྐྱེན་རྣམས་སམ། དེ་དག་འདུས་པའི་གཞན་ལ་ཡོད་པར་གྱུར་ན། དེ་ནི་ཅི་ཕྱིར་དེར་སྐྱེ་འགྱུར། །ཡོད་པ་དེ་ཅིའི་ཕྱིར་དུས་དེར་སྐྱེ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཡོད་པ་སྐྱེ་བ་ནི་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་ཡོད་ན་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་སྨྲས་ཏེ། དེ་ལྟར་ན་འདི་ས་ནི་སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་ན། དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པ་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་དམ་བཅས་པ་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་རྗེས་སུ་དཔོག་པས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཀྱིས་སྐྱེ་བ་བསལ་བའི་ཕྱིར་ཡོད་པ་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་གནོད་པའི་སྐྱོན་བསྟན་ཏོ། །དུས་འཕོ་བར་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་ཡང་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་རྗེས་སུ་དཔོག་པས་ད་ལྟར་གྱི་དུས་སུ་འཕོ་བ་མེད་པ་ཉིད་ཀྱིས་ད་ལྟར་གྱི་དུས་སུ་འཕོ་བ་བསལ་བའི་ཕྱིར་སྐྱོན་དེ་ཉིད་ཡོད་དོ། །འདིས་ནི་དངོས་པོ་དང་མཚན་ཉིད་དང་གནས་སྐབས་དང་གཞན་པ་གཞན་དུ་འགྱུར་བ་ཞེས་བྱ་བ་དག་གི་ལན་བཏབ་པ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་གྲངས་ཅན་དག་དངོས་པོ་དག་ཡོད་པ་ཉིད་གསལ་བར་བྱེད་པས་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གསལ་བར་བཀག་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །མ་སྐྱེས་པ་ཡོད་པ་ཇི་ལྟར་ཤེས་པར་བྱར་ནུས། གྲངས་ཅན་དང། བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དག་ན་རེ་མ་སྐྱེས་པ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ནར་ཤེས་པར་བྱར་ནུས་ཏེ། དུས་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་གྱི་དངོས་པོ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དོན་དམ་པར་དེ་ལྟར་གྱི་དངོས་པོ་ཡང་ངོ་བོ་ཉིད་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པས་དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར། འདོད་པའི་དོན་མི་འགྲུབ་བོ། །འདིས་ནི་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དག་སྔ་ན་མེད་པ་དང་ཞིག་ནས་མེད་པ་ཉིད་སྒྲུབ་པ་ལ་ཡང། སྐྱོན་གྱི་ལན་བཏབ་པར་རིག་པར་བྱའོ། །ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པ་ལ་ཡང་གནོན་པར་ཡང་མི་འགྱུར་ཏེ། ད་ལྟར་གྱི་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་དངོས་པོ་དག་སྒྱུ་མ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་(108A)དུ་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། ཐ་སྙད་དུ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དག་བརྟགས་པའི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཞར་ལ་བཤད་པས་ཆོག་གི་སྐབས་འདིར་བསྡུ་བར་བྱ་སྟེ། དེ་ལྟར་དེ་ཞིག་སྐྱེས་དང་མ་སྐྱེས་སྐྱེ་བཞིན་པ། །ཇི་ལྟ་བུར་ཡང་སྐྱེ་མི་བྱེད། །ཅེས་བྱ་བ་དེ་བཞད་ཟིན་ཏོ། །  
atrāha- yad uktam-
utpadyamānam utpattāvidaṃ na kramate yadā |
katham utpadyamānaṃ tu pratītyotpattim ucyate ||
iti, tad ayuktam | yasmād idam utpadyamānam ity eva saṃbhavati | tathā hi ghaṭotpattiṃ pratītya ghaṭa utpadyamāno bhavati, taṃ ca utpadyamānam utpāda utpādayatīty ucyate | etad apy ayuktam | yasmāt-
yadi kaścid anutpanno bhāvaḥ saṃvidyate kvacit |
utpadyeta sa kiṃ tasmin bhāva utpadyate ’sati || 17 ||
 yadi kaścid anutpannaḥ utpādāt pūrvaṃ ghaṭo nāma kvacit saṃvidyeta, sa utpattikriyāṃ pratītyotpadyeta na caivaṃ kaścid utpādāt pūrvaṃ kvacid asti | tasminn asati ghaṭe kim utpadyate?
atha syāt- yady utpādāt pūrvaṃ ghaṭo nāsti, tathāpi utpannaḥ san ghaṭasaṃjñāṃ pratilapsyate, tadbhāvinyā saṃjñayā na doṣa iti | etad apy ayuktam | yadi hi utpattikriyā pravarteta, tadā vartamānībhūto bhāvo ghaṭākhyāṃ pratilabheta | yadā tu anāgatabhāvāsaṃbandhena kriyāyā apravṛttiḥ, tadā kuto vartamānatā? atha aghaṭāśrayeṇa kriyā prārabhyeta, tadvaktavyam- yo ’sau aghaṭaḥ, sa kiṃ bhavitur mahati paṭaḥ, uta naiva kiṃcit? yadi paṭa utpadyamānaḥ sa katham utpannaḥ san ghaṭo bhaviṣyatīti atha naivaṃ kiṃcit, kathaṃ tadāśrayā kriyā kriyā pravartate? kathaṃ vā sa utpannaḥ san ghaṭo bhavet? iti sarvathā bhāvitatvakalpanāpy ayuktā | tasmād utpadyamānam apy utpādo notpādayat iti siddham || 17 || 
utpadyamānam utpādo yadi cotpādayaty ayam |
utpādayet tam utpādam utpādaḥ katamaḥ punaḥ || 18 || 
若言生時生 是能有所生
何得更有生 而能生是生 
(6)gal te skye ba de yis ni | | skye bzhin pa ni skyed byed na | |
skye ba de ni skye ba lta | | gang zhig gis ni skyed par byed | | 
18. And if the origination originates that which is being originated (ii),
What origination, in turn, would originate that origination? (i.e. infinite regress) 
If that which has been born gives birth to what is being born, what [other thing] that has been born would be giving birth to that which has been born? 
ཡང་གཞན་ཡང་། ཁྱོད་ཀྱིས་སྔར་སྐྱེ་བས་སྐྱེ་བཞིན་པ་་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་དེ་ཡིས་ནི། །སྐྱེ་བཞིན་པ་ནི་སྐྱེད་བྱེད་ན། །སྐྱེ་བ་དེ་ནི་སྐྱེད་བྱེད་པ། །སྐྱེ་བ་ཡང་ནི་གང་ཞིག་ཡིན། །གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་དེ་དེས་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན། འོ་ན་ད་སྐྱེ་བ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་སྐྱེ་བ་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན།  
今當更説(6)若言生時生 是能有所生(7)何得更有生 而能生是生(8)若生生時能生彼。 
ཡང་གཞན་ཡང་། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་དེ་ཡིས་ནི། །སྐྱེ་བཞིན་པ་ནི་སྐྱེད་བྱེད་ན། །སྐྱེ་བ་དེ་ནི་སྐྱེད་བྱེད་པ། །སྐྱེ་བ་ཡང་ནི་གང་ཞིག་ཡིན། །གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་དེས་སྐྱེ་བཞིན་པ་གཞན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན། འོ་ན་་དེ་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་སྐྱེ་བ་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན།  
ཡང་བཤད་པ། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་དེ་ཡིས་ནི། །སྐྱེ་བཞིན་པ་ནི་སྐྱེད་བྱེད་ན། །གལ་ཏེ་ཁྱོད་འདོད་པ་ལྟར་སྐྱེ་བ་དེས་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན། །འོ་ན་དེས་ན། སྐྱེ་བ་དེ་ནི་སྐྱེད་བྱེད་པ། །ཡིན་ཏེ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ནི་སྐྱེ་བ་མ་ཡིན་ཏེ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་ཕ་བུའི་སྐྱེ་བ་མ་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལྟར་ན། སྐྱེ་བ་ཡང་ནི་གང་ཞིག་ཡིན། །སྐྱེ་བ་ལ་སྐྱེ་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ་དེ་ལྟ་ན་ཡང་རྒོལ་བ་སྐྱེ་བས་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་བའི་དམ་བཅའ་བ་ལས་ཆོས་ཅན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་བཟློག་པའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །  
api ca | evaṃ na yujyamānāyāmapyutpadyamānasyotpattau bhavato matamabhyupetyocyate-
utpadyamānam utpādo yadi cotpādayatyayam |
utpādayettam utpādam utpādaḥ katamaḥ punaḥ || 18 ||
 yady api utpadyamānaṃ padārtham utpāda utpādayedbhavanmatena, idaṃ tu vaktavyam- tamidānīm utpādaḥ katamo ’paraḥ utpādam utpādayiṣyatīti || 18 || 
anya utpādayaty enaṃ yady utpādo ’navasthitiḥ |
athānutpāda utpannaḥ sarvam utpadyatāṃ tathā || 19 || 
若謂更有生 生生則無窮
離生生有生 法皆能自生 
gal te skye ba gzhan zhig gis | | de skyed thug pa med par ’gyur | |
ci ste skye ba med skye na | | thams cad de bzhin skye bar ’gyur | | 
19. If another origination originates that [origination], there will be an infinite regress of originations.
But if non-origination is that which is origination, then everything [without qualification] would originate. 
If another [thing] that has been born gives birth [to it], this would be endless. If it is born without [another] which has been born [OR if it is born without being born], everything would be born like that [i.e. causelessly]. 
དེ་ལ་འདི་་སྙམ་དུ་སྐྱེ་བ་གཞན་ཞིག་གིས་སྐྱེ་བ་དེས་སྐྱེད་པར་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་གཞན་ཞིག་གིས། །དེ་སྐྱེད་ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་གཞན་ཞིག་གིས་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན། དེ་ལྟ་ན་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་འདི་སྙམ་དུ་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་སྐྱེ་བ་དེ་ནི་སྐྱེད་པ་གཞན་མེད་པ་ཁོ་ནར་སྐྱེས་པར་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བ་མེད་སྐྱེས་ན། །ཐམས་ཅད་དེ་བཞིན་སྐྱེ་བར་འགྱུར། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པའི་སྐྱེ་བ་དེ་སྐྱེད་པ་གཞན་མེད་པར་སྐྱེས་པར་རྟོག་ན་གཞན་ཐམས་ཅད་ཀྱང་དེ་(48A)བཞིན་དུ་སྐྱེད་པ་གཞན་མེད་པར་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བར་བརྟག་པར་བྱའོ། །  
是生誰復能生(9)若謂更有生 生生則無窮(10)離生生有生 法皆能自生(11)若生更有生。生則無窮。若是生更無生而自(12)生者。一切法亦皆能自生。而實不爾。 
དེ་ལ། འདི་སྙམ་དུ་དེ་ནི་སྐྱེ་བ་གཞན་ཞིག་གིས་སྐྱེད་པར་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་གཞན་ཞིག་གིས། །དེ་སྐྱེད་ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་གཞན་ཞིག་གིས་སྐྱེ་བཞིན་པ་གཞན་སྐྱེད་པར་་བྱེད་ན་དེ་ལྟ་ན་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ཡང་གཞན་གྱིས་སྐྱེད་ཅིང་དེ་ཡང་གཞན་གྱིས་སྐྱེད་དེ་མཐའ་མེད་པར་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དོ། །ཅི་སྟེ་གཞན་སྐྱེད་པ་ནི་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནར་སྐྱེས་སོ་སྙམ་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བ་མེད་སྐྱེ་ན། །ཐམས་ཅད་་དེ་བཞིན་སྐྱེ་བར་འགྱུར། །ཇི་ལྟར་གཞན་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་དེ་སྐྱེད་པ་གཞན་མེད་པར་སྐྱེས་ན་ནི་ཐམས་ཅད་ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་སྐྱེ་བ་གཞན་མེད་པར་སྐྱེ་བར་འགྱུར་ཏེ། སྐྱེས་པས་གཞན་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དོན་མེད་པའི་རྟོག་པ་མེད་པ་འདིས་ཅི་བྱ། ཡང་ན་འདི་ལྟར་སྐྱེ་བ་ཉིད་ནི་་སྐྱེད་པ་གཞན་མེད་པར་སྐྱེ་ལ་དངོས་པོ་གཞན་དག་ནི་སྐྱེད་པ་གཞན་མེད་པར་མི་སྐྱེའོ། །ཞེས་ཁྱད་པར་གྱི་གཏན་ཚིགས་བསྟན་པར་བྱ་དགོས་ན་དེ་ཡང་མི་བྱེད་པས་དེའི་སྐྱེ་བས་སྐྱེ་བཞིན་པ་གཞན་སྐྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་གྱི་ནའོ། །  
དེ་གཞན་གྱིས་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཀྱང་བརྗོད་པར་མི་ནུས་པས་དེ་སྐད་བརྗོད་ན་འདི་ལྟར་ཉེ་བར་གནས་པར་འགྱུར་ཏེ། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་གཞན་ཞིག་གིས། །དེ་སྐྱེད་ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར། །ཡང་ན་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་ཡོངས་སུ་སྤང་བའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་ལ་སྐྱེད་པ་མེད་པ་ཉིད་དུ་འདོད་པར་བྱའོ། །གལ་ཏེ་དེ་ལྟར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ། ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བ་མེད་སྐྱེས་ན། །ཐམས་ཅད་དེ་བཞིན་སྐྱེ་བར་འགྱུར། །དེ་ནི་མི་འདོད་པས་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བར་རྟོག་པར་མ་བྱེད་ཅིག་ཡང་གཞན་ཡང་འདི་ལ་སྐྱེ་བ་ཅན་རྣམས་ཀྱི་སྐྱེ་བ་ཡོད་པའམ། མེད་པའམ། ཡོད་མེད་ཅིག་སྐྱེ་བར་འགྱུར་གྲང་ན།  
atha syāt- utpādasyāpara utpādaḥ utpādakaḥ parikalpyeta, tadā anavasthādoṣaprasaṅga ity āha- anya utpādatyenaṃ yadyutpādo ’navasthitiḥ |
 etac coktam | atha nāsyāpara utpāda iṣyate, nanv evaṃ sati vinā utpādena utpāda utpadyate ity evaṃ prāpnoti | tataś ca utpādotpādyānām api padārthānāṃ vinaivotpādena utpattirastu bhāvatvādutpādavad iti pratipādayann āha-
athānutpāda utpannaḥ sarvam utpadyate tathā || 19 || iti || 19 || 
sataś ca tāvad utpattir asataś ca na yujyate |
na sataś cāsataś ceti pūrvam evopapāditam || 20 || 
有法不應生 無亦不應生
有無亦不生 此義先已說 
re shig yod dang med pa yang | | skye (7) bar rigs pa ma yin zhing | |
yod med nyid kyang ma yin zhes | | gong du bstan pa nyid yin no | | 
20. It is not possible that what has originated either exists or does not exist,
Nor that what has not originated either exists or does not exist; this has been demonstrated earlier. 
Thus it is not reasonable for what exists or does not exist to be born. It has been shown above that there is no existent or non-existent. 
ཡང་གཞན་ཡང་། རེ་ཞིག་ཡོད་དང་མེད་པ་ཡང་། །སྐྱེ་བར་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཡོད་མེད་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། །གོང་དུ་བསྟན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །འདི་ལ་གལ་ཏེ་དངོས་པོ་འགའ་ཞིག་སྐྱེ་་བར་གྱུར་ན། དེ་ཡོད་པའམ་མེད་པ་ཞིག་སྐྱེ་བར་འགྱུར་གྲང་ན། རིགས་པས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། ཡོད་པ་ནི་སྐྱེ་བར་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སྐྱེ་བར་བརྟག་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །མེད་པ་ཡང་སྐྱེ་བར་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མེད་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་་ཡོད་མེད་ཅིག་སྐྱེ་བར་སེམས་ན། དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཁོ་བོས་གོང་དུ། རེ་ཞིག་ཡོད་དང་མེད་པ་ཡང་། །སྐྱེ་བར་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བསྟན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །ཡང་ན་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་དང་ཡོད་མེད་དག་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བར་རིགས་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་ལྟར་ཁོ་བོས་གོང་དུ། གང་ཚེ་ཆོས་ནི་ཡོད་པ་དང་། །མེད་དང་ཡོད་མེད་མི་སྒྲུབ་པ། །ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ། །དེ་ལྟར་ཡིན་ན་མི་རིགས་སོ། །ཞེས་བསྟན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །  
復次(13)有法不應生 無亦不應生(14)有無亦不生 此義先已説(15)凡所有生。爲有法有生。爲無法有生。爲有(16)無法有生。是皆不然。是事先已説。離此三(17)事更無有生。是故無生。 
ཡང་གཞན་ཡང་། འདི་ལ་དངོས་པོ་འགའ་ཞིག་སྐྱེ་་བར་འགྱུར་ན་དེ་ཡོད་པའམ་མེད་པ་ཞིག་སྐྱེ་བར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ། རེ་ཞིག་ཡོད་དང་མེད་པ་ཡང་། །སྐྱེ་བར་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རེ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་སྐྱེ་བར་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སྐྱེ་བར་བརྟག་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་ཡོད་པ་ལ་ཡང་སྐྱེ་བས་ཅི་ཞིག་བྱ། མེད་་པ་ཡང་སྐྱེ་བར་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ལ་ཅི་ཞིག་སྐྱེ་བར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་མེད་པ་སྐྱེ་བར་འགྱུར་ན་ནི་རི་བོང་གི་རཝ་ཡང་སྐྱེ་བར་འགྱུར་ལ། ཉེས་པ་ཟད་པ་རྣམས་ལ་ཡང་ཉེས་པ་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་མེད་པ་ཡང་སྐྱེ་བར་(193A)རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་ཡོད་མེད་གཅིག་སྐྱེ་བར་སེམས་ན། བཤད་པ། ཡོད་མེད་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། ཡོད་མེད་ཀྱང་སྐྱེ་བར་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། བཤད་པ། གོང་དུ་བསྟན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དེ་ནི་གོང་དུ། རེ་ཞིག་ཡོད་དང་་མེད་པ་ཡང་། །སྐྱེ་བར་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བསྟན་པ་ཡིན་ཏེ། ཡོད་མེད་ནི་གཉིས་ལ་སྙེགས་པས་དེ་གཉིས་ནི་དགག་པ་སྔ་མས་བཀག་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །ཡང་ན་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་དང་ཡོད་མེད་དག་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བར་རིགས་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་ནི། །དང་པོ་ཁོ་ན་བསྟན་བྲིན་ཏོ། །གང་དུ་་ཞེ་ན།་གང་ཚེ་ཆོས་ནི་ཡོད་པ་དང་། །མེད་དང་ཡོད་མེད་མི་བསྒྲུབ་པ། །ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་མི་རིགས་སོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེར་རོ། །  
དེ་ལ། རེ་ཞིག་ཡོད་དང་མེད་པ་ཡང། །སྐྱེ་བར་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཡོད་མེད་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། །གོང་དུ་བསྟན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །སྐྱེ་བ་མེད་པའི་རབ་བྱེད་པར། །མེད་དམ་ཡོད་པའི་དོན་ལ་ཡང། །རྐྱེན་ནི་རུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བ་དང། གང་ཚེ་ཆོས་ནི་ཡོད་པ་དང། །མེད་དང་ཡོད་མེད་མི་སྒྲུབ་པ། །ཞེས་བྱ་བ་དག་བསྟན་པ་ཉིད་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་ཡང་འབད་པར་བྱ་མི་དགོས་སོ། །  
api ca | utpāda ātmānaṃ parāṃścotpādayatītyatra pakṣe dūṣaṇam eva na vaktavyamadhunāsmābhiḥ | yasmādatra pakṣe dūṣaṇam-
sataś ca tāvad utpattirasataś ca na yujyate |
na sataścāsataśceti pūrvamevopapāditam || 20 ||
 naivāsato naiva sataḥ pratyayo ’rthasya yujyate |
iti
na san nāsan na sadasan dharmo nirvartate yadā |
ity ādinā utpādo niṣiddha eva pūrvam | tataś caivam utpāde niṣiddhe utpadyamānam utpāda utpādayati, svaparātmānau vā utpādayatītyasyāḥ kalpanāyā nāstyevāvatāra iti kuta etatprasetsyati- utpāda utpadyate, utpadyamānam utpadyate, svaparātmānau cotpādayatīti || 20 || 
nirudhyamānasyotpattir na bhāvasyopapadyate |
yaś cānirudhyamānas tu sa bhāvo nopapadyate || 21 || 
若諸法滅時 是時不應生
法若不滅者 終無有是事 
dngos po ’gag bzhin nyid la ni | | skye ba ’thad par mi ’gyur ro | |
gang zhig ’gag bzhin ma yin pa | | de ni dngos por mi ’thad do | | 
21. The origination of something being destroyed is not possible;
And whatever is not being destroyed, that entity is not possible. 
It is not tenable for a thing that is perishing to be born. It is not tenable for that which is not perishing to be a thing. 
ཡང་གཞན་ཡང་། དངོས་པོ་འགའ་བཞིན་ཉིད་ལ་ནི། །སྐྱེ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འདི་ལ་ཁྱོད་ཀྱིས་དངོས་པོ་སྐྱེ་བཞིན་་བསྐྱེད་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པའི་དངོས་པོ་སྐྱེ་བཞིན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་འགག་པའི་ཆོས་ཅན་ཡིན་པས་འགག་བཞིན་པ་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ཏེ། དངོས་པོ་འགག་བཞིན་པ་ཉིད་དེ་ལ་ནི་སྐྱེ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་ལ་ཕན་ཚུན་མི་མཐུན་པའི་བྱ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འགག་པའི་བྱ་བ་གང་གིས་འགག་བཞིན་པའི་ཆོས་ཅན་དུ་བརྟག་པ་དང་དེ་ལ་ཡང་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་ཡོད་པ་གང་ཡིན་པ་སྟེ། གཅིག་ལ་དུས་གཅིག་ཏུ་འགག་པ་དང་། སྐྱེ་བ་སྟོན་པའི་བྱ་བ་ཕན་ཚུན་མི་མཐུན་པ་གཉིས་ཡོད་པ་དེ་ནི་མི་འདོད་པས། དེའི་ཕྱིར་འགག་བཞིན་་པའི་ཆོས་ཅན་ཉིད་ལ་སྐྱེ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། སྣང་བ་དང་མུན་པ་བཞིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འོ་ན་དེ་གང་འགག་བཞིན་པའི་ཆོས་ཅན་མ་ཡིན་པའི་དངོས་པོ་དེ་སྐྱེ་བར་འགྱུར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། གང་ཞིག་འགག་བཞིན་མ་ཡིན་པ། །དེ་ནི་དངོས་པོར་མི་འཐད་དོ། །གང་ཞིག་འགག་(48B)བཞིན་མ་ཡིན་པ་དེ་ནི་འགའ་ཡང་དངོས་པོར་མི་འཐད་དོ། །  
復次(18)若諸法滅時 是時不應生(19)法若不滅者 終無有是事(20)若法滅相是法不應生。何以故。二相相違(21)故。一是滅相。知法是滅。一是生相。知法是(22)生。二相相違法。一時則不然。是故滅相法(23)不應生。問曰。若滅相法不應生。不滅相法(24)應生。答曰。一切有爲法念念滅故。無不滅(25)法離有爲。無有決定無爲法。無爲法但有(26)名字。是故説不滅法終無有是事。問曰。若(27)法無生應有住。 
ཡང་གཞན་ཡང་། དངོས་པོ་འགག་བཞིན་ཉིད་ལ་ནི། །སྐྱེ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འདི་ལ་ཁྱོད་ཀྱིས་དངོས་་པོ་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་སྨྲས་པས་དངོས་པོ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ལ་འགག་པ་ཡང་ཡོད་པར་འགྱུར་རོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དངོས་པོ་ནི་འཇིག་པའི་མཚན་ཉིད་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དངོས་པོ་འགག་བཞིན་པ་ལ་ནི། །སྐྱེ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་སྐྱེ་བཞིན་པ་མངོན་པར་་འཕེལ་བ་ལ་སྐྱེ་བ་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་འཇིག་པ་ཟད་པར་འགྱུར་བས་ཟད་པ་ནི་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བཞིན་པའི་གནས་སྐབས་ན་འགག་པར་མི་འགྱུར་པ་ཉིད་དོ་སྙམ་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གང་ཞིག་འགག་བཞིན་མ་ཡིན་པ། །དེ་ནི་དངོས་པོར་མི་འཐད་དོ། །གལ་ཏེ་དངོས་པོ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཉིད་ན་འགག་པར་མི་འགྱུར་བ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ཉིད་དངོས་པོ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དངོས་པོའི་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་འཇིག་པ་ནི་དངོས་པོའི་མཚན་ཉིད་དུ་བསྟན་པས་དེ་མེད་ན་ཇི་ལྟར་དངོས་པོ་ཡིན་པར་འགྱུར། དེ་ལྟར་ཡིན་ན་་དངོས་པོ་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་ཉམས་པ་དང་། དངོས་པོ་མེད་པ་སྐྱེ་བཞིན་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་ཡང་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་སྐྱེ་བས་གཞན་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །གང་རང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱང་སྐྱེད་བར་མི་བྱེད་ལ། །(193B)གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ཀྱང་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་པ་དེ་སྐྱེ་པ་ཡིན་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་སྐྱེ་བ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང། དངོས་པོ་འགག་བཞིན་ཉིད་ལ་ནི། །སྐྱེ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འགག་བཞིན་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འཆི་བཞིན་པ་ཉིད་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་(108B) གང་ཞིག་འགག་བཞིན་མ་ཡིན་པ། །དེ་ནི་དངོས་པོར་མི་འཐད་དོ། །དངོས་པོའི་མཚན་ཉིད་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར། ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གལ་ཏེ་གནས་པ་ཉིད་ཀྱིས་མ་ངེས་པ་ཉིད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་མི་རྟག་པ་ཉིད་དང། རྗེས་སུ་འབྲེལ་བའི་ཕྱིར་འགག་བཞིན་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པས་སྐྱོན་མེད་དེ། རྒྱས་པར་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། སྐྱེ་བ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་ཡོད་ན་འབྱུང་བའི་ཆོས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་དེ་ཡོད་ན་འབྱུང་བའི་ཆོས་མེད་དེ་དཔེར་ན་རུས་སྦལ་གྱི་སྦུ་མེད་པ་ལ་དེའི་གོས་འབྱུང་བ་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །སྐྱེ་བ་ཡོད་པ་ལ་ནི་གནས་པའི་མཚན་ཉིད་འབྱུང་བའི་ཆོས་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཇི་སྐད་སྨོད་པའི་འཐད་པས་སྐྱེ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །  
kiṃ cānyat- ihāyam utpādaḥ parikalpyamānaḥ nirudhyamānasya anityatānugatasya vartamānasya vā bhāvasya parikalpyate, anirudhyamānasya vā atītānāgatasyānityatāvirahitasya? ubhayathā ca nopapadyate ity āha-
nirudhyamānasyotpattirna bhāvasyopapadyate |
yaś cānirudhyamānas tu sa bhāvo nopapadyate || 21 ||
 tatra nirudhyamānasya vartamānasya vidyamānatvādutpādo nopapadyate | anirudhyamānasyāpi vināśarahitasya atītānāgatasya bhāvalakṣaṇavilakṣaṇasya khapuṣpasyeva nāstyutpāda iti || 21 || 
na sthitabhāvas tiṣṭhaty asthitabhāvo na tiṣṭhati |
na tiṣṭhate tiṣṭhamānaḥ ko ’nutpannaś ca tiṣṭhati || 22 || 
不住法不住 住法亦不住
住時亦不住 無生云何住 
dngos po gnas pa mi gnas te | | dngos po (5b1)mi gnas gnas pa min | |
gnas bzhin pa yang mi gnas te | | ma skyes gang zhig gnas par ’gyur | | 
22. Neither an “entity that has endured (iii)” (sthitabhāva) nor an “entity that has not endured (i)” endures;
Not even something enduring (ii) endures. And what endures if it is not originated? 
A thing that has remained does not remain. A thing that has not [yet] remained does not remain. That which is remaining also does not remain. What unborn [thing] can remain? 
ཡང་གཞན་ཡང་། ད་ནི་དངོས་པོ་ཁས་བླངས་ཀྱང་གནས་པ་མི་འཐད་དེ། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན་བཤད་པ། དངོས་པོ་གནས་པ་མི་གནས་ཏེ། །དངོས་པོ་མི་གནས་གནས་པ་མིན། །གནས་བཞིན་པ་ཡང་མི་གནས་ཏེ། །མ་སྐྱེས་གང་་ཞིག་གནས་པར་བྱེད། །རེ་ཞིག་དངོས་པོ་གནས་པ་ནི་གནས་པར་མི་བྱེད་དེ་གནས་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མི་གནས་པ་ཡང་གནས་པར་མི་བྱེད་དེ་གནས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་གཉིས་ལས་གཞན་པ་གནས་བཞིན་པ་ཞེས་བྱ་བ་གསུམ་པ་ཡང་གནས་པར་མི་བྱེད་དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། མ་སྐྱེས་པ་གང་ཞིག་ད་གནས་པར་བྱེད།  
答曰(28)不住法不住 住法亦不住(29)住時亦不住 無生云何住(11b1)不住法不住。無住相故。住法亦不住。何以(2)故。已有住故。因去故有住。若住法先有。不(3)應更住。住時亦不住。離住不住更無住(4)時。是故亦不住。如是一切處求住不可得(5)故。即是無生。若無生云何有住。 
འདིར་སྨྲས་པ། གནས་པ་ནི་ཡོད་དེ། དེ་ཡང་དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པ་ལ་མི་འཐད་པས་སྐྱེ་བ་ཡང་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །བཤད་པ། འདི་ལ་དངོས་པོ་གང་ཞིག་་གནས་པར་འགྱུར་ན་དེ་གནས་པ་གནས་སམ། མ་གནས་པ་གནས་སམ། གནས་བཞིན་པ་གནས་གྲང་ན། དེ་ལ། དངོས་པོ་གནས་པ་མི་གནས་ཏེ། །དངོས་པོ་མ་གནས་གནས་པ་མིན། །གནས་བཞིན་པ་ཡང་མི་གནས་ཏེ། །རེ་ཞིག་དངོས་པོ་གནས་པ་ནི་གནས་པར་མི་བྱེད་དེ། གནས་པ་ལ་ཡང་གནས་པས་ཅི་བྱ། །གནས་པ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། གང་དང་ལྡན་པས་གནས་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་བའོ། །དེ་ལྟར་གྱུར་ན་གནས་པ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དོ། །དངོས་པོ་མ་གནས་པ་ཡང་གནས་པར་མི་བྱེད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གནས་པ་དང་གནས་པ་མ་ཡིན་པ་གཉིས་མི་མཐུན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གནས་བཞིན་ཡང་གནས་པར་མི་བྱེད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གནས་པ་དང་མ་གནས་པ་མ་གཏོགས་པར་གནས་བཞིན་པ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་དང་། གནས་པ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་དང་། གནས་པ་པོ་་ཡང་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། མ་སྐྱེས་གང་ཞིག་གནས་པར་བྱེད། །གང་གི་ཚེ་རིགས་པ་སྔོན་དུ་བཏོད་བས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་བསྟན་ཟིན་པ་དེའི་ཚེ་མ་སྐྱེས་བ་གཞན་གང་ཞིག་གནས་པར་བྱེད་ཅེས་བྱ་བ།  
འདིར་བཤད་པ། སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནས་དེ་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པ་ཡིན་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་ཐ་སྙད་དུ་གྲགས་པའི་སྐྱེ་བ་ཁས་བླངས་ནས་དོན་དམ་པར་གནས་པ་ཁོ་ནས་བརྟག་པར་བྱའོ། །འདི་ལ་དོན་དམ་པར་དངོས་པོ་དེ་གནས་པའམ་མི་གནས་པའམ་གནས་བཞིན་པ་ཞིག་གནས་གྲང་ན། དེ་ལ། དངོས་པོ་གནས་པ་མི་གནས་ཏེ། །ད་ལྟར་དང་འདས་པའི་དུས་གནས་གཅིག་ཏུ་ཚོགས་པ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཤི་བ་དང། མ་སྐྱེས་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་གནས་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་གནས་པར་མི་བྱེད་དོ། །དངོས་པོ་མི་གནས་གནས་པ་མིན། །མི་གནས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། འགག་པ་བཞིན་ནོ། །གནས་བཞིན་པ་ཡང་མི་གནས་ཏེ། གནས་པ་དང་མི་གནས་པ་མ་གཏོགས་པར་དེ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། རྒྱས་པར་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །གང་གི་ཚེ་དོན་དམ་པར་དངོས་པོ་འགའ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་བསྟན་པའི་ཚུལ་གྱིས་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་བརྩལ་བ་དེའི་ཚེ། མ་སྐྱེས་གང་ཞིག་གནས་པར་བྱེད། །སྐྱེ་བ་ཁས་བླངས་སམ། ཁས་མ་བླངས་ཀྱང་རུང་སྟེ། དངོས་པོ་འགའ་ཡང་གནས་པར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེས་ན་དེ་ཡོད་ན་འབྱུང་བའི་ཆོས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དམ། དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །  
evaṃ bhāvānām utpādābhāvaṃ pratipādya ataḥ paraṃ sthitir vicāryate ||
atrāha- vidyata eva bhāvānām utpādaḥ, tadbhāvabhāvidharmasadbhāvāt | nānutpannasya sthiti saṃbhavatītyutpādabhāvena sthiterbhāvāt | sthitir utpādabhāvabhāvinī bhavati | tasmād utpādo ’py asti, tadbhāvabhāvidharmasadbhāvāt | iha yannāsti, na tadbhāvabhāvidharmasadbhāvaḥ, tadyathā gaganakusumasaurabhyasyeti ucyate | syād utpādaḥ, yadi tadbhāvabhāvinī sthitir eva syāt | na tvasti | tad evam -
na sthitabhāvastiṣṭhatyasthitabhāvo na tiṣṭhati |
na tiṣṭhati tiṣṭhamānaḥ ko ’nutpannaś ca tiṣṭhati || 22 ||
 tatra sthitaṃ na tiṣṭhati tatra sthitikriyānirodhāt | asthitabhāvo ’pi na tiṣṭhati sthitir ahitatvāt | tiṣṭhamānam api na tiṣṭhati sthitidvayaprasaṅgāt, sthitāsthitavyatiriktasaṃtiṣṭhamānābhāvāc ca api ca |
ko ’nutpannaś ca tiṣṭhati |
ihotpādapratiṣedhātko ’sāvanutpannaḥ padārtho yastiṣṭhed iti sarvathā nāsti sthitiḥ || 22 || 
sthitir nirudhyamānasya na bhāvasyopapadyate |
yaś cānirudhyamānas tu sa bhāvo nopapadyate || 23 || 
若諸法滅時 是則不應住
法若不滅者 終無有是事 
dngos po ’gag bzhin nyid la ni | | gnas pa ’thad par mi ’gyur ro | |
gang zhig ’gag bzhin ma yin pa | | de ni dngos por mi ’thad do | | 
23. Duration is not possible of a thing that is being destroyed.
But whatever is not being destroyed, that thing (bhāva) is [also] not possible. 
It is not possible for a thing that is perishing to remain. It is not possible for that which is not perishing to be a thing. 
ཡང་གཞན་ཡང་། དངོས་པོ་འགག་བཞིན་ཉིད་ལ་ནི། །གནས་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་ལ་ནི་གནས་པ་མི་འཐད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་ལ་གནས་སྐབས་ཕན་ཚུན་མི་མཐུན་པ་གཉིས་སུ་ཐལ་་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། གནས་སྐབས་གང་གི་འགག་བཞིན་པ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་བ་དང་། དེ་ལ་ཡང་གནས་པའི་གནས་སྐབས་སུ་བརྟག་པ་གང་ཡིན་པའོ། །གཅིག་ལ་དུས་གཅིག་ཏུ་འགག་བཞིན་པ་དང་། གནས་པ་སྟོན་པར་བྱེད་པའི་གནས་སྐབས་ཕན་ཚུན་མི་མཐུན་པ་གཉིས་ཡོད་་པ་དེ་ནི་མི་འདོད་པས། དེའི་ཕྱིར་འགག་བཞིན་པའི་ཆོས་ཅན་ཉིད་གནས་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འོ་ན་དངོས་པོ་གང་འགག་བཞིན་པའི་ཆོས་ཅན་མ་ཡིན་པ་དེ་གནས་པར་བྱེད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། གང་ཞིག་འགག་བཞིན་མ་ཡིན་པ། །དེ་ནི་དངོས་་པོར་མི་འཐད་དོ། །གང་ཞིག་འགག་བཞིན་མ་ཡིན་པ་དེ་ནི་འགའ་ཡང་དངོས་པོ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་དོ། །  
復次(6)若諸法滅時 是則不應住(7)法若不滅者 終無有是事(8)若法滅相。是法無有住相。何以故。一法中(9)有二相相違故。一是滅相。二是住相。一時(10)一處有住滅相。是事不然。是故不得言滅(11)相法有住。問曰。若法不滅應有住。答曰。無(12)有不滅法。 
ཡང་གཞན་ཡང་། དངོས་་པོ་འགག་བཞིན་ཉིད་ལ་ནི། གནས་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དངོས་པོ་འགག་བཞིན་པ་ལ་གནས་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གནས་པ་དང་འགག་པ་གཉིས་སུ་མི་མཐུན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་གནས་པའི་གནས་སྐབས་ན་འགག་པར་མི་འགྱུར་བ་་ཉིད་དུ་སེམས་ན་དེ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གང་ཞིག་འགག་བཞིན་མ་ཡིན་པ། །དེ་ནི་དངོས་པོར་མི་འཐད་དོ། །གང་གནས་པའི་གནས་སྐབས་ན་འགག་པར་མི་འགྱུར་བ་དེ་ནི་གནས་པའི་གནས་སྐབས་ན་དངོས་པོ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དངོས་པོའི་མཚན་(194A)ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་འཇིག་པ་ནི་དངོས་པོའི་མཚན་ཉིད་དུ་བསྟན་པས་དེ་མེད་ན་ཇི་ལྟར་དངོས་པོ་ཡིན་པར་འགྱུར། དངོས་པོ་མེད་ན་གང་གིས་གནས་པར་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་འགག་བཞིན་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཡང་དངོས་པོའི་གནས་པ་མི་འཐད་དོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང། དངོས་པོ་འགག་བཞིན་ཉིད་ལ་ནི། །གནས་པ་(109A)འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མི་མཐུན་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར། གང་ཞིག་གང་དང་མི་མཐུན་པ་དེ་ནི་ཡོད་ན་འབྱུང་བ་མེད་དོ། །དཔེར་ན་སྣང་བ་གསལ་བ་དང། མུན་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གལ་ཏེ་འགག་བཞིན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པ་གནས་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན། གང་ཞིག་འགག་བཞིན་མ་ཡིན་པ། །དེ་ནི་དངོས་པོར་མི་འཐད་དོ། །འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་མི་རྟག་པ་ཉིད་དང། རྗེས་སུ་འབྲེལ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་དགོངས་སོ། །ཡང་ན་དེ་ནི་དངོས་པོ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། འགག་བཞིན་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བའི་འོག་ཏུ་གནས་པའི་བྱ་བ་མཐུ་ཆེ་བའི་ཕྱིར་འགག་བཞིན་པ་ཡང་མ་ཡིན་ལ་དངོས་པོ་ཡང་མ་ཡིན་པ་དང། རྟག་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། གནས་པའི་འོག་ཏུ་རྒ་བ་དང་མི་རྟག་པ་ཉིད་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གལ་ཏེ་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་དངོས་པོ་འདི་དག་གི་གནས་པའི་སྐད་ཅིག་མ་ལ་མི་རྟག་པ་ཉིད་མེད་པར་གྱུར་ན་ཕྱིས་ཀྱང་དེ་དང་ལྡན་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། དེ་མེད་པར་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མེ་ནི་ཆུ་མེད་ཀྱང་འབྱུང་བའི་ཚུལ་ཅན་ཡིན་པས་ནམ་ཡང་ཆུའི་དངོས་པོར་མི་འགྱུར་བ་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་མཐོང་བའི་ཕྱིར་དགག་ཏུ་མི་རུང་ངོ་ཞེ་ན། དེའི་ཕྱིར་དེ་ཉིད་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། ཅི་འཇིག་པ་མཐོང་བ་དེ་དེ་དང་འབྲེལ་པ་ཉིད་ལ་འམ་འོན་ཏེ་དེ་མེད་པ་ལ་མཐོང། དེ་ལ་བརྟག་པ་སྔ་མ་ལ་ནི་གནས་པ་མི་འགྲུབ་བོ། །བརྟག་པ་གཉིས་པ་ལ་ནི་དངོས་པོ་འགག་བཞིན་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་མི་འགྲུབ་པས་དེ་གཉི་ག་ལ་ཡང་འདོད་པའི་དོན་ཉམས་སོ། །གང་དག་མཁས་སུ་རེ་བ་ཉིད་ཀྱིས་དཔེར་ན་སྔ་ན་སངས་རྒྱས་ཉིད་མེད་པ་ཡང་ཕྱིས་སངས་རྒྱས་ཉིད་དུ་འགྱུར་བ་དེ་བཞིན་དུ་སྔ་ན་འཇིག་པ་མེད་པ་ཡང་ཕྱིས་འཇིག་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། སྒྲུབ་པ་དེ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་མིག་ནོད་དེ་ཤེས་པའི་སྐད་ཅིག་མ་གང་ལ་སངས་རྒྱས་ཉིད་མེད་པ་དེ་ནི་ཕྱིས་ཀྱང་སངས་རྒྱས་ཉིད་དུ་འགྱུར་བར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་ཉོན་མོངས་པ་དང། ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པ་སྤངས་པའི་ཤེས་པའི་སྐད་ཅིག་མ་ལ་སངས་རྒྱས་ཉིད་ཀྱི་སྒྲར་བརྗོད་པར་བྱ་ཞིང་དེ་ལ་ནི་སངས་རྒྱས་ཉིད་མེད་ན་མི་འབྱུང་བ་མེད་པས་དེ་ནི་གྱི་ནའོ། །དེ་བཞིན་དུ་རྒ་བ་ཉིད་ལ་ཡང་སྦྱར་བར་བྱའོ། །  
api ca | iyaṃ sthitir nirudhyamānasya bhāvasya syād anirudhyamānasya vā? ubhayathā ca na yujyate iti pratipādayann āha-
sthitir nirudhyamānasya na bhāvasyopapadyate |
yaś cānirudhyamānas tu sa bhāvo nopapadyate || 23 ||
 nirudhyamānasya nirodhābhimukhasya tāvad bhāvasya virodhinī sthitir na saṃbhavati | yaś cāpyanirudhyamānaḥ sa bhāva eva na bhavati, kutastasya sthitir bhaviṣyati || 23 || 
jarāmaraṇadharmeṣu sarvabhāveṣu sarvadā |
tiṣṭhanti katame bhāvā ye jarāmaraṇaṃ vinā || 24 || 
所有一切法 皆是老死相
終不見有法 離老死有住 
dngos po thams cad dus kun (2)du | | rga dang ’chi ba’i chos yin na | |
gang dag rga dang ’chi med par | | gnas pa’i dngos po gang zhig yod | | 
24. Because every entity always [remains in] the law of old age and death,
What entities are there which endure without old age and death? 
If all things at all times are aging and dying phenomena, what things are there which could remain without aging and dying? 
ཡང་གཞན་ཡང་། དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་དུས་ཀུན་ཏུ། །རྒ་དང་འཆི་བའི་ཆོས་ཡིན་ན། །གང་དག་རྒ་དང་འཆི་མེད་པར། །གནས་པའི་དངོས་པོ་གང་ཞིག་ཡིན། །དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་་དུས་ཀུན་ཏུ་རྒ་བ་དང་འཆི་བའི་ཆོས་ཡིན་ན་གང་དག་རྒ་བ་དང་། འཆི་བ་མེད་པར་གནས་པའི་དངོས་པོ་དེ་དག་གང་ཞིག་ཡིན་པར་འགྱུར།  
何以故(13)所有一切法 皆是老死相(14)終不見有法 離老死有住(15)一切法生時無常。常隨逐無常有二。名老(16)及死。如是一切法。常有老死故無住時。 
ཡང་གཞན་ཡང་། དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་དུས་ཀུན་དུ། །རྒ་དང་འཆི་བའི་ཆོས་ཡིན་ན། །གང་དག་རྒ་དང་འཆི་མེད་པར། །གནས་པའི་དངོས་པོ་གང་ཞིག་ཡིན། །གང་གི་ཚེ་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་མི་རྟག་པ་དང་རྗེས་སུ་འབྲེལ་བའི་ཕྱིར། མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱིས་རྒ་བ་དང་འཆི་བའི་ཆོས་ཅན་ཡིན་པ་དེ་ཁས་བླང་བར་བྱ་བ་་དེའི་ཚེ་གང་དག་ལ་ལྟོས་ནས་གནས་པ་ཡོད་པར་བརྗོད་པ་གང་དག་རྒ་བ་དང་འཆི་བ་མེད་པར་གནས་པའི་དངོས་པོ་དེ་དག་གང་ཞིག་ཡིན་དེ་ལྟ་བས་ན་གནས་པ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །  
གང་གི་(109B) དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་དུས་ཀུན་དུ། །རྒ་དང་འཆི་བའི་ཆོས་ཡིན་ན། །གང་དག་རྒ་དང་འཆི་མེད་པར། །གནས་པའི་དངོས་པོ་གང་ཞིག་ཡིན། །གང་ལ་སྐྱེ་བ་ཡོད་ན་གནས་པ་འབྱུང་བར་མཐོང་བའི་སྐྱེ་བ་མ་གྲུབ་པས་དེའི་ཕྱིར། དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཉམས་པ་མེད་པ་འམ་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཉམས་པ་མེད་དོ། །  
api ca | jarasā maraṇena ca sarva eva bhāvāḥ kṣaṇam api na tyajyante | yadā caitad evam tadā jarāmaraṇavirodhinyāḥ sthiterbhāveṣu pravṛttyavakāśa eva nāstīti pratipādayann āha-
jarāmaraṇadharmeṣu sarvabhāveṣu sarvadā |
tiṣṭhanti katame bhāvā ye jarāmaraṇaṃ vinā || 24 ||
 ke hi nāma jarāmaraṇarahitā bhāvā yeṣāṃ sthitiḥ syāt? tasmānnāstyeva sthitir ityabhiprāyaḥ || 24 || 
sthityānyayā sthiteḥ sthānaṃ tayaiva ca na yujyate |
utpādasya yathotpādo nātmanā na parātmanā || 25 || 
住不自相住 亦不異相住
如生不自生 亦不異相生 
gnas pa gnas pa gzhan dang ni | | de nyid kyis kyang gnas mi rigs | |
ji ltar skye ba rang dang ni | | gzhan gyis bskyed pa ma yin bzhin | | 
25. The enduring quality of a different duration is as impossible as of that same duration,
So the origination of origination is neither itself nor that which is other than itself. 
It is not reasonable for what remains to remain due to something else that remains or due to itself. This is like how what has been born is not given birth to by itself or another. 
ཡང་གཞན་ཡང་། གནས་པ་གནས་པ་གཞན་དང་ནི། །དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་གནས་མི་རིགས། །ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་རང་དང་ནི། །གཞན་གྱིས་སྐྱེས་པ་མ་ཡིན་བཞིན། །(49A)ཇི་ལྟར་སྔར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན་སྐྱེ་བ་རང་དང་གཞན་གྱིས་བསྐྱེད་པར་མི་རིགས་པ་དེ་བཞིན་དུ་གནས་པ་ཡང་གནས་པ་དེ་ཉིད་དང་གཞན་གྱིས་གནས་པར་མི་རིགས་སོ། །  
復(17)次(18)住不自相住 亦不異相住(19)如生不自生 亦不異相生(20)若有住法。爲自相住爲他相住。二倶不然。(21)若自相住則爲是常。一切有爲法從衆縁(22)生。若住法自住。則不名有爲。住若自相住。(23)法亦應自相住。如眼不能自見。住亦如是。(24)若異相住則。住更有住。是則無窮。復次見(25)異法生異相。不得不因異法而有異相。(26)異相不定故。因異相而住者。是事不然。問(27)曰。若無住應有滅。答曰無。 
གནས་པའི་གནས་པ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གནས་པ་གནས་པ་གཞན་དང་ནི། །དེ་ཉིད་ཀྱིས་་ཀྱང་གནས་མི་རིགས། །གནས་པ་ནི་གནས་པ་གཞན་གྱིས་ཀྱང་གནས་པར་བྱེད་པ་མི་རིགས་པ་ཉིད་ཡིན་ལ། གནས་པ་དེ་ཉིད་གནས་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་གནས་པར་བྱེད་པར་མི་རིགས་པ་ཉིད་དོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་རང་དང་ནི། །གཞན་གྱིས་བསྐྱེད་པ་མ་ཡིན་ཉིད། །ཇི་སྐད་དུ། སྐྱེ་བ་འདི་ནི་མ་སྐྱེས་པས། །རང་གི་བདག་ཉིད་ཇི་ལྟར་བསྐྱེད། །ཅི་སྟེ་སྐྱེས་པས་སྐྱེད་བྱེད་ན། །སྐྱེ་ན་ཅི་ཞིག་སྐྱེད་དུ་ཡོད། །ཅེས་སྨྲས་པ་དེ་བཞིན་དུ་གནས་པ་ཡང་མི་གནས་པས་རང་གི་བདག་ཉིད་གནས་པར་བྱེད་དམ། གནས་པ་རང་གི་བདག་ཉིད་གནས་པར་བྱེད་གྲང་ན། དེ་ལ་་རེ་ཞིག་མ་གནས་པས་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་གནས་པར་མི་བྱེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་མ་གནས་པ་ལ་ནི་གནས་པ་མི་འཐད་རོ། །གང་མེད་པ་དེས་རང་གི་བདག་ཉིད་གང་ཞིག་ཇི་ལྟར་གནས་པར་བྱེད། ཅི་སྟེ་གནས་པར་བྱེད་ན་ནི་རི་བོང་གི་རཝས་ཀྱང་རང་གི་བདག་ཉིད་་གནས་བར་བྱེད་པ་ཞིག་ན་དེ་ནི་མི་བརྗོད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་གནས་པ་མ་གནས་པས་རང་གི་བདག་ཉིད་གནས་པར་མི་བྱེད་དོ། །གནས་པ་གནས་པས་ཀྱང་རང་གི་བདག་ཉིད་གནས་པར་མི་བྱེད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གནས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཏེ། གནས་པ་ལ་ཡང་གནས་པས་ཅི་ཞིག་བྱ། །དེ་ལྟ་(194B)བས་ན་གནས་པ་གནས་པས་ཀྱང་རང་གི་བདག་ཉིད་གནས་པར་མི་བྱེད་དེ། གང་གནས་པར་མི་བྱེད་པ་དེ་གནས་པ་ཡིན་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར། དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་གནས་པ་དེ་ཉིད་གནས་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་གནས་པར་མི་བྱེད་དོ། །ཇི་ལྟར་གནས་པ་ད་གནས་པ་གཞན་གྱིས་གནས་པར་བྱེད་པར་མི་་རིགས་ཤེ་ན། ཇི་སྐད་དུ། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་གཞན་ཞིག་གིས། །དེ་སྐྱེད་ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བ་མེད་སྐྱེ་ན། །ཐམས་ཅད་དེ་བཞིན་སྐྱེ་བར་འགྱུར། །ཞེས་སྨྲས་པ་དེ་བཞིན་དུ། གནས་པ་ཡང་གནས་པ་གཞན་ཞིག་གིས་གནས་པར་བྱེད་དམ། གནས་པ་གཞན་མེད་པར་་གནས་པར་བྱེད་གྲང་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་གནས་པ་ནི་གནས་པ་གཞན་གྱིས་གནས་པར་མི་བྱེད་དོ། །གལ་ཏེ་གནས་པ་གནས་པ་གཞན་གྱིས་གནས་པར་བྱེད་ན། དེ་ལྟ་ན་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ཡང་གཞན་གྱིས་གནས་པར་བྱེད་ཅིང་། དེ་ཡང་གཞན་གྱིས་གནས་པར་བྱེད་་པ་དེ་མཐའ་མེད་པར་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་གནས་པ་ནི་གཞན་པ་གཞན་གྱིས་གནས་པར་མི་རིགས་སོ། །ཅི་སྟེ་གནས་པ་དེ་གནས་པ་གཞན་མེད་པར་གནས་པར་བྱེད་དོ་སྙམ་ན་དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། ཇི་ལྟར་གཞན་གནས་པར་བྱེད་པ་དེ་གནས་པ་གཞན་མེད་་པར་གནས་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་གནས་པ་གཞན་མེད་པར་གནས་པར་འགྱུར་ཏེ། གནས་པས་གཞན་གནས་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དོན་མེད་པའི་རྟོག་པ་འདིས་ཅི་བྱ། ཡང་ན་འདི་ལྟར་གནས་པ་ཉིད་ནི་གནས་པ་གཞན་མེད་པར་གནས་པ་ལ་དངོས་པོ་གཞན་དག་ནི་གནས་པ་གཞན་་མེད་པར་མི་གནས་སོ་ཞེས་ཁྱད་པར་གྱི་གཏན་ཚིགས་བསྟན་པར་བྱ་དགོས་ན་དེ་ཡང་མི་བྱེད་པས་དེའི་ཕྱིར་གནས་པ་ནི་གནས་པ་གཞན་གྱིས་གནས་པར་མི་བྱེད་དོ། །གང་གནས་པར་མི་བྱེད་པ་དེ་ནི་གནས་པ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་གནས་པ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང། འདི་ལ་ཁྱེད་གནས་པ་ལ་ཡང་གནས་པ་ཡོད་པར་འདོད་པ་དེ་ལ་ཡང་གནས་པ་དེ་གནས་པ་གཞན་གྱིས་སམ། དེ་ཉིད་ཀྱིས་གནས་པར་འདོད་གྲང་ན། དེ་གཉིས་གང་ཡང་མི་རིགས་པས་དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ། གནས་པ་གནས་པ་གཞན་དང་ནི། །དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་གནས་མི་རིགས། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་རང་དང་ནི། །གཞན་གྱིས་སྐྱེད་པ་མ་ཡིན་བཞིན། །ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་རང་ཉིད་ཀྱིས། །སྐྱེད་པར་མི་རིགས་ཤེན་ཇི་སྐད་དུ། སྐྱེ་བ་འདི་ནི་མ་སྐྱེས་པས། །རང་གི་བདག་ཉིད་ཇི་ལྟར་སྐྱེད། །ཅི་སྟེ་སྐྱེས་པ་སྐྱེད་བྱེད་ན། །སྐྱེས་ན་ཅི་ཞིག་བསྐྱེད་དུ་ཡོད། །ཅེས་སྨྲས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་གཞན་གྱིས་སྐྱེད་པར་མི་རིགས་ཤེ་ན། ཇི་སྐད་དུ། གལ་ཏེ་སྐྱེད་པ་གཞན་ཞིག་གིས། །དེ་སྐྱེད་ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བ་མེད་སྐྱེས་ན། །ཐམས་ཅད་དེ་བཞིན་སྐྱེ་བར་འགྱུར། །ཞེས་སྨྲས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་འདིར་ཡང། གནས་པ་འདི་ནི་མ་གནས་པས། །རང་གི་བདག་ཉིད་ཇི་ལྟར་གནས། །ཅི་སྟེ་གནས་པས་གནས་བྱེད་ན། །གནས་ན་ཅི་ཞིག་གནས་སུ་ཡོད། །ཅེས་བྱ་བ་རྣམ་པར་བཤད་པའི་ཚིག་ལེ་འུར་བྱས་པས་སྐྱེ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་སྐྱེད་པར་དགག་པའི་རྗེས་སུ་འབྲང་བས་གནས་པ་རང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱིས། གནས་པ་དགག་པ་ཡང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །གལ་ཏེ་གནས་པ་གཞན་ཞིག་གིས། །དེ་གནས་ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར། །ཅི་སྟེ་གནས་པ་མེད་གནས་ན། །ཐམས་ཅད་དེ་བཞིན་གནས་པར་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་རྣམ་པར་བཤད་པའི་ཚིག་ལེའུ་བྱས་པས། འདིར་ཡང་སྐྱེ་བ་གཞན་གྱིས་སྐྱེད་པ་དགག་པའི་རྗེས་སུ་འབྲང་བས་གནས་པ་གཞན་གྱིས་གནས་པ་དགག་པ་ཡང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་གནས་པ་མེད་(110A)པས། སྐྱེ་བ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་ཡོད་ན་འབྱུང་བའི་ཆོས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་ལན་གདབ་དཀའོ།། །།དབུ་མའི་ཙ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་བམ་པོ་བདུན་པ། འདིར་སྨྲས་པ། དོན་དམ་པར་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་སྐྱེ་བ་དང། གནས་པ་དག་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་དང་ལྷན་ཅིག་སྤྱོད་པའི་ཆོས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་དེ་དང་ལྷན་ཅིག་སྤྱོད་པའི་ཆོས་མེད་དེ། དཔེར་ན་རྟའི་རྭ་ལ་འགག་པ་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །སྐྱེ་བ་དང། གནས་པ་དག་ལ་ནི་ལྷན་ཅིག་སྤྱོད་པའི་ཆོས་འགག་པ་ཡོད་པས། དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཇི་སྐད་སྨོས་པའི་མཐུས་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་དང། གནས་པ་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །  
yadi ca, asyāḥ sthiter anyā vā sthitiḥ sthityarthaṃ parikalpyeta, svayaṃ vā svātmānaṃ sthāpayet | ubhayathā ca na yujyate ity āha-
sthityānyayā sthiteḥ sthānaṃ tayaiva ca na yujyate |
utpādasya yathotpādo nātmanā na parātmanā || 25 ||
 ’anutpanno ’yam utpādaḥ svātmānaṃ janayetkatham |’ ity ādinā yathā utpāda ātmānaṃ na janayati ity uktam, evaṃ sthitir api nātmānaṃ sthāpayatīti vaktavyam |
asthitā sthitir eṣā cetsvātmānaṃ sthāpayet katham |
sthitā cet sthāpayaty eṣā sthitāyāṃ sthāpyate ’tha kim ||
iti yojyam | yathā ca-
anya utpādayaty enaṃ yady utpādo ’navasthitiḥ |
ity utpāde vyākhyātam, evaṃ sthitāv api vyākhyeyam-
athānyā sthāpayatyenāṃ sthitir yady anavasthitiḥ |
iti | evaṃ sthitir api na yuktā | ata evoktaṃ bhagavatā-
asthitā hi ime dharmāḥ sthitiś caiṣāṃ na vidyate |
asthitiḥ sthitiśabdena svabhāvena na vidyate ||
na sthitir nāpi co jātir lokanāthena deśitā lokanāthaṃ viditvaivaṃ samādhiṃ tena jānathā || iti ||
uktaṃ ca āryasacaryagāthāsu-
ākāśaniśrita samāruta āpakhandho tan niśritā iya mahī pṛthivī jagac ca |
sattvāna karmaupabhoganidānamevaṃ ākāśathānu kṛta cittama etam artham ||
yāvat-
sthānammayānu ayu thānu jinena ukto ||
iti vistaraḥ || 25 || 
nirudhyate nāniruddhaṃ na niruddhaṃ nirudhyate |
tathā nirudhyamānaṃ ca kim ajātaṃ nirudhyate || 26 || 
法已滅不滅 未滅亦不滅
滅時亦不滅 無生何有滅 
’gags pa ’gag par (3)mi ’gyur te | | ma ’gags pa yang ’gag mi ’gyur | |
’gag bzhin pa yang de bzhin min | | ma skyes gang zhig ’gag par ’gyur | | 
26. “That which has ceased (iii)” (niruddha) does not cease; and “that which has not ceased (i)” does not cease;
Nor even “that which is ceasing (ii).” For, what can cease [if it is] produced? (i.e. or if it is not really produced?) 
What has ceased does not cease. What has not ceased also does not cease. Likewise what is ceasing also does not. What unborn [thing] can cease? 
ད་ནི་འགག་པ་ཡང་མི་འཐད་དེ། ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། བཤད་པ། འགགས་པ་འགག་པར་མི་བྱེད་་དེ། །མ་འགགས་པ་ཡང་འགག་མི་བྱེད། །འགག་བཞིན་པ་ཡང་དེ་བཞིན་མིན། །མ་སྐྱེས་གང་ཞིག་འགག་པར་བྱེད། །རེ་ཞིག་འགག་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཡང་འགག་པར་མི་བྱེད་དེ། འགགས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །མ་འགགས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་འགག་པར་མི་བྱེད་དེ། འགགས་་པའི་བྱ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་གཉིས་ལས་གཞན་པ་འགག་བཞིན་པ་ཞེས་བྱ་བའི་གསུམ་པ་ཡང་འགག་པར་མི་བྱེད་དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་རིགས་པས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ནས། མ་སྐྱེས་པ་གང་ཞིག་དེ་འགག་པར་བྱེད།  
何以故(28)法已滅不滅 未滅亦不滅(29)滅時亦不滅 無生何有滅(11c1)若法已滅則不滅。以先滅故。未滅亦不滅。(2)離滅相故。滅時亦不滅。離二更無滅時。如(3)是推求。滅法即是無生。無生何有滅。 
འདིར་སྨྲས་་པ།་འགག་པ་ནི་ཡོད་དེ། དེ་ཡང་དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པ་དང་མི་གནས་པ་དག་ལ་མི་འཐད་པས་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དག་ཀྱང་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །བཤད་པ། །གལ་ཏེ་འགག་བཞིན་པ་ཡོད་པར་གྱུར་ན། དེ་དངོས་པོ་འགག་པའམ། མ་འགག་པའམ། འགག་བཞིན་པའི་ཡིན་(195A)གྲང་ན། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མི་འཐད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། འགགས་པ་འགག་པར་མི་བྱེད་དེ། །མ་འགགས་པ་ཡང་འགག་མི་བྱེད། །འགག་བཞིན་པ་ཡང་དེ་བཞིན་མིན། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་འགགས་པ་ནི་འགག་པར་མི་བྱེད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། མེད་པ་ལ་ཅི་ཞིག་འགག་པར་འགྱུར། །མ་འགགས་པ་ཡང་འགག་པར་མི་བྱེད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགགས་པ་དང་མ་འགགས་པ་གཉིས་མི་མཐུན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འགག་བཞིན་པ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་འགག་པར་མི་བྱེད་དེ། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། ཇི་སྐད་དུ། སྐྱེ་བཞིན་པ་་སྐྱེད་པར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་སྨྲས་པ་དེ་བཞིན་ཏེ། དེས་ན་འགགས་པ་དང་། མ་འགགས་པ་མ་གཏོགས་པར་འགག་བཞིན་པ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་དང་། འགག་པ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་དང་། འགག་བཞིན་པ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་ཡང་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་འགག་བཞིན་པ་་འགག་པར་མི་བྱེད་དོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། འདི་ལ་འགག་བཞིན་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གང་གི་ཅུང་ཟད་ནི་འགགས་ཅུང་ཟད་ནི་མ་འགགས་པ་འམ། ཡང་ན་དེ་ལ་གཞན་འགགས་པ་འམ། མ་འགགས་པ་ཞིག་ཡིན་གྲང་ན། དེ་ལ་གལ་ཏེ་འགགས་པ་དང་མ་འགགས་པ་དེ་འགག་་པས་དེ་འགོག་པར་བྱེད་ན་ནི་རེ་ཞིག་དེའི་ཅུང་ཟད་འགག་པ་དེས་ནི་བཀག་པ་མ་ཡིན་ལ། འགག་པ་དེ་འགག་བཞིན་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་འགགས་ན་འགག་བཞིན་པ་མ་ཡིན་ཞིང་འགག་བཞིན་པ་འགོག་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཀྱང་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་ཅུང་ཟད་་འགགས་པ་དེ་འགག་པ་མེད་པ་ཁོ་ནར་འགགས་ན་ནི་དེའི་ལྷག་མ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་འགོག་པ་མེད་པ་ཁོ་ནར་འགག་པར་འགྱུར་པར་ངེས་སོ། །ཡང་ན་དེའི་གང་ཅུང་ཟད་ནི་འགག་པ་མེད་པ་ཁོ་ནར་འགགས་ལ། ཅུང་ཟད་ནི་འགགས་པས་འགག་པར་བྱེད་པ་ལ་ཁྱད་པར་ཅི་ཡོད་པ་བརྗོད་དགོས་་སོ། །ཅི་སྟེ་དེའི་གང་དུ་ཅུང་ཟད་འགགས་པ་དེ་ཡང་འགག་པ་ཁོ་ནར་བཀག་པ་ནི་དེ་ལྟ་ན་མ་འགགས་པ་འགགས་པས་འགག་པར་བྱེད་ཀྱི་འགག་བཞིན་པ་འགག་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་ཡང་། དེའི་ཕྱིར་ཅུང་ཟད་འགགས་པ་དེ་ནི་འགགས་པས་འགག་པར་མི་བྱེད་དེ། འགགས་(195B)ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་ན། དེའི་ལྷག་མ་མ་འགགས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་འགགས་པས་འགག་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལ་འགག་བཞིན་པ་འགག་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་ཉམས་པར་གྱུར་ཏོ། །ཅི་སྟེ་དེའི་གང་ཅུང་ཟད་འགགས་པས་འགག་པར་བྱེད་ན་ནི་དེ་་ལ་འགག་པ་གཉིས་ཀྱིས་བྱས་པའི་ཁྱད་པར་ཅན་དུ་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་མི་འགྱུར་ཏེ། འགག་པ་ཟིན་པ་དེ་ལ་ནི་ཡང་འགག་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་བྱ་བ་འགའ་ཡང་རྩོམ་པར་མི་བྱེད་པར་དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་ཡང་འགག་པར་མི་བྱེད་དོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་འགག་བཞིན་པ་འགག་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་་ཡང་སྙིང་པོ་མེད་པ་ལ་བློས་སྙིང་པོར་བཟུང་བར་ཟད་དེ་གྱི་ནའོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། མ་སྐྱེས་གང་ཞིག་འགག་པར་བྱེད། །གང་གི་ཚེ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་སྔར་བསྟན་ཟིན་པ་དེའི་ཕྱིར་མ་སྐྱེས་པ་གཞན་གང་ཞིག་འགག་པར་བྱེད་ཅེས་བྱ་བ་དང་། དེ་ལྟ་བས་ན་འགག་་པ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
འདིར་བཤད་པ། དངོས་པོའི་འགག་པ་ཡང་འགགས་པ་འམ། འགག་བཞིན་པ་ཞིག་འགག་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་མི་འཐད་པས་དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ། འགགས་པ་འགག་པར་མི་བྱེད་དེ། །ཤི་བ་ཡང་འཆི་བར་འགྱུར་ན་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །མ་འགགས་པ་ཡང་འགག་མི་བྱེད། །འགགས་པས་སྟོང་པ་ནི་འགག་པར་མི་བྱེད་དེ་འགག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་གནས་པ་བཞིན་ནོ། །འགག་བཞིན་པ་ཡང་དེ་བཞིན་མིན། །འགག་པར་མི་བྱེད་དེ། འགགས་པ་དང། མ་འགགས་པ་མ་གཏོགས་པར་འགག་བཞིན་པ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་དང། སྐྱོན་གཉི་གར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་དོན་དམ་པར་འགག་བཞིན་པ་ནི་འགག་པར་མི་བྱེད་དེ། དུས་སུ་འཕོ་བ་ལ་མངོན་པར་ཕྱོགས་པའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་བཞིན་ནམ། ད་ལྟར་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར། མ་སྐྱེས་གང་ཞིག་འགག་པར་འགྱུར། །མ་སྐྱེས་པ་ལ་ནི་འགག་པ་མི་སྲིད་དེ། མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མོ་གཤམ་གྱི་བུ་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་སྐྱེ་བ་ཁས་བླངས་སམ། ཁས་མ་བླངས་ཀྱང་རུང་སྟེ། འགག་པ་ཇི་ལྟར་ཡང་མི་འགྲུབ་པོ། །  
atrāha- vidyete eva sthityutpādau tatsahacāridharmasadbhāvāt | iha utpādasthitilakṣaṇasahacāriṇī saṃskṛtānāmanityatāsti | tasmātsthityutpādāv api staḥ iti | ucyate | syāta sthityutpādau, yadi anityataiva syāt | na tvasti | katham iti? yasmāt-
nirudhyate nāniruddhaṃ na niruddhaṃ nirudhyate |
tathāpi nirudhyamānaṃ kim ajātaṃ nirudhyate || 26 ||
 yadi anityateti kācitsyāt, sā niruddhasya bhāvasya aniruddhasya vā nirudhyamānasya vā syāt | tatra niruddhaṃ nirudhyate iti na yuktam, atītavartamānayorvirodhāt | aniruddham api na yuktam, nirodhavirahitatvāt, yadaniruddham eva tatkathaṃ nirudhyata iti parasparavirodhāc ca | tathāpi nirudhyamānaṃ na nirudhyate ityanena saṃbandhaḥ | nirudhyamānam api na nirudhyate nirudhyamānābhāvāt, (pp_70) nirodhadvayaprasaṅgāc ca | yataś caivaṃ triṣv api kāleṣu nirodhāsaṃbhavaḥ, tasmānnāstyeva nirodha iti kutastatsahacāristhityutpādasaṃbhavaḥ syāt? api ca | prāgutpādapratiṣedhādasaṃbhava eva nirodhasyety āha-
kim ajātaṃ nirudhyate |
iti || 26 || 
sthitasya tāvad bhāvasya nirodho nopapadyate |
nāsthitasyāpi bhāvasya nirodha upapadyate || 27 || 
法若有住者 是則不應滅
法若不住者 是亦不應滅 
re zhig dngos po gnas pa la | | ’gag pa ’thad par mi ’gyur ro | |
dngos po mi gnas pa la yang | | ’gag pa ’thad par mi ’gyur ro | | 
27. Therefore cessation of an enduring entity is not possible.
Moreover, cessation of a non-enduring entity is not possible. 
It is not possible for a thing which has remained to cease. It is also not possible for a thing which has not remained to cease. 
ཡང་གཞན་ཡང་། རེ་ཞིག་དངོས་པོ་གནས་པ་ལ། ། འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དངོས་པོ་མི་གནས་པ་ལ་ཡང་། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །རེ་ཞིག་དངོས་པོ་གནས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་ནི་འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གནས་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རམ། ཡང་ན་གནས་པ་དང་། འགག་པ་གཉིས་་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དངོས་པོ་མི་གནས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་ཡང་འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གནས་པ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་དང་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
復次(4)法若有住者 是則不應滅(5)法若不住者 是亦不應滅(6)若法定住則無有滅。何以故。由有住相(7)故。若住法滅則有二相。住相滅相。是故不(8)得言住中有滅。如生死不得一時有。若(9)法不住亦無有滅。何以故。離住相故。若(10)離住相則無法。無法云何滅。 
ཡང་གཞན་ཡང་། འགག་པ་ནི་གནས་པ་འམ། མ་གནས་པ་ལ་བརྟག་གྲང་ན། དེ་ནི་གཉི་ག་ལ་ཡང་མི་རུང་སྟེ། དེ་ལ། རེ་ཞིག་དངོས་པོ་གནས་པ་ལ། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གནས་པའི་བྱ་བ་སྐྱེས་པ་ལ་གནས་པ་དང་མི་མཐུན་པའི་འགག་་པ་མི་འཐད་དེ། གནས་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་གྲགས་པ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་མི་གནས་པ་ལ་འགག་པ་ཡོད་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ། །ཞེ་ན། དངོས་པོ་མི་གནས་པ་ལ་ཡང་། །འགག་པ་མི་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མི་གནས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འགགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་་དགོངས་སོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང། འདི་ལ་འགག་པ་ནི་གནས་པ་འམ། མི་གནས་པ་ལ་བརྟག་གྲང་ན། དེ་ནི་གཉི་ག་ལ་ཡང་མི་རུང་སྟེ་དེ་ལ། འགག་(110B)གནས་པའི་བྱ་བ་སྐྱེས་པ་ལ། གནས་པ་དང། མི་མཐུན་པའི་འགག་པ་མི་འཐད་དེ། གནས་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་གྲགས་པ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་མི་གནས་པ་ལ་འགག་པ་ཡོད་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན། དངོས་པོ་མི་གནས་པ་ལ་ཡང། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མི་གནས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འགགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །  
api ca | ayaṃ nirodhaḥ sthitasya vā bhāvasya syād asthitasya vā? ubhayathā ca na yujyate ity āha-
sthitasya tāvad bhāvasya nirodho nopapadyate |
sthitasya nirodhaviruddhasya nāsti nirodhaḥ |
nāsthitasyāpi bhāvasya nirodha upapadyate || 27 || asthitasya abhāvasya avidyamānasya nirodho nāsti, iti sarvathā nāsti nirodhaḥ || 27 || 
tayaivāvasthayāvasthā na hi saiva nirudhyate |
anyayāvasthayāvasthā na cānyaiva nirudhyate || 28 || 
是法於是時 不於是時滅
是法於異時 不於異時滅 
(4)gnas skabs de yis gnas skabs ni | | de nyid ’gag pa nyid mi ’gyur | |
gnas skabs gzhan gyis gnas skabs ni | | gzhan yang ’gag pa nyid mi ’gyur | | 
28. Indeed, a state [of existence] does not cease because of this state;
And a different state [of existence] does not cease because of a different state. 
A particular state [of something] does not cause that particular state itself to cease. Moreover, another particular state does not cause that particular state to cease. 
ཡང་གཞན་ཡང་། གནས་སྐབས་དེ་ཡིས་གནས་པ་ནི། །དེ་ཡིས་འགག་པ་ཉིད་མི་འགྱུར། ། གནས་སྐབས་གཞན་གྱིས་གནས་པ་ཡང་། །གཞན་གྱིས་འགག་པ་ཉིད་མི་འགྱུར། །འདི་ལ་དངོས་པོ་གང་ལ་འགག་པར་བརྟག་པ་དེ་ནི་གནས་སྐབས་དེ་ཉིད་དང་གནས་སྐབས་གཞན་གཉིས་ཀྱང་འགག་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འོ་མ་ནི་འོ་མའི་གནས་སྐབས་ཀྱིས་་འགག་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཇི་སྲིད་འོ་མ་ཡིན་པ་དེ་སྲིད་དུ་འགག་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། འོ་མ་མ་ཡིན་པའི་གནས་སྐབས་སུ་ཡང་འགག་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། གང་གི་ཚེ་འོ་མ་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཚེ་ན་གང་ཡང་འགག་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །  
復次(11)是法於是時 不於是時滅(12)是法於異時 不於異時滅(13)若法有滅相。是法爲自相滅。爲異相滅。二(14)倶不然。何以故。如乳不於乳時滅。隨有(15)乳時。乳相定住故。非乳時亦不滅。若非乳(16)不得言乳滅。 
སྨྲས་པ། མངོན་སུམ་ལ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་ཚིག་དོན་མེད་པ་དེ་ནི་འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པ་ཡིན་ཏེ། ཇི་ལྟར་དངོས་པོ་མ་འགགས་པར་གནས་པ་རྒྱུ་འགའ་ཞིག་ཁོ་ནས་འཇིག་པར་འགྱུར་བ་དེ་ནི་གཞོན་ནུ་ཡན་ཆད་ཀྱི་མངོན་སུམ་དུ་ཡིན་པས། དེའི་ཕྱིར་འགག་པ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་་ན་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། དེ་ལྟ་བས་ན། འདི་ཡང་ཁྱོད་ཀྱི་བློའི་མངོན་སུམ་དུ་བྱ་བའི་རིགས་ཏེ། གནས་སྐབས་དེ་ཡི་གནས་པ་ནི། །དེ་ཡིས་འགག་པ་ཉིད་མི་འགྱུར། །གནས་སྐབས་གཞན་གྱིས་གནས་སྐབས་ནི། །གཞན་གྱིས་འགག་པ་ཉིད་མི་འགྱུར། །དངོས་པོ་གནས་(196A)སྐབས་གང་དུ་འཇུག་པར་རྟག་པར་དེའི་གནས་སྐབས་དེ་ནི་གནས་སྐབས་དེས་འགག་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གནས་སྐབས་དེ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་འོ་མའི་གནས་སྐབས་ཉིད་ཀྱིས་འོ་མ་འགག་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། འོ་མའི་གནས་སྐབས་་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གནས་སྐབས་གཞན་གྱིས་ཀྱང་གནས་སྐབས་གཞན་འགག་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གཞན་ནི་གནས་སྐབས་གཞན་ན་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་ཞོའི་གནས་སྐབས་སུ་འོ་མའི་གནས་སྐབས་འགག་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཞོའི་གནས་སྐབས་ན་་འོ་མའི་གནས་སྐབས་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་ཡོད་ན་ནི། འོ་མ་དང་ཞོ་གཉིས་ལྷན་ཅིག་ན་གནས་པ་དང་། ཞོ་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་འབྱུང་བར་ཡང་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་འགག་པ་མི་འཐད་པ་ཡང་བློའི་མངོན་སུམ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་འགག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཅི་ཡང་མེད་པ་དེ་་ལྟར་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱའོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང། འདི་ལ་གནས་སྐབས་འདི་གནས་སྐབས་དེ་ཉིད་ཀྱིས་གནས་པ་འགག་གམ། གནས་སྐབས་གཞན་གྱིས་གནས་པ་འགག་དེས་ཅིར་འགྱུར། གནས་སྐབས་དེ་ཡིས་གནས་པ་ནི། །དེ་ཡིས་འགག་པ་ཉིད་མི་འགྱུར། །གནས་སྐབས་གང་གིས་སྔར་ཉེ་བར་མཚོན་པའི་གནས་སྐབས་དེས་ནི་འགག་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་ཏེ། སྔོན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡོངས་སུ་མ་སྤངས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འོ་མ་འོ་མའི་གནས་སྐབས་ཉིད་ཀྱིས་འགག་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་བ་བཞིན་ནོ། །གནས་སྐབས་གཞན་གྱིས་གནས་པ་ཡང། །གཞན་གྱིས་འགག་པ་ཉིད་མི་འགྱུར། །ཉིད་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ངེས་པར་བཟུང་བའི་དོན་ཏེ། འདིར་གཞན་གྱིས་འགག་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་བལྟའི། གཞན་དུ་ན་གཞན་མ་ཡིན་པས་འགག་གོ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ནི་དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་གཞག་པའོ། །གཞན་ཉིད་ཀྱི་ཆོས་གཏན་ཚིགས་ནི་གཞན་ཉིད་ཡིན་ནོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་འོ་མ་ནི་ཞོའི་གནས་སྐབས་ཀྱིས་འགག་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལས་གཞན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པའི་བྲུ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ།  
kiṃ cānyat | yadi iha nirodhaḥ syāt, sa tayaivāvasthayā tasyā evāvasthāyāḥ syād anyayā vā anyasyā avasthāyāḥ syāt | sarvathā ca nopapadyate iti pratipādayann āha-
tayaivāvasthayāvasthā na hi saiva nirudhyate |
anyayāvasthayāvasthā na cānyaiva nirudhyate || 28 ||
 tayaiva tāvatkṣīrāvasthayā saiva kṣīrāvasthā na nirudhyate, svātmani kriyāvirodhāt | nāpyanyayā dadhyavasthayā kṣīrāvasthā nirudhyate | yadi hi kṣīradadhyavasthayoryaugapadyaṃ syāt, syāttayorvināśyavināśakabhāvaḥ | na tu dadhyavasthāyāṃ kṣīrāvasthā asti | yadā ca nāsti, tadā kāmasatī vināśayet? yadi vināśayet, kharaviṣāṇatīkṣṇatām api vināśayet | tasmād anyayāpyavasthayā naivānyāvasthā nirudhyate || 28 || 
yadaiva sarvadharmāṇām utpādo nopapadyate |
tadaivaṃ sarvadharmāṇāṃ nirodho nopapadyate || 29 || 
如一切諸法 生相不可得
以無生相故 即亦無滅相 
gang tshe chos rnams thams cad kyi | | skye ba ’thad par mi ’gyur pa | |
de tshe chos rnams thams cad kyi | | ’gag (5)pa ’thad par mi ’gyur ro | | 
29. So, if the production of all dharmas is not possible,
Then neither is the cessation of all (i.e. any?) dharmas possible. 
When the birth of all phenomena is not possible, then the cessation of all phenomena is not possible. 
ཡང་གཞན་ཡང་། གང་ཚེ་ཆོས་རྣམས་(49B)ཐམས་ཅད་ཀྱི། །སྐྱེ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བ། །དེ་ཚེ་ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་ཀྱི། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གང་གི་ཚེ་རིགས་པས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བ་དེའི་ཚེ། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་འགག་པ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་་རོ། །  
復次(17)如一切諸法 生相不可得(18)以無生相故 即亦無滅相(19)如先推求。一切法生相不可得。爾時即無滅(20)相。破生故無生。無生云何有滅。若汝意猶(21)未已。 
སྨྲས་པ། འགག་པ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྔར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་ཁྱོད་ཀྱིས་སྔར་དངོས་པོ་འགག་བཞིན་པ་ལ་སྐྱེ་བ་མི་འཐད་དོ་ཞེས་སྨྲས་པ་དེའི་ཕྱིར་འགག་པ་དེ་ཡོད་དེ། གང་གི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བའི་སྐྱེ་བ་་དགག་པར་བྱས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་མེད་པ་ནི་རྒྱུར་མི་འཐད་དོ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་རི་མོའི་མེ་གསོད་པར་བྱེད་དམ། ཁྱོད་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལ་འགག་པ་འདོད་ཀོ། །གང་ཚེ་ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་ཀྱི། །སྐྱེ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བ། །དེ་ཚེ་ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་ཀྱི།། འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གང་གི་ཚེ་ཁོ་བོས་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་མི་འཐད་དོ་ཞེས་སྨྲས་པ་དེའི་ཚེ་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་འགག་པ་ཡང་མི་འཐད་དོ་ཞེས་སྨྲས་པ་མ་ཡིན་ནམ། འདི་ལྟར་དངོས་པོར་སྐྱེས་ཤིང་མེད་པ་ལ་འགག་པ་ཡོད་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར། དེ་ལྟ་་བས་ན་སྐྱེ་བ་བཀག་བ་ཁོ་ནས་འགག་པ་མི་འཐད་པར་ཡང་རབ་ཏུ་བསྟེན་པ་ཡིན་ནོ། །  
ཕྱིར་རྒོལ་བ་པ་དག་ན་རེ། འགག་པ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་གྱི། དངོས་པོ་ལ་བརྟེན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཚོས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་ན། དེ་ལ་བཤད་པ། གང་ཚེ་ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་ཀྱི། སྐྱེ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བ། དེ་ཚེ་ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་ཀྱི། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ་གང་གི་ཚེ་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་ཚུལ་གྱིས་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་མི་འཐད་པ་དེའི་ཚེ། འགག་པ་ཡང་མི་འཐད་དེ། ཚོས་པར་བྱ་བ་དང། ཚོས་པ་མ་གྲུབ་པས་དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །  
atrāha- yady api tayaivāvasthayā saivāvasthyā, anyayā vā avasthayā anyāvasthā na nirudhyate, tathāpi kṣīrāvasthāyāstāvannirodho ’sti, tataś ca utpādo ’pi syād iti | ucyate | aho bata atijaḍatāmātmano bhavān prakaṭayati | nanu ca pūrvoktena nyāyena
yadaivaṃ sarvadharmāṇām utpādo nopapadyate |
 ity uktam,
tadaivaṃ sarvadharmāṇāṃ nirodho nopapadyate || 29 || iti sphuṭataram eva pratipāditaṃ bhavati || 29 || 
sataś ca tāvad bhāvasya nirodho nopapadyate |
ekatve na hi bhāvaś ca nābhāvaś copapadyate || 30 || 
若法是有者 是即無有滅
不應於一法 而有有無相 
re zhig dngos po yod pa la | | ’gag pa ’thad par mi ’gyur ro | |
gcig nyid na ni dngos po dang | | dngos po med pa ’thad pa med | | 
30. Therefore cessation of a real existing entity is not possible;
And certainly both an existing entity and a non-existing entity cannot be possible in the same case. 
Cessation is not possible in an existent thing. Thingness and nothingness are not possible in one. 
ཡང་གཞན་ཡང་། རེ་ཞིག་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ལ། །འགག་པར་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དངོས་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་།གཅིག་ཉིད་ལ་ནི་འཐད་པ་མེད། །འདི་ལ་ཡང་རིགས་པས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། རེ་ཞིག་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ལ་འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་་ཕྱིར་ཞེ་ན། དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་གཅིག་ཉིད་ན་ཡོད་པ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
今當更説破滅因縁(22)若法是有者 是即無有滅(23)不應於一法 而有有無相(24)諸法有時推求滅相不可得。何以故。云何一(25)法中。亦有亦無相。如光影不同處。 
ཡང་གཞན་ཡང་། འདི་ལ་གལ་ཏ་རེ་ཞིག་འགག་པ་ཞིག་ཡོད་པར་གྱུར་ན། དེ་དངོས་པོ་ཡོད་པའམ། མེད་པ་བརྟག་གྲང་ན། དེ་ལ། རེ་ཞིག་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ལ། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་(196B)འགྱུར་རོ། །རེ་ཞིག་དངོས་པོ་ཡོད་པ་གནས་པ་ལ་ནི་འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། དངོས་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག །གཅིག་ཉིད་ན་ནི་འཐད་པ་མེད། །དངོས་པོ་ཡོད་པའི་ཡོད་པ་ཉིད་གང་ཡིན་པ་ནི་དངོས་པོ་ཡོད་པའོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང། འདི་ལ་འགག་པ་ནི་དངོས་པོ་ཡོད་པའམ་མེད་པ་ལ་བརྟག་(111A)གྲང་ན། དེ་ལ། རེ་ཞིག་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ལ། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མི་མཐུན་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མེ་དང་གྲང་བ་ཉིད་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེའི་ཕྱིར། དངོས་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་གཅིག་ཉིད་ན་ནི་འཐད་པ་མེད། །ཅེས་བྱ་བ་སྨྲས་སོ། །ཅི་སྟེ་ཡང། དངོས་པོར་གྱུར་ནས་དེ་ཉིད་བྲལ་བ་ན། དངོས་པོ་མེད་པ་ཞེས་བྱའོ་སྙམ་ན། འོ་ན་ནི་དེ་ཉིད་ཀྱིས་དོན་དམ་པར་ཕྱི་ནང་གི་དངོས་པོ་རྣམས་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། དངོས་པོར་གྱུར་ནས་དངོས་པོ་མེད་པར་གྱུར་པས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་ཅེས་གསལ་བར་བསྟན་ཏེ། སྒྱུ་མ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་དངོས་པོ་མེད་པ་ལ་རྟོག་སྟེ། འདི་ལྟར་ཁ་ཅིག་ན་རེ། གཟུགས་ཀྱི་བློ་ནི་བདག་ཉིད་ལས་གཞན་མེད་པའི་ཡུལ་ཅན་ཡིན་ཏེ། དེ་མཐོང་ན་དེའི་བློ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མཐོང་ན་གང་གི་བློ་སྐྱེ་བ་དེ་ནི་དེའི་ཡུལ་ཅན་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་རྟ་ལ་སོགས་པའི་བདག་ཉིད་གཞན་མེད་པའི་ལྐོག་ཤལ་ལ་སོགས་པ་མཐོང་ན་བ་ལང་གི་བློ་སྐྱེ་བ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་རོ་ལ་སོགས་པའི་བདག་ཉིད་གཞན་མེད་པའི་གཟུགས་མཐོང་ན། གཟུགས་ཀྱི་བློ་སྐྱེ་བས་དེའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱི་བློ་ནི་བདག་ཉིད་ལས་གཞན་མེད་པའི་ཡུལ་ཅན་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་བ་ལྟ་བུའོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཉིད་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་དེ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། དཔེ་ལ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་མ་ཚང་བའི་སྐྱོན་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
api ca | nirodho nāma yadi kaścit syāt, sa sato vā bhāvasya syād asato vā | tatra-
sataś ca tāvad bhāvasya nirodho nopapadyate |
 svabhāvādapracyutasya bhāvasya nirodho na yuktaḥ | yasmāt-
ekatve na hi bhāvaś ca nābhāvaś copapadyate || 30 ||
 nirodho hi nāma abhāvaḥ | sa yasya bhavati, sa naiva bhavati | tataś ca sato bhāvasya nirodha iti bruvatā bhāvābhāvayorekādhikaraṇatā abhyupagatā bhavati | ekatve sati ubhayaṃ na yujyate | yadi tadānīṃ bhāvaḥ syāt, tadā nirodhenābhāvenāveśādbhāvavyapadeśo ’yuktaḥ | atha abhāvaḥ, so ’py asya na yujyate, abhāvavirodhinā bhāvarūpeṇāviyogāt | tasmādekatve sati bhāvābhāvayoḥ sa padārtho naiva bhāvo nāpyabhāva iti yujyate | athavā, parasparaviruddhatvādālokāndhakāravadekatve sati na hi bhāvaś ca nābhāvaś copapadyate | evaṃ tāvatsato bhāvasya nirodho na yuktaḥ || 30 || 
asato ’pi na bhāvasya nirodha upapadyate |
na dvitīyasya śirasaś chedanaṃ vidyate yathā || 31 || 
若法是無者 是即無有滅
譬如第二頭 無故不可斷 
dngos po med par gyur pa la’ang | | ’gag pa ’thad par mi ’gyur ro | |
mgo gnyis pa la ji ltar ni | | gcad du (6)med pa de bzhin no | | 
31. Even more, cessation of a non-real existing entity is not possible.
Just as there is no second decapitation! 
Cessation is not possible also in what is not a thing. This is similar to how there is no cutting off a second head. [i.e. a person cannot be beheaded twice] 
ཡང་གཞན་ཡང་། དངོས་པོ་མེད་པར་གྱུར་པ་ལའང་། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མགོ་གཉིས་པ་ལ་ཇི་ལྟར་ནི། །གཅད་དུ་མེད་པ་དེ་བཞིན་ནོ། །དངོས་པོ་མེད་པ་ལ་ཡང་འགག་པ་་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ཇི་ལྟར་མགོ་གཉིས་པ་ལ་གཅད་དུ་མེད་པ་དེ་བཞིན་ནོ། །  
復次(26)若法是無者 是即無有滅(12a1)譬如第二頭 無故不可斷(2)法若無者則無滅相。如第二頭第三手無故(3)不可斷。 
དངོས་པོ་འགགས་པའི་་མེད་པ་ཉིད་གང་ཡིན་པ་ནི་དངོས་པོ་མེད་པ་སྟེ། དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་ཕན་ཚུན་མི་མཐུན་པ་དེ་གཉིས་ཇི་ལྟར་གཅིག་པ་ཉིད་ནི་འཐད་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན། དངོས་པོ་ཡོད་པ་ལ་འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། དངོས་པོ་མེད་པར་གྱུར་པ་ལའང་། །འགག་་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། མགོ་གཉིས་པ་ལ་ཇི་ལྟར་ནི། །བཅད་དུ་མེད་པ་དེ་བཞིན་ནོ། །མེད་པ་ལ་ཅི་ཞིག་འགག་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་མགོ་གཉིས་པ་མེད་པར་བཅད་པར་མི་ནུས་པ་བཞིན་ནོ། །  
ཡང་བཤད་པ། དངོས་པོ་མེད་པར་གྱུར་པ་ལའང། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མེད་པའི་ཕྱིར། མགོ་གཉིས་པ་ལ་ཇི་ལྟར་ནི། །གཅད་དུ་མེད་པ་དེ་བཞིན་ནོ། །འདིས་ནི་མེད་པ་ཉིད་དུ་རྗེས་སུ་དཔོག་པས་འགག་པ་མེད་པ་ཉིད་ཀྱིས་དངོས་པོ་མེད་པ་ལ་འགག་པ་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་དམ་བཅས་པ་ལ་ཆོས་ཅན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་བསལ་བའི་སྐྱོན་ཡོད་པར་བསྟན་ཏོ། །ཡང་གཞན་ཡང། ཁྱེད་ཅག་འགག་པའི་འགག་པ་ཞེས་སྨྲ་བ་དེ་དོན་དམ་པར་ཡོད་ན་རང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་སམ། གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་འགག་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ། འགག་པ་འགག་པ་གཞན་དང་ནི། །དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་འགག་མི་རིགས། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། ཇི་(111B)གཞན་གྱིས་བསྐྱེད་པ་མ་ཡིན་བཞིན། །ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་རང་ཉིད་ཀྱིས་སྐྱེད་བར་མི་རིགས་ཤེ་ན། ཇི་སྐད་དུ། སྐྱེ་བ་འདི་ནི་མ་སྐྱེས་བས། །རང་གི་བདག་ཉིད་ཇི་ལྟར་སྐྱེད། །ཅི་སྟེ་སྐྱེས་པས་སྐྱེད་བྱེད་ན། །སྐྱེས་པ་ཇི་ཞིག་བསྐྱེད་དུ་ཡོད། །ཅེས་སྨྲས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་གཞན་གྱིས་བསྐྱེད་བར་མི་རིགས་ཤེ་ན། ཇི་སྐད་དུ། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་གཞན་ཞིག་གིས། །དེ་སྐྱེད་ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བ་མེད་སྐྱེས་ན། །ཐམས་ཅད་དེ་བཞིན་སྐྱེ་བར་འགྱུར། །ཞེས་སྨྲས་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
idānīm-
asato ’pi na bhāvasya nirodha upapadyate |
 avidyamānasyābhāvasya na vināśo ’sti vandhyātanayasyeva, avidyamānatvāt | ata ev āha-
na dvitīyasya śirasacchedanaṃ vidyate yathā || 31 ||
 prasiddhāsattvasyaiva narāṇāṃ dvitīyasya śiraso dṛṣṭāntatvenopādānānnirdeśāpūrṇatvānnāstīti nopāttam | tad evam asato bhāvasya nirodho na saṃbhavati, sato ’pi na | yaś cobhayathāpi na saṃbhavati, sa kenātmanā sthitaḥ? nāstyeva nirodha iti pratīyatām || 31 || 
na svātmanā nirodho ’sti6 nirodho na parātmanā |
utpādasya yathotpādo nātmanā na parātmanā || 32 || 
法不自相滅 他相亦不滅
如自相不生 他相亦不生 
’gag pa rang gi bdag nyid kyis | | yod min ’gag pa gzhan gyis min | |
ji ltar skye ba rang dang ni | | gzhan gyis skyed pa ma yin bzhin | | 
32. There is no cessation by means of itself; nor cessation by something other than itself;
Just as there is no origination of origination by itself nor by another. 
Cessation does not exist by its own self, nor does cessation [exist] by something else. This is like how what has been born is not given birth to by itself or another 
ཡང་གཞན་ཡང་། འགག་པ་འགག་པ་གཞན་དང་ནི། །དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་འགག་མི་རིགས། །ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་རང་དང་ནི། །གཞན་གྱིས་བསྐྱེད་པ་མ་ཡིན་བཞིན། །ཇི་ལྟར་སྔར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ནས་སྐྱེ་བ་རང་དང་གཞན་གྱིས་སྐྱེད་པར་མི་རིགས་པ་དེ་བཞིན་དུ་འགག་པ་ཡང་འགག་པ་དེ་ཉིད་དང་གཞན་གྱིས་འགག་པར་མི་རིགས་སོ། །  
復次(4)法不自相滅 他相亦不滅(5)如自相不生 他相亦不生(6)如先説生相。生不自生。亦不從他生。若(7)以自體生。是則不然。一切物皆從衆縁生。(8)如指端不能自觸。如是生不能自生。從他(9)生亦不然。何以故。生未有故。不應從他(10)生。是生無故無自體。自體無故他亦無。是(11)故從他生亦不然。滅法亦如是。不自相滅(12)不他相滅。 
འགག་པའི་འགག་པ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་ལ་བཤད་པར་་བྱ་སྟེ། འགག་པ་འགག་པ་གཞན་དང་ནི། །དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་འགག་མི་རིགས། །འདི་ལ་གལ་ཏེ་འགག་པ་ལ་འགག་པ་ཞིག་ཡོད་པར་གྱུར་ན་དེ་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དམ་རང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་འགག་པར་འགྱུར་གྲང་ན། གཉི་གས་ཀྱང་འགག་པར་མི་རིགས་སོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་རང་དང་ནི། །གཞན་གྱིས་བསྐྱེད་པ་མ་ཡིན་བཞིན། །ཇི་སྐད་དུ། སྐྱེ་བ་འདི་ནི་མ་སྐྱེས་པས། །རང་གི་བདག་ཉིད་ཇི་ལྟར་སྐྱེད། །ཅི་སྟེ་སྐྱེད་པས་སྐྱེད་བྱེད་ན། །སྐྱེས་ན་ཅི་ཞིག་བ་སྐྱེད་དུ་ཡོད། །ཅེས་སྨྲས་པ་དེ་བཞིན་དུ་འགག་པ་ཡང་མ་འགགས་པས་རང་གི་བདག་ཉིད་་འགག་པར་བྱེད་དམ། འགགས་པས་རང་གི་བདག་ཉིད་འགག་པར་བྱེད་གྲང་ན། དེ་ལ་གལ་ཏེ་འགག་པ་མ་འགགས་པས་རང་གི་བདག་ཉིད་འགག་པར་བྱེད་པ་རྟོག་ན། དེ་ཇི་ལྟར་འཐད་པར་འགྱུར་ཏེ། གང་གི་ཚེ་མ་འགགས་པ་ནི་འགག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པས་མེད་པས་བདག་ཉིད་་མེད་པ་ཇི་ལྟར་འགག་པར་བྱེད། ཅི་སྟེ་འགག་པ་འགགས་པས་རང་གི་བདག་ཉིད་འགག་པར་བྱེད་པར་རྟོག་ན། དེ་ཡང་ཇི་ལྟར་འཐད་པར་གྱུར་ཏེ། འགགས་པ་ལ་གང་འགག་པ་འགག་པར་འགྱུར་བའི་རང་གི་བདག་ཉིད་ཡང་འགག་པར་བྱ་བ་དེ་ཅི་ཡང་མེད་དོ། །དེ་ལྟར་མེ་ཞིག་འགག་(197A)པ་རང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་འགག་པར་བྱེད་པར་མི་འཐད་དེ། །གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་མི་འཐད་དེ། ཇི་སྐད་དུ། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་གཞན་ཞིག་གིས། །དེ་སྐྱེད་ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར། །ཅི་སྟེ་སྐྱེ་བ་མེད་སྐྱེ་ན། །ཐམས་ཅད་དེ་བཞིན་སྐྱེ་བར་འགྱུར། །ཞེས་སྨྲས་་པ་དེ་བཞིན་དུ་འགག་པ་ཡང་འགག་པ་གཞན་ཞིག་གིས་འགག་པར་བྱེད་དམ། འགག་པ་གཞན་མེད་པར་འགག་པར་བྱེད་གྲང་ན། དེ་ལ་གལ་ཏེ་འགག་པ་དེ་འགག་པ་གཞན་གྱིས་འགག་པར་བྱེད་ན་དེ་ལྟ་ན་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ཡང་གཞན་གྱིས་འགག་པར་བྱེད་་ཅིང་དེ་ཡང་གཞན་གྱིས་འགག་པར་བྱེད་དེ་མཐའ་མེད་པར་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་འགག་པའི་འགག་པ་མི་འཐད་དོ། །ཅི་སྟེ་འགག་པ་དེ་འགག་པ་གཞན་མེད་པར་འགག་གོ་སྙམ་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། ཅི་སྟེ་འགག་པ་མེད་འགགས་ན། །ཐམས་་ཅད་དེ་བཞིན་འགག་པར་འགྱུར། །ཇི་ལྟར་འགག་པ་དེ་འགག་པ་གཞན་མེད་པར་འགགས་པ་དེ་བཞིན་དུ་འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱང་འགག་པ་གཞན་མེད་པར་འགག་པར་འགྱུར་ཏེ། འགགས་པས་གཞན་འགག་པར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་མེད་པའི་རྟོག་པ་འདིས་ཅི་བྱ། ཡང་ན་་འདི་ལྟར་འགག་པ་ཉིད་ནི་འགག་པ་གཞན་མེད་པར་འགག་པ་ལ་དངོས་པོ་གཞན་དག་ནི་འགག་པ་མེད་པར་མི་འགག་གོ། །ཞེས་ཁྱད་པར་གྱི་གཏན་ཚིགས་བསྟན་པར་བྱ་དགོས་ན་མི་བྱེད་པས་དེའི་ཕྱིར་འགག་པ་ནི་འགག་པ་གཞན་གྱིས་འགག་པར་མི་འཐད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་་དེ་ལྟར་བརྟགས་ན་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་ཇི་ལྟར་ཡང་མི་འཐད་དེ། མི་འཐད་ན་ཇི་ལྟར་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན། སྐྱེ་བ་དང་། གནས་པ་དང་། འཇིག་པ་དག་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་རྟོག་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དོ། །  
དེ་བཞིན་དུ་འདིར་ཡང། འགག་པ་འདི་ནི་མ་འགགས་པས། །རང་གི་བདག་ཉིད་ཇི་ལྟར་འགག་ཅི་སྟེ་འགགས་པས་འགག་བྱེད་ན། །འགག་ན་ཅི་ཞིག་འགག་ཏུ་ཡོད། །ཅེས་བྱ་བ་རྣམ་པར་བཤད་པའི་ཚིག་ལེའུ་བྱས་པས། སྐྱེ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་སྐྱེད་པ་དགག་པའི་རྗེས་སུ་འབྲང་བས་འགག་པ་རང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་འགག་པ་དགག་པ་ཡང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །གལ་ཏེ་འགག་པ་གཞན་ཞིག་གིས། །དེ་འགག་ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར། །ཅི་སྟེ་འགག་པ་མེད་འགག་ན། །ཐམས་ཅད་དེ་བཞིན་འགག་པར་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་རྣམ་པར་བཤད་པའི་ཚིག་ལེའུ་བྱས་པས་འདིར་ཡང་སྐྱེ་བ་གཞན་གྱིས་བསྐྱེད་པ་དགག་པའི་རྗེས་སུ་འབྲང་བས་འགག་པ་གཞན་གྱིས་དགག་པ་ཡང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །གང་དག་འཇིག་པ་ཅན་རྣམས་ནི་འཇིག་པའི་རྒྱུས་འཇིག་གོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། གང་ཞིག་གང་གི་འཇིག་པའི་རྒྱུ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ངེས་པར་ཤེས་པ་དེ་ནི། དེའི་འཇིག་པའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལས་གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་དག་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་སྒྲུབ་པ་རྒྱས་པར་ཇི་སྐད་དུ་བསྟན་པས་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང། འགག་པ་བསལ་བའི་ཕྱིར། རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དང་པོར་ཕ་རོལ་པོས་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེ་དག་དོན་དམ་པར་ནི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ལ། ཀུན་རྫོབ་ཏུ་གཏན་ཚིགས་དང། དཔེ་དག་བརྗོད་ན་ནི་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །  
kiṃ cānyat | yadi nirodho nāma bhāvānāṃ nirodhaka iti kalpyate, tasyedānīṃ kim anyo nirodha iṣyate, uta na? yadi iṣyate tan na yujyate |
na svātmanā nirodho ’sti nirodho na parātmanā |
 kathaṃ punarnāstīti pratipādayann āha-
utpādasya yathotpādo nātmanā na parātmanā || 32 ||
 tatra yathā-
anutpanno ’yam utpādaḥ svātmānaṃ janayetkatham |
ity ādinā utpādaḥ svātmānaṃ notpādayati, evaṃ nirodho ’pi svātmānaṃ na nirodhayati | katham iti? ucyate-
aniruddho nirodho ’yaṃ svātmānaṃ nāśayetkatham |
atha naṣṭo nāśayati naṣṭe kiṃ nāśyate punaḥ ||
iti samam utpādena vaktavyam | evaṃ ca svātmanā na nirodho ’sti | nirodha idānīṃ parātmanāpi nāsti | katham? tatra yathā utpāde gaditam- ’anya utpādayatyenam’; ity ādi, evaṃ nirodhe ’pi vaktavyam-
anyo vināśayatyenaṃ nāśo yadyanavasthitiḥ |
athāvināśo naṣṭo ’yaṃ sarvaṃ naśyatu te tathā ||
iti | tad evaṃ parātmanāpi nirodho na saṃbhavatīti nāsti nirodhasya nirodhaḥ ||
atha manyase- nāstyeva nirodhasya nirodha iti, tadayuktam | yadi hi nirodhasya nirodho na syāta, tadā nirodharahitatvātsaṃskṛtalakṣaṇamavahīyate | tad evaṃ yadi vināśasya vināśaḥ parikalpyate tathāpi na yukto vināśaḥ | atha na parikalpyate, tathāpi na yukta iti | kathaṃ tvidānīṃ vināśo yokṣyate parasya? atha syāt- tathāpi evam eva vicāre sati vināśo bhavato ’pi na yujyate, tataḥ ya ubhayordoṣaḥ, na tenaikaścodyo bhavatīti | ucyate | naivedaṃ codyaṃ mamāpatati | kiṃ kāraṇam? ye svātmanā niḥsvabhāvā bhāvāḥ, te ca niḥsvabhāvā eva santo bālānāmidaṃsatyābhiniveśināṃ vyavahārapathamupayānti avicāraprasiddhenaiva nyāyeneti teṣu nāsti yathoditavicārāvatāro ’smākam māyāsvapnagandharvanagarādivattu laukikāḥ padārthā nirupapattikā eva santaḥ sarvalokasyāvidyātimiropahatamatinayanasya prasiddhimupagatā iti parasparāpekṣayaiva kevalaṃ prasiddhimupagatā bālairabhyupagamyante | yathoktaṃ śatake-
alātacakranirmāṇasvapnamāyāmbucandrakaiḥ |
dhūmikāntaḥpratiśrutkāmarīcyabhraiḥ samo bhavaḥ ||
tasmātsati utpāde utpādyam, sati utpādye utpādaḥ | sati nirodhe nirodhyam, sati nirodhye nirodhaḥ, ity evaṃ laukikasya vyavahārasyābhyupagamātkuto ’smatpakṣe samaprasaṅgitā bhavitumarhati |
yastu vināśasya ahetukatvamabhyupetya kṣaṇikatāṃ saṃskārāṇāmāha, tasya nirhetukatvāt | khapuṣpavadvināśābhāvāt kutaḥ kṣaṇikatvaṃ bhāvānāṃ setsyati, kuto vināśarahitānāṃ saṃskṛtatvamapīti sarvam eva asamañjasaṃ tasya jāyate | jātipratyayaṃ jarāmaraṇaṃ saṃskṛtalakṣaṇānāṃ ca saṃskāraskandhāntarbhāva varṇayatā bhagavatā nanu sahetukatvaṃ spaṣṭamādarśitaṃ vināśasya | jātimātrāpekṣatvāccāsya kṣaṇabhaṅgo ’pi sukhasādhya iti sarvaṃ susthaṃ jāyate ||
atha syāt- vināśo hi nāma abhāvaḥ, yaś ca abhāvaḥ, kiṃ tasya hetunā kartavyam | ato nirhetuko vināśa iti | nanu ca bhāve ’pi hetvabhāvaprasaṅgo bhavati | bhāvo hi nāma vidyamānaḥ, yaś ca vidyamānaḥ tasya ca kiṃ hetunā prayojanam? na hi jātaṃ punar api janyate | tasmātsarvatraiva hetvabhāvaprasaṅgādayuktam etat ||
api ca | yathā utpādaḥ sahetukaḥ pūrvamabhāvātpaścāc ca bhāvāt, evaṃ vināśo ’pīṣyatām | vināśo hi na sarvadā bhavati, utpādātpūrvamabhāvātpaścāc ca bhāvāt | yaccocyate- yaś cābhāvaḥ tasya (pp_73) kiṃ hetunā kartavyam iti, tadayuktam | yasmān na vayaṃ vināśasya hetunā kiṃcitkriyamāṇamicchāmaḥ, kiṃ tarhi vināśa eva kriyate iti varṇayāmaḥ | nanv evaṃ sati kriyamāṇatvādvināśo ’pi bhāvaḥ prāpnotīti cet, iṣyata evaitat | vināśo hi svarūpāpekṣayā bhāvaḥ, rūpādidharmanivṛttisvabhāvatvāttu na bhāvaḥ | api ca | maraṇam api dvividhakāryapratyupasthāpanaṃ saṃskāravidhvaṃsanaṃ ca karoti | aparijñānānupacchedaṃ (?) cetyāgamāt kathaṃ na sahetuko vināśaḥ? api ca | kalpitābhāvalakṣaṇāyāś ca śūnyatāyāḥ pareṇa bhāvarūpatāmabhyupagacchatā kathamabhāvasya bhāvatvaṃ nābhyupagataṃ bhavati? bhāvatvāc ca kathamasaṃskṛtatvaṃ śūnyatāyāḥ syāt? ataḥ sarvamabhyupetaṃ vihīyate bhavatā | ata eva vakṣyati-
bhavedabhāvo bhāvaś ca nirvāṇamubhayaṃ katham |
na saṃskṛtaṃ hi nirvāṇaṃ bhāvābhāvau ca saṃskṛtau ||
ityalaṃ prasaṅgena | prakṛtam eva vyākhyāsyāmaḥ || 32 || 
utpādasthitibhaṅgānām asiddher nāsti saṃskṛtam |
saṃskṛtasyāprasiddhau ca kathaṃ7 setsyaty asaṃskṛtam || 33 || 
生住滅不成 故無有有為
有為法無故 何得有無為 
skye dang gnas dang ’jig pa dag | ma grub phyir na ’dus byas med | |
’dus byas rab tu ma grub pas | | ’dus ma (7)byas ni ji ltar ’grub | | 
33. Because the existence of production, duration, and cessation is not proved, there is no composite product (saṃskṛta);
And if a composite product is not proved, how can a non-composite product (asaṃskṛta) be proved? 
Because birth and remaining and perishing are not established, there is no conditioned. Because the conditioned is utterly unestablished, how can the unconditioned be established? 
སྐྱེ་དང་གནས་དང་འཇིག་པ་དག་།མ་གྲུབ་ཕྱིར་ན་འདུས་བྱས་མེད། །འདུས་བྱས་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པས། །འདུས་མ་་བྱས་ནི་ཇི་ལྟར་འགྲུབ། །དེ་ལྟར་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དེ་དག་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་འདུས་བྱས་མེད་དོ། །འདུས་བྱས་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པས། །འདུས་མ་བྱས་ཇི་ལྟར་འགྲུབ་པར་འདོད།  
復次(13)生住滅不成 故無有有爲(14)有爲法無故 何得有無爲(15)汝先説有生住滅相故有有爲。以有有爲(16)故有無爲。今以理推求。三相不可得。云何(17)得有有爲。如先説。無有無相法。有爲法無(18)故。何得有無爲。無爲相名不生不住不滅。(19)止有爲相故名無爲相。無爲自無別相。因(20)是三相有無爲相。如火爲熱相地爲堅相(21)水爲冷相。無爲則不然。問曰。若是生住滅(22)畢竟無者。云何論中得説名字。 
སྨྲས་པ། འདུས་བྱས་ཀྱི་སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་དེ་དག་མི་རུང་དུ་ཟིན་ཀྱང་རང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཁོ་ནས་འདུས་བྱས་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་ལྐོག་ཤལ་དང་མཇུག་མ་དང་རྡོག་དང་རྨིག་པ་དང་རཝའི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་བ་ལང་ཡོད་པ་ལྟ་བུའོ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་ལ་ལོག་རྟོག་མ་སྐྱེས་པར་ལེགས་(197B)སོ་ཞེས་སྒྲོགས་སམ། ཁྱོད་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་མེད་པ་ལ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་སྟོན་པར་བྱེད་ཀོ། །སྐྱེས་དང་གནས་དང་འཇིག་པ་དག །མ་གྲུབ་པར་ན་འདུས་བྱས་མེད། །འདི་ལྟར་སྐྱེས་པ་དག་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་རབ་ཏུ་གྲུབ་ན་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱང་་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་དག་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་པས་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་འདུས་བྱས་མེད་ན་གང་གི་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར། །མཚན་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར་འདུས་བྱས་མི་འཐད་དོ། །སྨྲས་པ། དངོས་པོ་རྣམས་མཚན་ཉིད་ཁོ་ན་ལས་རབ་ཏུ་་འགྲུབ་པར་མ་ངེས་ཀྱི། དངོས་པོ་རྣམས་ནི་གཉེན་པོ་ལས་ཀྱང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་བས་འདུས་བྱས་ཀྱི་གཉེན་པོར་འདུས་མ་བྱས་ཡོད་པས་དེ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འདུས་བྱས་ཀྱང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་སྒྲོན་མས་ཉི་མ་ཚོལ་ལམ། ཁྱོད་འདུས་མ་བྱས་ཀྱིས་་འདུས་བྱས་འགྲུབ་པར་འདོད་ཀོ། །འདུས་བྱས་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པས། །འདུས་མ་བྱས་ནི་ཇི་ལྟར་འགྲུབ། །གལ་ཏེ་ཁྱོད་གཉེན་པོ་ལས་འགྲུབ་པར་སེམས་ན་འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་གཉེན་པོ་འདུས་བྱས་ཏེ། མ་གྲུབ་པར་བསྟན་ཟིན་པས་ཇི་ལྟར་འདུས་བྱས་རབ་ཏུ་གྲུབ་ན་འདུས་མ་་བྱས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་འགྱུར་བ་དང་། འདུས་མ་བྱས་ལས་འདུས་བྱས་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་འདོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཇི་སྨྲོས་ཤིག །  
ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་ཚུལ་གྱི་འབྲས་བུའི་དབང་གིས་མཇུག་བསྡུ་བའི་ཕྱིར། སྐྱེ་དང་གནས་དང་འཇིག་པ་(112A)དག་མ་གྲུབ་ཕྱིར་ན་འདུས་བྱས་མེད། །དེ་ལ་ཕ་རོལ་པོས་དོན་དམ་པར་འདུས་བྱས་ཕུང་པོ་དང། ཁམས་དང། སྐྱེ་མཆེད་དག་ལ་འདུས་བྱས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ནར་གཟུང་བར་བྱ་སྟེ། སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དག་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་མ་གྲུབ་པོ། །གང་དག་དོན་དམ་པར་བ་ལང་ལ་སོགས་པ་འདུས་བྱས་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་གི་མཚན་ཉིད་ལྐོག་ཤལ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་ཇི་ལྐོག་ཤལ་ལ་སོགས་པ་མཚན་ཉིད་དེ་དག་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་ཡིན་ནམ། འོན་ཏེ་མཚན་ཉིད་མེད་ཅིང་དཔེ་མེད་པ་ཡིན་ཞེས་བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པར་བྱའོ། །དེ་ལ་གལ་ཏེ་དེ་དག་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་ཡིན་ན་ནི་དེ་ལྟ་ན་ལྐོག་ཤལ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་བ་ལང་གི་བ་ལང་ཉིད་དམ། འདུས་བྱས་ཉིད་མཚོན་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བ་ལང་གི་རྗེས་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་དེ་དག་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཡིན་ན་ནི་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར་དེ་དག་རང་ཉིད་མི་འགྲུབ་པས། དེ་དག་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མཚོན་པར་མི་ནུས་སོ་ཞེས་སྔ་མ་བཞིན་དུ་རྒྱས་པར་སྦྱར་རོ། །དེ་དག་ལ་མཚན་ཉིད་གཞན་དག་ཡོད་ན་ནི་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ལ། མཚན་ཉིད་གཞན་མེད་ན་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ལ་ཡང་ཐལ་བ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ཡང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །གཞན་དག་ན་རེ། དོན་དམ་པར་འདུས་བྱས་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ནར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། གཉེན་པོ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པར་ཤེས་པ་དེ་ནི་གཉེན་པོ་དང་བཅས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་མོ་གཤམ་གྱི་བུ་བཞིན་ནོ། །འདུས་བྱས་ལ་ནི་གཉེན་པོ་འདུས་མ་བྱས་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཇི་སྐད་སྨོས་པའི་མཐུས། དོན་དམ་པར་འདུས་བྱས་ཡོད་པ་ཁོ་ནར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ༑ དེས་ན་རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྔར་སྨྲས་པ་དག་ལ་འགལ་བ་འཁྲུལ་བ་མེད་པའི་གནོད་པ་ཡོད་ཅིང་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་འགྲུབ་བོ་ཞེས་ཟེར་རོ། འདིར་བཤད་པ། འདི་ལ་འདུས་བྱས་རབ་ཏུ་གྲུབ་ན་ནི་དེ་བསལ་བས་འདུས་མ་བྱས་ཞེས་བྱ་བ་རྫས་ཅུང་ཞིག་ཡོད་པར་བརྗོད་དུ་(112B) འདུས་བྱས་དེ་བཏགས་ན་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར། འདུས་བྱས་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པས། །འདུས་མ་བྱས་ནི་ཇི་ལྟར་འགྲུབ། ཐ་སྙད་དུ་ཡང་རི་བོང་གི་རྭ་བཞིན་དུ་མ་སྐྱེས་པས་རྫས་ཉིད་དུ་མ་གྲགས་སོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་མི་སྲིད་པ་ཉིད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་པར་སྟོན་ན་དེ་ལྟར་ན་དེ་དག་འདུས་བྱས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བསལ་བ་རྗེས་སུ་བསྒྲུབས་པས་ཕྱོགས་དང། གཏན་ཚིགས་དང་དཔེའི་གཞི་ལ་སོགས་པ་མ་གྲུབ་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ༑ །  
atrāha- yadi utpādasthitibhaṅgāḥ saṃskṛtasya niṣiddhāḥ, tathāpi saṃskṛtamasti viśeṣalakṣaṇayuktam | tathā hi kāṭhinyādikaṃ sāsnādikaṃ ca tasya viśeṣalakṣaṇamupadiśyate | tasmātsaṃskṛtasya sadbhāvāttallakṣaṇamapyastīti | ucyate | syād evaṃ yadi saṃskṛtam eva vastu syāt | kutaḥ? yasmāt-
utpādasthitibhaṅgānāmasiddhernāsti saṃskṛtam |
 yadā yathoktena nyāyena utpādasthitibhaṅgā eva niṣiddhāḥ, tadā kutaḥ saṃskṛtaṃ vastu tadviśeṣalakṣaṇamapyastīti ||
atrāha- vidyata eva saṃskṛtam, tatpratipakṣāsaṃskṛtasadbhāvāt | ucyate | syād etad evam , yadi asaṃskṛtam eva syāt | yasmāt-
saṃskṛtasyāprasiddhau ca kathaṃ setsyatyasaṃskṛtam || 33 ||
 atraike ākāśāpratisaṃkhyānirodhanirvāṇānyasaṃskṛtānīti kalpayanti | apare śūnyatāṃ tathatālakṣaṇāmasaṃskṛtāṃ parikalpayanti | tadetatsarvaṃ saṃskṛtasyāprasiddhau satyāṃ nāstyeveti spaṣṭamādarśitam || 33 || 
yathā māyā yathā svapno gandharvanagaraṃ yathā |
tathotpādas tathā sthānaṃ tathā bhaṅga udāhṛtam || 34 || 
如幻亦如夢 如乾闥婆城
所說生住滅 其相亦如是 
rmi lam ji bzhin sgyu ma bzhin | | dri za’i grong khyer ji bzhin du | |
de bzhin skye dang de bzhin gnas | | de bzhin du ni ’jig pa gsungs | | 
34. As a magic trick, a dream or a fairy castle.
Just so should we consider origination, duration, and cessation. 
Like a dream, like a magician’s illusion, like a city of gandharvas, likewise birth and likewise remaining, likewise perishing are taught. 
འདིར་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་འགའ་ཡང་མེད་ན་ཇི་ལྟར་གསུངས། འདིར་བཤད་པ། རྨི་ལམ་ཇི་བཞིན་སྒྱུ་མ་བཞིན། དྲི་ཟའི་གྲོང་ཁྱེར་ཇི་བཞིན་དུ། །དེ་བཞིན་སྤྱོད་དང་དེ་བཞིན་གནས། །དེ་བཞིན་དུ་ནི་འཇིག་པར་གསུངས། །དེ་ལྟར་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དེ་དག་ནི་རྨི་ལམ་དང་སྒྱུ་མ་དང་དྲི་ཟའི་གྲོང་ཁྱེར་དང་འདྲ་བར་གསུངས་པར་ཤེས་པར་(50A)བྱའོ། །  
答曰(23)如幻亦如夢 如乾闥婆城(24)所説生住滅 其相亦如是(25)生住滅相無有決定。凡人貪著謂有決定。(26)諸賢聖憐愍欲止其顛倒。還以其所著名(27)字爲説。語言雖同其心則異。如是説生住(28)滅相。不應有難。如幻化所作。不應責其(29)所由。不應於中有憂喜想。但應眼見而(12b1)已。如夢中所見不應求實。如乾闥婆城日(2)出時現而無有實。但假爲名字不久則滅。(3)生住滅亦如是。凡夫分別爲有。智者推求則(4)不可得 
སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་ཁྱོད་ལ་སྐྱེ་བ་དང་། གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་མེད་པ་ཡིན་ན་ནི་འདུས་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། ཀྱེ་མ་འདུ་བྱེད་་མི་རྟག་སྟེ། །སྐྱེ་ཞིང་འཇིག་པའི་ཆོས་ཅན་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་པ་དེ་ཇི་ལྟ་བུ། །བཤད་པ། རྨི་ལམ་ཇི་བཞིན་སྒྱུ་མ་བཞིན། །དྲི་ཟའི་གྲོང་ཁྱེར་ཇི་བཞིན་དུ། །དེ་བཞིན་གྱི་དང་དེ་བཞིན་གནས། །དེ་བཞིན་དུ་ནི་འཇིག་པ་གསུངས། །ཇི་ལྟར་རྨི་ལམ་མཐོང་བ་དང་། སྒྱུ་མ་བྱས་པ་དང་་དྲི་ཟའི་གྲོང་ཁྱེར་དག་སྐྱེས་པ་དང་གནས་པ་དང་ཞིག་པར་བརྗོད་ཀྱང་དེ་དག་ལ་སྐྱེས་པ་དང་། གནས་པ་དང་ཞིག་པ་ཅི་ཡང་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་འདུས་བྱས་ཀྱི་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དག་བཀའ་སྩལ་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་དེ་དག་ལ་སྐྱེ་བར་བྱེད་པ་དང་། གནས་པར་(198A)བྱེད་པ་དང་། འཇིག་པར་བྱེད་པ་ཅི་ཡང་མེད་དོ། །དེ་བཞིན་དུ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་འདུ་བྱེད་རྣམས་བདག་མེད་པའི་དཔེར་སྒྱུ་མ་དང་། བྲག་ཆ་དང་། གཟུགས་བརྙན་དང་། སྨིག་རྒྱུ་དང་། རྨི་ལམ་དང་། དབུ་བ་རྡོས་པ་དང་། ཆུའི་ཆུ་བུར་དང་། ཆུ་ཤིང་གི་སྡོང་པོ་་དག་བསྟན་ཏེ། འདི་ལ་དེ་བཞིན་ཉིད་དམ་མ་ནོར་བ་དེ་བཞིན་ཉིད་ནི་འགའ་ཡང་མེད་ཀྱི། འདི་དག་ནི་སྤྲོས་པ་ཡང་མ་ཡིན། འདི་དག་ནི་བརྫུན་པའང་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཀྱང་གསུངས་སོ། །ཆོས་ཐམས་ཅད་བདག་མེད་དོ་ཞེས་གསུངས་པ་དང་བདག་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པའི་དོན་ཏེ། བདག་་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་འདུས་བྱས་ཀྱི་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པའི་ཚིག་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་བདེན་པར་གྲུབ་པོ། །  
འདིར་བཤད་པ། དོན་དམ་པར་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཡང་ཐ་སྙད་དུ། རྨི་ལམ་ཇི་བཞིན་སྒྱུ་མ་བཞིན། །དྲི་ཟའི་གྲོང་ཁྱེར་ཇི་བཞིན་དུ། །ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ། །ཇི་ལྟར་རྨི་ལམ་རྣམ་པར་བརྟགས་པ་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་དྲན་པ་དང། ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་དང༑ ལྷས་བྱིན་གྱིས་བརླབས་པའི་རྒྱུ་ཅན་ཡུལ་འདོད་པ་དང། མི་འདོད་པ་དག་དང་ཕྲད་པ་ཉེ་བར་དམིགས་པའི་འབྲས་བུ་དང་ལྡན་པ་བརྟགས་ན་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་ཀྱང། ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པ་ལ་སོགས་པའི་བློའི་རྒྱུ་ཉིད་ཀྱིས་ཡུལ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བ་དང་ཇི་ལྟར་སྒྱུ་མ་སྒྱུ་མ་མཁན་དང་གསང་སྔགས་དང་སྨན་གྱི་མཐུ་ཁྱད་པར་ཅན་ལས་གླང་པོ་ཆེ་དང། ཁྱུ་མཆོག་དང། བུད་མེད་དང། གནས་ལ་སོགས་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་འབྱུང་བ་དབང་པོའི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་གྱུར་པ་དག་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་ཀྱང། ཤེས་པ་འཁྲུལ་པའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཡོད་དོ་ཞེས་བརྗོད་པ་དང། ཇི་ལྟར་དྲི་ཟའི་གྲོད་ཁྱེར་འོབས་རྒྱ་ཆེན་པོ་དང། སྒོ་དང་སྒོ་ཁང་དང། ཡང་ཐོག་དཀར་པོ་དགའ་བ་འཚེར་བག་ཅན་དང། ཁྱམས་ཟླ་བ་ཅན་དང། སྐར་ཁུང་དང། ཁང་པ་བརྩེགས་པ་དང་ལྡན་པའི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་བློ་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པ། དེ་བཞིན་སྐྱེ་དང་དེ་བཞིན་གནས། དེ་བཞིན་དུ་ནི་འཇིགས་གསུངས། །དྲང་སྲོང་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་མཐོང་བའི་མིག་ཡང་དག་པར་བྱེ་བ་རྣམས་ལ་འདུས་བྱས་ཀྱི་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་བའི་བློ་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་ཉིད་དུ་གསུངས་སོ། །མི་ཤེས་པ་བློ་གྲོས་ཀྱི་མིག་ཟུམ་པ་རྣམས་ནི་རྨི་ལམ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེའོ། །གནས་སོ། །འགག་གོ་ཞེས་ཡང་དག་པའི་དོན་གྱི་མངོན་པའི་ང་རྒྱལ་སྐྱེད་པར་བྱེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་(113A)ལྟར་མཁས་པ་དང་མཁས་པ་མ་ཡིན་པ་དག་གི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཕྱོགས་དང་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེའི་གཞི་ལ་སོགས་པ་མ་གྲུབ་པའི་སྐྱོན་མེད་དོ། །འདི་ལ་ཁ་ཅིག་ན་རེ། ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་འཇུག་པའི་རྒྱུ་དེ་ལས་གཞན་པ་རྣམ་པར་རྟོག་པ་གསུམ་པོ་དག་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རྨི་ལམ་ལ་སོགས་པ་དཔེ་གསུམ་བསྟན་ཏོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །གཞན་དག་ན་རེ་ཕ་རོལ་པོས་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། མངོན་སུམ་གྱི་བློའི་བཟུང་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། བྱེད་པ་པོ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དང་རྒྱུད་ཐ་མི་དད་པས་འཛིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། གཟུགས་བཞིན་ནོ་ཞེས་སྨྲས་པ་དེ་དག་མ་ངེས་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པའི་ཕྱིར། རྨི་ལམ་ལ་སོགས་པའི་དཔེ་གསུམ་པོ་དག་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་གསུངས་ཏེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་ཉན་ཐོས་ཀྱི་ཐེག་པ་ལ་བདག་དང་བདག་གི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཡིན་ཡང་དེ་ལྟར་སྣང་བའི་ཕྱིར། ཉོན་མོངས་པའི་སྒྲིབ་པའི་གཉེན་པོར། གཟུགས་ནི་དབུ་རྡོས་པ་འདྲ། །ཚོར་བ་ཆུ་བུར་དག་དང་མཚུངས། །འདུ་ཤེས་སྨིག་རྒྱུ་འདྲ་བ་སྟེ། །འདུ་བྱེད་རྣམས་ནི་ཆུ་ཤིང་བཞིན། རྣམ་ཤེས་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་ཞེས། །དེ་ཉིད་གཟིགས་པས་བཀའ་སྩལ་ཏོ། །ཞེས་གསུངས་ལ། ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ལ་ཡང་འདུས་བྱས་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ཡང་དེ་ལྟར་སྣང་ཞིང་དེ་ལྟར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་ཉོན་མོངས་པ་དང་ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པའི་གཉེན་པོར། །སྐར་མ་རབ་རིབ་མར་མེ་དང། །སྒྱུ་མ་ཟིལ་པ་ཆུ་བུར་དང། །རྨི་ལམ་གློག་དང་སྤྲིན་ལྟ་བུར། །འདུས་བྱས་དེ་ལྟར་བལྟ་བར་བྱ། །ཞེས་གསུངས་པས་དེའི་ཕྱིར་འདི་ལ་སྐྲག་པའི་གནས་མེད་དེ། བློ་གྲོས་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ནས་བཟོད་པ་བསྐྱེད་པར་བྱའོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །གཞན་དག་ན་རེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་འདུ་བྱེད་རྣམས་བདག་མེད་པ་དཔེར་ན་སྒྱུ་མ་དང། བྲག་ཅ་དང། གཟུགས་བརྙན་དང། སྨིག་རྒྱུ་དང། རྨི་ལམ་དང། དབུ་བ་རྡོས་པ་དང། ཆུའི་ཆུ་བུར་དང། ཆུ་ཤིང་གི་ཕུང་པོ་དག་བསྟན་ཏེ། འདི་ལ་དེ་བཞིན་ཉིད་དམ། མ་ནོར་བ་དེ་བཞིན་ཉིད་ནི་འགའ་ཡང་མེད་ཀྱི། འདི་དག་ནི་སྤྲོས་པ་ཡང་ཡིན། འདི་དག་ནི་བརྫུན་(113B)ཆོས་ཐམས་ཅད་བདག་མེད་དོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལ་བདག་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པའི་དོན་ཏེ། བདག་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །གཞན་མ་ཡིན་པ་ན་རེ་དེ་ལ་འདིར་བདག་ཏུ་སྣང་བ་ནི་ནོར་བའི་དེ་བཞིན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང་བདག་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ཡང་བདག་གི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དེ་དག་ལ་བདག་གཞན་ཡང་མེད་ལ། རང་ཉིད་ཀྱང་བདག་མ་ཡིན་ཏེ། དབང་ཕྱུག་མ་ཡིན་པ་བཞིན་པས་ཁུངས་དེས་ནི་ཉན་ཐོས་ཀྱི་ཐེག་པ་ལ་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་པའི་སྒྲའི་དོན་བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཆོས་བདག་མེད་པ་ཉིད་བསྟན་པར་མི་ནུས་སོ། །ནུས་པར་གྱུར་ན་ནི་ཐེག་པ་གཞན་ཡོངས་སུ་བཟུང་བ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་ཕ་རོལ་པོས་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དང་པོར་སྒྲུབ་པ་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་པས་འདུས་བྱས་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་རབ་འབྱོར་ཇི་ཙམ་དུ་འདུས་བྱས་ཡིན་པ་དེ་ཙམ་དུ་བརྫུན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་གང་འདུས་བྱས་ལ་མི་སྤྱོད་པ་དང། འདུས་མ་བྱས་ལ་མི་སྤྱོད་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ལ་སྤྱོད་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་དེ་བཞིན་ཉིད་ལ་གནས་པ་སྟེ། དེ་བཞིན་ཉིད་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱང་མེད། འདུས་མ་བྱས་ཀྱང་མེད་དོ། །གང་ལ་འདུས་བྱས་ཀྱང་མེད། འདུས་མ་བྱས་ཀྱང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་གཉིས་སུ་འཇུག་པ་མེད་དོ། །གང་ལ་གཉིས་སུ་འཇུག་པ་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་དེ་བཞིན་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་ཚངས་པ་འདུས་བྱས་དང། འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་ལ་ཐ་དད་དུ་བྱ་བ་ཅི་ཡོད། སྨྲས་པ། འཇམ་དཔལ་འདུས་བྱས་དང། འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་ལ་ཐ་སྙད་ཙམ་ཐ་དད་པར་བྱ་བ་ཡིན་ཏེ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་གཟུངས་འདི་འཛིན་པ་ནི་འདུས་བྱས་དང། འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་ལ་རློམ་སེམས་སུ་མི་བྱེད། དམིགས་པར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དང། དེ་བཞིན་དུ་རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་གཟུགས་དང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་(114A)པ་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱང་མ་ཡིན། འདུས་མ་བྱས་ཀྱང་མ་ཡིན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ། །གཟུགས་དང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནི། སྐྱེ་བའི་ཆོས་ཅན་ཡང་མ་ཡིན། འགག་པའི་ཆོས་ཅན་ཡང་མ་ཡིན་ནོ། །གཟུགས་དང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་ཆོས་ཅན་ཡང་མ་ཡིན། འགག་པའི་ཆོས་ཅན་ཡང་མ་ཡིན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ། །རྣམ་པར་རྟོག་པ་མ་གཏོགས་པར་འདུས་བྱས་དང་འདུས་མ་བྱས་མེད་དེ། བྱིས་པ་རྨོངས་པ་རྣམས་ནི་མོ་གཤམ་གྱི་རྨི་ལམ་ན་བུ་མཐོང་བ་བཞིན་དུ། འདུས་བྱས་དང། འདུས་མ་བྱས་ཞེས་འཛིན་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །  
atrāha- yadi utpādasthitibhaṅgā na santītyavadhāritam, yattarhi idamanāvaraṇajñāninā muninā-
"saṃskṛtasya bhikṣavaḥ utpādo ’pi prajñāyate, vyayo ’pi, sthityanyathātvamapi"
ity udāhṛtam, tatkathaṃ veditavyamiti? ucyate-
yathā māyā yathā svapno gandharvanagaraṃ yathā |
tathotpādastathā sthānaṃ tathā bhaṅga udāhṛtam || 34 ||
 yathā māyādayaḥ svabhāvenānutpannā avidyamānā māyādiśabdavācyā māyādivijñānagamyāś ca lokasya, evam ete ’pi lokaprasiddhimātreṇa utpādādayaḥ svabhāvena avidyamānā api bhagavatā tathāvidhavineyajanānugrahacikīrṣuṇā nirdiṣṭā iti | ata evoktam-
tvaksnāyumāṃsāsthisamucchraye ca utpādya saṃjñāṃ mama patnireṣā |
mūḍhā hi balā janayanti rāgaṃ striyo na jānanti yathaiva māyām ||
yathā kumārī supināntarasmiṃ sā putra jātaṃ ca mṛtaṃ ca paśyati |
jāte ’tituṣṭā mṛti daurmanasthitā tathopamān jānatha sarvadharmān ||
yathaiva gandharvapuraṃ marīcikā yathaiva māyā supinaṃ yathaiva |
svabhāvaśūnyā tu nimittabhāvanā tathopamān jānatha sarvadharmān ||
saṃskṛtāsaṃskṛtadharmaviviktā nāsti vikalpana teṣamṛṣīṇām |
sarvagatīṣu asaṃskṛtaprāptā dṛṣṭigatehi sadaiva viviktā ||
nityamarakta aduṣṭa amūḍhāḥ tasya sabhāvasamāhitacittā | eṣa samādhibalī balavanto yo imu jānati śūnyakadharmān || iti || 34 || 
saṃskṛtaparīkṣā nāma saptamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
skye ba dang gnas pa dang ’jig pa brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa bdun pa’o || || 
 
 
སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བདུན་པའོ།། །།  
 
སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བདུན་པའོ།། །།  
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་ལས། སྐྱེ་བ་དང། གནས་པ་དང། འཇིག་པ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བདུན་པའོ།། །།  
ity ācāryacandrakīrtipādoparacittāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau saṃskṛtaparīkṣā nāma saptamaṃ prakaraṇam || 
  sadbhūtaḥ kārakaḥ karma sadbhūtaṃ na karoty ayam |
kārako nāpy asadbhūtaḥ karmāsadbhūtam īhate || 1 || 
中論觀作作者品第八(十二偈)  決定有作者 不作決定業
決定無作者 不作無定業 
  byed po yin par gyur pa de | | las (6a1)su gyur pa mi byed do | |
byed po ma yin gyur pa yang | | las su ma gyur mi byed do | | 
[Chapter] 8: An Analysis of the Product (Karma) and the Producer (Karaka) (action and agent)  1. A real producer does not produce a real product.
Even more so, a non-real producer does not seek a non-real product. 
Investigation of Act and Actor  One who exists as an actor does not do that which exists as an act. One who does not exist as an actor also does not do that which does not exist as an act. 
བམ་པོ་གསུམ་པ།   འདིར་སྨྲས་པ། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ནི། །བསྟན་བཅོས་དང་འཇིག་རྟེན་དང་རིག་བྱེད་ལས་གྲགས་པའི་ཕྱིར་རབ་ཏུ་འགྲུབ་སྟེ། དེ་དག་རབ་ཏུ་་གྲུབ་ན་ལས་དང་འབྲས་བུ་བརྒྱུད་པ་ཡང་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། བྱེད་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དེ། །ལས་སུ་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །བྱེད་པོ་མ་ཡིན་གྱུར་པ་ཡང་། །ལས་སུ་མ་གྱུར་མི་བྱེད་དོ། །རེ་ཞིག་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དེ་ནི་ལས་ཡིན་པར་་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། ། 
(5) 中論觀作作者品第八 十二偈  (6)問曰。現有作有作者有所用作法。三事和(7)合故有果報。是故應有作者作業。答曰。上(8)來品品中。破一切法皆無有餘。如破三(9)相。三相無故無有有爲。有爲無故無無爲。(10)有爲無爲無故。一切法盡無作作者。若是有(11)爲。有爲中已破。若是無爲。無爲中已破。不(12)應復問汝著心深故。而復更問。今當復(13)答(14)決定有作者 不作決定業(15)決定無作者 不作無定業(16)若先定有作者定有作業。則不應作。若先(17)定無作者定無作業。亦不應作。 
  སྨྲས་པ། ཁྱོད་ཀྱིས་སྐྱེ་བ་དང་། གནས་པ་་དང་། འཇིག་པ་བརྟག་པ་དེ་བྱས་པས་ཁོ་བོའི་ཡིད་སྟོང་པ་ཉིད་ཉན་པ་ལ་འབབ་པར་བྱས་ཀྱིས། དེའི་ཕྱིར་ད་ནི་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་བརྟག་པར་བྱ་བའི་རིགས་སོ། །བཤད་པ། འདུན་པ་བཞིན་བྱའོ། །སྨྲས་པ། འདི་ལ་ཐམས་ཅད་དུ་ལས་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བ་ཡང་བསྟན། དེའི་འབྲས་བུ་་ཡིད་དུ་འོང་བ་དང་། མི་འོང་བ་ཡང་བསྟན། དེ་བཞིན་དུ་ལས་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བའི་བྱེད་པ་པོ་ཡང་བསྟན། དེ་ཉིད་ཀྱང་དེའི་འབྲས་བུ་ཟབ་པོར་བསྟན་ཏེ། བྱེད་པ་པོ་མེད་ན་ཡང་ལས་མི་འཐད་ལ། ལས་མེད་ན་ཡང་འབྲས་བུ་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལྟར་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཡོད་པས་དེ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དངོས་་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པ་འཐད་དོ། །བཤད་པ། གལ་ཏེ་བྱེད་པ་པོ་ཞིག་ལས་བྱེད་པར་གྱུར་ན་དེ་ཡིན་པར་འགྱུར་བའམ། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཞིག་བྱེད་པར་འགྱུར་ཞིང་། ལས་ཀྱང་ཡིན་པར་འགྱུར་པའམ། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཞིག་བྱ་བར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ། བྱེད་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དེ། །ལས་སུ་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །བྱེད་པོ་མ་ཡིན་གྱུར་བ་ཡང་། །ལས་སུ་མ་གྱུར་མི་བྱེད་དོ། །བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི། །ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །  
  ད་ནི་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དགག་པས་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པའི་དོན་གྱི་དབང་གིས་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བརྒྱད་པ་བརྩམ་མོ། །འདིར་སྨྲས་པ། དོན་དམ་པར་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང། སྐྱེ་མཆེད་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པ་ལ་ནི་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་མ་བསྟན་ཏེ། དཔེར་ན་བོང་བུ་དང་རྔ་མོའི་རྭ་དག་བཞིན་ནོ། །ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ནི། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་བསྟན་པ་འདི་ཡོད་དེ། ལེགས་པར་སྤྱད་པའི་ཆོས་སྤྱད་བྱ། །ཉེས་པར་སྤྱད་པ་དེ་མི་སྤྱད། །ཆོས་སྤྱོད་འཇིག་རྟེན་འདི་དང་ནི། །ཕ་རོལ་དུ་ཡང་བདེ་བར་གནས། །ཞེས་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཀྱང་བསྟན་ཏོ། །དེ་ལ་ཆོས་མངོན་པ་ལས། ལས་ནི་དགེ་བ་དང། མི་དགེ་བ་དང། ལུང་དུ་མ་བསྟན་པའི་བྱེ་བྲག་གིས་རྣམ་པ་གསུམ་མོ། །དེ་ལ་དགེ་བ་ཡང་ངོ་བོ་ཉིད་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པར་(114B) དོན་དམ་པའི་བྱེ་བྲག་གིས་རྣམ་པ་བཞིའོ། །མི་དགེ་བ་ཡང་དེ་བཞིན་ནོ། །ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་ཡང་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པ་དང། སྤྱོད་ལམ་ལས་བྱུང་བ་དང། བཟོའི་གནས་ལས་བྱུང་བ་དང། སྤྲུལ་པ་ལས་བྱུང་བའི་བྱེ་བྲག་གིས་རྣམ་པ་བཞིའོ་ཞེས་འབྱུང་བས་དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཇི་སྐད་སྨོས་པའི་མཐུས་དོན་དམ་པར། ཕུང་པོ་དང། ཁམས་དང། སྐྱེ་མཆེད་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་འདིར་གལ་ཏེ་དོན་དམ་པར་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་འདོད་ན་ནི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །འོན་ཏེ་དབྱུག་པས་མ་བཟློག་པའི་ཕྱིར་ཐ་སྙད་དུ་འདོད་ན་ནི་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དང། གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དོན་དམ་པར་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་བསྟན་ཏོ་ཞེས་བྱར་ཡང་དཔེ་མེད་དེ། འདི་ལྟར་དོན་དམ་པར་དངོས་པོ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དེ་དག་མི་འཐད་པ་དེ་ལྟར་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། འདི་ལ་བྱེད་པ་པོ་དེ་ཡང་ཡིན་པར་གྱུར་པའམ། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པའམ། ཡིན་པ་དང། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཞིག་ལས་བྱེད་པར་འགྱུར་ཞིང་ལས་ཀྱང་ཡིན་པར་གྱུར་པའམ། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པའམ། ཡིན་པ་དང། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཞིག་བྱེད་པ་པོའི་བྱ་བར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་དག་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་མི་འཐད་པས་དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ། བྱེད་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དེ། །ལས་སུ་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །འདི་ནི་དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་གཞག་པའོ། །དེ་ལ་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་བ་ནི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའོ། །ལས་ཡིན་པར་གྱུར་བ་ཡང་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའོ། །བྱེད་པོ་མ་ཡིན་གྱུར་པ་ཡང། །ལས་སུ་མ་གྱུར་མི་བྱེད་དོ། །འདི་ཡང་དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་གཞག་པའོ། །དེ་ལ་ཡང་བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང། ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི་དེ་ལས་བཟློག་གོ། །བྱེད་པ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བྱ་བ་བྱེད་པའོ། །ལས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བྱ་བའོ། །མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བྱ་བ་མི་བྱེད་པའོ། །  
(8)karmakārakaparīkṣā aṣṭamaṃ prakaraṇam |  atrāha- vidyanta eva saṃskṛtasvabhāvato vijñānādayaḥ saṃskṛtā dharmāḥ, taddhetukakarmakārakasadbhāvāt | uktaṃ hi bhagavatā-
avidyānugato ’yaṃ bhikṣavaḥ puruṣapudgalaḥ puṇyān api saṃskārānabhisaṃskaroti, apuṇyānapi, āniñjayān api saṃskārānabhisaṃskaroti |
ity ādinā karmaṇāṃ kārako vyapadiṣṭaḥ, tatkarmaphalaṃ ca vijñānādikamupadiṣṭam | yasya ca kārako ’sti, tadasti, tad yathā ghaṭaḥ | yan nāsti, na tasya kārakaḥ, tad yathā kūrmaromaprāvārasyeti | ucyate | syād vijñānādikaṃ saṃskṛtaṃ yadi tasya niṣpādakakarmakārakau syātām | na tu staḥ | yasmāt-
sadbhūtaḥ kārakaḥ karma sadbhūtaṃ na karotyayam |
kārako nāpyasadbhūtaḥ karmāsadbhūtamīhate || 1 ||
 tatra karotīti kārakaḥ kartā | kurvāṇasyaiva kiṃcit kārakavyapadeśo nākurvāṇasya | tac ca karaṇaṃ sadbhūtasya vā kartuḥ parikalpyeta, asadbhūtasya vā, sadasadbhūtasya vā? kriyate iti karma karturīpsitatamam | tad api trividham, sadbhūtamasadbhūtaṃ sadasadbhūtaṃ ca | tatra sadbhūtaḥ kārakaḥ kriyāyuktaḥ sadbhūtaṃ kriyāyuktaṃ karma na karotītyekā pratijñā | idānīmasadbhūto ’pi kriyākārakarahito ’sadbhutaṃ kriyārahitaṃ karma na karotītyaparā pratijñā || 1 || 
sadbhūtasya kriyā nāsti karma ca syād akartṛkam |
sadbhūtasya kriyā nāsti kartā ca syād akarmakaḥ || 2 || 
決定業無作 是業無作者
定作者無作 作者亦無業 
yin par gyur la bya ba med | | byed po med pa’i las su’ang ’gyur | |
yin pa’ang gyur la bya ba med | | las med byed pa por yang ’gyur | | 
2. There is no producing action of a real thing; [if so,] there would be a product without someone producing.
Also, there is no producing by a real thing; [if so,] there would be someone producing without something produced. 
One who exists has no activity; [something] would also exist as an act without an actor. One who exists has no activity; [something] would also exist as an actor without an act. 
ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཡིན་པར་གྱུར་ལ་བྱ་བ་མེད། །ལས་ཀྱང་བྱེད་པོ་མེད་པར་འགྱུར། །ཡིན་པར་གྱུར་ལ་བྱ་བ་མེད། །བྱེད་པ་པོ་ཡང་ལས་མེད་འགྱུར། །ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་བྱ་བ་མེད་པ་དང་།  
何以故(18)決定業無作 是業無作者(19)定作者無作 作者亦無業(20)若先決定有作業。不應更有作者。又離作(21)者應有作業。但是事不然。若先決定有(22)作者。不應更有作業。又離作業應有作(23)者。但是事不然。是故決定作者決定作業。不(24)應有作。不決定作者不決定作業。亦不應(25)有作。何以故。本來無故。有作者有作業。(26)尚不能作。何況無作者無作業。 
ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། ཡིན་པར་གྱུར་ལ་བྱ་བ་མེད། །ལས་(198B)ཀྱང་བྱེད་པ་མེད་པར་འགྱུར། །ཡིན་པར་གྱུར་ལ་བྱ་བ་མེད། །བྱེད་པ་པོ་ཡང་ལས་མེད་འགྱུར། །འདི་ལ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཁོ་ནས་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་བྱེད་པ་པོ་ཁོ་ན་ནི་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་གྱི། མི་བྱེད་པ་ནི་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་བྱེད་པ་པོ་གང་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་དེ་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་་པར་གྱུར་པ་ཞེས་བྱ་སྟེ། བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དེ་ལ་ནི་ཡང་གང་གིས་ལས་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བའི་བྱ་བ་གཞན་མེད་དོ། །ཅི་སྟེ་ཡོད་ན་ནི་བྱ་བ་གཉིས་སུ་འགྱུར་ཏེ། བྱེད་པ་པོ་གཅིག་ལ་བྱ་བ་གཉིས་ནི་མེད་དོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། ལས་ཀྱང་བྱེད་པོ་མེད་པར་འགྱུར། །བྱེད་པ་པོ་གཞན་ཅི་ཡང་མི་་བྱེད་པ་དེ་ལ་ལས་ཡོད་པར་ཡོངས་སུ་བརྟག་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་ཡང་བྱེད་པ་པོ་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། བྱེད་པ་པོ་ལས་བྱེད་ན་ལས་དེའི་བྱེད་པ་པོར་འགྱུར་ཞིང་། བྱེད་པ་པོ་བྱེད་པ་དེས་ཀྱང་ལས་དེ་བྱེད་པ་པོ་དང་བཅས་པར་འགྱུར་བ་ཡིན་ན་བྱ་བ་དང་བྲལ་ན་བྱེད་པ་པོ་ལས་དེ་མི་བྱེད་པའི་་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་ལས་དེ་བྱེད་པ་པོ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལ་བྱ་བ་མེད་དེ། འདི་ལ་ཡང་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཁོ་ན་ལས་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་བྱ་བ་ཁོ་ན་ལས་ཡིན་གྱི། མི་བྱ་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་ལས་གང་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་དེ་ལས་ཡིན་་པར་འགྱུར་ཞེས་བྱ་སྟེ། ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དེ་ལ་ནི། གང་གིས་བྱ་བ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བའི་བྱ་བ་གཞན་མེད་དོ། །ཅི་སྟེ་ཡོད་ན་ནི། བྱ་བ་གཉིས་སུ་འགྱུར་ཏེ། ལས་གཅིག་ལ་བྱ་བ་གཉིས་ནི་མེད་དོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། བྱེད་པ་པོ་ཡང་ལས་མེད་གྱུར། །ལས་མི་བྱ་བ་དེ་ལ་བྱེད་པ་པོ་ཡོད་པར་་ཡོངས་སུ་བརྟག་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་ཡང་ལས་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། བྱེད་པ་པོའི་བྱ་བ་ཡིན་ན་བྱེད་པ་པོ་དེའི་ལས་སུ་འགྱུར་ཞིང་། ལས་བྱ་བ་དེས་ཀྱང་བྱེད་པ་པོ་དེ་ལས་དང་བཅས་པར་འགྱུར་བ་ཡིན་ན་བྱ་བ་དང་བྲལ་ན་ལས་དེ་བྱེད་པ་པོའི་བྱ་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་བྱེད་པ་་པོ་དེ་ལས་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་བྱ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་ལས་ཀྱང་བྱེད་པ་པོ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ལ། བྱེད་པ་པོ་ཡོད་ལས་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པ་མི་བྱེད་དོ། །  
དེ་ལ་རེ་ཞིག་དམ་བཅས་པའི་དོན་ཉེ་བར་གཞག་པ་སྔ་མ་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་བཤད་པ། ཡིན་པར་གྱུར་ལ་བྱ་བ་མེད། །བྱེད་པ་པོ་གང་བྱ་བ་ལ་མ་ལྟོས་པ་ཞིག་བྱེད་པ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་འདོད་(115A)ན་དེ་ལ་བྱ་བ་དང་ལས་མེད་དེ། བྱ་བ་མེད་པར་ཡང་དེ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ལས་ཁྱད་པར་ཡོད་པར་ཡང་མི་རིགས་པས་བྱེད་པ་པོ་ལས་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན། ཡིན་པར་གྱུར་ལ་བྱ་བ་མེད། །ཅེས་བྱ་བ་ནི་ཆོས་མཐུན་པའི་དཔའི་ཚིག་ཡིན་ནོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བ་བརྟེན་ཏེ་བརྟགས་པ་དང། མུ་སྟེགས་བྱེད་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པ་ནི་ལྷས་བྱིན་གྱི་རྒྱུད་ལ་ལས་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བ་མི་བྱེད་དེ། བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མཆོད་སྦྱིན་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཉེ་བར་བཏགས་པ་མ་ཡིན་པར་ཇི་ལྟར་གཟིགས་ཟན་པ་དག་གིས་བདག་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་དུ་བརྟགས་པ་ལྟ་བུ་དེ་དག་གི་ཕྱིར། རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་བདག་ལྷས་བྱིན་ནི་ལྷས་བྱིན་གྱི་རྒྱུད་ལ་ལས་མི་བྱེད་དེ། དངོས་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ལས་བཞིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་ལྷས་བྱིན་གྱི་རྒྱུད་ཀྱི་ལས་ནི་བྱེད་པ་པོ་བདག་ལྷས་བྱིན་གྱི་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཏེ། ལས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་པས་དེའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པས་གནོད་པར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་དམ་བཅས་པ་དེའི་དོན་གང་ཡིན། ཅི་ལྷས་བྱིན་གྱི་རྒྱུད་ཀྱི་ལས་ལ་བྱེད་པ་པོ་གཞན་ཡོད་པ་ཡིན་ནམ། འོན་ཏེ་བྱེད་པ་པོ་མེད་པ་ཡིན། དེས་ཅིར་འགྱུར། གལ་ཏེ་བྱེད་པ་པོ་གཞན་ཡོད་པ་ཡིན་ན་ནི་དམ་བཅས་པ་ཉམས་སོ། །ཅི་སྟེ་བྱེད་པ་པོ་མེད་པ་ཡིན་ན་ནི་དཔེ་མེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བདག་མཆོད་སྦྱིན་ཞེས་བྱ་བ་ལྷས་བྱིན་གྱི་རྒྱུད་ཀྱི་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དཔེ་ཉིད་དུ་ཉེ་བར་བཞག་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱ་བ་ལ་མི་ལྟོས་པ་ལ་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་དུ་རྟོག་པ་ལ་བྱ་བ་དང་ལས་མི་འཐད་དོ། །ལས་ཀྱང་བྱེད་པོ་མེད་པར་འགྱུར། །བྱེད་པ་པོ་དེས་དེ་མ་བྱས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་ལས་ཀྱང་བྱེད་པོ་མེད་པར་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པར་རྟོག་པ་ལ། ལས་ཀྱང་ལས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར། བྱེད་པ་པོ་ལ་མི་ལྟོས་པ་ཡིན་ཏེ། ངོ་བོ་ཉིད་ནི་ལྟོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་ན་བྱེད་པ་པོས་མ་བྱས་པ་ཉིད་ཀྱི་ལས་སུ་འགྱུར་ཏེ། འདིར་ཡང་རྗེས་སུ་(115B)ཡིན་པར་གྱུར་ལ་བྱ་བ་མེད། །བྱེད་པ་པོ་ཡང་ལས་མེད་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཕྱེད་གོང་མ་ཤོས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འབྲང་བས་རྣམ་པར་བཤད་ཟིན་པའི་ཕྱིར་བཤད་མི་དགོས་སོ། །དེ་ལྟར་ན་དམ་འཆའ་བར་བྱེད་པའི་དམ་བཅས་པ་ལ་རྗེས་སུ་དཔག་པས་གནོད་པར་འགྱུར་བས་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ལྟོས་པ་མེད་པར་ཡོད་པ་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ལྟོས་པ་པོ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་འདོད་པ་ཁོ་ནར་བྱའོ། །དེས་ན་དོན་དམ་པར་བྱེད་པ་པོ་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི། ལྷས་བྱིན་གྱི་རྒྱུད་ལ་ལས་བྱེད་པ་པོའི་རྒྱུད་ལ་གདོན་མི་ཟ་བར་རྣམ་པར་སྨིན་པར་འགྱུར་བ་མི་བྱེད་པར་ཤེས་པར་བྱར་ནུས་ཏེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མཆོད་སྦྱིན་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་ལྷས་བྱིན་གྱི་རྒྱུད་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ་པོ་ལ་གདོན་མི་ཟ་བར་རྣམ་པར་སྨིན་པར་འགྱུར་བ་ནི་བྱེད་པ་པོ་ལྷས་བྱིན་གྱི་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཏེ༑ བྱེད་པ་པོ་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་མཆོད་སྦྱིན་གྱི་རྒྱུད་ཀྱི་ལས་བཞིན་ནོ། །  
tatrādyāṃ prasādhayitum āha-
sadbhūtasya kriyā nāsti karma ca syād akartṛkam |
 kriyānibandhanatvātkārakavyapadeśasya, karoti kriyāyukta eva kaścitsadbhūtaḥ kārakavyapadeśaṃ labhate, tataś ca tasyaivaṃvidhasya kriyāhetukalabdhakārakavyapadeśasya aparā kriyā nāsti yayā karma kuryāt | kriyābhāvāc ca yadā kārakaḥ karma na karoti, tadā kārakanirapekṣamakartṛkaṃ karma syāt | na cākartṛkaṃ karma saṃbhavati bandhyāsūnor iva ghaṭakaraṇam iti | evaṃ tāvat
sadbhūtasya kriyā nāsti karma ca syād akartṛkam |
iti doṣaprasaṅgāt sadbhūtaḥ kārakaḥ karma na karoti |
idānīṃ sadbhūtam api karma kārako na karotīti pratipādayann āha-
sadbhūtasya kriyā nāsti kartā ca syād akarmakaḥ || 2 ||
 sadbhūtaṃ nāma karma kriyāyuktam | tasyedānīṃ kriyānibandhanalabdhakarmavyapadeśasya aparā kriyā nāsti yayā karma kriyeteti | evaṃ tāvatsadbhūtasya karmaṇaḥ kriyā nāsti | yadā nāsti parā kriyā, tadā kārakastatsadbhūtaṃ karma naiva karoti | yadā ca na karoti karmaṇo dvitīyakriyābhāvāt, tadā (pp_76) akarmaka eva avidyamānakarmaka eva tasya karmaṇaḥ kārakaḥ syāt | na caitadyaktam | na hi akṛtānantaryakarmaṇaḥ ānantaryakarmakārakatvaṃ dṛṣṭam iti || 2 || 
karoti yady asadbhūto ’sadbhūtaṃ karma kārakaḥ |
ahetukaṃ bhavet karma kartā cāhetuko bhavet || 3 || 
若定有作者 亦定有作業
作者及作業 即墮於無因 
gal te byed por ma gyur pa | | las su (2)ma gyur byed na ni | |
las la rgyu ni med par ’gyur | | byed pa po yang rgyu med ’gyur | | 
3. If a non-existent producer would produce a non-real product,
The product would be without a causal source and the producer would be without a causal source. 
If one who does not exist as an actor did that which does not exist as an act, the act would have no cause; the actor too would have no cause. 
ཡང་གཞན་ཡང་། ལས་ཀྱང་བྱེད་པ་པོ་མེད་པར་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པར་འགྱུར་བ་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ནི་བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གལ་ཏེ་བྱེད་པོར་མ་གྱུར་པ། །ལས་སུ་མ་གྱུར་བྱེད་ན་ནི། །ལས་ལ་རྒྱུ་ནི་མེད་པར་འགྱུར། །བྱེད་པ་པོ་ཡང་རྒྱུ་མེད་འགྱུར། །གལ་ཏེ་བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱེད་ན། དེ་ལྟ་ན་ལས་ལ་རྒྱུ་མེད་པར་འགྱུར་བ་དང་། བྱེད་པ་པོ་ཡང་རྒྱུ་མེད་པར་་འགྱུར་རོ། །  
復次(27)若定有作者 亦定有作業(28)作者及作業 即墮於無因(29)若先定有作者定有作業。汝謂作者有作。(12c1)即爲無因離作業有作者。離作者有作(2)業。則不從因縁有。問曰。若不從因縁有(3)作者有作業。有何咎。 
བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །(199A)ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། གལ་ཏེ་བྱེད་པོར་མ་གྱུར་པ། །ལས་སུ་མ་གྱུར་བྱེད་ན་ནི། །ལས་ལ་རྒྱུ་མེད་ཐལ་བར་འགྱུར། །བྱེད་པ་པོ་ཡང་རྒྱུ་མེད་འགྱུར། །བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་མ་ཡིན་པར་གྱུར་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གང་དག་བྱ་བ་དང་བྲལ་བ་དག་གོ། །དེ་ལ་གལ་ཏེ་བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་་པ་བྱ་བ་དང་བྲལ་བ་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱ་བ་དང་བྲལ་བ་བྱེད་ན་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་རྒྱུ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་བྱེད་པ་པོ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་ཡིན་ལ། ལས་ཀྱང་ལས་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱ་བ་དང་བྲལ་བ་ཡོངས་སུ་རྟོག་ན་རྒྱུ་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལ་འགའ་ཡང་བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་མི་འགྱུར་ལ་གང་ཡང་ལས་མ་ཡིན་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་ན་འདི་ནི་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་ནོ། །འདི་ནི་ལས་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་དག་མི་སྲིད་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་དག་མི་སྲིད་་ན་འདི་ནི་བསོད་ནམས་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །འདི་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་ནི་སྡིག་པ་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །འདི་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་དག་ཀྱང་མི་འཐད་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་དག་མི་འཐད་ན་འཚོལ་བའི་ཉེས་པ་ཆེན་པོར་འགྱུར་བས་དེའི་བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དེ། །  
དེ་ནི་དམ་བཅས་པའི་དོན་ཉེ་བར་གཞག་པ་གཉིས་པ་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་བྱེད་པོར་མ་གྱུར་པ། །ལས་སུ་མ་གྱུར་བྱེད་ན་ནི། །དེས་ཅིར་འགྱུར། ལས་ལ་རྒྱུ་ནི་མེད་པར་འགྱུར། །བྱེད་པ་པོ་མེད་པར་ཡང་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱེད་པ་པོ་ཡང་རྒྱུ་མེད་འགྱུར། །བྱེད་པ་པོ་ལས་མི་བྱེད་པ་དང། ལས་ལ་མི་ལྟོས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཚིག་ལེའུ་བྱས་པའི་ཕྱེད་པ་འདིས་ཀྱང་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཀྱི་ཆོས་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་སྔ་མ་བཞིན་ཏེ། ཁྱད་པར་ནི་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དག་ཕྱོགས་སུ་བྱ་བ་ཡིན་ནོ། །  
sadbhūtaḥ kārakaḥ sadbhūtaṃ karma na karoti iti saṃsādhya idānīṃ yathā asadbhūtam api karma asadbhūtaḥ kārako na karoti tathā pratipādayann āha-
karoti yadyasadbhūto ’sadbhūtaṃ karma kārakaḥ |
ahetukaṃ bhavetkarma kartā cāhetuko bhavet || 3 ||
 asadbhūtaḥ kārako yaḥ kriyārahitaḥ | kriyā ca kārakavyapadeśe hetur iti kriyārahita kārako ’pi nirhetukaḥ syāt | karmāpy asadbhūtaṃ nirhetukaṃ syāt || 3 || 
hetāv asati kāryaṃ ca kāraṇaṃ ca na vidyate |
tadabhāve kriyā kartā kāraṇaṃ ca na vidyate || 4 || 
若墮於無因 則無因無果
無作無作者 無所用作法 
rgyu med na ni ’bras bu dang | | rgyu yang ’thad par mi ’gyur ro | |
de med na ni bya ba dang | | byed pa po dang byed mi rigs | | 
4. If there is no causal source, there is nothing to be produced nor cause-in-general (karana).
Then neither do the producing action, the person producing, nor the instrument of production (karana) exist. 
If there were no cause, effect and cause would not be evident. If they were non-existent, activity and agent and doing would not be evident. 
འདིར་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་ལས་དང་བྱེད་པ་པོ་དག་རྒྱུ་མེད་པར་གྱུར་ན། དེས་ཅིར་འགྱུར། འདིར་བཤད་པ། རྒྱུ་མེད་ན་ནི་འབྲས་བུ་དང་། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་མེད་ན་ནི་བྱ་བ་དང་། །བྱེད་པ་པོ་དང་བྱེད་མི་རིགས། །  
答曰(4)若墮於無因 則無因無果(5)無作無作者 無所用作法 
ཡང་ན། རྒྱུ་མེད་ན་ནི་འབྲས་བུ་དང་། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །རྒྱུ་མེད་ན་འབྲས་བུ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། རྒྱུ་མེད་པ་ལ་འབྲས་བུ་ཇི་ལྟར་འཐད་པར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་འཐད་ན་ནི་གློ་བུར་དུ་ཐམས་ཅད་འབྱུང་བར་འགྱུར་ཞིང་། རྩོམ་པ་ཐམས་ཅད་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཡང་འགྱུར་་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་རྒྱུ་མེད་ན་འབྲས་བུ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྒྱུ་མེད་ན་རྐྱེན་ཀྱང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དེ་ཡང་ཇི་ལྟར་འཐད་ཅེ་ན། དངོས་པོ་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ལ་རྐྱེན་ཀྱང་ཕན་འདོགས་པར་་བྱེད་པ་ཡིན་ན་རྒྱུ་མེད་ཅིང་དེ་ཉིད་མི་འབྱུང་ན་རྐྱེན་རྣམས་ཀྱིས་གང་ལ་ཕན་འདོགས་པར་འགྱུར་རོ། །ཕན་འདོགས་པར་མི་བྱེད་ན་ནི་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་རྣམས་སུ་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་རྒྱུ་མེད་ན་འབྲས་བུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ལ། རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་མེད་ན་ནི་བྱ་བ་དང་། །བྱེད་པ་པོ་དང་བྱེད་(199B)མི་རིགས། །དེ་མེད་ན་ནི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་མེད་ན་སྟེ། འབྲས་བུ་དེ་མེད་ན་བྱ་བ་དང་བྱེད་པ་པོ་དང་། བྱེད་པ་དག་ཀྱང་མི་རིགས་སོ། །  
ཅི་སྟེ་ཡང་འགའ་ཞིག་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ་རང་དབང་ནི་བྱེད་པ་པོའོ། །བྱེད་པ་པོའི་འདོད་པ་མཆོག་ནི་ལས་སོ་ཞེས་བྱ་བས། རང་གི་མཚན་ཉིད་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་པས། དེས་ན་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་ཟེར་ན། སུན་འབྱིན་པར་བྱེད་པ་ལ་བརྐམ་པ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་ལ་གནོད་པ་ཆེན་པོ་འབྱུང་བར་(116A)འགྱུར་ཏེ། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལ་རང་དབང་ནི་བྱེད་པ་པོའོ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་ལས་བསྒྲུབ་པའི་ཐབས་མཁས་པ་ལ་རང་དབང་ཡོད་པའི་ཕྱིར། ལས་ལ་ལྟོས་པ་ཉིད་ཡིན་ལ། བྱེད་པ་པོའི་འདོད་པ་མཆོག་ནི་ལས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་བྱེད་པ་པོ་ལ་ལྟོས་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བྱེད་པ་པོ་དང། ལས་དག་གི་བྱེད་པ་པོ་དང། ལས་ཞེས་ཐ་སྙད་གདགས་པ་ཉིད་ལ་ནི་ཕན་ཚུན་རྒྱུའི་དངོས་པོར་ཉེ་བར་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཡིན་ན། དེ་ཡང་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ལྟོས་པ་མེད་པར་སྨྲ་བ་ལ་མི་འཐད་པས་དེའི་ཕྱིར་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ལ་རྒྱུ་མེད་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟར། རྒྱུ་མེད་ན་ནི་འབྲས་བུ་དང། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །རྒྱུ་དང་རྐྱེན་སོ་སོར་ངེས་པའི་མཐུས་བྱ་བ་ཉིད་ཀྱིས་འབྲས་བུ་ཞེས་བྱ་ཞིང། ལྷན་ཅིག་བྱེད་པའི་རྒྱུ་ཚོགས་སུ་ཟིན་ཀྱང་དེ་ཡོད་ན་འབྱུང་བ་ཉིད་ཀྱིས་འབྲས་བུའི་རྒྱུ་ཞེས་བྱ་ན། ལྟོས་པ་མེད་པ་ལ་ནི་རྒྱུ་མེད་པ་ཡང་རྒྱུར་མི་རུང་ལ། དེའི་འབྲས་བུ་མེད་པ་ཡང་འབྲས་བུར་མི་རུང་ངོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་གཞན་ཡང། དེ་མེད་ན་ནི་བྱ་བ་དང། །བྱེད་པ་པོ་དང་བྱེད་མི་རིགས། །འབྲས་བུ་དེ་མེད་ན་བྱ་བ་དང་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱེད་པ་དག་མི་རིགས་ཏེ། འཇིག་རྟེན་པའི་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་གྱི་བྱ་བ་དེ་ཡང་བྱེད་པ་པོའི་འདོད་པ་མཆོག་ནི་ལས་སོ་ཞེས་བྱ་བས་བྱེད་པ་པོ་ལ་ལྟོས་པ་ཡིན་ན་བུམ་པ་སྒྲུབ་ནུས་པའི་རྩོལ་བ་ལ། ཐབས་ཤེས་པ་མ་བརྗེད་པའི་མཁས་པ་ལ་རང་དབང་ནི་བྱེད་པ་པོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་བྱེད་པ་པོ་གཞན་ལ་མི་ལྟོས་ཤིང་ལས་ལ་ལྟོས་པ་ཡིན། བུམ་པ་བསྒྲུབ་པའི་ཡན་ལག་དུ་མས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་བསྒྲུབ་པའི་ཡན་ལག་ལས་སྒྲུབ་པའི་མཆོག་ནི་བྱེད་པའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་བྱེད་པ་པོ་དང། ལས་དག་ལ་ལྟོས་པ་ཡིན་ན་ལྟོས་པ་མེད་པ་ལ་ནི་དེ་དག་མེད་དེ། གཅད་པར་བྱ་བའི་ཤིང་མེད་ན་བཅད་པ་དང་གཅོད་པ་པོ་དང་གཅོད་པ་དག་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །  
sati ca ahetukavādābhyupagame kāryaṃ ca kāraṇaṃ ca sarvamapoditaṃ syād ity āha-
hetāvasati kāryaṃ ca kāraṇaṃ ca na vidyate |
 satyeva hi hetor abhyupagame hetunā yanniṣpādyate tat kāryam, tasya ca yo niṣpādakaḥ tatkāraṇam iti yujyate | tad yathā ghaṭasya mṛd hetuḥ, ghaṭaḥ kāryam, tasya ca cakrādayaḥ sahakārikāraṇam | ahetukavādābhyupagame tu hetvanapekṣatvānmaṇḍūkajaṭāśiromaṇimayaghaṭavan na syād ayaṃ ghaṭaḥ | asati ghaṭe kutastatkāraṇam iti | evam -
hetāvasati kāryaṃ ca kāraṇaṃ ca na vidyate |
tataś ca-
tadabhāve kriyā kartā karaṇaṃ ca na vidyate || 4 ||
tadabhāve kāryakāraṇabhāve, kiṃ kurvāṇasya kriyā saṃbhavet, kasyāṃ vā kriyāyāṃ kumbhakārasya svātantryātkartṛtvaṃ syāt? na cāpi mṛdāṃ tādātmyapravṛttyā sādhakatamatvena karaṇatvaṃ yujyata iti evaṃ tāvat-
tadabhāve kriyā kartā karaṇaṃ ca na vidyate || 
dharmādharmau na vidyete kriyādīnām asaṃbhave |
dharme cāsaty adharme ca phalaṃ tajjaṃ na vidyate || 5 || 
若無作等法 則無有罪福
罪福等無故 罪福報亦無 
bya ba la sogs mi rigs na | | chos dang chos min yod ma yin | |
chos (3)dang chos min med na ni | | de las byung ba’i ’bras bu med | | 
5. If the producing action, etc. do not exist, then neither can the true reality (dharma) nor false reality (adharma) exist.
If neither the true reality nor the false reality exists, then also the product (phala) born from that does not exist. 
If activity etc. did not appear, dharma and adharma would not be evident. If dharma and adharma did not exist, there would be no fruit that comes from them. 
བྱ་བ་ལ་སོགས་མི་རིགས་ན། །ཆོས་་དང་ཆོས་མིན་ཡོད་མ་ཡིན། །ཆོས་དང་ཆོས་མིན་མེད་ན་ནི། །དེ་ལས་བྱུང་བའི་འབྲས་བུ་མེད། །  
(6)若無作等法 則無有罪福(7)罪福等無故 罪福報亦無 
ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ན་གཅད་པར་བྱ་བ་གཅོད་པ་ན་གཅོད་པ་པོས་གཅད་པས་གཅོད་པར་བྱེད་དེ། དེ་ལ་གཅད་པར་བྱ་བ་འབྲས་བུ་ཡོད་ན་གཅད་པའི་བྱ་བ་ཡོད་ཅིང་གཅད་་པའི་བྱ་བའི་བྱེད་པ་པོ་གཅོད་པ་པོ་ཡང་ཡོད་ལ། གཅོད་པ་པོ་དེ་ཡང་གཅད་པའི་བྱེད་པས་གཅོད་པར་བྱེད་དེ། །གཅད་པར་བྱ་བ་འབྲས་བུ་མེད་ན་གཞི་མེད་པ་ལ་གཅད་པའི་བྱ་བ་ཇི་ལྟར་ཡོད་པར་འགྱུར། གཅད་པའི་བྱ་བ་མེད་ན་དེའི་བྱེད་པ་པོ་གཅོད་པ་པོ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། གཅོད་པ་པོ་མེད་ན་་གཅད་པའི་བྱེད་པ་ག་ལ་ཡོད། །བྱ་བ་ལ་སོགས་མི་རིགས་ན། །ཆོས་དང་ཆོས་མིན་ཡོད་མ་ཡིན། །བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་མི་རིགས་པར་ཐལ་བར་གྱུར་ན་ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་དག་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལ་ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་ལུས་དང་ངག་དང་ཡིད་ཀྱི་བྱ་བའི་ཁྱད་པར་་ཅན་དག་ནི་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱ་བ་ལ་བརྟེན་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན། བྱ་བ་དང་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱེད་པ་དག་མི་རིགས་ན་དེ་དག་ལ་བརྟེན་པའི་ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་དག་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཆོས་དང་ཆོས་མིན་མེད་ན་ནི། །དེ་ལས་བྱུང་བའི་འབྲས་བུ་མེད། །དེ་ལྟར་ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་་པ་དག་མེད་ན་ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་དེ་དག་ལས་བྱུང་བའི་འབྲས་བུ་ཡང་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ས་བོན་ལ་སོགས་པ་ལས་ལོ་ཏོག་སྐྱེ་བ་བཞིན་དུ་ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་དག་ལས་འབྲས་བུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་་རོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང། །བྱ་བ་ལ་སོགས་མི་རིགས་ན། །ཆོས་དང་ཆོས་མིན་ཡོད་མ་ཡིན། །བྱ་བ་དང་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱ་བ་དག་མི་རིགས་ན་ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་དག་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཕ་རོལ་པོའི་ཚུལ་ལས་ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་དག་ནི་བྱ་(116B)ཅི་སྟེ་ཡང་རང་གི་སྡེ་པ་དག་ལ་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་འདུ་བྱེད་རྣམས་ལ་བྱེད་པ་པོ་དང། ཚོར་བ་པོ་མེད་པའི་ཕྱིར་བྱེད་པ་པོ་མེད་པའི་སྐྱོན་གྱིས་མི་གནོད་དེ༑ ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་དག་ལུས་དང། ངག་དང་ཡིད་ཀྱི་བྱ་བའི་ཁྱད་པར་གྱི་བདག་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། རྒྱུ་ཕན་འདོགས་པ་ཚོགས་པ་ཙམ་ལ་ཐ་སྙད་དུ་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པས། དེ་ལ་ལྟོས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་དག་ལས་ཀྱི་སྒྲར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར། བྱེད་པ་པོ་མེད་ན་དེ་ལ་ལྟོས་པའི་ལས་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར། ཆོས་དང་ཆོས་ཡིན་པ་ལ་སོགས་པ་དག་མེད་པའི་སྐྱོན་གྱིས་མི་གནོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པའི་རིགས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་ཚུལ་གྱིས། ཆོས་དང་ཆོས་མིན་མེད་ན་ནི། །དེ་ལས་བྱུང་བའི་འབྲས་བུ་མེད། །ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་དག་མེད་ན་དེ་དག་ལས་བྱུང་བའི་འབྲས་བུ་ལྷ་དང་མི་དང་སེམས་ཅན་དམྱལ་བ་དང། དུད་འགྲོ་དང་ཡི་དགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་དག་ཏུ་ལུས་དང་དབང་པོ་དང་ལོངས་སྤྱོད་འདོད་པ་དང། མི་འདོད་པའི་བདག་ཉིད་འགྲུབ་པ་དག་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །  
tataś ca-
dharmādharmau na vidyete kriyādīnāmasaṃbhave |
 iha yadā devadattaḥ prāṇātipātaviratikriyāsvātantryātkartā san svatantrakāryeṇa karaṇabhūtena prāṇātipātaviratikriyāṃ karoti, tadāsya dharma upajāyate | evaṃ daśasv api kuśaleṣu karmapatheṣu kuśalakriyāniṣpādyeṣu ratnatrayamātāpitṛtadanyapūjyapūjādilakṣaṇeṣu ca kuśaladharmaprārambheṣu yojyam | evam adharme ’pi prāṇātipātādilakṣaṇe kuśalaviparyayeṇa kriyākartṛkaraṇānāmabhāve sati karmaṇāmabhāvaprasaṅga udbhāvanīyaḥ ||
yadā caivaṃ dharmādharmau na saṃbhavataḥ, tadā tatphalam api nāstyeveti pratipādayann āha-
dharme cāsatyadharme ca phalaṃ tajjaṃ na vidyate || 5 || dharmādharmajanitamiṣṭāniṣṭaphalaṃ sugatidurgatyordharmādharmayorabhāve sati na syāt || 5 || 
phale ’sati na mokṣāya na svargāyopapadyate |
mārgaḥ sarvakriyāṇāṃ ca nairarthakyaṃ prasajyate || 6 || 
若無罪福報 亦無有涅槃
諸可有所作 皆空無有果 
’bras bu med na thar pa dang | | mtho ris ’gyur pa’i lam mi ’thad | |
bya ba dag ni thams cad kyang | | don med nyid du thal bar ’gyur | | 
6. If there is no real product, then there also exists no path to heaven nor to ultimate release.
Thus it logically follows that all producing actions are without purpose. 
If there were no fruit, the path of liberation and higher states would not be appropriate. Also it would follow that all activities are meaningless. 
འབྲས་བུ་མེད་ན་ཐར་པ་དང་། མཐོ་རིས་འགྱུར་བའི་ལམ་མི་འཐད། །བྱ་བ་དག་ནི་ཐམས་ཅད་ཀྱང་། །དོན་མེད་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར། །རྒྱུ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན་འབྲས་བུ་དང་རྒྱུ་དག་མེད་(50B)པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་དག་མེད་ན་བྱ་བ་དང་། བྱེད་པ་པོ་དང་བྱེད་པ་དག་མེད་དོ། །བྱ་བ་དང་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱེད་པ་དག་མེད་ན། །ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་དག་ཀྱང་མེད་དོ། །ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་དག་མེད་ན་དེ་ལས་བྱུང་བའི་འབྲས་བུ་ཡང་མེད་དོ། །འབྲས་བུ་མེད་ན་ཐར་པ་་དང་མ་ཐོ་རིས་སུ་འགྱུར་བའི་ལམ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། བྱ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟར་རྒྱུ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན། སྐྱོན་དེ་དག་ཏུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
(8)若無罪福報 亦無有涅槃(9)諸可有所作 皆空無有果(10)若墮於無因。一切法則無因無果。能生法(11)名爲因。所生法名爲果。是二即無。是二無(12)故無作無作者。亦無所用作法。亦無罪福。(13)罪福無故亦無罪福果報及涅槃道。是故(14)不得從無因生。問曰。若作者不定。而作不(15)定業有何咎。答曰。一事無尚不能起作業。(16)何況二事都無。譬如化人以虚空爲舍。但(17)有言説而無作者作業。問曰。若無作者(18)無作業。不能有所作。今有作者有作業(19)應有作。 
ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་དེ་དག་མེད་དོ། །དེ་དག་མེད་པས་དེ་ལས་བྱུང་བའི་འབྲས་བུ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། འབྲས་བུ་མེད་ན་ཐར་པ་དང་། །མཐོ་རིས་འགྱུར་བའི་ལམ་མི་འཐད། །འབྲས་བུ་མེད་པར་ཐལ་བར་གྱུར་ན། དེའི་ཐབས་སུ་འགྱུར་བ་དང་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ལམ་ཡང་་མི་འཐད་པར་འགྱུར་རོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མཐོ་རིས་དང་བྱང་གྲོལ་དག་ནི་ཆོས་ཀྱི་འབྲས་བུ་ཡིན་ལ་དེ་དག་འཐོབ་པའི་ཐབས་ནི་ལམ་ཡིན་ན་མཐོ་རིས་དང་བྱང་གྲོལ་ཞེས་བྱ་བ་འབྲས་བུ་དེ་དག་མེད་ན་ལམ་དེ་གང་གིས་འཐོབ་པའི་ཐབས་སུ་གྱུར། བྱ་བ་དག་ནི་ཐམས་ཅད་ཀྱང་། །དོན་མེད་ཉིད་(200A)དུ་ཐལ་བར་འགྱུར། འབྲས་བུ་མེད་པས་མཐོ་རིས་དང་བྱང་གྲོལ་གྱི་ལམ་མི་འཐད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་པ་འབའ་ཞིག་ཏུ་ཡང་མ་ཟད་ཀྱི། འཇིག་རྟེན་ན་ཞིང་ལས་ལ་སོགས་པའི་བྱ་བ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ཀྱང་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། འཇིག་རྟེན་ནི་འབྲས་་བུའི་དོན་དུ་བྱ་བ་དེ་དང་དེ་དག་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ན་འབྲས་བུ་དེ་དང་དེ་དག་མི་འཐད་ཅིང་འབྲས་བུ་མེད་ན་བྱ་བ་སྒྲུབ་པ་དག་དུམ་པའི་སྣོད་དུ་ཟད་པས་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་རྒྱུ་མེད་ན་ཉེས་པ་མང་པོ་དང་ཆེན་པོ་དག་ཏུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་་པར་འགྱུར་བས་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་ཤིན་ཏུ་ཚིག་ངན་པ་ཡིན་ནོ། །  
དེ་ལྟར། འབྲས་བུ་མེད་ན་ཐར་པ་དང། །མཐོ་རིས་འགྱུར་བའི་ལམ་མི་འཐད། །བྱ་བ་དག་ནི་ཐམས་ཅད་ཀྱང། །དོན་མེད་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར། །འབྲས་བུ་མེད་ན་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ལམ་རྣལ་འབྱོར་པ་དག་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་དོན་དུ་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ་སྔོན་དུ་བཏང་བའི་འཕགས་པའི་ལམ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་སྒོམ་པ་ཡང་མི་འཐད་པར་འགྱུར་ལ། མཐོ་རིས་སུ་འགྱུར་བའི་ལམ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཡང་དག་པར་ལེན་པ་དང། བསམ་གཏན་དང། སྙོམས་པར་འཇུག་པ་ལ་མངོན་པར་བརྩོན་པ་ཡང་མི་འཐད་པར་འགྱུར་ཞིང། འཇིག་རྟེན་དང་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་བྱ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་བྱེད་པ་པོ་མ་ཉིན་པར་གྱུར་པ་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱེད་པ་དང། ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པའི་བྱ་བ་ཡིན་པར་རྟོག་པ་ལ་གནོད་པ་ཆེན་པོ་དེ་(117A)དག་འབྱུང་བར་འགྱུར་བ་བཟློག་དཀའ་བར་རིག་ནས་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་འདོད་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་གཏན་ཚིགས་ཁ་ན་མ་ཐོ་བ་མེད་པ་ཇི་སྐད་བསྟན་པ་དེ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ། ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱེད་པ་དང༑ ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པའི་བྱ་བ་ཡིན་པར་སྒྲུབ་པའི་ཕྱོགས་དེ་མི་འཐད་པར་བསྟན་ཏོ། །རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཚུལ་སྨྲ་བ་དག་ན་རེ། རྣམ་གྲངས་ལས་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱེད་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེ་ན།  
tataś ca-
phale ’sati na mokṣāya na svargāyopapadyate | mārgaḥ
 yadi hi phalamiṣṭāniṣṭaṃ syāta, syāllaukikasya mārgasya dhyānārūpyasamādhisamāpattilakṣaṇaṃ svargaḥ, tadānīṃ tadarthaṃ laukikamārgabhāvanā jyāyasī syāt, kugatigamanakarmapathaviratisāphalyaṃ ca syāt | yadi ca mokṣalakṣaṇaṃ nirvāṇaṃ phalaṃ syāt, tadartha lokottarāryāṣṭāṅgamārgabhāvanāsāphalyaṃ syāt | yadā tu phalaṃ nāsti, tadā-
phale ’sati na mokṣāya na svargāyopapadyate | mārgaḥ |
kiṃ ca | evaṃ phalābhāve sati-
sarvakriyāṇāṃ ca nairarthakyaṃ prasajyate || 6 ||
 yā api hyetāḥ kṛṣivāṇijyabala (bhṛti?) gatādikāḥ kriyāḥ phalārtha prārabhyante, tā api sarvāḥ phalābhāve sati nopapadyanta iti | evaṃ sarvakriyāṇāṃ nairarthakyaṃ prasajyate bhavatām | na cāsāṃ nairarthakyam | tasmānniravaśeṣadoṣaviṣavṛkṣākarabhūto ’yaṃ svargāpavargāpavādī narakādimahāpāyaprapātavartanahetuḥ dṛṣṭādṛṣṭahetupadārthavirodhīti kṛtvā, saddhiḥ asadbhūtaḥ kārako ’sadbhūtaṃ karma karotīti pakṣo nikṛṣṭa eveti tyājyaḥ || 6 || 
kārakaḥ sadasadbhūtaḥ sadasat kurute na tat |
parasparaviruddhaṃ hi sac cāsac caikataḥ kutaḥ || 7 || 
作者定不定 不能作二業
有無相違故 一處則無二 
byed pa por gyur ma gyur pa | | gyur ma gyur de mi byed de | |
yin dang ma yin (4)gyur cig la | | phan tshun ’gal bas ga la yod | | 
7. And a real-nonreal producer does not produce in a real-nonreal manner.
For, indeed, how can “real” and “non-real,” which are mutually contradictory, occur in one place? 
One who exists and does not exist as an actor does not do what exists and does not exist [as an act]. Since existence and non-existence are mutually contradictory in one [thing], where can they exist? 
འདིར་སྨྲས་པ། བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པ་་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་དང་མི་ལྡན་པ་ལས་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་དང་མི་ལྡན་པ་བྱེད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། བྱེད་པ་པོར་གྱུར་མ་གྱུར་པ། །གྱུར་མ་གྱུར་དེ་མི་བྱེད་དོ། །ཡིན་དང་མ་ཡིན་གྱུར་པ་ནི། །ཕན་ཚུན་འགལ་བས་ག་ལ་གཅིག །བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དེ་མི་བྱེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི་ཕན་ཚུན་འགལ་བ་ཡིན་པས་གཅིག་ན་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར་བས་དེའི་ཕྱིར་དེས་དེ་མི་བྱེད་དོ། །  
答曰(20)作者定不定 不能作二業(21)有無相違故 一處則無二(22)作者定不定。不能作定不定業。何以故。有(23)無相違故。一處不應有二。有是決定。無是(24)不決定。一人一事云何有有無。 
དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱེད་པར་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། བྱེད་པ་པོར་གྱུར་མ་གྱུར་པ། །གྱུར་མ་གྱུར་དེ་མི་བྱེད་་དེ། །བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་དང་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་པའོ། །ལས་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་དང་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་པའོ། །བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཡིན་དང་་མ་ཡིན་གྱུར་པ་ནི། །ཕན་ཚུན་འགལ་བས་ག་ལ་གཅིག་།གལ་ཏེ་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དེ་ལྟ་བུ་དག་སྲིད་པར་གྱུར་ན་ནི་བྱེད་པ་པོ་དེ་ལས་དེ་བྱེད་པར་ཡང་འགྱུར་གྲང་ན། ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི་ཕན་ཚུན་འགལ་བ་ཡིན་པས། གཅིག་ན་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་དང་། གཉི་གའི་སྐྱོན་ཇི་སྐད་བསྟན་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །  
འདིར་བཤད་པ། བྱེད་པ་པོར་གྱུར་མ་གྱུར་པ། །གྱུར་མ་གྱུར་དེ་མི་བྱེད་དོ། །ཡིན་དང་མ་ཡིན་གྱུར་པ་ནི། །ཕན་ཚུན་འགལ་བས་ག་ལ་གཅིག་འདི་ལྟར་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི་ཕན་ཚུན་འགལ་བས་གཅིག་ལ་གཅིག་དུས་གཅིག་ཏུ་མི་འཐད་དོ། །གལ་ཏེ་ཡིན་ན་ནི་ཇི་ལྟར་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཅི་སྟེ་མ་ཡིན་ན་ནི་ཇི་ལྟར་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་ན་མེ་ལ་ཚ་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་དང། གྲང་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་དམིགས་སུ་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་རྫས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡིན་ལ། བྱ་བ་དང་བྱེད་པའི་སྔོན་རོལ་ན་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཡིན་པས་དེ་ལྟར་ལྟོས་པའི་དབང་གིས་གཅིག་ལ་ཡང་དུས་གཅིག་ན་གཉི་གའི་བདག་ཉིད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེ་ན། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པའི་ངེས་པ་འགོག་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང། ཕྱོགས་གཉི་གར་བསྟན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པས་བཀག་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་མཆོད་སྦྱིན་ནི་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ལ། བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་པས། དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པས་གནོད་པར་མི་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། ལྷས་བྱིན་གྱི་རྒྱུད་ལ་མཆོད་སྦྱིན་བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པའི་ཆ་དང། མཆོད་སྦྱིན་གྱི་བྱ་བ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པའི་ཆར་བསྒྲུབ་པ་ཉིད་དཔེ་ཉིད་དུ་འདོད་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ། །རྒྱས་པར་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །  
tad evaṃ pratijñādvayaṃ saṃsādhya idānīmubhayarūpaḥ kārakaḥ, ubhayarūpam api karma na karotīty āha-
kārakaḥ sadasadbhūtaḥ sadasatkurute na tat |
 tatra yad etad asadbhūtaṃ karma kriyāyuktamakriyāyuktaṃ ca, tat sadasadbhūtaḥ kārako na karotīti | yasmāt-
parasparaviruddhaṃ hi saccāsaccaikataḥ kutaḥ || 7 ||
 ekaḥ padārthaḥ ekasmin kāle kriyāyuktaścākriyāyuktaśceti na yujyata evaitat | tataś ca sadasadbhūto ’pi kārakaḥ sadasadbhūtaṃ karma na karoti, avidyamānatvādityabhiprāyaḥ || 7 || 
satā ca kriyate nāsan nāsatā kriyate ca sat |
kartrā sarve prasajyante doṣās tatra ta eva hi || 8 || 
 
byed pa por ni gyur pa yis | | ma gyur las ni mi byed de | |
ma gyur pas kyang gyur mi byed | | ’dir yang skyon der thal bar ’gyur | | 
8. A real producer (kartra) does not produce what is non-real, and a non-real producer does not produce what is real.
[From that] indeed, all the mistakes must logically follow. 
One who exists as an actor does not do an act which is not existent. One who does not exist [as an actor] also does not do what exists [as an act]. Here too faults will follow for one. 
ཡང་གཞན་ཡང་། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་་དག་ནི། །གྱུར་པ་མ་གྱུར་མི་བྱེད་དོ། །མ་གྱུར་པ་ཡང་གྱུར་མི་བྱེད། །འདིར་ཡང་སྐྱོན་དེར་ཐལ་བར་འགྱུར། །བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པར་མི་བྱེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདིར་ཡང་སྐྱོན་་སྔར་བསྟན་པ་དེར་ཐལ་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །  
 
དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་ཕྱོགས་མཐུན་པ་གསུམ་གྱིས་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་མི་འཐད་དེ། བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་པ་དང་། བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་་པ་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་པ་དང་། བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པ་དང་། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །མི་མཐུན་པས་ཀྱང་མི་འཐད་དེ། །འདི་ལྟར། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ནི། །གྱུར་པ་མ་གྱུར་མི་བྱེད་དོ། །མ་གྱུར་པ་(200B)ཡང་གྱུར་མི་བྱེད། །རེ་ཞིག་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས། མ་ཡིན་པར་གྱུར་བ་མི་བྱེད་དོ། །བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པར་གྱུར་བ་མི་བྱེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། འདིར་ཡང་སྐྱོན་དེར་ཐལ་བར་འགྱུར། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུ་དག་ཡོངས་སུ་རྟོག་ན་འདིར་ཡང་གང་གི་་ཕྱིར་སྔར་བསྟན་པའི་སྐྱོན་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལ་བྱ་བ་མེད་པ་དང་། ལས་ལ་བྱེད་པ་པོ་མེད་པ་དང་། ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལ་བྱ་བ་མེད་པ་དང་། བྱེད་པ་པོ་ལས་མེད་པ་དང་། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དག་ལ་རྒྱུ་མེད་པར་འགྱུར་བ་དེའི་ཕྱིར་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་མ་ཡིན་པར་་གྱུར་པ་མི་བྱེད་ལ། བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་ལ། །  
དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་ཕྱོགས་མཐུན་པ་ལ་བརྟེན་པའི་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་རྣམ་པར་བཞག་པ་དག་དོན་དམ་པ་ལ་མ་ཡིན་པས་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དང་པོར་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་(117B)གལ་ཏེ་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱེད་ཅིང། བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པར་བྱེད་པས་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེ་ན། འདིར་བཤད་པ། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ནི། །གྱུར་པ་མ་གྱུར་མི་བྱེད་དེ། །མ་གྱུར་པ་ཡང་གྱུར་མི་བྱེད། །གང་གིས་ཅི་ཞིག་མི་བྱེད་ཅེ་ན། བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་ལ། བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། འདིར་ཡང་སྐྱོན་དེར་ཐལ་བར་འགྱུར། །ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པའི་ཕྱོགས་སུ་བསྟན་པའི་སྐྱོན་དེ་དག་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དམ་པར་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་བ་མི་བྱེད་ལ། བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་དམ་བཅས་པ་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པར་ཟད་ཀྱི། སྦྱོར་བའི་ཡན་ལག་ལྷག་མ་དག་ནི་རྒྱས་པར་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །  
evaṃ same pakṣe dūṣaṇamudbhāvya viṣamapakṣasyāpi nirācikīrṣayā āha-
satā ca kriyate nāsannāsatā kriyate ca sat | kartrā
 satā sadbhūtena tāvatkartrā kriyāyuktena asadbhūtamasadakriyāyuktaṃ karma na kriyate | yasmāt-
sarve prasajyante doṣāstatra ta eva hi || 8 ||
 sadbhūtasya kriyā nāsti karma ca syād akartṛkam |
ity evaṃ tāvat sadbhūtaḥ kārakaḥ karma na karoti, nāpyasadbhūtaṃ karma kriyate | asadbhūtaṃ hi karma ahetukaṃ bhavet | tataś ca-
hetāvasati kāryaṃ ca kāraṇaṃ ca na vidyate ||
ity ādinā sarvaṃ dūṣaṇamāpadyate | tasmātpūrvoktair eva hetubhirdūṣitatvādasya viṣamapakṣasya na punarhetorupādānamanuṣṭhīyate | yathā caitat satā kartrā asatkarma na kriyate iti pratipāditam, evam asatā kartrā akriyāyuktena satkarma na kriyate iti vyākhyeyamuktapathānusāreṇa || 8 || 
nāsadbhūtaṃ na sadbhūtaḥ sadasadbhūtam eva vā |
karoti kārakaḥ karma pūrvoktair eva hetubhiḥ || 9 || 
有不能作無 無不能作有
若有作作者 其過如先說 
byed pa por ni gyur pa dang | | bcas pa las ni ma gyur dang | |
gyur ma gyur pa mi byed de | | gtan (5)tshigs gong du bstan phyir ro | | 
9. The producer, who is neither real nor non-real, does not produce a product which is either real or non-real,
Because of the reasons which have been advanced earlier. 
One who exists as an actor does not do what does not exist as an act and what neither exists or not [as an act], because of what was demonstrated by the proof above. 
ཡང་གཞན་ཡང་། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ནི། །གྱུར་དང་བཅས་པ་མ་གྱུར་དང་། །གྱུར་མ་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དེ། །གཏན་ཚིགས་གོང་དུ་བསྟན་ཕྱིར་རོ། །བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གཏན་ཚིགས་གོང་དུ་བསྟན་པ་དག་གིས་འདིར་ཡང་སྐྱོན་དེར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །  
復次(25)有不能作無 無不能作有(26)若有作作者 其過如先説(27)若有作者而無業。何能有所作。若無作者(28)而有業。亦不能有所作。何以故。如先説。(29)有中若先有業。作者復何所作。若先無業(13a1)云何可得作。如是則破罪福等因縁果報。(2)是故偈中説。有不能作無無不能作有。若(3)有作作者。其過如先説。 
བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ནི། །གྱུར་དང་བཅས་པ་མ་གྱུར་དང་། །གྱུར་མ་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དེ། །བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གཏན་ཚིགས་གོང་དུ་བསྟན་ཕྱིར་རོ། །བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལ་བྱ་བ་མེད་པ་དང་། ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལ་རྒྱུ་མེད་པ་དང་། ལས་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཕན་ཚུན་འགལ་བས་ག་ལ་གཅིག་ཅེས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
དེ་བཞིན་དུ། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ནི། །གྱུར་དང་བཅས་པ་མ་གྱུར་དང། །གྱུར་མ་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དེ། །གཏན་ཚིགས་གོང་དུ་བསྟན་ཕྱིར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ།  
evaṃ tāvad viṣamapakṣe ekaikapadaparāmarśena dūṣaṇamabhidhāya idānīmekaikasya padasya padadvaya parāmarśena dūṣaṇābhidhānam āha-
nāsadbhūtaṃ na sadbhūtaḥ sadasadbhūtam eva vā |
karoti kārakaḥ karma pūrvoktair eva hetubhiḥ || 9 ||
 sa kārakaḥ sadbhūtaḥ asadbhūtaṃ karma sadasadbhūtam eva vā na karotīti | katham ity āha- pūrvoktair eva hetubhir iti | tatra ’sadbhūtasya kriyā nāsti’; ity ādinā sadbhūtaḥ kārako na karoti | asadbhūtam api karma na kriyate ’ahetukaṃ bhavetkarma’; ’hetāvasati kāryaṃ ca’; ity ādinā vihitadoṣāt | sadasadbhūtam api karma na kriyate-
parasparaviruddhaṃ hi saccāsaccaikataḥ kutaḥ
iti vacanāt | evaṃ tāvatsadbhūtaḥ kārako ’sadbhūtaṃ sadasadbhutaṃ ca karma na karoti || 9 || 
nāsadbhūto ’pi sadbhūtaṃ sadasadbhūtam eva vā |
karoti kārakaḥ karma pūrvoktair eva hetubhiḥ || 10 || 
作者不作定 亦不作不定
及定不定業 其過如先說 
byed pa por ni ma gyur pas | | las ni gyur dang bcas pa dang | |
gyur ma gyur pa mi byed de | | gtan tshigs gong du bstan phyir ro | | 
10. The non-real producer does not produce a product which is not real, nor both real-and-non-real,
Because of the reasons which have been advanced earlier. 
One who does not exist as an actor does not do what exists as an act and what neither exists or not [as an act], because of what was demonstrated by the proof above. 
ཡང་གཞན་ཡང་། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ནི། །མ་གྱུར་པ་ནི་གྱུར་བཅས་དང་། །གྱུར་མ་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དེ། །གཏན་ཚིགས་གོང་དུ་བསྟན་ཕྱིར་རོ། །(51A)བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང་། ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གཏན་ཚིགས་གོང་དུ་བསྟན་པ་དག་གིས་འདིར་ཡང་སྐྱོན་དེར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །  
復次(4)作者不作定 亦不作不定(5)及定不定業 其過如先説(6)定業已破。不定業亦破。定不定業亦破。今欲(7)一時總破。故説是偈。是故作者不能作三(8)種業。今三種作者。亦不能作業。 
བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ནི། །མ་གྱུར་པ་ནི་གྱུར་བཅས་དང་། །གྱུར་མ་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དེ། །བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང་། ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གཏན་ཚིགས་གོང་དུ་བསྟན་ཕྱིར་རོ། །བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་རྒྱུ་མེད་པ་བྱེད། ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལ་བྱ་བ་མེད་པ་དང་། ལས་་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཕན་ཚུན་འགལ་བས་ག་ལ་གཅིག་ཅེས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ནི། །མ་གྱུར་བ་ནི་གྱུར་བཅས་དང། །གྱུར་མ་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །གཏན་ཚིགས་གོང་དུ་བསྟན་ཕྱིར་རོ། །  
idānīmasadbhūto ’pi kārakaḥ sadbhūtaṃ karma sadasadbhūtaṃ ca karma na karotīty āha-
nāsadbhūto ’pi sadbhūtaṃ sadasadbhūtam eva vā |
karoti kārakaḥ karma pūrvoktair eva hetubhiḥ || 10 ||
 asadbhūtaḥ kārako nirhetuko bhavet | ’hetāvasati kāryaṃ ca’; ity ādinā uktadoṣādasadbhūtaḥ kārako na karoti |
sadbhūtasya kriyā nāsti kartā ca syād akarmakaḥ |
iti prasaṅgāt sadbhūtaṃ karma na kriyate | sadasadbhūtam api karma na kriyate,
parasparaviruddhaṃ hi saccāsaccaikataḥ kutaḥ |
iti vacanāt || 10 || 
karoti sadasadbhūto na san nāsac ca kārakaḥ |
karma tat tu vijānīyāt pūrvoktair eva hetubhiḥ || 11 || 
作者定不定 亦定亦不定
不能作於業 其過如先說 
byed pa por gyur ma gyur ni | | las su gyur dang ma gyur pa | |
mi byed ’di yang gtan tshigs ni | | gong du bstan pas (6)shes par bya | | 
11. And a real-non-real producer does not produce a product which is neither real nor non-real.
This is evident from the reasons which have been advanced earlier. 
One who neither exists nor does not exist as an actor does not do that which exists and does not exist as an act. Here too this is to be known through the proof demonstrated above. 
ཡང་གཞན་ཡང་། བྱེད་པ་པོར་གྱུར་མ་གྱུར་ནི། ། ལས་སུ་གྱུར་དང་མ་གྱུར་པ། །མི་བྱེད་འདིར་ཡང་གཏན་ཚིགས་ནི། །གོང་དུ་བསྟན་པས་ཤེས་པར་བྱ། །བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདིར་ཡང་གཏན་ཚིགས་གོང་དུ་བསྟན་པ་དག་གིས་སྐྱོན་དེར་ཐལ་་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་རྣམ་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་མི་བྱེད་དོ། །  
何以故(9)作者定不定 亦定亦不定(10)不能作於業 其過＊如先説(11)作者定不定。亦定亦不定。不能作於業。何(12)以故。如先三種過因縁。此中應廣説。如(13)是一切處求作者作業。皆不可得。問曰。若(14)言無作無作者。則復墮無因。答曰。是業從(15)衆縁生假名爲有。無有決定。不如汝所(16)説。 
བྱེད་པ་པོར་གྱུར་མ་གྱུར་ནི། །ལས་སུ་གྱུར་དང་མ་གྱུར་པ། །མི་བྱེད། བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང་། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདིར་ཡང་གཏན་ཚིགས་ནི། །གོང་དུ་བསྟན་པས་ཤེས་པར་བྱ། །བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས། ཕན་ཚུན་འགལ་བས་གལ་གཅིག་ཅེས་བྱ་བ་དང་། ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལ་བྱ་བ་མེད་པ་དང་། ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལ་རྒྱུ་མེད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བསྟན་(201A)པ་དག་གིས་ཤེས་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་ཕྱོགས་མི་མཐུན་པ་དྲུག་གིས་ཀྱང་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་མི་འཐད་དེ། ཡིན་པར་གྱུར་པ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང་། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་པ་དང་། ཡིན་པར་གྱུར་པ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང་། ཡིན་པ་དང་མ་་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་པ་དང་། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང་། ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་པ་དང་། ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང་། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་བྱེད་པ་པོ་འདི་ལས་འདི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་་ཡང་མི་འཐད་དོ། །སྨྲས་པ། བྱེད་པ་པོ་འདི་ལས་འདི་བྱེད་དོ་ཞེའམ། མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེས་ཁོ་བོ་ལ་ཅི་བྱ། ཡོད་ན་ནི་རེ་ཞིག་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཡོད་དོ། །  
དེ་བཞིན་དུ། བྱེད་པ་པོར་གྱུར་མ་གྱུར་ནི། །ལས་སུ་གྱུར་དང་མ་གྱུར་པ། །མི་བྱེད་འདིར་ཡང་གཏན་ཚིགས་ནི། །གོང་དུ་བསྟན་པས་ཤེས་པར་བྱ། །འདིར་ཡང་དམ་བཅས་པ་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་འབའ་ཞིག་ཏུ་ཟད་ཀྱི། སྦྱོར་བའི་ཡན་ལག་ལྷག་མ་དག་ནི་རྒྱས་པར་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །  
idānīṃ sadasadbhūto ’pi kārakaḥ ekaika evobhayarūpaḥ san yathā sadbhūtamasadbhūtaṃ ca bhinnasaṃketaṃ karma na karoti tathā pratipādayann āha-
karoti sadasadbhūto na san nāsac ca kārakaḥ |
karma tattu vijānīyātpūrvoktair eva hetubhiḥ || 11 ||
 parasparaviruddhaṃ hi saccāsaccaikataḥ kutaḥ |
iti vacanātsadasadbhūtaḥ kārako na karoti |
sadbhūtasya kriyā nāsti kartā ca syād akarmakaḥ |
iti prasaṅgātsadbhūtaṃ karma na kriyate | asadbhūtam api karma ahetukaṃ ’hetāvasati kārya ca’; ity ādinoktadoṣān na kriyate | yataś caivaṃ samapakṣeṣu viṣamapakṣeṣu ca kartuḥ karmaṇaś ca sarvathā siddhirayuktā, tasmādyaduktaṃ vidyanta eva vijñānādayaḥ saṃskṛtā dharmāḥ saṃskṛtasvabhāvāḥ taddhetukakarmakārakasadbhāvāditi, tadayuktam ||
atrāha- kim avadhāritametadbhavatā na santi bhāvā iti? na hi | bhavatastu sasvabhāvavādinaḥ svabhāvasya bhāvānāṃ vaidhuryātsarvabhāvāpavādaḥ saṃbhāvyate | vayaṃ tu pratītyotpannatvātsarvabhāvānāṃ svabhāvamevanopalabhāmahe, tatkasyāpavādaṃ kariṣyāmaḥ? yathoktamāryaratnāvalyām-
marīci toyamityetad iti matvāgato ’tra san |
yadi nāstīti tattoyaṃ gṛhṇīyānmūḍha eva saḥ ||
marīcipratimaṃ lokamevamastīti gṛhṇataḥ |
nāstīti cāpi moho ’yaṃ sati mohe na mucyate ||
ajñānakalpitaṃ pūrvaṃ paścāttatvārthanirṇaye | yadā na labhate bhāvamevābhāvastadā kuha || iti || 11 || 
pratītya kārakaḥ karma taṃ pratītya ca kārakam |
karma pravartate nānyat paśyāmaḥ siddhikāraṇam || 12 || 
因業有作者 因作者有業
成業義如是 更無有餘事 
byed pa po las brten byas shing | | las kyang byed po de nyid la | |
brten nas ’byung ba ma gtogs pa | | ’grub pa’i rgyu ni ma mthong ngo | | 
12. The producer proceeds being dependent on the product, and the product proceeds being dependent on the producer.
The cause for realization (i.e. Nirvana) is seen in nothing else. 
An actor depends on acts and acts too occur in dependence on an actor. Apart from this, one does not see a cause which is established. 
དེ་ལྟར་ན། བྱེད་པོ་ལས་ལ་བརྟེན་བྱས་ཤིང་། །ལས་ཀྱང་བྱེད་པོ་དེ་ཉིད་ལ། །བརྟེན་ནས་འབྱུང་བ་མ་གཏོགས་པར། །འགྲུབ་པའི་རྒྱུ་ནི་མ་མཐོང་ངོ་། །བྱེད་པ་པོ་ནི་ལས་ལ་བརྟེན་ནས་འབྱུང་ཞིང་ལས་ཀྱང་བྱེད་པ་པོ་དེ་ཉིད་ལ་བརྟེན་ནས་འབྱུང་སྟེ། བརྟེན་པ་དེ་མ་གཏོགས་པར་འགྲུབ་པའི་རྒྱུའི་གཞན་ནི་མ་མཐོང་ངོ ། །  
何以故(17)因業有作者 因作者有業(18)成業義如是 更無有餘事(19)業先無決定。因人起業。因業有作者。作(20)者亦無決定。因有作業名爲作者。二事和(21)合故得成作作者。若從和合生則無自性。(22)無自性故空。空則無所生。但隨凡夫憶想(23)分別故。説有作業有作者。第一義中無作(24)業無作者。 
བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་ཏིལ་མར་འདོད་ལ་དགོན་པའི་ཏིལ་ཀ་ཚོལ་ལམ། ཁྱོད་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཞེས་བྱ་བའི་མིང་ཙམ་་གྱིས་དགའ་ཞིང་ཅི་ཡང་མི་བྱེད་པ་བྱེད་པོར་འདོད་ལ་མི་བྱ་བ་ལས་སུ་འདོད་ཀོ། །བྱ་བ་གཞན་མི་འཐད་པས་དེ་དག་ཡོད་པར་བརྟག་པ་དོན་མེད་པར་འགྱུར་དུ་ངེས་ཏེ། དེ་ལྟ་བུའི་རང་བཞིན་ཅན་ནི་བྱེད་པ་པོ་ཡང་མ་ཡིན་ལ་དེ་ལྟ་བུའི་རང་བཞིན་ཅན་ནི་ལས་ཀྱང་མ་ཡིན་པས་འདིར་གང་བདེན་པར་་གྱུར་པ་དེ་ཉིད་གཟུང་བར་བྱ་བའི་རིགས་པ་སྙམ། སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་དེ་ལྟར་བྱེད་པ་པོ་ཡང་མེད་ལ། ལས་ཀྱང་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱིས་རྒྱུ་མེད་པའི་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །ཞེས་གང་དག་བསྟན་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཁྱོད་ལ་རྗེས་སུ་འབྲེལ་བར་མི་འགྱུར་རམ། བཤད་པ། མི་འགྱུར་་ཏེ། ཁོ་བོ་ནི་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་མེད་པ་ཉིད་དུ་མི་སྨྲའི། ཁོ་བོས་དེ་དག་གི་བྱ་བ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང་། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡོངས་སུ་རྟོགས་པ་སྤངས་པ་དེ་བྱས་ཏེ། ཁོ་བོ་ནི་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་བརྟེན་ནས་གདགས་པར་འདོད་དེ། དེ་ཡང་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། བྱེད་པོ་ལས་ལ་བརྟེན་བྱས་་ཤིང་། །ལས་ཀྱང་བྱེད་པོ་དེ་ཉིད་ལ། །བརྟེན་ནས་འབྱུང་བ་མ་གཏོགས་པར། །འགྲུབ་པའི་རྒྱུ་ནི་མ་མཐོང་ངོ་། །བྱེད་པ་པོ་ནི་ལས་ལ་བརྟེན་ཅིང་ལས་ལ་གནས། ལས་ལ་ལྟོས་ནས་བྱེད་པ་པོ་ཞེས་གདགས་ཤིང་བརྗོད་དོ། །དེའི་ལས་ཀྱང་བྱེད་པ་པོ་དེ་ཉིད་ལ་བརྟེན་ནས་འབྱུང་ཞིང་དེའི་ལས་(201B)ཞེས་གདགས་ཤིང་བརྗོད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་གཉིས་ནི་ལྟོས་པ་ཅན་དུ་གདགས་པ་ཡིན་གྱི། ངོ་བོ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་དང་མ་གྲུབ་པ་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དེ་གཉིས་ཡོད་པ་ཉིད་དང་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཁས་མ་བླངས་པས་དབུ་མའི་ལམ་དུ་གདགས་པ་ཡིན་ནོ། །གདགས་པ་དེ་མ་གཏོགས་པར་དེ་་གཉིས་འགྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད་གཞན་མ་མཐོང་ངོ་། །  
གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་བརྟགས་ན། །བྱེད་པོ་ལས་ལ་བརྟེན་བྱས་ཤིང། །ལས་ཀྱང་བྱེད་པོ་དེ་ཉིད་ལ། །བརྟེན་ནས་འབྱུང་བ་དེ་ཡི་ཕྱིར། །བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཉིད་ལ་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡོད་པ་ནི་ཐ་སྙད་པར་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་ཉིད་ཡིན་གྱི། དེ་མ་གཏོགས་པར་དེ་ལས་གཞན་པ་འགྲུབ་པའི་རྒྱུ་ནི་མ་མཐོང་ངོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དང་པོར་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་ལན་གདབ་དཀའ་བ་དང། དཔེའི་སྐྱོན་ཡོད་པ་དང། གཏན་ཚིགས་གཞན་དུ་རྟོག་ན་ཡང་དོན་འགལ་བ་ཉིད་(118A)དུ་འགྱུར་རོ། །  
tad evaṃ niḥsvabhāvānāṃ sarvabhāvānāṃ kuto yathoktaprakārasiddhiḥ? tasmāllaukikaṃ viparyāsamabhyupetya sāṃvṛtānāṃ padārthānāṃ marīcikājalakalpānāmidaṃpratyayatāmātrābhyupagamenaiva prasiddhirnānyenety āha-
pratītya kārakaḥ karma taṃ pratītya ca kārakam |
karma pravartate, nānyatpaśyāmaḥ siddhikāraṇam || 12 ||
 iha akurvāṇasya karmanirapekṣasya kārakatvābhāvāt karmāpekṣya kārakasya kārakatvaṃ bhavati | kārakeṇa cākriyamāṇasya kasyacitkarmatvābhāvāt kriyamāṇasyaiva karmavyapadeśāt, taṃ kārakaṃ pratītya karma pravartate ity evaṃ karmakārakayoḥ parasparāpekṣikīṃ siddhiṃ muktvā nānyatsiddhikāraṇaṃ paśyāmaḥ || 12 || 
evaṃ vidyād upādānaṃ vyutsargād iti karmaṇaḥ |
kartuś ca karmakartṛbhyāṃ śeṣān bhāvān vibhāvayet || 13 || 
如破作作者 受受者亦爾
及一切諸法 亦應如是破 
de bzhin nyer len shes par bya | | las dang byed po bsal phyir ro | |
byed pa po dang las dag gis | | dngos po lhag ma shes (7) par bya | | 
13. In the same way one should understand the “acquiring” (i.e. of karma – upadana) on the basis of the “giving up,” etc. of the producer and the product.
By means of [this analysis of] the product and the producer all other things should be dissolved. 
Likewise, one should understand clinging, because act and actor are dispelled. Remaining things too should be understood by means of actor and act. 
དེ་བཞིན་ཉེར་ལེན་ཤེས་པར་བྱ། །ལས་དང་བྱེད་པོ་བསལ་ཕྱིར་རོ། །བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་གིས། །དངོས་པོ་་ལྷག་མ་ཤེས་པར་བྱ། །ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་པ་སྔར་བསྟན་པ་དེས་བྱེད་པ་པོ་དང་། ལས་དག་བརྟེན་ནས་འབྱུང་བ་མ་གཏོགས་པར་འགྲུབ་པ་མི་འཐད་པ་དེ་བཞིན་དུ་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་བསལ་བའི་ཕྱིར་སྒྲུབ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང་ཉེ་བར་བླངས་པ་དག་ཀྱང་ཤེས་པར་བྱའོ། །བྱེད་པ་པོ་་དང་ལས་དག་གིས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང་ཉེ་བར་བླངས་པ་དག་བསྩལ་བར་ཤེས་པར་བྱ་བ་འབའ་ཞིག་ཏུ་ཡང་མ་ཟད་དེ། དངོས་པོ་ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱང་བསྩལ་བར་ཤེས་པར་བྱའོ། །  
復次(25)如破作作者 受受者亦爾(26)及一切諸法 亦應如是破(27)如作作者不得相離。不相離故不決定。(28)無決定故無自性。受受者亦如是。受名五(29)陰身。受者是人。如是離人無五陰。離五陰(13b1)無人。但從衆縁生如受受者。餘一切法。亦(2)應如是破◎ 
དེ་བཞིན་ཉེར་ལེན་ཤེས་པར་བྱ། །ཉེར་ལེན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དངོས་པོར་ལྟ་སྟེ། གང་ལ་དངོས་པོ་ཡོད་པ་དེ་ལ་བྱེད་པ་པོ་དུ་མ་ཡོད་པས་འདིར་ཉེ་བར་བླངས་པ་དང་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་གཟུང་བར་འདོད་པར་བྱའོ། །དེ་ལ་ཇི་ལྟར་བྱེད་པ་པོ་ལ་བརྟེན་་ནས་གདགས་པ་དེ་བཞིན་དུ། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡང་ཉེ་བར་བླང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་གདགས་སོ། །ཇི་ལྟར་ལས་བྱེད་པ་པོ་དེ་ཉིད་ལ་བརྟེན་ནས་གདགས་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡང་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དེ་ཉིད་ལ་བརྟེན་ནས་གདགས་ཏེ། དེ་གཉིས་ལ་ཡང་དེ་མ་གཏོགས་པར་འགྲུབ་པའི་་མཚན་ཉིད་མ་མཐོང་ངོ་། །དེ་ཡང་། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། ལས་དང་བྱེད་པོ་བསལ་ཕྱིར་རོ། །བསལ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བཀག་པའོ། །ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་ཏེ། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དེ་དག་སྔར་རྣམ་པ་དུ་མར་གསལ་བར་བྱས་པས་དེ་དག་གསལ་བ་ཁོ་ནས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང་ཉེ་་བར་བླང་བ་དག་གིས་འགྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད་གཞན་ཡང་བསལ་བར་ཤེས་པར་བྱའོ། །དེ་ལ་ཇི་ལྟར་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་ལ། བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད། བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལས་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དེ། སྐྱོན་དུ་མར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་བཞིན་དུ་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡང་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཉེ་བར་ལེན་པར་མི་བྱེད། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཉེ་བར་བླང་བ་མ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཉེ་བར་་ལེན་པར་མི་བྱེད་དེ། སྐྱོན་དུ་མར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཕྱོགས་མི་མཐུན་པ་དག་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་སྦྱར་རོ། །བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་གིས། །དངོས་པོ་ལྷག་མ་ཤེས་པར་བྱ། །བྱེད་པ་པོ་ལས་དག་དང་དངོས་པོ་ལྷག་མ་རྣམས་མཚུངས་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །ཉེ་བར་ལེན་པ་(202A)ལོགས་ཤིག་ཏུ་སྨོས་པ་ནི་གཙོ་བོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང་། དོན་འོག་མ་དག་གི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ལ་དངོས་པོ་ལྷག་མ་རྣམས་ནི་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་དང་ཡན་ལག་དང་ཡན་ལག་ཅན་དང་། མེ་དང་བུད་ཤིང་དང་། ཡོན་ཏན་དང་ཡོན་ཏན་ཅན་དང་། མཚན་ཉིད་དང་། མཚན་ཉིད་་ཀྱི་གཞི་དང་། རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུ་དག་གོ། །དེ་རྒྱུ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་འབྲས་བུ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་སྐྱེད། རྒྱུ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་འབྲས་བུ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་སྐྱེད། རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་འབྲས་བུ་ཡིན་པ་དང་། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་སྐྱེད་དེ། ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་ལ་ཡང་་དེ་བཞིན་དུ་སྦྱར་བར་བྱ་ཞིང་། སྐྱོན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་ཇི་སྐད་སྨོས་པ་དག་ཀྱང་བསྟན་པར་བྱའོ། །རྒྱུ་ཡང་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ན་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཞེས་བྱའོ། །དེ་ལས་གཞན་པ་ནི་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པའོ། །འབྲས་བུ་ཡང་སྐྱེད་པར་བྱ་བ་ན་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཞེས་བྱའོ། །དེ་ལས་གཞན་་པ་ནི་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པའོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཡན་ལག་དང་ཡན་ལག་ཅན་དག་ལ་ཡང་བལྟ་བར་བྱ་སྟེ། ཡན་ལག་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡན་ལག་ཅན་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དག་ལ་མི་འཇུག་།མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དག་ལ་མི་འཇུག་།ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཡིན་་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དག་ལ་མི་འཇུག་གོ། །མེ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་བུད་ཤིང་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་སྲེག་།མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་སྲེག་།ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་སྲེག་གོ། །ཡོན་ཏན་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཡོན་ཏན་་ཅན་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལ་མི་འཇུག་།མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལ་མི་འཇུག་།ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལ་མི་འཇུག་གོ། མཚན་ཉིད་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མཚོན་པར་མི་བྱེད། མ་ཡིན་་པར་གྱུར་པ་ཡང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མཚོན་པར་མི་བྱེད། ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཡིན་པ་དང་། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མཚོན་པར་མི་བྱེད་དོ། །ཇི་ལྟར་བྱེད་པ་པོ་ལས་ལ་བརྟེན་ནས་གདགས་ལ། ལས་ཀྱང་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་ལ་བརྟེན་ནས་གདགས་པ་དེ་བཞིན་དུ་འབྲས་བུ་ཡང་རྒྱུ་(202B)ལ་བརྟེན་ནས་གདགས་ལ། རྒྱུ་ཡང་འབྲས་བུ་དེ་ཉིད་ལ་བརྟེན་ནས་གདགས་སོ། །ཡན་ལག་ཅན་ཡང་ཡན་ལག་ལ་བརྟེན་ནས་གདགས་ལ། ཡན་ལག་ཀྱང་ཡན་ལག་ཅན་དེ་ཉིད་ལ་བརྟེན་ནས་གདགས་སོ། །མེ་ཡང་བུད་ཤིང་ལ་བརྟེན་ནས་གདགས་ལ། །བུད་ཤིང་ཡང་མེ་དེ་ཉིད་ལ་་བརྟེན་ནས་གདགས་སོ། །ཡོན་ཏན་ཅན་ཡང་ཡོན་ཏན་ལ་བརྟེན་ནས་གདགས་ལ། ཡོན་ཏན་ཡང་ཡོན་ཏན་ཅན་དེ་ཉིད་ལ་བརྟེན་ནས་གདགས་སོ། །མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་མཚན་ཉིད་ལ་བརྟེན་ནས་གདགས་ལ། མཚན་ཉིད་ཀྱང་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དེ་ཉིད་ལ་བརྟེན་ནས་གདགས་་སོ། །དེ་ལྟར་དེ་དག་ལ་ལྟོས་ཏེ་གདགས་པ་མ་གཏོགས་པར་རྣམ་པ་གཞན་གང་གིས་ཀྱང་དེ་དག་འགྲུབ་པར་མི་འཐད་དོ། །  
གང་དག་དོན་དམ་པར་ཕུང་པོ་དང། ཁམས་དང། སྐྱེ་མཆེད་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་ཉིད་དུ་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་དགག་པའི་ཕྱིར། དེ་བཞིན་ཉེར་ལེན་ཤེས་པར་བྱ༑ །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པས་འདྲ་བར་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། དེ་བཞིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་འབད་པས་ཉེ་བར་བསྟན་པ་བཞིན་དུའོ། །ཉེར་ལེན་ཅེས་བྱ་བ་ནི་ཉེ་བར་ལེན་པ་སྟེ། དངོས་པོའི་རྐྱེན་དུ་བལྟ་བར་བྱའོ། །ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་དག་ཡོངས་སུ་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ་གང་ལ་དངོས་པོ་ཡོད་པ་དེ་ལ་བྱེད་པ་པོ་དུ་མ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་འབད་པ་ནི་ཇི་ལྟར་བྱེད་པ་པོ་ལས་ལ་བརྟེན་ཅིང་ལས་ཀྱང་བྱེད་པ་པོ་ལ་བརྟེན་ནས་འབྱུང་བ་དེ་བཞིན་དུ་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡང་ཉེ་བར་བླང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡང་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ལ་བརྟེན་ནས་འབྱུང་བར་འགྱུར་བས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་དག་གི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང་ཉེ་བར་བླང་བ་ཉིད་ནི་དོན་དམ་པ་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། ལས་དང་བྱེད་པོ་བསལ་ཕྱིར་རོ། །བསལ་ཞེས་བྱས་པ་ནི་བཀག་པའོ། །ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་བསལ་བ་བསྟན་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་དག་ཀྱང་བསལ་བར་ཤེས་པར་བྱའོ། །དེ་ལ་ཕྱོགས་ཙམ་ཞིག་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། དོན་དམ་པར་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བ་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དེའི་སྒྲར་བརྗོད་པ་དག་ལེན་པར་མི་བྱེད་པར་གཟུང་བར་བྱ་སྟེ། ཉེ་བར་བླང་བ་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མཆོད་སྦྱིན་བཞིན་ནོ། །དོན་དམ་པ་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལྷ་སྦྱིན་ཞེས་བྱ་བ་ཉེ་བར་བླང་བ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཉེ་བར་ལེན་པར་མི་བྱེད་པ་དང། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བ་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པ་དང། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཉེ་བར་ལེན་པར་མི་བྱེད་དེ་ཞེས་བྱ་བ་དག་ལ་ཡང་དམ་བཅས་པ་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པར་ཟད་ཀྱི། སྦྱོར་བའི་ཡན་ལག་ལྷག་མ་དག་ནི་རྒྱས་པར་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཉེ་བར་(118B) ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མཆོད་སྦྱིན་གྱི་རྒྱུད་ཀྱི་ཉེ་བར་བླང་བར་གྱུར་པ་བཞིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་ཉེ་བར་བླང་བ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བའི་ཉེ་བར་བླང་བ་མ་ཡིན་པ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པ་དང། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡིན་པ་དང། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བའི་ཉེ་བར་བླང་བ་མ་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་དག་ལ་ཡང་དམ་བཅས་པ་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པར་ཟད་ཀྱི། སྦྱོར་བའི་ཡན་ལག་ལྷག་མ་དག་ནི་རྒྱས་པར་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཕྱོགས་མི་མཐུན་པ་དག་ལ་ཡང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལ་སོགས་པ་དག་དོན་དམ་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་ཡང་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང། དཔེ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་སྒྲུབ་པའི་ཆོས་དང་མི་ལྡན་པས་མེད་པ་དང། གཏན་ཚིགས་གཞན་དུ་རྟོག་ན་ཡང་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །ཇི་ལྟར་དོན་དམ་པར་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་གིས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་དག་བསལ་བ་དེ་བཞིན་དུ། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་གིས། །དངོས་པོ་ལྷག་མ་ཤེས་པར་བྱ། །རང་དང་གཞན་ལ་གྲགས་པའི་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་དང། ཡོན་ཏན་དང། ཡོན་ཏན་ཅན་དང། མཚན་ཉིད་དང། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང། ཡན་ལག་དང། ཡན་ལག་ཅན་ལ་སོགས་པ། དངོས་པོ་ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱང་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། རྒྱུ་ཡང་འབྲས་བུ་ལ་བརྟེན་ཅིང་འབྲས་བུ་ཡང་རྒྱུ་ལ་བརྟེན་ནས་འགྲུབ་པ་ལ་སོགས་པ་ཐ་སྙད་པ་ཡིན་གྱི། དོན་དམ་པ་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །གང་དག་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་དོན་དམ་པ་བའི་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་དེ་དག་གི་མངོན་པར་ཞེན་པའི་ཟུག་རྔུ་དག་བསལ་བར་འདོད་པས། སློབ་དཔོན་གྱིས་བཀའ་སྩལ་བའི་ལུང་ཁས་བླངས་ནས། ཅུང་ཟད་དཔྱད་པར་བྱའོ། །དོན་དམ་པར་འོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི་ཞོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དེ། འབྲས་བུ་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྒྱུ་སྤུན་དག་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་མཐོང་བ་དང་གྲགས་པའི་གནོད་(119A)པས་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། དམ་བཅས་པ་ཁྱད་པར་ཅན་བྱས་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ། །ཡང་ན་དོན་དམ་པར་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་འོ་མ་ནི། བསམས་པའི་ཞོའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། འོ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པའི་འོ་མ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་ཞོ་ནི་འོ་མའི་རྒྱུ་ཅན་མ་ཡིན་ཏེ། འོ་མ་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པའི་ཞོ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་དོན་དམ་པར་ཞོ་ནི་འོ་མའི་རྒྱུ་ཅན་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། རྒྱུ་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྣམ་བུ་བཞིན་ན། །འདིར་ཁ་ཅིག་ན་རེ་དོན་དམ་པར་འོ་མ་ནི་ཞོ་མི་བྱེད་དེ་ཞེས་དམ་བཅས་པ་དེའི་དོན། གལ་ཏེ་ཐ་སྙད་དུ་བྱེད་པ་ཡིན་ན་ནི་དཔེ་མེད་པ་དང། ཕྱོགས་སྔ་མ་ལ་གནོད་དོ། །ཅི་སྟེ་རང་གི་བྱ་བ་མི་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན་ནི་དེ་ལྟ་ན་ཡང་དཔེ་མེད་པ་དང། མ་ངེས་པ་ཉིད་དེ། ཐམས་ཅད་ཀྱང་བྱ་བ་སོ་སོར་ངེས་པ་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། བརྟག་པ་སྔ་མ་ནི་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །བརྟག་པ་ཕྱི་མ་ལ་ཡང་རྒྱུ་སྤུན་ལ་སོགས་པ་ཞོའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དང། སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་འོ་མའི་འབྲས་བུ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་གྲུབ་པ་དག་དཔེ་ཉིད་དུ་འདོད་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་པ་མ་ཡིན་ལ། དམ་བཅས་པ་ཁྱད་པར་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་གྲངས་ཅན་དག་གིས་སྨྲས་པ། འབྲས་བུ་སྔ་ན་ཡོད་པ་ཉིད་ཀྱིས་བྱེད་དེ། མེད་པ་ལ་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་བྱེད་པ་མེད་དེ། དཔེར་ན་རུས་སྦལ་གྱི་སྤུ་ལས་གོས་བྱེད་པ་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །ཞོ་ལ་ནི་བྱེད་པ་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར། འབྲས་བུ་སྔ་ན་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་འབྲས་བུ་སྔ་ན་མེད་པར་གྱུར་ན་དཔེར་ན་འོ་མ་ལ་ཞོ་སྔ་ན་མེད་པ་བཞིན་དུ་རྩི་རྐྱང་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་མེད་པར་འདྲ་བས་ཞོའི་དོན་དུ་དེའི་རྒྱུ་འོ་མ་ལེན་པར་མི་བྱེད་པ་ཞིག་ན་ལན་པར་ཡང་བྱེད་པས་དེ་ལྟར་རྒྱུ་ལེན་པའི་ཕྱིར། འབྲས་བུ་སྔ་ན་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་འབྲས་བུ་སྔ་ན་མེད་པར་གྱུར་ན། དཔེར་ན་འོ་མ་ལ་ཞོ་སྔ་ན་མེད་པ་བཞིན་དུ། འཇིག་རྟེན་གསུམ་པོ་དག་ཀྱང་མེད་པར་འདྲ་བས་ཞོ་བཞིན་དུ་འཇིག་རྟེན་གསུམ་པོ་དག་ཀྱང་འབྱུང་བར་འགྱུར་བའི་རིགས་(119B) དེ་ལྟར་ཐམས་ཅད་འབྱུང་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་སྔ་ན་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་འབྲས་བུ་སྔ་ན་མེད་པར་གྱུར་ན། ཅིའི་ཕྱིར་རྫ་མཁན་གྱི་ནུས་པས་འཇིམ་པ་ནུས་པ་ཅན་དག་ཁོ་ན་ལས་བུམ་པ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་ཅིང་ཐམས་ཅད་ལས་མི་བྱེད་པ་ངེས་པ་འདི་འབྱུང་བར་འགྱུར། དེ་ལྟར་ནུས་པས་ནུས་པ་ཅན་བྱེད་པའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་སྔ་ན་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་པར་སེམས་སོ། །འདིས་ཀྱང་འབྲས་བུ་སྔ་ན་ཡོད་པ་ཁོ་ནར་མངོན་ཏེ། གང་མེད་པ་ལ་ནི་རྒྱུའི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས། གལ་ཏེ་འབྲས་བུ་སྔ་ན་མེད་པར་གྱུར་ན་དེ་ལ་ཡང་རྒྱུའི་དངོས་པོ་མེད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་པས། དེ་ལྟར་རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཡང་འབྲས་བུ་སྔ་ན་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ན། །འོ་མ་ལ་ནི་ཞོ་སྔ་ན་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་ཡོད་ན་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །གང་ལ་གང་སྔ་ན་མེད་པ་དེ་ནི་དེ་ཡོད་ཀྱང་འབྱུང་བར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་མེད་པ་ལ་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །ཆོས་མི་མཐུན་པའི་དཔེར་རྟག་ཏུ་ཡང་བྱེད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་ཉེ་བར་སྦྱོར་བས། གཏན་ཚིགས་མངོན་པའི་ཕྱིར་ཐ་སྙད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་ནི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང། དོན་འགལ་བ་ཉིད་དེ། ཡོད་པ་ལ་བྱེད་པ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་དང། མེད་པ་ལ་དེ་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དམ་པར་ནི་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེ་མེད་དོ། །གང་ལ་གང་སྔ་ན་ཡོད་པ་དེ་ནི་དེ་ལས་མི་འབྱུང་སྟེ། དཔེར་ན་རྒྱུའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་པས་དམ་བཅས་པ་ལ་ཆོས་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་བསལ་བའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ༑ །ཅི་སྟེ་ཡང་འདི་སྐད་ཅེས་འབྲས་བུ་སྔ་ན་མེད་པར་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་དམ་བཅས་པ་ལ་ཆོས་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་བསལ་བའི་སྐྱོན་གདགས་པར་འདོད་པས་མེད་པ་ལ་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཉེ་བར་བཞག་སྟེ། གང་ལ་གང་སྔ་ན་མེད་པ་དེ་ལ་ཅི་བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་མེད་དེ་དཔེར་ན་རི་བོང་གི་ར་བཞིན་པས་དེའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་སྔ་ན་མེད་པར་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་འབྲས་བུ་སྔ་ན་མེད་པ་ཉིད་དུ་དམ་བཅས་པ་ལ་ཡང་བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་བསལ་བའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ་ཞེས་ཟེར་ན། དེ་ནི་མི་གནོད་དེ། ལེགས་པར་ཟིན་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་གཉི་ག་ཡང་བསལ་བར་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྒྱུ་(120A)མའི་སྐྱེས་བུ་བཞིན་དུ་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་ཉིད་དུ་བརྗོད་པར་བྱ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བྱ་བ་བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་དག་ཐ་སྙད་པར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། དོན་དམ་པར་རྒྱུས་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་བྱེད་པ་བསལ་བའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ། །ཐམས་ཅད་འབྱུང་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་འདིར་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་སྔ་ན་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། འགའ་ཞིག་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཉེ་བར་སྦྱོར་བས་གཏན་ཚིགས་མངོན་པའི་ཕྱིར་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་དཔེ་མེད་དོ། །དམ་བཅས་པ་ལ་སྐྱོན་ཡོད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིས་རྒྱུ་ལེན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་གཏན་ཚིགས་དག་གི་ལན་ཀྱང་བཏབ་པ་ཡིན་ནོ། །མར་མེ་བུམ་པ་དམིགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ལེན་པ་དེ་ལ་ཡང་དེའི་འགལ་བ་དམིགས་སུ་མེད་པས་རང་གི་གཏན་ཚིགས་རྒྱུ་ལེན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་མ་ངེས་པ་ཉིད་དོ། །གྲངས་ཅན་དག་ལས་གང་དག་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་སྔ་ན་ཡོད་པ་ཡིན་མོད་ཀྱི་ཆ་ཕྲ་བའི་ཕྱིར་རམ། ཟིལ་གྱིས་ནོན་པའི་ཕྱིར་མི་དམིགས་སོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་ལ་ཡང་རགས་པ་ཉིད་དང། ཟིལ་གྱིས་མ་ནོན་པ་ཉིད་སྔ་ན་མེད་པ་ལས་ཕྱིས་ཡོད་པའི་ཕྱིར། འབྲས་བུ་སྔ་ན་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས་ཕྱོགས་སྔ་མ་ལ་གནོད་དོ། །ཆ་ཕྲ་བ་ཡོད་པས་བསམས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་རགས་པར་མཐོང་ངོ་ཞེས་ཟེར་བ་དག་གི་དམ་བཅས་པ་ལ་ཡང་རགས་པ་ཉིད་དུ་ཡོད་པ་རྗེས་སུ་དཔོག་པས་ཆ་ཕྲ་བ་ཉིད་བསལ་བའི་ཕྱིར་ཆོས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ལས་ལོག་པའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དག་གི་དམ་བཅས་པའི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་ཡོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ད་ལྟར་ཡིན་པས། ད་ལྟར་ཉིད་ཡོད་པར་རྗེས་སུ་དཔོག་པས་འབྲས་བུ་འདས་པ་དང། མ་འོངས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཁྱད་པར་བསལ་བའི་ཕྱིར་ཆོས་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་བསལ་བའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །གང་དག་རྒྱུ་ནི་འབྲས་བུ་བྱེད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་གྱི། འདི་ལྟར་གསལ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་ལ་ཡང་འདི་སྐད་ཅེས་གང་གིས་ཇི་ཞིག་བཞིན་དུ་གསལ་བར་བྱེད་ཅེས་བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པར་བྱའོ། །གལ་ཏེ་མར་མེས་བུམ་པ་ཡོད་པར་གྱུར་པ་གསལ་བར་བྱེད་པ་བཞིན་དུའོ་ཞེ་ན། ཕྱོགས་དེའི་(120B) མིག་གི་ཡུལ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དང།གཟུགས་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། རེག་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། བརྗོད་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་གཏན་ཚིགས་དག་གི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བོང་བ་བཞིན་ནོ་ཞེས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དག་གིས་ལན་བཏབ་ཟིན་ཏོ། །གྲངས་ཅན་དག་ལས་གང་དག་མཁས་པར་རློམ་པ་དག་གིས་འདི་སྐད་ཅེས་ཟེར་ཏེ། འབྲས་བུ་མ་སྐྱེས་པ་དང། ཞིག་པ་དག་ཀྱང་ནུས་པའི་བདག་ཉིད་དུ་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར། འབྲས་བུ་སྔ་ན་ཡོད་པ་ཞེས་བྱའི། གསལ་བའི་བདག་ཉིད་དུ་ཡོད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །རྒྱུས་འབྲས་བུ་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ཡང་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་དོན་དུ་མ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་སྒྲ་དེའི་དོན་ནི་རྒྱུ་འབྲས་བུའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བ་ཡིན་པར་རྣམ་པར་བཤད་དོ། །ཅི་སྟེ་འབྲས་བུ་མ་སྐྱེས་པ་དང་ཞིག་པ་དག་ཡོད་པར་ཇི་ལྟར་ཤེས་པར་བྱ་ཞེ་ན། འབྲས་བུ་སྔ་ན་མེད་པ་དང། ཞིག་ནས་མེད་པ་དག་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ནར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། དུས་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་དང། འི་ཞེས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ད་ལྟར་གྱི་འབྲས་བུ་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་དུས་ན་རྒྱུ་ཇི་ལྟར་མ་ཞིག་ཅེ་ན། རྒྱུ་ནི་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་དུས་ནམ་ཞིག་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ངེས་པར་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་འབྲས་བུའི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཤེས་པ་ལོག་པ་དང། མ་ལོག་པ་དང། ཐེ་ཚོམ་ཅན་གྱི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། གཞན་གྱི་དོན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་གཏན་ཚིགས་དག་གིས་རྣམ་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །ཡང་ན་རྒྱུ་འོ་མ་ཞེས་བྱ་བའི་སྐད་ཅིག་མ་ལས་འབྲས་བུ་ཞོ་ཞེས་བྱ་བའི་སྐད་ཅིག་མ་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། བ་ལས་བྱུང་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཞོའི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་འདས་པའི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་སྐད་ཅིག་མ་ལས། ད་ལྟར་གྱི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་སྐད་ཅིག་མ་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ད་ལྟར་གྱི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་སྐད་ཅིག་མ་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་རྒྱུད་ཐ་དད་པའི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་དག་(121A)གིས་མ་ངེས་པ་ཉིད་དོ་ཞེ་ན། དེ་དག་ཀྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ། །འདིར་ཡང་འདས་པའི་རྒྱུ་ཕྱོགས་སུ་བྱེད་ན་ནི་གཞི་མ་གྲུབ་པ་ལ་སོགས་པའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །ད་ལྟར་གྱི་ཕྱོགས་སུ་བྱེད་ན་ནི་དཔེ་མེད་དེ། དེའི་འབྲས་བུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །འབྲས་བུ་གཞན་མ་ཡིན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་དེའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། གཞན་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་པས་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་རྗེས་སུ་དཔོག་པའི་དམ་བཅས་པ་ལ་རྒྱུ་རྒྱུ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱིས། དེའི་རྒྱུ་ཉིད་བཙལ་བའི་ཕྱིར་ཆོས་ཅན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་བསལ་བའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །མ་ཞིག་པ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཀྱང་གང་ཡིན། གལ་ཏེ་རང་བཞིན་གྱིས་བག་ལ་ཞ་བའོ་ཞེ་ན་ནི་དཔེ་མེད་དོ། །གལ་ཏེ་མི་གསལ་བའོ་ཞེ་ན་ཡང་སྐྱོན་དེ་ཉིད་དོ། །ཞིག་པ་དག་དང་སྔ་ན་མེད་པ་དག་ཡོད་པར་རྟོག་པ་ལ་ནི་དཔེ་མེད་པ་དང་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་ད་ལྟར་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། ད་ལྟར་ཉིད་དུ་རྗེས་སུ་དཔོག་པའི་དམ་བཅས་པ་ལ་རྒྱུ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱིས་རྒྱུ་ཉིད་བསལ་བའི་ཕྱིར་ཆོས་ཅན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་བསལ་བའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །ད་ལྟར་གྱི་འབྲས་བུ་ཡང་རྫས་སུ་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྲུབ་སྟེ་མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་དོ། །འདིས་དུས་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གཏན་ཚིགས་གཉིས་ལ་ཡང་སྐྱོན་གྱིས་ལན་བཏབ་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་གཞན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་ཅི་རིགས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་རྒྱུ་ཡིན་པར་གྱུར་པས་འབྲས་བུ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་པར་བསྟན་ཏོ། །ད་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་རྒྱུ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པས་འབྲས་བུ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མི་བྱེད་དེ། མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རུས་སྦལ་གྱི་སྤུ་དག་དེའི་གོས་མི་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་འབྲས་བུ་ལ་ཡང་རྒྱུ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པའི་བྱ་བ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་དམ་བཅས་པ་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པར་ཟད་ཀྱི། སྦྱོར་བའི་ཡན་ལག་ལྷག་མ་དག་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །རྣམ་པ་གཉིས་སུ་སྨྲ་བ་དག་གི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་གཉི་གའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ། །རང་གི་སྡེ་པ་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དག་ན་རེ། རྒྱུ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་འབྲས་བུ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་བྱེད་དོ། །འབྲས་བུ་མ་(121B) གཟུང་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ། །སྐྱེས་པ་ལ་ནི་རྒྱུའི་ནུས་པ་ཉིད་མེད་ཀྱི། མ་སྐྱེས་པ་ལ་དེ་ཡོད་པས་འབྲས་བུ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཉིད་དོ། །ཅི་སྟེ་མེད་པར་འདྲ་བ་ལས་རི་བོང་གི་རྭ་ནི་མི་སྐྱེ་ལ། འབྲས་བུ་ནི་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་ལ་ཁྱད་པར་ཅི་ཡོད་ཅེ་ན། རི་བོང་གི་རྭ་ནི་རྒྱུ་མེད་པའི་ཕྱིར་མི་སྐྱེ་ལ། འབྲས་བུ་ནི་ད་ལྟ་མ་ཡིན་པས་དེ་ལྟར་རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་མེད་པ་སྐྱེའོ། །ཡང་ན་འབྲས་བུ་མེད་པ་ཉིད་ནི་སྐྱེའི། འབྲས་བུ་མ་ཡིན་པ་ནི་མི་སྐྱེ་བས་གང་སྐྱེ་བ་དེ་ནི་མེད་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་ངེས་པར་གཟུང་བར་བྱའོ། །དེའི་ཕྱིར་གང་དག་ན་རེ་མེད་པ་ནི། མི་སྐྱེ་སྟེ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རི་བོང་གི་རྭ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །དཔེ་ཡང་མེད་དེ་འབྲས་བུ་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་ལ་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་སྐྱེ་བའི་སྔ་རོལ་ན་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཡོངས་སུ་འཛིན་ན་ནི་དཔེ་མེད་དེ། རི་བོང་གི་རྭ་ལ་དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཏན་པ་མེད་པ་གཏན་ཚིགས་སུ་བརྗོད་ན་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །སྣམ་བུ་སྔ་ན་མེད་པ་ཉིད་སྐྱེ་བར་མཐོང་སྟེ། མཐོང་བ་ལས་ལྷག་པའི་ཚད་མ་གཞན་མེད་པས་དེས་ན་འབྲས་བུ་སྔ་ན་མེད་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ།། །།དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་བམ་པོ་བརྒྱད་པ། འདིར་བཤད་པ། ཁྱེད་ཅག་གཏན་ཚིགས་ཉིད་དུ་འདོད་པ་གཟུང་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་དེའི་དོན་གང་ཡིན་མངོན་སུམ་དང། རྗེས་སུ་དཔག་པ་དང། ཚད་མ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་གཟུང་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བར་རྟོག་ན་ནི། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་ཡོད་པས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དེས་འབྲས་བུ་མ་སྐྱེས་པ་ནི་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་སྟེ་ཞེས་བསྟན་པར་མི་ནུས་སོ། །འབྲས་བུ་མེད་པ་ཉིད་ནི་སྐྱེའི། འབྲས་བུ་མ་ཡིན་པ་ནི་མི་སྐྱེ་བས། གང་སྐྱེ་བ་དེ་ནི་མེད་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་ངེས་པར་གཟུང་བར་བྱའོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ། དེ་ལ་ཡང་འབྲས་བུ་མེད་པ་མི་སྐྱེ་བར་བསྟན་ཟིན་པའི་ཕྱིར་དང། མེད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་(122A)བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་སྤྱིར་སྦྱར་བའི་ཕྱིར་དང། དེའི་དཔེ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། དཔེ་མེད་པ་དང་གཏན་ཚིགས་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་ཡང་དོན་དམ་པར་འབྲས་བུ་ཞོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འོ་མ་ལས་མི་འབྱུང་བར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། རྒྱུ་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་སྐྱེ་བ་མི་རིགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་སྐྱེ་བ་ནི་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་དོན་དམ་པར་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་ཞོ་ནི་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་འོ་མའི་རྒྱུན་ཅན་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། ཞོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་བྱས་པ་ཉིད་དང། ཆུད་ཟ་བ་ཉིད་དང། རྐྱེན་གྱི་དབྱེ་བས་ཐ་དད་པ་ཉིད་དང། རྒྱུ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཅེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་གཏན་ཚིགས་དག་ཀྱང་རྒྱས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །མེད་པར་འདྲ་བ་ལས་འབྲས་བུ་ནི་རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་སྐྱེ་ལ། རི་བོང་གི་རྭ་ནི་རྒྱུ་མེད་པའི་ཕྱིར་མི་སྐྱེའོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་ཡང་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། དོན་དམ་པར་གང་གི་རྒྱུར་གང་འདོད་དེ་ནི་དེའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱར་ནུས་ཏེ། སྐྱེ་བའི་སྔ་རོལ་ན་མེད་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་རི་བོང་གི་རའམ། དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །གཞན་ཡང་གང་གི་ཚེ་འདི་སྐད་ཅེས་སྐྱེ་བའི་སྔ་རོལ་ན་མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་སྐྱེ་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་དམ་བཅས་པ་ཁྱད་པར་ཅན་བྱས་པའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་ནི། རི་བོང་གི་རྭ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་པ་དང་ལྡན་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་དམ་འཆའ་བར་བྱེད་པ་དེའི་ཚེ་ན་ཡང། རྗེས་སུ་དཔག་པ་ཇི་སྐད་བསྟན་པ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་བསལ་བའི་ཕྱིར་དེ་ནི་གྱི་ན་ཟེར་བ་ཡིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་ཞོ་ནི་འོ་མ་ལས་མི་འབྱུང་བར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། སྐྱེ་བའི་སྔ་རོལ་ན་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་པས། དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་བདག་ཉིད་དབུགས་འབྱིན་པར་བྱེད་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དོ། །འདི་སྐད་ཅེས་སྔ་ན་མེད་པ་ཉིད་སྐྱེ་བར་མཐོང་སྟེ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་ཉིད་ཀྱང་ཅི་ཡང་དག་པར་ཡོད་པའམ། མེད་པའམ། ཡོད་མེད་ཅིག་སྐྱེ་བར་འགྱུར་ཞེས་བརྟགས་ན་དེ་དག་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ནི་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྐྱེ་བ་ནི་སྒྱུ་མའི་སྐྱེས་བུའི་སྐྱེ་བ་བཞིན་དུ་ཐ་སྙད་པ་(122B) དོན་དམ་པ་པ་མ་ཡིན་པར་ངེས་པར་ཤེས་ཏེ། མཐའ་གཉིས་ལ་མི་གནས་པའི་བློ་གྲོས་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཞར་ལ་བཤད་པས་ཆོག་གི་སྐབས་ཉིད་དཔྱད་པར་བྱའོ། །དེ་བཞིན་དུ་དེ་ལས་གཞན་པ་ཕྱོགས་མི་མཐུན་པ་དག་ལ་ཡང་ཅི་རིགས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ།།དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དག་ཀྱང་བུམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེའི་ཡོན་ཏན་ཅན་ཡིན་པར་གྱུར་པ་རྩོམ་པར་མི་བྱེད་དེ། ཡོན་ཏན་ཅན་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དང། ཐ་སྙད་གདགས་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་ཅན་ཡིན་པར་གྱུར་པ་སྣམ་བུ་ཞེས་བྱ་བའི་གཟུགས་གཞན་ཡང། ཡོན་ཏན་ཡིན་པར་གྱུར་པ་རྒྱུ་སྤུན་གྱི་གཟུགས་ལ་སོགས་པས་བརྩམས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཡོན་ཏན་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དང། ཐ་སྙད་གདགས་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ༑ །དེ་བཞིན་དུ་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་བུམ་པ་ཡང་གཟུགས་ལ་སོགས་པས་འདུ་བའི་རྒྱུ་ཅན་མ་ཡིན་པར་ངེས་ཏེ། རྒྱུ་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ནི། བསམས་པའི་བུམ་པར་འདུ་བ་མ་ཡིན་ཏེ་ཡོན་ཏན་ཅན་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་རྫས་ཉིད་དང། རྒྱུ་ཅན་ཉིད་དང། འབྲས་བུ་ཉིད་དང། བརྗོད་པར་བྱ་བ་ཉིད་དང། ཤེས་བྱ་ཉིད་ལ་སོགས་པའི་གཏན་ཚིགས་དག་གི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཀྱང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །ཡོན་ཏན་དང། ཡོན་ཏན་ཅན་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་ཕྱོགས་ལ་ཡང། དམ་བཅས་པ་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པར་ཟད་ཀྱི་སྦྱོར་བའི་ཡན་ལག་ལྷག་མ་དག་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་ལྐོག་ཤལ་ལ་སོགས་པ་མཚན་ཉིད་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་བ་ལང་ཞེས་བྱ་བ། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་བ་ལང་ཞེས་མཚོན་པར་མི་བྱེད་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། རྟའི་མཚན་ཉིད་བཞིན་ནོ། དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་བ་ལང་གི་རྫས་ཀྱང་ལྐོག་ཤལ་ལ་སོགས་པ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མ་ཡིན་ཏེ་མཚན་ཉིད་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་(123A)ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ལྐོག་ཤལ་ལ་སོགས་པ་དག་བ་ལང་གི་རྫས་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པ་དང། བ་ལང་གི་རྫས་ཀྱང་ལྐོག་ཤལ་ལ་སོགས་པ་དག་གིས་བརྩམས་པ་མ་ཡིན་པར་ཡང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཕྱོགས་མཐུན་པ་དང་མི་མཐུན་པ་ཐམས་ཅད་ལ་ཡང་སྦྱར་བར་བྱའོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་ལག་པ་ལ་སོགས་པ་ཡན་ལག་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དག་ཀྱང་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བ་ཡན་ལག་ཅན་ཡིན་པར་གྱུར་བ་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཡན་ལག་ཅན་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྩ་བ་དང་སྡོང་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བ་ཡན་ལག་ཅན་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང། ལག་པ་ལ་སོགས་པ་ཡན་ལག་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དག་གིས་བརྩམས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཡན་ལག་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཤིང་ལྗོན་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་སོ་མ་ཤར་མ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལག་པ་ལ་སོགས་པ་ཡན་ལག་དག་གིས་བརྩམས་པ་མ་ཡིན་པར་གཟུང་བར་བྱ་སྟེ་ཡན་ལག་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དང། ཡན་ལག་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བྷ་བ་ཤར་མ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་དོན་དམ་པར་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་ལག་པ་ལ་སོགས་པ་ཡན་ལག་དག་ནི་སོ་མ་ཤར་མ་ཞེས་བྱ་བ་ཡན་ལག་ཅན་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། ཡན་ལག་ཅན་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །འདིར་ཡང་དམ་བཅས་པའི་དོན་ལ་སོགས་པ་རྣམ་པར་བརྟག་པ་རྒྱས་པ་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །ཡང་གཞན་ཡང། འདི་ལ་ཡན་ལག་ཅན་དེ་ཡན་ལག་དག་ལ་ཆ་ཤས་ཀྱིས་འཇུག་པར་འདོད་དམ། བདག་ཉིད་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་འཇུག་པར་འདོད། དེ་ལ་གལ་ཏེ་བརྟག་པ་སྔ་མ་ལྟར་འདོད་པ་ནི་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བ། ཡན་ལག་ཅན་གྱི་རྐང་པ་ལ་སོགས་པ་དག་དེའི་ཆ་ཤས་ལག་པའི་ཕྱོགས་ན་འདུག་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ཏུ་མ་ཞུགས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྒྱུ་སྤུན་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་བརྟག་པ་ཕྱི་མ་ལྟར་འདོད་ན་ནི་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བ། ཡན་ལག་ཅན་གྱི་བདག་ཉིད་ལག་པའི་ཕྱོགས་ན་འདུག་པ་གང་ཡིན་པ་དེ། དེའི་རྐང་པ་ལ་སོགས་པས་བརྩམས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ཏུ་མ་ཞུགས་པའི་ཕྱིར་(123B)དེ་ལ་བརྟག་པ་སྔ་མ་ལ་ནི་ཡན་ལག་ཅན་ཆ་ཤས་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་ལ། བརྟག་པ་ཕྱི་མ་ལ་ནི་ཡན་ལག་ཅན་མང་པོ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པར་མི་བྱའོ། །དེ་ལ་འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་ཕ་རོལ་པོས་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དང་པོར་གཏན་ཚིགས་སྨྲས་པའི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དུ་བརྗོད་པས། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ལུས་དང། ངག་དང། ཡིད་དག་གིས་མངོན་པར་འདུ་བྱེད་པ་མེད་པ་ནི་ཡང་དག་པའི་ལས་ཀྱི་མཐའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དང། དེ་བཞིན་དུ་རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་གཟུགས་ལ་བྱེད་པ་པོའམ། བྱང་དུ་འཇུག་པ་པོ་མེད་དོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་བྱེད་པ་པོའམ། བྱེད་དུ་འཇུག་པ་པོ་མེད་དོ། །གཟུགས་ལ་བྱེད་པ་པོའམ། བྱེད་དུ་འཇུག་པ་པོ་མེད་པ་དང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་བྱེད་པ་པོའམ། བྱེད་དུ་འཇུག་པ་པོ་མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ནི་མ་བགྱིས་པའོ། །བཀའ་སྩལ་པ། ཤ་ར་དྭ་ཏའི་བུ་བྱེད་པ་པོ་དམིགས་སུ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ། གཟུགས་ནི་དགེ་བའམ། མི་དགེ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡང་དགེ་བའམ། མི་དགེ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །གཟུགས་དགེ་བའམ། མི་དགེ་བ་མ་ཡིན་པ་དང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དགེ་བའམ། མི་དགེ་བ་མ་ཡིན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །  
yathā ca karmakārakayoḥ parasparāpekṣikī siddhiḥ, evam anyeṣām api bhāvānāmityatidiśann āha-
evaṃ vidyādupādānaṃ vyutsargād iti karmaṇaḥ | kartuśca
 evam ityanena anantarāṃ karmakārakaprajñaptiṃ darśayati | upāttirupādānam | anena copāttikriyāmāha | sā ca svasādhanaṃ kartāramupādātāraṃ karma copādānaṃ saṃnidhāpayati | tayoś ca upādeyopādātroḥ parasparāpekṣayoḥ karmakārakavadeva siddhirna svābhāvikī | kasmātpunaḥ svābhāvikī na bhavati ity āha- vyutsargād iti karmaṇaḥ, kartuśceti | itiśabdo hetuparāmarśī | vyutsargo vyudāsaḥ | tataś ca ayamartha upapadyate- yair eva hetubhiḥ karmaṇaś ca vyutsargo ’smābhiruktaḥ, tair eva hetubhiḥ upādātā upādeyaṃ ca pratiṣiddhaṃ veditavyam | na ca kevalamanayoranyonyāpekṣikī siddhiḥ katurś ca karmaṇaś ca pratiṣedhenāvaseyā, api ca
karmakartṛbhyāṃ śeṣān bhāvān vibhāvayet || 13 ||
 prājña iti vākyaśeṣaḥ | karmakārakopādeyopādātṛvyatiriktā ye ’nye bhāvā janyajanakagantṛgamanadraṣṭavyadarśanalakṣyalakṣaṇotpādyotpādakāḥ, tathā avayavāvayaviguṇaguṇipramāṇaprameyādayo niravaśeṣā bhāvāḥ, teṣāṃ kartṛkarmavicāreṇa svabhāvato ’stitvaṃ pratiṣidhya parasparāpekṣikīm eva siddhi prājño nirmumukṣurjātijarāmaraṇādibandhanebhyo mokṣāya vibhāvayet ||
eṣāṃ ca vistareṇa vicāro madhyamakāvatārādibhyo ’vaseyaḥ ||
nanu ca śeṣān bhāvān vibhāvayedityanenaiva upādānopādānnoradhigatatvādupādānopādānaṃ punarayuktam | satyam etat | tathāpi tattvavicāre prādhānyajñāpanārthamupādānopādātrobhedenopādānam, tathā hi uttareṣu prakaraṇeṣu bhūyasā anayor eva vicāro bhaviṣyatīti | ata evoktaṃ bhagavatā āryopāliparipṛcchāyām-
bhaya darśita nairayikaṃ me sattvasahasra savejita naike |
na ca vidyati kaściha sattva yo cyutu gacchati ghoramapāyam ||
na ca kāraku kāraṇaṃ santi yehi kṛtā asitomaraśastrāḥ |
kalpavaśena tu paśyati tatra kāyi patanti apāyita śastrāḥ ||
citramanorama sajjitapuṣpāḥ svarṇavimāna jalanti manojñāḥ |
teṣv api kāraku nāstiha kaści te ’pi ca sthāpita kalpavaśena ||
kalpavaśena vikalpitu lokaḥ saṃjñagaheṇa vikalpitu bālaḥ | so ca gaho agaho asabhūto māyamarīcisamā hi vikalpāḥ || iti || 13 || 
karmakārakaparīkṣā nāma prakaraṇam aṣṭamaṃ || 
 
byed pa po dang las brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa brgyad pa’o || || 
 
 
བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བརྒྱད་པའོ།། །།  
 
བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བརྒྱད་པའོ།། །།  
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བའི་དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་ལས། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བརྒྱད་པའོ།། །།  
ity ācāryacandrakīrtipādoparacitāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau karmakārakaparīkṣā nāma aṣṭamaṃ prakaraṇam || 
  darśanaśravaṇādīni vedanādīni cāpy atha |
bhavanti yasya prāg ebhyaḥ so ’stīty eke vadanty uta || 1 || 
中論觀本住品第九(十二偈)  眼耳等諸根 苦樂等諸法
誰有如是事 是則名本住 
  lta dang nyan la sogs pa dang | | tshor sogs dang yang dbang byas pa | |
gang gi yin pa de dag gi | snga rol de yod kha cig smra | | 
[Chapter] 9: An Analysis of “the Pre-existent Reality” (purva) (grasper and grasping)  1. Certain people say: Prior to seeing hearing, and other [sensory faculties] together with sensation and other [mental phenomena]
Is that to which they belong. 
Investigation of the Presence of Something Prior  Some say that whatever is involved in seeing, hearing etc. and feeling etc. exists prior to them. 
  འདིར་སྨྲས་པ། ལྟ་དང་་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང་། ཚོར་སོགས་དང་ཡང་དབང་བྱས་པ། །གང་གི་ཡིན་པ་དེ་དག་གི་།སྔ་རོལ་དེ་ཡོད་ཁ་ཅིག་སྨྲ། །ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དབང་པོ་རྣམས་དང་། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དང་། ཡང་ཆོས་གང་དག་གི་དབང་དུ་བྱས་པ་དག་དངོས་པོ་གང་གི་ཡིན་པ་དེ་དག་(51B)གི་སྔ་རོལ་ན་དངོས་པོ་དེ་ངེས་པར་གནས་པ་དེ་ཡོད་དོ་ཞེས་སློབ་དཔོན་ཁ་ཅིག་སྨྲའོ། །  
(3) ◎ 中論觀本住品第九 十二偈  (4)問曰。有人言(5)眼耳等諸根 苦樂等諸法(6)誰有如是事 是則名本住 
  དབུ་མ་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་བུད་དྷ་པཱ་ལི་ཏ། བམ་པོ་བཞི་པ། སྨྲས་པ། དེ་་བཞིན་ཉེར་ལེན་ཤེས་པར་བྱ། །ཞེས་གང་བཤད་པ་དེ་ལ་སྨྲ་བར་བྱ་སྟེ། ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང་། །ཚོར་སོགས་དང་ཡང་དབང་བྱས་པ། །གང་གི་ཡིན་པ་དེ་དག་གི། །སྔ་རོལ་དེ་ཡོད་ཁ་ཅིག་སྨྲ། །ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང་། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པའོ།། ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དང་། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གང་གི་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པའི་དངོས་པོ་དེ་ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དང་། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་དོ་ཞེས་ཁ་ཅིག་དེ་སྐད་ཅེས་སྨྲའོ། །  
  དེ་ནི་སྟོང་པ་ཉིད་(124A)ཀྱི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དགག་པས། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་དག་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པའི་དོན་གྱི་དབང་གིས་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དགུ་པ་བརྩམ་མོ། །རབ་ཏུ་བྱེད་པ་འདས་མ་ཐག་པར། དེ་བཞིན་ཉེ་བར་ལེན་ཤེས་པར་བྱ། །ཞེས་སྨོས་པ་དེར་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང། ཡིན་པ་དང། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་དང། ཡིན་པ་དང། མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཉེ་བར་ལེན་པར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བཤད་པའི་ཕྱིར་འདིར་སྨྲས་པ། ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང། །ཚོར་སོགས་དང་ཡང་དབང་བྱས་པ། །གང་གི་ཡིན་པ་དེ་དག་གིས། །སྔ་རོལ་དེ་ཡོད་ཁ་ཅིག་སྨྲ། །དེ་ལ་ལྟ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། འདིས་ལྟ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཉན་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་ནོ། །སོགས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གང་དག་གི་དང་པོར་ལྟ་བ་དང། ཉན་པ་བསྟན་པ་དག་གོ་ཞེས་ཚིག་རྣམ་པར་སྦྱར་རོ། །ཚོར་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཚོར་བའོ། །སོགས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང། རེག་པ་དང། ཡིད་ལ་བྱེད་པ་དང། སེམས་པ་ལ་སོགས་པ་གང་དག་གི་དང་པོར་ཚོར་བ་བསྟན་པ་དག་གོ་ །དང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ཀུན་བསྡུ་བའི་དོན་ཏོ། །ཡང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ཡིད་ཅེས་པའི་དོན་ཏོ། །དབང་བྱས་པ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་དབང་དུ་བྱས་པ་ལ་འཇུག་པའི་དོན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་གང་གི་ཡིན་པའི་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དང། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དེ་ཡོད་དོ་ཞེས་ཁ་ཅིག་སྨྲ་སྟེ། ཁ་ཅིག་ཅེས་བྱ་བ་ནི་རང་གི་སྡེ་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་དེ་ལྟར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་གནས་མའི་བུའི་སྡེ་པ་དག་སྟེ། དེ་དག་དེ་སྐད་ཅེས་ཟེར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་སྟོན་ཏོ། །དེ་ནི་ཕ་རོལ་པོས་དམ་བཅས་པ་ཉེ་བར་བཞག་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་དག་འདི་སྐད་ཅེས་ཀྱང་ཟེར་ཏེ། འདི་ལྟར་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་གནས་ན་ཉེ་བར་བླང་བ་དེ་དག་ཤེས་པར་བྱར་རུང་སྟེ། དེ་ལ་ལྟོས་ནས་དེ་དག་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །  
(9)pūrvaparīkṣā navamaṃ prakaraṇam |  atrāha- yad uktam- 'evaṃ vidyādupādānaṃ vyutsargāditi karmaṇaḥ | kartuśca'; iti, tadayuktam | yasmāt-
darśanaśravaṇādīni vedanādīni cāpyatha |
bhavanti yasya prāgebhyaḥ so 'stītyeke vadantyuta || 1 ||
 yasya upādātuḥ darśanaśravaṇaghrāṇarasanādīni vedanāsparśamanaskārādīni ca bhavanti, sa upādātā pūrvamebhya upādānebhyo 'stīti sāṃmitīyā vadanti || 1 || 
kathaṃ hy avidyamānasya darśanādi bhaviṣyati |
bhāvasya tasmāt prāg ebhyaḥ so ’sti bhāvo vyavasthitaḥ || 2 || 
若無有本住 誰有眼等法
以是故當知 先已有本住 
dngos po yod pa ma yin na | | lta ba la sogs ji ltar ’gyur | |
(6b1)de phyir de dag snga rol na | | dngos po gnas pa de yod do | | 
2. [They reason:] How will there be seeing, etc. of someone (i.e. as the subject seeing) who does not exist?
Therefore, there exists a definite (vyavasthita) entity before that [seeing, etc.]. 
If [that] thing is not evident, how can there be seeing etc? Therefore, the presence [of that] thing [must] exist before them. 
དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། །ལྟ་ལ་སོགས་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར། །དེ་ཕྱིར་དེ་དག་སྔ་རོལ་ན། །དངོས་པོ་གནས་པ་དེ་ཡོད་དོ། །དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཇི་ལྟར་ཡོད་པར་འགྱུར་་ཏེ།་དེའི་ཕྱིར་ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དང་། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དང་། ཡང་ཆོས་དག་གང་གི་དབང་དུ་བྱས་པ་དེ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན། དངོས་པོ་ངེས་པར་གནས་པ་དེ་ཡོད་དོ། །  
(7)若無有本住 誰有眼等法(8)以是故當知 先已有本住(9)眼耳鼻舌身命等諸根。名爲眼耳等根。苦受(10)樂受不苦不樂受。想思憶念等心心數法。名(11)爲苦樂等法。有論師言。先未有眼等法。應(12)有本住。因是本住。眼等諸根得増長。若無(13)本住。身及眼等諸根。爲因何生而得増長。 
དེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། །ལྟ་ལ་་སོགས་པ་ཇི་ལྟར་འགྱུར། །དེ་ཕྱིར་དེ་དག་སྔ་རོལ་ན། །དངོས་པོ་གནས་པ་དེ་ཡོད་དེ། །དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཇི་ལྟར་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པར་འགྱུར། དེའི་ཕྱིར་མི་འཐད་པས་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གང་གི་ཉེ་བར་བླང་་བ་ཡིན་པའི་དངོས་པོ་གནས་པ་དེ་ཡོད་དོ། །  
གཞན་དུ་དམ་བཅས་ན། དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་ཇི་ལྟར་འགྱུར། །དེས་ན། དེ་ཕྱིར་དེ་དག་སྔ་རོལ་ན། །དངོས་པོ་གནས་པ་དེ་ཡོད་དོ། །ཞེས་བྱ་(124B)དེ་ལྟ་བས་ན་སྔ་མ་བཞིན་དུ་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེ་མངོན་པར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དེ་ལྟ་བ་པོ་ལ་སོགས་པའི་སྔ་རོལ་ན་གནས་པ་ཡོད་དེ། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཉེ་བར་བླང་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་གནས་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་སབ་མ་མཁན་རྩི་རྐྱང་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་གནས་པ་ཡོད་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་ནི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་སྔ་ན་གནས་པ་དང་ལྡན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྩི་རྐྱང་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ཉེ་བར་བླང་བ་ཉེ་བར་ལེན་པར་བྱེད་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཞེས་གྲགས་པར་འགྱུར་ཞིང། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོས་ཉེ་བར་བླང་བ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང། ཉེ་བར་བླང་བ་ཞེས་གྲགས་པར་འགྱུར་བས་གཉི་ག་གྲུབ་བོ། །དེས་ན། ཁོ་བོ་ཅག་གིས་དོན་དམ་པར་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་ཉམས་པ་མེད་དོ། །  
kiṃ kāraṇam? yasmāt-
kathaṃ hyavidyamānasya darśanādi bhaviṣyati |
bhāvasya tasmātprāgebhyaḥ so 'sti bhāvo vyavasthitaḥ || 2 ||
 iha vidyamāna eva devadatto dhanopādānaṃ kurute nāvidyamāno vandhyātanayaḥ | evaṃ yadi tāvatpudgalo darśanādibhyaḥ pūrvaṃ vyavasthito na syāt, nāsau darśanādikasyopādānamakariṣyat | tasmādasti asau dhanātprāgeva sthitadevadattavat darśanādibhyaḥ pūrvaṃ pudgalo yo 'sya upādānaṃ kariṣyatīti || 2 || 
darśanaśravaṇādibhyo vedanādibhya eva ca |
yaḥ prāg vyavasthito bhāvaḥ kena prajñapyate ’tha saḥ || 3 || 
若離眼等根 及苦樂等法
先有本住者 以何而可知 
lta dang nyan la sogs pa dang | | tshor ba la sogs nyid kyi ni | |
snga rol dngos po gang gnas pa | | de ni gang gis gdags par bya | | 
3. But that definite entity is previous to sight, hearing, etc., and sensation, etc —
How can that [entity] be known? 
What configures/makes known that thing which is present before seeing and hearing etc. and feeling etc.? 
འདིར་བཤད་པ། ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང་། །ཚོར་བ་ལ་སོགས་ཉིད་ཀྱི་ནི། །སྔ་རོལ་དངོས་་པོ་གང་གནས་པ། །དེ་ནི་གང་གིས་གདགས་པར་བྱ། །ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དབང་པོ་རྣམས་དང་། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན། དངོས་པོ་གང་ངེས་པར་གནས་པ་དེ་ཡོད་དོ་ཞེས་གང་གིས་གདགས་པར་བྱ།  
(14)答曰(15)若離眼等根 及苦樂等法(16)先有本住者 以何而可知(17)若離眼耳等根苦樂等法。先有本住者。以(18)何可説以何可知。如外法瓶衣等。以眼等(19)根得知。内法以苦樂等根得知。如經中(20)説。可壞是色相。能受是受相。能識是識相。(21)汝説離眼耳苦樂等先有本住者。以何可(22)知説有是法。問曰。有論師言。出入息視眴(23)壽命思惟苦樂憎愛動發等是神相。若無有(24)神。云何有出入息等相。是故當知。離眼耳(25)等根苦樂等法。先有本住。答曰。是神若有。(26)應在身内如壁中有柱。若在身外。如人(27)被鎧。若在身内。身則不可壞。神常在内(28)故是故言神在身内。但有言説虚妄無實。(29)若在身外覆身如鎧者。身應不可見。神(13c1)細密覆故。亦應不可壞而今實見身壞。是(2)故當知。離苦樂等先無餘法。若謂斷臂時(3)神縮在内不可斷者。斷頭時亦應縮在内(4)不應死。而實有死。是故知離苦樂等先有(5)神者。但有言説虚妄無實。復次若言身大(6)則神大。身小則神小。如燈大則明大燈小則(7)明小者。如是神則隨身不應常。若隨身(8)者。身無則神無。如燈滅則明滅。若神無常。(9)則與眼耳苦樂等同。是故當知。離眼耳等(10)先無別神。復次如風狂病人。不得自在。不(11)應作而作。若有神是諸作主者。云何言不(12)得自在。若風狂病不惱神者應離神別有(13)所作。如是種種推求離眼耳等根苦樂等法。(14)先無本住。若必謂離眼耳等根苦樂等法(15)有本住者。無有是事。 
ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དེ་ཡོད་ན་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡང་ལྟོས་པས་གདགས་སུ་ཡོད་པ་ཡིན་ན་དེ་ལ་ཁྱོད་ཅི་ཟེར། བཤད་པ། ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང་། །ཚོར་བ་ལ་སོགས་ཉིད་ཀྱི་ནི། །སྔ་རོལ་དངོས་པོ་གང་གནས་པ། །དེ་ནི་གང་གིས་གདགས་(203A)པར་བྱ། །འདི་ལ་ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དང་། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གིས་ལྟ་བ་པོ་དང་། ཉན་པ་པོ་དང་། ཚོར་བ་པོ་ཞེས་དངོས་པོ་གདགས་པར་བྱ་བ་ཡིན་ན་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དང་། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གང་གི་་ཉེ་བར་བླང་བ་ཞེས་བརྗོད་པའི་དངོས་པོ་ཡོད་དོ། །ཞེས་བརྟག་པའི་དངོས་པོ་དེ་འདི་ལྟར་གནས་ཏེ། ཡོད་དོ་ཞེས་གང་གིས་གདགས་པར་བྱ།  
འདིར་བཤད་པ། ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང། །ཚོར་བ་ལ་སོགས་ཉིད་ཀྱི་ནི། །སྔ་རོལ་དངོས་པོ་གང་གནས་པ། །དེ་ནི་གང་གིས་གདགས་བར་བྱ། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དང། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དག་མེད་ན། གང་དག་ལ་བརྟེན་ནས་འདི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཞེས་ཉེ་བར་འདོགས་པར་བྱེད་པའི་ཉེ་བར་བླང་བ་གཞན་འགའ་ཡང་མེད་དོ། །ཐ་སྙད་ཀྱི་དུས་སུ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཉིད་ཀྱིས་དེ་གདགས་པར་བྱ་བ་ཡིན་ན། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་ཀྱང་སྐྱེ་བའི་སྔ་རོལ་ན་མེད་དེ། དེ་དག་མེད་ན་དེ་གང་གིས་གདགས་པར་བྱ། དེའི་ཚེ་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་མེད་ན་དེ་ཡང་མེད་དེ། ཤིང་དུ་[?]བ་ལ་སོགས་པ་དག་མེད་ན་ནགས་ཚལ་ཡང་མེད་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན། ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང། །ཚོར་བ་ལ་སོགས་ཉིད་ཀྱིས་ནི། །སྔ་རོལ་དངོས་པོ་གང་གནས་པ། །དེ་ནི་གང་གིས་གདགས་པར་བྱ། །ཉེ་བར་བླང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་གདགས་པར་བྱ་བ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལྟར་ན་འདིས་ནི་ཉེ་བར་(125A)ལེན་པ་པོའི་ཆོས་བརྟེན་ནས་གདགས་པར་བྱ་བ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་སྔ་མ་བཞིན་དུ་ཡན་ལག་ལྷག་མ་མངོན་པས་འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པས་ནི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ད་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་མེད་དེ། གདགས་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྣམ་བུ་རྒྱུ་སྤུན་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །དེས་ན་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་དེ་ཉིད་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་ནམ། དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །དོན་དམ་པར་སབ་མ་མཁན་དང་རྩི་རྐྱང་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེ་ཡང་མེད་དོ། །ཡང་ན་གནས་མའི་བུའི་སྡེ་པ་དག་ལས་ཁ་ཅིག་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དེ། ལུང་ལས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ལྟར་གྱུར་པ་སྔ་ན་གནས་པ་ཡོད་པ་ལྟར་འགྱུར་བའི་ལས་ཡོངས་སུ་ཟད་པས། མི་ལ་སོགས་པའི་ཕུང་པོ་ཉེ་བར་བླང་བའི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བར་གྲགས་པས་རྗེས་སུ་དཔག་པས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ཁོ་བོ་ཅག་མི་འདོད་དེ། ལོང་བ་རྐང་པ་ཚོད་དཔགས་ཀྱིས། །ཉམ་ངའི་ལམ་དུ་རྒྱུག་པ་ལྟར། །རྗེས་སུ་དཔག་པ་གཙོར་འཛིན་པ། །རྣམ་པར་ལྟུང་བ་མི་དཀའོ། །ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ལྷ་ཡང་ལྷའི་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་ཉིད་ལ་བརྟེན་ནས་ལྷ་ཉིད་དུ་གདགས་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། རྐང་པའི་ཚོད་དཔགས་པ་ནི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་ཡོད་པ་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལྟར་སྣང་བ་གཙོར་འཛིན་པ་ནི་ལྟུང་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །ལུང་སྤྱི་ཡིན་པས་ཐེ་ཚོམ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་ཡང་དེ་ཉིད་ལས་ངེས་པར་གཟུང་བས་མི་རིགས་ཏེ། ལུང་ནི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལས་དོན་ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་པར་གཟུང་བར་བྱ་སྟེ། མངོན་སུམ་མ་ཡིན་པའི་དོན་རྟོགས་པའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། རྗེས་སུ་དཔག་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ། ལུང་ནི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལས་དོན་ཐ་དད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་ལས་ཡུལ་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མངོན་སུམ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལྟར་ཡང་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དབང་པོས་གཟུང་བའི་དོན་གྱི་ཡུལ་ཅན་ཡིན་ལ། སྒྲའི་(125B) དེའི་ཕྱིར་ལུང་ནི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལས་དོན་ཐ་དད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། ལུང་ནི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལས་ཡུལ་ཐ་དད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུའི་ཁྱད་པར་ལས་འབྲས་བུའི་ཁྱད་པར་མཐོ་རིས་སུ་རྗེས་སུ་དཔག་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དང། རྒྱུ་བཅད་པ་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་བྱང་གྲོལ་རྗེས་སུ་དཔག་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །ཡང་ན་མཐོ་རིས་དང་ཐར་བ་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ལུང་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་ཏེ། །དེ་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་དེའི་ཚིག་བཞིན་པས། རྗེས་སུ་དཔག་པ་ཁོ་ནས་མཐོ་རིས་ལ་སོགས་པ་རྟོགས་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དེ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བས། དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལས་སྡང་བར་སྟོན་པ་ཡིན་ནོ། །  
ucyate-
darśanaśravaṇādibhyo vedanādibhya eva ca |
yaḥ prāgvyavasthito bhāvaḥ kena prajñapyate 'tha saḥ || 3 ||
 yau 'sau pudgalo darśanādibhyaḥ pūrvamastīti vyavasthāpyate, sa kena prajñapyatām? pudgalaprajñapterhi darśanādikaṃ kāraṇam | sa yadi tebhyaḥ prāgvyavasthito 'stīti kalpyate, tadā darśananirapekṣaḥ syād ghaṭādiva paṭaḥ | yaś ca svakāraṇanirapekṣaḥ sa nirhetuko dhanādinirapekṣaḥ dhanikavannāstītyabhiprāyaḥ || 3 || 
vināpi darśanādīni yadi cāsau vyavasthitaḥ |
amūny api bhaviṣyanti vinā tena na saṃśayaḥ || 4 || 
若離眼耳等 而有本住者
亦應離本住 而有眼耳等 
lta ba la sogs med par yang | | gal te de ni gnas gyur na | |
de med par yang de (2)dag ni | | yod par ’gyur bar the tshom med | | 
4. And if that [entity] is determined without sight [and other sensory faculties],
Then, undoubtedly, those [sensory faculties] will exist without that [entity]. 
If it were present even without seeing etc., there would be no doubt that they would exist even without it. 
འདིར་སྨྲས་པ། དེ་ནི་ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་་སོགས་པ་དབང་པོ་རྣམས་དང་། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་ཆོས་རྣམས་མེད་པར་ཡང་ངེས་པར་གནས་པ་ཡིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། ལྟ་བ་ལ་སོགས་མེད་པར་ཡང་། །གལ་ཏེ་དེ་ནི་གནས་གྱུར་ན། །དེ་མེད་པར་ཡང་དེ་དག་ནི། །ཡོད་པར་འགྱུར་བར་ཐེ་ཚོམ་མེད། །ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་་ལ་སོགས་པ་དབང་པོ་རྣམས་དང་། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་ཆོས་རྣམས་མེད་པར་ཡང་གལ་ཏེ་དངོས་པོ་དེ་ངེས་པར་གནས་པར་ཡོད་པར་གྱུར་ན། དངོས་པོ་དེ་མེད་པར་ཡང་ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དབང་པོ་རྣམས་དང་། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་ཆོས་དེ་དག་ཡོད་པར་འགྱུར་བར་ཐེ་ཚོམ་མེད་དོ། །  
何以故(16)若離眼耳等 而有本住者(17)亦應離本住 而有眼耳等(18)若本住離眼耳等根苦樂等法先有者。今眼(19)耳等根苦樂等法。亦應離本住而有。問曰。(20)二事相離可爾但使有本住。 
སྨྲས་པ། དེ་ནི་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་མེད་པར་ཡང་རང་ཉིད་ཀྱིས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། ལྟ་ལ་སོགས་པ་མེད་པར་ཡང་། །གལ་་ཏེ་དེ་ནི་གནས་གྱུར་ན། །དེ་མེད་པར་ཡང་དེ་དག་ནི། །ཡོད་པར་འགྱུར་བར་ཐེ་ཚོམ་མེད། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་མེད་པར་ཡང་གལ་ཏེ་དངོས་པོ་དེ་རང་ཉིད་ཀྱིས་རབ་ཏུ་གྲུབ་ཅིང་གནས་པ་ཡོད་དོ། །ཞེས་བརྗོད་ན། དངོས་པོ་དེ་མེད་པར་ཡང་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་རང་ཉིད་ཀྱིས་རབ་ཏུ་གྲུབ་་ཅིང་གནས་པ་ཡོད་པར་འགྱུར་པར་ཐེ་ཚོམ་མེད་དོ། །སྨྲས་པ། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་དེ་མེད་པར་གནས་པར་གྱུར་ན་སྐྱོན་ཅི་ཡོད། །བཤད་པ། ཐམས་ཅད་སྐྱོན་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་མེད་པའི་དངོས་པོ་གསལ་བར་བྱེད་པ་མེད་པར་གནས་པ་་མེད་པར་འགྱུར་བ་དང་། དེ་མེད་ན་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་གསལ་བར་བྱེད་པ་མེད་པར་གནས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང། ཁྱོད་འདོད་པར་ལྟར། ལྟ་ལ་སོགས་པ་མེད་པར་ཡང། །གལ་ཏེ་དེ་ནི་གནས་གྱུར་ན། །དེ་མེད་པར་ཡང་དེ་དག་ནི། །ཡོད་པར་གྱུར་པ་ཐེ་ཚོམ་མེད། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་སྟེ། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ལ་མི་ལྟོས་པར་ཉེ་བར་བླང་བ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་དག་གཅིག་མེད་པར་གཅིག་བྱུང་ན་ནི། འདི་ལྟ་སྟེ། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཉེ་བར་བླང་བའི་ཆོས་འདི་དག་ནི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བ་འདིའིོ། །ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ཡང་ཉེ་བར་བླང་བ་འདི་དག་གིའོ་ཞེས་བྱ་བའི་རིམ་པ་དེ་མི་སྲིད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། རིམ་པ་དེ་ནི་གདོན་མི་ཟ་བ་ཁོ་ནར་འདོད་པར་བྱ་དགོས་སོ། །  
kiṃ cānyat-
vināpi darśanādīni yadi cāsau vyavasthitaḥ |
amūnyapi bhaviṣyanti vinā tena na saṃśayaḥ || 4 ||
 yadi manyase- darśanādibhyaḥ pūrvaṃ pudgalo nāmāsti, sa darśanādikamupādānamupādatte iti | nanvevaṃ sati nirastasaṃśayamamūnyapi darśanādīni vinā pudgalena bhaviṣyanti | tathā hi devadatto dhanasaṃbandhātpūrvaṃ dhanavyatirikto vyavasthitaḥ san arthāntarabhūtameva pṛthaksiddhaṃ dhanamupādatte | evamupādāturapi svātmavyatirekeṇārthāntarabhūtaṃ darśanādikamupādānaṃ syāt || 4 || 
ajyate kenacit kaścit kiṃcit kena cid ajyate |
kutaḥ kiṃcid vinā kaścit kiṃcit kiṃcid vinā kutaḥ || 5 || 
以法知有人 以人知有法
離法何有人 離人何有法 
ci yis gang zhig gsal bar byed | | gang gis ci zhig gsal bar byed | |
ci med gang zhig ga la yod | | gang med ci zhig ga la yod | | 
5. Someone becomes manifest by something (i.e. like vision); something is manifest by someone.
How would someone exist without something? How would something exist without someone? 
It is illuminated by them; they are illuminated by it. How could it exist without them? How could they exist without it? 
འདིར་སྨྲས་པ། ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན། གང་ངེས་པར་གནས་པའི་དངོས་པོ་དེ་ཕན་ཚུན་གསལ་བར་བྱེད་པ་མེད་པར་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། ཅི་ཡིས་གང་ཞིག་གསལ་བར་བྱེད། །གང་གིས་ཅི་ཞིག་གསལ་བར་བྱེད། །ཅི་མེད་གང་ཞིག་ག་ལ་ཡོད། ། གང་མེད་ཅི་ཞིག་ག་ལ་ཡོད། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཡིས་དངོས་པོ་གང་ཞིག་གསལ་བར་བྱེད་ལ། དངོས་པོ་གང་གིས་ཀྱང་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་གསལ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། གསལ་བར་བྱེད་ཅེས་བྱ་བ་ནི། མཚོན་པར་བྱེད་པ་དང་། གཟུང་བར་བྱེད་ཅེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །འོ་ན་(52A)དེ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་མེད་ན། དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་ག་ལ་ཡོད་ལ། དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་མེད་ན་ཡང་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་ག་ལ་ཡོད།  
答曰(21)以法知有人 以人知有法(22)離法何有人 離人何有法(23)法者眼耳苦樂等。人者是本住。汝謂以有(24)法故知有人。以有人故知有法。今離眼(25)耳等法何有人。離人何有眼耳等法。 
གང་གི་ཕྱིར་དེ་དག་ནི། ཅི་ཡིས་གང་ཞིག་གསལ་བར་བྱེད། །གང་གིས་ཅི་ཞིག་གསལ་བར་བྱེད། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་གིས་དངོས་པོ་གང་ཞིག་་ལྟ་བ་པོ་དང་ཉན་པ་པོ་དང་ཚོར་བ་པོ་དང་ཞེས་གསལ་བར་བྱེད་དེ། གསལ་བར་བྱེད་ཅེས་བྱ་བ་ནི། མངོན་པར་བྱེད་པ་དང་། གཟུང་བར་བྱེད་པ་དང་། ཤེས་པར་བྱེད་ཅེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ ། །དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོས་ཀྱང་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་འདི་ནི་ལྟ་བའོ། །འདི་ནི་ཉན་པའོ།། འདི་ནི་ཚོར་བའོ། །ཞེས་གསལ་བར་བྱེད་དོ། །དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གིས་དངོས་པོ་གསལ་བར་བྱེད་པ། དངོས་པོས་ཀྱང་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གསལ་བར་བྱེད་པ་དེའི་ཕྱིར། ཅི་མེད་གང་ཞིག་ག་ལ་ཡོད། །གང་མེད་ཅི་ཞིག་ག་ལ་ཡོད། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་(203B)ཅི་ཞིག་པོ་དག་མེད་ན་གསལ་བར་བྱེད་པ་མེད་པའི་དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་གནས་པས་གནས་པར་འགྱུར་བ་ག་ལ་ཡོད། དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་མེད་ན་ཡང་གསལ་བར་བྱེད་པ་མེད་པའི་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་གནས་པར་འགྱུར་བ་ག་ལ་ཡོད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན། ལྟ་བ་ལ་སོགས་་པ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་གནས་པ་མེད་དོ། །  
ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། ཅི་ཡིས་གང་ཞིག་གསལ་བར་བྱེད། གང་གིས་ཅི་ཞིག་གསལ་བར་བྱེད། །ཅེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ཅི་ཡིས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ལས་གང་ཡང་རུང་བས་སོ། །གང་ཞིག་ཅེས་བྱ་བ་ནི་ལྟ་བ་པོ་དང་ཉན་པ་པོ་ལ་སོགས་པའོ། །གསལ་བར་བྱེད་ཅེས་བྱ་བ་ནི་མངོན་པར་བྱེད་པའོ། །གང་གིས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལྟ་བ་པོ་དང། ཉན་པ་པོ་ལ་སོགས་པས་སོ། །ཅི་ཞིག་ཅེས་བྱ་བ་ནི་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ལས་གང་ཡང་རུང་བའོ། །གསལ་བར་བྱེད་ཅེས་བྱ་བ་ནི། ལྟ་བ་པོ་དང་ཉན་པ་པོ་ལ་སོགས་པ་འདིའི་ལྟ་(126A)བ་དང། ཉན་པ་པོ་ལ་སོགས་པ་ནི་འདིའོ་ཞེས་མངོན་པར་བྱེད་པའོ། །དེ་ལྟར་གཅིག་ལ་གཅིག་ལྟོས་པས་ཉེ་བར་བླང་བ་དང། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དག་ཐ་སྙད་པར་གྲུབ་པ་ཡིན་གྱིས། དོན་དམ་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་ལྟོས་པ་ཅན་ཡིན་ཡང་ལྟོས་པ་ངེས་པས་དོན་དམ་པ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། གང་ལ་ལྟོས་ནས་ཉེ་བར་བླང་བ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་བའི་དངོས་པོ་ཉེ་བར་བླང་བ་ལ་མི་ལྟོས་པར་སྔ་ནས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་ལ། གང་ལ་ལྟོས་ནས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་བའི་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡང། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ལ་མི་ལྟོས་པར་སྔ་ནས་ཉེ་བར་བླང་བའི་བདག་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་མེད་དེ། དེ་མེད་ན་གང་ལ་ལྟོས་ནས་ཉེ་བར་བླང་བར་འགྱུར་བའི་ཉེ་བར་བླང་བ་ནི་ནམ་ཡང་དེ་ལ་ལྟོས་ནས་ཉེ་བར་བླང་བར་མི་འགྱུར་ཞིང་ཉེ་བར་བླང་བ་མ་ཡིན་ལ། གང་ལ་ལྟོས་ནས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོར་འགྱུར་བའི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡོད་ནམ་ཡང། དེ་ལ་ལྟོས་ནས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོར་མི་འགྱུར་ཞིང། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་མ་ཡིན་པས་ལྟོས་པ་ངེས་པ་ཡང་སྲིད་པར་དཀའོ། །ཅི་མེད་གང་ཞིག་ག་ལ་ཡོད། །གང་མེད་ཅི་ཞིག་ག་ལ་ཡོད། །ཉེ་བར་བླང་བ་ཅི་ཞིག་པོ་མེད་ན། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་གང་ཞིག་པོ་ག་ལ་ཡོད། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་གང་ཞིག་པོ་མེད་ན། ཉེ་བར་བླང་བ་ཞིག་པོ་ཡང་ག་ལ་ཡོད་དེ། དེ་ལྟར་དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་སྐྱོན་དེ་ཉིད་མ་ཉམས་སོ། །ཡང་གནས་མའི་བུའི་སྡེ་པ་དག་ཕྱིར་ལོག་པར་བྱེད་དེ། ཁྱོད་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་གང་ཞིག་གནས་པ་ཡོད་དོ་ཞེས་རྣམ་པར་བརྟགས་ནས། རང་གི་རྣམ་པར་རྟོག་པའི་རང་བཟོས་ཉེ་བར་སྦྱར་བའི་ཚིག་གི་དོན་ལ་སྐྱོན་འདོགས་པ་དེས་ཅི་བྱ།  
na tu saṃbhavatīty āha-
ajyate kenacitkaścit kiṃcitkenacidajyate |
kutaḥ kiṃcidvinā kaścit kiṃcitkaṃcidvinā kutaḥ || 5 ||
 iha bījākhyena kāraṇena kiṃcitkāryamabhivyajyate 'ṅkurākhyam, tena ca kāryeṇa kiṃcit kāraṇamabhivyajyate bījākhyam- asyedaṃ kāraṇamidamasya kāryam iti | evaṃ yadi kenaciddarśanādikenopādānena kaścidātmasvabhāvo 'bhivyajyate asyāyamupādāteti, kenaciccātmanā kiṃcidupādānaṃ darśanādikamabhivyajyate idamasyopādānamiti, tadānīṃ syātparasparāpekṣayorupādānopādātroḥ siddhiḥ yadā tu upādātāraṃ vinā pṛthak siddhaṃ darśanādikamabhyupagamyate, tadā tannirāśrayamasadeva tasmānnāstyubhayorapi siddhiḥ, iti na yuktametat- darśanādibhyaḥ pṛthagavasthita upādāteti || 5 || 
sarvebhyo darśanādibhyaḥ kaścit pūrvo na vidyate |
ajyate darśanādinām anyena punar anyadā || 6 || 
一切眼等根 實無有本住
眼耳等諸根 異相而分別 
lta la sogs pa thams cad kyi | | snga rol gang zhig yod pa min | |
lta sogs nang (3)nas gzhan zhig gis | | gzhan gyi tshe na gsal bar byed | | 
6. [The opponent admits:]
Someone does not exist previous to (purva) sight and all the other [faculties] together.
[Rather,] he is manifested by any one of [them:] sight, etc., at any one time. 
It is not evident prior to the totality of seeing etc. From among seeing etc. a different one illuminates [it] at different times. 
འདིར་སྨྲས་པ། ལྟ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི། །སྔ་རོལ་གང་ཞིག་ཡོད་པ་མིན། །ལྟ་ལ་་སོགས་པ་གཞན་དག་གིས། །གཞན་གྱི་ཚེ་ན་གསལ་བར་བྱེད། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན། དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་ཡོད་དོ་ཞེས་ནི་མི་སྨྲའོ། །འདི་ལྟར་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཇི་ཞིག་པོ། དེ་དག་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་པས་དེ་ཕྱིར་དེ་ནི་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་གཞན་་དང་གཞན་དག་གིས་དུས་གཞན་གྱི་ཚེ་ན། ལྟ་བ་པོ་དང་ཉན་པ་པོ་དང་ཚོར་བ་པོ་ཞེས་གསལ་བར་བྱེད་པས། དེ་ནི་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ལ་གསལ་བར་བྱེད་པ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ། །  
復次(26)一切眼等根 實無有本住(27)眼耳等諸根 異相而分別(28)眼耳等諸根苦樂等諸法。實無有本住。因(29)眼縁色生眼識。以和合因縁。知有眼耳等(14a1)諸根。不以本住故知。是故偈中説一切眼(2)等根實無有本住。眼耳等諸根各自能分別。 
སྨྲས་པ། ལྟ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི། །སྔ་རོལ་གང་ཞིག་ཡོད་པ་མིན། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་ཡོད་དོ། །ཞེས་ནི་མི་སྨྲའི། འདི་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པའི་་ཅི་ཞིག་པོ་དག་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི། ལྟ་ལ་སོགས་པ་གཞན་དག་གིས། །གཞན་གྱི་ཚེ་ན་གསལ་བར་བྱེད། །གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་པ་མ་ཡིན་གྱི། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་པ་་དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་གཞན་དང་གཞན་གྱིས་དུས་གཞན་གྱི་ཚེ་ན་ལྟ་བ་པོ་དང་ཉན་པ་པོ་དང་། ཚོར་བ་པོ་ཞེས་གསལ་བར་བྱེད་དོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་ནི་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། གསལ་བར་བྱེད་པ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ། །  
ཁོ་བོ་ཅག་ནི། ལྟ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི། །སྔ་རོལ་གང་ཞིག་ཡོད་པ་མིན། །ཞེས་སྨྲའོ། །འོ་ན་ཇི་ལྟ་བུ་ཞེ་ན། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་དེ། ལྟ་ལ་སོགས་པ་གཞན་དག་གིས། །གཞན་གྱི་ཚེ་ན་གསལ་བར་བྱེད། །ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་དང། སྨོན་པ་དང། མྱོང་བར་བྱེད་པ་དང། ལུས་དང་ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ལས་ལྟ་བའམ། ཉན་པའམ། སྣོམ་པ་ལ་སོགས་པ་གཞན་དག་གིས་གཞན་གྱི་ཚེ་ན་འདི་ནི་ལྟ་བ་པོའོ། འདི་ནི་ཉན་པ་པོའོ། །(126B)དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ལྟ་བའམ། ཡན་པ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་གནས་པ་དེ་དེ་ལས་གཞན་པའི་ཉེ་བར་བླང་བ་ལ་ལྟོས་པས། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཉིད་དུ་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མེད་དོ།།  
atrāha- yaduktaṃ darśanaśravaṇādibhya ityādi, atrocyate | yadi sarvebhyo darśanādibhya prāgavasthita ityabhyupagataṃ syāt, syādeṣa doṣaḥ | yadā tu-
sarvebhyo darśanādibhyaḥ kaścitpūrvo na vidyate |
 kiṃ tarhi ekaikasmātpūrvo vidyate | yadā caivam, tadā-
ajyate darśanādīnāmanyena punaranyadā || 6 ||yadā darśanena draṣṭetyabhivyajyate, na tadā śravaṇādīnyupādāya prajñapyate, tataś ca pūrvoktadoṣānavasara iti || 6 || 
sarvebhyo darśanādibhyo yadi pūrvo na vidyate |
ekaikasmāt kathaṃ pūrvo darśanādeḥ sa vidyate || 7 || 
若眼等諸根 無有本住者
眼等一一根 云何能知塵 
lta la sogs pa thams cad kyi | | snga rol gal te yod min na | |
lta la sogs pa re re yi | | snga rol de ni ji ltar yod | | 
7. [Nagarjuna answers:]
But if nothing exists previous to sight and all the other [faculties] together,
How could that [being] exist individually before sight, etc.? 
If it is not evident prior to the totality of seeing etc., how can it be evident prior to [each of them] seeing etc. individually? 
འདིར་བཤད་པ། ལྟ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི། །སྔ་རོལ་་གལ་ཏེ་ཡོད་མིན་ན། །ལྟ་ལ་སོགས་པ་རེ་རེ་ཡི། །སྔ་རོལ་དེ་ནི་ཇི་ལྟར་ཡོད། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན། གལ་ཏེ་དེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་ཡང་དེ་ཇི་ལྟར་ཡོད།  
(3)問曰(4)若眼等諸根 無有本住者(5)眼等一一根 云何能知塵(6)若一切眼耳等諸根。苦樂等諸法。無本住(7)者。今一一根。云何能知塵。眼耳等諸根無(8)思惟。不應有知。而實知塵。當知離眼耳(9)等諸根。更有能知塵者。答曰。若爾者。爲一(10)一根中各有知者。爲一知者在諸根中。二(11)倶有過。 
བཤད་པ། རང་་གི་བློ་གྲོས་ཡང་བར་སྟོན་པར་ཟད་དེ་གྱི་ན་ཞིག་སྨྲས་སོ། །ལྟ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི། །སྔ་རོལ་གལ་ཏེ་ཡོད་མིན་ན། །ལྟ་ལ་སོགས་པ་རེ་རེ་ཡི། །སྔ་རོལ་དེ་ནི་ཇི་ལྟར་ཡོད། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་གལ་ཏེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་་ཡང་དེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་ངེས་སོ། །ཅི་སྟེ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་ན་ནི་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་ཡང་དེ་ཡོད་པར་གསལ་ལོ། །ཅི་སྟེ་དེ་གང་གི་ཚེ་ལྟ་བའི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་པ་དེའི་ཚེ་ན་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་མེད་པ་ཡིན་ན་དེ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཇི་ལྟར་ཉན་པའི་་སྔ་རོལ་ན་མེད་པ་བཞིན་དུ་ལྟ་བ་སྤངས་ཏེ། ཉན་པའི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་པར་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་ཀྱི། ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་གྱི་ནའོ། །  
འདིར་བཤད་པ། ལྟ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི། །སྔ་རོལ་གལ་ཏེ་ཡོད་མིན་ན། །ལྟ་ལ་སོགས་པ་རེ་རེ་ཡི། །སྔ་རོལ་དེ་ནི་ཇི་ལྟར་ཡོད། །གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟ་བའམ། ཉན་པ་ལ་སྒོས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་པར་འདོད་ན། དེ་ལ་མི་ལྟོས་པའི་ཉེ་བར་བླང་བ་དེ་ཉིད་དུ་མི་འགྲུབ་ལ། དེ་ལ་མི་ལྟོས་པའི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དེ་ཡང་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཉིད་དུ་མི་འགྲུབ་བོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལས་ཉེ་བར་བླང་བ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་ཡང། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡོད་པར་སྔ་མ་བཞིན་དུ་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་བོ། །  
ucyate | etadapi na yuktaṃ darśanādirahitasya nirupādānasya nirhetukasya nirañjanasyāstitvāsaṃbhavāt |
sarvebhyo darśanādibhyo yadi pūrvo na vidyate |
 iti parikalpyate, evamapi-
ekaikasmātkathaṃ pūrvo darśanādeḥ sa vidyate || 7 ||
 yo hi sarvebhyaḥ pūrvo na bhavati, sa ekaikasmādapi na bhavati | tadyathā sarvebhyo vṛkṣebhya prāg vanaṃ nāsti, tadā ekaikasmādapi nāsti | sarvāsāṃ ca sikatānāṃ tailajananābhāve sati ekaikasyā api sikatāyāstailaṃ nāsti | api ca | yo hyekaikasmātpūrvo bhavati, nanu sa sarvebhyo 'pi pūrvaṃ evetyabhyupagataṃ bhavati | ekaikavyatirekeṇa sarvasyābhāvāt | tasmānna yuktamekaikasmātpūrvo vidyata iti || 7 || 
draṣṭā sa eva sa śrotā sa eva yadi vedakaḥ |
ekaikasmād bhavet pūrvam evaṃ caitan na yujyate || 8 || 
見者即聞者 聞者即受者
如是等諸根 則應有本住 
lta po de nyid nyan po de | | gal te tshor po’ang de nyid na | |
re re’i snga rol yod gyur na | | de ni (4)de ltar mi rigs so | | 
8. [Further,] if that [being] were the “seer,” that [being] were the “hearer,” that [being] were the one who senses,
Then one [being] would exist previous to each. Therefore, this [hypothesis] is not logically justified. 
If the seer itself [were] the hearer and the feeler [were] it too, if it existed prior to each, in that way it would not make sense. 
ཡང་གཞན་ཡང་། གལ་ཏེ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན། །ལྟ་པོ་དེ་ཉིད་་ཉན་པོ་དེ། །ཚོར་བ་པོ་ཡང་དེ་ཉིད་འགྱུར། །དེ་ནི་དེ་ལྟར་མི་རིགས་སོ། །གལ་ཏེ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་པར་གྱུར་ན། དེ་ལྟ་ན་ལྟ་བ་པོ་ཡང་དེ་ཉིད་ཡིན་ལ་ཉན་པ་པོ་ཡང་དེ་ཉིད་ཡིན་ཚོར་བ་པོ་ཡང་དེ་ཉིད་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་དེ་ལྟར་ནི་མི་རིགས་སོ། །  
何以故(12)見者即聞者 聞者即受者(13)如是等諸根 則應有本住(14)若見者即是聞者。聞者即是受者。則是一(15)神。如是眼等諸根。應先有本住。色聲香等(16)無有定知者。或可以眼聞聲。如人有六(17)向隨意見聞。若聞者見者是一。於眼等根(18)隨意見聞。 
ཡང་གཞན་ཡང་། གལ་ཏེ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན། །ལྟ་པོ་དེ་ཉིད་ཉན་པོ་དེ། །ཚོར་བ་པོ་ཡང་དེ་ཉིད་འགྱུར།། (204A)དེ་ནི་དེ་ལྟར་མི་རིགས་སོ། །གལ་ཏེ་དེ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་པར་གྱུར་ན་དེ་ལྟ་བ་པོ་ཡང་དེ་ཉིད་ཡིན་ལ། ཉན་པ་པོ་ཡང་དེ་ཉིད་ཡིན། ཚོར་བ་པོ་ཡང་དེ་ཉིད་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་དེ་ལྟར་ན་མི་རིགས་སོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྐྱེས་བུ་སྐར་ཁུང་ཐ་དད་པར་་འགྲོ་བ་བཞིན་དུ་བདག་དབང་པོ་གཞན་དུ་འགྲོ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། བདག་ནི་དབང་པོ་གཞན་གང་དུ་འགྲོ་བར་མི་འདོད་དོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང། འདི་ལ་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་རྣམས་ལྟ་བ་པོ་གང་ཁོ་ན་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་ཉན་པ་པོ་དང། ཚོར་བ་པོ་ཡང་ཡིན་ནོ་ཞེའམ། གཞན་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཁས་ལེན་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ། གལ་ཏེ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན། །ལྟ་པོ་དེ་ཉིད་ཉན་པོ་དེ། །ཚོར་བ་པོ་ཡང་དེ་ཉིད་འགྱུར། །ཇི་ལྟར་མུ་སྟེགས་ཅན་དག་ན་རེ། དེའི་ལྟ་བ་པོ་དེའི་ལུས་དང་དབང་པོའི་གནས་རྩ་བ་དང། འཇིམ་པ་ལྟ་བུ་དག་ནི་འཕེལ་བ་དང། འགྲིབ་པའི་ཆོས་ཅན་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་བ་ལྟར་འདོད་ན་དེ་ཡང་རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུར་མ་གྲགས་པས། དེ་ནི་དེ་ལྟར་མི་རིགས་སོ། །ཡང་ན། གལ་ཏེ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན། །ལྟ་པོ་དེ་ཉིད་ཉན་པོ་དེ། །ཚོར་བ་པོ་ཡང་དེ་ཉིད་འགྱུར། །གཅིག་པུ་རྫས་སུ་ཡོད་དུ་ཟིན་ཀྱང་སྐད་ཅིག་ལས་ལྷག་པར་མི་གནས་པའི་ཕྱིར། ཐ་སྙད་དུ་ཡང་ལྟ་བ་པོ་དང། ཉན་པ་པོ་དང། ཚོར་བ་པོ་ཉིད་ཡིན་པར་མི་སྲིད་དེ། གཅིག་པུ་འཐད་པ་མེད་པ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་པར་ག་ལ་རིགས། དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་དེ་ལྟར་མི་རིགས་སོ་ཞེས་གསུངས་སོ། །ཅི་ཞིག་ཅེ་ན་དེ་གཅིག་ཉིད་དུ་སྟེ། དམ་བཅས་པའི་སྐྱོན་གྱིས་སྐྱོན་ཆགས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དོན་དམ་པར་ཉན་པ་པོ་ནི་ལྟ་བ་པོ་ལས་གཞན་མ་ཡིན་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཉན་པ་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། རྒྱུད་ཐ་དད་པའི་ཉན་པ་པོ་བཞིན་ནོ། །ཉན་པ་པོ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་གཞན་ཉིད་(127A)དུ་རྗེས་སུ་དཔོག་པས་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་གསལ་བའི་ཕྱིར་དམ་བཅས་པ་ལ་ཆོས་ཅན་གྱི་རང་གི་ངོ་བོ་བསལ་བའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །ལྟ་བ་པོ་ཡང་གཟུགས་དམིགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། མིག་ལ་ལྟོས་པར་མི་བྱེད་དེ། ཉན་པ་པོ་ལས་གཞན་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཉན་པ་པོ་བཞིན་ནོ། །ལྟ་བ་པོ་ཉན་པ་པོ་ལས་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་རྗེས་སུ་དཔོག་པས་གཟུགས་དམིགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། མིག་ལ་ལྟོས་པར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་ཀྱི་དེ་བསལ་བའི་ཕྱིར་དམ་བཅས་པ་ལ་ཆོས་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་བསལ་བའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །དེ་ནི་དེ་ལྟར་མི་རིགས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལ་གཞན་དག་ནི་འདི་སྐད་ཅེས། གལ་ཏེ་དེ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་པར་གྱུར་ན་དེ་ལྟ་ན་ལྟ་བ་པོ་ཡང་དེ་ཉིད་ཡིན་ལ། ཉན་པ་པོ་ཡང་དེ་ཉིད་ཡིན་ཚོར་བ་པོ་ཡང་དེ་ཉིད་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་དེ་ལྟར་མི་རིགས་སོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྐྱེས་བུ་སྐར་ཁུང་ཐ་དད་པར་འགྲོ་བ་བཞིན་དུ་བདག་དབང་པོ་གཞན་དུ་འགྲོ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། བདག་ནི་དབང་པོ་གཞན་གང་དུ་ཡང་འགྲོ་བར་མི་འདོད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ། དེ་ནི་ཐལ་བའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བར་མི་རིགས་ཏེ། མིག་ལ་སོགས་པ་བྱེད་པ་དེ་དང་དེ་ནས་སྐྱེས་པ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དམིགས་པའི་བློ་དག་བདག་ཐམས་ཅད་དུ་སོང་བའི་ཕྱོགས་སུ་འདུ་བས། ལྟ་བ་པོ་ལ་སོགས་པ་དབང་པོ་གཞན་དུ་འགྲོ་བ་མེད་པར་ཡང་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། རྣ་བ་ལ་སོགས་པའི་འཇུག་པ་སྒྲ་ལ་སོགས་པར་སྣང་བ་དག་ཡོད་ན། རྣ་བ་ལ་སོགས་པར་སྣང་བའི་ནང་གི་བྱེད་པ་པོ་ཡོད་ཅིང་ཤེས་པ་ཡོད་པར་སྣང་བའི་གཟུགས་བརྙན་འཆར་བས་ཕན་འདོགས་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་དང། འགྱུར་བས་ལྟ་བ་པོ་དང་ཉན་པ་པོ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་དག་གྲུབ་པས། བདག་ཐམས་ཅད་དུ་སོང་བ་ལ་དབང་པོ་གཞན་གྱི་ཕྱོགས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་པ་ཉིད་མི་འཐད་པས། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་སྐྱོན་དེ་ཉིད་མ་ཉམས་སོ། །སྐྱེས་བུ་སྨྲ་བ་གང་དག་ཕུང་པོ་དང། ཁམས་དང། སྐྱེ་མཆེད་དག་ལས་གཞན་པའི་སྐྱེས་བུ་དེ་ཉིད་ལྟ་བ་པོ་དང། ཉན་པ་པོ་དང། སེམས་པ་པོ་ཡིན་པར་སྨྲ་བ་དག་ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་དགག་པར་བྱའོ། །ཡང་ན་ལྟ་བ་པོ་ཉིད་(127B)གལ་ཏེ་བདག་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར། དེའི་ཁྱད་པར་བསལ་བའི་ཕྱིར་དེ་ཕྱོགས་སུ་བྱེད་པ་མི་རིགས་སོ་ཞེ་ན། སྤྱི་དང་དམིགས་ཀྱིས་མ་བསྩལ་བ་མཛད་པའི་མཐའ་གཞན་ལས་ཡོངས་སུ་བཟུང་བ་ཐ་སྙད་དུ་ཁས་བླངས་པ་ཕྱོགས་སུ་བྱས་ཏེ། དེའི་ཁྱད་པར་མ་གྲགས་པ་སེལ་བས་སྐྱོན་མེད་དོ། །  
itaś ca na yuktam- yasmāt-
draṣṭā sa eva sa śrotā sa eva yadi vedakaḥ |
 tadā-
ekaikasmādbhavetpūrvaṃ
 na ca yuktaṃ vaktuṃ sa eva draṣṭā sa eva śroteti | yadi syāt, tadā darśanakriyārahitasyāpi śroturdraṣṭṭatvaṃ syāt, śravaṇakriyārahitasyāpi draṣṭuḥ śrotṛtvaṃ syāt | na caivaṃ dṛṣṭaṃ yaddarśanakriyārahito 'pi draṣṭā syāt, śravaṇakriyārahitaś ca śroteti | ata ev āha-
evaṃ caitanna yujyate || 8 ||
 iti | pratikriyaṃ ca kārakabhedātkuta etadevaṃ bhaviṣyatīti pratipādayann āha- evaṃ caitanna yujyata iti ||
ācāryabuddhapālitastu vyācaṣṭe- ekatve hi ātmanaḥ indriyāntaragamanaprasaṅgaḥ puruṣasya syāt, vātāyanāntaropagamanavaditi | asya ācāryabhāvaviveko dūṣaṇam āha- sarvagatasyātmano nendriyāntaragamanamastītyayuktaḥ prasaṅgadoṣa iti | tadetadayuktaṃ svayūthyaparikalpitapudgalavādanirāsasya prastutatvāt, tasya ca sarvagatatvāpratijñānāt | tasmād yukta eva prasaṅgadoṣa || 8 || 
draṣṭānya eva śrotānyo vedako ’nyaḥ punar yadi |
sati syād draṣṭari śrotā bahutvaṃ cātmanāṃ bhavet || 9 || 
若見聞各異 受者亦各異
見時亦應聞 如是則神多 
gal te lta po gzhan nyid la | | nyan pa po gzhan tshor gzhan na | |
lta po yod tshe nyan por ’gyur | | bdag kyang mang po nyid du ’gyur | | 
9. On the other hand, if the “seer” were someone else, or the “hearer” were someone else, or the one who senses were someone else,
Then there would be a “hearers when there was already a “seer,” and that would mean a multiplicity of “selves” (ātma). 
If the seer were different, the hearer different, the feeler different, at the time the seer exists, there would be a hearer. Many selves would come about. 
འདིར་སྨྲས་པ། ལྟ་བ་པོ་ཡང་གཞན་ཉིད་ཡིན་ལ། ཉན་པ་པོ་ཡང་གཞན་ཉིད་ཡིན་ཚོར་བ་པོ་ཡང་གཞན་ཉིད་ཡིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་ལྟ་པོ་གཞན་ཉིད་ལ། །ཉན་པ་པོ་གཞན་ཚོར་གཞན་ན། །ལྟ་པོའི་ཚེ་ན་ཉན་པོ་ཡོད། །བདག་ཀྱང་མང་པོ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །གལ་ཏེ་ལྟ་བ་པོ་ཡང་་གཞན་ཉིད་ཡིན་ལ་ཉན་པ་པོ་ཡང་གཞན་ཉིད་ཡིན་ཚོར་བ་པོ་ཡང་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་གྱུར་ན། དེ་ལྟ་ན་ལྟ་བ་པོའི་ཚེ་ན་ཉན་པ་པོ་དང་སྣོམ་པ་པོ་དང་མྱོང་བ་པོ་དང་རེག་པ་པོ་དང་། སེམས་པ་པོ་དག་ཀྱང་ཡོད་པར་འགྱུར་རོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། བདག་ཀྱང་མང་པོ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། (52B)དེ་ནི་མི་འདོད་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་གཟུགས་གང་ལས་བྱུང་བའི་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་པོ་དག་ལ་དངོས་པོ་ངེས་པར་གནས་པ་དེ་ཡོད་པས་དེས་ན་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་དངོས་པོ་གནས་པ་ཡོད་དོ་ཞེས་་བྱ་བ་དེ་འཐད་དོ། །  
但是事不然(19)若見聞各異 受者亦各異(20)見時亦應聞 如是則神多(21)若見者聞者受者各異。則見時亦應聞。何(22)以故。離見者有聞者故。如是鼻舌身中。神(23)應一時行。若爾者。人一而神多。以一切根(24)一時知諸塵。而實不爾。是故見者聞者受(25)者。不應倶用。 
ཅི་སྟེ་བདག་དབང་པོ་གཞན་དུ་འགྲོ་བར་ཐལ་བ་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་ངོ་སྙམ་པས་ལྟ་བ་པོ་ཡང་གཞན་ཉིད་ཡིན་ལ། ཉན་པ་པོ་ཡང་གཞན་ཉིད་ཡིན། །ཚོར་བ་པོ་་ཡང་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་རྟོག་ན། དེ་ལ་ཡང་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་ལྟ་པོ་གཞན་ཉིད་ལ། །ཉན་པ་པོ་གཞན་ཚོར་གཞན་ན། །ལྟ་པོའི་ཚེ་ན་ཉན་པོ་ཡོད། །བདག་ཀྱང་མང་པོ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །གལ་ཏེ་ལྟ་བ་པོ་ཡང་གཞན་ཉིད་ཡིན་ལ། ཉན་པ་པོ་ཡང་གཞན་ཉིད་ཡིན། ཚོར་བ་པོ་ཡང་གཞན་་ཉིད་ཡིན་པར་གྱུར་ན་དེ་ལྟ་ན་ལྟ་བ་པོའི་ཚེ་ན་ཉན་པ་པོ་དང་ཚོར་བ་པོ་ཡང་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། གང་གི་ཚེ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་དེ་དག་ཡོད་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཁོ་བོའི་ལྟ་བ་པོ་ཡང་གཞན་ཉིད་ཡིན་ལ། ཉན་པ་པོ་ཡང་གཞན་ཉིད་ཡིན། །ཚོར་བ་པོ་ཡང་གཞན་་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་བས། དེ་ལྟ་ན་བདག་ཀྱང་མང་པོ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་གཞན་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ལ། ལྟ་བ་པོའི་ཚེ་ན་ཉན་པ་པོ་དང་། ཚོར་བ་པོ་མེད་ན་དེ་ལྟ་ན་ཡང་བདག་མི་རྟག་པ་ཉིད་དང་། བདག་མང་པོ་ཉིད་དུ་ཡང་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དོ། །དེ་ལྟ་བས་་ན་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་རེ་རེའི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་པ་དང་། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་གཞན་དང་གཞན་གྱིས་གསལ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
ཅི་སྟེ་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་དག་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་སྐྱོན་ཡོངས་སུ་སྤང་བར་འདོད་པས། ལྟ་བ་པོ་ཡང་གཞན། ཉན་པ་པོ་ཡང་གཞན། ཚོར་བ་པོ་ཡང་གཞན་ཡིན་པར་རྟོག་ན་དེ་ལྟ་ཡང། གལ་ཏེ་ལྟ་པོ་གཞན་ཉིད་ལ། །ཉན་པ་པོ་གཞན་ཚོར་གཞན་ན། །ཞེས་བྱ་བས་ཡོངས་སུ་རྟོག་པས་ཅིར་འགྱུར་ཞེ་ན། ལྟ་པོའི་ཚེ་ན་ཉན་པོ་ཡོད། །ལན་འགའ་སྟེ། གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་ཚིག་གི་ལྷག་མའོ། །འདི་ན་གང་ཞིག་གང་ལས་གཞན་ཡིན་པར་ཤེས་པ་དེ་ནི་ལན་འགའ་དེ་ནི་ལན་འགའ་དེ་ཡོད་ན་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན་བུམ་པ་ཡོད་ན་ཁམ་ཕོར་ཡོད་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཉན་པ་པོ་ཡང་ལྟ་བ་པོ་ལས་གཞན་ཡིན་ནོ། ལྟ་བ་པོ་ཡོད་པའི་ཚེ་ན་ཉན་པ་པོ་ཡང་ཡོད་པར་འགྱུར་ཞིང་ཉན་པ་པོ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་སྣོམ་པ་པོ་དང། མྱང་བ་པོ་དང། རེག་པ་པོ་དང། སེམས་པ་པོ་དག་ཀྱང་དེ་བཞིན་ནོ། །དེས་ན། བདག་ཀྱང་མང་པོ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །རྒྱུད་སོ་སོ་ལའོ། །དེ་ལྟར་ནི་མི་འདོད་པས་དེའི་ཕྱིར་དོན་དམ་པར་རྒྱུད་ཐ་དད་པ་དག་གི་ལྟ་བ་པོ་དང། ཉན་པ་པོ་དང། སྣོམ་པ་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་མི་འཐད་དོ། །འདིར་ཡང་སྐབས་ཀྱི་དོན་ལ་ཕན་པ་ཉིད་ཀྱིས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མཚོན་པར་བྱ་སྟེ། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ལྷས་བྱིན་གྱི་ཉན་པ་པོ་ནི། ལྟ་བ་པོ་ལས་གཞན་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་དང་འབྲས་བུར་འབྲེལ་པའི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན། ལྟ་བ་པོའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་པས་གཞན་ཉིད་དུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་རྗེས་སུ་དཔག་པས་གནོད་དོ། །ཡང་ན། ལྟ་པོའི་ཚེ་ན་ཉན་པོ་ཡོད། །ཅེས་བྱ་བ་ནི་ལྟ་བ་པོ་ལ་བརྟེན་ནས། ཉན་པ་པོ་འབྱུང་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཏོ། །དེ་ལྟ་ན། བདག་ཀྱང་མང་པོ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །འདས་པ་ལ་སོགས་པའི་དུས་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་རོ། །(128A)དེ་ལྟར་གྱུར་ན་འདིར་ཡང་ཕྱིར་སྨྲ་བར་ནུས་ཏེ། དོན་དམ་པར་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ནི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། བརྟེན་ནས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། ཉེ་བར་བླང་བའི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་ལྷས་བྱིན་གྱི་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བའི་ཉེ་བར་བླང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། མཆོད་སྦྱིན་གྱི་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པའི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །དེ་ལྟར་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཉིད་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཡང་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་དང་མ་བྲལ་ལོ། །གལ་ཏེ་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ནི་དེ་ཉིད་དང། གཞན་ཉིད་དུ་བརྗོད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེ་ན། བདག་གི་ཡིན་པར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཡང་ན་གང་དག་བདག་ལྟ་བ་པོ་ལ་སོགས་པ་བརྗོད་པ་དག་ཕུང་པོ་ལས་གཞན་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པ་དེ་དག་གི་ཕྱོགས་ལ། ལྟ་བོའི་ཚེ་ན་ཉན་པོ་ཡོད། །ཅེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མ་སྟེ། འདི་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་པོ་སྟེ། གཟུགས་དམིགས་པ་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ལ། དེ་ནི་སྒྲ་དམིགས་པ་དང་མི་ལྡན་ཏེ། གཅིག་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་གཉིས་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ལྟ་པོའི་ཚེ་ན་ཉན་པོ་ཡོད། །ཅེས་བྱ་བ་དེ་བཞིན་དུ། སྣོམ་པ་པོ་དང། མྱོང་བ་པོ་དང། རེག་པ་པོ་དང། སེམས་པ་པོ་དག་ཀྱང་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཅིར་འགྱུར་ཞེ་ན། བདག་ཀྱང་མང་པོ་ཉིད་དུ་འགྱུར། ལུས་དང་དབང་པོའི་ཚོགས་གཅིག་ལའམ། རྒྱུ་དང་འབྲས་བུའི་ཚོགས་གཅིག་ལ་ཟབ་བོ་ཞེས་བྱ་བའི་བདག་མང་པོ་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཏེ། དེ་ཡང་མི་འདོད་པས་དེའི་ཕྱིར་བདག་ནི་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྲུབ་སྟེ། དམིགས་པ་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར། དམིགས་པ་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར། རྒྱུད་དུ་མའི་ལྟ་བ་པོ་བཞིན་ནོ། །ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡོ་དཔར་སྨྲ་བ་གཞན་དག་འདི་སྐད་ཅེས་ཟེར་ཏེ། འདི་ལ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་མིང་དང། གཟུགས་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་ཅེས་གསུངས་པ་དེ་ལ་གཟུགས་ནི་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་པོ་དག་ཡིན་པས། དེའི་ཕྱིར་འབྱུང་བ་ཆེན་པོའི་རྐྱེན་གྱིས་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་འབྱུང་ལ། འབྱུང་བ་དེ་དག་ཀྱང་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོའི་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པས། དེའི་ཕྱིར་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་དང་ལྡན་པ་སྔ་ན་གནས་པའི་རིམ་(128B) དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཚུལ་ཡིན་ན་ཁྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དེ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་མེད་དེ། གདགས་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། སྣམ་བུ་རྒྱུ་སྤུན་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་མེད་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་པས་ཚུལ་དེ་དང་འགལ་བར་བྱེད་པས། དེའི་ཕྱིར་ཕྱོགས་སྔ་མ་ལ་གནོད་པས་གནོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དེ་ནི་ལེགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
athāpi yathoktadoṣaparijihīrṣayā-
draṣṭānya eva śrotānyo vedako 'nyaḥ punaryadi |
 parikalpyate, tadapi na yuktam | evaṃ hīṣyamāṇe-
sati syād draṣṭari śrotā bahutvaṃ cātmanāṃ bhavet || 9 ||
 tadyathā goranyo 'śvaḥ na hi gavi sati na bhavati yaugapadyena, evaṃ yadi draṣṭuranyaḥ śrotā syāt, sadraṣṭaryapi sati syādyaugapadyena | na caivamiṣyate iti nāstyanyatvam | api ca | evaṃ sati bahava evātmānaḥ prāpnuvanti draṣṭṭaśrotṛvedakādīnāṃ pṛthak pṛthak siddhayupagamāt | tasmādekaikasmādapi darśanādeḥ pūrvaṃ nāsti pudgalo nāma kaścit || 9 || 
darśanaśravaṇādīni vedanādīni cāpy atha |
bhavanti yebhyas teṣv eṣa bhūteṣv api na vidyate || 10 || 
眼耳等諸根 苦樂等諸法
所從生諸大 彼大亦無神 
lta dang nyan la sogs pa dang | | tshor ba dag la sogs pa dang | |
gang las ’gyur ba’i ’byung de la’ang | | de ni yod pa ma yin (5)no | | 
10. In those elements (bhūta) from which seeing, hearing, etc., and sensation, etc., arise–
Even in those elements that [being] does not exist. 
Also it is not evident in the elements from which seeing and hearing etc. and feeling etc. occur. 
འདིར་སྨྲས་པ། ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང་། །ཚོར་བ་དག་ལ་སོགས་པ་ཡང་། །གང་ལས་འགྱུར་བའི་འབྱུང་དེ་ལའང་། །དེ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཁྱོད་ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དབང་པོ་རྣམས་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་དངོས་པོ་ངེས་པར་གནས་པ་དེ་ཡོད་པར་མངོན་་པར་ཞེན་པར་བྱེད་པ་དེ་ནི་ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དང་། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དག་རིམ་གྱིས་གང་དག་ལས་འགྱུར་བའི་འབྱུང་བ་དེ་དག་ལ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ལུས་འདི་འབའ་ཞིག་ལ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་མ་ཟད་དོ། །  
復次(26)眼耳等諸根 苦樂等諸法(27)所從生諸大 彼大亦無神(28)若人言離眼耳等諸根苦樂等諸法別有本(29)住。是事已破。今於眼耳等所因四大。是(14b1)四大中亦無本住。問曰。若眼耳等諸根。苦(2)樂等諸法。無有本住可爾。眼耳等諸根。苦(3)樂等諸法應有。 
སྨྲས་པ། ལྟ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་བདག་ཡོད་པ་ཉིད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལ་མིང་དང་གཟུགས་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་སྐྱེ་མཆེད་་དྲུག་ཅེས་གསུངས་ལ། གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་པོ་དག་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་འབྱུང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་འབྱུང་ལ། འབྱུང་བ་དེ་དག་ཀྱང་བདག་གི་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟ་བས་ན། འབྱུང་བ་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་འབྱུང་བས་གསལ་བར་བྱས་པའི་བདག་གནས་པ་ཡོད་ན་སྐྱེ་(204B)མཆེད་དྲུག་འབྱུང་ཞིང་རིམ་གྱིས་ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་འབྱུང་བས་དེས་ན་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་དངོས་པོ་གནས་པ་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་དོ། །བཤད་པ། ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང་། །ཚོར་བ་དག་ལ་སོགས་པ་ཡང་། །གང་ལས་འགྱུར་བའི་འབྱུང་དེ་་ལའང་། །དེ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང་། །ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དག་རིམ་གྱིས་གང་དག་ལས་འགྱུར་པའི་འབྱུང་བ་དེ་དག་ལ་ཡང་ཁྱོད་ཀྱིས་བརྟགས་པའི་དངོས་པོ་དེ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འབྱུང་བ་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འབྱུང་བ་ཉེ་བར་་ལེན་པ་པོ་དེ་ཡང་འབྱུང་བ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་གསལ་བར་བྱེད་པ་མེད་པས་མི་འཐད་དོ། །གང་འབྱུང་བ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་ཇི་ལྟར་འབྱུང་བ་དག་གི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོར་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་འབྱུང་བ་དག་ལ་ཡང་དེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་ཡོད་་པར་ག་ལ་འགྱུར།  
འདིར་བཤད་པ། ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང། །ཚོར་བ་དག་ལ་སོགས་པ་ཡང། །གང་ལས་འགྱུར་བའི་འབྱུང་དེ་ལའང། །དེ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རྫས་སུ་ཡོད་པ་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོ་ན་ཇི་ལྟ་བུ་ཞེ་ན། ཐ་སྙད་དུ་མིང་དང། གཟུགས་དང། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཉིད་དུ་གདགས་པར་ཟད་ཀྱི། དོན་དམ་པར་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་རྫས་སུ་ཡོད་པའི་མིང་དང་གཟུགས་ཀྱི་གནས་སྐབས་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཕྱོགས་སྔ་མ་ལ་གནོད་པ་མེད་དོ། །ཡང་ན། ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང། །ཚོར་བ་དག་ལ་སོགས་པ་ཡང། །གང་ལས་འགྱུར་བའི་འབྱུང་དེ་ལའང། །དེ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་དག་གི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མའོ། །གལ་ཏེ་འབྱུང་བ་ཉེ་བར་བླང་བའི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དེ་ཇི་ལྟར་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པའི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཉིད་དུ་མི་འགྲུབ་ཅེ་ན། འབྱུང་བ་ཉེ་བར་བླང་བ་ཉེ་བ་ལེན་པའི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ནི་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་ཉེ་བར་ལེན་པར་བྱེ་དཔར་མི་རིགས་ཏེ། དེ་དག་ལས་གཞན་ཉེ་བར་ལེན་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྒྱུད་ཐ་དད་པའི་འབྱུང་བའི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་བཞིན་ནོ་ཞེས་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་ཕྱིར་དང། འབྱུང་བ་ཉེ་བར་བླང་བའི་དུས་ན་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཉེ་བར་བླང་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཉེ་བར་བླང་བའི་དུས་ན་ཡང་འབྱུང་བ་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་ཉེ་བར་བླང་བ་མ་ཡིན་པའི་ཡང་ཕྱིར་རོ། །  
atrāha- vidyata eva pūrvaṃ sa sarvebhyo darśanādibhya ātmā | atha matam- yadyasti, kena prajñapyate sa iti yaducyate, iha darśanādibhyaḥ pūrvaṃ nāmarūpāvasthāyāṃ catvāri mahābhūtāni santi yataḥ kramānnāmarūpapratyayaṃ ṣaḍāyatanam iti darśanaśravaṇādīnyutpadyante | tasmāddarśanādibhyaḥ pūrvaṃ caturmahābhūtopādānamevāstīti | evamapi-
darśanaśravaṇādīni vedanādīni cāpyatha |
bhavanti yebhyasteṣveṣa bhūteṣvapi na vidyate || 10 ||
 yebhyo mahābhūtebhyo darśanādikamutpadyate, teṣvapi mahābhūtopādānanimittako 'pyeṣa na yujyate pūrveṇaiva hetunetyabhiprāyaḥ | tatra yathā pūrvamuktam-
kutaḥ kiṃcidvinā kaścitkiṃcitkaṃcidvinā kutaḥ |
iti, ihāpi tathaiva vaktavyam | mahābhūtopādānādyaścātmā pūrvaṃ siddhaḥ syāt, sa mahābhūtānyupādāya syāt | na caivam, nirhetukatvāt | yaś ca nāsti, sa kathaṃ mahābhūtānyupādāsyati? iti darśanopādānavadbhūtopādāne 'pi dūṣaṇamuktameveti na punarucyate || 10 || 
darśanaśravaṇādīni vedanādīni cāpy atha |
na vidyate ced yasya sa na vidyanta imāny api || 11 || 
若眼耳等根 苦樂等諸法
無有本住者 眼等亦應無 
lta dang nyan la sogs pa dang | | tshor ba dag la sogs pa yang | |
gang gi yin pa gal te med | | de dag kyang ni yod ma yin | | 
11. When he to whom seeing, hearing, etc., and feeling, etc. belong does not exist,
Then certainly they do not exist. 
If that to which seeing and hearing etc. and feeling etc. belong is not evident, they too could not be evident. 
འདིར་སྨྲས་པ། ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པའི་དབང་་པོ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་གང་གི་ཡིན་པའི་དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་དེ་ཡང་ཡོད་ལ་དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་དེ་ཡོད་ན། ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དབང་པོ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་ཀྱང་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང་། །ཚོར་བ་དག་ལ་སོགས་པ་ཡང་། །གང་གི་ཡིན་པ་་གལ་ཏེ་མེད། །དེ་དག་ཀྱང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དབང་པོ་རྣམས་དང་། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་གང་གི་ཡིན་པའི་དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་དེ་གལ་ཏེ་མེད་ན། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་དེ་དག་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
答曰(4)若眼耳等根 苦樂等諸法(5)無有本住者 眼等亦應無(6)若眼耳苦樂等諸法。無有本住者。誰有此(7)眼耳等。何縁而有。是故眼耳等亦無。 
སྨྲས་པ། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་དེ་ཡོད་ཀྱང་རུང་མེད་ཀྱང་རུང་སྟེ། ཡོད་ནི་རེ་ཞིག་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ནི་ཡོད་དེ། ཁྱོད་ཀྱིས་སྔར། ཅི་མེད་གང་ཞིག་ག་ལ་ཡོད། །གང་མེད་ཅི་ཞིག་ག་ལ་ཡོད། །ཅེས་སྨྲས་པས། དེའི་ཕྱིར་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་་ཅི་ཞིག་པོ་དག་ཡོད་དོ། །གང་ཞིག་མེད་ན་ཅི་ཞིག་ཀྱང་མེད་པས་དེའི་ཕྱིར་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་གང་གི་ཡིན་པའི་དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་དེ་ཡང་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། གང་མེད་ཅི་ཞིག་ག་ལ་ཡོད། །ཅེས་བྱ་བ་དེས་དེའི་ལན་བཏབ་ཟིན་ཏོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། །ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་་དང་། །ཚོར་བ་དག་ལ་སོགས་པ་ཡང་། །གང་གི་ཡིན་པ་གལ་ཏེ་མེད། །དེ་དག་ཀྱང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་སྔར་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །གང་མེད་ཅི་ཞིག་ག་ལ་ཡོད་ཅེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་བསྟན་ཟིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་་གལ་ཏེ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་རབ་ཏུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་ཅིང་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གང་གི་ཡིན་པར་འགྱུར་བ་གང་ཞིག་པོ་དེ་ཉིད་མེད་ན། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་ག་ལ་འགྱུར་ཏེ། གང་གི་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པར་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་མེད་པའི་ཕྱིར། (205A)ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་ཀྱང་མེད་ལ། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་དངོས་པོ་གང་ཞིག་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར།  
གལ་ཏེ་གང་གི་ཚེ། ལྟ་དང་ཉན་ལ་སོགས་པ་དང། །ཚོར་བ་དག་ལ་སོགས་པ་ཡང། །ཉེ་བར་བླང་བ་དག་ཡིན་པ་དེའི་ཚེ་ན་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཞེས་སྨྲའོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ད་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པ་དེའི་ཚེ་ན་ཡང་(129A)ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་འདུས་པ་ཙམ་དུ་ཟད་པའི་ཕྱིར་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་ཇི་ལྟར་འདོད་པ་དེ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེའི་ཕྱིར། གང་གི་ཡིན་པ་གལ་ཏེ་མེད། །དེ་དག་ཀྱང་ནི་ཡོད་པ་མིན། །ཞེས་གསུངས་ཏེ། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཉེ་བར་ལེན་པ་ཉིད་དང༑ རྫས་ཉིད་དུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཉིད་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ལ་སོགས་པའི་སྐྱོན་དེ་ཉིད་ཀྱི་ལན་གདབ་པར་དཀའོ། །  
atrāha- yadyapyevamātmā pratiṣiddhaḥ, tathāpi darśanādikamasti, apratiṣedhāt | na ca anātmasvabhāvānāṃ ghaṭādīnāṃ darśanādisaṃbandho 'sti | tasmātsaṃbandhī vidyata evātmeti | ucyate | syādātmā yadi darśanādīnyeva syuḥ | na tu santi | yasya darśanādīnyupādānaṃ sa yadā nāstīti (pp_84) pratipāditam, tadā tasminnātmani upādātari asati, kuto darśanādīnāmupādānabhūtānāmastitvamity āha-
darśanaśravaṇādīni vedanādīni cāpyatha |
na vidyate cedyasya sa na vidyanta imānyapi || 11 ||
 yasya darśanādīni parikalpyante sa yadā nāstītyuktam, nanu tadaiva darśanādikamapi nāstīti spaṣṭamādarśitaṃ bhavati | tataś ca darśanādyabhāvānnāstyevātmeti || 11 ||
atrāha- kiṃ khalu bhavato niścitametannāstyevātmeti? kena etad uktam? nanu ca anantaramevoktaṃ darśanādyabhāvādātmāpi nāstīti | uktametadesmābhiḥ | na tu asyārtho bhavatā samyagniścitaḥ | yato bhāvarūpa ātmeti parikalpitaḥ, sa svabhāvato na vidyate, tasya ca mayā svabhāvābhiniveśanivartakameva vacanamuktamasadviparyāsapratipakṣeṇa, na tu asya abhāvaḥ parikalpitaḥ | dvayaṃ hyetat parityājyaṃ yaś ca bhāveṣvabhiniveśaḥ, yaś ca abhāveṣu abhiniveśa iti | yathoktamāryadevena-
yastavātmā mamānātmā tenātmāniyamānna saḥ |
nanvanityeṣu bhāveṣu kalpanā nāma jāyate ||
iti || 11 || 
prāk ca yo darśanādibhyaḥ sāṃprataṃ cordhvam eva ca |
na vidyate ’sti nāstīti nivṛttās tatra kalpanāḥ || 12 || 
眼等無本住 今後亦復無
以三世無故 無有無分別 
gang zhig lta la sogs pa yi | | snga rol da lta phyi na med | |
de la yod do med do zhes | | rtog pa dag ni ldog par ’gyur | | 
12. For him who does not exist previous to, at the same time, or after seeing, etc.
The conception “He exists,” “He does not exist,” is dissipated. 
Reject the concepts “it exists,” “it doesn’t exist” about that which is not evident prior to, now or after seeing etc. 
འདིར་སྨྲས་པ། ཅི་་ཁྱོད་ཀྱི་དངོས་པོ་ཅི་ཞིག་པོ་མེད་པ་དེ་ཤིན་ཏུ་ངེས་པ་ཡིན་ནམ། འདིར་བཤད་པ། གང་ཞིག་ལྟ་ལ་སོགས་པ་ཡི། །སྔ་རོལ་ད་ལྟ་ཕྱི་ན་མེད། །དེ་ལ་ཡོད་དོ་མེད་དོ་ཞེས། རྟོག་པ་དག་ནི་ལྡོག་པར་འགྱུར། །དེ་ལྟར་རིགས་པས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན་དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་ལྟ་བ་་ལ་སོགས་པ་ཅི་ཞིག་པོ་དག་གི་སྔོན་དང་དེ་ལྟར་དང་ཕྱི་མའི་དུས་ན་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བཙལ་ན། དེ་འདིའོ་ཞེས་རང་ལས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་མེད་པ་དེ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་ཡོད་དོ་མེད་དོ་ཞེས་གདགས་པའི་རྟོག་པ་དག་ལྡོག་པར་འགྱུར་རོ། །  
復次(8)眼等無本住 今後亦復無(9)以三世無故 無有無分別(10)思惟推求本住。於眼等先無。今後亦無。若(11)三世無。即是無生寂滅不應有難。若無本(12)住。云何有眼等。如是問答。戲論則滅。戲論(13)滅故。諸法則空 
སྨྲས་པ། ཅི་ཁྱོད་ཀྱི་དངོས་པོ་གང་ཞིག་པོ་མེད་པ་དེ་ཤིན་ཏུ་ངེས་པ་ཡིན་ནམ། བཤད་པ། གང་ཞིག་ལྟ་ལ་སོགས་པ་ཡི། །སྔ་་རོལ་ད་ལྟར་ཕྱི་ན་མེད། །དེ་ལ་ཡོད་དོ་མེད་དོ་ཞེས། །རྟོག་པ་དག་ནི་ལྡོག་པར་འགྱུར། །གང་ཞིག་པོ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་དང་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་དང་། ད་ལྟར་ལྷན་ཅིག་དང་། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་ཕྱི་དུས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བཙལ་ན། དེ་འདིའོ་ཞེས་རང་གིས་་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་མེད་པ་དེ་ལ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གིས་ཡོད་དོ་མེད་དོ་ཞེས་གདགས་པའི་རྟོག་པ་དག་ལྡོག་པར་འགྱུར་ཏེ། རེ་ཞིག་རང་ཉིད་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེ་ཡོད་དོ་ཞེས་ཇི་སྐད་བརྗོད་པར་ནུས། ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གིས་གསལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་དེ་མེད་དོ་ཞེས་ཀྱང་ཇི་སྐད་བརྗོད་་པར་ནུས་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་དེ་ལ་ཡོད་དོ་མེད་དོ་ཞེས་རྟོག་པ་དག་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་བཞིན་དུ་ཉེ་བར་ལེན་པ་དེ་ཡང་གདགས་པར་ཟད་ཀྱི། དེ་མ་གཏོགས་པར་འགྲུབ་པ་གཞན་མི་འཐད་དོ། །  
དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་སྒྲུབ་པས་བརྟགས་ན། གང་ཞིག་ལྟ་ལ་སོགས་པ་ཡི། །སྔ་རོལ་ད་ལྟར་ཕྱིན་མེད། །དེ་ལ་ཡོད་དོ་མེད་དོ་ཞེས༑ །རྟོག་པ་དག་ནི་ལྡོག་པར་འགྱུར། །ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་གང་ཞིག་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་དང། ད་ལྟར་དང། ཕྱི་ན་རྫས་སུ་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་ཅིང་འབྱུང་བའི་རྫས་བཞིན་དུ་མེད་པ་དེ་ལྟ་བུ་དེ་ལ་དོན་དམ་པར་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དུ་ཡོད་དོ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་རྟོག་པ་དག་ལྡོག་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་རྟོག་པ་ལྡོག་པ་ནི་རྫས་སུ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་མེད་པར་རྣམ་པར་རྟོག་པ་འབྱུང་བ་དེ་མེད་པས་རྟོག་པ་ལྡོག་པ་ན་བརྟེན་ནས་གདགས་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་རྟོག་པ་ལྡོག་པ་ནི་དོན་དོན་དམ་པར་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་རྟོག་པ་ལྡོག་པ་ནི་ཡོད་པ་བསལ་བས་མེད་པར་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས། བློ་ཡིས་རྣམ་པར་གཞིགས་ནས་ནི། །ངོ་བོ་ཉིད་ནི་གཟུང་དུ་མེད། །དེ་ཕྱིར་དེ་དག་བརྗོད་མེད་དང། །ངོ་བོ་ཉིད་ནི་མེད་པར་བསྟན། །ཞེས་ཇི་སྐད་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །དེ་ལ་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་དག་གིས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡོད་དེ། དེ་ཡང་ཉེ་བར་ལེན་པར་བྱེད་པས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཞེས་བྱ་ཞིང། དེས་ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པས་ཉེ་བར་བླང་བ་ཞེས་བྱ་སྟེ་དེ་གཉི་ག་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་སྡང་སྨྲ་པ་གྲུབ་བོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡོད་པའི་གཏན་ཚིགས་སུན་དབྱུང་བ་བརྗོད་པ་དང། རང་དབང་གིས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་བརྗོད་པས། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་(129B)དེའི་ཕྱིར་རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་གཟུགས་ལ་ཤེས་པ་པོ་འམ། ཤེས་པར་བྱེད་པ་པོ་མེད་དོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་ཤེས་པ་པོ་འམ། ཤེས་པར་བྱེད་པ་པོ་མེད་དོ། །གཟུགས་དང། ཚོར་བ་དང༑ འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་ཤེས་པ་པོ་འམ། ཤེས་པར་བྱེད་པ་པོ་མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ། གཟུགས་ལ་ཤེས་པ་པོའམ་མཐོང་བ་པོ་མེད་དོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་ཤེས་པ་པོ་འམ། མཐོང་བ་པོ་མེད་དོ། །གཟུགས་དང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་ཤེས་པ་པོ་འམ། མཐོང་བ་པོ་མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ༑ །  
etadeva pratipādayann āha-
prāk ca yo darśanādibhyaḥ sāṃprataṃ cordhvameva ca |
na vidyate 'sti nāstīti nivṛttāstatra kalpanāḥ || 12 ||
 prāk tāvaddarśanādibhya ātmā nāsti, tatra hi tasyāstitvābhāvāt | darśanādisahabhūto 'pi nāsti, pṛthakpṛthagasiddhayoḥ sahabhāvādarśanāt śaśaśṛṅgayoriva | ātmopādānayoś ca parasparanirapekṣayo pṛthakpṛthagasiddhatvāt sāṃpratamapi nāsti | urdhvamapi | yadi hi pūrvaṃ darśanādīni syuḥ, uttarakālamātmā syāt, tadānīmūrdhvaṃ saṃbhavet | na caivam, akartṛkasya karmaṇo 'siddhatvāt | yaścaivamātmā darśanādibhyaḥ prāk paścād yugapacca parīkṣyamāṇo nāsti, tasya idānīmanupalabdhasvabhāvasya astitvaṃ nāstitvaṃ vā kaḥ parikalpayetprājñaḥ? tasmātkarmakārakavadeva upādānopādātroḥ parasparāpekṣā siddhirna svābhāvikīti sthitam ||
ata evoktaṃ bhagavatā āryasamādhirājabhaṭṭārake-
tahi kāli so daśabalo anagho jinu bhāṣate imu samādhivaram |
supinopamā bhagavatī sakalā na hi kaści jāyati na co mriyate ||
na ca sattvu labhyati na jīvu naro imi dharma phenakadalīsadṛśāḥ |
māyopamā gaganavidyusamā dakacandrasaṃnibha marīcisamāḥ ||
na ca asmi loki mṛtu kaści naro paraloka saṃkramati gacchati vā |
na ca karma naśyati kadāci kṛtaṃ phalu deti kṛṣṇaśubha saṃsarato ||
na ca śāśvataṃ na ca uccheda puno na ca karmasaṃcayu na cāpi sthitiḥ |
na ca so 'pi kṛtva punarāspṛśati na ca anyu kṛtva puna vedayate ||
na ca saṃkramo na ca punāgamanaṃ na ca sarvamasti na ca nāsti punaḥ |
na ca dṛṣṭisthānagatiśuddhiriha na ca sattvacārasupaśāntagati ||
anutpāda śānta animittapadaṃ sugatāna gocara jināna guṇā |
bala dhāraṇī daśabalāna balaṃ buddhāniyaṃ vṛṣamitā paramā || 
pūrvaparīkṣā8 nāma navamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
snga rol na gnas pa (6)brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa dgu pa’o || || 
 
 
ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང་ཉེ་བར་བླང་བ་བརྟག་(53A)པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དགུ་པའོ།། །།  
 
ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང་ཉེ་བར་བླང་བ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་་པ་དགུ་པའོ།། །།  
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་བ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་ལས། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དགུ་པའོ།། །།  
ity ācāryacandrakīrtipādoparacitāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau pūrvaparīkṣā nāma navamaṃ prakaraṇam ||
 
  yad indhanaṃ9 sa ced agnir ekatvaṃ kartṛkarmaṇoḥ |
anyaś ced indhanād agnir indhanād apy ṛte bhavet || 1 || 
中論觀燃可燃品第十(十六偈)  若燃是可燃 作作者則一
若燃異可燃 離可燃有燃 
  bud shing gang de me yin na | | byed pa po dang las gcig ’gyur | |
gal te shing las me gzhan na | | shing med par yang ’byung bar ’gyur | | 
[Chapter] 10: An Analysis of Fire and Kindling (fire and fuel)  1. If fire is identical to its kindling, then it is both producer and product.
And if fire is different from kindling, then surely [fire] exists without kindling (i.e. separate). 
Investigation of Fire and Firewood  If firewood were fire, actor and act would be one. If fire were other than wood, it would occur even without wood. 
  འདིར་སྨྲས་པ། མེ་དང་བུད་ཤིང་གི་དཔེ་ཉེ་བར་སྦྱར་བ་མེ་བཞིན་དུ་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་བདག་ལ་ཡོད། བུད་ཤིང་བཞིན་དུ་ཉེ་བར་བླང་བ་ཕུང་པོ་ལྔ་ཡང་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། དེ་དག་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལ་མེད་དང་བུད་ཤིང་དག་གཅིག་པ་ཉིད་དམ་གཞན་ཉིད་དུ་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་གྲང་ན། གཉི་ག་ལྟར་ཡང་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་བོ། །གལ་ཏེ་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཤིང་དེ་མེ་ཡིན་ན། །བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་་གཅིག་འགྱུར། །གལ་ཏེ་རེ་ཞིག་བུད་ཤིང་གང་ཁོ་ན་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་མེ་ཡིན་པར་གྱུར་ན་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མེ་ནི་བྱེད་པ་པོར་འགྱུར་བ་ཡིན་ལ་བུད་ཤིང་ནི་ལས་སུ་གྱུར་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་་གཅིག་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་འདི་སྙམ་དུ་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ན། །ཤིང་མེད་པར་ཡང་འབྱུང་བར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་བུད་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་གྱུར་་ན།་དེ་ལྟ་ན་བུད་ཤིང་མེད་པར་ཡང་མེ་འབྱུང་བར་འགྱུར་བས། དེ་ཕྱིར་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་གཞན་ཉིད་ཅེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
(14) ＊中論 觀燃可燃品第十 十六偈  (15)問曰應有受受者。如燃可燃。燃是受者。可(16)燃是受。所謂五陰。答曰。是事不然。何以故。(17)燃可燃倶不成故。燃可燃。若以一法成。若(18)以二法成。二倶不成。問曰。且置一異法。若(19)言無燃可燃。今云何以一異相破。如兔角(20)龜毛無故不可破。世間眼見實有事而後(21)可思惟。如有金然後可燒可鍛。若無燃可(22)燃。不應以一異法思惟。若汝許有一異(23)法。當知有燃可燃。若許有者則爲已有。答(24)曰。隨世俗法言説。不應有過。燃可燃若(25)説一若説異。不名爲受。若離世俗言説。則(26)無所論。若不説燃可燃。云何能有所破。若(27)無所説則義不可明。如有論者。破破有(28)無。必應言有無。不以稱有無故而受有(29)無。是以隨世間言説故無咎。若口有言(14c1)便是受者。汝言破即爲自破。燃可燃亦如(2)是。雖有言説亦復不受。是故以一異法。(3)思惟燃可燃。二倶不成。何以故(4)若燃是可燃 作作者則一(5)若燃異可燃 離可燃有燃(6)燃是火。可燃是薪。作者是人。作是業。若燃可(7)燃一。則作作者亦應一。若作作者一。則陶師(8)與瓶一。作者是陶師。作是瓶。陶師非瓶。(9)瓶非陶師。云何爲一。是以作作者不一故。(10)燃可燃亦不一。若謂一不可則應異。是亦(11)不然。何以故。若燃與可燃異。應離可燃(12)別有燃。分別是可燃是燃。處處離可燃(13)應有燃。而實不爾是故異亦不可。 
  སྨྲས་པ། མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་བཞིན་དུ། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་རབ་ཏུ་འགྲུབ་ཀྱི། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་བཞིན་དུ་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། གལ་ཏེ་མེ་བུད་ཤིང་རབ་ཏུ་གྲུབ་ན་ནི་དེ་དག་ཀྱང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་གྲང་ན། གང་གི་ཚེ་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་ཁོ་ན་བཞིན་དུ་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་པ་དེའི་ཚེ་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང་། ཉེ་བར་བླང་བ་དག་ཇི་ལྟར་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར། གལ་ཏེ་མེད་དང་བུད་ཤིང་དག་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་གྱུར་ན། གཅིག་པ་ཉིད་དམ་གཞན་ཉིད་དུ་རབ་ཏུ་འགྲུབ་་པར་འགྱུར་གྲང་ན། གཉི་ག་ལྟར་ཡང་མི་འཐད་དོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། བུད་ཤིང་གང་དེ་མེ་ཡིན་ན། །བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་གཅིག་འགྱུར། །གལ་ཏེ་རེ་ཞིག་བུད་ཤིང་གང་ཁོ་ན་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་མེ་ཡིན་པར་རབ་ཏུ་རྟོག་ན། དེ་ལྟ་ན་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལ་མེ་ནི་(205B)སྲེག་པར་བྱེད་པའོ་ཞེས་བྱ་བ་དག་མི་སྲིད་པར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་གཅིག་པ་ཉིད་ཡིན་ཡང་དེ་དག་སྲིད་ན་ནི་མེ་ནི་སྲེག་པར་བྱེད་པའོ། །བུད་ཤིང་ནི་བསྲེག་པར་བྱ་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་དག་ཀྱང་སྲིད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་མི་སྲིད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་མི་སྲིད་པས་དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་གཉིས་གཅིག་པ་ཉིད་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལ་བུད་ཤིང་་ལས་མེ་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ན། །ཤིང་མེད་པར་ཡང་འབྱུང་བར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་བུད་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་གྱུར་ན། བུད་ཤིང་མེད་ཅིང་བུད་ཤིང་མ་གཏོགས་པར་ཁོ་ནར་ཡང་མི་འབྱུང་བར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། བུད་ཤིང་མེད་པར་མེ་འབྱུང་བས་དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་ཉིད་གཞན་ཉིད་དུ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །  
  ད་ནི་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་དག་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པའི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དགག་པས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་དོན་གཅིག་པ་མ་ཡིན་པ་དང། དོན་ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ། བསྟན་པའི་དོན་གྱི་དབང་གིས་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བཅུ་པ་བརྩམ་མོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འདི་ལ་ཁྱོད་ཀྱིས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་དག་ཕན་ཚུན་ལྟོས་ནས་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་སྨྲས་པས། དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པའི་དབང་གིས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་ཉིད་དག་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་སྒྲུབ་པ་སྨྲ་བར་བྱ་སྟེ། དོན་དམ་པར་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ཕན་ཚུན་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མེ་དང་བུད་ཤིང་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་གྲུབ་པས་དོན་དམ་པར་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་དག་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་གཏན་ཚིགས་གྲུབ་པས་འདོད་པ་གྲུབ་པོ། །(130A)འདིར་བཤད་པ། སྐྱེ་བ་སྤྱིར་བཀག་པ་ཉིད་དང། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ནི་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེར་རྫས་སུ་ཡོད་པ་ཉིད་བཀག་པས། མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་གི་ཡོད་པ་ཉིད་དགག་པ་ཡང་གྲུབ་མོད་ཀྱི། ཡང་དེ་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པའི་ཕྱིར། སྒྲུབ་པ་གཞན་སེམས་གཏོད་ལ་ཉོན་ཅིག་འདི་ལ་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་འདོད་ན་གཅིག་པ་ཉིད་དམ། གཞན་ཉིད་དུ་ཁས་བླང་བར་བྱ་གྲང་ན་དེས་ཅིར་འགྱུར་ཞེ་ན། གལ་ཏེ་ཤིང་དེ་མེ་ཡིན་ན། །བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་གཅིག་འགྱུར། །དེ་ལ་བུད་ཤིང་ནི་ས་ལ་སོགས་པ་འབྱུང་བ་གསུམ་པོ་དག་ཡིན་ལ། མེ་ནི་མེའི་ཁམས་སོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ། མེ་ནི་འབྱུང་བ་བཞི་པོ་དག་ལས་མེ་ཤས་ཆེ་བར་གྱུར་པའོ་ཞེའོ། །དེ་ལ་འདིར་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཕ་རོལ་པོས་སྨྲས་པའི་སྒྲུབ་པ་ལས་བཟློག་པས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མངོན་ཏེ། དཔེར་ན་གལ་ཏེ་སྒྲ་རྟག་ན་བུམ་པ་ཡང་རྟག་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། བྱས་པ་ཉིད་ལ་མི་རྟག་པ་ཉིད་མེད་ན་མི་འབྱུང་བ་ཡིན་པས། དེ་ལ་ཡང་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྒྲ་དེ་ཡང་བྱས་པ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་སྒྲ་ནི་མི་རྟག་སྟེ། བྱས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་གཅོད་པ་པོ་དང། བཅད་པ་དག་བཞིན་ནོ། །མེ་ཡང་བུད་ཤིང་སྲེག་པའི་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་ལ། བུད་ཤིང་ཡང་སྲེག་པ་ན་ལས་ཡིན་པས། མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་ལ་ཡང་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཉིད་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ཉིད་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །ཡང་ན། གལ་ཏེ་ཤིང་དེ་མེ་ཡིན་ན། །བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་གཅིག་འགྱུར། །དེའི་ཕྱིར་བུད་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་མ་ཡིན་པར་དམ་འཆའ་བའི་དམ་བཅས་པ་ལ་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་རྗེས་སུ་དཔོག་པས་མི་ཚབ་དང༑ མེ་སྲེག་པ་ཉིད་ཀྱིས་མེའི་ལྕེ་དག་བསྩལ་བའི་ཕྱིར་ཆོས་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་བསྩལ་བའི་སྐྱོན་ཡོད་དེ། །གལ་ཏེ་མཐོང་བས་གནོད་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེ་ན། གཅིག་པ་ཉིད་ལ་ཡང་མཐོང་བས་གནོད་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་ཡོངས་སུ་སྤངས་པའི་ཕྱིར་གྲུབ་པའི་མཐའ་དང་འགལ་ལོ། །དེ་ལྟར་(130B)དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་དོ། །ཅི་སྟེ་གཞན་ཉིད་དུ་འདོད་ན་དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ན། །ཤིང་མེད་པར་ནི་འབྱུང་བར་འགྱུར། །གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །འདི་ལྟ་སྟེ། བུད་ཤིང་ལ་མི་ལྟོས་པར་མེ་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་མངོན་པར་ཞེན་པའི་བློ་ཅན་དག་ཀྱང་མི་འདོད་དེ། འདིས་ནི་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་གི་ཆོས་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་འདིར་བསྟན་པར་བྱ་བའི་དོན་གྱི་དབང་གིས་རྗེས་སུ་དཔག་པར་འདོད་པ་ནི། དོན་དམ་པར་མེ་ནི་བུད་ཤིང་ལས་གཞན་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུད་ཤིང་གི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་བུད་ཤིང་ཡང་མེ་ལས་གཞན་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མེའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །  
10 agnīndhanaparīkṣā daśamaṃ prakaraṇam |   atrāha- yadidamuktaṃ tasmātkarmakārakavadeva upādānopādātrorapi na svābhāvikī siddhiriti, tadayuktam, sāpekṣāṇāmapi padārthānāṃ sasvābhāvyadarśanāt | tathā hi agnirindhanamapekṣya bhavati | na ca niḥsvabhāvo 'gniḥ, tasya auṣṇyadāhakatvādisvabhāvakāryopalambhāt | evamagnimapekṣya indhanaṃ bhavati | na ca tanniḥsvabhāvam, bāhyamahābhūtacatuṣṭayasvabhāvatvāt | evamupādānasāpekṣo 'pyupādātā svabhāvato bhaviṣyati, upādātṛsāpekṣaṃ copādānamityagnīndhanavadetau bhaviṣyata upādānopādātārāviti | ucyate | syādetad evam, yadi agnīndhane eva syātām, na tu staḥ | katham? iha yadi agnīndhane syātām, niyataṃ te ekatvena vā syātāmanyatvena vā? ubhayathā tu na yujyata ity āha-
yadindhanaṃ sa cedagnirekatvaṃ kartṛkarmaṇoḥ |
anyaścedindhanādagnirindhanādapyṛte bhavet || 1 ||
 tatra idhyate yat tadindhanam, dāhyaṃ kāṣṭhādikasaṃbhūtam | tasya dagdhā kartā agniḥ | tatra yadi tāvad yadindhanaṃ sa evāgnir iti parikalpyate, tadā kartṛkarmaṇorekatvaṃ syāt | na caivaṃ dṛṣṭam, ghaṭakumbhakārayośchettṛcchettavyayoścaikatvaprasaṅgāt, tasya cānabhyupagamāt | atha anyatvam, evam api yadi indhanādanyo 'gniḥ syāt, tadā indhananirapekṣasyāgnerupalabdhiḥ syāt | na hi ghaṭādanyaḥ paṭastannirapekṣo na dṛṣṭaḥ | na caivamindhananirapekṣo 'gnir iti na yuktam etat || 1 || 
nityapradīpta eva syād apradīpanahetukaḥ |
punarārambhavaiyarthyam evaṃ cākarmakaḥ sati || 2 || 
如是常應燃 不因可燃生
則無燃火功 亦名無作火 
rtag tu ’bar ba nyid du ’gyur | | ’bar byed rgyu las mi ’byung zhing | |
rtsom pa don med nyid (7)du ’gyur | | de lta yin na las kyang med | | 
2. A [fire] which is perpetually burning would exist without a cause, which is kindling,
Since another beginning would be pointless; in this case [fire] is without its object [i.e., burning of kindling]. 
[Fire] would burn permanently and would not arise from causes for burning. Starting [a fire] would be meaningless. If it were like that, there would also be no act. 
ཡང་གཞན་ཡང་། རྟག་ཏུ་འབར་བ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་། །རྩོམ་པ་དོན་མེད་ཉིད་དུ་འགྱུར། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་་ལས་ཀྱང་མེད། །གཞན་ཉིད་ཡིན་ན་རྟག་ཏུ་འབར་བ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བ་དང་། །འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་དང་། །དེའི་ཕྱིར་རྩོམ་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཡང་འགྱུར་ཏེ། དབྱུང་བ་དང་སྤར་བ་ལ་སོགས་པ་རྩོམ་པ་དག་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །  
復次(14)如是常應燃 不因可燃生(15)則無燃火功 亦名無作火(16)若燃可燃異。則燃不待可燃而常燃。若常(17)燃者則自住其體。不待因縁人功則空。人(18)功者。將護火令燃。是功現有。是故知火(19)不異可燃(20)復次若燃異可燃燃即無作。離可燃火何(21)所然。若爾者火則無作。無作火無有是事。(22)問曰。云何火不從因縁生。 
ཡང་གཞན་ཡང་། །རྟག་ཏུ་འབར་བ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་། །རྩོམ་པ་དོན་མེད་ཉིད་དུ་འགྱུར། །དེ་ལྟར་ཡིན་ན་ལས་ཀྱང་མེད། །གལ་ཏེ་བུད་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་་གྱུར་ན་རྟག་ཏུ་འབར་ན་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་འབར་བར་བྱེད་པའི་རྒྱུ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་འབར་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུའོ། །འབར་བར་བྱེད་པའི་རྒྱུ་མེད་པ་ནི་འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་སྟེ། འབར་བར་བྱེད་པ་མེད་པ་ཁོ་ནར་མི་འབྱུང་བར་འགྱུར་་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ ། །རྩོམ་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཡང་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་ལས་མེད་པའི་མེར་ཡང་འགྱུར་ཏེ། མེ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་སྲེག་པར་བྱེད་པའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལྟ་བུའི་ལས་བསྟན་དུ་མེད་པར་ཡང་འགྱུར་རོ། །  
གལ་ཏེ་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཐམས་ཅད་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་དག་གིས་མ་ངེས་པ་ཉིད་དོ་ཞེ་ན། དེ་དག་ཀྱང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་རིགས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་མཚུངས་པར་བཀག་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ། །མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་གཞན་ཉིད་དུ་ཁས་ལེན་པ་ལ་སྐྱོན་གཞན་འདི་ཡང་ཡོད་དེ༑ འདི་ལྟ་སྟེ། རྟག་ཏུ་འབར་བ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང། །གལ་ཏེ་བུད་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་གྱུར་ན་བུད་ཤིང་ལ་མི་ལྟོས་པར་རྟག་ཏུ་འབར་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལ་བུད་ཤིང་དེ་མེད་བྱང་འཆི་བར་མི་འཐད་ཅིང་རྟག་པར་འགྱུར་རོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འབར་བྱེད་ཅེས་བྱ་བ་ནི་བུད་ཤིང་ངོ། །གང་ལ་རྒྱུད་ཡོད་པ་དེ་ནི་འབར་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བའོ། །འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་ནི་འབར་བར་བྱེད་པའི་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་བྱུང་བའོ། །གཞན་ཡང་འཆི་བ་ཡོངས་སུ་སྤང་པའི་ཕྱིར་བུད་ཤིང་སྐམ་པོ་གཞུག་པ་དང། སྦར་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་རྩོམ་པ་དག་ཀྱང་མི་འཐད་པས། རྩོམ་པ་དོན་མེད་ཉིད་དུ་འགྱུར། །དོན་མེད་པ་ནི་དོན་དང་བྲལ་བའོ། །དེའི་དངོས་པོ་ནི་དོན་མེད་པ་ཉིད་དེ་འབྲས་བུ་མེད་པ་ཉིད་ཅེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་ལས་ཀྱང་མེད། །ལས་མེད་པ་ནི་ལས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་(131A)སྟེ༑ བུད་ཤིང་ལ་མི་ལྟོས་པར་འབྱུང་ཞིང་གནས་པས་བསྲེག་པར་བྱ་བ་སྲེག་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ལས་མེད་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་མི་འདོད་དོ། །གྲོང་མིའི་བུད་མེད་ཡན་ཆད་ལ་ཡང་མེ་ནི་རྒྱུ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་དང། རྩོམ་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དང། ལས་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་གྲགས་པར་འདོད་པས་དེའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྨྲ་བར་ནུས་ཏེ། དོན་དམ་པར་མེ་ནི་བུད་ཤིང་ལས་གཞན་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དང། རྩོམ་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དང། ལས་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུད་ཤིང་གི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ཏེ། རྒྱས་པར་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་བུད་ཤིང་གི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། བུད་ཤིང་ལ་ཡང་གཟུགས་པར་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་ལས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ལས་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པས་བུད་ཤིང་གི་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེ་ཉིད་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །  
api ca | yadi indhanādanyo 'gniḥ syāt, tadānīm-
nityapradīpta eva syādapradīpanahetukaḥ |
punarārambhavaiyarthyamevaṃ cākarmakaḥ sati || 2 ||
 indhanātpṛthagbhūto 'gniriṣyamāṇo nityapradīpta eva syāt, apradīpanahetukaś ca syāt punarārambhavaiyarthyaṃ ca syāt, evaṃ ca sati akarmaka eva syāt || 2 || 
paratra nirapekṣatvād apradīpanahetukaḥ |
punarārambhavaiyarthyaṃ nityadīptaḥ prasajyate || 3 || 
燃不待可燃 則不從緣生
火若常燃者 人功則應空 
gzhan la ltos pa med pa’i phyir | | ’bar bar byed rgyu las mi ’byung | |
rtag tu ’bar ba yin na ni | | rtsom pa don med nyid du ’gyur | | 
3. [Fire] is without a cause, namely kindling, if it were independent of anything else;
In which case another beginning would be pointless, and there is perpetual burning. 
Because [fire] does not depend on anything else, it would not arise from causes for burning. If it burned permanently, starting it would be meaningless. 
ཡང་གཞན་ཡང་། དེ་ལྟ་་ཡིན་ན་ལས་ཀྱང་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། །དེའི་ལས་སྲེག་པ་དང་འཆད་པ་ལ་སོགས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་དག་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་ཅིའི་ཕྱིར་འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་དང་། རྩོམ་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་སྙམ་དུ་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་(53B)སྟེ། གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། །འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་། །རྟག་ཏུ་འབར་བ་ཉིད་ཡིན་ན། །རྩོམ་པ་དོན་མེད་ཉིད་དུ་འགྱུར། །གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བར་འགྱུར་ལ། རྟག་ཏུ་འབར་བ་ཉིད་ཡིན་ན་རྩོམ་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་་བར་འགྱུར་རོ། །  
人功亦空答曰(23)燃不待可燃 則不從縁生(24)火若常燃者 人功則應空(25)燃可燃若異。則不待可燃有燃。若不待可(26)燃有然。則無相因法。是故不從因縁生。(27)復次若燃異可燃。則應常燃。若常燃者。應(28)離可燃別見有燃。更不須人功。 
སྨྲས་པ། མེ་འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བར་་འགྱུར་རོ་ཞེས་གང་བཤད་པ་དེ་ཇི་ལྟ་བུ། བཤད་པ། གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། །འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་། །གང་གི་ཕྱིར་བུད་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་གྱུར་ན་བུད་ཤིང་མེད་པར་ཡང་འབྱུང་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་དེའི་ཕྱིར་གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལྟར་མེ་བུད་ཤིང་ལ་ལྟོས་ན་ནི་གཞན་ལ་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པར་གྱུར་ན་དེ་ཡང་དེ་ལ་བུད་ཤིང་མེད་པས་གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པ་ཡིན་ལ། གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བར་འགྱུར་རོ། །འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བར་འགྱུར་ན་རྟག་ཏུ་འབར་བ་ཉིད་དུ་(206A)ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་མེ་འབར་བྱེད་ལ་ལྟོས་ན་ནི་འབར་བྱེད་མེད་ན་དེ་འཆི་བར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། དེ་ལ་འབར་བྱེད་དེ་ཡང་མེད་པས་རྟག་ཏུ་འབར་བ་ཉིད་དུ་ཡང་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །རྟག་ཏུ་འབར་བ་ཉིད་ཡིན་ན། །རྩོམ་པ་དོན་མེད་ཉིད་དུ་འགྱུར། །མེ་རྟག་ཏུ་འབར་བ་་ཉིད་ཡིན་ན་ནི་བྱུང་བ་དང་སྤར་བ་ལ་སོགས་པ་རྩོམ་པ་དག་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུའང་འགྱུར་རོ། །  
དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་ཅིའི་ཕྱིར་འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་དང༑ རྩོམ་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་སྙམ་དུ་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། །འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང། །རྟག་ཏུ་འབར་བ་ཉིད་ཡིན་ན། །རྩོམ་པ་དོན་མེད་ཉིད་དུ་འགྱུར། །གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། །འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བར་འགྱུར་ལ། རྟག་ཏུ་འབར་བ་ཉིད་ཡིན་ན་རྩོམ་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །  
amumevārthaṃ pratipādayitukāma āha-
paratra nirapekṣatvādapradīpanahetukaḥ |
punarārambhavaiyarthyaṃ nityadīptaḥ prasajyate || 3 ||
 iti | tatra pradīpyate taditi pradīpanamindhanam | pradīpanaṃ heturasyeti pradīpanahetuka, na pradīpanahetukaḥ apradīpanahetukaḥ | yadi pradīpanādanyo 'gniḥ syāt, tadā indhananirapekṣaḥ syāt | yo hi yasmādanyaḥ, sa tannirapekṣo dṛṣṭaḥ, ghaṭādiva paṭaḥ | tataś ca paratra nirapekṣatvādapradīpanahetukaḥ syāt, pradīpanasāpekṣasya hi agneḥ tadabhāve syānnirvāṇam | yadā tu pradīpananirapekṣa, tadā nirvāṇapratyayavaikalyānnityapradīpta eva bhavet | nityapradīpte cāgnau sati agneraparinirvāṇārthaṃ (pp_87) cāsya upādānasaṃdhukṣaṇādikaṃ vyarthameva syāt | evaṃ ca sati akarmako 'gniḥ kartā syāt | na ca avidyamānakarmakasya kartṛtvaṃ vandhyāsutasyeva | tasmādindhanādagneranyatvam iti na yujyate || 3 || 
tatraitat syād idhyamānam indhanaṃ bhavatīti cet |
kenedhyatām indhanaṃ tat tāvanmātram idaṃ yadā || 4 || 
若汝謂燃時 名為可燃者
爾時但有薪 何物燃可燃 
de la gal te ’di snyam du | | sreg bzhin bud shing yin sems na | |
gang tshe de tsam de yin na | | gang gis (7a1)bud shing de sreg byed | | 
4. If it is maintained: Kindling is that which is being kindled,
By what is kindling kindled, since kindling is only that [kindling]?
It is inherent existence that would make extinguishing / liberation impossible 
Concerning this, if one thinks that while burning it is firewood, if it is such only at that time, by what could that firewood be ignited? 
དེ་ལ་གལ་ཏེ་འདི་སྙམ་དུ། བསྲེག་བཞིན་བུད་ཤིང་ཡིན་སེམས་ན། དེ་ལ་གལ་ཏེ་འདི་སྙམ་དུ་བསྲེག་བཞིན་པ་ཉིད་བུད་ཤིང་ཡིན་པར་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གང་ཚེ་དེ་ཙམ་དེ་ཡིན་ན། །གང་གིས་བུད་ཤིང་དེ་སྲེག་བྱེད། གང་གི་ཚེ་བསྲེག་བཞིན་པ་་དེ་ཙམ་བུད་ཤིང་ཡིན་ཞིང་གཞན་གང་དང་ལྡན་པས་ཀྱང་བསྲེག་བཞིན་པ་མ་ཡིན་ན། མེ་གང་གིས་བུད་ཤིང་དེ་སྲེག་པར་བྱེད་དེ། མེ་མེད་པར་ཡང་བུད་ཤིང་ཡིན་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ ། །  
何以故(29)若汝謂燃時 名爲可燃者(15a1)爾時但有薪 何物燃可燃(2)若謂先有薪燒時名可燃者。是事不爾。若(3)離燃別有可燃者。云何言燃時名可燃。 
དེ་ལྟ་ན་ལས་མེད་པར་ཡང་ཐལ་བར་འགྱུར་ཞིང་། རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུ་ནི་མི་འཐད་པས་མེ་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཡང་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལ་གལ་ཏེ་འདི་སྙམ་དུ། །སྲེག་ཤིང་བུད་ཤིང་ཡིན་སེམས་ན། །དེ་ལ་་གལ་ཏེ་ལ་ལས་འདི་སྙམ་དུ་གང་གི་ཕྱིར་མེས་ཁྱབ་ཅིང་མེས་བསྲེག་བཞིན་པ་བུད་ཤིང་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་གཞན་ཉིད་ཡིན་ཡང་མེ་ལ་བུད་ཤིང་མེད་པ་མ་ཡིན་གྱི། བུད་ཤིང་དང་བཅས་པ་ཉིད་ཡིན་པས་དེ་ལ་བུད་ཤིང་མེད་པར་ཐལ་བར་གྱུར་ན་སྐྱོན་གང་དག་བསྟན་པ་དེ་དག་ཏུ་མི་འགྱུར་བར་་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གང་ཚེ་དེ་ཙམ་དེ་ཡིན་ན། །གང་གིས་བུད་ཤིང་དེ་སྲེག་བྱེད། །གང་གི་ཚེ་བསྲེག་བཞིན་པ་དེ་ཙམ་ན་དེ་ཉིད་ཡིན་ཞིང་གཞན་གང་དང་ལྡན་པས་ཀྱང་བསྲེག་བཞིན་པ་མ་ཡིན་ན་བུད་ཤིང་གི་གནས་སྐབས་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་མེ་ཞེས་བྱ་བ་གང་གིས་ཁྱབ་ཅིང་གང་་གིས་བསྲེག་བཞིན་པ་ན་བུད་ཤིང་ཡིན་པར་འགྱུར་བ་གཞན་དེ་གང་ཡིན། བསྲེག་བཞིན་པའི་གནས་སྐབས་ཉིད་ལ་ཡང་ཅི་བུད་ཤིང་གང་ཁོ་ན་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་མེ་ཡིན་ནམ། འོན་ཏེ་མེ་ཡང་གཞན་ལ་བུད་ཤིང་ཀྱང་གཞན་ཞེས་བསམ་པ་འདི་འབྱུང་ལ། ཁྱོད་ཀྱིས་ཀྱང་བསྲེག་བཞིན་པའི་གནས་་སྐབས་ཉིད་ལ་མེས་ཁྱབ་ཅིང་མེས་བསྲེག་བཞིན་པ་བུད་ཤིང་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲས་པ་དེའི་ཚེ་གང་གི་ཕྱིར་མེས་ཁྱབ་ཅིང་མེས་བསྲེག་བཞིན་པ་བུད་ཤིང་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་མེ་ལ་བུད་ཤིང་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་སྨྲ་བ་རིགས་སོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་གཞན་ཉིད་ཡིན་ན་ཡང་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་་དེ་དག་སོན་གནས་བཞིན་ནོ། །  
ཇི་སྟེ་ཕ་རོལ་པོ་དག་སློབ་དཔོན་གྱིས་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་གཞན་ཉིད་ཡིན་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་པས། རྟག་ཏུ་འབར་བ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གང་དག་གསུངས་པ་ཇི་སྐད་བསྟན་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་དག་ཡོངས་སུ་སྤང་བར་འདོད་པས། དེ་ལ་གལ་ཏེ་འདི་སྙམ་དུ། །སྲེག་བཞིན་བུད་ཤིང་ཡིན་སེམས་ན། །མེས་ཁྱབ་ཅིང་སྲེག་བཞིན་པ་ཉིད་ན་དེ་བུད་ཤིང་ཞེས་བྱ་ཞིང། མེ་ལ་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་བུད་ཤིང་ཉིད་དུ་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར། ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་སྐྱོན་མེད་དོ་སྙམ་དུ་སེམས་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཉེ་བར་བཞག་པ་བརྗོད་པས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་རྣམ་པ་བཞི་བསྟན་པས་གླགས་ཡོད་པའི་སྐྱོན་གྱི་གཞིའོ། །གཞན་ཉིད་མི་འདོད་ན། དམ་བཅས་པ་ཉམས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཞན་ཡང་ཉོན་ཅིག་གང་ཚེ་དེ་ཙམ་དེ་ཡིན་ན། །(131B)གང་གི་ཚེ་མེའི་རྐྱེན་གྱིས་འབར་བ་དང་བཅས་པ་དེ་ཙམ་དུ་བུད་ཤིང་དེ་ཡིན་པར་བརྗོད་ན། གང་གིས་བུད་ཤིང་དེ་སྲེག་པར་བྱེད། ཐ་སྙད་དུ་ཡང་འབའ་ཞིག་བྱུང་བ་ལ་ནི་བུད་ཤིང་ཞེས་བརྗོད་ཅིང་འབར་བ་དང་བཅས་པ་ལ་ནི་མེ་ཞེས་བྱའོ། །དོན་དམ་པར་ནི་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེས་སུ་ཟིན་ན་ཡང་དེ་ཙམ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གང་གིས་གང་ལ་ཁྱབ་པར་བྱེད་པར་འཐད་དེ། དེའི་ཕྱིར་ཚིག་དེ་ནི་རང་གི་བློ་གྲོས་ཡང་བར་སྟོན་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དོ། །ཡང་ན་འདི་ནི་རྣམ་པར་བཤད་པའི་བརྣག་པ་གཞན་ཡིན་ཏེ། འདི་ལ་བྱེད་པ་པོ་མེའི་མཚན་ཉིད་འགའ་ཞིག་གིས་སྲེག་བཞིན་པ་ན་བུད་ཤིང་ཞེས་བྱ་གྲང་ན་དེ་ཡང་སྒྲུབ་པ་སྔར་བསྟན་བས་རྫས་སུ་ཡོད་པ་ཉིད་བརྩལ་བའི་ཕྱིར་མེད་པས། གང་ཚེ་དེ་ཙམ་དེ་ཡིན་ན། །གང་གིས་བུད་ཤིང་དེ་སྲེག་བྱེད། །གང་གི་ཚེ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་འདུས་པ་ཙམ་དྲོ་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་རེག་པའི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་དེ་ཙམ་སྲེག་པ་དང། ཚོས་པ་དང། སྣང་བ་ལ་སོགས་པའི་འབྲས་བུའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དེ་མ་ཡིན་པའི་ཚེ་ནའོ། །ཡང་ན་བུད་ཤིང་ནི་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་པོ་དག་ལས་མེ་ཤས་ཆེ་བར་མ་གྱུར་པ་འམ། གསུམ་པོ་དག་ཡིན་པར་བརྗོད་ལ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་འམ་གསུམ་པོ་དེ་དག་ཀྱང་བསྲེག་པར་བྱ་བ་ཡིན་གྱི། སྲེག་པར་བྱེད་པ་དག་མ་ཡིན་ལ། མེ་ཡང་འབྱུང་བ་འམ། འབྱུང་བ་འདུས་པ་ཡིན་པར་ཕ་རོལ་པོ་དག་གིས་ཀྱང་ཤེས་པས་དེའི་ཕྱིར་ཡང་ངེས་པར་བྱ་ནུས་ཏེ། དོན་དམ་པར་མེ་ནི་བུད་ཤིང་སྲེག་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཆུ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་དང་རགས་པ་ཉིད་དང། གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོས་བསྡུས་པ་ཉིད་དང། ཕྱི་རོལ་པ་ཉིད་དང། སྐྱེ་བ་ཅན་ཉིད་དང། རྒྱུ་ཅན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་གཏན་ཚིགས་དག་ཀྱང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དོན་དམ་པར་མེ་ནི་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་པར་མི་འཐད་པས། གང་ཚེ་དེ་ཙམ་དེ་ཡིན་ན། །གང་གིས་བུད་ཤིང་དེ་སྲེག་བྱེད། །གང་གི་ཚེ་སྐྱེ་བའི་ཁྱད་པར་ལ་ལྟོས་ནས། ཐ་སྙད་དུ་མེ་འམ་བུད་ཤིང་ཞེས་བརྗོད་པའི་ཚེ་འབྱུང་བ་འདུས་པ་དེ་ཙམ་མེ་འམ་བུད་ཤིང་དེ་ཡིན་ན་གང་གིས་བུད་ཤིང་དེ་སྲེག་པར་བྱེད་(132A)དེ་ལྟ་བས་ན་སྲེག་བཞིན་པ་ན་བུད་ཤིང་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་ས་ལ་སོགས་པ་དག་དབྱེར་མེད་པར་གནས་པ་ལ། སྲེག་པར་བྱེད་པ་མེའི་ཁམས་ཡོད་པའི་ཕྱིར། དཔེ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་རིགས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་ཕྱིར་རམ། ས་ལ་སོགས་པ་དག་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་དཔེ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ། །གྲགས་པའི་གནོད་པ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྐྱོན་ཡང་མེད་དེ། སྔར་ལན་བཏབ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱེ་བྲག་པ་དག་ན་རེ། རྡུལ་ཕྲན་དེ་བདག་གི་ཕྱོགས་དང་ཕྲད་པ་ལ་བདག་དང་ལྡན་པ་མ་མཐོང་བས་བསྐྱེད་པའི་ལས་ཀྱི་རྡུལ་ཕྲན་དེ་བདག་གི་ཕྱོགས་དང་ཕྲལ་ནས་རྡུལ་ཕྲན་གཞན་དང་ཕྲད་པར་བྱ་སྟེ། ཕྲད་པ་རྡུལ་ཕྲན་གཉིས་ཀྱིས་གནས་སུ་བྱེད་དོ། །རྡུལ་ཕྲན་ཕྲད་པ་དང་བཅས་པ་དེ་གཉིས་ཀྱིས་རྡུལ་ཕྲན་གཉིས་པ་ཞེས་བྱ་བའི་རྫས་རྩོམ་པར་བྱེད་དོ། །རྡུལ་ཕྲན་གཉིས་པས་ཀྱང་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་རྣམ་པས་རྡུལ་ཕྲན་དང་ཕྲད་པས་རྡུལ་ཕྲན་གཉིས་པའི་རྡུལ་ཕྲན་ཞེས་བྱ་བའི་རྫས་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་ལ་སོགས་པའི་རིམ་གྱིས་སྣང་བྱེད་ཀྱི་རྫས་བརྩམས་པ་མེ་ཉིད་དང་འབྲེལ་བའི་ཕྱིར་མེ་ཡིན་ལ། དེ་བཞིན་དུ་བསྲེག་བྱ་ཡང་བུད་ཤིང་ཉིད་དང་འབྲེལ་བའི་ཕྱིར་བུད་ཤིང་ཡིན་ཏེ། དེ་གཉིས་ནི་རྒྱུ་དང་རྒྱུ་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་དག་ཀྱང། གལ་ཏེ་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ན། །ཤིང་མེད་པར་ཡང་འབྱུང་བར་འགྱུར། །ཞེས་བ་ལ་སོགས་པ་རྒྱས་པར་ཇི་སྐད་བསྟན་པ་དག་གིས་དགག་པ་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དོན་དམ་པར་སྣང་བྱེད་ནི་མེ་མ་ཡིན་པར་གཟུང་བར་བྱ་སྟེ། འབྱུང་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། དེ་ལས་གཞན་པའི་འབྱུང་བ་དག་བཞིན་ནོ། །རྩོམ་པ་དགག་པ་ཡང་དོན་དམ་པར་མེའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་དག་ནི་མེ་ཞེས་བྱ་བའི་རྫས་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་དག་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་དམ་བཅས་པ་དེའི་དོན་གང་ཡིན། ཅི་གཞན་དག་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ནམ། རྩོམ་པར་མི་བྱེད་པ་ཡིན། དེས་ཅིར་འགྱུར། གལ་ཏེ་བརྟག་པ་སྔ་མ་ལྟར་ན་ནི་(132B)ཅི་སྟེ་བརྟག་པ་ཕྱི་མ་ལྟར་ན་ནི་དཔེ་མེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། བརྟག་པ་སྔ་མ་ལྟར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། བརྟག་པ་ཕྱི་མ་ལ་ཡང་ས་ལ་སོགས་པ་མེ་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པར་གྲུབ་པ་དག་ལས་གང་ཡང་རུང་བ་དཔེ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ།།ཡང་ན་དོན་དམ་པར་མེ་ནི་མེའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་དག་གིས་བརྩམས་པ་མ་ཡིན་པར་གཟུང་བར་བྱ་སྟེ། འབྲས་བུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཆུ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་བྱས་པ་ཉིད་དང། ཆུད་ཟ་བ་ཉིད་དང་སྐྱེ་བ་ཅན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་གཏན་ཚིགས་དག་ཀྱང་བརྗོད་པར་བྱའོ༑ །གྲངས་ཅན་དག་ནི་སྙིང་སྟོབས་དང་རྡུལ་ཤས་ཆེ་བའི་སྒྲ་དང། རིག་པ་དང། གཟུགས་དག་ནི་མེ་ཡིན་ལ། མུན་པ་ཤས་ཆེ་བ་ནི་བུད་ཤིང་ཡིན་པར་སྨྲ་ཞིང་དེས་དེ་ལ་ཁྱབ་པར་འདོད་པས། བུད་ཤིང་གི་རྒྱུས་མེ་འབྱུང་བས་བུད་ཤིང་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མེ་ནི་བུད་ཤིང་ལ་ལྟོས་པ་ཉིད་ཡིན་པས། ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་སྐྱོན་ཡོངས་སུ་སྤངས་སོ་ཞེས་ཟེར་ན། དེ་དག་ཀྱང་དོན་དམ་པར་མེ་ནི་བུད་ཤིང་སྲེག་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཆུ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་སྔ་མ་བཞིན་དུ་དགག་པར་བྱའོ། །ཅི་སྟེ་དམ་བཅས་པའི་དོན་རྣམ་པར་བརྟགས་ནས་དེ་ལས་གཞན་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་དམ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པར་རྟོག་ན། ཕྱོགས་སྔ་མ་ལ་གནོད་པ་འམ་དཔེ་མེད་དོ་ཞེས་རྒོལ་བར་བྱེད་ན། དེ་ལ་འདིར་དགག་པ་དེ་ནི་སྲེག་པ་ཉིད་དགག་པ་ཁོ་ནས་མཐུ་ཟད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། སྲེག་པ་མ་ཡིན་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སྒྲའི་དོན་ནི་སྒྲ་གཞན་གྱིས་བསྟན་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཕྱོགས་སྔ་མ་ལ་གནོད་པ་ཡང་མེད་ལ། ས་ལ་སོགས་པ་སྲེག་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་གྲུབ་པ་དག་ཉིད་དཔེ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ། །དཔྱད་པ་རྒྱས་པས་ཆོག་གོ་ །  
atrāha- yad etad uktam-
anyaścedindhanādagnirindhanādapyṛte bhavet |
iti, tadayuktam | ihānyatve 'pi sati agnīndhanayorna vinaiva indhanena agnerastitvam | yasmājjvālāparigato 'rtho dāhyatvalakṣaṇaḥ indhanam | tadāśrayeṇa ca agnirupalabhyate na pṛthak | yadā caitad evam, agnisaṃbandhādevendhanavyapadeśo bhavati, indhanāśrayeṇa cāgnirupalabhyate na pṛthak, tadā anyaścedindhanādagnirityādidoṣaprasaṅgasya nāstyevāvasara iti | asya pakṣasyāṣyayuktatāmudbhāvayann āha-
tatraitasmādidhyamānamindhanaṃ bhavatīti cet |
kenedhyatāmindhanaṃ tattāvanmātramidaṃ yadā || 4 ||
 yadi manyase jvālāparigato 'rtho dāhyalakṣaṇaḥ indhanam, tadāśrayaścāgniriti, evam api parikalpyamāne indhanamagnirdahatīti nopapadyate | yasmāt
kenedhyatāmindhanaṃ tattāvanmātramidaṃ yadā |
ihendhanamagnirdahatīti parikalpyamāne jvālāparigataṃ dāhyamindhanamiti, na caitadvayatirekeṇāparamagniṃ paśyāmo yenendhanaṃ dahyeta | yasmādetāvanmātramidamupalabhyate yaduta jvālāparigataṃ dāhyamātram | yadā caitadvayatirikto nāstyagniḥ, tadā kena tadindhanaṃ dāhyatām? tāvanmātramidaṃ yadā, idhyamānamātramidaṃ yadetyarthaḥ | tasmānnāgnirindhanaṃ dahati tadvayatiriktāgnyabhāvāt | yadā caivam, tadā kutaḥ kasyacijjvālāparigatir iti sa eva doṣo na vepate || 4 || 
anyo na prāpsyate ’prapto na dhakṣyaty adahan punaḥ |
na nirvāsyaty anirvāṇaḥ sthāsyate vā svaliṅgavān || 5 || 
若異則不至 不至則不燒
不燒則不滅 不滅則常住 
gzhan phyir mi phrad phrad med na | | sreg par mi ’gyur mi sreg na | |
’chi bar mi ’gyur mi ’chi na | | rang rtags dang yang ldan par gnas | | 
5. [Fire], when different and not obtained [through kindling], will not obtain; not burning, it will not burn later;
Without extinction, it will not be extinguished; if there is no extinction, then it will remain with its own characteristics. 
Because [fire] is other, it would not connect; if it did not connect, it would not ignite; if it did not ignite, it would not die; if it did not die, it would also remain in possession of its own characteristic. 
ཡང་གཞན་ཡང་། གཞན་ན་མི་ཕྲད་ཕྲད་མེད་ན། །སྲེག་པར་མི་འགྱུར་མི་་སྲེག་ན། །འཆི་བར་མི་འགྱུར་མི་འཆི་ན། །རང་གི་རྟགས་དང་ལྡན་པར་གནས། །མེ་གཞན་ཡིན་ན་བུད་ཤིང་དང་མི་ཕྲད་པར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མི་ལྟོས་པར་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཕྲད་པ་མེད་ན་བུད་ཤིང་སྲེག་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མི་སྲེག་ན་འཆི་བར་མི་འགྱུར་རོ། །མི་འཆི་་ན་རང་གི་རྟགས་དང་ལྡན་པར་གནས་པར་འགྱུར་རོ། །  
復(4)次(5)若異則不至 不至則不燒(6)不燒則不滅 不滅則常住(7)若燃異可燃。則燃不應至可燃。何以故。不(8)相待成故。若燃不相待成。則自住其體。何(9)用可燃。是故不至。若不至則不燃可燃(10)何以故。無有不至而能燒故。若不燒則(11)無滅。應常住自相。是事不爾。 
ཡང་གཞན་ཡང་། གཞན་ན་མི་ཕྲད་ཕྲད་མེད་ན། །སྲེག་པར་མི་འགྱུར་མི་སྲེག་ན། །འཆི་བར་མི་འགྱུར་མི་འཆི་ན། །རང་གི་བརྟགས་དང་ལྡན་པར་གནས། །མེ་གཞན་ཡིན་ན་བུད་ཤིང་དང་མི་ཕྲད་པར་འགྱུར་རོ། །ཕྲད་པ་མེད་ན་དེ་སྲེག་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་ཕྲད་པ་(206B)མེད་ཀྱང་སྲེག་པར་འགྱུར་ན་ནི། ཕྱོགས་གཅིག་ན་འདུག་པས་འགྲོ་བ་མཐའ་དག་སྲེག་པར་འགྱུར་བས་དེའི་ཕྱིར་ཕྲད་པ་དེ་མི་འཐད་པས་གཞན་ཉིད་ཡིན་ཡང་བསྲེག་བཞིན་པ་ན་བུད་ཤིང་ཡིན་ནོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་མི་འཐད་དོ། །མི་སྲེག་ན་འཆི་བར་མི་འགྱུར་རོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་མེས་བུད་ཤིང་་བསྲེགས་ན་ནི་བུད་ཤིང་ཟད་པས་འཆི་བར་ཡང་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། མི་སྲེག་པ་ལ་འཆི་བ་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་བྱུང་བ་ཇི་ལྟར་འབྱུང་བར་འགྱུར། མི་འཆི་ན་ནི་གཞན་ལ་མི་ལྟོས་པ་འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་རྟག་ཏུ་འབར་བ་དང་། གང་གི་རྟགས་དང་ལྡན་པ་ཐེར་ཟུག་ཏུ་གནས་ཉིད་དུ་གནས་པར་་འགྱུར་རོ། །ཡང་ན་ནི་དེ་བུད་ཤིང་ལས་གཞན་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང། གཞན་ན་མི་ཕྲད་ཕྲད་མེད་ན། །སྲེག་པར་མི་འགྱུར་མི་སྲེག་ན། །འཆི་བར་མི་འགྱུར་མི་འཆི་ན། །རང་གི་རྟགས་དང་ལྡན་པར་གནས། །མེ་གཞན་ཡིན་ན་བུད་ཤིང་དང་མི་ཕྲད་དེ། གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ཉིད་བུད་ཤིང་དང་མ་ཕྲད་པ་བཞིན་ནོ། །ཕྲད་པ་མེད་ན་སྲེག་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། འདིར་མེ་དང་བུད་ཤིན་(133A)དག་ཀྱང་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་འབྲེལ་ཞིང་ཕྲད་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མི་སྲེག་ན་འཆི་བར་མི་འགྱུར་ཏེ། བུད་ཤིང་མེད་པར་ཡང་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །མི་འཆི་ན་རང་གི་རྟགས་དང་ལྡན་པར་གནས་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་རང་གི་རྒྱུ་མེད་པར་ཐེར་ཟུག་ཏུ་གནས་པར་འགྱུར་རོ། །ཇི་ལྟར་མེ་དེ་བུད་ཤིང་ལས་གཞན་ནམ་འོན་ཏེ་གཞན་མ་ཡིན། དེ་དེ་ལས་གཞན་ཡིན་པར་དམ་འཆའ་བ་ལ་ནི་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལ་འདིར་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མི་ཕྲད་པ་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་སྐབས་ཀྱི་དོན་བསྒྲུབ་པར་ནུས་པས་དེའི་དབང་གིས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་བརྗོད་པར་མི་བྱ་སྟེ། གཞན་ཉིད་རང་ལ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང་མི་ཕྲད་པར་བསྟན་པར་མི་བྱ་བའི་ཕྱིར་རོ། །སྒྲ་ཇི་བཞིན་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། །འདི་ལྟར་གཞན་ཉིད་དང་དགག་པ་བསྟན་པའི་ཚིག་གི་དོན་ཡིན་ནོ། །གཞན་ཉིད་དགག་པ་དེ་ཡང་བསྡིགས་པས་བསྟན་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་གྱི། འདི་ལྟར་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་གི་གཞན་ཉིད་དགག་པ་བཞིན་དུ་གྲགས་པ་ཡིན་ནོ། །ཡང་ན། གང་དང་གང་དུ་ལྷན་ཅིག་ཏུ། །གཞན་པ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་དོ། །ཞེས་འོག་ནས་སྟོན་པར་འགྱུར་བས་འདིར་བསྟན་པར་མི་བྱའོ།། །།དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་བམ་པོ་དགུ་པ།  
api ca | anyatvābhyupagame 'gnīndhanayoridhyamānavyapadeśābhāvātkuta idhyamānamindhanam, kuto vā indhanamagnirdhakṣyatīti pratipādayann āha-
anyo na prāpsyate 'prāpto na dhakṣyatyadahan punaḥ |
na nirvāsyatyanirvāṇaḥ sthāsyate vā svaliṅgavān || 5 ||
 yadi indhanādanyo 'gniḥ syāt, so 'nyatvādandhakāramivendhanaṃ na prāpnuyāt | na ca dhakṣyati aprāptatvādviprakṛṣṭadeśāvasthitamivetyabhiprāyaḥ | evaṃ ca idhyamānamindhanaṃ bhavatīti nopapannameva | tataś ca agnernirvāṇaṃ na syāt | anirvāṇaś ca svaliṅgavāneva sthāsyati, pradīpta ityarthaḥ | vāśabdo 'vadhāraṇe draṣṭavyo vikalpārtho vā | svaliṅgavāneva agniḥ sthāsyati, yadi vā nāstyanyatvamagnerindhanāditi | samuccaye vā | anyo na prāpsyati na dhakṣyati na ca nirvāsyati svaliṅgavāṃś ca sthāsyati | tasmādayuktamindhanādanyatvamagneḥ || 5 || 
anya evendhanād agnir indhanaṃ prāpnuyād yadi |
strī saṃprāpnoti puruṣaṃ puruṣaś ca striyaṃ yathā || 6 || 
燃與可燃異 而能至可燃
如此至彼人 彼人至此人 
ji ltar bud med skyes pa dang | | skyes pa’ang bud med phrad pa bzhin | |
gal te shing las me (2)gzhan na | | shing dang phrad du rung bar ’gyur | | 
6. [The opponent claims:]
If fire is different from kindling it could obtain the kindling
As a woman obtains a husband, and a man [obtains] a wife. 
Just as a woman connects with a man and a man too with a woman, although fire is other than wood, it is fit to connect with wood. 
འདིར་སྨྲས་པ། མེ་གཞན་ཡིན་ན་བུད་ཤིང་དང་མི་ཕྲད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་གང་བཤད་པ་དེ་ལ་སྨྲ་བར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཡང་། །ཤིང་དང་ཕྲད་དུ་རུང་བར་འགྱུར། །ཇི་ལྟར་བུད་མེད་སྐྱེས་པ་དང་། །སྐྱེས་པའང་་བུད་མེད་ཕྲད་པ་བཞིན། །གལ་ཏེ་བུད་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཡིན་ན་ཡང་བུད་ཤིང་དང་ཕྲད་དུ་རུང་བར་འགྱུར་ཏེ། ཇི་ལྟར་བུད་མེད་དང་སྐྱེས་པ་གཞན་ཉིད་ཡིན་ཡང་ཕན་ཚུན་ནས་ཕྲད་དུ་རུང་བ་བཞིན་ནོ། །  
問曰(12)燃與可燃異 而能至可燃(13)如此至彼人 彼人至此人(14)燃與可燃異。而能至可燃。如男至於女。(15)如女至於男。 
སྨྲས་པ། མེ་གཞན་ཡིན་ན་བུད་ཤིང་དང་མི་ཕྲད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་གང་བཤད་པ་དེ་ལ་སྨྲ་བར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཡང་། །ཤིང་དང་ཕྲད་དུ་རུང་བར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་བུད་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཡིན་་ན་ཡང་བུད་ཤིང་དང་ཕྲད་དུ་རུང་བར་འགྱུར་རོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། ཇི་ལྟར་བུད་མེད་སྐྱེས་པ་དང་། །སྐྱེས་པའང་བུད་མེད་ཕྲད་པ་བཞིན། །  
འདིར་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་ཁྱེད་སྐྱེས་པ་དང། བུད་མེད་དག་གཞན་ཉིད་ཡིན་ཡང་ཕྲད་པ་ཁས་མི་ལེན་ན་ནི། དེས་ནི་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་ཀྱང་ཕྲད་པ་མེད་པས་འདི་ལྟ་སྟེ། གཞན་ན་མི་ཕྲད་ཕྲད་མེད་ན། །སྲེག་པར་མི་འགྱུར་མི་སྲེག་ན། །འཆི་བར་མི་འགྱུར་མི་འཆི་ན། །རང་གི་རྟགས་དང་ལྡན་པར་གནས། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་སྐྱོན་དེ་དག་ཏུ་ཡང་འགྱུར་གྲང་ན། འཇིག་རྟེན་ཐམས་ཅད་ལ་སྐྱེས་པ་དང། བུད་མེད་དག་གཞན་ཉིད་ཡིན་ཡང་ཕྲད་པར་གྲགས་པ་སྙོན་པར་མི་ནུས་པས་དེའི་ཕྱིར། ཇི་ལྟར་བུད་མེད་སྐྱེས་པ་དང། །སྐྱེས་པ་འང་བུད་མེད་ཕྲད་པ་བཞིན། །གལ་ཏེ་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཡང། །ཤིང་དང་ཕྲད་དུ་རུང་བར་འགྱུར། །ཞེས་སྨྲ་བར་ནུས་སོ། །བཞིན་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་མ་གསུངས་ཀྱང། ཇི་ལྟར་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲའི་རྗེས་སུ་(133B)ཕྱེད་གོང་མ་ཤོས་བསྣོར་ནས་རྣམ་པར་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། སྨྲ་བར་འདོད་པའི་དོན་བསྟན་སླ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་ཚིག་གི་དོན་ནི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་སྒྲུབ་པའི་ཆོས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་མ་ངེས་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་ཏེ་དཔེར་ན་འགའ་ཞིག་གི་སྒྲ་རྟག་སྟེ། གཟུགས་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་སྨྲས་པ་ལ། ལ་ལ་ན་རེ། ཇི་ལྟར་ལས་གཟུགས་ཅན་མི་རྟག་པ་ལྟར་སྒྲ་ཡང་དེ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་བས། དེས་དེ་སྐད་སྨྲས་པ་མ་ངེས་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པར་ཤེས་པ་བཞིན་ནོ། །  
atrāha- ayuktamagnīndhanayoranyatvam, yasmān na prāpsyate 'prāpto na dhakṣyatyadahan punarityādi, tadayuktam | dṛṣṭā hi anyatve strīpuruṣayoḥ prāptiḥ, evamagnīndhanayorapi bhaviṣyatīti | ucyate-
anya evendhanādagnirindhanaṃ prāpnuyādyadi |
strī saṃprāpnoti puruṣaṃ puruṣaś ca striyaṃ yathā || 6 ||
 syādetad evam, yadi strīpuruṣavatparasparānapekṣā agnīndhanayoḥ siddhiḥ syāt || 6 || 
anya evendhanād agnir indhanaṃ kāmam āpnuyāt10 |
agnīndhane yadi syātām anyo’nyena tiraskṛte || 7 || 
若謂燃可燃 二俱相離者
如是燃則能 至於彼可燃 
gal te me dang shing dag ni | | gcig gis gcig ni bsal gyur na | |
shing las me gzhan nyid yin yang | | shing dang phrad par ’dod la rag | | 
7. [Nagarjuna answers:]
Though fire is different from kindling, it could indeed obtain the kindling,
On the condition that both fire and kindling can be reciprocally differentiated [—but, this is impossible]. 
If fire and wood eliminated each other, even though fire is something other than wood, it would have to connect with wood. 
འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་མེ་དང་ཤིང་དག་ནི། །གཅིག་གིས་གཅིག་ནི་བསལ་་གྱུར་ན། །ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཉིད་ཡིན་ཡང་། །ཤིང་དང་ཕྲད་པར་འདོད་ལ་རག །གལ་ཏེ་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་སྐྱེས་པ་དང་བུད་མེད་དག་བཞིན་དུ་གཞན་ཉིད་ཡིན་ཞིང་གཅིག་གིས་གཅིག་བསལ་བར་གྱུར་ན་ནི། བུད་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཉིད་ཡིན་ཡང་བུད་ཤིང་དང་ཕྲད་པར་འདོད་ལ་(54A)རག་ན། གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་ཁྱོད་ཀྱིས་གལ་ཏེ་བུད་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཡིན་ཡང་བུད་ཤིང་དང་ཕྲད་དུ་རུང་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
答曰(16)若謂燃可燃 二倶相離者(17)如是燃則能 至於彼可燃(18)若離燃有可燃。若離可燃有燃。各自成(19)者。如是則應燃至可燃。而實不爾。何以(20)故。離燃無可燃。離可燃無燃故。今離男(21)有女。離女有男。是故汝喩非也。喩不成故。(22)燃不至可燃。問曰。燃可燃相待而有。因可(23)燃有燃。因燃有可燃。二法相待成。 
བཤད་པ། གལ་ཏེ་མེད་དང་ཤིང་དག་ནི། །གཅིག་གིས་གཅིག་ནི་བསལ་གྱུར་ན། །ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཉིད་ཡིན་ཡང་། །ཤིང་དང་ཕྲད་པར་འདོད་ལ་རག །གལ་་ཏེ་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་སྐྱེས་པ་དང་བུད་མེད་དག་བཞིན་དུ་གཅིག་གིས་གཅིག་བསལ་བར་གྱུར་ན་ནི་བུད་ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཉིད་ཡིན་ཡང་ཁྱོད་ཀྱི་ཡིད་ལ་བསམས་བ་བཞིན་དུ། ཇི་ལྟར་བུད་མེད་སྐྱེས་པ་དང་ཕྲད་པ་དང་། སྐྱེས་པ་བུད་མེད་དང་ཕྲད་པ་བཞིན་དུ་བུད་ཤིང་དང་ཕྲད་པར་ཡང་འདོད་ལ་རག་ན་་གང་གི་ཚེ་བསྲེག་བཞིན་པའི་གནས་སྐབས་ཉིད་ལ་བསམ་པ་འདི་འབྱུང་བ་དེའི་ཚེ་མེ་དང་བུད་ཤིང་ཕྲད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་པར་ག་ལ་འགྱུར། སྨྲས་པ། འདིར་དེ་གཉིས་གཅིག་པ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ལ། གཞན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་རིགས་པས་དེ་གཉིས་གཅིག་པ་ཉིད་དམ། གཞན་ཉིད་དུ་མ་གྱུར་ཀྱང་གོ་སླ་སྟེ། རེ་ཞིག་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་ནི་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། དེ་ནི་བཞད་གང་ཁོ་ནར་འགྱུར་ཏེ། །གང་དག་དངོས་པོ་གཅིག་པ་དང་། །དངོས་པོ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་ནི། །གྲུབ་པར་གྱུར་པ་ཡོད་མིད་པ། །དེ་གཉིས་གྲུབ་པ་ཧི་ལྟར་ཡོད། །  
འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་མེ་དང་ཤིང་དག་ནི། །གཅིག་གིས་གཅིག་ནི་བསལ་གྱུར་ན། །ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཉིད་ཡིན་ཡང། ཤིང་དང་ཕྲད་པར་འདོད་ལ་རག་གལ་ཏེ་མེ་དང་ཤིང་དག་གཅིག་གིས་གཅིག་བསལ་བར་གྱུར་ན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་སུ་འབྲེལ་བའི་མཚན་ཉིད་མེད་པར་གྱུར་ན་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ཤིང་ལས་མེ་གཞན་ཉིད་ཡིན་ཡང། །ཤིང་དང་ཕྲད་པར་འདོད་ལ་རག་ཅེས་བྱ་བ་ནི། ཁྱོད་འདོད་པ་ལྟར། བུད་མེད་དང་སྐྱེས་པ་དག་བཞིན་དུ་ཕྲད་པར་འདོད་ལ་རག་ན་ཞེས་གླགས་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་ཁས་བླངས་ནས་ལན་འདེབས་པར་འདོད་པ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལྟར་ཁོ་བོས་གལ་ཏེ་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་མེད་པ་དག་གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཡུལ་ཐ་མི་དད་པར་འབྱུང་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཕྲད་པ་བསལ་བར་གྱུར་ན་ནི། གཏན་ཚིགས་མ་ངེས་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཞིང། དམ་བཅས་པའི་དོན་དེ་ཡང་འཐད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་ནི་རྣམ་པ་དེ་ལྟར་མི་འདོད་དེ༑ དེ་དག་ལ་བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་སུ་འབྲེལ་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཕྲད་པ་གཞན་མེད་ན་མི་འབྱུང་བ་མེད་པས་གཞན་ཉིད་དུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་དམ་བཅས་པ་ལ་གླགས་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་ཡང་དག་པར་ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་པར་བསལ་བའི་སྐྱོན་ཡོད་པར་བསྟན་པ་ཡིན་གྱི། རང་དབང་དུ་རྗེས་སུ་དཔག་པ་བསྟན་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེས་ན་བུད་མེད་དང། སྐྱེས་པ་དག་ཕྲད་ནས་ཇི་སྐད་སྨྲས་པ་དག་མི་སྲིད་པས། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་མེད་པའི་ཕྱིར་མ་ངེས་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པས། ཕ་རོལ་པོའི་ཚིག་དེ་ནི་འཁྲུལ་པ་ཙམ་སྟེ། རང་གི་བློ་གྲོས་ཡང་པར་སྟོན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་མེ་(134A)དང་བུད་ཤིང་དག་གཅིག་པ་ཉིད་དང་གཞན་པ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར། རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དང་པོར་སྨྲས་པའི་སྒྲུབ་པའི་དཔེ་མ་ཚང་བ་ཉིད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། དོན་དམ་པར་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ཕན་ཚུན་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་དག་མེད་པ་དེ་དག་ལ་ནི་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་ཉིད་མེད་དེ། དཔེར་ན་རི་བོང་གི་རྭ་དག་བཞིན་ནོ། །མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་ལ་ནི་མེ་འདིའི་བུད་ཤིང་ནི་འདིའོ། །བུད་ཤིང་འདིའི་སྲེག་པ་ནི་འདིའོ་ཞེས་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་ཉིད་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དངོས་ཀྱི་དོན་གྲུབ་བོ། །  
na tvastīty āha-
anya evendhanādagnirindhanaṃ kāmamāpnuyāt |
agnīndhane yadi syātāmanyonyena tiraskṛte || 7 ||
 na tv evaṃ saṃbhavati yadindhananirapekṣo 'gniḥ syāt, agninirapekṣaṃ cendhanam iti | tasmād dṛṣṭāntavaiyarthyam | anyonyāpekṣādhīnajanmanāṃ satyanyatve yeṣāṃ prāptiḥ siddhā, teṣāmeva dṛṣṭāntatvenopādānaṃ nyāyyaṃ syāt | te ca na saṃbhavantīti na yuktametadanyatve sati prāptirastīti || 7 || 
yadīndhanam apekṣyāgnir apekṣyāgniṃ yadīndhanam |
katarat pūrvaniṣpannaṃ yad apekṣyāgnir indhanam || 8 || 
若因可燃燃 因燃有可燃
先定有何法 而有燃可燃 
gal te shing ltos me yin la | | gal te me ltos shing yin na | |
gang ltos me (3)dang shing ’gyur ba | | dang por grub pa gang zhig yin | | 
8. If the fire is dependent on the kindling, and if the kindling is dependent on the fire
Which is attained first, dependent on which they are fire and kindling? 
If fire were dependent on wood and wood were dependent on fire, of what becomes fire and wood dependently, which would be established first? 
འདིར་སྨྲས་པ། བུད་ཤིང་ལ་ལྟོས་ན་མེ་ཡིན་ལ་མེ་ལ་ལྟོས་ནས་ཀྱང་བུད་ཤིང་ཡིན་པས་་བུད་ཤིང་དང་མེ་དག་ནི་ལྟོས་པ་ཅན་དུ་འགྲུབ་བོ། །འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཤིང་ལྟོས་མེ་ཡིན་ལ། །གལ་ཏེ་མེ་ལྟོས་ཤིང་ཡིན་ན། །གང་ལ་ལྟོས་པའི་མེ་དང་ཤིང་། །དང་པོར་གྲུབ་པ་གང་ཞིག་ཡིན། །གལ་ཏེ་བུད་ཤིང་ལ་ལྟོས་ནས་མེ་ཡིན་ལ། མེ་ལ་ལྟོས་ནས་བུད་ཤིང་ཡིན་་ན་གང་ལ་ལྟོས་ནས་མེ་ཡིན་པར་འགྱུར་བའམ། བུད་ཤིང་ཡིན་པར་འགྱུར་བ་དེ་གཉིས་ལས་དང་པོར་གྲུབ་པ་གང་ཡིན། དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་བུད་ཤིང་དང་པོར་གྲུབ་ལ་དེ་ལ་ལྟོས་ནས་མེ་ཡིན་པར་སེམས་ན།  
答曰(24)若因可燃燃 因燃有可燃(25)先定有何法 而有燃可燃(26)若因可燃而燃成。亦應因燃可燃成。是中(27)若先定有可燃。則因可燃。而燃成。若先定(28)有燃。則因燃可燃成。今若因可燃而燃成(29)者。則先有可燃而後有燃。不應待燃而(15b1)有可燃。何以故可燃在先燃在後故。若燃(2)不燃可燃。是則可燃不成。又可燃不在餘(3)處離於燃故。若可燃不成。燃亦不成。若先(4)燃後有可燃。燃亦有如是過。是故燃可燃。(5)二倶不成。 
སྨྲས་པ། །ཕན་(207A)ཚུན་ལྟོས་པ་ལས་བུད་ཤིང་ལ་ལྟོས་ནས་མེ་ཡིན་ལ། མེ་ལ་ལྟོས་ནས་བུད་ཤིང་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཤིང་ལྟོས་མེ་ཡིན་ལ། །གལ་ཏེ་མེ་ལྟོས་ཤིང་ཡིན་ན། །གང་ལ་ལྟོས་པའི་མེ་དང་ཤིང་། །དང་པོར་གྲུབ་པ་གང་ཞིག་ཡིན། །གལ་ཏེ་བུད་ཤིང་ལ་ལྟོས་ནས་་མེ་ཡིན་ལ། མེ་ལ་ལྟོས་ནས་ཀྱང་ཤིང་ཡིན་ན། །གང་ལ་ལྟོས་ནས་མེ་ཡིན་པར་འགྱུར་བའམ། བུད་ཤིང་ཡིན་པར་འགྱུར་བ་དེ་གཉིས་ལས་དང་པོར་གྲུབ་པ་གང་ཡིན།  
འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཤིང་ལྟོས་མེ་ཡིན་ལ། །གལ་ཏེ་མེ་ལྟོས་ཤིང་ཡིན་ན། །གང་ལ་ལྟོས་པའི་མེ་དང་ཤིང། །དང་པོར་གྲུབ་པ་གང་ཞིག་ཡིན། །ཅི་བུད་ཤིང་གང་ལ་ལྟོས་ནས་མེ་འགྲུབ་པ་འམ། འོན་ཏེ་མེ་གང་ལ་ལྟོས་ནས་བུད་ཤིང་འགྲུབ་པའི་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་ལས་དང་པོར་གྲུབ་པ་གང་ཞིག་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ལ་གང་ལ་ལྟོས་ནས་གང་ཡང་རུང་བ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་བའི་དང་པོར་གྲུབ་པ་གཅིག་ཀྱང་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལྟར་དོན་དམ་པར་ལྟོས་པ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང། དཔེའི་སྐྱོན་དེ་ཉིད་ཡོད་དོ། །ཀུན་རྫོབ་པའི་གཏན་ཚིགས་ཡིན་པར་རྟོག་ན་ནི་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དང། སྒྲུབ་པའི་དཔེ་མ་ཚང་བ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དེ་ཉིད་ཡོད་དོ། །  
atrāha- yady api agnīndhanayoḥ strīpuruṣavatparasparanirapekṣā siddhirnāsti, tathāpi parasparāpekṣā tāvadasti | tataś ca astyevāgnīndhanayoḥ svarūpasiddhiḥ parasparasāpekṣatvāt | na hi avidyamānayorvandhyāputraduhitroḥ parasparāpekṣatā dṛṣṭeti | ucyate | evamapi-
yadīndhanamapekṣyāgnirapekṣyāgniṃ yadīndhanam |
kataratpūrvaniṣpannaṃ yadapekṣyāgnirindhanam || 8 ||
 asyendhanasya ayamagnirdāhakaḥ kartā, ityevaṃ yadi indhanamapekṣyāgnirvyavasthāpyate, asyāgneridamindhanaṃ karmetyevamagnimapekṣya yadīndhanam, tat kataradanayoḥ pūrvaniṣpannam? kimindhanaṃ yadapekṣyāgni syāt, uta agniryamapekṣyendhanaṃ syāt? tatra yadi indhanaṃ pūrvaniṣpannam iti kalpyate, tadayuktam, agninirapekṣasya anidhyamānasyendhanatvābhāvāt, tṛṇādeḥ sarvasya caiva indhanatvaprasaṅgāt | atha pūrvamagniḥ paścādindhanamiti, tadapyayuktam, indhanātpūrvasiddhasyāgnerasaṃbhavāt, nirhetukatvaprasaṅgāt | paścāccāpekṣayā niṣprayojanatvāt | tasmānnāsti atra kiṃcitpūrvasiddhaṃ yadapekṣya itarasya siddhi syāt || 8 || 
yadīndhanam apekṣyāgnir agneḥ siddhasya sādhanam |
evaṃ satīndhanaṃ11 cāpi bhaviṣyati niragnikam || 9 || 
若因可燃燃 則燃成復成
是為可燃中 則為無有燃 
gal te shing ltos me yin na | | me grub pa la sgrub par ’gyur | |
bud par bya ba’i shing la yang | | me med par ni ’gyur pa yin | | 
9. If fire is dependent on kindling, so is the proof of the proved fire.
Thus, being kindling it will exist without fire. 
If fire were dependent on wood, [already] established fire would be established [again]. Firewood also would be [such] even without fire. 
དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་ཤིང་ལྟོས་མེ་ཡིན་ན། །མེ་གྲུབ་པ་ལ་་སྒྲུབ་པར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་བུད་ཤིང་དང་པོར་གྲུབ་ལ་དེ་ལ་ལྟོས་ནས་མེ་ཡིན་པར་འགྱུར་ན། དེ་ལྟ་ན་མེ་གྲུབ་ཟིན་པ་ཡང་སྒྲུབ་པར་འགྱུར་བ་ཡིན་ནོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། བུད་པར་བྱ་བའི་ཤིང་ལ་ཡང་། །མེ་མེད་པར་ནི་འགྱུར་བ་ཡིན། །དེ་ལྟ་ན་བུད་ཤིང་ལ་ཡང་མེ་མེད་པར་་འགྱུར་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་ནི་མི་འདོད་པས་དེའི་ཕྱིར་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་ལྟོས་པ་ཅན་དུ་འགྱུར་རོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
復次(6)若因可燃燃 則燃成復成(7)是爲可燃中 則爲無有燃(8)若欲因可燃而成燃。則燃成已復成。何以(9)故。燃自住於燃中。若燃不自住其體。從可(10)燃成者。無有是事。是故有是燃從可燃(11)成。今則燃成復成。有如是過。復有可燃(12)無燃過。何以故。可燃離燃自住其體故。是(13)故燃可燃相因待。無有是事。 
དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་བུད་ཤིང་དང་པོར་གྲུབ་པ་དེ་ལ་ལྟོས་ནས་མེ་ཡིན་པར་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་ཤིང་་ལྟོས་མེ་ཡིན་ན། །མེ་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་བུད་ཤིང་དང་པོར་གྲུབ་པ་ལ་དེ་ལྟོས་ནས་མེ་ཡིན་པར་འགྱུར་ན་དེ་ལྟར་ན་མེ་གྲུབ་ཟིན་པ་ལ་ཡང་སྒྲུབ་པར་འགྱུར་བ་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་མེ་གྲུབ་ན་བུད་ཤིང་ལ་ལྟོས་པར་འཐད་ཀྱི། མེ་མ་གྲུབ་ཅིང་མེད་ན་ཇི་ལྟར་བུད་ཤིང་ལ་་ལྟོས་པར་བྱེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་བུད་ཤིང་མེད་པར་ཡང་མེ་རང་གིས་གྲུབ་པ་ལྟོས་པར་ནུས་པ་ལ་ཁྱོད་ཡང་བུད་ཤིང་ལ་ལྟོས་ནས་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་བ་དོན་མེད་པ་ཡོད་དམ། ཡང་གཞན་ཡང་། བུད་པར་བྱ་བའི་ཤིང་ལ་ཡང་། །མེ་མེད་པར་ནི་འགྱུར་བ་ཡིན། །དེ་ལྟ་ན་བུད་ཤིང་ལ་ཡང་མེ་་མེད་པར་འགྱུར་བ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལྟར་བུད་ཤིང་ཡང་གྲུབ་པ་ན་མེ་ལ་ལྟོས་པར་འཐད་ཀྱི། བུད་ཤིང་མ་གྲུབ་ཅིང་མེད་ན་ཇི་ལྟར་མེ་ལ་ལྟོས་པར་བྱེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་བུད་ཤིང་དེ་ཉིད་ཀྱང་མེ་མེད་པར་རང་གིས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་ལ་ཁྱོད་ཡང་མེ་ལ་ལྟོས་ནས་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པ་དོན་་མེད་པ་ལ་རྟོག་པར་བྱེད་དམ། དེ་ལྟ་བས་ན། དེ་གཉིས་ནི་ཕན་ཚུན་ལྟོས་ཏེ་འགྲུབ་པར་མི་འཐད་དོ། །དེ་བཞིན་དུ་མེ་སྔར་གྲུབ་པ་ལ་ལྟོས་ནས་བུད་ཤིང་འགྲུབ་པར་རྟོག་ན་ཡང་སྐྱོན་དང་ལྡན་པར་འགྱུར་རོ། །  
ཅི་སྟེ་ཡང་བུད་ཤིང་དང་པོར་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ་སྙམ་ན་དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཤིང་ལྟོས་མ་ཡིན་ན། །མེ་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པར་འགྱུར། །མི་གྲུབ་པ་ལ་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་བསྙད་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་བུད་ཤིང་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལྟར་རྟོག་པ་ལ། བུད་པར་བྱ་བའི་ཤིང་ལ་ཡང། །མེ་མེད་པར་ནི་འགྱུར་བ་ཡིན། །བུད་ཤིང་དེ་སྔར་མེ་ལ་མ་ལྟོས་པར་ཡང་བུད་ཤིང་ཉིད་དུ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ནི་མི་འདོད་པས་འདིར་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མངོན་ཏེ། དོན་དམ་པར་བུད་ཤིང་ནི་མེའི་སྔ་རོལ་ན་གྲུབ་པ་མེད་དེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མེའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ཏེ། རྒྱས་པར་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །(134B) དེ་དག་ལས་གང་ཡང་རུང་བ་དང་པོར་གྲུབ་པ་མ་ཡིན་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་ནི་དུས་མཉམ་དུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་ཏེ། ལྟོས་པ་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བ་ལང་གི་རྭ་དུས་གཅིག་ཏུ་སྐྱེས་པ་དག་ལ་གཡས་པ་དང། གཡོན་པ་ཉིད་འགྲུབ་པ་བཞིན་ནོ༑ །  
athāpi manyase- pūrvamindhanaṃ paścādagniriti, evamapi
yadīndhanamapekṣyāgniragneḥ siddhasya sādhanam |
 bhaviṣyati | yadi indhanamapekṣyāgnirbhaviṣyatīti parikalpyate, evaṃ tarhi siddhasya sato 'gneḥ punarapi sādhanaṃ syāt | vidyamānasyaiva padārthasya siddharūpasyāpekṣā yujyate | na hi avidyamāno devadatto gṛhe kaṃcidapekṣate | evaṃ yadi agnirvidyamāno na syāt, nāsāvindhanamapekṣate | tasmādastitvamagne rambhupeyam | tadā ca kimasya indhanasyāpekṣayā punaḥ kartavyam? na hi siddho 'gniḥ punarindhanena (pp_89) kartavyo yadarthamindhanāpekṣāsāphalyaṃ syāt | tasmādindhanamapekṣyāgnirbhavatīti na yuktam |
api ca | yadi indhanamapekṣyāgnirbhavatīti parikalpyate-
evaṃ satīndhanaṃ cāpi bhaviṣyati niragnikam || 9 ||
 yadi indhanamasiddhaṃ syāt, naiva tadagninā apekṣyeta, asiddhasyāpekṣāyogāt | tasmānniragnikasyendhanasya siddhirabhyupeyā, na caivametaditi na yuktametaditi || 9 || 
yo ’pekṣya sidhyate bhāvas tam evāpekṣya sidhyati |
yadi yo ’pekṣitavyaḥ sa sidhyatāṃ kam apekṣya kaḥ || 10 || 
若法因待成 是法還成待
今則無因待 亦無所成法 
gal te dngos po gang ltos ’grub | | de nyid la yang ltos nas ni | |
ltos bya gang (4)yin de ’grub na | | gang la ltos nas gang zhig ’grub | | 
10. When a thing (bhava) is proved by being dependent on something else, then it proves the other by being dependent [on it].
If that which is required for dependence must be proved, then what is dependent on what? 
If a thing (A) is established dependently (on B), [but] if what it depends upon (B) is established also in dependence on that very thing (A), what would be established in dependence on what? 
འདིར་སྨྲས་པ། དེ་དག་གང་ཡང་རུང་བ་དང་པོར་མ་གྲུབ་ཀྱང་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་ཉིད་འགྲུབ་བོ། །འདིར་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་དངོས་པོ་གང་་ལྟོས་འགྲུབ། །དེ་ཉིད་ལ་ཡང་ལྟོས་ནས་ནི། །ལྟོས་བྱ་གང་ཡིན་དེ་འགྲུབ་ན། །གང་ལ་ལྟོས་ནས་གང་ཞིག་འགྲུབ། །གལ་ཏེ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་དངོས་པོ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི། དངོས་པོ་གཞན་ལ་ལྟོས་ཏེ་འགྲུབ་ཅིང་། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་དངོས་པོ་དེ་ཉིད་ལ་ཡང་ལྟོས་ནས་་ལྟོས་པར་བྱ་བའི་དངོས་པོ་གཞན་གང་ཡིན་པ་དེ་འགྲུབ་ན། བོད་པའི་ཚིག་འོ་ན་གྲུབ་པར་འདོད་པ་གང་ལ་ལྟོས་ནས་གང་ཞིག་འགྲུབ་པར་འགྱུར།  
復次(14)若法因待成 是法還成待(15)今則無因待 亦無所成法(16)若法因待成。是法還成本因待。如是決定則(17)無二事。如因可燃而成燃。還因於燃而(18)成可燃。是則二倶無定。無定故不可得。 
སྨྲས་པ། ཅི་མ་སྨྲས་པ་ལ་སྐྱོན་དེ་ལྟ་བུ་འདོགས་པར་བྱེད་དམ། གང་གི་ཚེ་ཁོ་བོས་དེ་དག་་ཕན་ཚུན་ལྟོས་ཏེ་འགྲུབ་བོ་ཞེས་སྨྲས་པ་དེའི་ཚེ་དེ་དག་ལ་དང་པོར་གྲུབ་པ་གང་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་དང་། གལ་ཏེ་དེ་དག་ལས་གང་ཡང་རུང་བ་དང་པོར་གྲུབ་པར་གྱུར་ན་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་ཉིད་མི་འགྲུབ་བོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་དག་གང་གི་ལན་ཡིན། བཤད་པ། ཕན་ཚུན་ལྟོས་ཏེ་འགྲུབ་པར་རྟོག་ན་གང་ཡང་རུང་བ་དང་པོར་འགྲུབ་(207B)པར་མི་འདོད་དུ་ཟིན་ཀྱང་དེ་ལྟ་ན་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་འགྲུབ་པར་མི་འཐད་དོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། གལ་ཏེ་དངོས་པོ་གང་ལྟོས་འགྲུབ། །དེ་ཉིད་ལ་ཡང་ལྟོས་ནས་ནི། །ལྟོས་བྱ་གང་ཡིན་དེ་འགྲུབ་ན། །གང་ལ་ལྟོས་ནས་གང་ཞིག་འགྲུབ། །གལ་ཏེ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་དངོས་པོ་གང་ཡིན་པ་ནི་དངོས་པོ་གཞན་་ལ་ལྟོས་ནས་འགྲུབ་ཅིང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་དངོས་པོ་དེ་ཉིད་ལ་ཡང་ལྟོས་ནས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་གྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ལྟོས་པར་བྱ་བའི་དངོས་པོ་གཞན་གང་ཡིན་པ་དེ་འགྲུབ་ན། འོ་ན་གྲུབ་པར་འདོད་པ་གང་ལ་ལྟོས་ནས་གང་ཞིག་འགྲུབ་པ་དེ་སྨྲོས་ཤིག །ཅི་ཁྱོད་ཀྱི་རྣ་ལམ་དུ་སྐྱེ་བོ་མཁས་པའི་ཁ་ནས་་བརྗོད་པའི་ཚིག་དེ་དག་ནི་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་དག་ཡིན་ལ། ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་དག་ནི་མི་འགྲུབ་བོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་སྔོན་ཆད་མ་གྲགས་སམ། དཔེར་ན་གྲུ་ལ་བསྟོད་པ་གཅིག་གི་སྐྱབས་སུ་གཅིག་མི་འགྱུར་བ་བཞིན་ནོ། །  
འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་དངོས་པོ་གང་ལྟོས་འགྲུབ། །དེ་ཉིད་ལ་ཡང་ལྟོས་ནས་ནི། །ལྟོས་བྱ་གང་ཡིན་དེ་གྲུབ་ན། །གང་ལ་ལྟོས་ནས་གང་ཞིག་འགྲུབ། །དང་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མའོ། །གལ་ཏེ་ཁྱོད་འདོད་པ་ལྟར་མེའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་དངོས་པོ་གང་ཡིན་པ་ནི་བུད་ཤིང་ལ་ལྟོས་ནས་འགྲུབ་ཅིང་མེ་དེ་ཉིད་ལ་ཡང་ལྟོས་ནས་མེ་འགྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ལྟོས་པར་བྱ་བ་བུད་ཤིང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་དངོས་པོ་གང་ཡིན་པ་དེ་འགྲུབ་ན་གང་ལ་ལྟོས་ནས་གང་ཞིག་འགྲུབ་པར་འགྱུར་ཏེ། གང་ཡང་རུང་བ་མེ་ཉིད་དམ་བུད་ཤིང་ཉིད་དུ་མི་འགྲུབ་སྟེ། རང་གི་རྒྱུ་ལས་སྐྱེ་བ་ནི་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །  
atha matam- yaugapadyenaiva indhanasiddhayā agnisiddhiḥ, agnisiddhayā ca indhanasiddiḥ | tataś ca ekasyāpi pūrvasiddhayanabhyupagamāt, tatra yad uktam-
kataratpūrvaniṣpannaṃ yadapekṣyāgnirindhanam |
iti, tadayuktam iti | ucyate | evamapīṣyamāṇe ubhayasyāpi nāsti siddhiḥ | yasmāt-
yo 'pekṣya sidhyate bhāvastamevāpekṣya sidhyati |
yadi yo 'pekṣitavyaḥ sa sidhyatāṃ kamapekṣya kaḥ || 10 ||
 tatra yadi yaḥ agnyākhyo bhāvaḥ yamindhanākhyaṃ bhāvamapekṣya sidhyati, indhanākhyaś ca bhāvaḥ yo 'gninā ātmasiddhayarthamapekṣitavyaḥ, sa yadi tameva agnyākhyaṃ padārthamapekṣya sidhyati, kathyatāmidānīṃ sidhyatāṃ kamapekṣya kaḥ iti | yadā ca agnyabhāve sati indhanasya siddhireva nāsti, tadā akāraṇasyendhanasyābhāvāt kutastaddhetuko 'gniḥ prasetsyati? evaṃ ya indhanākhyo bhāvaḥ yamagnyākhyaṃ bhāvamapekṣya sidhyati, agnyākhyaś ca bhāvo yaḥ indhanākhyena ātmasiddhayarthamapekṣitavyaḥ, sa yadi tamevendhanākhyaṃ bhāvamapekṣya sidhyati, kathyatāṃ kimidānīṃ sidhyatāṃ kamapekṣya kaḥ iti | yadā hi indhanābhāve sati agneḥ siddhirnāsti, tadā niṣkāraṇasyāgnerabhāvāt kutastaddhetukamindhanam? || 10 || 
yo ’pekṣya sidhyate bhāvaḥ so ’siddho ’pekṣate katham |
athāpy apekṣate siddhas tv apekṣāsya na yujyate || 11 || 
若法有待成 未成云何待
若成已有待 成已何用待 
dngos po ltos grub gang yin pa | | de ma grub na ji ltar ltos | |
ci ste grub pa ltos she na | | de ni ltos par mi rigs so | | 
11. If that thing is proved by being dependent, how can that which has not been proved be dependent?
So, that which is proved is dependent; but the dependence is not possible. 
How can a thing (A) which is established dependently (on B) be dependent (on B) when it (A) is not established? If one asks, “how can establishment be dependent?” It is not reasonable for it (A) to be dependent. 
ཡང་གཞན་ཡང་། དངོས་པོ་ལྟོས་འགྲུབ་པ་གང་ཡིན་པ། །དེ་མ་གྲུབ་ན་ཇི་ལྟར་ལྟོས། །ཇི་སྟེ་གྲུབ་པ་ལྟོས་ཤེ་ན། །དེ་ནི་ལྟོས་པར་(54B)མི་རིགས་སོ། །དངོས་པོ་གང་དངོས་པོ་གཞན་ལ་ལྟོས་ཏེ་འགྲུབ་བོ་ཞེས་བརྗོད་པའི་དངོས་པོ་དེ་མ་གྲུབ་ཅིང་མེད་ན་ཇི་ལྟར་ལྟོས་པར་བྱེད། དེ་མ་གྲུབ་ཅིང་མེད་པ་ལ་ཡང་ཇི་ལྟར་ལྟོས་པར་བྱ། ཇི་སྟེ་ཡང་གྲུབ་པ་ཉིད་གཞན་ལ་ལྟོས་པར་སེམས་ན་དེ་ཡང་མི་རིགས་ཏེ། དངོས་པོ་གྲུབ་་ཅིང་ཡོད་པ་ཡང་གྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་གཞན་ལ་ལྟོས་པ་ནི་དོན་མེད་པའི་ཕྱིར་མི་རིགས་སོ། །དེ་གྲུབ་ཅིང་ཡོད་པ་ལ་གཞན་ལ་ལྟོས་པར་ཡང་མི་རིགས་སོ། །  
何(19)以故(20)若法有待成 未成云何待(21)若成已有待 成已何用待(22)若法因待成。是法先未成。未成則無。無則(23)云何有因待。若是法先已成已成。何用因(24)待。是二倶不相因待。是故汝先説燃可燃(25)相因待成。無有是事。 
གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟ་ཡིན་ན་ཁྱོད་ངོ་ཚ་བོར་ཏེ་དེ་དག་ཕན་ཚུན་ལྟོས་ཏེ་འགྲུབ་བོ་ཞེས་གསང་་བསྟོད་དེ་སྨྲ་འམ། རེ་ཞིག་མཉམ་པར་གཞག་པའི་ཡིད་ཀྱིས་ལེགས་པར་སོམས་ལ་དེ་སྨྲོས་ཤིག །དངོས་པོ་ལྟོས་འགྲུབ་གང་ཡིན་པ། །དེ་མ་གྲུབ་ན་ཇི་ལྟར་ལྟོས། །དངོས་པོ་གང་དངོས་པོ་གཞན་ལ་ལྟོས་ཏེ་འགྲུབ་བོ་ཞེས་བརྗོད་པའི་དངོས་པོ་དེ་མ་གྲུབ་ཅིང་། མེད་ན་ཇི་ལྟར་ལྟོས་པར་བྱེད། །དེ་མ་གྲུབ་ཅིང་མེད་པ་ལ་ཡང་ཇི་ལྟར་ལྟོས་པར་བྱ། ཅི་སྟེ་གྲུབ་པ་ལྟོས་ཤེ་ན། །ཅི་སྟེ་ཡང་ཁྱོད་གྲུབ་པ་ཉིད་གཞན་ལ་ལྟོས་ཀྱི། མ་གྲུབ་པ་ལ་ནི་མི་ལྟོས་ལ་གྲུབ་པ་ལ་ཡང་ཅི་ཞིག་ལྟོས་པར་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ནི་ལྟོས་པར་མི་རིགས་སོ། །དངོས་པོ་གྲུབ་ཅིང་ཡོད་པ་ཡང་གྲུབ་་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་གཞན་ལ་ལྟོས་པ་ནི་དོན་མེད་པའི་ཕྱིར་མི་རིགས་སོ། །དངོས་པོ་གྲུབ་ཅིང་ཡོད་པ་ལ་གཞན་ལ་ལྟོས་པས་ཅི་བྱ། གྲུབ་ཅིང་ཡོད་པ་ལ་གཞན་ལྟོས་པས་ཀྱང་ཇི་ལྟར་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་གྲུབ་པ་དང་མ་གྲུབ་པ་དག་ལྟོས་པར་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་མེད་བུད་ཤིང་དག་ལ་ལྟོས་ཏེ་འགྲུབ་པར་་མི་འཐད་དོ། །མེ་དང་བུད་ཤིང་གི་སྐབས་སུ་དངོས་པོའི་ཚིག་སྨྲོས་པ་ནི་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་ཀྱང་དངོས་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འོག་ནས་ཀྱང་། བུམ་སྣམ་ལ་སོགས་ལྷན་ཅིག་ཏུ། །ཞེས་འབྱུང་ངོ་། །  
དེས་ན་བ་ལང་གི་རྭའི་དཔེ་ཉིད་ལ་ཡང་གཏམ་དེ་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཏེ། དེ་གཉིས་ལ་ཡང་གང་ལ་ལྟོས་ནས་གཞན་གང་ཡང་རུང་བ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་བའི་གཡས་པའམ། གཡོན་པར་གྲགས་པ་གང་ཡིན་ཡང་གཞན་ཡང། དངོས་པོ་ལྟོས་གྲུབ་གང་ཡིན་པ། །དེ་མ་གྲུབ་ན་ཇི་ལྟར་ལྟོས། །མ་གྲུབ་པ་ནི་ལྟོས་པར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏེ། དེ་ནི་དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་གཞག་པའོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་མེ་མ་གྲུབ་པ་ནི་བུད་ཤིང་ལ་ལྟོས་པར་མི་བྱེད་དེ༑ མེ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་བཞིན་ནོ། །ཕ་རོལ་པོ་དག་རང་གི་ཚུལ་ལ་གནོད་པ་བཅབ་པའི་ཕྱིར། ཇི་སྟེ་གྲུབ་པ་ལྟོས་ཤེ་ན། དེ་སྐད་ཟེར་ན་དེ་ལྟ་ན་ཡང་དེ་ནི་ལྟོས་པར་མི་རིགས་སོ། །ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་རྗེས་སུ་དཔོག་པས་ཡོད་པ་ཉིད་ཀྱིས་མེད་པ་ཉིད་བསྩལ་བའི་ཕྱིར་དེས་ན་མེད་པར་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་དམ་བཅས་པ་ལ་ཆོས་ཅན་གྱི་རང་གི་ངོ་བོ་བསྩལ་བའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན། དེ་ནི་ལྟོས་པར་མི་རིགས་སོ། །མེད་པའི་ཕྱིར་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་དེ་ནི་ལྟོས་པར་མི་རིགས་སོ། །བུད་ཤིང་(135A)དེ་ནི་མེ་ལ་ལྟོས་པར་མི་རིགས་ཏེ་དེ་བཞིན་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་མེའི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །  
itaś ca agnīndhanayoḥ parasparāpekṣayāpi siddhirasatī, siddhāsiddhayorapekṣābhāvāditi pratipādayann āha-
yo 'pekṣya sidhyate bhāvaḥ so 'siddho 'pekṣate katham |
athāpyapekṣate siddhastvapekṣāsya na yujyate || 11 ||
 yo hi agnyākhyo bhāvaḥ indhanākhyaṃ bhāvamapekṣya sidhyati, saḥ asiddho vā indhanamapekṣate siddho vā? yadi asiddhaḥ, tadā asiddhatvāt kharaviṣāṇavannendhanamapekṣeta | atha siddhaḥ, siddhatvāt kimasyendhanāpekṣayā? na hi siddhaṃ punarapi sādhyate vaiyarthyāt | evamindhane 'pi vācyam | tasmānnāgnīndhanayoḥ parasparāpekṣayā yaugapadyena vā siddhir iti || 11 || 
apekṣyendhanam agnir na nānapekṣyāgnir indhanam |
apekṣyendhanam agniṃ na nānapekṣyāgnim indhanam || 12 || 
因可燃無燃 不因亦無燃
因燃無可燃 不因無可燃 
shing la ltos pa’i me med de | | shing la ma ltos me yang med | |
me la ltos pa’i shing med de | | (5)me la ma ltos shing yang med | | 
12. Fire does not exist in relation to kindling; and fire does not exist unrelated to kindling.
Kindling does not exist in relation to fire; and kindling does not exist unrelated to fire. 
There is no fire that is dependent on wood; there is also no fire that is not dependent on wood. There is no wood that is dependent on fire; there is also no wood that is not dependent on fire. 
ཡང་གཞན་ཡང་། ཤིང་ལ་ལྟོས་པའི་མེ་མེད་དེ། །ཤིང་ལ་མ་ལྟོས་མེ་ཡང་མེད། །མེ་ལ་ལྟོས་པའི་ཤིང་མེད་དེ།། མེ་ལ་མ་ལྟོས་ཤིང་ཡང་མེད། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་རིགས་པ་སྔོན་དུ་བཏང་སྟེ། ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་བརྟགས་ན། བུད་ཤིང་ལ་ལྟོས་པའི་མེ་མེད་དེ། མེད་དང་བུད་ཤིང་གྲུབ་པ་དང་མ་གྲུབ་པ་དག་ལྟོས་པར་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བུད་ཤིང་ལ་མ་ལྟོས་པའི་མེ་ཡང་མེད་དེ་་གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པ་དང་འབར་བར་བྱེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་དང་རྟག་ཏུ་འབར་བ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །ད་ནི་མེ་ལ་ལྟོས་པའི་བུད་ཤིང་ཡང་མེད་དེ་མེ་དང་བུད་ཤིང་གྲུབ་པ་དང་མ་གྲུབ་པ་དག་ལྟོས་པར་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མེ་ལ་མ་ལྟོས་པའི་བུད་ཤིང་ཡང་མེད་དེ་མེ་མེད་་ཅིང་བསྲེག་བཞིན་མ་ཡིན་པ་བུད་ཤིང་དུ་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །  
是故(26)因可燃無燃 不因亦無燃(27)因燃無可燃 不因無可燃(28)今因待可燃燃不成。不因待可燃燃亦不(29)成。可燃亦如是。因燃不因燃。二倶不成。(15c1)是過先已説。 
དེའི་ཕྱིར་འདི་ནི་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་བརྟག་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་ཞེས་སྨྲོས་སོ། །ཤིང་མ་ལྟོས་པའི་(208A)མེ་མེད་དེ། །ཤིང་ལ་མ་ལྟོས་མེ་ཡང་མེད། །མེ་ལ་ལྟོས་པའི་ཤིང་མེད་དེ། །མེ་ལ་མ་ལྟོས་ཤིང་ཡང་མེད། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་རིགས་པ་སྔོན་དུ་བཏང་སྟེ་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་བརྟགས་ན་བུད་ཤིང་ལ་ལྟོས་པའི་མེ་མེད་དེ། མེ་དང་བུད་ཤིང་གྲུབ་པ་དང་། །མ་གྲུབ་པ་དག་་ལྟོས་པར་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བུད་ཤིང་ལ་མ་ལྟོས་པའི་མེ་ཡང་མེད་དེ། གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པ་དང་། འབར་བྱེད་མེད་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་དང་། རྟག་ཏུ་འབར་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ནི་མེ་ལ་ལྟོས་པའི་བུད་ཤིང་ཡང་མེད་དེ། མེ་དང་བུད་ཤིང་གྲུབ་པ་དང་མ་གྲུབ་པ་དག་ལྟོས་་པར་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མེ་ལ་མ་ལྟོས་པའི་བུད་ཤིང་ཡང་མེད་དེ། འདི་ལྟར་མེ་མེད་ཅིང་བསྲེག་བཞིན་པ་མ་ཡིན་པ་བུད་ཤིང་དུ་ཇི་ལྟར་འགྱུར།  
དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་བརྟགས་ན། ཤིང་ལ་ལྟོས་པའི་མེ་མེད་དེ། །སྔར་བསྟན་པའི་ཚུལ་གྱིས་བུད་ཤིང་མེ་ལ་མི་ལྟོས་པར་བུད་ཤིང་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཤིང་ལ་མ་ལྟོས་མེ་ཡང་མེད། །རྒྱུ་ཐ་དད་པ་དག་གཞན་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། གཞན་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ། མེ་ལ་ལྟོས་པའི་ཤིང་མེད་དེ། །མེ་ལ་མ་ལྟོས་ཤིང་ཡང་མེད། །ལྟོས་པ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང་གཞན་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
yataś caivam, tasmāt-
apekṣyendhanamagnirna
 atha syāt- anapekṣyāgnistarhi bhaviṣyatīti | etadapi na yuktamity āha-
nānapekṣyāgnirindhanam |
 anyatvapratiṣedhādahetukatvaprasaṅgācca | yathā ca agnirapekṣya vā anapekṣya vā indhanaṃ saṃbhavati, evamindhanamapīty āha-
apekṣyendhanamagniṃ na nānapekṣyāgnimindhanam || 12 || etacca anantarameva gatārthatvānna punarucyate || 12 ||
 
āgacchaty anyato nāgnir indhane ’gnir na vidyate |
atrendhane12 śeṣam uktaṃ gamyamānagatāgataiḥ || 13 || 
燃不餘處來 燃處亦無燃
可燃亦如是 餘如去來說 
me ni gzhan las mi ’ong ste | | shing la’ang me ni yod ma yin | |
de bzhin shing gi lhag ma ni | | song dang ma song bgom pas bstan | | 
13. Fire does not come from something else; and fire does not exist in kindling.
The remaining [analysis] in regard to kindling is described by [the analysis of] “that which is being gone to,” “that which is gone to” and ”that which is not yet gone to.” 
Fire does not come from something else; fire also does not exist in wood. Likewise, the remainder of wood has been shown by gone, not-gone and going. 
ཡང་གཞན་ཡང་། མེ་ནི་གཞན་ལས་མི་འོང་སྟེ། །ཤིང་ལའང་མེ་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །མེ་ནི་གཞན་ལས་མི་འོང་སྟེ་གཞན་ལས་འོང་བར་བརྟག་པ་དེ་ཡང་བུད་ཤིང་དང་བཅས་པར་རམ་བུད་ཤིང་མེད་པར་འོང་བར་མི་་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བུད་ཤིང་ལ་ཡང་མེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་དམིགས་པའི་ཕྱིར་དང་། རྩོམ་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། སོང་དང་མ་སོང་བགོམ་པ་ཡིས། །དེ་བཞིན་ཞིང་ལ་ལྷག་མ་བསྟན། །རྣམ་པ་དེ་དག་གིས་དེ་བཞིན་དུ་བུད་ཤིང་ལ་ཡང་བརྗོད་པ་ལྷག་་མ་དག་བསྟན་པར་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱའོ། །རྣམ་པ་གང་དག་གིས་ཤེ་ན། །སོང་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པའི་རྣམ་པ་དག་གིས་ཏེ། ཇི་ལྟར་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་དང་འགྲོ་བ་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ། བུད་ཤིང་བསྲེགས་པ་དང་མ་བསྲེགས་པ་དང་བསྲེག་བཞིན་པ་ལ་ཡང་(55A)སྲེག་པ་མེད་དོ། །ཇི་ལྟར་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་བུད་ཤིང་བསྲེགས་པ་དང་མ་བསྲེགས་པ་དང་བསྲེག་བཞིན་པ་ལ་ཡང་སྲེག་པའི་རྩོམ་པ་མེད་དོ། །ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་དང་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་་པ་དང་། མ་ཡིན་པ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ། སྲེག་པ་པོ་དང་སྲེག་པ་པོ་མ་ཡིན་པ་དང་། སྲེག་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་ཡང་སྲེག་པར་མི་བྱེད་དོ། །དེ་བཞིན་དུ་ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱང་བསྟན་པར་བྱའོ། །  
復次(2)燃不餘處來 燃處亦無燃(3)可燃亦如是 餘如去來説(4)燃不於餘方來入可燃可燃中亦無燃。析(5)薪求燃不可得故。可燃亦如是。不從餘處(6)來入燃中。燃中亦無可燃。如燃已不燃未(7)燃不燃燃時不燃。是義如去來中説。 
ཅི་སྟེ་འགྱུར་ན་ནི་བུད་ཤིང་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་བ་ཅི་ཡང་མེད་དེ། དེ་ནི་མི་འདོད་པས་དེའི་ཕྱིར་མེ་ལ་མ་ལྟོས་པའི་བུད་ཤིང་ཡང་མེད་དོ། །མེ་ནི་གཞན་ལས་་མི་འོང་སྟེ། །ཤིང་ལའང་མེ་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །མེ་ནི་གཞན་གང་ལས་ཀྱང་མི་འོང་སྟེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་དེ་གཞན་ལས་འོང་བར་རྣམ་པར་བརྟག་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་བུད་ཤིང་དང་བཅས་པར་རམ། བུད་ཤིང་མེད་པར་རོ་གྲང་ན། །དེ་ལྟ་ན་དེ་ལ་ཡང་བསམ་པ་དང་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བ་དེ་དག་་ཉིད་དུ་འགྱུར་བས་གཞན་ལས་འོང་བར་བརྟག་པ་དོན་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །བུད་ཤིང་ལ་ཡང་མེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མི་དམིགས་པའི་ཕྱིར་དང་། རྩོམ་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །གསལ་བ་དང་ཆེན་པོ་ཉིད་ཀྱང་སྔ་ན་མེད་པའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་སྔ་ན་མེད་པར་ཐལ་བར་་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་ཏིལ་དག་ལ་ཏིལ་བར་བཞིན་ན་ཞེ་ན། དེ་ཡང་མི་རུང་སྟེ། ཏིལ་ནི་བརྡུང་བ་དང་སྣུམ་པ་དག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང་། ཏིལ་བར་ནི་གཞན་དུ་དམིགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །སོང་དང་མ་སོང་བགོས་པ་ཡིས། །དེ་བཞིན་ཤིང་ལ་ལྷག་མ་བསྟན། །རྣམ་པ་དེ་དག་གིས་དེ་བཞིན་དུ་བུད་ཤིང་ལ་་ཡང་བརྗོད་པ་ལྟག་མ་དག་བསྟན་པར་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱའོ། །རྣམ་པ་གང་གིས་ཤེ་ན། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པའི་རྣམ་པ་དག་གིས་ཏེ། ཇི་ལྟར་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པ་དང་། མ་སོང་བ་ལ་མེད་པ་དང་། བགོས་པ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་བུད་ཤིང་བསྲེགས་པ་ལ་ཡང་སྲེག་པ་མེད། (208B)མ་བསྲེགས་པ་ལ་ཡང་མེད་བསྲེག་བཞིན་པ་ལ་ཡང་སྲེག་པ་མེད་དོ། །ཇི་ལྟར་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་དོན་མེད་པ་དང་། མ་སོང་བ་ལ་མེད་པ་དང་། བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་བསྲེགས་པ་ལ་ཡང་སྲེག་པའི་རྩོམ་པ་མེད། མ་བསྲེགས་པ་ལ་ཡང་མེད། བསྲེག་བཞིན་པ་ལ་ཡང་སྲེག་་པའི་རྩོམ་པ་མེད་དོ། །  
ཡང་གཞན་ཡང། མེ་ནི་གཞན་ལས་མི་འོང་སྟེ། །་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། འགྲོ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། རྫས་སུ་ཡོད་པ་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །བུད་ཤིང་དང་བཅས་པར་རམ་བུད་ཤིང་མེད་པར་འོང་བར་བརྟག་ན། གཉི་ག་ལ་ཡང་འོང་བ་མི་འགྲུབ་སྟེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། ལྟོས་པ་མེད་ན་བུད་ཤིང་མེད་པས་གཞི་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཤིང་ལའང་མེ་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །གཞན་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་བུད་ཤིང་མེ་མེད་པ་ཉིད་ཕྱོགས་སུ་བྱས་ཏེ་བཤད་པ། ཤིང་ལ་འང་མེ་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །སྐྱེ་བ་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྣམ་པར་ཤེས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གང་དག་མེ་ནི་སྙིང་སྟོབས་དང་རྡུལ་དང་མུན་པའི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེ་ལ་ཡང་དེ་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་དེ་དག་ལ་ཡང། དེ་ལ་གསལ་བའི་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་དངོས་པོ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་དེའི་ནུས་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེ་ན། ལན་དེ་ནི་རྟོག་གེ་པ་སྒྲའི་མཚན་ཉིད་མངོན་པར་མི་ཤེས་པ་ལ་དེ་མངོན་པར་མི་ཤེས་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ན། རྟོག་གེའི་བསྟན་བཅོས་ཤེས་པ་ཉིད་ཀྱིས་སྒྲའི་མཚན་ཉིད་ལ་མཁས་སོ་ཞེས་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ། །གཞན་དག་ནི། ཤིང་ལའང་མེ་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལ་མི་དམིགས་པའི་ཕྱིར་དང། རྩོམ་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་རྣམ་པར་བཤད་པར་བྱེད་དོ། །གཞན་མ་ཡིན་པ་ན་རེ། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་དམིགས་པ་གཏན་ཚིགས་ཉིད་དུ་མི་(135B) རྩོམ་པ་དོན་ཡོད་པའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱིས་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པ་མཛད་པའི་མཐའ་དང་འགལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་དགག་པ་དག་འབའ་ཞིག་གིས་དགག་པར་བྱ་བ་ཡིན་པར་མ་བསམས་ཀྱི། འདི་ལྟར་དགག་པ་གཞན་དག་གིས་ཀྱང་དགག་པར་བྱ་བ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་དགག་པ་ལྷག་མ་དག་ཀྱང་འདྲ་བར་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། སོང་དང་མ་སོང་བགོམ་པ་ཡིས། །དེ་བཞིན་ཤིང་ལ་ལྷག་མ་བསྟན། །ཇི་ལྟར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལས་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང། བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་བསྲེགས་པ་དང༑ མ་བསྲེགས་པ་དང། སྲེག་བཞིན་པ་ལ་ཡང་སྲེག་པ་མེད་དེ། བསྲེག་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བསྲེགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །ཇི་ལྟར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལས། འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་དེ་དག་ལས་གཞན་པ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་པར་བསྟན་པ་དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་སྲེག་པ་པོ་དང། སྲེག་པ་པོ་མ་ཡིན་པ་དང། དེ་དག་ལས་གཞན་པ་ཡང་སྲེག་པར་མི་བྱེད་པ་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། བྱ་བ་གཉིས་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དང། །སྲེག་པ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང་གཉི་གའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་བོང་བ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱའོ། །  
atrāha- kimanayā asmākamatisūkṣmekṣikayā prayojanam, ye vayaṃ brūmaḥ- yasmādagninā idhyamānamindhanaṃ pratyakṣata upalabhyate, tasmātte eva agnīndhane iti | ucyate | syādetad evam, yadi agnirindhanaṃ dahet | yadi indhane 'gniḥ saṃbhavet, sa indhanaṃ dahet | na tu saṃbhavatīty āha-
āgacchatyanyato nāgnirindhane 'gnirna vidyate |
 indhanavyatiriktāttāvatkutaścidanyato 'gnerāgamanaṃ nāsti, tasya adṛṣṭatvāt | nirindhanasya cāhetukasyāgnerāgamanābhāvāt, sendhanasya cāgamane prayojanābhāvāt, tatrāpi cendhane tulyaparyanuyogāt, anavasthāprasaṅgācca āgacchatyanyato nāgniḥ | tathā indhane 'pyagnirna saṃbhavati tatrānupalabhyamānatvāt |
atha syāt- vidyamānasyāpi mūlodakādivadabhivyañjakapratyayavaikalyātpūrvamanupalabhyamānatvam, araṇinigharṣaṇādabhivyañjakapratyayasaṃbhavāttu paścādupalabdhir iti | idameva tāvatsaṃpradhāryate- kiṃ punarmūlodakādīnāmabhivyañjakaiḥ pratyayaiḥ kriyata iti | tatra svarūpaṃ tāvanna kriyate vidyamānatvāt abhivyaktiḥ kriyata iti cet, keyamabhivyaktirnāma? prakāśateti cet, evaṃ tarhi saiva kriyate pūrvamavidyamānatvādasyāḥ | satkāryavādatyāgaścaivaṃ jāyate abhivyakteḥ pūrvamavidyamānatvātpaścācca bhāvāt | svarūpasya cotpattipratyayanirapekṣatvātkhapuṣpavadabhivyaktipratyayasāpekṣatāpi na syāt | api ca iyamabhivyaktirabhivyaktasya vā bhāvasya parikalpyeta anabhivyaktasya vā? tatra tāvad yadabhivyaktaṃ tannābhivyajyate, tasyābhivyaktivaiyarthyāt aniṣṭadoṣaprasaṅgācca | anabhivyaktamapi nābhivyajyate khapuṣpavadanabhivyaktatvāt | ityevamabhivyaktirna saṃbhavati ||
athāpi syāt- vidyamānasyaiva pratyayaiḥ sthaulyaṃ kriyate iti, evam api yad eva sthaulyaṃ pūrvaṃ nāstīti tadeva kriyata iti kutaḥ sthaulyāpādanamabhivyaktiḥ? saukṣmyasya ca nirhetukasyāsaṃbhavāt kasya sthūlatāpādanādabhivyaktiḥ syāditi | tadevaṃ sarvathā indhane agnerna saṃbhava iti indhane 'gnirna vidyate | na cāvidyamānāgninā indhanasya dahanamupajāyate ityasatyamevaitadupalabhate bhavān |
api ca | yathā pūrvaṃ gatāgatagamyamānānāṃ dūṣaṇamuktam-
atrendhane śeṣamuktaṃ gamyamānagatāgataiḥ || 13 ||
 agninā indhanaṃ dahyamānamupalabhyate ityatra indhanaprastāve śeṣaṃ dūṣaṇaṃ gamyamānagatāgatadūṣaṇena veditavyam, uktapāṭhaviparyayeṇa-
dagdhaṃ na dahyate tāvadadagdhaṃ naiva dahyate |
dagdhādagdhavinirmuktaṃ dahyamānaṃ na dahyate ||
ityādinā | yata evam, ato nāstyagninā indhanasya dahanam iti veditavyam || 13 || 
indhanaṃ punar agnir na nāgnir anyatra cendhanāt |
nāgnir indhanavān nāgnāv indhanāni na teṣu saḥ || 14 || 
可燃即非然 離可燃無燃
燃無有可燃 燃中無可燃 
shing nyid me ni ma yin te | | shing las gzhan la me yang med | |
me ni shing dang ldan ma yin | | me (6)la shing med der de med | | 
14. Fire is not identical to kindling, but fire is not in anything other than kindling.
Fire does not have kindling as its property; also, the kindling is not in fire and vice versa. 
Wood itself is not fire; fire is also not something other than wood. Fire does not possess wood; wood does not exist in fire; that (fire) does not exist in it. 
ཡང་གཞན་ཡང་། ཤིང་ཉིད་མེ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། །ཤིང་ལས་གཞན་་ལ་མེ་ཡང་མེད། །མེ་ནི་ཤིང་དང་ལྡན་མ་ཡིན། །མེ་ལ་ཤིང་མེད་དེར་དེ་མེད། །རེ་ཞིག་བུད་ཤིང་གང་ཁོ་ན་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་མེ་མ་ཡིན་ཏེ། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དག་གཅིག་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །བུད་ཤིང་ལས་གཞན་ལ་ཡང་མེ་མེད་དེ་གཞན་ལ་ལྟོས་པ་ཉིད་ལ་་སོགས་པའི་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །མེ་བུད་ཤིང་དང་ལྡན་པ་ཡང་མ་ཡིན་མེ་ལ་ཡང་བུད་ཤིང་མེད་བུད་ཤིང་ལ་ཡང་མེ་མེད་དེ། གཞན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །  
是故(8)可燃即非然 離可燃無燃(9)燃無有可燃 燃中無可燃(10)可燃中無燃(11)可燃即非燃。何以故。先已説作作者一過(12)故。離可燃無燃。有常燃等過故。燃無有(13)可燃。燃中無可燃。可燃中無燃。以有異過(14)故。三皆不成。問曰。何故説燃可燃答曰。如(15)因可燃有燃。如是因受有受者。受名五陰。(16)受者名人。燃可燃不成故受受者亦不成。 
ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་མི་བྱེད་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པར་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་དེ། མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་བཞིན་དུ་མེ་ཡང་སྲེག་པ་པོ་ཡང་སྲེག་པར་མི་བྱེད། སྲེག་པ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་བྱེད། སྲེག་་པ་པོ་ཡིན་པ་ཡང་སྲེག་པར་མི་བྱེད་དེ། མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། དེ་བཞིན་དུ་ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱང་དྲང་བར་བྱའོ། །ཤིང་ཉིད་མེ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། །ཤིང་ལས་གཞན་ལ་མེ་ཡང་མེད། །མེ་ནི་ཤིང་དང་ལྡན་མ་ཡིན། །མེ་ལ་ཤིང་མེད་དེར་དེ་མེད། །རེ་ཞིག་བུད་ཤིང་གང་ཁོ་ན་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་མེ་མ་ཡིན་ཏེ། བྱེད་པ་་པོ་དང་ལས་དག་གཅིག་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །བུད་ཤིང་ལས་གཞན་ལ་ཡང་མེད་དེ། གཞན་ལ་མི་ལྟོས་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པའི་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །མེ་བུད་ཤིང་དང་ལྡན་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ལྡན་པའི་རྐྱེན་འདི་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་གཅིག་པ་ཉིད་་དམ། །གཞན་ཉིད་ལ་ཡོད་གྲང་ན། དེ་དག་གིས་དེ་གཉི་ག་བསལ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
ཤིང་ཉིད་མེ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། །གཅིག་པ་ཉིད་དགག་པ་སྔར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཤིང་ལས་གཞན་ལ་མེ་ཡང་མེད། །གཞན་ཉིད་དགག་པ་སྔར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །མེ་ནི་ཤིང་དང་ལྡན་མ་ཡིན། །ཇི་ལྟར་རྩྭའི་དྲ་བ་བ་ལང་དང་ལྡན་པ་ལྟར་རོ། །མེ་ལ་ཤིང་མེད། ཇི་ལྟར་རྫ་བོ་ན་རྒྱ་ཤུག་དག་ལྟར་རོ། །དེར་དེ་མེད། ཇི་ལྟར་ཆུ་ནང་པདྨ་དག་ལྟར་ཏེ། གཞན་ཉིད་དགག་པ་སྔར་བསྟན་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་མ་གྲུབ་པས་དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར། རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དང་པོར་དོན་དམ་པར་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་དང་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ཕན་ཚུན་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མེ་དང་བུད་ཤིང་བཞིན་ནོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེའི་དཔེ་མ་ཚང་བ་ཉིད་ཀྱི་ལན་གདབ་པར་དཀའོ། །དེས་ན་དོན་དམ་པར་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་ཉེ་བར་ལེན་(136A)པ་པོ་དང། ཉེ་བར་བླང་བ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་བསྒྲུབ་པའི་རྩ་བ་མ་གྲུབ་བོ། །  
idānīṃ yathopapāditamarthaṃ nigamayann āha-
indhanaṃ punaragnirna nāgniranyatra cendhanāt |
nāgnirindhanavānnāgnāvindhanāni na teṣu saḥ || 14 ||
 tatra
yadindhanaṃ sa cedagnirekatvaṃ kartṛkarmaṇoḥ |
bhavet, ityanena agnīndhanayorakatvapratiṣedhāt
indhanaṃ punaragnirna, anyaścedindhanādagnirindhanādapyṛte bhavet |
ityādinā anyatvasya pratiṣedhāt
nāgniranyatra cendhanāt |
tattvānyatvobhayapakṣapratiṣedhādeva tadvatpakṣādhārādheyapakṣāṇāmapyarthataḥ pratiṣiddhatvāttānapi nigamayann āha-
nāgnirindhanavānnāgnāvindhanāni na teṣu saḥ |
iti | tatrāgnirindhanavānna bhavati | indhanamasyāsmin vā vidyata iti vyatirekeṇa vā vyutpādena avyatirekeṇa vā | tatra vyatirekeṇa- tadyathā gomān devadattaḥ | avyatirekeṇa- buddhimān devadatto rūpavānityādi | agnīndhanayoś ca pakṣadvayasyāpi pratiṣiddhatvādindhanavānagnir iti pratiṣedho vihitaḥ | anyacca | kuṇḍaṃ dadhna ādhāratāṃ pratipadyate | na cendhanādanyatvamagnerastīti nāgnāvindhanānīti yujyate | nāpi indhane 'styagniḥ, anyatvapratiṣedhāditi | evamādhārādheyatāpratiṣedho 'pyarthata upapādita eva || 14 ||
 
agnīndhanābhyāṃ vyākhyāta ātma-upādānayoḥ kramaḥ |
sarvo niravaśeṣeṇa sārdhaṃ ghaṭapaṭādibhiḥ || 15 || 
以燃可燃法 說受受者法
及以說瓶衣 一切等諸法 
ma dang shing gis bdag dang ni | | nye bar len pa’i rim pa kun | |
bum rnam sogs dang lhan cig tu | | ma lus par ni rnam par bshad | | 
15. By [the analysis of] fire and kindling the syllogism of the individual self (ātma) and “the acquiring” (upadana)
Is fully and completely explained, as well as “the jar” and “the cloth” and other [analogies]. 
Through fire and wood is explained without exception all the stages of self and the grasped and at the same time jugs, cloth and so on. 
མེ་དང་ཤིང་གིས་བདག་དང་ནི། །ཉེ་བར་བླང་བའི་རིམ་པ་ཀུན། །བུམ་སྣམ་ལ་སོགས་ལྷན་་ཅིག་ཏུ། །མ་ལུས་པར་ནི་རྣམ་པར་བཤད། །མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་གིས་བདག་དང་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་གི་གཅིག་པ་ཉིད་དང་གཞན་ཉིད་དང་། ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་མི་འཐད་པའི་རིམ་པ་ཐམས་ཅད་བུམ་པ་དང་སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་དག་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་མ་ལུས་པར་རྣམ་པར་བཤད་པར་་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱའོ། །  
(17)何以故(18)以燃可燃法 説受受者法(19)及以説瓶衣 一切等諸法(20)如可燃非燃。如是受非受者。作作者一過(21)故。又離受無受者。異不可得故。以異過故。(22)三皆不成。如受受者。外瓶衣等一切法皆(23)同上説。無生畢竟空。 
སྨྲས་པ། མི་རུང་སྟེ། འཇིག་རྟེན་ན་མཐོང་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་དེ་ནི་འཇིག་རྟེན་ན་མེ་འདི་ནི་བུད་ཤིང་དང་ལྡན་ནོ། །མེ་འདི་ནི་བུད་ཤིང་མེད་པའོ་ཞེས་བྱ་བར་མཐོང་། བཤད་པ། འདི་ནི་དེ་ཁོ་ན་བསམ་པ་་ཡིན་པས་འདི་ལ་འཇིག་རྟེན་པའི་བརྗོད་པ་གང་ལ་འདི་ནི་བདག་དང་ལྡན་ནོ་ཞེས་ཀྱང་ཟེར་བ་དག་གིས་ཅི་བྱ། མེ་ལ་བུད་ཤིང་དག་རྫ་བོ་ན་རྒྱ་ཤུག་ལྟར་ཡོད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། བུད་ཤིང་དག་ལ་མེ་ཆུ་ན་པད་མ་དག་ལྟར་ཡོད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་མེད་ཅེ་ན། གཞན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །མེ་དང་ཤིང་གིས་བདག་དང་ནི། །ཉེ་བར་བླང་བའི་རིམ་པ་ཀུན། །བུམ་སྣམ་སོགས་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ། །མ་ལུས་པར་ནི་རྣམ་པར་བཤད། །མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་གིས་བདག་དང་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་གི་གཅིག་པ་ཉིད་དང་། གཞན་ཉིད་དང་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པར་མི་འཐད་པའི་རིམ་པ་ཐམས་ཅད་བུམ་པ་དང་སྣམ་(209A)བུ་ལ་སོགས་པ་དག་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་མ་ལུས་པར་རྣམ་པར་བཤད་པ་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱ་སྟེ། འདི་ལྟ་སྟེ། ཇི་ལྟར་མེ་བུད་ཤིང་དང་གཅིག་པ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་གཞན་ཉིད་དུ་ཡང་མི་འཐད་ཕན་ཚུན་ལྟོས་ཏེ་གྲུབ་པ་ཡང་མི་འཐད་པ་དེ་བཞིན་དུ་བདག་ཀྱང་ཉེ་བར་བླང་བ་དང་གཅིག་པ་ཉིད་་ཀྱང་མ་ཡིན། གཞན་ཉིད་དུ་ཡང་མི་འཐད། ཕན་ཚུན་ལྟོས་ཏེ་འགྲུབ་པར་ཡང་མི་འཐད་དོ། །ཇི་ལྟར་མེ་གཞན་ལས་ཀྱང་མི་འོང་བུད་ཤིང་ལ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་བཞིན་དུ་བདག་ཀྱང་གཞན་ལས་ཀྱང་མི་འོང་། ཉེ་བར་བླང་བ་ལ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཇི་ལྟར་བུད་ཤིང་ཉིད་ཀྱང་མེ་མ་ཡིན། །བུད་་ཤིང་ལས་གཞན་ལ་ཡང་མེ་མེད། མེ་བུད་ཤིང་དང་ལྡན་པ་ཡང་མ་ཡིན། མེ་ལ་བུད་ཤིང་དག་ཡོད་པ་ཡང་མ་ཡིན། བུད་ཤིང་དག་ལ་མེ་ཡོད་པ་ཡང་མ་ཡིན་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཉེ་བར་བླང་བདག་ཀྱང་བདག་མ་ཡིན། ཉེ་བར་བླང་བ་ལས་གཞན་པ་ཡང་བདག་མེད། བདག་ཉེ་བར་བླང་བ་དང་ལྡན་པ་ཡང་མ་ཡིན། བདག་ལ་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་ཡོད་པ་ཡང་མ་ཡིན། ཉེ་བར་བླང་བདག་ལ་བདག་ཡོད་པའང་མ་ཡིན་ནོ། །ཇི་ལྟར་མེས་བུད་ཤིང་བསྲེགས་པ་ལ་ཡང་སྲེག་པ་མེད་མ་བསྲེགས་པ་ལ་ཡང་མེད། བསྲེག་བཞིན་པ་ལ་ཡང་སྲེག་པ་མེད་པ་དང་། ཇི་ལྟར་མེས་བསྲེག་པ་ལ་ཡང་སྲེག་པའི་རྩོམ་པ་མེད་མ་བསྲེགས་་པ་ལ་ཡང་མེད། བསྲེག་བཞིན་པ་ལ་ཡང་སྲེག་པའི་རྩོམ་པ་མེད་པ་དང་། ཇི་ལྟར་མེས་སྲེག་པ་པོ་ཡང་སྲེག་པར་མི་བྱེད། སྲེག་པ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་བྱེད། སྲེག་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་། སྲེག་པ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་སྲེག་པར་མི་བྱེད་དེ། མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་བཞིན་དུ་བདག་གིས་ཉེ་བར་་བླང་བ་ལ་ཡང་ཉེ་བར་ལེན་པ་མེད། ཉེ་བར་མ་བླངས་པ་ལ་ཡང་མེད། ཉེ་བར་ལེན་བཞིན་པ་ལ་ཡང་ཉེ་བར་ལེན་པ་མེད་ཅིང་། དེ་བཞིན་དུ་བདག་གིས་ཉེ་བར་བླངས་པ་ལ་ཡང་ཉེ་བར་ལེན་པའི་རྩོམ་པ་མེད། ཉེ་བར་མ་བླངས་པ་ལ་ཡང་མེད། ཉེ་བར་ལེན་བཞིན་པ་ལ་ཡང་ཉེ་བར་ལེན་པའི་་རྩོམ་པ་མེད་ལ། དེ་བཞིན་དུ་བདག་གིས་ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡང་ཉེ་བར་ལེན་པར་མི་བྱེད། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་བྱེད། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་ཡིན་པ་དང་། ཉེ་བར་ལེན་པ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཉེ་བར་ལེན་པར་མི་བྱེད་དེ། མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །བུམ་སྣམ་ལ་སོགས་པ་ལྷན་ཅིག་(209B)ཏུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་གིས་བདག་དང་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་གི་རིམ་པ་གང་དག་རྣམ་པར་བཤད་པ་དེ་དག་བུམ་པ་དང་སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་དག་དང་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་རྣམ་པར་བཤད་དེ། བདག་དང་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་དང་བུམ་པ་དང་། སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་རིམ་པ་ཐམས་ཅད་མ་ལུས་་པར་རྣམ་པར་བཤད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དེ་ལ་བུམ་པ་དང་སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་དག་ནི། རྒྱུ་དང་འབྲས་བུར་གྱུར་པ་དང་། ཡན་ལག་དང་། ཡན་ལག་ཅན་དུ་གྱུར་པ་དང་། ཡོན་ཏན་དང་། ཡོན་ཏན་ཅན་དུ་གྱུར་པ་དང་། མཚན་ཉིད་དང་། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞིར་གྱུར་པ་རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུ་དག་ཏུ་ཤེས་་པར་བྱའོ། །འདི་ལྟ་སྟེ། འཇིམ་པ་ཉིད་བུམ་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འཇིམ་པས་འབྲས་བུ་བུམ་པ་བྱེད་པ་མེད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །འཇིམ་པ་ལས་བུམ་པ་གཞན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པ་རྟག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དག་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པར་ཡང་མི་འགྲུབ་སྟེ། གྲུབ་པ་དང་མ་་གྲུབ་པ་དག་ལྟོས་པར་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ལོ་མ་ཉིད་ཤིང་ལྗོན་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ལོ་མ་ལྷགས་ན་ཤིང་ལྗོན་པ་འཇིག་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །ལོ་མ་ལས་ཤིང་ལྗོན་པ་གཞན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པ་རྟག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དག་ལ་ཕན་ཚུན་་ལྟོས་པར་ཡང་མི་འགྲུབ་སྟེ། །གྲུབ་པ་དང་མ་གྲུབ་པ་དག་ལྟོས་པར་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྔོན་པོ་ཉིད་ལོ་མ་མ་ཡིན་ཏེ། སྔོན་པོ་ཡ་ལན་ལོ་མ་ཡིན་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྔོན་པོ་ལས་ལོ་མ་གཞན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། ལོ་མ་ལྷགས་ཀྱང་སྔོན་པོ་གནས་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་་རོ། །དེ་དག་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པར་ཡང་མི་འགྲུབ་སྟེ། གྲུབ་པ་དང་མ་གྲུབ་པ་དག་ལྟོས་པར་ཡང་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མཚན་ཉིད་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མ་ཡིན་ཏེ། སྒྲུབ་པ་དང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་དང་། གྲངས་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མཚན་ཉིད་ལས་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་གཞན་ཉིད་ཀྱང་་མ་ཡིན་ཏེ། དངོས་པོ་མཚོན་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དག་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པར་ཡང་མི་འགྲུབ་སྟེ། གྲུབ་པ་དང་མ་གྲུབ་པ་དག་ལྟོས་པར་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟར་མེ་གཞན་ལས་མི་འོང་བ་དང་། བུད་ཤིང་ཡང་མ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དང་། བུད་ཤིང་ཉིད་མེ་མ་ཡིན་པ་(210A)དང་། བུད་ཤིང་ལས་གཞན་ལ་ཡང་མེ་མེད་པ་དང་། མེ་བུད་ཤིང་དང་ལྡན་པ་ཡང་མ་ཡིན་པ་དང་། མེ་ལ་བུད་ཤིང་དག་མེད་པ་དང་། བུད་ཤིང་དག་ལ་མེ་མེད་པར་བསྟན་པ་དེ་བཞིན་དུ་འབྲས་བུ་  
ཇི་ལྟར་མེ་དང་བུད་ཤིང་དག་གི་དེ་ཉིད་དང་གཞན་ཉིད་བཀག་པ་དེ་བཞིན་དུ། མེ་དང་ཤིང་གིས་བདག་དང་ནི། །ཉེ་བར་བླང་བའི་རིམ་པ་ཀུན། །བུམ་སྣམ་ལ་སོགས་ལྷན་ཅིག་ཏུ། མ་ལུས་པར་ནི་རྣམ་པར་བཤད། །རིམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དགག་པའི་རྣམ་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་སྟེ། ཐམས་ཅད་མ་ལུས་པར་རྣམ་པར་བཤད་དོ། །དོན་དམ་པར་བདག་ནི་ཉེ་བར་བླང་བ་དང་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་གཅོད་པ་པོ་དང། བཅད་པ་དག་བཞིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་བདག་ནི་ཉེ་བར་བླང་བ་ལས་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དང། དངོས་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཉེ་བར་བླང་བའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་ཉེ་བར་བླང་བ་ནི་བདག་དང་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། ལས་དང་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། །དཔེར་ན་བཅད་པ་དང་གཅོད་པ་པོ་དག་བཞིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་ཉེ་བར་བླང་བ་ནི་བདག་ལས་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དང། དངོས་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བདག་གི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་ལྷས་བྱིན་གྱི་བདག་ནི་ལྷས་བྱིན་གྱི་ཉེ་བར་བླང་བ་ཉེ་བར་ལེན་པར་མི་བྱེད་དེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་བཞིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་ལྷས་བྱིན་གྱི་ཉེ་བར་བླང་བ་ནི་ལྷས་བྱིན་གྱི་བདག་གི་ཉེ་བར་བླང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མཆོད་སྦྱིན་གྱི་ཉེ་བར་བླང་བ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་ལྷས་བྱིན་གྱི་བདག་གྲུབ་པ་དང་མ་གྲུབ་པ་ནི་ལྷས་བྱིན་གྱི་ཉེ་བར་བླང་བ་ལ་ལྟོས་པར་མི་བྱེད་དེ། བདག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མཆོད་སྦྱིན་གྱི་བདག་བཞིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་ལྷས་བྱིན་གྱི་ཉེ་བར་བླང་བ་ནི་ལྷས་བྱིན་གྱི་བདག་གྲུབ་པ་དང་མ་གྲུབ་པའི་ལྟོས་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཏེ། ཉེ་བར་བླང་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་མཆོད་སྦྱིན་གྱི་ཉེ་བར་བླང་བ་བཞིན་ནོ། །འདིར་ཁ་ཅིག་གིས་སྨྲས་པ། ལྷས་བྱིན་གྱི་བདག་ལྷས་བྱིན་གྱི་ཉེ་བར་བླང་བ་ཉེ་བར་ལེན་པར་མི་བྱེད་དེ་ཞེས་བྱ་བ་དེའི་(136B) ཅི་གཞན་ཉེ་བར་ལེན་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ནམ། འོན་ཏེ་ཅི་ཡང་ཉེ་བར་ལེན་པར་མི་བྱེད་པ་ཡིན། དེས་ཅིར་འགྱུར། གལ་ཏེ་གཞན་ཉེ་བར་ལེན་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ན་ནི་ཕྱོགས་སྔ་མ་ལ་གནོད་དོ། །ཅི་སྟེ་ཅི་ཡང་ཉེ་བར་ལེན་པར་མི་བྱེད་པ་ཡིན་ན་ནི་དཔེ་མེད་དེ། མཆོད་སྦྱིན་གྱི་བདག་ནི་རང་གི་ཉེ་བར་བླང་བ་ཉེ་བར་ལེན་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ལན་བཏབ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །མེ་དང་བུད་ཤིང་དེ་དག་གིས་བདག་དང་ཉེ་བར་བླང་བ་དག་གི་རིམ་པ་གང་དག་རྣམ་པར་བཤད་པ་དེ་དག་བུམ་པ་དང། སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་དག་དང་ཡང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་རྣམ་པར་བཤད་དེ། དེ་ལ་བུམ་པ་དང། སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་དག་ནི་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུར་གྱུར་པ་དང། ཡན་ལག་དང་ཡན་ལག་ཅན་དུ་གྱུར་པ་དང། ཡོན་ཏན་དང། ཡོན་ཏན་ཅན་དུ་གྱུར་པ་དང། མཚན་ཉིད་དང། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞིར་གྱུར་པ་རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུ་དག་ཏུ་ཤེས་པར་བྱའོ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་དོན་དམ་པར་བུམ་པ་ནི་འཇིམ་པ་དང་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། ལས་དང་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བཅད་པ་དང། གཅོད་པ་པོ་དག་བཞིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་བུམ་པ་ནི་འཇིམ་པ་ལས་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དང། འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་ཡིན་པའི་གཏན་ཚིགས་དག་གི་ཕྱིར། དཔེར་ན་འཇིམ་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་འཇིམ་པའི་ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ་ལ་ཡང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །གྲངས་ཅན་དག་ནི་བསྒྲུབ་པའི་ཚུལ་གྱིས་བུམ་པ་ནི་འཇིམ་པ་ལས་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། འཇིམ་པའི་བདག་ཉིད་དང། ཡོད་པ་ཉིད་དང་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་ཉིད་དང། སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་ཉིད་དང། ཡུལ་ལ་སོགས་པ་གཅིག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། དཔེར་ན་འཇིམ་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་དག་གི་འཇིམ་པའི་བདག་ཉིད་དང། བུམ་པའི་བདག་ཉིད་དག་རང་གི་བདག་ཉིད་དང་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་དབུ་མ་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་དོ། །དམ་བཅས་པའི་དོན་ཡང་རྣམ་པར་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་དག་གཅིག་པ་ཉིད་ཅེས་བྱ་བ་དུས་གཅིག་ནའོ་ཞེ་ན་ནི་ཕྱོགས་སྔ་མ་ལ་(137A)གནོད་དོ། །ཅི་སྟེ་རྒྱུའི་གསལ་བ་འབྲས་བུ་ལ་ཡོད་དོ་ཞེ་ན་ནི་གྲགས་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་ཏེ། ཞོ་ལ་འོ་མ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་དེའི་གནས་སྐབས་ན་ཡང་དྲུག་ལྡན་ལ་སོགས་པའི་ཁྱད་པར་དང་བྲལ་བའི་སྒྲ་ལ་སོགས་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་གྲགས་པའི་གནོད་པར་ཡང་མི་འགྱུར་ལ། ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པ་ཡང་མེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་དག་ལ་འོ་མ་ཉིད་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་ལམ་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་རྗེས་སུ་དཔག་པས་རྒྱུ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པས་དེ་དག་རྒྱུ་ཡིན་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་བསལ་བའི་ཕྱིར་དམ་བཅས་པ་ལ་ཆོས་ཅན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དང། ཁྱད་པར་བསལ་བའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །ད་ལྟར་དང་འདས་པའི་རྒྱུ་ཕྱོགས་སུ་བྱེད་ན་ཡང་སྐྱོན་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །རིགས་མཐུན་པ་དང། རིགས་མི་མཐུན་པ་མ་སྐྱེས་པ་དང། ཞིག་པ་དག་གིས་མ་ངེས་པ་ཉིད་དང། གྲགས་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་ཏེ། སྐྱེས་བུ་ནི་སྒྲ་ལ་སོགས་པ་དམིགས་པར་བྱེད་པ་ན་ཕན་གདགས་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། རང་བཞིན་ནི་ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་ནང་གི་བྱེད་པར་སྣང་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པས་ཕན་འདོགས་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེས་བུ་དག་སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དེ་དག་གི་མ་ངེས་པ་ཉིད་དེ། སྐྱེས་བུ་སྐྱེས་བུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སྤྱི་ཡིན་ལ། ལྷས་བྱིན་གྱི་བདག་དང་མཆོད་སྦྱིན་གྱི་བདག་ཅེས་བྱ་བ་དག་ནི་ཁྱད་པར་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འཇིམ་པའི་བདག་ཉིད་ཅེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་ཀྱང་འཇིམ་པ་ལས་གྱུར་པ་ཡིན་པར་རྟོག་ན་ནི་དཔེ་སྒྲུབ་པའི་ཆོས་དང་མི་ལྡན་ནོ། །འཇིམ་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པར་རྟོག་ན་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །འབྲས་བུ་རྒྱུ་ལས་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་དེའི་དོན་གང་ཡིན། ཅི་རང་གི་རྒྱུ་ལས་སམ། འོན་ཏེ་གཞན་གྱི་རྒྱུ་ལས། དེས་ཅིར་འགྱུར། གལ་ཏེ་རང་གི་རྒྱུ་ལས་ན་ནི་དཔེ་མེད་དོ། །ཅི་སྟེ་གཞན་གྱི་རྒྱུ་ལས་ན་ནི་ཕྱོགས་སྔ་མ་ལ་གནོད་པ་དང། གྲགས་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་ན་ནི་དེའི་ནུས་པས་མི་སྟོང་པའོ་ཞེ་ན་ཡང་དཔེ་མེད་དོ། །རྒྱུ་ཕྱོགས་སུ་བྱ་བའི་དུས་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་ནོ། །དེ་དག་ནི་ཕྱོགས་ཙམ་ཞིག་བསྟན་པ་(137B) ཕྱོགས་འདིས་གཟུགས་ཅན་དང་གཟུགས་ཅན་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་མ་ཉིད་ལ་གནོད་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་གྲངས་ཅན་དག་གིས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་སྨྲས་པ་རྣམས་སུན་དབྱུང་བ་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་ཡན་ལག་ཅན་སེང་ལྡེང་ནི་ཡན་ལག་སེང་ལྡེང་གི་རྩ་བ་དང། སྡོང་པོ་དང། ཡལ་ག་དང། ལོ་མ་དང། དེ་ལ་སོགས་པ་དག་དང། གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་གི་ཕྱོགས་གཅིག་ཆད་ཀྱང་དེ་མི་འཆད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྒྱ་ཤུག་བཞིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་ཡན་ལག་ཅན་སེང་ལྡེང་ནི་ཡན་ལག་སེང་ལྡེང་གི་རྩ་བ་དང། སྡོང་པོ་དང། ཡལ་ག་དང། ལོ་མ་ལ་སོགས་པ་དག་ལས་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སེང་ལྡེང་གི་ཡན་ལག་དག་གི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་སེང་ལྡེང་གི་ཡན་ལག་དག་ནི་ཡན་ལག་ཅན་དང། གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། དེའི་ཕྱོགས་གཅིག་ཆད་ཀྱང་དེ་དག་མི་འཆད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྒྱ་ཤུག་གི་ཡན་ལག་དག་བཞིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་སེང་ལྡེང་གི་ཡན་ལག་དག་ནི་ཡན་ལག་ཅན་ལས་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཡན་ལག་ཅན་སེང་ལྡེང་གི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །ལྷག་མ་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་སྣམ་བུ་ནི་རྒྱུ་སྤུན་གྱི་བདག་ཉིད་ཀྱི་གཟུགས་དག་དང་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དང། རྫས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སབ་མ་བཞིན་ནོ༑ །དོན་དམ་པར་སྣམ་བུ་ནི་རྒྱུ་སྤུན་གྱི་བདག་ཉིད་ཀྱི་གཟུགས་དག་ལས་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་ཞིག་ན་དེ་དག་ཀྱང་འཇིག་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྒྱུ་སྤུན་དག་གི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་རྒྱུ་སྤུན་གྱི་བདག་ཉིད་ཀྱི་གཟུགས་དག་ནི་སྣམ་བུ་དང་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དང། རྫས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྩི་རྐྱང་བཞིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་རྒྱུ་སྤུན་གྱི་བདག་ཉིད་ཀྱི་གཟུགས་དག་ནི་སྣམ་བུ་ལས་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་ཞིག་(138A)ན་དེ་དག་ཀྱང་འཇིག་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྣམ་བུའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །ལྷག་མ་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །མཚན་ཉིད་དང་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དག་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་བརྗོད་པར་བྱའོ། །  
yathā cāgniḥ pañcadhā vicāryamāṇo na saṃbhavati, evamātmāpi, ityatidiśann āha-
agnīndhanābhyāṃ vyākhyāta ātmopādānayoḥ kramaḥ | sarvo niravaśeṣeṇa
 tatra upādīyate ityupādānaṃ pañcopādānaskandhāḥ | yastānupādāya prajñapyate, sa upādātā grahītā niṣpādaka ātmetyucyate | ahaṃkāraviṣayatvādāhita utpādito 'haṃmāno 'sminniti | tadasyātmana upādānasya ca yaḥ kramaḥ siddhiḥ, sa sarvo 'gnīndhanābhyāṃ vyākhyāto 'vagantavyo niravaśeṣeṇa ||
kaḥ punaḥ sarvasya niravaśeṣasya ca bhedaḥ? sarvagrahaṇenaiva pañca pakṣāḥ samanantaraprakrānta abhisaṃbadhyante | sarve ete pañcāpi pakṣāḥ agnīndhanavadātmopādānayorapyavikalā ḍhaukanīyāḥ | yaścaiyā pratipādane upapattikramaḥ prāgupavarṇitaḥ, tena niravaśeṣeṇa ātmopādānayoḥ pratiṣedho veditavyaḥ ityanena sarvātmanā pratiṣedhasāmyamagnīndhanābhyāmātmopādānayorveditavyamityupadarśanārthaṃ sarvo nirava śeṣeṇetyāha | tatra yadevopādānaṃ sa eva ātmā, ityevaṃ kartṛkarmaṇorekatvaprasaṅgānna yujyate nāpyanyadupādānamanya upādātā, skandhavyatirekeṇāpyātmopalabdhiprasaṅgāt, paratra nirapekṣatvādityādiprasaṅgācca | ekatvānyatvapratiṣedhācca skandhavānaṣyātmā na bhavati | anyatvābhāvācca nātmani skandhā na skandheṣvātmā | yata evaṃ pañcasu prakāreṣu ātmano na sattvam, tasmātkarmakārakavadeva ātmopādānayoḥ parasparāpekṣikī siddhir iti sthitam ||
yaścāyamātmopādānayoḥ kramaḥ, sa nānayoreva, kiṃ tarhi-
sārdhaṃ ghaṭapaṭādibhiḥ || 15 ||
 niravaśeṣaiḥ padārthaiḥ sarvathā vyākhyāto veditavyaḥ | ghaṭādayo hi kāryakāraṇabhūta avayavāvayavibhūtā lakṣaṇalakṣyabhūtā guṇnaguṇibhūtā vā syuḥ | tatra mṛddaṇḍacakrasūtrasalilakulālakaravyāyāmādayo ghaṭasya kāraṇabhūtāḥ, ghaṭaḥ kāryabhūtaḥ | kapālādayo nīlādayo vā avayavabhūtāḥ ghaṭo 'vayavī | pṛthubudhnalambauṣṭhadīrghagrīvatvādīni lakṣaṇāni ghaṭo lakṣyaḥ| śyāmatvādayo guṇāḥ, ghaṭo guṇī | ityevaṃ vyavasthāpya agnīndhanavat kramo yojyaḥ | eṣāṃ ca ghaṭādīnāmātmopādānayoś ca madhyamakāvatāraprakaraṇād vyākhyānamavaseyam || 15 ||
 
ātmanaś ca satattvaṃ ye bhāvānāṃ ca pṛthak pṛthak |
nirdiśanti na tān manye śāsanasyārthakovidān || 16 || 
若人說有我 諸法各異相
當知如是人 不得佛法味 
gang dag bdag dang dngos po rnams | | de bcas nyid dang tha dad par | |
ston pa de dag bstan don la | | mkhas (7)so snyam du mi sems so | | 
16. Those who specify the nature of the individual self and of existing things (bhava) as radically different—
Those people I do not regard as ones who know the sense of the teaching. 
I do not think those who teach the identity or difference of self and things are wise in the meaning of the teaching. 
གང་དག་བདག་དང་དངོས་པོ་རྣམས། །དེ་བཅས་ཉིད་དང་ཐ་དད་པར། །སྟོན་པ་དེ་དག་བསྟན་དོན་ལ། །མཁས་སོ་སྙམ་དུ་མི་སེམས་སོ། །གང་དག་བདག་དེ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དང་ཐ་དད་པ་དང་། དངོས་པོ་རྣམས་དེ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དང་ཐ་དད་པར་སྟོན་པ་དེ་དག་་བསྟན་པའི་དོན་ལ་མཁས་པ་ཡིན་པར་ཁོ་བོས་མི་སེམས་སོ། །  
是故(24)若人説有我 諸法各異相(25)當知如是人 不得佛法味(26)諸法從本已來無生。畢竟寂滅相。是故品末(27)説是偈。若人説我相。如犢子部衆説。不得(28)言色即是我。不得言離色是我。我在第(29)五不可説藏中。如薩婆多部衆説。諸法各各(16a1)相。是善是不善是無記。是有漏無漏有爲無(2)爲等別。異如是等人。不得諸法寂滅相。以(3)佛語作種種戲論 
ཡང་གཞན་ལས་མི་འོང་བ་དང་། རྒྱུ་ལ་ཡང་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དང་། རྒྱུ་ཉིད་འབྲས་་བུ་མ་ཡིན་པ་དང་། རྒྱུ་ལས་གཞན་ལ་ཡང་འབྲས་བུ་མེད་པ་དང་། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་ལྡན་པ་མ་ཡིན་པ་དང་། འབྲས་བུ་ལ་རྒྱུ་དག་མེད་པ་དང་། རྒྱུ་དག་ལ་འབྲས་བུ་མེད་པའོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཐམས་ཅད་ལ་ཡང་ཇི་ལྟར་ཇི་སྲིད་པ་བཞིན་དུ་སྦྱར་བར་བྱའོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་བདག་དང་དངོས་པོ་་རྣམས་རྣམ་པ་དུ་མར་མི་འཐད་པ་ན་རྟོག་པའི་རང་བཞིན་ཅན་མ་ཡིན་པ་མཁས་པའི་ང་རྒྱལ་ཅན། གང་དག་བདག་དང་དངོས་པོ་རྣམས། །དེ་བཅས་ཉིད་དང་ཐ་དད་པར། །སྟོན་པ་དེ་དག་བསྟན་དོན་ལ། །མཁས་སོ་སྙམ་དུ་མི་སེམས་སོ། །གང་དག་པ་དེ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དང་ཐ་དད་པ་དང་། དངོས་པོ་རྣམས་་དེ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དང་། ཐ་དད་པར་སྟོན་པ་དེ་དག་བསྟན་པའི་དོན་ལ་མཁས་པ་ཡིན་པར་ཁོ་བོ་མི་སེམས་སོ། །དེ་བཅས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་དང་བཅས་པའོ། །དེ་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་ནི་དེ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དོ། །བདག་དེ་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་ནི་བདག་དེ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དོ། །དངོས་པོ་་རྣམས་དེ་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་ཡང་དངོས་པོ་རྣམས་དེ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དོ། །གང་གིས་བདག་གམ་དངོས་པོ་རྣམས་སུ་གདགས་པ་དེ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དེ་ནི་བདག་ཉིད་དམ་དངོས་པོ་རྣམས་ཡིན་ཏེ། ཐ་དད་པར་གྱུར་པ་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །འདི་ལྟ་སྟེ་ཉེ་བར་བླང་བ་གང་གིས་བདག་ཏུ་་གདགས་པའི་ཉེ་བར་བླང་བ་དེ་ཉིད་དང་བཅས་པ་དེ་ནི་བདག་ཉིད་ཡིན་གྱི། འབའ་ཞིག་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། གང་དག་བདག་ཉི་བར་བླང་བ་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་དེ་དེ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པར་བྱེད་པ་དང་། གང་དག་བདག་ཐ་དད་པར་གྱུར་པ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་སྔ་རོལ་ན་དངོས་པོ་འགའ་ཞིག་གནས་་པ་ཡོད་དོ་ཞེས་སྟོན་པར་བྱེད་པ་དང་། དེ་བཞིན་དུ་དངོས་པོ་རྣམས་ལ་ཡང་བུད་ཤིང་གང་གིས་མེར་གདགས་པའི་བུད་ཤིང་དེ་ཉིད་དང་བཅས་པ་དེ་ནི་མེ་ཉིད་ཡིན་གྱི། འབའ་ཞིག་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། གང་དག་མེ་བུད་ཤིང་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་དེ་དེ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པར་བྱེད་པ་དང་། དེ་བཞིན་(210B)དུ་གང་དག་ཡོན་ཏན་ཅན་ལོ་མ་ཡང་ཡོན་ཏན་སྔོན་པོ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་དང་བཅས་པ་ཉིད་ན་ལོ་མ་ཡིན་གྱི། འབའ་ཞིག་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྟོན་པར་བྱེད་པ་དང་། དེ་བཞིན་དུ་གང་དག་འབྲས་བུ་སྣམ་བུ་ཡང་རྒྱུ་སྤུན་དེ་དག་དང་བཅས་པ་ཉིད་ན་འབྲས་བུ་ཡིན་གྱི། འབའ་ཞིག་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྟོན་པར་་བྱེད་པ་དང་། དེ་བཞིན་དུ་གང་དག་ཡན་ལག་ཅན་ལུས་ཀྱང་ཡན་ལག་ལག་པ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་དང་བཅས་པ་ཉིད་ན་ཡན་ལག་ཅན་ཡིན་གྱི་འབའ་ཞིག་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྟོན་པར་བྱེད་པ་དང་། དེ་བཞིན་དུ་གང་དག་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གཞི་བ་ལང་ཡང་མཚན་ཉིད་རཝ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་དང་བཅས་པ་ཉིད་ན་མཚན་་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡིན་གྱི། འབའ་ཞིག་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྟོན་པར་བྱེད་པ་དང་། གང་དག་དངོས་པོ་རྣམས་ཐ་དད་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་ཏེ། མེ་ཡང་གཞན་ཉིད་ལ་བུད་ཤིང་ཡང་གཞན་ཉིད་ཡིན། ཡོན་ཏན་ཅན་ལོ་མ་ཡང་གཞན་ཉིད་ལ་ཡོན་ཏན་སྔོན་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་གཞན་ཉིད་ཡིན། འབྲས་བུ་སྣམ་བུ་་ཡང་གཞན་ཉིད་ལ་རྒྱུ་སྤུན་དག་ཀྱང་གཞན་ཉིད་ཡིན། ཡན་ལག་ཅན་ལུས་ཀྱང་གཞན་ཉིད་ལ་ཡན་ལག་ལག་པ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་གཞན་ཉིད་ཡིན། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་བ་ལང་ཡང་གཞན་ཉིད་ལ་མཚན་ཉིད་རཝ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་གཞན་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྟོན་པར་བྱེད་པ་དེ་དག་ནི་བསྟན་པའི་་དོན་ལ་མཁས་པ་ཡིན་ནོ་སྙམ་དུ་ཁོ་བོ་མི་སེམས་སོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་ནི་དེ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་གཅིག་པ་ཉིད་དམ་གཞན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་ཞིག་ཡིན་གྲང་ན། གཉི་ག་ལྟར་ཡང་མི་འཐད་དེ་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་གོང་མར་བསྟན་་ཟིན་པའི་ཕྱིར་དང་། འདོད་ཆགས་དང་ཆགས་པ་བརྟག་པའི་རབ་ཏུ་བྱེད་པར་ཡང་གཅིག་ནཱ་ལྷན་ཅིག་ཡོད་མིན་ཏེ་ཞེས་རྒྱས་པར་བསྟན་པས་ལྷན་ཅིག་ཉིད་དགག་པ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
གལ་ཏེ་གཅིག་པ་ཉིད་དགག་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པས་ནི་གཞན་ཉིད་དགག་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་གནོད་ལ། གཞན་ཉིད་དགག་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པས་ཀྱང་གཅིག་པ་ཉིད་དགག་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་བསལ་བའི་ཕྱིར་གང་ཡང་རུང་བ་མི་འགྲུབ་བོ་ཞེ་ན། གཉི་ག་བཀག་པས་འདོད་པ་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དཔྱད་ན་དོན་དམ་པར་གཅིག་པ་ཉིད་དང་གཞན་ཉིད་མི་འཐད་དེ། མི་འཐད་དུ་ཟིན་ཀྱང་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་གདུལ་བའི་སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ཚུལ་ཁྲིམས་དང། ཏིང་ངེ་འཛིན་དང། ཤེས་རབ་ལ་སོགས་པ་ཡོན་ཏན་གྱི་ཚོགས་ཡང་དག་པར་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེ་དག་འཇིག་རྟེན་ལས་གྲགས་པ་དག་གིས་བཀའ་སྩལ་པ་ལ། ཁ་ཅིག་གིས་དེ་དག་ནི་དོན་དམ་པའོ་སྙམ་དུ་རིག་ནས་ཆོས་རྣམས་དེ་ལྟར་སྤྲོས་པ་མེད་ཀྱང། སྤྲོས་པར་བྱེད་པ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་པར་སློབ་དཔོན་གྱིས་དགོངས་པ་ན། གང་དག་བདག་དང་དངོས་པོ་རྣམས། །དེ་བཅས་ཉིད་དང་ཐ་དད་པར། །སྟོན་པ་དེ་དག་བསྟན་དོན་ལ། །མཁས་སོ་སྙམ་དུ་མི་སེམས་སོ། །ཞེས་བྱ་བ་གསུངས་ཏེ། ཚད་མ་དང་འགལ་བའི་ཆོས་གཞན་དག་ཁས་ལེན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལ་འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་ཕ་རོལ་པོས་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དང་པོར་སྨྲས་པའི་སྒྲུབ་པ་དང། དཔེ་མེད་པར་བསྟན་པས། རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་དོན་གཅིག་པ་མ་ཡིན་པ་དང། དོན་ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ལུས་ལས་གཞན་པའི་ཆོས་མི་མཐོང་ལ། ཆོས་ལས་གཞན་པའི་ལུས་མི་མཐོང་སྟེ། ཇི་ལྟར་གཉིས་མ་ཡིན་པ་དང། གཉིས་མ་ཡིན་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་ལྟར་མཐོང་ངོ། །དེ་ལྟར་མཐོང་བས་མངོན་སུམ་ཉིད་དུ་མཐོང་བ་ཡང་མི་མཐོང་ངོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །  
tadevaṃ karmakārakavadātmopādānayorghaṭādīnāṃ ca parasparāpekṣikyāṃ siddhau vyavasthitāyāṃ tathāgatavacanāviparītārthāvabodhābhimānitayā tīrthyamatopakalpitapadārthavyavasthāṃ saugatapravacanārthatvenopanīya atimūḍhatayā-
ātmanaś ca satattvaṃ ye bhāvānāṃ ca pṛthakpṛthak |
nirdiśanti na tānmanye śāsanasyārthakovidān || 16 ||
 tatra saha tena vartata iti satat, satato bhāvaḥ satattvam, apṛthaktvam, ananyatvam ekatvamityarthaḥ | tadetat satattvaṃ ye varṇayanti, na tānācāryaḥ śāsanārthapaṇḍitān manyate | tadyathā- ātmā upādānena prajñapyate yena, sahaiva tenopādānena saṃbhavati | sa na pṛthak | avyatirekeṇaiva bhavatītyarthaḥ | evaṃ yena kāraṇena mṛdādinā ghaṭaḥ prajñapyate, tadavyatirekeṇaiva sa bhavati, na pṛthak | evamātmano bhāvānāṃ ca satattvaṃ ye varṇayanti, na te paramagambhīrasya pratītyasamutpādastha śāśvatocchedarahitasya upādāyaprajñaptyabhidhānasya tattvaṃ paśyanti | pṛthak pṛthak ca ye nirdiśanti, pṛthagityātmānam, pṛthagupādānam, pṛthak kāryam, pṛthak kāraṇam, ityādinā anyatvaṃ paśyanti, amūnapi na śāsanasyārthakovidānācāryo manyate | yathoktam-
ekatvānyatvarahitaṃ pratiśrutkopamaṃ jagat |
saṃkrāntimāsādya gataṃ buddhavāṃstvamaninditaḥ ||
evaṃ ca agnīndhanaparīkṣayā adhigatadharmatattvaparamasya yoginaḥ kalpenākālālipsitairapi naiva vapurdahyate rāgadveṣamohahutāśanairapi vā iti | yathoktaṃ bhagavatā-
yatha gagaṇu na jātu dagdhapūrvaṃ subahubhi kalpaśatairhi dahyamānam |
gaganasama vijānamāna dharmān so 'pi na dahyati jātu sāgnimadhye ||
sarvi hi jvalamāṇi buddhakṣetre praṇidhi karoti samādhiye sthihitvā |
jvalata ayu praśāmyatāmaśeṣa pṛthivi vinaśyipi naivasyānyathātvam ||
tathā
araṇiṃ yatha cottarāraṇiṃ hastavyāyāmu trayebhi saṃgatiḥ |
iti pratyayato 'gni jāyate jātu kṛtu kārya laghū nirudhyate ||
atha paṇḍitu kaści mārgate kuta ayamāgatu kutra yāti vā |
vidiśo diśa sarvi mārgato nāgatirnāsya gatiś ca labhyati ||
skandhāyatanāni dhātavaḥ śūnya ādhyātmika śūnya bāhirāḥ |
sarvātmaviviktanālayā dharma ākāśasabhāvalakṣaṇāḥ ||
imu īdṛśa dharmalakṣaṇā buddha dīpaṃkaradarśane tvayā ||
anubuddha yatha tvayātmanā tatha bodhehi sadevamānuṣān ||
viparītaabhūtakalpitai rāgadoṣaiḥ paridahyate jagat |
kṛpameghaśamāmbuśītalāṃ muñca dhārāmamṛtasya nāyaka ||
iti vistaraḥ || 
agnīndhanaparīkṣā nāma daśamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
me dang bud shing brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa bcu pa’o || || 
 
 
མེ་དང་བུད་ཤིང་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བཅུ་པའོ།། །།  
 
མེ་དང་བུད་ཤིང་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བཅུ་པའོ།། །།  
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་ལས། མེ་དང་བུད་ཤིང་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། །།  
ity ācāryacandrakīrtipādoparacitāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau agnīndhanaparīkṣā nāma daśamaṃ prakaraṇam || 
  pūrvā prajñāyate koṭir nety uvāca mahāmuniḥ |
saṃsāro ’navarāgro hi nāsyādir nāpi paścimam || 1 || 
中論觀本際品第十一(八偈)  大聖之所說 本際不可得
生死無有始 亦復無有終 
  sngon mtha’ mngon nam zhes zhus tshe | | thub pa chen pos min zhes gsungs | |
’khor ba thog ma mtha’ med de | | de la sngon med phyi ma med | | 
[Chapter] 11: An Analysis of the Past (purva) and Future Limits (aparakiti) of Existence] (samsara)  1. The great ascetic [Buddha] said: “The extreme limit (koti) of the past cannot be discerned.”
“Existence-in-flux” (samsara) is without bounds; indeed, there is no beginning nor ending of that [existence]. 
Investigation of Extremes of Before and After  When asked, “is a before-extreme evident?” the great Muni said, “it is not.” Samsara has no beginning, no end; it has no before, no after. 
   
(4) ＊中論 觀本際品第十一 八偈  (5)問曰。無本際經説。衆生往來生死。本際不可(6)得。是中説有衆生有生死。以何因縁故而(7)作是説。答曰(8)大聖之所説 本際不可得(9)生死無有始 亦復無有終(10)聖人有三種。一者外道五神通。二者阿羅漢(11)辟支佛。三者得神通大菩薩佛於三種中最(12)上故言大聖。佛所言説無不是實説。生死(13)無始。何以故。生死初後不可得。是故言無(14)始汝謂若無初後。應有中者。是亦不然。 
   
   
11 pūrvāparakoṭiparīkṣā ekādaśamaṃ prakaraṇam |  atrāha- vidyata eva ātmā, saṃsārasadbhāvāt | yadi hi ātmā na syāt, kasya pañcagatike ājavaṃjavībhāvena janmamaraṇaparaṃparayā saṃsaraṇaṃ syāt? uktaṃ hi bhagavatā- anavarāgro hi bhikṣavo jātijarāmaraṇasaṃsāraḥ iti | avidyānīvaraṇānāṃ sattvānāṃ tṛṣṇāsaṃyojanānāṃ tṛṣṇāgaṇḍurabaddhānāṃ saṃsaratāṃ saṃdhāvatāṃ pūrvā koṭirna prajñāyata iti | yadā ca bhagavadupadeśātsaṃsāro 'sti, tadā saṃsartāpyasti | sa ca ātmā ucyata iti | ucyate | syādātmā, yadā saṃsāra eva syāt | katham? yasmādasya-
pūrvā prajñāyate koṭirnetyuvāca mahāmuniḥ |
saṃsāro 'navarāgro hi nāsyādirnāpi paścimam || 1 ||
 koṭirbhāgo deśa iti paryāyāḥ | pūrvā koṭiḥ pūrvo deśa ityarthaḥ | yadi hi saṃsāro nāma kaścit syāt, niyataṃ tasya pūrvamapi syāt, paścimamapi, ghaṭādīnāmiva | uktaṃ ca bhagavatā- anavarāgro hi bhikṣavo jātijarāmaraṇasaṃsāra iti | yad eva avarāgre na staḥ, saṃsārasya anavarāgravacanāt, saṃsāra eva nāstīti nanu spaṣṭamādeśayāmāsa bhagavān | tasmānnāsti saṃsāraḥ, pūrvāparakoṭayanupalambhāt, alātacakravat, iti sthitam ||
atredaṃ vicāryate- yadi pūrvaṃ cāparaṃ ca saṃsārasya niṣiddhaṃ bhagavatā, kathaṃ punaridam āha- tasmāttarhi saṃsārakṣayāya pratipatsyāmaha ityevaṃ vo bhikṣavaḥ śikṣitavyam, iti? ucyate | avidyānīvaraṇānāṃ sattvānāmityādiviśeṣaṇopādānātteṣāmevāyamanavarāgraḥ saṃsāra iti pratīyate, na punastattvajñānānilabalāt samunmūlitāvidyānīvaraṇatarūṇām | teṣāṃ tu lokottaramārgajñānāgninā dagdhāśeṣakleśavāsanāmūlaniḥśeṣapādapānāṃ bhavatyeva antaḥ iti vijñeyam ||
kathaṃ punarādirahitānāmantopadeśa iti yāvat | dṛṣṭametad bāhyeṣu vrīhyādiṣu ādyabhāve 'pi dahanādisaṃparkādantasadbhāvaḥ | yathoktamāryadevapādaiḥ-
yathā bījasya dṛṣṭo 'nto na cādistasya vidyate | tathā kāraṇavaikalyājjanmano 'pi na saṃbhavaḥ || iti |
sa ca antopadeśo laukika eva vyavahāre sthitvā saṃsāracārakāvabaddhānāmutsāhanārthaṃ sattvānāṃ deśito laukikajñānāpekṣayā | vastukacintāyāṃ tu saṃsāra eva nāsti, tatkuto 'sya parikṣayaḥ? pradīpāvasthāyāṃ rajjūragaparikṣayavat ||
atrāha- yadyevaṃ laukikajñānāpekṣayā antavad ādirapi kiṃ nocyate? ucyate | ahetukadoṣaprasaṅgāt laukikajñānāpekṣayāpi saṃsārasyāderabhāva ityubhayathāpyāderabhāva eveti vijñeyam || 1 || 
naivāgraṃ nāvaraṃ yasya tasya madhyaṃ kuto bhavet |
tasmān nātropapadyante pūrvāparasahakramāḥ || 2 || 
若無有始終 中當云何有
是故於此中 先後共亦無 
gang la thog med mtha’ med par | | (7b1)de la dbus ni ga la yod | |
de phyir de la snga phyi dang | | lhan cig rim pa mi ’thad do | | 
2. How could there be a middle portion of that which has no “before” and “after”;
It follows that “past,” “future,” and “simultaneous events” do not obtain.
Birth and death are not separate / different, not simultaneous / the same. 
For that without beginning [and] end, where can a middle be in that? Therefore, it is not possible for it to have before, after, and simultaneous phases. 
 
(15)何以故(16)若無有始終 中當云何有(17)是故於此中 先後共亦無(18)因中後故有初。因初中故有後。若無初(19)無後。云何有中。生死中無初中後。是故説(20)先後共不可得。 
 
 
atrāha- yadyāpi avarāgre na staḥ saṃsārasya, tathāpi madhyamasti, apratiṣedhāt | tataś ca asti saṃsāro madhyasadbhāvāt | iha yannāsti, na tasya madhyamasti tadyathā kūrmaromaprāvaraṇasyeti | hāsyaḥ khalvasi | nanu ca bhoḥ,
naivāgraṃ nāvaraṃ yasya tasya madhyaṃ kuto bhavet |
 agram iti ādiḥ, pūrvam, prathamam ucyate | avaram iti avasānam, antaḥ, vyavaccheda ucyate | yasya saṃsārasya ādirantaś ca pratiṣiddhaḥ, tasya kuto madhyaṃ bhaviṣyati? tataś ca saṃjñāmātrakameva viparyāsaparavaśamānasānāṃ saṃsāraḥ ādimadhyāvasānavirahitatvādākāśavadalātacakrādivaditi bhāvaḥ | saṃsārābhāvācca nāsti ātmeti | yata evaṃ saṃsārasyādimadhyāvasānāni na santi, ata eva saṃsārābhāvājjātijarāmaraṇādīnāṃ pūrvāparasahakramā api naiva santīty āha-
tasmānnātropapadyante pūrvāparasahakramāḥ || 2 || 
pūrvaṃ jātir yadi bhavej jarāmaraṇam uttaram |
nirjarā maraṇā jātir bhavej jāyeta cāmṛtaḥ || 3 || 
若使先有生 後有老死者
不老死有生 不生有老死 
gal te skye ba snga gyur la | | rga shi phyi ma yin na ni | |
skye ba rga shi med pa dang | | ma shi bar yang skye bar ’gyur | | 
3. If birth [is regarded as] the former, and growing old and dying [are regarded as] coming into being later,
Then birth exists without growing old and dying, and [something] is born without death. 
If birth were before and aging/death after, there would be birth without aging/death and also without dying one would be born. 
 
何以故(21)若使先有生 後有老死者(22)不老死有生 不生有老死 
 
 
yathā ca nopapadyante tathā pratipādayann āha-
pūrvaṃ jātiryadi bhavejjarāmaraṇamuttaram |
nirjarāmaraṇā jātirbhavejjāyeta cāmṛtaḥ || 3 ||
 yadi pūrvaṃ jātirbhavet, tadā maraṇasahitā syāt | na ca jarādirahitā jātiryujyate, asaṃskṛtatvaprasaṅgāt | jarāmaraṇarahitasya bhāvasya jātau parikalpyamānāyāmanyatra amṛtasyaiva devadattasya prathamamiha jātiḥ parikalpyamānā syāt | tataś ca ādimān saṃsāraḥ syādahetukadoṣaś ca | abhūvamatītamadhvānam, ityevaṃ pūrvāntakalpanā ca na syāt | abhūtvā ca pūrvaṃ paścādihotpādaḥ syāt ||
atha syāt- āmrādīnāṃ yathā pūrvaṃ vināpi jarāmaraṇasaṃbandhāt prathamameva utpādo dṛṣṭaḥ, evamātmāno 'pīti | naivam | sādhyasamatvāt | āmrādīnāmapi hi svabījanirodhe samutpadyamānatvāt nānyatrāvinaṣṭānāmutpāda iti samam etat pūrveṇa ||
atha syāt- anyad eva vṛkṣādbījam, ato 'nyatrāvināśapūrvaka eva vṛkṣasyotpāda iti naivam | kāryakāraṇayoranyatvasyāsiddhatvāt | tathā ca vakṣyati-
pratītya yadyadbhavati na hi tāvattadeva tat |
na cānyadapi tattasmānnocchinnaṃ nāpi śāśvatam ||
na ca bījādvṛkṣasyānyatvam | ataḥ sādhyasamam etat | yataś ca anyatrāmṛtasya ihotpādo nāsti, na pūrvaṃ jātirabhyupeyā || 3 || 
paścāj jātir yadi bhavej jarāmaraṇam āditaḥ |
ahetukam ajātasya syāj jarāmaraṇaṃ katham || 4 || 
若先有老死 而後有生者
是則為無因 不生有老死 
gal te skye ba ’phyi ’gyur la | | rga shi snga ba yin na ni | |
skye ba med pa’i rga (2)shi ni | | rgyu med par ni ji ltar ’gyur | | 
4. If birth were later, and growing old and dying were earlier,
How would there be an uncaused growing old and dying of something unborn? 
If birth were after and aging/death before, how could there be an uncaused aging/death which has no birth? 
 
(23)若先有老死 而後有生者(24)是則爲無因 不生有老死(25)生死衆生。若先生漸有老。而後有死者。則(26)生無老死。法應生有老死老死有生。又不(27)老死而生。是亦不然。又不因生有老死。(28)若先老死後生。老死則無因。生在後故。又(29)不生何有老死。若謂生老死先後不可。謂(16b1)一時成者。是亦有過。 
 
 
atha pūrvaṃ jarāmaraṇam, paścājjātiḥ, evamapi-
paścājjātiryadi bhavejjarāmaraṇamāditaḥ |
ahetukamajātasya syājjarāmaraṇaṃ katham || 4 ||
 jātipratyayaṃ jarāmaraṇam iti vacanājjātihetukaṃ jarāmaraṇamuktaṃ bhagavatā | yadi etatpūrvaṃ syāttadā nirhetukaṃ syāt | tasmānna yuktam etat | yato 'pyuktam-
yatha ukkhitte loḍhammi ukkheve atthi kāraṇaṃ | ṣaḍane kāraṇaṃ ṇatthi aṇṇaṃ ukkhevakāraṇā || iti |
yathāṣyatrotkṣepaḥ patanakāraṇaṃ nānyat, evamihāpi jātimevakāraṇatvena vināśasya varṇayāmo nānyat, iti nāstyahetukatā vināśasya | jātihetukatvāccāsyodgamanameva vināśasya hetur iti kṛtvā eṣāpi gāthā sunītā bhavati-
evime saṃkhatā dhammā saṃbhavanti sakāraṇā |
sa bhāva eva dhammāṇaṃ yaṃ vibhonti samuggatā ||
iti || 4 || 
na jarāmaraṇaṃ caiva jātiś ca saha yujyate |
mriyeta jāyamānaś ca syāc cāhetukatobhayoḥ || 5 || 
生及於老死 不得一時共
生時則有死 是二俱無因 
skye ba dang ni rga shi dag | lhan cig rung ba ma yin te | |
skye bzhin pa na ’chi ’gyur zhing | | gnyis ka rgyu med can du ’gyur | | 
5. And a birth which is simultaneous with growing old and dying is likewise impossible;
For, that which is being born would die, and both would be without cause. 
It is not suitable for birth and aging/death to be simultaneous; that which is being born would be dying and both would be without cause. 
 
何以故(2)生及於老死 不得一時共(3)生時則有死 是二倶無因(4)若生老死一時則不然何以故。生時即有死(5)故。法應生時有死時無。若生時有死。是事(6)不然。若一時生則無有相因。如牛角一時(7)出則不相因。 
 
 
idānīṃ sahabhāvenāpi jātijarāmaraṇānāmasadbhāvaṃ pratipādayann āha-
na jarāmaraṇenaiva jātiś ca saha yujyate |
mriyeta jāyamānaś ca syāccāhetukatobhayoḥ || 5 ||
 yadi sahabhāvo jātijarāmaraṇānāṃ syāt, tadā jāyamānasya maraṇaṃ syāt | na caitadyuktam | na ca parasparaviruddhatvādālokāndhakāravadekakālatā yuktā | na caivaṃ loke dṛṣṭaṃ yajjāyamāna eva mriyate iti | api ca | ahetukatvaṃ jātyādīnāṃ sahabhāvakalpanāyāṃ syāt | na hi sahabhūtayoḥ savyetaragoviṣāṇayoranyonyahetukatā dṛṣṭeti na yuktam etat || 5 || 
yatra na prabhavanty ete pūrvāparasahakramāḥ |
prapañcayanti tāṃ jātiṃ taj jarāmaraṇaṃ ca kim || 6 || 
若使初後共 是皆不然者
何故而戲論 謂有生老死 
gang la snga phyi lhan cig gi | | rim pa de dag mi srid pa’i | |
skye ba re dang rga shi de | | ci yi phyir na spro (3)bar byed | | 
6. Since the past, future, and simultaneous activity do not originate,
To what purpose [do you] explain in detail [the existence of] birth, growing old and dying? 
Why fixate on that birth, that aging/dying, for which the phases of before, after, simultaneity are impossible? 
 
是故(8)若使初後共 是皆不然者(9)何故而戲論 謂有生老死(10)思惟生老死三皆有過故。即無生畢竟空。(11)汝今何故貪著。戲論生老死。謂有決定相。 
 
 
tad evam-
yatra na prabhavantyete pūrvāparasahakramāḥ |
prapañcayanti tāṃ jātiṃ tajjarāmaraṇaṃ ca kim || 6 ||
 yasyāṃ jātau yatra jarāmaraṇe ete pūrvāparasahakramāḥ na santi, tāṃ jātimanupalabhamānā āryāḥ kiṃ prapañcayanti? kiṃśabdo 'saṃbhave | naiva prapañcayantītyarthaḥ | athavā | evamavidyamāneṣu jātyādiṣu tāṃ jātibhavidyamānāṃ bālāḥ kiṃ prapañcayanti tacca jarāmaraṇaṃ yanna saṃvidyate? tasmādavastuka eva bālānāṃ prapañca ityabhiprāyaḥ || 6 || 
kāryaṃ ca kāraṇaṃ caiva lakṣyaṃ lakṣaṇam eva ca |
vedanā vedakaś caiva santy arthā ye ca ke cana || 7 || 
諸所有因果 相及可相法
受及受者等 所有一切法 
’khor ba ’ba’ zhig sngon gyi mtha’ | | yod ma yin par ma zad kyi | |
rgyu dang ’bras bu nyid dang ni | | mtshan nyid dang ni mtshan gzhi nyid | | 
7. That which is produced and its cause, as well as the characteristic and that which is characterized,
The sensation and the one who senses, and whatever other things there are — 
It is not just samsara alone that has no before-extreme, cause and fruit themselves, and characteristics and the basis for characteristics themselves, 
 
(12)復次(13)諸所有因果 相及可相法(14)受及受者等 所有一切法 
 
 
yathā ca saṃsārasya pūrvā koṭirnāsti, evamanyeṣāmapi bhāvānāmity āha-
kāryaṃ ca kāraṇaṃ caiva lakṣyaṃ lakṣaṇameva ca |
vedanā vedakaścaiva santyarthā ye ca kecana || 7 || 
pūrvā na vidyate koṭiḥ saṃsārasya na kevalam |
sarveṣām api bhāvānāṃ13 pūrvā koṭī na vidyate || 8 || 
非但於生死 本際不可得
如是一切法 本際皆亦無 
tshor dang tshor po nyid dang ni | | don yod gang dag ci yang rung | |
dngos rnams thams cad nyid la yang | | sngon gyi mtha’ (4)ni yod ma yin | | 
8. Not only is the former limit of existence-in-flux (samsara) not to be found,
But the former limit of all those things is not to be found. 
feeling and the feeler, whatever is suitable to bear meaning, also all things have no before-extreme. 
 
(15)非但於生死 本際不可得(16)如是一切法 本際皆亦無(17)一切法者。所謂因果相可相。受及受者等。皆(18)無本際。非但生死無本際。以略開示故。(19)説生死無本際 
 
 
pūrvā na vidyate koṭiḥ saṃsārasya na kevalam |
sarveṣāmapi bhāvānāṃ pūrvā koṭirna vidyate || 8 ||
 tatra yadi pūrvaṃ kāraṇaṃ paścātkāryaṃ syāt, akāryakaṃ kāraṇaṃ nirhetukaṃ syāt | atha pūrvaṃ kāryaṃ paścātkāraṇam, evam api kāraṇātpūrvaṃ kāryaṃ nirhetukameva syāt | atha yugapatkāryakāraṇe syātām, evamubhayamapyahetukaṃ syāt | evaṃ lakṣyalakṣaṇe vedanāvedakau ca yojyau | na ca kevalaṃ saṃsārasya vyākhyānena kāryakāraṇādikaṃ vyākhyātaṃ veditavyam, api ca ye 'pyante padārthā jñānajñeyapramāṇaprameyasādhanasādhyāvayavāvayaviguṇaguṇyādayaḥ, teṣāmapi pūrvā koṭirna vidyata iti yojyam || ata eva āryaratnameghasūtre āryasarvanīvaraṇaviṣkambhiṇā mahābodhisattvena bhagavān stutaḥ-
ādiśāntā hyanutpannāḥ prakṛtyaiva ca nirvṛtāḥ |
dharmāste vivṛtā nātha dharmacakrapravartane || iti
tathā-
ādita śūnya anāgata dharmā no gata asthita sthānaviviktāḥ |
nityamasāraka māyasabhāvāḥ śuddha viśuddha nabhopama sarvi ||
yaṃ ca pabhāṣati dharma jinasya taṃ ca na paśyati so 'kṣayatāya |
ādinirātma nisattvimi dharmāstāṃś ca ca pabhāṣati no ca kṣapeti |
kalpita buccati kalpitamātraṃ antu na labhyati saṃsaramāṇe |
koṭi alakṣaṇa yā puri āsīdeti anāgati pratyayatāye ||
karma kriyā ca pravartati evaṃ hīnautkṛṣṭatayā samudenti | jaḍḍaka dharma sadā prakṛtīye śūnya nirātma vijānatha sarvān ||
ityādi || | 
pūrvāparakoṭiparīkṣā nāmaikādaśamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
sngon dang phyi ma’i mtha’ brtag pa zhes bya ste rab tu byed pa bcu gcig pa’o || || 
 
 
 
 
 
 
ity ācāryacandrakīrtipādoparacitāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau pūrvāparakoṭiparīkṣā nāmaikādaśamaṃ prakaraṇam || 
  svayaṃ kṛtaṃ parakṛtaṃ dvābhyāṃ kṛtam ahetukam |
duḥkham ity eka icchanti tac ca kāryaṃ na yujyate || 1 || 
中論觀苦品第十二(十偈)  自作及他作 共作無因作
如是說諸苦 於果則不然 
  kha cig sdug bsngal bdag gis byas | | gzhan gyis byas dang gnyi gas byas | |
rgyu med pa las ’byung bar ’dod | | de ni bya bar mi rung ngo | | 
[Chapter] 12: An Analysis of Sorrow (dukkha) (suffering)  1. Some say:
Sorrow (dukkha) is produced by oneself (i), or by another (ii), or by both [itself and another] (iii), or from no cause at all (iv);
But [to consider] that [sorrow (dukkha)] as what is produced is not possible. 
Investigation of Anguish  Some assert that anguish arises from being made by self, made by other, by both, without cause. To do that is not suitable. 
   
(20) ＊中論 觀苦品第十二 十偈  (21)有人説曰 (22)自作及他作 共作無因作(23)如是説諸苦 於果則不然(24)有人言。苦惱自作。或言他作。或言亦自作亦(25)他作。或言無因作。於果皆不然。於果皆不(26)然者。衆生以衆縁致苦。厭苦欲求滅。不(27)知苦惱實因縁有四種謬。 
   
   
   
svayaṃ kṛtaṃ yadi bhavet pratītya na tato bhavet |
skandhān imān amī skandhāḥ saṃbhavanti pratītya hi || 2 || 
苦若自作者 則不從緣生
因有此陰故 而有彼陰生 
gal te bdag gis byas gyur na | | (5)de phyir brten nas ’byung mi ’gyur | |
gang phyir phung po ’di dag la | | brten nas phung po de dag ’byung | | 
2. If it were produced by itself (i.e. self-causation), it would not exist dependent on something else.
Certainly those “groups of universal elements” (skandhas) exist presupposing these “groups.” 
If it were made by self, therefore it would not be contingently arising, because those aggregates arise contingently on these aggregates. 
 
是故説於果皆(28)不然何以故(29)苦若自作者 則不從縁生(16c1)因有此陰故 而有彼陰生(2)若苦自作。則不從衆縁生。自名從自性(3)生。是事不然。何以故。因前五陰有後五陰(4)生。是故苦不得自作。問曰。若言此五陰作(5)彼五陰者。則是他作。答曰。是事不然。 
 
 
 
yady amībhya ime ’nye syur ebhyo vāmī pare yadi |
bhavet parakṛtaṃ duḥkhaṃ parair ebhir amī kṛtāḥ || 3 || 
若謂此五陰 異彼五陰者
如是則應言 從他而作苦 
gal te ’di las de gzhan zhing | | gal te de las ’di gzhan na | |
sdug bsngal gzhan gyis byas ’gyur zhing | | gzhan de dag gis de byas ’gyur | | 
3. If these were different from those, or if those were different from these,
Sorrow (dukkha) would be produced by something other than itself (i.e. other-causation), because those would be made by these others. 
If that were other than this and if this were other than that, anguish would be made by other and that would be made by those others. 
 
何以(6)故(7)若謂此五陰 異彼五陰者(8)如是則應言 從他而作苦(9)若此五陰與彼五陰異。彼五陰與此五陰(10)異者。應從他作。如縷與布異者。應離縷(11)有布。若離縷無布者。則布不異縷。如是(12)彼五陰異此五陰者。則應離此五陰有彼(13)五陰。若離此五陰無彼五陰者。則此五陰(14)不異彼五陰。是故不應言苦從他作。問曰(15)自作者。是人人自作苦。自受苦。 
 
 
 
svapudgalakṛtaṃ duḥkhaṃ yadi duḥkhaṃ punar vinā |
svapudgalaḥ sa katamo yena duḥkhaṃ svayaṃ kṛtam || 4 || 
若人自作苦 離苦何有人
而謂於彼人 而能自作苦 
gal te gang zag bdag gis ni | | (6)sdug bsngal byas na gang bdag gis | |
sdug bsngal byas pa’i gang zag ni | | sdug bsngal ma gtogs gang zhig yin | | 
4. If sorrow (dukkha) is made through one’s own personality (i) (svapudgala), then one’s own personality would be without sorrow (dukkha);
Who is that “own personality” by which sorrow (dukkha) is self-produced (i)? 
If anguish were made by one’s own person, who would that person be who has made anguish by himself, but is not included in the anguish? 
 
答曰(16)若人自作苦 離苦何有人(17)而謂於彼人 而能自作苦(18)若謂人自作苦者。離五陰苦。何處別有人。(19)而能自作苦。應説是人。而不可説。是故苦(20)非人自作。若謂人不自作苦。他人作苦與(21)此人。者是亦不然。 
 
 
 
parapudgalajaṃ duḥkhaṃ yadi yasmai pradīyate |
pareṇa kṛtvā tad duḥkhaṃ sa duḥkhena vinā kutaḥ || 5 || 
若苦他人作 而與此人者
若當離於苦 何有此人受 
gal te gang zag gzhan las ni | | sdug bsngal ’byung na gzhan zhig gis | |
sdug bsngal de byas gang sbyin de | | sdug bsngal ma gtogs ji ltar rung | | 
5. If sorrow (dukkha) were produced by a different personality (ii) (parapudgala),
How would he, to whom is given that sorrow (dukkha) by another after he had produced it, be without sorrow (dukkha)? 
If anguish arose from another person, how could it be suitable for there to be [someone] not included in the anguish, who has been given it by another who made the anguish? 
 
何以故(22)若苦他人作 而與此人者(23)若當離於苦 何有此人受(24)若他人作苦。與此人者。離五陰無有此(25)人受。 
 
 
 
parapudgalajaṃ duḥkhaṃ yadi kaḥ parapudgalaḥ |
vinā duḥkhena yaḥ kṛtvā parasmai prahiṇoti tat || 6 || 
苦若彼人作 持與此人者
離苦何有人 而能授於此 
gal (7)te gang zag gzhan sdug bsngal | | ’byung na gang gis de byas nas | |
gzhan la ster ba’i gang zag gzhan | | sdug bsngal ma gtogs gang zhig yin | | 
6. If sorrow (dukkha) is produced by a different personality, who is that different personality
Who, while being without sorrow (dukkha), yet makes and transmits that [sorrow (dukkha)] to the other? 
If anguish arose [from] another person, who would that other person be who, having made it, gives it to someone else, but is not included in the anguish? 
 
復次(26)苦若彼人作 持與此人者(27)離苦何有人 而能授於此(28)若謂彼人作苦授與此人者。離五陰苦。何(29)有彼人作苦持與此人。若有者應説其(17a1)相。 
 
 
 
svayaṃ kṛtasyāprasiddher duḥkhaṃ parakṛtaṃ kutaḥ |
paro hi duḥkhaṃ yat kuryāt tat tasya syāt svayaṃ kṛtam || 7 || 
自作若不成 云何彼作苦
若彼人作苦 即亦名自作 
bdag gis byas par ma grub pas | | sdug bsngal gzhan gyis ga la byas | |
gzhan gyis sdug bsngal gang byed pa | | de ni de yi (8a1)bdag byas ’gyur | | 
7. It is not established that sorrow (dukkha) is self-produced (i), [but] how is [sorrow (dukkha)] produced by another (ii)?
Certainly the sorrow (dukkha), which would be produced by another (ii), in his case would be self-produced (i’). 
Since it is not established as made by self, how can anguish have been made by other? [For] whatever anguish is made by other, that has been made by his self. 
 
復次(2)自作若不成 云何彼作苦(3)若彼人作苦 即亦名自作(4)種種因縁彼自作苦不成而言他作苦。是亦(5)不然。何以故。此彼相待故。若彼作苦於彼(6)亦名自作苦。自作苦先已破。汝受自作苦不(7)成故。他作亦不成。 
 
 
 
na tāvat svakṛtaṃ duḥkhaṃ na hi tenaiva tat kṛtam |
paro nātmakṛtaś cet syād duḥkhaṃ parakṛtaṃ katham || 8 || 
苦不名自作 法不自作法
彼無有自體 何有彼作苦 
re zhig sdug bsngal bdag byas min | | de nyid kyis ni de ma byas | |
gal te gzhan bdag ma byas na | | sdug bsngal gzhan byas ga la ’gyur | | 
8. Sorrow (dukkha) is not self-produced (i), for that which is produced is certainly not produced by that [personality].
If the “other” (para) is not produced by the individual self (ātma), how would sorrow (dukkha) be that produced by another? 
Anguish is not made [by] self; that is not made by that itself. If it is not made by an other self, how can anguish be made by other? 
 
復次(8)苦不名自作 法不自作法(9)彼無有自體 何有彼作苦(10)自作苦不然。何以故。如刀不能自割。如是(11)法不能自作法。是故不能自作。他作亦不(12)然。何以故。離苦無彼自性。若離苦有彼自(13)性者。應言彼作苦。彼亦即是苦。云何苦自(14)作苦。問曰。若自作他作不然。應有共作。 
 
 
 
syād ubhābhyāṃ kṛtaṃ duḥkhaṃ syād ekaikakṛtaṃ yadi |
parākārāsvayaṃkāraṃ duḥkham ahetukaṃ kutaḥ || 9 || 
若此彼苦成 應有共作苦
此彼尚無作 何況無因作 
gal te re res byas gyur na | | sdug bsngal gnyis kas byas par ’gyur | |
bdag (2)gis ma byas gzhan ma byas | | sdug bsngal rgyu med ga la ’gyur | | 
9. Sorrow (dukkha) could be made by both [self and the “other”] (iii) if it could be produced by either one.
[But] not produced by another, and not self-produced (iv) —how can sorrow (dukkha) exist without a caused 
If it is made by each, anguish would be made by both. Not made by self, not made by other, how can anguish have no cause? 
 
答(15)曰(16)若此彼苦成 應有共作苦(17)此彼尚無作 何況無因作(18)自作他作猶尚有過。何況無因作。無因多(19)過。如破作作者品中説。 
 
 
 
na kevalaṃ hi duḥkhasya cāturvidhyaṃ na vidyate |
bāhyānām api bhāvānāṃ cāturvidhyaṃ na vidyate || 10 || 
非但說於苦 四種義不成
一切外萬物 四義亦不成 
sdug bsngal ’ba’ zhig rnam pa bzhi | | yod ma yin par ma zad kyi | |
phyi rol dngos po dag la yang | | rnam pa bzhi po yod ma yin | | 
10. Not only are the four [causal] interpretations not possible in respect to sorrow (dukkha),
[but also] none of the four [causal] interpretations is possible even in respect to external things (bhava). 
Not only does anguish alone not have the four aspects, external things too do not have the four aspects. 
 
復次(20)非但説於苦 四種義不成(21)一切外萬物 四義亦不成(22)佛法中雖説五受陰爲苦。有外道人。謂苦(23)受爲苦。是故説。不但説於苦四種義不成。(24)外萬物。地水山木等。一切法皆亦不成 
 
 
 
duḥkhaparīkṣā nāma dvādaśamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
bdag gis byas pa dang gzhan gyis byas pa brtag pa zhes bya ba ste rab (3)tu byed pa bcu gnyis pa’o || 
 
 
 
 
 
 
 
  tan mṛṣā moṣadharma yad bhagavān ity abhāṣata |
sarve ca moṣadharmāṇaḥ saṃskārās tena te mṛṣā || 1 || 
  如佛經所說 虛誑妄取相
諸行妄取故 是名為虛誑 
  || bcom ldan ’das kyis chos gang zhig | slu ba de ni brdzun zhes gsungs | |
’du byed thams cad slu ba’i chos | | des na de dag brdzun pa yin | | 
[Chapter] 13: An Analysis of Conditioned Elements (samskara) (the real)  1. A thing of which the basic elements are deception is vain, as the glorious one said.
All conditioned elements (samskara) are things that have basic elements (dharma) which are deception; therefore, they are vain. 
Investigation of Samskaras  The Bhagavan said that whatever dharma is deceptive, that is false. All conditions [are] deceptive dharmas, thus they are false. 
   
(25) ＊中論 觀行品第十三 九偈  (26)問曰(27)如佛經所説 虚誑妄取相(28)諸行妄取故 是名爲虚誑(29)佛經中説。虚誑者。即是妄取相。第一實者。(17b1)所謂涅槃非妄取相。以是經説故。當知有(2)諸行虚誑妄取相。 
   
   
   
tan mṛṣā moṣadharma yad yadi kiṃ tatra muṣyate |
etat tūktaṃ bhagavatā śūnyatāparidīpakam || 2 || 
虛誑妄取者 是中何所取
佛說如是事 欲以示空義 
gal te slu chos gang yin pa | | de brdzun de la ci zhig slu | |
bcom ldan ’das kyis de (4)gsungs pa | | stong nyid yongs su bstan pa yin | | 
2. “If that which has deceptive basic elements is vain, what is there which deceives?”
This was spoken by the glorious one to illuminate “emptiness.” 
If whatever is a deceptive phenomenon is false, what is deceptive about it [in what way is it deceptive]? That statement by the Bhagavan is a complete presentation of emptiness. 
 
答曰(3)虚誑妄取者 是中何所取(4)佛説如是事 欲以示空義(5)若妄取相法即是虚誑者。是諸行中爲何(6)所取。佛如是説。當知説空義。問曰。云何(7)知一切諸行皆是空。答曰。一切諸行虚妄(8)相故空。諸行生滅不住。無自性故空。諸行(9)名五陰。從行生故。五陰名行。是五陰皆虚(10)妄無有定相。何以故。如嬰兒時色非匍匐(11)時色。匍匐時色非行時色。行時色非童子時(12)色。童子時色非壯年時色。壯年時色非老年(13)時色。如色念念不住故。分別決定性不可(14)得。嬰兒色爲即是匍匐色乃至老年色爲(15)異。二倶有過。何以故。若嬰兒色即是匍匐(16)色。乃至老年色者。如是則是一色皆爲嬰(17)兒。無有匍匐乃至老年。又如泥團常是泥(18)團終不作瓶。何以故。色常定故。若嬰兒色(19)異匍匐色者。則嬰兒不作匍匐。匍匐不作(20)嬰兒。何以故。二色異故。如是童子少年壯年(21)老年色不應相續。有失親屬法無父無(22)子。若爾者。唯有嬰兒應得父。餘則匍匐乃(23)至老年不應有分。是故二倶有過。問曰。色(24)雖不定。嬰兒色滅已。相續更生乃至老年(25)色。無有如上過。答曰。嬰兒色相續生者。(26)爲滅已相續生。爲不滅相續生。若嬰兒色(27)滅。云何有相續。以無因故。如雖有薪(28)可燃。火滅故無有相續。若嬰兒色不滅(29)而相續者。則嬰兒色不滅。常住本相亦無(17c1)相續。問曰。我不説滅不滅故相續生。但(2)説不住相似生故言相續生。答曰。若爾者。(3)則有定色而更生。如是應有千萬種色。但(4)是事不然。如是亦無相續。如是一切處(5)求色無有定相。但以世俗言説故有。如(6)芭蕉樹求實不可得。但有皮葉。如是智者(7)求色相。念念滅更無實色可得。不住色形(8)色相。相似次第生難可分別。如燈炎分別(9)定色不可得。從是定色更有色生不可(10)得。是故色無性故空。但以世俗言説故有。(11)受亦如是。智者種種觀察。次第相似故生滅(12)難可別知。如水流相續。但以覺故説三受(13)在身。是故當知。受同色説。想因名相生。(14)若離名相則不生。是故佛説。分別知名字(15)相故名爲想。非決定先有。從衆縁生無定(16)性。無定性故如影隨形。因形有影。無形(17)則無影。影無決定性。若定有者。離形(18)應有影。而實不爾。是故從衆縁生。無自(19)性故不可得。想亦如是。但因外名相。以世(20)俗言説故有。識因色聲香味觸等眼耳鼻舌(21)身等生。以眼等諸根別異故。識有別異。是(22)識爲在色爲在眼爲在中間。無有決定。(23)但生已識塵識此人識彼人。知此人識爲(24)即是知彼人識。爲異是二難可分別。如(25)眼識耳識亦難可分別。以難分別故。或(26)言一或言異。無有決定分別。但從衆縁(27)生故。眼等分別故空無自性。如伎人含一(28)珠出已復示人則生疑。爲是本珠爲更有(29)異。識亦如是。生已更生。爲是本識爲是異(18a1)識。是故當知。識不住故無自性。虚誑如幻。(2)諸行亦如是。諸行者身口意。行有二種淨(3)不淨。何等爲不淨。惱衆生貪著等名不淨。(4)不惱衆生實語不貪著等名淨。或増或減。(5)淨行者。在人中欲天色天無色天受果報(6)已則減。還作故名増。不淨行者亦如是。在(7)地獄畜生餓鬼阿修羅中受果報已則減。還(8)作故名増。是故諸行有増有減故不住。如(9)人有病。隨宜將適病則除愈。不將適病(10)則還集。諸行亦如是。有増有減故不決定。(11)但以世俗言説故有。因世諦故得見第(12)一義諦。所謂無明縁諸行。從諸行有識著。(13)識著故有名色。從名色有六入。從六入(14)有觸。從觸有受。從受有愛。從愛有取。(15)從取有有。從有有生。從生有老死憂悲苦(16)惱恩愛別苦怨憎會苦等。如是諸苦皆以行(17)爲本。佛以世諦故説。若得第一義諦生眞(18)智慧者則無明息。無明息故諸行亦不集。(19)諸行不集故見諦所斷身見疑戒取等斷。及(20)思惟所斷貪恚色染無色染調戲無明亦斷。(21)以是斷故一一分滅。所謂無明諸行識名色(22)六入觸受愛取有生老死憂悲苦惱恩愛別苦(23)怨憎會苦等皆滅。以是滅故五陰身畢竟滅(24)更無有餘。唯但有空。是故佛欲示空義(25)故。説諸行虚誑。復次諸法無性故虚誑。虚(26)誑故空。 
 
 
 
bhāvānāṃ niḥsvabhāvatvam anyathābhāvadarśanāt |
nāsvabhāvaś ca bhāvo ’sti bhāvānāṃ śūnyatā yataḥ || 3 || 
諸法有異故 知皆是無性
無性法亦無 一切法空故 
dngos rnams ngo bo nyid med de | | gzhan du ’gyur ba snang phyir ro | |
dngos po ngo bo nyid med med | | gang phyir dngos rnams stong pa nyid | | 
3. [An opponent says:]
There is non-self-existence of things [since] a thing, by observation, [becomes] something else. (i.e. impermanence)
A thing without self-existence does not exist—due to the emptiness of existing things. 
Things have no essential nature because they are seen to change into something else. Things do not lack an essential nature because things are emptiness. 
 
如偈説(27)諸法有異故 知皆是無性(28)無性法亦無 一切法空故(29)諸法無有性。何以故。諸法雖生不住自性。(18b1)是故無性。如嬰兒定住自性者。終不作匍(2)匐乃至老年。而嬰兒次第相續有異相現匍(3)匐乃至老年。是故説見諸法異相故知無(4)性。問曰。若諸法異相無性即有無性法有(5)何咎。答曰。若無性云何有法云何有相。何(6)以故。無有根本故但爲破性故説無性。是(7)無性法若有者。不名一切法空。若一切法(8)空。云何有無性法。 
 
 
 
kasya syād anyathābhāvaḥ svabhāvaś cen na vidyate |
kasya syād anyathābhāvaḥ svabhāvo yadi vidyate || 4 ||   
諸法若無性 云何說嬰兒
乃至於老年 而有種種異  若諸法有性 云何而得異
若諸法無性 云何而有異 
gal te ngo bo nyid med na | | gzhan du ’gyur ba gang gi yin | |
gal te ngo bo nyid yod na | | (5)gzhan du ’gyur bar ji ltar rung | |   
4. If self-existence does not exist, whose “other-existence” would there be?
.
[Nagarjuna answers:]
If self-existence does exist, whose “other-existence” would there be?   
If there were no essential nature, whose [nature] would it be to change into something else? If there were an essential nature, how would it be possible to change into something else?   
  No English 
問曰(9)諸法若無性 云何説嬰兒(10)乃至於老年 而有種種異(11)諸法若無性則無有異相而汝説有異相。(12)是故有諸法性若無諸法性云何有異相。  (13)答曰(14)若諸法有性 云何而得異(15)若諸法無性 云何而有異(16)若諸法決定有性。云何可得異性。名決定(17)有不可變異。如眞金不可變。又如暗性(18)不變爲明。明性不變爲暗。 
  No English 
  No English 
  No English 
tasyaiva nānyathābhāvo nāpy anyasyaiva yujyate |
yuvā na jīryate yasmād yasmāj jīrṇo na jīryate || 5 || 
是法則無異 異法亦無異
如壯不作老 老亦不作壯 
de nyid la ni gzhan ’gyur med | | gzhan nyid la yang yod ma yin | |
gang phyir gzhon nu mi rga ste | | gang phyir rgas pa’ang mi rga’o | | 
5. Just as there is no other-existence of a thing, so also [an-other-existence] of something else is not possible—
Since a youth is not aging (jiryate), and since “who has already aged” is not aging (jiryate). 
This itself does not change into something else. The other itself too does not [either]. Because youth does not age. Because age too does not age. 
 
復次(19)是法則無異 異法亦無異(20)如壯不作老 老亦不作壯(21)若法有異者。則應有異相。爲即是法異。爲(22)異法異。是二不然。若即是法異。則老應作(23)老。而老實不作老。若異法異者。老與壯異(24)壯應作老。而壯實不作老。二倶有過。問(25)曰。若法即異。有何咎。如今眼見年少經(26)日月歳數則老。 
 
 
 
tasya ced anyathābhāvaḥ kṣīram eva bhaved dadhi |
kṣīrād anyasya kasyacid dadhibhāvo bhaviṣyati || 6 || 
若是法即異 乳應即是酪
離乳有何法 而能作於酪 
gal te de nyid gzhan ’gyur na | | ’o ma nyid ni zhor ’gyur ro | |
’o ma las gzhan gang zhig ni | | zho yi dngos (6)po yin par ’gyur | | 
6. If there would be an other-existence of a thing, milk would exist as curds.
[But] surely “being curds” will be something other than milk. 
If this itself changes into something else, milk itself would be curds. Something other than milk would be the being of curds. 
 
答曰(27)若是法即異 乳應即是酪(28)離乳有何法 而能作於酪(29)若是法即異者。乳應即是酪。更不須因縁。(18c1)是事不然。何以故。乳與酪有種種異故。乳(2)不即是酪。是故法不即異。若謂異法爲異(3)者。是亦不然。離乳更有何物爲酪。如是(4)思惟。是法不異。異法亦不異。是故不應(5)偏有所執。問曰。破是破異猶有空在。空即(6)是法。 
 
 
 
yady aśūnyaṃ bhavet kiṃcit syāc chūnyam iti kiṃ cana |
na kiṃcid asty aśūnyaṃ ca kutaḥ śūnyaṃ bhaviṣyati || 7 || 
若有不空法 則應有空法
實無不空法 何得有空法 
gal te stong min cung zad yod | | stong pa cung zad yod par ’gyur | |
mi stong cung zad yod min na | | stong pa yod par ga la ’gyur | | 
7. If something would be non-empty, something would [logically also] be empty
But nothing is non-empty, so how will it become empty? 
If a bit of the non-empty existed, a bit of the empty would also exist. If there did not exist a bit of the non-empty, how could the empty exist? 
 
答曰(7)若有不空法 則應有空法(8)實無不空法 何得有空法(9)若有不空法。相因故應有空法。而上來種(10)種因縁破不空法。不空法無故則無相待。(11)無相待故何有空法。問曰。汝説不空法(12)無故空法亦無。若爾者。即是説空。但無(13)相待故不應有執。若有對應有相待。若(14)無對則無相待。相待無故則無相。無相故(15)則無執。如是即爲説空。 
 
 
 
śūnyatā sarvadṛṣṭīnāṃ proktā niḥsaraṇaṃ jinaiḥ |
yeṣāṃ tu śūnyatādṛṣṭis tān asādhyān babhāṣire || 8 || 
大聖說空法 為離諸見故
若復見有空 諸佛所不化 
rgyal ba rnams kyis stong pa nyid | | lta kun nges par ’byung bar gsungs | |
gang dag stong pa nyid lta ba | | de (7)dag bsgrub tu med par gsungs | | 
8. Emptiness is proclaimed by the victorious one as the refutation of all viewpoints;
But those who hold “emptiness” as a viewpoint—[the true perceivers] have called those “incurable” (asadhya). 
The Conquerors taught emptiness as the forsaking of all views. Those who view emptiness are taught to be without realisation [incurable/incorrigible]. 
 
答曰(16)大聖説空法 爲離諸見故(17)若復見有空 諸佛所不化(18)大聖爲破六十二諸見。及無明愛等諸煩(19)惱故説空。若人於空復生見者。是人不可(20)化。譬如有病須服藥可治。若藥復爲病(21)則不可治。如火從薪出以水可滅。若從(22)水生爲用何滅。如空是水能滅諸煩惱火。(23)有人罪重貪著心深。智慧鈍故。於空生見。(24)或謂有空。或謂無空。因有無還起煩惱。若(25)以空化此人者。則言我久知是空。若離(26)是空則無涅槃道。如經説。離空無相無作(27)門。得解脱者。但有言説◎ 
 
 
 
saṃskāraparīkṣā14 nāma trayodaśamaṃ prakaraṇaṃ || 
中論觀行品第十三(九偈) 
’du byed brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa bcu sum pa’o || 
 
 
 
 
 
 
 
  draṣṭavyaṃ darśanaṃ draṣṭā trīṇy etāni dviśo dviśaḥ |
sarvaśaś ca na saṃsargam anyonyena vrajanty uta || 1 || 
中論觀合品第十四(八偈)  見可見見者 是三各異方
如是三法異 終無有合時 
  || blta bya lta ba lta ba po | | gsum po de dag gnyis gnyis dang | |
thams cad kyang ni phan tshun du | | phrad par ’gyur pa yod ma yin | | 
[Chapter] 14: An Analysis of Unification (samsarga) (combination)  1. That which is seen, sight, and the “seer”: these three
Do not combine together either in pairs or altogether. 
Investigation of Connections  The seen, the seeing and the seer: these three do not mutually connect [as] pairs or all [together]. 
   
(28) ◎ 中論觀合品第十四 八偈  (29)説曰。上破根品中。説見所見見者皆不成。此(19a1)三事無異法故則無合。無合義今當説。問(2)曰。何故眼等三事無合。答曰(3)見可見見者 是三各異方(4)如是三法異 終無有合時(5)見是眼根。可見是色塵。見者是我。是三事各(6)在異處終無合時。異處者。眼在身内色在(7)身外。我者或言在身内。或言遍一切處。是(8)故無合。復次若謂有見法。爲合而見不合(9)而見。二倶不然。何以故。若合而見者。隨有(10)塵處應有根有我。但是事不然。是故不(11)合。若不合而見者。根我塵各在異處亦應(12)有見。而不見。何以故。如眼根在此不見(13)遠處瓶。是故二倶不見。問曰。我意根塵。四(14)事合故有知生。能知瓶衣等萬物。是故有(15)見可見見者。答曰。是事根品中已破。今當更(16)説。汝説四事合故知生。是知爲見瓶衣等(17)物已生。爲未見而生。若見已生者。知則無(18)用。若未見而生者。是則未合。云何有知生。(19)若謂四事一時合而知生。是亦不然。若一時(20)生則無相待。何以故。先有瓶次見後知生。(21)一時則無先後。知無故見可見見者亦無。如(22)是諸法如幻如夢無有定相。何得有合。(23)無合故空。 
   
   
   
evaṃ rāgaś ca raktaś ca rañjanīyaṃ ca dṛśyatām |
traidhena śeṣāḥ kleśāś ca śeṣāṇy āyatanāni ca || 2 || 
染與於可染 染者亦復然
餘入餘煩惱 皆亦復如是 
de bzhin ’dod chags chags pa (8b1)dang | | chags par bya ba nyon mongs pa | |
lhag ma rnams dang skye mched kyi | | lhag ma’ang rnam pa gsum nyid kyis | | 
2. Desire, the one who desires, and the object of desire have to be regarded in the same way,
[As also] the impurities which remain and the three kinds of “base of sense” (ayatana) which remain. 
Likewise desire, desiring and the desired, the remaining afflictions and also the remaining sense-fields do [not connect] by three aspects. 
 
復次(24)染與於可染 染者亦復然(25)餘入餘煩惱 皆亦復如是(26)如見可見見者無合故。染可染染者亦應無(27)合。如説見可見見者三法。則説聞可聞聞(28)者餘入等。如説染可染染者。則説瞋可瞋(29)瞋者餘煩惱等。 
 
 
 
anyenānyasya saṃsargas tac cānyatvaṃ na vidyate |
draṣṭavyaprabhṛtīnāṃ yan na saṃsargaṃ vrajanty ataḥ || 3 || 
異法當有合 見等無有異
異相不成故 見等云何合 
gzhan dang gzhan du phrad ’gyur na | | gang phyir blta bya la sogs la | |
gzhan de yod pa ma yin pa | | de phyir phrad par mi ’gyur ro | | 
3. [Some hold:] There is unification (samsarga) of one different thing with another different thing; [but] since the differentness
Of what is seen, etc. does not exist, those [factors] do not enter into unification. 
If the other connects to the other, because the seen and so forth do not exist [as] other, therefore there is no connection. 
 
復次(19b1)異法當有合 見等無有異(2)異相不成故 見等云何合(3)凡物皆以異故有合。而見等異相不可得。是(4)故無合。 
 
 
 
na ca kevalam anyatvaṃ draṣṭavyāder na vidyate |
kasyacit kenacit sārdhaṃ nānyatvam upapadyate || 4 || 
非但見等法 異相不可得
所有一切法 皆亦無異相 
blta bya la sogs (2)’ba’ zhig la | | gzhan nyid med par ma zad kyi | |
gang yang gang dang lhan cig tu | | gzhan pa nyid du mi ’thad do | | 
4. Not only does the differentness of that which is seen, etc. not exist,
Also the differentness of something coming from another does not obtain. 
Not only are the seen and so forth alone not existing as other, it is invalid for anything simultaneous with something to be other [than it]. 
 
復次(5)非但見等法 異相不可得(6)所有一切法 皆亦無異相(7)非但見可見見者等三事異相不可得。一切(8)法皆無異相。問曰。何故無有異相。 
 
 
 
anyad anyat pratītyānyan nānyad anyad ṛte ’nyataḥ |
yat pratītya ca yat tasmāt tad anyan nopapadyate || 5 || 
異因異有異 異離異無異
若法從因出 是法不異因 
gzhan ni gzhan la brten te gzhan | | gzhan med par gzhan gzhan mi ’gyur | |
gang la brten te gang yin pa | | de ni de las gzhan mi ’thad | | 
5. A thing is different insofar as it presupposes a second different thing.
One thing is not different from another thing without the other thing. 
The other is other in dependence upon the other. Without the other, the other would not be other. It is invalid for whatever is dependent on something to be other than that. 
 
答曰(9)異因異有異 異離異無異(10)若法從因出 是法不異因(11)汝所謂異。是異因異法故名爲異。離異法(12)不名爲異。何以故。若法從衆縁生。是法不(13)異因。因壞果亦壞故。如因梁椽等有舍。(14)舍不異梁椽。梁椽等壞舍亦壞故。問曰。若(15)有定異法。有何咎。 
 
 
 
yady anyad anyad anyasmād anyasmād apy ṛte bhavet |
tad anyad anyad anyasmād ṛte nāsti ca nāsty ataḥ || 6 || 
若離從異異 應餘異有異
離從異無異 是故無有異 
(3)gal te gzhan ni gzhan las gzhan | | de tshe gzhan med par gzhan ’gyur | |
gzhan med par ni gzhan ’gyur pa | | yod min de yi phyir na med | | 
6. If one different thing is different from a second different thing, it exists without a second different thing;
But without a second different thing, one different thing does not exist as a different thing. 
If the other was other than the other, then, without the other, it would be other. Without the other it would not be other. Therefore, it does not exist. 
 
答曰(16)若離從異異 應餘異有異(17)離從異無異 是故無有異(18)若離從異有異法者。則應離餘異有異(19)法。而實離從異無有異法。是故無餘異。如(20)離五指異有拳異者拳異。應於瓶等異物(21)有異。今離五指異。拳異不可得。是故拳異。(22)於瓶等無有異法。問曰。我經説。異相不(23)從衆縁生。分別總相故有異相。因異相故(24)有異法。 
 
 
 
nānyasmin vidyate ’nyatvam ananyasmin na vidyate |
avidyamāne cānyatve nāsty anyad vā tad eva vā || 7 || 
異中無異相 不異中亦無
無有異相故 則無此彼異 
gzhan nyid gzhan la yod ma yin | | gzhan ma yin la’ang yod ma yin | |
gzhan nyid yod pa ma yin na | | (4)gzhan nam de nyid yod ma yin | | 
7. Differentness does not exist in a different thing, nor in what is not different.
When differentness does not exist, then there is neither what is different nor “this” [from which something can be different]. 
Otherness does not exist in the other. Nor does it exist in what is not other. If otherness does not exist, neither the other nor that itself exists. 
 
答曰(25)異中無異相 不異中亦無(26)無有異相故 則無此彼異(27)汝言分別總相故有異相。因異相故有異(28)法。若爾者。異相從衆縁生。如是即説衆縁(29)法。是異相離異法不可得故。異相因異法(19c1)而有。不能獨成。今異法中無異相。何以故。(2)先有異法故何用異相。不異法中亦無異(3)相。何以故。若異相在不異法中。不名不異(4)法。若二處倶無。即無異相。異相無故此彼法(5)亦無。 
 
 
 
na tena tasya saṃsargo nānyenānyasya yujyate |
saṃsṛjyamānaṃ saṃsṛṣṭaṃ saṃsraṣṭā ca na vidyate || 8 || 
是法不自合 異法亦不合
合者及合時 合法亦皆無 
de ni de dang phrad pa med | | gzhan dang gzhan yang phrad mi ’gyur | |
phrad bzhin pa dang phrad pa dang | | phrad pa po yang yod ma yin | | 
8. Unification is not possible by [uniting] one thing with that one thing, nor by [uniting] one thing with a different thing;
Thus, the becoming unified, the state of being united, and the one who unites are not possible. 
That does not connect with that. The other too does not connect with the other. The connecting, the connection and the connector too do not exist. 
 
復次異法無故亦無合(6)是法不自合 異法亦不合(7)合者及合時 合法亦皆無(8)是法自體不合。以一故。如一指不自合。異(9)法亦不合。以異故。異事已成不須合故。如(10)是思惟。合法不可得。是故説合者合時合(11)法。皆不可得◎(12)中論卷第二(16)◎中論卷第三(17)　龍樹菩薩造　＊梵志青目釋(18)姚秦◎三藏鳩摩羅什譯　 
 
 
 
saṃsargaparīkṣā nāma caturdaśamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
phrad pa brtag pa zhes bya ste rab tu byed pa bcu bzhi pa’o || 
 
 
 
 
 
 
 
  na saṃbhavaḥ svabhāvasya yuktaḥ pratyayahetubhiḥ |
hetupratyayasaṃbhūtaḥ svabhāvaḥ kṛtako bhavet || 1 || 
觀有無品第十五(十一偈)  眾緣中有性 是事則不然
性從眾緣出 即名為作法 
  || rang bzhin rgyu dang rkyen las ni | | (5)’byung bar rigs pa ma yin no | |
rgyu dang rkyen las byung ba yi | | rang bzhin byas pa can du ’gyur | | 
[Chapter] 15: An Analysis of a Self-existent Thing (svabhava) (being and non-being)  1. The production of a self-existent thing by a conditioning cause is not possible,
[For,] being produced through dependence on a cause, a self-existent thing would be “something which is produced” (krtaka). 
Investigation of Essences  It is unreasonable for an essence to arise from causes and conditions. Whatever essence arose from causes and conditions would be something that has been made. 
   
(19) 觀有無品第十五 十一偈  (20)問曰。諸法各有性。以有力用故。如瓶有(21)瓶性布有布性。是性衆縁合時則出。答曰(22)衆縁中有性 是事則不然(23)性從衆縁出 即名爲作法(24)若諸法有性。不應從衆縁出。何以故。若(25)從衆縁出。即是作法無有定性。問曰。若諸(26)法性從衆縁作。有何咎。 
   
   
   
svabhāvaḥ kṛtako nāma bhaviṣyati punaḥ katham |
akṛtrimaḥ svabhāvo hi nirapekṣaḥ paratra ca || 2 || 
性若是作者 云何有此義
性名為無作 不待異法成 
rang bzhin byas pa can zhes byar | | ji ltar bur na rung bar ’gyur | |
rang bzhin dag ni bcos min dang | | gzhan la ltos pa med pa yin | | 
2. How, indeed, will a self-existent thing become “something which is produced”?
Certainly, a self-existent thing [by definition] is “not-produced” and is independent of anything else. 
How is it possible for there to be “an essence which has been made?” Essences are not contrived and not dependent on anything else. 
 
答曰(27)性若是作者 云何有此義(28)性名爲無作 不待異法成(29)如金雜銅則非眞金。如是若有性則不須(20a1)衆縁。若從衆縁出當知無眞性。又性若決(2)定。不應待他出。非如長短彼此無定性(3)故待他而有。問曰。諸法若無自性。應有他(4)性。 
 
 
 
kutaḥ svabhāvasyābhāve parabhāvo bhaviṣyati |
svabhāvaḥ parabhāvasya parabhāvo hi kathyate || 3 || 
法若無自性 云何有他性
自性於他性 亦名為他性 
rang bzhin yod pa ma yin (6)na | | gzhan gyi dngos po ga la yod | |
gzhan gyi dngos po’i rang bzhin ni | | gzhan gyi dngos po yin zhes brjod | | 
3. If there is an absence of a self-existent thing, how will an other-existent thing (parabhava) come into being?
Certainly the self-existence of an other-existent thing is called ”other-existence.” 
If an essence does not exist, how can the thingness of the other exist? [For] the essence of the thingness of the other is said to be the thingness of the other. 
 
答曰(5)法若無自性 云何有他性(6)自性於他性 亦名爲他性(7)諸法性衆縁作故。亦因待成故無自性。若爾(8)者。他性於他亦是自性。亦從衆縁生相待(9)故。亦無無故。云何言諸法從他性生。他性(10)亦是自性故。問曰。若離自性他性有諸法。(11)有何咎。 
 
 
 
svabhāvaparabhāvābhyām ṛte bhāvaḥ kutaḥ punaḥ |
svabhāve parabhāve ca sati bhāvo hi sidhyati || 4 || 
離自性他性 何得更有法
若有自他性 諸法則得成 
rang bzhin dang ni gzhan dngos dag | ma gtogs dngos po ga la yod | |
rang bzhin dang ni dngos po dag | yod na dngos po ’grub par ’gyur | | 
4. Further, how can a thing [exist] without either self-existence or other-existence?
If either self-existence or other existence exist, then an existing thing, indeed, would be proved. 
Apart from an essence and the thingness of the other, what things are there? If essences and thingnesses of others existed, things would be established. 
 
答曰(12)離自性他性 何得更有法(13)若有自他性 諸法則得成(14)汝説離自性他性有法者。是事不然。若離(15)自性他性則無有法何以故。有自性他性(16)法則成。如瓶體是自性依物是他性。問曰。(17)若以自性他性破有者。今應有無。 
 
 
 
bhāvasya ced aprasiddhir abhāvo naiva sidhyati |
bhāvasya hy anyathābhāvam abhāvaṃ bruvate janāḥ || 5 || 
有若不成者 無云何可成
因有有法故 有壞名為無 
(7)gal te dngos po ma grub na | | dngos med ’grub par mi ’gyur ro | |
dngos po gzhan du gyur pa ni | | dngos med yin par skye bo smra | | 
5. If there is no proof of an existent thing, then a non-existent thing cannot be proved.
Since people call the other-existence of an existent thing a “non-existent thing.” 
If things were not established, non-things would not be established. [When] a thing becomes something else, people say that it is a non-thing. 
 
答曰(18)有若不成者 無云何可成(19)因有有法故 有壞名爲無(20)若汝已受有不成者。亦應受無亦無。何以(21)故。有法壞敗故名無。是無因有壞而有。 
 
 
 
svabhāvaṃ parabhāvaṃ ca bhāvaṃ cābhāvam eva ca |
ye paśyanti na paśyanti te tattvaṃ buddhaśāsane || 6 || 
若人見有無 見自性他性
如是則不見 佛法真實義 
gang dag rang bzhin gzhan dngos dang | | dngos dang dngos med nyid lta ba | |
de dag sangs rgyas bstan pa la | | de nyid mthong ba ma (9a1)yin no | | 
6. Those who perceive self-existence and other-existence, and an existent thing and a non-existent thing,
Do not perceive the true nature of the Buddha’s teaching. 
Those who view essence, thingness of the other, things and non-things do not see the suchness in the teaching of the awakened. 
 
復(22)次(23)若人見有無 見自性他性(24)如是則不見 佛法眞實義(25)若人深著諸法。必求有見。若破自性則見(26)他性。若破他性則見有。若破有則見無。若(27)破無則迷惑。若利根著心薄者。知滅諸見(28)安隱故。更不生四種戲論。是人則見佛法(29)眞實義。是故説上偈。 
 
 
 
kātyāyanāvavāde cāstīti nāstīti cobhayam |
pratiṣiddhaṃ bhagavatā bhāvābhāvavibhāvinā || 7 || 
佛能滅有無 如化迦旃延
經中之所說 離有亦離無 
bcom ldan dngos dang dngos med pa | | mkhyen pas ka ta ya na yi | |
gdam ngag las ni yod pa dang | | med pa gnyis ka’ang dgag pa mdzad | | 
7. In “The Instruction of Katyayana” both “it is” and “it is not” are opposed
By the Glorious One, who has ascertained the meaning of “existent” and non-existent.” 
Through knowing things and non-things, the Buddha negated both existence and non-existence in his Advice to Katyayana. 
 
復次(20b1)佛能滅有無 如化迦旃延(2)經中之所説 離有亦離無(3)刪陀迦旃延經中。佛爲説正見義離有離(4)無。若諸法中少決定有者。佛不應破有無。(5)若破有則人謂爲無。佛通達諸法相故。説(6)二倶無。是故汝應捨有無見。 
 
 
 
yady astitvaṃ prakṛtyā syān na bhaved asya nāstitā |
prakṛter anyathābhāvo na hi jātūpapadyate || 8 || 
若法實有性 後則不應異
性若有異相 是事終不然 
gal te rang bzhin gyis yod na | | de ni med nyid mi ’gyur ro | |
rang bzhin gzhan du (2)’gyur ba ni | | nam yang ’thad par mi ’gyur ro | | 
8. If there would be an existent thing by its own nature, there could not be “non-existence’ of that [thing].
Certainly an existent thing different from its own nature would never obtain. 
If [things] existed essentially, they would not come to non-existence. It is never the case that an essence could become something else. 
 
復次(7)若法實有性 後則不應異(8)性若有異相 是事終不然(9)若諸法決定有性。終不應變異。何以故。若(10)定有自性。不應有異相。如上眞金喩。今(11)現見諸法有異相故。當知無有定相。 
 
 
 
prakṛtau kasya vāsatyām anyathātvaṃ bhaviṣyati |
prakṛtau kasya vā satyām anyathātvaṃ bhaviṣyati || 9 || 
若法實有性 云何而可異
若法實無性 云何而可異 
rang bzhin yod pa mi yin na | | gzhan du ’gyur pa gang gi yin | |
rang bzhin yod pa yin na yang | | gzhan du ’gyur ba ji ltar rung | | 
9. [An opponent asks:] If there is no basic self-nature (prakti), of what will there be “otherness”?
[Nagarjuna answers:] If there is basic self-nature, of what will there be “otherness”? 
If essences did not exist, what could become something else? Even if essences existed, what could become something else? 
 
復(12)次(13)若法實有性 云何而可異(14)若法實無性 云何而可異(15)若法定有性。云何可變異。若無性則無自(16)體。云何可變異。 
 
 
 
astīti śāśvatagrāho nāstīty ucchedadarśanam |
tasmād astitvanāstitve nāśrīyeta vicakṣaṇaḥ || 10 || 
定有則著常 定無則著斷
是故有智者 不應著有無 
yod ces bya ba rtag par ’dzin | | med ces bya ba chad par lta | |
de phyir yod dang med (3)pa la | | mkhas pas gnas par mi bya’o | | 
10. “It is” is a notion of eternity. “It is not” is a nihilistic view.
Therefore, one who is wise does not have recourse to “being” or “non-being.” 
“Existence” is the grasping at permanence; “non-existence” is the view of annihilation. Therefore, the wise do not dwell, in existence or non-existence. 
 
復次(17)定有則著常 定無則著斷(18)是故有智者 不應著有無(19)若法定有有相。則終無無相。是即爲常。何(20)以故。如説三世者。未來中有法相。是法(21)來至現在。轉入過去。不捨本相。是則爲(22)常。又説因中先有果。是亦爲常。若説定(23)有無。是無必先有今無。是則爲斷滅。斷滅(24)名無相續。因由是二見。即遠離佛法。問曰。(25)何故因有生常見。因無生斷見。 
 
 
 
asti yad dhi svabhāvena na tan nāstīti śāśvatam |
nāstīdānīm abhūt pūrvam ity ucchedaḥ prasajyate || 11 || 
若法有定性 非無則是常
先有而今無 是則為斷滅 
gang zhig rang bzhin gyis yod pa | | de ni med pa min pas rtag | |
sngon byung da ltar med ces pa | | des na chad par thal bar ’gyur | | 
11. That which exists by its own nature is eternal since “it does not not-exist.”
If it is maintained: “That which existed before does not exist now,” there annihilation would logically follow. 
“Since that which exists by its essence is not non-existent,” is [the view of] permanence. “That which arose before is now non-existent,”leads to [the view of] annihilation. 
 
答曰(26)若法有定性 非無則是常(27)先有而今無 是則爲斷滅(28)若法性定有。則是有相非無相。終不應無。(29)若無則非有。即爲無法。先已説過故。如(20c1)是則墮常見。若法先有。敗壞而無者。是名(2)斷滅。何以故。有不應無故。汝謂有無各有(3)定相故。若有斷常見者。則無罪福等破世(4)間事是故應捨 
 
 
 
svabhāvaparīkṣā nāma pañcadaśamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
rang bzhin brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa bco lnga pa’o || 
 
 
 
 
 
 
 
  saṃskārāḥ saṃsaranti cen na nityāḥ saṃsaranti te |
saṃsaranti ca nānityāḥ sattve ’py eṣa samaḥ kramaḥ || 1 || 
中論觀縛解品第十六(十偈)  諸行往來者 常不應往來
無常亦不應 眾生亦復然 
  || gal te ’du byed ’khor (4)zhe na | | de dag rtag na mi ’khor te | |
mi rtag na yang ’khor mi ’gyur | | sems can la yang rim ’di mtshungs | | 
[Chapter] 16: An Analysis of Being Bound (bandhana) and Release (moksa) (bondage and release)  1. When conditioned elements (dispositions, conditioning?) continue to change (through rebirths?), they do not continue to change as eternal things (the same before and after).
Likewise they do not continue to change as non-eternal things (different before and after).
The arguments here is the same as for a living being. 
Investigation of Bondage and Freedom  If it is said that impulses are “samsara”, if they were permanent, they would not move around. Even if impermanent, they would not move around. Sentient beings too are similar in this respect. 
   
(5) 中論 觀縛解品第十六 十偈  (6)問曰。生死非都無根本。於中應有衆生往(7)來若諸行往來。汝以何因縁故。説衆生及(8)諸行盡空無有往來。答曰(9)諸行往來者 常不應往來(10)無常亦不應 衆生亦復然(11)諸行往來六道生死中者。爲常相往來。爲(12)無常相往來。二倶不然。若常相往來者。則(13)無生死相續。以決定故。自性住故。若以無(14)常往來者。亦無往來生死相續。以不決定(15)故。無自性故。若衆生往來者。亦有如是(16)過。 
   
   
   
pudgalaḥ saṃsarati cet skandhāyatanadhātuṣu |
pañcadhā mṛgyamāṇo ’sau nāsti kaḥ saṃsariṣyati || 2 || 
若眾生往來 陰界諸入中
五種求盡無 誰有往來者 
gal te gang zag ’khor zhe na | | phung po skye mched khams rnams la | |
de ni rnam pa lngas btsal na | | med na gang zhig ’khor bar ’gyur | | 
2. If the personality would change when it is sought five ways in the “groups” (skandha), “bases of sense perception” (ayatana), and the “irreducible elements” (dhatu),
Then it does not exist. Who [is it who] will change (i.e. transmigrate)? 
If it is said that persons “move around,” if they are non-existent when searched for in five aspects among the aggregates, sense fields and elements, what would move around? 
 
復次(17)若衆生往來 陰界諸入中(18)五種求盡無 誰有往來者(19)生死陰界入即是一義。若衆生於此陰界入(20)中往來者。是衆生於燃可燃品中。五種求(21)不可得。誰於陰界入中而有往來者。 
 
 
 
upādānād upādānaṃ saṃsaran vibhavo bhavet |
vibhavaś cānupādānaḥ kaḥ sa kiṃ saṃsariṣyati || 3 || 
若從身至身 往來即無身
若其無有身 則無有往來 
nye bar len nas nyer (5)len par | | ’khor na srid pa med par ’gyur | |
srid med nye bar len med na | | de gang ci zhig ’khor bar ’gyur | | 
3. Moving from “acquisition” (upadana) to “acquisition” would be “that which is without existence” (vibhava).
Who is he who is without existence and without acquisition? To what will he change (i.e. transmigrate)? 
If one moves around in having clung [to something] and then clinging [to something else], there would be no becoming. If there were no clinging and no becoming, who would move around? 
 
復次(22)若從身至身 往來即無身(23)若其無有身 則無有往來(24)若衆生往來。爲有身往來。爲無身往來。二(25)倶不然。何以故。若有身往來。從一身至一(26)身。如是則往來者無身。又若先已有身。不(21a1)應復從身至身。若先無身則無有。若無(2)有云何有生死往來。問曰。經説有涅槃滅(3)一切苦。是滅應諸行滅若衆生滅。答曰。二倶(4)不然。 
 
 
 
saṃskārāṇāṃ na nirvāṇaṃ kathaṃ cid upapadyate |
sattvasyāpi na nirvāṇaṃ kathaṃ cid upapadyate || 4 || 
諸行若滅者 是事終不然
眾生若滅者 是事亦不然 
’du byed mya ngan ’da’ bar ni | | ji lta bur yang mi ’thad do | |
sems can mya ngan ’da’ bar yang | | ji lta bur yang ’thad mi ’gyur | | 
4. The final cessation (nirvana) of the conditioned elements certainly is not possible at all.
Nor is the final cessation of even a living being possible at all. 
It is in no way feasible that impulses go beyond misery. And it is in no way feasible that living beings go beyond misery. 
 
何以故(5)諸行若滅者 是事終不然(6)衆生若滅者 是事亦不然(7)汝説若諸行滅若衆生滅。是事先已答。諸行(8)無有性。衆生亦種種推求生死往來不可(9)得。是故諸行不滅。衆生亦不滅。問曰。若爾(10)者則無縛無解。根本不可得故。 
 
 
 
na badhyante na mucyanta udayavyayadharmiṇaḥ |
saṃskārāḥ pūrvavat sattvo badhyate na na mucyate || 5 || 
諸行生滅相 不縛亦不解
眾生如先說 不縛亦不解 
skye ’jig chos can (6)’du byed rnams | | mi ’ching grol bar mi ’gyur te | |
snga ma bzhin du sems can yang | | mi ’ching grol bar mi ’gyur ro | | 
5. The conditioned elements, whose nature (dharma) is arising and destruction, neither are bound nor released.
Likewise a living being neither is bound nor released. 
Impulses that have the properties of being born and dying are not bound and will not be freed. In the same way as above living beings too are not bound and will not be freed. 
 
答曰(11)諸行生滅相 不縛亦不解(12)衆生如先説 不縛亦不解(13)汝謂諸行及衆生有縛解者。是事不然。諸(14)行念念生滅故。不應有縛解。衆生先説五(15)種推求不可得。云何有縛解。 
 
 
 
bandhanaṃ ced upādānaṃ sopādāno na badhyate |
badhyate nānupādānaḥ kim avastho ’tha badhyate || 6 || 
若身名為縛 有身則不縛
無身亦不縛 於何而有縛 
gal te nye bar len ’ching na | | nye bar len bcas ’ching mi ’gyur | |
nye bar len med mi ’ching ste | | gnas skabs gang zhig ’ching bar ’gyur | | 
6. If the acquisition (upadana) were the “binding,” that one [having] the acquisition is not bound;
Nor is that one not having the acquisition bound.
Then in what condition is he bound? 
If clinging binds, the one who has clinging would not be bound. And there would be no bondage without clinging. In what situation would there be bondage? 
 
復次(16)若身名爲縛 有身則不縛(17)無身亦不縛 於何而有縛(18)若謂五陰身名爲縛。若衆生先有五陰。則(19)不應縛。何以故。一人有二身故。無身亦不(20)應縛。何以故。若無身則無五陰。無五陰(21)則空。云何可縛。如是第三更無所縛。 
 
 
 
badhnīyād bandhanaṃ kāmaṃ bandhyāt pūrvaṃ bhaved yadi |
na cāsti tac cheṣam uktaṃ gamyamānagatāgataiḥ || 7 || 
若可縛先縛 則應縛可縛
而先實無縛 餘如去來答 
(7)gal te bcing bya’i snga rol na | | ’ching ba yod na ’ching la rag | |
de yang med de lhag ma ni | | song dang ma song bgom pas bstan | | 
7. Certainly if the “binding” would exist before “that which is bound,” then it must bind;
But that does not exist. The remaining [analysis] is stated in [the analysis of] “the present going to,” “that which has already gone to” and “that which has not yet gone to.” 
If binding existed prior to one who is bound, [that unbound person] would depend on binding. That too cannot be. The rest has been explained by the gone, the not-gone and the going. 
 
復次(22)若可縛先縛 則應縛可縛(23)而先實無縛 餘如去來答(24)若謂可縛先有縛。則應縛可縛。而實離可(25)縛先無縛。是故不得言衆生有縛。或言。(26)衆生是可縛。五陰是縛。或言。五陰中諸煩惱(27)是縛。餘五陰是可縛。是事不然。何以故。若(28)離五陰先有衆生者。則應以五陰縛衆(29)生。而實離五陰無別衆生。若離五陰別有(21b1)煩惱者則應以煩惱縛五陰。而實離五陰(2)無別煩惱。復次如去來品中説。已去不去。(3)未去不去。去時不去。如是未縛不縛。縛已(4)不縛。縛時不縛。復次亦無有解。 
 
 
 
baddho na mucyate tāvad abaddho naiva mucyate |
syātāṃ baddhe mucyamāne yugapad bandhamokṣaṇe || 8 || 
縛者無有解 無縛亦無解
縛時有解者 縛解則一時 
re zhig bcings pa mi grol te | | ma bcings pa yang grol mi ’gyur | |
bcings pa grol bzhin yin ’gyur na | | bcings dang grol ba dus gcig (9b1)’gyur | | 
8. Therefore, “that which is bound” is not released and “that which is not bound” is likewise not released.
If “that which is bound” were released, “being bound” and “release” would exist simultaneously. 
Those who are bound will not be free. And those who are not bound will not be free. If those who are bound become free, bondage and freedom would be simultaneous. 
 
何以故(5)縛者無有解 無縛亦無解(6)縛時有解者 縛解則一時(7)縛者無有解。何以故。已縛故。無縛亦無解。(8)何以故。無縛故。若謂縛時有解。則縛解一(9)時。是事不然。又縛解相違故。問曰。有人修(10)道現入涅槃得解脱。云何言無。 
 
 
 
nirvāsyāmy anupādāno nirvāṇaṃ me bhaviṣyati |
iti yeṣāṃ grahas teṣām upādānamahāgrahaḥ || 9 || 
若不受諸法 我當得涅槃
若人如是者 還為受所縛 
bdag ni len med mya ngan ’da’ | | myang ’das bdag gir ’gyur ro zhes | |
de ltar gang dag ’dzin de yi | | nyer len ’dzin pa chen po yin | | 
9. “I will be released without any acquisition.”
“Nirvana will be mine.”
Those who understand thus hold too much to “a holding on” [i.e., both to the acquisition of karma, and to a viewpoint]. 
“I, without clinging, am beyond misery. Nirvana is mine.” Those who grasp in that way have great grasping and clinging. 
 
答曰(11)若不受諸法 我當得涅槃(12)若人如是者 還爲受所縛(13)若人作是念。我離受得涅槃。是人即爲受(14)所縛。 
 
 
 
na nirvāṇasamāropo na saṃsārāpakarṣaṇam |
yatra kas tatra saṃsāro nirvāṇaṃ kiṃ vikalpyate || 10 || 
不離於生死 而別有涅槃
實相義如是 云何有分別 
gang la mya ngan ’das bskyed med | | ’khor ba bsal ba’ang yod min pa | |
de la ’khor ba ci zhig yin | | mya ngan ’das (2)pa’ang ci zhig brtag | | 
10. Where there is a super-imposing of nirvana [on something else], nor a removal of existence-in-flux,
What is the existence-in-flux there?
What nirvana is imagined? 
When nirvana is not born and samsara not eliminated, then what is samsara? And what is considered as nirvana? 
 
復次(15)不離於生死 而別有涅槃(16)實相義如是 云何有分別(17)諸法實相第一義中。不説離生死別有涅(18)槃。如經説。涅槃即生死。生死即涅槃。如是(19)諸法實相中。云何言是生死是涅槃 
 
 
 
bandhanamokṣaparīkṣā nāma ṣoḍaśamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
bcings pa dang thar pa brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa bcu drug pa’o || 
 
 
 
 
 
 
 
  ātmasaṃyamakaṃ cetaḥ parānugrāhakaṃ ca yat |
maitraṃ sa dharamas tad bījaṃ phalasya pretya ceha ca || 1 || 
中論觀業品第十七(三十三偈)  人能降伏心 利益於眾生
是名為慈善 二世果報種 
  bdag nyid legs par sdom pa dang | | gzhan la phan ’dogs byams sems gang | |
de chos de ni ’di gzhan du | | ’bras bu dag gi sa bon yin | | 
[Chapter] 17: An Analysis of Action (karma) and Its Product (phala) (action and its results)  1. The state of mind which is self-disciplined, being favorably disposed toward others,
And friendship: that is the dharma; that is the seed for the fruit now and after death. 
Investigation of Actions and Fruits  Restraining oneself well and loving thoughts that benefit others are the Dharma which is the seed of fruits here and elsewhere. 
   
(20) ＊中論 觀業品第十七 三十三偈  (21)問曰。汝雖種種破諸法。而業決定有。能令(22)一切衆生受果報。如經説。一切衆生皆隨(23)業而生。惡者入地獄。修福者生天。行道者(24)得涅槃。是故一切法不應空。所謂業者(25)人能降伏心 利益於衆生(26)是名爲慈善 二世果報種(27)人有三毒。爲惱他故生行。善者先自滅(28)惡。是故説降伏其心利益他人。利益他(29)者。行布施持戒忍辱等不惱衆生。是名利(21c1)益他。亦名慈善福徳。亦名今世後世樂果種(2)子。 
   
   
   
cetanā cetayitvā ca karmoktaṃ paramarṣiṇā |
tasyānekavidho bhedaḥ karmaṇaḥ parikīrtitaḥ || 2 || 
大聖說二業 思與從思生
是業別相中 種種分別說 
drang srong mchog gis las (3)rnams ni | | sems pa dang ni bsam par gsungs | |
las de bdag gi bye brag ni | | rnams pa du mar yongs su bsgrags | | 
2. The most perceptive seer [Buddha] has said that there is action (karma) as volition and as a result of having willed.
The variety of acts of that [action] has been explained in many ways. 
The great sage has taught all actions to be intention and what is intended. The specifics of those actions are well known to be of many kinds. 
 
復次(3)大聖説二業 思與從思生(4)是業別相中 種種分別説(5)大聖略説業有二種。一者思。二者從思生。(6)是二業如阿毘曇中廣説。 
 
 
 
tatra yac cetanety uktaṃ karma tan mānasaṃ smṛtam |
cetayitvā ca yat tūktaṃ tat tu kāyikavācikam || 3 || 
佛所說思者 所謂意業是
所從思生者 即是身口業 
de la las gang sems pa zhes | | gsungs pa de ni yi kyir ’dod | |
bsams pa zhes ni gang gsungs pa | | de ni lus dang ngag gir yin | | 
3. Thus, that action which is called “volition”: that is considered [by tradition] as mental;
But that action which is a result of having willed: that is considered [by tradition] as physical or verbal. 
In this respect action spoken of as “intention” is regarded as being that of mind. That spoken of as “what is intended” is regarded as being that of body and speech. 
 
(7)佛所説思者 所謂意業是(8)所從思生者 即是身口業(9)思是心數法。諸心數法中能發起有所作故(10)名業。因是思故起外身口業。雖因餘心心(11)數法有所作。但思爲所作本。故説思爲業。 
 
 
 
vāgviṣpando ’viratayo yāś cāvijñaptisaṃjñitāḥ |
avijñaptaya evānyāḥ smṛtā viratayas tathā || 4 || 
身業及口業 作與無作業
如是四事中 亦善亦不善 
(4)ngag dang bskyod dang mi spong ba’i | | rnam rig byed min zhes bya gang | |
spong ba’i rnam rig byed min pa | | gzhan dag kyang ni de bzhin ’dod | | 
4. Sound (1), gesture (2) and that which does not rest which is considered as unknown (3),
Also the other unknown which is considered to be at rest (4); 
Whatever (1) speech and (2) movements and (3) “unconscious not-letting-go,” (4) other kinds of unconscious letting-go are also regarded like that. 
 
(12)是業今當説相(13)身業及口業 作與無作業(14)如是四事中 亦善亦不善 
 
 
 
paribhogānvayaṃ puṇyam apuṇyaṃ ca tathāvidham |
cetanā ceti saptaite dharmāḥ karmāñjanāḥ smṛtāḥ || 5 || 
從用生福德 罪生亦如是
及思為七法 能了諸業相 
longs spyod las byung bsod nams dang | | bsod nams ma yin tshul de bzhin | |
sems pa dang ni chos de bdun | | las su (5)mngon par ’dod pa yin | | 
5. That which is pure as a result of enjoyment (5), that which is impure as a result of enjoyment (6),
And volition (7): these seven basic elements (dharma) are considered [by the tradition] as the modes of action. 
(5) Goodness that arises from enjoyment/use and in the same manner (6) what is not goodness,[and] (7) intention. These seven dharmas are clearly regarded as action. 
 
(15)從用生福徳 罪生亦如是(16)及思爲七法 能了諸業相(17)口業者四種口業。身業者。三種身業。是七種(18)業有二種差別。有作有無作。作時名作(19)業。作已常隨逐生名無作業。是二種有善不(20)善。不善名不止惡。善名止惡。復有從用生(21)福徳。如施主施受者。若受者受用。施主得(22)二種福。一從施生。二從用生。如人以箭射(23)人。若箭殺人有二種罪。一者從射生。二(22a1)者從殺生。若射不殺。射者但得射罪。無殺(2)罪。是故偈中説罪福從用生。如是名爲六(3)種業。第七名思。是七種即是分別業相。是(4)業有今世後世果報。是故決定有業有果(5)報故。諸法不應空。 
 
 
 
tiṣṭhaty ā pākakālāc cet karma tan nityatām iyāt |
niruddhaṃ cen niruddhaṃ sat kiṃ phalaṃ janayiṣyati || 6 || 
業住至受報 是業即為常
若滅即無業 云何生果報 
gal te smin pa’i dus bar du | | gnas na las de rtag par ’gyur | |
gal te ’gags na ’gags gyur pa | | ji ltar ’bras bu skye par ’gyur | | 
6. If an action [exists] by enduring to the time of its fulfillment, that [action] would be eternal.
If [an action] were stopped—being stopped, what will it produce? 
If the action remained until the time of ripening, it would become permanent. If it stopped, by having stopped, how could a fruit be born? 
 
答曰(6)業住至受報 是業即爲常(7)若滅即無業 云何生果報(8)業若住至受果報。即爲是常。是事不然。何(9)以故。業是生滅相。一念尚不住。何況至果(10)報。若謂業滅。滅則無。云何能生果報。 
 
 
 
yo ’ṅkuraprabhṛtir bījāt saṃtāno ’bhipravartate |
tataḥ phalam ṛte bījāt sa ca nābhipravartate || 7 || 
如芽等相續 皆從種子生
從是而生果 離種無相續 
myu gu la sogs rgyun gang ni | | sa bon las ni mngon par ’byung | |
de las ’bras bu sa bon ni | | (6)med na de yang ’byung mi ’gyur | | 
7. There is fruit (phala) when a process, a sprout, etc., starts from a seed;
But without a seed that [process] does not proceed. 
The continuum of sprouts and so on clearly emerges from seeds, and from that fruits. If there were no seeds, they too would not emerge. 
 
問曰(11)如芽等相續 皆從種子生(12)從是而生果 離種無相續 
 
 
 
bījāc ca yasmāt saṃtānaḥ saṃtānāc ca phalodbhavaḥ |
bījapūrvaṃ phalaṃ tasmān nocchinnaṃ nāpi śāśvatam || 8 || 
從種有相續 從相續有果
先種後有果 不斷亦不常 
gang phyir sa bon las rgyun dang | | rgyun las ’bras bu ’byung ’gyur zhing | |
las ni ’bras bu’i sngon ’gro ba | | de phyir chad min rtag ma yin | | 
8. Inasmuch as the process is dependent on a seed and the fruit is produced from the process,
The fruit, presupposing the seed, neither comes to an end nor is eternal. 
Because continuums are from seedsand fruits emerge from continuums and seeds precede fruits, therefore, there is no annihilation and no permanence. 
 
(13)從種有相續 從相續有果(14)先種後有果 不斷亦不常 
 
 
 
yas tasmāc cittasaṃtānaś cetaso ’bhipravartate |
tataḥ phalam ṛte cittāt sa ca nābhipravartate || 9 || 
如是從初心 心法相續生
從是而有果 離心無相續 
sems kyi rgyun ni gang yin pa | | sems las mngon par ’byung bar ’gyur | |
de las ’bras bu (7)sems lta zhig | med na de yang ’byung mi ’gyur | | 
9. There is a product (phala) when a mental process starts from a thoughts;
But without a thought that [process] does not proceed. 
The continuum of mind clearly emerges from mind, and from that fruits. If there were no mind, they too would not emerge. 
 
(15)如是從初心 心法相續生(16)從是而有果 離心無相續 
 
 
 
cittāc ca yasmāt saṃtānaḥ saṃtānāc ca phalodbhavaḥ |
karmapūrvaṃ phalaṃ tasmān nocchinnaṃ nāpi śāśvatam || 10 || 
從心有相續 從相續有果
先業後有果 不斷亦不常 
gang phyir sems las rgyun dang ni | | rgyun las ’bras bu ’byung ’gyur zhing | |
las ni ’bras bu’i sngon ’gro ba | | de phyir chad min rtag ma yin | | 
10. Inasmuch as the process is dependent on a thought and the product (phala) is produced from the process,
The product, presupposing the thought, neither comes to an end nor is eternal. 
Because continuums are from minds and fruits emerge from continuums and actions precede fruits, therefore, there is no annihilation and no permanence. 
 
(17)從心有相續 從相續有果(18)先業後有果 不斷亦不常(19)如從穀有芽。從芽有莖葉等相續。從是相(20)續而有果生。離種無相續生。是故從穀子(21)有相續。從相續有果。先種後有果。故不(22)斷亦不常。如穀種喩。業果亦如是。初心起(23)罪福。猶如穀種。因是心餘心心數法相續(24)生。乃至果報。先業後果故不斷亦不常。若(25)離業有果報。則有斷常。是善業因縁果報(26)者。 
 
 
 
dharmasya sādhanopāyāḥ śuklāḥ karmapathā daśa |
phalaṃ kāmaguṇāḥ pañca dharmasya pretya ceha ca || 11 || 
能成福德者 是十白業道
二世五欲樂 即是白業報 
dkar po’i las kyi lam bcu po | | chos sgrub pa yi thabs yin te | |
(10a1)chos kyi ’bras bu ’di gzhan du | | ’dod pa’i yon tan rnam lnga’o | | 
11. The ten pure “paths of action” are means for realizing the dharma.
And the five qualities of desired objects [i.e., desire to know the form, sound, odor, taste, and touch of existence] are fruits (phala) of the dharma both now and after death. 
The ten paths of white action are the means of practising Dharma. Here and elsewhere, the fruits of Dharma are the five kinds of sensual qualities. 
 
所謂(27)能成福徳者 是十白業道(28)二世五欲樂 即是白業報(29)白名善淨。成福徳因縁者。從是十白業道。(22b1)生不殺不盜不邪婬不妄語不兩舌不惡口(2)不無益語不嫉不恚不邪見。是名爲善。從身(3)口意生是果報者。得今世名利。後世天人(4)中貴處生。布施恭敬等雖有種種福徳。略説(5)則攝在十善道中。 
 
 
 
bahavaś ca mahāntaś ca doṣāḥ syur yadi kalpanā |
syād eṣā tena naivaiṣā kalpanātropapadyate || 12 || 
若如汝分別 其過則甚多
是故汝所說 於義則不然 
gal te brtag pa der ’gyur na | | nyes pa chen po mang por ’gyur | |
de lta bas na brtag pa de | | ’dir ni ’thad pa ma yin no | | 
12. There would be many great mistakes if that explanation [were accepted].
Therefore, that explanation is not possible. 
If it were as that investigation, many great mistakes would occur. Therefore, that investigation is not valid here. 
 
答曰(6)若如汝分別 其過則甚多(7)是故汝所説 於義則不然(8)若以業果報相續故。以穀子爲喩者。其過(9)甚多。但此中不廣説。汝説穀子喩者。是喩(10)不然。何以故。穀子有觸有形。可見有相(11)續。我思惟是事。尚未受此言。況心及業。無(12)觸無形不可見。生滅不住欲以相續。是(13)事不然。復次從穀子有芽等相續者。爲滅(14)已相續。爲不滅相續。若穀子滅已相續者。(15)則爲無因。若穀子不滅而相續者。從是穀(16)子常生諸穀。若如是者。一穀子則生一切(17)世間穀。是事不然。是故業果報相續則不(18)然。 
 
 
 
imāṃ punaḥ pravakṣyāmi kalpanāṃ yātra yojyate |
buddhaiḥ pratyekabuddhaiś ca śrāvakaiś cānuvarṇitām || 17 || 
今當復更說 順業果報義
諸佛辟支佛 賢聖所稱歎 
sangs rgyas rnams dang rang rgyal dang | | nyan thos rnams (2)kyis gang gsungs pa’i | |
brtag pa gang zhig ’dir ’thad pa | | de ni rab tu brjod par bya | | 
13. In rebuttal I will explain the interpretation which can be made to fit [the facts],
That which is followed by the Buddha, the self-sufficient enlightened ones (pratyekabuddha) and the disciples [of Buddha]. 
I will fully declare the investigation which is taught by the Buddhas, Pratyekabuddhas and Sravakas, which is valid here. 
 
問曰(19)今當復更説 順業果報義(20)諸佛辟支佛 賢聖所稱歎 
 
 
 
pattraṃ yathā ’vipraṇāśas tatharṇam iva karma ca |
caturvidho dhātutaḥ sa prakṛtyāvyākṛtaś ca saḥ || 17 || 
不失法如券 業如負財物
此性則無記 分別有四種 
ji ltar dbang rgya de bzhin chung | | mi za las ni bu lon bzhin | |
de ni khams las rnam pa bzhi | | de yang rang bzhin lung ma bstan | | 
14. As “that which is imperishable” is like a credit [on an account statement], so an action (karma) is like a debt.
[The imperishable is] of four kinds in its elements (dhatu) [i.e., desire, form, non-form, and pure]; in its essential nature it cannot be analyzed. 
Just like a contract, irrevocable action is like a debt. In terms of realms, there are four types. Moreover, its nature is unspecified. 
 
(21)所謂(22)不失法如券 業如負財物(23)此性則無記 分別有四種 
 
 
 
prahāṇato na praheyo bhāvanāheya eva vā |
tasmād avipraṇāśena jāyate karmaṇāṃ phalam || 17 || 
見諦所不斷 但思惟所斷
以是不失法 諸業有果報 
spong bas spang ba ma yin te | (3)bsgom pas spang ba nyid kyang yin | |
de phyir chud mi za ba yis | | las kyi ’bras bu skyed par ’gyur | | 
15. [An imperishable force] is not destroyed qua destruction; rather it is destroyed according to spiritual discipline.
Therefore, the fruit of actions originates by the imperishable force. 
It is not let go of by letting go, but only let go of by cultivation. Therefore through irrevocability are the fruits of acts produced. 
 
(24)見諦所不斷 但思惟所斷(25)以是不失法 諸業有果報 
 
 
 
prahāṇataḥ praheyaḥ syāt karmaṇaḥ saṃkrameṇa vā |
yadi doṣāḥ prasajyeraṃs tatra karmavadhādayaḥ || 17 || 
若見諦所斷 而業至相似
則得破業等 如是之過咎 
gal te spong bas spang ba dang | | las ’pho ba yis ’jig ’gyur na | |
de la las ’jig la sogs pa’i | | skyon rnams su ni thal bar ’gyur | | 
16. If [the imperishable force] were that which is destroyed by [usual] destruction or by transference of action,
Fallacies [like] the destruction of action would logically result. 
If it perished through being let go of by letting go and the transcendence of the action, then faults would follow such as the perishing of actions. 
 
(26)若見諦所斷 而業至相似(27)則得破業等 如是之過咎 
 
 
 
sarveṣāṃ visabhāgānāṃ sabhāgānāṃ ca karmaṇām |
pratisaṃdhau sadhātūnām eka utpadyate tu saḥ || 17 || 
一切諸行業 相似不相似
一界初受身 爾時報獨生 
khams (4)mtshungs las ni cha mtshungs dang | | cha mi mtshungs pa thams cad kyi | |
de ni nying mtshams sbyor ba’i tshe | | gcig po kho na skye bar ’gyur | | 
17. At the moment of transition that [imperishable force]
Of all identical and different actions belonging to the same element (dhatu) originates. 
The very [irrevocability] of all actions in similar or dissimilar realms, that one alone is born when crossing the boundary [i.e. reborn]. 
 
(28)一切諸行業 相似不相似(29)一界初受身 爾時報獨生 
 
 
 
karmaṇaḥ karmaṇo dṛṣṭe dharma utpadyate tu saḥ |
dviprakārasya sarvasya vipakve ’pi ca tiṣṭhati || 18 || 
如是二種業 現世受果報
或言受報已 而業猶故在 
mthong ba’i chos la rnam gnyis po | | kun gyi las dang las kyi de | |
tha dad par ni skye ’gyur zhing | | rnam par smin kyang (5)gnas pa yin | | 
18. That [imperishable force] is the dharma, having arisen by one action after another in visible existence;
And it remains [constant] even in the development of all bifurcating action. 
In the visible world there are two kinds. Actions of all [types] and that [irrevocability] of actions are produced as different things and remain [so?] even on ripening. 
 
(22c1)如是二種業 現世受果報(2)或言受報已 而業猶故在 
 
 
 
phalavyatikramād vā sa maraṇād vā nirudhyate |
anāsravaṃ sāsravaṃ ca vibhāgaṃ tatra lakṣayet || 19 || 
若度果已滅 若死已而滅
於是中分別 有漏及無漏 
de ni ’bras bu ’pho ba dang | | shi bar gyur na ’gag par ’gyur | |
de yi rnam dbye zag med dang | | zag dang bcas par shes par bya | | 
19. That [imperishable force] is destroyed by death and by avoiding the product (phala) .
There the difference is characterized as impure and pure. 
When the fruit is transcendent and when one dies, that ceases. One should know its divisions to be without-corruption and with-corruption. 
 
(3)若度果已滅 若死已而滅(4)於是中分別 有漏及無漏(5)不失法者。當知如券。業者如取物。是不失(6)法。欲界繋色界繋無色界繋亦不繋。若分別(7)善不善無記中。但是無記。是無記義阿毘(8)曇中廣説。見諦所不斷。從一果至一果。於(9)中思惟所斷。是以諸業。以不失法故果生。(10)若見諦所斷而業至相似。則得破業過。是(11)事阿毘曇中廣説。復次不失法者。於一界諸(12)業相似不相似。初受身時果報獨生。於現在(13)身從業更生業。是業有二種。隨重而受(14)報。或有言。是業受報已業猶在。以不念念(15)滅故。若度果已滅。若死已而滅者。須陀洹(16)等度果已而滅。諸凡夫及阿羅漢死已而滅。(17)於此中分別有漏及無漏者。從須陀洹等(18)諸賢聖。有漏無漏等應分別。答曰。是義倶不(19)離斷常過。是故亦不應受。問曰。若爾者。則(20)無業果報。 
 
 
 
śūnyatā ca na cocchedaḥ saṃsāraś ca na śāśvatam |
karmaṇo ’vipraṇāśaś ca dharmo buddhena deśitaḥ || 20 || 
雖空亦不斷 雖有亦不常
業果報不失 是名佛所說 
stong pa nyid dang tshad med dang | | ’khor ba dang ni rtag pa min | |
las rnams chud mi za ba’i chos | | sangs (6)rgyas kyis ni bstan pa yin | | 
20. “Emptiness,” “no annihilation,” existence-in-flux, “non-eternity,”
And the imperishable reality of action: such was the teaching taught by the Buddha. 
Emptiness is not annihilation and samsara is not permanent. The dharma of the irrevocability of actions is taught by the Buddha. 
 
答曰(21)雖空亦不斷 雖有亦不常(22)業果報不失 是名佛所説(23)此論所説義。離於斷常。何以故。業畢竟空(24)寂滅相。自性離有何法可斷何法可失。顛(25)倒因縁故往來生死。亦不常。何以故。若法(26)從顛倒起。則是虚妄無實。無實故非常。復(27)次貪著顛倒不知實相故。言業不失。此是(28)佛所説。 
 
 
 
karma notpadyate kasmān niḥsvabhāvaṃ yatas tataḥ |
yasmāc ca tad anutpannaṃ na tasmād vipraṇaśyati || 21 || 
諸業本不生 以無定性故
諸業亦不滅 以其不生故 
gang phyir las ni skye ba med | | ’di ltar rang bzhin med de’i phyir | |
gang phyir de ni ma skyes pa | | de phyir chud zar mi ’gyur ro | | 
[Nagarjuna refutes the above arguments:]
21. Why does the action not originate?
Because it is without self-existence.
Since it does not originate, it does not perish. 
Because actions are not born, in this way they have no nature. Therefore, because they are not born, therefore they are irrevocable. 
 
復次(29)諸業本不生 以無定性故(23a1)諸業亦不滅 以其不生故 
 
 
 
karma svabhāvataś cet syāc chāśvataṃ syād asaṃśayam |
akṛtaṃ ca bhavet karma kriyate na hi śāśvatam || 22 || 
若業有性者 是則名為常
不作亦名業 常則不可作 
gal te las la rang bzhin yod | | rtag par ’gyur bar the tshom med | |
las ni byas pa ma yin ’gyur | | rtag la (7)bya ba med phyir ro | | 
22. If an action did exist as a self-existent thing, without a doubt, it would be eternal.
An action would be an unproduced thing; certainly, there is no eternal thing which is produced. 
If actions existed [by] nature, without doubt they would be permanent. Actions would not be done [by an agent] because what is permanent cannot be done. 
 
(2)若業有性者 是則名爲常(3)不作亦名業 常則不可作 
 
 
 
akṛtābhyāgamabhayaṃ syāt karmākṛtakaṃ yadi |
abrahmacaryavāsaś ca doṣastatra prasajyate || 23 || 
若有不作業 不作而有罪
不斷於梵行 而有不淨過 
ci ste las ni ma byas na | | ma byas pa dang phrad ’jigs ’gyur | |
tshangs spyod gnas pa ma yin pa’ang | | de la skyon du thal bar ’gyur | | 
23. If the action were not produced, then there could be the fear attaining something from “something not produced”;
Then the opposite to a saintly discipline would follow as a fallacy. 
If actions were not done [by anyone], one would fear meeting what [one] has not done. Also the fault would follow for that [person] of not dwelling in the pure life. 
 
(4)若有不作業 不作而有罪(5)不斷於梵行 而有不淨過 
 
 
 
vyavahārā virudhyante sarva eva na saṃśayaḥ |
puṇyapāpakṛtor naiva pravibhāgaś ca yujyate || 24 || 
是則破一切 世間語言法
作罪及作福 亦無有差別 
tha snyad thams cad nyid dang yang | | ’gal bar ’gyur bar the tshom med | |
bsod nams dang ni sdig byed pa’i (10b1)rnam pa dbye ba’ang ’thad mi ’gyur | | 
24. Then, undoubtedly, all daily affairs would be precluded.
And even the distinction between saints and sinners is not possible. 
All conventions also without doubt would be contradictory. Also the distinction between doing good and evil would not be valid. 
 
(6)是則破一切 世間語言法(7)作罪及作福 亦無有差別 
 
 
 
tad vipakvavipākaṃ ca punar eva vipakṣyati |
karma vyavasthitaṃ yasmāt tasmāt svābhāvikaṃ yadi || 25 || 
若言業決定 而自有性者
受於果報已 而應更復受 
de ni rnam smin smin ’gyur pa | | yang dang yang du rnam smin ’gyur | |
gal te rang bzhin yod na ni | | gang phyir las gnas de yi phyir | | 
25. Then an act whose development had taken place would develop again,
If an act, because it persists, exists through its own nature. 
[When] the ripening of that [action] has ripened it would ripen again and again, because if it existed [by] nature, it would [always] remain. 
 
(8)若言業決定 而自有性者(9)受於果報已 而應更復受 
 
 
 
karma kleśātmakaṃ cedaṃ te ca kleśā na tattvataḥ |
na cet te tattvataḥ kleśāḥ karma syāt tattvataḥ katham || 26 || 
若諸世間業 從於煩惱生
是煩惱非實 業當何有實 
las ’di nyon mongs dag nyid la | nyon mongs de dag yang dag min | |
gal te nyon mongs (2)yang dag min | | las ni yang dag ji ltar yin | | 
26. An action is that whose “self” (atman) is desire, and the desires do not really exist.
If these desires do not really exist, how would the action really exist? 
This action has the character of affliction and afflictions are not real. If affliction is not real, how can action be real? 
 
(10)若諸世間業 從於煩惱生(11)是煩惱非實 業當何有實(12)第一義中諸業不生。何以故。無性故。以不(13)生因縁故則不滅。非以常故不滅。若不爾(14)者。業性應決定有。若業決定有性。則爲是(15)常。若常則是不作業。何以故。常法不可作(16)故。復次若有不作業者。則他人作罪此人(17)受報。又他人斷梵行而此人有罪。則破世(18)俗法。若先有者。冬不應思爲春事。春不應(19)思爲夏事。有如是等過。復次作福及作罪(20)者。則無有別異。起布施持戒等業。名爲作(21)福。起殺盜等業。名爲作罪。若不作而有業。(22)則無有分別。復次是業若決定有性。則一(23)時受果報已。復應更受。是故汝説以不失(24)法故有業報。則有如是等過。復次若業從(25)煩惱起。是煩惱無有決定。但從憶想分別(26)有。若諸煩惱無實。業云何有實。何以故。(27)因無性故業亦無性。問曰。若諸煩惱及業(28)無性不實。今果報身現有。應是實。 
 
 
 
karma kleśāś ca dehānāṃ pratyayāḥ samudāhṛtāḥ |
karma kleśāś ca te śūnyā yadi deheṣu kā kathā || 27 || 
諸煩惱及業 是說身因緣
煩惱諸業空 何況於諸身 
las dang nyon mongs pa dag ni | | lus rnams kyi ni rkyen du bstan | |
gal te las dang nyon mongs pa | | de stong lus la ji ltar brjod | | 
27. Action and desire are declared to be the conditioning cause of the body.
If action and desire are empty, what need one say about “body”? 
Actions and afflictions are taught to be the conditions for bodies. If actions and afflictions are empty, how can one speak of bodies? 
 
答曰。(29)諸煩惱及業 是説身因縁(23b1)煩惱諸業空 何況於諸身(2)諸賢聖説。煩惱及業是身因縁。是中愛能潤(3)生。業能生上中下好醜貴賤等果報。今諸(4)煩惱及業。種種推求無有決定。何況諸身(5)有決定果。隨因縁故。問曰。汝雖種種因縁(6)破業及果報。而經説。有起業者。起業者有(7)故。有業有果報。 
 
 
 
avidyānivṛto jantus tṛṣṇāsaṃyojanaś ca saḥ |
sa bhoktā sa ca na kartur anyo na ca sa eva saḥ || 28 || 
無明之所蔽 愛結之所縛
而於本作者 不即亦不異 
ma rig bsgribs pa’i skye bo gang | | sred ldan de mi za ba po | |
de yang byed (3)las gzhan min zhing | | de nyid de yang ma yin no | | 
28. [An opponent tries to establish an identifiable entity by saying:]
The man shrouded in ignorance, and chained by craving (trsna)
Is one who seeks enjoyment. He is not different from the one who acts, nor identical to it. 
People who are obscured by ignorance, those with craving, are the consumers [of the fruits of action]. They are not other than those who do the action and they are also not those very ones. 
 
如説(8)無明之所蔽 愛結之所縛(9)而於本作者 不即亦不異(10)無始經中説。衆生爲無明所覆。愛結所縛。(11)於無始生死中。往來受種種苦樂。今受者(12)於先作者。不即是亦不異。若即是人作罪(13)受牛形。則人不作牛。牛不作人。若異則(14)失業果報墮於無因。無因則斷滅。是故(15)今受者於先作者。不即是亦不異。 
 
 
 
na pratyayasamutpannaṃ nāpratyayasamutthitam |
asti yasmād idaṃ karma tasmāt kartāpi nāsty ataḥ || 29 || 
業不從緣生 不從非緣生
是故則無有 能起於業者 
gang gi phyir na las ’di ni | | rkyen las byung ba ma yin zhing | |
rkyen min las byung yod min pa | | de phyir byed pa po yang med | | 
29. [Nagarjuna answers:]
Since action is not “originated presupposing the conditions” nor fails to arise from presupposing the conditions,
There is no one acting. 
Because the action does not emerge from conditions and does not emerge from non-conditions, therefore, the agent too does not exist. 
 
答曰(16)業不從縁生 不從非縁生(17)是故則無有 能起於業者 
 
 
 
karma cen nāsti kartā ca kutaḥ syāt karmajaṃ phalam |
asaty atha phale bhoktā kuta eva bhaviṣyati || 30 || 
無業無作者 何有業生果
若其無有果 何有受果者 
gal te las dang byed med na | | las skyes ’bras bu ga las yod | |
ci ste ’bras bu (4)yod min na | | za ba po lta ga la yod | | 
30. If there is no action, how could there be one who acts and the product of action?
And if there is no product, how can there be an enjoyer of the product? 
If neither the action nor the agent exists, where can there be a fruit of the action? If the fruit does not exist, where can the consumer exist? 
 
(18)無業無作者 何有業生果(19)若其無有果 何有受果者(20)若無業無作業者。何有從業生果報。若(21)無果報。云何有受果報者。業有三種。五陰(22)中假名人是作者。是業於善惡處生。名爲(23)果報。若起業者尚無。何況有業有果報及(24)受果報者。問曰。汝雖種種破業果報及起(25)業者。而今現見衆生作業受果報。是事云(26)何。 
 
 
 
yathā nirmitakaṃ śāstā nirmimīta rddhisaṃpadā |
nirmito nirmimītānyaṃ sa ca nirmitakaḥ punaḥ || 31 || 
如世尊神通 所作變化人
如是變化人 復變作化人 
ji ltar ston pas sprul pa ni | | rdzul ’phrul phun tshogs kyis sprul zhing | |
sprul pa de yang sprul pa na | | slar yang gzhan ni sprul pa ltar | | 
31. Just as a teacher, by his magical power, formed a magical form,
And this magical form formed again another magical form— 
Just as a teacher creates a creation by a wealth of magical powers, and just as if that creation too created, again another would be created, 
 
答曰(27)如世尊神通 所作變化人(28)如是變化人 復變作化人 
 
 
 
tathā nirmitakākāraḥ kartā yat karma tat kṛtam |
tadyathā nirmitenānyo nirmito nirmitas tathā || 32 || 
如初變化人 是名為作者
變化人所作 是則名為業 
de bzhin byed po de las gang | | byas pa’ang sprul pa’i rnam pa bzhin | |
dper na (5)sprul pas sprul gzhan zhig | | sprul pa mdzad pa de bzhin no | | 
32. Just so the “one who forms” is himself being formed magically; and the act performed by him
Is like a magical form being magically formed by another magical form. 
Like this, whatever action too done by that agent [is ]also like the aspect of a creation. It is just like, for example, a creation creating another creation. 
 
(29)如初變化人 是名爲作者(23c1)變化人所作 是則名爲業 
 
 
 
kleśāḥ karmāṇi dehāś ca kartāraś ca phalāni ca |
gandharvanagarākārā marīcisvapnasaṃnibhāḥ || 33 || 
諸煩惱及業 作者及果報
皆如幻與夢 如炎亦如嚮 
nyon mongs las dang lus rnams dang | | byed pa po dang ’bras bu dag | |
dri za’i grong khyer lta bu dang | | smig rgyu rmi lam ’dra ba yin | | 
33. Desires, actions, bodies, producers, and products
Are like a fairy castle, resembling a mirage, a dream. 
Afflictions, actions and bodies and agents and fruits are like a city of gandharvas, a mirage, a dream. 
 
(2)諸煩惱及業 作者及果報(3)皆如幻與夢 如炎亦如嚮(4)如佛神通力所作化人。是化人復化作化人。(5)如化人無有實事但可眼見。又化人口業(6)説法。身業布施等。是業雖無實而可眼見。(7)如是生死身作者及業。亦應如是知。諸煩(8)惱者。名爲三毒。分別有九十八使九結十纒(9)六垢等無量諸煩惱。業名爲身口意業。今世(10)後世分別有善不善無記。苦報樂報不苦不(11)樂報。現報業生報業後報業。如是等無量作(12)者。名爲能起諸煩惱業能受果報者。果報(13)名從善惡業生無記五陰。如是等諸業皆(14)空無性。如幻如夢。如炎如嚮 
 
 
 
karma[phala]parīkṣā nāma saptadaśamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
las brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa bcu bdun pa’o || 
 
 
 
 
 
 
 
  ātmā skandhā yadi bhaved udayavyayabhāg bhavet |
skandhebhyo ’nyo yadi bhaved bhaved askandhalakṣaṇaḥ || 1 || 
中論觀法品第十八(十二偈)  若我是五陰 我即為生滅
若我異五陰 則非五陰相 
  || (6)gal te phung po bdag yin na | | skye dang ’jig pa can du ’gyur | |
gal te phung po rnams las gzhan | | phung po’i mtshan nyid med par ’gyur | | 
[Chapter] 18: An Analysis of the Individual Self (ātma) (the self and phenomena)  1. If the individual self (ātma) were [identical to] the “groups” (skandha), then it would partake of origination and destruction.
If [the individual self] were different from the “groups,” then it would be without the characteristics of the “groups.” 
Investigation of Self and Things  If the aggregates were self, it would be possessed of arising and decaying. If it were other than the aggregates, it would not have the characteristics of the aggregates. 
   
(15) ＊中論 觀法品第十八 十二偈  (16)問曰。若諸法盡畢竟空無生無滅。是名諸法(17)實相者。云何入。答曰。滅我我所著故。得一(18)切法空。無我慧名爲入。問曰。云何知諸法(19)無我。答曰(20)若我是五陰 我即爲生滅(21)若我異五陰 則非五陰相 
   
   
   
ātmany asati cātmīyaṃ kuta eva bhaviṣyati |
nirmamo nirahaṃkāraḥ śamād ātmātmanīnayoḥ15 || 2 || 
若無有我者 何得有我所
滅我我所故 名得無我智 
bdag nyid yod pa ma yin na | | bdag gi yod par ga la ’gyur | |
bdag dang bdag gi zhi ba’i phyir | | ngar ’dzin nga yir (7)’dzin med ’gyur | | 
2. If the individual self does not exist, how then will there be something which is “my own”?
There is lack of possessiveness and no ego on account of the cessation of self and that which is “my own.” 
If the self did not exist, where could what is mine exist? In order to pacify self and what is mine, grasping I and grasping mine can exist no more. 
 
(22)若無有我者 何得有我所(23)滅我我所故 名得無我智 
 
 
 
nirmamo nirahaṃkāro yaś ca so ’pi na vidyate |
nirmamaṃ nirahaṃkāraṃ yaḥ paśyati na paśyati || 3 || 
得無我智者 是則名實觀
得無我智者 是人為希有 
ngar ’dzin nga yir ’dzin med gang | | de yang yod pa ma yin te | |
ngar ’dzin nga yir ’dzin med par | | gang gis mthong bas mi mthong ngo | | 
3. He who is without possessiveness and who has no ego — He, also, does not exist.
Whoever sees “he who is without possessiveness” or “he who has no ego” [really] does not see. 
The one who does not grasp at me and mine likewise does not exist. Whoever sees the one who does not grasp at me and mine does not see. 
 
(24)得無我智者 是則名實觀(25)得無我智者 是人爲希有 
 
 
 
mamety aham iti kṣīṇe bahirdhādhyātmam eva ca |
nirudhyata upādānaṃ tatkṣayāj janmanaḥ kṣayaḥ || 4 || 
內外我我所 盡滅無有故
諸受即為滅 受滅則身滅 
nang dang phyi rol nyid dag la | | bdag dang bdag gi snyam zad na | |
nye bar len pa ’gag ’gyur zhing | | de zad (11a1)pas na skye ba zad | | 
4. When “I” and “mine” have stopped, then also there is not an outside nor an inner self.
The “acquiring” [of karma] (upadana) is stopped; on account of that destruction, there is destruction of verse existence. 
When one ceases thinking of inner and outer things as self and mine, clinging will come to a stop. Through that ceasing, birth will cease. 
 
(26)内外我我所 盡滅無有故(27)諸受即爲滅 受滅則身滅 
 
 
 
karmakleśakṣayān mokṣaḥ karmakleśā vikalpataḥ |
te prapañcāt prapañcas tu śūnyatāyāṃ nirudhyate || 5 || 
業煩惱滅故 名之為解脫
業煩惱非實 入空戲論滅 
las dang nyon mongs zad pas thar | | las dang nyon mongs rnam rtog las | |
de dag spros las spros pa ni | | stong pa nyid kyis ’gag par ’gyur | | 
5. On account of the destruction of the pains (klesa) of action there is release for pains of action exist for him who constructs them.
These pains result from phenomenal extension (prapanca); but this phenomenal extension comes to a stop by emptiness. 
Through the ceasing of action and affliction, there is freedom. Action and affliction [come] from thoughts and they from fixations. Fixations are stopped by emptiness. 
 
(28)業煩惱滅故 名之爲解脱(29)業煩惱非實 入空戲論滅 
 
 
 
ātmety api prajñapitam anātmety api deśitam |
buddhair nātmā na cānātmā kaścid ity api deśitam || 6 || 
諸佛或說我 或說於無我
諸法實相中 無我無非我 
bdag go zhes kyang btags gyur cing | | bdag med ces kyang bstan (2)par gyur | |
sangs rgyas rnams kyis bdag dang ni | | bdag med ’ga’ med ces kyang bstan | | 
6. There is the teaching of "individual self" (ātma), and the teaching of "non-individual self" (anātma);
But neither "individual self" nor "non-individual self" whatever has been taught by the Buddhas. 
It is said that “there is a self,” but “non-self” too is taught. The buddhas also teach there is nothing which is “neither self nor non-self.” 
 
(24a1)諸佛或説我 或説於無我(2)諸法實相中 無我無非我 
 
 
 
nivṛttam abhidhātavyaṃ nivṛttaś cittagocaraḥ |
anutpannāniruddhā hi nirvāṇam iva dharmatā || 7 || 
諸法實相者 心行言語斷
無生亦無滅 寂滅如涅槃 
brjod par bya ba ldog pa ste | | sems kyi spyod yul ldog pas so | |
ma skyes pa dang ma ’gags pa | | chos nyid mya ngan ’das dang mtshungs | | 
7. When the domain of thought has been dissipated, “that which can be stated” is dissipated.
Those things which are unoriginated and not terminated, like nirvana, constitute the Truth (dharmata). 
That to which language refers is denied, because an object experienced by the mind is denied. The unborn and unceasing nature of reality is comparable to nirvana. 
 
(3)諸法實相者 心行言語斷(4)無生亦無滅 寂滅如涅槃 
 
 
 
sarvaṃ tathyaṃ na vā tathyaṃ tathyaṃ cātathyam eva ca |
naivātathyaṃ naiva tathyam etad buddhānuśāsanam16 || 8 || 
一切實非實 亦實亦非實
非實非非實 是名諸佛法 
thams cad (3)yang dag yang dag min | | yang dag yang dag ma yin nyid | |
yang dag min min yang dag min | | de ni sangs rgyas rjes bstan pa’o | | 
8. Everything is “actual” (tathyam) or “not-actual,” or both “acts actual-and-not-actual,”
Or “neither-actual-nor-not-actual”:
This is the teaching of the Buddha. 
Everything is real, not real; both real and not real; neither not real nor real: this is the teaching of the Buddha. 
 
(5)一切實非實 亦實亦非實(6)非實非非實 是名諸佛法 
 
 
 
aparapratyayaṃ śāntaṃ prapañcair aprapañcitam |
nirvikalpam anānārtham etat tattvasya lakṣaṇam || 9 || 
自知不隨他 寂滅無戲論
無異無分別 是則名實相 
gzhan las shes min zhi ba dang | | spros pa rnams kyis ma spros pa | |
rnam rtog med don tha dad med | | de ni de nyid (4)mtshan nyid do | | 
9. “Not caused by something else,” “peaceful,” “not elaborated by discursive thought,”
“Indeterminate,” “undifferentiated”: such are the characteristics of true reality (tattva). 
Not known through others, peaceful, not fixed by fixations, without conceptual thought, without differentiation: these are the characteristics of suchness. 
 
(7)自知不隨他 寂滅無戲論(8)無異無分別 是則名實相 
 
 
 
pratītya yad yad bhavati na hi tāvat tad eva tat |
na cānyad api tat tasmān nocchinnaṃ nāpi śāśvatam || 10 || 
若法從緣生 不即不異因
是故名實相 不斷亦不常 
gang la brten te gang ’byung ba | | de ni re zhig de nyid min | |
de las gzhan pa’ang ma yin phyir | | de phyir chad min rtag ma yin | | 
10. Whatever exists, being dependent [on something else], is certainly not identical to that [other thing],
Nor is a thing different from that; therefore, it is neither destroyed nor eternal. 
Whatever arises dependent on something else is at that time neither that very thing nor other than it. Hence it is neither severed nor permanent. 
 
(9)若法從縁生 不即不異因(10)是故名實相 不斷亦不常 
 
 
 
anekārtham anānārtham anucchedam aśāśvatam |
etat tal lokanāthānāṃ buddhānāṃ śāsanāmṛtam || 11 || 
不一亦不異 不常亦不斷
是名諸世尊 教化甘露味 
sangs rgyas ’jig rten mgon rnams kyi | | bstan pa bdud rtsir gyur pa de | |
don gcig ma yin tha dad min | (5)chad pa ma yin rtag ma yin | | 
11. The immortal essence of the teaching of the Buddhas, the lords of the world, is
Without singleness or multiplicity; it is not destroyed nor is it eternal. 
That ambrosial teaching of the buddhas, those guardians of the world, is neither the same nor different, neither severed nor permanent. 
 
(11)不一亦不異 不常亦不斷(12)是名諸世尊 教化甘露味 
 
 
 
saṃbuddhānām anutpāde śrāvakāṇāṃ punaḥ kṣaye |
jñānaṃ pratyekabuddhānām asaṃsargāt pravartate || 12 || 
若佛不出世 佛法已滅盡
諸辟支佛智 從於遠離生 
rdzogs sangs rgyas rnams ma byung zhing | | nyan thos rnams ni zad gyur kyang | |
rang sangs rgyas kyi ye shes ni | | ston pa med las rab tu skye | | 
12. If fully-developed Buddhas do not arise [in the world] and the disciples [of the Buddha] disappear,
Then, independently, the knowledge of the self-produced enlightened ones (pratyekabuddha) is produced. 
When perfect buddhas do not appear, and when their disciples have died out, the wisdom of the self-awakened ones will vividly arise without reliance. 
 
(13)若佛不出世 佛法已滅盡(14)諸辟支佛智 從於遠離生(15)有人説神。應有二種。若五陰即是神。若離(16)五陰有神。若五陰是神者神則生滅相。如(17)偈中説。若神是五陰即是生滅相。何以故。生(18)已壞敗故。以生滅相故。五陰是無常。如五(19)陰無常。生滅二法亦是無常。何以故。生滅(20)亦生已壞敗故無常。神若是五陰。五陰無常(21)故。神亦應無常生滅相。但是事不然。若離(22)五陰有神。神即無五陰相。如偈中説。若神(23)異五陰。則非五陰相。而離五陰更無有(24)法。若離五陰有法者。以何相何法而有。(25)若謂神如虚空離五陰而有者。是亦不(26)然。何以故。破六種品中已破。虚空無有法(27)名爲虚空。若謂以有信故有神。是事不(28)然。何以故。信有四種。一現事可信。二名比(29)知可信。如見煙知有火。三名譬喩可信。(24b1)如國無鋀石喩之如金。四名賢聖所説故(2)可信。如説有地獄有天有欝單曰。無(3)有見者。信聖人語故知。是神於一切信中(4)不可得。現事中亦無。比知中亦無。何以故。比(5)知。名先見故後比類而知。如人先見火有(6)煙。後但見煙則知有火。神義不然。誰能先(7)見神與五陰合。後見五陰知有神。若謂(8)有三種比知。一者如本。二者如殘。三者共(9)見。如本。名先見火有煙。今見煙知如本(10)有火。如殘。名如炊飯一粒熟知餘者皆熟。(11)共見。名如眼見人從此去到彼亦見其去。(12)日亦如是。從東方出至西方。雖不見去(13)以人有去相故。知日亦有去。如是苦樂(14)憎愛覺知等。亦應有所依。如見人民知必(15)依王。是事皆不然。何以故。共相信先見人(16)與去法合而至餘方。後見日到餘方故知(17)有去法。無有先見五陰與神合後見五(18)陰知有神。是故共相比知中亦無神。聖人(19)所説中亦無神。何以故。聖人所説。皆先眼見(20)而後説。又諸聖人説餘事可信故。當知説(21)地獄等亦可信。而神不爾。無有先見神而(22)後説者。是故於四信等諸信中。求神不可(23)得。求神不可得故無。是故離五陰無別神。(24)復次破根品中。見見者可見破故。神亦同破。(25)又眼見麁法尚不可得。何況虚妄憶想等而(26)有神。是故知無我。因有我故有我所。若(27)無我則無我所。修習八聖道分。滅我我所(28)因縁故。得無我無我所決定智慧(29)又無我無我所者。於第一義中亦不可得。無(24c1)我無我所者。能眞見諸法。凡夫人以我我(2)所障慧眼故。不能見實。今聖人無我我(3)所故。諸煩惱亦滅。諸煩惱滅故。能見諸法(4)實相。内外我我所滅故諸受亦滅。諸受滅故(5)無量後身皆亦滅。是名説無餘涅槃。問曰。(6)有餘涅槃云何。答曰。諸煩惱及業滅故。名心(7)得解脱。是諸煩惱業。皆從憶想分別生無(8)有實。諸憶想分別皆從戲論生。得諸法實(9)相畢竟空。諸戲論則滅。是名説有餘涅槃。(10)實相法如是。諸佛以一切智觀衆生故。種(11)種爲説。亦説有我亦説無我。若心未熟者。(12)未有涅槃分。不知畏罪。爲是等故説有(13)我。又有得道者。知諸法空但假名有我。(14)爲是等故説我無咎。又有布施持戒等福(15)徳。厭離生死苦惱畏涅槃永滅。是故佛爲(16)是等説無我。諸法但因縁和合。生時空生。(17)滅時空滅。是故説無我。但假名説有我。又(18)得道者。知無我不墮斷滅故説無我無(19)咎。是故偈中説。諸佛説有我亦説於無我。(20)若於眞實中不説我非我。問曰。若無我是(21)實。但以世俗故説有我。有何咎。答曰。因(22)破我法有無我。我決定不可得。何有無(23)我。若決定有無我。則是斷滅生於貪著。如(24)般若中説菩薩有我亦非行。無我亦非行。(25)問曰。若不説我非我空不空。佛法爲何所(26)説。答曰。佛説諸法實相。實相中無語言道。(27)滅諸心行。心以取相縁。生以先世業果報(28)故有。不能實見諸法。是故説心行滅。問曰。(29)若諸凡夫心不能見實。聖人心應能見實。(25a1)何故説一切心行滅。答曰。諸法實相即是(2)涅槃。涅槃名滅。是滅爲向涅槃故亦名爲(3)滅。若心是實。何用空等解脱門。諸禪定中。(4)何故以滅盡定爲第一。又亦終歸無餘涅(5)槃。是故當知。一切心行皆是虚妄。虚妄故(6)應滅。諸法實相者。出諸心數法。無生無滅(7)寂滅相。如涅槃。問曰經中説。諸法先來寂滅(8)相即是涅槃。何以言如涅槃。答曰。著法者。(9)分別法有二種。是世間是涅槃。説涅槃是(10)寂滅不説世間是寂滅。此論中説一切法(11)性空寂滅相。爲著法者不解故。以涅槃爲(12)喩。如汝説涅槃相空無相寂滅無戲論。一(13)切世間法亦如是(14)問曰。若佛不説我非我。諸心行滅。言語道(15)斷者。云何令人知諸法實相。答曰。諸佛無(16)量方便力。諸法無決定相。爲度衆生或説(17)一切實。或説一切不實。或説一切實不實。(18)或説一切非實非不實。一切實者。推求諸法(19)實性。皆入第一義平等一相。所謂無相。如(20)諸流異色異味入於大海則一色一味。一(21)切不實者。諸法未入實相時。各各分別觀(22)皆無有實。但衆縁合故有。一切實不實者。(23)衆生有三品有上中下。上者觀諸法相非(24)實非不實。中者觀諸法相一切實一切不實。(25)下者智力淺故。觀諸法相少實少不實。觀涅(26)槃無爲法不壞故實。觀生死有爲法虚僞故(27)不實。非實非不實者。爲破實不實故。説非(28)實非不實。問曰。佛於餘處。説離非有非無。(29)此中何以言非有非無是佛所説。答曰。餘處(25b1)爲破四種貪著故説。而此中於四句無戲(2)論。聞佛説則得道。是故言非實非不實。問(3)曰。知佛以是四句因縁説。又得諸法實相(4)者以何相可知。又實相云何。答曰。若能不(5)隨他。不隨他者。若外道雖現神力説是(6)道是非道。自信其心而不隨之。乃至變身(7)雖不知非佛。善解實相故心不可迴。此(8)中無法可取可捨故。名寂滅相。寂滅相故。(9)不爲戲論所戲論。戲論有二種。一者愛論。(10)二者見論。是中無此二戲論。二戲論無故。(11)無憶想分別。無別異相。是名實相。問曰。(12)若諸法盡空。將不墮斷滅耶。又不生不滅(13)或墮常耶。答曰不然。先説實相無戲論。心(14)相寂滅言語道斷。汝今貪著取相。於實相(15)法中見斷常過。得實相者。説諸法從衆(16)縁生。不即是因亦不異因。是故不斷不(17)常。若果異因則是斷。若不異因則是常。問(18)曰。若如是解有何等利。答曰。若行道者。能(19)通達如是義。則於一切法。不一不異不斷(20)不常。若能如是。即得滅諸煩惱戲論。得常(21)樂涅槃。是故説諸佛以甘露味教化。如世(22)間言得天甘露漿。則無老病死無諸衰惱。(23)此實相法是眞甘露味。佛説實相有三種。(24)若得諸法實相。滅諸煩惱。名爲聲聞法。若(25)生大悲發無上心。名爲大乘。若佛不出(26)世。無有佛法時。辟支佛因遠離生智。若(27)佛度衆生已。入無餘涅槃。遺法滅盡。先世(28)若有應得道者。少觀厭離因縁。獨入山(29)林遠離憒鬧得道。名辟支佛(25c1) 
 
 
 
ātmaparīkṣā nāmāṣṭadaśamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
bdag dang chos brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa bcwo [?] brgyad pa’o || 
 
 
 
 
 
 
 
  pratyutpanno ’nāgataś ca yady atītam apekṣya hi |
pratyutpanno ’nāgataś ca kāle ’tīte bhaviṣyataḥ || 1 || 
中論觀時品第十九(六偈)  若因過去時 有未來現在
未來及現在 應在過去時 
  || da (6)ltar byung dang ma ’ongs pa | | gal te ’das la ltos gyur na | |
da ltar byung dang ma ’ongs pa | | ’das pa’i dus na yod par ’gyur | | 
[Chapter] 19: An Analysis of Time (kala) (time)  1. If “the present” and “future” exist presupposing “the past,”
“The present” and “future” will exist in “the past.” 
Investigation of Time  If the present and the future were contingent on the past, then the present and the future would have existed in the past. 
   
中論<#0025_7/>觀時品第十九 六偈  (2)問曰。應有時以因待故成。因有過去時。(3)則有未來現在時。因現在時。有過去未來(4)時。因未來時。有過去現在時。上中下一異(5)等法。亦相因待故有。答曰(6)若因<#0025_8/>過去時 有<#0025_9/>未來<#0025_10/>現在(7)未來及現在 應在過去時(8)若因過去時。有未來現在時者。則過去時(9)中。應有未來現在時。何以故。隨所因處有(10)法成。是處應有是法。如因燈有明成。隨(11)有燈處應有明。如是因過去時。成未來(12)現在時者。則過去時中。應有未來現在時。(13)若過去時中。有未來現在時者。則三時盡(14)名過去時。何以故。未來現在時。在過去時(15)中故。若一切時盡過去者。則無未來現在(16)時。盡過去故。若無未來現在時。亦應無過(17)去時。何以故。過去時因未來現在時故。名(18)過去時。如因過去時成未來現在時。如是(19)亦應因未來現在時成過去時。今無未來(20)現在時故。過去時亦應無。是故先説。因過(21)去時成未來現在時。是事不然。若謂過去(22)時中無未來現在時。而因過去時成未來(23)現在時。是事不然。 
   
   
   
pratyutpanno ’nāgataś ca na stas tatra punar yadi |
pratyutpanno ’nāgataś ca syātāṃ katham apekṣya tam || 2 || 
若過去時中 無未來現在
未來現在時 云何因過去 
da ltar byung dang ma ’ongs pa | | gal te de na med gyur na | |
da ltar byung dang ma ’ongs pa | | ji ltar de la ltos par ’gyur | | 
2. If “the present” and “future” did not exist there [in “the past”],
How could “the present” and “future” exist presupposing that “past? 
If the present and future did not exist there, then how could the present and the future be contingent on it? 
 
何以故(24)若過去時中 無未來現在(25)未來現在時 云何因過去(26)若未來現在時。不在過去時中者。云何因(27)過去時。成未來現在時。何以故。若三時各異(28)相。不應相因待成。如瓶衣等物各自別成(29)不相因待。而今不因過去時。則未來現在(26a1)時不成。不因現在時。則過去未來時不成。(2)不因未來時。則過去現在時不成。汝先説(3)過去時中。雖無未來現在時。而因過去時。(4)成未來現在時者。是事不然。問曰。若不因(5)過去時。成未來現在時。而有何咎。 
 
 
 
anapekṣya punaḥ siddhir nātītaṃ vidyate tayoḥ |
pratyutpanno ’nāgataś ca tasmāt kālo na vidyate || 3 || 
不因過去時 則無未來時
亦無現在時 是故無二時 
’das (7)pa la ni ma ltos par | | de gnyis grub pa yod ma yin | |
de phyir da ltar byung ba dang | | ma ’ongs dus kyang yod ma yin | | 
3. Without presupposing “the past” the two things [“the present” and “future”] cannot be proved to exist.
Therefore neither present nor future time exist. 
Without being contingent on the past neither can be established. Hence the present and the future times also do not exist. 
 
答曰(6)不因過去時 則無未來時(7)亦無現在時 是故無二時(8)不因過去時。則不成未來現在時。何以故。(9)若不因過去時。有現在時者。於何處有(10)現在時。未來亦如是。於何處有未來時。是(11)故不因過去時。則無未來現在時。如是相(12)待有故。 
 
 
 
etenaivāvaśiṣṭau dvau krameṇa parivartakau |
uttamādhamamadhyādīn ekatvādīṃś ca lakṣayet || 4 || 
以如是義故 則知餘二時
上中下一異 是等法皆無 
rim pa’i tshul ni ’di nyid kyis | | lhag ma gnyis po bsnor ba dang | |
mchog dang tha ma ’bring la sogs | | gcig la sogs pa’ang (11b1)shes par bya | | 
4. In this way the remaining two [times] can be inverted.
Thus one would regard “highest,” “lowest” and “middle,” etc., as oneness and difference. (or “after,” “before” and “middle”, or “right,” “left” and “middle” …) 
These very stages can be applied to the other two. Superior, inferior, middling etc., singularity and so on can also be understood [thus]. 
 
實無有時(13)以如是義故 則知餘二時(14)上中下一異 是等法皆無(15)以如是義故。當知餘未來現在亦應無。及(16)上中下一異等諸法亦應皆無。如因上有(17)中下。離上則無中下。若離上有中下。則(18)不應相因待。因一故有異。因異故有一。(19)若一實有不應因異而有。若異實有。不應(20)因一而有。如是等諸法。亦應如是破。問曰。(21)如有歳月日須臾等差別故知有時。 
 
 
 
nāsthito gṛhyate kālaḥ sthitaḥ kālo na vidyate |
yo gṛhyetāgṛhītaś ca kālaḥ prajñapyate katham || 5 || 
時住不可得 時去亦叵得
時若不可得 云何說時相 
mi gnas dus ni ’dzin mi byed | | gang zhig gzung bar bya ba’i dus | |
gnas pa yod pa ma yin pas | | ma bzung dus ni ji ltar gdags | | 
5. A non-stationary “time” cannot be “grasped”; and a stationary “time” which can be grasped does not exist.
How, then, can one perceive time if it is not “grasped”? 
Non-dwelling time cannot be apprehended. Since time which can be apprehended, does not exist as something which dwells, how can one talk of unapprehendable time? 
 
答曰(22)時住不可得 時去亦叵得(23)時若不可得 云何説時相 
 
 
 
bhāvaṃ pratītya kālaś cet kālo bhāvād ṛte kutaḥ |
na ca kaś cana bhāvo ’sti kutaḥ kālo bhaviṣyati || 6 || 
因物故有時 離物何有時
物尚無所有 何況當有時 
gal te dus ni dngos brten te | | dngos med dus ni ga la yod | |
dngos po ’ga’ yang yod min na | | dus lta yod (2)par ga la ’gyur | | 
6. Since time is dependent on a thing (bhava), how can time [exist] without a thing?
There is not any thing which exists; how, then, will time become [something]? 
If time depended on things, where would time which is a non-thing exist? If there were no things at all, where would a view of time exist? 
 
(24)因物故有時 離物何有時(25)物尚無所有 何況當有時(26)時若不住不應可得。時住亦無。若時不可(27)得。云何説時相。若無時相則無時。因物生(28)故則名時。若離物則無時。上來種種因縁(29)破諸物。物無故何有時◎(26b1) 
 
 
 
kālaparīkṣā nāmaikonaviṃśatitamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
dus brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa bcu dgu pa’o || 
 
 
 
 
 
 
 
  hetoś ca pratyayānāṃ ca sāmagryā jāyate yadi |
phalam asti ca sāmagryāṃ sāmagryā jāyate katham || 1 || 
中論觀因果品第二十(二十四偈)  若眾緣和合 而有果生者
和合中已有 何須和合生 
  || gal te rgyu dang rkyen rnams kyi | | tshogs pa nyid las skye ’gyur zhing | |
tshogs la ’bras bu yod na ni | | ji ltar tshogs pa nyid las skye | | 
[Chapter] 20: An Analysis of the Aggregate (samagri) of Causes and Conditions (cause and effect)  1. If a product (phala) is produced through the aggregate of causes and conditions,
And exists in an aggregate, how will it be produced in the aggregate? 
Investigation of Combination  If a fruit is born from the combination of cause and conditions and exists in the combination, how can it be born from the combination itself? 
   
◎ 中論 觀因果品第二十 二十四偈  (2)問曰。衆因縁和合現有果生故。當知是果(3)從衆縁和合有。答曰(4)若衆縁和合 而有果生者(5)和合中已有 何須和合生(6)若謂衆因縁和合有果生。是果則和合中(7)已有。而從和合生者。是事不然。何以故。果(8)若先有定體。則不應從和合生。問曰。衆縁(9)和合中雖無果。而果從衆縁生者。有何咎。 
   
   
   
hetoś ca pratyayānāṃ ca sāmagryā jāyate yadi |
phalaṃ nāsti ca sāmagryāṃ sāmagryā jāyate katham || 2 || 
若眾緣和合 是中無果者
云何從眾緣 和合而果生 
gal te rgyu dang rkyen rnams kyi | | tshogs pa nyid (3)las skye ’gyur zhing | |
tshogs la ’bras bu med na ni | | ji ltar tshogs pa nyid las skye | | 
2. If a product is produced in the aggregate of causes and conditions,
And does not exist in the aggregate, how will it be produced in the aggregate? 
If a fruit is born from the combination of cause and conditions and does not exist in the combination, how can it be born from the combination itself? 
 
(10)答曰(11)若衆縁和合 是中無果者(12)云何從衆縁 和合而果生(13)若從衆縁和合則果生者。是和合中無果。(14)而從和合生。是事不然。何以故。若物無自(15)性。 
 
 
 
hetoś ca pratyayānāṃ ca sāmagryām asti cet phalam |
gṛhyeta nanu sāmagryāṃ sāmagryāṃ ca na gṛhyate || 3 || 
若眾緣和合 是中有果者
和合中應有 而實不可得 
gal te rgyu dang rkyen rnams kyi | | tshogs la ’bras bu yod na ni | |
tshogs la gzung du yod rigs na | | tshogs pa nyid la gzung du med | | 
3. If the product is in the aggregate of causes and conditions,
Would it not be “grasped” [i.e., located] in the aggregate? But it is not “grasped” in the aggregate. 
If the fruit exists in the combination of cause and conditions, it would be correct for it to be apprehendable in the combination but it is not apprehendable in the combination. 
 
是物終不生復次(16)若衆縁和合 是中有果者(17)和合中應有 而實不可得(18)若從衆縁和合中有果者。若色應可眼見。(19)若非色應可意知。而實和合中果不可得。是(20)故和合中有果。是事不然。 
 
 
 
hetoś ca pratyayānāṃ ca sāmagryāṃ nāsti cet phalam |
hetavaḥ pratyayāś ca syur ahetupratyayaiḥ samāḥ || 4 || 
若眾緣和合 是中無果者
是則眾因緣 與非因緣同 
gal te rgyu dang rkyen rnams kyi | | tshogs (4)la ’bras bu med na ni | |
rgyu rnams dang ni rkyen dag kyang | | rgyu rkyen ma yin mtshungs par ’gyur | | 
4. If the product is not in the aggregate of causes and conditions,
Then the causes and conditions would be the same as non-causes and non-conditions. 
If the fruit does not exist in the combination of cause and conditions, the causes and conditions would be comparable to non-causes and conditions. 
 
復次(21)若衆縁和合 是中無果者(22)是則衆因縁 與非因縁同(23)若衆縁和合中無果者。則衆因縁即同非因(24)縁。如乳是酪因縁。若乳中無酪。水中亦無(25)酪。若乳中無酪則與水同。不應言但從(26)乳出。是故衆縁和合中無果者。是事不然。(27)問曰。因爲果作因已滅。而有因果。無如(28)是咎。 
 
 
 
hetuṃ phalasya dattvā ca yadi hetur nirudhyate |
yad dattaṃ yan nirudhaṃ ca hetor ātmadvayaṃ bhavet || 5 || 
若因與果因 作因已而滅
是因有二體 一與一則滅 
gal te rgyus ni ’bras bu la | | rgyu byin nas ni ’gag ’gyur na | |
gang byin pa dang gang ’gags pa’i | | rgyu yi bdag nyid gnyis su ’gyur | | 
5. If a cause, having given the cause for a product, is stopped,
Then that which is “given” and that which is stopped would be two identities of the cause. 
If the cause stops once it has given the cause to the fruit, there would be a double nature of the cause: one that gives and one that stops. 
 
答曰(29)若因與果因 作因已而滅(26c1)是因有二體 一與一則滅(2)若因與果作因已而滅者是因則有二體。一(3)謂與因。二謂滅因。是事不然。一法有二體(4)故。是故因與果作因已而滅。是事不然。問(5)曰。若謂因不與果作因已而滅。亦有果生。(6)有何咎。 
 
 
 
hetuṃ phalasyādattvā ca yadi hetur nirudhyate |
hetau niruddhe jātaṃ tat phalam āhetukaṃ bhavet || 6 || 
若因不與果 作因已而滅
因滅而果生 是果則無因 
gal te rgyus ni ’bras bu la | | (5)rgyu ma byin par ’gag ’gyur na | |
rgyu ’gags nas ni skyes pa yi | | ’bras bu de dag rgyu med ’gyur | | 
6. If a cause without having given the cause for a product is stopped
Then, the cause being stopped, the product would be produced as something derived from a non-cause (ahetuka). 
If the cause stops without having given the cause to the fruit, those fruits which are born after the cause has stopped would be uncaused. 
 
答曰(7)若因不與果 作因已而滅(8)因滅而果生 是果則無因(9)若是因不與果。作因已而滅者。則因滅已(10)而果生。是果則無因。是事不然。何以故。現(11)見一切果。無有無因生者。是故汝説因不(12)與果作因已而滅亦有果生者。是事不然。(13)問曰。衆縁合時而有果生者。有何咎。 
 
 
 
phalaṃ sahaiva sāmagryā yadi prādurbhavet punaḥ |
ekakālau prasajyete janako yaś ca janyate || 7 || 
若眾緣合時 而有果生者
生者及可生 則為一時俱 
gal te tshogs dang lhan cig tu | | ’bras bu yang ni skye ’gyur na | |
skyed par byed dang bskyed bya gang | | dus gcig par ni thal bar ’gyur | | 
7. If the product would become visible concomitantly with the aggregate [of causes and conditions],
Then it would logically follow that the producer and that which is produced [exist] in the same moment. 
If the fruit were also born at the same time as the combination, it would follow that the producer and the produced would be simultaneous. 
 
答曰(14)若衆縁合時 而有果生者(15)生者及可生 則爲一時倶(16)若衆縁合時有果生者。則生者可生即一時(17)倶。但是事不爾何以故。如父子不得一時(18)生。是故汝説衆縁合時有果生者。是事不(19)然。問曰。若先有果生。而後衆縁合。有何咎。 
 
 
 
pūrvam eva ca sāmagryāḥ phalaṃ prādurbhaved yadi |
hetupratyayanirmuktaṃ phalam āhetukaṃ bhavet || 8 || 
若先有果生 而後眾緣合
此即離因緣 名為無因果 
gal te tshogs pa’i snga rol (6)du | | ’bras bu skyes par gyur na ni | |
rgyu dang rkyen rnams med pa yi | | ’bras bu rgyu med ’byung bar ’gyur | | 
8. If the product would become visible before the aggregate,
Then the product, without being related to causes and conditions, would be something derived from a non-cause. 
If the fruit were born prior to the combination, there would occur an uncaused fruit which has no cause and conditions. 
 
(20)答曰(21)若先有果生 而後衆縁合(22)此即離因縁 名爲無因果(23)若衆縁未合。而先有果生者。是事不然。(24)果離因縁故。則名無因果。是故汝説衆縁(25)未合時先有果生者。是事則不然。問曰。因(26)滅變爲果者。有何咎。 
 
 
 
niruddhe cet phalaṃ hetau hetoḥ saṃkramaṇaṃ bhavet |
pūrvajātasya hetoś ca punarjanma prasajyate || 9 || 
若因變為果 因即至於果
是則前生因 生已而復生 
gal te rgyu ’gags ’bras bu na | | rgyu ni kun tu ’pho bar ’gyur | |
sngon skyes pa yi rgyu yang ni | | yang skye bar ni thal bar ’gyur | | 
9. If, when the cause of the product is stopped, there would be a continuation of the cause,
It would logically follow that there would be another production of the previous producing cause. 
If [when] a cause stops, it is forever transferred to the fruit, then it would follow that the cause which was born before would be born again. 
 
答曰(27)若因變爲果 因即至於果(28)是則前生因 生已而復生(29)因有二種。一者前生。二者共生。若因滅變(27a1)爲果。是前生因應還更生。但是事不然。何(2)以故。已生物不應更生。若謂是因即變(3)爲果。是亦不然。何以故。若即是不名爲(4)變。若變不名即是。問曰。因不盡滅但名字(5)滅。而因體變爲果。如泥團變爲瓶。失泥團(6)名而瓶名生。答曰。泥團先滅而有瓶生。(7)不名爲變。又泥團體不獨生。瓶盆甕等皆(8)從泥中出。若泥團但有名。不應變爲瓶。(9)變名如乳變爲酪。是故汝説因名雖滅而(10)變爲果。是事不然。問曰。因雖滅失而能(11)生果。是故有果。無如是咎。 
 
 
 
janayet phalam utpannaṃ niruddho ’staṃgataḥ katham |
hetus tiṣṭhann api kathaṃ phalena janayed vṛtaḥ || 10 || 
云何因滅失 而能生於果
又若因在果 云何因生果 
’gags pa nub par gyur pa yis | | (7)’bras bu skyes pa ji ltar skyed | |
’bras bu dang ni ’brel ba’i rgyu | | gnas pas kyang ni ji ltar skyed | | 
10. How can that which is stopped, i.e., something which has disappeared, produce the arising of a product?
How could a cause which is enclosed by its product, even though it persists, originate [that product]? 
How can the production of fruit be produced by the stopping and disappearing [of something]? Also how can fruit be produced by related causes which persist with it? 
 
答曰(12)云何因滅失 而能生於果(13)又若因在果 云何因生果(14)若因滅失已。云何能生果。若因不滅而與(15)果合。何能更生果。問曰。是因遍有果而果(16)生。 
 
 
 
athāvṛtaḥ phalenāsau katamaj janayet phalam |
na hy adṛṣṭvā na dṛṣṭvāpi17 hetur janayate phalam || 11 || 
若因遍有果 更生何等果
因見不見果 是二俱不生 
ci ste rgyu ’bras ma ’brel na | | ’bras bu gang zhig skyed par byed | |
rgyus ni mthong dang ma mthong bar | | ’bras bu skyed par mi byed do | | 
11. Or if that [cause] were not enclosed by the product, which product would it produce?
For the cause does not produce the product, having seen or not having seen [the product]. 
If cause and fruit are not related, what fruit can be produced? Causes do not produce fruits they either see or don’t see. 
 
答曰(17)若因遍有果 更生何等果(18)因見不見果 是二倶不生(19)是因若不見果。尚不應生果。何況見。若因(20)自不見果。則不應生果。何以故。若不見(21)果。果則不隨因。又未有果。云何生果若(22)因先見果。不應復生。果已有故。 
 
 
 
nātītasya hy atītena phalasya saha hetunā |
nājātena na jātena saṃgatir jātu vidyate || 12 || 
若言過去因 而於過去果
未來現在果 是則終不合 
’bras bu ’das pa rgyu ’das dang | | ma skyes pa dang (12a1)skyes pa dang | |
lhan cig phrad par ’gyur pa ni | | nam yang yod pa ma yin no | | 
12. There is no concomitance of a past product with a past cause, a future [cause] or present [cause]. 
The simultaneous connection of a past fruit with a past, a future and a present cause never exists. 
 
復次(23)若言過去因 而於過去果(24)未來現在果 是則終不合 
 
 
 
na jātasya hy18 ajātena phalasya saha hetunā |
nātītena na jātena saṃgatir jātu vidyate || 13 || 
若言未來因 而於未來果
現在過去果 是則終不合 
’bras bu skyes pa rgyu ma skyes | | ’das pa dang ni skyes pa dang | |
lhan cig phrad par ’gyur pa ni | | nam yang yod pa ma yin no | | 
13. Certainly there is no concomitance of the present product with future cause, past [cause] or present [cause]. 
The simultaneous connection of a present fruit with a future, a past and a present cause never exists. 
 
(25)若言未來因 而於未來果(26)現在過去果 是則終不合 
 
 
 
nājātasya hi jātena phalasya saha hetunā |
nājātena na naṣṭena saṃgatir jātu vidyate || 14 || 
若言現在因 而於現在果
未來過去果 是則終不合 
’bras bu ma skyes rgyu skyes dang | | ma skyes pa dang ’das pa dang | (2)lhan cig phrad par ’gyur ba ni | | nam yang yod pa ma yin no | | 
14. Certainly there is no concomitance of a future product with a present cause, future [cause] or past [cause]. 
The simultaneous connection of a future fruit with a present, a future and a past cause never exists. 
 
(27)若言現在因 而於現在果(28)未來過去果 是則終不合(29)過去果不與過去未來現在因合。未來果(27b1)不與未來現在過去因合。現在果不與現(2)在未來過去因合。如是三種果。終不與過(3)去未來現在因合。 
 
 
 
asatyāṃ saṃgatau hetuḥ kathaṃ janayate phalam |
satyāṃ vā saṃgatau hetuḥ kathaṃ janayate phalam || 15 || 
若不和合者 因何能生果
若有和合者 因何能生果 
phrad pa yod pa ma yin na | | rgyus ni ’bras bu ji ltar skyed | |
phrad pa yod pa yin na yang | | rgyus ni ’bras bu ji ltar skyed | | 
15. If there is no concomitance whatever, how would the cause produce the product?
Or if a concomitance exists, how would the cause produce the product? 
When there is no connection, how can a cause produce fruit? Even when there is connection, how can a cause produce fruit? 
 
復次(4)若不和合者 因何能生果(5)若有和合者 因何能生果(6)若因果不和合則無果。若無果云何因能(7)生果。若謂因果和合時因能生果者。是亦(8)不然。何以故。若果在因中。則因中已有果。(9)云何而復生。 
 
 
 
hetuḥ phalena śūnyaś cet kathaṃ janayate phalam |
hetuḥ phalenāśūnyaś cet kathaṃ janayate phalam || 16 || 
若因空無果 因何能生果
若因不空果 因何能生果 
gal te ’bras bus stong pa’i rgyus | | ji ltar ’bras bu skyed par byed | |
gal te ’bras bus mi stong (3)rgyus | | ji ltar ’bras bu skyed par byed | | 
16. If the cause is empty of a product, how would it produce the product?
If the cause is not empty of a product, how would it produce the product? 
If a cause is empty of fruit, how can it produce fruit? If a cause is not empty of fruit, how can it produce fruit? 
 
復次(10)若因空無果 因何能生果(11)若因不空果 因何能生果(12)若因無果者。以無果故因空。云何因生果。(13)如人不懷妊。云何能生子。若因先有果。已(14)有果故不應復生。 
 
 
 
phalaṃ notpatsyate19 ’śūnyam aśūnyaṃ na nirotsyate |
aniruddham anutpannam aśūnyaṃ tad bhaviṣyati || 17 || 
果不空不生 果不空不滅
以果不空故 不生亦不滅 
’bras bu mi stong skye mi ’gyur | | mi stong ’gag par mi ’gyur ro | |
mi stong de ni mi ’gags dang | | ma skyes par yang ’gyur pa yin | | 
17. A non-empty product would not be originated, [and] a non-empty [product] would not be destroyed.
Then that is non-empty which will not originate or not disappear. 
Unempty fruit would not be produced; the unempty would not stop. That unempty is unstoppable and also unproducable. 
 
復次今當説果(15)果不空不生 果不空不滅(16)以果不空故 不生亦不滅 
 
 
 
katham utpatsyate śūnyaṃ kathaṃ śūnyaṃ nirotsyate |
śūnyam apy aniruddhaṃ tad anutpannaṃ prasajyate || 18 || 
果空故不生 果空故不滅
以果是空故 不生亦不滅 
stong pa ji ltar skye ’gyur zhing | | stong pa ji ltar ’gag par ’gyur | |
stong pa de yang ma ’gags dang | | ma skyes (4)par yang thal bar ’gyur | | 
18. How would that be produced which is empty?
How would that be destroyed which is empty?
It logically follows, then, that which is empty is not originated and not destroyed. 
How would empty [fruit] be produced? And how would the empty stop? It follows that that empty too is unstoppable and also unproducable. 
 
(17)果空故不生 果空故不滅(18)以果是空故 不生亦不滅(19)果若不空。不應生不應滅。何以故。果若因(20)中先決定有。更不須復生。生無故無滅。是(21)故果不空故。不生不滅。若謂果空故有生(22)滅。是亦不然。何以故。果若空。空名無所有。(23)云何當有生滅。是故説果空故不生不滅。 
 
 
 
hetoḥ phalasya caikatvaṃ na hi jātūpapadyate |
hetoḥ phalasya cānyatvaṃ na hi jātūpapadyate || 19 || 
因果是一者 是事終不然
因果若異者 是事亦不然 
rgyu dang ’bras bu gcig nyid du | | nam yang ’thad par mi ’gyur ro | |
rgyu dang ’bras bu gzhan nyid du | | nam yang ’thad par mi ’gyur ro | | 
19. Certainly a oneness of cause and product is not possible at all.
Nor is a difference of cause and product possible at all. 
It is never possible that cause and fruit are identical. It is never possible that cause and fruit are other. 
 
(24)復次今以一異破因果(25)因果是一者 是事終不然(26)因果若異者 是事亦不然 
 
 
 
ekatve phalahetvoḥ syād aikyaṃ janakajanyayoḥ |
pṛthaktve phalahetvoḥ syāt tulyo hetur ahetunā || 20 || 
若因果是一 生及所生一
若因果是異 因則同非因 
rgyu dang ’bras bu gcig nyid na | | bskyed bya skyed byed gcig tu ’gyur | |
rgyu dang ’bras bu gzhan nyid na | | rgyu dang rgyu min (5)mtshungs par ’gyur | | 
20. If there were a oneness of the cause and product, then there would be an identity of the originator and what is originated.
If there were a difference of product and cause, then a cause would be the same as that which is not a cause. 
If cause and fruit were identical, produce and producer would be identical. If cause and fruit were other, cause and non-cause would be similar. 
 
(27)若因果是一 生及所生一(28)若因果是異 因則同非因 
 
 
 
phalaṃ svabhāvasadbhūtaṃ kiṃ hetur janayiṣyati |
phalaṃ svabhāvāsadbhūtaṃ kiṃ hetur janayiṣyati || 21 || 
若果定有性 因為何所生
若果定無性 因為何所生 
’bras bu ngo bo nyid yod na | | rgyus ni ci zhig skyed par byed | |
’bras bu ngo bo nyid med na | | rgyus ni ci zhig skyed par byed | | 
21. Can a cause produce a product which is essentially existing in itself (svabhva)?
Can a cause produce a product which is not essentially existing in itself (svabhava)? 
If fruit existed essentially, what would a cause produce? If fruit did not exist essentially, what would a cause produce? 
 
(29)若果定有性 因爲何所生(27c1)若果定無性 因爲何所生 
 
 
 
na cājanayamānasya hetutvam upapadyate |
hetutvānupapattau ca phalaṃ kasya bhaviṣyati || 22 || 
因不生果者 則無有因相
若無有因相 誰能有是果 
skyed par byed pa ma yin na | | rgyu nyid ’thad par mi ’gyur ro | |
rgyu nyid ’thad pa yod min na | | ’bras bu gang gi yin par ’gyur | | 
22. It is not possible to have “what is by its nature a cause” (hetutva) of “that which is not producing.”
If “what is by its nature a cause” is not possible, whose product will exist? 
If it were not productive, the cause itself would be impossible. If the cause itself were impossible, whose would the fruit be? 
 
(2)因不生果者 則無有因相(3)若無有因相 誰能有是果 
 
 
 
na ca pratyayahetūnām iyam ātmānam ātmanā |
yā sāmagrī janayate sā kathaṃ janayet20 phalam || 23 || 
若從眾因緣 而有和合生
和合自不生 云何能生果 
rgyu rnams (6)dang ni rkyen dag gi | | tshogs pa gang yin de yin ni | |
bdag gis bdag nyid mi skyed na | | ’bras bu ji ltar skyed par byed | | 
23. How will that [aggregate of causes and conditions] produce a product when
That which is the aggregate of causes and conditions does not produce itself by itself? 
If whatever is a combination of causes and conditions does not produce itself by itself, how could it produce fruit? 
 
(4)若從衆因縁 而有和合生(5)和合自不生 云何能生果 
 
 
 
na sāmagrīkṛtaṃ phalaṃ21 nāsāmagrīkṛtaṃ phalam |
asti pratyayasāmagrī kuta eva phalaṃ vinā || 24 || 
是故果不從 緣合不合生
若無有果者 何處有合法 
de phyir tshogs pas byas pa med | | tshogs min byas pa’i ’bras bu med | |
’bras bu yod pa ma yin na | | rkyen gyi tshogs pa ga la yod | | 
24. The product is not produced by the aggregate; nor is the product not produced by the aggregate.
Without the product, how is there an aggregate of conditions? 
Therefore, there is no fruit which has been made by combination [or] made by non-combination. If fruit does not exist, where can a combination of conditions exist? 
 
(6)是故果不從 縁合不合生(7)若無有果者 何處有合法(8)是衆縁和合法。不能生自體。自體無故云(9)何能生果。是故果不從縁合生。亦不從不(10)合生。若無有果者。何處有合法 
 
 
 
sāmagrīparīkṣā nāma vimśatitamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
tshogs pa brtag pa (7)zhes bya ba ste rab tu byed pa nyi shu pa’o || 
 
 
 
 
 
 
 
  vinā vā saha vā nāsti vibhavaḥ saṃbhavena vai |
vinā vā saha vā nāsti saṃbhavo vibhavena vai || 1 || 
中論觀成壞品第二十一(二十偈)  離成及共成 是中無有壞
離壞及共壞 是中亦無成 
  || ’jig pa ’byung ba med par ram | | lhan cig yod pa nyid ma yin | |
’byung ba ’jig pa med par ram | | lhan cig yod pa nyid ma yin | | 
[Chapter] 21: An Analysis of Origination (sambhava) and Disappearance (vibhava) (coming to be and passing away)  1. There is no disappearance either with origination or without it.
There is no origination either with disappearance or without it. 
Investigation of Rising and Passing  Passing does not exist without or together with rising. Rising does not exist without or together with passing. 
   
(11) ＊ 中論觀成壞品第二十一 二十偈  (12)問曰。一切世間事現是壞敗相。是故有壞。答(13)曰(14)離成及共成 是中無有壞(15)離壞及共壞 是中亦無成(16)若有成若無成倶無壞。若有壞若無壞倶(17)無成。 
   
   
   
bhaviṣyati kathaṃ nāma vibhavaḥ saṃbhavaṃ vinā |
vinaiva janma maraṇaṃ vibhavo nodbhavaṃ vinā || 2 || 
若離於成者 云何而有壞
如離生有死 是事則不然 
’jig pa ’byung ba med par ni | | ji lta bur na yod par ’gyur | |
skye ba med par ’chi bar ’gyur | | ’jig (12b1)pa ’byung ba med par med | | 
2. How, indeed, will disappearance exist at all without origination?
[How could there be] death without birth?
There is no disappearance without [prior] origination. 
How can passing exist without rising? Is there death without birth? There is no passing without rising. 
 
何以故(18)若離於成者 云何而有壞(19)如離生有死 是事則不然 
 
 
 
saṃbhavenaiva vibhavaḥ kathaṃ saha bhaviṣyati |
na janma maraṇaṃ caivaṃ tulyakālaṃ hi vidyate || 3 || 
成壞共有者 云何有成壞
如世間生死 一時俱不然 
’jig pa ’byung dang lhan cig tu | | ji ltar yod pa nyid du ’gyur | |
’chi ba skye dang dus gcig tu | | yod pa nyid ni ma yin no | | 
3. How can disappearance exist concomitantly with origination?
Since, surely, death does not exist at the same moment as birth. 
How could passing exist together with rising? Death does not exist at the same time as birth. 
 
(20)成壞共有者 云何有成壞(21)如世間生死 一時倶不然 
 
 
 
bhaviṣyati kathaṃ nāma saṃbhavo vibhavaṃ vinā |
anityatā hi bhāveṣu na kadācin na vidyate || 4 || 
若離於壞者 云何當有成
無常未曾有 不在諸法時 
’byung ba ’jig pa med par ni | | ji lta bur na yod par ’gyur | |
dngos po rnams la mi rtag nyid | | nam yang med pa ma yin (2)no | | 
4. How, indeed, will origination exist at all without disappearance?
For, impermanence does not fail to be found in existent things ever. 
How could rising exist without passing? Things are never not impermanent. 
 
(22)若離於壞者 云何當有成(23)無常未曾有 不在諸法時(24)若離成壞不可得。何以故。若離成有壞者。(25)則不因成有壞。壞則無因。又無成法而(26)可壞。成名衆縁合。壞名衆縁散。若離成(27)有壞者。無成誰當壞。如無瓶不得言瓶(28)壞。是故離成無壞。若謂共成有壞者。是(29)亦不然。何以故。法先別成而後有合。合法(28a1)不離異。若壞離異壞則無因。是故共成亦(2)無壞。若離壞共壞無有成者。若離壞有(3)成成則爲常。常是不壞相。而實不見有法(4)常不壞相。是故離壞無成。若謂共壞有成(5)者。是亦不然。成壞相違。云何一時有。如人(6)有髮無髮不得一時倶。成壞亦爾。是故(7)共壞有成。是事不然。何以故。若謂分別法(8)者。説成中常有壞。是事不然。何以故。若成(9)中常有壞。則不應有住法。而實有住。是故(10)若離壞共壞不應有成。 
 
 
 
saṃbhavo vibhavenaiva kathaṃ saha bhaviṣyati |
na janma maraṇaṃ caiva tulyakālaṃ hi vidyate || 5 || 
成壞共無成 離亦無有成
是二俱不可 云何當有成 
’byung ba ’jig dang lhan cig tu | | ji ltar yod pa nyid du ’gyur | |
skye ba ’chi dang dus gcig tu | | yod pa nyid ni ma yin no | | 
5. How can origination exist concomitantly with disappearance?
Since, surely, death does not exist at the same moment as birth. 
How could rising exist together with passing? Birth does not exist at the same time as death. 
 
復次(11)成壞共無成 離亦無有成(12)是二倶不可 云何當有成(13)若成壞共亦無成。離亦無成。若共成則二法(14)相違。云何一時。若離則無因。二門倶不成。(15)云何當有成。若有應説。問曰現有盡滅相(16)法。是盡滅相法。亦説盡亦説不盡。如是則(17)應有成壞。 
 
 
 
sahānyo’nyena vā siddhir vinānyo’nyena vā yayoḥ |
na vidyate tayoḥ siddhiḥ kathaṃ nu khalu vidyate || 6 || 
 
gang dag phan tshun lhan cig gam | | phan tshun lhan cig ma yin par | |
grub pa yod pa ma yin pa | | de dag grub pa ji ltar yod | | 
6. When two things cannot be proved either separately or together,
No proof exists of those two things.
How can these two things be proved? 
How can those that are not established either mutually together or not mutually together be established? 
 
 
 
 
 
kṣayasya saṃbhavo nāsti nākṣayasyāsti saṃbhavaḥ |
kṣayasya vibhavo nāsti vibhavo nākṣayasya ca || 7 || 
盡則無有成 不盡亦無成
盡則無有壞 不盡亦不壞 
zad la ’byung ba (3)yod ma yin | | ma zad pa la’ang ’byung ba med | |
zad la ’jig pa yod ma yin | | ma zad pa la’ang ’jig pa med | | 
7. There is no origination of that which is destructible, nor of that which is not-destructible.
There is no disappearance of that which is destructible nor of that which is non-destructible. 
The finished does not rise; the unfinished too does not rise; the finished does not pass; the unfinished too does not pass. 
 
答曰(18)盡則無有成 不盡亦無成(19)盡則無有壞 不盡亦不壞(20)諸法日夜中念念常滅盡過去。如水流不住。(21)是則名盡。是事不可取不可説。如野馬(22)無決定性可得。如是盡無決定性可得。(23)云何可得分別説有成。是故言盡亦不成。(24)成無故亦不應有壞。是故説盡亦無有壞。(25)又念念生滅常相續不斷故名不盡。如是法(26)決定常住不斷。云何可得分別説言今是(27)成時。是故説無盡亦無成。成無故無壞。是(28)故説不盡亦無壞。如是推求。實事不可得(29)故。無成無壞。問曰。且置成壞。但令有法(28b1)有何咎。 
 
 
 
saṃbhavo vibhavaś caiva vinā bhāvaṃ na vidyate |
saṃbhavaṃ vibhavaṃ caiva vinā bhāvo22 na vidyate || 8 || 
若離於成壞 是亦無有法
若當離於法 亦無有成壞 
dngos po yod pa ma yin par | | ’byung dang ’jig pa yod ma yin | |
’byung dang ’jig pa med par ni | | dngos po yod pa ma yin no | | 
8. Origination and disappearance cannot exist without an existent thing.
Without origination and disappearance an existent thing does not exist. 
Rising and passing do not exist without the existence of things. Things do not exist without the existence of rising and passing. 
 
答曰(2)若離於成壞 是亦無有法(3)若當離於法 亦無有成壞(4)離成壞無法者。若法無成無壞。是法應(5)或無或常。而世間無有常法。汝説離成壞(6)有法。是事不然。問曰。若離法但有成壞。(7)有何咎。答曰。離法有成壞。是亦不然。何以(8)故。若離法誰成誰壞。是故離法有成壞。是(9)事不然。 
 
 
 
saṃbhavo vibhavaś caiva na śūnyasyopapadyate |
saṃbhavo vibhavaś caiva nāśūnyasyopapadyate || 9 || 
若法性空者 誰當有成壞
若性不空者 亦無有成壞 
stong la ’byung dang ’jig pa (4)dag | ’thad pa nyid ni ma yin no | |
mi stong pa la’ang ’byung ’jig dag | ’thad pa nyid ni ma yin no | | 
9. Origination and disappearance does not obtain for that which is empty.
Origination and disappearance does not obtain for that which is non-empty. 
Rising and passing are not possible for the empty; rising, passing are not possible for the non-empty also. 
 
復次(10)若法性空者 誰當有成壞(11)若性不空者 亦無有成壞(12)若諸法性空。空何有成壞。若諸法性不空。(13)不空則決定有。亦不應有成壞。 
 
 
 
saṃbhavo vibhavaś caiva naika23 ity upapadyate |
saṃbhavo vibhavaś caiva na nānety upapadyate || 10 || 
成壞若一者 是事則不然
成壞若異者 是事亦不然 
’byung ba dang ni ’jig pa dag | gcig pa nyid du mi ’thad do | |
’byung ba dang ni ’jig pa dag | gzhan nyid du yang mi ’thad do | | 
10. It does not obtain that origination and disappearance are the same thing.
It does not obtain that origination and disappearance are different. 
Rising and passing cannot possibly be one; rising and passing also cannot possibly be other. 
 
復次(14)成壞若一者 是事則不然(15)成壞若異者 是事亦不然(16)推求成壞一則不可得。何以故。異相故。種種(17)分別故。又成壞異亦不可得。何以故。無有(18)別故。亦無因故。 
 
 
 
dṛśyate saṃbhavaś caiva vibhavaś caiva24 te bhavet |
dṛśyate saṃbhavaś caiva mohād vibhava eva ca || 11 || 
若謂以眼見 而有生滅者
則為是癡妄 而見有生滅 
’byung ba dang ni ’jig pa dag | mthong ngo snyam du (5)khyod sems na | |
’byung ba dang ni ’jig pa dag | | gti mug nyid kyis mthong ba yin | | 
11. [You argue:] Origination, as well as disappearance, is seen.
[Therefore] it would exist for you.
[But] origination and disappearance are seen due to a delusion. 
If you think that you can see rising and passing, rising and passing are seen by delusion. 
 
復次(19)若謂以眼見 而有生滅者(20)則爲是癡妄 而見有生滅(21)若謂以眼見有生滅者。云何以言説破。(22)是事不然。何以故。眼見生滅者。則是愚癡顛(23)倒故。見諸法性空無決定如幻如夢。但凡(24)夫先世顛倒因縁得此眼。今世憶想分別因(25)縁故。言眼見生滅。第一義中實無生滅。是(26)事已於破相品中廣説。 
 
 
 
na bhāvāj jāyate bhāvo bhāvo ’bhāvān na jāyate |
nābhāvāj jāyate ’bhāvo ’bhāvo bhāvān na jāyate || 12 || 
從法不生法 亦不生非法
從非法不生 法及於非法 
dngos po dngos las mi skye ste | | dngos po dngos med las mi skye | |
dngos med dngos med mi skye ste | | dngos med dngos las mi skye’o | | 
12. An existent thing does not originate from [another] thing; and an existent thing does not originate from a non-existent thing.
Also, a non-existent thing does not originate from another non-existent thing; and a non-existent thing does not originate from an existent thing. 
Things are not created from things; things are not created from nothing; nothing is not created from nothing; nothing is not created from things. 
 
復次(27)從法不生法 亦不生非法(28)從非法不生 法及於非法(29)從法不生法者。若失若至二倶不然。從(28c1)法生法。若至若失是則無因。無因則墮斷(2)常。若已至從法生法。是法至已而名爲生。(3)則爲是常。又生已更生。又亦無因生。是事(4)不然。若＊已失從法生法者。是則失因。生(5)者無因。是故從失亦不生法。從法不生(6)非法者。非法名無所有。法名有。云何從有(7)相生無相。是故從法不生非法。從非法(8)不生法者。非法名爲無。無云何生有。若(9)從無生有者。是則無因。無因則有大過。(10)是故不從非法生法。不從非法生非法(11)者。非法名無所有。云何從無所有生無所(12)有。如兎角不生龜毛。是故不從非法生(13)非法。問曰。法非法雖種種分別故無生。但法(14)應生法。 
 
 
 
na svato jāyate bhāvaḥ parato naiva jāyate |
na svataḥ parataś caiva jāyate jāyate kutaḥ || 13 || 
法不從自生 亦不從他生
不從自他生 云何而有生 
dngos po bdag las mi skye ste | | gzhan las skye ba nyid (6)ma yin | |
bdag dang gzhan las skye ba ni | | yod min ji ltar skye bar ’gyur | | 
13. An existent thing does not originate either by itself or by something different.
Or by itself and something different [at the same time]. How, then, can it be produced? 
Things are not created from themselves, nor are they created from something else; they are not created from [both] themselves and something else. How are they created? 
 
答曰(15)法不從自生 亦不從他生(16)不從自他生 云何而有生(17)法未生時無所有故。又即自不生故。是故法(18)不自生。若法未生則亦無他。無他故不得(19)言從他生。又未生則無自。無自亦無他。(20)共亦不生。若三種不生。云何從法有法(21)生。 
 
 
 
bhāvam abhyupapannasya śāśvatocchedadarśanam |
prasajyate sa bhāvo hi nityo ’nityo ’tha25 vā bhavet || 14 || 
若有所受法 即墮於斷常
當知所受法 為常為無常 
dngos po yod par khas blangs na | | rtag dang chad par lta bar ni | |
thal bar ’gyur te dngos de ni | | rtag dang mi rtag ’gyur phyir ro | | 
14. For someone assuming an existent thing, either an eternalistic or nihilistic point of view would logically follow,
For that existent thing would be either eternal or liable to cessation. 
If you assert the existence of things, the views of eternalism and annihilationism will follow, because things are permanent and impermanent. 
 
復次(22)若有所受法 即墮於斷常(23)當知所受法 爲常爲無常(24)受法者。分別是善是不善常無常等。是人必(25)墮若常見若斷見。何以故。所受法應有二(26)種。若常若無常。二倶不然。何以故。若常即(27)墮常邊。若無常即墮斷邊。 
 
 
 
bhāvam abhyupapannasya naivocchedo na śāśvatam |
udayavyayasaṃtānaḥ phalahetvor bhavaḥ sa hi || 15 || 
所有受法者 不墮於斷常
因果相續故 不斷亦不常 
dngos po yod par khas blangs kyang | | chad par mi ’gyur rtag mi (7)’gyur | |
’bras bu rgyu yi ’byung ’jig gi | | rgyun de srid pa yin phyir ro | | 
15. [An opponent objects:]
For someone assuming an existent thing, there is not [only] eternalism or nihilism,
Since this is existence: namely, the continuity of the originating and stopping of causes and product. 
If you assert the existence of things, eternalism and annihilationism will not be, because the continuity of the rising and passing of cause -effect is becoming. 
 
問曰(28)所有受法者 不墮於斷常(29)因果相續故 不斷亦不常(29a1)有人雖信受分別説諸法。而不墮斷常。(2)如經説五陰無常苦空無我。而不斷滅。雖(3)説罪福無量劫數不失。而不是常。何以故。(4)是法因果常生滅相續故往來不絶。生滅故(5)不常。相續故不斷。 
 
 
 
udayavyayasaṃtānaḥ phalahetvor bhavaḥ sa cet |
vyayasyāpunarutpatter hetūcchedaḥ prasajyate || 16 || 
若因果生滅 相續而不斷
滅更不生故 因即為斷滅 
’bras bu rgyu yi ’byung ’jig gi | | rgyun de srid pa yin ’gyur na | |
’jig la yang skye med pa’i phyir | | rgyu ni chad par thal bar ’gyur | | 
16. [Nagarjuna replies:]
If this is existence: namely, the continuity of originating and stopping of causes and product,
It would logically follow that the cause is destroyed because the destroyed thing does not originate again. 
If the continuity of the rising and passing of cause-effect is becoming, because what has passed will not be created again, it will follow that the cause is annihilated. 
 
答曰(6)若因果生滅 相續而不斷(7)滅更不生故 因即爲斷滅(8)若汝説諸法因果相續故不斷不常。若滅法(9)已滅更不復生。是則因斷。若因斷云何有相(10)續。已滅不生故。 
 
 
 
sadbhāvasya svabhāvena nāsadbhāvaś ca yujyate |
nirvāṇakāle cocchedaḥ praśamād bhavasaṃtateḥ || 17 || 
法住於自性 不應有有無
涅槃滅相續 則墮於斷滅 
dngos po ngo bo nyid yod na | | dngos med ’gyur bar mi rigs so | |
(13a1)mya ngan ’das pa’i dus na chad | | srid rgyun rab tu zhi phyir ro | | 
17. If there is self-existence of something which is intrinsically existing, then non-existence does not obtain.
At the time of nirvana there is destruction of the cycle of existence (bhavasamtana) as a result of the cessation. 
If things exist essentially, it would be unreasonable [for them] to become nothing. At the time of nirvana [they] would be annihilated, because the continuity of becoming is totally pacified. 
 
復次(11)法住於自性 不應有有無(12)涅槃滅相續 則墮於斷滅(13)法決定在有相中。爾時無無相。如瓶定在(14)瓶相。爾時無失壞相。隨有瓶時無失壞相。(15)無瓶時亦無失壞相。何以故。若無瓶則無(16)所破。以是義故滅不可得。離滅故亦無生。(17)何以故。生滅相因待故。又有常等過故。是(18)故不應於一法而有有無。又汝先説因果(19)生滅相續故。雖受諸法不墮斷常。是事(20)不然。何以故。汝説因果相續故有三有相(21)續。滅相續名涅槃。若爾者。涅槃時應墮斷(22)滅。以滅三有相續故。 
 
 
 
carame na niruddhe ca prathamo yujyate bhavaḥ |
carame nāniruddhe ca prathamo yujyate bhavaḥ || 18 || 
若初有滅者 則無有後有
初有若不滅 亦無有後有 
tha ma ’gags par gyur pa na | | srid pa dang po rigs mi ’gyur | |
tha ma ’gags par ma gyur tshe | | srid pa dang po rigs mi ’gyur | | 
18. If the last [part of existence] is destroyed, the first [part of] existence does not obtain.
If the last [part of existence] is not destroyed, the first [part of] existence does not obtain. 
If the end stops, it is unreasonable for there to be a beginning of becoming. When the end does not stop, it is unreasonable for there to be a beginning of becoming. 
 
復次(23)若初有滅者 則無有後有(24)初有若不滅 亦無有後有(25)初有名今世有。後有名來世有。若初有(26)滅次有後有。是即無因。是事不然。是故(27)不得言初有滅有後有。若初有不滅。亦(28)不應有後有。何以故。若初有未滅而有後(29)有者。是則一時有二有。是事不然。是故初(29b1)有不滅無有後有。問曰。後有不以初有(2)滅生。不以不滅生。但滅時生。 
 
 
 
nirudhyamāne carame prathamo yadi jāyate |
nirudhyamāna ekaḥ syāj jāyamāno ’paro bhavet || 19 || 
若初有滅時 而後有生者
滅時是一有 生時是一有 
gal te tha ma ’gag bzhin na | | dang po skye bar (2)’gyur na ni | |
’gag bzhin pa ni gcig ’gyur zhing | | skye bzhin pa yang gzhan du ’gyur | | 
19. If the first [part of existence] were produced while the final part were being destroyed,
There would be one thing being destroyed and being produced [both at the same time]. 
If the beginning is created while the end is stopping, the stopping would be one and the creating would be another. 
 
答曰(3)若初有滅時 而後有生者(4)滅時是一有 生時是一有(5)若初有滅時。後有生者。即二有一時倶。一有(6)是滅時。一有是生時。問曰。滅時生時二有倶(7)者則不然。但現見初有滅時後有生。 
 
 
 
na cen nirudhyamānaś ca jāyamānaś ca yujyate26 |
sārdhaṃ ca mriyate yeṣu teṣu skandheṣu jāyate || 20 || 
若言於生滅 而謂一時者
則於此陰死 即於此陰生 
gal te ’gag bzhin skye bzhin dag | | lhan cig tu yang rigs min na | |
phung po gang la ’chi ’gyur ba | | de la skye ba ’byung ’gyur ram | | 
20. If the one “being destroyed” and the one “being produced” cannot exist together,
Can someone be produced in those “groups of universal elements” (skandhas) in which he is [also] “dying”? 
If it is also unreasonable for stopping and creating to be together, aren’t the aggregates that die also those that are created? 
 
答曰(8)若言於生滅 而謂一時者(9)則於此陰死 即於此陰生(10)若生時滅時一時無二有。而謂初有滅時後(11)有生者。今應隨在何陰中死。即於此陰生。(12)不應餘陰中生。何以故。死者即是生者。(13)如是死生相違法。不應一時一處。是故汝(14)先説滅時生時一時無二有。但現見初有滅(15)時後有生者。是事不然。 
 
 
 
evaṃ triṣv api kāleṣu na yuktā bhavasaṃtatiḥ |
triṣu kāleṣu yā nāsti sā kathaṃ bhavasaṃtatiḥ27 || 21 || 
三世中求有 相續不可得
若三世中無 何有有相續 
de ltar dus gsum dag tu (3)yang | | srid pa’i rgyun ni mi rigs na | |
dus gsum dag tu gang med pa | | de ni ji ltar srid pa’i rgyun | | 
21. Thus, the chain of existences is not possible in any of the tree times [i.e. past, present, and future];
And if it does not exist in the three times, how can the chain of existences exist? 
Likewise, if the continuity of becoming is not reasonable at any of the three times, how can there be a continuity of becoming which isnon-existent in the three times? 
 
復次(16)三世中求有 相續不可得(17)若三世中無 何有有相續(18)三有名欲有色有無色有。無始生死中不得(19)實智故。常有三有相續。今於三世中諦求(20)不可得。若三世中無有。當於何處有有相(21)續。當知有有相續。皆從愚癡顛倒故有。實(22)中則無◎(23)中論卷第三(3)中論卷第四(4)　龍樹菩薩造＊梵志青目釋(5)姚秦＊三藏鳩摩羅什譯　 
 
 
 
saṃbhavavibhavaparīkṣā nāmaikaviṃśatitamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
’byung ba dang ’jig pa brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa nyi shu gcig pa’o || 
 
 
 
 
 
 
 
  skandhā na nānyaḥ skandhebhyo nāsmin skandhā na teṣu saḥ |
tathāgataḥ skandhavān na katamo ’tra28 tathāgataḥ || 1 || 
觀如來品第二十二(十六偈)  非陰不離陰 此彼不相在
如來不有陰 何處有如來 
  || phung min phung po las gzhan min | | de la phung med de der med | |
de bzhin (4)gshegs pa phung ldan min | | de bzhin gshegs pa gang zhig yin | | 
[Chapter] 22: An Analysis of the “Fully Completed” (Tathagata) (the Buddha)  1. That one [who is “fully-completed”] is not the “groups of universal elements” (skandha), nor something other than the “groups”; the “groups” are not in him, nor is he in them;
The “fully completed” does not possess the “groups.”
What, then, is the “fully completed”? 
Investigation of the Tathagata  Not the aggregates, not other than the aggregates; the aggregates are not in him; he is not in them: the Tathagata does not possess the aggregates. What is the Tathagata? 
   
(6) ◎ 觀如來品第二十二 十六偈  (7)問曰。一切世中尊。唯有如來正遍知。號爲(8)法王。一切智人是則應有。答曰。今諦思惟。(9)若有應取。若無何所取。何以故。如來(10)非陰不離陰 此彼不相在(11)如來不有陰 何處有如來(12)若如來實有者。爲五陰是如來。爲離五陰(13)有如來。爲如來中有五陰。爲五陰中有如(14)來。爲如來有五陰。是事皆不然。五陰非是(15)如來。何以故。生滅相故。五陰生滅相。若如來(16)是五陰。如來即是生滅相。若生滅相者。如(17)來即有無常斷滅等過。又受者受法則一。受(18)者是如來。受法是五陰。是事不然。是故如來(19)非是五陰。離五陰亦無如來。若離五陰(20)有如來者。不應有生滅相。若爾者。如來(21)有常等過。又眼等諸根不能見知。但是事(22)不然。是故離五陰亦無如來。如來中亦(23)無五陰。何以故。若如來中有五陰。如器中(24)有果水中有魚者。則爲有異。若異者。即有(25)如上常等過。是故如來中無五陰。又五陰中(26)無如來。何以故。若五陰中有如來。如床上(27)有人器中有乳者。如是則有別異。如上説(28)過。是故五陰中無如來。如來亦不有五陰。(29)何以故。若如來有五陰。如人有子。如是則(30a1)有別異。若爾者。有如上過。是事不然。是故(2)如來不有五陰。如是五種求不可得。何等(3)是如來。問曰。如是義求如來不可得。而五(4)陰和合有如來。 
   
   
   
buddhaḥ skandhān upādāya yadi nāsti svabhāvataḥ |
svabhāvataś ca yo nāsti kutaḥ sa parabhāvataḥ || 2 || 
陰合有如來 則無有自性
若無有自性 云何因他有 
gal te sangs rgyas phung po la | | brten nas rang bzhin las yod min | |
rang bzhin las ni gang med pa | | de gzhan dngos las ga la yod | | 
2. If the Buddha exists dependent on the “groups,” then he is not “that which exists by itself” (svabbava)
And how can he exist as something else (parabhava) (“other-existence”) if he is not “that which exists by itself” (svabbava)? 
If the buddha depends on the aggregates, he does not exist from an own-nature. How can that which does not exist from an own-nature exist from an other-nature? 
 
答曰(5)陰合有如來 則無有自性(6)若無有自性 云何因他有(7)若如來五陰和合故有。即無自性。何以故。(8)因五陰和合有故。問曰。如來不以自性(9)有。但因他性有。答曰。若無自性。云何因(10)他性有。何以故。他性亦無自性。又無相待(11)因故。他性不可得。不可得故不名爲他。 
 
 
 
pratītya parabhāvaṃ yaḥ so ’nātmety upapadyate |
yaś cānātmā sa ca kathaṃ bhaviṣyati tathāgataḥ || 3 || 
法若因他生 是即為非我
若法非我者 云何是如來 
gang zhig gzhan gyi dngos brten nas | | de bdag nyid du (5)mi ’thad do | |
gang zhig bdag nyid med pa de | | ji ltar de bzhin gshegs par ’gyur | | 
3. That which exists presupposing another existent thing is properly called a “non-individual self” (anatma).
How will that which is a non-individual self become the “fully completed”? 
It is not tenable for something dependent on other-nature to be self-existent. How can that which has no self-existence be tathagata? 
 
復(12)次(13)法若因他生 是即爲非我(14)若法非我者 云何是如來(15)若法因衆縁生。即無有我。如因五指有(16)拳。是拳無有自體。如是因五陰名我。是(17)我即無自體。我有種種名。或名衆生人天(18)如來等。若如來因五陰有。即無自性。無自(19)性故無我。若無我云何説名如來。是故偈(20)中説法若因他生是即爲非我。若法非我者(21)云何是如來。 
 
 
 
yadi nāsti svabhāvaś ca parabhāvaḥ kathaṃ bhavet |
svabhāvaparabhāvābhyām ṛte kaḥ sa tathāgataḥ || 4 || 
若無有自性 云何有他性
離自性他性 何名為如來 
gal te rang bzhin yod min na | | gzhan dngos yod par ji ltar ’gyur | |
rang bzhin dang ni gzhan dngos dag | | ma gtogs de bzhin gshegs de gang | | 
4. And if there is no self-existence (svabhava), how would it have an “other-existence” (parabhava)?
What would that “fully completed” [reality] be without either a self-existence or other-existence? 
If self-nature does not exist, how can there be the existence of other-nature? What is a Tathagata apart from own-nature and other-nature? 
 
復次(22)若無有自性 云何有他性(23)離自性他性 何名爲如來(24)若無自性。他性亦不應有。因自性故名(25)他性。此無故彼亦無。是故自性他性二倶無。(26)若離自性他性。誰爲如來。 
 
 
 
skandhān yady anupādāya bhavet kaścit tathāgataḥ |
sa idānīm upādadyād upādāya tato bhavet || 5 || 
若不因五陰 先有如來者
以今受陰故 則說為如來 
gal te phung po ma brten par | | (6)de bzhin gshegs pa ’ga’ yod na | |
de ni da gdong rten ’gyur zhing | | brten nas de nas ’gyur la rag | | 
5. If some kind of “fully completed” [thing] would exist without dependence on the “groups,”
It is dependent now; therefore it exists dependent [on something]. 
If there exists a tathagata [who is] not depending on the aggregates, he exists in depending [on them] now and will henceforth depend. 
 
復次(27)若不因五陰 先有如來者(28)以今受陰故 則説爲如來 
 
 
 
skandhāṃś cāpy anupādāya nāsti kaścit tathāgataḥ |
yaś ca nāsty anupādāya sa upādāsyate katham || 6 || 
今實不受陰 更無如來法
若以不受無 今當云何受 
phung po rnams la ma brten par | | de bzhin gshegs pa ’ga’ yang med | |
gang zhig ma brten yod min na | | des ni ji ltar nyer len ’gyur | | 
6. There is no kind of “fully completed” [being] which is not dependent on the “groups.”
And whatever is not non-dependent—how will it become dependent? 
If there does not exist a tathagata [who is]not depending on the aggregates, how does he grasp [depend on? them]? 
 
(29)今實不受陰 更無如來法(30b1)若以不受無 今當云何受 
 
 
 
na bhavaty anupādattam upādānaṃ ca kiṃ cana |
na cāsti nirupādānaḥ kathaṃ cana tathāgataḥ || 7 || 
若其未有受 所受不名受
無有無受法 而名為如來 
nye bar blangs pa ma yin (7)pa | | nye bar len par cis mi ’gyur | |
nye bar len pa med pa yi | | de bzhin gshegs pa ci yang med | | 
7. There is nothing whatever that is dependent on [the “groups”] and there is no thing whatever on which something does not depend.
There would not exist in any way a “fully completed” [being] without being dependent on [the “groups”]. 
[Since] there is nothing to be grasped/dependent on, there can be no grasping/depending. There is no tathagata at all who is without grasping/depending. 
 
(2)若其未有受 所受不名受(3)無有無受法 而名爲如來 
 
 
 
tattvānyatvena yo nāsti mṛgyamāṇaś ca pañcadhā |
upādānena sa kathaṃ prajñapyate tathāgataḥ || 8 || 
若於一異中 如來不可得
五種求亦無 云何受中有 
rnam pa lngas ni btsal byas na | | gang zhig de nyid gzhan nyid du | |
med pa’i de bzhin gshegs pa de | | nye bar len pas ji ltar gdags | | 
8. That [fully completed being] which does not exist by its actual reality (tattva) or by some other reality (anyatva) according to the five-fold examination—
How is the “fully completed” [being] perceived by being dependent? 
If having examined in five ways, how can that tathagata who does not exist as that one or the other be [conventionally] understood by grasping/depending? 
 
(4)若於一異中 如來不可得(5)五種求亦無 云何受中有 
 
 
 
yad apīdam upādānaṃ tat svabhāvān na vidyate |
svabhāvataś ca yan nāsti kutas tat parabhāvataḥ || 9 || 
又所受五陰 不從自性有
若無自性者 云何有他性 
gang zhig nye bar blang ba de | | de ni (13b1)rang bzhin las yod min | |
bdag gi dngos las gang med pa | | de gzhan dngos las yod re skan | | 
9. So when there is dependence, self-existence does not exist;
And if there is no self-existence whatever, how is an other-existence possible? 
That which is grasped/depended on does not exist from its own nature. It is impossible for that which does not exist from its own nature to exist from another nature. 
 
(6)又所受五陰 不從自性有(7)若無自性者 云何有他性(8)若未受五陰。先有如來者。是如來今應受(9)五陰。已作如來。而實未受五陰時先無如(10)來。今云何當受。又不受五陰者。五陰不名(11)爲受。無有無受而名爲如來。又如來一異(12)中求不可得。五陰中五種求亦不可得。若爾(13)者。云何於五陰中説有如來。又所受五陰。(14)不從自性有。若謂從他性有。若不從自(15)性有。云何從他性有。何以故。以無自性(16)故。又他性亦無。 
 
 
 
evaṃ śūnyam upādānam upādātā ca sarvaśaḥ |
prajñapyate ca śūnyena kathaṃ śūnyas tathāgataḥ || 10 || 
以如是義故 受空受者空
云何當以空 而說空如來 
de ltar nyer blang nyer len po | | rnam pa kun gyis stong pa yin | |
stong pas de bzhin gshegs stong pa | | ji lta bur na ’dogs par ’gyur | | 
10. Thus “dependence” and “that which is dependent” are completely empty (sunya).
How is that empty “fully completed one” known through that which is empty? 
In that way, what is grasped/depended on and what grasps/depends are empty in every aspect. How can an empty tathagata be [conventionally] understood by what is empty? 
 
復次(17)以如是義故 受空受者空(18)云何當以空 而説空如來(19)以是義思惟。受及受者皆空。若受空者。云(20)何以空受。而説空如來。問曰。汝謂受空受(21)者空。則定有空耶。答曰不然。 
 
 
 
śūnyam iti na vaktavyam aśūnyam iti vā bhavet |
ubhayaṃ nobhayaṃ ceti prajñaptyarthaṃ tu kathyate || 11 || 
空則不可說 非空不可說
共不共叵說 但以假名說 
stong ngo zhes kyang mi brjod de | | mi (2)stong zhes kyang mi bya zhing | |
gnyis dang gnyis min mi bya ste | | gdags pa’i don du brjod par bya | | 
11. One may not say that there is “emptiness” (sunya) (1) nor that there is non-emptiness. (2)”
Nor that both [exist simultaneously] (3), nor that neither exists (4); the purpose for saying [“emptiness”] is for the purpose of conveying knowledge. 
Do not say “empty,” or “not empty,” or “both,” or “neither:” these are mentioned for the sake of [conventional] understanding. 
 
何以故(22)空則不可説 非空不可説(23)共不共叵説 但以假名説(24)諸法空則不應説。諸法不空亦不應説。諸(25)法空不空亦不應説。非空非不空亦不應(26)説。何以故。但破相違故。以假名説。如是(27)正觀思惟。諸法實相中。不應以諸難爲難。 
 
 
 
śāśvatāśāśvatādy atra kutaḥ śānte catuṣṭayam |
antānantādi cāpy atra kutaḥ śānte catuṣṭayam || 12 || 
寂滅相中無 常無常等四
寂滅相中無 邊無邊等四 
rtag dang mi rtag la sogs bzhi | | zhi ba ’di la ga la yod | |
mtha’ dang mtha’ med la sogs bzhi | | zhi ba ’di la ga la yod | | 
12. How, then, will “eternity,” “non-eternity,” and [the rest of] the Tetralemma apply to bliss (santa)?
How, then, will “the end,” “without end,” and [the rest of] the Tetralemma apply to bliss? 
Where can the four such as permanence and impermanence exist in this peaceful one? Where can the four such as end and no-end [of the world] exist in this peaceful one? 
 
(28)何以故(29)寂滅相中無 常無常等四(30c1)寂滅相中無 邊無邊等四(2)諸法實相。如是微妙寂滅。但因過去世。起(3)四種邪見。世間有常。世間無常。世間常無(4)常。世間非常非無常。寂滅中盡無。何以故。諸(5)法實相。畢竟清淨不可取。空尚不受。何況(6)有四種見。四種見皆因受生。諸法實相無(7)所因受。四種見皆以自見爲貴。他見爲賤。(8)諸法實相無有此彼。是故説寂滅中無四(9)種見。如因過去世有四種見。因未來世(10)有四種見亦如是。世間有邊。世間無邊。世(11)間有邊無邊。世間非有邊非無邊。問曰。若(12)如是破如來者。則無如來耶。 
 
 
 
ghanagrāho gṛhītas tu yenāstīti tathāgataḥ |
nāstīti sa vikalpayan nirvṛtasyāpi kalpayet || 13 || 
邪見深厚者 則說無如來
如來寂滅相 分別有亦非 
gang gis de bzhin gshegs yod ces | | (3)’dzin pa stug po bzung gyur pa | |
de ni mya ngan ’das pa la | | med ces rnam rtog rtog par byed | | 
13. That image of nirvana [in which] the Buddha (Tathagata) either “is” or “is not”—
By him who [so imagines nirvana] the notion is crudely grasped. 
Those who hold the dense apprehension, “the tathagata exists” conceive the thought, “he does not exist in nirvana.” 
 
答曰(13)邪見深厚者 則説無如來(14)如來寂滅相 分別有亦非(15)邪見有二種。一者破世間樂。二者破涅槃(16)道。破世間樂者。是麁邪見。言無罪無福。(17)無如來等賢聖。起是邪見捨善爲惡。則破(18)世間樂。破涅槃道者。貪著於我。分別有無。(19)起善滅惡。起善故得世間樂。分別有無故(20)不得涅槃。是故若言無如來者。是深厚邪(21)見。乃失世間樂。何況涅槃。若言有如來。亦(22)是邪見。何以故。如來寂滅相。而種種分別故。(23)是故寂滅相中。分別有如來。 
 
 
 
svabhāvataś ca śūnye ’smiṃś cintā naivopapadyate |
paraṃ nirodhād bhavati buddho na bhavatīti vā || 14 || 
如是性空中 思惟亦不可
如來滅度後 分別於有無 
rang bzhin gyis ni stong de la | | sangs rgyas mya ngan ’das nas ni | |
yod do zhe’am med do zhes | | bsam pa ’thad pa nyid mi ’gyur | | 
14. Concerning that which is empty by its own nature (svabhava), the thoughts do not arise that:
The Buddha “exists” or “does not exist” after death. 
For that one empty of own-nature, it is entirely inappropriate to think that once the buddha has nirvana-ed he either “exists” or “does not exist.” 
 
亦爲非(24)如是性空中 思惟亦不可(25)如來滅度後 分別於有無(26)諸法實相性空故。不應於如來滅後思惟(27)若有若無。若有無。如來從本已來畢竟空。 
 
 
 
prapañcayanti ye buddhaṃ prapañcātītam avyayam |
te prapañcahatāḥ sarve na paśyanti tathāgatam || 15 || 
如來過戲論 而人生戲論
戲論破慧眼 是皆不見佛 
gang dag sangs rgyas spros ’das shing | | zad (4)pa med la spros byed pa | |
spros pas nyams pa de kun gyis | | de bzhin gshegs pa mthong mi ’gyur | | 
15. Those who describe in detail the Buddha, who is unchanging and beyond all detailed description—
Those, completely defeated by description, do not perceive the “fully completed” [being]. 
Those who make fixations about Buddha who is beyond fixations and without deterioration -- all those who are damaged by fixations do not see the tathagata. 
 
(28)何況滅後(29)如來過戲論 而人生戲論(31a1)戲論破慧眼 是皆不見佛(2)戲論名憶念取相分別此彼。言佛滅不滅(3)等。是人爲戲論。覆慧眼故不能見如來法(4)身。此如來品中。初中後思惟。如來定性不(5)可得。 
 
 
 
tathāgato yatsvabhāvas tatsvabhāvam idaṃ jagat |
tathāgato niḥsvabhāvo niḥsvabhāvam idaṃ jagat || 16 || 
如來所有性 即是世間性
如來無有性 世間亦無性 
de bzhin gshegs pa’i rang bzhin gang | | de ni ’gro ’di’i rang bzhin yin | |
de bzhin gshegs pa rang bzhin med | | ’gro ba ’di yi rang bzhin med | | 
16. The self-existence of the “fully completed” [being] is the self-existence of the world.
The “fully completed” [being] is without self-existence [and] the world is without self-existence. 
Whatever is the own-nature of the tathagata, that is the own-nature of this world. The tathagata has no own-nature. This world has no own-nature. 
 
是故偈説(6)如來所有性 即是世間性(7)如來無有性 世間亦無性(8)此品中思惟推求。如來性即是一切世間性。(9)問曰。何等是如來性。答曰。如來無有性。同(10)世間無性 
 
 
 
tathāgataparīkṣā nāma dvāviṃśatitamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
de bzhin gshegs (5)pa brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa nyi shu gnyis pa’o || 
 
 
 
 
 
 
 
  saṃkalpaprabhavo rāgo dveṣo mohaś ca kathyate |
śubhāśubhaviparyāsān saṃbhavanti pratītya hi || 1 || 
中論觀顛倒品第二十三(二十四偈)  從憶想分別 生於貪恚癡
淨不淨顛倒 皆從眾緣生 
  || ’dod chags zhe sdang gti mug rnams | | kun tu rtog las ’byung bar gsungs | |
sdug dang mi sdug phyin ci log | | brten pa nyid las kun tu ’byung | | 
[Chapter] 23: An Analysis of Errors (viparyasa) (the perverted views)  1. It is said that desire (raga), hate, and delusion are derived from mental fabrication (samkalpa),
Because they come into existence presupposing errors as to what is salutary and unsalutary. 
Investigation of Error  It is said that desire, hatred, stupidity arise from conceptuality; they arise in dependence on the pleasant, the unpleasant and confusion. [they arise in dependence on confusion about the pleasant and unpleasant] 
   
(11) 中論觀顛倒品第二十三 二十四偈  (12)問曰(13)從憶想分別 生於貪恚癡(14)淨不淨顛倒 皆從衆縁生(15)經説因淨不淨顛倒。憶想分別生貪恚癡。是(16)故當知有貪恚癡。 
   
   
   
śubhāśubhaviparyāsān saṃbhavanti pratītya ye |
te svabhāvān na vidyante tasmāt kleśā na tattvataḥ || 2 || 
若因淨不淨 顛倒生三毒
三毒即無性 故煩惱無實 
gang dag sdug dang mi sdug dang | | phyin ci log las brten ’byung ba | |
(6)de dag rang bzhin las med de | | de phyir nyon mongs yang dag med | | 
2. Those things which come into existence presupposing errors as to what is salutary and unsalutary
Do not exist by their own nature (svabhava); therefore the impurities (klesa) do not exist in reality. 
Whatever arises in dependence upon the pleasant, the unpleasant and confusion, (whatever arises in dependence on confusion about the pleasant and unpleasant) they have no own-nature, therefore, afflictions do not really exist (do not exist in themselves). 
 
答曰(17)若因淨不淨 顛倒生三毒(18)三毒即無性 故煩惱無實(19)若諸煩惱。因淨不淨顛倒。憶想分別生。即(20)無自性。是故諸煩惱無實。 
 
 
 
ātmano ’stitvanāstitve na kathaṃ cic ca sidhyataḥ |
taṃ vināstitvanāstitve kleśānāṃ sidhyataḥ katham || 3 || 
我法有以無 是事終不成
無我諸煩惱 有無亦不成 
bdag gi yod nyid med nyid ni | | ji lta bur yang grub pa med | |
de med nyon mongs rnams kyi ni | | yod nyid med nyid ji ltar ’grub | | 
3. The existence or non-existence of the individual self (ātma) is not proved at all.
Without that [individual self], how can the existence or non-existence of the impurities be proved? 
The existence or non-existence of self is not established in any way. Without that, how can the existence or non-existence of afflictions be established? 
 
復次(21)我法有以無 是事終不成(22)無我諸煩惱 有無亦不成(23)我無有因縁若有若無而可成。今無我諸(24)煩惱云何以有無而可成。 
 
 
 
kasya cid dhi bhavantīme kleśāḥ sa ca na sidhyati |
kaścid āho vinā kaṃcit santi kleśā na kasyacit || 4 || 
誰有此煩惱 是即為不成
若離是而有 煩惱則無屬 
nyon mongs de dag gang gi yin | | de yang grub pa yod ma yin | |
’ga’ med (7)par ni gang gi yang | | nyon mongs pa dag yod ma yin | | 
4. For impurities exist of somebody, and that person is not proved at all.
Is it not so that without someone the impurities do not exist of anybody? 
These afflictions are someone’s. But that [someone] is not established. Without [someone], the afflictions are not anyone’s. 
 
何以故(25)誰有此煩惱 是即爲不成(26)若離是而有 煩惱則無屬(27)煩惱名爲能惱他。惱他者應是衆生。是衆(28)生於一切處推求不可得。若謂離衆生但(29)有煩惱。是煩惱則無所屬。若謂雖無我而(31b1)煩惱屬心。是事亦不然。 
 
 
 
svakāyadṛṣṭivat kleśāḥ kliṣṭe santi na pañcadhā |
svakāyadṛṣṭivat kliṣṭaṃ kleśeṣv api na pañcadhā || 5 || 
如身見五種 求之不可得
煩惱於垢心 五求亦不得 
rang lus lta bzhin nyon mongs rnams | | nyon mongs can la rnam lngar med | |
rang lus lta bzhin nyon mongs can | | nyon mongs pa la rnam lngar med | | 
5. In reference to the view of having a body of one’s own, the impurities do not exist in what is made impure according to the five-fold manner.
In reference to the view of having a body of one’s own, that which is made impure does not exist in the impurities according to the five-fold manner. 
Like [the self apprehended in] the view of one’s own body, the afflictions do not exist in five ways in the afflicted. Like [the self apprehended in] the view of one’s own body, the afflicted does not exist in five ways in the afflictions. 
 
何以故(2)如身見五種 求之不可得(3)煩惱於垢心 五求亦不得(4)如身見。五陰中五種求不可得。諸煩惱亦於(5)垢心中。五種求亦不可得。又垢心於煩惱(6)中。五種求亦不可得。 
 
 
 
svabhāvato na vidyante śubhāśubhaviparyayāḥ |
pratītya katamān kleśāḥ śubhāśubhaviparyayān || 6 || 
淨不淨顛倒 是則無自性
云何因此二 而生諸煩惱 
sdug dang mi sdug phyin ci log | rang bzhin las ni yod min na | |
(14a1)sdug dang mi sdug phyin ci log | | brten nas nyon mongs gang dag yin | | 
6. The errors as to what is salutary and non-salutary do not exist as self-existent entities (svabhavatas)
Depending on which errors as to what is salutary and non-salutary are then impurities? 
If confusion about the pleasant and unpleasant does not exist from its own nature, what afflictions can depend on confusion about the pleasant and unpleasant? 
 
復次(7)淨不淨顛倒 是則無自性(8)云何因此二 而生諸煩惱(9)淨不淨顛倒者。顛倒名虚妄。若虚妄即無(10)性。無性則無顛倒。若無顛倒。云何因顛倒(11)起諸煩惱。 
 
 
 
rūpaśabdarasasparśā gandhā dharmāś ca ṣaḍvidham |
vastu rāgasya doṣasya mohasya ca vikalpyate || 7 || 
色聲香味觸 及法為六種
如是之六種 是三毒根本 
gzugs sgra ro dang reg pa dang | | dri dang chos dag rnam drug ni | |
gzhi ste ’dod chags zhe sdang dang | | gti mug gi ni yin par brtags | | 
7. Form, sound, taste, touch, smell, and the dharmas: this six-fold
Substance (vastu) of desire, hate, and delusion is imagined. 
Colour/shape, sound, taste, tactile sensation, smell and dharmas: these six are conceived as the basis of desire, hatred and stupidity. 
 
問曰(12)色聲香味觸 及法爲六種(13)如是之六種 是三毒根本(14)是六入三毒根本。因此六入生淨不淨顛(15)倒。因淨不淨顛倒生貪恚癡。 
 
 
 
rūpaśabdarasasparśā gandhā dharmāś ca kevalāḥ |
gandharvanagarākārā marīcisvapnasaṃnibhāḥ || 8 || 
色聲香味觸 及法體六種
皆空如炎夢 如乾闥婆城 
gzugs sgra ro dang reg pa dang | | dri dang chos dag (2)’ba’ zhig ste | |
dri za’i grong khyer lta bu dang | | smig rgyu rmi lam ’dra ba yin | | 
8. Form, sound, taste, touch, smell, and the dharmas are
Merely the form of a fairy castle, like a mirage, a dream. 
Colour/shape, sound, taste, tactile sensation, smell and dharmas: these are like gandharva-cities and similar to mirages, dreams. 
 
答曰(16)色聲香味觸 及法體六種(17)皆空如炎夢 如乾闥婆城 
 
 
 
aśubhaṃ vā śubhaṃ vāpi kutas teṣu bhaviṣyati |
māyāpuruṣakalpeṣu pratibimbasameṣu ca || 9 || 
如是六種中 何有淨不淨
猶如幻化人 亦如鏡中像 
sgyu ma’i skyes bu lta bu dang | | gzugs brnyan ’dra ba de dag la | |
sdug pa dang ni mi sdug pa | | ’byung bar yang ni ga la ’gyur | | 
9. How will “that which is salutary” or “that which is non-salutary” come into existence
In a formation of a magical man, or in things like a reflection? 
How can the pleasant and unpleasant occur in those [things] which are like phantoms and similar to reflections? 
 
(18)如是六種中 何有淨不淨(19)猶如幻化人 亦如鏡中像(20)色聲香味觸法自體。未與心和合時。空無(21)所有。如炎如夢。如化如鏡中像。但誑惑(22)於心無有定相。如是六入中。何有淨不淨。 
 
 
 
anapekṣya śubhaṃ nāsty aśubhaṃ prajñapayemahi |
yat pratītya śubhaṃ tasmāc chubhaṃ naivopapadyate || 10 || 
不因於淨相 則無有不淨
因淨有不淨 是故無不淨 
gang la brten nas sdug pa zhes | | gdags par bya ba mi sdug pa | |
sdug (3)la mi ltos yod min pas | | de phyir sdug pa ’thad ma yin | | 
10. We submit that there is no non-salutary thing unrelated to a salutary thing.
[And in turn] depending on which, there is a salutary thing; therefore, a salutary thing does not obtain. 
Something is called “pleasant” in dependence on the unpleasant. Since that would not exist without relation to the pleasant, therefore, the pleasant is not tenable. 
 
(23)復次(24)不因於淨相 則無有不淨(25)因淨有不淨 是故無不淨(26)若不因於淨。先無有不淨。因何而説不(27)淨。是故無不淨。 
 
 
 
anapekṣyāśubhaṃ nāsti śubhaṃ prajñapayemahi |
yat pratītyāśubhaṃ tasmād aśubhaṃ naiva vidyate || 11 || 
不因於不淨 則亦無有淨
因不淨有淨 是故無有淨 
gang la brten nas mi sdug par | | gdags par bya ba sdug pa ni | |
mi sdug mi stos yod min pas | | de phyir mi sdug ’thad ma yin | | 
11. We submit that there is no salutary thing unrelated to a non-salutary thing,
[And in turn] depending on which, there is a non-salutary thing; therefore a non-salutary thing does not obtain. 
Something is called “unpleasant” in dependence on the pleasant. Since that would not exist without relation to the unpleasant, therefore, the unpleasant is not tenable. 
 
復次(28)不因於不淨 則亦無有淨(29)因不淨有淨 是故無有淨(31c1)若不因不淨。先無有淨。因何而説淨。是(2)故無有淨。 
 
 
 
avidyamāne ca śubhe kuto rāgo bhaviṣyati |
aśubhe ’vidyamāne ca kuto dveṣo bhaviṣyati || 12 || 
若無有淨者 何由而有貪
若無有不淨 何由而有恚 
sdug pa yod pa ma yin na | | ’dod chags yod par ga la ’gyur | |
mi (4)sdug yod pa ma yin na | | zhe sdang yod par ga la ’gyur | | 
12. If “what is salutary” does not exist, how will there be desire [for it]?
And if “what is non-salutary” does not exist, how will there be hatred [for it]? 
If the pleasant does not exist, how can desire exist? If the unpleasant does not exist, how can hatred exist? 
 
復次(3)若無有淨者 何由而有貪(4)若無有不淨 何由而有恚(5)無淨不淨故。則不生貪恚。問曰。經説常等(6)四顛倒。若無常中見常。是名顛倒。若無常(7)中見無常。此非顛倒。餘三顛倒亦如是。有(8)顛倒故。顛倒者亦應有。何故言都無。 
 
 
 
anitye nityam ity evaṃ yadi grāho viparyayaḥ |
nānityaṃ vidyate śūnye kuto grāho viparyayaḥ || 13 || 
於無常著常 是則名顛倒
空中無有常 何處有常倒 
gal te mi rtag rtag pa zhes | | de ltar ’dzin pa log yin na | |
stong la mi rtag yod min pas | | ’dzin pa ji ltar log pa yin | | 
13. Even if the notion “What is permanent is in something impermanent” is in error,
How can this notion be in error since “what is impermanent” does not exist in emptiness? 
If such an apprehension as “the impermanent is permanent” is confused, since impermanence does not exist in the empty, how can such an apprehension be confused? 
 
答(9)曰(10)於無常著常 是則名顛倒(11)空中無有常 何處有常倒(12)若於無常中著常。名爲顛倒。諸法性空中(13)無有常。是中何處有常顛倒。餘三亦如是。 
 
 
 
anitye nityam ity evaṃ yadi grāho viparyayaḥ |
anityam ity api grāhaḥ śūnye kiṃ na viparyayaḥ || 14 || 
若於無常中 著無常非倒
空中無無常 何有非顛倒 
gal te mi rtag rtag go zhes | | de ltar ’dzin pa log yin na | |
stong la mi rtag (5)pa’o zhes | | ’dzin pa’ang ji ltar log ma yin | | 
14. Even if the notion “what is permanent is in something impermanent” is in error,
Is not then the notion concerning emptiness, i.e., that it is impermanent, in error? 
If such an apprehension as “the impermanent is permanent” is confused, how would the apprehension “there is impermanence in the empty” also not be confused? 
 
(14)復次(15)若於無常中 著無常非倒(16)空中無無常 何有非顛倒(17)若著無常言是無常。不名爲顛倒者。諸法(18)性空中無無常。無常無故誰爲非顛倒。餘三(19)亦如是。 
 
 
 
yena gṛhṇāti yo grāho grahītā yac ca gṛhyate |
upaśāntāni sarvāṇi tasmād grāho na vidyate || 15 || 
可著著者著 及所用著法
是皆寂滅相 云何而有著 
gang gis ’dzin dang ’dzin gang dang | | ’dzin pa po dang gang gzung ba | |
thams cad nye bar zhi ba ste | | de phyir ’dzin pa yod ma yin | | 
15. That by which a notion is formed, the notion, those who have notions, and that which is grasped [in the notion]:
All have ceased; therefore, the notion does not exist. 
[The means] by which one apprehends, the apprehension [itself], the apprehender and the apprehended: all are completely pacified, therefore there is no apprehending. 
 
復次(20)可著著者著 及所用著法(21)是皆寂滅相 云何而有著(22)可著名物著者名作者。著名業。所用法名(23)所用事。是皆性空寂滅相。如如來品中所(24)説。是故無有著。 
 
 
 
avidyamāne grāhe ca mithyā vā samyag eva vā |
bhaved viparyayaḥ kasya bhavet kasyāviparyayaḥ || 16 || 
若無有著法 言邪是顛倒
言正不顛倒 誰有如是事 
log pa’am yang dag nyid du ni | | ’dzin pa yod pa ma yin na | |
gang la phyin ci log yod cing | (6)gang la phyin ci ma log yod | | 
16. If a notion is not existing either as false or true,
Whose is the error? Whose is the non-error? 
If there is neither confused nor right apprehension, who is confused and who is not confused? 
 
復次(25)若無有著法 言邪是顛倒(26)言正不顛倒 誰有如是事(27)著名憶想分別此彼有無等。若無此著者。(28)誰爲邪顛倒。誰爲正不顛倒。 
 
 
 
na cāpi viparītasya saṃbhavanti viparyayāḥ |
na cāpy aviparītasya saṃbhavanti viparyayāḥ || 17 || 
有倒不生倒 無倒不生倒
倒者不生倒 不倒亦不生 
phyin ci log tu gyur pa la | | phyin ci log dag mi srid de | |
phyin ci log tu ma gyur la | | phyin ci log dag mi srid de | | 
17. Nor do errors of someone who has erred come into existence.
Nor do errors of someone who has not erred come into existence. 
Confusions do not occur for those who are [already] confused; confusions do not occur for those who are not [yet] confused; 
 
復次(29)有倒不生倒 無倒不生倒(32a1)倒者不生倒 不倒亦不生 
 
 
 
na viparyasyamānasya saṃbhavanti viparyayāḥ |
vimṛśasva svayaṃ kasya saṃbhavanti viparyayāḥ || 18 || 
若於顛倒時 亦不生顛倒
汝可自觀察 誰生於顛倒 
phyin ci log tu gyur bzhin la | | phyin ci log dag mi srid de | |
gang la phyin ci log srid pa | | bdag nyid kyis ni rnam (7)par dpyod | | 
18. And errors of someone who is at present in error do not come into existence.
Now you examine of whom do errors really come into existence! 
confusions do not occur for those who are being confused. For whom do confusions occur? Examine this by yourself! 
 
(2)若於顛倒時 亦不生顛倒(3)汝可自觀察 誰生於顛倒(4)已顛倒者。則更不生顛倒。已顛倒故。不顛(5)倒者亦不顛倒。無有顛倒故。顛倒時亦(6)不顛倒。有二過故。汝今除憍慢心。善自(7)觀察。誰爲顛倒者。 
 
 
 
anutpannāḥ kathaṃ nāma bhaviṣyanti viparyayāḥ |
viparyayeṣv ajāteṣu viparyayagataḥ kutaḥ || 19 || 
諸顛倒不生 云何有此義
無有顛倒故 何有顛倒者 
phyin ci log rnams ma skyes na | | ji lta bur na yod par ’gyur | |
phyin ci log rnams skye med na | | phyin ci log can ga la yod | | 
19. How in all the world will errors which have not originated come into existence?
And if errors are not originated, how can there be someone involved in error? 
If confusions are not born, how can they exist? If confusions are not born, where can there be someone who has confusion? 
 
復次(8)諸顛倒不生 云何有此義(9)無有顛倒故 何有顛倒者(10)顛倒種種因縁破故。墮在不生。彼貪著不(11)生。謂不生是顛倒實相。是故偈説。云何名(12)不生爲顛倒。乃至無漏法尚不名爲不生(13)相。何況顛倒是不生相。顛倒無故何有顛倒(14)者。因顛倒有顛倒者。 
 
 
 
na svato jāyate bhāvaḥ parato naiva jāyate |
na svataḥ parataś ceti viparyayagataḥ kutaḥ || 20 || 
 
dngos po bdag las mi skye ste | | gzhan las skye ba nyid ma yin | |
bdag dang gzhan las kyang min na | | phyin ci log can ga (14b1)la yod | | 
20. Since no being is produced by itself, nor by something different,
Nor by itself and something different at the same time, how can there be someone involved in error? 
Things are not born from themselves, not born from others. If they are also not from self and others, where can there be someone who has confusion? 
 
 
 
 
 
ātmā ca śuci nityaṃ ca sukhaṃ ca yadi vidyate |
ātmā ca śuci nityaṃ ca sukhaṃ ca na viparyayaḥ || 21 || 
若常我樂淨 而是實有者
是常我樂淨 則非是顛倒 
gal te bdag dang gtsang ba dang | | rtag dang bde ba yod na ni | |
bdag dang gtsang dang rtag pa dang | | bde ba phyin ci log ma yin | | 
21. If the individual self, “what is pure,” “what is eternal,” and happiness really exist,
Then the individual self, “what is pure,” “what is eternal,” and happiness are not errors. 
If self and purity and permanence and happiness were existent, self and purity and permanence and happiness would not be confusions. 
 
復次(15)若常我樂淨 而是實有者(16)是常我樂淨 則非是顛倒(17)＊若常我樂淨是四實有性者。是常我樂淨(18)則非顛倒。何以故。定有實事故。云何言顛(19)倒。若謂常＊我樂淨倒是四無者。無常苦無(20)我不淨。是四應實有。不名顛倒。顛倒相違(21)故名不顛倒。是事不然。 
 
 
 
nātmā ca śuci nityaṃ ca sukhaṃ ca yadi vidyate |
anātmā ’śucy anityaṃ ca naiva duḥkhaṃ ca vidyate || 22 || 
若常我樂淨 而實無有者
無常苦不淨 是則亦應無 
gal te bdag dang gtsang ba dang | | rtag dang bde ba med na ni | |
bdag med mi gtsang mi rtag dang | | sdug bsngal (2)yod pa ma yin no | | 
22. But if individual self, “what is pure,” “what is eternal,” and happiness do not exist,
Then non-individual self, “what is impure,” “what is impermanent” and sorrow (dukkha) do not exist. 
If self and purity and permanence and happiness were non-existent, selflessness, impurity, impermanence and anguish would not exist. 
 
何以故(22)若常我樂淨 而實無有者(23)無常苦不淨 是則亦應無(24)若＊常我樂淨是四實無。無故無常等四事(25)亦不應有。何以故。無相因待故。 
 
 
 
evaṃ nirudhyate ’vidyā viparyayanirodhanāt |
avidyāyāṃ niruddhāyāṃ saṃskārādyaṃ nirudhyate || 23 || 
如是顛倒滅 無明則亦滅
以無明滅故 諸行等亦滅 
de ltar phyin ci log ’gags pas | | ma rig pa ni ’gag par ’gyur | |
ma rig ’gags par gyur na ni | | ’du byed la sogs ’gag par ’gyur | | 
23. From the cessation of error ignorance ceases;
When ignorance has ceased, conditioning forces (samskara) and everything else cease. 
Thus by stopping confusion, ignorance will stop. If ignorance is stopped, impulsive acts etc. will stop. 
 
復次(26)如是顛倒滅 無明則亦滅(27)以無明滅故 諸行等亦滅(28)如是者如其義。滅諸顛倒故。十二因縁根(29)本無明亦滅。無明滅故三種行業。乃至老死(32b1)等皆滅。 
 
 
 
yadi bhūtāḥ svabhāvena kleśāḥ kecid dhi kasyacit |
kathaṃ nāma prahīyeran kaḥ svabhāvaṃ prahāsyati || 24 || 
若煩惱性實 而有所屬者
云何當可斷 誰能斷其性 
gal te la la’i nyon mongs pa | | gang dag rang bzhin gyis yod na | |
ji lta bur (3)na spong bar ’gyur | | yod pa su zhig spong bar byed | | 
24. If any kind of self-existent impurities belong to somebody,
How in all the world would they be eliminated? Who can eliminate that which is self-existent? 
If the afflictions of some existed by their own nature, how could they be let go of? Who can let go of what exists by nature? 
 
復次(2)若煩惱性實 而有所屬者(3)云何當可斷 誰能斷其性(4)若諸煩惱即是顛倒。而實有性者。云何可(5)斷。誰能斷其性。若謂諸煩惱皆虚妄無性(6)而可斷者。是亦不然。 
 
 
 
yady abhūtāḥ svabhāvena kleśāḥ kecid dhi kasyacit |
kathaṃ nāma prahīyeran ko ’sadbhāvaṃ prahāsyati || 25 || 
若煩惱虛妄 無性無屬者
云何當可斷 誰能斷無性 
gal te la la’i nyon mongs pa | | gang dag rang bzhin gyis med na | |
ji lta bur na spong bar ’gyur | | med pa su zhig spong bar byed | | 
25. If any kind of self-existent impurities do not belong to somebody,
How in all the world would they be eliminated? Who can eliminate that which is non-self-existent? 
If the afflictions of some did not exist by their own nature, how could they be let go of? Who can let go of what does not exist? 
 
何以故(7)若煩惱虚妄 無性無屬者(8)云何當可斷 誰能斷無性(9)若諸煩惱虚妄無性。則無所屬。云何可斷。(10)誰能斷無性法◎ 
 
 
 
viparyāsaparīkṣā nāma trayoviṃśatitamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
phyin ci log brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa nyi shu gsum pa’o || 
 
 
 
 
 
 
 
  yadi śūnyam idaṃ sarvam udayo nāsti na vyayaḥ |
caturṇām āryasatyānām abhāvas te prasajyate || 1 || 
中論觀四諦品第二十四(四十偈)  若一切皆空 無生亦無滅
如是則無有 四聖諦之法 
  || (4)gal te ’di dag kun stong na | | ’byung ba med cing ’jig pa med | |
’phags pa’i bden pa bzhi po rnams | | khyod la med par thal bar ’gyur | | 
[Chapter] 24: An Analysis of the Holy Truths (aryasatya) (the noble truths)  1. If everything is empty, there is no origination nor destruction.
Then you must incorrectly conclude that there is non-existence of the four holy truths. 
Investigation of the Ennobling Truths  “If all were empty, nothing could come about or perish. It would follow for you that the four ennobling truths could not exist. 
   
(11) ◎ 中論觀四諦品第二十四 四十偈  (12)問曰。破四顛倒。通達四諦。得四沙門果(13)若一切皆空 無生亦無滅(14)如是則無有 四聖諦之法 
   
   
   
parijñā ca prahāṇaṃ ca bhāvanā sākṣikarma ca |
caturṇām āryasatyānām abhāvān nopapadyate || 2 || 
以無四諦故 見苦與斷集
證滅及修道 如是事皆無 
’phags pa’i bden pa bzhi med pas | | yongs su shes dang spong ba dang | |
sgom dang mngon du bya ba dag | | ’thad (5)par ’gyur pa ma yin no | | 
2. If there is non-existence of the four holy truths, the saving knowledge, the elimination [of illusion],
The “becoming” [enlightened] (bhavana), and the “realization” [of the goal] are impossible. 
Since the four ennobling truths would not exist, understanding, letting go, cultivating and realizing would no longer be valid. 
 
(15)以無四諦故 見苦與斷集(16)證滅及修道 如是事皆無 
 
 
 
tadabhāvān na vidyante catvāry āryaphalāni ca |
phalābhāve phalasthā no na santi pratipannakāḥ || 3 || 
以是事無故 則無四道果
無有四果故 得向者亦無 
de dag yod pa ma yin pas | | ’bras bu bzhi yang yod ma yin | |
’bras bu med na ’bras gnas med | | zhugs pa dag kyang yod ma yin | | 
3. If there is non-existence, then also the four holy “fruits” do not exist.
In the non-existence of fruit there is no “residing in fruit” nor obtaining. 
“Since they would not exist, the four fruits would also not exist. If the fruits did not exist, there could be no abiding in the fruits. Experiencing them would also not exist. 
 
(17)以是事無故 則無四道果(18)無有四果故 得向者亦無 
 
 
 
saṃgho nāsti na cet santi te ’ṣṭau puruṣapudgalāḥ |
abhāvāc cāryasatyānāṃ saddharmo ’pi na vidyate || 4 || 
若無八賢聖 則無有僧寶
以無四諦故 亦無有法寶 
gal te skyes bu gang zag brgyad | | de dag med na dge ’dun med | |
’phags pa’i (6)bden rnams med pa’i phyir | | dam pa’i chos kyang yod ma yin | | 
4. When the community [of Buddhists] does not exist, then those eight “kinds of persons” [i.e., four abiding in the fruit and four who are obtaining] do not exist.
Because there is non-existence of the four holy truths, the real dharma does not exist. 
“If those eight beings did not exist, the Community would not exist. Since there would be no ennobling truths, the sublime Dharma could also not exist. 
 
(19)若無八賢聖 則無有僧寶(20)以無四諦故 亦無有法寶 
 
 
 
dharme cāsati saṃghe ca kathaṃ buddho bhaviṣyati |
evaṃ trīṇy api ratnāni bruvāṇaḥ pratibādhase || 5 || 
以無法僧寶 亦無有佛寶
如是說空者 是則破三寶 
chos dang dge ’dun yod min na | | sangs rgyas ji ltar yod par ’gyur | |
de skad stong pa nyid smra na | | dkon mchog gsum la gnod pa ni | | 
5. And if there are no dharma and community, how will the Buddha exist?
By speaking thus, [that everything is empty] certainly you deny the three jewels [i.e., the Buddha, the dharma, and the community]. 
“If the Community and the Dharma did not exist, how could Buddha exist? When you talk of emptiness, the three Jewels are maligned. 
 
(21)以無法僧寶 亦無有佛寶(22)如是説空者 是則破三寶(23)若一切世間皆空無所有者。即應無生無(24)滅。以無生無滅故。則無四聖諦。何以故。(25)從集諦生苦諦。集諦是因苦諦是果。滅苦(26)集諦名爲滅諦。能至滅諦名爲道諦。道諦(27)是因滅諦是果。如是四諦有因有果。若無(28)生無滅則無四諦。四諦無故。則無見苦斷(29)集證滅修道。見苦斷集證滅修道無故。則無(32c1)四沙門果。四沙門果無故。則無四向四得者。(2)若無此八賢聖。則無僧寶。又四聖諦無故。(3)法寶亦無。若無法寶僧寶者。云何有佛。得(4)法名爲佛。無法何有佛。汝説諸法皆空。則(5)壞三寶。 
 
 
 
śūnyatāṃ phalasadbhāvam adharmaṃ dharmam eva ca |
sarvasaṃvyavahārāṃś ca laukikān pratibādhase || 6 || 
空法壞因果 亦壞於罪福
亦復悉毀壞 一切世俗法 
byed cing ’bras bu yod pa dang | | chos ma yin pa (7)chos nyid dang | |
’jig rten pa yi tha snyad ni | | kun la’ang gnod pa byed pa yin | | 
6. You deny the real existence of a product, of right and wrong,
And all the practical behavior of the world as being empty. 
“The existence of actions and fruits, what is not Dharma and what is Dharma, the conventions of the world: all these too are maligned.” 
 
復次(6)空法壞因果 亦壞於罪福(7)亦復悉毀壞 一切世俗法(8)若受空法者。則破罪福及罪福果報。亦破(9)世俗法。有如是等諸過故。諸法不應空。 
 
 
 
atra brūmaḥ śūnyatāyāṃ na tvaṃ vetsi prayojanam |
śūnyatāṃ śūnyatārthaṃ ca tata evaṃ vihanyase || 7 || 
汝今實不能 知空空因緣
及知於空義 是故自生惱 
de la bshad pa khyod kyis ni | | stong nyid dgos dang stong nyid dang | |
stong nyid don ni ma rtogs pas | | de phyir de ltar gnod pa yin | | 
7. We reply that you do not comprehend the point of emptiness;
You eliminate both “emptiness” itself and its purpose from it. 
An explanation for that: since you do not understand the need for emptiness, emptiness, and the point of emptiness, therefore in that way you malign. 
 
答(10)曰(11)汝今實不能 知空空因縁(12)及知於空義 是故自生惱(13)汝不解云何是空相。以何因縁説空。亦不(14)解空義。不能如實知故。生如是疑難。 
 
 
 
dve satye samupāśritya buddhānāṃ dharmadeśanā |
lokasaṃvṛtisatyaṃ ca satyaṃ ca paramārthataḥ || 8 || 
諸佛依二諦 為眾生說法
一以世俗諦 二第一義諦 
sangs rgyas rnams kyis chos bstan pa | | (15a1)bden pa gnyis la yang dag brten | |
’jig rten kun rdzob bden pa dang | | dam pa’i don gyi bden pa’o | | 
8. The teaching by the Buddhas of the dharma has recourse to two truths:
The world-ensconced truth (T1) and the truth which is the highest sense (T2). 
The Dharma taught by Buddhas perfectly relies on two truths: the ambiguous truths of the world and the truths of the sublime meaning. 
 
復(15)次(16)諸佛依二諦 爲衆生説法(17)一以世俗諦 二第一義諦 
 
 
 
ye ’nayor na vijānanti vibhāgaṃ satyayor dvayoḥ |
te tattvaṃ na vijānanti gambhīraṃ buddhaśāsane || 9 || 
若人不能知 分別於二諦
則於深佛法 不知真實義 
gang dag bden pa de gnyis kyi | | rnam dbye rnam par mi shes pa | |
de dag sangs rgyas bstan pa ni | | zab mo’i de nyid rnam mi shes | | 
9. Those who do not know the distribution (vibhagam) of the two kinds of truth
Do not know the profound “point” (tattva) (T3) in the teaching of the Buddha. 
Those who do not understand the division into two truths, cannot understand the profound reality of the Buddha’s teaching. 
 
(18)若人不能知 分別於二諦(19)則於深佛法 不知眞實義(20)世俗諦者。一切法性空。而世間顛倒故生虚(21)妄法。於世間是實。諸賢聖眞知顛倒性。故(22)知一切法皆空無生。於聖人是第一義諦名(23)爲實。諸佛依是二諦。而爲衆生説法。若人(24)不能如實分別二諦。則於甚深佛法。不(25)知實義。若謂一切法不生是第一義諦。不(33a1)須第二俗諦者。是亦不然。 
 
 
 
vyavahāram anāśritya paramārtho na deśyate |
paramārtham anāgamya nirvāṇaṃ nādhigamyate || 10 || 
若不依俗諦 不得第一義
不得第一義 則不得涅槃 
(2)tha snyad la ni ma brten par | | dam pa’i don ni bstan mi nus | |
dam pa’i don ni ma rtogs par | | mya ngan ’das pa thob mi ’gyur | | 
10. The highest sense [of the truth] (T2) is not taught apart from practical behavior (T1),
And without having understood the highest sense (T2) one cannot understand nirvana (T3). 
Without relying on conventions, the sublime meaning cannot be taught. Without understanding the sublime meaning, one will not attain nirvana. 
 
何以故(2)若不依俗諦 不得第一義(3)不得第一義 則不得涅槃(4)第一義皆因言説。　言説是世俗。是故若不(5)依世俗。第一義則不可説。若不得第一(6)義。云何得至涅槃。是故諸法雖無生。而有(7)二諦。 
 
 
 
vināśayati durdṛṣtā śūnyatā mandamedhasam |
sarpo yathā durgṛhīto vidyā vā duṣprasādhitā || 11 || 
不能正觀空 鈍根則自害
如不善咒術 不善捉毒蛇 
stong pa nyid la blta nyes na | | shes rab chung rnams phung bar ’gyur | |
ji ltar sprul la gzung nyes dang | | rig (3)sngags nyes par bsgrubs pa bzhin | | 
11. Emptiness, having been dimly perceived, utterly destroys the slow-witted.
It is like a snake wrongly grasped or [magical] knowledge incorrectly applied. 
If their view of emptiness is wrong, those of little intelligence will be hurt. Like handling a snake in the wrong way, or casting a spell in the wrong way. 
 
復次(8)不能正觀空 鈍根則自害(9)如不善咒術 不善捉毒蛇(10)若人鈍根。不善解空法。於空有失而生邪(11)見。如爲利捉毒蛇不能善捉反爲所害。(12)又如咒術欲有所作不能善成則還自害。(13)鈍根觀空法亦如是。 
 
 
 
ataś ca pratyudāvṛttaṃ cittaṃ deśayituṃ muneḥ |
dharmaṃ matvāsya dharmasya mandair duravagāhatām || 12 || 
世尊知是法 甚深微妙相
非鈍根所及 是故不欲說 
de phyir zhan pas chos ’di yi | | gting rtogs dka’ bar mkhyen gyur nas | |
thub pa’i thugs ni chos bstan las | | rab tu log par gyur pa yin | | 
12. Therefore the mind of the ascetic [Guatama] was diverted from teaching the dharma,
Having thought about the incomprehensibility of the dharma by the stupid. 
Therefore, knowing how difficult it is for the weak to understand the depths of this Dharma, the heart of the Muni strongly turned away from teaching the Dharma. 
 
復次(14)世尊知是法 甚深微妙相(15)非鈍根所及 是故不欲説(16)世尊以法甚深微妙。非鈍根所解。是故不(17)欲説。 
 
 
 
śūnyatāyām adhilayaṃ yaṃ punaḥ kurute bhavān |
doṣaprasaṅgo nāsmākaṃ sa śūnye nopapadyate || 13 || 
汝謂我著空 而為我生過
汝今所說過 於空則無有 
skyon du thal bar ’gyur ba ni | | stong la ’thad pa ma yin pas | |
(4)khyod ni stong nyid spong byed pa | | gang de nga la mi ’thad do | | 
13. Time and again you have made a condemnation of emptiness,
But that refutation does not apply to our emptiness. 
Since [those] erroneous consequences do not apply to emptiness, whatever rejections you make of emptiness do not apply to me. 
 
復次(18)汝謂我著空 而爲我生過(19)汝今所説過 於空則無有(20)汝謂我著空故。爲我生過。我所説性空。空(21)亦復空。無如是過。 
 
 
 
sarvaṃ ca yujyate tasya śūnyatā yasya yujyate |
sarvaṃ na yujyate tasya śūnyaṃ yasya na yujyate || 14 || 
以有空義故 一切法得成
若無空義者 一切則不成 
gang la stong pa nyid rung ba | | de la thams cad rung bar ’gyur | |
gang la stong nyid mi rung ba | | de la thams cad rung mi ’gyur | | 
14. When emptiness “works”, then everything in existence “works”. (A)
If emptiness “does not work”, then all existence “does not work”. (B) 
Those for whom emptiness is possible, for them everything is possible. Those for whom emptiness is not possible, for them everything is not possible. 
 
復次(22)以有空義故 一切法得成(23)若無空義者 一切則不成(24)以有空義故。一切世間出世間法皆悉成(25)就。若無空義。則皆不成就。 
 
 
 
sa tvaṃ doṣān ātmanīyān asmāsu paripātayan |
aśvam evābhirūḍhaḥ sann aśvam evāsi vismṛtaḥ || 15 || 
汝今自有過 而以迴向我
如人乘馬者 自忘於所乘 
khyod ni rang gi skyon rnams ni | | nga la yongs su sgyur byed pa | |
rta la (5)mngon par zhon bzhin du | | rta nyid brjed par gyur pa bzhin | | 
15. You, while projecting your own faults on us, (i.e. objectifying emptiness)
Are like a person who, having mounted his horse, forgot the horse!(i.e. a tool) 
You are transferring your own mistakes onto me. This is like mounting a horse but forgetting about the horse itself. 
 
復次(26)汝今自有過 而以迴向我(27)如人乘馬者 自忘於所乘(28)汝於有法中有過不能自覺。而於空中見(29)過。如人乘馬而忘其所乘。 
 
 
 
svabhāvād yadi bhāvānāṃ sadbhāvam anupaśyasi |
ahetupratyayān bhāvāṃs tvam evaṃ sati paśyasi || 16 || 
若汝見諸法 決定有性者
即為見諸法 無因亦無緣 
gal te dngos rnams rang bzhin las | | yod par rjes su lta byed na | |
de lta yin na dngos po rnams | | rgyu rkyen med par khyod lta’o | | 
16. If you recognize real existence on account of the self-existence of things,
You perceive that there are uncaused and unconditioned things. 
If you view all things as existing from their own nature, then you would view all things as not having causes and conditions. 
 
可以故(33b1)若汝見諸法 決定有性者(2)即爲見諸法 無因亦無縁(3)汝説諸法有定性。若爾者。則見諸法無因(4)無縁。何以故。若法決定有性。則應不生(5)不滅。如是法何用因縁。若諸法從因縁生(6)則無有性。是故諸法決定有性。則無因縁。(7)若謂諸法決定住自性。是則不然。 
 
 
 
kāryaṃ ca kāraṇaṃ caiva kartāraṃ karaṇaṃ kriyām |
utpādaṃ ca nirodhaṃ ca phalaṃ ca pratibādhase || 17 || 
即為破因果 作作者作法
亦復壞一切 萬物之生滅 
’bras bu dang ni rgyu nyid dang | | byed pa po dang byed dang (6)bya | | skye ba dang ni ’gag pa dang | | ’bras bu la yang gnod pa byed | | 
17. You deny “what is to be produced,” cause, the producer, the instrument of production, and the producing action,
And the origination, destruction, and “fruit.” 
Cause and effect itself, agents, tools and acts, production and cessation, the effects too would be undermined. 
 
何以故(8)即爲破因果 作作者作法(9)亦復壞一切 萬物之生滅(10)諸法有定性。則無因果等諸事。 
 
 
 
yaḥ pratītyasamutpādaḥ śūnyatāṃ tāṃ pracakṣmahe |
sā prajñaptir upādāya pratipat saiva madhyamā || 18 || 
眾因緣生法 我說即是無
亦為是假名 亦是中道義 
rten cing ’brel bar ’byung ba gang | | de ni stong pa nyid du bshad | |
de ni brten nas gdags pa ste | | de nyid dbu ma’i lam yin no | | 
18. The “originating dependently” we call “emptiness”;
This apprehension, i.e., taking into account [all other things], is the understanding of the middle way. 
Whatever is contingently related, that is explained as emptiness. That is contingently configured; it is the central path. 
 
如偈説(11)衆因縁生法 我説即是無(12)亦爲是假名 亦是中道義 
 
 
 
apratītya samutpanno dharmaḥ kaścin na vidyate |
yasmāt tasmād aśūnyo hi dharmaḥ kaścin na vidyate || 19 || 
未曾有一法 不從因緣生
是故一切法 無不是空者 
gang phyir rten ’byung ma yin pa’i | | chos ’ga’ (7)yod pa ma yin pa | |
de phyir stong pa ma yin pa’i | | chos ’ga’ yod pa ma yin no | | 
19. Since there is no dharma whatever originating independently,
No dharma whatever exists which is not empty. 
Because there are no things at all, which are not contingently emergent, therefore, there are no things at all, which are not empty. 
 
(13)未曾有一法 不從因縁生(14)是故一切法 無不是空者(15)衆因縁生法。我説即是空。何以故。衆縁具足(16)和合而物生。是物屬衆因縁故無自性。無(17)自性故空。空亦復空。但爲引導衆生故。(18)以假名説。離有無二邊故名爲中道。是法(19)無性故不得言有。亦無空故不得言無。(20)若法有性相。則不待衆縁而有。若不待(21)衆縁則無法。是故無有不空法。汝上所説(22)空法有過者。此過今還在汝。 
 
 
 
yady aśūnyam idaṃ sarvam udayo nāsti na vyayaḥ |
caturṇām āryasatyānām abhāvas te prasajyate || 20 || 
若一切不空 則無有生滅
如是則無有 四聖諦之法 
gal te ’di kun mi stong na | | ’byung ba med cing ’jig pa med | |
’phags pa’i bden pa bzhi po rnams | | khyod la med par thal bar ’gyur | | 
20. If all existence is not empty, there is neither origination nor destruction.
You must wrongly conclude then that the four holy truths do not exist. 
If all were not empty, nothing could come about or perish. It would follow for you that the four ennobling truths could not exist. 
 
何以故(23)若一切不空 則無有生滅(24)如是則無有 四聖諦之法(25)若一切法各各有性不空者。則無有生滅。(26)無生滅故。則無四聖諦法。 
 
 
 
apratītya samutpannaṃ kuto duḥkhaṃ bhaviṣyati |
anityam uktaṃ duḥkhaṃ hi tat svābhāvye na vidyate || 21 || 
苦不從緣生 云何當有苦
無常是苦義 定性無無常 
rten cing ’brel ’byung ma yin na | | (15b1)sdug bsngal yod par ga la ’gyur | |
mi rtag sdug bsngal gsungs pa de | | rang bzhin nyid la yod ma yin | | 
21. Having originated without being conditioned, how will sorrow (dukkha) come into existence?
It is said that sorrow (dukkha) is not eternal; therefore, certainly it does not exist by its own nature (svabbava). 
If things were not contingently emergent, how could anguish exist? Impermanent things are taught to be anguish; in their very own nature they do not exist. 
 
何以故(27)苦不從縁生 云何當有苦(28)無常是苦義 定性無無常(29)苦不從縁生故則無苦。何以故。經説無常(33c1)是苦義。若苦有定性。云何有無常。以不捨(2)自性故。 
 
 
 
svabhāvato vidyamānaṃ kiṃ punaḥ samudeṣyate |
tasmāt samudayo nāsti śūnyatāṃ pratibādhataḥ || 22 || 
若苦有定性 何故從集生
是故無有集 以破空義故 
rang bzhin las ni yod yin na | | ci zhig kun tu ’byung bar ’gyur | |
de phyir stong nyid gnod byed la | | kun ’byung yod pa ma yin no | | 
22. How can that which is existing by its own nature originate again?
For him who denies emptiness there is no production. 
If it did exist from its own nature, why would it have an origin? Therefore, for those who undermine emptiness, it can have no origin. 
 
復次(3)若苦有定性 何故從集生(4)是故無有集 以破空義故(5)若苦有定性者。則不應更生。先已有故。(6)若爾者。則無集諦。以壞空義故。 
 
 
 
na nirodhaḥ svabhāvena sato duḥkhasya vidyate |
svabhāvaparyavasthānān nirodhaṃ pratibādhase || 23 || 
苦若有定性 則不應有滅
汝著定性故 即破於滅諦 
sdug bsngal (2)rang bzhin gyis yod na | | ’gog pa yod pa ma yin no | |
rang bzhin gyis ni yongs gnas phyir | | ’gog la gnod pa byed pa yin | | 
23. There is no destruction of sorrow (dukkha) if it exists by its own nature.
By trying to establish “self-existence” you deny destruction. 
If anguish existed by its own nature, there could be no cessation. Because its own nature would be totally present, cessation too would be undermined. 
 
復次(7)苦若有定性 則不應有滅(8)汝著定性故 即破於滅諦(9)苦若有定性者。則不應滅。何以故。性則無(10)滅故。 
 
 
 
svābhāvye sati mārgasya bhāvanā nopapadyate |
athāsau bhāvyate mārgaḥ svābhāvyaṃ te na vidyate || 24 || 
苦若有定性 則無有修道
若道可修習 即無有定性 
lam la rang bzhin yod na ni | | sgom pa ’thad par mi ’gyur ro | |
ci ste lam de bsgom bya na | | khyod kyi rang bzhin yod ma (3)yin | | 
24. If the path [of release] is self-existent, then there is no way of bringing it into existence (bhavana);
If that path is brought into existence, then “self-existence,” which you claim does not exist. 
If the path existed by its own nature, cultivation would not be appropriate. If the path is to be cultivated, your own nature cannot exist. 
 
復次(11)苦若有定性 則無有修道(12)若道可修習 即無有定性(13)法若定有。則無有修道。何以故。若法實者(14)則是常。常則不可増益。若道可修。道則無(15)有定性。 
 
 
 
yadā duḥkhaṃ samudayo nirodhaś ca na vidyate |
mārgo duḥkhanirodhatvāt katamaḥ prāpayiṣyati || 25 || 
若無有苦諦 及無集滅諦
所可滅苦道 竟為何所至 
gang tshe sdug bsngal kun ’byung dang | | ’gog pa yod pa ma yin na | | lam gyi sdug bsngal ’gog pa ni | | gang zhig thob par ’gyur par ’dod | | 
25. When sorrow (dukkha), origination, and destruction do not exist,
What kind of path will obtain the destruction of sorrow (dukkha)? 
When anguish, origins and cessation cannot exist, what ceasing of anguish could one seek to attain by the path? 
 
復次(16)若無有苦諦 及無集滅諦(17)所可滅苦道 竟爲何所至(18)諸法若先定有性。則無苦集滅諦。今滅苦(19)道。竟爲至何滅苦處。 
 
 
 
svabhāvenāparijñānaṃ yadi tasya punaḥ katham |
parijñānaṃ nanu kila svabhāvaḥ samavasthitaḥ || 26 || 
若苦定有性 先來所不見
於今云何見 其性不異故 
gal te rang bzhin nyid kyis ni | | yongs su shes pa ma yin na | |
de ni ji ltar yongs shes ’gyur | | (4)rang bzhin gnas pa ma yin nam | | 
26. If there is no complete knowledge as to self-existence, how [can there be] any knowledge of it?
Indeed, is it not true that self-existence is that which endures? 
If non-understanding existed by its very own nature, how could one ever understand? Doesn’t it abides by nature? 
 
復次(20)若苦定有性 先來所不見(21)於今云何見 其性不異故(22)若先凡夫時。不能見苦性。今亦不應見。何(23)以故。不見性定故。 
 
 
 
prahāṇasākṣātkaraṇe bhāvanā caivam eva te |
parijñāvan na yujyante catvāry api phalāni ca || 27 || 
如見苦不然 斷集及證滅
修道及四果 是亦皆不然 
de bzhin du ni khyod nyid kyi | | spang dang mngon du bya ba dang | |
bsgom dang ’bras bu bzhi dag kyang | | yongs shes bzhin du mi rung ngo | | 
27. As in the case of complete knowledge, neither destruction, realization, “bringing into existence,”
Nor are the four holy fruits possible for you. 
In the same way, your letting go, realizing, cultivating and the four fruits too are as impossible as understanding. 
 
復次(24)如見苦不然 斷集及證滅(25)修道及四果 是亦皆不然(26)如苦諦性先不見者後亦不應見。如是亦(27)不應有斷集證滅修道。何以故。是集性先(28)來不斷。今亦不應斷。性不可斷故。滅先來(29)不證。今亦不應證。先來不證故。道先來不(34a1)修。今亦不應修。先來不修故。是故四聖諦。(2)見斷證修四種行。皆不應有。四種行無故。(3)四道果亦無。 
 
 
 
svabhāvenānadhigataṃ yat phalaṃ tat punaḥ katham |
śakyaṃ samadhigantuṃ syāt svabhāvaṃ parigṛhṇataḥ || 28 || 
是四道果性 先來不可得
諸法性若定 今云何可得 
rang bzhin yongs su ’dzin pa yis | | ’bras bu rang bzhin nyid kyis ni | |
thob pa min (5)pa gang yin de | | ji ltar ’thob par nus par ’gyur | | 
28. If you accept “self-existence,” and a “fruit” is not known by its self-existence,
How can it be known at all? 
How can any fruits, which totally hold their own nature and by their own nature are unattained, be attained? 
 
何以故(4)是四道果性 先來不可得(5)諸法性若定 今云何可得(6)諸法若有定性。四沙門果先來未得。今云何(7)可得。若可得者。性則無定。 
 
 
 
phalābhāve phalasthā no na santi pratipannakāḥ |
saṃgho nāsti na cet santi te ’ṣṭau puruṣapudgalāḥ || 29 || 
若無有四果 則無得向者
以無八聖故 則無有僧寶 
’bras bu med na ’bras gnas med | | zhugs pa dag kyang yod ma yin | |
gal te skyes bu gang zag brgyad | | de dag med na dge ’dun med | | 
29. In the non-existence of “fruit,” there is no “residing in fruit” nor obtaining [the “fruit”];
When the community [of Buddhists] does not exist, then those eight “kinds of persons” do not exist. 
If the fruits did not exist, there could be no abiding in the fruits. Experiencing them would also not exist. If those eight beings did not exist, the Community would not exist. 
 
復次(8)若無有四果 則無得向者(9)以無八聖故 則無有僧寶(10)無四沙門果故。則無得果向果者。無八賢(11)聖故。則無有僧寶。而經説八賢聖。名爲僧(12)寶。 
 
 
 
abhāvāc cāryasatyānāṃ saddharmo ’pi na vidyate |
dharme cāsati saṃghe ca kathaṃ buddho bhaviṣyati || 30 || 
無四聖諦故 亦無有法寶
無法寶僧寶 云何有佛寶 
’phags pa’i bden rnams med pa’i phyir | | dam pa’i (6)chos kyang yod ma yin | |
chos dang dge ’dun yod min na | | sangs rgyas ji ltar yod par ’gyur | | 
30. Because there is non-existence of the four holy truths, the real dharma does not exist.
And if there is no dharma and community, how will the Buddha exist? 
Since there would be no ennobling truths, the sublime Dharma could also not exist. If the Community and the Dharma did not exist, how could Buddha exist? 
 
復次(13)無四聖諦故 亦無有法寶(14)無法寶僧寶 云何有佛寶(15)行四聖諦得涅槃法。若無四諦則無法寶。(16)若無二寶云何當有佛寶。汝以如是因縁。(17)説諸法定性。則壞三寶問曰。汝雖破諸法。(18)究竟道阿耨多羅三藐三菩提應有。因是道(19)故名爲佛。 
 
 
 
apratītyāpi bodhiṃ ca tava buddhaḥ prasajyate |
apratītyāpi buddhaṃ ca tava bodhiḥ prasajyate || 31 || 
汝說則不因 菩提而有佛
亦復不因佛 而有於菩提 
khyod kyis sangs rgyas byang chub la | | ma brten par yang thal bar ’gyur | |
khyod kyis byang chub sangs rgyas la | | ma brten par yang thal bar ’gyur | | 
31. For you, either the one who is enlightened (buddha) comes into being independent of enlightenment,
Or enlightenment comes into being independent of the one who is enlightened. 
It would also follow that your Buddha does not depend on awakening. It would also follow that your awakening does not depend on Buddha. 
 
答曰(20)汝説則不因 菩提而有佛(21)亦復不因佛 而有於菩提(22)汝説諸法有定性者。則不應因菩提有(23)佛。因佛有菩提。是二性常定故。 
 
 
 
yaś cābuddhaḥ svabhāvena sa bodhāya ghaṭann api |
na bodhisattvacaryāyāṃ bodhiṃ te ’dhigamiṣyati || 32 || 
雖復勤精進 修行菩提道
若先非佛性 不應得成佛 
khyod (7)kyi rang bzhin nyid kyis ni | | sangs rgyas min pa gang yin des | |
byang chub spyod la byang chub phyir | | brtsal kyang byang chub thob mi ’gyur | | 
32. For you, some one who is a non-buddha by his own nature (svabhava) but strives for enlightenment (i.e. a Bodhisattva)
Will not attain the enlightenment though the “way of life of becoming fully enlightened.” 
For you, someone who by his very nature is not Buddha could not attain awakening however much he strove in the practice of awakening for the sake of awakening. 
 
復次(24)雖復勤精進 修行菩提道(25)若先非佛性 不應得成佛(26)以先無性故。如鐵無金性。雖復種種鍛(27)煉。終不成金。 
 
 
 
na ca dharmam adharmaṃ vā kaścij jātu kariṣyati |
kim aśūnyasya kartavyaṃ svabhāvaḥ kriyate na hi || 33 || 
若諸法不空 無作罪福者
不空何所作 以其性定故 
’ga’ yang chos dang chos min pa | | nam yang byed par mi ’gyur te | |
mi stong pa la ci zhig bya | | rang bzhin la ni bya ba (16a1)med | | 
33. Neither the dharma nor non-dharma will be done anywhere.
What is produced which is non-empty? Certainly self-existence is not produced. 
No one would ever do what is Dharma and what is not Dharma. What can that which is not empty do? Inherent nature is inactive. 
 
復次(28)若諸法不空 無作罪福者(29)不空何所作 以其性定故(34b1)若諸法不空。終無有人作罪福者。何以故。(2)罪福性先已定故。又無作作者故。 
 
 
 
vinā dharmam adharmaṃ ca phalaṃ hi tava vidyate |
dharmādharmanimittaṃ ca phalaṃ tava na vidyate || 34 || 
汝於罪福中 不生果報者
是則離罪福 而有諸果報 
chos dang chos min med par yang | | ’bras bu khyod la yod par ’gyur | |
chos dang chos min rgyus byung ba’i | | ’bras bu khyod la yod ma yin | | 
34. Certainly, for you, there is a product without [the distinction] of dharma or non-dharma.
Since, for you, the product caused by dharma or non-dharma does not exist. 
Even without Dharma and not-Dharma, you would have the fruits. You would not have the fruits which have arisen from the causes of Dharma and not-Dharma. 
 
復次(3)汝於罪福中 不生果報者(4)是則離罪福 而有諸果報(5)汝於罪福因縁中。皆無果報者。則應離罪(6)福因縁而有果報。何以故。果報不待因出(7)故。問曰。離罪福可無善惡果報。但從罪(8)福有善惡果報。 
 
 
 
dharmādharmanimittaṃ vā yadi te vidyate phalam |
dharmādharmasamutpannam aśūnyaṃ te kathaṃ phalam || 35 || 
若謂從罪福 而生果報者
果從罪福生 云何言不空 
chos dang chos min rgyus byung ba’i | | ’bras bu gal te khyod la (2)yod | |
chos dang chos min las byung ba’i | | ’bras bu ci phyir stong ma yin | | 
35. If, for you, the product is caused by dharma or non-dharma, be non-empty?
How can that product, being originated by dharma or non-dharma empty? 
If you have the fruits which have arisen from the causes of Dharma and not-Dharma, why are the fruits which have arisen from the Dharma and not-Dharma not empty? 
 
答曰(9)若謂從罪福 而生果報者(10)果從罪福生 云何言不空(11)若離罪福無善惡果。云何言果不空。若爾(12)離作者則無罪福。汝先説諸法不空。是(13)事不然。 
 
 
 
sarvasaṃvyvahārāṃś ca laukikān pratibādhase |
yat pratītyasamutpādaśūnyatāṃ pratibādhase || 36 || 
汝破一切法 諸因緣空義
則破於世俗 諸餘所有法 
rten cing ’brel bar ’byung ba yi | | stong pa nyid la gnod byed gang | |
’jig rten pa yi tha snyad ni | | kun la gnod pa byed pa yin | | 
36. You deny all mundane and customary activities
When you deny emptiness [in the sense of] dependent co-origination (patytya-samutpada). 
Whoever undermines emptiness which is contingent emergence also undermines all the conventions of the world. 
 
復次(14)汝破一切法 諸因縁空義(15)則破於世俗 諸餘所有法(16)汝若破衆因縁法第一空義者。則破一切世(17)俗法。 
 
 
 
na kartavyaṃ bhavet kiṃcid anārabdhā bhavet kriyā |
kārakaḥ syād akurvāṇaḥ śūnyatāṃ pratibādhataḥ || 37 || 
若破於空義 即應無所作
無作而有作 不作名作者 
stong pa nyid la gnod (3)byed na | | bya ba ci yang med ’gyur zhing | |
rtsom pa med pa bya bar ’gyur | | mi byed pa yang byed por ’gyur | | 
37. If you deny emptiness, there would be action which is unactivated.
There would be nothing whatever acted upon, and a producing action would be something not begun. 
If one undermines emptiness, there would be no actions at all and actions without an author and agents who do not act. 
 
何以故(18)若破於空義 即應無所作(19)無作而有作 不作名作者(20)若破空義。則一切果皆無作無因。又不作(21)而作。又一切作者不應有所作。又離作者。(22)應有業有果報有受者。但是事皆不然。是(23)故不應破空。 
 
 
 
ajātam aniruddhaṃ ca kūṭaśthaṃ ca bhaviṣyati |
vicitrābhir avasthābhiḥ svabhāve rahitaṃ jagat || 38 || 
若有決定性 世間種種相
則不生不滅 常住而不壞 
rang bzhin yod na ’gro ba rnams | | ma skyes pa dang ma ’gags dang | |
ther zug tu ni gnas ’gyur zhing | | gnas skabs sna (4)tshogs bral bar ’gyur | | 
38. According to [the doctrine of] “self-existence” the world is free from different conditions;
Then it will exist as unproduced, undestroyed and immutable. 
If there were inherent nature, all beings would be unborn and unceasing, would be fixed in place forever, separated from the variety of situations. 
 
復次(24)若有決定性 世間種種相(25)則不生不滅 常住而不壞(26)若諸法有定性。則世間種種相。天人畜生萬(27)物。皆應不生不滅常住不壞。何以故。有實(28)性不可變異故。而現見萬物。各有變異相(29)生滅變易。是故不應有定性。 
 
 
 
asaṃprāptasya ca prāptir duḥkhaparyantakarma ca |
sarvakleśaprahāṇaṃ ca yady aśūnyaṃ na vidyate || 39 || 
若無有空者 未得不應得
亦無斷煩惱 亦無苦盡事 
gal te stong pa yod min na | | ma thob thob par bya ba dang | |
sdug bsngal mthar byed las dang ni | | nyon mongs thams cad spong ba’ang med | | 
39. If non-emptiness does not exist, then something is attained which is not attained;
There is cessation of sorrow (dukkha) and actions, and all evil is destroyed. 
If [things] were not empty, there could be no attainment of what had not been attained, no ending of anguish and no letting go of all actions and afflictions. 
 
復次(34c1)若無有空者 未得不應得(2)亦無斷煩惱 亦無苦盡事(3)若無有空法者。則世間出世間所有功徳未(4)得者。皆不應得。亦不應有斷煩惱者。亦(5)無苦盡。何以故。 
 
 
 
yaḥ pratītyasamutpādaṃ paśyatīdaṃ sa paśyati |
duḥkhaṃ samudayaṃ caiva nirodhaṃ mārgam eva ca || 40 || 
是故經中說 若見因緣法
則為能見佛 見苦集滅道 
gang gis rten cing ’brel par ’byung | | mthong ba de ni sdug bsngal (5)dang | | kun ’byung dang ni ’gog pa dang | | lam nyid de dag mthong ba yin | | 
40. He who perceives dependent co-origination (patytya-samutpada)
Also understands sorrow (dukkha), origination, and destruction as well as the path [of release]. 
He who sees contingent emergence sees anguish and origins and cessation and the path itself. 
 
以性定故(6)是故經中説 若見因縁法(7)則爲能見佛 見苦集滅道(8)若人見一切法從衆縁生。是人即能見佛(9)法身。増益智慧。能見四聖諦苦集滅道。見(10)四聖諦得四果滅諸苦惱。是故不應破空(11)義。若破空義則破因縁法。破因縁法。則破(12)三寶。若破三寶。則爲自破。 
 
 
 
āryasatyaparīkṣā nāma caturviṃśatitamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
’phags pa’i bden pa brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa nyi shu bzhi pa’o || 
 
 
 
 
 
 
 
  yadi śūnyam idaṃ sarvam udayo nāsti na vyayaḥ |
prahāṇād vā nirodhād vā kasya nirvāṇam iṣyate || 1 || 
中論觀涅槃品第二十五(二十四偈)  若一切法空 無生無滅者
何斷何所滅 而稱為涅槃 
  || gal te ’di dag kun stong na | | ’byung ba med cing ’jig pa med | |
gang (6)zhig spong dang ’gags pa las | | mya ngan ’da’ bar ’gyur bar ’dod | | 
[Chapter] 25: An Analysis of Nirvana (nirvana)  1. If all existence is empty, there is no origination nor destruction.
Then whose nirvana through elimination [of suffering] and destruction [of illusion] would be postulated? 
Investigation of Nirvana  If everything were empty, there would be no arising and perishing. From the letting go of and ceasing of what could one assert nirvana(-ing)? 
   
(13) ＊中論 觀涅槃品第二十五 二十四偈  (14)問曰(15)若一切法空 無生無滅者(16)何斷何所滅 而稱爲涅槃(17)若一切法空。則無生無滅。無生無滅者。何(18)所斷何所滅。而名爲涅槃。是故一切法不(19)應空。以諸法不空故。斷諸煩惱滅五陰。(20)名爲涅槃。 
   
   
   
yady aśūnyam idaṃ sarvam udayo nāsti na vyayaḥ |
prahāṇād vā nirodhād vā kasya nirvāṇam iṣyate || 2 || 
若諸法不空 則無生無滅
何斷何所滅 而稱為涅槃 
gal te ’di kun mi stong na | | ’byung ba med cing ’jig pa med | |
gang zhig spong dang ’gags pa las | | mya ngan ’da’ bar ’gyur bar ’dod | | 
2. If all existence is non-empty, there is no origination nor destruction.
Then whose nirvana through elimination [of suffering] and destruction [of illusion] would be postulated? 
If everything were not empty, there would be no arising and perishing. From the letting go of and ceasing of what could one assert nirvana(-ing)? 
 
答曰(21)若諸法不空 則無生無滅(22)何斷何所滅 而稱爲涅槃(23)若一切世間不空。則無生無滅。何所斷何(24)所滅。而名爲涅槃。是故有無二門。則非(25)至涅槃。 
 
 
 
aprahīṇam asaṃprāptam anucchinnam aśāśvatam |
aniruddham anutpannam etan nirvāṇam ucyate || 3 || 
無得亦無至 不斷亦不常
不生亦不滅 是說名涅槃 
spangs pa med pa thob med pa | (7)chad pa med pa rtag med pa | |
’gag pa med pa skye med pa | | de ni mya ngan ’das par brjod | | 
3. Nirvana has been said to be neither eliminated nor attained, neither annihilated nor eternal,
Neither disappeared nor originated. 
No letting go, no attainment, no annihilation, no permanence, no cessation, no birth: that is spoken of as nirvana. 
 
所名涅槃者(26)無得亦無至 不斷亦不常(27)不生亦不滅 是説名涅槃(28)無得者。於行於果無所得。無至者。無處(29)可至。不斷者。五陰先來畢竟空故。得道入(35a1)無餘涅槃時。亦無所斷。不常者。若有法可(2)得分別者。則名爲常。涅槃寂滅無法可分(3)別故。不名爲常。生滅亦爾。如是相者名爲(4)涅槃。復次經説。涅槃非有非無非有無。非(5)非有非非無。一切法不受内寂滅名涅槃。 
 
 
 
bhāvas tāvan na nirvāṇaṃ jarāmaraṇalakṣaṇam |
prasajyetāsti bhāvo hi na jarāmaraṇaṃ vinā || 4 || 
涅槃不名有 有則老死相
終無有有法 離於老死相 
re zhig mya ngan ’das dngos min | | rga shi’i mtshan nyid thal bar ’gyur | |
rga dang ’chi ba med pa yi | | dngos po yod pa ma yin no | | 
4. Nirvana is certainly not an existing thing, for then it would be characterized by old age and death.
In consequence it would involve the error that an existing thing would not become old and be without death. 
Nirvana is not a thing. Then it would follow that it would have the characteristics of aging and death. There does not exist any thing that is without aging and death. 
 
(6)何以故(7)涅槃不名有 有則老死相(8)終無有有法 離於老死相(9)眼見一切萬物皆生滅故。是老死相。涅槃若(10)是有則應有老死相。但是事不然。是故涅(11)槃不名有。又不見離生滅老死別有定法(12)而名涅槃。若涅槃是有即應有生滅老死(13)相。以離老死相故。名爲涅槃。 
 
 
 
bhāvaś ca yadi nirvāṇaṃ nirvāṇaṃ saṃskṛtaṃ bhavet |
nāsaṃskṛto hi vidyate bhāvaḥ kva cana kaś cana || 5 || 
若涅槃是有 涅槃即有為
終無有一法 而是無為者 
gal te mya ngan ’das (16b1)dngos na | | mya ngan ’das pa ’dus byas ’gyur | |
dngos po ’dus byas ma yin pa | | ’ga’ yang gang na yod ma yin | | 
5. And if nirvana is an existing thing, nirvana would be a constructed product (samskrta),
Since never ever has an existing thing been found to be a non-constructed-product (asamskrta). 
If nirvana were a thing, nirvana would be a conditioned phenomenon. There does not exist any thing anywhere that is not a conditioned phenomenon. 
 
復次(14)若涅槃是有 涅槃即有爲(15)終無有一法 而是無爲者(16)涅槃非是有。何以故。一切萬物從衆縁生。(17)皆是有爲。無有一法名爲無爲者。雖常法(18)假名無爲。以理推之。無常法尚無有。何(19)況常法不可見不可得者。 
 
 
 
bhāvaś ca yadi nirvāṇam anupādāya tat katham |
nirvāṇaṃ nānupādāya kaścid bhāvo hi vidyate || 6 || 
若涅槃是有 云何名無受
無有不從受 而名為有法 
gal te mya ngan ’das dngos na | | ji ltar myang ’das de brten min | |
dngos po brten nas ma yin pa | | ’ga’ yang (2)yod pa ma yin no | | 
6. But if nirvana is an existing thing, how could [nirvana] exist without dependence [on something else]?
Certainly nirvana does not exist as something without dependence. 
If nirvana were a thing, how would nirvana not be dependent? There does not exists any thing at all that is not dependent. 
 
復次(20)若涅槃是有 云何名無受(21)無有不從受 而名爲有法(22)若謂涅槃是有法者。經則不應説無受是(23)涅槃。何以故。無有有法不受而有。是故涅(24)槃非有。問曰。若有非涅槃者無應是涅槃(25)耶。 
 
 
 
yadi bhāvo na nirvāṇam abhāvaḥ kiṃ bhaviṣyati |
nirvāṇaṃ yatra bhāvo na nābhāvas tatra vidyate || 7 || 
有尚非涅槃 何況於無耶
涅槃無有有 何處當有無 
gal te mya ngan ’das dngos min | | dngos med ji ltar rung bar ’gyur | |
gang la mya ngan ’das dngos min | | de la dngos med yod ma yin | | 
7. If nirvana is not an existing thing, will nirvana become a non-existing thing?
Wherever there is no existing thing, neither is there a non-existing thing. 
If nirvana were not a thing, how could it possibly be nothing? The one for whom nirvana is not a thing, for him it is not nothing. 
 
答曰(26)有尚非涅槃 何況於無耶(27)涅槃無有有 何處當有無(28)若有非涅槃。無云何是涅槃。何以故。因有(29)故有無。若無有。何有無。如經説。先有今(35b1)無則名無。涅槃則不爾。何以故。非有法變(2)爲無故。是故無亦不作涅槃。 
 
 
 
yady abhāvaś ca nirvāṇam anupādāya tat katham |
nirvāṇaṃ na hy abhāvo ’sti yo ’nupādāya vidyate || 8 || 
若無是涅槃 云何名不受
未曾有不受 而名為無法 
gal te mya ngan ’das dngos min | | ji ltar myang ’das de brten min | |
(3)gang zhig brten nas ma yin pa’i | | dngos med yod pa ma yin no | | 
8. But if nirvana is a non-existing thing, how could [nirvana] exist without dependence [on something else]?
Certainly nirvana is not a non-existing thing which exists without dependence. 
If nirvana were nothing, how could nirvana possibly be not dependent? There does not exist any nothing which is not dependent. 
 
復次(3)若無是涅槃 云何名不受(4)未曾有不受 而名爲無法(5)若謂無是涅槃。經則不應説不受名涅槃。(6)何以故。無有不受而名無法。是故知涅槃(7)非無。問曰。若涅槃非有非無者。何等是涅(8)槃。 
 
 
 
ya ājavaṃjavībhāva upādāya pratītya vā |
so ’pratītyānupādāya nirvāṇam upadiśyate || 9 || 
受諸因緣故 輪轉生死中
不受諸因緣 是名為涅槃 
’ong ba dang ni ’gro ba’i dngos | | brten tam rgyur byas gang yin pa | |
de ni brten min rgyur byas min | | mya ngan ’das pa yin par bstan | | 
9. That state which is the rushing in and out [of existence] when dependent or conditioned—
This [state], when not dependent or not conditioned, is seen to be nirvana. 
Whatever things come and go are dependent or caused. Not being dependent and not being caused is taught to be Nirvana. 
 
答曰(9)受諸因縁故 輪轉生死中(10)不受諸因縁 是名爲涅槃(11)不如實知顛倒故。因五受陰往來生死。如(12)實知顛倒故。則不復因五受陰往來生(13)死。無性五陰不復相續故。説名涅槃。 
 
 
 
prahāṇaṃ cābravīc chāstā bhavasya vibhavasya ca |
tasmān na bhāvo nābhāvo nirvāṇam iti yujyate || 10 || 
如佛經中說 斷有斷非有
是故知涅槃 非有亦非無 
’byung ba dang ni ’jig pa dag | (4)spang bar ston pas bka’ stsal to | |
de phyir mya ngan ’das par ni | | dngos min dngos med min par rigs | | 
10. The teacher [Gautama] has taught that a “becoming” and a “non-becoming” (vibhava) are destroyed;
Therefore it obtains that: Nirvana is neither an existent thing nor a non-existent thing. 
The teacher taught [it] to be the letting go of arising and perishing. Therefore, it is correct that nirvana is not a thing or nothing. 
 
復次(14)如佛經中説 斷有斷非有(15)是故知涅槃 非有亦非無(16)有名三有。非有名三有斷滅。佛説斷此二(17)事故。當知涅槃非有亦非無。問曰。若有若(18)無非涅槃者。今有無共合。是涅槃耶。 
 
 
 
bhaved abhāvo bhāvaś ca nirvāṇam ubhayaṃ yadi |
bhaved abhāvo bhāvaś ca mokṣas tac ca na yujyate || 11 || 
若謂於有無 合為涅槃者
有無即解脫 是事則不然 
gal te mya ngan ’das pa ni | | dngos dang dngos med gnyis yin na | |
dngos dang dngos po med pa dag | thal bar ’gyur na de mi rigs | | 
11. If nirvana were both an existent and a non-existent thing,
Final release (moksa) would be [both] an existent and a non-existent thing; but that is not possible. 
If nirvana were both a thing and nothing, it would follow that it would be a thing and nothing. That is incorrect. 
 
答曰(19)若謂於有無 合爲涅槃者(20)有無即解脱 是事則不然(21)若謂於有無合爲涅槃者。即有無二事合(22)爲解脱。是事不然。何以故。有無二事相違(23)故。云何一處有。 
 
 
 
bhaved abhāvo bhāvaś ca nirvāṇam ubhayaṃ yadi |
nānupādāya nirvāṇam upādāyobhayaṃ hi tat || 12 || 
若謂於有無 合為涅槃者
涅槃非無受 是二從受生 
(5)gal te mya ngan ’das pa ni | | dngos dang dngos med gnyis yin na | |
mya ngan ’das pa ma brten min | | de gnyis brten nas yin phyir ro | | 
12. If nirvana were both an existent and a non-existent thing,
There would be no nirvana without conditions, for these both [operate with] conditions. 
If nirvana were both a thing and nothing, nirvana would not be not-dependent, because it would depend on those two. 
 
復次(24)若謂於有無 合爲涅槃者(25)涅槃非無受 是二從受生(26)若謂有無合爲涅槃者。經不應説涅槃(27)名無受。何以故。有無二事從受生。相因而(28)有。是故有無二事。不得合爲涅槃。 
 
 
 
bhaved abhāvo bhāvaś ca nirvāṇam ubhayaṃ katham |
asaṃskṛtaṃ hi nirvāṇaṃ bhāvābhāvau ca saṃskṛtau || 13 || 
有無共合成 云何名涅槃
涅槃名無為 有無是有為 
ji ltar mya ngan ’das pa ni | | dngos dang dngos med gnyis yin te | |
mya ngan ’das pa ’dus ma byas | | (6)dngos dang dngos med ’dus byas yin | | 
13. How can nirvana exist as both an existent thing and a non-existent thing,
For nirvana is a non-composite-product (asamskrta), while both an existent thing and a non-existent thing are composite products (samskrta). 
How could nirvana be both a thing and nothing? Nirvana is unconditioned; things and nothings are conditioned. 
 
復次(29)有無共合成 云何名涅槃(35c1)涅槃名無爲 有無是有爲(2)有無二事共合。不得名涅槃。涅槃名無爲。(3)有無是有爲。是故有無非是涅槃。 
 
 
 
bhaved abhāvo bhāvaś ca nirvāṇa ubhayaṃ katham |
tayor abhāvo hy ekatra prakāśatamasor iva || 14 || 
有無二事共 云何是涅槃
是二不同處 如明暗不俱 
ji ltar mya ngan ’das pa la | | dngos dang dngos med gnyis yod de | |
de gnyis gcig la yod min te | | snang ba dang ni mun pa bzhin | | 
14. How can nirvana exist as both an existent and a non-existent thing?
There is no existence of both at one and the same place, as in the case of both darkness and light. 
How could nirvana exist as both a thing and nothing? Those two do not exist as one. They are like light and dark. 
 
復次(4)有無二事共 云何是涅槃(5)是二不同處 如明暗不倶(6)有無二事。不得名涅槃。何以故。有無相違(7)一處不可得。如明暗不倶。是故有時無無。(8)無時無有。云何有無共合。而名爲涅槃。問(9)曰。若有無共合非涅槃者。今非有非無應(10)是涅槃。 
 
 
 
naivābhāvo naiva bhāvo nirvāṇam iti yā ’ñjanā |
abhāve caiva bhāve ca sā siddhe sati sidhyati || 15 || 
若非有非無 名之為涅槃
此非有非無 以何而分別 
dngos min dngos po med min pa | | mya ngan ’das par gang ston pa | |
(7)dngos po med dang dngos po dag | grub na de ni grub par ’gyur | | 
15. The assertion: “Nirvana is neither an existent thing nor a non-existent thing”
Is proved if [the assertion]: “It is an existent thing and a non-existent thing” were proved. 
The presentation of neither a thing nor nothing as nirvana will be established [only] if things and nothings are established. 
 
答曰(11)若非有非無 名之爲涅槃(12)此非有非無 以何而分別(13)若涅槃非有非無者。此非有非無。因何而(14)分別。是故非有非無是涅槃者。是事不然。 
 
 
 
naivābhāvo naiva bhāvo nirvāṇaṃ yadi vidyate |
naivābhāvo naiva bhāva iti kena tad ajyate || 16 || 
分別非有無 如是名涅槃
若有無成者 非有非無成 
gal te mya ngan ’das pa ni | | dngos min dngos po med min na | |
dngos min dngos po med min zhes | | gang zhig gis ni de mngon byed | | 
16. If nirvana is neither an existent thing nor a non-existent thing,
Who can really arrive at [the assertion]: “neither an existent thing nor a non-existent thing”? 
If nirvana is neither a thing nor nothing, by who could “neither a thing nor nothing” be perceived? 
 
(15)復次(16)分別非有無 如是名涅槃(17)若有無成者 非有非無成(18)汝分別非有非無是涅槃者是事不然。何以(19)故。若有無成者。然後非有非無成。有相違名(20)無。無相違名有。是有無第三句中已破。有(21)無無故。云何有非有非無。是故涅槃。非非(22)有非非無。 
 
 
 
paraṃ nirodhād bhagavān bhavatīty eva nājyate |
na bhavaty ubhayaṃ ceti nobhayaṃ ceti nājyate || 17 || 
如來滅度後 不言有與無
亦不言有無 非有及非無 
bcom ldan mya ngan ’das gyur nas | | yod par mi mngon (17a1)de bzhin du | |
med do zhe’am gnyis ka dang | | gnyis min zhes kyang mi mngon no | | 
17. It is not expressed if the Glorious One [the Buddha] exists (1) after his death,
Or does not exist (2), or both (3) or neither (4). 
After the Bhagavan has entered nirvana, one cannot perceive [him? it?] as “existing,” likewise as “not existing,” nor can one percieve [him? it?] as “both” or “neither”. 
 
復次(23)如來滅度後 不言有與無(24)亦不言有無 非有及非無 
 
 
 
tiṣṭhamāno ’pi bhagavān bhavatīty eva nājyate |
na bhavaty ubhayaṃ ceti nobhayaṃ ceti nājyate || 18 || 
如來現在時 不言有與無
亦不言有無 非有及非無 
bcom ldan bzhugs par gyur na yang | | yod par mi mngon de bzhin du | |
med do zhe’am gnyis ka dang | | gnyis min zhes kyang mi mngon no | | 
18. Also, it is not expressed if the Glorious One exists (1) while remaining [in the world],
Or does not exist (2), or both (3) or neither (4). 
Even when the Bhagavan is alive, one cannot perceive [him? it?] as “existing,” likewise as “not existing,” nor can one percieve [him? it?] as “both” or “neither”. 
 
(25)如來現在時 不言有與無(26)亦不言有無 非有及非無(27)若如來滅後若現在。有如來亦不受。無如(28)來亦不受。亦有如來亦無如來亦不受。非(29)有如來非無如來亦不受。以不受故。不(36a1)應分別涅槃有無等。離如來誰當得涅(2)槃。何時何處以何法説涅槃。是故一切時(3)一切種。求涅槃相不可得。 
 
 
 
na saṃsārasya nirvāṇāt kiṃcid asti viśeṣaṇam |
na nirvāṇasya saṃsārāt kiṃcid asti viśeṣaṇam || 19 || 
涅槃與世間 無有少分別
世間與涅槃 亦無少分別 
’khor ba (2)mya ngan ’das pa las | | khyad par cung zad yod ma yin | |
mya ngan ’das pa ’khor ba las | | khyad par cung zad yod ma yin | | 
19. There is nothing whatever which differentiates the existence-in-flux (samsara) from nirvana;
And there is nothing whatever which differentiates nirvana from existence-in-flux. 
Samsara does not have the slightest distinction from Nirvana. Nirvana does not have the slightest distinction from Samsara. 
 
復次(4)涅槃與世間 無有少分別(5)世間與涅槃 亦無少分別(6)五陰相續往來因縁故。説名世間。五陰性畢(7)竟空無受寂滅。此義先已説。以一切法不生(8)不滅故。世間與涅槃無有分別。涅槃與世(9)間亦無分別。 
 
 
 
nirvāṇasya ca yā koṭiḥ koṭiḥ saṃsaraṇasya ca |
na tayor antaraṃ kiṃcit susūkṣmam api vidyate || 20 || 
涅槃之實際 及與世間際
如是二際者 無毫釐差別 
mya ngan ’das mtha’ gang yin pa | | de ni ’khor ba’i mtha’ yin te | |
de gnyis khyad par cung zad ni | | shin tu phra ba’ang yod ma yin | | 
20. The extreme limit (koti) of nirvana is also the extreme limit of existence-in-flux;
There is not the slightest bit of difference between these two. 
Whatever is the end of Nirvana, that is the end of Samsara. There is not even a very subtle slight distinction between the two. 
 
復次(10)涅槃之實際 及與世間際(11)如是二際者 無毫釐差別(12)究竟推求世間涅槃實際無生際。以平等不(13)可得故。無毫釐差別。 
 
 
 
paraṃ nirodhād antādyāḥ śāśvatādyāś ca dṛṣṭayaḥ |
nirvāṇam aparāntaṃ ca pūrvāntaṃ ca samāśritāḥ || 21 || 
滅後有無等 有邊等常等
諸見依涅槃 未來過去世 
gang (3)’das phan chad mtha’ sogs dang | | rtag la sogs par lta ba dag | mya ngan ’das dang phyi mtha’ dang | | sngon gyi mtha’ la brten pa yin | | 
21. The views [regarding] whether that which is beyond death is limited by a beginning or an end or some other alternative
Depend on a nirvana limited by a beginning (purvanta) and an end (aparanta), 
Views about who passes beyond, ends etc. and permanence etc. are contingent upon nirvana and later ends and former ends. 
 
復次(14)滅後有無等 有邊等常等(15)諸見依涅槃 未來過去世(16)如來滅後有如來無如來。亦有如來亦無(17)如來。非有如來非無如來。世間有邊世(18)間無邊。世間亦有邊亦無邊。世間非有邊(19)非無邊。世間常世間無常。世間亦常亦無常。(20)世間非有常非無常。此三種十二見。如來滅(21)後有無等四見。依涅槃起。世間有邊無邊(22)等四見。依未來世起。世間常無常等四見。(23)依過去世起。如來滅後有無等不可得。涅槃(24)亦如是。如世間前際後際有邊無邊有常無(25)常等不可得。涅槃亦如是。是故説世間涅槃(26)等無有異。 
 
 
 
śūnyeṣu sarvadharmeṣu kim anantaṃ kim antavat |
kim anantam antavac ca nānantaṃ nāntavac ca kim || 22 || 
一切法空故 何有邊無邊
亦邊亦無邊 非有非無邊 
dngos po thams cad stong pa la | | mtha’ yod ci zhig mtha’ med ci | |
mtha’ dang mtha’ med (4)ci zhig yin | | mtha’ dang mtha’ med min pa ci | | 
22. Since all dharmas are empty, what is finite? What is infinite?
What is both finite and infinite? What is neither finite nor infinite? 
In the emptiness of all things what ends are there? What non-ends are there? What ends and non-ends are there? What of neither are there? 
 
復次(27)一切法空故 何有邊無邊(28)亦邊亦無邊 非有非無邊 
 
 
 
kiṃ tad eva kim anyat kiṃ śāśvataṃ kim aśāśvatam |
aśāśvataṃ śāśvataṃ ca kiṃ vā nobhayam apy atha || 23 || 
何者為一異 何有常無常
亦常亦無常 非常非無常 
de nyid ci zhig gzhan ci yin | | rtag pa ci zhig mi rtag ci | |
rtag dang mi rtag gnyis ka ci | | gnyis ka min pa ci zhig yin | | 
23. Is there anything which is this or something else, which is permanent or impermanent,
Which is both permanent and impermanent, or which is neither? 
Is there this? Is there the other? Is there permanence? Is there impermanence? Is there both permanence and impermanence? Is there neither? 
 
(29)何者爲一異 何有常無常(36b1)亦常亦無常 非常非無常 
 
 
 
sarvopalambhopaśamaḥ prapañcopaśamaḥ śivaḥ |
na kva cit kasyacit kaścid dharmo buddhena deśitaḥ || 24 || 
諸法不可得 滅一切戲論
無人亦無處 佛亦無所說 
dmigs pa thams cad nyer zhi zhing | | spros pa nyer zhi (5)zhi ba ste | |
sangs rgyas kyis ni gang du yang | | su la’ang chos ’ga’ ma bstan to | | 
24. The cessation of accepting everything [as real] is a salutary (siva) cessation of phenomenal development (prapanca);
No dharma anywhere has been taught by the Buddha of anything. 
Totally pacifying all referents and totally pacifying fixations is peace. The Buddha nowhere taught any dharma to anyone. 
 
(2)諸法不可得 滅一切戲論(3)無人亦無處 佛亦無所説(4)一切法一切時一切種。從衆縁生故。畢竟空(5)故無自性。如是法中。何者是有邊誰爲有(6)邊。何者是無邊。亦有邊亦無邊。非有邊非無(7)邊。誰爲非有邊非無邊。何者是常誰爲是(8)常。何者是無常。常無常非常非無常。誰爲非(9)常非無常。何者身即是神。何者身異於神。(10)如是等六十二邪見。於畢竟空中皆不可得。(11)諸有所得皆息。戲論皆滅。戲論滅故。通達諸(12)法實相得安隱道。從因縁品來。分別推求(13)諸法。有亦無。無亦無。有無亦無。非有非無亦(14)無。是名諸法實相。亦名如法性實際涅槃。(15)是故如來無時無處。爲人説涅槃定相。是(16)故説諸有所得皆息。戲論皆滅 
 
 
 
nirvāṇaparīkṣā nāma pañcaviṃśatitamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
mya ngan las ’das pa brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa nyi shu lnga pa’o || || 
 
 
 
 
 
 
 
  punarbhavāya saṃskārān avidyānivṛtas tridhā |
abhisaṃskurute yāṃs tair gatiṃ gacchati karmabhiḥ || 1 || 
中論觀十二因緣品第二十六(九偈)  眾生癡所覆 為後起三行
以起是行故 隨行墮六趣 
  ma rig bsgribs pas yang srid phyir | | ’du byed rnam pa gsum po dag |
|(6)mngon par ’du byed gang yin pa’i | | las de dag gis ’gro bar ’gro | | 
[Chapter] 26: An Analysis of the Twelve Components (dvadasanga) (the twelve spokes)  1. “What is hidden by ignorance (1)” (avidyanivrta) has caused the three kinds of conditioned things (2) (samskara) to be made for rebirth —
By those actions it [i.e., ” what is hidden by ignorance”] goes forward. 
Analysis of the Twelve Links of Becoming  In order to become again, those obscured by ignorance are moved into destinies by actions which are impelled [by] the three kinds of formative impulses. 
   
(17) ＊中論 觀十二因縁品第二十六 九偈  (18)問曰汝以摩訶衍説第一義道。我今欲聞(19)説聲聞法入第一義道。答曰(20)衆生癡所覆 爲後起三行(21)以起是行故 隨行墮六趣 
   
   
   
vijñānaṃ saṃniviśate saṃskārapratyayaṃ gatau |
saṃniviṣṭe ’tha vijñāne nāmarūpaṃ niṣicyate || 2 || 
以諸行因緣 識受六道身
以有識著故 增長於名色 
’du byed rkyen can rnam par shes | | ’gro ba rnams su ’jug par ’gyur | |
rnam par shes pa zhugs gyur na | | ming dang gzugs ni chags par ’gyur | | 
2. Consciousness (3), presupposing that which is conditioned (samskara), enters on its course.
When consciousness is begun, the “name-and-form’- (namarupa) (4) is instilled. 
Consciousness conditioned by formative impulses enters into destinies. When consciousness has entered, name and form develop. 
 
(22)以諸行因縁 識受六道身(23)以有識著故 増長於名色 
 
 
 
niṣikte nāmarūpe tu ṣaḍāyatanasaṃbhavaḥ |
ṣaḍāyatanam āgamya saṃsparśaḥ saṃpravartate || 3 || 
名色增長故 因而生六入
情塵識和合 而生於六觸 
ming dang gzugs (7)ni chags gyur na | | skye mched drug ni ’byung bar ’gyur | |
skye mched drug la brten nas ni | | reg pa yang dag ’byung bar ’gyur | | 
3. When the “name-and-form” is instilled, the six domains of sense perceptions (5) (ayatana) are produced.
Having arrived at the six domains of sense perceptions, the process of perception begins to function. 
When name and form develop, the six senses emerge. In dependence upon the six senses, impact actually occurs. 
 
(24)名色増長故 因而生六入(25)情塵識和合 而生於六觸 
 
 
 
cakṣuḥ pratītya rūpaṃ ca samanvāhāram eva ca |
nāmarūpaṃ pratītyaivaṃ vijñānaṃ saṃpravartate || 4 || 
 
ming dang gzugs dang dran byed la | | brten nas skye ba kho na ste | |
de ltar ming dang gzugs brten nas | | rnam par (17b1)shes pa skye bar ’gyur | | 
4. Consciousness begins to function presupposing the eye, the visual forms, and ability of mental association—
Presupposing “name-and-form.” 
Just as [it] only arises in dependence on the eye, [visual] form and attention, so consciousness arises in dependence on name and form. 
 
 
 
 
 
saṃnipātas trayāṇāṃ yo rūpavijñānacakṣuṣām |
sparśaḥ sa tasmāt sparśāc ca vedanā saṃpravartate || 5 || 
因於六觸故 即生於三受
以因三受故 而生於渴愛 
mig dang gzugs dang rnam par shes | | gsum po ’dus pa gang yin pa | |
de ni reg pa’o reg de las | | tshor ba kun tu ’byung bar ’gyur | | 
5. That which is the coincidence (6) (samnipata) of visual form, consciousness, and the eye:
That is sensual perception; and from perception, sensation (7) begins to function. 
The gathering of the three: eye and [visual] form and consciousness, that is “impact.” From impact feeling totally arises. 
 
(26)因於六觸故 即生於三受(27)以因三受故 而生於渇愛 
 
 
 
vedanāpratyayā tṛṣṇā vedanārthaṃ hi tṛṣyate |
tṛṣyamāṇa upādānam upādatte caturvidham || 6 || 
 
tshor ba’i rkyen gyis sred pa ste | | tshor ba’i don du sred par ’gyur | |
sred (2)par gyur na nye bar len | | rnam pa bzhi po nyer len ’gyur | | 
6. “Craving (8)” (trsna) [for existing things] is conditioned by sensation.
Certainly [a person] craves for the sake of sensation.
The one who craves acquires the four-fold acquisition (9) (upadana)
[namely sexual pleasure, false views, ascetic morality and vows, and the doctrine of self-existence]. 
Due to the condition of feeling, there is craving; one craves for what is felt. When one craves, one clings to the four aspects of clinging [sense objects, views, morals and rules, and views of self]. 
 
 
 
 
 
upādāne sati bhava upādātuḥ pravartate |
syād dhi yady anupādāno mucyeta na bhaved bhavaḥ || 7 || 
因愛有四取 因取故有有
若取者不取 則解脫無有 
nyer len yod na len pa po’i | | srid pa rab tu ’byung bar ’gyur | |
gal te nye bar len med na | | grol bar ’gyur te srid mi ’gyur | | 
7. When the acquisition exists, the acquirer begins to function (10) (i.e. existence, becoming).
If he were someone without acquisition, that being would be released, and would not exist. 
When there is clinging, the becoming of the clinger fully arises. When there is no clinging, one is freed; there is no [more] becoming. 
 
(28)因愛有四取 因取故有有(29)若取者不取 則解脱無有 
 
 
 
pañca skandhāḥ sa ca bhavo bhavāj jātiḥ pravartate |
jarāmaraṇaduḥkhādi śokāḥ saparidevanāḥ || 8 || 
從有而有生 從生有老死
從老死故有 憂悲諸苦惱 
srid pa de yang phung po lnga | | srid pa las ni skye (3)bar ’gyur | |
rga shi dang ni mya ngan dang | | smre sngags ’don bcas sdug bsngal dang | | 
8. That being is the five “groups of universal elements” (skandha). Because of a being, birth (11) begins to function.
Growing old, dying, sorrow (dukkha) (12), etc., grief and regrets, 
Becoming is the five aggregates; from becoming one is born. Aging, death, torment, lamentation, pain, 
 
(36c1)從有而有生 從生有老死(2)從老死故有 憂悲諸苦惱 
 
 
 
daurmanasyam upāyāsā jāter etat pravartate |
kevalasyaivam etasya duḥkhaskandhasya saṃbhavaḥ || 9 || 
如是等諸事 皆從生而有
但以是因緣 而集大苦陰 
yid mi bde dang ’khrug pa rnams | de dag skye las rab tu ’byung | |
de ltar sdug bsngal phung po ni | | ’ba’ zhig pa ’di ’byung bar ’gyur | | 
9. Despair and agitation: all this results from birth;
That “produced being” is a single mass of sorrows (dukkha). 
mental unhappiness, anxiety: these vividly emerge from birth. Likewise, the entire mass of anguish emerges. 
 
(3)如是等諸事 皆從生而有(4)但以是因縁 而集大苦陰 
 
 
 
saṃsāramūlaṃ saṃskārān avidvān saṃskaroty ataḥ |
avidvān kārakas tasmān na vidvāṃs tattvadarśanāt || 10 || 
是謂為生死 諸行之根本
無明者所造 智者所不為 
’khor ba’i (4)rtsa ba ’du byed de | | de phyir mkhas rnams ’du mi byed | |
de phyir mi mkhas byed po yin | | mkhas min de nyid mthong phyir ro | | 
10. Thus the ignorant people construct the conditioned things (samskara); [that is] the source for existence-in-flux.
The one who constructs is ignorant; the wise person is not [one who constructs] because he perceives true reality. 
The root of life is formative impulses. Therefore, the wise do not form impulses. Therefore, the unwise are formers, but not the wise since they see reality. 
 
(5)是謂爲生死 諸行之根本(6)無明者所造 智者所不爲 
 
 
 
avidyāyāṃ niruddhāyāṃ saṃskārāṇām asaṃbhavaḥ |
avidyāyā nirodhas tu jñānasyāsyaiva bhāvanāt || 11 || 
 
ma rig ’gags par gyur na ni | | ’du byed rnams kyang ’byung mi ’gyur | |
ma rig ’gag par ’gyur ba ni | | shes (5)pas de nyid bsgoms pas so | | 
11. When ignorance ceases, the constructed phenomena do not come into existence.
A person’s cessation of ignorance proceeds on the basis of “becoming” [enlightened] through knowledge. 
When ignorance stops, formative impulses too do not occur. The stopping of ignorance [comes] through practising that with understanding. 
 
 
 
 
 
tasya tasya nirodhena tat tan nābhipravartate |
duḥkhaskandhaḥ kevalo ’yam evaṃ samyag nirudhyate || 12 || 
以是事滅故 是事則不生
但是苦陰聚 如是而正滅 
de dang de ni ’gags gyur pas | | de dang de ni mngon mi ’byung | |
sdug bsngal phung po ’ba’ zhig pa | | de ni de ltar yang dag ’gag | | 
12. Through cessation of every [component] none functions;
That single mass of sorrow (dukkha) is thus completely destroyed. 
By the stopping of the former, the latter will clearly not occur. The entire mass of anguish will likewise completely stop. 
 
(7)以是事滅故 是事則不生(8)但是苦陰聚 如是而正滅(9)凡夫爲無明所盲故。以身口意業。爲後身(10)起六趣諸行。隨所起行有上中下。識入六(11)趣隨行受身。以識著因縁故名色集。名(12)色集故有六入。六入因縁故有六觸。六觸因(13)縁故有三受。三受因縁故生渇愛。渇愛因縁(14)故有四取。四取取時以身口意業起罪福。(15)令後三有相續。從有而有生。從生而有老(16)死。從老死有憂悲苦惱種種衆患。但有大(17)苦陰集。是故知凡夫無智。起此生死諸行根(18)本。智者所不起。以如實見故。則無明滅。(19)無明滅故諸行亦滅。以因滅故果亦滅。如(20)是修習觀十二因縁生滅智故是事滅。是事(21)滅故乃至生老死憂悲大苦陰皆如實正滅。(22)正滅者畢竟滅。是十二因縁生滅義。如阿毘(23)曇修多羅中廣説 
 
 
 
dvādasāṅgabhāvaparīkṣā nāma ṣaḍviṃśatitamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
srid pa’i yan lag bcu gnyis brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa nyi shu drug (6)pa’o || 
 
 
 
 
 
 
 
  [abhūm atītam adhvānaṃ nābhūvam iti dṛṣṭayaḥ |]29
yās tāḥ śāśvatalokādyāḥ pūrvāntaṃ samupāśritāḥ || 1 || 
中論觀邪見品第二十七(三十一偈)  我於過去世 為有為是無
世間常等見 皆依過去世 
  || ’das dus byung ma byung zhes dang | | ’jig rten rtag pa la sogs par | |
lta ba gang yin de dag ni | | mngon gyi mtha’ la brten pa yin | | 
[Chapter] 27: An Analysis of the Views (drsti) About Reality (dogmas)  1. Those [views] relating to the limits of the past reality are: “The world is eternal,” etc.,
[And “I have existed in the past,” “I have not existed in the past,” etc.] 
Investigation of Views  Those views such as “I occurred or did not occur in the past,” the world is permanent, are dependent on the extreme of before. 
   
(24)＊中論 觀邪見品第二十七 三十一偈  (25)問曰。已聞大乘法破邪見。今欲聞聲聞法(26)破邪見。答曰(27)我於過去世 爲有爲是無(28)世間常等見 皆依過去世 
   
   
   
dṛṣṭayo na bhaviṣyāmi kim anyo ’nāgate ’dhvani |
bhaviṣyāmīti cāntādyā aparāntaṃ samāśritāḥ || 2 || 
我於未來世 為作為不作
有邊等諸見 皆依未來世 
ma ’ongs dus gzhan ’byung ’gyur dang | | mi ’byung ’jig rten mtha’ sogs par | |
lta (7)ba gang yin de dag ni | | phyi ma’i mtha’ la brten pa yin | | 
2. The assertion: “I will not become something different in a future time,”
“I will become [something different],” and the alternative, etc., are relating to an end [in the future]. 
Those views such as I will occur or not occur at another time in the future, the world has an end, are dependent on the extreme of Later. 
 
(29)我於未來世 爲作爲不作(37a1)有邊等諸見 皆依未來世(2)我於過去世。爲有爲無。爲有無爲非有非(3)無。是名常等諸見依過去世。我於未來世。(4)爲作爲不作。爲作不作爲非作非不作。是(5)名邊無邊等諸見依未來世。如是等諸邪(6)見。何因縁故名爲邪見。 
 
 
 
abhūm atītam adhvānam ity etan nopapadyate |
yo hi janmasu pūrveṣu sa eva na bhavaty ayam || 3 || 
過去世有我 是事不可得
過去世中我 不作今世我 
’das pa’i dus na byung gyur zhes | | bya ba de ni mi ’thad do | |
sngon tshe rnams su gang byung ba | | de nyid ’di ni ma yin no | | 
3. [The assertion:] “I existed in a past time (1)” does not obtain,
Since this [present being] is not (i.e. “ii” is not the same as “i”) that one who [was] in a former birth. 
It is incorrect to say: “I occurred at a time in the past.” Whatever occurred before, that is not this. 
 
是事今當説(7)過去世有我 是事不可得(8)過去世中我 不作今世我 
 
 
 
sa evātmeti tu bhaved upādānaṃ viśiṣyate |
upādānavinirmukta ātmā te katamaḥ punaḥ || 4 || 
若謂我即是 而身有異相
若當離於身 何處別有我 
de nyid bdag tu ’gyur snyam na | | nye bar len pa tha dad ’gyur | |
nye bar lan (18a1)pa ma gtogs par | | khyod kyi bdag ni gang zhig yin | | 
4. Were he [in a previous birth], that individual self (ātma) which he acquires [in coming into existence] would be different.
Moreover, what kind of individual self is there without acquisition (upadana)? 
If you think that that became me, then that-which-is-clung-to would be something else. What is your self apart from that-which-is-clung-to? 
 
(9)若謂我即是 而身有異相(10)若當離於身 何處別有我 
 
 
 
upādānavinirmukto nāsty ātmeti kṛte sati |
syād upādānam evātmā nāsti cātmeti vaḥ punaḥ || 5 || 
離有無身我 是事為已成
若謂身即我 若都無有我 
nye bar len pa ma gtogs pa’i | | bdag yod ma yin byas pa’i tshe | |
nye bar len nyid bdag yin na | | khyod kyi bdag ni med pa yin | | 
5. If it were held that: “There is no individual self without the acquisition,”
Then the individual self would be [only] the acquisition or it is not an individual self [at all]. 
Were you [to say] that there exists no self apart from that-which-is-clung-to, if the very that-which-is-clung-to were the self, your self would be non-existent. 
 
(11)離有無身我 是事爲已成(12)若謂身即我 若都無有我 
 
 
 
na copādānam evātmā vyeti tat samudeti ca |
kathaṃ hi nāmopādānam upādātā bhaviṣyati || 6 || 
但身不為我 身相生滅故
云何當以受 而作於受者 
nye bar len nyid bdag ma yin | | de ’byung ba dang ’jig (2)pa yin | |
nye bar blang ba ji lta bur | | nye bar len po yin par ’gyur | | 
6. The individual self is not the acquisition, since that [acquisition] appears and disappears.
Now really, how will “he who acquires” become “that which is acquired? 
The very that-which-is-clung-to is not the self: it arises and passes away. How can that-which-has-been-clung-to be the one that clings? 
 
(13)但身不爲我 身相生滅故(14)云何當以受 而作於受者 
 
 
 
anyaḥ punar upādānād ātmā naivopapadyate |
gṛhyeta hy anupādāno yady anyo na ca gṛhyate || 7 || 
若離身有我 是事則不然
無受而有我 而實不可得 
bdag ni nye bar len pa las | | gzhan du ’thad pa nyid ma yin | |
gal te gzhan na len med par | | gzung yod rigs na gzung du med | | 
7. Moreover, it does not obtain that the individual self is different from the acquisition.
If the individual self were different, it would be perceived without the acquisition; but [in fact] it is not so perceived. 
It is not correct for the self to be other than that-which-is-clung-to. If it were other, with nothing to cling to, then something [i.e. the self] fit to be apprehended would not be apprehended. 
 
(15)若離身有我 是事則不然(16)無受而有我 而實不可得 
 
 
 
evaṃ nānya upādānān na copādānam eva saḥ |
ātmā nāsty anupādāno nāpi nāsty eṣa niścayaḥ || 8 || 
今我不離受 亦不即是受
非無受非無 此即決定義 
de ltar len las gzhan ma yin | | de ni nyer len nyid (3)kyang min | |
bdag ni nye bar len med min | | med pa nyid du’ang de ma nges | | 
8. Thus that [individual self] is not different from nor identical to the acquisition.
The individual self is not without acquisition; but there is no certainty that “It does not exist.” 
In that way, it is not other than that-which-is-clung-to nor is it that-which-is-clung-to. The self is not not that-which-is-clung-to, nor can it be ascertained as nothing. 
 
(17)今我不離受 亦不即是受(18)非無受非無 此即決定義(19)我於過去世有者。是事不然。何以故。先世(20)中我不即作今我。有常過故。若常則有無(21)量過。何以故。如人修福因縁故作天而後(22)作人。若先世我即是今我者。天即是人。又(23)人以罪業因縁故作旃陀羅。後作婆羅門。(24)若先世我即是今我者。旃陀羅即是婆羅門。(25)譬如舍衞國婆羅門名提婆達。到王舍城(26)亦名提＊婆達。不以至王舍城故爲異。若(27)先作天後作人。則天即是人。旃陀羅即是(28)婆羅門。但是事不然。何以故。天不即是人。(29)旃陀羅不即是婆羅門。有此等常過故。若(37b1)謂先世我不作今我。如人浣衣時名爲浣(2)者。刈時名爲刈者。而浣者與刈者雖不異。(3)而浣者不即是刈者。如是我受天身名爲(4)天。我受人身名爲人。我不異而身有異(5)者。是事不然。何以故。若即是者。不應言(6)天作人。今浣者於刈者。爲異爲不異。若(7)不異。浣者應即是刈者。如是先世天即是(8)人。旃陀羅即是婆羅門。我亦有常過。若異(9)者。浣者即不作刈者。如是天不作人。我亦(10)無常。無常則無我相。是故不得言即是。問(11)曰。我即是。但因受故分別是天是人。受名(12)五陰身。以業因縁故分別是天是人是旃陀(13)羅是婆羅門。而我實非天非人。非旃陀羅(14)非婆羅門。是故無如是過。答曰。是事不然。(15)何以故。若身作天作人。作旃陀羅作婆羅(16)門。非是我者。則離身別有我。今罪福生死(17)往來。皆是身非是我。罪因縁故墮三惡道。(18)福因縁故生三善道。若苦樂瞋喜憂怖等。皆(19)是身非我者。何用我爲。如治俗人罪。不豫(20)出家人。五陰因縁相續罪福不失故有解脱。(21)若皆是身非我者。何用我爲。問曰。罪福等(22)依止於我。我有所知身無所知故。知者應(23)是我。起業因縁罪福是作法。當知應有作(24)者。作者是我。身是我所用。亦是我所住處。譬(25)如舍主以草木泥墍等治舍。自爲身故(26)隨所用治舍有好惡。我亦如是。隨作善(27)惡等得好醜身。六道生死皆我所作。是故罪(28)福之身皆屬於我。譬如舍但屬舍主不屬(29)他人。答曰。是喩不然。何以故。舍主有形。有(37c1)觸有力故能治舍。汝所説我無形無觸(2)故無作力。自無作力亦不能使他作。若世(3)間有一法無形無觸能有所作者。則可(4)信受知有作者。但是事不然。若我是作者。(5)則不應自作苦事。若是念者。可貪樂事(6)不應忘失。若我不作苦而苦強生者。餘一(7)切皆亦自生。非我所作。若見者是我。眼能(8)見色眼應是我。若眼見而非我。則違先言(9)見者是我。若見者是我。我則不應得聞聲(10)等諸塵。何以故。眼是見者。不能得聞聲等(11)塵故。是故我是見者。是事不然。若謂如刈(12)者用鎌刈草。我亦如是以手等能有所作(13)者。是事不然。何以故。今離鎌別有刈者。(14)而離身心諸根無別作者。若謂作者雖非(15)眼耳等所得亦有作者。則石女兒能有所(16)作。如是一切諸根皆應無我。若謂右眼(17)見物而左眼識。當知別有見者。是事不然。(18)今右手習作左手不能。是故無別有作者。(19)若別有作者。右手所習左手亦應能。而實(20)不能。是故更無作者。復次有我者言。見(21)他食果口中涎出。是爲我相。是事不然。何(22)以故。是念力故非是我力。又亦即是破我(23)因縁。人在衆中愧於涎出。而涎強出不得(24)自在。當知無我。復次又有顛倒過罪。先(25)世是父今世爲子。是父子我一。但身有異。(26)如從一舍至一舍。父故是父。不以入異(27)舍故便有異。若有我是二應一。如是則有(28)大過。若謂無我五陰相續中亦有是過。是(29)事不然。何以故。五陰雖相續。或時有用(38a1)或時無用。如蒲桃漿持戒者應飮蒲＊桃酒(2)不應飮。若變爲苦酒還復應飮。五陰相續(3)亦如是。有用有不用。若始終一我有如是(4)過。五陰相續無如是過。但五陰和合故假名(5)爲我無有決定。如梁椽和合有舍。離梁(6)椽無別舍。如是五陰和合故有我。若離(7)五陰實無別我。是故我但有假名無有定(8)實。汝先説離受別有受者。以受分別受者(9)是天是人。是皆不然。當知但有受無別受(10)者。若謂離受別有我。是事不然。若離受(11)有我。云何可得説是我相。若無相可説。(12)則離受無我。若謂離身無我但身是我。是(13)亦不然。何以故。身有生滅相。我則不爾。復(14)次云何以受即名受者。若謂離受有受者。(15)是亦不然。若不受五陰而有受者。應離(16)五陰別有受者。眼等根可得而實不可得。(17)是故我不離受。不即是受。亦非無受。亦復(18)非無。此是定義。是故當知。過去世有我者。(19)是事不然。 
 
 
 
nābhūm atītam adhvānam ity etan nopapadyate |
yo hi janmasu pūrveṣu tato ’nyo na bhavaty ayam || 9 || 
過去我不作 是事則不然
過去世中我 異今亦不然 
’das pa’i dus na ma byung zhes | | bya ba de yang mi ’thad do | |
sngon tshe rnams su gang byung ba | | de las ’di gzhan ma yin no | | 
9. [The assertion:] “I have not existed in a past time (2)” does not obtain,
For that one [now living] is not different (i.e. “ii” is not different than “i”) from that one who was in a former birth. 
It is incorrect to say: “I did not occur at a time in the past.” Whatever occurred before, this is not other than that. 
 
何以故(20)過去我不作 是事則不然(21)過去世中我 異今亦不然 
 
 
 
yadi hy ayaṃ bhaved anyaḥ pratyākhyāyāpi taṃ bhavet |
tathaiva ca sa saṃtiṣṭhet tatra jāyeta cāmṛtaḥ || 10 || 
若謂有異者 離彼應有今
我住過去世 而今我自生 
gal te ’di ni gzhan gyur na | | de med par yang ’byung bar ’gyur | (4)de bzhin de ni gnas ’gyur zhing | | der ma shi bar skye bar ’gyur | | 
10. If that [present person] were different, he would exist in exclusion of that [former] one.
Therefore either that [former person] persists, or he would be born eternal! 
If this were other, it would arise even without that. Likewise, that could remain and be born without dying in that [former life]. 
 
(22)若謂有異者 離彼應有今(23)我住過去世 而今我自生 
 
 
 
[ucchedaḥ karmaṇāṃ nāśaḥ kṛtam anyena karma ca |
pratisaṃvedayed anya evam ādi prasajyate || 11 ||]30  
如是則斷滅 失於業果報
彼作而此受 有如是等過 
chad dang las rnams chud za dang | | gzhan gyis byas pa’i las rnams ni | |
gzhan gyis so sor myong ba dang | | de la sogs par thal bar ’gyur | | 
11. 2  
Cut off and actions wasted, acts committed by others would be experienced by someone else. Such would be the consequences. 
 
(24)如是則斷滅 失於業果報(25)彼作而此受 有如是等過 
 
 
 
nāpy abhūtvā samudbhūto doṣo hy atra prasajyate |
kṛtako vā bhaved ātmā saṃbhūto vāpy ahetukaḥ || 12 || 
先無而今有 此中亦有過
我則是作法 亦為是無因 
ma byung ba las ’byung min te | | ’di la skyon du thal bar (5)’gyur | |
bdag ni byas par ’gyur ba dang | | ’byung ba’am rgyu med can du ’gyur | | 
12. There is no existing thing which is “that which has not existed prior.” Therefore, the error logically follows that
Either the individual self is “what is produced” or it originates without a cause. 
There is no occurence from what has not occured. In that case faults would follow: the self would be something made or even though it occured it would be uncaused. 
 
(26)先無而今有 此中亦有過(27)我則是作法 亦爲是無因(28)過去世中我。不作今我。是事不然。何以故。(29)過去世中我。與今我不異。若今我與過去(38b1)世我異者。應離彼我而有今我。又過去世(2)我。亦應住彼此身自更生。若爾者即墮斷(3)邊。失諸業果報。又彼人作罪此人受報。有(4)如是等無量過。又是我應先無而今有。是亦(5)有過。我則是作法。亦是無因生。是故過去(6)我。不作今我。是事不然。 
 
 
 
evaṃ dṛṣtir atīte yā nābhūm aham abhūm aham |
ubhayaṃ nobhayaṃ ceti naiṣā samupapadyate || 13 || 
如過去世中 有我無我見
若共若不共 是事皆不然 
de ltar bdag byung bdag ma byung | | gnyis ka gnyis ka ma yin par | |
’das la lta ba gang yin pa | | de dag ’thad pa ma yin no | | 
13. Thus the view concerning the past which [asserts] “I have existed (1),” or “I have not existed (2),”
Both [“existed and not existed”] (3) or neither (4): this does not obtain at all. 
Therefore, “the self occured, did not occur, both or neither:” all those views of the past are invalid. 
 
復次(7)如過去世中 有我無我見(8)若共若不共 是事皆不然(9)如是推求過去世中邪見有無。亦有亦無。非(10)有非無。是諸邪見。先説因縁過故。 
 
 
 
adhvany anāgate kiṃ nu bhaviṣyāmīti darśanam |
na bhaviṣyāmi cety etad atītenādhvanā samam || 14 || 
我於未來世 為作為不作
如是之見者 皆同過去世 
ma ’ongs dus gzhan ’byung ’gyur dang | | ’byung bar (6)mi ’gyur zhes bya bar | |
lta ba gang yin de dag ni | | ’das pa’i dus dang mtshungs pa yin | | 
14. [The views:] “I will become something in a future time (1′),”
Or “I will not become (2′) [something],” etc. (3′) (4′), [should be considered] like those [views] of the past. 
“I will occur at another time in the future,” “I will not occur:” all those views are similar to [those of] the past. 
 
是皆不(11)然(12)我於未來世 爲作爲不作(13)如是之見者 皆同過去世(14)我於未來世中。爲作爲不作。如是四句。如(15)過去世中過咎。應在此中説。 
 
 
 
sa devaḥ sa manuṣyaś ced evaṃ bhavati śāśvatam |
anutpannaś ca devaḥ syāj jāyate na hi śāśvatam || 15 || 
若天即是人 則墮於常邊
天則為無生 常法不生故 
gal te lha de mi de na | | de lta na ni rtag par ’gyur | |
lha ni ma skyes nyid ’gyur te | | rtag la skye ba med phyir ro | | 
15. If “This is a man, this is a god” [obtains], then eternity (i) exists,
For god is unproduced, and certainly something eternal would not be born. 
If the divine were human, then there would be something permanent. The divine is utterly unborn, because there is no birth in permanence. 
 
復次(16)若天即是人 則墮於常邊(17)天則爲無生 常法不生故(18)若天即是人。是則爲常。若天不生人中。云(19)何名爲人。常法不生故。常亦不然。 
 
 
 
devād anyo manuṣyaś ced aśāśvatam ato bhavet |
devād anyo manuṣyaś cet saṃtatir nopapadyate || 16 || 
若天異於人 是即為無常
若天異人者 是則無相續 
gal te lha las mi gzhan na | | de lta na ni mi rtag ’gyur | |
gal te (7)lha mi gzhan yin na | | rgyud ni ’thad par mi ’gyur ro | | 
16. If man is different from god, there would exist something non-eternal (ii).
If man is different from god, then a continuity does not obtain.(i.e. they cannot be different) 
If the human were other than the divine, then there would be no permanence. If the divine and the human were different, there could be no continuity [between them]. 
 
復次(20)若天異於人 是即爲無常(21)若天異人者 是則無相續(22)若天與人異。則爲無常。無常則爲斷滅等(23)過。如先説過。若天與人異。則無相續。若有(24)相續。不得言異。 
 
 
 
divyo yady ekadeśaḥ syād ekadeśaś ca mānuṣaḥ |
aśāśvataṃ śāśvataṃ ca bhavet tac ca na yujyate || 17 || 
若半天半人 則墮於二邊
常及於無常 是事則不然 
gal te phyogs gcig lha yin la | | phyogs gcig mi ni yin gyur na | |
rtag dang mi rtag ’gyur ba yin | | de yang rigs pa ma yin no | | 
17. If one part were divine and another part human, (i.e. a man with an eternal soul)
Then there would be something non-eternal [together with] that which is eternal (iii); but that is not possible. 
If one part were divine and one part were human, there would be both permanence and no permanence. But that is not reasonable. 
 
復次(25)若半天半人 則墮於二邊(26)常及於無常 是事則不然(27)若衆生半身是天。半身是人。若爾則有常(28)無常。半天是常。半人是無常。但是事不然。(29)何以故。一身有二相過故。 
 
 
 
aśāśvataṃ śāśvataṃ ca prasiddham ubhayaṃ yadi |
siddhe na śāśvataṃ kāmaṃ naivāśāśvatam ity api || 18 || 
若常及無常 是二俱成者
如是則應成 非常非無常 
gal te rtag dang mi rtag pa | | gnyis ga grub par gyur na ni | |
rtag pa ma yin mi rtag min | | (18b1)’grub par ’gyur bar ’dod la rag | | 
18. If something both non-eternal and eternal were proved,
Then, no doubt, something “neither eternal nor non-eternal (iv)” is proved. 
If both permanence and impermanence were established, you would have to assert non-permanence and non-impermance as established. 
 
復次(38c1)若常及無常 是二倶成者(2)如是則應成 非常非無常(3)若常無常二倶成者。然後成非常非無常。與(4)常無常相違故。今實常無常不成。是故非常(5)非無常亦不成。復次今生死無始。是亦不(6)然。 
 
 
 
kutaścid āgataḥ kaścit kiṃcid gacchet punaḥ kva cit |
yadi tasmād anādis tu saṃsāraḥ syān na cāsti saḥ || 19 || 
法若定有來 及定有去者
生死則無始 而實無此事 
gal te gang zhig gang nas gar | | ’ong zhing gong du’ang ’gro ’gyur na | |
de phyir ’khor ba thog med par | | ’gyur na de ni yod ma yin | | 
19. If someone, having come from somewhere, in some way goes somewhere again,
Then there would be existence-in-flux with no beginning; but this is not the case. 
If something came from somewhere and went somewhere, then samsara would be without beginning. That is not the case. 
 
何以故(7)法若定有來 及定有去者(8)生死則無始 而實無此事(9)法若決定有所從來。有所從去者。生死(10)則應無始。是法以智慧推求。不得有所(11)從來。有所從去。是故生死無始。是事不然。 
 
 
 
nāsti cec chāśvataḥ kaścit ko bhaviṣyaty aśāśvataḥ |
śāśvato ’śāśvataś cāpi dvābhyām ābhyāṃ tiraskṛtaḥ || 20 || 
今若無有常 云何有無常
亦常亦無常 非常非無常 
gal te rtag pa ’ga’ med na | | mi rtag gang zhig yin par ’gyur | |
rtag pa dang ni mi rtag dang | | de gnyis (2)bsal bar gyur pa’o | | 
20. If someone who is eternal does not exist, who will exist being non-eternal,
Or who being both eternal and non-eternal, or devoid of these two [characteristics]? 
If there were nothing permanent at all, what thing could be impermanent, permanent and impermanent, free of both? 
 
(12)復次(13)今若無有常 云何有無常(14)亦常亦無常 非常非無常(15)若爾者。以智慧推求。無法可得常者。誰當(16)有無常。因常有無常故。若二倶無者。云何(17)有亦有常亦無常。若無有常無常。云何有(18)非有常非無常。因亦有常亦無常故。有非(19)有常非無常。是故依止過去世常等四句不(20)可得。有邊無邊等四句依止未來世。是事不(21)可得。今當説。 
 
 
 
antavān yadi lokaḥ syāt paralokaḥ kathaṃ bhavet |
athāpy anantavāl lokaḥ paralokaḥ kathaṃ bhavet || 21 || 
若世間有邊 云何有後世
若世間無邊 云何有後世 
gal te ’jig rten mtha’ yod na | | ’jig rten pha rol ji ltar ’gyur | |
gal te ’jig rten mtha’ med na | | ’jig rten pha rol ji ltar ’gyur | | 
21. If the world would come to an end, how would an other-world come into existence?
If the world would not come to an end, how would an other-world come into being? 
If this world had an end, how would the next world come to be? If this world had no end, how would the next world come to be? 
 
何以故(22)若世間有邊 云何有後世(23)若世間無邊 云何有後世(24)若世間有邊。不應有後世。而今實有後世。(25)是故世間有邊不然。若世間無邊。亦不應(26)有後世。而實有後世。是故世間無邊亦不(27)然。復次是二邊不可得。 
 
 
 
skandhānām eṣa saṃtāno yasmād dīpārciṣām iva |
tasmān nānantavattvaṃ ca nāntavattvaṃ ca yujyate || 22 || 
五陰常相續 猶如燈火炎
以是故世間 不應邊無邊 
gang phyir phung po rnams kyi rgyun | | ’di ni mar me’i ’od dang mtshungs | |
de phyir mtha’ yod nyid dang ni | | (3)mtha’ med nyid kyang mi rigs so | | 
22. Since the continuity of the “groups of universal elements” (skandhas) [from one moment to the next] functions like flames of lamps,
[The view:] “both having an end and not having an end” is not possible. 
Because the continuity of the aggregates is similar to the light of a lamp, therefore the very existence or non-existence of an end is unreasonable. 
 
何以故(28)五陰常相續 猶如燈火炎(29)以是故世間 不應邊無邊(39a1)從五陰復生五陰。是五陰次第相續。如衆(2)縁和合有燈炎。若衆縁不盡燈則不滅。若(3)盡則滅。是故不得説世間有邊無邊。 
 
 
 
pūrve yadi ca bhajyerann utpadyeran na cāpy amī |
skandhāḥ skandhān pratītyemān atha loko ’ntavān bhavet || 23 || 
若先五陰壞 不因是五陰
更生後五陰 世間則有邊 
gal te snga ma ’jig ’gyur zhing | | phung po ’di la brten byas nas | |
phung po de ni mi ’byung na | | des na ’jig rten mtha’ yod ’gyur | | 
23. If the former [“groups”] would disappear, those [new] “groups” which are dependent on those [former] “groups” would not arise;
Therefore, the world would come to an end (ii). 
If the former perished and that [future] aggregate did not arise in dependence upon this aggregate, then this world would have an end. 
 
復(4)次(5)若先五陰壞 不因是五陰(6)更生後五陰 世間則有邊 
 
 
 
pūrve yadi na bhajyerann utpadyeran na cāpy amī |
skandhāḥ skandhān pratītyemāṃl loko ’nanto bhaved atha || 24 || 
若先陰不壞 亦不因是陰
而生後五陰 世間則無邊 
gal te snga ma mi ’jig cing | | phung po ’di la brten byas nas | |
phung po de ni mi ’byung na | | (4)des na ’jig rten mtha’ med ’gyur | | 
24. If the former [“groups”] would not disappear, these [new] “groups” which are dependent on those [former] “groups” would not arise;
Therefore, the world would be eternal (i). 
If the former did not perish and that [future] aggregate did not arise in dependence upon this aggregate, then this world would not have an end. 
 
(7)若先陰不壞 亦不因是陰(8)而生後五陰 世間則無邊(9)若先五陰壞。不因是五陰更生後五陰。如(10)是則世間有邊。若先五陰滅已。更不生餘五(11)陰。是名爲邊。邊名末後身。若先五陰不壞。(12)不因是五陰而生後五陰。世間則無邊。是(13)則爲常。而實不爾。是故世間無邊。是事不(14)然。世間有二種。國土世間。衆生世間。此是(15)衆生世間。 
 
 
 
antavān ekadeśaś ced ekadeśas tv anantavān |
syād antavān anantaś ca lokas tac ca na yujyate || 25 || 
真法及說者 聽者難得故
如是則生死 非有邊無邊 
gal te phyogs gcig mtha’ yod la | | phyogs gcig mtha’ ni med ’gyur na | |
’jig rten mtha’ yod mtha’ med ’gyur | | de yang rigs pa ma yin no | | 
25. If one part were finite and the other were infinite,
The world would be both finite and infinite (iii); but this is not possible. 
If one part had an end and one part did not have an end, the world would be with and without an end. That too is unreasonable. 
 
復次如四百觀中説(16)眞法及説者 聽者難得故(17)如是則生死 非有邊無邊(18)不得眞法因縁故。生死往來無有邊。或時(19)得聞眞法得道故。不得言無邊。 
 
 
 
kathaṃ tāvad upādātur ekadeśo vinaṅkṣyate |
na naṅkṣyate caikadeśa evaṃ caitan na yujyate || 26 || 
若世半有邊 世間半無邊
是則亦有邊 亦無邊不然 
ji lta bur na nyer len po’i | | phyogs gcig rnam par ’jig (5)’gyur la | |
phyogs gcig rnam par ’jig mi ’gyur | | de ltar de ni mi rigs so | | 
26. Therefore, how can it be that one part of “one who acquires” [karma] will be destroyed, (i.e. the body – man?)
And one part not destroyed? (i.e. the very subtle mind — the divine part?) This is not possible. 
How can one part of the one-who-clings perish while one part does not perish? Likewise, that is unreasonable. 
 
今當更(20)破亦有邊亦無邊(21)若世半有邊 世間半無邊(22)是則亦有邊 亦無邊不然(23)若世間半有邊半無邊。則應是亦有邊亦無(24)邊。若爾者。則一法二相。是事不然。 
 
 
 
upādānaikadeśaś ca kathaṃ nāma vinaṅkṣyate |
na naṅkṣyate caikadeśo naitad apy upapadyate || 27 || 
彼受五陰者 云何一分破
一分而不破 是事則不然 
ji lta bur na nyer blang ba | | phyogs gcig rnam par ’jig ’gyur la | |
phyogs gcig rnam par ’jig mi ’gyur | | de ltar de yang mi rigs so | | 
27. How, indeed, can it be that one part of the acquisition [of karma] (i.e. the learning stored in the body) will be destroyed,
And one part not destroyed? (i.e. the learning stored in the mind) That, certainly does not obtain. 
How can one part of that-which-is-clung-to perish while one part does not perish? Likewise, that is unreasonable. 
 
何以故(25)彼受五陰者 云何一分破(26)一分而不破 是事則不然 
 
 
 
antavac cāpy anantaṃ ca prasiddham ubhayaṃ yadi |
siddhe naivāntavat kāmaṃ naivānantavad ity api || 28 || 
受亦復如是 云何一分破
一分而不破 是事亦不然 
gal te mtha’ (6)yod mtha’ med pa | | gnyis ka grub par gyur na ni | |
mtha’ yod ma yin mtha’ med min | | ’grub par ’gyur bar ’dod la rag | | 
28. If the [view] “both finite and infinite” were proved,
Then no doubt, “neither finite nor infinite” (i.e. nothing at all) could be proved. 
If both the presence and absence of an end were established, you would have to assert non-presence and non-absence as established. 
 
(27)受亦復如是 云何一分破(28)一分而不破 是事亦不然(29)受五陰者。云何一分破。一分不破。一事不(39b1)得亦常亦無常。受亦如是。云何一分破。一(2)分不破。常無常二相過故。是故世間亦有邊(3)亦無邊則不然。 
 
 
 
atha vā sarvabhāvānāṃ śūnyatvāc chāśvatādayaḥ |
kva kasya katamāḥ kasmāt saṃbhaviṣyanti dṛṣṭayaḥ || 29 || 
若亦有無邊 是二得成者
非有非無邊 是則亦應成 
yang na dngos po thams cad dag | stong phyir rtag la sogs lta ba | |
gang dag gang du gang la ni | | (7)ci las kun tu ’byung bar ’gyur | | 
29. Because of the emptiness of all existing things,
How will the views about “eternity,” etc., come into existence, about what, of whom, and of what kind? 
And because all things are empty, about what and in whom do views such as that of permanence spring forth? 
 
今當破非有邊非無邊見(4)若亦有無邊 是二得成者(5)非有非無邊 是則亦應成(6)與有邊相違故有無邊。如長相違有短。與(7)有無相違。則有亦有亦無。與亦有亦無相(8)違故。則有非有非無。若亦有邊亦無邊定成(9)者。應有非有邊非無邊。何以故。因相待故。(10)上已破亦有邊亦無邊第三句。今云何當有(11)非有邊非無邊。以無相待故。如是推求。依(12)止未來世有邊等四見皆不可得。 
 
 
 
sarvadṛṣṭiprahāṇāya yaḥ saddharmam adeśayat |
anukampām upādāya taṃ namasyāmi gautamam || 30 || 
一切法空故 世間常等見
何處於何時 誰起是諸見 
 
30. To him, possessing compassion, who taught the real dharma
For the destruction of all views—to him, Gautama, I humbly offer reverence. 
I bow down to Gautama, whose kindness holds one close, who revealed the sublime dharma in order to let go of all views. 
 
復次(13)一切法空故 世間常等見(14)何處於何時 誰起是諸見(15)上以聲聞法破諸見。今此大乘法中説。諸(16)法從本＊以來畢竟空性。如是空性法中無(17)人無法。不應生邪見正見。處名土地。時(18)名日月歳數。誰名爲人。是名諸見體。若有(19)常無常等決定見者。應當有人出生此見。(20)破我故無人生是見。應有處所色法現見(21)尚可破。何況時方。若有諸見者應有定實。(22)若定則不應破。上來＊以種種因縁破。是故(23)當知見無定體。云何得生。如偈説。何處(24)於何時。 
 
 
 
dṛṣṭiparīkṣā nāma saptaviṃśatitamaṃ prakaraṇaṃ samāptaṃ | 
 
lta ba brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa nyi shu bdun pa’o || || 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
gang gis thugs brtse nyer bzung nas | | lta ba thams cad spang ba’i phyir | |
dam pa’i chos ni ston mdzad pa | | goo tam de la phyag ’tshal lo ||
(19a1)|| dbu ma rtsa ba’i tshig le’ur byas pa shes rab ces bya ba theg pa chen po’i chos mngon pa rnam par gzhag pa | | don dam pa’i de kho na yang dag par ston pa | shes rab kyi pha rol tu phyin pa’i tshul gsal bar byed pa | slob (2)dpon bdag nyid chen po ’phags pa klu sgrub mi ’phrogs pa’i mkhyen rab dang thugs rjer ldan pa | de bzhin gshegs pa’i theg pa bla na med pa’i tshul gsal bar byed pa | rab tu dga’ ba’i sa bsgrubs nas | bde ba can gyi zhing du gshegs (3)pa | ’jig rten gyi khams dang ba’i ’od ces bya bar | de bzhin gshegs pa ye shes ’byung gnas ’od ces bya bar ’gyur bas mdzad pa rdzogs so || || dbang phyug dam pa’i mnga’ bdag rgyal po chen po dpal lha btsan po’i bka’ lung gis | (4)rgya gar gyi mkhan po chen po dbu ma pa | dzny’a na garbha dang | zhu chen gyi lo tstsha ba dge slong cog ro klu’i rgyal mtshan gyis bsgyur cing zhus te gtan la phab pa | ’di la rab tu byed pa nyi shu rtsa bdun | | shloo ka bzhi brgya bzhi bcu rtsa dgu yod | bam po ni phyed dang (5)gnyis su byas so | | slad kyis kha che’i grong khyer dpe med kyi dbus | gtsug lag khang rin chen sbas pa’i dbus su | kha che’i mkhan po ha su ma ti dang | bod kyi sgra bsgyur gyi lo tstsha ba pa tshab nyi ma grags kyis mi’i bdag po ’phags pa lha’i sku ring la (6)’grel pa tshig gsal ba dang bstun nas bcos pa’o || || slad kyis ra sa ’phrul snang gi gtsug lag khang du | rgya gar gyi mkhan po ka na ka dang | lo tstsha ba de nyid kyis zhu chen bgyis pa’o || 
 
 
 
誰起是諸見(25)瞿曇大聖主 憐愍説是法(26)悉斷一切見 我今稽首禮(27)一切見者。略説則五見。廣説則六十二見。(28)爲斷是諸見故説法。大聖主瞿曇。是無量(29)無邊不可思議智慧者。是故我稽首禮◎(39c1)中論卷第四 
 
 
 
Permanent link
Go to Wiki Documentation
Enhet: Det humanistiske fakultet   Utviklet av: IT-seksjonen ved HF
Login