You are here: BP HOME > TLB > Nāgārjuna: Mūlamadhyamakakārikā > fulltext
Nāgārjuna: Mūlamadhyamakakārikā

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages
Choose display
  • Enable images
  • Enable footnotes
    • Show all footnotes
    • Minimize footnotes
DiacriticaDiacritica-helpSearch-help
ā ī ū ṛ ṝ ḷ
ḹ ’ ṃ ḥ ṅ ñ
ṭ ḍ ṇ ṣ ś ź
š č ǰ γ    
Note on the transliteration:
The transliteration system of the BP/TLB is based on the Unicode/UTF-8 system. However, there may be difficulties with some of the letters – particularly on PC/Windows-based systems, but not so much on the Mac. We have chosen the most accepted older and traditional systems of transliteration against, e.g, Wylie for Tibetan, since with Unicode it is possible, in Sanskrit and Tibetan, etc., to represent one sound with one letter in almost all the cases (excepting Sanskrit and Tibetan aspirated letters, and Tibetan tsa, tsha, dza). We thus do not use the Wylie system which widely employs two letters for one sound (ng, ny, sh, zh etc.).
 
Important:
We ask you in particular to note the use of the ’ apostrophe and not the ' representing the avagrāha in Sanskrit, and most important the ’a-chuṅ in Tibetan. On the Mac the ’ is Alt-M.
 
If you cannot find the letters on your key-board, you may click on the link "Diacritica" to access it for your search.
Choose specific texts..
Nāgārjuna: Mūlamadhyamakakārikā
    Click to Expand/Collapse Option Complete text
Click to Expand/Collapse OptionTitle
Click to Expand/Collapse OptionPreface
Click to Expand/Collapse OptionChapters I-V
Click to Expand/Collapse OptionChapters VI-X
Click to Expand/Collapse OptionChapters XI-XV
Click to Expand/Collapse OptionChapters XVI-XX
Click to Expand/Collapse OptionChapters XXI-XXV
Click to Expand/Collapse OptionChapters XXVI-XXVII
Click to Expand/Collapse OptionColophon
Back to library
  na svato nāpi parato na dvābhyāṃ nāpy ahetutaḥ |
utpannā jātu vidyante bhāvāḥ kvacana kecana || 1 || 
  諸法不自生 亦不從他生
不共不無因 是故知無生 
  bdag las ma yin gzhan las min | | gnyis las ma yin rgyu med min | |
dngos po gang (4)dag gang na yang | | skye ba nam yang yod ma yin | | 
[Chapter] 1: An Analysis of Conditioning Causes (pratyaya)  1. Never are any existing things found to originate
From themselves, from something else, from both, or from no cause. 
Investigation of Conditions  No thing anywhere is ever born from itself, from something else, from both or without a cause. 
  གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་འགྱུར་ན་ནི། རིལ་སྦྲུལ་བཞིན་དུ་སྣང་བར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། མི་སྣང་བས་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་མེད་དོ། །དེ་ལྟར་འཇུག་པ་འདིས་ཀྱང་འགག་་པ་ལ་སོགས་པ་དག་མི་འཐད་ ་བརྟག་པ་དང་པོའོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འོ་ན་གཞན་དུ་ན་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བ་མེད་པ། འདིར་བཤད་པ། བདག་ལས་མ་ཡིན་གཞན་ལས་མིན། །གཉིས་ལས་མ་ཡིན་རྒྱུ་མེད་མིན། །དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ཡང་། །སྐྱེ་བ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །བདག་ལས་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་འདི་བདག་ཉིད་ལས་མ་ཡིན་པའོ། །གཞན་ལས་མིན་ཞེས་བྱ་བ་འདི་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལས་མ་ཡིན་པ་ཁོ་ནའོ། །གཉིས་ལས་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི། བདག་དང་གཞན་ལས་མ་ཡིན་པའོ། །རྒྱུ་མེད་མིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི། རྒྱུ་མེད་པ་ལས་མ་ཡིན་་པའོ། །དངོས་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། ཆོས་རྣམས་ཏེ་དངོས་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲས་ནི་འདི་མུ་སྟེགས་ཅན་ཐམས་ཅད་དང་ཐུན་མོང་ངོ་ཞེས་བྱ་བར་སྦྱར་རོ། །གང་དག་ཅེས་བྱ་བ་ནི་དངོས་པོ་འགའ་ཡང་ངོ་། །གང་ན་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི། དུས་གང་ན་དང་ཡུལ་གང་ན་ཡང་ངོ་། །སྐྱེ་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། སྐྱེས་པ་དང་། བྱུང་བ་དང་། མངོན་པར་གྲུབ་པའོ། །ནམ་ཡང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི། ལན་འགའ་ཡང་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཏོ། །ཡོད་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི། ཡོད་པ་མ་ཡིན་པའོ། །གང་གི་ཕྱིར་རིམ་པ་རྣམ་པ་བཞི་པོ་དེ་དག་གིས་ཀྱང་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་འགག་པ་མེད་པ་་ལ་སོགས་པའི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་སེལ་བའི་ཚིག་རྣམས་སྨོས་སོ། ། 
  答曰(6)諸法不自生 亦不從他生(7)不共不無因 是故知無生(8)不自生者。萬物無有從自體生。必待衆(9)因。復次若從自體生。則一法有二體。一謂(10)生。二謂生者。若離餘因從自體生者。則無(11)因無縁。又生更有生生則無窮。自無故他(12)亦無。何以故。有自故有他。若不從自生。亦(13)不從他生。共生則有二過。自生他生故。若(14)無因而有萬物者。是則爲常。是事不然。(15)無因則無果。若無因有果者。布施持戒等(16)應墮地獄。十惡五逆應當生天。以無因(17)故。 
  འདིར་སྨྲས་པ། རེ་ཞིག་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བར་བརྗོད་་པ་ཐ་སྙད་ཙམ་ཡིན་པ་དེ་ལྟར་རབ་ཏུ་སྟོན་ཅིག །བཤད་པ་ཏེ་པོར་བསྟན་པར་བྱའོ། །བདག་ལས་མ་ཡིན་གཞན་ལས་མིན། །གཉིས་ལས་མ་ཡིན་རྒྱུ་མེད་མིན། །དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ཡང་། །སྐྱེ་བ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །འདི་ལ་གལ་ཏེ་དངོས་པོ་འགའ་ཞིག་སྐྱེ་བར་གྱུར་ན། དངོས་་པོ་དེའི་སྐྱེ་བ་དེ་བདག་ལས་སམ། གཞན་ལས་སམ། བདག་དང་གཞན་གཉིས་ལས་སམ། རྒྱུ་མེད་པ་ལས་འགྱུར་གྲང་ན། བརྟགས་ནས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་ལས་མི་འཐད་དོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། བདག་ལས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདག་ཉིད་ལས་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་གི་བདག་ཉིད་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། དེ་དག་གི་སྐྱེ་བ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། སྐྱེ་བ་ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་དངོས་པོ་བདག་གི་བདག་ཉིད་དུ་ཡོད་པ་རྣམས་ལ་ཡང་སྐྱེ་བ་དགོས་པ་མེད་དོ། །གལ་ཏེ་ཡོད་ཀྱང་ཡང་སྐྱེ་ན་་ནམ་ཡང་མི་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་རེ་ཞིག་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །གཞན་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །བདག་དང་གཞན་གཉིས་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་་དེ།་གཉི་གའི་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །རྒྱུ་མེད་པ་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། རྟག་ཏུ་ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང ། རྩོམ་པ་ཐམས་ཅད་དོན་མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་མི་་འཐད་པས་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་མེད་པས་སྐྱེ་བར་བརྗོད་པ་ནི་ཐ་སྙད་ཙམ་ཡིན་ནོ། ། 
  འདི་ལྟར་སྐྱེ་བར་སྨྲ་བ་དག་ལས་ཁ་ཅིག་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེའོ་ཞེས་ཟེར། གཞན་དག་ནི་གཞན་ལས་སོ་ཞེས་ཟེར། ཁ་ཅིག་ནི་གཉིས་ལས་སོ་ཞེས་ཟེར། གཞན་དག་ནི་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་སོ་ཞེས་ཟེར་བ་དག་རིགས་པ་དང་ལུང་དག་གིས་བརྟགས་པ་ན་སྐྱེ་བ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་འཐད་པ་མི་བཟོད་པར་རང་ལ་ངེས་པའི་དབང་གིས༑ བདག་ལས་མ་ཡིན་གཞན་ལས་མིན། །གཉིས་ལས་མ་ཡིན་རྒྱུ་མེད་མིན། །དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ཡང། །སྐྱེས་བ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་གསུངས་ཏེ། འདི་ནི་དམ་བཅས་པའི་སྤྱི་བཀོད་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་བདག་ལས་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ཅི་ཞིག་ཅེ་ན། སྐྱེས་པ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། རེ་རེ་དང་སྦྱར་བར་བྱའོ། །བདག་ལས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདག་ཉིད་ལས་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དམ་བཅས་པ་ཙམ་གྱིས་བསམས་པའི་ཚིག་གི་དོན་མི་འགྲུབ་པས། འདིར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་ཡིན་པར་གཟུང་སྟེ། འདི་ལྟར་བདག་ལས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདག་ཉིད་ཡོད་པ་ལ་སྙད་གདགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དཔེ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་ཀྱི་དབང་གིས་ཏེ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་གྲགས་པ་དང་ལྡན་པའི་ཆོས་ཅན་གྱི་དཔེ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །བདག་ལས་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བའི་དགག་པ་འདི་ནི་མེད་པར་དགག་པའི་དོན་དུ་ལྟ་བར་བྱ་སྟེ་དགག་པ་གཙོ་ཆེ་བའི་ཕྱིར་དང། འདི་ལྟར་རྟོགས་པ་མ་ལུས་པའི་དྲ་བ་དགག་པས་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཤེས་བྱའི་ཡུལ་མ་ལུས་པ་དང་ལྡན་པ་འགྲུབ་པར་དགོངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །མ་ཡིན་པ་དགག་པ་ཡོངས་སུ་བཟུང་ན་ནི་དེ་སྒྲུབ་པ་གཙོ་ཆེ་བའི་ཕྱིར་ཆོས་རྣམས་མ་སྐྱེས་སོ་ཞེས་སྒྲུབ་པས་སྐྱེ་བ་(49A)མེད་པ་སྟོན་པའི་ཕྱིར་མཛད་པའི་མཐའ་དང་བྲལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ལུང་ལས་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལ་སྤྱོད་ན་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ལ་སྤྱོད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེས་ངེས་པར་གཟུང་བར་བྱའོ། །གཞན་དུ་ ངེས་པར་གཟུང་ན་བདག་ཁོ་ན་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། བདག་དང་གཞན་ལས་སྐྱེའོ་ཞེས་བྱ་བར་ངེས་པར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་བཞེད་དེ། མཛད་པའི་མཐའ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ཏུ་འགྱུར་བ་ནི་དོན་དམ་པར་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པར་ངེས་ཏེ། ཡོད་པའི་ ཕྱིར་དཔེར་ན་ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་གཏན་ཚིགས་ཡོད་པ་ཉིད་ནི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལས་ལྡོག་པ་མ་བསྟན་པས། གཏན་ཚིགས་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་དེ་ལ་ལྡོག་པ་མེད་པས་འདི་དང་ཐམས་ཅད་ལ་ཉེས་པ་མེད་དོ། །འདིར་གྲངས་ཅན་དག་ལས་ཁ་ཅིག་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་ དེ༑ དམ་བཅས་པ་འདིའི་དོན་གང་ཡིན། ཅི་བདག་ལས་ཞེས་བྱ་བ་འབྲས་བུའི་བདག་ཉིད་ལས་སམ། འོན་ཏེ་རྒྱུའི་བདག་ཉིད་ལས་དེས་ཅིར་འགྱུར། གལ་ཏེ་འབྲས་བུའི་བདག་ཉིད་ལས་ན་ནི་གྲུབ་པ་བསྒྲུབ་བོ། །འོན་ཏེ་རྒྱུའི་བདག་ཉིད་ལས་ན་ནི་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དེ། སྐྱེ་བ་ཅན་ཐམས་ཅད་ནི་རྒྱུའི་བདག་ཉིད་དུ་ ཡོད་པ་ཁོ་ན་ལས་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། བདག་ལས་སྐྱེ་བ་ཙམ་དགག་པའི་ཕྱིར་རོ། །རྒྱུའི་བདག་ཉིད་ལས་ན་ཡང་བདག་དང་གཞན་དུ་གྱུར་པ་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་བསེལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་ནི་ནུས་པའི་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པ་ཡོངས་སུ་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ཡང་ཉེས་པ་མེད་དོ། །འདི་ལས་ གཞན་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་གི་བདག་ཉིད་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། དེ་དག་གི་སྐྱེ་བ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང། སྐྱེ་བ་ཐུག་པ་མེད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་རྣམ་པར་བཤད་པར་བྱེད་དོ། །དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གཏན་ཚིགས་དང་དཔེ་མ་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་དང། གཞན་གྱིས་སྨྲས་པའི་ཉེས་པ་མ་བསལ་ པའི་ཕྱིར་དང། གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། སྐབས་ཀྱི་དོན་ལས་བཟློག་པས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། དེའི་ཆོས་བཟློག་པའི་དོན་མངོན་པས་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་དང། སྐྱེ་བ་འབྲས་བུ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བ་དང། སྐྱེ་བ་ཐུག་པ་ཡོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་མཛད་(49B)གཞན་དག་ན་རེ་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཕྱོགས་སྔ་མ་རང་དགར་སྦྱར་བ་ལ་སེལ་བའི་ཕྱིར། རི་བོང་གི་རྭ་ལས་འཇིག་རྟེན་གསུམ་སྐྱེ་བ་སེལ་བ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ནུས་པ་དང་གསལ་བ་ནི་བདག་ཉིད་ཐ་མི་དད་ པའི་ཕྱིར་བདག་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ཏེ། དེ་ལས་སྐྱེ་བ་ནི་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་པས་ཕྱོགས་སྔ་མ་གྲུབ་བོ། །ཕྱོགས་རྣམས་རྣམ་པར་བརྟགས་སུ་ཟིན་ན་ཡང་མི་རིགས་པ་བརྗོད་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དེ་ཡོངས་སུ་བཟུང་བས་ཉེས་པ་མེད་དོ། །དེ་ལྟར་ན་རེ་ཞིག་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །གཞན་ ལས་མིན་ཞེས་བྱ་བ་ཡང་ཅི་ཞིག་ཅེ་ན། དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ཡང། །སྐྱེ་བ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ནོ། །གཞན་ལས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཕ་རོལ་ལས་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དགག་པའི་དོན་རྒྱས་པ་དང་བཅས་པ་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །འདིར་ཡང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ཆོས་ཉིད་ ཡིན་པས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་མངོན་ནོ། །དཔེ་ནི་དེའི་དབང་གིས་སོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་དེ་དག་གི་རྐྱེན་གཞན་དག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་དོན་དམ་པར་གཞན་བརྗོད་པར་འདོད་པ་མིག་ལ་སོགས་པ་ནང་གི་སྐྱེ་ མཆེད་འགྲུབ་པར་བྱེད་པ་དག་རྐྱེན་མ་ཡིན་པར་ངེས་ཏེ། གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྒྱུ་སྤུན་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཇི་སྟེ་གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་དེ་གཏན་ཚིགས་སུ་མི་རུང་སྟེ། དམ་བཅས་པའི་དོན་གྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྒྲ་རྟག་སྟེ། སྒྲ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། སྙན་ཚིག་གི་སྒྲ་མི་རྟག་སྟེ། སྒྲ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྔ་བོ་ཆེའི་སྒྲ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བས་དམ་བཅས་པའི་དོན་གྱི་ཕྱོགས་གཅིག་གཏན་ཚིག་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་མཐོང་བས་གཏན་ཚིགས་མ་ཉེས་པ་ཉིད་དོ། །བྱེ་བྲག་དག་ལས་གཞན་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཁོ་ན་ལས་རྡུལ་ཕྲ་མོ་གཉིས་ལ་སོགས་པའི་རིམ་ གྱིས་ས་དང། ཆུ་དང་མེ་དང་རླུང་གི་རྣམ་གྲངས་ཆ་ཤས་ཅན་གྱི་རྫས་སྐྱེ་བ་འགྲུབ་པ་མངོན་པར་འདོད་པ་དག་གིས་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དེ། གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་ཡོན་ཏན་ཡིན་པར་རྟོག་ན་ནི། དོན་རང་ལ་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །དེ་ལས་གཞན་པའི་དོན་ཡིན་པར་རྟོག་ན་ནི་གྲགས་(50A)པའི་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེའོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། གཞན་གྱི་བློའི་རྒྱུ་སྤྱི་བོའི་ཆོས་གྲུབ་པ་ཁོ་ན་སྟེ། གཏན་ཚིགས་ཉིད་སྤྱིར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་ཡོན་ཏན་ཉིད་དམ་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་སེམས་པ་ཡང་སེམས་པ་གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གྲགས་པའི་གནོད་པར་ ཡང་མི་འགྱུར་ཏེ། དམ་བཅས་པ་ཁྱད་པར་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དམ་པར་སའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་དག་ས་ཞེས་བྱ་བའི་རྫས་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མེའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་དག་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་མེའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་དག་ཀྱང་མེའི་རྫས་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་ ལ་སོགས་པ་ཡང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །ཆོས་མངོན་པ་ལ་གཞན་དག་ན་རེ། གཞན་ཉིད་ཅེས་བྱ་བ་གལ་ཏེ་འབྲས་བུའི་ནུས་པས་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་བྱ་ན་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །གལ་ཏེ་དེས་མི་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་བྱ་ན་ནི་དཔེ་སྒྲུབ་པའི་ཆོས་དང་མི་ལྡན་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །གཞི་གཞན་ལ་ལྟོས་པ་ གཞན་ཉིད་ཀྱི་བློ་བསྐྱེད་པ་སྤྱིའི་ཆོས་སྤྱིར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར། ལྟག་ཆོད་དེ་ནི་མ་གྲུབ་པ་ལྟར་སྣང་བ་དང། སྒྲུབ་པ་དང་མི་ལྡན་པ་ལྟར་སྣང་བ་ཡིན་ནོ། །གཞན་དག་ན་རེ། དོན་དམ་པར་ཕྱི་དང་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་པས་གཞི་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཁྱོད་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་ འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཐ་སྙད་དུ་དེའི་གཞི་བུམ་པ་དང་མིག་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་དང། གཞན་ཉིད་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་མི་འཐད་པས་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལ་གཞན་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་པ་སྟེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་ བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་རྣམ་པར་བཤད་པ་བྱེད་དོ། །དེས་ན་དེ་ལ་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པ་བཟློག་པ་བྱས་ན་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་གམ་གཉིས་སམ་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་དང། འགའ་ཞིག་ལས་འགའ་ཞིག་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཕྱོགས་སྔ་མ་དང་འགལ་ བར་འགྱུར་རོ། །གཞན་དུ་ན་ཡང་ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་སྒྲུབ་པ་དང་སུན་དབྱུང་བ་གཉིས་མེད་པའི་ཕྱིར། དེ་ནི་དོན་འབྲེལ་བ་མེད་པ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན། གླ་སྒང་སློ་ཏྲེས་སྒྱུ་རུར་དག་རིམས་ལ་ཕན། །སྨད་འཚོང་རྣམས་ལ་སྙིང་དུ་སྡུག་པ་འགའ་ཡང་མེད། །སྨྱིག་(50B)ཟླ་བའི་འོད་ཟེར་དག་ནི་ཚ་བའི་དུས་ན་བསིལ། །ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུར་འགྱུར་རོ། །དེས་ན་དེ་ལྟར་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །གྲངས་ཅན་དག་ནི་བྱེད་རྒྱུ་རྣམ་པར་ཕྱེ་བ་དང། རྣམ་པར་མ་ཕྱེ་བས་ས་ལ་སོགས་པ་དང། ས་བོན་གྱི་མཚན་ཉིད་ དག་ལས་འབྲས་བུ་མྱུ་གུ་ཞེས་བྱ་བ་སྐྱེའོ་ཞེས་སྨྲ་ཞིང་གཉིས་ལས་སྐྱེ་བར་སེམས་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་དག་ལ་གཉིས་ལས་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་འདི་བཀའ་སྩལ་ཏེ། བདག་དང་གཞན་གཉིས་ལས་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དགག་པའི་དོན་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །ཅི་ཞིག་ཅེ་ན། དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ ཡང༑ །སྐྱེས་པ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཕྱོགས་གཉིས་ཀར་བསྟན་པའི་སྒྲུབ་པ་དག་གིས་གཏད་ཁུངས་སུ་ཆུད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང། གཉིས་ལས་སྐྱེ་བར་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཡང་ངོ་ཞེས་བྱ་བར་ཡང་དགོངས་སོ། །གཅེར་བུར་རྒྱུ་ བ་པའི་ཕྱོགས་དགག་པའི་ཕྱིར་ཡང། གཉིས་ལས་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་འདི་བཀའ་སྩལ་ཏེ། འདི་ལྟར་དེ་དག་ནི་གསེར་གྱི་སོར་གདུབ་ནི་གསེར་དང། མེ་ལ་སོགས་པ་ལས་བདག་དང་གཞན་ལས་སྐྱེ་བར་སྨྲ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་གཉིས་ལས་མ་ཡིན་ནོ། །ད་ནི་རྒྱུ་མེད་མིན་ཞེས་བྱ་བ་བརྗོད་ པར་བྱ་སྟེ། རྒྱུ་མེད་པར་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ཅི་ཞིག་ཅེ་ན། དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ཡང། །སྐྱེས་པ་ན་མ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། རྗེས་སུ་དཔག་པ་དང། གྲགས་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་བའི་སྐྱོན་ཡོད་པའི་ ཕྱིར་ཡང་ངོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལ་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པ་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཁས་བླངས་པ་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་དངོས་པོ་རྣམས་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་ཉིད་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་མྱུ་གུ་བཞིན་ནོ། །གྲགས་པའི་གནོད་པ་ནི་འཇིག་རྟེན་འདི་ན་ཡོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་རྒྱུ་ལས་སྐྱེ་བར་ གྲགས་ཏེ། དཔེར་ན་རྒྱུ་སྤུན་དག་ལས་སྣམ་བུ་དང། རྩི་རྐྱང་དག་ལས་ས་བ་མ་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་རྒྱུ་མེད་ཅེས་བྱ་བ་ནི་རྒྱུ་ངན་པ་སྟེ། ཆུང་མ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །རྒྱུ་ངན་པ་གང་ཞེ་ན། ངོ་བོ་ཉིད་དང། དབང་ཕྱུག་དང། སྐྱེས་བུ་དང། གཙོ་བོ་དང། དུས་དང། སྲེད་མེད་(51A)ཀྱི་བུ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དངོས་པོ་རྣམས་རྒྱུ་མེད་པ་དེ་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། དེ་ལས་སྐྱེ་བར་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཡང་ངོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་སྨྲ་བ་དག་ན་རེ་ ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་ལས་སྐྱེ་བར་དམ་བཅའ་སྟེ། ལུས་སྣ་ཚོགས་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་པདྨ་དག་གི་ཁ་དོག་དང། དབྱིབས་དང། ལོ་མ་དང། ཆུ་བ་དང། འདབ་མ་དང། ཟེ་བ་དང། སྙིང་པོ་མཛེས་པ་ལྟ་བུ་དང། རྨ་བྱ་དག་གི་མགྲིན་པའི་ཕྱོགས་རིན་པོ་ཆེ་མཐོན་ཀ་ཆེན་པོ་དང། ཨན་ད་རྙིལ་ ལྟར་མཐོན་མཐིང་དུ་འདུག་ལ། མཇུག་སྒྲོའི་ཚོགས་དག་གི་མདོངས་བཀྲ་ཞིང་འཚེར་བག་ཡོད་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེས་ན་དེ་ལ་དམ་བཅས་པའི་དོན་དེ་གལ་ཏེ་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་ཀུན་རྫོབ་པའི་ཤེས་པའི་སྤྱོད་ཡུལ་རྣམས་བྱེད་པ་པོ་རང་དབང་ཅན་གྱི་བྱ་བ་ལ་མི་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དང། སུས་ཀྱང་མ་བྱས་པ་ཁོ་ནའི་ ཕྱིར༑ རྐྱེན་ངེས་པ་ལས་སྐྱེ་བ་ཡིན་ན་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་བོ། །ཇི་སྟེ་དོན་དམ་པར་ན་ནི་དཔེ་མེད་དེ། དོན་དམ་པར་པདྨ་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་བར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །རྒྱུ་མེད་པར་སྨྲ་བ་དག་ཁོ་བོའི་ཕྱོགས་ནི་ཐམས་ཅད་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་འགྲུབ་པར་འདོད་ལ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱིས་འགྲུབ་པར་འདོད་ ན་ནི་ཕྱོགས་སྔ་མ་དང་འགལ་ལོ། །ཇི་སྟེ་རྒྱུ་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་ལ་གཏན་ཚིགས་མེད་པར་བསྟན་པར་མི་ནུས་པས་ཀླ་ཀློ་ལ་ཀླ་ཀློའི་སྐད་བཞིན་ཏེ། དེས་ན་གཏན་ཚིགས་སྦྱར་ཀྱང་ཕྱོགས་སྔ་མའི་གནོད་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན། སྐད་གཞན་དུ་བསྒྱུར་ཀྱང་ཇི་ལྟར་རྟོགས་པའི་རྟགས་ཁོ་ནས་རྟགས་ཅན་གྱི་དོན་སྟོན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཀླ་ གྲོལ་ཕྱོགས་འདི་ན་དུ་བ་ལས་མེ་ཡོད་དོ་ཞེས་སྟོན་པར་བྱེད་པ་དེ་ལ་རྟགས་རྟོགས་པ་སྐྱེ་བའི་ཐབས་ཐ་དད་པ་བཞིན་པས་དེ་ནི་ལན་དུ་མི་རུང་ངོ། །འཇུག་སྟོབས་ཅན་དག་ན་རེ་མེར་མེར་པོ་དག་དང་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་ནི་རྐྱེན་མེད་པ་ལས་སྐྱེ་ལ་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་དང་བཅས་པ་ལས་སྐྱེ་བས། ངོ་བོ་ཉིད་ལས་སྐྱེ་བ་མ་ཡིན་ པའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ངོ་བོ་ཉིད་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་བོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བ་བགག་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་ངོ་བོ་ཉིད་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །དབང་ཕྱུག་རྒྱུར་འདོད་པ་དག་ན་རེ། གང་ཞིག་ཕྲར་གྱུར་གཅིག་པུ་སྐྱེ་གནས་འདུག་དེ་ཡིས་(51B)དེ་ནི་དབང་དག་མཆོག་སྦྱིན་ལྷ་མཆོད་བྱ། །ཡོན་ཏན་བྱེད་པ་ཤིན་ཏུ་ཞི་བ་ཐོབ། །སྐྱེ་བ་པོ་འདི་ཤེས་པ་ཡོད་མིན་ཏེ། །བདག་གི་བདེ་སྡུག་བདག་ལ་རང་དབང་མེད། །དབང་ཕྱུག་གིས་བཏང་ཡང་ནག་ཡང་སའམ། །མཐོ་རིས་དག་ཏུ་འགྲོ་བ་ཁོ་ནར་འགྱུར། །ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ ནི་དམ་བཅས་པ་ཙམ་སྟེ། དབང་ཕྱུག་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡང་འགྲོ་བ་མཐའ་དག་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པར་མི་རུང་སྟེ། ལ་ལའི་དགའ་བ་དང། ཡོངས་སུ་གདུང་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བ་ལང་རྫི་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་འགྲོ་བ་ནི་རྒྱུ་བྱེད་པ་པོ་དབང་ཕྱུག་ཅེས་བྱ་བ་གཅིག་པུ་དང་ལྡན་པ་མ་ཡིན་པར་ངེས་ཏེ། གཞལ་བྱ་ཡིན་པའི་ ཕྱིར་དཔེར་ན་དབང་ཕྱུག་བཞིན་པས་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡང་དངོས་པོ་རྣམས་དེ་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །དབང་ཕྱུག་རྒྱུ་ཡིན་ན་ཡང་འབྲས་བུ་བདག་གི་བདག་ཉིད་དམ། གཞན་དུ་གྱུར་པའམ། གཉི་གར་གྱུར་པ་ཞིག་འགྱུར་གྲང་ན། གང་ཡང་རུང་བ་གཅིག་ཏུ་རྟོག་ན་ཡང་དགག་པ་སྔར་སྨྲས་པའི་ཕྱིར་དང། ཡོད་པ་དང་མེད་པ་ སྐྱེ་བ་ཡང་འགོག་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དོན་དམ་པར་དངོས་པོ་རྣམས་དབང་ཕྱུག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །ཇི་སྟེ་སེམས་ཅན་དང་སྣོད་དུ་བགྲང་བའི་འཇིག་རྟེན་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱུའི་ལས་དབང་ཕྱུག་ཅེས་བྱ་སྟེ། གནས་པ་དང། འབྱུང་བ་དང། འཇིག་པ་དང། བདེ་བ་དང། སྡུག་བསྔལ་བ་དང། ཡར་སྐྱེ་བ་དང། མར་ འབྲི་བ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན་ཡང་ཐ་སྙད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། དོན་དམ་པར་ལས་ཀྱི་སྐྱེ་བ་ཡང་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེས་བུ་རྒྱུར་འདོད་པ་དག་ཀྱང་སྐྱེས་བུ་ཉིད་འགྲོ་བ་མཐའ་དག་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་ཡིན་ནོ་ཞེས་དམ་བཅས་ནས། པ་ནི་བ་སྒྲ་རྣམས་ཀྱི་ བཞིན༑ །ཆུ་ཤེལ་ཆུ་རྣམས་ཀྱི་བཞིན་དང། །བླག་ཤ་ཡལ་ག་རྣམས་ཀྱི་བཞིན། །དེ་ནི་ལུས་ཅན་ཀུན་གྱི་རྒྱུ། །དེ་བཞིན་དུ་སྐྱེས་བུ་ཉིད་ནི་བྱུང་བ་གང་ཡིན་པ་དང། འབྱུང་བ་གང་ཡིན་པ་འདི་ཐམས་ཅད་ཀྱིའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དང། དེ་བཞིན་དུ་དེ་ནི་གཡོ་བར་བྱེད་པ་དང། དེ་ནི་གཡོ་བར་མི་བྱེད་པ་ དང༑ དེ་ནི་ཐག་རིང་བ་དང། དེ་ནི་ཐག་ཉེ་བ་དང། དེ་ནི་བར་མ་དང། དེ་ནི་གཉི་ག་དང། དེ་ནི་ཕྱི་རོལ་ཐམས་ཅད་ཀྱིའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ་ཞེ་ན། འདིར་འགག་པ་ནི་དབང་ཕྱུག་རྒྱུར་འདོད་པ་དག་གི་བཞིན་དུ་བྱའོ། །ལྷག་པར་ཡང་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། ལྷས་བྱིན་གྱི་བདག་ནི་ལྷས་བྱིན་གྱི་ལུས་དང། དབང་(52A)པོའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། བདག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མཆོད་སྦྱིན་གྱི་བདག་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་མཆོད་སྦྱིན་གྱི་ལུས་དང། དབང་པོའི་ཚིགས་ཀྱི་བྱེད་པ་པོ་ནི་མཆོད་སྦྱིན་གྱི་བདག་མ་ཡིན་ཏེ། བདེ་བ་དང། སྡུག་བསྔལ་དང། ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། ལྷས་བྱིན་གྱི་ལུས་དང་དབང་ པོའི་ཚོགས་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་བཅིངས་པའི་བདག་ནི། ཀུན་གྱི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། བདག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གྲོལ་བའི་བདག་བཞིན་པས། ཆོས་ཀྱི་རང་གི་ངོ་བོ་བསལ་བས་རང་གི་དམ་བཅས་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་བདག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་དམ་བཅས་པའི་དོན་གྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ཡིན་ པའི་ཕྱིར་མ་གྲུབ་བོ་ཞེ་ན། ལན་བཏབ་ཟིན་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ། །གང་དག་འདི་ལྟར་ཁོ་བོ་ཅག་གི་བདག་ནི་གཅིག་པུ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་བུམ་པ་ལ་སོགས་པའི་ནམ་མཁའ་ཐ་དད་པར་ཉེ་བར་གདགས་པ་བཞིན་དུ། དུ་མ་ཉིད་དུ་ཉེ་བར་བརྟགས་པས་དེས་ན། དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པ་ཡང་ མེད་ལ། དམ་བཅས་པའི་སྐྱོན་དུ་ཡང་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། ནམ་མཁའ་ནི་མ་སྐྱེས་པས་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་དུ། དངོས་པོ་ཉིད་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་ནི་ཚིག་ཙམ་དུ་ཟད་པའི་ཕྱིར་དང། ཐ་སྙད་དུ་ཡང་སྤྱིར་ཁས་བླངས་པའི་བདག་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པའི་ རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་བཅིངས་པའི་བདག་ནི་གྲོལ་བའི་བདག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་ཏེ། བདག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གྲོལ་བའི་བདག་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། ཕུང་པོའི་ལྷག་མ་མེད་པའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་དབྱིངས་ན་གྲོལ་བའི་བདག་ཡོད་པ་ཉིད་དང། གཅིག་པ་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་ སྐྱོན་མེད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དཔྱད་པ་རྒྱས་པ་ནི་བདག་བརྟག་པའི་རབ་ཏུ་བྱེད་པར་མཛད་པར་འགྱུར་རོ། །རང་བཞིན་རྒྱུར་འདོད་པ་དག་ནི་ཚངས་པ་ལ་སོགས་པ་མྱུ་གུའི་མཐར་ཐུག་པ་ཅན་གྱི་གསལ་བ་རྣམས་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་རང་བཞིན་ཡིན་པར་ཁས་བླངས་ནས། དེ་དག་ན་རེ། ནང་གི་བྱེ་བྲག་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་བདེ་བ་དང། སྡུག་ བསྔལ་དང། གཏི་མུག་ཡིན་པར་ངེས་ཏེ། དེ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་འདི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་ན་ཡང་གང་ཞིག་གང་དང་ལྡན་པར་གྱུར་པ་དེ་ནི་དེའི་རྒྱུ་ཅན་ཡིན་པར་ཤེས་ཏེ། དཔེར་ན་ཙན་དན་གྱི་ཞོགས་མ་དང། གྱོ་མོ་དང། སྣོད་དང། རྒྱན་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ནང་གི་བྱེ་བྲག་རྣམས་ཀྱང་བདེ་བ་དང་(52B)གཏི་མུག་དང་ལྡན་པས་དེའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱིས་ན་ནང་གི་བྱེ་བྲག་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་བདེ་བ་དང། སྡུག་བསྔལ་དང་གཏི་མུག་ཡིན་ནོ། །གཟུགས་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཕུང་པོ་རྣམས་ཀྱང་བདེ་བ་དང། སྡུག་བསྔལ་དང་ གཏི་མུག་གི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པར་གཟུང་བར་བྱ་སྟེ། ཕུང་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཚོར་བའི་ཕུང་པོ་བཞིན་པས་དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་ཙན་དན་ལ་སོགས་པ་དོན་དམ་པར་མ་གྲུབ་པས་དཔེ་མེད་དོ། །ཐ་སྙད་དུ་ཡང་གཏི་མུག་ནི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོར་གཏོགས་པས་དཔེ་མ་ གྲུབ་བོ། །བདེ་བ་དང། སྡུག་བསྔལ་དག་ལས་གཞན་པ་ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་རྣམས་ནི་བདེ་བ་དང། སྡུག་བསྔལ་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་ངེས་ཏེ། གཞལ་བྱ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཤེས་པ་བཞིན་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་རྗེས་སུ་དཔག་པས་ཀྱང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཤེས་པ་སྤྱིར་གྲུབ་པ་ཁོ་ན་ ལས་དཔེ་ཉིད་བླངས་པས་དཔེ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ། །གཙོ་བོ་ནི་ཆེན་པོ་ལ་སོགས་པ་དེ་ཁོ་ནའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་གསལ་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྐྱེས་བུ་བཞིན་པས་རང་བཞིན་རྒྱུར་འདོད་པ་དག་གི་རང་གི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་གནོད་དོ། །ཇི་སྟེ་མི་གསལ་བའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་གལ་ཏེ་གསལ་བའི་སྔོན་ རོལ་གྱི་གནས་སྐབས་ལ་བྱ་ན་ནི་དཔེ་སྒྲུབ་པའི་ཆོས་དང་མི་ལྡན་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་ལ། གལ་ཏེ་ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་ལ་བྱ་ན་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མི་འགྲུབ་བོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། གཏན་ཚིགས་སྤྱིར་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་རམ། བྱེ་བྲག་ཏུ་བརྗོད་ན་ཡང་མཇུག་སྡུད་པའི་ཕྱིར་གཅིག་ཏུ་བྱེད་པའི་ཕྱིར་ལྟག་ཆོད་དེ་ནི་ མ་གྲུབ་པ་ལྟར་སྣང་བ་ཡིན་ནོ། །རང་བཞིན་དང། དུས་དང། སྲེད་མེད་ཀྱི་བུ་རྒྱུར་འདོད་པ་དག་སྤྱིར་དགག་པ་ཡང་དབང་ཕྱུག་བཞིན་དུ་བལྟ་བར་བྱའོ། །དེས་ན་དེ་ལྟར་དངོས་པོ་རྣམས་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་དོ། །གྲངས་ཅན་དག་ལས་ཁ་ཅིག་ན་རེ། བདག་ལས་མ་ཡིན་གཞན་ལས་མིན། །གཉིས་ལས་ མ་ཡིན་རྒྱུ་མེད་མིན། །དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ཡང། །སྐྱེས་པ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྨྲས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་མ་སྐྱེས་པ་ནི་བདེན་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་གསལ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་དག་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་དྲི་བར་བྱ་སྟེ། གང་དག་ཅིག་ཇི་ལྟར་གསལ་བར་བྱེད། གལ་ཏེ་དཔེར་ན་(53A)མར་མེས་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་མ་སྐྱེས་པ་དག་མར་མེ་མ་སྐྱེས་པས་ཇི་ལྟར་གསལ་བར་བྱེད། རྟའི་རྭ་མ་སྐྱེས་པ་ནི་ནམ་ཡང་གསལ་བར་བྱར་མི་རུང་ངོ། །ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པའི་ལུགས་རྣམ་པར་གཞག་པའི་ཕྱིར་དེ་དག་ཡོད་པར་ཁས་བླངས་ ན་ཡང་སྨྲ་བར་བྱ་སྟེ། མར་མེས་བུམ་པ་ལ་ཅི་ཞིག་བྱེད། གལ་ཏེ་གཟུང་བར་བྱེད་ན་ནི་དེ་སྔོན་མེད་པས་དེ་ཉིད་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །འོན་ཏེ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་གཟུང་བ་ཉིད་དུ་བྱེད་ན་ནི་མུན་པ་དང་བཅས་པ་ན་སྔོན་མེད་པས་དེ་ཉིད་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །ཇི་སྟེ་བུམ་པ་བཟུང་བ་ལ་བར་ཆད་བྱེད་པའི་མུན་པ་སེལ་བར་བྱེད་ན་ ཡང་དེ་ཉིད་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །འོན་ཏེ་གཟུང་བ་ཡིན་ན་ནི་དེ་ཉིད་སྣང་བ་ཡིན་པས་ཡང་མར་མེས་ཅི་ཞིག་བྱ། ཁོ་བོ་ཅག་གི་ཕྱོགས་ལ་བུམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཡང་འབྱུང་བ་དང། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པའི་ཚོགས་ཡིན་ཏེ། མར་མེ་བྱུང་བ་ན་སྣང་བ་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་སྐྱེ་བས་དེའི་ཕྱིར་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་དངོས་པོ་རང་གི་རྒྱུ་ལས་རྒྱུན་གྱིས་འབྱུང་ བའི་བྱེད་པའི་རྒྱུ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། སྣང་བ་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གསལ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་པར་བསམས་སོ། །དོན་དམ་པར་ནི་སྐྱེ་བ་དགག་པ་བཞིན་དུ་གསལ་བ་དགག་པ་ཡང་མཚུངས་ཏེ། མི་གསལ་བ་ནི་གསལ་བར་མི་བྱེད་དེ། ཆེན་པོ་ལ་སོགས་པ་མི་གསལ་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ ཏོག་བཞིན་ནོ། །དེས་ན་དེ་ལྟར་གསལ་བ་ཡང་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལ་གཞན་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། རྟག་ཏུ་ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བར་ཐལ་བ་ལ་སོགས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་རྣམ་པར་བཤད་པ་བྱེད་དོ། །དེ་ལ་ཡང་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གལ་ཏེ། བསྒྲུབ་ པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པ་བཟློག་པའི་ཚིག་གི་དོན་མངོན་པར་འདོད་ན་དེས་འདི་སྐད་བསྟན་པར་འགྱུར་ཏེ། དངོས་པོ་རྣམས་རྒྱུ་ལས་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་དང། ལན་འགའ་ཁ་ཅིག་ལས་ཁ་ཅིག་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་དང། རྩོམ་པ་འབྲས་བུ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དེ་ནི་མི་རིགས་ཏེ། སྔར་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་དུ་ འགྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་སྟེ་གཞན་དུ་ན་ཡང་དོན་འབྲེལ་པ་མེད་པ་ཡིན་ཏེ། སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །དེས་ན་དེ་ལྟར་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ། །དངོས་པོ་གང་དག་གང་ན་ཡང། །སྐྱེས་པ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་སོ་སོར་སྦྱར་བར་བྱའོ། །གང་དག་ཅེས་བྱ་བ་ནི་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་དང། རྣམ་པར་བྱང་བའི་(53B) །གང་ན་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རང་གི་མཛད་པའི་མཐའ་དང། སོ་སོའི་རྒྱུད་གྲུབ་པ་དག་ན་ཡང་ངོ། །ནམ་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལན་འགའ་ཡང་ངོ། །དེའི་ཕྱིར་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལ་སོགས་པ་མུ་སྟེགས་བྱེད་ལ་སོགས་པ་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་འགྲུབ་བོ། ། 
  idānīm anirodhādiviśiṣṭapratītyasam utpādapratipipādayiṣayā utpādapratiṣedhena nirodhādi pratiṣedhasaukarya manyamāna ācāryaḥ prathamam evotpādaprativedham ārabhate | utpādo hi paraiḥ parikalpyamānaḥ svato vā parikalpyeta, parataḥ, ubhayataḥ, ahetuto vā parikalpyeta | sarvathā ca nopapadyata iti niścityāha-
na svato nāpi parato na dvābhyāṃ nāpy ahetutaḥ |
utpannā jātu vidyante bhāvāḥ kvacana kecana || 3 ||
 tatra jātv iti kadācid ity arthaḥ | kvacanaśabda ādhāravacanaḥ kvacicchabdaparyāyaḥ kecanaśabda ādheyavacanaḥ kecicchabdaparyāyaḥ | tataś caivaṃ saṃbandhaḥ- naiva svata utpannā jātu vidyante bhāvāḥ, kvacana, kecana | evaṃ pratijñātrayam api yojyam ||
nanu ca- naiva svata utpannā ity avadhāryamāṇe parata utpannā ity aniṣṭaṃ prāpnoti | na prāpnoti prasajyapratiṣedhasya vivakṣitatvāt, parato ‘py utpādasya pratiṣetsyamānatvāt | yayā copapattyā svata utpādo na saṃbhavati, sā-
tasmād dhi tasya bhavane na guṇo ’sti kaścij-
jātasya janma punar eva ca naiva yuktam |
ity ādinā madhyamakāvatārādidvāreṇāvaseyā ||
ācāryabuddhapālitas tv āha- na svata utpadyante bhāvāḥ, tad utpādavaiyarthyāt, atiprasaṅgadoṣāc ca | na hi svātmanā vidyamānānāṃ padārthānāṃ punar utpāde prayojanam asti | atha san n api jāyeta, na kadācin na jāyeta iti ||
atraike dūṣaṇam āhuḥ- tadayuktam, hetudṛṣṭāntān abhidhānāt paroktadoṣāparihārāc ca | prasaṅga vākyatvāc ca prakṛtārthaviparyayeṇa viparītārthasādhyataddharmavyaktau parasmād utpannābhāvājanmasāphalyāt janmaniro(bo?)dhāc ceti kṛtāntavirodhaḥ syāt ||
sarvam etad dūṣaṇam ayujyamānaṃ vayaṃ paśyāmaḥ | kathaṃ kṛtvā? tatra yat tāvad uktaṃ hetudṛṣṭāntān abhidhānād iti, tad ayuktam | kiṃ kāraṇam? yasmāt paraḥ svata utpattim abhyupagacchan, pṛcchayate- svata iti hetutvena tad eva cotpadyate iti? na ca vidyamānasya punarutpattau prayojanaṃ paśyāmaḥ, anavasthāṃ ca paśyāmaḥ | na ca tvayā utpannasya punarutpāda iṣyate ’navasthā cāpy aniṣṭeti | tasmān nirupapattika eva tvadvādaḥ svābhyupagamavirodhaś ceti | kim iti codite paro nābhyupaiti yato hetudṛṣṭāntopādānasāphalyaṃ syāt? atha svābhyupagamavirodhacodanayāpi paro na nivartate, tadā nirlajjatayā hetudṛṣṭāntābhyām api naiva nivarteta | na conmattakena sahāsmākaṃ vivāda iti | tasmāt sarvathā priyānumānatām evātmanaḥ ācāryaḥ prakaṭayati asthāne ‘py anumānaṃ praveśayan | na ca mādhyamikasya sataḥ svatantram anumānaṃ kartuṃ yuktaṃ pakṣāntarābhyupagamābhāvāt | tathoktam āryadevena-
sadasatsadasac ceti yasya pakṣo na vidyate |
upālambhaś cireṇāpi tasya vaktuṃ na śakyate ||
vigrahavyāvartanyāṃ coktam-
yadi kācana pratijñā syān me tata eva me bhaved doṣaḥ |
nāsti ca mama pratijñā tasmān naivāsti me doṣaḥ ||
yadi kiṃcid upalambheyaṃ pravartayeyaṃ nivartayeyaṃ vā |
pratyakṣādibhir arthais tadabhāvān me ’nupālambhaḥ ||
iti | yadā caivaṃ svatantrānumānānabhidhāyitvaṃ mādhyamikasya, tadā kutaḥ «nādhyātmikāny āyatanāni svata utpannāni" iti svatantrā pratijñā yasyāṃ sāṃkhyāḥ pratyavasthāpyante | ko ’rya pratijñārthaḥ kiṃ kāryātmakatvāt svata uta kāraṇātmakatvād iti | kiṃ cātaḥ? kāryātmakāc cet siddha sādhanam, kāraṇātmakāc cet viruddhārthatā, kāraṇātmanā vidyamānasyaiva sarvasyotpattimata utpādād iti | kuto ’smākaṃ vidyamānatvād iti hetur yasya siddhasādhanaṃ viruddhārthatā vā syāt, yasya siddhasādhanasya yasyāś ca viruddhārthatāyāḥ parihārārthaṃ yatnaṃ kariṣyāmaḥ | tasmāt paroktadoṣāprasaṅgād eva tatparihāraḥ ācāryabuddhapālitena na varṇanīyaḥ ||
athāpi syāt- mādhyamikānāṃ pakṣahetudṛṣṭāntānām asiddheḥ svatantrānumānānabhidhāyitvāt svata utpattipratiṣedhapratijñātārthasādhanaṃ mā bhūd ubhayasiddhena vānumānena parapratijñānirākaraṇam | parapratijñāyās tu svata evānumānavirodhacodanayā svata eva pakṣahetudṛṣṭāntadoṣarahitaiḥ pakṣādibhir bhavitavyam | tataś ca tadanabhidhānāt taddoṣāparihārāc ca sa eva doṣa iti | ucyate | naitad evam | kiṃ kāraṇam? yasmād yo hi yam arthaṃ pratijānīte, tena svaniścayavadanyeṣāṃ niścayotpādanecchayā yayā upapattyā asāvartho ’dhigataḥ saivopapattiḥ parasmai upadeṣṭavyā | tasmād eṣa tāvan nyāyaḥ- yatpareṇaiva svābhyupagatapratijñātārthasādhanam upādeyam | na cāyaṃ (cānena?) paraṃ prati | hetudṛṣṭāntāsaṃbhavāt pratijñānusāratayaiva kevalaṃ svapratijñātārthasādhanamupādatta iti nirupapattikapakṣābhyupagamāt svātmānam evāyaṃ kevalaṃ visaṃvādayan na śaknoti pareṣāṃ niścayam ādhātum iti | idam evāsya spaṣṭataraṃ dūṣaṇaṃ yad uta svapratijñātārthasādhanāsāmarthyam iti kim atrānumānabādhodbhāvanayā prayojanam? athāpy avaśyaṃ svato ’numānavirodhadoṣa udbhāvanīyaḥ, so ‘py udbhāvita evācāryabuddhapālitena | katham iti cet, na svata utpadyante bhāvāḥ, tadutpādavaiyarthyād iti vacanāt, atra hi tadityanena svātmanā vidyamānasya parāmarśaḥ | kasmād iti cet, tathā hi tasya saṃgraheṇoktavākyasyaitadvivaraṇavākyam, na hi svātmanā vidyamānānāṃ punarutpāde prayojanam iti | anena ca vākyena sādhyasādhanadharmānugatasya paraprasiddhasya sādharmyadṛṣṭāntasyopādānam | tatra svātmanā vidyamānasyetyanena hetuparāmarśaḥ | utpādavayarthyādityanena sādhyadharmaparāmarśaḥ || tatra yathā- anityaḥ śabdaḥ kṛtakatvāt | kṛtakatvamanityaṃ (pp_7) dṛṣṭaṃ yathā ghaṭaḥ | tathā ca kṛtakaḥ śabdaḥ | tasmāt kṛtakatvād anitya iti kṛtakatvam atra upanayābhivyakto hetuḥ | evam ihāpi- na svata utpadyante bhāvāḥ, svātmanā vidyamānānāṃ punarutpādavaiyarthyāt | iha hi svātmanā vidyamānaṃ puro ’vasthitaṃ ghaṭādikaṃ punarutpādānapekṣaṃ dṛṣṭam, tathā ca mṛtpiṇḍādyavasthāyām api yadi svātmanā vidyamānaṃ ghaṭādikam iti manyase, tadāpi tasya svātmanā vidyamānasya nāstyutpāda iti | evaṃ svātmanā vidyamānatvena upanayābhivyaktena punarutpādapratiṣedhāvyabhicāriṇā hetunā svata eva sāṃkhyasyānumānavirodhodbhāvanamanuṣṭhitam eveti | tat kim ucyate tad ayuktaṃ hetudṛṣṭāntān abhidhānād iti?
na ca kevalaṃ hetudṛṣṭāntānabhidhānaṃ na saṃbhavati, paroktadoṣāparihāradoṣo na saṃbhavati | kathaṃ kṛtvā? sāṃkhyā hi naiva abhivyaktarūpasya puro ’vasthitasya ghaṭasya punarabhivyaktimicchanti | tasyaiva ca iha dṛṣṭāntatvenopādānam, siddharūpatvāt | anabhivyaktarūpasya ca śaktirūpāpannasya utpattipratiṣedhaviśiṣṭasādhyatvāt kutaḥ siddhasādhanapakṣadoṣāśaṅkā, kuto vā hetor viruddhārthatāśaṅketi | tasmāt svato ’numānavirodhacodanāyām api yathopavarṇitadoṣābhāvātparoktadoṣāparihārāsaṃbhava eva | ity asaṃbaddham evaitad dūṣaṇam iti vijñeyam ||
ghaṭādikamityādiśabdena niravaśeṣotpitsupadārthasaṃgrahasya vivakṣitatvādanaikāntikatāpi paiṭādibhirnaiva saṃbhavati ||
athavā | ayamanyaḥ prayogamārgaḥ- puruṣavyatiriktāḥ padārthāḥ svata utpattivādinaḥ | tata eva na svata utpadyante | svātmanā vidyamānatvāt | puruṣavat | itīdamudāharaṇamudāhāryam ||
yady api ca abhivyaktivādina utpādapratiṣedho na bādhakaḥ, tathāpi abhivyaktāvutpādaśabdaṃ nipātya pūrvaṃ paścāc ca anupalabdhyupalabdhisādharmyeṇa utpādaśabdenābhivyakterevābhidhānādayaṃ pratiṣedho na abādhakaḥ ||
kathaṃ punarayaṃ yathoktārthābhidhānaṃ vinā vyastavicāro labhyata iti cet, taducyate | atha vākyāni kṛtāni, tāni mahārthatvādyathoditamarthaṃ saṃgṛhya pravṛttāni | tāni ca vyākhyāyamānāni yathoktamarthātmānaṃ prasūyanta iti nātra kiṃcid anupāttaṃ saṃbhāvyate ||
prasaṅgaviparītena cārthena parasyaiva saṃbandho nāsmākam | svapratijñāyā abhāvāt | tataś ca siddhāntavirodhāsaṃbhavaḥ | parasya ca yāvadbahavo doṣāḥ prasaṅgaviparītāpattyā āpadyante, tāvad asmābhirabhīṣyata eveti | kuto nu khalu aviparītācāryanāgārjunamatānusāriṇaḥ ācāryabuddhapālitasya sāvakāśavacanābhidhāyitvam, yato ’sya paro ’vakāśaṃ labheta? niḥsvabhāvabhāvavādinā sasvabhāvabhāvavādinaḥ prasaṅge āpa(pā?)dyamāne kutaḥ prasaṅgaviparītārthaprasaṅgitā? na hi śabdāḥ dāṇḍapāśikā iva vaktāram asvatantrayanti, kiṃ tarhi satyāṃ śaktau vaktur vivakṣāmanuvidhīyante | tataś ca (pp_8) parapratijñāpratiṣedhamātraphalatvātprasaṅgāpādanasya nāsti prasaṅgaviparītārthāpattiḥ | tathā ca ācāryo bhūyasā prasaṅgāpattimukhenaiva parapakṣaṃ nirākaroti sma | tadyathā-
nākāśaṃ vidyate kiṃcit pūrvam ākāśalakṣaṇāt |
alakṣaṇaṃ prasajyeta syātpūrvaṃ yadi lakṣaṇāt ||
rūpakāraṇanirmukte rūpe rūpaṃ prasajyate |
āhetukaṃ na cāsty arthaḥ kaścid āhetukaḥ kvacit ||
bhāvas tāvan na nirvāṇaṃ jarāmaraṇalakṣaṇam |
prasajyetāsti bhāvo hi na jarāmaraṇaṃ vinā ||
ity ādinā | atha arthavākyatvādācāryavākyānāṃ mahārthatve sati anekaprayoniṣpattihetutvaṃ parikalpyate, ācāryabuddhapālitavyākhyānāny api kim iti na tathaiva parikalpyante?
atha syāt- vṛttikārāṇāmeṣa nyāyaḥ, yatprayogavākyavistarābhidhānaṃ kartavyam iti, etad api nāsti, vigrahavyāvartanyā vṛttiṃ kurvatāpyācāryeṇa prayogavākyānabhidhānāt ||
api ca | ātmanastarkaśāstrātikauśalamātramāviścikīrṣayā aṅgīkṛtamadhyamakadarśanasyāpi yatsvatantraprayogavākyābhidhānaṃ tadatitarāmanekadoṣasamudāyāspadamasya tārkikasyopalakṣyate | kathaṃ kṛtvā? tatra yattāvadevamuktam- atra prayogavākyaṃ bhavati- na paramārthataḥ ādhyātmikāny āyatanāni svata utpannāni, vidyamānatvāt, caitan yavad iti | kim artha punaratra paramārthata iti viśeṣaṇamupādīyate? lokasaṃvṛtyābhyupagatasya utpādasya apratiṣidhyamānatvāt, pratiṣedhe ca abhyupetabādhāprasaṅgād iti cet, naitadyuktam | saṃvṛtyāpi svata utpattyanabhyupagamāt | yathoktaṃ sūtre-
"sa cāyaṃ bījahetuko ’ṅkura utpadyamāno na svayaṃkṛto na parakṛto nobhayakṛto nāpyahetusamutpanno niśvarakālāṇuprakṛtisvabhāvasaṃbhūtaḥ" iti |
tathā-
bījasya sato yathāṅkuro na ca yo bīju sa caiva aṅkuro |
na ca anyu tato na caiva tadevamanucchedaaśāśvatadharmatā ||
ihāpi vakṣyati-
pratītya yadyadbhavati na hi tāvattadeva tat |
na cānyad api tattasmānnocchinnaṃ nāpi śāśvatam ||
iti ||
paramatāpekṣaṃ viśeṣaṇam iti cet, tadayuktam | saṃvṛtyāpi tadīyavyavasthānabhyupagamāt | satyadvayāviparītadarśanaparibhraṣṭā eva hi tīrthikā yāvadubhayathāpi niṣidhyante tāvad guṇa eva saṃbhāvyata iti | evaṃ paramatāpekṣam api viśeṣaṇābhidhānaṃ na yujyate ||
na cāpi lokaḥ svatautpattiṃ pratipannaḥ, yatas tad apekṣayāpi viśeṣaṇasāphalyaṃ syāt | loko hi svataḥ parata ity evamādikaṃ vicāramanavatārya kāraṇātkāryam utpadyate ityetāvanmātraṃ pratipannaḥ | evam ācāryo ’pi vyavasthāpayāmāsa | iti sarvathā viśeṣaṇavaiphalyam eva niścīyate ||
api ca | yadi saṃvṛtyā utpattipratiṣedhanirācikīrṣuṇā viśeṣaṇametadupādīyate, tadā svato ’siddhādhāre pakṣadoṣaḥ, āśrayāsiddhau vā hetudoṣaḥ syāt | paramārthataḥ svataścakṣurādyāyatanānāmanabhyupagamāt | saṃvṛtyā cakṣurādisadbhāvādadoṣa iti cet, paramārthata ityetattarhi kasya viśeṣaṇam? sāṃvṛtānāṃ cakṣurādīnāṃ paramārthata utpattipratiṣedhād utpattipratiṣedhaviśeṣaṇe paramārthagrahaṇam iti cet, evaṃ tarhi evam eva vaktavyaṃ syāt- sāṃvṛtānāṃ cakṣurādīnāṃ paramārthato nāstyutpattiriti | na caivam ucyate | ucyamāne ’pi parairvastusatām eva cakṣurādīnāmabhyupagamāt, prajñaptisatāmanabhyupagamāt parato ’siddhādhāraḥ pakṣadoṣaḥ syād iti na yuktam etat ||
atha syāt- yathā anityaḥ śabda iti dharmadharmisāmānyam eva gṛhyate na viśeṣaḥ, viśeṣagrahaṇe hi sati anumānānumeyavyavahārābhāvaḥ syāt | tathā hi- yadi cāturmahābhautikaḥ śabdo gṛhyate, sa parasyāsiddhaḥ | athākāśaguṇo gṛhyate, sa bauddhasya svato ’siddhaḥ | tathā vaiśeṣikasya śabdānityatāṃ pratijānānasya yadi kāryaḥ śabdo gṛhyate, sa parato ’siddhaḥ | atha vyaṅgayaḥ, sa svato ’siddhaḥ | evaṃ yathāsaṃbhavaṃ vināśo ’pi yadi sahetukaḥ, sa bauddhasya svato ’siddhaḥ | atha nirhetukaḥ, sa parasyāsiddha iti | tasmād yathātra dharmadharmisāmānyamātram eva gṛhyate, evam ihāpi dharmimātramutsṛṣṭaviśeṣaṇaṃ grahīṣyata iti cet, naitadevam | yasmād yadaivotpādapratiṣedho ’tra sādhyadharmo ’bhipretaḥ, tadaiva dharmiṇastadādhārasya viparyāsamātrāsāditātmabhāvasya pracyutiḥ svayamevānenāṅgīkṛtā | bhinnau hi viparyāsāviparyāsau | tadyadā viparyāsena asatsattvena gṛhyate, taimirikeṇeva keśādi, tadā kutaḥ sadbhūtapadārthaleśasyāpyupalabdhiḥ? yadā ca aviparyāsādabhūtaṃ nādhyāropitaṃ vitaimirikeṇeva keśādi, tadā kuto ’sadbhūtapadārthaleśasyāpyupalabdhiḥ, yena tadānīṃ saṃvṛtiḥ syāt? ata evoktamācāryapādaiḥ-
yadi kiṃcid upalameyaṃ pravartayeyaṃ nivartayeyaṃ vā |
pratyakṣādibhirarthaistadabhāvānme ’nupālambhaḥ || iti ||
yataś caivaṃ bhinnau viparyāsāviparyāsau, ato viduṣāmaviparītāvasthāyāṃ viparītasyāsaṃbhavātkutaḥ sāṃvṛtaṃ cakṣuḥ yasya dharmitvaṃ syāt? iti na vyāvartate ’siddhādhāre pakṣadoṣaḥ, āśrayāsiddho vā hetudoṣaḥ | ityaparihāra evāyam ||
nidarśanasyāpi nāsti sāmyam | tatra hi śabdasāmānyamanityatāsāmānyaṃ ca avivakṣitaviśeṣaṃ dvayor api saṃvidyate | na tv evaṃ cakṣuḥ sāmānyaṃ śūnyatāśūnyatāvādibhyāṃ saṃvṛtyā aṅgīkṛtaṃ nāpi paramārthataḥ | iti nāsti nidarśanasya sāmyam ||
yaś cāyam asiddhādhārapakṣadoṣodbhāvane vidhiḥ, eṣa eva sattvādityasya hetor asiddhārthatodbhāvane ’pi yojyaḥ ||
itthaṃ caitad evam , yat svayam aṣyanenāyaṃ yathokto ’rtho ’bhyupagatastārkikeṇa | santy evādhyātmikāyatanotpādakā hetvādayaḥ, tathā tathāgatena nirdeśāt | yad dhi yathā tathāgatenāsti nirdiṣṭaṃ tattathā, tadyathā śāntaṃ nirvāṇam iti ||
asya paropakṣiptasya sādhanasyedaṃ dūṣaṇam abhihitamanena- ko hi bhavatāmabhipreto ’tra hetvarthaḥ? saṃvṛtyā tathā tathāgatena nirdeśāt, uta paramārthata iti? saṃvṛtyā cet, svato hetor asiddhārthatā | paramārthataścet,
na san nāsan na sadasaddharmo nirvartate yadā |
sadasadubhayātmakakāryapratyayatvanirākaraṇāt, tadā-
kathaṃ nirvartako hetur evaṃ sati hi yujyate ||
naivāsau nirvartako hetur iti vākyārthaḥ | tataś ca paramārthato nirvartyanirvartakatvāsiddheḥ asiddhārthatā viruddhārthatā vā hetor iti ||
yataś caivaṃ svayam evāmunā nyāyena hetor asiddhiraṅgīkṛtānena, tasmāt sarveṣv evānumāneṣu vastu dharmopanyastahetukeṣu svata evaṃ hetvādīnāmasiddhatvāt sarvāṇyeva sādhanāni vyāhanyante | tadyathā- na paramārthataḥ parebhyastatpratyayebhyaḥ ādhyātmikāyatanajanma, paratvāt, tadyathā paṭasya | athavā- na pare paramārthena vivakṣitāḥ cakṣurādyādhyātmikāyatananirvartakāḥ pratyayā iti pratīyante, paratvāt, tadyathā tantvādaya iti | paratvādikamatra svata evāsiddham ||
yathā cānena- utpannā eva ādhyātmikā bhāvāḥ, tadviṣayiviśiṣṭavyavahārakaraṇāt- ity asya parābhihitasya hetor asiddhārthatāmudbhāvayiṣuṇā idamuktam, atha samāhitasya yoginaḥ prajñācakṣuṣā bhāvayāthātmyaṃ paśyataḥ utpādagatyādayaḥ santi paramārthata iti sādhyate, tadā tadviṣayiviśiṣṭavyavahārakaraṇād iti hetor asiddhārthatā, gaterapyutpādaniṣedhādeva niṣedhād iti | evaṃ svakṛtasādhane ’pi paramārthato ’gataṃ naiva gamyate, adhvatvāt, gatādhvavad iti adhvatvahetoḥ svata evāsiddhārthatā yojyā ||
na paramārthataḥ sabhāgaṃ cakṣū rūpaṃ paśyati, cakṣurindriyatvāt, tadyathā tatsabhāgam | tathā- na cakṣuḥ prekṣate rūpam, bhautikatvāt, rūpavat | kharasvabhāvā na mahī, bhūtatvāt, tadyathānirlaḥ, ity ādiṣu hetvādyasiddhiḥ svata eva yojyā ||
sattvād iti cāyaṃ hetuḥ parato ’naikāntikaḥ | kiṃ sattvāt caitan yavan nādhyātmikāny āyatanāni svata utpadyantām, utāho ghaṭādivat svata utpadyantām iti ghaṭādīnāṃ sādhyasamatvān nānaikāntikateti cet, naitad evam , tathānabhidhānāt ||
nanu ca yathā parakīyeṣvanumāneṣu dūṣaṇamuktam, evaṃ svānumāneṣv api yathoktadūṣaṇaprasaṅge sati sa eva asiddhādhārāsiddhahetvādidoṣaḥ prāpnoti, tataś ca yaḥ ubhayordoṣaḥ, na tenaikaś codyo bhavatīti sarvametaddūṣaṇamayuktaṃ jāyata iti | ucyate | svatantramanumānaṃ bruvatāmayaṃ doṣo jāyate | na vayaṃ svatantramanumānaṃ prayuñjmamahe parapratijñāniṣedhaphalatvādasmadanumānānām | tathā hi- paraḥ cakṣuḥ paśyatīti pratipannaḥ | sa tatprasiddhenaivānumānena nirākriyate- cakṣuṣaḥ svātmādarśanadharmamicchasi, paradarśanadharmāvinābhāvitvaṃ cāṅgīkṛtam, tasmād yatra yatra svātmādarśanaṃ tatra tatra paradarśanam api nāsti, tadyathā ghaṭe, asti ca cakṣuṣaḥ svātmādarśanam, tasmāt paradarśanamapyasya naivāsti | tataś ca svātmādarśanaviruddhaṃ nīlādiparadarśanaṃ svaprasiddhenaivānumānena virudhyata iti etāvanmātramasmadanūmānairudbhāvyata iti kuto ’smatpakṣe yathoktadoṣāvatāraḥ, yataḥ samānadoṣatā syāt?
kiṃ punaḥ- anyataraprasiddhenāpyanumānenāstyanumānabādhā | asti, sā ca svaprasiddhenaiva hetunā, na paraprasiddhena, lokata evaṃ dṛṣṭatvāt | kadāciddhi loke arthipratyarthibhyāṃ pramāṇīkṛtasya sākṣiṇo vacanena jayo bhavati parājayo vā, kadācit svavacanena | paravacanena tu na jayo nāpi parājayaḥ | yathā ca loke, tathā nyāye ’pi | laukikasyaiva vyavahārasya nyāyaśāstre prastutatvāt | ata eva kaiściduktam- na parataḥ prasiddhibalādanumānabādhā, paraprasiddhereva nirācikīrṣitatvād iti | yastu manyate- ya eva ubhayaniścitavādī, sa pramāṇaṃ dūṣaṇaṃ vā, nānyataraprasiddhasaṃdigdhavācī iti, tenāpi laukikīṃ vyavasthāmanurudhyamānena anumāne yathokta eva nyāyo ’bhyupeyaḥ ||
tathā hi nobhayaprasiddhena vā āgamena bādhā, kiṃ tarhi svaprasiddhenāpi ||
svārthānumāne tu sarvatra svaprasiddhireva garīyasī, nobhayaprasiddhiḥ | ata eva tarkalakṣaṇābhidhānaṃ niṣprayojanam, yathāsvaprasiddhayā upapattyā buddhaistadanabhijñavineyajanānugrahāt | ity alaṃ prasaṅgena | prakṛtam eva vyākhyāsyāmaḥ ||
parato ’pi notpadyante bhāvāḥ | parābhāvādeva etac ca-
na hi svabhāvo bhāvānāṃ pratyayādiṣu vidyate |
ity atra pratipādayiṣyati | tataś ca parābhāvādeva nāpi parata utpadyante | api ca-
anyatpratītya yadi nāma paro ’bhaviṣya- jjāyeta tarhi bahulaḥ śikhino ’ndhakāraḥ | sarvasya janma ca bhavet khalu sarvataś ca tulyaṃ paratvamakhile ’janake ’pi yasmāt ||
ity ādinā [madhyamakāvatārāt] parata utpattipratiṣedho ’vaseyaḥ ||
ācāryabuddhapālitastu vyācaṣṭe- na parata utpadyante bhāvāḥ, sarvataḥ sarvasaṃbhavaprasaṅgāt ācāryabhāvaviveko dūṣaṇamāha- tadatra prasaṅgavākyatvāt sādhyasādhanaviparyayaṃ kṛtvā, svataḥ ubhayataḥ ahetuto vā utpadyante bhāvāḥ, kutaścitkasyacidutpatteḥ, iti prākpakṣavirodhaḥ | anyathā sarvataḥ sarvasaṃbhavaprasaṅgāt ityasya sādhanadūṣaṇānantaḥpātitvādasaṃgatārthametat [iti] | etadapyasaṃgatārtham | pūrvam eva pratipāditatvād dūṣaṇāntaḥpātitvāc ca parapratijñātārthadūṣaṇeneti yatkiṃcidetad iti na punaryatna āsthīyate ||
dvābhyām api nopajāyante bhāvāḥ, ubhayapakṣābhihitadoṣaprasaṅgāt pratyekam utpādāsāmarthyāc ca | vakṣyati hi-
syād ubhābhyāṃ kṛtaṃ duḥkhaṃ syād ekaikakṛtaṃ yadi | iti ||
ahetuto ’pi notpadyante-
hetāvasati kāryaṃ ca kāraṇaṃ ca na vidyate |
iti vakṣyamāṇadoṣaprasaṅgāt,
gṛhyeta naiva ca jagadyadi hetuśūnyaṃ syād yadvad eva gaganotpalavarṇagandhau ||
ity ādidoṣaprasaṅgāc ca ||
ācāryabuddhapālitastvāha- ahetuto notpadyante bhāvāḥ, sadā ca sarvataś ca sarvasaṃbhavaprasaṅgāt | atrācāryabhāvaviveko dūṣaṇamāha- atrāpi prasaṅgavākyatvāt yadi viparītasādhyasādhanavyaktivākyārtha iṣyate, tadā etaduktaṃ bhavati- hetuta utpadyante bhāvāḥ, kadācit kutaścit kasyacidutpatteḥ, ārambhasāphalyāc ca | seyaṃ vyākhyā na yuktā prāguktadoṣād iti | tad etad ayuktam, pūrvoditaparihārādityapare ||
yac cāpi īśvarādīnām upasaṃgrahārtham, tadāpi na yuktam | īśvarādīnāṃ svaparobhayapakṣeṣu yathābhyupagamam antarbhāvād iti ||
tasmāt prasādhitam etan nāsty utpāda iti | utpādāsaṃbhavāc ca siddho ’nutpādādiviśiṣṭa pratītyasam utpāda iti ||
atrāha- yadyevamanutpādādiviśiṣṭaḥ pratītyasam utpādo vyavasthito bhavadbhiḥ, yat tarhi bhagavatoktam- avidyāpratyayāḥ saṃskārā avidyānirodhātsaṃskāranirodha iti, tathā-
anityāś ca te (bata?) saṃskārā utpādavyayadharmiṇaḥ |
utpadya hi nirudhyante teṣāṃ vyupaśamaḥ sukhaḥ ||
tathā- utpādādvā tathāgatānāmanutpādādvā tathāgatānāṃ sthitaivaiṣā dharmāṇāṃ dharmatā, eko dharmaḥ sattvasthitaye yad uta catvāra āhārāḥ, dvau dharmau lokaṃ pālayato hrīścāpatrāpyaṃ cetyādi, tathā- paralokādihāgamanamihalokāc ca paralokagamanam iti, evaṃ nirodhādiviśiṣṭaḥ pratītyasam utpādo deśito bhagavatā, sa kathaṃ na ni (vi?) rudhyata iti? yata evaṃ nirodhādayaḥ pratītyasam utpādasyopalabhyante, ata evedaṃ madhyamakaśāstraṃ praṇītamācāryeṇa neyanītārthasūtrāntavibhāgopadarśanārtham | tatra ya ete pratītyasam utpādasyotpādādaya uktāḥ, na te vigatāvidyātimirānāsravaviṣayasvabhāvāpekṣayā, kiṃ tarhi avidyātimiropahatamatinayanajñānaviṣayāpekṣayā ||
tattvadarśanāpekṣayā tūktaṃ bhagavatā- etad dhi bhikṣavaḥ paramaṃ satyaṃ yad uta amoṣadharma nirvāṇam, sarvasaṃskārāś ca mṛṣā moṣadharmāṇaḥ iti | tathā- nāsty atra tathatā vā avitathatā vā | moṣadharmakam apy etat, pralopadharmakamapyetat, mṛṣāpyetat, māyeyaṃ bālalāpinī iti | tathā-
phenapiṇḍopamaṃ rūpaṃ vedanā budbudopamā |
marīcisadṛśī saṃjñā saṃskārāḥ kadalīnibhāḥ |
māyopamaṃ ca vijñānamuktamādityabandhunā || iti ||
evaṃ dharmān vīkṣamāṇo bhikṣur ārabdhavīryavān |
divā vā yadi vā rātrau saṃprajānan pratismṛtaḥ |
pratividhyetpadaṃ śāntaṃ saṃskāropaśamaṃ śivam || iti ||
nirātmakatvāc ca dharmāṇām ity ādi ||
yasyaivaṃ deśanābhiprāyānabhijñatayā saṃdehaḥ syāt- kā hy atra deśanā tattvārthā, kā nu khalu ābhiprāyikīti, yaś cāpi mandabuddhitayā neyārthāṃ deśanāṃ nītārthāmavagacchati, tayor ubhayor api vineyajanayoḥ ācāryo yuktyāgamābhyāṃ saṃśayamithyājñānāpākaraṇārthaṃ śāstramidamārabdhavān ||
tatra ’na svataḥ’; ity ādinā yuktir upavarṇitā ||
tanmṛṣā moṣadharma yadbhagavānityabhāṣata |
sarve ca moṣadharmāṇaḥ saṃskārāstena te mṛṣā ||
pūrvā prajñāyate koṭir nety uvāca mahāmuniḥ |
saṃsāro ’navarāgro hi nāstyādirnāpi paścimam ||
kātyāyanāvavāde ca asti nāstīti cobhayam |
pratiṣiddhaṃ bhagavatā bhāvābhāvavibhāvinā ||
ity ādinā āgamo varṇitaḥ ||
uktaṃ ca āryākṣayamatisūtre-
katame sūtrāntā neyārthāḥ katame nītārthāḥ? ye sūtrāntā mārgavatārāya nirdiṣṭāḥ, ima ucyanteḥ neyārthāḥ | ye sūtrāntāḥ phalāvatārāya nirdiṣṭāḥ, ima ucyante neyārthāḥ | yāvad ye sūtrāntāḥ śūnyatānimittāpraṇihitānabhisaṃskārājātānutpādābhāvanirātmaniḥ sattvanirjīvaniḥ pudgalāsvāmikavimokṣamukhā nirdiṣṭāḥ ta ucyante nītārthāḥ | iyamucyate bhadanta śāradvatīputra nītārthasūtrāntapratiśaraṇatā, na neyārthasūtrāntapratiśaraṇatā iti ||
tathā ca āryasamādhirājasūtre-
nītārthasūtrāntaviśeṣa jānati yathopadiṣṭā sugatena śūnyatā |
yasmin punaḥ pudgalasattvapūruṣā neyārthato jānati sarvadharmān ||
tasmād utpādādideśanāṃ mṛṣārthāṃ pratipādayituṃ pratītyasam utpādānudarśanamārabdhavānācāryaḥ ||
nanu ca- utpādādīnām abhāve sati yadi sarvadharmāṇāṃ mṛṣātvapratipādanārthamidamārabdhavānācāryaḥ nanv evaṃ sati yanmṛṣā na tadastīti na santyakuśalāni karmāṇi, tadabhāvān na santi durgatayaḥ, na santi kuśalāni karmāṇi, tadabhāvān na santi sugatayaḥ, sugatidurgatyasaṃbhavāc ca nāsti saṃsāraḥ, iti sarvārambhavaiyarthyam eva sthāt | ucyate | saṃvṛtisatyavyapekṣayā lokasya idaṃsatyābhiniveśasya pratipakṣabhāvena mṛṣārthatā bhāvānāṃ pratipādyate ’smābhiḥ | naiva tvāryāḥ kṛtakāryāḥ kiṃcid upalabhante yanmṛṣā amṛṣā vā syād iti | api ca | yena hi sarvadharmāṇāṃ mṛṣātvaṃ parijñātaṃ kiṃ tasya karmāṇi santi, saṃsāro vā asti? na cāpyasau kasyaciddharmassya astitvaṃ nāstitvaṃ vopalabhate | yathoktaṃ bhagavatā āryaratnakūṭasūtre-
cittaṃ hi kāśyapa parigaveṣyamāṇaṃ na labhyate | yan na labhyate tan nopalabhyate | yan nopalabhyate tan naiva atītaṃ na anāgataṃ na pratyutpannam | yannaivātītaṃ nānāgataṃ na pratyutpannam, tasya nāsti svabhāvaḥ | yasya nāsti svabhāvaḥ, tasya nāstyutpādaḥ | yasya nāstyutpādaḥ, tasya nāsti nirodhaḥ || iti vistaraḥ ||
yastu viparyāsānugamānmṛṣātvaṃ nāvagacchati, pratītya bhāvānā svabhāvamabhiniviśate, sa dharmeṣvidaṃsatyābhiniveśādabhiniviṣṭaḥ san karmāṇy api karoti, saṃsāre ’pi saṃsarati, viparyāsāvasthitatvān na bhavyo nirvāṇamadhigantum ||
kiṃ punaḥ- mṛṣāsvabhāvā api padārthāḥ saṃkleśavyavadānanibandhanaṃ bhavanti | tadyathā māyāyuvatistatsvabhāvānabhijñānām, tathāgatanirmitaś ca upacitakuśalamūlānām | uktaṃ hi dṛḍhādhyāśayaparipṛcchāsūtre-
tadyathā kulaputra māyākāranāṭake pratyupasthite māyākāranirmitāṃ striyaṃ dṛṣṭvā kaścid rāgaparītacittāḥ parṣacchāradyabhayena utthāyāsanādapakrāmet, so ’pakramya tām eva striyamaśubhato manasikuryāt, anityato duḥkhataḥ śūnyato ’nātmato manasikuryāt | iti vistaraḥ ||
vinaye ca-
yantrakārakāritā yantrayuvatiḥ sadbhūtayuvatiśūnyā sadbhūtayuvatirūpeṇa pratibhāsate, tasya ca citrakārasya kāmarāgāspadībhūtā | tathā mṛṣāsvabhāvā api bhāvā bālānāṃ saṃkleśavyavadānanibandhanaṃ bhavanti ||
tathā āryaratnakūṭasūtre-
atha khalu tāni pañcamātrāṇi bhikṣuśatāni bhagavato dharmadeśanām anavataranty anavagāhamānāny anadhimucyamānāni utthāyāsanebhyaḥ prakrāntāni | atha bhagavān [tasyāṃ velāyāṃ] yena mārgeṇaite bhikṣavo gacchanti sma, tasmin mārge dvau bhikṣū nirmimīte sma ||
atha tāni pañca bhikṣuśatāni yena [mārgeṇa] tau dvau bhikṣū [nirmitakau] tenopasaṃkrāmanti sma | upasaṃkramya tāvavocan- kutrāyuṣmantau gamiṣyathaḥ? nirmitakāvavocatām- gamiṣyāva āvāmaraṇyāyataneṣu, tatra dhyānasukhasparśavihārairvihariṣyāvaḥ | yaṃ hi bhagavān dharmaṃ deśayati, tamāvāṃ nāvatarāvo nāvagāhāvahe nādhimucyāmahe uttrasyāvaḥ saṃtrāsamāpadyāvahe | atha tāni pañca bhikṣuśatānyetadavocan- vayamapyāyuṣmanto bhagavato dharmadeśanāṃ nāvatarāmo nāvagāhāmahe nādhimucyāmahe uttrasyāmaḥ saṃtrasyāmaḥ saṃtrāsamāpadyāmahe | tena vayamaraṇyāyataneṣu dhyānasukhasparśavihārairvihariṣyāmaḥ | nirmitakāvavocatām- tena hi āyuṣmantaḥ saṃgāsyāmo na vivadiṣyāmaḥ | avivādaparamā hi śramaṇasya dharmāḥ | kasyāyuṣmantaḥ prahāṇāya pratipannāḥ? tāny avocan- rāgadveṣamohānāṃ prahāṇāya vayaṃ pratipannāḥ | nirmitakāvavocatām- kiṃ punar āyuṣmatāṃ saṃvidyante rāgadveṣamohā yān kṣapayiṣyatha? tānyavocan- na te ’dhyātmaṃ na bahirdhā nobhayamantareṇopalabhyante, nāpi te ’parikalpitā utpadyante | nirmitakāvavocatām- tena hi āyuṣmanto mā kalpayata, [mā vikalpayata] | yadā cāyuṣmanto na kalpayiṣyatha na vikalpayiṣyatha, tadā na raṃkṣyatha na viraṃkṣyatha | yaś ca na rakto na viraktaḥ, sa śānta ity ucyate | śīlamāyuṣmanto na saṃsarati na parinirvāti | samādhiḥ prajñā vimuktirvimuktijñānadarśanamāyuṣmanto (pp_16) na saṃsarati na parinirvāti | ebhiś cāyuṣmanto dharmairnirvāṇaṃ sūcyate | ete ca dharmāḥ śūnyāḥ prakṛtiviviktāḥ | prajahītaitāmāyuṣmantaḥ saṃjñāṃ yad uta parinirvāṇam iti | mā ca saṃjñāyāṃ saṃjñā kārṣṭa, mā ca saṃjñāyāṃ saṃjñāṃ parijñāsiṣṭa | yo hi saṃjñāyāṃ saṃjñāṃ parijānāti, saṃjñā bandhanamevāsya tadbhavati | saṃjñāvedayitanirodhasamāpattimāyuṣmantaḥ samāpadyadhvam | saṃjñāvedayitanirodhasamāpattisamāpannasya bhikṣornāstyuttarīkaraṇīyam iti vadāvaḥ ||
atha teṣāṃ pañcānāṃ bhikṣuśatānām anupādāyāśravebhyaścittāni vimuktānyabhūvan | tāni vimuktacittāni yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntāni | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasābhivandyaikānte nyasīdan |
athāyuṣmān subhūtistān | bhikṣūnetadavocat- kutrāyuṣmanto gatāḥ kuto vāgatāḥ te ’vocan- na kvacid gamanāya na kutaścid āgamanāya bhadanta subhūte bhagavatā dharmo deśitaḥ āha- ko nāmāyuṣmatāṃ śāstā? āhuḥ- yo notpanno na parinirvāsyati | āha- kathaṃ yuṣmābhirdharmaḥ śrutaḥ? āhuḥ- na bandhanāya na mokṣāya | āha- kena yūyaṃ vinītāḥ? āhuḥ- yasya na kāyo na cittam | āha- kathaṃ yūyaṃ prayuktāḥ? āhuḥ- nāvidyāprahāṇāya na vidyotpādanāya | āha- kasya yūyaṃ śrāvakāḥ? āhuḥ- yena na prāptaṃ nābhisaṃbuddham | āha- ke yuṣmākaṃ sabrahmacāriṇaḥ? āhuḥ- ye traidhātuke nopavicaranti | āha- kiyaccireṇāyuṣmantaḥ parinirvāsyanti āhuḥ- yadā tathāgatanirmitāḥ parinirvāsyanti | āha- kṛtaṃ yuṣmābhiḥ karaṇīyam? āhuḥ- ahaṃ kāramamakāraparijñānataḥ | āha- kṣīṇā yuṣmākaṃ kleśāḥ? āhuḥ- atyantakṣayātsarvadharmāṇām | āha- dharṣito yuṣmābhirmāraḥ? āhuḥ- skandhamārānupalambhāt | āha- dharṣito yuṣmābhirmāraḥ? āhuḥ- skandhamārānupalambhāt | āha- paricarito yuṣmābhiḥ śāstā? āhuḥ- na kāyena na vācā na manasā | āha- viśodhitā yuṣmābhirdakṣiṇīyabhūmiḥ? āhuḥ- agrāhato ’pratigrāhataḥ | āha- uttīrṇo yuṣmābhiḥ saṃsāraḥ? āhuḥ- anucchedato ’śāśvatataḥ | āha- pratipannā yuṣmābhirdakṣiṇīyabhūmiḥ? āhuḥ- sarvagrāhavinirmuktitaḥ | āha- kiṃgāmina āyuṣmantaḥ? āhuḥ- yaṃgāminastathāgatanirmitāḥ | iti hy āyuṣmataḥ subhūteḥ paripṛcchatasteṣāṃ bhikṣūṇāṃ prativisarjayatāṃ tasyāṃ parṣadi aṣṭānāṃ bhikṣuśatānāmanupādāyāśravebhyaścittāni vimuktāni, dvātriṃśataś ca prāṇisahasrāṇāṃ virajo vigatamalaṃ dharmacakṣurviśuddham | iti ||
ity evaṃ mṛṣāsvabhāvābhyāṃ tathāgatanirmitābhyāṃ bhikṣubhyāṃ pañcānāṃ bhikṣuśatānāṃ vyavadānanibandhanaṃ kṛtam iti ||
uktaṃ ca āryavajramaṇḍāyāṃ dhāraṇyām-
tadyathā mañjuśrīḥ kāṇḍaṃ ca pratītya mathanīṃ ca pratītya puruṣasya hastavyāyāmaṃ ca pratītya dhūmaḥ prādurbhavatīti agnirabhinirvartate | sa cāgnisaṃtāpo na kāṇḍasaṃniśrito na mathanīsaṃniśrito na puruṣahastavyāyāmasaṃniśritaḥ | evam eva mañjuśrīḥ asadviparyāsamohitasya puruṣapudgalasya utpadyate rāgaparidāho dveṣaparidāho mohaparidāhaḥ | sa ca paridāho nādhyātmaṃ na bahirdhā nobhayamantareṇa sthitaḥ ||
api tu mañjuśrīḥ yaducyate moha iti, tatkena kāraṇenocyate moha iti? atyantamukto hi mañjuśrīḥ sarvadharmairmohastenocyate moha iti | tathā narakamukhā mañjuśrīḥ sarvadharmā idaṃ dhāraṇīpadam | (pp_17) āha- kathaṃ bhagavannidaṃ dhāraṇīpadam? āha- narakā mañjuśrīḥ bālapṛgthajanairasadviparyāsaviṭhapitāḥ svavikalpasaṃbhūtāḥ | āha- kutra bhagavannarakāḥ samavasaranti? bhagavānāha- ākāśasamavasaraṇā mañjuśrīḥ narakāḥ | tatkiṃ manyase mañjuśrīḥ svavikalpasaṃbhūtā narakā uta svabhāvasaṃbhūtāḥ? āha- svavikalpenaiva bhagavan sarvabālapṛthagjanāṃ narakatiryagyoniyamalokaṃ saṃjānanti | te ca asatsamāropeṇa duḥkhāṃ vedanāṃ vedayanti duḥkham anubhavanti triṣvapyapāyeṣu ||
yathā cāhaṃ bhagavan narakān paśyāmi tathā nārakaṃ duḥkham | tadyathā bhagavan kaścideva puruṣaḥ suptaḥ svapnāntaragato narakagatamātmānaṃ saṃjānīte | sa tatra kvathitāyāṃ saṃprajvalitāyāmanekapauruṣāyāṃ lohakumbhyāṃ prakṣiptamātmānaṃ saṃjānōṣyāt | sa tatra kharāṃ kaṭukāṃ tōṣvrāṃ duḥkhāṃ vedanāṃ vedayet | sa tatra mānasaṃ paridāhaṃ saṃjānōṣyāt uttraset saṃtrāsamāpadyeta | sa tatra pratibuddhaḥ samānaḥ- aho duḥkham, aho duḥkham, iti krandet śocet paridevet | atha tasya mitrajñāti sālohitāḥ paripṛccheyuḥ- kena tatte duḥkham iti | sa tān mitrajñātisālohitānevaṃ vadet- nairayikaṃ duḥkham anubhūtam | sa tānākrośet paribhāṣet- ahaṃ ca nāma nairayikaṃ duḥkham anubhavāmi | yūyaṃ ca me uttari paripṛcchatha kenaitattava duḥkham iti | atha te mitrajñātisālohitāstaṃ puruṣamevaṃ vadeyuḥ- mā bhairmoḥ puruṣa | supto hi tvam | na tv amito gṛhāt kvacinnirgataḥ | tasya punar api smṛti rutpadyate- supto ’hamabhūvam | vitathametanmayā parikalpitam iti | sa punar api saumanasyaṃ pratilabhate ||
tadyathā bhagavan sa puruṣo ’satsamāropeṇa suptaḥ svapnāntaragato narakagatamātmānaṃ saṃjānīyāt, evam eva bhagavan sarvabālapṛthagjanā asadbhāgaparyavanaddhāḥ strīnimittaṃ kalpayanti | te strīnimittaṃ kalpayitvā tābhiḥ sārdhaṃ ramamāṇamātmānaṃ saṃjānanti | tasya bālapṛthajanasyaivaṃ bhavati- ahaṃ puruṣaḥ, iyaṃ strī, mamaiṣā strī | tasya tena cchandarāgaparyavasthitena cittena bhogaparyeṣṭiṃ cittaṃ krāmayanti | sa tatonidānaṃ kalahavigrahavivādaṃ saṃjanayati | tasya praduṣṭendriyasya vairaṃ saṃjāyate | sa tena saṃjñāviparyāsena kālagataḥ samāno bahūni kalpasahasrāṇi narakeṣu duḥkhāṃ vedanāṃ vedayamānamātmānaṃ saṃjānāti ||
tad yathā bhagavan tasya puruṣasya mitrajñātisālohitā evaṃ vadanti- mā bhaiḥ, mā bhaiḥ, bho puruṣa | supto hi tvam | na tv amito gṛhyat kutaścinnirgataḥ iti | evam eva buddhā bhagavantaścaturviparyāsaviparyastānāṃ sattvānāmevaṃ dharmaṃ deśayanti- nātra strī na puruṣo na sattvo na jīvo na puruṣo na pudgalaḥ | vitathā ime sarvadharmāḥ | asanta ime sarvadharmāḥ | viṭhapitā ime sarvadharmāḥ | māyopamā ime sarvadharmāḥ | svapnopamā ime sarvadharmāḥ | nirmitopamā ime sarvadharmāḥ | udakacandropamā ime sarvadharmāḥ | iti vistaraḥ | te imāṃ tathāgatasya dharmadeśanāṃ śrutvā vigatarāgān sarvadharmān paśyanti | vigatamohān sarvadharmān paśyanti asvabhāvānanāvaraṇān | te ākāśasthitena cetasā kālaṃ kurvanti | te kālagatāḥ samānā nirupadhiśeṣe nirvāṇadhātau parinirvānti | evam ahaṃ bhagavan narakān paśyāmi | iti ||
uktaṃ ca āryopāliparipṛcchāyām-
bhaya darśita nairayikaṃ me sattvasahasra savejita naike |
na ca vidyati kaściha sattva yo cyutu gacchati ghoramapāyam ||
na ca kāraku kāraṇa santi yehi kṛtā asitomaraśastrāḥ |
kalpavaśena tu paśyati tatra kāyi patanti apāyita śastrāḥ ||
citramanorama sajjitapuṣpāḥ svarṇavimāna jalanti manojñāḥ |
teṣv api kāraku nāstiha kaści te ’pi ca sthāpita kalpavaśena ||
kalpavaśena vikalpitu lokaḥ saṃjñagaheṇa vikalpitu bālaḥ |
so ca gaho agaho asabhūto māyamarīcisamā hi vikalpāḥ ||
tadevamete ’svabhāvā bhāvāḥ svaviparyāsaviṭhapitā bālānāṃ saṃkleśahetavo bhavanti saṃsāre iti sthitam ||
yathā ca mṛṣāsvabhāvānāṃ padārthānāṃ saṃkleśavyavadānahetutvaṃ tathā madhyamakāvatārādvistareṇāvaseyam ||
atrāha- yadi svataḥ parataḥ ubhayato ‘hetutaś ca nāsti bhāvānām utpādaḥ, tatra katham avidyā pratyayāḥ saṃskārā ity uktaṃ bhagavatā? ucyate | saṃvṛtireva na tattvam ||
kiṃ saṃvṛtervyavasthānaṃ vaktavyam? idaṃpratyayatāmātreṇa saṃvṛteḥ siddhirabhyupagamyate | na tu pakṣacatuṣṭayābhyupagamena sasvabhāvavādaprasaṅgāt, tasya cāyuktatvāt | idaṃpratyayatāmātrābhyupagame hi sati hetuphalayoranyonyāpekṣatvānnāsti svābhāvikī siddhiriti nāsti sasvabhāvavādaḥ | ata evoktam-
svayaṃ kṛtaṃ parakṛtaṃ dvābhyāṃ kṛtamahetukam |
tārkikairiṣyate duḥkhaṃ tvayā tūktaṃ pratītyajam ||
ihāpi vakṣyati-
pratītya kārakaḥ karma taṃ pratītya ca kārakam |
karma pravartate nānyatpaśyāmaḥ siddhikāraṇam || iti ||
bhagavatāpyetāvanmātramevoktam-
tatrāyaṃ dharmasaṃketo yad utāsmin satīdaṃ bhavati, asyotpādādidam utpadyate, yad uta avidyā pratyayāḥ saṃskārāḥ, saṃskārapratyayaṃ vijñānamityādi ||
atra kecit paricodayanti- anutpannā bhāvā iti kim ayaṃ pramāṇajo niścaya utāpramāṇajaḥ? tatra yadi pramāṇaja iṣyate, tadedaṃ vaktavyam- kati pramāṇāni kiṃlakṣaṇāni kiṃviṣayāṇi, kiṃ svata utpannāni kiṃ parata ubhayato ’hetuto veti | athāpramāṇajaḥ, sa na yuktaḥ, pramāṇādhīnatvātprameyādhigamasya | anadhigato hyartho na vinā pramāṇairadhigantuṃ śakyata iti pramāṇābhāvādarthādhigamābhāve sati kuto ’yaṃ samyagniścaya iti na yuktam etadaniṣpannā bhāvā iti | yato vāyaṃ niścayo bhavato ’nutpannā bhāvā iti bhaviṣyati, tata eva mamāpi sarvabhāvāḥ santīti | yathā cāyaṃ te niścayaḥ- anutpannāḥ sarvadharmā iti, tathaiva mamāpi sarvabhāvotpattir bhaviṣyati | atha te nāsti niścayo ’nutpannāḥ sarvabhāvā iti, tadā svayamaniścitasya parapratyāyanāsaṃbhavācchāstrārambhavaiyarthyameveti santyapratiṣiddhāḥ sarvabhāvā iti ||
ucyate | yadi kaścinniścayo nāmāsmākaṃ syāt, sa pramāṇajo vā syād apramāṇajo vā | na tv asti | kiṃ kāraṇam? ihāniścayasaṃbhave sati syāt tatpratipakṣastadapekṣo niścayaḥ | yadā tvaniścaya eva tāvad asmākaṃ nāsti, tadā kutastadviruddhāviruddho niścayaḥ syāt saṃbandhyantaranirapekṣatvāt, kharaviṣāṇasya hrasvadīrghatāvat | yadā caivaṃ niścayasyābhāvaḥ, tadā kasya prasiddhayarthaṃ pramāṇāni parikalpayiṣyāmaḥ? kuto vaiṣāṃ saṃkhyā lakṣaṇaṃ viṣayo vā bhaviṣyati- svataḥ parata ubhayato ’hetuto vā samutpattiriti sarvametan na vaktavyamasmābhiḥ ||
yady evaṃ niścayo nāsti sarvataḥ, kathaṃ punar idaṃ niścitarūpaṃ vākyamupalabhyate bhavatām- na svato nāpi parato na dvābhyāṃ nāpyahetuto bhāvā bhavantīti? ucyate | niścitamidaṃ vākyaṃ lokasya svaprasiddhayaivopapattyā, nāryāṇām | kiṃ khalu āryāṇāmupapattirnāsti? kenaitaduktamasti vā nāsti veti | paramārtho hyāryāṇāṃ tūṣṇīṃbhāvaḥ | tataḥ kutastatra prapañcasaṃbhavo yadupapattiranupapattirvā syāt?
yadi hyāryā upapattiṃ na varṇayanti, kena khalvidānīṃ paramārthaṃ lokaṃ bodhayiṣyanti? na khalvāryā lokasaṃvyavahāreṇopapattiṃ varṇayanti, kiṃ tu lokata eva yā prasiddhopapattiḥ, tāṃ parāvabodhārthamabhyupetya tayaiva lokaṃ bodhayanti | yathaiva hi vidyamānām api śarīrāśucitāṃ viparyāsānugatā rāgiṇo nopalabhante, śubhākāraṃ cābhūtamadhyāropya parikliśyante, teṣāṃ vairāgyārthaṃ tathāgatanirmito (pp_20) devo vā śubhasaṃjñayā prāk pracchāditān kāyadoṣānupavarṇayet- santyasmin kāye keśā ity ādinā | te ca tasyāḥ śubhasaṃjñāyā vimuktā vairāgyamāsādayeyuḥ | evam ihāpyāryaiḥ sarvathāpyanupalabhyamānātmakaṃ bhāvānāmavidyātimiropahatamatinayanatayā viparītaṃ svabhāvamadhyāropya kvacic ca kaṃcidviśeṣamatitarāṃ parikliśyanti pṛthagjanāḥ | tānidānīmāryāḥ tatprasiddhayaivopapattyā paribodhayanti | yathā vidyamānasya ghaṭasya na mṛdādibhya utpāda ityabhyupetam, evam utpādātpūrvaṃ vidyamānasya vidyamānatvānnāstyutpāda ityavasīyatām | yathā ca parabhūtebhyo jvālāṅgārādibhyo ’ṅkurasyotpattirnāsti iti abhyupetam, evaṃ vivakṣitebhyo ’pi bījādibhyo nāstītyavasīyatām ||
athāpi syāt- anubhava eṣo ’smākam iti, etad apy uktam | yasmādanubhava eṣa mṛṣā, anubhavatvāt, taimirikadvicandrādyanubhavavad iti | tataścānubhavasyāpi sādhyasamatvāttena pratyavasthānaṃ na yuktam iti | tasmād anutpannā bhāvā ity evaṃ tāvad viparītasvarūpādhyāropapratipakṣeṇa prathamaprakaraṇārambhaḥ | idānīṃ kvacid yaḥ kaścid viśeṣo ’dhyāropitaḥ, tadviśeṣāpākaraṇārthaṃ śeṣaprakaraṇārambhaḥ, gantṛgantavyagamanādiko ’pi niravaśeṣo viśeṣo nāsti pratītyasam utpādasyeti pratipādanārtham ||
atha syāt- eṣa eva pramāṇapremeyavyavahāro laukiko ’smābhiḥ śāstreṇānuvarṇita iti, tadanuvarṇanasya tarhi phalaṃ vācyam | kutārkikaiḥ sa nāśito viparītalakṣaṇābhidhānena, tasyāsmābhiḥ samyaglakṣaṇamuktam iti cet, etad apy ayuktam | yadi hi kutārkikairviparītalakṣaṇapraṇayanātkṛtaṃ lakṣyavaiparītyaṃ lokasya syāt, tadarthaṃ prayatnasāphalyaṃ syāt | na caitadevam | iti vyartha evārya prayatna iti ||
api ca | yadi pramāṇādhīnaḥ prameyādhigamaḥ, tāni pramāṇāni kena paricchidyanta ity ādinā vigrahavyāvartanyāṃ vihito doṣaḥ | tadaparihārāt samyaglakṣaṇadyotakatvam api nāsti ||
kiṃ ca | yadi svasāmānyalakṣaṇadvayānurodhena pramāṇadvayamuktaṃ yasya tallakṣaṇadvayam, kiṃ tallakṣyamasti atha nāsti? yadyasti, tadā tadaparaṃ prameyamastīti kathaṃ pramāṇadvayam? atha nāsti lakṣyam, tadā lakṣaṇam api nirāśrayaṃ nāstīti kathaṃ pramāṇadvayam? vakṣyati hi-
lakṣaṇāsaṃpravṛttau ca na lakṣyamupapadyate |
lakṣyasyānupapattau ca lakṣaṇasyāpyasaṃbhavaḥ || iti ||
atha syāt- na lakṣyate ’neneti lakṣaṇam, kiṃ tarhi ’kṛtyalyuṭo bahulam’; iti karmaṇi lyuṭaṃ kṛtvā lakṣyate tad iti lakṣaṇam | evam api tenaitasya lakṣyamāṇatvāsaṃbhavādyenaitallakṣyate, tasya karaṇasya karmaṇo ’rthāntaratvāt sa eva doṣaḥ ||
atha syāt- jñānasya karaṇatvāttasya ca svalakṣaṇāntarbhāvādayamadoṣa iti, ucyate | iha bhāvānāmanyāsādhāraṇamātmīyaṃ yatsvarūpaṃ tatsvalakṣaṇam, tadyathā pṛthivyāḥ kāṭhinyaṃ vedanāyā viṣayānubhavo vijñānasya viṣayaprativijñaptiḥ | tena hi tallakṣyata iti kṛtvā prasiddhānugatāṃ ca (pp_21) vyutpattimavadhūya karmasādhanamabhyupagacchati | vijñānasya ca karaṇabhāvaṃ pratipadyamānenetyuktaṃ bhavati svalakṣaṇasyaiva karmatā svalakṣaṇāntarasya karaṇabhāvaśceti | tatra yadi vijñānasvalakṣaṇaṃ karaṇam, tasya vyatiriktena karmaṇā bhavitavyam iti sa eva doṣaḥ ||
atha syāt- yatpṛthivyādigataṃ kāṭhinyādikaṃ vijñānagamyaṃ tattasya karmāstyeva, tacca svalakṣaṇāvyatiriktam iti | evaṃ tarhi vijñānasvalakṣaṇasya karmatvābhāvātprameyatvaṃ na syāt, karmarūpasyaiva svalakṣaṇasya prameyatvāt | tataś ca dvividhaṃ prameyaṃ svalakṣaṇaṃ sāmānyalakṣaṇaṃ ca ityetadviśeṣya vaktavyam- kiṃcitsvalakṣaṇaṃ prameyaṃ yallakṣyata ity evaṃ vyapadiśyate, kiṃcid aprameyaṃ yallakṣyate ’neneti vyapadiśyata iti | atha tad api karmasādhanaṃ tadā tasyānyena karaṇena bhavitavyam | jñānāntarasya karaṇabhāvaparikalpanāyāmanavasthādoṣaścāpadyate ||
atha manyase- svasaṃvittirasti, tatas tayā svasaṃvityā grahaṇātkarmatāyā satyāmasty eva prameyāntarbhāva iti, ucyate | vistareṇa madhyamakāvatāre svasaṃvittiniṣedhāt svalakṣaṇaṃ svalakṣaṇāntareṇa lakṣyate, tad api svasaṃvittyā iti na yujyate | api ca | tad api nāma jñānaṃ svalakṣaṇavyatirekeṇāsiddherasaṃbhavāllakṣyābhāve nirāśrayalakṣaṇapravṛttyasaṃbhavāt sarvathā nāstīti kutaḥ svasaṃvittiḥ? tathā coktamāryaratnacūḍaparipṛcchāyām-
sa cittam asamanupaśyan cittadhārāṃ paryeṣate kutaścittasyotpattiriti | tasyaivaṃ bhavati- ālambane sati cittam utpadyate | tat kim anyadālambanamanyaccittam, atha yad evālambanaṃ tad eva cittam? yadi tāvad anyadālambanamanyaccittam, tadā dvicittatā bhaviṣyati | atha yadevālambanaṃ tadeva cittam, tatkathaṃ cittena cittaṃ samanupaśyati? na ca cittaṃ cittaṃ samanupaśyati | tadyathāpi nāma tayaivāsidhārayā saivāsidhārā na śakyate chettum, na tenaivāṅgulyagreṇa tadevāṅgulyagraṃ śakyate spraṣṭum, evam eva na tenaiva cittena tadeva cittaṃ śakyaṃ draṣṭum | tasyaivaṃ yoniśaḥ prayuktasya yā cittasyānavasthānatā anucchedāśāśvatatā na kūṭasthatā nāhetukī na pratyayaviruddhā na tato nānyato na saiva nānyā | tāṃ cittadhārāṃ cittalatāṃ cittadharmatāṃ cittānavasthitatāṃ cittāpracāratāṃ cittādṛśyatāṃ cittasvalakṣaṇatāṃ tathā jānāti tathā paśyati yathā tathatāṃ na ca nirodhayati | tāṃ ca cittavivekatāṃ tathā prajānāti tathā paśyati | iyaṃ kulaputra [bodhisattvasya] citte cittānupaśyanā smṛtyupasthānam iti ||
tad evaṃ nāsti svasaṃvittiḥ | tadabhāvāt kiṃ kena lakṣyate?
kiṃ ca | bhedena vā tallakṣaṇaṃ lakṣyāt syād abhedena vā? tatra yadi tāvad bhedena, tadā lakṣyād bhinnatvādalakṣaṇavallakṣaṇam api na lakṣaṇam | lakṣaṇāc ca bhinnatvādalakṣyavallakṣyam api na lakṣyam | tathā lakṣyādbhinnatvāllakṣaṇasya lakṣaṇanirapekṣaṃ lakṣyaṃ syāt | tataś ca na tallakṣyaṃ lakṣaṇanirapekṣatvāt khapuṣpavat | athābhinne lakṣyalakṣaṇe, tadā lakṣaṇādavyatiriktattvāllakṣaṇasvātmavadvihīyate (pp_22) lakṣyasya lakṣyatā | lakṣyāccāvyatiriktatvāllakṣyasvātmavallakṣaṇam api na lakṣaṇasvabhāvam | yathā coktam-
lakṣyāl lakṣaṇam anyac cetsyāt tallakṣyam alakṣaṇam |
tayor abhāvo ’nanyatve vispaṣṭaṃ kathitaṃ tvayā || iti ||
na ca vinā tattvānyatvena lakṣyalakṣaṇasiddhau anyā gatirasti | tathā ca vakṣyati-
ekībhāvena vā siddhir nānābhāvena vā yayoḥ |
na vidyate, tayoḥ siddhiḥ kathaṃ nu khalu vidyate || iti ||
athavocyate- avācyatayā siddhir bhaviṣyatīti cet, naitadevam | avācyatā hi nāma parasparavibhāgaparijñānābhāve sati bhavati | yatra ca vibhāgaparijñānaṃ nāsti, tatra idaṃ lakṣaṇam, idaṃ lakṣyam, iti viśeṣataḥ paricchedāsaṃbhave sati dvayor apy abhāva eveti | tasmād avācyatayāpi nāsti siddhiḥ ||
api ca | yadi jñānaṃ karaṇaṃ viṣayasya paricchede, kaḥ kartā? na ca kartāramantareṇāsti karaṇādīnāṃ saṃbhavaḥ chidikriyāyāmiva | atha cittasya tatra kartṛtvaṃ parikalpyate, tad api na yuktam, yasmādarthamātradarśanaṃ cittasya vyāpāraḥ, arthaviśeṣadarśanaṃ caitasānām,
tatrārthadṛṣṭir vijñānaṃ tadviśeṣe tu caitasāḥ |
ity abhyupagamāt | ekasyāṃ hi pradhānakriyāyāṃ sādhyāyāṃ yathāsvaṃ guṇakriyānirvṛttidvāreṇāṅgībhāvopagamāt | karaṇādīnāṃ karaṇāditvam | na ceha jñānavijñānayorekā pradhānakriyā, kiṃ tarhi, arthamātraparicchittirvijñānasya pradhānakriyā, jñānasya tu arthaviśeṣapariccheda iti nāsti jñānasya karaṇatvaṃ nāpi cittasya kartṛtvam | tataś ca sa eva doṣaḥ ||
atha syāt- anātmānaḥ sarvadharmā ity āgamāt kartuḥ sarvathābhāvāt kartāramantareṇāpi vidyata eva kriyādivyavahāra iti, etad api nāsti | āgamasya samyagarthānavadhāraṇāt | etad evoktaṃ madhyamakāvatāre ||
athāpi syāt- yathā śilāputrakasya śarīram, rāhoḥ śiraḥ, iti śarīraśirovyatiriktaviśeṣaṇāsaṃbhave ’pi viśeṣaṇaviśeṣyabhāvo ’sti, evaṃ pṛthivyāḥ svalakṣaṇam iti svalakṣaṇavyatiriktapṛthivyasaṃbhave ’pi bhaviṣyatīti, naitadevam | atulyatvāt | śarīraśiraḥśabdayohi buddhayādipāṇyādivatsahabhāvipadārthāntarasāpekṣatāpravṛttau śarīraśiraḥ śabdamātrālambano buddhayupajananaḥ sahacāripadārthāntarasākāṅkṣa eva vartate, kasya śarīram, kasya śira iti | itaro ’pi viśeṣaṇāntaraḥ saṃbandhanirācikīrṣayā | śilāputrakarāhuviśeṣaṇadhvaninā laukikasaṃketānuvidhāyinā pratikartuḥ kāṅkṣāmapahantīti yuktam | iha tu kāṭhinyādivyatiriktapṛthivyādyasaṃbhave sati na yukto viśeṣaṇaviśeṣyabhāvaḥ | (pp_23) tīrthikairvyatiriktalakṣyābhyupagamāttadanurodhena viśeṣaṇābhidhānamaduṣṭam iti cet, naitadevam | na hi tīrthikaparikalpitā yuktividhurāḥ padārthāḥ svasamaye ’bhyupagantuṃ nyāyyāḥ, pramāṇāntarāderapyabhyugamaprasaṅgāt | api ca | pudgalādiprajñaptivat saśarīropādānasya śilāputrakasyopādāturlaukikavyavahārāṅgabhūtasya viśeṣaṇasyāvicāraprasiddhasya sadbhāvāt, śiraupādānasya ca rāhorupādātuḥ sadbhāvādayuktam etannidarśanam | śarīraśirovyatiriktasyārthāntarasyāsiddhestanmātrasyopalambhāt siddham eva nidarśanam iti cet, naitadevam | laukike vyavahāre itthaṃ vicārāpravṛtteravicārataś ca laukikapadārthānāmastitvāt | yathaiva hi rūpādivyatirekeṇa vicāryamāṇa ātmā na saṃbhavati, api ca lokasaṃvṛtyā skandhānupādāya asyāstitvam, evaṃ rāhuśilāputrakayorapīti nāsti nidarśanasiddhiḥ ||
evaṃ pṛthivyādīnāṃ yady api kāṭhinyādivyatiriktaṃ vicāryamāṇaṃ lakṣyaṃ nāsti, lakṣyavyatirekeṇa ca lakṣaṇaṃ nirāśrayam, tathāpi saṃvṛtireveti parasparāpekṣayā tayoḥ siddhayā siddhiṃ vyavasthāpayāṃbabhūvurācāryāḥ | avaśyaṃ caitadevamabhyupeyam | anyathā hi saṃvṛtirupapattyā na viyujyeta, tadeva tattvam eva syān na saṃvṛtiḥ | na ca upapattyā vicāryamāṇānāṃ śilāputrakādīmevāsaṃbhavaḥ, kiṃ tarhi vakṣyamāṇayā yuktyā rūpavedanādīnām api nāsti saṃbhava iti teṣām api saṃvṛtyā śilāputrakādivannāstitvamāstheyaṃ syāt | na caitad evam ityasadetat ||
atha syāt- kim anayā sūkṣmekṣikayā? naiva hi vayaṃ sarvapramāṇaprameyavyavahāraṃ satyamityācakṣmahe, kiṃ tu lokaprasiddhireṣā amunā nyāyena vyavasthāpyata iti | ucyate | vayamapyevaṃ brūmaḥ- kim anayā sūkṣmekṣikayā laukikavyavahāre ’vatārika(ta?)yā? tiṣṭhatu tāvad eṣā viparyāsamātrāsāditātmabhāvasattākā saṃvṛtiḥ mumukṣūṇāṃ mokṣāvāhakakuśalamūlopacayahetuḥ, yāvan na tattvādhigama iti | bhavāṃstu etāṃ saṃvṛtiparamārthasatyavibhāgadurvidagdhabuddhitayā kvacid upapattimavatārya anyāyato nāśayati | so ’haṃ saṃvṛtisatyavyavasthāvaicakṣaṇyāllaukika eva pakṣe sthitvā saṃvṛtyekadeśanirākaraṇopakṣiptopapattyantaramupapattyantareṇa vinivartayan lokavṛddha iva lokacārātparibhraśyamānaṃ bhavantam eva nivartayāmi na tu saṃvṛtim | tasmād yadi laukiko vyavahāraḥ, tadā avaśyaṃ lakṣaṇavallakṣyeṇāpi bhavitavyam | tataś ca sa eva doṣaḥ | atha paramārthaḥ, tadā lakṣyābhāvāllakṣaṇadvayam api nāstīti kutaḥ pramāṇadvayam?
atha śabdānāmevaṃ kriyākārakasaṃbandhapūrvikā vyutpattirnāṅgīkriyate, tadidamatikaṣṭam | taireva kriyākārakasaṃbandhapravṛttaiḥ śabdairbhavān vyavaharati, śabdārthaṃ kriyākaraṇādikaṃ ca necchatīti aho vata icchāmātrapratibaddhapravṛttito (vṛttiḥ?) bhavataḥ |
yadā caivaṃ prameyadvayamavyavasthitaṃ tadā svasāmānyalakṣaṇāviṣayatvena āgamādīnāṃ pramāṇāntaratvam | kiṃ ca ghaṭaḥ pratyakṣa ity evamādikasya laukikavyavahārasyāsaṃgrahādanāryavyavahārābhyupagamāc ca avyāpitā lakṣaṇasyeti na yuktam etat ||
atha syāt- ghaṭopādānanīlādayaḥ pratyakṣāḥ pratyakṣapramāṇaparicchedyatvāt | tataś ca yathaiva kāraṇe kāryopacāraṃ kṛtvā buddhānāṃ sukha utpāda iti vyapadiśyate, evaṃ pratyakṣanīlādinimittako ’pi ghaṭaḥ kārye kāraṇopacāraṃ kṛtvā pratyakṣa iti vyapadiśyate | naivaṃviṣaye upacāro yuktaḥ | utpādo hi loke sukhavyatirekeṇopalabdhaḥ, sa ca saṃskṛtalakṣaṇasvabhāvatvādanekaduṣkaraśatahetutvādasukha eva, sa sukha iti vyapadiśyamānaḥ asaṃbaddha evetyevaṃviṣaye yukta upacāraḥ | ghaṭaḥ pratyakṣa ityatra tu- na hi ghaṭo nāma kaścidyo ’pratyakṣaḥ pṛthagupalabdho yasyopacārāt pratyakṣatvaṃ syāt | nīlādivyatiriktasya ghaṭasyābhāvādaupacārikaṃ pratyakṣatvam iti cet, evam api sutarāmupacāro na yuktaḥ, upacaryamāṇasyāśrayasyābhāvāt | na hi kharaviṣāṇe taikṣṇyamupacaryate | api ca | lokavyavahārāṅgabhūto ghaṭo yadi nīlādivyatirikto nāstīti kṛtvā tasyaupacārikaṃ pratyakṣatvaṃ parikalpyate, nanv evaṃ sati pṛthivyādivyatirekeṇa nīlādikam api nāstīti nīlāderasyaupacārikaṃ pratyakṣatvaṃ kalpyatām | yathoktam-
rūpādivyatirekeṇa yathā kumbho na vidyate | vāyvādivyatirekeṇa tathā rūpaṃ na vidyate || iti |
tasmādevamādikasya lokavyavahārasya lakṣaṇenāsaṃgrahādavyāpitaiva lakṣaṇasyeti | tattvavidapekṣayā hi-
pratyakṣatvaṃ ghaṭādīnāṃ nīlādīnāṃ ca neṣyate |
lokasaṃvṛtyā tv abhyupagantavyam eva pratyakṣatvaṃ ghaṭādīnām | yathoktaṃ śatake-
sarva eva ghaṭo ’dṛṣṭo rūpe dṛṣṭe hi jāyate |
brūyāt kas tattvavinnāma ghaṭaḥ pratyakṣa ity api ||
etenaiva vicāreṇa sugandhi madhuraṃ mṛdu | pratiṣedhayitavyāni sarvāṇyuttamabuddhinā || iti |
api ca | aparokṣārthavācitvātpratyakṣaśabdasya sākṣādabhimukho ’rthaḥ pratyakṣaḥ, pratigatamakṣamasminniti kṛtvā ghaṭanīlādīnāmaparokṣāṇāṃ pratyakṣatvaṃ siddhaṃ bhavati | tatparicchedakasya jñānasya tṛṇatuṣāgnivat pratyakṣakāraṇatvāt pratyakṣatvaṃ vyapadiśyate | yastu akṣamakṣaṃ prati vartata iti pratyakṣaśabdaṃ vyutpādayati, tasya jñānasyendriyāviṣayatvād viṣayaviṣayatvāc ca na yuktā vyutpattiḥ | prativiṣayaṃ tu syāt pratyartham iti vā ||
atha syāt- yathā ubhayādhīnāyām api vijñānapravṛtau āśrayasya paṭumandatānuvidhānād vijñānānāṃ tadvikāravikāritvādāśrayeṇaivavyapadeśo bhavati cakṣurvijñānam iti, evaṃ yady api arthamartha prati vartate, tathāpi akṣamakṣamāśritya vartamānaṃ vijñānamāśrayeṇa vyapadeśāt pratyakṣam iti bhaviṣyati | dṛṣṭo hi asādhāraṇena vyapadeśo bherīśabdo yavāṅkura iti | naitatpūrveṇa tulyam | tatra hi viṣayeṇa (pp_25) vijñāne vyapadiśyamāne rūpavijñānamityevamādinā vijñānaṣaṭkasya bhedo nopadarśitaḥ syāt, manovijñānasya cakṣurādivijñānaiḥ sahaikaviṣayapravṛttatvāt | tathā hi nīlādivijñānaṣaṭke vijñānamityukte sākāṅkṣa eva pratyayājjāyate kim etadrūpīndriyajaṃ vijñānamāhosvinmānasam iti | āśrayeṇa tu vyapadeśe manovijñānasya cakṣurādivijñānaviṣaye pravṛttisaṃbhave ’pi parasparabhedaḥ siddho bhavati | iha tu pramāṇalakṣaṇavivakṣayā kalpanāpoḍhamātrasya pratyakṣatvābhyupagame sati vikalpādeva tadviśeṣatvābhimatatvādasādhāraṇakāraṇena vyapadeśe sati na kiṃcit prayojanamupalakṣyate | prameyaparatantrāyāṃ ca pramāṇasaṃkhyāpravṛttau prameyākārānukāritāmātratayā ca samāsāditātmabhāvasattākayoḥ pramāṇayoḥ svarūpasya vyavasthāpanānnendriyeṇa vyapadeśaḥ kiṃcid upakarotīti sarvathā viṣayeṇaiva vyapadeśo nyāyyaḥ ||
loke pratyakṣaśabdasya prasiddhatvādvivakṣite ’rthe pratyarthaśabdasyāprasiddhatvādāśrayeṇaiva vyutpattirāśrīyata iti cet, ucyate | astyayaṃ pratyakṣaśabdo loke prasiddhaḥ | sa tu yathā loke, tathā asmābhirucyata eva | yathāsthitalaukikapadārthatiraskāreṇa tu tadvayutpāde kriyamāṇe prasiddhaśabdatiraskāraḥ prasiddhaḥ syāt, tataś ca pratyakṣamityevaṃ na syāt | ekasya ca cakṣurvijñānasya ekendriyakṣaṇāśrayasya pratyakṣatvaṃ na syād vīpsārthābhāvāt, ekaikasya ca pratyakṣatvābhāve bahūnām api na syāt ||
kalpanāpoḍhasyaiva ca jñānasya pratyakṣatvābhyupagamāt, tena ca lokasya saṃvyavahārābhāvāt, laukikasya ca pramāṇaprameyavyavahārasya vyākhyātumiṣṭatvād vyarthaiva pratyakṣapramāṇakalpanā saṃjāyate | cakṣurvijñānasāmaṅgī nīlaṃ jānāti no tu nīlam iti cāgamasya pratyakṣalakṣaṇābhidhānārthasyāprastutatvāt, pañcānāmindriyavijñānānāṃ jaḍatvapratipādakatvāc ca nāgamād api kalpanāpoḍhasyaiva vijñānasya pratyakṣatvam iti na yuktam etat | tasmālloke yadi lakṣyaṃ yadi vā svalakṣaṇaṃ sāmānyalakṣaṇaṃ vā, sarvam eva sākṣādupalabhyamānatvādaparokṣam, ataḥ pratyakṣaṃ vyavasthāpyate tadviṣayeṇa jñānena saha | dvicandrādīnāṃ tu ataimirikajñānāpekṣayā apratyakṣatvam, taimirikādyapekṣayā tu pratyakṣatvam eva ||
parokṣaviṣayaṃ tu jñānaṃ sādhyāvyabhicāriliṅgotpannamanumānam ||
sākṣādatīndriyārthavidāmāptānāṃ yadvacanaṃ sa āgamaḥ ||
sādṛśyādananubhūtārthadhigama upamānaṃ gauriva gavaya iti yathā ||
tad evaṃ pramāṇacatuṣṭayāl lokasyārthādhigamo vyavasthāpyate ||
tāni ca parasparāpekṣayā sidhyanti- satsu pramāṇeṣu prameyārthāḥ, satsu prameyeṣvartheṣu pramāṇāni | no tu khalu svābhāvikī pramāṇaprameyayoḥ siddhir iti | tasmāl laukikam evāstu yathādṛṣṭam ity alaṃ prasaṅgena | prastutam eva vyākhyāsyāmaḥ | laukika eva darśane sthitvā buddhānāṃ bhagavatāṃ dharmadeśanā || 3 || 
catvāraḥ pratyayā hetur ārambaṇam anantaram |
tathaivādhipateyaṃ ca pratyayo nāsti pañcamaḥ || 2 || 
如諸法自性 不在於緣中
以無自性故 他性亦復無1  
rkyen rnam bzhi ste rgyu dang ni | | dmigs pa dang ni de ma thag | |
bdag po yang ni de bzhin te | | rkyen lnga pa ni yod ma yin | | 
2. There are four conditioning causes: A cause (hetu) (1), objects of sensations (2), “immediately preceding condition,” (3) and of course the predominant influence(4)——there is no fifth. 
There are four conditions: Causes, objects, immediate and dominant. There is no fifth. 
འདིར་སྨྲས་པ། ཁྱོད་ཀྱིས་རིམ་པ་རྣམ་པ་བཞི་པོ་གང་དག་གིས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་མེད་པར་དཔྱད་པ་དེའི་རིགས་པ་གང་གིས་ཇི་ལྟར་མི་འཐད་པར་ཤེས་པར་འགྱུར། འདིར་བཤད་པ། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་(33B)བཞིན་ནི། །རྐྱེན་ལ་སོགས་ལ་ཡོད་མ་ཡིན། །བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་མིན་ན། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡོད་མ་ཡིན། །དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཆོས་རྣམས་ཀྱིའོ། །རང་བཞིན་ནི་ཞེས་བྱ་བ་ནི། རང་གི་དངོས་པོ་ནི་རང་བཞིན་ཏེ། བདག་ཉིད་ཀྱི་དངོས་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། ། རྐྱེན་ལ་སོགས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །སྩོགས་ལ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་སྨོས་པ་ནི། གཞན་མུ་སྟེགས་ཅན་དག་གི་རྐྱེན་བསྟན་པ་ཐམས་ཅད་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡོད་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྒྱུ་བསྟན་པ་སྔར་བཏང་སྟེ། ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་དགག་་པའི་དོན་ཏོ། །བདག་གི་དངོས་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདག་ཉིད་ཀྱི་དངོས་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ཡོད་མིན་ན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཏོ། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཞན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་སྟེ། བདག་ཉིད་ཀྱི་དངོས་པོ་མ་ཡིན་པ་ཞེས་བྱ་་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ཡོད་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཏོ། །གང་གི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་རྐྱེན་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་དོ། །གང་གི་ཕྱིར་བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མིན་གཞན་གྱི་དངོས་་པོ་ཡོད་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་དོ། །བདག་གི་དངོས་པོ་དང་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས་དངོས་པོ་རྣམས་གཉིས་ལས་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་དོ། །རྒྱུ་མེད་པ་ནི་ཐ་ཆད་ཁོ་ན་ཡིན་པར་དེ་ལས་ཀྱང་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་དོ། །འདིར་་ཆོས་མངོན་པར་ཤེས་པ་དག་གིས་སྨྲས་པ། རྐྱེན་རྣམ་བཞི་སྟེ་རྒྱུ་དང་ནི། །དམིགས་པ་དང་ནི་དེ་མ་ཐག་། བདག་པོ་ཡང་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། །རྐྱེན་ལྔ་པ་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །རབ་ཏུ་བྱེད་པ་རྩོམ་པ་དག་གིས་རྣམ་གྲངས་དེ་དང་དེ་དག་གིས་བརྟེན་པ་རྐྱེན་ཇི་སྙེད་གང་དག་བརྗོད་པ་དེ་དག་ཐམས་་ཅད་ནི་རྐྱེན་བཞི་པོ་འདི་དག་ཉིད་དུ་འདུས་པས་རྐྱེན་ལྔ་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རྐྱེན་བཞི་པོ་གང་དག་ཏུ་འདུས་ཤེ་ན། རྒྱུའི་རྐྱེན་ནི་བསྐྱེད་པའི་དོན་གྱིས་སོ། །དམིགས་པའི་རྐྱེན་ནི་རྟེན་གྱི་དོན་གྱིས་སོ། །དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ནི་བར་དུ་མཆོད་པའི་དོན་གྱིས་སོ། །བདག་པོའི་རྐྱེན་ནི་དབང་བྱེད་པའི་(34A)དོན་གྱིས་ཏེ། རྐྱེན་བཞི་པོ་དེ་དག་གིས་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་བྱ་བ་དང་སྐྱེ་བ་དང་འབྱུང་བ་དང་། རྒྱུའི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་སྒྲ་བརྗོད་དོ། ། 
復次(18)如諸法自性 不在於縁中(19)以無自性故 他性亦復無(20)諸法自性不在衆縁中。但衆縁和合故得(21)名字。自性即是自體。衆縁中無自性。自性無(22)故不自生。自性無故他性亦無。何以故。因(23)自性有他性。他性於他亦是自性。若破自(24)性即破他性。是故不應從他性生。若破(25)自性他性即破共義。無因則有大過。有因(26)尚可破。何況無因。於四句中生不可得。是(27)故不生。問曰。阿毘曇人言。諸法從四縁生。(28)云何言不生。 
སྨྲས་པ། དངོས་པོ་རྣམས་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། འདི་ལྟར་མྱུ་གུ་དེ་ཉིས་ལས་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་ཞེས་བཤད་པ་གང་ཡིན་པ་དང ། བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་ན་བདག་དང་གཞན་གཉིས་ལས་སྐྱེ་བ་དེ་ཡང་མི་རིགས་ཏེ། (162A)ཕྱོགས་གཅིག་ཉམས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དང་། འདི་ལྟར་རྒྱུ་མེད་པ་ལས་སྐྱེའོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཕྱོགས་དེ་ནི་ཐ་ཆད་ཡིན་པས་དེ་དག་ནི་རེ་ཞིག་ཁས་མི་ལེན་ཏོ། །དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ངེས་པར་གཟུང་སྟེ་བཤད་པ་གང་ཡིན་་པ་དེ་ལ་སྨྲ་བར་བྱ་སྟེ། རྐྱེན་རྣམས་བཞི་སྟེ་རྒྱུ་དང་ནི། །དམིགས་པ་དང་ནི་དེ་མ་ཐག་།བདག་པོ་ཡང་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། །རྐྱེན་ལྔ་པ་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །ལྔ་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བས་ནི་སློབ་དཔོན་ཁ་ཅིག་གིས་རྐྱེན་བཞི་པོ་འདི་ལས་གཞན་གང་དག་ཐ་སྙད་དུ་བརྗོད་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་་ཀྱང་རྐྱེན་བཞི་པོ་འདི་དག་ཏུ་འདུས་སོ། །ཞེས་ངེས་པར་འཛིན་པར་བྱེད་དོ། །དེ་རབ་ཏུ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་བཞི་པོ་དེ་དག་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེད་པའི་རྐྱེན་དུ་བསྟན་ཏེ། རྐྱེན་བཞི་པོ་དེ་དག་ལས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བར་འགྱུར་རོ། །གང་གི་ཕྱིར་རྐྱེན་བཞི་པོ་གཞན་དུ་་གྱུར་པ་དེ་དག་ལས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་དེའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ནོ། ། 
ད་ནི་རང་གི་སྡེ་པ་དག་གིས་སྨྲས་པ། རྐྱེན་རྣམ་བཞི་སྟེ་རྒྱུ་དང་ནི། །དམིགས་པ་དང་ནི་དེ་མ་ཐག་བདག་པོ་ཡང་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། །སྟོན་པས་མདོ་སྡེ་དང་ཆོས་མངོན་པའི་བསྟན་བཅོས་ལས། རང་དང་གཞན་གྱི་གཞུང་ལུགས་དང། ལྷ་ཡུལ་དང། སའི་སྟེང་དག་ཏུ་བཀའ་སྩལ་ཏོ། །རྐྱེན་ལྔ་པ་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །སྡེ་པ་གཞན་གྱིས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པའི་རྐྱེན་མདུན་དུ་སྐྱེས་པ་དང། ཡོད་པ་དང། མེད་པ་རྣམས་ཀྱང་འདི་དག་ཉིད་དུ་འདུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་རྒྱུའི་རྐྱེན་ནི་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་དང། སྐལ་བ་མཉམ་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་དང། ཀུན་ཏུ་འགྲོ་བ་དང། རྣམ་པར་སྨིན་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྒྱུ་ལྔ་པོ་དག་གོ། །དམིགས་པའི་རྐྱེན་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་དོ། །དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ནི་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་སྐྱེས་པ་རྣམས་ལས་ཐ་མ་མ་གཏོགས་པའོ། །བདག་པོའི་རྐྱེན་ནི་བྱེད་པའི་རྒྱུ་སྟེ། བཞི་པོ་གཞན་དུ་གྱུར་པ་དེ་དག་ཁོ་ན་ལས་སྐྱེ་བར་འདོད་དོ། ། 
atrāhuḥ svayūthyāḥ- yad idam uktaṃ na svata utpadyante bhāvā iti, tad yuktam, svata utpattivaiyarthyāt | yac coktaṃ na dvābhyām iti, tad api yuktam, ekāṃś avaikalyāt | ahetupakṣas tu (pp_26) ekāntanikṛṣṭa iti tatpratiṣedho ’pi yuktaḥ| yat tu khalv idam ucyate nāpi parata iti, tadayuktam yasmāt parabhūtā eva bhagavatā bhāvānām utpādakā nirdiṣṭāḥ |
catvāraḥ pratyayā hetuś cālambanam anantaram |
tathaivādhipateyaṃ ca pratyayo nāsti pañcamaḥ || 4 ||
 tatra nirvartako hetur iti lakṣaṇāt, yo hi yasya nirvartako bījabhāvenāvasthitaḥ, sa tasya hetu pratyayaḥ | utpadyamāno dharmo yenālambanenotpadyate, sa tasyālambanapratyayaḥ | kāraṇasyānantaro nirodhaḥ kāryasyotpattipratyayaḥ, tadyathā bījasyānantaro nirodho ’ṅkurasyotpādapratyayaḥ | yasmin sati yadbhavati tattasyādhipateyam iti | ta ete catvāraḥ pratyayāḥ | ye cānye purojātasahajātapaścājjātādayaḥ, te eteṣv eva antarbhūtāḥ | īśvarādayas tu pratyayā eva na saṃbhavantīti, ata evāvadhārayati- pratyayo nāsti pañcama iti | tasmād ebhyaḥ parabhūtebhyo bhāvānām utpattir asti parata utpattir iti || 4 || 
na hi svabhāvo bhāvānāṃ pratyayādiṣu vidyate |
avidyamāne svabhāve parabhāvo na vidyate || 3 || 
因緣次第緣 緣緣增上緣
四緣生諸法 更無第五緣2  
dngos po rnams kyi (5)rang bzhin ni | | rkyen la sogs la yod ma yin | |
bdag gi dngos po yod min na | | gzhan dngos yod pa ma yin no | | 
3. Certainly there is no self-existence (svabhāva) of existing things in conditioning causes, etc;
And if no self-existence exists, neither does “other-existence” (parabhāva). 
The essence of things does not exist in conditions and so on. If an own thing does not exist, an other thing does not exist. 
 
何謂四縁(29)因縁次第縁 縁縁増上縁(2c1)四縁生諸法 更無第五縁(2)一切所有縁。皆攝在四縁。以是四縁萬物(3)得生。因縁名一切有爲法。次第縁除過去(4)現在阿羅漢最後心心數法。餘過去現在心(5)心數法。縁縁増上縁一切法。 
བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱིས་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་བཞི་པོ་གང་དག་གཞན་ཡིན་པར་ཐ་སྙད་བཏགས་པ་དེ་དག་དངོས་པོ་རྣམས་་ལས་གཞན་ཡིན་པར་གྱུར་ན་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བར་ཡང་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། དེ་དག་ནི་གཞན་ཡིན་པར་མི་འཐད་དོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི། །རྐྱེན་ལ་སོགས་ལ་ཡོད་མ་ཡིན། །བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་མིན་ན། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡོད་མ་ཡིན། འདི་ལ་དངོས་པོ་ཡོད་པ་རྣམས་གཅིག་ལ་གཅིག་ལྟོས་ནས་གཞན་ཉིད་དུ་འགྱུར་བ་ནི་དཔེར་ན་ཙཻ་ཏྲ་ལས་གུབ་ཏ་གཞན་དུ་འགྱུར་ལ། གུབ་ཏ་ལས་ཀྱང་ཙཻ་ཏྲ་གཞན་དུ་འགྱུར་བ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན། གནས་སྐབས་གང་ན་ས་བོན་ལ་སོགས་རྐྱེན་རྣམས་ཡོད་པའི་གནས་སྐབས་དེ་ན་མྱུ་གུ་ལ་་སོགས་པ་དངོས་པོ་རྣམས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་རྣམས་ཡོད་པ་ན་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་རྣམས་ཀྱི་བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་དག་ཇི་ལྟར་གཞན་དུ་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་རྒྱུ་ལ་སོགས་(162B)པ་རྐྱེན་རྣམས་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་དངོས་པོ་རྣམས་ལས་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་མི་འཐད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རྐྱེན་ལ་སོགས་ལ། ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྨོས་པ་ནི་གཞན་གྱི་གཞུང་་ལུགས་ཀྱང་ངེས་པར་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། དེས་ན་གཞན་གྱི་གཞུང་ལུགས་དག་ལ་ཡང་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་མི་འཐད་པར་རབ་ཏུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། གཟུགས་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་རྣམས་ཡོད་ན་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བ་མ་ཡིན་ནམ་བཤད་པ། མ་ཡིན་ཏེ་དངོས་པོ་་རྣམས་ཀྱི་སྐྱེ་བ་འདི་བརྟག་པར་བྱའོ། །ཁྱོད་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མ་སྐྱེས་པ་རྐྱེན་གཞན་དུ་གྱུར་པ་དག་ལས་སྐྱེ་བར་འདོད་ན། རྣམ་པར་ཤེས་པ་མ་སྐྱེས་པ་ལ་བདག་གི་དངོས་པོ་ག་ལ་ཡོད། བདག་གི་དངོས་པོ་མེད་ན་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡང་ག་ལ་ཡོད། གཞན་གྱི་དངོས་་པོ་མེད་ན་དེ་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་དང་མཚུངས་པ་ཡིན་ནོ། །ཡང་ན་འདི་ནི་དོན་གཞན་ཡིན་ཏེ། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི་རྐྱེན་རྣམས་ལ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན། རྐྱེན་རྣམས་ལས་གཞན་པ་ལ་ཡོད་པ་མ་ཡིན། གཉི་ག་ལ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྐྱེ་བའི་རྐྱེན་དུ་་བརྟག་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་གལ་ཏེ་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་རྐྱེན་རྣམས་ལ་འམ་རྐྱེན་རྣམས་ལས་གཞན་པ་ལ་འམ། གཉི་ག་ལ་ཡོད་པར་གྱུར་ན། ཡོད་པ་ལ་སྐྱེ་བ་ཅི་ཞིག་བྱ་སྟེ། དངོས་པོ་རང་བཞིན་གྱིས་ཡོད་པ་རྣམས་ལ་ཡང་སྐྱེ་བར་བརྟག་་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །ཡོད་པ་ལ་རྐྱེན་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ཅི་ཞིག་བྱ་སྟེ། རྐྱེན་དུ་བརྟག་པ་ཡང་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན། །དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི། །རྐྱེན་ལ་སོགས་ལ་ཡོད་མ་ཡིན། །གང་རྐྱེན་ལ་སོགས་པ་ལ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་ནི་བདག་གི་དངོས་་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་སྟེ། དེ་དག་ལས་གཞན་དུ་ཡོངས་སུ་བརྟག་ཏུ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་མིན་ན། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡོད་མ་ཡིན། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་མེད་ན་སུ་ཞིག་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བའོ་ཞེས་སྨྲ་བར་རིགས། འདིར་སྨྲས་པ། དངོས་པོ་རྣམས་(163A)བདག་དང་གཞན་ལ་སོགས་པ་ལས་སྐྱེའོ་ཞེས་བྱ་བ་འདིས་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་ཅི་བྱ་སྟེ། འདི་ལྟར་མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བར་བྱ་བའི་རྐྱེན་ཡིན་ནོ། །དེ་ཡང་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་ནི་སྐྱེད་པ་དང་སྐྱེ་བ་དང་འབྱུང་བ་སྟེ་གཙོ་ཆེར་རྣམ་པར་་ཤེས་པ་ལ་འཇུག་གོ ། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནི་སྐྱེ་བ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལྟར་མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་དེ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྐྱེན་ཡིན་ནོ། །དཔེར་ན་བཙོ་བའི་བྱ་བ་ནི་འཚེད་པ་དང་བཙེད་\?\་པ་སྟེ་གཙོ་ཆེར་འབྲས་ཆན་ལ་འཇུག་་ཅིང།་འབྲས་ཆན་ནི་བཙོ་བ་ཡིན་ལ། མི་དང་སྣོད་དང་ཆུ་དང་མེ་དང་ཐབ་ལ་སོགས་པ་རང་རང་གི་བྱ་བ་བྱེད་པ་དག་ནི་བཙོ་བའི་བྱ་བ་དེ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་རྐྱེན་དག་ཡིན་པར་མཐོང་བ་བཞིན་ནོ། ། 
དེ་ལ་བསྟན་བཅོས་བྱེད་པས་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ་ཞེས་དམ་བཅས་པར་གྱུར་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་འགྱུར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི། །རྐྱེན་ལ་སོགས་པ་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མིག་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱིའོ། །རང་བཞིན་ནི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་དོ། །རྐྱེན་ལ་སོགས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཁུ་ཆུ་དང་ཁྲག་ལ་སོགས་པ་ལའོ། །སོགས་པ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲའི་སྦྱོར་བས་ནི་ཚོགས་དང་དབང་ཕྱུག་ལ་སོགས་པ་གཞན་ཡང་བསྡུའོ། །ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ན་དགག་པའོ། །དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རྐྱེན་དེ་དག་སུའི་གཞན་དུ་འགྱུར། དེ་ཡོད་དུ་ཟིན་ན་ཡང་དེ་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པ་སྨྲས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་དེ་ལ་གནོད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གང་དག་སྒྲུབ་པའི་དོན་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པར་ཚོད་དཔགས་སུ་བརྟགས་ནས་ཁོ་བོ་ཅག་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་དག་ལས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་ནི་ངེས་པར་མི་འཛིན་གྱི། གང་དག་སྐྱེ་བ་དེ་དག་ནི་(54A)གཞན་ཁོ་ན་ལས་ཡིན་གྱི། བདག་ལས་མ་ཡིན་པར་ངེས་པར་འཛིན་པས་དེས་ན་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་ལས་གཞན་ཉིད་ཡོད་དུ་ཟིན་ཀྱང་སྐྱེ་བ་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་ན་དེ་ལས་གལ་ཏེ་ཚིག་དེ་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་དགག་པ་ལྷུར་ལེན་པ་ཡིན་ན་ནི་འདོད་པ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །འོན་ཏེ་མ་སྐྱེས་པ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེ་བར་སྟོན་པ་ལྷུར་ལེན་པ་ཡིན་ན་ནི། དེ་ལྟ་ན་ཡང་བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པ་མཚུངས་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར། དེ་ཡང་མི་རུང་ངོ། །ཇི་སྟེ་གཞན་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལས་གཞན་སྐྱེ་བ་དགག་པ་ཡིན་ན་ནི་དཔེ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟ་ན་དེས་ནི་མིག་ལ་སོགས་པ་ཁུ་ཆུ་དང་ཁྲག་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་རྣམས་ལ་མེད་པ་ཉིད་དང། མིག་ལ་སོགས་པའི་རྐྱེན་རྣམས་ཀྱང་དེ་དག་གིས་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ཆོས་སྨྲས་པ་ཡིན་ནོ། །བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་མིན་ན། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡོད་མ་ཡིན། །རྐྱེན་ལ་སོགས་པ་ལ་བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནའོ། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ནི་གཞན་དག་ལས་འབྱུང་ངོ། །འབྱུང་བ་ནི་སྐྱེ་བ་སྟེ་རྐྱེན་རྣམས་ལ་མེད་དོ། །དེས་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་དོན་བསྟན་ཏོ། །དེ་ལྟར་ན་འདིར་ཡང་སྔ་མ་བཞིན་དུ་དཔེ་མངོན་པས་འབྲས་བུ་དང། རྐྱེན་ཕྱོགས་སུ་བྱས་པ་ལས་སྦྱོར་བའི་ཚིག་གཉིས་སུ་འགྱུར་ཏེ། དོན་དམ་པར་མིག་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཁུ་ཆུ་དང་ཁྲག་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་རྣམས་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། དེ་དག་ལ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་ཁུ་ཆུ་དང་ཁྲག་ལ་སོགས་པའི་རྐྱེན་རྣམས་མིག་ལ་སོགས་པའི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་གིས་སྟོང་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཐག་བཟངས་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བས་ན་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དོན་དམ་པར་དངོས་པོ་རྣམས་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་བཞི་པོ་དག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པར་བཀའ་སྩལ་བ་མེད་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །རྒྱུ་མེད་པ་དང། རྒྱུ་མི་མཐུན་པར་སྨྲ་བས་བློ་གྲོས་དཀྲུགས་པའི་སྐྱེ་བོ་ལ་རྗེས་སུ་ཐུགས་བརྩེ་བས་ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པ་ཇི་ལྟར་གནས་པ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དང། རྒྱུ་དང། དམིགས་པ་དང༑ དེ་མ་ཐག་པ་དང། བདག་པོའི་རྐྱེན་རྣམས་བཀའ་སྩལ་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། དེའི་ཕྱིར་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཡང་ན་གཞན་དུ་རྣམ་པར་བརྟག་སྟེ་གང་དག་དངོས་པོ་རྣམས་གཞན་ལས་སྐྱེའོ་ཞེས་སྟོན་པར་བྱེད་པ་དེ་དག་གི་ཕྱིར་ཡང་འདི་དཔྱད་པར་བྱའོ། །འདི་ལ། རྐྱེན་རྣམ་བཞི་(54B)དམིགས་པ་དེ་ནི་དེ་མ་ཐག་བདག་པོ་ཡང་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་དག་དངོས་པོ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པར་འདོད་པ་དང། སྡེ་པ་གཞན་དག་གིས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པ་དང། བྱེ་བྲག་པ་ལ་སོགས་པས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པ། མིང་ཐ་དད་པ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ཀྱང་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་དེ་དག་ཉིད་དུ་འདུས་པས་དེའི་ཕྱིར། རྐྱེན་ལྔ་པ་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་ངེས་པར་བྱ་སྟེ་བརྗོད་དོ། །དོན་དམ་པར་དེ་དག་གཞན་ཉིད་ཡིན་པ་ཁོ་ནར་མི་རིགས་སོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། དེའི་ཕྱིར། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི། །རྐྱེན་ལ་སོགས་པ་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་གསུངས་ཏེ། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ཞེས་བྱ་བ་ནི། ནང་གི་དང། ཆ་ཕྲ་བ་དང། རགས་པ་རྣམས་ཀྱིའོ། །རང་བཞིན་ནི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་དོ། །རྐྱེན་ལ་སོགས་པ་ལ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རེ་ཞིག་རྐྱེན་སོ་སོ་དང་འདུས་པ་དག་ལའོ། །སོགས་ལ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲས་ནི་རྒྱུ་དང་བྱེད་རྒྱུ་ཐུན་མོང་དང། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཚོགས་པ་དང་གཞན་དག་ལ་ཡང་ངོ། །ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །གང་གི་ཚེ་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་ན་ཐ་སྙད་དང་དོན་དམ་པར་རོ། །བདག་གི་དངོས་པོ་ཡོད་མིན་ན། །གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདག་གི་དངོས་པོ་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་ན་དེ་ཉིད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན༑ རྐྱེན་རྣམས་ལ་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་གཞན་ཉིད་ཡོད་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར་བས་གཞན་ཉིད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཁོ་ན་སྟེ། གཞན་གྱི་རྒྱུ་མཚན་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཇི་སྟེ་དངོས་པོ་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་བློ་ལ་རྣམ་པར་བཞག་ནས་རྐྱེན་དེ་དག་གཞན་དུ་གྱུར་པ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པའི་དབང་གིས་སོ་ཞེའམ། གཞན་ཉིད་དང་ལྡན་པས་སོ་ཞེས་ཐ་སྙད་འདོགས་ན་དེ་ནི་ཐ་སྙད་ཙམ་དུ་ཟད་དེ། དེ་དག་ལ་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་ཉིད་མེད་པས་འདི་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པར་མི་བྱའོ། །ཐ་སྙད་དུ་གཞན་ཉིད་ཡོད་དུ་ཟིན་ཀྱང། དོན་དམ་པར་དེ་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པར་སྔར་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །གྲངས་ཅན་དག་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དེ། །དངོས་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་རྐྱེན་རྣམས་ལ་ཆ་ཕྲ་བའི་བདག་ཉིད་དུ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་ཕྱིས་གསལ་བར་བྱེད་པར་ཁས་བླངས་པས། འབྲས་བུ་གསལ་བར་མ་གྱུར་ཀྱང་རྐྱེན་རྣམས་གཞན་ཉིད་དུ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་མི་གནོད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། འཇིག་རྟེན་ན་གྲགས་པ་བུམ་པ་(55A)ལ་སོགས་པ་དག་གི་བདག་ཉིད་ཆ་ཕྲ་བ་བསྟན་དཀའ་བའི་ཕྱིར་དང། གསལ་བའི་ལན་ཡང་བཏབ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གྲངས་ཅན་དག་ལས་གཞན་དག་ན་རེ་གལ་ཏེ་འབྲས་བུའི་ནུས་པས་སྟོང་པའི་རྐྱེན་གཞན་དག་ལས་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་མེད་པར་སྒྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་བོ། །འོན་ཏེ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེ་ན་ནི་ཐེར་ཟུག་ཏུ་གནས་པར་སྨྲ་བར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཕྱོགས་སྔ་མ་ལ་གནོད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་སྐྱེ་བ་འགོག་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཐེར་ཟུག་ཏུ་གནས་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། དངོས་པོ་མ་སྐྱེས་པའི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ།། །། 
atrocyate- naiva hi bhāvānāṃ parabhūtebhyaḥ pratyayebhya utpattir iti | yasmāt-
na hi svabhāvo bhāvānāṃ pratyayādiṣu vidyate |
avidyamāne svabhāve parabhāvo na vidyate || 5 ||
 iti | yadi hi hetvādiṣu parabhuteṣu pratyayeṣu samasteṣu vyasteṣu vyastasamasteṣu hetupratyaya sāmagyā anyatra vā kvacid bhāvānāṃ kāryāṇām utpādāt pūrvaṃ sattvaṃ syāt, syāt tebhya utpādaḥ | na caivaṃ yadutpādāt pūrvaṃ saṃbhavaḥ syāt | yadi syāt, gṛhyeta ca, utpādavaiyarthyaṃ ca syāt | tasmānnaṃ cāsti bhāvānāṃ pratyayādiṣu svabhāvaḥ | avidyamāne ca svabhāve nāsti parabhāvaḥ | bhavanaṃ bhāva utpādaḥ, parebhya utpādaḥ parabhāvaḥ, sa na vidyate | tasmād ayuktam etat parabhūtebhyo bhāvānām utpattir iti ||
athavā bhāvānāṃ kāryāṇām aṅkurādīnāṃ vījādiṣu pratyayeṣu satsvavikṛtarūpeṣu nāsti svabhāvo nirhetukatvaprasaṅgāt ||
tat kim apekṣaṃ paratvaṃ pratyayādīnām? vidyamānayor eva hi maitropagrāhakayoḥ parasparāpekṣaṃ paratvam? na caivaṃ bījāṅkurayor yaugapadyam | tasmād avidyamāne svabhāve kāryāṇāṃ parabhāvaḥ paratvaṃ bījādīnāṃ nāstīti paravyapadeśābhāvād eva na parata utpāda iti | tasmād āgamābhiprāyān abhijñataiva parasya | na hi tathāgatā yuktiviruddhaṃ vākyam udāharanti | āgamasya cābhiprāyaḥ prāg evopavarṇitaḥ || 5 || 
kriyā na pratyayavatī nāpratyayavatī kriyā |
pratyayā nākriyāvantaḥ kriyāvantaś ca santy uta || 4 || 
果為從緣生 為從非緣生
是緣為有果 是緣為無果 
bya ba rkyen dang ldan ma yin | | rkyen dang mi ldan bya ba med | |
bya ba mi ldan rkyen (2a1)ma yin | | bya ba ldan yod ’on te na | | 
4. The efficient cause (kriyā – primary condition, root cause, motive) does not exist possessing a conditioning cause,
Nor does the efficient cause exist without possessing a conditioning cause.
Conditioning causes are not without efficient causes,
Nor are there [conditioning causes] which possess efficient causes. 
There is no activity which has conditions. There is no activity which does not have conditions. There are no conditions which do not have activity, and none which do have activity. 
འདིར་བཤད་པ། བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་མ་ཡིན། །རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་བྱ་བ་མེད། །བྱ་བ་མི་ལྡན་རྐྱེན་མ་ཡིན། །བྱ་བ་ལྡན་ནམ་འོན་ཏེ་ན། །ཁྱེད་ཀྱི་རྐྱེན་བཞི་པོ་དག་གིས་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་བྱ་བ་བརྗོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་རྐྱེན་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ནམ། རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་པ་ཡིན་གྲང་ན། དེ་ཡོད་པའམ་མེད་པ་གཉི་ག་ལ་ཡང་རྐྱེན་རྣམས་དགོས་པ་མེད་པས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རྐྱེན་རྣམས་ཀྱང་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའམ་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་པ་་ཡིན་གྲང་ན། དེ་དག་ཀྱང་ཡོད་པའམ་མེད་པ་གཉིས་ཀ་ལ་ཡང་བྱ་བ་མེད་དེ། བྱ་བ་བཞིན་ནམ། བསྲེགས་པ་དང་མ་བསྲེགས་པ་བཞིན་པས་དེ་ལ་རྐྱེན་བཞི་པོ་དག་གིས་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་བྱ་བ་བརྗོད་དོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེའི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། ། 
答曰(6)果爲從縁生 爲從非縁生(7)是縁爲有果 是縁爲無果(8)若謂有果。是果爲從縁生。爲從非縁生。(9)若謂有縁。是縁爲有果爲無果。二倶不(10)然。 
འདིར་བཤད་པ། བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་མ་ཡིན། འདི་ལ་ཁྱེད་ན་རེ་མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་རྐྱེན་ཡིན་ལ། དེ་ཉིད་ཀྱང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་འཇུག་གོ་ཞེས་ཟེར་བ་ནི་བྱ་བ་བརྟགས་ན་མི་འཐད་པས་མིག་ལ་སོགས་པ་དག་དེ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡིན་པར་ག་ལ་འགྱུར། གལ་ཏེ་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། དེའི་་ཕྱིར་བཤད་པ་འདི་ལ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མ་སྐྱེས་པ་འམ་སྐྱེས་པ་ལ་འཇུག་པར་འགྱུར་གྲོང་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་མ་སྐྱེས་པ་ལ་ནི་མི་འཇུག་སྟེ། གནས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་གནས་ལ་འཇུག་གི་།གནས་མེད་པ་ལ་མི་འཇུག་པས་་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མ་སྐྱེས་པ་དེ་ཡང་མེད་པ་ཡིན་ལ། དེ་མེད་ན་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་དེ་ལ་གནས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེས་པ་ལ་ཡང་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་མི་འཇུག་སྟེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་སྐྱེས་ཟིན་པ་ལ་ནི་ཡང་སྐྱེ་བ་་མེད་དོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ལ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་ཡོད་པར་སེམས་ན། དེ་ཡང་མི་རུང་སྟེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྐྱེས་པ་དང་མ་སྐྱེས་པ་མ་གཏོགས་པར་སྐྱེ་བཞིན་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེ་བ་དང་མ་སྐྱེས་པ་གཉིས་ལ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་མི་འཇུག་པར་ནི་བསྟན་(163B)ཟིན་པས་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་མེད་དོ། །འདིས་བཙོ་བའི་བྱ་བ་ཡང་བསལ་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་པ་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་པའི་བྱ་བ་ཡོད་པར་སེམས་ན། བཤད་པ། རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་བྱ་བ་མེད། །འདི་ལྟར་རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་པའི་་བྱ་བ་མེད་དོ། །གལ་ཏེ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་རྟག་ཏུ་ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་རྩོམ་པ་ཐམས་ཅད་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་པའི་བྱ་བ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། རེ་ཞིག་རྐྱེན་་རྣམས་ནི་ཡོད་དོ། །དེ་དག་ཡོད་པས་དངོས་པོ་འགྲུབ་བོ། །དེ་གྲུབ་པས་སྐྱེ་བ་འགྲུབ་བོ། །བཤད་པ། བྱ་བ་མི་ལྡན་རྐྱེན་མ་ཡིན། །གང་དག་ལ་བྱ་བ་མེད་པ་དེ་དག་ནི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ནོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པས་རྣམ་པར་ཤེས་་པའི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་ན། སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་པར་ནི་སྔར་རབ་ཏུ་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་དེ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡོད་པར་གལ་འགྱུར། དེ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་མིག་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་བར་བྱ་བའི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ནོ། །སྐྱེ་བར་བྱ་བའི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ན་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། ཅི་སྟེ་འགྱུར་ན་ནི་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། དེ་ལྟར་ཡང་མི་འགྱུར་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་པ་རྣམས་རྐྱེན་མ་ཡིན་ནོ། །སྨྲས་པ། ཅི་ཁོ་བོ་རྐྱེན་རྣམས་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་ནོ་ཞེས་སྨྲ་འམ། འདི་ལྟར་རྐྱེན་རྣམས་ནི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། བྱ་བ་ལྡན་ནམ་འོན་ཏེ་ནམ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་དེ་དང་སྦྱར་ཏེ་རྐྱེན་རྣམས་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་མ་ཡིན་ནོ། །བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་པ་མ་ཡིན་པ་དང་རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་པ་མེད་པ་དེ་ནི་སྔར་རབ་ཏུ་བསྟན་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །བྱ་བ་་མེད་ན་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་རྣམས་བྱ་བ་དང་ལྡན་པར་འགྱུར། དེ་ལྟར་ན་གང་གི་ཕྱིར་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་པའི་རྐྱེན་ཀྱང་མི་འཐད་ལ། བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཡང་མེད་པས་དེའི་ཕྱིར་རྐྱེན་དུ་རྣམ་པར་བརྟག་པ་ནི་དོན་མེད་པ་ཉིད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། ཅིའི་རྐྱེན་རྣམས་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་ནོ་ཞེ་འམ། བྱ་བ་དང་(164A)ལྡན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་མི་དགོས་པ་བསམ་པ་འདིས་ཅི་བྱ། གང་གི་ཕྱིར་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་རྒྱུ་ལ་སོགས་པའི་རྐྱེན་བཞི་པོ་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བས་དེའི་ཕྱིར་དེ་དག་དངོས་པོའི་རྐྱེན་ཡིན་ནོ། ། 
དབུ་མ་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ། བམ་པོ་གཉིས་པ། གཞན་དག་ན་རེ། རྐྱེན་རྣམས་ཁོ་ནས་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལྟར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་མིག་དང། གཟུགས་དང། སྣང་བ་དང། ནམ་མཁའ་དང། ཡིད་ལ་བྱེད་པའི་རྐྱེན་རྣམས་ཀྱིས་རྐྱེན་དང་ལྡན་པས་དེ་སྐྱེད་པར་འདོད་དོ། །ཁོ་བོ་ཅག་གིས་དེ་ཡང་ཡོད་པར་སྨྲ་བར་ནུས་ཏེ། དོན་དམ་པར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་རང་གི་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། རྐྱེན་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འབྲས་ཆན་བཙོ་བའི་བྱ་བ་ཕྲུ་བ་དང། ཆུ་དང། འབྲས་ཐུག་པོ་ཆེ་དང༑ མེ་དང། བུད་ཤིང་གི་རྐྱེན་དང་ལྡན་པ་བཞིན་ནོ། །དེས་ན་རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྔར་སྨྲས་པ་རྣམས་ལ་རྟོག་གེ་ཕྱི་མས་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་མ་ཡིན། །གང་གི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་དེའི་རྟོག་གེ་ཕྱི་མས་དེ་ལ་གནོད་པར་འགྱུར་བ་འབྲས་ཆན་བཙོ་བའི་བྱ་བ་ཁོ་བོ་ཅག་དོན་དམ་པར་ཁས་མི་ལེན་པས་ཕ་རོལ་པོའི་སྒྲུབ་པ་དཔེ་མཆད་བའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ། །ཡང་ན། བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་དོན་དམ་པར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེད་པའི་བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང། མེད་པ་སྐྱེ་བ་ཕྱིས་འགོག་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ༑ །དོན་དམ་པར་དེ་སྐད་བརྗོད་ན་ནི་བྱ་བས་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །སྤྱིར་དེ་སྐད་བརྗོད་ན་ཡང་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དེ། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བདག་ཉིད་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཤེས་པའི་ཡུལ་ཡིན་ཏེ། མེད་ན་མི་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་(55B)གཞན་ལ་སོགས་པ་ལས་སྐྱེའོ་ཞེས་བྱ་བ་འདིས་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་ཅི་བྱ་སྟེ། འདི་ལྟར་མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བའི་རྐྱེན་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་ཕྲུ་བ་ལ་སོགས་པ་བཙོ་བའི་བྱ་བའི་རྐྱེན་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་དངོས་པོ་སྐྱེ་བར་བསྟན་པ་དེ་དགག་པའི་ཕྱིར། བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་གསུངས་ཏེ། རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེས་པ་དང་མ་སྐྱེས་པ་དང། སྐྱེ་བཞིན་པ་ལ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེད་པའི་བྱ་བ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་རྣམ་པར་བཤད་པར་བྱེད་དོ། །དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཕྱོགས་སྔ་མ་དང་ཕྱི་མ་གཉིས་ཀ་དམ་བཅས་པ་ཙམ་དུ་ཟད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་སུན་ཕྱུང་བའི་དོན་སྒྲོ་བཏགས་ནས་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་བྱ་བ་མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་པ་མེད་པས་དཔེ་མེད་དུ་ཟིན་ཀྱང་རེ་ཞིག་བྱ་བ་ནི་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་ཇི་ལྟར་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་དེ་ལྟར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྨྲ་བར་བྱ་སྟེ། རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེད་པའི་བྱ་བ་ནི་རང་གི་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འབྲས་ཆན་བཙོ་བའི་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་བྱ་བ་མེད། །རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཁྱད་པར་ཅན་དུ་མ་བྱས་པའི་བྱ་བ་འབའ་ཞིག་ཀྱང་མེད་དེ། སྔ་མ་བཞིན་པས་སྨྲས་མ་ཐག་པའི་སྐྱོན་དེ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །གཞན་དག་ནི་ཚིགས་སུ་བཅད་པའི་དོན་གཞན་དུ་སྨྲ་སྟེ། གང་གི་ཕྱོགས་ལ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར། བྱ་བ་རྐྱེན་དང་ལྡན་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་གསུངས་ཏེ། རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་བཞིན་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་མེད་པ་ལ་ལྡན་པའི་དོན་གྱི་རྐྱེན་ཀྱང་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་གི་ཕྱོགས་ལ་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པ་མ་ཡིན་པ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་དེའི་ཕྱིར་ནི། རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་བྱ་བ་མེད། །ཅེས་བྱ་བ་གསུངས་ཏེ། རྐྱེན་དང་མི་ལྡན་པས་རང་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ་རྐྱེན་རྣམས་གཅིག་ལ་གཅིག་ཕན་འདོགས་པས། དེ་མ་ཐག་པའི་སྐད་ཅིག་ལ་འབྲས་བུ་བསྐྱེད་ནུས་པའི་བྱ་བ་བདག་ཉིད་ཐོབ་པའི་སྐད་ཅིག་གིས་དངོས་པོ་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་སྐྱེད་པ་ཐ་སྙད་དུ་མ་བཏང་བས་མེད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ལ། ལྡན་པའི་དོན་གྱི་རྐྱེན་ཀྱང་མི་རིགས་པ་མ་ཡིན་པ་དང། དམ་བཅས་པ་ཙམ་གྱིས་གཞན་གྱི་ཕྱོགས་དམ་བཅས་པ་ཙམ་སུན་འབྱིན་པར་བྱེད་པས་དེ་ནི་(56A)དོན་མ་ཡིན་ནོ་ཞེའོ། །སྐྱེ་བར་སྨྲ་བ་གཞན་དག་གཞན་གྱིས་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དེ། མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ས་བོན་དང། ས་དང། ཆུ་དང། མེ་དང། རླུང་ལ་སོགས་པ་མྱུ་གུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ། །དེས་ན་རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྔར་སྨྲས་པ་རྣམས་ལ་རྟོག་གེ་ཕྱི་མས་གནོད་པར་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། བྱ་བ་མི་ལྡན་རྐྱེན་མ་ཡིན། །འདི་ལ་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་བྱ་བ་མེད་པས་ས་བོན་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་རྣམས་དེ་དང་ལྡན་པ་མ་ཡིན་ལ། བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་པ་རྣམས་ནི་རྐྱེན་དུ་མི་རུང་བས་དེ་དག་རྐྱེན་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མ་ཚང་བས་རྟོག་གེ་ཕྱི་མས་གནོད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འདིར་སྨྲས་པ། དོན་དམ་པར་འབྲུ་ལ་སོགས་པ་ལ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ཀུན་རྫོབ་ཏུ་དེ་ལྟར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་གང་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཇི་ལྟར་ཁས་ལེན་པ་དེ་ནི་དོན་དམ་པར་ཡང་དེ་བཞིན་ཏེ། དཔེར་ན་རི་བོང་གི་རྭ་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །ཁྱེད་ཀྱང་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་འབྲུ་ལ་སོགས་པ་ལ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཁས་ལེན་པས་དེའི་ཕྱིར་དཔེ་གྲུབ་པས་འདོད་པ་གྲུབ་བོ། །འདིར་བཤད་པ། བྱ་བ་ལྡན་ནམ་འོན་ཏེ་ན། །མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟ་ན་ཡང་རྐྱེན་རྣམས་བྱ་བ་དང་ལྡན་པར་མི་འགྲུབ་སྟེ། ཐ་སྙད་དུ་ཡང་རི་བོང་གི་རྭ་ལ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དམ་པར་རི་བོང་གི་རྭ་ཡང་མེད་པ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར། ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་གྲངས་ཅན་དག་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དེ། རི་བོང་གི་རྭའི་མེད་པ་ནི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དང། ཁྱད་པར་གྱི་གཞི་ཡིན་པའི་ཕྱིར། གཟུགས་དང་ཨུཏྤལ་སྔོན་པོ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། དོན་དམ་པར་གཟུགས་དང་ཨུཏྤལ་སྔོན་པོ་གཉིས་ཀྱི་ཡོད་པ་ཉིད་དང། ཁྱད་པར་གྱི་གཞི་ཉིད་མ་གྲུབ་པས་དཔེ་མ་ཚང་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་ཁོ་བོ་ཅག་གིས་ཁྱེད་ལ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཡོད་པར་སྟོན་མི་ནུས་པ་དེ་བཞིན་དུ། ཁྱེད་ཀྱིས་ཀྱང་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་མེད་པར་སྟོན་མི་ནུས་པར་འདྲ་བས་སྐྱོན་མཚུངས་སོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ཏེ། སྐྱེ་བ་བཀག་པ་ཁོ་ནས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་དང་ལྡན་པས་དངོས་པོ་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། དངོས་(56B)དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པར་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་དེ་བསྒྲུབ་པར་མི་འདོད་པས་ཁོ་བོ་ཅག་གི་འདོད་པ་ཁོ་ན་འགྲུབ་པར་འགྱུར་གྱི། རང་གི་ཕྱོགས་སྒྲུབ་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །ཡང་ན་སྐྱེ་བར་སྨྲ་བ་དག་ལ་དྲི་བར་བྱ་སྟེ། འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་ན་རྐྱེན་རྣམས་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་པ་ཉིད་ཡིན་ནམ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཡིན་དེ་ལ་གལ་ཏེ་བརྟག་པ་སྔ་མ་ལྟར་འདོད་ན། འདིར་བཤད་པ། བྱ་བ་མི་ལྡན་རྐྱེན་མ་ཡིན། །འབྲས་བུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཡི། །ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མའོ། །བྱ་བ་མི་ལྡན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བརྗོད་པར་འདོད་པའི་འབྲས་བུ་བསྐྱེད་པའི་བྱ་བས་སྟོང་པའོ། །གང་དག་ཇི་སྐད་བསྟན་པ་དེ་དག་ནི་དེ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ༑ དེས་སྟོང་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་དེ་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །འོན་ཏེ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། འདིར་བཤད་པ། བྱ་བ་ལྡན་ནམ་འོན་ཏེ་ན། །མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ནོ། །འོན་ཏེ་ན་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་རྣམ་པར་བརྟག་པའི་དོན་ཏོ། །འདི་ལ་རྐྱེན་རྣམས་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་དུ་ནི་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པས་བསྟན་པ་ཡིན་ན། དེ་ཡང་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་ལ་མངོན་དུ་ཕྱོགས་པར་མ་གྱུར་པ་ལ་ནི་མི་འདོད་པས་དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། ། 
tad evaṃ pratyayebhya utpādavādini pratiṣiddhe kriyāta utpādavādī manyate- na cakṣūrūpādayaḥ pratyayāḥ sākṣādvijñānaṃ janayanti | vijñānajanikriyāniṣpādakatvāt tu pratyayā ucyante | sā ca kriyā vijñānaṃ janayati | tasmāt pratyayavatī vijñānajanikriyā vijñānajanikā, na pratyayāḥ | yathā pacikriyā odanasyeti | ucyate-
kriyā na pratyayavatī
 yadi kriyā kācit syāt, sā cakṣurādibhiḥ pratyayaiḥ pratyayavatī vijñānaṃ janayet | na (pp_27) tv asti | kathaṃ kṛtvā? iha kriyeyam iṣyamāṇā jāte vā vijñāne iṣyate, ajāte vā jāyamāne vā? tatra jāte na yuktā | kriyā hi bhāvaniṣpādikā | bhāvaś cen niṣpannaḥ, kim asya kriyayā?
jātasya janma punar eva ca naiva yuktam |
ity ādinā ca madhyamakāvatāre pratipāditam etat | ajāte ’pi na yuktā,
kartrā vinā janir iyaṃ na ca yuktarūpā |
ity ādivacanāt | jāyamāne ’pi bhāve kriyā na saṃbhavati, jātājātavyatirekeṇa jāyamānābhāvāt | yathoktam-
jāyamānārthajātatvāj jāyamāno na jāyate | atha vā jāyamānatvaṃ sarvasyaiva prasajyate || iti | yataś caivaṃ triṣu kāleṣu janikriyāyā asaṃbhavaḥ, tasmān nāsti sā | ata evāha- kriyā na pratyayavatī iti |
viśeṣaṇaṃ nāsti vinā viśeṣam |
ity ādinā pratipāditam etan madhyamakāvatāre | na hi vandhyāputro gomānity ucyate ||
yady evam , apratyayavatī tarhi bhaviṣyatīti, etad apy ayuktam ity āha-
nāpratyayavatī kriyā |
 yadā pratyayavatī nāsti, tadā katham apratyayavatī nirhetukā syāt? na hi tantum ayaḥ paṭo na yukta iti vīraṇamayo ’bhyupagamyate | tasmāt kriyā na bhāvajanikā ||
atrāha- yady evaṃ kriyāyā asaṃbhavaḥ, pratyayās tarhi janakā bhaviṣyanti bhāvānām iti | ucyate-
pratyayā nākriyāvantaḥ
 yadā kriyā nāsti, tadā kriyārahitā akriyāvanto nirhetukāḥ pratyayāḥ kathaṃ janakāḥ? atha kriyāvanta eva janakā iti, ucyate-
kriyāvantaś ca santy uta || 6 ||
 neti prakṛtenābhisaṃbandhaḥ | utaśabdo ’vadhāraṇe | tatra kriyāyā abhāva uktaḥ, kathaṃ kriyāvattvaṃ pratyayānām iti? yathā ca vijñānajanikriyoktā, evaṃ parikriyādayo ’pi bhāvā uktā veditavyā iti nāsti kriyāto ’pi samutpattir bhāvānām iti bhavaty utpādābhidhānam arthaśūnyam || 6 || 
utpadyate pratītyemān itīme pratyayāḥ kila |
yāvan notpadyata ime tāvan nāpratyayāḥ katham || 5 || 
因是法生果 是法名為緣
若是果未生 何不名非緣 
’di dag la brten skye bas na | | de phyir ’di dag rkyen ces grag | |
ji srid mi skye de srid du | | ’di dag rkyen min ji ltar min | | 
5. Certainly those things are called “conditioning causes” whereby something originates after having come upon them;
As long as something has not originated, why are they not so long (i.e. during that time) “non-conditioning-causes”? 
Since something is born in dependence upon them, then they are known as “conditions”. As long as it is not born, why are they not non-conditions? 
ཡང་གཞན་ཡང་། འདི་དག་ལ་བརྟེན་སྐྱེ་་བས་ན། །དེ་ཕྱིར་འདི་དག་རྐྱེན་ཅེས་གྲག་། འདི་དག་ལ་བརྟེན་ནས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བས་ན། དེའི་ཕྱིར་འདི་དག་རྐྱེན་དུ་སྟོན་ཅེས་གྲག་པས་དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། ཇི་སྲིད་མི་སྐྱེ་དེ་སྲིད་དུ། །འདི་དག་རྐྱེན་མིན་ཇི་ལྟར་མིན། །ཇི་སྲིད་དུ་དངོས་པོ་མི་སྐྱེ་བ་དེ་སྲིད་དུ་འདི་དག་རྐྱེན་མ་ཡིན་་པར་ཡང་ཇི་ལྟར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཞིག་པ་དང་མ་ཞིག་པ་བཞིན་ནོ། ། 
何以故(11)因是法生果 是法名爲縁(12)若是果未生 何不名非縁(13)諸縁無決定。何以故。若果未生。是時不名(14)爲縁。但眼見從縁生果。故名之爲縁。縁成(15)由於果。以果後縁先故。若未有果何得名(16)爲縁。如瓶以水土和合故有瓶生。見瓶(17)縁知水土等是瓶縁。若瓶未生時。何以不(18)名水土等爲非縁。是故果不從縁生。縁尚(19)不生。何況非縁。 
བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་ནམ་མཁའ་ལ་ཁུ་ཚུར་དག་གིས་་བརྡེག་གམ། གང་གི་ཚེ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་མེད་པ་ཁོ་ན་སྟེ་དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རྐྱེན་རྣམས་མི་འཐད་དོ་ཞེས་སྔར་བསྟན་པའི་ཚེ་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་སྨྲ་བར་འཐད། ཡང་གཞན་ཡང་། འདི་དག་ལ་བརྟེན་སྐྱེ་བས་ན། །དེ་ཕྱིར་འདི་དག་རྐྱེན་ཞེས་གྲགས། །ཇི་སྲིད་མི་སྐྱེ་དེ་སྲིད་དུ། །འདི་དག་རྐྱེན་མིན་ཇི་ལྟར་མིན། །གལ་ཏེ་འདི་དག་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་བས་རྐྱེན་ཡིན་ནོ་ཞེས་དེ་ལྟར་རྟོག་ན། ཇི་སྲིད་དུ་མི་སྐྱེ་བ་དེ་སྲིད་དུ་རྐྱེན་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་མི་བརྟག་།ཅི་སྟེ་སྔར་རྐྱེན་དུ་མ་གྱུར་པ་ཕྱིས་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་བར་སེམས་ན། དེ་ཡང་་མི་འཐད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྐྱེན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དེ་ཡང་མི་འདོད་དོ། །ཅི་སྟེ་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་ཀྱང་གཞན་འགའ་ཞིག་ལ་ལྟོས་ནས་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་ཏེ། དེས་ན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྐྱེན་དུ་ཐམས་ཅད་ཐལ་བར་མི་འགྱུར་བར་སེམས་ན། དེ་ལ་ཡང་དེ་ཉིད་་དོ། །གང་ཡང་རུང་བ་ལ་ལྟོས་ནས་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ཡང་རྐྱེན་ཉིད་དུ་འགྱུར་ན། རྐྱེན་ཉིད་དེ་ལ་ཡང་རྐྱེན་ཡོད་པར་འགྱུར་ཞིང་། དེ་ལ་ཡང་དེ་ལྟར་བསམ་དགོས་སོ། །ཐུག་པ་མེད་པའི་སྐྱོན་དུ་ཡང་འགྱུར་ཏོ། གལ་ཏེ་གཞན་ཡང་གཞན་འགའ་ཞིག་ལ་ལྟོས་ནས་རྐྱེན་ཉིད་དུ་འགྱུར་་ན།་དེ་ཡང་གཞན་ལ་ལྟོས་ལ་དེ་ཡང་གཞན་ལ་ལྟོས་པས་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་རྐྱེན་རྣམས་མི་འཐད་པ་ཁོ་ནའོ། ། 
མདོ་སྡེ་པ་དག་ན་རེ། འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་དུས་ཁོ་ན་རྐྱེན་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་གཅིག་ལ་གཅིག་ཕན་འདོགས་པས་རྐྱེན་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། རྟོག་གེ་ཕྱི་མ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། འདི་དག་ལ་བརྟེན་སྐྱེ་བས་ན། །དེ་ཕྱིར་འདི་དག་རྐྱེན་ཞེས་གྲག་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་ལ་བརྟེན་ནས་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བས་ན་དེའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་ཁྱེད་དོན་དམ་པར་རྐྱེན་ཡིན་པར་འདོད་ཅེས་གྲག་གོ། །གྲག་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲའི་སྦྱོར་བ་ནི་འདིར་སློབ་དཔོན་མི་བཞེད་པར་སྟོན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར། ཇི་སྲིད་མི་སྐྱེ་དེ་སྲིད་དུ། །འདི་དག་རྐྱེན་མིན་ཇི་ལྟར་མིན། །འབྲས་བུ་ཇི་སྲིད་དུ་མི་སྐྱེ་བ་དེ་སྲིད་དུ་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་(57A)རྐྱེན་མ་ཡིན་པར་ཡང་ཇི་ལྟར་མི་འགྱུར་ཏེ། འདི་དག་ལ་རྐྱེན་ཉིད་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །དཔེར་ན་ཇི་སྲིད་དུ་མི་ཀློག་པ་དེ་སྲིད་དུ་མཁས་པ་མ་ཡིན་པར་ཇི་ལྟར་མི་འགྱུར་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །ཇི་སྟེ་འདི་སྐད་ཅེས་ཁོ་བོ་ཅག་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་ན་རྐྱེན་རྣམས་རྐྱེན་ཉིད་དུ་ཁས་མི་ལེན་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་མི་གནོད་དོ་ཞེ་ན། མི་གནོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར་འདིར་རྐྱེན་རྣམས་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་དུ་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པས་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་དུས་ན་ཡང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་བཅོས་མཛད་པ་སྟོན་པར་བཞེད་དོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། དོན་དམ་པར་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་ནི་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བའི་དུས་ན་རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཉིད་དང་གཞན་ཉིད་དུ་བརྗོད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྐད་ཅིག་སྔ་མ་ལ་དེ་དག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །འདིས་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་བདག་དང་གཞན་དང་གཉིས་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་གང་དག་འདི་སྐད་ཅེས་དེ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ཏེ། འབྲས་བུ་དང་རྒྱུ་གཉིས་ཀྱང་དེ་ཉིད་དང་གཞན་ཉིད་དུ་བརྗོད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། བརྗོད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་དུ་ཟིན་ཀྱང་དེ་དག་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་དགག་པར་བྱའོ། །སྐྱེ་བར་སྨྲ་བ་དག་ཡང་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དོ། །དོན་དམ་པར་དེ་དག་གི་རྐྱེན་རྣམས་ནི་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། རྐྱེན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པས་མྱུ་གུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ། །གང་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་ལ་ནི་རྐྱེན་ཉིད་མེད་དེ། དཔེར་ན་རི་བོང་གི་རྭ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། ། 
atrāha- kiṃ na etena kriyāvantaḥ pratyayā ity ādivicāreṇa? yasmāc cakṣurādīn pratītya pratyayān vijñānādayo bhāvā jāyante, tasmāc cakṣurādīnāṃ pratyayatvaṃ tebhyaś cotpādo vijñānādīnām iti | etad apy ayuktam ity āha-
utpadyate pratītyemān itīme pratyayāḥ kila |
yāvan notpadyata ime tāvan nāpratyayāḥ katham || 7 ||
 yadi cakṣurādīn pratyayān pratītya vijñānam utpadyate iti asya ime pratyayā ucyante, nanu yāvat tadvijñānākhyaṃ kāryaṃ notpadyate tāvad ime cakṣurādayaḥ kathaṃ nāpratyayāḥ? apratyayā evety abhiprāyaḥ na cāpratyayebhya utpattiḥ sikatābhya iva tailasya |
atha matam- pūrvam apratyayāḥ santaḥ kiṃcid anyaṃ pratyayam apekṣya pratyayatvaṃ pratipadyanta iti, etad apy ayuktam | yat tat pratyayāntaram apratyayasya tasya pratyayatvena kalpyate, tad api pratyayatve sati asya pratyayo bhavati | tatrāpy eṣaiva cintaneti na yuktam etat || 7 || 
naivāsato naiva sataḥ pratyayo ’rthasya yujyate |
asataḥ pratyayaḥ kasya sataś ca pratyayena kim || 6 || 
果先於緣中 有無俱不可
先無為誰緣 先有何用緣 
med dam yod pa’i don la yang | | rkyen ni rung (2)ba ma yin te | |
med na gang gi rkyen du ’gyur | | yod na rkyen gyis ci zhig bya | | 
6. There can be a conditioning cause neither of a non-real thing (1) nor of a real thing (2).
Of what non-real thing is there a conditioning cause? And if it is [already] real, what use is a cause? 
It is impossible for something that either exists or not to have conditions. If it were non-existent, of what would they be the conditions? If it were existent, why would it need conditions? 
ཡང་གཞན་ཡང་། མེད་དམ་ཡོད་པའི་དོན་ལ་ཡང་། །རྐྱེན་ནི་རུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། །རྐྱེན་ནི་དངོས་པོ་མེད་པའི་འམ། ཡོད་པའི་ཡིན་གྲང་ན། གཉི་གར་ཡང་མི་འཐད་དེ། མ་སྐྱེས་པ་དང་སྐྱེས་པ་བཞིན་ནོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། བཤད་པ། མེད་ན་གང་གི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། །ཡོད་ན་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། །དམུས་ལོང་བཞིན་ནམ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པར་ཞིན་ནོ། ། 
復次(20)果先於縁中 有無倶不可(21)先無爲誰縁 先有何用縁(22)縁中先非有果非無果。若先有果不名爲(23)縁。果先有故。若先無果亦不名爲縁。不生(24)餘物故。問曰。已總破一切因縁。今欲聞(3a1)一一破諸縁。 
ཡང་གཞན་ཡང་། མེད་དམ་ཡོད་པའི་དོན་ལ་ཡང་། །རྐྱེན་ནི་རུང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །མེད་ན་གང་གི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། ། ཡོད་ན་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། །འདི་ལ་བརྟེན་ནས་འདི་སྐྱེའོ་ཞེས་པའི་འབྲེལ་པ་འདི་ས་དོན་འདིའི་རྐྱེན་འདིའོ་ཞེས་ཟེར་ན། འདིའོ་འདིའོ་ཞེས་བྱ་བའི་འབྲེལ་པ་དེ་ཡང་དོན་མེད་པའམ་ཡོད་པའི་རྐྱེན་ཉིད་དུ་བརྟག་གྲང་ན། དོན་མེད་པ་དང་ཡོད་པའི་རྐྱེན་འདིའོ་ཞེས་བྱ་བར་མི་རུང་ངོ ། །(164B)ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། མེད་ན་གང་གི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། །ཡོད་ན་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། །དངོས་པོ་མེད་པའི་རྐྱེན་དུ་བརྟགས་ན་རྐྱེན་འདི་གང་གི་ཞེས་ཟེར་བ་ལ་ཇི་སྐད་བརྗོད་པར་བྱ། འདི་ལྟར་སྣམ་བུ་མེད་པའི་རྐྱེན་རྒྱུ་སྤུན་དག་ཡིན་ནོ་ཞེས་བསྟན་པར་མི་རིགས་སོ། །སྨྲས་པ། རྒྱུ་སྤུན་་དག་ལས་སྣམ་བུ་འབྱུང་བས་ཕྱིས་འབྱུང་བའི་ཚུལ་གྱིས་རྒྱུ་སྤུན་དག་སྣམ་བུའི་རྐྱེན་ཡིན་པར་བསྟན་དུ་རུང་ངོ ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་བུམ་འབྱུང་བའི་ནོར་གྱིས་བུའི་མ་ཁ་དྲངས་པར་འདོད་དམ། དངོས་པོ་མེད་པའི་རྐྱེན་མི་འཐད་དོ་ཞེས་སྨྲས་ཏེ། རྐྱེན་མི་འཐད་པས་དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་་བཀག་བཞིན་དུ་ཁྱོད་མ་འོངས་པའི་དངོས་པོ་སྐྱེ་བས་རྐྱེན་ཉིད་བསྒྲུབ་པར་འདོད་དོ། །གང་གི་ཚེ་གང་དུ་དུས་ལ་ལར་ཡང་། དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལ། །མེད་ན་གང་གི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་ཉེ་བར་གནས་པ་དེའི་ཚེ་དངོས་པོ་ཕྱིས་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་དེ་ལ་ལྟོས་ནས་ཁྱེད་ཀྱི་རྐྱེན་འགྲུབ་པར་་འགྱུར་བ་གང་ལ་ཡོད། དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་ནི་གྱི་ནའོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་ཡོད་པའི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་སེམས་ན། བཤད་པ། ཡོད་ན་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། །དངོས་པོ་ཡོད་པ་ལ་རྐྱེན་མི་འཐད་དོ། །འདི་ལྟར་ཡོད་པ་ལ་ཡང་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ་སྟེ། སྣམ་བུ་གྲུབ་ཅིང་ཡོད་པའི་རྐྱེན་རྒྱུ་་སྤུན་དག་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བསྟན་པར་མི་རིགས་སོ། །སྨྲས་པ། ཁོ་བོ་སྐྱེས་པ་ལ་ཡང་རྐྱེན་གྱི་བྱ་བ་ཡོད་དོ་ཞེས་མི་སྨྲ་སྟེ་འོན་ཀྱང་སྣམ་བུ་ཡོད་པའི་རྐྱེན་རྒྱུ་སྤུན་ཡིན་པར་ཐ་སྙད་འདོགས་པར་བྱེད་པས་སྣམ་བུ་དེའི་རྐྱེན་རྒྱུ་སྤུན་དག་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་རང་གི་ཆུང་མ་མ་་བླངས་པར་བུའི་ཆུང་མ་བླང་བར་སེམས་སམ། དངོས་པོ་ཡོད་པ་སྐྱེ་བའི་རྐྱེན་མི་འཐད་པས་དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་བཀག་བཞིན་དུ་ཁྱོད་སྣམ་བུ་སྐྱེས་པའི་རྐྱེན་སྟོན་པར་བྱེད་འདོད་གོ་།འོ་ན་ནི་དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཇེ་སྒྲིམས་ཤིག་དང་དེའི་འོག་ཏུ་འདིའི་རྐྱེན་འདིའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་་འཐད་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་ཡང་གྱི་ནའོ། ། 
འདིར་བཤད་པ། འདི་ལ་གལ་ཏེ་དོན་དམ་པར་རྐྱེན་ཞིག་ཡིན་པར་གྱུར་ན། ཡོད་པའམ་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་གྲང། དེ་དག་གཉི་གའི་ཡིན་པར་ཡང་རིགས་པས་མི་རུང་སྟེ། དེའི་ཕྱིར། མེད་དམ་ཡོད་པའི་དོན་ལ་ཡང། །རྐྱེན་ནི་རུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བ་གསུངས་ཏེ། འདི་ནི་དམ་བཅས་པ་གཉིས་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་མེད་པའི་རྐྱེན་དུ་ཇི་ལྟར་མི་རུང་བ་དེ་སྟོན་པ་ནི། མེད་ན་གང་གིས་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ཏེ། འདི་ན་ནམ་མཁའ་མེ་ཏོག་ལ་སོགས་པ་མེད་པ་གང་གི་རྐྱེན་མ་ལུ་ཏའི་ལྷུག་མ་དག་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། དེ་དག་ནི་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་དང་རི་བོང་གི་རྭ་གང་གི་རྐྱེན་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་(57B)དེ་ནི་ཆོས་མཐུན་པའི་དཔེར་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །འབྲས་བུ་མེད་ན་རྐྱེན་གྱི་ཆོས་ནི་འབྲས་བུ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ལ། འབྲས་བུའི་ཆོས་ཀྱང་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་ལ་རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་དེ། དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་མེད་པའི་ཕྱིར༑ དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་མེད་པའི་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་ཡང་མྱུ་གུའི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ཏེ། མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་གང་དག་འདི་སྐད་ཅེས་མེད་པ་སྐྱེ་བར་ནི་མི་འདོད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་ཅན་ནི་སྐྱེ་བར་འདོད་པ། སྔ་ན་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་གི་ཕྱིར། མེད་ན་གང་གི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་ཏེ། སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་ན་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་བུམ་པ་དང་སྣམ་བུ་དང། སབ་མ་ལ་སོགས་པ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན་ཡང་མེད་པ་གང་གི་རྐྱེན་དུ་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་འདོད་དེ། གང་གི་ཕྱིར་ཡང་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་ཡང་དེ་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་ཁོ་ནར་བྱེད་ནུས་ཏེ། དོན་དམ་པར་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་ནི་མྱུ་གུའི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ཏེ། སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་ན་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཕྱོགས་གཉིས་པ་ལ་ཡང། ཡོད་ན་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། །ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ཏེ། ཡོད་ན་ཡང་མྱུ་གུ་རང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་པ་ལ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་ཡིན་པར་མི་འདོད་དེ། སྐྱེད་པའི་བྱེད་པ་ལ་མི་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྐྱེས་པ་དེ་ཉིད་དམ་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་གཞན་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །གྲངས་ཅན་དག་ལས་གང་དག་ཡོད་པ་དེ་ནི་རྐྱེན་རྣམས་ཀྱིས་གསལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་དང། རགས་པ་ཉིད་དུ་བྱེད་པའི་ཕྱིར། །ཡོད་ན་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་རིགས་སོ་ཞེས་ཟེར་ན། དེ་དག་གི་གསལ་བ་ཡང་བསལ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་དང། རགས་པ་ཉིད་ཀྱང་ཡོད་པ་དང༑ །མེད་པ་ཉིད་ལ་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་གྱི་ནའོ། །མདོ་སྡེ་པ་དག་ན་རེ། མེད་དམ་ཡོད་པའི་དོན་ལ་ཡང། །རྐྱེན་ནི་རུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདེན་ན། འོན་ཀྱང་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་ལ་མངོན་དུ་ཕྱོགས་པའི་ཚེ་ན། རྐྱེན་རྣམས་གཅིག་ལ་གཅིག་ཕན་དོགས་པ་ལ་(58A)བརྟེན་ནས་འབྲས་བུ་བསྐྱེད་ནུས་པའི་བདག་ཉིད་ཐོས་པ་དག་དོན་དམ་པར་རྐྱེན་ཉིད་དུ་ཁས་ལེན་པས་དེའི་ཚེ་ན་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བཞིན་པའི་ཕྱིར་ནི་མེད་པ་མ་ཡིན་ལ། མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་ཁོ་བོ་ཅག་གི་ཕྱོགས་ལ་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་བསྒྲུབ་པའི་གནོད་པ་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། བརྟག་པ་དེ་ལ་ཡང། མེད་དམ་ཡོད་པའི་དོན་ལ་ཡང། །རྐྱེན་ནི་རུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ཏེ། ཡོད་པ་དང་མེད་པ་ཉིད་དུ་བརྗོད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་ནི་རྣམ་པ་གཉིས་ཀ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །འདི་ལ་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་ཉིད་དུ་བརྗོད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པར་འདོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན། ཡོད་པ་ཡང་མ་ཡིན་པས། དོན་དམ་པར་མིག་ལ་སོགས་པར་དེ་དག་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང། མྱུ་གུ་དེ་དག་གི་རྐྱེན་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་ཉིད་དུ་བརྗོད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་པས་དེ་ནི་ལན་མ་ཡིན་ནོ། །ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པ་ལ་སོགས་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་དང་བྲལ་བའི་དངོས་པོ་སྐྱེ་བ་ཡང་འགྲུབ་བོ། །ཇི་སྟེ་ཡང་རྣམ་པ་གཉིས་སུ་སྨྲ་བ་དག་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང་མེད་པའི་རྐྱེན་ཉིད་དུ་ཁས་ལེན་པའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་ན་དེ་དག་ཀྱང་ཕྱོགས་གཉིས་ཀར་བསྟན་པའི་སྒྲུབ་པས་རྣམ་པ་གཉིས་སུ་སྨྲ་བ་བསྩལ་བའི་ཕྱིར་དབུགས་མི་སྦྱིན་ཏོ། ། 
kiṃ ca | iha ime cakṣurādayo vijñānasya pratyayāḥ kalpyamānāḥ sato vā asya kalpyeran, asato vā? sarvathā ca na yujyate ity āha-
naivāsato naiva sataḥ pratyayo ’rthasya yujyate |
kasmād ity āha-
asataḥ pratyayaḥ kasya sataś ca pratyayena kim || 8 ||
 asato hy arthasya avidyamānasya kathaṃ pratyayaḥ syāt? bhaviṣyatā vyapadeśo bhaviṣyatīti cet, naivam-
bhaviṣyatā cedvayapadeśa iṣṭaḥ śaktiṃ vinā nāsti hi bhāvitāsya |
ity ādinoktadoṣatvāt | sato ’pi vidyamānasya labdhajanmano niṣphalaiva pratyayakalpanā ||
evaṃ samastānāṃ pratyayānāṃ kāryotpādanāsāmarthyena apratyayatvam udbhāvya ataḥ paraṃ vyastānām apratyayatvaṃ pratipādyate || 
na san nāsan na sadasan dharmo nirvartate yadā |
kathaṃ nirvartako hetur evaṃ sati hi yujyate || 7 || 
若果非有生 亦復非無生
亦非有無生 何得言有緣 
gang tshe chos ni yod pa dang | | med dang yod med mi ’grub pa | |
ji ltar sgrub byed rgyu zhes bya | | de lta yin na mi rigs so | | 
7. If an element (dharma) occurs which is neither real nor non-real (4) nor both real- and-non- real (3),
How can there be a cause which is effective in this situation? 
When things cannot be established as either existent, non-existent or both, how can one speak of an “establishing cause.” Such would be impossible. 
འདིར་སྨྲས་པ། རྐྱེན་རྣམས་སྤྱིར་དགག་པ་ནི་བྱས་ན། དེ་དག་རེ་རེ་ནས་ཇི་ལྟར་དགག་པར་བྱ། འདིར་བཤད་པ། གང་ཚེ་ཆོས་ནི་ཡོད་པ་དང་། ། མེད་དང་ཡོད་མེད་མི་འགྲུབ་པ། །ཇི་ལྟ་བསྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་མི་རིགས་སོ། །འདི་ལ་ཆོས་གང་རྒྱུས་སྒྲུབ་པར་གྱུར་ན་དེ་ཡོད་པའམ་མེད་པའམ་ཡོད་མེད་གཅིག་སྒྲུབ་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ་གང་གི་ཚེ་ཡོད་པ་ཡང་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད། མེད་པ་ཡང་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད། (34B)ཡོད་མེད་ཀྱང་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་བ་དེའི་ཚེ་ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་རྒྱུ་ཞེས་བྱ་སྟེ། དེ་ལྟ་ཡིན་ན་མི་རིགས་སོ། ། 
答曰(2)若果非有生 亦復非無生(3)亦非有無生 何得言有縁(4)若縁能生果。應有三種。若有若無若有無。(5)如先偈中説。縁中若先有果不應言生。以(6)先有故。若先無果不應言生。以先無故。(7)亦應與非縁同故。有無亦不生者。有無名(8)爲半有半無。二倶有過。又有與無相違。無(9)與有相違。何得一法有二相。如是三種求(10)果生相不可得故。云何言有因縁。 
འདིར་སྨྲས་པ། འདི་ལ་དངོས་པོ་རྣམས་ནི་མཚན་ཉིད་ལ་འགྲུབ་ལ། རྒྱུ་ནི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའོ། །ཞེས་རྒྱུའི་མཚན་ཉིད་ཀྱང་བསྟན་པས་དེ་ལྟར་མཚན་ཉིད་ཡོད་པའི་རྒྱུ་ཡོད་དེ། བཤད་པ། གང་ཚེ་ཆོས་ནི་ཡོད་པ་དང་།། (165A)མེད་དང་ཡོད་མེད་མི་འགྲུབ་པས། །ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ། །དེ་ལྟར་ཡིན་ན་མི་རིགས་སོ། །འདི་ལ་ཆོས་གང་རྒྱུས་སྒྲུབ་པར་གྱུར་ན་དེ་ཡོད་པའམ་མེད་པའམ་ཡོད་མེད་ཅིག་སྒྲུབ་པར་འགྱུར་གྲང་ན། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་ཡོད་་པ་ནི་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་དེ། སྐྱེས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་སྐྱེས་པ་ལ་ཡང་སྐྱེ་བས་ཅི་བྱ་སྟེ། ཅི་སྟེ་ཡོད་ཀྱང་ཡང་སྐྱེ་བ་ནི་ནམ་ཡང་མི་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དོ། །རྒྱུར་བསྟན་དུ་ཡང་མི་འཐད་དེ། འདི་ལྟར་ཡོད་པ་ལ་རྒྱུས་ཅི་བྱ། འདི་ལྟར་རེ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་དོ། །ད་ནི་མེད་པ་ཡང་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་མེད་ཀྱང་སྐྱེ་ན་ནི་རི་བོང་གི་རཝ་ཡང་སྐྱེ་བར་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་དངོས་པོ་ནི་རྒྱུ་ལས་སྐྱེའོ་ཞེ་ན། མི་རུང་སྟེ། རྒྱུ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་དངོས་པོ་མེད་ན་གང་གི་རྒྱུར་ཅི་འགྱུར། ཡང་ན་ཅི་ཞིག་་བྱས་ན་རྒྱུའི་རྒྱུ་ཉིད་དུ་འགྱུར། འདི་ལྟར་ཐམས་ཅད་དུ་དངོས་པོ་མེད། དེ་ལ་འདི་ནི་རྒྱུའོ། །འདི་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱེ་བྲག་བསྟན་པ་དེ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་མེད་པ་ཡང་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་དོ། །ད་ནི་ཡོད་མེད་ཀྱང་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་དེ། ཡོད་པ་དང་མེད་པ་་གཉིས་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་འགལ་བའི་ཕྱིར་དང་། སྐྱོན་སྔ་མར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ན་ཡོད་མེད་ཀྱང་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་བརྟགས་ན་གང་གི་ཚེ་དངོས་པོ་གྲུབ་པ་ཇི་ལྟར་ཡང་མི་འཐད་པ་དེའི་ཚེ། ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ། །དེ་ལྟར་ཡིན་་ན་མི་རིགས་སོ། །དེ་ལྟར་ཡིན་ན་སྒྲུབ་པར་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་རིགས་སོ། ། 
དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་རྐྱེན་རྣམས་སྤྱིར་དགག་པ་བསྟན་ནས། དེ་དག་ཁྱད་པར་དུ་དགག་པའི་རྣམ་པ་འདོད་པས་འདི་བཤད་དོ། །རེ་ཞིག་རྒྱུའི་རྐྱེན་གྱི་དབང་དུ་བྱས་ནས། འདི་ལ་རྐྱེན་རྣམས་སྤྱི་ཡིན་ཡང་བསྐྱེད་པར་བྱ་བ་སྐྱེད་པའི་རྐྱེན་གང་ཡིན་པ་དེ་རྐྱེན་དུ་འདོད་དོ། །འོ་ན་བསྐྱེད་པར་བྱ་བ་སྐྱེ་བ་ནི་ཚོགས་པ་ལ་རག་ལས་པའི་ཕྱིར་བསྐྱེད་པ་ཉིད་ནི་གཅིག་པུ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན་སྐྱེ་བ་དགག་པའི་ཕྱིར་དེ་མི་འཐད་པ་ནི་འདོད་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་ཐ་སྙད་པའི་རྒྱུ་རྣམ་པར་གཞག་པ་ཁས་བླངས་ནས་དོན་དམ་པའི་རྒྱུའི་རྒྱུ་ཉིད་ཇི་ལྟར་མི་འཐད་པ་དེ་ལྟར་བཤད་པར་བྱའོ། །འདི་ལ་རྒྱུ་ནི་འདི་ཡིན་ཏེ། །ཡོད་པའམ་མེད་པའམ། ཡོད་མེད་ཅིག་སྒྲུབ་པ་ཡིན་པར་འདོད་གྲང་ན། དེ་ཡང། གང་ཚེ་ཆོས་ནི་ཡོད་པ་དང། །མེད་དང་ཡོད་མེད་མི་སྒྲུབ་པ། །དེ་ཡི་(58B)ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ། །དེ་ནི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པ་ཁོ་ན་སྟེ། ཡོད་པའི་ཕྱིར་དང། མེད་པའི་ཕྱིར་བདག་དང། གཞན་བཞིན་དུ་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང། ཕྱོགས་གཉི་གའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལྟར་རྒྱུའི་རྒྱུ་ཉིད་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་དེ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །རྒྱུའི་རྒྱུ་ཉིད་ནི་བསྐྱེད་པར་བྱ་བ་མངོན་པར་བསྒྲུབ་པས་བསྟན་པ་ཡིན་ན། ཡོད་པ་ལ་སོགས་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་མངོན་པར་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རྒྱུ་ཅན་རྒྱུ་ལས་སྐྱེ་བ་ནི། ཐ་སྙད་པ་ཡིན་ལ། རྒྱུ་ཡང་དེ་དང་འདྲ་བ་ཁོ་ནར་འགྱུར་བས་གྲུབ་བོ། །ཡང་ན་རང་གི་སྡེ་པ་དག་ཡང་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དེ། ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་དང་གང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་ཇི་སྐད་གསུངས་པ་དེ་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། དཔེར་ན་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ནི་ཞི་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལྟར་ཡང་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་རྒྱུ་ནི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའོ། །དམིགས་པ་ནི་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ཀྱི་དམིགས་པའོ། །དེ་མ་ཐག་པ་ནི་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་འགགས་མ་ཐག་པ་རྣམས་ལས་ཐ་མ་མ་གཏོགས་པའོ། །བདག་པོ་ནི་གང་ཡོད་ན་གང་འབྱུང་བ་དེ་ཡིན་ནོ་ཞེས་གསུངས་པས། དེ་ལྟར་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་རྣམས་རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་གྲུབ་པས་འདོད་པའི་དོན་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། ཀུན་རྫོབ་ཏུ་དེ་ལྟར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། དཔེའི་སྐྱོན་བརྗོད་པས་ལན་བཏབ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཡང་བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། འདིར་ཁྱོད་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་དུ་འདོད་པ་གང་ཡིན། དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་དེ་སྐད་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རམ། འོན་ཏེ་དོན་དམ་པར་གསུངས་པའི་ཕྱིར་གལ་ཏེ་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ན་ནི་རང་ལ་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །འོན་ཏེ་དོན་དམ་པར་ན་ནི། །གང་ཚེ་ཚེ་འདི་ཡོད་པ་དང། །མེད་དང་ཡོད་མེད་མི་བསྒྲུབ་པ། །དེའི་ཚེ་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་དང། གཉི་གའི་བདག་ཉིད་ཀྱི་རྐྱེན་བསྩལ་བའི་ཕྱིར། ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་མི་རིགས་སོ། །དེ་ནི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་(59A)དོན་དམ་པར་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང། དོན་འགལ་བ་ཉིད་དོ། །གཞན་དག་ན་རེ། དབུ་མའི་བསྟན་བཅོས་ལ་གཞུང་མི་གཟུགས་པའི་རྣམ་པ་ཡོངས་སུ་བཟུང་བས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་བསྟན་པར་བྱ་བ་ཡིན་པས་དེ་ལ་དགག་པར་བྱ་བ་ནི་གཉིས་ཏེ། རྗོད་པ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་དང། བརྗོད་པར་བྱ་བ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའོ། །དེ་ལ་སྐྱེ་བ་བཀག་པས་ནི་བརྗོད་པར་བྱ་བ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་བཀག་གོ། །རྗོད་པ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་དགག་པའི་རྣམ་པ་འདོད་པས། གང་ཚེ་ཆོས་ནི་ཡོད་པ་དང། །མེད་དང་ཡོད་མེད་མི་བསྒྲུབ་པ། །ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་ཞེས་བྱ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ན་མི་རིགས་སོ། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་གསུངས་སོ། །འདི་ལ་བསྡུས་པའི་དོན་ནི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རྒྱུར་འདོད་ན། དེ་ཡང་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་དང། གཉི་གའི་བདག་ཉིད་ལ་ཡང་མི་སྲིད་པས་རྒྱུར་བརྗོད་པ་ལ་འཇུག་པའི་བྱེད་རྒྱུ་མེད་པའི་ཕྱིར། རྒྱུའི་རྒྱུ་ཉིད་མི་རིགས་པས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་སྨྲས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་མ་གྲུབ་བོ་ཞེས་ཟེར་རོ། ། 
atrāha- yady apy evaṃ pratyayānām asaṃbhavaḥ, tathāpi asty eva lakṣaṇopadeśāt pratyayaprasiddhiḥ | tatra nirvartako hetur iti lakṣaṇam ucyate hetupratyayasya | na cāvidyamānasya lakṣaṇopadeśo yukto bandhyāsu tasyaiveti | ucyate | syād dhetupratyayo yadi tasya lakṣaṇaṃ syāt | yasmāt-
na san nāsan na sadasan dharmo nirvartate yadā |
kathaṃ nirvartako hetur evaṃ sati hi yujyate || 9 ||
 tatra nirvartaka utpādakaḥ | yadi nirvartyo dharmo nirvarteta, tam utpādako hetur utpādayet | na tu nirvartate, sadasadubhayarūpasya nirvartyasyābhāvāt | tatra san na nirvartate vidyamānatvāt | asann api, avidyamānatvāt | sadasann api, parasparaviruddhasyaikārthasyābhāvāt, ubhayapakṣābhihitadoṣatvāc ca | yata evaṃ kāryasyotpattir nāsti, hetupratyayo ’py ato nāsti | tataś ca yad uktaṃ lakṣaṇasaṃbhavād vidyate hetupratyaya iti, tad evaṃ sati na yujyate || 9 || 
anārambaṇa evāyaṃ san dharma upadiśyate |
athānārambaṇe dharme kuta ārambaṇaṃ punaḥ || 8 || 
果若未生時 則不應有滅
滅法何能緣 故無次第緣3  
yod pa’i chos ’di (3)dmigs pa ni | | med pa kho na nye bar bstan | |
ci ste chos ni dmigs med na | | dmigs pa yod par ga la ’gyur | | 
8. Just that which is without an object of sensation is accepted as a real element;
Then if there is an element having no object of sensation, how is it possible to have an object of sensation? 
An existent phenomenon is clearly said to have no object at all. If the phenomenon has no object, where can the object exist? 
དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་རྒྱུ་བཀག་ཟིན་ཏོ། །དམིགས་པ་ཇི་ལྟར་དགག་ཅེ་ན། བཤད་པ། ཡོད་པའི་ཆོས་འདི་དམིགས་པ་ནི། །མེད་པ་ཁོ་ནར་ཉེ་བར་བསྟན། །དེ་ལྟར་ཆོས་འདི་དམིགས་་མེད་ན། །དམིགས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ལས་ཆོས་ཀྱི་ཕུང་པོ་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་དག་ཏུ་ཆོས་གང་བསྟན་པ་དེ་ནི་རོ་གཅིག་པ་དམིགས་པ་མེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་བཀའ་སྩལ་ཏེ། དེ་ལྟར་ཆོས་ཀྱི་དམིགས་པ་མེད་པར་་བསྟན་པ་དེ་ལ་ཅིའི་ཕྱིར་དམིགས་པ་ཡོད་པར་སྟོན། དམིགས་པ་དེ་ནི་མི་འཐད་དེ་ནམ་མཁའ་བཞིན་ནོ། ། 
次第縁(11)者(12)果若未生時 則不應有滅(13)滅法何能縁 故無次第縁(14)諸心心數法。於三世中次第生。現在心心(15)數法滅。與未來心作次第縁。未來法未(16)生。與誰作次第縁。若未來法已有即是生。(17)何用次第縁。現在心心數法無有住時。若(18)不住何能爲次第縁。若有住則非有爲法。(19)何以故。一切有爲法常有滅相故。若滅已則(20)不能與作次第縁。若言滅法猶有則是常。(21)若常則無罪福等。若謂滅時能與作次第(22)縁。滅時半滅半未滅。更無第三法。名爲滅(23)時。又佛説。一切有爲法念念滅。無一念時(24)住。云何言現在法有欲滅未欲滅。汝謂一(25)念中無是欲滅未欲滅。則破自法。汝阿毘曇(26)説。有滅法有不滅法。有欲滅法有不欲滅(27)法。欲滅法者。現在法將欲滅。未欲滅法者。(28)除現在將欲滅法。餘現在法及過去未來無(29)爲法。是名不欲滅法。是故無次第縁。 
འདིར་སྨྲས་པ། དམིགས་པ་ནི་ཡོད་དེ། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པའི་གནས་སུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ། །བཤད་པ། ཡིན་པའི་ཆོས་ནི་དམིགས་པ་ནི། མེད་པ་ཁོ་ནར་ཉེ་བར་བསྟན། །འདི་ལ་དམིགས་པ་དང་བཅས་པར་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མའོ། །ཡིན་པའི་ཆོས་འདི་དམིགས་པ་ཁོ་ན་ལས་དམིགས་པ་དང་བཅས་པར་ཉེ་བར་བསྟན་ཏོ། །ཡིན་པའི་ཆོས་འདི་དམིགས་པ་མེད་པ་ཁོ་ན་ལས་ཁྱོད་ཀྱིས་རང་གི་བློ་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བརྗོད་དོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་(165B)ན་འདི་ལ་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དམིགས་པ་ཡོད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ཆོས་ཡོད་པ་ནི་དམིགས་པ་དང་བཅས་པར་འགྱུར་གྱི་མེད་པ་ནི་མི་འགྱུར་རོ། །དམིགས་པ་དང་བཅས་པའི་སྔོན་རོལ་ན་དམིགས་པ་མེད་པས་དེ་ནི་དམིགས་པ་མེད་པ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལྟ་སྟེ། དཔེར་ན་ནོར་ཡོད་པ་ནི་ནོར་དང་བཅས་པ་སྟེ་ནོར་ཅན་ཞེས་བྱའོ། །འགའ་ཞིག་ཡོད་ན་ནོར་དང་བཅས་པར་འགྱུར་གྱི། མེད་ན་མི་འགྱུར་རོ། །ནོར་དང་བཅས་པའི་སྔོན་རོལ་ན་ནོར་མེད་པས་དེ་ནི་ནོར་མེད་པ་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དམིགས་པ་མེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་པའི་ཆོས་འདི་ལ་ཁྱེད་རང་གི་རྣམ་་པར་རྟོག་པས་དམིགས་པ་དང་བཅས་པར་རྟོག་པར་བྱེད་དོ། །དེ་ལ་ཁོ་བོས་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ལྟར་ཆོས་ནི་དམིགས་མེད་ན། །དམིགས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། །དེ་ལྟར་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་དྲི་བའོ། །ག་ལ་འགྱུར་ཞེས་བྱ་བ་གཏན་ཚིགས་བསྟན་པ་སྟེ། དེ་ལྟར་ཆོས་་དམིགས་པ་མེད་པར་གྲུབ་ན་ཅིའི་ཕྱིར་དོན་མེད་པའི་དམིགས་པ་ལ་རྟོག་པར་བྱེད། སྨྲས་པ། ཁྱོད་ཉིད་གཞུང་ལུགས་ཁོང་དུ་མ་ཆུད་པ་ཁོ་ནས་ལོག་པར་རྟོག་གི་།ཁོ་བོ་ནི་དམིགས་པ་ཡོད་པ་ནི་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་སྟེ་ནོར་དང་བཅས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་མི་སྨྲའོ། །དེའི་དོན་ནི་་འདི་ཡིན་ཏེ་ཆོས་གྲུབ་པ་ནི་གཞི་གང་གིས་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་དེ་ནི་དེའི་དམིགས་པ་ཡིན་ཏེ། དེས་ན་དེ་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་ཉེ་བར་སྟོན་ཏེ། །བཤད་པ། དེ་མི་འཐད་དེ། དེ་ལ་ཡང་བཤད་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་ཆོས་ནི་དམིགས་མེད་ན། །དམིགས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། ། དེ་ལྟར་ཆོས་དམིགས་པ་མེད་དེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཞིང་མངོན་པར་མ་གྲུབ་ན་དམིགས་པ་ཡོད་པར་འཐད་པར་ག་ལ་འགྱུར། ཆོས་ཀྱི་དམིགས་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་མངོན་པར་མ་གྲུབ་པ་ཁོ་ནའོ། །མངོན་པར་མ་གྲུབ་ཅིང་མེད་པ་དེ་ལ་དམིགས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། དམིགས་་པ་མེད་ན་ཇི་ལྟར་དམིགས་པས་ཆོས་སྒྲུབ་པར་བྱེད། དེའི་ཕྱིར་དམིགས་པ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ལ། ཆོས་ཀྱང་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་མ་ཡིན་པ་ཁོ་ནའོ། ། 
གཞན་དག་ན་རེ་དོན་དམ་པར་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་སྨྲས་པ་ནི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་དང། མེད་པ་དང་གཉི་གའི་བདག་ཉིད་མངོན་པར་སྒྲུབ་པར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རྒྱུའི་མཚན་ཉིད་མི་འཐད་པས་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། ལན་བཏབ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་རྒྱུའི་རྐྱེན་གྱི་རྐྱེན་ཉིད་མི་རིགས་སོ། །དེ་ནི་དམིགས་པའི་རྐྱེན་གྱི་རྐྱེན་ཉིད་ཀྱང་ཇི་ལྟར་མ་རིགས་པ་དེ་ལྟར་དཔྱད་པར་བྱ་སྟེ། ཡིན་པའི་ཆོས་འདི་དམིགས་པ་ནི། །མེད་པ་ཁོ་ནར་ཉི་བར་བསྟན། །ཞེས་བྱ་བ་ལ། ཡིན་པའི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གྱུར་པའི་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ཆོས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རང་གི་མཚན་ཉིད་འཛིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་བྲོ་ལ་བཞག་པ་བསྟན་པའོ། །དམིགས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་དག་དམིགས་པར་བྱ་བ་ཡིན་པ་སྟེ། དམིགས་པ་ནི་གཟུང་བ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་གང་ཡིན་པའོ། །དམིགས་པ་མེད་པ་ཁོ་ན་ཞེས་བྱ་བ་ནི། དམིགས་པ་མེད་པ་ཉིད་དུའོ། །ཇི་ལྟར་དམིགས་པ་མེད་ཅེ་ན། དོན་དམ་པར་དེ་དག་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །(59B)སྐྱེ་བཞིན་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཡིན་པའི་ཆོས་འདི་དམིགས་པ་མེད་པ་ཁོ་ནར་ཉེ་བར་བསྟན་ཏོ། །དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པའི་ལུགས་རྣམ་པར་གཞག་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དམིགས་པ་གང་གིས་སྐྱེ་བ་ན། །དེར་སྣང་བ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བྱའི། ནོར་ཅན་བཞིན་དུ་དུས་གཅིག་ཁོ་ནར་འབྲེལ་པའི་ཕྱིར་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར། དེ་ལྟར་ཆོས་ནི་དམིགས་མེད་ན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་དོན་དམ་པར་དམིགས་པར་བྱེད་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འགའ་ཞིག་གིས་དམིགས་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པའི་དམིགས་པ་ཉིད་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པ་ཡང་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར། དམིགས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། །འདི་ལ་དམིགས་པ་མེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏེ། དཔེར་ན་མཚམས་མེད་པ་བྱེད་པ་ལ་མངོན་པར་རྟོགས་པ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལྟ་ན་ཡང་གཏན་ཚིགས་དེ་ཉིད་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང། དོན་འགལ་བ་ཉིད་དོ། །གཞན་དག་ཡང་རྣམ་པར་བརྟག་པ་མཚུངས་པར་ལྟག་ཆོད་སྦྱོར་བར་བྱེད་དེ། གཟུགས་ནི་དམིགས་པ་མེད་པ་ཡིན་ཏེ། གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོར་གཏོགས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་ནི་བསྟན་བཅོས་ལས་ཀྱང་དམིགས་པ་མེད་པའི་ཆོས་རྣམས་གང་ཞེ་ན༑ གཟུགས་དང་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའོ་ཞེས་འབྱུང་བར་རིགས་ན་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ལ་དམིགས་པ་མེད་པ་ཉིད་དུ་ཁས་ལེན་པ་གང་ཡིན་པས་ནི་དམིགས་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་རྣམས་གང་ཞེ་ན། འདི་ལྟ་སྟེ། སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་སོ་ཞེས་འབྱུང་བ་དེ་ཁས་ལེན་པས་མི་རིགས་སོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་གཏན་ཚིགས་སུ་བརྗོད་ན་ཡང་དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་གཟུང་བ་ནི་དམིགས་པའོ་ཞེས་དེ་དག་གི་དོན་ལ་རྟོག་ན་ཡང་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བའི་གཟུང་པ་ཉིད་འགོག་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། ཇི་སྐད་གསུངས་པའི་ཚུལ་ཉིད་ཀྱིས་དོན་དམ་པར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དམིགས་པར་བྱེད་པ་ཉིད་དུ་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་གཞན་ཡང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དེ་ལྟར་སྤྱོད་ན་གཟུགས་ལ་མི་དམིགས་སོ། །བྱང་ཆུབ་དང་ལྡན་པའི་(60A)བར་ལ་མི་དམིགས་སོ། །དེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་དམིགས་པ་མེད་དེ། གང་ལ་འདི་དག་གི་དམིགས་པར་འགྱུར་བའི་གཟུང་བའི་ཆོས་རྣམས་ལ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་འདི་ལྟར་གཟུགས་ནི་གཟུགས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་མ་ཡིན་ལ་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་ཡང་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་སྤྱོད་ཡུལ་མ་ཡིན་ནོ། །རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་སྤྱོད་ཡུལ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱིས་གཟུགས་མི་ཤེས་མི་མཐོང་ངོ། །རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་གྱིས་ཀྱང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མི་ཤེས་མི་མཐོང་ངོ༑ །གཟུགས་དང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྣམས་མི་ཤེས་མི་མཐོང་བ་གང་ཡིན་པ་འདི་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ་ཞེས་གསུངས་སོ། །དེ་ལྟར་དམིགས་པའི་རྐྱེན་ཀྱང་བརྟགས་ཟིན་ཏོ། ། 
idānīm ālambanapratyayaniṣedhārtham āha-
anālambana evāyaṃ san dharma upadiśyate |
athānālambane dharme kuta ālambanaṃ punaḥ || 10 ||
 iha sālambanadharmāḥ katame? sarvacittacaittā ity āgamāt | cittacaittā yenālambanenotpadyante yathāyogaṃ rūpādinā, sa teṣām ālambanapratyayaḥ | ayaṃ ca vidyamānānāṃ vā parikalpyeta avidyamānānāṃ vā | tatra vidyamānānāṃ nārthas tadālambanapratyayena | dharmasya hi utpattyartham ālambanaṃ parikalpyate, sa cālambanāt pūrvaṃ vidyamāna eveti | athaivam anālambane dharme svātmanā prasiddhe kim asya ālambanayogena parikalpitena, ity anālambana evāyaṃ san vidyamāno dharmaḥ cittādikaḥ kevalaṃ sālambana ity ucyate bhavadbhiḥ svamanīṣikayā, na tvasya ālambanena kaścitsaṃbandho ’sti |
athāvidyamānasyālambanaṃ parikalpyate, tad api na yuktam, anālambana evāyam ity ādi | avidyamānasya hi nāsti ālambanena yogaḥ ||
anālambana evāyaṃ san dharma upadiśyate |
bhavadbhiḥ sālambana iti vākyaśeṣaḥ |
athānālambane dharme kuta ālambanaṃ punaḥ ||
atha śabdaḥ praśne | kuta iti hetau | tenāyam arthaḥ- athaivam anālambane dharme ’sati avidyamāne bhūyaḥ kuta ālambanam? ālambanakābhāvād ālambanasyāpy abhāva ity abhiprāyaḥ | kathaṃ tarhi sālambanāś cittacaittāḥ? sāṃvṛtam etal lakṣaṇaṃ na pāramārthikam ity adoṣaḥ || 10 || 
anutpanneṣu dharmeṣu nirodho nopapadyate |
nānantaram ato yuktaṃ niruddhe pratyayaś ca kaḥ || 9 || 
如諸佛所說 真實微妙法
於此無緣法 云何有緣緣4  
chos rnams skyes pa ma yin na | | ’gag pa ’thad par mi ’gyur ro | |
de phyir de ma thag mi rigs | | ’gags (4)na rkyen yang gang zhig yin | | 
9. When no elements have originated, [their] disappearance is not possible.
Therefore it is not proper to speak of an ”immediately preceding condition”; for if something has already ceased, what cause is there for it. 
If phenomena are not born, it is invalid for there to be cessation. Therefore, an immediate [condition] is unreasonable. What, having ceased, can also be a condition? 
དེ་མ་ཐག་པ་ཇི་ལྟར་དགག་ཅེ་ན། བཤད་པ། ཆོས་རྣམས་སྐྱེས་པས་ཡིན་ན། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་མི་རེགས། །འགགས་ན་རྐྱེན་ཡང་་གང་ཞིག་ཡིན། །ཆོས་རྣམས་སྐྱེ་བར་སྟོན་པ་ན། །ཆོས་མ་སྐྱེས་པ་རྣམས་ལ་འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །སྐྱེས་པ་རྣམས་ལ་འཐད་པར་འགྱུར་བས་གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཅེས་བྱའོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འགགས་ན་རྐྱེན་དུ་བསྟན་་པ་མི་འཐད་དེ་མེད་པ་རྐྱེན་དུ་བསྟན་པར་བྱ་བ་དེ་གང་ཡིན། དེ་ནི་དེ་མ་ཐག་པ་དགག་པའོ། ། 
縁縁(3b1)者(2)如諸佛所説 眞實微妙法(3)於此無縁法 云何有縁縁(4)佛説。大乘諸法。若有色無色有形無形有漏(5)無漏有爲無爲等諸法相入於法性。一切皆(6)空無相無縁。譬如衆流入海同爲一味。實(7)法可信隨宜所説不可爲實。是故無縁(8)縁。 
འདིར་སྨྲས་པ། དངོས་པོ་གཞན་འགགས་མ་ཐག་པ་ནི་དངོས་པོ་གཞན་སྐྱེ་བའི་རྐྱེན་ཡིན་ནོ། །དེ་ནི་དེ་མ་ཐག་པ་ཞེས་བྱ་བ་(166A)སྟེ་དེ་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། ཆོས་རྣམས་སྐྱེས་པ་མ་ཡིན་ན། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་མི་རིགས། །འགགས་ན་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། །དེ་ལ་རྩ་བ་འོག་མ་གཉིས། །འགགས་ན་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། །དེ་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་མི་་རིགས། །ཞེས་བ་སྣོར་བར་བལྟ་བར་བྱའོ། །ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་འདིར་མ་སྐྱེས་པ་ལ་ལྟོས་པར་བལྟ་བར་བྱའོ། །དེ་ཡང་མ་སྐྱེས་པའི་སྒྲ་ལ་ལྟོས་ནས། འགགས་ན་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། །མ་སྐྱེས་པའི་རྐྱེན་གང་ཞིག་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བར་སྦྱར་རོ། །དེ་གཉིས་ནི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་་སྦྱར་བའི་ཕྱིར་གོ་རིམས་བཞིན་མ་བྱས་སོ། །དངོས་པོ་གཞན་འགག་མ་ཐག་པ་ནི་དངོས་པོ་གཞན་སྐྱེ་བའི་རྐྱེན་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་མི་འཐད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། ཆོས་རྣམས་སྐྱེས་པ་མ་ཡིན་ན། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འགགས་ན་རྐྱེན་་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། །འགག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མེད་པ་སྟེ། དེ་ལ་གལ་ཏེ་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་དུ་ས་བོན་འགག་པར་འགྱུར་ན་ནི་ས་བོན་འགགས་ཏེ་མེད་ན་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པ་དེའི་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། ཡང་ན་ས་བོན་འགག་པའི་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། ས་བོན་་འགགས་ཏེ་མེད་པ་ཡང་ཇི་ལྟར་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བའི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། མྱུ་གུ་མ་སྐྱེས་པའི་རྐྱེན་དུ་ས་བོན་འགག་པ་ཇི་ལྟར་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་ས་བོན་འགགས་ནས་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བར་རྟོག་ན་དེ་གཉི་ག་རྒྱུ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། རྒྱུ་མེད་པར་ནི་མི་འདོད་དོ། །སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་མྱུ་གུ་སྐྱེས་མ་་ཐག་ཏུ་ས་བོན་འགག་པར་འགྱུར་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང་དེ་མ་ཐག་འགྲུབ་སྟེ། འདི་ལྟར་མྱུ་གུ་སྐྱེས་མ་ཐག་ཏུ་ས་བོན་འགག་པའི་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །བཤད་པ། དེ་ཡང་མི་འཐད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྐྱེས་ནའང་རྐྱེན་དུ་ཇི་ལྟར་འགྱུར་ཏེ། གལ་ཏེ་མྱུ་གུ་སྐྱེ་ཞིང་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བའི་བྱ་བ་མཐར་་ཐུག་པའི་ཚེ་ས་བོན་འགག་པར་འགྱུར་ན་འགག་པ་དེའི་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན་པར་འགྱུར། མྱུ་གུ་སྐྱེ་བའི་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟ་ན་ཡང་དེ་གཉི་ག་སྔ་མ་བཞིན་དུ་རྒྱུ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་ས་བོན་འགག་བཞིན་པ་ན་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བས་དེས་ན་རྒྱུ་མེད་(166B)པའི་རྐྱེན་དུ་མི་འགྱུར་བར་སེམས་ན། དེ་ཡང་མི་རིགས་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་འགག་པ་དང་གང་སྐྱེ་བ་དེ་གཉི་ག་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མ་འགག་པའི་ཕྱིར་དང་། སྐྱེས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དངོས་པོ་གཉིས་ཡོད་ན། དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཉིད་དུ་ཇི་ལྟར་འགྱུར། སྐྱེ་བ་དང་འགག་པ་་གཉིས་དུས་གཅིག་ཏུ་རྟོག་ན་ཡང་དེ་མ་ཐག་པ་མི་འཐད་དེ། དུས་མཉམ་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་མི་རིགས། དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བརྟགས་ན་དེ་མ་ཐག་པ་མི་འཐད་དེ། དེའི་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཡོད་དོ་ཞེས་སྨྲས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་མི་འཐད་དོ། ། ཡང་ན་འདི་ནི་དོན་གཞན་ཡིན་ཏེ། འདི་ལ་དངོས་པོ་རྣམས་མ་སྐྱེས་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་སྔར་བསྒྲུབས་ཟིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་དེ་གྲུབ་པར་བྱས་ནས། །བཤད་པ། ཆོས་རྣམས་སྐྱེས་པ་མ་ཡིན་ན། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེས་པ་མ་་ཡིན་ཞིང་མེད་ན་འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། མེད་པ་ལ་ཅི་ཞིག་འགག་པར་འགྱུར། དེ་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་མི་རིགས། །དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་དངོས་པོ་འགག་པ་ཉིད་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་པ་མི་རིགས་སོ། །དེ་ནི་འགག་པར་རྟོག་ན་ཡང་དེ་མ་ཐག་པ་མི་རིགས་ཏེ། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འགགས་ན་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། སྐྱེས་ནའང་རྐྱེན་དུ་ཇི་ལྟར་འགྱུར་ཏེ། དེའི་དོན་ནི་སྔར་རྣམ་པར་བཤད་ཟིན་ཏོ། ། 
ད་ནི་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་གྱི་སྐབས་སུ་བབ་པས་དེ་བརྟག་པར་བྱའོ༑ །འདི་ལ་དོན་དམ་པར་ཆོས་ཐམས་ཅད་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བཀག་པའི་ཕྱིར་ཆོས་རྣམས་མ་སྐྱེས་སོ་ཞེས་དེ་བསྟན་ཟིན་པས་དེའི་ཕྱིར། ཆོས་རྣམས་སྐྱེས་པ་མ་ཡིན་ན། །འགག་པ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་མགོ་གཉིས་པ་དགག་པ་བཞིན་ནོ། །དེས་ཅིར་འགྱུར་ཞེ་ན། དེ་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་མི་རིགས། །དོན་དམ་པར་ཏེ། དེ་ཉིད་དོན་དམ་པར་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དོ། །ཡང་ན་སྤྱིར་སྐྱེ་བ་ཁས་བླངས་ན་ཡང་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། འདི་ལ་དེ་མ་ཐག་པ་ནི་འདི་ཡིན་ཏེ། སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བའི་ཚོགས་འགག་པ་དེ་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཡིན་པར་འདོད་ན་དེ་ཡང་ཚོགས་སྐྱེ་བར་འདོད་པའི་རྐྱེན་ཉིད་དུ་མི་རིགས་ཏེ། འགག་པའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་འགགས་ནས་ཡུན་རིང་དུ་ལོན་པ་བཞིན་ནམ། གཟུགས་བཞིན་ནོ། །དེ་ལ་ནི། འགགས་ན་རྐྱེན་ཡང་གང་ཞིག་ཡིན། །དེ་ནི་རྐྱེན་དུ་མི་སྲིད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། འགགས་པས་ནི་དངོས་པོ་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་ལ་ཕན་འདོགས་པར་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཀྱང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དང། སྤྱིའི་རྐྱེན་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་དགག་པ་བསྡུ་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་སོ་སོར་ངེས་པའི་དབང་གིས་དངོས་པོ་སྐྱེ་བཞིན་པ་ན་འགག་བཞིན་པས་གོ་སྐབས་འབྱེད་པས་(60B)གལ་ཏེ་དེ་ལས་གཞན་པ་འདས་པའི་སྐད་ཅིག་དག་གིས་བར་དུ་མཆོད་པའི་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཉིད་འགྲུབ་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན། གཟུགས་ཅན་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ཡུལ་ན་མི་གནས་པའི་ཕྱིར་དང། དྲུག་པོ་འདས་མ་ཐག་པ་ཡི། །རྣམ་ཤེས་གང་ཡིན་དེ་ཡིད་དེ། །ཞེས་བྱ་བས་འགགས་མ་ཐག་པའི་ཡིད་རྐྱེན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ལན་དུ་མི་རུང་ངོ། །འགག་བཞིན་པ་རྐྱེན་ཉིད་དུ་རྟོག་ན་ཡང་ཁ་ཅིག་ན་རེ། དུས་མཉམ་པའི་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་དུ་མི་རུང་ངོ་ཞེའོ། །གཞན་དག་ནི་ཚིགས་སུ་བཅད་པའི་ཕྱེད་འོག་མ། དེ་ཕྱིར་དེ་མ་ཐག་མི་རིགས། །འགགས་ན་རྐྱེན་ཀྱང་གང་ཞིག་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་མ་སྐྱེས་པ་ལ་ཡང་བྱ་སྟེ། ཀྱང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་འདིར་མ་སྐྱེས་པ་ལ་ལྟོས་པར་བལྟ་བར་བྱའོ། །ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་ཞིག་པ་དང། མ་སྐྱེས་པ་གཉིས་ནི་མེད་པའི་ཕྱིར་ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་འགགས་པ་དང་སྐྱེ་བ་གཉིས་རྒྱུ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་རྣམ་པར་བཤད་པ་བྱེད་དོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། གལ་ཏེ་དོན་དེ་འདོད་ན་འགགས་པའི་འགག་པ་ལ་རྒྱུ་མེད་པས་རྣམ་པར་མི་གནས་པ་དེ་ལས་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་སྐྱེ་བར་རྟོག་ན་འགག་པ་དང་སྐྱེ་བ་གཉིས་ལ་རྒྱུ་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་ལ། བཟློག་པ་ལས་ནི་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་མེད་དོ། །དེའི་ཚེ་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པ་བཟློག་པའི་ཚིག་གི་དོན་མངོན་པས་ཅིར་འགྱུར་ཞེ་ན། འགགས་པ་ནི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐྱེ་བ་ཡང་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བའི་ཚོགས་མ་ཞིག་པའི་རྒྱུ་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སྔ་མ་ལ་ནི་གཏན་ཚིགས་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཕྱི་མ་ལ་ནི་ཕྱོགས་སྔ་མ་དང་འགལ་བའི་ཕྱིར་ཏེ། ཐམས་ཅད་ལས་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ན་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་དེས་ཀྱང་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་བསྩལ་བའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་དེ་ཉིད་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་ནམ། དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟར་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཀྱང་དཔྱད་ཟིན་ཏོ། ། 
idānīṃ samanantarapratyayaniṣedhārtham āha-
anutpanneṣu dharmeṣu nirodho nopapadyate |
nānantaram ato yuktaṃ niruddhe pratyayaś ca kaḥ || 11 ||
 tatra paścime ślokasyārdhe pādavyatyayo draṣṭavyaḥ, caśabdaś ca bhinnakramo niruddhe ceti | tenaivaṃ pāṭhaḥ- niruddhe ca pratyayaḥ kaḥ? nānantaram ato yuktam iti | ślokabandhārthaṃ tv evam uktam ||
tatra kāraṇasyānantaro nirodhaḥ kāryasyotpādapratyayaḥ samanantarapratyayalakṣaṇam | atra vicāryate- anutpanneṣu dharmeṣu kāryabhūteṣv aṅkurādiṣu nirodho nopapadyate kāraṇasya bījādeḥ | yadaitad evam , tadā kāraṇasya nirodhābhāvād aṅkurasya kaḥ samanantarapratyayaḥ? athānutpanne ’pi kārye bījanirodha iṣyate, evaṃ sati niruddha bīje abhāvībhūte aṅkurasya kaḥ pratyayaḥ? ko vā bījanirodhasya pratyaya iti | ubhayam etad ahetukam ity āha- niruddhe ca kaḥ pratyaya iti | caśabdo ’nutpannaśabdāpekṣaḥ | tena anutpanne cāṅkure bījādīnāṃ nirodhe iṣyamāṇe ’py ubhayam etad ahetukam apadyata iti nānantaram ato yuktam | atha vā | na svato nāpi parata ity ādinā utpādo niṣiddhaḥ, tam abhisaṃdhāy āha-
anutpanneṣu dharmeṣu nirodho nopapadyate |
nānantaram ato yuktam iti |
api ca |
niruddhe pratyayaś ca kaḥ ||
ity atra pūrvakam eva vyākhyānam || 11 || 
bhāvānāṃ niḥsvabhāvānāṃ na sattā vidyate yataḥ |
satīdam asmin bhavatīty etan naivopapadyate || 10 || 
諸法無自性 故無有有相
說有是事故 是事有不然 
dngos po rang bzhin med rnams kyi | | yod pa gang phyir yod min na | |
’di yod pas na ’di ’byung zhes | | bya ba ’di ni ’thad ma yin | | 
10. Since existing things which have no self-existence are not real,
It is not possible at all that: “This thing ‘becomes’ upon the existence of that other one.” 
Because the existence of essence-less things does not exist, it is incorrect to say:“When this exists, that arises.” 
བདག་པོ་ཇི་ལྟར་དགག་ཅེ་ན། བཤད་པ། དངོས་པོ་རང་བཞིན་མེད་རྣམས་ཀྱི། །ཡོད་པ་གང་ཕྱིར་ཡོད་མིན་ན། །འདི་ཡོད་པས་ན་འདི་འབྱུང་ཞེས། །བྱ་བ་དེ་ནི་འཐད་མ་ཡིན། །དངོས་་པོ་རང་བཞིན་མེད་པ་རྣམས་ཀྱི་ཡོད་པ་ཞེས་བྱ་བ་གང་གི་ཕྱིར་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་འདི་ཡོད་པས་འདི་འབྱུང་ངོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་བ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ནི་བདག་པོ་དགག་པའོ། ། 
増上縁者(9)諸法無自性 故無有有相(10)説有是事故 是事有不然(11)經説十二因縁。是事有故是事有。此則不(12)然。何以故。諸法從衆縁生故自無定性。自(13)無定性故無有有相。有相無故。何得言是(14)事有故是事有。是故無増上縁。佛隨凡夫(15)分別有無故説。 
འདིར་སྨྲས་པ། བདག་པོ་ཉིད་ནི་ཡོད་དོ། །བདག་པོའི་དངོས་པོ་ནི་བདག་པོ་ཉིད་དེ། དེ་ཡང་མདོར་བསྡུ་ན་གང་ཡོད་ན་གང་འབྱུང་བ་དང་། གང་མེད་ན་གང་མི་འབྱུང་་བ་དེ་ནི་དེའི་བདག་པོ་ཉིད་དོ། །བཤད་པ། དངོས་པོ་རང་བཞིན་མེད་རྣམས་ཀྱི། །ཡོད་པ་གང་ཕྱིར་ཡོད་མི་མན། །འདི་ཡོད་པས་ན་འདི་འབྱུང་ཞེས། །བྱ་བ་དེ་ནི་འཐད་མ་ཡིན། འདི་ལ་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་མེད་པ་ཉིད་ནི་སྔར་ཡང་ཀུན་ཏུ་བསྟན་ཅིང་ཕྱིས་ཀྱང་རྒྱ་ཆེར་སྟོན་་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་བྱས་ནས་དངོས་པོ་རང་བཞིན་མེད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཞེས་བྱ་བ་གསུངས་སོ། །ཇི་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རང་བཞིན་མེད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཡོད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཡོད་པའི་དངོས་པོ་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་གང་ཡོད་ན་འདི་ཡོད་པས་ཞེས་བརྗོད་པར་ནུས་པའི་དངོས་(167A)པོ་དེ་ཉིད་མེད་དོ། །འདི་ཡོད་པས་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལ་མེད་ན་འདི་འབྱུང་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་པར་ག་ལ་འགྱུར། འདི་ཡོད་པས་འདི་འབྱུང་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལ་མི་འཐད་ན་གང་གི་བདག་པོ་ཉིད་དུ་ཇི་ཞིག་འགྱུར། དེའི་ཕྱིར་བདག་པོ་ཉིད་ཀྱང་མི་འཐད་དོ། ། 
ད་ནི་བདག་པོའི་རྐྱེན་གྱི་སྐབས་སུ་བབ་པས་དེ་དཔྱད་པར་བྱའོ། །ཁྱེད་ནི་གང་ཡོད་ན་གང་འབྱུང་བ་དེ་བདག་པོར་འདོད་དོ། །འདིར་ཁོ་བོ་ཅག་གི་ཕྱོགས་ལ་ནི་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་མེད་པར་བསྟན་པས་དངོས་པོ་རྣམས་རང་གི་བདག་ཉིད་མ་ཐོབ་ཅིང། སྒྱུ་མ་(61A)བཞིན་དུ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་པ་དེའི་ཕྱིར་འདི་ལྟར། དངོས་པོ་རང་བཞིན་མེད་རྣམས་ཀྱི། །ཡོད་པ་གང་ཕྱིར་ཡོད་མིན་ན། །ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནའོ། །དོན་དམ་པ་འབའ་ཞིག་ཏུ་ཡང་མ་ཟད་ཀྱི། ཇི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་སྟེ། རྒྱུ་ཉི་ཚེ་ཡོད་དུ་ཟིན་ཀྱང་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར། འདི་ཡོད་པས་ནི་འདི་འབྱུང་ཞེས། །བྱ་བ་དེ་ནི་འཐད་མ་ཡིན། །དེའི་ཕྱིར་ཁྱེད་ལ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་སྐྱོན་དེ་ཉིད་རྗེས་སུ་འབྲང་ངོ། །གང་དག་དེ་དག་ཡོད་པར་སྟོན་པ་ན་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་དེ་ལྟར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ནི་ཞི་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ་ཞེ་ན། དེ་དག་གི་དཔེའི་སྐྱོན་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །འདུས་བྱས་མི་རྟག་པ་ལ་སོགས་པའི་ཉེས་པས་སྐྱོན་ཆགས་པ་ལས་འདུན་པ་བཟློག་ནས། དེ་ལ་ཉེ་བར་འདུན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ནི་ཞི་བར་བསྟན་པ་ཡང་ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པར་གཏོགས་པ་ཡིན་གྱི། དོན་དམ་པར་དེ་ཡོད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་རྣམ་པར་རྟོག་པས་སྒྲོ་བཏགས་ནས། གདུལ་བའི་སྐྱེ་བོ་ཆོས་ཟབ་མོ་ལ་མོས་པ་རྣམས་ཡང་དག་པར་དབུགས་དབྱུང་བའི་ཕྱིར་ཞི་བ་ལ་སོགས་པའི་ཡོན་ཏན་དག་གིས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡང་དག་པར་བསྔགས་པ་མཛད་པ་ཡང་ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དམ་པར་ནི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡང་ཡོད་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་པས་གཏན་ཚིགས་མ་གྲུབ་སྟེ། དེ་མེད་པས་འདོད་པའི་དོན་མི་འགྲུབ་བོ། །དེ་ལྟར་རྐྱེན་ཉིད་བཀག་ཏུ་ཟིན་ཀྱང། ཡང་གཞན་དག་ཕྱིར་ཟློག་པར་བྱེད་དེ། དོན་དམ་པར་མིག་ལ་སོགས་པ་ནང་གི་སྐྱེ་མཆད་དག་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་རྐྱེན་རྣམས་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་རྣམས་ཀྱི་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མྱུ་གུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་རྐྱེན་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་རྐྱེན་ཡང་མེད་དེ། དཔེར་ན་རུས་སྦལ་གྱི་སྤུའི་གོས་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་དག་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་དྲི་བར་བྱ་སྟེ། ཅི་ཁྱེད་ཀྱི་རྐྱེན་སོ་སོ་བ་དང་འདུས་པ་དག་ལ་འབྲས་བུའི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་དམ། འོན་ཏེ་མེད། དེ་ལས་ཅིར་འགྱུར། གལ་ཏེ་ཡོད་ན་ཕྱོགས་དེའི་ལན་ནི། ཡོད་ན་རྐྱེན་གྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། །ཞེས་ལན་བཏབ་ཟིན་ཏོ། །ཇི་སྟེ་མེད་ན་དེའི་ལན་ཡང། །མེད་ན་གང་གིས་རྐྱེན་དུ་འགྱུར། །ཞེས་ལན་བཏབ་ཟིན་ཏོ། ། 
idānīm adhipatipratyayasvarūpaniṣedhārtham āha- bījādīnāṃ
bhāvānāṃ niḥsvabhāvānāṃ na sattā vidyate yataḥ |
satīdam asmin bhavatīty etan naivopapadyate || 12 ||
 iha yasmin sati yad bhavati, tattasya ādhipateyam ity adhipatipratyayalakṣaṇam | bhāvānāṃ ca pratītyasamutpannatvāt svabhāvābhāve kutas tada yad asminn iti kāraṇatvena vyapadiśyate, kutas tad yad idam iti kāryatvena? tasmān nāsti lakṣaṇato ’pi pratyayasiddhiḥ || 12 || 
na ca vyastasamasteṣu pratyayeṣv asti tat phalam |
pratyayebhyaḥ kathaṃ tac ca bhaven na pratyayeṣu yat || 11 || 
略廣因緣中 求果不可得
因緣中若無 云何從緣出 
rkyen rnams so so ’dus pa la | | ’bras bu de ni med pa nyid | |
rkyen (5)rnams la ni gang med pa | | de ni rkyen las ji ltar skye | | 
11. The product does not reside in the conditioning causes, individually or collectively,
So how can that which does not reside in the conditioning cause result from conditioning causes? 
There is no effect at all in the conditions individually or together. How can that which is not in the conditions itself be born from conditions? 
དེ་ལྟར་རྐྱེན་དེ་དག་སྤྱི་དང་སོ་སོར་བཀག་པས། རྐྱེན་རྣམས་སོ་སོ་འདུས་པ་ལས། །འབྲས་བུ་དེ་ནི་མེད་་པ་ཉིད། །རྐྱེན་རྣམས་ལ་ནི་གང་མེད་པ། །དེ་ནི་རྐྱེན་ལས་ཇི་ལྟར་སྐྱེ། །རྐྱེན་རྣམས་སོ་སོ་དང་འདས་པ་དག་ལ་འབྲས་བུ་དེ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན། རྐྱེན་རྣམས་སོ་སོ་དང་འདུས་པ་དག་ལ་མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་རྐྱེན་ལས་སྐྱེ་བར་མི་རིགས་སོ། ། 
復次(16)略廣因縁中 求果不可得(17)因縁中若無 云何從縁出(18)略者。於和合因縁中無果。廣者。於一一縁(19)中亦無果。若略廣因縁中無果。云何言果(20)從因縁出。 
འདིར་་སྨྲས་པ། རྐྱེན་གྱི་དངོས་པོ་རྣམས་འདི་ལྟར་གྲུབ་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་སྨྲ་བར་མི་ནུས་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་རྐྱེན་རྣམས་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་དག་ལས་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ན་ས་བོན་ལ་སོགས་པ་རྐྱེན་རྣམས་ལས་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བར་་མཐོང་སྟེ། དེའི་ཕྱིར་དེ་དག་ལས་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བར་མཐོང་ནས་འབྲས་བུའི་རྐྱེན་ནི་འདི་དག་གོ་ཞེས་བྱ་བར་ཤེས་སོ། །བཤད་པ། རྐྱེན་རྣམས་སོ་སོ་འདུས་པ་ལས། །འབྲས་བུ་དེ་ནི་མེད་པ་ཉིད། །རྐྱེན་རྣམས་ལ་ནི་གང་མེད་པ། །དེ་ནི་རྐྱེན་ལས་ཇི་ལྟར་སྐྱེ། །ཉིད་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ཁོ་ན་ཞེས་་བྱ་བའི་དོན་ཏོ། །སོ་སོ་བདག་ལ་ཡང་མེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ལ། འདུས་པ་དག་ལ་ཡང་མེད་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེས་བྱའོ། །ཁྱོད་ཀྱིས་རྐྱེན་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བར་བསྟན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་མི་འཐད་ན། རྐྱེན་འགྲུབ་པར་ག་ལ་འགྱུར་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། གང་གི་ཕྱིར་རྐྱེན་རྣམས་་སོ་སོ་བ་དང་འདུས་པ་ལ་འབྲས་བུ་དེ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། རྐྱེན་རྣམས་སོ་སོ་བ་དང་འདུས་པ་ལ་མེད་པ་ཉིད་གང་ཡིན་པ་དེ་ཇི་ལྟར་དེ་དག་ལས་སྐྱེ་བར་འགྱུར། འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱིས་རྐྱེན་འགྲུབ་པར་ག་ལ་འགྱུར། དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་རྐྱེན་རྣམས་ལས་འབྲས་བུ་ཡོད་་པ་ཁོ་ནར་སེམས་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང་རྐྱེན་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལྟར་ཡོད་པ་ལ་རྐྱེན་གྱིས་བྱ་བ་མེད་དེ་སྐྱེས་ཟིན་པ་ཡང་སྐྱེད་མི་དགོས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་གཞན་ཡང་གལ་ཏེ་རྐྱེན་རྣམས་ལ་འབྲས་བུ་དེ་ཡོད་པར་གྱུར་ན། རྐྱེན་དུ་མའི་འབྲས་བུ་གང་ཡིན་པ་དེ་རྐྱེན་རེ་རེ་ལ་ཡོངས་སུ་་རྫོགས་པར་ཡོད་པའམ། ཆ་ཤས་ཅིག་ཡོད་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་གལ་ཏེ་རེ་རེ་ལ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ཡོད་པར་བརྟགས་ན་ནི་རྐྱེན་དུ་མར་མི་འགྱུར་ཏེ། རེ་རེ་ལ་ཡང་ཡོད་པའི་ཕྱིར་མི་ལྟོས་པར་རེ་རེ་ལས་ཀྱང་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་རྐྱེན་རྣམས་ལ་(167B)འབྲས་བུའི་ཆ་ཤས་ཡོད་པར་བརྟགས་ན་ནི། དེ་ལྟ་ན་ཡང་མི་ལྟོས་པར་རེ་རེ་ལས་འབྲས་བུའི་ཆ་ཤས་སྐྱེ་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་རྐྱེན་རྣམས་སོ་སོ་བ་དང་འདུས་པ་ལ་འབྲས་བུ་དེ་ཡོད་པར་མི་འཐད་དོ། ། 
འོན་(61B)གང་གི་ཚེ། རྐྱེན་རྣམས་སོ་སོ་འདུས་པ་ལ། །འབྲས་བུ་དེ་ནི་མེད་པ་ཉིད། །དེའི་ཚེ། རྐྱེན་རྣམས་ལ་ནི་གང་མེད་པ། །དེ་ནི་རྐྱེན་ལས་ཇི་ལྟར་སྐྱེ། །དོན་དམ་པར་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཁོ་ན་སྟེ། རྐྱེན་རྣམས་ལ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །རྒྱུ་སྤུན་དག་ལས་ཞོ་ཇི་ལྟར་འབྱུང་སྟེ་དེ་དག་ལ་ཞོ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 
atrāha- tantvādibhyaḥ paṭādikam upalabhya paṭādes tantvādayaḥ pratyayā iti | ucyate paṭādiphalapravṛttir eva svarūpato nāsti, kutaḥ pratyayānāṃ pratyayatvaṃ setsyati? yathā ca paṭādiphalapravṛttir asatī, tathā pratipādayann āha-
na ca vyastasamasteṣu pratyayeṣv asti tatphalam |
pratyayebhyaḥ kathaṃ tac ca bhaven na pratyayeṣu yat || 13 ||
 tatra vyasteṣu tantuturīvematasaraśalākādiṣu pratyayeṣu paṭo nāsti, tatrānupalabhyamānatvāt kāraṇabahutvāc ca kāryabahutvaprasaṅgāt | samuditeṣv api tantvādiṣu nāsti paṭaḥ, pratyekam avayaveṣv avidyamānatvāt, ekasya kāryasya khaṇḍaśa utpattiprasaṅgāt | tasmāt phalābhāvān na santi pratyayāḥ svabhāvata iti || 13 || 
athāsad api tat tebhyaḥ pratyayebhyaḥ pravartate |
apratyayebhyo ’pi kasmān nābhipravartate phalam || 12 || 
若謂緣無果 而從緣中出
是果何不從 非緣中而出 
ci ste de ni med par yang | | rkyen de dag las skye ’gyur na | |
rkyen ma yin pa dag las kyang | | ci yi phyir na skye mi ’gyur | | 
12. Then the “non-real” would result from those conditioning-causes.
Why then would a product not proceed also from non-causes? 
If, although the effect is not there, it is born from those conditions, why is an effect not born from what are not its conditions? 
ཅི་སྟེ་དེ་ནི་མེད་པར་ཡང་། །རྐྱེན་དེ་དག་ལས་སྐྱེ་(35A)འགྱུར་ན། །རྐྱེན་མིན་ལས་ཀྱང་འབྲས་བུ་ནི། །ཅི་ཡི་ཕྱིར་ན་སྐྱེ་མི་འགྱུར། །ཅི་སྟེ་འབྲས་བུ་དེ་མེད་པར་ཡང་རྐྱེན་རྣམས་ལས་སྐྱེ་བར་སེམས་ན། འོ་ན་དེ་མེད་པར་འདྲ་བ་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་ལས་ཀྱང་ཅིའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར། 
復次(21)若謂縁無果 而從縁中出(22)是果何不從 非縁中而出(23)若因縁中求果不可得。何故不從非縁出。(24)如泥中無瓶。何故不從乳中出。 
ཅི་སྟེ་རྐྱེན་རྣམས་ལ་འབྲས་བུ་མེད་ཀྱང་རྐྱེན་རྣམས་་ལས་སྐྱེ་སྟེ། འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་ལ་ལྟོས་ནས་ཁོ་བོའི་རྐྱེན་རབ་ཏུ་འགྲུབ་བོ་སྙམ་དུ་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། ཅི་སྟེ་དེ་ནི་མེད་པར་ཡང་། །རྐྱེན་དེ་དག་ལས་སྐྱེ་འགྱུར་ན། །རྐྱེན་མིན་ལས་ཀྱང་འབྲས་བུ་ནི། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན་སྐྱེ་མི་འགྱུར། །འདི་ལ་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་ལས་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་་མ་ཡིན་པའི་བྱེ་བྲག་ཏུ་འགྱུར་ན། འབྲས་བུ་དེ་ཡང་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་ལ་མེད་དོ། །དེ་དག་ལ་མེད་བཞིན་དུ་གལ་ཏེ་རྐྱེན་རྣམས་ལས་འབྲས་བུ་སྐྱེ་ན་ནི་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ལས་ཀྱང་ཅིའི་ཕྱིར་མི་སྐྱེ་སྟེ། འདི་ལྟར་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ལ་འབྲས་བུ་མེད་པར་མཚུངས་་པ་ལས། རྐྱེན་རྣམས་ལས་ནི་འབྲས་བུ་སྐྱེ་ལ་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ལས་ནི་མི་སྐྱེ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་ཡིད་ལ་བསམས་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་མི་འཐད་དེ། འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་མེད་ན་རྐྱེན་འགྲུབ་པར་ག་ལ་འགྱུར། 
ཇི་སྟེ་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་ལས་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་མེད་བཞིན་དུ་ཡང་སྐྱེ་བ་ཐ་སྙད་ཀྱི་ཡན་ལག་ཏུ་གྱུར་པ་བྱིས་པའི་བློ་ཅན་སྤྱིའི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་གྱུར་པ་མཐོང་ནས་དོན་དམ་པར་ཡང་མིག་ལ་སོགས་པ་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེ་བར་འདོད་དོ་ཞེ་ན་དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ༑ ཇི་སྟེ་དེ་ནི་མེད་པར་ཡང། །རྐྱེན་དེ་དག་ལས་སྐྱེ་འགྱུར་ན། །འོ་ན་ལྟ། རྐྱེན་མིན་ལས་ཀྱང་འབྲས་བུ་ནི། །ཅི་ཡི་ཕྱིར་ན་སྐྱེ་མི་འགྱུར། །དེས་ན་འདི་ལ་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་ལས་འབྲས་བུ་མེད་པ་མི་སྐྱེ་བ་བཞིན་དུ། རྐྱེན་རྣམས་ལས་ཀྱང་མི་སྐྱེ་བར་ངེས་ཏེ་དཔེར་ན་གལ་ཏེ་སྒྲ་བྱས་པ་རྟག་ན་བུམ་པ་བྱས་པ་ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་མི་རྟག་ཅེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ། །དེ་སྐད་སྨྲས་ན་སྒྲ་ནི་མི་རྟག་སྟེ། །བྱས་པའི་ཕྱིར་བུམ་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་དེ་རྟོགས་པར་འགྱུར་རོ། །དེས་ན་འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་མྱུ་གུས་སྟོང་པའི་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་ལས་དེ་སྐྱེ་བར་མི་འཐད་དེ༑ འབྲས་བུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཞོ་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། དོན་དམ་པར་ནང་གི་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རྐྱེན་རྣམས་ཡོད་པ་ཁོ་ནར་བཟུང་སྟེ། དེ་དག་ལས་བྱུང་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་དག་ལས་གྱུར་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །གྱུར་པ་ལ་བྱུང་བ་ཞེས་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་ནི་འཇིམ་པ་ལས་བྱུང་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། ། 
athāsad api tat tebhyaḥ pratyayebhyaḥ pravartate |
 ity abhiprāyaḥ syāt-
apratyayebhyo ’pi kasmāt phalaṃ nābhipravartate || 14 ||
 apratyayeṣv api nāsti phalam iti | apratyayebhyo ’pi vīraṇādibhyaḥ kasmān nābhipravartate paṭa iti nāsti phalapravṛttiḥ svarūpataḥ || 14 || 
phalaṃ ca pratyayamayaṃ pratyayāś cāsvayaṃmayāḥ |
phalam asvamayebhyo yat tat pratyayamayaṃ katham || 13 || 
若果從緣生 是緣無自性
從無自性生 何得從緣生 
’bras bu rkyen gyi rang bzhin na | | rkyen rnams bdag gi rang (2b1)bzhin min | |
bdag dngos min las ’bras bu gang | | de ni ji ltar rkyen rang bzhin | | 
13. On the one hand, the product [consists in its] conditioning causes; on the other hand, the causes do not consist of themselves.
How can a product [resulting] from [conditioning causes] not consisting of themselves be consisting of those causes? 
Effects [are of] the nature of conditions. Conditions do not have own nature. How can those effects of what does not have own nature [be of] the nature of conditions? 
འདིར་སྨྲས་པ། ཁྱོད་ཀྱིས་་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ཞེས་བརྗོད་པ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་ཡིན་ན། །རྐྱེན་རྣམས་རང་ལས་བྱུང་མ་ཡིན། །རང་བྱུང་མིན་ལས་འབྲས་བུ་གང་། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་ལས་བྱུང་། ། 
復次(25)若果從縁生 是縁無自性(26)從無自性生 何得從縁生 
འདིར་སྨྲས་པ། རྐྱེན་རྣམས་ལ་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང་་མེད་པའི་རྐྱེན་རྣམས་ལས་སྐྱེའོ། །ཞེས་ནི་མི་སྨྲའོ། །འབྲས་བུ་ནི་རྐྱེན་རྣམས་ལས་གྱུར་པའི་རྐྱེན་གྱི་བདག་ཉིད་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སྨྲའོ། །དེ་ལྟ་ཡིན་ནི་སྣམ་བུ་ནི་རྒྱུ་སྤུན་གྱི་བདག་ཉིད་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་པས། རྒྱུ་སྤུན་དག་ནི་སྣམ་བུའི་རྐྱེན་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་ཡིན་ནོ། །རྐྱེན་རྣམས་རང་ལས་བྱུང་མ་ཡིན། །རང་བྱུང་མིན་ལས་འབྲས་བུ་གང་། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་ལས་བྱུང་། །འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་གྱུར་པ་རྐྱེན་གྱི་བདག་ཉིད་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པར་བརྟགས་ན། རྐྱེན་དེ་རྣམས་ནི་རང་ལས་གྱུར་པ་མ་་ཡིན། རང་ཉིད་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་མ་ཡིན། རང་ཉིད་བདག་ཉིད་མ་ཡིན། རང་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཡིན་ནོ། །རྐྱེན་རང་ལས་གྱུར་པ་མ་ཡིན་པ། རང་ཉིད་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་མ་ཡིན་པ། རང་གི་བདག་ཉིད་མ་ཡིན་པ། རང་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་དེ་དག་(168A)ལས་འབྲས་བུ་བྱུང་བར་རྟོག་ན་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བར་ཉེ་བར་བརྟགས་ན། འདི་ལྟར་གལ་ཏེ་རྒྱུ་སྤུན་དག་རང་ཉིད་རབ་ཏུ་གྲུབ་ན་ནི་རང་ལས་བྱུང་བར་ཡང་འགྱུར་བས། དེས་ན་སྣམ་བུ་རྒྱུ་སྤུན་དག་ལས་བྱུང་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་འཐད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། གང་གི་་ཚེ་རྒྱུ་དག་རང་ཉིད་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པ་རང་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་སྟེ། རྒྱུ་དག་ལས་གྱུར་པ་རྒྱུ་དག་གི་བདག་ཉིད་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་པ་དེའི་ཚེ། སྣམ་བུ་རྒྱུ་སྤུན་དག་ལས་བྱུང་ངོ ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་འཐད་པར་འགྱུར། སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྷས་ཀྱང་། །སྣམ་བུ་་རྒྱུ་ལས་གྲུབ་ཡིན་ན། །རྒྱུ་ཡང་གཞན་ལས་གྲུབ་པ་ཡིན། །གང་ལ་རང་ལས་གྲུབ་མེད་པ། །དེ་ཡིས་གཞན་ནི་ཇི་ལྟར་བསྐྱེད། །ཅེས་གསུངས་སོ། ། 
འདིར་བཤད་པ། འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་ཡིན་ན། །རྐྱེན་ལས་གྱུར་པ་ཡིན་ནའོ། །རྐྱེན་རྣམས་རང་ལས་བྱུང་མ་ཡིན། །རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ངོ་བོ་ཉིད་ལ་བྱུང་བ་ཞེས་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བྲམ་ཟེའི་སྙིང་ནི་མར་ལས་བྱུང་བ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ། །རྐྱེན་རྣམས་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དེ་ལྟར་ནི་སྔར་བསྟན་ཟིན་པ་དེའི་ཕྱིར། རང་བྱུང་མིན་ལས་འབྲས་བུ་གང། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་ལས་བྱུང། །དོན་དམ་པར་འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་(62A)མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། ། 
atrāha- yadi anyat phalaṃ syād anye ca pratyayāḥ, tadā kiṃ pratyayeṣu phalam asti nāstīti cintā syāt | nāsti tu vyatiriktaṃ phalam, kiṃ tarhi pratyayamayam eveti? ucyate-
phalaṃ ca pratyayamayaṃ pratyayāś cāsvayaṃmayāḥ |
phalam asvamayebhyo yat tat pratyayamayaṃ katham || 15 ||
 yadi pratyayam ayaṃ pratyayavikāraḥ phalam iti vyavasthāpyate, tad ayuktam | yasmāt te ’pi pratyayā asvayaṃ mayā apratyayasvabhāvā ity arthaḥ | tantumayo hi paṭa ity ucyate | syāt paṭo yadi tantava eva (pp_31) svabhāvasiddhāḥ syuḥ | te hi aṃśumayā aṃśuvikārā na svabhāvasiddhāḥ | tataś ca tebhyo ’svayaṃmayebhyo ’svabhāvebhyo yatphalaṃ paṭākhyam, tat kathaṃ tantumayaṃ bhaviṣyati? yathoktam-
paṭaḥ kāraṇataḥ siddhaḥ siddhaṃ kāraṇam anyataḥ | siddhir yasya svato nāsto tadanyaj janayet katham || iti || 15 || 
tasmān na pratyayamayaṃ nāpratyayamayaṃ phalam |
saṃvidyate phalābhāvāt pratyayāpratyayāḥ kutaḥ || 14 || 
果不從緣生 不從非緣生
以果無有故 緣非緣亦無 
de phyir rkyen gyi rang bzhin min | | rkyen min rang bzhin ’bras bu ni | |
yod min ’bras bu med pas na | | rkyen min rkyen du ga la ’gyur | | 
14. Therefore, that product does not consist in those causes; [yet] it is agreed that a product does not consist of non-causes.
How [can there be] a conditioning cause or non-cause when a product is not produced? 
Therefore, [it does] not have the nature of conditions, nor is there an effect with the nature of non-conditions. Since there is no effect, what could [be its] non-conditions or conditions? 
དེ་ཕྱིར་རྐྱེན་ལས་བྱུང་མ་ཡིན། །རྐྱེན་མིན་་ལས་བྱུང་འབྲས་བུ་ནི། །ཡོད་མིན་འབྲས་བུ་མེད་པས་ན། །རྐྱེན་མིན་རྐྱེན་དུ་ག་ལ་འགྱུར། །ཁྱོད་ཀྱིས་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་ཡོད་དོ་ཞེས་སྨྲས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། འདི་ལ་ཁྱོད་ཀྱིས་སྔར་འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལྟར་བསམས་པ་་དེ་ལ་རིགས་པས་རབ་ཏུ་བརྟགས་ན། རྐྱེན་རྣམས་ནི་འབྲས་བུ་དང་འདྲ་བ་ཁོ་ནར་རང་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །རྐྱེན་རང་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་དག་ལས་འབྲས་བུ་གང་བྱུང་བ་དེ་ཇི་ལྟར་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་ཞེས་བྱ་བ་རིགས། དེ་ལྟ་བས་ན་འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་ཡང་མེད་ལ། རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་་ལས་བྱུང་བ་ཡང་མེད་དོ། །འབྲས་བུ་མེད་བས་ན་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དང་། རྐྱེན་དག་ཀྱང་འབྲས་བུ་དང་འདྲ་བ་ཁོ་ནར་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སྨིག་རྒྱུ་བཞིན་ནོ། ། 
(27)果不從縁生 不從非縁生(28)以果無有故 縁非縁亦無(29)果從衆縁生。是縁無自性。若無自性則無(3c1)法。無法何能生。是故果不從縁生。不從(2)非縁生者。破縁故説非縁。實無非縁法。是(3)故不從非縁生。若不從二生。是則無果。(4)無果故縁非縁亦無 
དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་རྐྱེན་རྣམས་རང་ཉིད་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་རང་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་ཞིང་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ། དེའི་ཕྱིར་རྐྱེན་བྱུང་མ་ཡིན། འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་འབྲས་བུ་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ལས་བྱུང་བར་སེམས་ན། བཤད་པ། རྐྱེན་མིན་ལས་བྱུང་འབྲས་བུ་ནི། །ཡོད་མིན། གང་གི་ཚེ་སྣམ་བུ་རྒྱུ་སྤུན་ལས་བྱུང་བར་མི་འཐད་པ་དེའི་ཚེ་སྣམ་བུ་རྩི་རྐྱང་ལས་བྱུང་ངོ་། །ཞེས་བྱ་བ་འཇིག་རྟེན་་དང་འགལ་བ་འདི་ཇི་ལྟར་འཐད་པར་འགྱུར། དེའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡང་མེད་དོ། །སྨྲས་པ། རྐྱེན་རྣམས་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ངེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ངེས་པ་མཐོང་སྟེ། འབྲུ་དག་་ལས་འབྲུ་མར་ཁོ་ན་འབྱུང་གི་མར་མི་འབྱུང་ངོ་། །ཞོ་ལས་ནི་མར་ཁོ་ན་འབྱུང་གི་འབྲུ་མར་མི་འབྱུང་ངོ་། །བྱེ་མ་དག་ལས་ནི་དེ་གཉི་ག་མི་འབྱུང་ངོ་། །འདི་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་འདི་དག་ནི་འདིའི་རྐྱེན་ཡིན་ནོ། །འདི་དག་ནི་འདིའི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་རྐྱེན་འགྲུབ་་པོ། །བཤད་པ། འབྲས་བུ་མེད་པས་ན། །རྐྱན་མིན་རྐྱེན་དུ་ག་ལ་འགྱུར། །འདི་ལ་ཁྱོད་ཀྱིས་འབྲུ་མ་རལ་སོགས་པ་འབྲས་བུ་འབྱུང་བ་དང་། མི་འབྱུང་བ་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པར་ངེས་པའི་རྒྱུར་སྨྲས་པ་ནི་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་མི་འཐད་དོ་ཞེས་སྔར་བསྟན་ཟིན་ཏེ། འབྲས་བུ་དེ་མེད་ན་(168B)འདི་དག་ནི་འདིའི་རྐྱེན་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་དག་ནི་འདིའི་རྐྱེན་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་པར་གལ་འགྱུར། འབྲས་བུ་ལ་ལྟོས་ནས་དེ་གཉིས་སུ་འགྱུར་ན་འབྲས་བུ་དེ་ཡང་མེད་དོ། །འབྲས་བུ་མེད་པས་ན་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དང་རྐྱེན་དུ་ག་ལ་འགྱུར། དེ་ལྟར་བས་ན་འབྲས་བུ་ཡང་མི་་འཐད་ལ་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་ཀྱང་མེད་དོ། །འབྲས་བུ་དང་རྐྱེན་དང་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་དག་མེད་པས་སྐྱེ་བར་བརྗོད་པ་ནི་ཐ་སྙད་ཙམ་དུ་གྲུབ་པོ། ། 
དཔེར་ན་གལ་ཏེ་བ་རཱ་ཏ་གཞོན་ནུ་ནས་ཚངས་པར་སྤྱོད་པ་ཡིན་ན་བྷ་བ་ར་ཏ་ཇི་ལྟར་དེའི་བུ་ཡིན་ཞེས་ཟེར་བ་ལྟ་བུ་སྟེ། སྒྱུ་མ་མཁན་གྱིས་སྤྲུལ་པའི་འཇིམ་པའི་གོང་བུ་དེའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་པ་ལས་སྐྱེས་པའི་བུམ་པ་ནི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཐ་སྙད་དུ་ཡང། དེ་ལས་གྱུར་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་རྟོགས་པར་མི་བཟོད་པས། དེ་ཕྱིར་རྐྱེན་ལས་བྱུང་མ་ཡིན། །དེའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །དེས་ན་དཔེ་མེད་དེ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་མ་ཚང་བའི་ཕྱིར་སྔ་མ་བཞིན་དུ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དམ་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །འདིར་གཞན་གྱིས་སུན་ཕྱུང་བའི་དོན་སྒྲོ་བཏགས་ནས་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་འབྲས་བུ་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་མེད་པས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པར་བསྟན་དུ་ཟིན་ཀྱང། འབྲས་བུ་ནི་འབྲས་བུའི་ངོ་བོ་ཉིད་མི་འདོར་བས་དེ་མ་བཀག་པའི་ཕྱིར་གཞན་གྱིས་ཀྱང་བརྗོད་པར་ནུས་ཏེ་དོན་དམ་པར་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱི་རྐྱེན་རྣམས་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། འབྲས་བུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། རྐྱེན་མིན་ལས་བྱུང་འབྲས་བུ་ནི། །ཡོད་མིན། རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་ལས་གྱུར་པའི་འབྲས་བུ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་རྟོགས་པར་མི་ནུས་ན། དོན་དམ་པར་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོས། འདིར་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་དོན་དམ་པར་རྐྱེན་རྣམས་རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་ན། འོ་ན་ནི་རྐྱེན་རྣམས་རྐྱེན་མ་ཡིན་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་མི་སྟོང་པར་ཁས་བླངས་པ་ཡིན་པས་དེས་ན་རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་གྲུབ་པས་འདོད་པ་འགྲུབ་བོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། ཁོ་བོ་ཅག་གིས་རྐྱེན་མ་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དགག་པ་ཙམ་བསྟན་པ་ཡིན་ཏེ། མེད་པར་དགག་པའི་དོན་གྱི་དགག་པ་ཡོངས་སུ་བཟུང་བའི་ཕྱིར་རྐྱེན་མ་ཡིན་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་མི་སྟོན་ཏོ། །སྦྱོར་བ་རྣམ་པར་དབྱེ་བ་བྱས་ནས་རྐྱེན་མིན་ཞེས་བྱ་བ་དང། རྐྱེན་དུ་ག་ལ་འགྱུར་ཞེས་བྱ་བ་བཤད་དེ། རྐྱེན་མ་ཡིན་པ་རྣམས་རྐྱེན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །ཡང་ན་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་ཚུལ་གྱིས་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་དང། མེད་པ་སྐྱེ་བ་བསྩལ་པས། དེའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་མེད་པས་ན། །རྐྱེན་མིན་རྐྱེན་དུ་ག་ལ་འགྱུར། །དེའི་བདག་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་རྐྱེན་འཐད་པ་མེད་པ་རྣམས་རྐྱེན་དུ་ག་ལ་འགྱུར་ཏེ། མི་འགྱུར་བ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་(62B)དེའི་བློ་དང་སྒྲ་འཇུག་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཅན་དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །འདིར། རྐྱེན་རྣམ་བཞི་སྟེ་རྒྱུ་དང་ནི། །དམིགས་པ་དང་ནི་དེ་མ་ཐག་བདག་པོ་ཡང་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བ་མན་ཆད་གཞན་གྱིས་སྨྲས་པའི་རྐྱེན་རྣམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དང། བྱེ་བྲག་བསྩལ་བའི་དབང་གིས་དེ་མཇུག་བསྡུས་ཏེ། འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་སྐྱེ་བ་མེད་པ་བསྟན་པ་ཡིན་པས། དེའི་ཕྱིར་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཁུང། གང་ཞིག་རྐྱེན་ལས་སྐྱེ་བ་དེ་མ་སྐྱེས། །དེ་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྐྱེ་བ་མེད། །གང་ཞིག་རྐྱེན་ལ་ལྟོས་པ་དེ་སྟོང་གསུངས། །གང་གིས་སྟོང་ཉིད་ཤེས་ཏེ་བག་ཡོད་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། གང་ལ་ཅུང་ཟད་སྐྱེ་མེད་ཅིང། །འགག་པའང་ཅུང་ཟད་ཡོད་མིན་པ། །འགྲོ་བ་དབེན་མཐོང་དེ་ལ་ནི། །ཡོད་པ་ཉིད་དང་མེད་ཉིད་མེད། །ཅེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་རྟག་ཏུ་སྐྱེ་མེད་ཆོས། །ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་བདེ་བར་གཤེགས་དང་འདྲ། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་འཇམ་དཔལ་དེའི་ཕྱིར། ཁྱོད་ཀྱིས་རྣམ་གྲངས་དེས་ཀྱང་འདི་ལྟར་རིག་པར་བྱ་སྟེ། སྐྱེ་བ་མེད་པ་དང་འགག་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཚིག་བླ་དགས་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་དང༑ དེ་བཞིན་དུ་གང་དུ་སྲེད་པ་ཐམས་ཅད་འགག་པ་དེ་ནི་སྐྱེ་བ་མེད་པའོ། །གང་སྐྱེ་བ་མེད་པ་དེ་ནི་བྱང་ཆུབ་བོ། །འཇིག་རྟེན་ནི་སྐྱེ་བ་ལ་མངོན་པར་ཞེ་ན་ཏེ། འདི་ལ་སངས་རྒྱས་འབྱུང་བ་ཡང་མེད་ལ། མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡང་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། གང་གིས་ཕུང་པོ་སྐྱེ་མེད་ཅིང། །འབྱུང་བ་མེད་པར་ཡོངས་ཤེས་པ། །དེ་དག་འཇིག་རྟེན་སྤྱོད་འགྱུར་ཡང། །འཇིག་རྟེན་འདི་ན་གནས་པ་མིན། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། ། 
tasmān na pratyayamayaṃ
 phalaṃ saṃvidyate | apratyayamayaṃ tarhi astu-
nāpratyayamayaṃ phalam |
saṃvidyate
 iti tantumayo yadā paṭo nāsti, tadā kathaṃ vīraṇamayaḥ syā?
atrāha- mā bhūtphalam, pratyayāpratyayaniyamastu vidyate | tathā ca bhavān bravīti- yadi asat phalaṃ pratyayebhyaḥ pravartate, apratyayebhyo ’pi kasmānnābhipravartate iti | na cāsati phale paṭakaṭākhye tantuvīraṇānāṃ pratyayānāṃ pratyayatvaṃ yuktam, ataḥ phalam apy astīti | ucyate | syāt phalaṃ yadi pratyayāpratyayā eva syuḥ | sati hi phale ime ’sya pratyayā ime ’pratyayā iti syāt | tac ca vicāryamāṇaṃ nāstīti-
phalābhāvāt pratyayāpratyayāḥ kutaḥ || 16 ||
 pratyayāś ca apratyayāś ceti samāsaḥ || tasmān nāsti bhāvānāṃ svabhāvataḥ samutpattir iti | yathoktam āryaratnākarasūtre-
śūnyavidya na hi vidyate kvaci antarīkṣi śakunasya vā padam |
yo na vidyati sabhāvataḥ kvaci so na jātu parahetu bheṣyati ||
yasya naiva hi sabhāvu labhyati so ’svabhāvu parapaccayaḥ katham |
asvabhāvu paru kiṃ janīṣyati eṣa hetu sugatena deśitaḥ ||
sarva dharma acalā dṛḍhaṃ sthitā nirvikāra nirupadravāḥ śivāḥ |
antarīkṣapathatulya ’jānakā tatra muhyati jagaṃ ajānakam ||
śailaparvata yathā akampiyā evaṃ dharma avikampiyāḥ sadā | no cyavati na pi copapadyayu evaṃ dharmata jinena deśitā || ity ādi |
tathā-
yo na pi jāyati nā cupapadyī no cyavate na pi jīryati dharmaḥ |
taṃ jinu deśayatī narasiṃhaḥ tatra niveśayi sattvaśatāni |
yasya sabhāvu na vidyati kaści no parabhāvatu kenaci labdhaḥ |
nāntarato na pi bāhirato vā labhyati tatra niveśayi nāthaḥ ||
śānta gatī kathitā sugatena no ca gati upalabhyati kāci | tatra ca voharasī gatim ukto muktaku mocayamī bahusattvān || iti vistaraḥ || 16 || 
pratyayaparīkṣā nāma prathamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
rkyen brtag pa zhes bya ba ste | | rab tu byed pa dang po’o || || 
 
 
རྐྱེན་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དང་པོའོ།། །། 
 
རྐྱེན་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དང་པོའོ།། །། 
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་ལས། རྐྱེན་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དང་པོའོ།། །། 
ity ācāryacandrakīrtipādoparacitāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau pratyayaparīkṣā nāma prathamaṃ prakaraṇam || 
  gataṃ na gamyate tāvad agataṃ naiva gamyate |
gatāgatavinirmuktaṃ gamyamānaṃ na gamyate || 1 || 
中論觀去來品第二(二十五偈)  已去無有去 未去亦無去
離已去未去 去時亦無去 
  (2)re zhig song la mi ’gro ste | | ma song ba la’ang ’gro ba min | | song dang ma song ma gtogs par | | bgom pa shes par mi ’gyur ro | | 
[Chapter] 2: An Analysis of “Going to” (change or movement)  1. [Nagarjuna:] That which is already gone to (gatam – goer after the going – iii) is not that which is “being gone to” (gamyate); more so, “that which is not yet gone to” (agatam – goer before the going – i) is certainly not that “being gone to.” (gamyate)
Also, the “present going to” (gamyamāna – actual goer – ii) without “that which is already gone to” and “that which is not yet gone to” is not “being gone to”. 
Investigation of Coming and Going  Then there is no going in what has gone; there is no going also in what has not [yet] gone. Motion is unknowable apart from what has gone and not [yet] gone. 
  འདིར་སྨྲས་པ། འདི་ལ་དུས་གསུམ་གྱི་གནས་སྐབས་་ཀྱི་བྱ་བ་དག་སྣང་སྟེ། དུས་གསུམ་གྱི་གནས་སྐབས་ཚད་མར་བྱས་ནས། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་རྒྱ་ཆེར་བསྟན་པས། དེའི་ཕྱིར་བྱ་བ་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། རེ་ཞིག་སོང་ལ་འགྲོ་མེད་དེ། །མ་སོང་བ་ལའང་འགྲོ་བ་མེད། །སོང་དང་་མ་སོང་མ་གཏོགས་པར། །བགོམ་པ་ཤེས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འདི་ལ་རེ་ཞིག་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་དེ། སོང་ཟིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། བྱ་བ་དང་བྲལ་བ་ལ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མ་སོང་བ་ལ་ཡང་འགྲོ་བ་མེད་དེ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བགོམ་པ་ལ་ཡང་འགྲོ་བ་མེད་དེ་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་(35B)དག་མ་གཏོགས་པར་བགོམ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། མར་མེ་དང་སྣང་བ་བཞིན་ནོ། ། 
(5)中論觀去來品第二 二十五偈  (6)問曰。世間眼見三時有作。已去未去去時。以(7)有作故當知有諸法。答曰(8)已去無有去 未去亦無去(9)離已去未去 去時亦無去(10)已去無有去已去故。若離去有去業。是事(11)不然。未去亦無去。未有去法故。去時名(12)半去半未去。不離已去未去故。 
  སྨྲས་པ། ཁྱེད་ཀྱིས་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་རིགས་པ་འདི་རྗེས་སུ་རབ་ཏུ་བསྟན་པས་་ཁོ་བོའི་ཡིད་སྟོང་པ་ཉིད་ཉན་པ་ལ་ངོ་མཚར་སྙིང་པོ་ཅན་དུ་བྱས་ཀྱིས། ཇི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་གྱིས་མངོན་སུམ་གྱི་འགྲོ་བ་དང་འོང་བ་མི་འཐད་པ་དེ་ཇེ་སྨྲོས་ཤིག་།བཤད་པ། རེ་ཞིག་སོང་ལ་འགྲོ་མེད་དེ། །མ་སོང་བ་ལའང་འགྲོ་བ་མེད། །འདི་ལ་གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་ཞིག་ཡོད་པར་གྱུར་ན། དེ་སོང་་བ་ལ་འམ། མ་སོང་པ་ལ་ཡོད་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་སོང་བ་ལ་ནི་འགྲོ་བ་མེད་དོ། །འགྲོ་བའི་བྱ་བ་འདས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །མ་སོང་བ་ལ་ཡང་འགྲོ་བ་མེད་དེ། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་མ་བརྩམས་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྨྲས་པ། དེ་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བ་་མེད་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། །སོང་དང་མ་སོང་མ་གཏོགས་པར། །བགོམ་པ་ཤེས་པར་མི་འགྱུར་རོ། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་མ་གཏོགས་པར་བགོམ་པ་ཅི་ཞིག་ཡོད་དོ། །ཤེས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། ཤེས་པར་མི་་འགྱུར་རོ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི། གཟུང་དུ་མེད་པས་ཏེ་མི་འཐད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །  
  ད་ནི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་འོང་བ་མེད་པ་དང། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་བསྟན་པར་བྱེད་པའམ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དང་པོར་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བ་མེད་པར་བསྟན་པའི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་བསྩལ་བར་བྱེད་པའི་དབང་གིས་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་(63A)གཉིས་པ་བརྩམ་མོ། །གཞན་དག་ནི་སློབ་མ་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་རིགས་པ་ཐོབ་པས་དད་པ་སྐྱེས་པ་འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པའི་འགྲོ་བ་དང་འོང་བ་དགག་པ་ཉན་འདོད་པའི་དོན་དུ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གཉིས་པ་བརྩམ་མོ་ཞེས་རྗོད་པར་བྱེད་དོ། །གཞན་མ་ཡིན་པ་ན་རེ་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཚད་མ་ལྟར་སྣང་བས་སེམས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་གྱུར་པ་ནི་དེ་སྐད་འདྲི་བར་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ནི་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དང། སྐྱེ་བ་ཡོད་པར་བསྟན་པའི་ཕྱིར། རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྨྲ་བར་འགྱུར་བའི་རིགས་སོ། །ཚད་མ་ལྟར་སྣང་བས་སེམས་རྨོངས་པར་གྱུར་པ་ཡང་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་རིགས་ཏེ། འདྲི་བ་ཚུལ་དང་མཐུན་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །མི་ཤེས་པའི་འདྲི་བ་ཡིན་པར་བརྟགས་ན་ནི་བསྟན་བཅོས་ཕལ་པའི་སྤྱོད་ཡུལ་ཡིན་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེའོ། །འཇིག་རྟེན་ན་ནི་ཕལ་ཆེར་བྱ་བ་མང་པོའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བྱ་བའི་དངོས་པོ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པས་མངོན་པར་ཞེན་པའི་ཟུག་རྔུ་དེ་བསལ་བའི་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་བྱ་བ་གཅིག་བསྩལ་ན། བྱ་བ་ལྷག་མ་དག་བསྩལ་པ་ཡང་སླ་བས། དེའི་ཕྱིར་ཕྱོགས་སྔ་མ་ཉེ་བར་གཞག་གོ། །འདི་ལ་སྐབས་ཀྱི་དོན་གྱི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་སུ་གྱུར་པ་སྣང་སྟེ། ནང་གི་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེས་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་གི་ཡུལ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་གང་མི་སྐྱེ་བ་ནི་དེ་དག་གི་ཡུལ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་མི་བྱེད་དེ། དཔེར་ན་མོ་གཤམ་གྱི་བུ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ། །ལྷས་བྱིན་དང་ཁྱབ་འཇུག་བཤེས་གཉེན་ནི་དེ་ལྟར་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པས། དེའི་ཕྱིར་ནང་གི་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ༑ །ཕྱོགས་སྔ་མ་ཉེ་བར་བཞག་པ་བསྩལ་བའི་ཕྱིར་འདི་བཤད་དེ། གལ་ཏེ་སྦྱིན་པ་དང། ཚུལ་ཁྲིམས་དང། བསམ་གཏན་ལ་སོགས་པའི་སྒྲུབ་པར་གྱུར་པ་སྐྱེ་བ་དང། འགྲོ་བ་དང་འོང་བ་འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པ་དག་སྒྲུབ་ན་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །འོན་ཏེ་དོན་དམ་པར་རྣལ་འབྱོར་པ་མཉམ་པར་གཞག་པ་ཤེས་རབ་ཀྱི་མིག་གིས་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་ཉིད་མཐོང་བའི་སྐྱེ་བ་དང་འགྲོ་བ་དང། འོང་བ་དག་ཡོད་པར་སྒྲུབ་ན་ནི་དེ་དག་གི་ཡུལ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དེ། འགྲོ་བ་ཡང་སྐྱེ་བ་དགག་པ་ཁོ་ན་བཞིན་དུ་དགག་(63B)སྤྱིའི་རྣམ་པ་གཉིས་ཀའི་ཕྱོགས་ལ་གྲགས་པ་གཏན་ཚིགས་སུ་རྟོགས་ན་ཡང་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་འབའ་ཞིག་ལ་དེ་རྗེས་སུ་འགྲོ་བའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དོ། །ཡང་བཤད་པ། འདི་ལ་གལ་ཏེ་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་དེ་སོང་བའམ་མ་སོང་བའམ། བསྒོམ་པ་ལ་ཡོད་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ་ཡང། རེ་ཞིག་སོང་ལ་འགྲོ་མེད་དེ། །དེ་ལ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་འདས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དེ་ནི་གཞན་དག་ལ་ཡང་གྲགས་པས་བསྒྲུབ་པར་མི་བྱའོ། །དེ་སྨོས་པ་ནི་གཞན་འདོད་པའི་དཔེ་ཉིད་དུ་བཞེད་པའི་ཕྱིར་རོ༑ །དེའི་ཆོས་ནི་ལམ་ཉིད་ཡིན་ལ། མ་སོང་བའི་ཡང་དེ་དང་འདྲ་བས། དེའི་ཕྱིར། མ་སོང་བ་ལའང་འགྲོ་བ་མེད། །ལམ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སོང་བའི་ལམ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན་མ་སོང་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་མ་བརྩམས་པ་སྟེ་དེའི་ཆོས་ནི་མ་སོང་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དཔེ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་ཀྱི་དབང་གིས་ཏེ། །གཉི་ག་ལ་གྲགས་པའི་ཆོས་དང་ལྡན་པའི་ཆོས་ཅན་འགྲོ་བར་མི་འདོད་པའི་ལམ་ཡིན་ནོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་མ་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་དེ་མ་སོང་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་འགྲོ་བར་མི་འདོད་པའི་ལམ་བཞིན་ནོ། །འདི་ལ་འུག་པ་པ་དག་ན་རེ། ཅི་མ་སོང་བ་དེ་ལ་ལྷས་བྱིན་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་མ་སྐྱེས་པས་འགྲོ་བ་མེད་པར་སྟོན་ཏམ། འོན་ཏེ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་སྐྱེས་པས་འགྲོ་བ་མེད་པར་སྟོན། དེས་ཅི་ར་འགྱུར། གལ་ཏེ་བརྟག་པ་སྔ་མ་ལྟར་འདོད་ན་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །འོན་ཏེ་བརྟག་པ་ཕྱི་མ་ལྟར་འདོད་ན་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་པས་དེས་ན་གཏན་ཚིགས་སྔ་མའི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་རྫས་ལས་གཞན་པའི་འགྲོ་བ་མ་གྲུབ་པས་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། ལྷས་བྱིན་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ནོ་སྙམ་པའི་བློ་གྲོས་ཀྱི་ཡུལ་ནི་ལྷས་བྱིན་གྱི་བདག་ཉིད་ལས་གཞན་པའི་ཚིག་གི་དོན་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ཏེ། དེས་པ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ལྷས་བྱིན་དབྱུག་པ་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ནོ་སྙམ་པའི་བློ་གྲོས་ཀྱི་ཡུལ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་གལ་ཏེ་ལྷས་བྱིན་ཁྱད་པར་གང་ཡང་རུང་བ་དང་ལྡན་པ་ལ་བློ་གྲོས་ཀྱི་ཡུལ་ཉིད་ལྷས་བྱིན་གྱི་བདག་ཉིད་ལས་གཞན་པའི་ཚིག་གི་དོན་དང་ལྡན་པ་ཡིན་པར་སྟོན་ན་ནི། ཐ་(64A)སྙད་དུ་སྒྲུབ་པ་ལ་བསྒྲུབ་པ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལྟར་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བ་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཚོགས་ཡུལ་གཞན་དུ་སྐྱེ་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་ལ་འདི་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་ནོ་སྙམ་པའི་བློ་གྲོས་འདི་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་སྟེ་ལྷས་བྱིན་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན་ནི་དཔེ་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །ཇི་སྟེ་གཞན་དུ་ན་ཡང་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ན་དོན་དམ་པར་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོས་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་ལྡོག་པ་མེད་དོ། །རང་གི་སྡེ་པ་དག་ལས་ཁ་ཅིག་ན་རེ། འདུན་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བའི་རྩོལ་བས་བསྐྱེད་པའི་རླུང་གི་ཁམས་ལས་འབྱུང་བ་དང་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པའི་ཚོགས་ལུས་ཞེས་བྱ་བ་ཡུལ་གཞན་དུ་བར་ཆད་མེད་པར་སྐྱེ་བ་བྱུང་བ་ལས་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱའོ། །དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་དོན་གཞན་དུ་གྱུར་པ་མེད་དེ། སྐྱེ་བའི་ཡུལ་ཉིད་དུ་སྐྱེ་བར་བྱེད་པ་འཇིག་པའི་ཕྱིར་མེ་ལྕེ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་འགྲོ་བ་འཁྲུལ་པ་ཡིན་པས་འགྲོ་བ་དོན་གཞན་དུ་ཁས་མི་ལེན་ཏོ༑ །དོན་དམ་པར་ཡང་འགྲོ་བ་མེད་པས་དོན་དམ་པར་ཡང་འགྲོ་བ་འགོག་པ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །སྐྱེ་བ་བཀག་པས་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྒྲུབ་པ་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། མེ་ལྕེ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་འགྲོ་བ་འཁྲུལ་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཤེས་པ་དེ་ཡང་འཁྲུལ་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་གཉིས་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་པ་ཡང་འགོག་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དེ་ཡང་སྐྱེ་བོ་མཁས་པའི་ཡིད་མགུ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གྲངས་ཅན་དག་ན་རེ། མ་སོང་བ་ལ་རྡུལ་ཤས་ཆེ་ཞིང་བྱ་བ་བྱེད་པ་ལ་འཇུག་པ་གསལ་བར་གྱུར་པ་ན་འགྲོའོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་དག་གི་ཡང་གསལ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་མི་འགྲུབ་པས་རྟོག་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་འགྲོ་བ་སྨྲ་བ་དག་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་གྱིས་འཇིགས་པས་བསྒོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་དམ་བཅས་ན། ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་མེད་དོ་སྙམ་ན་སློབ་དཔོན་གྱིས་དོན་དེ་ངེས་པར་མཛད་ནས་སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་དག་དང་གཏོགས་པར་བགོམ་པ་མེད་པ་ཉིད་ཀྱིས་བཤད་པ། སོང་དང་མ་སོང་མ་གཏོགས་པར། །བགོམ་པ་ཤེས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གཟུང་དུ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ་ །  
(2)gatāgataparīkṣā dvitīyaṃ prakaraṇam |  atrāha- yady api utpādapratiṣedhātpratītyasam utpādasya anirodhādiviśeṣaṇasiddhiḥ, tathāpi anāgamanirgamapratītyasam utpādasiddhaye lokaprasiddhagamanāgamanakriyāpratiṣedhārthaṃ kiṃcid upapattyantaramucyatām iti | ucyate | yadi gamanaṃ nāma syānniyataṃ tadgate vā adhvajāte parikalpyeta agate gamyamāne vā | sarvathā ca na yujyate ity āha-
gataṃ na gamyate tāvad agataṃ naiva gamyate |
gatāgatavinirmuktaṃ gamyamānaṃ na gamyate || 1 ||
 tatra uparatagamikriyamadhvajātaṃ gatamityucyate | āviśyamānaṃ gamikriyayā vartamānaṃ gamyata ity ucyate | yadgatamuparatagamikriyaṃ tadvartamānagamikriyāyogavācinā gamyate ityanena śabdenocyamānamasaṃbaddham iti kṛtvā gataṃ tāvad gamyata iti na yujyate | tāvacchabdena ca pratiṣedhakramaṃ darśayati ||
agatam api na gamyate | agataṃ hi anupajātagamikriyamanāgatamucyate, gamyata iti ca vartamānam | ato ’nāgatavartamānayoratyantabhedādagatam api gamyata iti na yujyate | yadi agataṃ kathaṃ gamyate, atha gamyate na tadagatam iti ||
gamyamāne ’pi nāsti gamanam, yasmāt-
gatāgatavinirmuktaṃ gamyamānaṃ na gamyate |
iha hi gantā yaṃ deśamatikrāntaḥ sa tasya deśo gataḥ, yaṃ ca nātikrāntaḥ so ’syānāgataḥ | na ca gatāgatavyatirekeṇa tṛtīyamaparamadhvajātaṃ paśyāmo gamyamānaṃ nāma | yataś caivaṃ gamyamānaṃ na gamyate, gamyata iti na prajñāyate, tasmānnāsti gamyamānam | ato na tad gamikriyayā āviśyate na gamyata iti nāsti gamyamāne ’pi gamanam ||
atha syāt- ganturgacchato yaś caraṇākrānto deśaḥ, sa gamyamānaḥ syād iti | naivam, caraṇayor api paramāṇusāṃghātatvāt | aṅgulyagrāvasthitasya paramāṇoryaḥ pūrvo deśaḥ, sa tasya gate ’ntargataḥ | pārṣṇyavasthitasya caramaparamāṇorya uttaro deśaḥ, sa tasya agate ’ntargataḥ | na ca paramāṇuvyatirekeṇa caraṇamasti | tasmānnāsti gatāgatavyatirekeṇa gamyamānam | yathā caivaṃ caraṇe vicāraḥ, evaṃ paramāṇūnām api pūrvāparadigbhāgasaṃbandhena vicāraḥ kārya iti | athārdhagataṃ gamyamānam, uktamuttaraṃ jāyamānavicāreṇa | tasmādgamyamānaṃ na gamyate iti siddham || 1 ||
 
ceṣṭā yatra gatis tatra gamyamāne ca sā yataḥ |
na gate nāgate ceṣṭā gamyamāne gatis tataḥ || 2 || 
動處則有去 此中有去時
非已去未去 是故去時去 
gang na g.yo ba de na ’gro | | de yang gang gi bgom pa la | |
g.yo ba song min ma song min | | de phyir bgom la ’gro ba yod | | 
2. [An opponent objects:]
Where there is activity (ceṣṭa – visible activity) there is a “process of going” (gatis – real going process), and that activity (visible activity) is in the “present going to” (gamyamāne – ii).
Then “process of going” (gatis – real going process) is inherent in the “present going to” (gamyamāne – ii) [since] the activity (visible activity) is not in “that which is already gone to” (iii) nor in “that which is not yet gone to.” (i) 
Where there is moving, there there is going. Furthermore, because moving is within motion -- and is neither gone nor not [yet] gone, therefore, there is going within motion. 
འདིར་སྨྲས་པ། གང་ན་གཡོ་བ་དེ་ན་འགྲོ་།དེ་ཡང་གང་གི་བགོམ་པ་ལ། །གཡོ་བ་སོང་མིན་མ་སོང་མིན། །དེ་ཕྱིར་བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད། །འདི་ན་གང་ན་གཡོ་བ་སྣང་བ་དེ་ན་འགྲོ་བ་ཡོད་དེ། དེ་་ཡང་གང་གི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ལ་སྣང་གི་གཡོ་བ་སོང་བ་ལ་ཡང་མི་སྣང་། མ་སོང་བ་ལ་ཡང་མི་སྣང་བ་དེའི་ཕྱིར། བགོམ་པ་ལ་ཡང་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །  
問曰(13)動處則有去 此中有去時(14)非已去未去 是故去時去(15)隨有作業處。是中應有去。眼見去時中有(16)作業。已去中作業已滅。未去中未有作業。(4a1)是故當知去時有去。 
དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་མ་གཏོགས་པར་བསྒོམ་གཟུང་དུ་མེད་པ་ཁོ་ན་སྟེ་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་མེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་པས་འགྲོ་བ་མེད་དོ། །སྨྲས་པ། བགོམ་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། གང་ན་གཡོ་བ་ངེ་་ན་འགྲོ། །དེ་ཡང་གང་གི་བགོམ་པ་ལ། །གཡོ་བ་སོང་མིན་མ་སོང་མིན། །དེ་ཕྱིར་བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད། འདི་ལ་ཁྱོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མེད་པའི་གཏན་ཚིགས་སུ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་འདས་ཟིན་པ་དང་མ་བརྩམས་པ་བསྟན་པ་དེའི་ཕྱིར། །གང་(169A)ན་གཡོ་བ་དེ་ན་འགྲོ། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་འབྱུང་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ཡང་གང་གི་བགོམ་པ་ལ་གཡོ་བ་དེ་དམིགས་པ་ནའོ། །གང་གི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོའི་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །  
ཇི་ལྟར་དེ་མེད་ཅེ་ན། འདི་ལ་བགོམ་པ་དེ་ན་སོང་བའམ། མ་སོང་བའམ་གང་ཅུང་ཟད་སོང་དང་མ་སོང་བ་གཉི་ག་ཞིག་ཡིན་གྲང་ན་(64B)འདིར་སྨྲས་པ། བགོམ་པ་མེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། །འདི་ལྟར། གང་ན་གཡོ་བ་དེ་ན་འགྲོ། །དེ་ཡང་གང་གིས་བགོམ་པ་ལ། །གཡོ་བ་སོང་མིན་མ་སོང་མིན། །དེ་ཕྱིར་བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད། །དེ་ལ་ཕྱོགས་གང་ན་རྐང་པ་འདེགས་པ་དང། འཇོག་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཡོ་བ་སྣང་བ་དེ་ན་འགྲོ་བ་ཡོད་དེ། གཡོ་བ་དེ་ཡང་གང་གི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ལ་སྣང་གི་གཡོ་བ་དེ་སོང་བ་ལ་ཡང་མི་སྣང། མ་སོང་བ་ལ་ཡང་མི་སྣང་བ་དེའི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །དེས་ན་དེ་ལྟར་བགོམ་པ་ཡོད་པས་འགྲོ་བ་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་འདོད་པ་གྲུབ་བོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་ཚུལ་གྱིས་ན་བགོམ་པ་ཤེས་པར་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་བཤད་པ། གང་ཡིན་པ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཞིང། ཕྱོགས་གཉི་གར་བསྟན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པར་ཡང་མི་འགྱུར་རོ་ཞེའོ། །གཞན་དག་ནི་གང་གི་ཞེས་བྱ་བ་འགྲོ་བའོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲའི་ཟླ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། བྱ་བའི་གཞི་འཁྲུལ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། སོང་བ་དང་མ་སོང་བའི་འགྲོ་བ་པོའི་འགྲོ་བ་དགག་པ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེའོ། །  
tatrāha- gamyata eva gamyamānam | iha hi-
ceṣṭā yatra gatistatra gamyamāne ca sā yataḥ |
na gate nāgate ceṣṭā gamyamāne gatistataḥ || 2 ||
 tatra ceṣṭā caraṇotkṣepaparikṣepalakṣaṇā | yato vrajato ganturyatra deśe ceṣṭā gatiḥ tatraiva deśe | sā ca ceṣṭā na gate ’dhvani saṃbhavati nāpyagate, kiṃ tu gamyamāna eva | tataś ca gamyamāne gatiḥ | yatra hi gatirupalabhyate tadgamyamānam, tacca gamikriyayā āviśyate | tasmād gamyamānam eva gamyate iti | eko ’tra gamirjñānārthaḥ, aparaś ca deśāntarasaṃprāptyartha iti || 2 || 
gamyamānasya gamanaṃ kathaṃ nāmopapatsyate |
gamyamānaṃ vigamanaṃ yadā naivopapadyate || 3 || 
云何於去時 而當有去法
若離於去法 去時不可得 
bgom la ’gro ba (3)yin par ni | | ji lta bur na ’thad par ’gyur | |
gang tshe ’gro ba med pa yi | | bgom pa ’thad pa med phyir ro | | 
3. [Nagarjuna answers:]
How will the “act of going” (gamanam – visible activity & displacement) of “present going to” (gamyamāna – ii) be produced,
Since both kinds of the “act of going” (visible activity & displacement) [as applied to an active process and to the activity of going through space] simply are not produced (i.e. originating) in the “present going to” (ii)? 
How can going be possible within motion? Because motion that is not going is impossible. 
འདིར་བཤད་པ། བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ནི། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་འཐད་པར་འགྱུར། །གང་ཚེ་འགྲོ་བ་མེད་པ་ཡི། །བགོམ་པ་འཐད་པ་་མེད་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་མི་འཐད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་མེད་པའི་བགོམ་པ་ངེས་པར་གཟུང་བ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། མོ་གཤམ་གྱི་བུ་བཞིན་ནོ། །  
答曰(2)云何於去時 而當有去法(3)若離於去法 去時不可得(4)去時有去法。是事不然。何以故。離去法(5)去時不可得。若離去法有去時者。應去時(6)中有去。如器中有果。 
དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་གཡོ་བ་ནི་སོང་བ་ལ་མེད། མ་སོང་བ་ལ་ཡང་མེད་ཀྱི་བགོམ་པ་ལ་་ཡོད་པ་དེའི་ཕྱིར་གང་ན་གཡོ་བ་ཡོད་པ་དེ་ན་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །དེ་ལྟར་འགྲོ་བ་ཡོད་པས་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ནི། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་འཐད་པར་འགྱུར། གང་ཚེ་འགྲོ་བ་མེད་པ་ཡི། བགོམ་པ་འཐད་པ་མེད་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་ཁྱོད་འགྲོ་བ་་དང་ལྡན་པས་བགོམ་པར་འདོད་ལ་དེ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ་ཞེས་ཟེར་ན་འདི་ལ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་ནི་གཅིག་ཏུ་ཟད་ལ། དེ་ནི་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཉེ་བར་སྦྱར་བས་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་དང་བྲལ་བས་འགྲོ་བ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ཡང་མི་འཐད་དེ། འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་མེད་པར་ཇི་ལྟར་འགྲོ་བར་འགྱུར། དེ་ལ་གང་གི་ཚེ་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་དང་བྲལ་བས་མི་འཐད་པས་དེའི་ཚེ་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ཇི་ལྟར་འཐད་པར་འགྱུར།  
འདིར་བཤད་པ། བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ནི། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་འཐད་པར་འགྱུར། །གང་གི་ཚེ་དམིགས་ཀྱིས་བསལ་བ་དང། མ་བསལ་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཁས་བླངས་སུ་ཟིན་ཀྱང་དེ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་མི་འཐད་དེ། ལམ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སོང་བའི་ལམ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན། བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ནི། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་འཐད་པར་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པ་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་ཏེ། བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་བརྟག་ན་བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པ་མཚུངས་པ་འདིར་འགྱུར་ཏེ། གཡོ་བ་སོང་བའམ། མ་སོང་བའམ། དེ་གཉིས་དང་མི་འདྲ་བའི་ཆོས་གང་ལ་ཡོད་ཅེ་ན། དེ་ལ་ཡང་སྐྱོན་བཤད་ཟིན་ཏོ། །ཡང་ན། བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ནི༑ །ཇི་ལྟ་བུར་ན་འཐད་པར་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་ནི། དོན་དམ་པའི་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། གང་ཚེ་འགྲོ་བ་མེད་པ་ཡི། །བགོམ་པ་འཐད་པ་མེད་ཕྱིར་རོ། །རྟ་བཅིང་བ་དང་མཐུན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་ཡང་དགོངས་ཏེ། འདི་ལ་ཇི་ལྟར་རྟ་བཅིང་བ་དང་མཐུན་པ་(65A)ཉིད་ཡིན་ཞེ་ན། བགོམ་པ་གང་ཡིན། གཡོ་བ་གང་ན་བའོ། །གཡོ་བ་གང་ན། བགོམ་པ་ནའོ་ཞེས་བྱ་བས་གང་ཡང་རུང་བ་དམིགས་ཀྱིས་མ་བསལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་ཐ་སྙད་དུ་གྲགས་པའི་བགོམ་པ་ཁས་བླངས་ནས་དེ་ལ་དོན་དམ་པ་བའི་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་འདོད་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང་འདི་ལ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་གཅིག་པུ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ནི་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཉེ་བར་སྦྱར་བའི་མཐུ་ཅན་ཡིན་པས་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་འགྲོ་བ་གཞན་དེ་གང་ཞིག་ཡོད། དེ་ལ་ཕ་རོལ་པོས་ནང་གི་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེས་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་གི་ཡུལ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་སྨྲས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་མ་གྲུབ་སྟེ། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །དཔེ་ཡང་མ་གྲུབ་སྟེ། དོན་དམ་པར་ལྷས་བྱིན་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་ནི་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ལ། འདི་ལྟར་དེ་ནི་ཁོ་བོ་ཅག་འགྲོ་བའི་སྒྲར་བརྗོད་པས་དེས་ན་དེ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན།  
evam api parikalpyamāne gamyamānaṃ na gamyata ity āha-
gamyamānasya gamanaṃ kathaṃ nāmopapatsyate |
gamyamāne dvigamanaṃ yadā naivopapadyate || 3 ||
 iha hi gamikriyāyogādeva gamyamānavyapadeśamicchati bhavān, tacca iti gamyata bravīti | ekā cātra gamikriyā, tayā gamyamānavyapadeśo bhavatu kāmamadhvanaḥ | gamyata iti bhūyaḥ kriyāsaṃbandho gamyamānasya na yujyata iti
gamyamānasya gamanaṃ kathaṃ nāmopapatsyate |
kāraṇam āha-
gamyamāne dvigamanaṃ yadā naivopapadyate || iti ||
gamyamānam iti gamyata ity arthaḥ | dvigataṃ gamanaṃ dvigamanam | ekasyā gamikriyāyā gamyamānamityatropayuktatvād dvitīyāyā abhāvācca, gamyata ityayaṃ vyapadeśo vinā gamanena yadā naivopapadyate, tadā gamyamānaṃ gamyata iti paripūrṇo vākyārtho nāstīty abhiprāyaḥ | gamyamānam ity etāvanmātram eva saṃbhavati dvitīyakriyābhāvāt, na tu gamyata iti || 3 || 
gamyamānasya gamanaṃ yasya tasya prasajyate |
ṛte gater gamyamānaṃ gamyamānaṃ hi gamyate || 4 || 
若言去時去 是人則有咎
離去有去時 去時獨去故 
gang gi bgom pa la ’gro ba | | de yi bgom la ’gro med par | |
thal bar ’gyur te gang gi phyir | | bgom la ’gro ba yin phyir ro | | 
4. Having the “act of going” (gamanam – visible activity & displacement) of “present going to” (gamyamānasya – ii) has necessarily resulted in a lack of “the present going to” (ii) of the “process of going” (gati – real going process),
For the “present going to” (gamyamāna – ii) is the “being gone to” (gamyate). 
For whomever there is going within motion, for him it will follow that there [could be] no going within motion, because there is going within motion. (Or, following the structure and wording of v. 10: “To claim that there is going within motion implies that there could be no going within motion, because it is asserted there is going within motion.”) 
ཡང་གཞན་ཡང་། གང་གི་བགོམ་ལ་འགྲོ་ཡོད་པ། །དེ་ཡི་འགོམ་ལ་འགྲོ་མེད་པར། ། ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ་གང་གི་ཕྱིར། །བགོམ་པ་ཁོང་དུ་ཆུད་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་གང་གི་ཕྱོགས་ལ་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་འདོད་པ་དེའི་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། མ་ལྟོས་པར་འགྲུབ་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་གི་ཕྱིར་བགོམ་་པ་ཁོང་དུ་ཆུད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ཚིག་འདི་ལ་མངོན་བར་ཞེན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གྲུབ་མོ་བཞིན་ནོ། །  
復次(7)若言去時去 是人則有咎(8)離去有去時 去時獨去故(9)若謂已去未去中無去。去時實有去者。是(10)人則有咎。若離去法有去時。則不相因待。(11)何以故。若説去時有去。是則爲二。而實(12)不爾。是故不得言離去有去時。 
ཡང་གཞན་ཡང་། བཤད་པ། གང་གི་བགོམ་ལ་འགྲོ་ཡོད་པ། །དེ་ཡི་བགོམ་ལ་་འགྲོ་མེད་པར། །ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ་གང་གི་ཕྱིར། །བགོམ་པ་ཁོང་དུ་ཆུད་ཕྱིར་རོ། །གང་གི་བློ་ལ་སྐྱོན་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་ངོ་སྙམ་པས་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པས་འགྲོ་བར་སེམས་པ་དེའི་ཡང་འགྲོ་བ་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཉེ་བར་སྦྱར་བ་བྱས་པས་བགོམ་པ་ནི་འགྲོ་བ་མེད་པ་འགྲོ་་བ་དང་བྲལ་བ་གྲོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་ལྟ་བུར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན་གྲོང་འགྲོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་བཞིན་དུ་བགོམ་པ་ཡང་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་ཡང་མི་འཐད་དོ། །  
འདིར་བཤད་པ། གང་གིས་བགོམ་ལ་འགྲོ་ཡོད་པ། །དེ་ཡི་བགོམ་ལ་འགྲོ་མེད་པར། །ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ་གང་གི་ཕྱིར། །བགོམ་པ་ཁོང་དུ་ཆུད་ཕྱིར་རོ། །སྨྲས་པ་གང་གི་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་དེའི་ཕྱོགས་ལ་འགྲོ་བ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་ཀྱང་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་གི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ། དེ་ལ་འགྲོ་བའི་བྱེད་པ་ཡོངས་སུ་མ་རྫོགས་ཤིང། མ་ཞུགས་པར་ཁོང་དུ་ཆུད་ཅིང་ཤེས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ནི་མི་འདོད་དེ་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འགྲོ་བ་དང་བཅས་པར་འདོད་པས་དེས་ན་འགྲོ་བའི་བྱེད་པས་དེ་ལ་དོན་བྱས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་གཞན་མི་འཐད་པས་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་ལྡོག་པ་མེད་དོ། །  
atha gamyate ity atraiva gamikriyāsaṃbandha iṣyate, evaṃ sati gamyamānavyapadeśe nāsti kriyāsaṃbandha iti na paripūrṇatā vākyārthasyety āha-
gamyamānasya gamanaṃ yasya tasya prasajyate |
ṛte gatergamyamānaṃ gamyamānaṃ hi gamyate || 4 ||
 yasya vādino gamyamānasya gamanam iti pakṣaḥ, gamyamāne saṃjñābhūte gamikriyāśūnye yo gamikriyāmādheyabhūtāmicchati, tasya pakṣe ṛte gatergamyamānam iti prasajyate, gatirahitaṃ gamanaṃ syāt, yasmādasya gamyamānaṃ hi gamyate | hi śabdo yasmādarthe | yasmād gatirahitam eva gamyamānaṃ sat tasya vādino gamyate, gamyata ityatra kriyopayogāt, tasmād gatirahitaṃ gamanaṃ prasajyate || 4 || 
gamyamānasya gamane prasaktaṃ gamanadvayam |
yena tad gamyamānaṃ ca yac cātra gamanaṃ punaḥ || 5 || 
若去時有去 則有二種去
一謂為去時 二謂去時去 
bgom la ’gro ba yod na ni | | (4)’gro ba gnyis su thal ’gyur te | |
gang gis de bgom ’gyur ba dang | | de la ’gro ba gang yin pa’o | | 
5. [Recognizing] the “act of going” (visible activity & displacement) of “present going to” (ii) results in two [kinds of] “acts of going” (gamanadvaya – visible activity & displacement):
One by which there is “present going to” (gamyamāna – ii), the other which is the “act of going” (gamana – visible activity & displacement). 
If there were going within motion, it would follow that going would be twofold: that by which one becomes someone in motion [in a place] and [that by which one] goes in that [place]. 
ཡང་གཞན་ཡང་། བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་ན་ནི། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་་ཏེ། །གང་གིས་བགོམ་པ་དེ་དང་ནི། །དེ་ལ་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པའོ། །འདི་ལ་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་འདོད་ན། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་གང་གིས་བགོམ་པ་ཞེས་བརྗོད་པ་དེ་དང་དེ་ལ་ཡང་འགྲོ་བར་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པའོ། །  
復次(13)若去時有去 則有二種去(14)一謂爲去時 二謂去時去(15)若謂去時有去是則有過。所謂有二去。一(16)者因去有去時。二者去時中有去。問曰。若(17)有二去有何咎。 
ཅི་སྟེ་སྐྱོན་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་ངོ་སྙམ་པས་འགྲོ་་ཞེས་བྱ་བ་དེ་དང་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་གཉིས་ཀ་ཡང་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པར་སེམས་ན། དེ་ལ་སྐྱོན་འདི་ཡོད་དེ། བཤད་པ། །བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་ན་ནི། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །གང་གིས་བགོམ་པ་དེ་དང་ནི། །དེ་ལ་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པའོ། །བགོམ་པ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་(169B)པ་ལ་འགྲོ་བར་བརྟགས་ན། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པས་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་བ་དང་། དེ་ལ་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱ་བའི་འགྲོ་བ་གཉིས་པར་བརྟག་པའོ། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ནི་མི་འདོད་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལ་སྐྱོན་གཞན་་འདི་ཡང་ཡོད་དོ། །  
ཅི་སྟེ་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་གྱི་ཉེན་ཡོངས་སུ་སྤང་བར་འདོད་པས་བགོམ་པ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པར་འདོད་ཅིང། འགྲོ་བ་ཉིད་འགྲོ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང༑ བགོམ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་ན་ནི། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །གང་གིས་བགོམ་པ་དེ་དང་ནི། །དེ་ལ་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པའོ། །དོན་དམ་པ་པའི་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པའི་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་རྟོག་ན་ནི་འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། འགྲོ་བ་གང་གིས་བགོམ་པ་དེ་བགོམ་པ་(65B) འགྲོ་བ་གང་གིས་བགོམ་པ་དེ་ལ་ཐ་སྙད་པའི་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པའོ། །  
atha ubhayatrāpi kriyāsaṃbandha iṣyate gamyamāne gamyate ityatra ca, evam api-
gamyamānasya gamane prasaktaṃ gamanadvayam |
yena tadgamyamānaṃ ca yaccātra gamanaṃ punaḥ || 5 ||
 yena gamanena yogādgamyamānavyapadeśaṃ pratilabhate ’dhvā, tadekaṃ gamanam || tatra gamyamāne ’dhikaraṇabhute dvitīyaṃ gamanaṃ yena so ’dhvā gamyate | etadgamanadvayaṃ gamyamānasya gamane sati prasaktam || 5 || 
dvau gantārau prasajyete prasakte gamanadvaye |
gantāraṃ hi tiraskṛtya gamanaṃ nopapadyate || 6 || 
若有二去法 則有二去者
以離於去者 去法不可得 
’gro ba gnyis su thal ’gyur na | | ’gro ba po yang gnyis su ’gyur | |
gang phyir ’gro po med par ni | | ’gro ba ’thad par mi ’gyur phyir | | 
6. Two “goers” (gantarau) would fallaciously follow as a consequence of two “acts of going,” (visible activity & displacement)
Since certainly the “act of going” (visible activity & displacement) is not produced without a “goer”. 
If going were twofold, the goer also would be twofold, because going is impossible without a goer. 
ཡང་་གཞན་ཡང་། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ན། །འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་འགྱུར། །གང་ཕྱིར་འགྲོ་བ་མེད་པར་ནི། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཕྱིར། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ན། འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་ཐལ་པར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་གི་ཕྱིར་(36A)འགྲོ་བ་པོ་མེད་པར་འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །འགྲོ་བ་གཉིས་དང་འགྲོ་བ་པོ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་དེ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མགོ་བཅད་པ་བཞིན་ནོ། །  
答曰(18)若有二去法 則有二去者(19)以離於去者 去法不可得(20)若有二去法。則有二去者。何以故。因去法(21)有去者故。一人有二去二去者。此則不然。(22)是故去時亦無去。問曰。離去者無去法(23)可爾。今三時中定有去者。 
བཤད་པ། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ན། །འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་འགྱུར། །གང་ཕྱིར་འགྲོ་པོ་མེད་པར་ནི། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཕྱིར། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ན་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་་ཕྱིར་འགྲོ་པོ་མེད་པར་ནི། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཕྱིར། །གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་ཡོད་ན་འགྲོ་བ་ཡང་ཡོད་ཀྱི། འགྲོ་བ་པོ་སྤངས་ན་འགྲོ་བ་མེད་པ་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ན་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་་སྐྱོན་དུ་མ་ཡོད་པས་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པ་ཉིད་དོ། །གང་གི་ཕྱིར་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་མེད་པ་ཁོ་ནའོ། །  
དེ་ལྟར་ན། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ན། །འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་འགྱུར། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་ཕྱིར་འགྲོ་པོ་མེད་པར་ནི། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཕྱིར། །ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མའོ། །དེ་ཡང་མི་འདོད་པས། དེའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་གྱི་དྲི་མ་ངེས་པར་བསལ་བར་འདོད་པས་ཐ་སྙད་པའི་འགྲོ་བ་གཅིག་ཁོ་ན་ཁས་ལེན་ཅིང་དེ་ལ་ལྟོས་པས་འགྲོ་བ་པོ་དང་བགོམ་པ་འགྲུབ་ཏུ་ཟིན་ཀྱང། དོན་དམ་པ་པའི་འགྲོ་བ་ཡང་མི་འཐད་པས་དེ་དག་གི་ཡུལ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དང། དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་ནང་གི་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེས་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་མི་འགྲུབ་ཅིང། རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་འོང་བ་མེད་པ་དང། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་གྲུབ་བོ། །སྒྲ་པ་དག་ན་རེ་འགྲོ་བ་ནི་གཅིག་ཏུ་ཟད་དེ། དེ་ཉིད་ཁོ་བོ་ཅག་རང་རང་གི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་འགྲོ་བར་བརྗོད་ཅིང། དེ་གཞི་གང་ན་ཡོད་པ་དེ་ནི་བགོམ་པ་ཡིན་ལ། འགྲོ་བ་པོ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དོན་དམ་པར་འགྲོ་བའི་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། བགོམ་པ་མེད་པས་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཚོགས་ཡུལ་གཞན་དུ་སྐྱེས་པ་ལ་འགྲོ་བ་པོ་ཉིད་དུ་ཐ་སྙད་འདོགས་པའི་ཕྱིར་དང། བགོམ་པ་ཡང་བརྟགས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ།། །།དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་བམ་པོ་གསུམ་པ།  
bhavatu gamanadvayam, ko doṣa iti cet, ayaṃ doṣaḥ | yasmāt-
dvau gantārau prasajyete prasakte gamanadvaye |
 kiṃ punaḥ kāraṇaṃ gantṛdvayaprasaṅge ity āha-
gantāraṃ hi tiraskṛtya gamanaṃ nopapadyate || 6 ||
 yasmādavaśyaṃ kriyā svasādhanamapekṣate karma kartāraṃ vā | gamikriyā caivaṃ kartaryavasthitā, ato gantāramapekṣate | nāsti ca ekasminneva gacchati devadatte dvitīyaḥ karteti | ataḥ kartṛdvayābhāvānnāsti gamanadvayam | tataś ca gamyamānaṃ gamyata iti nopapadyate ||
atha syāt- yadāyaṃ devadattaḥ sthitaḥ, sa na bhāṣate? paśyati na? tadaiko ’nekakriyo dṛṣṭaḥ, evam ekasmin gantari kriyādvayaṃ bhaviṣyati iti | naivam | śaktirhi kārako na dravyam | kriyābhedāc ca tatsādhanasyāpi śakteḥ siddha eva bhedaḥ | na hi sthitikriyayā vaktā syāt | dravyamekam iti cet, bhavatu evam , na tu dravyaṃ kārakaḥ, kiṃ tarhi śaktiḥ, sā ca bhidyata eva | api ca | sadṛśakriyādvaya kārakatvaṃ naikadeśikasya dṛṣṭam, ato naikasya ganturgamanadvayam || 6 || 
gantāraṃ cet tiraskṛtya gamanaṃ nopapadyate |
gamane ’sati gantātha kuta eva bhaviṣyati || 7 || 
若離於去者 去法不可得
以無去法故 何得有去者 
gal te ’gro po med gyur na | | ’gro ba (5)’thad par mi ’gyur te | |
’gro ba med na ’gro ba po | | yod pa nyid du ga la ’gyur | | 
7. If there is no going (gamana) (i.e. gamana = “act of going”) without a “goer” (gantāra),
How will the “goer” (gantā / self-existing subject) come into being when there is no “going” (gamana) (i.e. gamana = “act of going”)? 
If there were no goer, going would be impossible. If there were no going, where could a goer be existent? 
འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་པོ་མེད་པར་འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བ་དེ་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་དུས་གསུམ་དུ་ངེས་པར་གནས་པ་ལ་བརྟེན་པའི་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་མེད་གྱུར་ན། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ཡོད་་པ་ཉིད་དུ་ག་ལ་འགྱུར། །གང་གི་ཚེ་འགྲོ་བ་པོ་མེད་ན་འགྲོ་བ་མི་འཐད་པ་དེའི་ཚེ། དེ་ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་མེད་ན། འགྲོ་བ་པོ་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལ་འགྲོ་བ་པོ་དུས་གསུམ་དུ་ངེས་པར་གནས་པ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
答曰(24)若離於去者 去法不可得(25)以無去法故 何得有去者(26)若離於去者。則去法不可得。今云何於無去(27)法中。言三時定有去者。 
འདིར་སྨྲས་པ། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་མི་འཐད་དུ་ཟིན་ཀྱང་། འགྲོ་བ་པོ་ལ་བརྟེན་་པའི་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཉིད་དེ། འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་ལ་འགྲོ་བ་དམིགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །བཤད་པ། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་མེད་གྱུར་ན། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། །འགྲོ་པོ་མེད་པར་གྱུར་ན་འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བར་ནི་སྔར་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་པོ་མེད་པར་གྱུར་ན་་འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ན་གང་འགྲོ་བ་པོ་ལ་བརྟེན་ཅིང་འགྲོ་བ་པོ་ལ་འཇུག་པའི་འགྲོ་བ་དེ་གང་ཡིན། སྨྲས་པ། གང་འགྲོ་བ་པོ་ལ་འཇུག་པའི་འགྲོ་བ་གཞན་འགྲོ་བ་པོ་ལས་ཐ་དད་དུ་གྱུར་པ་ཡོད་དོ་ཞེས་ནི་མི་སྨྲའོ། །འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་གང་དང་ལྡན་པས་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་བ་དེ་་ཡོད་དོ་ཞེས་སྨྲའོ། །འདིར་བཤད་པ། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ག་ལ་འགྱུར། གལ་ཏེ་རྟེན་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་པའི་འགྲོ་བ་ཞིག་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་གྱུར་ན་ནི་དེ་དང་འགྲོ་བ་པོའམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ལྡན་པར་ཡང་འགྱུར་གྲང་ན། ཐ་དད་པར་གྱུར་བ་རྟེན་མེད་པའི་(170A)འགྲོ་བ་ནི་འགའ་ཡང་མེད་དེ། དེས་ན་ཐ་དད་པར་གྲུབ་པའི་འགྲོ་བ་མེད་པར་ཁྱོད་ཀྱིས་འགྲོ་བ་ལྡན་པས་འགྲོ་བ་པོར་འགྱུར་བ་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ག་ལ་འགྱུར་འགྲོ་བ་པོ་མེད་ན་ཡང་སུ་ཡི་འགྲོ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་བས་ན་འགྲོ་བ་མེད་དོ། །  
གཞན་དག་ན་དེ་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ནར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། དེའི་གཞི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་ལ་གཞི་མེད་པ་དེ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་མོ་གཤམ་གྱི་བུའི་འགྱེལ་བ་དང། འགྲོ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །འགྲོ་བའི་གཞི་འགྲོ་བ་པོ་དེ་ཤར་མ་ཡོད་པས་དེ་ལྟར་གཞི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་ཡོད་པས་གཏན་ཚིགས་གྲུབ་པའི་ཕྱིར། ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ན་ཡིན་ཞིང་འགྲོ་བ་དང་འོང་བ་ལ་སོགས་པ་ཡང་འགྲུབ་བོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་མེད་གྱུར་ན། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ཡོད་པ་ཉིད་(66A)དུ་ག་ལ་འགྱུར། །གཏན་ཚིགས་བརྗོད་པ་མེད་ན་འགྲོ་བ་མི་འགྲུབ་པས་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་མེད་པར་མི་འགྱུར་རོ་སྙམ་ནས་འགྲོ་བ་པོ་མེད་ན་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས། འགྲོ་བའི་གཞི་འགྲོ་བ་པོ་ལ་བརྟེན་ནས་གཞི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་གཏན་ཚིགས་བརྗོད་པར་གྱུར་ན་དེ་ལྟ་ན། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་མེད་གྱུར་ན། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བ་མ་ཡིན་ནམ། འགྲོ་བ་དེ་ཡང་མི་འཐད་དོ་ཞེས་དཔྱད་ཟིན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར། འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ག་ལ་འགྱུར། །འགྲོ་བ་པོ་ཉིད་ཀྱི་རྒྱུ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ག་ལ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ཡིད་མི་ཆེས་པ་སྟེ། འགྲོ་བ་པོ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །རྒྱས་པར་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །འགྲོ་བ་པོ་མ་གྲུབ་པས་གཞི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་ཉིད་དམ། དོན་འགལ་བ་ཉིད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འོ་ན་འགྲོ་བ་གྲུབ་པར་བྱ་བའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་གཞན་འདི་ཉོན་ཅིག་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ནར་ངེས་ཏེ། དེས་དེ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པ་ལ་ནི་དེས་དེ་དང་ལྡན་པར་མི་སྟོན་ཏེ། དཔེར་ན་རི་བོང་ར་ཅན་ཞེས་མི་སྟོན་པ་བཞིན་ནོ། །ལྷས་བྱིན་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་འགྲོ་བས་དེ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ཡོད་པས་དེས་ན་འགྲོ་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་བསམས་པའི་དོན་འགྲུབ་བོ། །  
atrāha- yady apy evaṃ tathāpi gantari devadatte gamanam upalabhyate devadatto gacchatīti vyapadeśāt | tataś ca vidyata eva gamanaṃ gamanāśrayagantṛsadbhāvāt | ucyate | syād evaṃ yadi gamanāśrayo gantā syāt, na tvasti | katham ity āha-
gantāraṃ cetiraskṛtya gamanaṃ nopapadyate |
gamane ’sati gantātha kuta eva bhaviṣyati || 7 ||
 gantāram antareṇa nirāśrayaṃ gamanam asad ity uktam, tataś ca gantāraṃ cetiraskṛtya pratyākhyāya gamanaṃ nāsti, asati gamane kuto nirhetuko gantā? ato nāsti gamanam || 7 || 
gantā na gacchati tāvad agantā naiva gacchati |
anyo gantur agantuś ca kas tṛtīyo ’tha gacchati || 8 || 
去者則不去 不去者不去
離去不去者 無第三去者 
re zhig ’gro po mi ’gro ste | | ’gro ba po min ’gro ba min | |
’gro po ’gro po min las gzhan | | gsum pa gang zhig ’gro bar ’gyur | | 
8. The “goer” does not go (move); consequently a “non-goer” certainly does not go (move).
What third [possibility] goes (moves) other than the “goer” and “non-goer”? 
When a goer does not go, a non-goer cannot go; what third one other than a goer and a non-goer could go? 
ཡང་གཞན་ཡང་། རེ་ཞིག་འགྲོ་་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ། །འགྲོ་བ་པོ་མིན་འགྲོ་བ་མིན། །འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པ་གང་ཞིག་འགྲོ་བར་འགྱུར། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་པོ་ཞིག་འགྲོ་བར་འགྱུར་རམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཞིག་འགྲོ་བར་འགྱུར་རམ། དེ་གཉིས་ལས་གཞན་པ་གསུམ་པ་ཞིག་འགྲོ་བར་་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་ནི་མི་འགྲོ་སྟེ། འགྲོ་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་འགྲོ་སྟེ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་གཉིས་ལས་གཞན་པ་གསུམ་པ་ཡང་ནི་འགྲོ་སྟེ། མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་ཞིག་ཡོད་ན་དེ་འགྲོ་བ་པོའམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་་ཡིན་པ་ཞིག་ཡིན་གྲང་ན། དེ་གཉི་ག་ཡང་འགྲོ་བར་མི་འཐད་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
復次(28)去者則不去 不去者不去(29)離去不去者 無第三去者(4b1)無有去者。何以故。若有去者則有二種。若(2)去者若不去者。若離是二。無第三去者。(3)問曰。若去者去有何咎。 
སྨྲས་པ། སྤྲོས་པ་འདིས་ཅི་བྱ། གང་་ལ་ལྟོས་ནས་འགྲོའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་འགྲོ་བ་ཡིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཉིད་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་གྱུར་ན་ནི་དེས་ན་འགྲོ་བ་ཡང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་པས་འགྲོ་བ་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་ག་ལ་འགྱུར། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལ་འགྲོ་བ་ཞིག་ཡོད་ན་་འགྲོ་བ་པོ་འམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འགྲོ་གྲང་ན། འདིར་བཤད་པ། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ། །འགྲོ་བ་པོ་མིན་འགྲོ་པོ་མིན། །འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པ་གང་ཞིག་འགྲོ་བར་འགྱུར། །དེ་བས་ན་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་ཉིད་མི་འགྲུབ་པོ། །  
འདིར་བཤད་པ། འདི་ལ་ལྷས་བྱིན་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་འདི་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོའི་ཡིན་པར་འདོད་དམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཡིན་པར་འདོད། དེ་ལ་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ། རེ་ཞིག་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་རིམ་པ་ལ་ལྟོས་པའོ། །འགྲོ་བ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་གཞག་པའོ། །བདག་གི་ཚིག་ཏུ་བསྟན་པ་ནི་འདི་ལྟར་གང་དག་སྒྲ་ཙམ་གྱི་རྗེས་སུ་འབྲང་བ། ཆོས་རབ་ཏུ་འབྱེད་པ་ལ་མི་མཁས་པ། ལྟ་བ་ངན་པས་བློ་གྲོས་ཉམས་པར་གྱུར་པ། ཚུལ་ཁྲིམས་དང། བསམ་གཏན་དང། ཤེས་རབ་ལ་རྒྱབ་ཀྱིས་ཕྱོགས་པ། རང་ཡང་ལམ་གོལ་བར་ཞུགས་ཤིང། གཞན་དག་ཀྱང། གསང་ཚིག་སྒྲ་དང་ཡིག་འབྲུས་ཉམས་གྱུར་ན། །ལོག་པར་སྦྱར་བས་དེ་ཡི་དོན་མི་སྟོན། །རྡོ་རྗེའི་ཚིག་དེས་མཆོད་སྦྱིན་བྱེད་བརླག་སྟེ། །དབང་པོའི་དགྲ་པོ་སྒྲ་ཡིས་བརླག་པ་བཞིན། །ཞེས་བྱ་བ་དང། ལྷ་མ་ཡིན་དེ་དག་གིས་ཧེ་ལ་ཡོ་ཧེ་ལ་ཡ་ཞེས་སྨྲས་པ་(66B) མི་བསྒྲུབ་པ་ཚིག་ཟུར་ཆག་སྨྲས་ནས་ཚིག་ལྡན་མའི་སྒྲུབ་མཆོད་སྤྱོད་སེལ་ཅན་སྤྱོད་པར་བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་དང། སྒྲ་གཅིག་ལེགས་པར་སྦྱར་ན་ཡང་ལེགས་པ་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་དུ་འགྲོ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། འདི་སྐད་ཅེས་གཞན་གྱི་ཚིག་ཅན་དང། བདག་གི་ཚིག་ཅན་དང། གཉི་གའི་ཚིག་ཅན་གྱི་སྐད་ཀྱི་བྱིངས་ངེས་པར་གནས་པའི་རང་གི་ངོ་བོ་རྣམས་ནི་རྗེས་སུ་སྨྲ་བ་ཁོ་ནར་ཟད་པས་བདག་གི་ཚིག་ཅན་ཉིད་ཀྱི་བརྡར་གདགས་སུ་མི་རུང་ངོ་ཞེས་ཟེར་བས་དེར་འཛུད་པར་བྱེད་པ་དག་དེ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་སྤང་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དག་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། གཞན་གྱི་ཚིག་ཅན་གྱི་སྐད་ཀྱི་བྱིངས་དག་ནི། གཞན་གྱི་ཚིག་ཅན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དག་མ་ཡིན་ཏེ། གཉི་གའི་ཚིག་ཅན་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དང། སྐད་ཀྱི་བྱིངས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བདག་གི་ཚིག་ཅན་བཞིན་ནོ། །བདག་གི་ཚིག་ཅན་གྱི་སྐད་ཀྱི་བྱིངས་དག་ལ་ཡང་དེ་སྐད་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དེ་བཞིན་དུ་གཉི་གའི་ཚིག་ཅན་གྱི་སྐད་ཀྱི་བྱིངས་དག་ཀྱང་གཉི་གའི་ཚིག་ཅན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དག་མ་ཡིན་ཏེ། སྐད་ཀྱི་བྱིངས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་བཞིན་ནོ། །ངེས་པར་སྨྲ་བ་དག་ལ་ནི་ཁྱད་པར་ཅན་གྱིས་སྦྱར་བའི་སྒྲའི་རྗེས་སུ་སྨྲ་བའི་ཕྱིར་དང། སྦྱོར་བ་རྣམ་པར་དབྱེ་བ་ལ་སོགས་པའི་རིམ་གྱི་འགྲོ་བ་དག་གིས་ཚིག་ཅན་ཉིད་དུ་འགྲུབ་པས་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་གནོད་པ་མེད་དོ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱའོ། །འགྲོ་བ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལ། འགྲོ་བ་པོ་ནི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དེའི་ཆོས་ནི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དཔེ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་ཀྱི་དབང་གིས་ཏེ། དེ་ལས་གཞན་པ་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ། བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་སྡོད་པ་པོ་བཞིན་ཏེ། དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་མི་འགྲོའོ། །གཞན་དག་ན་རེ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འགྲོ་བས་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་སྒྲུབ་པ་དེས་མི་གནོད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། འགྲོ་བ་པོ་མིན་འགྲོ་བ་མིན། །གང་གི་ཚེ་ཐ་སྙད་དུ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པར་གྲགས་པའི་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་འགྲོ་བར་མི་འཐད་པ་དེའི་ཚེ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འགྲོ་བས་སྟོང་པ་ནི་མི་འགྲོ་བ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་ན་ནི་ཇི་ལྟར་འགྲོ་འོན་ཏེ་འགྲོ་ན་ནི་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཞེས་བྱར་མི་རུང་ངོ། །ཡང་ན། འགྲོ་བ་པོ་མིན་འགྲོ་བ་མིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི། ཆོས་མཐུན་(67A)པའི་དཔེ་ཉེ་བར་གཞག་པ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་དང་མི་ལྡན་པ་ཉིད་ཀྱིས་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། འགྲོ་བ་པོ་མིན་འགྲོ་བ་མིན། །ཞེས་བྱ་བའི་དབང་དུ་བྱས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་ནི། འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ཉིད་ཡིན་པས་སྒྲུབ་པའི་ཆོས་མངོན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་འགྲོ་སྟེ། འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །གཟིགས་ཟན་པའི་ཕྱོགས་དག་དང། རང་གི་སྡེ་པ་དག་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་བརྗོད་པར་བྱའོ། །གྲངས་ཅན་དག་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པའི་སྐྱོན་ཉེ་བར་འདོགས་པ་དག་ལ་བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་དེ་གང་ཡིན། གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་མི་གསལ་བའོ་ཞེ་ན་ནི། རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པ་ཇི་སྐད་བཤད་པ་ཉིད་བརྗོད་པར་བྱའོ། །གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་པོའི་སྔོན་རོལ་གྱི་གནས་སྐབས་སོ་ཞེ་ན་ནི་རང་གི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་གནོད་དེ། འགྲོ་བ་པོའི་སྔོན་རོལ་གྱི་གནས་སྐབས་ན་སྡོད་པ་པོ་ལ་སོགས་པའི་གཟུགས་འཆང་བ་རྣམས་ཀྱང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་པོ་མེད་པའོ་ཞེ་ན་ནི་ཕྱོགས་སྔ་མ་ལ་གནོད་དེ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་སྒྲས་འགྲོ་བ་པོ་མེད་པར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཞན་དག་ན་རེ་རྣམ་གྲངས་ལས་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་འགྲོ་བ་ཁས་བླངས་པ་ལ་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་ལྡོག་གོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ་སློབ་དཔོན་གྱིས་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འཚོལ་བའི་རང་བཞིན་གཞན་ནི་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་ཞིང་མེད་པ་ཉིད་ཀྱིས་བཤད་པ། འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པ་གང་ཞིག་འགྲོ་བར་འགྱུར། །དེ་ལྟ་བུ་དེ་ནི་མེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་ཏེ། འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་ཡང་འགྱུར་ལ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པར་ཡང་འགྱུར་བ་དེ་ནི་བསྟན་པར་དཀའ་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཚུལ་གྱི་ཐ་མ་ལག་དག་གིས་དགག་པ་མི་མཐུན་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བས། གདོན་མི་ཟ་བར་འགའ་ཞིག་ལ་ལྟོས་ནས་འགྲོ་བ་པོར་འགྱུར་ལ། འགའ་ཞིག་ལ་ལྟོས་ནས་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་རྣམ་གཉིས་སུ་སྨྲ་བ་ཡོངས་སུ་གཟུང་བར་བྱ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཚེ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱོགས་སུ་བསྟན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་བས་འདོད་པའི་དོན་མི་འགྲུབ་བོ། །ཅི་སྟེ་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཅེས་(67B) དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ནི་མི་འགྲོ་བ་ཁོ་ན་ལོ་ཞེས་ངེས་པར་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། དཔེར་ན་བརྩལ་མ་ཐག་ཏུ་འབྱུང་བ་ཉིད་ནི་མི་རྟག་ཁོ་ནའོ་ཞེས་ངེས་པར་བཟུང་བས་ཁྱབ་པ་མ་ཡིན་ཡང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་གཏན་ཚིགས་ཉིད་དུ་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ལ་ཡང་འགྲོ་བ་དགག་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །འདིས་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ཉིད་གཏན་ཚིགས་ཡིན་པར་ཡང་ལན་བཏབ་པ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་སྡོད་པ་པོ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པར་ཡང་འགྱུར་ལ། འགྲོ་བ་པོར་ཡང་འགྱུར་བས་སྡོད་པ་པོ་ཁས་བླངས་པས་དཔེ་མེད་དེ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆ་གཉི་ག་ལ་གྲགས་པས་སྡོད་པ་པོ་དཔེར་རུང་བའི་ཕྱིར་སྐྱོན་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་གལ་ཏེ་དེ་ལྟ་ན་འདི་ལ་འགྲོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་འགའ་ཡང་མི་འཐད་པས་དེས་ན་དེ་དང་ལྡན་པའི་ཐ་སྙད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །དཔེ་ཡང་མེད་དེ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས་བརྗོད་པ་མཐོང་སྟེ། མཐོང་བ་ལས་ཆེས་ལྷག་པ་གཞན་མེད་པས་གཏན་ཚིགས་ལ་སོགས་པ་མ་གྲུབ་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
atrāha- vidyata eva gamanam, tadvatastena vyapadeśāt | iha gantā gamanena yuktaḥ, tadyogāc ca gacchati | yadi gamanaṃ na syāt, gamanavato devadattasya gacchatīti vyapadeśo na syāt, daṇḍābhāve daṇḍivyapadeśābhāvavat | ucyate | syād gamanam, yadi gacchatīty evaṃ vyapadeśaḥ syāt | yasmāt-
gantā na gacchati tāvad agantā naiva gacchati |
anyo ganturagantuś ca kastṛtīyo hi gacchati || 8 ||
 iha gacchatīti gantā, sa tāvan na gacchati, yathā ca na gacchati tathottareṇa ślokatrayeṇa pratipādayiṣyati | agantāpi na gacchati | agantā hi nāma yo gamikriyārahitaḥ | gacchatīti ca gamikriyāyogapravṛttaḥ śabdaḥ | yady asāvagantā, kathaṃ gacchati? atha gacchati, nāsau agantā iti | tadubhayavyatirikto gacchatīti cen naivam | ko hi gantur aganturvinirmuktastṛtīyo ’sti yo gacchatīti kalpyeta? tasmān nāsti gamanam || 8 || 
gantā tāvad gacchatīti katham evopapatsyate |
gamanena vinā gantā yadā naivopapadyate || 9 || 
若言去者去 云何有此義
若離於去法 去者不可得 
gang tshe ’gro ba med par ni | | ’gro po ’thad par mi ’gyur na | |
(6)re zhig ’gro po ’gro’o zhes | | ji ltar ’thad pa nyid du ’gyur | | 
9. It is said: “The ‘goer’ goes” (moves) How is that possible,
When without the “act of going” (gamana – visible movement) no “goer” is produced? 
When a goer is impossible without going, then how is it possible to say: “a goer goes”? 
ཡང་གཞན་ཡང་། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འདི་ལ་འགྲོ་་བ་པོ་འགྲོ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་དེ་ནི་མི་འཐད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ་ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །  
答曰(4)若言去者去 云何有此義(5)若離於去法 去者不可得(6)若謂定有去者用去法。是事不然。何以故。(7)離去法。去者不可得故。若離去者定有去(8)法。則去者能用去法。而實不爾。 
ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ། །ཞེས་བྱ་བ་ལ། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་གཅིག་པུ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ནི་འགྲོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཉེ་བར་སྦྱར་བས་དེས་ན་འགྲོ་བ་པོ་ནི་འགྲོ་བ་་དང་བྲལ་ཏེ། གུབ་ཏ་དང་ཙཻ་ཏྲ་བཞིན་དུ་མིང་ཙམ་དུ་གྱུར་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དོ། །དེའི་ཚེ་གང་གི་ཚེ་འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ་ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བ་དེའི་ཚེ་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའི་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར།  
འདིར་བཤད་པ། བདེན་མོད་ཀྱི་དེ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་གཏོགས་པའི་བློ་གྲོས་ཀྱིས་མཐོང་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་ཉིད་དོན་དམ་པར་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། ཅི་མཐོང་བ་དེ་ཇི་ལྟར་མཐོང་བ་དེ་བཞིན་ནམ། འོན་ཏེ་གཞན་ཞིག་ཡིན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་དེ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན་ནི། ཤེས་པར་བྱར་མི་ནུས་ཏེ། ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། རེ་ཞིག་འགྲོའོ་འགྲོའོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །མི་འཐད་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏེ་དཔེར་ན་གཡུལ་ངོར་འཕྲོས་པ་ལ་གཞོལ་བ་ཇི་ལྟར་དཔའ་བོ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །ཇི་ལྟར་མི་འཐད་ཅེ་ན། དེ་སྟོན་པར་བྱེད་པ་ནི། འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འགྲོ་བ་ཇི་ལྟར་མེད་པ་དེ་ལྟར་ནི་དང་པོ་ཁོ་ནར། རེ་ཞིག་སོང་ལ་འགྲོ་མེད་དེ། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དང། འགྲོ་བ་སྐྱེ་བ་དགག་པ་དེར་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །ཡང་ན། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་དམ་བཅས་པ་ཉེ་བར་བཞག་པ་ཡིན་ལ། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་(68A)འགྲོའོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་དེ་སྟོན་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། ཇི་སྐད་བཤད་པ་བཞིན་དུ་རྣམ་པར་བཤད་པར་བྱའོ། །  
atrāha- nāgantā gacchati nāpyubhayarahitaḥ, kiṃ tarhi gantaiva gacchatīti | etad apy asat kiṃ kāraṇam? yasmāt-
gantā tāvad gacchatīti katham evopapatsyate |
gamanena vinā gantā yadā naivopapadyate || 9 ||
 gantā gacchatītyatra vākye ekaiva gamikriyā, tayā ca gacchatīti vyapadiśyate | ganteti tu vyapadeśe nāsti dvitīyā gamikriyā iti | gamanena vinā gantā, agacchan ganteti yadā na saṃbhavati, tadā gantā gacchatīti na yujyate | kāmaṃ gacchatīty astu, ganteti tu na saṃbhavatīti tad ayuktam || 9 || 
pakṣo gantā gacchatīti yasya tasya prasajyate1 |
gamanena vinā gantā gantur gamanam icchataḥ || 10 || 
若去者有去 則有二種去
一謂去者去 二謂去法去 
gang gi phyogs la ’gro ba po | | ’gro ba de la ’gro med pa’i | |
’gro po yin par thal ’gyur te | | ’gro po ’gro bar ’dod phyir ro | | 
10. Those who hold the view that the “goer” “goes” (moves) must [falsely] conclude
That there is a “goer” without the “act of going” (visible activity & displacement) since the “act of going” (visible activity & displacement) is obtained (icchata) by a “goer.” 
To claim that a goer goes implies that there could be a goer who does not go, because it is asserted that a goer goes. 
ཡང་གཞན་ཡང་། གང་གི་ཕྱོགས་ལ་འགྲོ་བ་པོ། །འགྲོ་བ་དེ་ལ་འགྲོ་མེད་པའི། །འགྲོ་པོ་ཡིན་པར་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །(36B)འགྲོ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་གང་གི་ཕྱོགས་ལ་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་པ་དེ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
復次(9)若去者有去 則有二種去(10)一謂去者去 二謂去法去(11)若言去者用去法。則有二過。於一去者中(12)而有二去。一以去法成去者。二以去者(13)成去法。去者成已然後用去法。是事不然。(14)是故先三時中。謂定有去者用去法。是事(15)不然。 
ཡང་གཞན་ཡང་བཤད་པ། གང་གི་་ཕྱོགས་ལ་འགྲོ་བ་པོ། །འགྲོ་བ་དེ་ལ་འགྲོ་མེད་པའི། །འགྲོ་པོ་ཡིན་པར་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །འགྲོ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་ཕྱིར་རོ། །གང་གི་ཕྱོགས་ལ་སྐྱོན་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་ངོ་སྙམ་པས་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པས་འགྲོ་པོ་སྙམ་པ་དེ་ལ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་ཉེ་བར་་སྦྱར་བ་བྱས་པས་འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་སྟེ། འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་མེད་པར་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དེ་ནི་མི་འཐད་དེ། འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ། འགྲོ་བ་མེད་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར་རོ། །  
དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་མེད་པ་བཞིན་དུ་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་ཡང་སྒྲོ་བཏགས་ནས་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ་ཞེ་ན་གང་གི་ཕྱོགས་ལ་འགྲོ་བ་པོ། །འགྲོ་བ་དེ་ལ་འགྲོ་མེད་པའི། །འགྲོ་པོ་ཡིན་པར་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །འགྲོ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་ཕྱིར་རོ། །སྨྲ་བ་གང་གི་ཕྱོགས་ལ་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་པ་དེ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་འདོད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ་ལ་འགྲོ་བ་དེ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན་འགྲོ་བ་གཅིག་པུ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་དག་ནི་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བྱས་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
atha gatiyogātsagatika eva gantā, tathāpi dvitīyagamikriyābhāvadgacchatīti vyapadeśo na syād ity āha-
pakṣo gantā gacchatīti yasya tasya prasajyate |
gamanena vinā gantā ganturgamanamicchataḥ || 10 ||
 yasya vādino gamikriyāyogād eva ganteti pakṣaḥ, tasya gantur gamanam icchataḥ sagamanagantṛvyapadeśād gamanena vinā gantā gacchatīti syāt, dvitīyagamikriyābhāvāt | ato gantā gacchatīti na yujyate | gacchatītyetasyārthe ganteti śabdo gamanena vinā gantety atra vākye || 10 || 
gamane dve prasajyete gantā yady uta gacchati |
ganteti cājyate yena gantā san yac ca gacchati || 11 || 
若謂去者去 是人則有咎
離去有去者 說去者有去 
gal te ’gro po ’gro gyur na | | ’gro ba gnyis su thal ’gyur te | |
gang gis ’gro por mngon (7)pa dang | | ’gro por gyur nas gang ’gro ba’o | | 
11. If the “goer” “goes” (moves), then two acts of going (visible activity & displacement) [erroneously] follow;
[One is] that by which the “going on” (gantā) is designated, and [the second is] the real “goer” (gantā / self-existing subject) who “goes”(moves). 
If the goer goes, it would follow that going would be twofold: that which reveals* the goer and that which goes once [he] has become a goer. 
ཡང་གཞན་ཡང་། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་འགྲོ་འགྱུར་ན། །འགྲོ་བ་་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན་པ་དང་། །འགྲོ་པོར་གྱུར་ནས་གང་འགྲོ་བའོ། །འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཕྱོགས་འདི་ལ། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་བ་པོར་མངོན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོར་གྱུར་ནས་འགྲོ་བ་་གཞན་གང་གིས་དུས་ཕྱིས་འགྲོ་བར་འགྱུར་བའོ། །དེ་ནི་མི་འདོད་པས་དེ་ལ་འགྲོ་བ་པོ་དུས་གསུམ་དུ་ངེས་པར་གནས་པ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མོ་གཤམ་གྱི་བུ་བཞིན་ནོ། །  
復次(16)若謂去者去 是人則有咎(17)離去有去者 説去者有去(18)若人説去者能用去法。是人則有咎。離去(19)法有去者。何以故。説去者用去法。是爲(20)先有去者後有去法。是事不然。是故三(21)時中無有去者。復次若決定有去有去者。(22)應有初發。而於三時中。求發不可得。 
ཅི་སྟེ་(170B)སྐྱོན་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་ངོ་སྙམ་པས་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་གཉི་ག་ཡང་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་ཡང་སྐྱོན་འདི་ཡོད་དེ། བཤད་པ། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་འགྲོ་འགྱུར་ན། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན་པ་དང་། །འགྲོ་པོར་་གྱུར་ནས་གང་འགྲོ་བའོ། །འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པ་ལ་འགྲོ་བར་བརྟགས་ན་འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། འགྲོ་བ་གང་དག་ལྡན་པས་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པ་དང་། དེ་འགྲོ་བ་གང་ལ་ལྟོས་ནས་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་བའོ། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ནི་མི་འཐད་དེ། འགྲོ་བ་་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་གྱུར་ན་སྔ་མ་བཞིན་དུ་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ་དེ་ལྟ་བས་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་དོ། །ད་ནི་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་འགྲོ་སྟེ། གང་གི་ཚེ་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་པ་དེ་ཚེ་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འགྲོ་་བ་དང་བྲལ་བའང་འགྲོ་བའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་འགྲོའོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འགྲོ་བར་སེམས་ན། བཤད་པ། འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པོ་གང་ཞིག་་འགྲོ་བར་འགྱུར། །འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ལས་གཞན་པ་གསུམ་པ། འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་གང་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བར་འཐད་པ་ཞིག་གང་ཞིག་ཡིན། དེ་ལྟ་བས་ན་མེད་པའི་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་དང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་འགྲོའོ། །དེ་ལྟར་གང་་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འགྲོའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར། འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་བོ། །འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མེད་ན་འགྲོ་བ་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་ག་ལ་འགྱུར། འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་པོ་་དང།་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་འགྲོའོ། །ཞེས་བྱ་བ་མི་འཐད་དུ་ཟིན་ཀྱང་། གུབ་ཏ་འགྲོའོ། །ཙཻ་ཏྲ་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་འཐད་དོ། །བཤད་པ། དེས་ནི་ཅི་ཡང་སྨྲས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གུབ་ཏ་ལ་བརྟེན་ན་ཅི་གུབ་ཏ་འགྲོ་བ་པོར་གྱུར་ནས་འགྲོའམ། (171A)འོན་ཏེ་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་འགྲོའམ། འོན་ཏེ་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཞིག་འགྲོ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་གསལ་བ་མ་བྱས་སམ། དེ་ལྟ་བས་ན་འདི་ནི་གྱི་ནའོ། །  
ཅི་སྟེ་སྐྱོན་དེ་ཡོངས་སུ་སྤང་བར་འདོད་པས་འགྲོ་བ་པོ་དོན་དམ་པ་པའི་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པར་འདོད་ན་དེ་ལྟ་ན་ཡང། གལ་ཏེ་འགྲོ་པོ་འགྲོ་གྱུར་ན། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ཏེ། །གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན་པ་དང། །འགྲོ་པོར་གྱུར་ནས་གང་འགྲོ་བའོ། །གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་པོ་གང་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ན་འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པ་དང་འགྲོ་བ་པོར་གྱུར་ནས་འགྲོ་བའི་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པའོ། །དེ་ལྟ་ན། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་འགྱུར་ན། །འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་འགྱུར། །གང་ཕྱིར་འགྲོ་པོ་མེད་པར་ནི། །འགྲོ་བ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཕྱིར། །ཞེས་བྱ་བའི་སྐྱོན་འདི་ཡང་ཡོད་དེ། བྱ་བ་ནི་གཞི་ལ་རག་ལས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་པོ་ཉིད་དང། འགྲོ་བ་གཉིས་དང། འགྲོ་བ་པོ་གཉིས་སུ་འགྱུར་བ་དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། ཇི་ལྟར་འདོད་ཅེ་ན། འགྲོ་བ་པོ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་དང། འགྲོ་བ་ཡང་གཅིག་ཁོ་ན་དང་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་གཅིག་ཁོ་ནར་འདོད་དོ། །དེ་ཡང་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་འགྲུབ་ཀྱང་དོན་དམ་པར་མི་འགྲུབ་པས་དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཕ་རོལ་པོས་སྨྲས་པའི་སྒྲུབ་པ་མི་འགྲུབ་བོ། །ཕྱིར་རྒོལ་བ་དག་འགྲོ་བ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེའི་རྩོམ་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
atha ubhayatrāpi gatiyoga iṣyate gantā gacchatīti, evam api-
gamane dve prasajyete gantā yady uta gacchati |
ganteti cocyate yena gantā san yac ca gacchati || 11 ||
yena gamanena yogād gantety ucyate vyapadiśyate tad ekaṃ gamanam | gantā bhavan yac ca gacchati, yāṃ ca gatikriyāṃ karoti, tad etad gamanadvayaṃ prasaktam | ato gantṛdvayaprasaṅga iti pūrvavad dūṣaṇaṃ vaktavyam | tasmān nāsti gacchatīti vyapadeśaḥ || 
gate nārabhyate gantuṃ gantuṃ nārabhyate ’gate |
nārabhyate gamyamāne gantum ārabhyate kuha || 12 || 
已去中無發 未去中無發
去時中無發 何處當有發 
song la ’gro ba’i rtsom med de | | ma song ba la’ang ’gro rtsom med | |
bgom la rtsom pa yod min na | | gang du ’gro ba rtsom par byed | | 
12. The “state of going to” (gantum) is not begun in “that which is already gone to” (gatam – iii), nor in “that which is not yet gone to” (agatam – i);
Nor is the “state of going to” begun in “present going to” (gamyamāna – ii).
Where then is it begun? 
If a beginning of going does not exist in what has gone, [if] a beginning of going does not exist also in what has not [yet] gone [and if] there does not exist a beginning within motion, wherein is a beginning of going made? 
དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། སོང་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་མེད་དེ། །མ་སོང་བ་ལའང་་འགྲོ་རྩོམ་མེད། །བགོམ་ལ་རྩོམ་པ་ཡོད་མིན་ན། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་བྱེད། །  
何(23)以故(24)已去中無發 未去中無發(25)去時中無發 何處當有發(26)何以故。 
འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ནའོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་རྩོམ་པ་་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་བརྗོད་པར་མི་ནུས་སུ་ཟིན་ཀྱང་། གང་གི་ཚེ་སྡོད་པ་ལས་འགྲོ་བ་དེའི་ཚེ་ན་སྡོད་པའི་བྱས་པ་འདས་མ་ཐག་ཏུ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་འཇུག་པར་འགྱུར་བས་དེ་ལྟ་བས་ན་བྱ་བ་རྩོམ་པ་ཡོད་པས་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་་ཁོ་ནའོ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་མིང་གཞན་དུ་བསྒྱུར་བས་སེམས་རྨོངས་ནས་རང་གི་བུ་ངོ་མི་ཤེས་སམ། ཁྱོད་དོན་དེ་ཉིད་ལ་བློ་ཕྱི་མས་བརྗོད་པ་གཞན་གྱིས་བརྗོད་ཀོ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་རྩོམ་པ་ཡོད་པར་ཡོངས་སུ་བརྟག་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་སོང་བ་འམ་མ་སོང་བ་འམ། བགོམ་པ་ལ་ཡོད་་གྲང་ན། དེ་ལ་གཏན་ཚིགས་སྔར་བསྟན་པ་དག་ཉིད་ཀྱིས་བཤད་པ། སོང་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་མེད་དེ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་འདས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །མ་སོང་བ་ལའང་འགྲོ་རྩོམ་མེད། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་མ་བརྩམས་པའི་ཕྱིར་རོ། །བགོམ་ལ་རྩོམ་པ་ཡོད་་མིན་ན། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། བགོམ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང་། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། འགྲོ་བ་པོ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་བྱེད། །ཅེས་བྱ་བའི་ལན་དེ་པ་སྨྲོས་ཤིག་།དེ་ལྟ་བས་ན་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་མེད་དོ། །རྩོམ་་པ་མེད་ན་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར།  
འདི་ན་གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་རྩོམ་པ་མེད་དེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་གི་ཕྲེང་བ་ལ་རྩོམ་པ་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །སྡོད་(68B) དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེ་ན། འདིར་བྱ་གག་ཚོན་སྣ་ཚོགས་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཁ་དོག་གཞན་དུ་བསྒྱུར་ཏེ། ཉེ་བར་འཇོག་པ་བཞིན་དུ། སྔར་ལན་བཏབ་ཟིན་པ་ཉིད་ཚིག་གཞན་གྱིས་ཉེ་བར་བཞག་པས་འདི་ལྟ་སྟེ། སློབ་དཔོན་གྱིས་འདིར་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་དེ་ཉིད་ཅི་སོང་བའམ། མ་སོང་བའམ། འོན་ཏེ་བགོམ་པ་ལ་ཡོད་ཅེས་ཁྱོད་ལ་བརྒལ་ཞིང་བརྟགས་ན་སྔ་མ་བཞིན་དུ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མི་འཐད་པར་བསྟན་པར་བཞེད་པས་བཤད་པ། སོང་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་མེད་དེ། །དེ་ལ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་འདས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །མ་སོང་བ་ལའང་འགྲོ་རྩོམ་མེད། །མ་སོང་བ་འགྲོ་བས་སྟོང་པ་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བགོམ་ལ་རྩོམ་པ་ཡོད་མ་ཡིན། །སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་མ་གཏོགས་པར་བགོམ་པ་རྟག་ཏུ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་བྱེད། །འོ་ན་གང་གིས་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་འགྲུབ་པས་འདོད་པའི་དོན་འགྲུབ་པར་འགྱུར་བ་དེ་ད་སྨྲོས་ཤིག་དེས་ན་འདིས་སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་དང། བགོམ་པ་དག་ལ་རྩོམ་པ་མེད་པར་བསྟན་ཏོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །དེ་ལྟར་ན་འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་དག་ཏུ་འགྱུར་བ་ནི་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་མེད་དེ། ལམ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མ་སོང་བའི་ལམ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་མ་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་མེད་དེ། མ་སོང་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འགྲོ་བར་འདོད་པ་ལས་གཞན་པའི་མ་སོང་བ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་བགོམ་པ་ལ་ཡང་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་མི་འཐད་དེ། ལམ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་རྩོམ་པ་མེད་པས། རྩོམ་པའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །རྒྱས་པར་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འོ་ན་འགྲོ་བ་རྣམ་པ་གཞན་གྱིས་ཡོད་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། རང་གི་གནས་སྐབས་ལས་གཞན་དུ་འགྱུར་བ་དང་ལྡན་པའི་དངོས་པོ་ལ་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པའི་རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་རང་གི་གནས་སྐབས་ལས་གཞན་དུ་གྱུར་པ་དང་ལྡན་པའི་དངོས་པོ་ལ་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པའི་རྒྱུ་མེད་དེ། དཔེར་ན། དམུས་ལོང་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་བྲལ་བ་ལ་དམུས་ལོང་གིས་མཐོང་ངོ། །དམུས་ལོང་ལྟའོ། །ལྟ་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པའི་རྒྱུ་(69A)མེད་པ་བཞིན་ནོ། །འགྲོ་བ་རང་གི་གནས་སྐབས་ལས་གཞན་དུ་གྱུར་པ་དང་ལྡན་པའི་དངོས་པོ་ལ་ནི་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པའི་རྒྱུ་ཉིད་ཡོད་དེ། གང་དུ་དེ་ཞུགས་ཟིན་པ་དེ་ནི་སོང་བ་ཡིན་ལ། གང་དུ་དེ་འཇུག་པ་དེ་ནི་བགོམ་པ་ཡིན། གང་དུ་དེ་མ་ཞུགས་པ་དེ་ནི་མ་སོང་བ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་མཐུ་ཉིད་ཀྱིས་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་པས་སྐབས་ཀྱི་དོན་འགྲུབ་བོ། །  
atrāha- yadyapyevam, tathāpi devadatto gacchatīti vyapadeśasadbhāvādgamanastīti | naivam | yasmād devadattāśrayaivaiṣā cintā kim asau gantā san gacchati, uta agantā gacchati, tadvayatirikto veti | sarvathā ca nopapadyata iti yatkiṃcidetat ||
atrāha- vidyata eva gamanam, tadārambhasadbhāvāt | iha devadattaḥ sthityupamardena gamanamārabhate | na ca avidyamānakūrmaromaprāvārādikam ārabhate | ucyate | syād gamanaṃ yadi tadāramme eva syāt | yasmāt-
gate nārabhyate gantuṃ gataṃ nārabhyate ’gate |
nārabhyate gamyamāne gantum ārabhyate kuha || 12 ||
 yadi gamanārambho bhavet, tad gate vādhvanyāramyeta, agate vā gamyamāne vā | tatra gate gamanaṃ nārabhyate, taddhi nāma uparatagamikriyam | yadi tatra gamanamārabhyeta, tad gatamityevaṃ na syād atītavartamānayorvirodhāt | agate ’pi gamanaṃ nārabhyate, anāgatavartamānayorvirodhāt | nāpi gamyamāne, tadabhāvāt kriyādvayaprasaṅgāt kartṛdvayaprasaṅgāc ca | tad evaṃ sarvatra gamanārambhamapaśyann āha- gantumārabhyate kuheti || 12 || 
na pūrvaṃ gamanārambhād gamyamānaṃ na vā gatam |
yatrārabhyeta gamanam agate gamanaṃ kutaḥ || 13 || 
未發無去時 亦無有已去
是二應有發 未去何有發 
’gro ba rtsom pa’i snga rol na | | gang du ’gro ba rtsom ’gyur ba | |
bgom pa med cing song ba med | | ma song (3a1)’gro ba ga la yod | | 
13. “Present going to” (ii) does not exist previous to the beginning of the “act of going,” (visible activity & displacement) nor does “that which is already gone to” (iii) exist where the “act of going” (visible activity & displacement) should begin.
How can the “act of going” (visible activity & displacement) [begin] in “that which is not yet gone to” (i)? 
Before a beginning of going, there is not any motion or anything which has gone wherein going could begin. How can going exist in what has not [yet] gone? 
ཡང་གཞན་ཡང་། འགྲོ་བ་རྩོམ་པའི་སྔ་རོལ་ན། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་འགྱུར་བ། །བགོམ་པ་མེད་ཅིང་སོང་བ་མེད། །མ་སོང་འགྲོ་བ་ག་ལ་ཡོད། །  
三時中無發(27)未發無去時 亦無有已去(28)是二應有發 未去何有發 
འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ནའོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། བགོམ་པ་དང་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ལ། འགྲོ་བ་མཐར་ཕྱིན་པ་ནི་སོང་བ་ཞེས་བྱ་བ་ཡིན། འགྲོ་་བའི་བྱ་བ་མ་སོང་བ་ལ་ལྟོས་ནས་མ་སོང་བ་ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་པས་ན་དེ་ལྟ་བས་ན་བགོམ་པ་དང་སོང་བ་དང་། མ་སོང་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱེད་ནམ་མཁའ་འདི་ལ་ལྡང་བར་བསྐྱོད་དམ། གང་གི་ཚེ། །འགྲོ་བ་རྩོམ་པའི་སྔ་རོལ་ན། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་འགྱུར་བ། །(171B)བགོམ་པ་མེད་ཅིང་སོད་བ་མེད། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་རྩོམ་པའི་སྔ་རོལ་སྡོད་པར་གྱུར་པ་ན་གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་འགྱུར་བའི་བགོམ་པ་ཡང་མེད་ཅིང་། སོང་བ་ཡང་མེད་དོ། །འགྲོ་བ་རྩོམ་པ་མེད་ན་བགོམ་པ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པར་ག་ལ་འགྱུར། འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པ་མེད་ན་འགྲོ་བ་མཐར་ཕྱིན་་པ་ཡོད་པར་ཡང་ག་ལ་འགྱུར། འདིར་སྨྲས་པ། མ་སོང་བ་ནི་ཡོད་དེ། དེར་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་འགྱུར་རོ། །བཤད་པ། མ་སོང་འགྲོ་བ་ག་ལ་ཡོད། །འདི་ལ་སྡོད་ཅིང་མི་བསྐྱོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་མ་སོང་བ་སྟེ། དེ་ལ་ནི་རྩོམ་པ་མེད་དོ། །གང་གི་ཚེ་སྐྱོད་པར་བྱེད་པ་དེའི་ཚེ་ན་ནི་གོ་སྐབས་་གང་དུ་སྐྱོད་པར་བྱེད་པ་དེ་མ་སོང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཚེ་མ་སོང་བའི་གོ་སྐབས་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་ནི་བསྐྱོད་པ་མེད་དོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་མ་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་གང་ལ་ཡོད། །  
འདིར་བཤད་པ། གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་སྐྱེ་བ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ནི་གང་དུ་དེ་ཞུགས་ཟིན་པ་དེ་ནི་སོང་བ་ཡིན་ལ། གང་དུ་དེ་འཇུག་པ་དེ་ནི་བགོམ་པ་ཡིན། གང་དུ་དེ་མ་ཞུགས་པ་དེ་ནི་མ་སོང་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་ཡང་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་འགྲོ་བ་ཡང་མེད་དོ་ཞེས་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །འགྲོ་བ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་ཡང། །འགྲོ་བ་རྩོམ་པའི་སྔ་རོལ་ན། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་འགྱུར་བ། །བགོམ་པ་མེད་ཅིང་སོང་བ་མེད། །མ་སོང་འགྲོ་བ་ག་ལ་ཡོད། །འགྲོ་བ་རྩོམ་པའི་སྔ་རོལ་ན། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་འགྱུར་པའི་བགོམ་པ་མེད་ཅིང་འགྲོ་བས་སྟོང་ངོ། །སོང་བ་ཡང་མེད་དེ། འགྲོ་བ་དང་མི་ལྡན་པ་ལ་དེ་མི་འཐད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལྟར་འགྲོ་བས་སྟོང་ན་འགྲོ་བ་མི་འཐད་པར་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྔར་བསྟན་པ་དག་ཡོད་པས་དམ་བཅས་པ་ལ་རྗེས་སུ་དཔག་པས་གནོད་པའི་ཕྱིར་མ་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བ་ག་ལ་ཡོད་དེ་འགྲོ་བ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །  
yathā ca gamanaṃ na saṃbhavati tathā pratipādayann āha-
na pūrvaṃ gamanārambhādgamyamānaṃ na vā gatam |
yatrārabhyeta gamanamagate gamanaṃ kutaḥ || 13 ||
 iha devadatto yadāvasthita āste, sa tadā gamanaṃ nārabhate | tasya gamanārambhātpūrvaṃ na gamyamānamadhvajātamasti, na ca gataṃ yatra gamanamārabhyeta | tasmād gatagamyamānābhāvādenayor na gamanārambhaḥ ||
atha syāt- yady api gamanārambhāt pūrvaṃ na gataṃ na gamyamānaṃ tathāpyagatam asti, tatra gamanārambhaḥ syād iti | ucyate | agate gamanaṃ kutaḥ | anupajātagamikriyam anārabdhagamikriyam agatam | tatra gamanārambha ity asaṃbaddham etad ity āha- agate gamanaṃ kutaḥ iti || 13 || 
gataṃ kiṃ gamyamānaṃ kim agataṃ kiṃ vikalpyate |
adṛśyamāna ārambhe gamanasyaiva sarvathā || 14 || 
無去無未去 亦復無去時
一切無有發 何故而分別 
’gro rtsom rnam pa thams cad du | | snang ba med pa nyid yin na | |
song ba ci zhig bgom pa ci | | ma song ci zhig rnam par brtag | | 
14. It is mentally fabricated what is “that which is already gone to” (gatam – iii), “present going to” (gamyamāna – ii) and “that which is not yet gone to” (agatam – i);
Therefore, the beginning of the “act of going” (visible activity & displacement) is not seen in any way. 
If a beginning of going is simply not apparent in any way, examine: what has gone? what is motion? what has not [yet] gone? 
འགྲོ་རྩོམ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ། །སྣང་བ་་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན། །སོང་བ་ཅི་ཞིག་བགོམ་པ་ཅི། །མ་སོང་ཅི་ཞེས་རྣམ་པར་བརྟག་།འགྲོ་བ་རྩོམ་པའི་སྔ་རོལ་ན། །གང་དུ་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་འགྱུར་བའི་བགོམ་པ་མེད་ཅིང་སོང་བ་ཡང་མེད་དོ། །མ་སོང་བར་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་འགྱུར་རོ། །སྙམ་ན་དེ་ཡང་མི་རུང་སྟེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མ་སོང་བ་ཉིད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། མ་སོང་བར་འགྲོ་བ་རྩོམ་པར་འགྱུར་བ་ག་ལ་ཡོད། དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་སྣང་བ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན། སོང་བ་དང་བགོམ་པ་དང་། མ་སོང་བ་ཞེས་བྱ་བ་གསུམ་དུ་རྣམ་པར་བརྟག་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་དག་ཅིའི་ཕྱིར་རྣམ་་པར་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། སེམས་བརྟག་པ་བཞིན་ནོ། །  
(29)無去無未去 亦復無去時(4c1)一切無有發 何故而分別(2)若人未發則無去時。亦無已去。若有發(3)當在二處。去時已去中。二倶不然。未去時(4)未有發故。未去中何有發。發無故無去。(5)無去故無去者。何得有已去未去去時。問(6)曰。若無去無去者。應有住住者。 
དེ་ལྟར་བརྟགས་ན། འགྲོ་རྩོམ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ། །སྣང་བ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན། །སོང་བ་ཅི་ཞིག་བགོམ་པ་་ནི། །མ་སོང་ཅི་ཞེས་རྣམ་པར་བརྟག་། གང་གི་ཚེ་དེ་ལྟར་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་རྣམ་པར་བརྟག་པ་ན་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་སྣང་བ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་པ་དེའི་ཚེ་ཁྱོད་ཀྱི་སོང་བ་ཡང་ཅི། བགོམ་པ་ཡང་ཅི། མ་སོང་བ་དེ་ཡང་ཅི། ཞེས་རྣམ་པར་བརྟག་།སྨྲས་པ། རེ་ཞིག་མ་སོང་བ་ནི་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་བུ་མ་བཙས་པར་འཆི་བའི་མྱ་ངན་བྱེད་དམ། ཁྱོད་སྲོང་བ་མེད་པར་མ་སོང་བ་ལ་རྟོག་གོ། །འདི་ལྟར་སོང་བའི་གཉེན་པོ་ནི་མ་སོང་བ་ཡིན་ན། དེ་ལ་གལ་ཏེ་སོང་བ་ཉིད་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་མ་སོང་བ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར།  
དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་གང་གི་ཚེ་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཇི་ལྟར་ཡང་མི་སྲིད་པ་དེའི་ཚེ། འགྲོ་རྩོམ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ། །སྣང་བ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན། །སོང་བ་ཅི་ཞིག་བགོམ་པ་ཅི། །མ་སོང་ཅི་ཞེས་རྣམ་པར་བརྟག་ཉིད་ཡིན་ན་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ངེས་པར་གཟུང་བའི་དོན་ཏེ། འདིར་སྣང་བ་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་ན་ཞེས་བྱ་བར་བལྟ་བར་བྱའོ། །གཞན་དུ་ན་འགྲོ་བ་ཉིད་ཀྱི་ཡིན་གྱི། །གཞན་གྱི་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་འགྱུར་རོ། །རབ་རིབ་ཅན་སྒྲ་དང་སྦྲང་བུ་དང། སྦྲང་བུ་མ་ཆུ་རིངས་ལ་སོགས་པ་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པ་ལ་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དང་འདྲའོ། །འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་བུས་སྐྲ་འགྲེང་གི་མདུང་ཐུང་བཞིན་དུ་ཁྱོད་ལ་སྐྱོན་དེ་ཉིད་རྗེས་སུ་འབྲང་ངོ། །  
yady api gatāgatagamyamāneṣu gamanārambho nāsti, gatāgatagamyamānāni tu santi | na cāsati gamane etāni yujyanta iti | ucyate | syād gamanaṃ yadyetānyeva syuḥ | sati hi gamikriyāprārambhe yatroparatā gamikriyā tad gatam iti parikalpyeta, yatra vartamānā tad gamyamānam, yatrājātā tadagatam iti | yadā tu gamikriyāprārambha eva nāsti, tadā-
gataṃ kiṃ gamyamanaṃ kim agataṃ kiṃ vikalpyate |
adṛśyamāna ārambhe gamanasyaiva sarvathā || 14 ||
 prārambhe ’nupalabhyamāne kiṃ mithyādhvatrayaṃ parikalpyate, kuto vā tadvayapadeśakāraṇaṃ gamanam ity ayuktam etat || 14 || 
gantā na tiṣṭhati tāvad agantā naiva tiṣṭhati |
anyo gantur agantuś ca kas tṛtīyo ’tha tiṣṭhati || 15 || 
去者則不住 不去者不住
離去不去者 何有第三住 
re zhig ’gro po mi sdod de | | ’gro ba po min sdod pa min | |
’gro po ’gro po min las gzhan | | gsum pa gang zhig (2)sdod par ’gyur | | 
15. A “goer” does not remain unmoved (na tiṣṭati); then certainly the “non-goer” does not remain unmoved.
What third [possibility] other than “goer” and “non-goer” can thus remain unmoved? 
When a goer does not stay, a non-goer cannot stay; what third one other than a goer and a non-goer could stay? 
འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་པོའི་སྟོད་པ་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། རེ་ཞིག་འགྲོ་བོ་མི་སྡོད་དེ། །འགྲོ་བ་པོ་མིན་སྡོད་པ་མིན། །འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པ་གང་ཞིག་སྡོད་པར་འགྱུར། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་པོ་(37A)ཞིག་སྡོད་པར་འགྱུར་རམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཞིག་སྡོད་པར་འགྱུར་རམ། དེ་གཉིས་ལས་གཞན་པ་གསུམ་པ་ཞིག་སྡོད་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་ནི་མི་སྡོད་དེ། འགྲོ་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་སྡོད་དེ། འགྲོ་བ་མེད་པའི་་ཕྱིར་ཏེ། འགྲོ་བའི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ནི་སྡོད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་གཉིས་ལས་གཞན་པ་གསུམ་པ་ཡང་མི་སྡོད་དེ། མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་ཞིག་ཡོད་ན་དེ་འགྲོ་བ་པོའམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཞིག་ཡིན་པར་འགྱུར་གྲང་ན་གཉི་ག་ལྟར་ཡང་བཀག་པས་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོའི་སྡོད་་པ་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བྱེ་མ་དག་ལ་འབྲུ་མར་བཞིན་ནོ། །  
答曰(7)去者則不住 不去者不住(8)離去不去者 何有第三住(9)若有住有住者。應去者住。若不去者住。若(10)離此二。應有第三住。是事不然。去者(11)不住。去未息故。與去相違名爲住。不去者(5a1)亦不住。何以故。因去法滅故有住。無去則(2)無住。離去者不去者。更無第三住者。若有(3)第三住者。即在去者不去者中。以是故。(4)不得言去者住。 
སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་གཉེན་པོ་མེད་པས་སོང་བ་་མེད་ན་འོ་ན། འགྲོ་བ་འགྲུབ་པོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མི་མཐུན་པའི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་འགྲོ་བའི་མི་མཐུན་པ་སྡོད་པ་ཡོད་དེ། དེ་བས་ན་མི་མཐུན་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ནའོ། །བཤད་པ། གལ་ཏེ་སྡོད་པ་ཡོད་ན་ནི་འགྲོ་བ་ཡང་ཡོད་པར་འགྱུར་གྲང་ན། སྡོད་པ་མི་་འཐད་པས་འགྲོ་བ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལ་གལ་ཏེ་སྡོད་པ་ཡོད་པར་གྱུར་ན། འགྲོ་བ་པོའི་འམ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཡིན་གྲང་ན། དེ་ལ། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་མི་སྡོད་དེ། །འགྲོ་བ་པོ་མིན་སྡོད་པ་མིན། །འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པ་གང་(172A)ཞིག་སྡོད་པར་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་སྡོད་པ་ནི་མེད་པ་ཁོ་ནའོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
གཞན་དག་ན་རེ་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། མི་མཐུན་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་དང་གང་ལ་མི་མཐུན་པ་ཡོད་པ་དེ་དང་དེ་ཡོད་པར་སྣང་སྟེ། དགེར་ན་སྣང་བའི་མི་མཐུན་པ་མུན་པ་ཡོད་པ་བཞིན་ནོ། །འགྲོ་(69B)འདིར་བཤད་པ། དེ་ཡང་ཁྱོད་ལ་བརྒལ་ཞིང་བརྟག་པ་ཡོད་དེ་ཁྱོད་སྡོད་པ་སུའི་ཡིན་པར་སེམས་ཅི་འགྲོ་བ་པོའི་ཡིན་ནམ་འོན་ཏེ་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཡིན། དེ་ལ་གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་པོའི་ཡིན་སྙམ་ན། རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་མི་སྡོད་དེ། རེ་ཞིག་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་རིམ་པ་ལ་ལྟོས་པའོ། །འགྲོ་བ་པོ་མི་སྡོད་དེ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་གཞག་པའོ། །འགྲོ་བ་པོའི་ཆོས་ནི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཡིན་པས། ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་མངོན་ནོ། །དཔེ་ནི་དེའི་དབང་གིས་ཏེ། འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བ་མ་ཉམས་པ་ཡིན་ནོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་སྡོད་པར་མི་འཐད་དེ། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་ལྷས་བྱིན་འགྲོ་བ་མ་ཉམས་པ་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པའི་ཡིན་ནོ་སྙམ་ན། འགྲོ་བ་པོ་མིན་སྡོད་པ་མིན། །འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ལ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་འགྲོ་བ་ལྡོག་པ་མི་འཐད་པས་དེ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཅི་སྟེ་ལེགས་པར་མ་ཟིན་པའི་གདོན་གྱིས་བརླམས་པའི་དབང་གིས་གཞན་ཞིག་སྡོད་པར་སེམས་ན་གྲོགས་སོ། །འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པ་གང་ཞིག་སྡོད་པར་འགྱུར། །དེ་ད་སྨྲོས་ཤིག་འགའ་ཡང་སྡོད་པར་མི་འཐད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །  
atrāha- vidyata eva gamanaṃ tatpratipakṣasadbhāvāt | yasya ca pratipakṣo ’sti, tadasti, ālokāndhakāravat pārāvāravat saṃśayaniścayavac ca | asti ca gamanasya pratipakṣaḥ sthānam iti | ucyate | syād gamanaṃ yadi tatpratipakṣaḥ sthānaṃ syāt | katham ihedaṃ sthānaṃ gantur agantus tadanyasya vā parikalpyeta? sarvathā ca na yujyata ity āha-
gantā na tiṣṭhati tāvad agantā naiva tiṣṭhati |
anyo gantur agantuś ca kas tṛtīyo ’tha tiṣṭhati || 15 ||
 yathā gantā na tiṣṭhati tathottareṇa ślokenākhyāsyati | agantāpi na tiṣṭhati, sa hi tiṣṭhatyeva, tasya kim aparayā sthityā prayojanam? agantāpi na tiṣṭhati? sa hi tiṣṭhatyeva, tasya (pp_38) kim aparayā sthityā prayojanam? ekayā sthityā agantā aparayā tiṣṭhatīti sthitidvayaprasaṅgāt sthātṛdvayaprasaṅga iti pūrvavaddoṣaḥ | gantragantṛrahitaś cānyo nāsti || 15 || 
gantā tāvat tiṣṭhatīti katham evopapatsyate |
gamanena vinā gantā yadā naivopapadyate || 16 || 
去者若當住 云何有此義
若當離於去 去者不可得 
gang tshe ’gro ba med par ni | | ’gro po ’thad par mi ’gyur na | |
re zhig ’gro po sdod do zhes | | ji ltar ’thad pa nyid du ’gyur | | 
16. It is said that a “goer” continues to be [a “goer”]. But how can that be possible,
Since a “goer”(gantā / self-existing subject) lacking the “act of going” (gamanam – visible activity & displacement) is simply not produced? 
When a goer is not possible without going, how then is it possible [to say]: “a goer stays.” 
ཡང་གཞན་ཡང་། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་སྡོད་དོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འགྲོ་བ་པོ་སྡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་་མངོན་པར་ཞེན་པ་དེ་མི་འཐད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ་ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་པའི་ཕྱིར་ཏེ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་དག་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །  
復次(5)去者若當住 云何有此義(6)若當離於去 去者不可得(7)汝謂去者住。是事不然。何以故。離去法。去(8)者不可得。若去者在去相。云何當有住。去(9)住相違故。 
ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། བཤད་པ། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་སྡོད་དོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པས་འགྲོ་བ་པོར་འགྱུར་བས་འགྲོ་བ་མེད་ན། འགྲོ་བ་པོར་མི་འཐད་པ་ཉིད་དོ། །འགྲོ་བ་ལོག་པ་ནི་སྡོད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ན་འགྲོ་བ་དང་སྡོད་པ་མི་མཐུན་པ་དེ་གཉིས་གཅིག་ན་ལྷན་ཅིག་འདུག་པ་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་སྡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་་དུ་འགྱུར། དེ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་སྡོད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་འགྲོ་བ་ལོག་པ་ནི་སྡོད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ན་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ནི་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་སྡོད་པ་ཉིད་ཡིན་པས་དེ་ལ་ཡང་སྡོད་པས་ཅི་ཞིག་བྱ། སྡོད་པ་དེ་ལ་ཡང་སྡོད་པར་བརྟག་ན། སྡོད་་པ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་དང་། སྡོད་པ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་སྡོད་དོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་སྡོད་པར་སེམས་ན། བཤད་པ། འགྲོ་པོ་འགྲོ་པོ་མིན་ལས་གཞན། །གསུམ་པ་གང་ཞིག་་སྡོད་པར་འགྱུར། འགྲོ་བོ་དང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ལས་གཞན་པ་གསུམ་པ་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་གང་སྡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་བརྟགས་པ་དེ་གང་ཞིག་ཡིན། དེ་ལྟ་བས་ན་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་སྡོད་དོ། །  
ཡང་ན། རེ་ཞིག་འགྲོ་པོ་སྡོད་དོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་པོ། །ནམ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །བྱ་བ་གཉིས་དུས་གཅིག་ཏུ་འགལ་བས་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེ་ལྟར་ན་ཚིག་དེས་ནི་སྡོད་པ་པོ་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ཉིད་དུ་བསྟན་པས་འགྲོ་བ་པོ་སྡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་མི་སྲིད་པར་བསྟན་ཏོ། །གལ་ཏེ་རྫ་མཁན་བཞིན་དུ་དུས་གསུམ་གྱི་ནུས་པའི་གནས་སྐབས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་ཉིད་དུ་འགྲུབ་པས་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེ་ན། ཉེ་བར་གདགས་པ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཁས་བླངས་པ་ཉམས་པས་དེས་ན་སྔ་མ་བཞིན་དུ་གཏན་ཚིགས་དང་པོའི་སྐྱོན་ཡོད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །  
atrāha- nāgantā tiṣṭhati, nāpi ganturagantuścānyaḥ, kiṃ tarhi gantaiva tiṣṭhatīti naivam | yasmāt-
gantā tāvattiṣṭhatīti katham evopapatsyate |
gamanena vinā gantā yadā naivopapadyate || 16 ||
 yadāyaṃ tiṣṭhatītyucyate, tadā sthitivirodhi gamanamasya nāsti, vinā ca gamanaṃ gantṛvyapadeśo nāsti | ato gantā tiṣṭhatīti nopapadyate || 16 || 
na tiṣṭhati gamyamānān na gatān nāgatād api |
gamanaṃ saṃpravṛttiś ca nivṛttiś ca gateḥ samā || 17 || 
去未去無住 去時亦無住
所有行止法 皆同於去義 
bgom lam ldog (/las sdod?) par mi ’gyur te | | song dang ma song las kyang min | |
’gro ba dang ni ’jug pa dang | | ldog pa yang ni ’gro dang (3)mtshungs | | 
17. [The “goer”] does not continue to be [a goer] as a result of “present going to” (ii) or “that which is already gone to” (iii) or “that which is not yet gone to,”(i)
For then the act of going (gamana – visible activity & displacement) [would be] origination while the “process of going” (gati – real going process) would be the same as cessation. 
There is no reversal of motion*, nor also of what has gone [and] what has not [yet] gone. [Reversal of] going, engagement [to stay] and reversal [of staying] are similar to going. 
ཡང་གཞན་ཡང་། བགོམ་ལས་སྡོད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། །སོང་དང་མ་སོང་ལས་ཀྱང་མིན། །ད་འགྲོ་བ་པོ་དེ་་བགོམ་པ་ལས་སྡོད་པར་འགྱུར་རམ། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་ལས་སྡོད་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་གསུམ་ཆར་ལས་ཀྱང་སྡོད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་གསུམ་ཆར་ལས་ཀྱང་སྡོད་པར་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་འགྲོ་བ་པོའི་སྡོད་པ་ཡོད་དོ་ཞེས་གང་སྨྲས་པ་དེ་རིགས་པ་མ་་ཡིན་ཏེ། མོ་གཤམ་གྱི་བུ་འཆི་བ་བཞིན་ནོ། །དེ་ནི། འགྲོ་བ་དང་ནི་འཇུག་པ་དང་། །ལྡོག་པ་ཡང་ནི་འགྲོ་དང་མཚུངས། །ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་རྒྱ་ཆེར་བསམས་པ་དེ་བཞིན་དུ་འཇུག་པ་དང་ལྡོག་པ་ཡང་འགྲོ་བ་དང་མཚུངས་པར་བསམ་པར་བྱའོ། །  
復次(10)去未去無住 去時亦無住(11)所有行止法 皆同於去義(12)若謂去者住。是人應在去時已去未去中(13)住。三處皆無住。是故汝言去者有住。是則(14)不然。如破去法住法。行止亦如是。行者。(15)如從穀子相續至芽莖葉等。止者。穀子(16)滅故芽莖葉滅。相續故名行。斷故名止。又(17)如無明縁諸行乃至老死是名行。無明滅(18)故諸行等滅是名止。問曰。汝雖種種門破(19)去去者住住者。而眼見有去住。答曰。肉眼所(20)見不可信。若實有去去者。爲以一法成。(21)爲以二法成。二倶有過。 
ཡང་གཞན་ཡང་། འགྲོ་བ་ལོག་པ་ནི་སྡོད་པ་ཞེས་བྱ་བ། ལྡོག་པ་དེ་ཡང་བགོམ་པ་ལས་སམ། སོང་བ་ལས་སམ་མ་སོང་བ་ལས་ལྡོག་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ། བགོམ་ལས་ལྡོག་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། སོང་དང་མ་སོང་ལས་ཀྱང་མིན། བགོམ་པ་ལས་སྡོད་པ་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་བགོམ་པ་ཡིན་ལ། འགྲོ་བ་ལོག་པ་ནི་སྡོད་པ་ཡིན་པས་སྡོད་པ་དང་འགྲོ་བ་མི་མཐུན་པ་དེ་གཉིས་ཅིག་ན་མི་སྲིད་པས་དེའི་ཕྱིར་རེ་ཞིག་བགོམ་པ་ལས་ལྡོག་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། དེ་ནི་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་ལས་ཀྱང་སྡོད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་(172B)རོ། །འདི་ལྟར་འགྲོ་བ་ལོག་པ་ནི་སྡོད་པ་ཡིན་ན། འགྲོ་བ་ནི་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་ལ་མེད་དེ། འགྲོ་བ་མེད་ན་འགྲོ་བ་ལྡོག་པ་ག་ལ་ཡོད། འགྲོ་བ་ལྡོག་པ་མེད་ན་སྡོད་པ་ག་ལ་ཡོད། དེ་ལྟ་བས་ན་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་ལས་ཀྱང་ལྡོག་པར་མི་འགྱུར་རོ། །འགྲོ་བ་དང་ནི་འཇུག་པ་དང་། ལྡོག་པ་ཡང་ནི་འགྲོ་དང་མཚུངས། ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་མི་སྡོད་དེ། སྡོད་པ་དང་། འགྲོ་བ་གཉིས་མི་མཐུན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་བཤད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྡོད་པ་པོ་ཡང་མི་འགྲོ་སྟེ། སྡོད་པ་དང་འགྲོ་བ་གཉིས་མི་མཐུན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་མི་སྡོད་དེ། སྡོད་པ་གཉིས་་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བཤད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྡོད་པ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་འགྲོ་སྟེ། འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་། ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་མི་སྡོད་དེ། མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བཤད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྡོད་པ་པོ་ཡིན་པ་་དང།་སྡོད་པ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་མི་འགྲོ་སྟེ། མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོའི་སྡོད་པ་དང་། སྡོད་པ་པོའི་འགྲོ་བ་མཚུངས་པ་ཡིན་ནོ། །ད་ནི་ཇི་ལྟར་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་སོང་བ་དང་། མ་སོང་བ་དང་། བགོམ་པ་ལ་མི་འཐད་དོ་ཞེས་བཤད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྡོད་པའི་འཇུག་པ་ཡང་་བསྡད་པ་དང་མ་བསྡད་པ་དང་། སྡོད་པ་ལ་མི་འཐད་དེ། དེ་ལྟར་ན་འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་དང་སྡོད་པའི་འཇུག་པ་མཚུངས་པ་ཡིན་ནོ། །ད་ནི་ཇི་ལྟར་འགྲོ་བའི་ལྡོག་པ་སོང་བ་དང་། མ་སོང་བ་དང་། བགོམ་པ་ལས་ལྡོག་པར་མི་འགྱུར་ཞེས་བཤད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྡོད་པའི་ལྡོག་པ་ཡང་གང་་དུ་བསྡད་པ་དེ་ནས་མི་འགྲོ་སྟེ། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་དུ་མ་བསྡད་པ་དེ་ནས་ཀྱང་མི་འགྲོ་སྟེ། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་དུ་བསྡད་པ་དེ་ནས་ཀྱང་མི་འགྲོ་སྟེ། སྡོད་པ་དང་འགྲོ་བ་གཉིས་མི་མཐུན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ན་འགྲོ་བའི་ལྡོག་པ་དང་། སྡོད་པའི་ལྡོག་པ་མཚུངས་པ་་ཡིན་ནོ། །  
ཡང་ན་སུན་དབྱུང་བའི་ལམ་གཞན་ཡང་ཡོད་དེ། འདི་ལ་སྡོད་པ་དེ་སོང་བ་ལས་སམ། མ་སོང་བ་ལས་སམ། བགོམ་པ་ལས་ལྡོག་པ་ལ་བརྟག་གྲང་ན། དེ་ལ། བགོམ་ལས་སྡོད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། །སོང་དང་མ་སོང་ལས་ཀྱང་མིན། །བགོམ་པ་ལས་སྡོད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྔར་བསྟན་པས་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པ་ལ་སྡོད་(70A)པ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་སོང་བ་ལས་དེ་འགྲུབ་བོ་ཞེ་ན། སོང་བ་ལས་ཀྱང་དེ་འགྲུབ་པ་མི་རིགས་ཏེ། སོང་བ་འགྲོ་བ་མེད་པ་ལ་འགྲོ་བ་ལྡོག་པའི་སྡོད་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོ་ན་མ་སོང་བ་ལས་སྡོད་པ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་རོ་སྙམ་ན། དེ་ཡང་མི་འཐད་དེ། འགྲོ་བ་མེད་པ་ལ་ལྡོག་པ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་མ་སོང་བ་ལས་ཀྱང་སྡོད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་ན་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང། རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ཡང་མེད་དེ། དོན་དམ་པར་སྣང་བ་དང་མུན་པ་གཉིས་མི་མཐུན་པ་ཉིད་ཡིན་པར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ནོ། །གང་དག་སྡོད་པ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། མི་མཐུན་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དང། རྩོམ་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་ལས་ལྡོག་པས་དངོས་པོ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་ལ། འགྲོ་བ་དང་ནི་འཇུག་པ་དང། །ལྡོག་པ་ཡང་ནི་འགྲོ་དང་མཚུངས། །ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། ཇི་ལྟར་འགྲོ་བའི་མི་མཐུན་པ་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་དང། དེ་ལས་གཞན་པ་ལ་མི་འཐད་པ་དང། འགྲོ་བའི་རྩོམ་པ་ཡང་སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་དང། བགོམ་པ་ལ་མི་འཐད་པ་དང་འགྲོ་བའི་ལྡོག་པ་ཡང་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་ལ་མི་མཐུན་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྡོད་པའི་མི་མཐུན་པ་ཡང་སྡོད་པ་པོ་དང། སྡོད་པ་པོ་མ་ཡིན་པ་དང་དེ་ལས་གཞན་པ་ལ་མི་འཐད་པ་དང། སྡོད་པའི་འཇུག་པ་ཡང་བསྡད་པ་དང། མ་བསྡད་པ་དང། སྡོད་པ་ལ་མི་འཐད་པ་དང། སྡོད་པའི་ལྡོག་པ་ཡང་བསྡད་པ་དང། མ་བསྡད་པ་དང། སྡོད་པ་ལ་མི་འཐད་པ་དེ་ལྟར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་རྒྱས་པར་བྱའོ། །ཚིག་མངས་ཀྱིས་དོགས་པའི་ཕྱིར་དང། །དོན་བཤད་ཟིན་པའི་ཕྱིར་སྤྲོས་པའི་སྒོ་ནས་མ་བཤད་དེ། འོན་ཀྱང་ཕྱོགས་ཙམ་ཞིག་བཤད་པར་བྱའོ། །སྡོད་པ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ། འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་སྡོད་པ་མ་ཉམས་པའི་སྡོད་པ་པོ་གཞན་བཞིན་ནོ། །བསྡད་པ་ལ་སྡོད་པའི་འཇུག་པ་མེད་དེ། བསྡད་ཟིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བསྡད་ནས་ཡུན་རིང་དུ་ལོན་པ་བཞིན་ནོ། །བསྡད་པ་ལས་སྡོད་པ་མི་ལྡོག་སྟེ། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན། སྡོད་པ་མ་ཉམས་པ་གཞན་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ལྷག་མ་རྣམས་ལ་ཡང་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་སྦྱོར་བ་ཅི་རིགས་པར་བྱའོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་སྡོད་པ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་ལས་ངེས་པར་ཐར་པ་མེད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། ཁྱེད་ན་(70B) འགྲོ་བ་པོ་ཡང་མེད་ལ་འགྲོ་བ་ཡང་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་བས་ཙཻ་ཏྲ་འགྲོའོ་ཞེས་འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་གྲགས་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན། འཇིག་རྟེན་ལ་རི་བོང་ཅན་ཟླ་བ་ཉིད་དུ་གྲགས་བཞིན་དུ་ཟླ་བ་མ་ཡིན་པ་སེལ་བར་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ། །བཤད་པ། འདིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་གང་ཡིན། ཅི་འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རམ། འོན་ཏེ་བསྟན་བཅོས་ལ་གྲགས་པ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། དེས་ཅིར་འགྱུར། འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དེ། དོན་དམ་པར་རོ་ཞེས་དམ་བཅས་པའི་ཁྱད་པར་ཉེ་བར་བླངས་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར། འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པའི་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བའི་ཐ་སྙད་མ་སྤངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་རང་གི་བསྟན་བཅོས་ལ་གྲགས་པ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་དེ་གྲགས་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན་ནི། ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་བའི་རིགས་ཏེ། དེ་ཡང་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་གནས་མི་རྙེད་དེ། དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་གཉིས་ཡོད་པར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་དག་མི་འཐད་པར་ཡང་སྔར་བསྟན་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
atrāha- vidyata eva gamanam, tan nivṛttisadbhāvāt | iha gater nivartamānaḥ sthitim ārabhate gamanābhāve tu na tato nivarteta | ucyate | syād gamanaṃ yadi tan nivṛttir eva syāt | [na tv asti] yasmāt-
na tiṣṭhati gamyamānān na gatān nāgatād api |
 tatra gantā gatād adhvano na nivartate gatyabhāvāt | agatād api, gatyabhāvād eva | gamyamānād api na nivartate tad anupalabdheḥ gamikriyābhāvāc ca | tasmān na gatinivṛttiḥ ||
atrāha- yadi gamanapratidvandvisthityabhāvād gatir asatī, evaṃ tarhi gamanaprasiddhaye sthiti sādhayāmaḥ, tatsiddhau gamanasiddhiḥ | tasmād vidyata eva sthānaṃ pratidvandvisadbhāvāt, sthiter hi pratidvandvi gamanam, tad asti, tataś ca sthitir api, pratidvandvisadbhāvāt | etad apy ayuktam | yasmāt-
gamanaṃ saṃpravṛttiś ca nivṛttiś ca gateḥ samā || 17 ||
 atra hi yad gamanaṃ sthitisiddhaye varṇitaṃ tadgatyā samaṃ gatidūṣaṇena tulyam ity arthaḥ | yathā gantā na tiṣṭhati tāvad ity ādinā gatiprasiddhaye sthiter hetutvenopāttāyā dūṣaṇam uktam, evam ihāpi sthitiprasiddhaye gamanasya hetutvenopāttasya sthātā na gacchati tāvad ity ādinā ślokadvayapāṭhaparivartena dūṣaṇaṃ vaktavyam iti nāsti gamanam, tadabhāvāt pratidvandvinī sthitir apīti | evaṃ tāvad gamanaṃ gatyā tulyaṃ pratyākhyeyam ||
atha syāt- vidyata eva sthānaṃ tadārambhasadbhāvāt | iha gatyupamardena sthānam ārabhyate, kathaṃ tan na syāt? ucyate | saṃpravṛttiś ca gateḥ samā vācyā | tatra yathā pūrvaṃ gate nārabhyate gantum ity ādinā gamanārambho niṣiddhaḥ, evam ihāpi-
sthite nārabhyate sthātuṃ sthātuṃ nārabhyate ’sthite |
nārabhyate sthīyamāne sthātum ārabhyate kuha ||
ity ādinā ślokatrayaparivartena sthānasaṃpravṛttir api gateḥ samā | sthānanivṛttir api gatinivṛttyā samā pratyākhyeyā | yathā gatiniṣedhe-
na tiṣṭhati gamyamānān na gatān nāgatād api |
iti gater dūṣaṇam uktam, evaṃ sthitiniṣedhe ’pi
na gacchati sthīyamānān na sthitān nāsthitād api |
iti gatyā tulyaṃ dūṣaṇam iti nāsti sthitiḥ | tadabhāvāt kuto gatipratipakṣasthitisadbhāvavādināṃ gateḥ siddhir iti || 17 || 
yad eva gamanaṃ gantā sa eveti na yujyate |
anya eva punar gantā gater iti na yujyate || 18 || 
去法即去者 是事則不然
去法異去者 是事亦不然 
’gro ba de dang ’gro ba po | | de nyid ces kyang byar mi rung | |
’gro ba dang ni ’gro ba po | | gzhan nyid ces kyang byar mi rung | | 
18. Thus it does not obtain that the "goer" is simply "what is going" (gamana).
Likewise it does not obtain that: "Then the 'goer' is something other that what is in the 'process of going' (gatis)." 
It is inappropriate to say: “going and a goer are the same.” It is inappropriate to say: “going and a goer are different.” 
དེ་ནི་འགྲོ་བ་དང་འགྲོ་བ་པོ་དག་དེ་་ཉིད་དང་གཞན་ཉིད་དུ་ཡང་མི་སྲིད་དེ། ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། བཤད་པ། འགྲོ་བ་དེ་དང་འགྲོ་བ་པོ། །དེ་ཉིད་ཅེས་ཀྱང་བྱར་མི་རུང་། །འགྲོ་བ་དང་ནི་འགྲོ་བ་པོ། །གཞན་ཉིད་ཅེས་ཀྱང་བྱར་མི་རུང་། །  
何以故(22)去法即去者 是事則不然(23)去法異去者 是事亦不然(24)若去法去者一。是則不然。異亦不然。問曰(25)一異有何過。 
འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་དང་འཇུག་པ་དང་། ལྡོག་པ་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་། བགོམ་པ་ལ་ཡོད་དོ་ཞེའམ་འགྲོ་བ་པོ་དང་། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་དང་། དེ་ལས་གཞན་པ་ལ་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་བརྗོད་པར་མི་ནུས་སུ་ཟིན་ཀྱང་། ཙཻ་ཏྲའི་གོམ་པ་འདོར་བ་མཐོང་ནས། ཙཻ་ཏྲའི་འགྲོ་(173A)བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་བས་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། རེ་ཞིག་བརྗོད་པར་མི་ནུས་སུ་ཟིན་ཀྱང་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་ཕོངས་པའི་ཚིག་ཡིན་ནོ། །འོན་ཀྱང་གང་མཐོང་ནས་ཙཻ་ཏྲ་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་སེམས་པ་ཙཻ་ཏྲའི་གོམ་པ་འདོར་བ་གང་ཡིན་པ་འདོར། གོམ་་པ་འདོར་བ་དེ་དང་ཙཻ་ཏྲ་གཅིག་པ་ཉིད་དམ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་གྲང་ན། དེ་ལ། འགྲོ་བ་དེ་དང་འགྲོ་བ་པོ། །དེ་ཉིད་ཅེས་ཀྱང་བྱར་མི་རུང་། །འགྲོ་བ་དང་ནི་འགྲོ་བ་པོ། །གཞན་ཉིད་ཅེས་ཀྱང་བྱར་མི་རུང་། །  
ཡང་བཤད་པ། དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་གྲུབ་པར་གྱུར་ན། ངེས་པར་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་གྲང་ན་དེ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། དེ་ཉིད་བརྟག་པར་བྱ་སྟེ། འགྲོ་བ་དེ་དང་འགྲོ་བ་པོ། །དེ་ཉིད་ཅེས་ཀྱང་བྱར་མི་རུང། །འགྲོ་བ་དང་ནི་འགྲོ་བ་པོ། །གཞན་ཉིད་ཅེས་ཀྱང་བྱར་མི་རུང། །  
api ca | yadi gamanaṃ syāt, gantṛvyatirekeṇa vā syād avyatirekeṇa vā? sarvathā ca vicāryamāṇaṃ na saṃbhavatīty āha-
yad eva gamanaṃ gantā sa eveti na yujyate |
anya eva punargantā gater iti na yujyate || 18 || 
yad eva gamanaṃ gantā sa eva hi bhaved yadi |
ekībhāvaḥ prasajyeta kartuḥ karmaṇa eva ca || 19 || 
若謂於去法 即為是去者
作者及作業 是事則為一 
gal te ’gro ba gang yin pa | | de nyid ’gro po yin gyur na | |
byed pa po dang las nyid kyang | | gcig pa nyid du thal bar ’gyur | | 
19. And if the “act of going” (visible movement) and the “goer” are identical,
The fallacy logically follows that the “person acting” (kartus) and the action (karma) are identical. 
If whatever is going were a goer, it would follow that the actor and the act would be the same too. 
འདིར་སྨྲས་པ། སྐྱོན་ཅིར་འགྱུར། བཤད་པ། གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པ། །དེ་ཉིད་འགྲོ་(37B)པོ་ཡིན་གྱུར་ན། །བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཉིད་ཀྱང་། །གཅིག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར། །  
答曰(26)若謂於去法 即爲是去者(27)作者及作業 是事則爲一 
ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པ། །དེ་ཉིད་འགྲོ་པོ་ཡིན་གྱུར་ན། །བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཉིད་་ཀྱང།་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་ན། དེ་ལྟ་ན་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱ་བ་ཡང་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ནི་མི་འཐད་དོ། བྱེད་པ་པོ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་བྱ་བ་ཡིན་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར།  
དེ་ནི་དམ་བཅའ་བ་གཉིས་ཉེ་བར་གཞག་པའོ། །ཇི་ལྟར་མི་རུང་ཞེ་ན། གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་གང་ཡིན་པ། །དེ་ཉིད་འགྲོ་བོ་ཡིན་གྱུར་ན། །བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཉིད་ཀྱང། །གཅིག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར། །དེ་ལྟར་ན་འདིར་གླགས་ཡོད་པའི་ཚིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར། སྐབས་ཀྱི་དོན་དགག་པ་ནུས་ཤིང་བཟློག་པའི་དོན་གསལ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །དཔེར་ན་གལ་ཏེ་སྤྲ་རྟག་ན་བུམ་པ་ཡང་རྟག་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ་བུམ་པ་བྱས་པ་མི་རྟག་པ་ནི་རྟག་པ་ཉིད་དུ་མི་འདོད་དེ། དེའི་ཕྱིར་སྒྲ་ནི་མི་རྟག་སྟེ། བྱས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ། །དེའི་ཕྱིར་འདིར་ཚིག་གི་དོན་གྱི་དབང་གིས་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་གཅོད་པ་པོ་དང་གཅད་(71A)པ་བཞིན་ནོ། །འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བཤད་ཀྱང་དེ་གཉིས་གཞན་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་དག་ནི་དམ་བཅས་པའི་དོན་རྣམ་པར་བརྟགས་ན་གཅིག་ལ་གཅིག་ནུས་པས་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞན་པ་ཉིད་གཅོད་པ་པོ་དང། བཅད་པ་ལ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། གཅིག་པ་ཉིད་ཙམ་དགག་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་ཡང་གཅོད་པ་པོ་དང་བཅད་པའི་གསལ་བ་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་གྲགས་པ་ཁོ་ནའོ། །གཅིག་ལ་གཅིག་ནུས་པས་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཀྱང་དམ་བཅས་པའི་དོན་ཁས་བླངས་ནས་རྟོགས་པར་བྱ་བ་དང་རྟོགས་པར་བྱེད་པ་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་གཅིག་ལ་གཅིག་ནུས་པས་སྟོང་པའི་ཕྱིར་གྲུབ་པ་དག་ཁོ་ན་དཔེ་ཉིད་དུ་འདོད་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་དོན་དམ་པར་གཅོད་པ་པོ་དང། བཅད་པ་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། དཔག་ཏུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་བཅད་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་པས་དེའི་ཕྱིར་འགལ་བ་འཁྲུལ་པ་མེད་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བཅད་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་འགལ་བ་འཁྲུལ་པ་མེད་པའི་གནོད་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །འགལ་བ་འཁྲུལ་པ་མེད་པའི་གནོད་པ་ཡོད་དུ་ཟིན་ན་ཡང་གཅིག་པ་ཉིད་དང་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཀྱི་མཐའ་གཉིས་ལ་མེ་འཆེལ་བས་དོན་དམ་པར་ནི་སྒྲུབ་པ་སྟོན་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་འདོད་པ་འགྲུབ་བོ། །ཐ་སྙད་དུ་གཅིག་པ་ཉིད་སྒྲུབ་ན་ནི་གྲགས་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་དམ་བཅའ་བའི་དོན་སྒྲོ་བཏགས་ནས་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་གཅིག་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བཤད་པས། འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་པས་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་རྒོལ་ན་དེ་ཡང་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ལན་བཏབ་ཟིན་ཏོ། །  
kathaṃ punarna yujyata ity āha-
yad eva gamanaṃ gantā sa eva hi bhavedyadi |
ekībhāvaḥ prasajyeta kartuḥ karmaṇa eva ca || 19 ||
 yeyaṃ gamikriyā, sā yadi ganturavyatiriktā nānyā syāt, tadā kartuḥ kriyāyāścaikatvaṃ syāt | tataś ca iyaṃ kriyā, ayaṃ kartā, iti viśeṣo na syāt | na ca chidikriyāyāḥ chettuś ca ekatvam | ato yad eva gamanaṃ sa eva ganteti na yujyate || 19 || 
anya eva punar gantā gater yadi vikalpyate |
gamanaṃ syād ṛte gantur gantā syād gamanād ṛte || 20 || 
若謂於去法 有異於去者
離去者有去 離去有去者 
gal (4)te ’gro dang ’gro ba po | | gzhan pa nyid du rnam brtag na | |
’gro po med pa’i ’gro ba dang | | ’gro ba med pa’i ’gro por ’gyur | | 
20. Alternatively, if the “goer” is different from the “process of going” (gati – – real going process),
The “act of going” (gamana – visible activity & displacement) would exist without the “goer” and the “goer” would exist without the “act of going.” (visible activity & displacement) 
If going and a goer were conceived as different, there could be going without a goer and a goer without going. 
གལ་ཏེ་འགྲོ་དང་འགྲོ་བ་པོ། །གཞན་བ་ཉིད་དུ་རྣམ་བརྟགས་ན། །འགྲོ་པོ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་དང་། །འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་པོར་འགྱུར། ། 
(28)若謂於去法 有異於去者(29)離去者有去 離去有去者(5b1)如是二倶有過。何以故。若去法即是去者。(2)是則錯亂破於因縁。因去有去者。因去者(3)有去。又去名爲法。去者名爲人。人常法(4)無常。若一者則二倶應常二倶無常。一中(5)有如是等過。若異者則相違。未有去法應(6)有去者。未有去者應有去法。不相因待。(7)一法滅應一法在。異中有如是等過。 
ཅི་སྟེ་སྐྱོན་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་་ངོ། །སྙམ་པས་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱ་བ་གཉིས་གཞན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་འགྲོ་དང་འགྲོ་བ་པོ། །གཞན་པ་ཉིད་དུ་རྣམ་བརྟགས་ན། །འགྲོ་པོ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་དང་། །འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་པོར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་བྱེད་པ་པོ་དང་། བྱ་བ་གཉིས་གཅིག་་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་མཐོང་བས་འགྲོ་བ་པོ་དང་། །འགྲོ་བ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་རྣམ་པར་བརྟགས་ན། དེ་ལྟ་ན་འགྲོ་བ་པོ་ལས་ཐ་དད་པར་གྱུར་པའི་འགྲོ་བ་གཞི་མེད་པ་རང་ལས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་འགྱུར་བ་དང་། འགྲོ་བ་གཞི་མེད་པ་རང་ལས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་གྱུར་ན་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་་བ་མི་ལྟོས་པ་རང་ལས་རབ་ཏུ་གྲུབ་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། དེ་གཉིས་གང་ཡང་མི་འཐད་དེ་འགྲོ་བ་པོ་མེད་པར་འགྲོ་བ་དང་། འགྲོ་བ་མེད་པར་འགྲོ་བ་པོར་ཇི་ལྟར་འགྱུར།  
གང་དག་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་ཡོངས་སུ་སྤང་བར་འདོད་པས་གཞན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་བརྟེན་པ་དེ་དགག་པའི་ཕྱིར་དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་བཞག་པ་གཉིས་པ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པ་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཚིགས་དང་རྒྱུ་རྐྱེན་སོ་སོར་ངེས་པ་ཡོད་ན་འབྱུང་བ་ངོ་བོ་ཉིད་ཐ་དད་དུ་བྱ་བའི་གཞིར་གྱུར་པ་ཐོག་མ་མེད་པའི་དུས་ནས་འཇུག་པའི་སྤྲོས་པའི་བག་ཆགས་དང། ས་བོན་དང། རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པ་ཀུན་རྟོག་པའི་དབང་གིས་ཡུལ་གཞན་དུ་བར་ཆད་མེད་པར་སྐྱེ་བ་ལ། གལ་ཏེ་འགྲོ་དང་འགྲོ་བ་པོ། །(71B)རྣམ་པར་རྟོག་པ་བྱེད་ན་ནི། །འགའ་ཡང་བཟློག་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་འདོད་པ་ཐོབ་པ་ཉིད་ཀྱིས་གནོད་པར་འགྱུར་རོ། །ཅི་ལྟར་ཞེ་ན་འདི་ལ་འགྲོ་བ་དང་འགྲོ་བ་པོ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་ཁས་ལེན་ན། འགྲོ་པོ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་དང། །འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་བར་འགྱུར། །གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན། བུམ་པ་དང། སྣམ་བུ་རྟེན་དང་བརྟེན་པའི་དངོས་པོས་རྟེན་པ་མེད་པ་ལྟ་བུར་འགྱུར་བར་དགོངས་སོ། །གཞན་པ་ཉིད་དུ་སྨྲ་བ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་དང། འགྲོ་བ་མེད་པའི་འགྲོ་བ་པོ་མི་འདོད་དོ། །གླགས་ཡོད་པའི་སྒོ་དེས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ནི་འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་ཡིན་ལ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་ནི་གཞན་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡིན། དཔེ་ནི་དེའི་དབང་གིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་གྲགས་པ་དང་ལྡན་པའི་ཆོས་ཅན་ཡིན་པར་བསྟན་ཏོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་ལས་འགྲོ་བ་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པའི་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། འགྲོ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་ལས་ཀྱང་འགྲོ་བ་པོ་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་ངེས་པར་གཟུང་བར་བྱ་སྟེ། བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པའི་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་འགྲོ་བ་པོའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལས་ལྡོག་པ་མ་བསྟན་པ་ནི་དེ་མེད་པའི་ཕྱིར། དེ་ལས་ལྡོག་པ་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་རྟེན་དང་བརྟེན་པར་བཅས་པའི་འབྲེལ་པ་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པ་དག་ལ་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་མ་ཁྱབ་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་དག་ལ་ཡང་ཐ་ན་འདི་ནི་གཞན་ནོ། །འདི་ཡང་གཞན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པ་གདོན་མི་ཟ་བར་ཡོད་པས་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར། སྐྱོན་མེད་དོ། །གང་དག་ལ་གཞན་མ་ཡིན་པ་རྣམ་པར་བཅད་པས་སམ་གཞན་ཉིད་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་གཞན་ཉིད་ཡིན་པ་དེ་དག་ལ་ཡང། དེ་ལ་ལྟོས་ནས་འདི་ནི་གཞན་ནོ། །འདི་ཡང་གཞན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་པ་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པ་གདོན་མི་ཟ་བར་ཡོད་པས་ལྟོས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མེད་དོ། །རྗེས་སུ་དཔག་པ་ཇི་སྐད་བསྟན་པ་ཉིད་ཀྱིས་གཞན་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་མེད་པས་མ་ངེས་པ་(72A)ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ། །གྲགས་པའི་གནོད་པ་ཡང་མེད་དེ། །དེ་ཁོ་ན་དཔྱད་པ་ནི་ཤིང་རྟ་མཁན་ལ་སོགས་པ་བློ་མ་སྦྱངས་པ་དག་གི་དབང་དུ་མ་བྱས་པའི་ཕྱིར་དང། སྔར་བསྟན་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་འགྲོ་བ་ལས་འགྲོ་བ་པོ་གཞན་པ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། ཐ་སྙད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ལྷས་བྱིན་གྱི་རྟ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ་སྙམ་ན། དེ་ཡང་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། འགྲོ་བ་པོའི་རང་གི་བདག་ཉིད་ཅེས་བྱ་བ། འགྲོ་བ་པོ་ལ་གྲུབ་པས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། འགྲོ་བ་པོའི་རང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་རང་ལ་ཡང་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ལྷས་བྱིན་དང་རྟ་ཡང་གཞན་པ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་བློ་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་གཏན་ཚིགས་དག་གི་ལན་ཀྱང་བཏབ་པ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་བློ་རྣོན་པོའི་བློ་ལ་འགྲོ་བ་པོ་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་ལས། གཞན་པའི་ཚིག་གི་དོན་དང་འབྲེལ་པའི་ཡུལ་ཡིན་ཏེ། འཇུག་པ་དང་ལྡོག་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ལ་བ་སྔོན་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་བཞིན་ནོ། །སྒྲ་གང་ལ་ཇི་སྐད་སྨོས་པའི་རྣམ་པ་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་འཇུག་པ་དང་ལྡོག་པ་མེད་དེ། དཔེར་ན་ཡོད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྒྲ་ཇི་བཞིན་ནོ་སྙམ་དུ་སེམས་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་ཉིད་ཡིན་པར་རྗེས་སུ་དཔོག་ན་རྟེན་དང། བརྟེན་པར་འབྲེལ་བ་མེད་པས་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བའི་འབྲེལ་པ་བསལ་བའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་གནོད་དོ། །མི་མཐུན་པ་རང་གི་བདག་ཉིད་ལས་གཞན་པའི་ཚིག་གི་དོན་དང་མ་འབྲེལ་པ་གཞན་དག་ལ་ཡང་ལྷས་བྱིན་ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་འཇུག་པ་དང་ལྡོག་པ་ཡོད་པས་གཏན་ཚིགས་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །ཁྱད་པར་དུ་སྨོས་ན་ཡང་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །ལ་བ་སྔོན་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ཇི་སྐད་སྨོས་པའི་ཡུལ་ཡིན་པ་ཡང་དོན་དམ་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་འགྲོ་བ་ལས་འགྲོ་བ་པོ་གཞན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ་སྙམ་པའི་བློའི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེའི་སྐྱོན་གྱིས་ལན་བཏབ་པ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་གཅིག་པ་ཉིད་དགག་པའི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་བསྟན་པས་གཞན་པ་ཉིད་དགག་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་བསྟན་པ་རྣམས་བསལ་བའི་ཕྱིར་གཞན་པ་ཉིད་དགག་པ་ཡང་མི་འགྲུབ་བོ་སྙམ་ན་གཉི་ག་དགག་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་བསྟན་པའི་མཐུས་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དགག་པས་དེའི་ཡུལ་ཅན་གྱི་བློས་སྐྱེ་བ་(72B)དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་འགྲོ་བ་ལས་འགྲོ་བ་པོ་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་བསྟན་པ་ལ། ཕ་རོལ་པོས་གཞན་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེས་དམ་བཅས་པའི་དོན་ལོག་པར་བརྟགས་ནས་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པ་ཉེ་བར་བརྟགས་པའི་གནོད་པ་མེད་དོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་གཞན་ཞིག་རྟོག་པ་ཞི་བ་མོས་འགྲོ་བ་པོའི་རང་གི་བདག་ཉིད་རང་ལས་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་པར་སྟོན་པར་བྱེད་ན་དེ་ཡང་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། འགྲོ་བ་པོའི་རང་གི་བདག་ཉིད་གཞན་པ་ཉིད་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་པར་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱིས་དཔེ་ཉིད་དུ་བརྗོད་པས་སྐྱོན་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་གཟིགས་ཟན་དག་གིས་རང་གི་གྲུབ་པའི་མཐའི་སྐྱོན་སྦ་བར་འདོད་པས། སྒྲུབ་པ་སྦྱར་བ་ནི་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་མི་གནོད་དོ། །འདིར་  
anyatram api gantṛgamanayoryathā nāsti tathā pratipādayann āha-
anya eva punargantā gateryadi vikalpyate |
gamanaṃ syād ṛte ganturgantā syād gamanādṛte || 20 ||
 yadi hi gantṛgamanayoranyatvaṃ syāt, tadā gamananirapekṣo gantā syāt, gantṛnirapekṣaṃ ca gamanaṃ gṛhyeta pṛthak siddhaṃ ghaṭādiva paṭaḥ | na ca gantuḥ pṛthaksiddhaṃ gamanaṃ gṛhyata iti | anya eva punargantā gater iti na yujyate iti prasādhitam etat || 20 || 
ekībhāvena vā siddhir nānābhāvena vā yayoḥ |
na vidyate tayoḥ siddhiḥ kathaṃ nu khalu vidyate || 21 || 
去去者是二 若一異法成
二門俱不成 云何當有成 
gang dag dngos po gcig pa dang | | dngos po gzhan pa nyid du ni | |
grub par gyur pa yod min na | | de gnyis grub pa ji ltar yod | | 
21. Neither the identity nor the essential difference is established (siddhi) regarding the two [conceptions “goer” and “act of going” (visible activity & displacement)].
If these two [alternatives] are not established, in what way is [this problem] to be understood? 
If things are not established as the same and as different, how can they be established? 
གང་དག་དངོས་པོ་གཅིག་པ་དང་། །དངོས་པོ་་གཞན་པ་ཉིད་དུ་ནི། །གྲུབ་པར་གྱུར་པ་ཡོད་མིན་ན། །དེ་གཉིས་གྲུབ་པ་ཇི་ལྟར་ཡོད། །ཕ་དང་བུ་བཞིན་ནོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། འགྲོ་བ་མི་སྲིད་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ད་འགྲོ་བ་པོ་ཡང་མི་འགྲུབ་པོ། །  
復次(8)去去者是二 若一異法成(9)二門倶不成 云何當有成(10)若去者去法。有若以一法成。＊若以異法(11)成。二倶不可得。先已説無第三法成。若謂(12)有成。應説因縁無去無去者。 
འདིར་སྨྲས་པ། ཅི་ཁྱེད་གསོད་པ་པོ་ཉིད་ལ་དཔར་འཛུགས་སམ། ཁོ་བོ་ནི་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱ་བ་གཉིས་ཐ་དད་པར་་འགྱུར་གྲུབ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། གཞན་པ་ཉིད་དུ་ཡང་མི་འདོད་ལ། བྱེད་པ་པོ་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་ཡང་མི་འདོད་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་གཉི་ག་མེད་པར་ཡང་དེ་གཉིས་གྲུབ་པོ། །བཤད་པ། ཁོ་བོ་ནི་གསོད་པ་པོ་ཉིད་ལ་དབང་མི་འཛུགས་ཀྱི། ཁྱོད་ཉིད་ལག་པ་བརྐྱང་སྟེ་ཚིགས་(173B)ཆེན་པོར་གཡོབ་ཅིང་ཁོང་པ་དབུགས་ཀྱིས་བརྫངས་བཞིན་དུ་སྨིག་རྒྱུའི་ཆུ་ལ་རྐྱལ་བར་བྱེད་དམ། ཁྱོད་དེ་ཉིད་དང་གཞན་མ་གཏོགས་པ་མེད་པའི་ཕྱོགས་ལ་ཡོད་པའི་བློས་གནས་པར་བྱེད་ཀོ། །གང་དག་དངོས་པོ་གཅིག་པ་དང་། །དངོས་པོ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་ནི། །གྲུབ་པར་གྱུར་བ་ཡོད་མིན་ན།། དེ་གཉིས་གྲུབ་པ་ཇི་ལྟར་ཡོད། །གལ་ཏེ་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱ་བ་གཉིས་གཅིག་པ་ཉིད་དང་གཞན་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་མེད་དེ་གཉིས་མ་གཏོགས་པར་རྣམ་པ་གཞན་གང་གིས་དེ་གཉིས་གྲུབ་པ་ཡོད་པ་དེ་ཇེ་སྨྲོས་ཤིག་།དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་ནི་བརྟགས་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འཇིག་རྟེན་མངོན་སུམ་གྱི་་དོན་འདི་གབ་གབ་ཀྱིས་གནོན་པར་ཇི་ལྟར་ནུས། ཡོང་ནི་གང་མེད་པས་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བ་དང་། གང་ལ་ལྟོས་ནས་འདི་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱའོ། །བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་བུ་འདོད་ལ་མ་ནིང་ལ་སྤྱོད་དམ། ཁྱོད་འགྲོ་བ་པོ་མེད་་པ་ལ་འགྲོ་བ་པོར་རྟོག་གོ། །འདི་ལྟར་བགྲོད་པར་བྱ་བ་ཞིག་ཡོད་ན་ནི་འགྲོ་བ་པོར་བརྟག་ཏུ་ཡང་རུང་གྲང་ན། གང་གི་ཚེ་འགྲོ་བ་པོར་བརྟགས་ཀྱང་བགྲོད་པར་བྱ་བ་མི་འཐད་པ་དེའི་ཚེ་ཅི་ཡང་མི་ཕན་པ་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པ་འདིས་ཅི་ཞིག་བྱ། བགྲོད་པར་བྱ་བ་ཇི་ལྟར་མི་འཐད་ཅེ་ན། དེ་་ནི་སོང་བ་ཡང་མ་ཡིན་མ་སོང་བ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། བགོམ་པ་ནི་ཤེས་པར་མི་འགྱུར་རོ་ཞེས་བསྟན་ཟིན་ཏེ། །དེ་དག་ཙམ་དུ་དེ་འགྲོ་བས་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་གྲང་ན། དེ་ནི་མི་འགྲོ་བས་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོར་བརྟགས་པ་ནི་དོན་མེད་པ་ཡིན་ནོ། །  
གཞན་དག་ན་རེ། འགྲོ་བ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་བོར་ནས་འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་དམ་འཆའ་བར་བྱེད་པ་དེ་ནི་སྐབས་བོར་བ་དང། ལྟག་ཆོད་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། གང་དག་དངོས་པོ་གཅིག་པ་དང། །དངོས་པོ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་ནི། །འགྲོ་བ་པོ་དང་འགྲོ་བ་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པར་གྱུར་ན་དེ་གཉིས་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ཤེས་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། གང་གི་ཚེ་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་རྣམ་པས་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དུ། གྲུབ་པར་གྱུར་པ་ཡོད་མིན་པ། །དེ་གཉིས་གྲུབ་པ་ཇི་ལྟར་ཡོད། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དེའི་དངོས་པོ་ཉིད་དགག་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་སྐབས་བོར་བ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། གཅིག་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པར་ཡོངས་སུ་རྟོག་པ་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་ལྟག་ཆོད་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་དག་ན་རེ་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དུ་ངེས་པར་བཟུང་བར་མི་ནུས་སུ་ཟིན་ཀྱང་འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་འགྲུབ་པས་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་ཡང་ལན་དེ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། གང་དག་དངོས་པོ་གཅིག་པ་དང། །དངོས་པོ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་ནི། །དེ་གཉིས་ཐ་སྙད་དུ་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ཤེས་པར་ནུས་ཀྱི་ཁྱེད་ནི་དོན་དམ་པར་འདོད་པས་གལ་ཏེ་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དུ། གྲུབ་པར་གྱུར་པ་ཡོད་མིན་པ། །དེ་གཉིས་གྲུབ་པ་ཇི་ལྟར་ཡོད། །མེད་པ་ཉིད་དེ་གཅིག་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དུ་མེད་པ་ལ་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །མཁས་པར་རློས་(73A)པ་གཞན་དག་ནི་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་མི་འགྲོ་སྟེ། བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་སྡོད་པ་པོ་བཞིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་པོ་སྡོད་པར་མི་འཐད་དེ། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་ལྷས་བྱིན་འགྲོ་བ་མ་ཉམས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་སྔར་བསྟན་པ་དག་ལ་སྐྱོན་འདོགས་པར་བྱེད་དེ། སྤྱིའི་དོན་གང་ཡིན། བྱ་བ་དང་ལྡན་པས་བྱ་བ་གཞན་མི་བྱེད་དམ། འོན་ཏེ་བྱ་བ་གང་དང་ལྡན་པ་དེ་མི་བྱེད་པ་ཡིན། དེ་ལ་གལ་ཏེ་བརྟག་པ་སྔ་མ་ལྟར་འདོད་ན་ནི་དཔེ་མེད་དེ། དེ་ལས་གཞན་པའི་བྱ་བ་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོན་ཏེ་བརྟག་པ་ཕྱི་མ་ལྟར་འདོད་ན་ནི། དེ་ལྟ་ན་ཡང་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། སྨྲ་བ་པོ་ཚིག་སྨྲ་བར་བྱེད་ཅིང། གཅོད་པ་པོ་ཤིང་གཅོད་པར་བྱེད་པ་དང། དེ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་འདིར་དཔེ་མེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལས་གཞན་པའི་བྱ་བའི་བྱེད་པ་པོ་འགྲོ་བའི་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པ་སྡོད་པ་པོ་ལ་སོགས་པ་དཔེ་ཉིད་དུ་འདོད་པའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་སྐྱོན་ལྡོག་པ་མེད་དོ། །དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལྟར། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་བོར་མངོན། །འགྲོ་བ་དེས་ནི་དེ་འགྲོ་མིན། །འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་བ་པོ། །ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པའི་འགྲོ་བ་པོ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་དེ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དོན་དམ་པར་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་པས་རང་གི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་གནོད་དོ། །གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་གྲགས་པའི་གནོད་པར་ཡང་འགྱུར་ཏེ། གང་ཞིག་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར། །རང་གི་བདག་ཉིད་ལས་ཐ་དད་པར་གྱུར་པའོ་ཞེས་འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
tad evam -
ekībhāvena vā siddhirnānābhāvena vā yayoḥ |
na vidyate, tayoḥ siddhiḥ kathaṃ nu khalu vidyate || 21 ||
 yayorgantṛgamanayoryathoditanyāyena ekībhāvena vā nānābhāvena vā nāsti siddhiḥ, tayoridānīṃ kenānyena prakāreṇa siddhirastu? ata āha- tayoḥ siddhiḥ kathaṃ nu khalu vidyata iti | nāsti gantṛgamanayoḥ siddhirityabhiprāyaḥ || 21 || 
gatyā yayājyate gantā gatiṃ tāṃ sa na gacchati |
yasmān na gatipūrvo ’sti kaścid kiṃcid dhi gacchati || 22 || 
因去知去者 不能用是去
先無有去法 故無去者去 
’gro pa gang gis (5)’gro por mngon | | ’gro ba de ni de ’gro min | |
gang phyir ’gro ba’i snga rol med | | gang zhig gang du ’gro bar ’gyur | | 
22. The “goer” is defined by that which is in the “process of going” (real going process); he does not go to that [destination] which is determined by the “process of going” (real going process) because there is no prior “process of going”. (gati – real going process)
Indeed someone goes somewhere. 
That very going by which a goer is made evident does not [enable a goer to] go. Because there is no [goer] before going, who would be going where? 
ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། བཤད་པ། །འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །འགྲོ་་བ་དེ་ནི་དེ་འགྲོ་མིན། །གང་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་སྔ་རོལ་མེད། །གང་ཞིག་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར། །འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་བ་པོར་མངོན་པ་དང་། མཚོན་པ་དང་གཟུང་བར་བྱེད་པའི་འགྲོ་བ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་དེ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་དེའི་་སྔ་རོལ་ན། འགྲོ་བ་པོ་མེད་དེ་དཔེར་ན་སྐྱེས་པ་དང་བུད་མེད་ལྟ་བུ་གང་ཞིག་གྲོང་ངམ་གྲོང་ཁྱེར་ལྟ་བུ་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
今當更説(13)因去知去者 不能用是去(14)先無有去法 故無去者去(15)隨以何去法知去者。是去者不能用是去(16)法。何以故。是去法未有時。無有去者。亦(17)無去時已去未去。如先有人有城邑得有(18)所起。去法去者則不然。去者因去法成。去(19)法因去者成故。 
འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པས་འགྲོ་བ་ཉིད་་འགྲོ་སྟེ། དཔེར་ན་སྨྲ་པོ་དག་ན་རེ་ཚིག་སྨྲའོ། །བྱ་བ་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་བ་བཞིན་ནོ། །བཤད་པ། འགྲོ་བ་པོའི་འགྲོ་བ་ལ་བརྟག་ན་ཡང་འགྲོ་བ་གང་གིས་དེའི་འགྲོ་བ་པོར་མངོན་པའི་འགྲོ་བ་དེ་ཉིད་དམ། དེ་ལས་གཞན་པ་ཞིག་འགྲོ་གྲང་ན། གཉི་ག་ཡང་མི་མཐོང་ངོ་། །ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། འགྲོ་བ་་གང་གི་འགྲོ་པོར་མངོན། །འགྲོ་བ་དེ་ནི་དེ་འགྲོ་མིན། འགྲོ་བ་གང་དང་ལྡན་ན། ཙཻ་ཏྲ་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པའི་འགྲོ་བ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་དེ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་སྔ་རོལ་མེད། །གང་ཞིག་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར། །གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་(174A)གང་གིས་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པའི་འགྲོ་བ་འདི་སྔ་རོལ་ནི་འགྲོ་བའི་སྔ་རོལ་ཏེ་དེའི་སྔ་རོལ་ན་འགྲོ་བ་པོ་མེད་དོ། །དེ་དང་ལྡན་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན་ཏེ། གང་ཞིག་གང་དུ་དཔེར་ན་གྲང་དང་གྲོང་ཁྱེར་ལྟ་བུ་ཐ་དད་པར་གྱུར་པས་འགྲོ་བར་འགྱུར་བ་་ཡིན་ན་འགྲོ་བ་པོར་གྱུར་ནས་གང་འགྲོ་བར་འགྱུར་བའི་འགྲོ་བ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་ལས་གྲོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་ལྟ་བུར་ཐ་དད་པར་གྱུར་པ་མེད་དོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པའི་འགྲོ་བ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
ཡང་ན། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །འགྲོ་བ་དེ་ནི་དེ་འགྲོ་མིན། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། གང་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་སྔ་རོལ་མེད། །འགྲོ་བའི་སྔ་རོལ་ནི་འགྲོ་བའི་སྔོན་རོལ་ན་སྟེ། འགྲོ་བ་སྐྱེ་བའི་སྔ་རོལ་ན། །ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ་ །འགྲོ་བ་པོ་གང་རུང་གི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་གནས་པ་འགྲོ་བའི་རྒྱུར་གྱུར་པའམ་འགྲོ་བར་བྱེད་ཅིང་འགྲོ་བོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་གདགས་པ་ལ་བརྟེན་པར་འགྱུར་བ་འགའ་ཡང་མེད་དོ། །འདི་ལྟར་ཐ་སྙད་དུ་ནི་འདུན་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བའི་རྩོལ་བས་བསྐྱེད་པའི་རླུང་གི་ཁམས་ཀྱི་དབང་གིས་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཚོགས་ཡུལ་གཞན་དུ་དུས་ཐ་དད་པ་མེད་པར་སྐྱེ་བ་བྱུང་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་(73B) དེ་སྐད་ཅིག་སྔ་མ་ལས་མཚན་ཉིད་མི་འདྲ་བ་འབྱུང་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་ཡིན་ནོ། །ཡང་དག་པར་ནི་རྒྱུ་ལ་བྱེད་པ་པོའི་ཐ་སྙེད་འདོགས་པ་ལས་དེ་བྱེད་པ་པོ་ཉིད་དུ་ཡང་མི་འདོད་དེ། འདི་ལྟར། གང་ཞིག་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར། །རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་མ་ཡིན་ཏེ། རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་བྱེད་པ་ཉིད་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་རང་གི་སྡེ་པ་དག་ལ། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །འགྲོ་བ་དེ་ནི་དེ་འགྲོ་མིན། །ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ནོ། །གྲངས་ཅན་གྱི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་ས་ལ་སོགས་པ་ལུས་ཀྱི་རྣམ་པར་གནས་པའི་ཁྱད་པར་ཅན་དག་ལ་རྡུལ་ཤས་ཆེ་བར་གྱུར་པ་ནི་འགྲོ་བ་ཡིན་ལ། དེ་དང་ལྡན་ཞིང་དེའི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པ་བྱ་བ་བྱེད་པའི་གནས་ཀྱི་ཚོགས་ནི་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང། གང་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་སྔ་རོལ་མེད། །འགྲོ་བའི་སྔ་རོལ་ན་དེའི་བདག་ཉིད་མེད་པ་ཡིན་ཏེ། སྡོད་པ་ན་ཡང་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བར་ཐལ་བར་གྱུར་ན་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །གང་གི་ཚེ་འགྲོ་བ་སྣང་བར་གྱུར་པ་དེའི་ཚེ་ན་དེའི་རྒྱུ་ཡིན་པར་ཡང་མི་རུང་སྟེ། གང་ཞིག་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར། །དེ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་མི་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གང་ལ་སྐྱེ་བའི་ཁྱད་པར་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ལ་མྱུ་གུ་སྐྱེའོ། །བདག་ཉིད་མཁས་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བརྗོད་པ་དེ་ཡང་རྟོག་པས་སྒྲོ་བཏགས་པ་སྟེ། མ་སྐྱེས་པ་ལ་བྱ་བ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟར་འགྲོ་བའི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པ་འགྲོ་བ་མི་འཐད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྨྲ་བ་པོ་ཚིག་སྨྲ་བར་བྱེད་ཅིང། གཅོད་པ་པོ་ཤིང་གཅོད་པར་བྱེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་ཡང་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་བྱ་བ་བྱེད་པར་མི་འཐད་དེ། གང་གི་ཕྱིར་འདིར་ཡང་འདུན་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བའི་རྩོལ་བས་བསྐྱེད་པའི་གནས་དང་བྱུང་བའི་རྒྱུ་ལས་ངག་གི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཚོགས་ཡི་གེ་དང་ངག་དང་ཚིག་ཅེས་བྱ་བ་སྨྲ་བ་པོ་ལས་རང་བཞིན་ཐ་མི་དད་པ་སྐད་ཅིག་སྔ་མ་ལས་མཚན་ཉིད་མི་འདྲ་བ་ཁྱད་པར་གང་གིས་སྨྲ་བ་པོ་ཞེས་བརྗོད་པ་འབྱུང་ཞིང། དེའི་རྒྱུ་ནི་སྨྲ་བ་པོ་ཡིན་པས་སྨྲ་བ་པོ་ཚིག་སྨྲ་བར་བྱེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་མི་རུང་སྟེ། གང་ཕྱིར་སྨྲ་བའི་སྔ་རོལ་མེད། གང་ཞིག་ཅི་ཞིག་སྨྲ་བར་འགྱུར། །དེས་གཅོད་པ་པོ་ཤིང་གཅོད་པར་བྱེད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ལན་ཀྱང་བཏབ་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དཔེ་ཡང་དངོས་བཞིན་དུ་མ་གྲུབ་པས་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་གྱི་གནས་མེད་པར་མི་འགྱུར་བར་རིགས་སོ། །གཞན་དག་ནི། གང་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་སྔོན་རོལ་མེད། །ཅེས་བྱ་བ་དེ་ལ་འགྲོ་(74A)བ་སྐྱེ་བའི་སྔ་རོལ་ན་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་མི་སྲིད་པས་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བར་མི་རིགས་སོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འགྲོ་བ་པོ་མི་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེས་དོན་བསྟན་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱེ་བྲག་པ་དག་གིས་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །འགྲོ་བ་དེ་ནི་དེ་འགྲེ་མིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདེན་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་དེ་ལས་དེ་གཞན་པ་ཉིད་ཡིན་པས་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་རྣམ་པའི་གནོད་པས་གནོད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཁོ་བོ་ཅག་ནི་རྫས་ཀྱི་བློ་དང། ལས་ཀྱི་བློ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་སྟེ། ཡུལ་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བ་ལང་གི་བློ་དང་བ་མེན་གྱི་བློ་གཞན་པ་ཉིད་བཞིན་ནོ། །གང་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དེ་ལ་ནི་ཡུལ་ཐ་དད་པ་མེད་དེ། དཔེར་ན་བ་ལང་གི་བློ་རང་ལས་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །  
atrāha- iha devadatto gantā gacchatīti lokaprasiddham | tatra yathā vaktā vācaṃ bhāṣate, kartā kriyāṃ karoti, iti prasiddham, evaṃ yayā gatyā gantetyabhivyajyate tāṃ gacchatīti na yathoktadoṣaḥ | tadapyasat | yasmāt-
gatyā yayocyate gantā gatiṃ tāṃ sa na gacchati |
 yayā gatyā devadatto gantetyabhivyajate, sa gantā san tāṃ tāvan na gacchati, na prāpnoti yadi vā na karotītyarthaḥ |
yasmān na gatipūrvo ’sti
 gateḥ pūrvo gatipūrvaḥ | yadi gantā gateḥ pūrvaṃ siddhaḥ syāt, sa tāṃ gacchet | katham yasmāt-
kaścitkiṃciddhi gacchati || 22 ||
 kaściddevadattaḥ kiṃcid arthāntarabhūtaṃ grāmaṃ nagaraṃ vā gacchatīti dṛṣṭam | na caivaṃ yayā gatyā gantetyucyate, tasyāḥ pūrvaṃ siddharūpo gatinirapekṣo gantā nāma asti yastāṃ gacchet || 22 || 
gatyā yayājyate gantā tato ’nyāṃ sa na gacchati |
gatī dve nopapadyete yasmād eke tu gantari || 23 || 
因去知去者 不能用異去
於一去者中 不得二去故 
’gro ba gang gi ’gro por mngon | | de las gzhan pa de ’gro min | |
gang phyir ’gro po gcig pu la | | ’gro ba gnyis su mi ’thad do | | 
23. The “goer” does not go to that [destination] other than that “process of going” (real going process)- by which he is defined as “goer”,
Because when one goes [somewhere] (i.e. else) two “processes of going” (real going processes) cannot be produced. 
[A going] which is other than the going by which a goer is made evident does not [enable a goer to] go. Because it is impossible for going to be twofold within a single goer. 
ཡང་གཞན་ཡང་། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །དེ་ལས་གཞན་པ་དེ་འགྲོ་མིན། །གང་ཕྱིར་འགྲོ་བོ་གཅིག་པུ་ལ། །འགྲོ་་བ་གཉིས་སུ་མི་འཐད་དོ། །འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་བ་པོར་མཐོང་བ་དང་། མཚོན་པ་དང་གཟུང་བར་བྱེད་པའི་འགྲོ་བ་དེ་ལས་གཞན་པ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་དེ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་གཅིག་པུ་ལ་འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ས་བོན་གཅིག་ལས་མྱུ་གུ་གཉིས་པ་བཞིན་ནོ། །  
復次(20)因去知去者 不能用異去(21)於一去者中 不得二去故(22)隨以何去法知去者。是去者不能用異去(23)法。何以故。一去者中。二去法不可得故。 
དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་དེ་ལས་གཞན་པ་་ཞིག་འགྲོ་བར་སེམས་ན། བཤད་པ། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །དེ་ལས་གཞན་པ་དེ་འགྲོ་མིན། །འགྲོ་བ་གང་དང་ལྡན་ན་ཙཻ་ཏྲ་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པ་དེ་ལས་གཞན་པའི་འགྲོ་བ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་དེ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་ཕྱིར་འགྲོ་་པོ་གཅིག་པུ་ལ། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་མི་འཐད་དོ། །གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་གཅིག་པུ་ལ་གང་གི་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པ་དང་འགྲོ་པོར་གྱུར་ནས་གང་འགྲོ་བར་འགྱུར་བའི་འགྲོ་བ་གཉིས་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་པའི་འགྲོ་བ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ།། དེས་ན་ཚིག་སྨྲའོ། །བྱ་བ་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ཡང་ལན་བཏབ་པ་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་པོའི་བགྲོད་པར་བྱ་བ་གྲོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་ལ་སོགས་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནམ། བཤད་པ། དེ་ལ་ནི་ལན་བཏབ་ཟིན་ཏེ། གྲོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་ལ་བརྟེན་ནས། ཅི་དེ་གྲོང་དུ་སོང་བ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དམ་མ་སོང་་བ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་དམ་བགོམ་པ་ལ་འགྲོ་བ་ཡོད་ཅེས་བསམས་ཟིན་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་གྱི་ནའོ། །  
འདིར་བཤད་པ། ཇི་ལྟར། འགྲོ་བ་གང་གི་འགྲོ་པོར་མངོན། །འགྲོ་བ་དེ་ནི་དེ་འགྲོ་མིན། །དེ་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་བཞིན་དུ། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །དེ་ལས་གཞན་པ་དེ་འགྲོ་མིན། །དེ་ལས་གཞན་པ་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། གང་ཡང་གང་དང་ལྷན་ཅིག་གཞན་པ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་པར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། དཔེ་ཡང་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན། འགྲོ་བ་གང་གིས་འགྲོ་པོར་མངོན། །དེ་ལས་གཞན་པ་དེ་འགྲོ་མིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི། །དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་གཞག་པ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་ཕྱིར་འགྲོ་པོ་གཅིག་པུ་ལ། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་མི་འཐད་དོ། །དེས་ནི་འགྲོ་བ་པོའི་ཆོས་འགྲོ་བ་གཉིས་དང་མི་ལྡན་པ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་རང་ལས་གཞན་པའི་འགྲོ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འགྲོ་བ་གཉིས་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྡོད་པ་པོ་བཞིན་ནོ། །གཞན་དག་ན་རེ། གང་ཕྱིར་འགྲོ་པོ་གཅིག་བུ་ལ། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་མི་འཐད་དོ། །གང་གི་ཕྱིར་འགྲོ་པ་པོ་གཅིག་པུ་ལ་གང་གི་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་པ་དང། འགྲོ་བ་པོར་གྱུར་ནས་གང་འགྲོ་བར་འགྱུར་བའི་འགྲོ་བ་གཉིས་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་པའི་འགྲོ་བ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ། དེ་(74B) འགྲོ་བའི་རྒྱུ་གཅིག་ཁོ་ན་ཡོད་པར་ཁས་བླངས་པས་དེ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བར་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། གཞན་པ་ཉིད་མ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་འགྲོའོ་ཞེས། །ཇི་ལྟར་འཐད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་དང་ཁྱད་པར་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེའོ། །གཟེགས་ཟན་པ་དག་གིས་སྨྲས་པ། འགྲོ་བ་ནི་གཅིག་ཁོ་ན་སྟེ། དེ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་ལས་གཞན་པ་ཉིད་ཡིན་ལ། དེ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་པོ་ལ་འགྲོ་བ་པོ་ཞེས་ཐ་སྙད་གདགས་སུ་རུང་ངོ། །འགྲོ་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དེ་བྱེད་པ་ན་འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། དཔེར་ན་མར་མེ་སྣང་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པས་སྣང་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་པས། གང་ཕྱིར་འགྲོ་པོ་གཅིག་པུ་ལ། །འགྲོ་བ་གཉིས་སུ་མི་འཐད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། གཏན་ཚིགས་ཇི་སྐད་སྨོས་པ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། མེད་པ་ལས་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་འགྲོ་བ་པོ་ནི་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་པར་ཤེས་ཏེ། བློ་དང་སྒྲས་ཁྱད་པར་ཅན་འཇུག་པའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ལས་བཞིན་པས་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་གནོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །འགྲོ་བ་པོ་ནི་དེ་དང་ལྡན་པ་དོན་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་སྡོད་པ་པོ་བཞིན་དུ་དེ་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
atha manyase- yayā gatyā gantetyabhivyajyate, tām eva asau na gacchati, kiṃ tahi tato ’nyām iti | etadapyasat | yasmāt-
gatyā yayocyate gantā tato ’nyāṃ sa na gacchati |
gatī dve nopapadyete yasmādeke pragacchati || 23 ||
 yayā gatyā gantā abhivyajyate, tato ’nyām api sa gantā san na gacchati, gatidvayaprasaṅgāt | yayā gatyā gantā abhivyajyate, gantā san yāṃ cāparāṃ gacchatītyetad gatidvayaṃ prasaktam | na ca ekasmin gantari gatidvayam | ity uktam etat | etena vaktā vācaṃ bhāṣate kartā kriyāṃ karoti, iti pratyuktam || 23 || 
sadbhūto gamanaṃ gantā triprakāraṃ na gacchati |
nāsadbhūto ’pi gamanaṃ triprakāraṃ sa gacchati || 24 || 
決定有去者 不能用三去
不決定去者 亦不用三去 
’gro po yin par gyur pa (6)ni | | ’gro rnam gsum du ’gro mi byed | |
ma yin par ni gyur de yang | | ’gro rnam gsum du ’gro mi byed | | 
24. A real “goer” does not motivate three kinds of “acts of going”: [real, non-real, and real-and-non-real];
Nor does a non-real [“goer”] motivate three kinds of motion. 
One who is a goer does not go in the three aspects of going. Also one who is not [a goer] does not go in the three aspects of going. 
ཡང་གཞན་ཡང་། འགྲོ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །དེ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །  
復(24)次(25)決定有去者 不能用三去(26)不決定去者 亦不用三去 
ཡང་གཞན་ཡང་། འགྲོ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །མ་ཡིན་པར་ནི་གྱུར་དེ་ཡང་། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །  
འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དྲི་བའམ་སྨྲ་བར་རིགས་ཏེ། སྨྲ་བ་ཐམས་ཅད་ནི་རང་གི་གཞུང་སྨྲ་བ་ལ་དཔའ་བ་ཡིན་པས་ཚིག་ལ་ནི་ཟད་པ་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་རིགས་པས་དཔྱད་ན། འགྲོ་པོ་མིན་པར་གྱུར་པ་ནི། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །དེ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །  
sadbhūto gamanaṃ gantā triprakāraṃ na gacchati |
nāsadbhūto ’pi gamanaṃ triprakāraṃ sa gacchati || 24 || 
gamanaṃ sadasadbhūtaḥ triprakāraṃ na gacchati |
tasmād gatiś ca gantā ca gantavyaṃ ca na vidyate || 25 || 
去法定不定 去者不用三
是故去去者 所去處皆無 
yin dang ma yin gyur pa yang | | ’gro rnam gsum du ’gro mi byed | |
de phyir ’gro dang ’gro po dang | | bgrod par bya ba’ang yod ma yin | | 
25. Also, a real-non-real [“goer”] does not motivate three kinds of motion.
Therefore, the “process of going” (gati – real going process),the “goer” (gantā / self-existing subject) and “a destination to be gone to” (gantavyam) do not exist (inherently). 
One who is and is not [a goer] also does not go in the three aspects of going. Therefore, going and a goer and also that which is gone over do not exist. 
ཡིན་དང་མ་ཡིན་གྱུར་པ་ཡང་། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་་བྱེད། །དེ་ཕྱིར་འགྲོ་དང་འགྲོ་བོ་དང་། །བགྲོད་པར་བྱ་བའང་ཡོད་མ་ཡིན། །སྨིག་རྒྱུ་བཞིན་ནོ། །ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། མ་ལྟོས་པར་གྲུབ་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །འགྲོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བགྲོད་པར་བྱ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །རྣམ་པ་གསུམ་དུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སོང་བ་(38A)དང་མ་སོང་བ་དང་བ་གོམ་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །འགྲོ་མི་བྱེད་ཅེས་བྱ་བ་ནི། །འགྲོ་བ་དགག་པའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དེ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །ལྷག་མ་ནི་སྔར་བསྟན་པ་བཞིན་ནོ། །ཡིན་པ་དང་མ་་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སྔར་བསྟན་པ་རྣམ་པ་གཉིས་ཀ་འདྲེས་པའི་དངོས་པོར་བསྟན་པའོ། །ལྷག་མ་ནི་སྔར་བསྟན་པ་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མཇུག་བསྡུ་བ་སྟེ། གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན་དེ་དག་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར། འགྲོ་བ་དང་འགྲོ་བ་པོ་དང་་བགྲོད་པ་གསུམ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མགལ་མེའི་འཁོར་ལོ་བཞིན་ནོ། །  
(27)去法定不定 去者不用三(28)是故去去者 所去處皆無(29)決定者。名本實有。不因去法生。去法名(5c1)身動。三種名未去已去去時。若決定有去(2)者。離去法應有去者。不應有住。是故(3)説決定有去者不能用三去。若去者不決(4)定。不決定名本實無。以因去法得名去(5)者。以無去法故不能用三去。因去法故(6)有去者。若先無去法則無去者。云何言不(7)決定去者用三去。如去者去法亦如是。若(8)先離去者。決定有去法。則不因去者有去(9)法。是故去者。不能用三去法。若決定無去(10)法去者何所用。如是思惟觀察。去法去(11)者所去處。是法皆相因待。因去法有去者。(12)因去者有去法。因是二法則有可去處不(13)得言定有。不得言定無。是故決定知。三(14)法虚妄。空無所有。但有假名。如幻如化 
ཡིན་དང་མ་ཡིན་གྱུར་པ་་ཡང་། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །དེ་ཕྱིར་འགྲོ་དང་འགྲོ་པོ་དང་། །བགྲོད་པར་བྱ་བའང་ཡོད་མ་ཡིན། །འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་གང་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པའོ། །དེ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་གང་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བའོ། །ཡིན་པ་(174B)དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་གང་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པ་ཡང་ཡིན་ལ་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ཡང་ཡིན་པའོ། །འགྲོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བགྲོད་པར་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །རྣམ་གསུམ་དུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཡང་དག་པའི་རྗེས་་སུ་འབྲང་བའི་བློས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི་བགྲོད་པར་བྱ་བ་རྣམ་པ་གསུམ་དུ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་ལ། འགྲོ་བ་པོ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་བགྲོད་པར་བྱ་བ་རྣམ་པ་གསུམ་དུ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་ཅིང་། འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་བ་ཡང་བགྲོད་པར་བྱ་་བ་རྣམ་པ་གསུམ་དུ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་པ་དེའི་ཕྱིར་འགྲོ་བ་དང་འགྲོ་བ་པོ་དང་བགྲོད་པར་བྱ་བ་མེད་དོ། །བྱ་བ་རྣམས་ཀྱི་ནང་ན་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་གཙོ་བོ་ཡིན་པས། འགྲོ་བའི་བྱ་བ་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ཏེ། ཇི་ལྟར་འགྲོ་བ་མི་འཐད་པར་རབ་ཏུ་སྒྲུབ་པ་དེ་བཞིན་དུ་བྱ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་མི་་འཐད་པར་གྲུབ་བོ། །  
ཡིན་དང་མ་ཡིན་གྱུར་པ་ཡང། །འགྲོ་རྣམ་གསུམ་དུ་འགྲོ་མི་བྱེད། །འགྲོ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་གང་འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པ་སྟེ། འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །འགྲོའོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོང་བར་བྱ་བའོ། །རྣམ་གསུམ་དུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་དང། བགོམ་པར་རོ། །དེ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འགྲོ་བ་པོ་གང་འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བའོ། །ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི། འགྲོ་བ་པོ་དང། འགྲོ་བ་དང་ལྡན་པ་ཡང་ཡིན་ལ། འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བ་ཡང་(75A)ཡིན་པའོ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་འགྲོ་བ་པོ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ནི་འགྲོ་བ་རྣམ་པ་གསུམ་དུ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་དེ། བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་འགྲོ་བ་རྣམ་པ་གསུམ་དུ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་དེ། འགྲོ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་སྡོད་པ་པོ་བཞིན་ནོ། །ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ཡང་འགྲོ་བ་རྣམ་པ་གསུམ་དུ་འགྲོ་བར་མི་བྱེད་དེ། ཕྱོགས་གཉི་གར་བསྟན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དག་གིས་གནོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་འགྲོ་བ་ཕྱོགས་སུ་བྱས་པ་ལ་ཡང་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེའི་སྦྱོར་བ་ཅི་རིགས་པར་བྱའོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་རིགས་པ་དང་ལུང་དག་གིས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། འགྲོ་བ་ལ་སོགས་པ་རྣམ་པ་གསུམ་པོ་དག་ཇི་ལྟར་ཡང་མི་སྲིད་པ། དེ་ཕྱིར་འགྲོ་དང་འགྲོ་པོ་དང། །བགྲོད་པར་བྱ་བའང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་འབད་པའི་འབྲས་བུ་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་དབང་གིས་མཇུག་བསྡུ་བའོ། །སློབ་དཔོན་གྱིས་བྱ་བ་དང་བྱེད་པ་པོ་ལྷག་མ་དགག་པ་ཡང་ཕྱོགས་འདིས་བསྟན་ཏོ། །དེ་ལ་འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་འགྲོ་བ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་བསྟན་པས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་འོང་བ་མེད་པ་དང། འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་གང་ལ་འགྲོ་བ་མེད་པ་དང། འོང་བ་མེད་པ་དེ་ནི་འཕགས་པ་རྣམས་ཀྱི་འགྲོ་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། རིགས་ཀྱི་བུ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ལ་ནི་འོང་བའམ་འགྲོ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། འདི་ལ་འོང་དང་འགྲོ་བ་གང་ཡང་མེད། །ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་ནམ་མཁའ་ཇི་བཞིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་གང་ལ་འགྲོ་བར་བྱ་བའམ། འོང་བར་བྱ་བ་རྡུལ་ཕྲན་ཙམ་ཡང་མེད་པ་དེ་ནི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་སྟེ། དེ་ལ་འོང་བ་དང་འགྲོ་བ་མི་སྣང་ངོ། །རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་གཟུགས་ལ་འོང་བ་དང། འགྲོ་བ་མི་སྣང་ངོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་འོང་བ་དང་འགྲོ་བ་མི་སྣང་ངོ། གང་གཟུགས་དང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་འོང་བ་དང། འགྲོ་བ་མི་སྣང་བ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །  
gamanaṃ sadasadbhūtastriprakāraṃ na gacchati |
tatra gamyata iti gamanamihocyate | tatra sadbhūto gantā yo gamikriyāyuktaḥ | asadbhūto gantā yo gamikriyārahitaḥ | sadasadbhūto ya ubhayapakṣīyarūpaḥ | evaṃ gamanam api triprakāraṃ gamikriyāsaṃbandhena veditavyam | tatra sadbhūto gantā sadbhūtamasadbhūtaṃ sadasadbhūtaṃ triprakāraṃ gamanaṃ na gacchati | etac ca karmakārakaparīkṣāyāmākhyāsyate | evam asadbhūto ’pi gantā triprakāraṃ gamanaṃ na gacchati | sadasadbhūto ’pīti tatraiva pratipādayiṣyati | yataś caivaṃ gantṛgantavyagamanāni vicāryamāṇāni na santi,
tasmādgatiś ca gantā ca gantavyaṃ ca na vidyate || 25 ||
 yathoktamāryākṣayamatinirdeśasūtre-
agatir iti bhadanta śāradvatīputra saṃkarṣaṇapadam etat | gatir iti bhadanta śāradvatīputra niṣkarṣaṇapadam etat | yatra na saṃkarṣaṇapadaṃ na niṣkarṣaṇapadaṃ tadāryāṇāṃ padam | apadayogena anāgatiragatiścāryāṇāṃ gatir iti ||
yadi bījamevāṅkure saṃkramati, bījam eva tatsyān na yadaṅkuraḥ śāśvatadoṣaprasaṅgaś ca | athāṅkuro ’nyata āgacchati, ahetukadoṣaprasaṅgaḥ syāt | na cāhetukasyotpattiḥ kharaviṣāṇasyeva ||
ata evāha bhagavān-
bījasya sato yathāṅkuro na ca yo bīju sa caiva aṅkuro |
na ca anyu tato na caiva tad evam anuccheda aśāśvata dharmatā || iti ||
mudrātpratimudra dṛśyate mudrasaṃkrānti na copalabhyate |
na ca tatra na caiva sānyato evaṃ saṃskāranucchedaśāśvatāḥ || iti ca ||
tathā-
ādarśapṛṣṭhe tatha tailapātre nirīkṣate nārimukhaṃ alaṃkṛtam |
so tatra rāgaṃ janayitva bālo pradhāvito kāmi gaveṣamāṇo ||
mukhasya saṃkrānti yadā na vidyate bimbe mukhaṃ naiva kadāci labhyate |
mūḍho yathā so janayeta rāgaṃ tathopamān jānatha sarvadharmān ||
tathā [āryasamādhirājasūtre ’pi]-
tahi kāli so daśabalo anagho jinu bhāṣate imu samādhivaram |
supinopamā bhagavatī sakalā na hi kaści jāyati na co mriyate ||
na ca sattvu labhyati na jīvu naro imi dharma phenakadalīsadṛśāḥ |
māyopamā gaganavidyusamā dakacandrasaṃnibha marīcisamāḥ ||
na ca asmi loki mṛtu kaści naro paraloka saṃkramati gacchati vā |
na ca karma naśyati kadāci kṛtaṃ phalu deti kṛṣṇa śubha saṃsarato ||
na ca śāśvataṃ na ca uccheda puno na ca karmasaṃcayu na cāpi sthitiḥ |
na ca so ’pi kṛtva punarāspṛśati na ca anyu kṛtva puna vedayate ||
na ca saṃkramo na ca punāgamanaṃ na ca sarvamasti na ca nāsti punaḥ |
na ca dṛṣṭa sthānagatiśuddhiriho na ca satvacāra supaśāntagati ||
supinopamaṃ hi tribhavaṃ vaśikaṃ laghu bhagnamanityena māyasamam |
na ca āgataṃ na ca ihopagataṃ śūnyānimitta sada saṃtatiyo ||
anutpāda śānta animittapadaṃ sugatāna gocara jināna guṇā |
bala dhāraṇī daśabalāna balaṃ buddhāna iyaṃ vṛṣabhitā paramā ||
varaśukladharmaguṇasaṃnicayo guṇajñānadhāraṇibalaṃ paramam |
ṛddhīvikurvaṇavidhiḥ paramo varapañcabhijñapratilābhanayaḥ ||
iti vistaraḥ || 
gatāgataparīkṣaṇaṃ nāma dvitīyaṃ prakaraṇaṃ || 
 
’gro ba dang ’ong ba brtag pa zhes bya ba (7)ste rab tu byed pa gnyis pa’o || || 
 
 
སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གཉིས་པའོ།། །།  
 
སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བགོམ་པ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གཉིས་པའོ།། །།  
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་(75B) སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་དང། བསྒོམ་པ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གཉིས་པའོ།། །། 
ity ācāryacandrakīrtipādoparacitāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau gatāgataparīkṣā nāma dvitīyaṃ prakaraṇam || 
  darśanaṃ śravaṇaṃ ghrāṇaṃ rasanaṃ sparśanaṃ manaḥ |
indriyāṇi ṣaḍ eteṣāṃ draṣṭavyādīni gocaraḥ || 1 || 
中論觀六情品第三(八偈)  眼耳及鼻舌 身意等六情
此眼等六情 行色等六塵 
  lta dang nyan dang snom pa dang | | myong bar byed dang reg byed yid | |
dbang po drug ste de dag gi | | spyod yul blta bar bya la sogs | | 
[Chapter] 3: An Analysis of “Vision” and Other Sense-Faculties (the sense-fields)  1. Vision, hearing, smelling, tasting, touching and thought
Are the six sense faculties.
The area of their concern is that which is seen [heard, smelled] and so forth. 
Investigation of the Sense Organs  Seeing and hearing and smelling and tasting and touching, mind are the six sense organs; their experienced objects are what-is-seen and so forth. 
  འདིར་སྨྲས་པ། ལྟ་དང་ཉན་དང་སྣོམ་པ་དང་། །མྱོང་བར་བྱེད་དང་རེག་བྱེད་ཡིད། །དབང་པོ་དྲུག་་པོ་དེ་དག་གི་།སྤྱོད་ཡུལ་བལྟ་བར་བྱ་ལ་སོགས། །ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དབང་པོ་དྲུག་པོ་དེ་དག་ནི་ཡོད་དོ། །དྲུག་པོ་དེ་དག་གི་སྤྱོད་ཡུལ་ནི་བལྟ་བར་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཉིད་དོ། །མིག་གཟུགས་ལ་ལྟ་བ་ནས། ཡིད་ཆོས་རྣམས་ཤེས་པར་བྱེད་པའི་བར་དག་གོ། །  
(15)＊中論 觀六情品第三 八偈  (16)問曰。經中説有六情。所謂(6a1)眼耳及鼻舌 身意等六情(2)此眼等六情 行色等六塵(3)此中眼爲内情色爲外塵。眼能見色乃至(4)意爲内情。法爲外塵。意能知法。答曰無也。 
  དབུ་མ་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་བུད་དྷ་པཱ་ལི་ཏ། བམ་པོ་གཉིས་པ། འདིར་སྨྲས་པ། ཁྱེད་ཀྱིས་འགྲོ་བ་མི་འཐད་པ་དེ་རྗེས་སུ་རབ་ཏུ་བསྟན་པས་ཁོ་བོའི་ཡིད་སྟོང་པ་ཉིད་ཉན་་པ་ལ་སྤྲོ་བར་བྱས་ཀྱིས། དེའི་ཕྱིར་ད་ནི་རང་གི་གཞུང་ལུགས་ལ་བརྟེན་པ་ཆུང་ཞིག་རྗེས་སུ་རབ་ཏུ་བསྟན་པའི་རིགས་སོ། །བཤད་པ། དེ་ལྟར་བྱའོ། །སྨྲས་པ། ལྟ་དང་ཉན་དང་སྣོམ་པ་དང་། །མྱོང་བར་བྱེད་དང་རེག་བྱེད་ཡིད། །དབང་པོ་དྲུག་པོ་དེ་དག་གི། །སྤྱོད་ཡུལ་བལྟ་བར་བྱ་་ལ་སོགས། །ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་ནི་དབང་པོ་དྲུག་ཏུ་བསྟན་ལ། དེ་དག་གི་སྤྱོད་ཡུལ་ནི་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དྲུག་པོ་དག་ཉིད་ཡིན་པར་བསྟན་ཏོ། །དེ་ལ་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བར་བསྟན་ལ། ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱང་རང་རང་གི་ཡུལ་འཛིན་པར་བྱེད་པས་བསྟན་ཏོ། །དངོས་་པོ་མེད་ན་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་ཞེས་བརྗོད་པར་མི་འཐད་དོ། །འདི་ལྟར་མེད་པས་ཇི་ལྟར་ལྟ་བར་འགྱུར།  
  དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ། བམ་པོ་བཞི་པ། དེ་ལ་ད་ནི་སྐྱེ་བ་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དགག་པས་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པའི་དོན་གྱི་དབང་གིས་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གསུམ་པ་བརྩམ་མོ། །ཡང་ན་འགྲོ་བ་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་དགག་པས་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གསུམ་པ་བརྩམ་མོ། །གང་གི་ཚེ་དང་པོ་ལྟར་ན་བརྟག་པ་དེའི་ཚེ་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཉེ་བར་བཞག་པ་ནི། དོན་དམ་པར་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ནར་གཟུང་བར་བྱ་སྟེ། ཡུལ་སོ་སོར་ངེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་སྐྱེ་བ་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་ཡུལ་སོ་སོར་ངེས་པ་མེད་དེ། དཔེར་ན་མོ་གཤམ་གྱི་བུའི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ལ་ཡུལ་སོ་སོར་ངེས་པ་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ལ་ནི་ཡུལ་སོ་སོར་ངེས་པ་འདི་ལྟ་བུ་ཡོད་དེ། འདི་ལྟ་སྟེ། ལྟ་བ་དང། ཉན་པ་དང་སྣོམ་པ་དང། མྱོང་བར་བྱེད་པ་དང། རེག་པར་བྱེད་པ་དང། ཡིད་རྣམས་ཀྱི་ཡུལ་གཟུགས་དང། སྒྲ་དང། དྲི་དང། རོ་དང། །རེག་བྱ་དང། ཆོས་རྣམས་ཡིན་པར་གོ་རིམས་བཞིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཇི་སྐད་སྨོས་པས་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེ་བ་ཁོ་ནར་གཟུང་བར་བྱའོ། །གང་གི་ཚེ་གཉིས་པ་ལྟར་བརྟག་པ་དེའི་ཚེ་ནི། དེ་ཕྱིར་འགྲོ་དང་འགྲོ་པོ་དང། །བགྲོད་པར་བྱ་བའང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བཤད་པའི་ཕྱིར། ཕ་རོལ་པོ་དག་ན་རེ། འགྲོ་བ་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། བྱ་བའི་འབྲས་བུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། །གཟུགས་ལ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཕྱོགས་གཉི་གའི་ལན་དུ་བཤད་པ། ལྟ་དང་ཉན་དང་སྣོམ་པ་དང། །མྱོང་བར་བྱེད་དང་རེག་བྱེད་ཡིད། །དབང་པོ་དྲུག་པོ་དེ་དག་གི་སྤྱོད་ཡུལ་བལྟ་བར་བྱ་ལ་སོགས། །ལྟ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལྟ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ལྷག་མ་རྣམས་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་ནོ། །དབང་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ཚོགས་དེ་ལ་དབང་པོ་དང། བདག་པོ་ཉིད་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དྲུག་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སོ་སོའི་མིང་སྨོས་པ་ཉིད་ཀྱིས་གྲངས་ཀྱང་རབ་ཏུ་གྲུབ་མོད་ཀྱི། དེ་ངེས་པར་གསུང་བ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་དེ་དག་ལས་གཞན་པའི་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ལ་དམིགས་པར་བྱེད་པའི་བྱེད་པ་པོ་མེད་པར་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དག་གི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དབང་པོ་(76A)དྲུག་པོ་དེ་དག་གིའོ། །སྤྱོད་ཡུལ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡུལ་ཏེ་དེ་དག་ལ་མཐུན་ཡོད་པ་ཉིད་ཅེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ་ །བལྟ་བར་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང། མཉན་པར་བྱ་བ་དང། བསྣམ་པར་བྱ་བ་དང། མྱང་བར་བྱ་བ་དང། རེག་པར་བྱ་བ་དང། བསམ་པར་བྱ་བ་དག་གོ། །ཡུལ་ཅན་དང། ཡུལ་སོ་སོར་ངེས་པ་དེ་ཡང་ཐ་སྙད་པ་ཡིན་གྱི་དོན་དམ་པ་ནི་མ་ཡིན་པས། གཏན་ཚིགས་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་འབའ་ཞིག་ལ་ཡོད་པས་དོན་འགལ་བ་ཉིད་དོ། །  
(3)cakṣurādīndriyaparīkṣā tṛtīyaṃ prakaraṇam |  atrāha- yady api gatiś ca gantā ca gantavyaṃ ca na vidyate, tathāpi pravacanasiddhayapekṣayā draṣṭṭadraṣṭavyadarśanādīnām asti tvam āstheyam | tathā cābhidharme ucyate |
darśanaṃ śravaṇaṃ ghrāṇaṃ rasanaṃ sparśanaṃ manaḥ |
indriyāṇi ṣaḍeteṣāṃ draṣṭavyādīni gocaraḥ || 1 ||
 tasmāt santi darśanādīni svabhāvata iti | ucyate | na santi | iha hi paśyatīti darśanaṃ cakṣuḥ, tasya ca rūpaṃ viṣayatvenopadiśyate || 1 || 
svam ātmānaṃ darśanaṃ hi tat tam eva na paśyati |
na paśyati yad ātmānaṃ kathaṃ drakṣyati tat parān || 2 || 
是眼則不能 自見其己體
若不能自見 云何見餘物 
lta de rang gi bdag nyid ni | | de la lta ba ma yin nyid | |
gang zhig bdag la mi lta ba | | de dag gzhan la ji ltar lta | | 
2. Certainly vision does not in any way see its own self.
Now if it does not see its own self, how can it possibly see something else? 
Seeing does not see itself. How can what does not see itself see anything else? 
འདིར་བཤད་པ། ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ན། །དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་ཉིད། །གང་ཞིག་བདག་ལ་མི་ལྟ་བ། །དེ་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ། །ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་མེད་དེ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་བ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་མི་ལྟ་བ་དེ་་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་མིག་ལྟ་བ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དམུས་ལོང་བཞིན་ནོ། །  
(5)何以故(6)是眼則不能 自見其己體(7)若不能自見 云何見餘物(8)是眼不能見自體。何以故。如燈能自照亦(9)能照他。眼若是見相。亦應自見亦應見他。(10)而實不爾。是故偈中説。若眼不自見何能(11)見餘物。問曰。眼雖不能自見。而能見他。(12)如火能燒他不能自燒。 
ཅི་སྟེ་ལྟ་ན་ནི་རི་བོང་གི་རཝས་ཀྱང་རུས་སྦལ་གྱི་སྤུ་སོགས་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་དེ་ནི་མི་འཐད་པས་དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། གལ་ཏེ་གཟུགས་ལ་(175A)ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་ན་ནི། སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཡོད་པ་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་དེ་ནི་འཐད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། ལྟ་དེ་རང་གི་བདག་ཉིད་ན། །དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་ཉིད། །གང་ཞིག་བདག་ལ་མི་ལྟ་བ། །དེ་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ། །འདི་ལ་་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་མཐོང་ན་དེ་དང་ལྡན་པས་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་ཡང་དམིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན་ཆུ་ལ་རླན་མཐོང་ན་དེ་དང་ལྡན་པས། ས་ལ་ཡང་དམིགས་པ་དང་། མེ་ལ་ཚ་བ་མཐོང་ན་དེ་དང་ལྡན་པས་ཆུ་ལ་ཡང་དམིགས་པ་དང་། སྣ་མའི་མེ་་ཏོག་ལ་དྲི་ཞིམ་པ་ཉིད་མཐོང་ན་དེ་དང་ལྡན་པས་གོས་ལ་ཡང་དམིགས་པ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན་དངོས་པོ་གང་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་མི་སྣང་བ་དེ་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་ཇི་ལྟར་དམིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་སྣ་མའི་མེ་ཏོག་ལ་དྲི་ང་བ་ཉིད་མ་མཐོང་ན་གོས་ལ་ཡང་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་བ་ལྟ་བུའོ། །དེའི་ཕྱིར་གལ་ཏེ་ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་ན་ནི་དེས་ན་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་ལྟ་བ་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ། །དེ་གང་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་དེ་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ་བར་བྱེད་དེ། དེས་་ན་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་དོ། །སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྷས་ཀྱང་། །དངོས་པོ་ཀུན་གྱི་རང་བཞིན་ནོ། །ཐོག་མར་བདག་ལ་སྣང་གྱུར་ན། །མིག་ཉིད་ལ་ཡང་མིག་གིས་ནི། །ཅི་ཡི་ཕྱིར་ན་འཛིན་མི་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་སོ། །སྨྲས་པ། མེ་བཞིན་དུ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་འགྲུབ་སྟེ། དཔེར་ན་མེ་ནི་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཡིན་  
དོན་དམ་པར་ཇི་ལྟར་མིག་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་ཅན་དང། ཡུལ་གྱི་དངོས་པོར་མི་འཐད་པ་དེ་ལྟར་འདི་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། རེ་ཞིག་མིག་གི་དབང་པོ་གཅིག་བུའི་དབང་དུ་མཛད་ནས། ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ན། །དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་ཉིད། །ལྟ་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལྟ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། མིག་གི་དབང་པོ་ཞེས་བྱའོ། །རང་གི་བདག་ཉིད་ན་ཞེས་བྱ་བ་ནི། རང་གི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་ནའོ། །དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་ཉིད། །ཅེས་བྱ་བ་ལ། ཅིའི་ཕྱིར་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་ཞེ་ན། ཕྱོགས་དེ་ནི་ཚིག་གི་དོན་འོག་ནས་འབྱུང་བས་གསལ་བར་བྱེད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་བའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ནི་གྲགས་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཉིད་ཅེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ངེས་པར་གཟུང་བའི་དོན་ཏེ། འདིར་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་ཅེས་བྱ་བར་བལྟ་བར་བྱའི་གཞན་དུ་ན་གཞན་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཞེས་བྱ་བར་ཤེས་པར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་དེ་ལྟ་ན་ཁྱོད་ཀྱིས་ཅི་ཞིག་བསྒྲུབ་པར་འགྱུར་ཏེ། གང་གི་ཚེ་མིག་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་སྨྲས་པའི་ཚེ། གཞན་དུ་གྱུར་པ་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཁས་ལེན་ཏོ་ཞེ་ན། ཁྱེད་འདོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང། གང་ཚེ་བདག་ལ་མི་ལྟ་བ།།དེ་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ། །མིག་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པའི་མཐུ་ཉིད་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏེ། དེ་ལ་འདིར་ཚིག་ལེའུ་བྱས་པའི་ཕྱེད་གོང་མས་ནི་མིག་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པའི་ཆོས་བསྟན་ལ། ཕྱེད་འོག་མས་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་བསྟན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་ཉེ་བར་གཞག་པས་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ཏུ་འདོད་པ་ནི་དོན་དམ་པར་མིག་གི་དབང་པོ་ནི་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་དེ། རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་རྣ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་ཕྱེད་གོང་མས་ནི་མིག་གི་དབང་པོ་གཟུང་བ་ཉིད་(76B) མིག་གི་དབང་པོ་རང་གི་བདག་ཉིད་ཆོས་མཐུན་པའི་དཔེ་ཉིད་དུ་ཉེ་བར་བཞག་ལ། ཕྱེད་འོག་མས་ནི་མིག་གི་དབང་པོ་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པར་བསྟན་པས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་གཟུགས་མིག་གི་དབང་པོའི་ཡུལ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །འདིར་དེའི་དབང་གིས་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་གཟུགས་མིག་གི་དབང་པོའི་ཡུལ་མ་ཡིན་ཏེ། བསགས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མིག་གི་དབང་པོའི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱད་པ་དང། བསགས་པ་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྒྲའི་ཚུལ་ཉེ་བར་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། གཏན་ཚིགས་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དང། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་ཉིད་དང། རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་ཉིད་དང། གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོར་གཏོགས་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་དག་གི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཀྱང་ཕྱོགས་གཉི་ག་ལ་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དག་བརྗོད་པར་བྱའོ། །འདིར་ཁ་ཅིག་ན་རེ། མིག་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ནི་བསྟན་དུ་མེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རུང་མོད་ཀྱི་གཟུགས་ནི་བསྟན་དུ་ཡོད་པ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་རྒྱུ་གཞན་དེས་ཁོ་བོ་ཅག་གིས་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་གནོད་པ་མེད་དོ། །ཆོས་མངོན་པ་པ་དག་ན་རེ། གལ་ཏེ་ཁྱད་པར་མེད་པའི་མིག་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་ཅེས་ཟེར་ན། དེ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ཏེ། ཕྱོགས་ནི་དེ་དང་མཚུངས་པའི་མིག་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོན་ཏེ་མིག་གཟུགས་རྣམས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་བསྟན་པ་མཚུངས་པ་ལ་བྱའོ་ཞེས་ཟེར་ན་ནི་དེ་ལྟ་ན་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་འགྱུར་ཏེ། ཆོས་མངོན་པ་ལས། རྟེན་མཚུངས་མིག་ནི་གཟུགས་རྣམས་ལྟ། །དེར་རྟེན་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མིན། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་བརྟེན་པ་མཚུངས་པའི་མིག་ཉིད་ཕྱོགས་སུ་བྱས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་ཡང་མི་འགྱུར་ཏེ། མིག་ནི་གཟུགས་ལ་མི་ལྟ་ཞིང། །ཡིད་ནི་ཆོས་རྣམས་མི་ཤེས་ཏེ། །གང་ལ་འཇིག་རྟེན་མི་འཇུག་པ། །དེ་ནི་དམ་པའི་བདེན་པའོ། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དམ་པར་མིག་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། རྗེས་སུ་དཔག་པ་རྒྱས་པ་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དེ་གྲུབ་པས་དོན་དམ་པར་བརྟེན་པ་མཚུངས་པའི་མིག་ནི་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དེ། མིག་(77A)གི་དབང་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་དང་མཚུངས་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྣ་བ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །གྲགས་པའི་གནོད་པར་ཡང་མི་འགྱུར་ཏེ། དམ་བཅས་པ་ཁྱད་པར་ཅན་ཉེ་བར་བཟུང་བ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་མ་སྤངས་པའི་ཕྱིར་དང༑ ལན་བཏབ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཁ་ཆེ་བ་དག་ན་རེ། མིག་ནི་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་དེ། ལྟ་བའི་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེའོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དམ་བཅས་པའི་དོན་གྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། དགག་པ་སྨྲས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། གཞན་དག་ན་རེ་ཁ་ཆེ་བ་དག་གིས་སྨྲས་པ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སྐད་ཅིག་མར་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་ནི་སྐད་ཅིག་ཡིན་པས་བྱ་བ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྐད་ཅིག་མ་མ་ཡིན་པར་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་ཡང་དེ་ཉིད་དེ་ལས་གཞན་པ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེའོ། །མདོ་སྡེ་པ་དག་ན་རེ། འདུ་བྱེད་རྣམས་ལ་བྱ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་མིག་ཀྱང་ལྟ་བར་མི་བྱེད་ལ། གཞན་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། མདོ་སྡེ་ལས་མིག་དང་གཟུགས་རྣམས་ལ་བརྟེན་ནས་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེའོ་ཞེས་གསུངས་པས་ཁྱེད་མིག་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་བ་ནི་གྲུབ་པ་ཁོ་ན་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ་ཞེའོ། །སྐྱེ་བ་བཀག་པ་ཁོ་ནས་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་མ་ཡིན་ནོ། ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པ་དང་རྗེས་སུ་མཐུན་པའི་མདོ་སྡེའི་དོན་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་དང། དོན་དམ་པར་མདོ་སྡེའི་དོན་ལ་རིགས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མིག་དང་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང༑ མིག་དང་གཟུགས་དག་གི་ལྟ་བ་པོ་དང། ལྟ་བ་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་དེའི་ཁྱད་པར་མི་སྲིད་པས་ཆོག་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་ཉན་པའི་སྐྱེ་བོའི་བློ་གྲོས་དབྱེ་བར་འདོད་པས་ཕྱོགས་ཙམ་ཞིག་བཤད་པར་བྱའོ། །ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ན། །དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་ཉིད། །ཅེས་བྱ་བས་སྔ་མ་བཞིན་དུ་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་སུ་བསྟན་ནས། གང་ཚེ་བདག་ལ་མི་ལྟ་བ། །དེ་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ། །ཞེས་བྱ་བ་འདིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་ཉེ་བར་གཞག་པའི་ཕྱིར་གཞན་གྱིས་ཡོངས་སུ་བརྟག་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་གཞན་བསལ་བར་འདོད་པས་སྦྱོར་བའི་ཚིག་དག་བྱའོ། །དེ་ལ་གང་དག་མིག་ནི་མ་ཕྲད་(77B) རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་མི་ཤེས་པ་ཡིན་ནོ། །དོན་དམ་པར་མིག་ནི་ཡུལ་མ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྣ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་གཟུགས་ནི་མིག་གི་དབང་པོ་ཡུལ་མ་ཕྲད་པར་འཛིན་པའི་གཟུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དྲི་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་དང། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྒྲའི་ཚུལ་ཉེ་བར་བཟུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། གཏན་ཚིགས་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་དག་གི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཀྱང་ཕྱོགས་གཉི་ག་ལ་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དག་བརྗོད་པར་བྱ་ཞིང་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ཅི་རིགས་པ་རྒྱས་པར་བྱའོ། །ཡང་ན་དོན་དམ་པར་མིག་ནི་ཡུལ་མ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ཡིན་པར་མི་འདོད་དེ། ད་ལྟར་གྱི་ཡུལ་མངོན་སུམ་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྣ་ཚོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་མིག་ནི་ཡུལ་མ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ཡིན་ཏེ། གཟུགས་བར་དུ་ཆོད་པ་འཛིན་པའི་ཕྱིར་དང། རྩོལ་པ་ཐ་དད་པ་མེད་པ་དང། དུས་ཐ་དད་པ་མེད་པར་འཛིན་པའི་ཕྱིར་དང་རང་ལས་ལྷག་པའི་ཡུལ་འཛིན་པའི་ཕྱིར་དང། དཔེར་ན་ཡིད་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལ་མ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ནི་གཟུགས་བར་དུ་ཆོད་པ་འཛིན་པའི་དོན་ཡིན་ལ། གཟུགས་བར་དུ་ཆོད་པ་འཛིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཀྱང་དེ་ཉིད་ཡིན་པས་དམ་བཅས་པའི་ཕྱིར་དོན་གྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང། རྩོལ་བ་ཐ་དད་པ་མེད་པ་དང། དུས་ཐ་དད་པ་མེད་པར་འཛིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ཡང་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཏན་ཚིགས་གྲུབ་ཏུ་ཟིན་ན་ཡང་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མི་འགྲུབ་སྟེ། དོན་དམ་པར་ཡིད་ཀྱང་མ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ནོ། །གྲངས་ཅན་དག་མིག་ནི་ཡུལ་དང་མ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་མ་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་ན། མིག་ཡུལ་མ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཆོས་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པས་ཡུལ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བསྒྲུབ་པའི་ཚུལ་གྱིས་མ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་གནས་མ་ཡིན་པ་ལ་དབུགས་འབྱིན་ཏོ་ཞེས་བརྗོད་པར་(78A)བྱའོ། །གཞན་ཡང་མིག་ནི་ཡུལ་ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ཡིན་པར་མི་འདོད་དེ། དབང་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ཡིད་བཞིན་ནོ། །སྣ་ལ་སོགས་པ་དག་གིས་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ཀྱང་འོག་ནས་དེ་དང་འདྲ་བ་ཁོ་ནར་སྟོན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཕྲད་པ་འཛིན་པ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཀྱང་གང་ཡིན། གལ་ཏེ་གནས་ནས་ཡུལ་གྱི་ཕྱོགས་སུ་སོང་སྟེ་འཛིན་པར་བྱེད་པའོ་ཞེ་ན། དོན་དམ་པར་མིག་གི་འཇུག་པ་ནི། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་གནས་ནས་ཕྱི་རོལ་དུ་མི་འགྲོ་སྟེ། འཇུག་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྣ་ལ་སོགས་པའི་དབང་པོའི་འཇུག་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་གཟུགས་ནི་མིག་གི་དབང་པོ་ཡུལ་ཕྲད་པ་འཛིན་པའི་གཟུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྒྲ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཇི་སྟེ་ཕྱོགས་གཉི་གར་བསྟན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་རྒྱས་པ་དག་གི་ཕྱོགས་གཅིག་གི་གཅིག་བརྩལ་བའི་ཕྱིར་གང་ཡང་རུང་བ་ལ་མ་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། གཉི་ག་མེད་པའི་ཕྱིར་མི་སྒྲུབ་པར་འདོད་པ་གྲུབ་བོ། །གང་དག་ལ་མིག་གི་འོད་ཟེར་ཡུལ་གྱི་ཕྱོགས་སུ་སོང་སྟེ། ཡུལ་འཛིན་པར་བྱེད་དོ་སྙམ་པའི་བློ་གྲོས་ཡོད་པ་དེ་དག་ལ་ཡང་འདི་སྐད་ཅེས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། ཐ་སྙད་དུ་ཡང་མིག་གི་དབང་པོ་ནི་འོད་ཟེར་དང་བཅས་པ་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། གཟུགས་དམིགས་པའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་གཟུགས་བཞིན་ནོ། །གལ་ཏེ་མིག་གི་དབང་པོ་ནི་འོད་ཟེར་དང་བཅས་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། མིག་གི་དབང་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན། བྱི་བ་ལ་སོགས་པ་མཚན་མོ་རྒྱུ་བའི་མིག་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མིག་གི་དབང་པོ་ནི་བསྟན་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། དེའི་གནས་འོད་ཟེར་དང་བཅས་པ་ཉིད་ཡིན་དུ་ཟིན་ན་ཡང་དཔེ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། འགལ་བ་འཁྲུལ་པ་མེད་པའི་གནོད་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དཔྱད་པ་རྣམ་པར་འཕྲོས་པས་ཆོག་གི་སྐབས་ཉིད་ཀྱི་དབང་དུ་བྱའོ། །ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ན། །དེ་ནི་དེ་ལ་མི་ལྟ་ཉིད། །གང་ཚེ་བདག་ལ་མི་ལྟ་བ། །དེ་གཞན་བདག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལ་ཁ་ཅིག་ན་རེ། འདི་ལ་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་མཐོང་ན། དེ་དང་ལྡན་པས་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་ཡང་དམིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན་ཆུ་ལ་རླན་མཐོང་ན་དེ་དང་ལྡན་པས་ས་ལ་ཡང་དམིགས་པ་དང། མེ་ལ་ཚ་བ་མཐོང་ན་དེ་དང་ལྡན་(78B) སྣ་མའི་མེ་ཏོག་ལ་དྲི་ཞིམ་པ་ཉིད་མཐོང་ན་དེ་དང་ལྡན་པས། གོས་ལ་ཡང་དམིགས་པ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན། དངོས་པོ་གང་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་མི་སྣང་བ་དེ་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་ཇི་ལྟར་དམིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་སྣ་མའི་མེ་ཏོག་ལ་དྲི་ང་བ་ཉིད་མ་མཐོང་ན་གོས་ལ་ཡང་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་བ་ལྟ་བུའོ། །དེའི་ཕྱིར་གལ་ཏེ་ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་ན་ནི། དེས་ན་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་འཐད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། ལྟ་བ་ན་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ། །གང་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་དེ་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ་བར་བྱེད་དེ། དེ་བས་ན་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་དོ། །སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྷས་ཀྱང། དངོས་པོ་ཀུན་གྱི་རང་བཞིན་ནི། །ཐོག་མར་བདག་ལ་སྣང་གྱུར་ན། །མིག་ཉིད་ལ་ཡང་མིག་གིས་ནི། །ཅི་ཡི་ཕྱིར་ན་འཛིན་མི་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་སོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་རང་གི་སྡེ་པ་དག་ན་རེ། ལྟ་བ་གཟུགས་དམིགས་པ་དེ་གལ་ཏེ་ཇི་ལྟར་མིག་ལ་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་གཟུགས་ལ་ཡང་མེད་དོ་ཞེ་ན་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟར་ཡང། དེ་ནི་མིག་དང་གཟུགས་ལ་མེད། །དེ་གཉིས་བྱར་ནའང་ཡོད་མ་ཡིན། །གང་དུ་དེ་ནི་གནས་འགྱུར་བ། །དེ་ཡོད་མ་ཡིན་དེ་མེད་མིན། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེའོ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ། ཇི་སྟེ་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པའི་ནུས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན་ནི། སྣ་མའི་མེ་ཏོག་དག་དེའི་དཔེར་མི་རུང་སྟེ། སྣ་མའི་མེ་ཏོག་དག་ལ་ཆོགས་པའི་དབང་གིས་དྲི་ཞིམ་པ་ཉིད་དག་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་མེ་ཏོག་དང་ཕྲད་པས་འབྲུ་མར་དྲི་ཞིམ་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བ་བཞིན་ནོ། །གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པའི་བྱ་བ་ཡང་སུས་ཀྱང་ཁས་མ་བླངས་པས་དེ་འགོག་པ་ཡང་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་བདག་ཉིད་ལ་འཛིན་པར་མི་བྱེད་པ་བཞིན་དུ་གཞན་དག་ལ་ཡང་འཛིན་པར་མི་བྱེད་པར་སྒྲུབ་ན་ནི་དེ་ལྟ་ན་ཡང་དཔེས་མི་ནུས་ཏེ། །མེ་དང་སྣ་མའི་མེ་ཏོག་དག་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་འཛིན་པར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་ནི་རིགས་པ་མིན་ནོ་ཞེའོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་མིག་ལྟ་བར་མ་གྲུབ་པས་སྐྱེ་བ་ཡང་མ་གྲུབ། འགྲོ་བ་ཡང་མ་གྲུབ་སྟེ། དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་གཏན་ཚིགས་འགལ་བ་(79A)ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ། ཁྱོད་བསྒྲུབ་པའི་དོན་སྒྲོ་བཏགས་ནས་མིག་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དེ། རང་གི་བདག་ཉིད་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་བ་ནི་འདི་སྐད་ཅེས་གལ་ཏེ་དེ་ལ་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ནུས་པ་མེད་ན། དེ་ལ་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་ཡང་དེ་མེད་པར་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟ་ན་ཡང་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། མེ་ལ་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་སྲེག་པར་བྱེད་པའི་ནུས་པ་ཉིད་མེད་དུ་ཟིན་ཀྱང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་ལ་སྲེག་པར་བྱེད་ནུས་པ་ཉིད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
yathā darśanaṃ rūpaṃ na paśyati tathā pratipādayann āha-
svam ātmānaṃ darśanaṃ hi tattam eva na paśyati |
na paśyati yad ātmānaṃ kathaṃ drakṣyati tatparān || 2 ||
 tatra tad eva darśanaṃ svātmānaṃ na paśyati svātmani kriyāvirodhāt | tataś ca svātmādarśanāc chrotrādivan nīlādikaṃ na paśyati | tasmān nāsti darśanam || 2 || 
na paryāpto ’gnidṛṣṭānto darśanasya prasiddhaye |
sadarśanaḥ sa pratyukto gamyamānagatāgataiḥ || 3 || 
火喻則不能 成於眼見法
去未去去時 已總答是事 
(3b1)lta ba rab tu bsgrub pa’i phyir | | me yi dpes ni nus ma yin | |
song dang ma song bsgom pa yis | | de ni lta bcas lan btab po | | 
3. An understanding of vision is not attained through the example of fire [which, itself, burns].
On the contrary, that [example of fire] together with vision is refuted by [the analysis of] “present going to,” “that which is already gone to,” and “that which is not yet gone to.” (in Chapter 2) 
The example of fire is not able to fully establish seeing. It, along with seeing, has been refuted by “gone”, “not gone” and “going.” 
འདིར་སྨྲས་པ། མིག་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་མི་ལྟ་ཡང་གཞན་དག་ལ་ལྟ་སྟེ། དཔེར་ན་མེ་བདག་ཉིད་སྲེག་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཡང་གཞན་དག་་སྲེག་པར་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ། ། འདིར་བཤད་པ། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །མེ་ཡི་དཔེས་ནི་ནུས་མ་ཡིན། །སོང་གང་མ་སོང་བ་གོམ་པ་ཡིན། །དེ་ནི་ལྟར་བཅས་ལན་བཏབ་བོ། །ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་མེའི་དཔེ་བྱས་པ་གང་ཡིན་པ་དེས་ནི་ནུས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་ནུས་པ་(38B)དང་མི་ཆོག་གོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དེ་ནི་ལྟར་བཅས་ལན་བཏབ་པོ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་མེའི་དཔེ་དེ་ལྟ་བ་དང་བཅས་པ་ལ་ཕྱིར་ཀླན་ཀ་བཙལ་པ་སྟེ། ཕྱིར་བཟློག་གོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །གལ་ཏེ་ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་བ་གོམ་པ་དག་གིས་ཏེ། དཔེར་ན་སོང་བ་དང་མ་་སོང་བ་དང་བ་གོམ་པ་དག་ལ་འགྲོ་བའི་བྱ་བ་མི་འཐད་པ་དེ་བཞིན་དུ། བསྲེགས་པ་དང་མ་བསྲེགས་པ་དང་། བསྲེག་པ་དག་ལ་ཡང་སྲེག་པའི་བྱ་བ་མི་འཐད་ལ། དེ་བཞིན་དུ་བལྟས་པ་དང་མ་བལྟས་པ་དང་། ལྟ་བ་དག་ལ་ཡང་ལྟ་བའི་བྱ་བ་མི་འཐད་དོ། ། 
答曰(13)火喩則不能 成於眼見法(14)去未去去時 已總答是事(15)汝雖作火喩。不能成眼見法。是事去來品(16)中已答。如已去中無去。未去中無去。去時(17)中無去。如已燒未燒燒時倶無有燒。如(18)是已見未見見時倶無見相。 
ཡང་གཞན་དག་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཡིན་གྱི། རང་གི་བདག་ཉིད་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ལྟ་བ་ཡང་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ཡང་གཞན་དག་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་གྱི་རང་གི་བདག་ཉིད་་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །བཤད་པ། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །མི་ཡི་དཔེ་ནི་ནུས་མ་ཡིན། །ནུས་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མི་ཆོག་པ་དང་། མི་ནུས་སོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་སྟེ། ཁྱོད་ཀྱིས་ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་མེའི་དཔེ་བྱས་པ་གང་ཡིན་པ་དེས་ནི་ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་(175B)པར་མི་ནུས་སོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལ་བུད་ཤིང་བསྲེག་གོ་ཞེས་བྱ་མོད་ཀྱི། བུད་ཤིང་ལས་མེ་གུད་ན་མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་བས་ན་མེ་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་གྱི་གཞན་དག་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་གཞན་པ་ཉིད་མ་ཡིན་དུ་ཟིན་ཀྱང་བུད་ཤིང་་ནི་བསྲེག་པར་བྱ་བའོ། །མེ་ནི་སྲེག་པར་བྱེད་པའོ་ཞེས་རྟོག་ན། ཁོ་བོས་ཀྱང་བུད་ཤིང་ནི་སྲེག་པར་བྱེད་པའོ། །མེ་ནི་བསྲེག་པར་བྱ་བའོ། །ཞེས་སྨྲ་ལ་རག་གོ། །ཡང་ན་ཁྱད་པར་གྱི་གཏན་ཚིགས་བསྟན་པ་བརྗོད་དགོས་སོ། །སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྷས་ཀྱང་། མེས་ནི་་ཚ་བ་ཉིད་བསྲེག་སྟེ། །ཚ་བ་ལ་ཡིན་ཇི་ལྟར་བསྲེག་།དེས་ན་བུད་ཤིང་ཞེས་བྱ་མེད། །དེ་མ་གཏོགས་པར་མེ་ཡང་མེད། །ཅེས་གསུངས་སོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་མེའི་དཔེས་ནུས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལ་ཁ་ཅིག་མེ་ནི་རང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྣང་བར་བྱེད་དོ་སྙམ་དུ་སེམས་པ་་དེས་ཀྱང་ནུས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མེ་ནི་ཇི་ལྟར་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྣང་བར་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་རང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྲེག་པར་ཡང་བྱེད་པའི་རིགས་སོ། །འོན་ཀྱང་གཞན་དག་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་གྱི་རང་གི་བདག་ཉིད་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟར་་ན་ཡང་མེས་ཇི་ལྟར་གཞན་དག་སྲེག་པར་བྱེད་ཀྱི། རང་གི་བདག་ཉིད་སྲེག་པར་མི་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ལྟ་བ་ཡང་གཞན་དག་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་ཀྱི། རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་རུང་སྟེ། མི་ཇི་ལྟར་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་སྣང་བར་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་་ལྟ་བ་ཡང་ནི་གལ་ཏེ་ལྟ་བ་ཡིན་ན། རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་དག་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལྟ་བུར་ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་མི་འགྱུར། བདག་ཉིད་བདག་ཉིད་ལ་ལྟའོ་ཞེས་ཀྱང་ཟེར་ལ། དེ་བཞིན་དུ་འཇིག་རྟེན་ན་སྨྲ་བ་པོ་དག་བདག་ཉིད་ཀྱིས་བདག་ཉིད་འཛིན་ཏོ་ཞེས་ཀྱང་ཟེར་བས། དེའི་ཕྱིར་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་འཇུག་པའི་ཚིག་གིས་ན། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་མེའི་དཔེས་ནུས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཡང་གཞན་ཡང་། སོང་དང་མ་སོང་བགོམ་པ་ཡིས། །དེ་ནི་ལྟར་བཅས་ལན་བཏབ་པོ། །ལྟར་བཅས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལྟ་བ་དང་བཅས་པའོ། །གང་ཞེ་ན། མེའི་(176A)དཔེ་སྟེ། དཔེ་དང་ལྟ་བ་དེ་གཉི་ག་མཚུངས་པར་ལན་བཏབ་ཟིན་ཏོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །གང་གིས་ལན་བཏབ་ཅེ་ན། སོང་བ་དང་། མ་སོང་བ་དང་། བགོམ་པ་དག་གིས་ཏེ། ཇི་ལྟར་སོང་བ་དང་། བགོམ་པ་བརྟག་པར་སྤོང་བ་ལ་ཡང་འགྲོ་་བ་མེད། མ་སོང་བ་ལ་ཡང་མེད། བགོམ་པ་ལ་ཡང་འགྲོ་བ་མེད་དོ། །ཞེས་བཤད་པ་དེ་བཞིན་དུ་མེས་ཀྱང་བསྲེགས་པ་ཡང་སྲེག་པར་མི་བྱེད། མ་བསྲེགས་པ་ཡང་སྲེག་པར་མི་བྱེད། ལྟ་བ་ཡང་བལྟས་པ་ལ་ཡང་ལྟ་བར་མི་བྱེད། མ་བལྟས་པ་ལ་ཡང་ལྟ་བར་མི་བྱེད། ལྟ་བ་ལ་ཡང་ལྟ་་བར་མི་བྱེད་དོ། །དེ་ལྟར་མེ་ཡང་སྲེག་པར་མི་བྱེད་ལ། ལྟ་བ་ཡང་ལྟ་བར་མི་བྱེད་ན་ཅི་ཞིག་གང་གི་དཔེར་འགྱུར། དེའི་ཕྱིར་ཡང་ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་མེའི་དཔེས་ནུས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
འདིར་བཤད་པ། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །མེ་ཡི་དཔེས་ནི་ནུས་མ་ཡིན། །མིག་ནི་ལྟ་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་དེ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་བརྗོད་པ་སྟེ། དོན་དམ་པར་མེ་ནི་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། ཐ་སྙད་དུ་ཡང་ལྟ་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཡང་ན། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །མེ་ཡི་དཔེས་ནི་ནུས་མ་ཡིན། །གཏན་ཚིགས་ཀྱི་སྐྱོན་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། མེའི་ངོ་བོ་ཉིད་རང་དང་གཞན་གྱི་བདག་ཉིད་སྣང་བར་བྱེད་པ་དེ་ནི་གཞན་གྱི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། ཐ་སྙད་དུ་ཡང་སྲེག་པར་བྱེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །སྲེག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཡང་མེས་བྱས་པའི་བུད་ཤིང་འགྱུར་བ་ཡིན་པས། །དེའི་ཕྱིར་མེའི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་ཡང། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །མེ་ཡི་དཔེས་ནི་ནུས་མ་ཡིན། །སོང་དང་མ་སོང་བསྒོམ་པ་ཡིས། །དེ་ནི་ལྟ་བཅས་ལན་བཏབ་བོ། །ལྟ་བཅས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ལྟ་བ་དང་བཅས་པའོ། །གང་ཞེ་ན་མེའི་དཔེ་དེའོ། །ཅི་ཞིག་བྱས་ཤེ་ན། ལན་བཏབ་བོ། །གང་གིས་ཤེ་ན། སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་དང། བསྒོམ་པ་དག་གིས་ཏེ། ཇི་ལྟར་སྔར་དོན་དམ་པར་སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་དང། བསྒོམ་པ་དག་ལ་འགྲོ་བ་མེད་དེ། སོང་ཟིན་པའི་ཕྱིར་དང། མ་སོང་བའི་ཕྱིར་དང། སོང་བ་དང། མ་སོང་བ་མ་གཏོགས་པར་བསྒོམ་པ་ཤེས་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བཤད་པ་དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་མེས་ཀྱང་བུད་ཤིང་བསྲེགས་པ་དང། མ་བསྲེགས་པ་དང། སྲེག་པ་དག་སྲེག་པར་མི་བྱེད་དེ། བསྲེགས་པའི་ཕྱིར་དང། མ་བསྲེགས་པའི་ཕྱིར་དང། བསྲེགས་པ་དང། མ་བསྲེགས་པ་མ་གཏོགས་(79B) དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་མིག་ཀྱང་གཟུགས་བལྟས་པ་དང། མ་བལྟས་པ་དང། བལྟ་བ་དག་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དེ། བལྟས་པའི་ཕྱིར་དང། མ་བལྟས་བའི་ཕྱིར་དང། བལྟས་པ་དང། མ་བལྟས་པ་མ་གཏོགས་པར་བལྟ་བ་ཤེས་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་སྦྱོར་བའི་ཚིག་དག་བརྗོད་པར་བྱའོ། །འདི་ལ་གཞན་དག་ནི་ཕ་རོལ་པོས་མེ་བཞིན་དུ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་འགྲུབ་སྟེ། དཔེར་ན་མེ་ནི་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ཡང། གཞན་དག་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་གྱི་རང་གི་བདག་ཉིད་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ལྟ་བ་ཡང་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ཡང། གཞན་དག་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་གྱི། རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲས་པའི་ལན་དུ། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །མེ་ཡི་དཔེས་ནི་ནུས་མ་ཡིན། །སོང་དང་མ་སོང་བསྒོམ་པ་ཡིས། །དེ་ནི་ལྟ་བཅས་ལན་བཏབ་བོ། །དེ་ཡང་གཞན་སྲེག་པར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །  
yady api svātmānaṃ darśanaṃ na paśyati, tathāṣyagnivat parān drakṣyati | tathā hi agniḥparātmānam eva dahati na svātmānam, evaṃ darśanaṃ parāneva drakṣyati na svātmānam iti | etadatyayuktam | yasmāt-
na paryāpto ’gnidṛṣṭānto darśanasya prasiddhaye |
 yo ’yam agnidṛṣṭānto darśanasya prasiddhaye bhavatopanyastaḥ, sa na paryāpto nālaṃ na samartho na yujyata ity arthaḥ | yasmāt-
sadarśanaḥ sa pratyukto gamyamānagatāgataiḥ || 3 ||
 saha darśanena vartata iti sadarśanaḥ | yo ’yam agnidṛṣṭānto darśanaprasiddhaye bhavatopanyastaḥ, so ’pi saha darśanena dārṣṭāntikārthena pratyukto dūṣitaḥ | kena punar ity āha- gamyamānagatāgataiḥ | yathā gataṃ na gamyate nāgataṃ na gamyamānam, evam agnināpi dagdhaṃ na dahyate nādagdhaṃ dahyata ity ādinā samaṃ vācyam | yathā ca na gataṃ nāgataṃ na gamyamānaṃ gamyate, evam -
na dṛṣṭaṃ dṛśyate tāvad adṛṣṭaṃ naiva dṛśyate |
dṛṣṭādṛṣṭavinirmuktaṃ dṛśyamānaṃ na dṛśyate ||
ity ādi vācyam || 3 ||
yathā ca gantā na gacchati tāvad ity ādyuktam, evaṃ na dagdhā dahati tāvad ity ādi vācyam | evaṃ na draṣṭā paśyati tāvad ity ādinā agnidṛṣṭāntena saha gamyamānagatāgatair yasmāt samaṃ dūṣaṇam, ato ’gnivad (pp_44) darśanasiddhir iti na yujyate | tataś ca siddham etat- svātmavad darśanaṃ parān api na paśyatīti || 3 || 
nāpaśyamānaṃ bhavati yadā kiṃ cana darśanam |
darśanaṃ paśyatīty evaṃ katham etat tu yujyate || 4 || 
見若未見時 則不名為見
而言見能見 是事則不然 
gang tshe cung zad mi lta ba | | lta bar byed pa ma yin no | |
lta bas lta bar byed ces byar | | de ni ji ltar rigs par ’gyur | | 
4. When no vision occurs, nothing whatsoever is being seen.
How, then, is it possible to say: Vision sees? 
When not seeing the slightest thing, there is no act of seeing. How can it [then] be reasonable to say: “seeing sees”? 
ཡང་གཞན་ཡང་། གང་ཚེ་་ཅུང་ཟད་མི་ལྟ་བ། །ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ལྟ་བས་ལྟ་བར་བྱེད་ཅེས་བྱར། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར། །གང་གི་ཚེ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མི་ལྟ་བ་ནི་ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ལྟ་བས་ལྟ་བ་བྱེད་ཅེས་བྱར་ཡང་། དེ་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། གཉི་ག་ལྟར་ཡང་མི་་འཐད་དོ། །  
復次(19)見若未見時 則不名爲見(20)而言見能見 是事則不然(21)眼未對色。則不能見。爾時不名爲見。因(22)對色名爲見。是故偈中説。未見時無見。云(23)何以見能見。復次二處倶無見法。 
ཡང་གཞན་ཡང་། གང་ཚེ་ཅུང་ཟད་མི་ལྟ་བ། །ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ལྟ་བས་་ལྟ་བར་བྱེད་ཅེས་བྱར། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར། །འདི་ལྟར་ཁྱོད་ཀྱིས་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ་ཞེས་སྨྲས་པ་ནི་བྱེད་པ་པོ་ལ་བྱ་བའི་རྐྱེན་བརྗོད་ནས་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ལྟ་བ་ཉིད་ན་ལྟ་བ་ཡིན་གྱི་མི་ལྟ་བ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་གང་གི་ཆེ་་ན་ལྟ་བ་ཉིད་ན་ལྟ་བ་ཡིན་གྱི་མི་ལྟ་བ་ན་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཚེ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་སྨྲ་བ་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལ་གང་གིས་ལྟ་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་རིགས་པར་འགྱུར་བ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་གཉིས་པ་དེ་ག་ལ་ཡོད། ཅི་སྟེ་འདི་ལ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་གཉིས་པ་མེད་བཞིན་་དུ་ཡང་རབ་ཏུ་རྟོག་ན། དེ་ལྟ་བས་ན་ཡང་ལྟ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བ་དང་། ལྟ་བ་པོ་ཡང་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ནི་མི་འདོད་དོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་དོ། །  
གཞན་དག་ན་རེ་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེ་ཙམ་གྱིས་ཕྱོགས་སྔ་མ་ཤིན་ཏུ་སྙིང་པོ་མ་ཡིན་པས་དེ་འགོག་པའི་རིགས་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེའོ། །གཞན་དག་གིས་སྨྲས་པ། མིག་ལ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་ལས་དེ་ལྟར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་ལས་བྱེད་པ་པོ་ལ་བྱ་བའི་རྐྱེན་བརྗོད་ནས་ལྟ་བ་བྱ་བ་བྱེད་པས་ལྟ་བ་ཞེས་བྱ་སྟེ། དེར་གང་ཅི་བསྟན་པ་དེ་ནི་དེ་བཞིན་ཏེ། དཔེར་ན་བྱེད་པ་པོ་ལ་བྱ་བའི་རྐྱེན་བརྗོད་ནས་ཐུགས་སུ་ཆུད་པར་མཛད་པའམ། ཐུགས་སུ་ཆུད་པར་གྱུར་པས་སངས་རྒྱས་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། སྒྲུབ་པ་དེ་ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པའི་ཁོངས་སུ་ནི་ཡོད་མོད་ཀྱི། དོན་དམ་པར་ནི་མེད་དོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འདི་ཉིད་དུ་མིག་ལྟ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། དེའི་སྐྱེ་བ་བཀག་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བ་དང་བྲལ་བ་ཡིན་པས། གང་ཚེ་ཅུང་ཟད་མི་ལྟ་བ། །ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གང་གི་ཚེ་གཏན་པའམ། ཁྲེའུ་འམ་ཅུང་ཟད་ལ་ཡང་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་དེའི་ཚེ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར། ལྟ་བས་ལྟ་བར་བྱེད་ཅེས་བྱར། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར། །ལྟ་བས་ལྟ་བར་བྱེད་ཅེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ནི་མི་རིགས་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེས་བྱ་(80A)བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །  
yadaivaṃ tadā-
nāpaśyamānaṃ bhavati yadā kiṃcana darśanam |
darśanaṃ paśyatītyevaṃ katham etat tu yujyate || 4 ||
 yadā caivam apaśyan na kiṃcid darśanaṃ bhavati, tadānīm apaśyato darśanātvāyogāt stambhādivat, paśyatīti darśanam iti vyapadeśo na yujyate | yady api darśanaśabdādanantaraṃ ślokabandhānurodhena darśana paśyatīti pāṭhaḥ, tathāpi vyākhyānakāle paśyatīti darśanamityevaṃ kathametattu yujyate iti paṭhitavyam || 4 || 
paśyati darśanaṃ naiva naiva paśyaty adarśanam |
vyākhyāto darśanenaiva draṣṭā cāpy avagamyatām || 5 || 
見不能有見 非見亦不見
若已破於見 則為破見者 
lta ba lta nyid ma (2)yin te | | lta ba min pa mi lta nyid | |
lta ba nyid kyis lta ba po’ang | | rnam par bshad par shes par bya | | 
5. Therefore, vision does not see, and “no-vision” does not see.
Nevertheless, it is explained that also the “seer” is to be known only by his vision. 
Seeing does not see; non-seeing does not see. It should be understood that seeing explains the seer too. 
ལྟ་བ་ལྟ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། །ལྟ་བ་མིན་པ་མི་ལྟ་ཉིད། །ལྟ་བ་ཉིད་ཀྱིས་ལྟ་བ་པོ། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །རེ་ཞིག་ལྟ་བ་ནི་ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། སྐྱོན་སྔར་བསྟན་པ་དག་ཏུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། སོང་བ་དང་མ་སོང་བ་དང་། བགོམ་པས་བསམ་པ་གང་ཡིན་པར་འགྲོ་བ་པོ། །འགྲོའི་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སྐྱོན་དུ་ཐལ་བ་གང་དག་ཏུ་ཐལ་བར་གྱུར་པ་དེ་དག་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བས། དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ཡང་ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་བྲལ་་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་གང་ལ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་མེད་པ་དེ་ཇི་ལྟར་ལྟ་བར་འགྱུར་ཏེ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་བཞིན་ནོ། །བསྒྲུབ་པ་འདི་ཉིད་ཀྱིས་ལྟ་བ་པོ་ཡང་རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །  
何以故」(24)見不能有見 非見亦不見(25)若已破於見 則爲破見者(26)見不能見。先已説過故。非見亦不見。無見(27)相故。若無見相。云何能見。見法無故見者(28)亦無。何以故。若離見有見者。無眼者。亦(29)應以餘情見。若以見見。則見中有見相。見(6b1)者無見相。是故偈中説。若已破於見則爲(2)破見者。 
ཅི་སྟེ་ཐལ་བའི་བྱ་བ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་་སྐྱོན་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་ངོ་། །སྙམ་ནས་ལྟ་བ་ཉིད་ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བའོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་བཤད་པ། ལྟ་བ་ལྟ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། །ལྟ་བ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་དོ། །ཞེས་དེ་ལྟར་རྟོག་ན་དེ་ཡང་མི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ་ལྟ་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་(176B)ལྟ་བའི་བྱ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་སྐྱོན་དེར་གྱུར་ན་མི་རུང་བས་ལྟ་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཉིད་ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པར་སེམས་ན། དེ་ལྟ་བཤད་པ། ལྟ་བ་མིན་པ་མི་ལྟ་ཉིད། །དེ་ལྟ་ན་ཡང་ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་བྲལ་བའི་ལྟ་བ་ནི་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལ་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ཇི་ལྟར་ལྟ་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱར་ནི་མི་རུང་སྟེ། འདི་ལྟར་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ཇི་ལྟར་ལྟ་བར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་ལྟ་ན་ནི་སོར་མོའི་རྩེ་མོ་ཡང་ལྟ་བར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་མི་ལྟ་སྟེ། དེ་ལྟ་བས་ན་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་མི་རུང་ངོ་། །སྨྲས་པ། བྱ་བའི་་རྐྱེན་འདི་ནི་བྱེད་པ་ལ་བརྗོད་པ་ཡིན་གྱི་བྱེད་པ་པོ་ལ་མ་ཡིན་པས། འདིས་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་སྟེ། གང་ཞིག་ལྟ་བར་བྱེད་ཅེ་ན། ལྟ་བ་པོའོ། །བཤད་པ། ལྟ་བ་ཉིད་ཀྱིས་ལྟ་བ་པོའང་། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །འདི་ལ། ལྟ་བ་རང་གི་བདག་ཉིད་ནི། །དེ་ནི་དེ་་ལ་མི་ལྟ་ཉིད། །གང་ཞིག་བདག་ལ་མི་ལྟ་བར། །དེ་གཞན་དག་ལ་ཇི་ལྟར་ལྟ། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གིས་ལྟ་བས་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་བསལ་ཟིན་ཏེ། ལྟ་བས་བསལ་བ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ལྟ་བ་པོ་ཡང་བསལ་བ་ཉིད་དུ་ཤེས་པར་བྱའོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདིར་དོན་་གཞན་ཅུང་ཟད་མ་སྨྲས་པ་སྟེ། མིག་ལྟ་བ་པོ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་བཏང་སྟེ་བདག་ལྟ་བ་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲས་པ་འབའ་ཞིག་ཏུ་ཟད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལ་ལྟ་བ་ལ་ལྟ་བ་པོར་རྟོག་གམ་བདག་ལ་ལྟ་བ་པོར་རྟོག་ཀྱང་རུང་སྟེ་བསལ་བའི་གཏན་ཚིགས་དག་ནི་མཚུངས་སོ། །འདིར་སྐྱོན་་གཞན་འདི་ཡང་ཡོད་དེ། ལྟ་བ་པོས་ལྟ་བས་ལྟ་བར་བྱེད་ན་ལྟ་བ་གསུམ་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །སྨྲས་པ། ལྟ་བས་ལྟ་བར་བྱེད་ཞེའམ་ལྟ་བ་པོས་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་འདིས་ཁོ་བོ་ལ་ཅི་བྱ། ཡོང་ནི་བལྟ་བར་བྱ་བ་བུམ་པ་དང་སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ལ་གང་གིས་ལྟ་བར་་བྱེད་པའི་ལྟ་བ་དེ་ནི་ཡོད་དོ།  
དེའི་ཕྱིར། ལྟ་བ་ལྟ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། །ལྟ་བ་མིན་པ་མི་ལྟ་ཉིད། །ལྟ་བའི་ནུས་པས་སྟོང་པའི་ཕྱིར། །བོང་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེས་ན་དོན་དམ་པར་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་ལས་ལྟ་བའི་སྒྲ་དང། སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྒྲ་བསྟན་པ་མི་རུང་བ་ཁོ་ན་སྟེ། དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མཛད་པའི་མཐའ་དང་མི་འགལ་ཏེ། །དོན་དམ་པར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱང་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། འོག་ནས་ཀྱང། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་དངོས་ཉིད་གང། །དེ་ནི་འགྲོ་འདིའི་ངོ་བོ་ཉིད། །དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དངོས་ཉིད་མེད། །འགྲོ་འདི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་དོ། །ཞེས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་གཞན་དུ་བརྟགས་ཏེ། འདི་ལ་དེ་ལྟ་བ་ཡིན་པ་ལ་བྱེད་པ་པོ་བྱ་བའི་རྐྱེན་བརྗོད་ནས་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་ཞེས་བྱ་བའམ། ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ལ་བྱེད་པ་པོ་ལ་བྱ་བའི་རྐྱེན་བརྗོད་ནས་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་ཞེས་བྱ། དེས་ཅིར་འགྱུར། གལ་ཏེ་དེ་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ལ་བྱ་ན་ནི། གང་ཚེ་ཅུང་ཟད་མི་ལྟ་བ། །ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་ནི་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །དེས་ན་མིག་ལྟ་བའི་བྱ་བ་སྐྱེས་པས་ལྟ་བར་བྱེད་དེ། དེ་ལྟ་ན་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེའི་སྐྱོན་དེ་ཉིད་ཡོད་དོ། །གལ་ཏེ་དེ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེའི་ཚེ་དེ་ལྟ་བ་ཡིན་ན་ལྟ་བའི་བྱ་བ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དེ། དེའི་ཕྱིར། ལྟ་བས་ལྟ་བར་བྱེད་ཅེས་བྱར། །དེ་ནི་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར། །མི་རིགས་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །ཇི་སྟེ་དེ་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ལ་བྱ་ན་ཡང། གང་ཚེ་ཅུང་ཟད་མི་ལྟ་བ། །ལྟ་བར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཚེ་དེ་ལྟ་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་ན། བོང་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་བྲལ་བ་ཡིན་པས་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ཡང་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་གཉི་ག་ཡང་ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར། ལྟ་བ་ལྟ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། །ལྟ་བ་མིན་པ་མི་ལྟ་ཉིད། །ཅི་སྟེ་དགག་པ་གཉིས་ཡོད་ན། སྐབས་ཀྱི་དོན་གོ་བས་དེའི་ཕྱིར་མིག་ལྟ་བའི་བྱ་བ་སྐྱེས་པས་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། ཡོད་པ་དང་ནི་མེད་པའི་རྐྱེན་དགག་པ་བཞིན་དུ་ཡོད་པ་དང། མེད་པའི་རྒྱུ་ཉིད་བཀག་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཕྱིས་འབྱུང་བའི་ཚུལ་གྱིས་ལྟས་ཉིད་དུ་ཉེ་(80B) དེ་ལྟ་བ་ཡིན་པར་རྟོགས་ན་ནི་ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པ་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་འདོད་པ་ཉམས་སོ། །ཡང་ན་ཕ་རོལ་པོ་ན་རེ་མིག་ལྟ་བའི་བྱ་བ་སྐྱེས་པས་ལྟ་བར་བྱེད་པར་སྨྲ་སྟེ། བྱ་བའི་ཐ་སྙད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་ལ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་མ་སྐྱེས་པ་དེ་ནི་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་མི་བརྗོད་དེ། དཔེར་ན་རྣ་བ་བཞིན་ནོ། །མིག་ལ་ནི་ལྟ་བའི་བྱ་བ་ཡོད་པས་མིག་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཐ་སྙད་འདོགས་སོ་ཞེས་ཟེར་བ་ལ། སློབ་དཔོན་གྱིས་བཤད་པ། དེ་ལྟར་ན། ལྟ་བ་ལྟ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། །ཕ་རོལ་པོས་དོན་དམ་པར་ལྟ་བ་པོ་འགའ་ཞིག་ལ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་སྐྱེས་པར་མ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དང། ལྟ་བ་ལ་ལྟ་བའི་བྱ་བ་སྐྱེས་པའི་སྔོན་རོལ་ན། ལྟ་བ་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །སྔོན་ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ལས་ཕྱིས་ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་ལྡན་པར་འགྱུར་བ་ནི་བསྟན་དཀའ་བའི་ཕྱིར། ལྟ་བ་མིན་པ་མི་ལྟ་ཉིད། །དེ་ལྟ་ན་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དམ། དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་པས༑ དམ་བཅས་པ་ཉམས་སོ། །འདིར་གྲངས་ཅན་དང། བྱེ་བྲག་པ་དག་གིས་སྨྲས་པ། འདིས་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་སྟེ། བྱེད་པ་ལ་བྱ་བའི་རྐྱེན་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱེད་པ་དེ་གང་གི་ཡིན་པ་དེ་ནི་ལྟ་བ་པོ་སྟེ། དེ་ཡང་དེས་ལྟ་བར་བྱེད་དོ། །དཔེར་ན་གཅོད་པ་པོ་སྟ་རེས་ཤིང་གཅད་པར་བྱ་བ་ཤིང་གཅོད་པར་བྱེད་ཀྱི་སྟ་རེ་ཉིད་གཅོད་པར་མི་བྱེད་པ་བཞིན་ཏེ། དེས་ན་མིག་གིས་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །བྱེད་པ་དག་ལ་བྱེད་པ་པོ་ཡོད་དེ། བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྟ་རེ་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་གཅོད་པ་པོ་ཡོད་པ་བཞིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ་ལྟ་བ་ཉིད་ཀྱིས་ལྟ་བ་པོ། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ་བ་ཞེས་བྱ་བ་ལན་བཏབ་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །གང་གིས་ཤེ་ན། ལྟ་བ་ཉིད་ཀྱིས་སོ། །གང་གི་ཞེ་ན། ལྟ་བ་པོའི་སྟེ། ལྟ་བ་པོ་ཉིད་དུ་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དགག་པ་ཡང་འདྲ་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ༑ །ཇི་ལྟར་དེར་མིག་གི་ཆོས་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཡིན་པ་དེ་བཞིན་དུ་འདིར་བདག་གི་ཆོས་ཀྱང་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར་བདག་ནི་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པ་མི་འཐད་དེ། རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་འཇུག་པ་འགལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་རལ་(81A)གྲིའི་སོ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་རལ་གྲིའི་སོ་དེ་ཉིད་གཅོད་པར་མི་བྱེད་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལྟར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་བདག་ཀྱང་ལྟ་བ་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྣ་བ་བཞིན་ནོ། །ཕ་རོལ་པོས་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དུ་དོགས་པའི་དུག་གིས་བསླད་དུ་ཡང་མི་རུང་ངོ། །གང་ལ་ལར་བདག་གིས་བདག་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བཤད་པ་དེར་ནི། ཡིད་ཕན་འདོགས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། བདག་གིས་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲར་སྒྲོ་བཏགས་ནས་ཐ་སྙད་དུ་དེ་སྐད་བཤད་པ་ཡིན་ནོ། །འདིར་རང་གི་བདག་ཉིད་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྒྲའི་ཚུལ་ཉེ་བར་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། གཏན་ཚིགས་དངོས་པོ་ཉིད་དང། ཤེས་བྱ་ཉིད་དང། བརྗོད་པར་བྱ་བ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་དག་གི་ཕྱིར་རྣ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེ་འམ། སྒྲ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེའམ། བདག་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ་ཞེས་གཏན་ཚིགས་དང། དཔེའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་དག་ཀྱང་རྒྱས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་ན་དོན་དམ་པར་བདག་ནི་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དེ། དངོས་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྣ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་བདག་ནི་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དེ། ཤེས་བྱ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྒྲ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ༑ །དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར་བདག་ནི་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དེ། བརྗོད་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བདག་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །གཟུགས་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་ཅི་རིགས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དམ་བཅས་པ་ལ་སོགས་པའི་སྐྱོན་ཡང་མེད་དེ། ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པའི་དབང་དུ་བྱས་པའི་ཕྱིར་དང༑ སྤྱིར་ཁས་བླངས་པའི་བདག་ཕྱོགས་སུ་བྱས་པའི་ཕྱིར་དང། དེའི་ཆོས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དང། དཔེ་ཉིད་དུ་ཡང་དེ་ཉེ་བར་གཞག་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ན་དོན་དམ་པར་སྟ་རེ་ལ་སོགས་པ་མ་གྲུབ་པས་དཔེ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་ཁ་ཅིག་ན་རེ། ལྟ་བ་པོ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་ཉིད་ཀྱིས་དོན་དེ་ལ་སྐུར་བ་བཏབ་པའི་ཕྱིར། དམ་བཅས་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་སྐྱེ་བ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བས་ལན་བཏབ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་ཡང་ཕྱིར་བཟླས་མི་དགོས་སོ། །  
kiṃ cānyat- iha paśyatīti darśanamityucyamāne darśanakriyayā darśanasvabhāvasya vā cakṣuṣaḥ saṃbandhaḥ parikalpyeta, adarśanasvabhāvasya vā? ubhayathā ca na yujyate ity āha-
paśyati darśanaṃ naiva naiva paśyatyadarśanam |
 darśanasvabhāvasya tāvad dṛśikriyāyuktasya bhūyaḥ paśyatītyādinā saṃbandho nopapadyate dṛśikriyādvayaprasaṅgāt darśanadvayaprasaṅgāc ca | adarśanam api na paśyati darśanakriyārahitatvādaṅgūlyagravadityābhiprāyaḥ | yadā
paśyati darśanaṃ naiva naiva paśyatyadarśanam |
tadā
darśanaṃ paśyatītyevaṃ kathametattu yujyate ||
ityanenaiva saṃbandhaḥ ||
ye tu manyante- nirvyāpāraṃ hīdaṃ dharmamātram utpadyamānam utpadyate iti, naiva kiṃcit, kaścidviṣayaṃ paśyati kriyāyā abhāvāt, tasmāddarśanaṃ na paśyatīti siddhametatprasādhyata iti | atrocyate | yadi kriyā vyavahārāṅgabhūtā na syāt, tadā dharmamātram api na syāt, kriyāvirahitatvāt, khapuṣpavad iti kutaḥ kriyārahitaṃ dharmamātraṃ bhaviṣyati? tasmādyadi vyavahārasatyaṃ dharmamātravat kriyāpyabhyupagamyatām | atha tattvacintā, tadā kriyāvad dharmamātram api nāstīti bhavatābhyupagamyatām | yathoktaṃ śatake-
kriyāvān śāśvato nāsti nāsti sarvagate kriyā | niṣkriyo nāstinā tulyo nairātmyaṃ kiṃ na te priyam || iti |
tasmānnāyaṃ vidhirbādhakaḥ parasya, nāpyasmākaṃ siddhasādhanadoṣaḥ ||
atrāha- naiva hi paśyatīti darśanam iti kartṛsādhanamabhyupagamyate, kiṃ tarhi paśyatyanenetī darśanam iti karaṇasādhanam, tataś ca uktadoṣāprasaṅgaḥ | yaś cānena darśanena karaṇabhūtena paśyati, sa draṣṭā, eṣa ca vidyate vijñānamātmā vā, kartṛsadbhāvāc ca darśanam api siddham iti | ucyate-
vyākhyāto darśanenaiva draṣṭā cāpyupagamyatām || 5 ||
 yathā svamātmānaṃ darśanaṃ hītyādinā dūṣaṇamuktam, evaṃ draṣṭur api darśanavaddūṣaṇaṃ veditavyam | tadyathā-
svamātmānaṃ naiva draṣṭā darśanena vipaśyati |
na paśyati yadātmānaṃ kathaṃ drakṣyati tatparān ||
ity ādi vācyam | tasmāddarśanavad draṣṭāpi nāstīti siddham || 5 || 
[tiraskṛtya]2 draṣṭā nāsty atiraskṛtya tiraskṛtya ca darśanam |
draṣṭavyaṃ darśanaṃ ceva draṣṭary asati te kutaḥ || 6 || 
離見不離見 見者不可得
以無見者故 何有見可見 
ma spangs lta po yod min te | | lta ba spangs par gyur kyang ngo | |
lta po med na blta bya dang | | lta ba de dag ga la yod | | 
6. There is no “seer” with vision or without vision;
Therefore, if there is no “seer,” how can there be vision and the object seen? 
Without letting go of [seeing] a seer does not exist; in letting go of seeing, there is also [no seer]. If there is no seer, where can there be what-is-seen and seeing? 
ཡང་གཞན་ཡང་། མ་སྤངས་ལྟ་པོ་ཡོད་མིན་ཏེ། །ལྟ་བ་སྤངས་པར་གྱུར་ཀྱང་ངོ ། །ལྟ་པོ་མེད་་ན་ཁྱོད་ཀྱི་ནི། །བལྟ་བྱ་ལྟ་བ་ག་ལ་ཡོད། །ལྟ་བ་མ་སྤངས་སམ། ལྟ་བ་སྤངས་པར་གྱུར་ཀྱང་ལྟ་བ་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ལྟ་བ་དང་བཅས་སམ། ལྟ་བ་མེད་ཀྱང་ལྟ་བ་པོ་ཡོད་བ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །  
復次(3)離見不離見 見者不可得(4)以無見者故 何有見可見(5)若有見見者則不成。若無見見者亦不成。(6)見者無故。云何有見可見。若無見者。誰能(7)用見法分別外色。是故偈中説。以無見者(8)故何有見可見。 
བཤད་པ། ཅི་ཁྱོད་ས་མཁན་མེད་པར་འབྲོག་དགོན་པར་འཐོམ་མམ། ཁྱོད་ལྟ་བ་པོ་མེད་པར་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང་ལྟ་བ་ཡོད་པར་འདོད་ཀོ། །མ་སྤངས་ལྟ་བོ་ཡོད་མིན་ཏེ། །ལྟ་བ་སྤངས་པར་གྱུར་ཀྱང་ངོ་། །ལྟ་བོ་མེད་ན་བལྟ་བྱ་དང་། །ལྟ་བ་དེ་དག་(177A)ག་ལ་ཡོད། །འདི་ལ་ལྟ་བ་ཉིད་ན་ལྟ་བ་པོ་ཡིན་གྱི་མི་ལྟ་ན་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སྔར་བསྟན་པ་དེས་ན་ལྟ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བ་པོ་ཡིན་པས་ལྟ་བ་པོ་ལྟ་བར་བྱེད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་དོ། །ལྟ་བའི་བྱ་བ་གཉིས་ལ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་ལྟ་བ་མ་་སྤངས་ན་ལྟ་བ་པོ་མ་ཡིན་པས་ལྟ་བ་པོ་མེད་དོ། །ད་ནི་ལྟ་བ་པོ་མ་ཡིན་པ་ཡང་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ཉིད་དེ། ལྟ་བའི་བྱ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བསྟན་པ་དེ་བཞིན་དུ་ལྟ་བ་སྤངས་པར་གྱུར་ན་ཡང་ལྟ་བ་པོ་མེད་དོ། །དེ་ལ་ལྟ་བ་སྤངས་ཀྱང་རུང་མ་སྤངས་ཀྱང་རུང་སྟེ་ལྟ་བ་པོ་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་བལྟ་་བར་བྱ་བ་དང་ལྟ་བ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། འདི་ལྟར་གང་གིས་ལྟ་བར་བྱེད་པས་བལྟ་བར་བྱ་བ་ཡིན་ན་གང་གིས་ལྟ་བར་བྱེད་པས་དེ་ནི་མེད་དོ། །དེ་མེད་ན་གང་གིས་ལྟ་བར་འགྱུར། མི་ལྟ་ན་བལྟ་བར་བྱ་བར་ཇི་ལྟར་འགྱུར། འགའ་ཞིག་གིས་གང་གིས་ལྟ་བར་བྱེད་པ་དེ་ནི་དེའི་ལྟ་བ་ཡིན་་ན་གང་གིས་ལྟ་བར་བྱེད་པ་དེ་ནི་མེད་དོ། །དེ་མེད་ན་གང་གིས་ལྟ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་ལྟ་བ་པོ་མེད་ན་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང་ལྟ་བ་མི་འཐད་པ་ཉིད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །སྨྲས་པ། སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། རྣམ་པར་་ཤེས་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དངོས་པོ་རྣམས་དམིགས་པར་བྱེད་པ་ནི་ཡོད་དོ། །དེ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱང་ཡོད་དོ། །  
གཞན་ཡང་འདི་ལ་ལྟ་བ་པོ་དེ་ལྟ་བ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་ནམ་(81B) དེ་ལ་གལ་ཏེ་ལྟ་བ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། ཇི་ལྟར་གྲངས་ཅན་དག་ན་རེ་སྐྱེས་བུའི་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་ཟེར་བ་ལྟ་བུའོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་གལ་ཏེ་དེའི་ལྟ་བ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་ན་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་མ་བྱས་པའི་ཕྱིར། ལྟ་བ་མེད་པར་ཡང་ལྟ་བ་པོར་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་གཅོད་པ་པོ་དེ་ལ་སྟ་རེ་མེད་ན་གཅོད་པ་པོ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་པ་དེ་བཞིན་དུ་དེ་ཡང་ལྟ་བ་མ་སྤངས་པའི་ཕྱིར། ལྟ་བ་པོ་ཉིད་དུ་བལྟ་བར་བྱའོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟ་ན་བདག་པོ་ཉིད་ནི་ཐ་སྙད་པ་ཡིན་ཏེ། གཅོད་པ་པོ་ཐ་སྙད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་རྟོག་ན། མ་སྤངས་ལྟ་པོ་ཡོད་མིན་ཏེ། །ལྟ་བ་མ་སྤངས་ན་དེ་ལྟ་བ་པོ་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མའོ། །འདི་ན་ལྟ་བ་དང་ལྡན་པའི་སྔོན་རོལ་དང་ལྟ་བ་དང་བྲལ་བའི་འོག་ན་ལྟ་བ་མེད་པས་ལྟ་བ་མེད་ན་བལྟ་བར་བྱ་བ་ལ་ལྟ་བ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར། ལྟ་བ་པོ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་པས་ལྟ་བ་པོ་མེད་དེ། ལྟ་བ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །མེ་བཞིན་དུ་ཡང་དེ་མི་འགྲུབ་སྟེ། བུད་ཤིང་མེད་པར་མེ་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་གལ་ཏེ་ལྟ་བ་པོ་ཡོད་ན་ལྟ་བ་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན་ཡང་གྲངས་ཅན་དག་གིས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པའི་ལྟ་བ་པོ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མ་སྟེ། འདི་ལ་གཟུགས་དམིགས་ཤིང་ལྟ་བར་བྱེད་པས་ལྟ་བ་པོའོ་ཞེས་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ཡིན་ན། གཟུགས་དམིགས་པ་དེ་ཡང། མིག་དང། གཟུགས་དང། སྣང་བ་དང། ནམ་མཁའ་དང། ཡིད་ལ་བྱེད་པ་དག་ཡོད་ན་ཡོད་པ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར། ལྷས་བྱིན་ཞེས་བྱ་བའི་ཚོགས་དེ་དག་དང་ལྡན་པ་ལ་ལྟ་བ་པོ་ཞེས་གདགས་ཀྱི་དེ་ལས་གཞན་ནི་མེད་དོ། །དེ་ལས་གཞན་པ་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པའི་ཡོད་པ་ཉིད་ཅིག་ཡོད་དུ་ཟིན་ན་ཡང། ལོང་བའི་རྒྱུད་ལ་གཟུགས་དམིགས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱེད་པའི་རྒྱུ་དག་ལ་བྱེད་པ་པོར་ཐ་སྙད་གདགས་ཏེ། མར་མེ་བཞིན་དུ་རིགས་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དཔེར་ན་མར་མེ་ལ་སེམས་པ་མེད་ཀྱང་སྣང་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སྣང་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་བ་བཞིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་མེད་དོ། །ཅི་སྟེ་ལྟ་བ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། ཇི་ལྟར་བྱེ་བྲག་པ་དག་ན་རེ་བཞིའི་སྦྱོར་བ་ལས་གཟུགས་ཤེས་པ་སྐྱེས་པ་ན་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་བ་ལྟ་བུའོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང་སྐྱོན་དེ་ཉིད་ཡོད་དེ། མ་གྲགས་པའི་ཡོད་པས་དེ་ལ་དེ་བརྟག་པ་(82A)མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཐུན་མོང་དུ་ཁས་བླངས་ནས་དེ་ཡོད་དོ་ཞེ་ན། ཡང་བཤད་པ། ལྟ་བ་སྤངས་པར་གྱུར་ཀྱང་ངོ། །ཅི་ཞིག་ཅེ་ན། ལྟ་བ་པོ་ཡོད་མིན་ཏེ། །ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ཏེ། ལྟ་བའི་ནུས་པ་སྤངས་པར་གྱུར་ན། དེའི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དམ་པར་དེ་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་བྱེད་པར་མི་འཐད་དེ། མིག་ལས་གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལྟར་ན་ཕྱོགས་གཉིས་ཀ་ལ་ཡང། ལྟ་བ་པོ་ཉིད་མ་གྲུབ་བོ། །ཡང་ན་ལྟ་བ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན་ཡང། མ་སྤངས་ལྟ་པོ་ཡོད་མིན་ཏེ། །ལྟ་བ་སྤངས་པར་གྱུར་ཀྱང་ངོ། །ལྟ་བ་དང་བཅས་སམ། ལྟ་བ་མེད་ཀྱང་རུང་སྟེ། ལྟ་བ་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གལ་ཏེ་རེ་ཞིག་ལྟ་བ་པོ་དེ་མིག་ཡོད་ན་ལྟ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལྟར་འདོད་ན། དེ་ལྟ་ན་གཟུགས་དམིགས་པ་འགྲུབ་པ་ནི་མིག་ཡོད་ན་ཡོད་པའི་ཕྱིར་མེ་ཡོད་ན་བསྲེག་པ་ཉིད་བཞིན་པས་ལྟ་བ་པོ་ཉིད་ཐ་སྙད་པ་སྟེ། མིག་ཉིད་ཡིན་པར་འདོད་པར་བྱའོ། །ཅི་སྟེ་ལྟ་བ་མེད་ཀྱང་ལྟ་བ་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱར་ནི་ལོང་བའི་རྒྱུད་ལ་གཟུགས་དམིགས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དེ་ལྟ་བ་པོ་ཉིད་ཡིན་པར་མི་རིགས་སོ། །འདིར་སྨྲས་པ། ལྟ་བའི་བྱ་བ་ཡོད་པ་ཉིད་ནི་ལྟ་བ་པོ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ལ་བྱེད་པ་དང། ལས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་ལ་བྱ་བ་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་བྱེད་པ་དང་ལས་མེད་དེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ། །ལྟ་བ་པོ་དེ་ལ་ནི་བྱེད་པ་ལྟ་བ་དང་ལས་བལྟ་བར་བྱ་བ་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་ལྟ་བའི་བྱ་བ་ཡོད་པ་ཉིད་ནི་ལྟ་བ་པོ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །འདིར་བཤད་པ། དོན་དམ་པར་ལྟ་བ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བཀག་པའི་ཕྱིར་དང། ལྟ་བ་མེད་ན་ལྟ་བ་པོ་ཡང་མི་འཐད་དེ། ལྟ་བ་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་ནི། །བལྟ་བྱ་ལྟ་བ་ག་ལ་ཡོད། །གང་གིས་ཀྱང་ལྟ་བར་མི་བྱེད་པ་ལ་བལྟ་བར་བྱ་བ་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་དང། འདིས་ལྟ་བར་བྱེད་པའི་ལྟ་བ་པོ་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་བྱེད་པ་ཡང་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེས་ན་ཁྱོད་ཀྱི་བྱེད་པ་དང་ལས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དམ། དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །རང་གི་སྡེ་པ་དག་ལས། ཁ་ཅིག་ན་རེ། རྒྱུ་དང་རྐྱེན་གཞན་གྱི་དབང་དང་གཡོ་བ་མེད་པའི་འདུ་བྱེད་དག་ལ་མིག་ལྟ་བར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དང་(82B) བལྟ་བར་བྱ་བ་དང། ལྟ་བ་དག་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མི་འདོད་དེ། དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་བཞི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི། འབྲས་བུ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང། རེག་པ་དང་ཚོར་བ་དང། སྲེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དག་མེད་དེ། དཔེར་ན་དམུས་ལོང་གི་མིག་བཞིན་ནོ། །བལྟ་བར་བྱ་བ་དང་ལྟ་བ་དག་ལ་ནི་འབྲས་བུ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་བཞི་ཡོད་པས། དེའི་ཕྱིར་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང། ལྟ་བ་དག་ཡོད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །  
atrāha- vidyata eva draṣṭā tatkarmakaraṇasadbhāvāt | iha yan nāsti iti, na tasya karmakaraṇe vidyete tadyathā vandhyāsūnoḥ | asti ca draṣṭuḥ karaṇaṃ darśanaṃ draṣṭavyaṃ ca karma | tasmāc chettṛvadvidyamānakarmakaraṇo vidyata eva draṣṭeti | ucyate | naiva hi draṣṭavyadarśane vidyete, tatkuto draṣṭā syāt? draṣṭusāpekṣe hi draṣṭavyadarśane | sa ca nirūttyamāṇaḥ-
tiraskṛtya draṣṭā nāsty atiraskṛtya ca darśanam |
 iha draṣṭā nāma yadi kaścit syāt, sa darśanasāpekṣo vā syān nirapekṣo vā | tatra yadi darśanasāpekṣo ’tiraskṛtya darśanam iṣyate, tadā siddhasya vā darśanāpekṣā syād asiddhasya vā | tatra siddho draṣṭā na hi darśanam apekṣate | kiṃ siddhasya sato draṣṭuḥ punar darśanāpekṣā kuryāt? na hi siddhaṃ punar api sādhyata iti | athāsiddho ’pekṣeta, asiddhatvād vandhyāsutavaddarśanaṃ nāpekṣate | evaṃ tāvad atiraskṛtya darśanam apekṣya draṣṭā nāsti | tiraskṛtyāpi, darśananirapekṣatvāt ity uktaṃ prāk | tad evaṃ tiraskṛtyātiraskṛtya vā darśanaṃ yadā draṣṭā nāsti, tadā-
draṣṭavyaṃ darśanaṃ caiva draṣṭary asati te kutaḥ || 6 || 
pratītya mātāpitarau yathoktaḥ putrasaṃbhavaḥ |
cakṣurūpe pratītyaivam ukto vijñānasaṃbhavaḥ || 7 || 
 
 
7. As the birth of a son is said to occur presupposing the mother and the father,
Knowledge is said to occur presupposing the eye being dependent on the visible forms. 
Just as it is said that a child emerges in dependence on a father and a mother, likewise it is said that consciousness emerges in dependence upon an eye and a visual form. 
 
 
 
 
draṣṭaryasati nirhetuke draṣṭavyadarśane na saṃbhavataḥ iti kutastatsadbhāvād draṣṭā prasetsyati?
atrāha- vidyete eva draṣṭavyadarśane, tatkāryasadbhāvāt | tatra-
pratītya mātāpitarau yathoktaḥ putrasaṃbhavaḥ |
cakṣūrūpe pratītyaivamukto vijñānasaṃbhavaḥ || 7 ||
 iti draṣṭavyaṃ darśanaṃ ca pratītya vijñānam utpadyate | trayāṇāṃ saṃnipātātsāsravasparśaḥ, sparśasahajā vedanā, tatpratyayā tṛṣṇeti | evaṃ catvāry api bhavāṅgāni draṣṭavyadarśanahetukāni vidyante | tasmātkāryasadbhāvād draṣṭavyadarśane vidyete iti | 7 || 
draṣṭavyadarśanābhāvād vijñānādicatuṣṭayam |
nāstīty upādānādīni bhaviṣyanti punaḥ katham || 8 || 
見可見無故 識等四法無
四取等諸緣 云何當得有 
blta bya lta ba med pa’i phyir | | rnam par shes (3)pa la sogs bzhi | |
yod min nye bar len la sogs | | ji lta bur na yod par ’gyur | | 
8. Since the “object seen” and the vision do not exist (independently, on their own), there is no four-fold [consequence]: knowledge, etc. [cognitive sensation, affective sensation, and “desire”].
Also, then, how will the acquisition (upadāna) [of karma] and its consequences [i.e., existence, birth, aging, and death] be produced? 
Because there is no what-is-seen and no seeing, the four such as consciousness do not exist. How can clinging etc. exist? 
ལྟ་བ་པོ་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང་ལྟ་བ་དག་ག་ལ་ཡོད། (39A)ད་ནི། བལྟ་བྱ་ལྟ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར། །རྣམ་པར་ཤེས་ལ་སོགས་པ་བཞི། །ཡོད་མིན་ཉེ་བར་ལེན་ལ་སོགས། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་ཡོད་པར་འགྱུར། །བལྟ་བར་བྱ་བ་དང་། ལྟ་བ་དག་མེད་པའི་ཕྱིར། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་རེག་པ་དང་། ཚོར་བ་དང་སྲེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་་བཞི་པོ་དག་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
復次(9)見可見無故 識等四法無(10)四取等諸縁 云何當得有(11)見可見法無故。識觸受愛四法皆無。以無愛(12)等故。四取等十二因縁分亦無。 
བཤད་པ། བལྟ་བྱ་ལྟ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར། །རྣམ་པར་ཤེས་ལ་སོགས་པ་བཞི། །ཡོད་མིན་ཉེ་བར་ལེན་ལ་སོགས། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་ཡོད་པར་འགྱུར། །གང་གི་ཚེ་ལྟ་བ་པོ་མེད་ན་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང་ལྟ་བ་མི་འཐད་དོ། །ཞེས་བཤད་པ་དེའི་ཚེ་གནས་མེད་པར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཇི་ལྟར་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་བལྟ་བར་བྱ་བ་ལས་གཞན་ཅི་ཞིག་རྣམ་པར་ཤེས་པར་འགྱུར། ལྟ་བ་མེད་ན་རྣམ་པར་ཤེས་་པ་ལྟོས་པ་མེད་པར་ཇི་ལྟར་ཡོད་པར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་འགྱུར་ན་ནི་ལོང་བ་ལ་ཡོད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང་ལྟ་བ་མེད་ན་གནས་མེད་པར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡོད་པར་མི་འཐད་དོ། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་མེད་ན་རེག་པ་ག་ལ་ཡོད། །རེག་པ་མེད་ན་ཚོར་(177B)བ་ག་ལ་ཡོད། །ཚོར་བ་མེད་ན་སྲེད་པ་ག་ལ་ཡོད། །དེ་བཞིན་དུ་ཉེ་བར་ལེན་པ་དང་སྲིད་པ་དང་། སྐྱེ་བ་དང་རྒ་ཤི་དག་ཀྱང་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར་ཏེ། དེ་བས་ན་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་སྐད་དུ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་། དེ་ལ་འཕགས་པ་་ཉན་ཐོས་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པར་བྱ་བའི་གཟུགས་གང་དག་འདས་པ་དང་། མ་འོངས་པ་དང་ད་ལྟར་བྱུང་བ་འདི་དག་ལ་རྟག་པ་ཉིད་དམ་བརྟན་པ་ཉིད་དམ། དེ་བཞིན་ཉིད་དམ་གཞན་མ་ཡིན་པ་དེ་བཞིན་ཉིད་དམ། མ་ནོར་བ་དེ་བཞིན་ཉིད་ནི་འགའ་ཡང་མེད་ཀྱི་སྒྱུ་མ་དེ་ནི་ཡོད་དོ། །སྒྱུ་མར་་བྱས་པ་དེ་ནི་ཡོད་དོ། །སེམས་རྨོངས་པར་བྱེད་པ་དེ་ནི་ཡོད་དེ། དེ་ནི་གྱི་ན་ཞིག་ཡོད་དོ། །སྙམ་དུ་དེ་ལྟར་སོ་སོར་རྟོག་པར་བྱེད་དོ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །སྨྲས་པ། ཁྱོད་ཀྱིས་རེ་ཞིག་ལྟ་བ་ནི་བཀག་ན་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་ནི་མ་བཀག་པས་དེས་ན་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་་དངོས་པོ་རྣམས་ཡོད་དོ། །  
འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་ཚུལ་གྱིས་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང། ལྟ་བ་རབ་ཏུ་མ་གྲུབ་པར་བསྟན་པ་དེའི་ཚེ། བལྟ་བྱ་ལྟ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར། །རྣམ་པར་ཤེས་ལ་སོགས་པ་བཞི། །ཡོད་མིན། རྐྱེན་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་དག་མ་གྲུབ་པས་མ་གྲུབ་ན་བལྟ་བར་བྱ་བ་དང། ལྟ་བ་ཡང་འགྲུབ་པར་མི་རིགས་ཏེ། དཔེ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་དག་འདི་སྐད་ཅེས་དོན་དམ་པར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ཉིད་དེ་དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་ཉེ་བར་ལེན་པ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། ཉེ་བར་ལེན་པ་ལ་སོགས་པ། །ཇི་ལྟ་བུར་ན་ཡོད་པར་འགྱུར། །དེ་དག་ཀྱང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཉེ་བར་ལེན་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། ཉེ་བར་བླང་བར་བྱ་བ་དག་སྟེ། འདོད་པ་དང། ཚུལ་ཁྲིམས་དང། བརྟུལ་ཞུགས་མཆོག་ཏུ་འཛིན་པ་དང། བདག་ཏུ་སྨྲ་བ་དང། ལྟ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དག་གོ། །སོགས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གང་དག་གི་དང་པོར་དེ་དག་བསྟན་པ་སྟེ། དེ་དག་ཀྱང་སྲིད་པ་དང་སྐྱེ་བ་དང་རྒ་ཤི་དག་གོ། །དེའི་ཕྱིར་ཁྱོད་ལ་སྐྱོན་དེ་ཉིད་ཡོད་དོ། །  
ucyate- syātāmete, yadi vijñānādicatuṣṭayam eva syāt | yasmāt-
draṣṭavyadarśanābhāvādvijñānādicatuṣṭayam | nāstīti
 iha draṣṭurabhāvād draṣṭavyadarśane api na sta ity uktam | ataḥ kuto vijñānādicatuṣṭayaṃ vijñānasparśavedanātṛṣṇākhyam? tasmān na santi vijñānādīni ||
atrāha- santyevatāni tatkāryasadbhāvāt | iha tṛṣṇāpratyayamupādānamityādinā upādānabhavajātijarāmaraṇādikaṃ vijñānādicatuṣṭayādutpadyate, tasmātsanti vijñānādīni tatkāryasadbhāvāt | (pp_46) ucyate | syurupādānādīni yadi vijñānādicatuṣṭayam eva syāt | yadā tu draṣṭavyadarśanābhāvādvijñānādicatuṣṭayaṃ naivāsti, tadā-
upādānādīni bhaviṣyanti punaḥ katham || 8 ||
na santyupādānādīnītyarthaḥ || 8 || 
vyākhyātaṃ śravaṇaṃ ghrāṇaṃ rasanaṃ sparśanaṃ manaḥ |
darśanenaiva jānīyāc chrotṛśrotavyakādi ca || 9 || 
耳鼻舌身意 聲及聞者等
當知如是義 皆同於上說 
lta bas nyan dang snom pa dang | | myong bar byed dang reg byed yid | |
nyan pa po dang mnyan la sogs | | rnam par bshad par shes par bya | | 
9. [Likewise] hearing, smelling, tasting, touching and thought are explained as vision.
Indeed one should not apprehend the “hearer,” “what is heard,” etc. [as self-existent entities]. 
It should be understood that seeing explains hearing and smelling and tasting and touching, mind, hearer, what is heard, etc. 
ཉེ་བར་ལེན་པ་ལ་སོགས་པ་སྲིད་པའི་ཡན་ལག་ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱང་ཇི་ལྟར་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར། ལྟ་བས་ཉན་དང་སྣོམ་པ་དང་། །མྱོང་བར་བྱེད་དང་རེག་བྱེད་ཡིད། །ཉན་པ་པོ་དང་མཉན་ལ་སོགས། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །ལྟ་་བ་ཉིད་ཀྱིས་ཉན་པ་དང་སྣོམ་པ་དང་མྱོང་བར་བྱེད་པ་དང་། རེག་པར་བྱེད་པ་དང་། ཡིད་དང་ཉན་པ་པོ་དང་མཉན་པར་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། ཚ་ཆུ་འཐུང་བ་བཞིན་ནོ། ། 
復次(13)耳鼻舌身意 聲及聞者等(14)當知如是義 皆同於上説(15)如見可見法空。屬衆縁故無決定。餘耳等(16)五情聲等五塵。當知亦同見可見法。義同故(17)不別説 
བཤད་པ། ལྟ་བས་ཉན་དང་སྣོམ་པ་དང་། །མྱོང་བར་བྱེད་དང་རེག་བྱེད་ཡིད། །ཉན་པ་པོ་དང་མཉན་ལ་སོགས། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་ནི་རྣམ་པར་བཤད་པ་ཉིད་དུ་ཤེས་པར་བྱའོ། །གང་གིས་རྣམ་་པར་བཤད་ཅེ་ན། ལྟ་བ་ཉིད་ཀྱིས་ཏེ། ཇི་ལྟར་ལྟ་བ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བརྟགས་ན་མི་འཐད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་ཤེས་པར་བྱའོ། །ཇི་ལྟར་ལྟ་བ་པོ་མི་འཐད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཉན་པ་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་ཤེས་པར་བྱའོ། །ཇི་ལྟར་བལྟ་བར་བྱ་བ་བསལ་བ་དེ་བཞིན་དུ་་མཉན་པར་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་ཤེས་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟ་བྱས་ན་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱང་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །  
ད་ནི་ཕ་རོལ་པོས་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དང་པོར་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དང། སྒྲ་ལ་སོགས་པ་དང་ཉིད་དུ་ཉེ་བར་བཞག་པ་དག་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་ཚུལ་གྱིས་འདྲ་བར་བསྟན་པར་བཞེད་ནས༑ ལྟ་དང་ཉན་དང་སྣོམ་པ་དང། །མྱོང་བར་བྱེད་དང་རེག་བྱེད་ཡིད། །ཉན་པ་པོ་དང་མཉན་ལ་སོགས། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །ཞེས་བྱ་བ་གསུངས་སོ། །ཉན་པ་དང། སྣོམ་པ་དང། མྱོང་བར་བྱེད་པ་དང། རེག་པར་བྱེད་པ་དང། ཡིད་དང། ཉན་པ་པོ་དང། མཉན་པར་བྱ་(83A)བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་ལན་ཀྱང་བཏབ་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །གང་གིས་ཤེ་ན། ལྟ་བ་ཉིད་ཀྱིས་ཏེ། ལྟ་བ་དགག་པ་བཞིན་དུ་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་དག་དགག་པ་ཡང་ཅི་རིགས་པར་རྗེས་སུ་དང་ག་པ་རྒྱས་པར་སྤྲོས་པ་དང་བཅས་པ་བསྟན་པར་བྱའོ། །དེས་ན་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་རྩོམ་པ་ནས་རྣམ་པར་རྟོག་པར་བྱེད་པའི་སྐྱེ་བ་ཡང་མ་གྲུབ་ལ་འགྲོ་བ་ཡང་མ་གྲུབ་བོ། །དེ་ལ་འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་ཕ་རོལ་པོས་སྨྲས་པའི་སྒྲུབ་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་པས་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ནང་གི་སའི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དང། ཕྱི་རོལ་གྱི་སའི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་གཉིས་སུ་མེད་པའི་དོན་ཏེ། དེ་ཡང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་ཤེས་རབ་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་གཉིས་སུ་མེད་པ་དང། གཉིས་སུ་དབྱེར་མེད་པ་དང། མཚན་ཉིད་གཅིག་པ་འདི་ལྟ་སྟེ། མཚན་ཉིད་མེད་པར་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་བུ་མོ་ཁམས་དག་ཇི་ལྟར་བལྟ་བར་བྱ། བུ་མོས་སྨྲས་པ། འཇམ་དཔལ་འདི་ལྟ་སྟེ། དཔེར་ན་འཇིག་རྟེན་གསུམ་བསྐལ་པའི་མེས་བསྲེགས་པ་ན་ཐལ་བ་ཡང་མེད་པ་ལྟར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། མིག་ནི་གཟུགས་ལ་མི་ལྟ་ཞིང། །ཡིད་ནི་ཆོས་རྣམས་མི་ཤེས་ཏེ། །གང་ལ་འཇིག་རྟེན་མི་འཇུག་པ། །དེ་ནི་དམ་པའི་བདེན་པའོ། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་ཤེས་པར་མི་བྱེད། ལྟ་བར་མི་བྱེད་དེ། དེ་ནི་ཆོས་སྨྲ་བ་ལ་ཡང་དམིགས་པར་མི་བྱེད། སེམས་པར་མི་བྱེད། རློམ་པར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་སྲིང་མོ་མིག་ནི་གཟུགས་ལ་ལྟ་བར་མི་བྱེད་རྣམ་པར་ཤེས་པར་མི་བྱེད་དེ། བྱང་ཆུབ་ཀྱང་མིག་དང་གཟུགས་དང་བྲལ་བ་ཉིད་དོ། །རྣ་བ་དང། སྣ་དང། ལྕེ་དང། ལུས་དང། ཡིད་གང་ཆོས་རྣམས་འཛིན་པར་མི་བྱེད་རྣམ་པར་ཤེས་པར་མི་བྱེད་དེ། བྱང་ཆུབ་ཀྱང་ཡིད་དང་ཆོས་དང་བྲལ་བ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་དང། དེ་བཞིན་དུ་རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་གཟུགས་ནི་གཟུགས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་མ་ཡིན་ནོ། །ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡང་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་སྤྱོད་ཡུལ་མ་ཡིན་ནོ། །རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་སྤྱོད་ཡུལ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཟུགས་ཀྱིས་གཟུགས་མི་ཤེས་མི་མཐོང་བ་(83B) ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མི་ཤེས་མི་མཐོང་བའོ། །གཟུགས་མི་ཤེས་མི་མཐོང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་མི་ཤེས་མི་མཐོང་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །  
idānīṃ darśanavaccheṣāyatanavyākhyānātideśārtham āha-
vyākhyātaṃ śravaṇaṃ ghrāṇaṃ rasanaṃ sparśanaṃ manaḥ |
darśanenaiva jānīyāc chrotṛśrotavyakādi ca || 9 ||
 iti ||
uktaṃ hi bhagavatā-
na cakṣuḥ prekṣate rūpaṃ mano dharmān na vetti ca |
etatta paramaṃ satyaṃ yatra loko na gāhate ||
sāmagryā darśanaṃ yatra prakāśayati nāyakaḥ |
prāhopacārabhūmiṃ tāṃ paramārthasya buddhimān || iti ||
tathā-
cakṣuś ca pratītya rūpataḥ cakṣuvijñānam ihopajāyate |
no cakṣuṣi rūpa niśritaṃ rūpasaṃkrānti na caiva cakṣuṣi ||
nairātmya ’śubhāś ca dharmime teṣv ātmeti śubhāś ca kalpitāḥ |
viparītam asadvikalpitaṃ cakṣuvijñāna tato ’pi jāyate ||
vijñānanirodhasaṃbhavaṃ vijñānaupādavayaṃ vipaśyati |
na kahiṃci gataṃ na cāgataṃ śūnya māyopama yogi paśyati ||
tathācāryopālipṛcchāyām-
sarva sayogi tu paśyati cakṣustatra na paśyati pratyayahīnam |
naiva ca cakṣu prapaśyati rūpaṃ tena sayogaviyogavikalpaḥ ||
ālokasamāśrita paśyati cakṣū rūpa manoramacitraviśiṣṭam |
yena ca yogasamāśritacakṣustena na paśyati cakṣu kadāci ||
yo ’pi ca śrūyati śabdu manojñaḥ so ’pi ca nāntari jātu praviṣṭaḥ |
saṃkramaṇaṃ na ca labhyati tasya kalpavaśāttu samucchritu śabdaḥ || iti ||
tathā-
gītaṃ na nṛtyam api vādyarutaṃ na grāhyaṃ svapnopamā hi ratayo ’budhamohanāś ca |
saṃkalpalālasa gatā abudhā ’tra nāśaṃ kiṃ kleśadāsa iva bālajano bhavāmi || iti || 
cakṣurādīndriyaparīkṣā nāma tṛtīyaṃ prakaraṇaṃ || 
中論觀六情品第三(八偈) 
dbang po brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa (4)gsum pa’o || 
 
 
སྐྱེ་མཆེད་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གསུམ་པའོ།། །།  
 
སྐྱེ་མཆེད་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གསུམ་པའོ།། །།  
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་ལས། སྐྱེ་མཆེད་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་གསུམ་པའོ།། །།  
ity ācāryacandrakīrtipādoparacitāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau cakṣurādīndriyaparīkṣā nāma tṛtīyaṃ prakaraṇam || 
  rūpakāraṇanirmuktaṃ na rūpam upalabhyate |
rūpeṇāpi na nirmuktaṃ dṛśyate rūpakāraṇam || 1 || 
中論觀五陰品第四(九偈)  若離於色因 色則不可得
若當離於色 色因不可得 
  gzugs kyi rgyu ni ma gtogs par | | gzugs ni dmigs par mi ’gyur ro | |
gzugs zhes bya ba ma gtogs par | | gzugs kyi rgyu yang mi snang ngo | | 
[Chapter] 4: An Analysis of the “Groups of Universal Elements” (skandhas) (the aggregates)  1. Visible form (rūpa) is not perceived without the basic cause of visible form (rūpakāraṇa);
Likewise the basic cause of visible form does not appear without the visible form. 
Investigation of the Aggregates  Apart from the cause of form, form is not perceived. Apart from “form”, the cause of form also does not appear. 
  འདིར་སྨྲས་པ། ཕུང་པོ་ལྔ་ནི་ཡོད་དེ། གདགས་པ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ནི་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡང་མི་སྣང་ངོ། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་་གཏོགས་པར་ཡང་གཟུགས་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པར་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མི་སྣང་ངོ ། །ཚོར་བ་དང་། འདུ་ཤེས་དང་། འདུ་བྱེད་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དག་ལ་ཡང་བསྒྲུབ་པ་འདི་ཉིད་བལྟ་བར་བྱ་སྟེ། ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་བཞིན་ནོ། །འདིར་་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་དམིགས་པར་གྱུར་ན། སྐྱོན་དུ་ཐལ་བ་ཇི་ཞིག་ཏུ་ཐལ་བར་འགྱུར།  
(18)＊中論 觀五陰品第四 九偈  (19)問曰。經説有五陰。是事云何。答曰(20)若離於色因 色則不可得(21)若當離於色 色因不可得(22)色因者。如布因縷。除縷則無布。除布則無(23)縷。布如色縷如因。問曰若離色因有色。(24)有何過。 
  འདིར་སྨྲས་པ། འདི་ལ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་དག་བསྟན་ཏོ། །དེ་དག་་སྡུག་བསྔལ་ལོ་ཞེས་གསུངས་ཏེ། །སྡུག་བསྔལ་འཕགས་པའི་བདེན་པར་གསུངས་སོ། །འཕགས་པའི་བདེན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་མེད་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར་ཏེ། དེ་བས་ན་ཕུང་པོ་རྣམས་ནི་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ནི་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་(178A)རོ། །འདི་ལ་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་པོ་དག་ནི་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུར་བསྟན། གཟུགས་ནི་དེ་དག་གི་འབྲས་བུར་བསྟན་ན། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་པོ་དག་མ་གཏོགས་པར་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་པོ་དེ་དག་ལས་དོན་གཞན་དུ་གྱུར་པ་གཟུགས་ཞེས་བྱ་བར་འབྲས་བུ་ནི་ཅི་་ཡང་མེད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་གཟུགས་ནི་མི་འཐད་དོ། །སྨྲས་པ། རེ་ཞིག་འབྱུང་བ་དག་ནི་ཡོད་དེ། དེ་ལ་རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་ཡང་ཡོད་པས་གཟུགས་ཀྱང་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །བཤད་པ། གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡང་མི་སྣང་ངོ་། །གཟུགས་་མ་གཏོགས་པར་ཡང་འདི་ནི་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུའོ། །ཞེས་བྱ་བ་མི་སྣང་བ་ཉིད་དོ། །གཟུགས་ནི་མི་འཐད་པར་སྨྲས་ཟིན་ཏེ། དེ་ལྟར་གཟུགས་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །སྨྲས་པ། །འདི་ལ་ཁྱོད་རྒྱུ་ལ་བརྟེན་ནས་འབྲས་བུ་སེལ་བར་བྱེད་ཅིང་། འབྲས་བུ་ལ་་བརྟེན་ནས་རྒྱུ་སེལ་བར་བྱེད་པས་དེ་ལ་གང་ལ་བརྟེན་ནས་གཞན་ཞིག་སེལ་བར་བྱེད་པ་དེ་ནི་རེ་ཞིག་ཡོད་དོ། །དེ་ཡོད་ན་གཞན་ཡང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་རོ། །བཤད་པ། གཞན་ཡོད་པ་ཉིད་དོ། །ཞེས་བརྗོད་པར་མི་ནུས་སོ། །  
  ད་ནི་སྐྱེ་མཆེད་ཡོད་པ་ཉིད་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དགག་པས་ཕུང་པོ་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པའི་དོན་གྱི་དབང་གིས་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བཞི་བ་བརྩམ་མོ། །རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བསྟན་མ་ཐག་པའི་མཇུག་ཏུ། ལྟ་བས་ཉན་དང་སྣོམ་པ་དང། །མྱོང་བར་བྱེད་དང་རེག་བྱེད་ཡིད། །ཉན་པ་པོ་དང་མཉན་ལ་སོགས། །རྣམ་པར་བཤད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །ཞེས་བཤད་པའི་ཕྱིར་རང་གི་སྡེ་པ་དག་ན་རེ། དོན་དམ་པར་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ཕུང་པོས་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་ནི་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་ཕུང་པོས་མ་བསྡུས་ཏེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ། །ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ལ་ནི་ཕུང་པོས་བསྡུས་པ་ཡོད་དེ། འདི་ལྟ་སྟེ། གཟུགས་ཅན་བཅུ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོས་བསྡུས་ལ། ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ནི་ཕུང་པོ་གསུམ་དང། གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོའི་ཕྱོགས་གཅིག་གིས་བསྡུས། ཡིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོས་བསྡུས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཇི་སྐད་སྨོས་པས་དོན་དམ་པར་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཡོད་པ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། འདི་ལ་གཟུགས་ནི་མདོར་བསྡུ་ན་རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། འབྱུང་བའི་གཟུགས་དང། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པའི་གཟུགས་སོ། །དུས་ལ་སོགས་པའི་དབྱེ་བས་ཐ་དད་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ནས་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱའོ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་ཕ་རོལ་པོའི་གཏན་ཚིགས་ཉིད་དུ་མིག་ལ་སོགས་པ་བསྡུས་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་དང། བསྟན་སླ་བའི་ཕྱིར་གཟུགས་ལས་བརྩམས་ཏེ་བསམ་པར་བྱའོ། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ནི་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་(84A)གཟུགས་སུ་རུང་བའོ། །དེའི་རྒྱུ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་སྟེ། དེ་གང་ཞེ་ན། ས་ལ་སོགས་པ་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་པོ་དག་གོ། །དེ་དག་མ་གཏོགས་པར་ཞེས་བྱ་བ་ནི། དེ་དག་བསྩལ་ནའོ། །གཟུགས་ནི་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་དོན་དམ་པར་རོ། །འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། ཐ་སྙད་གདགས་པའི་ཕྱིར། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་པོ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་གཟུགས་ཞེས་འདོགས་པར་བྱེད་དོ། །དེ་ལྟར་ན་འདིས་གཟུགས་ཀྱིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་ས་ལ་སོགས་པར་འདུས་པ་ཙམ་ཉིད་དང། གཟུགས་ཀྱི་བསྒྲུབ་པའི་ཆོས་རང་གི་རྒྱུ་མ་བཟུང་ན་དེའི་བློ་མེད་པ་བསྟན་ཏོ། །དཔེ་ནི་དེའི་དབང་གིས་ཏེ། དམག་དང་ནགས་ཚལ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡིན་ནོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་གཟུགས་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རང་གི་རྒྱུ་མ་བཟུང་ན་དེའི་བློ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་རང་གི་རྒྱུ་མ་བཟུང་ན་དེའི་བློ་མེད་པ་ནི་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་དམག་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་གཟུགས་ཀྱང་རང་གི་རྒྱུས་ལ་སོགས་པ་དག་མ་བཟུང་ན། གཟུགས་ཀྱི་བློ་མེད་པས་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཡང་ན་སྦྱོར་བའི་ལམ་གཞན་ཡང་ཡོད་དེ། དོན་དམ་པར་གཟུགས་ཀྱི་བློ་ནི་དངོས་པོ་རྫས་སུ་ཡོད་པའི་ཡུལ་ཅན་མ་ཡིན་ཏེ། བློ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ནགས་ཚལ་ལ་སོགས་པའི་བློ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་སྦྱོར་བའི་ལམ་གཞན་ཡང་ཡོད་དེ། དོན་དམ་པར་གཟུགས་ཀྱི་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་འདི་ནི་ཚིག་གི་དོན་རྫས་སུ་ཡོད་པའི་ཡུལ་ཅན་མ་ཡིན་ཏེ། སྒྲ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དམག་ལ་སོགས་པའི་སྒྲ་བཞིན་ནོ། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང། སེམས་ལས་བྱུང་བ་དག་ཀྱང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། རིགས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་བཞིན་དུ་དགག་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་མ་ངེས་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་གཟུགས་ནི་དོན་དམ་པར་ཡོད་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཞིག་ཀྱང་དེའི་བློ་མི་འཇིག་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་ཞིག་ན་དེའི་བློ་འཇིག་པ་དེ་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་པ་ཡིན་ཏེ་དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་ནོ། །གཟུགས་སྔོན་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ནི་ཞིག་ཀྱང་དེའི་བློ་དེ་ལྟར་མི་འཇིག་པས་དེའི་ཕྱིར་གཟུགས་ནི་རྫས་སུ་ཡོད་པ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་བརྟགས་ཟིན་ཏོ། །ད་ནི་འབྱུང་བའི་གཟུགས་ཀྱི་(84B)རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེའི་རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་རྒྱུ་གཟུང་དུ་མེད་དེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ། །རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་ལ་ནི་རྒྱུ་ས་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ། གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡང་མི་སྣང་ངོ། །འདི་ལ་རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་གཟུགས་དང། སྒྲ་དང། དྲི་དང། རོ་དང། རེག་བྱ་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ས་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་མི་སྣང་ཞིང་གཟུང་དུ་མེད་དོ། །འདིར་ཡང་འབྱུང་བའི་གཟུགས་ཀྱི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་འདུས་པ་ཙམ་ཉིད་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་མི་སྣང་ན་ས་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་ཀྱང་མི་སྣང་བར་བསྟན་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་དེའི་དབང་གིས་དཔེ་ཡང་མངོན་ནོ། །དེ་ལ་འདིར་རེ་ཞིག་སའི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ་སྦྱོར་བའི་ཚིག་བྱའོ། །འདུས་པ་ཙམ་ཉིད་ཀྱང། དོན་དམ་པར་མི་སྟོན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་བསྟན་བཅོས་མཛད་པས་འདུས་པ་ཙམ་ཉིད་བསྟན་པས། རྫས་སུ་ཡོད་པ་ཉིད་དགག་པ་ཁོ་ན་བསྟན་ཏེ། དེ་དག་པ་ནི་དོན་ཆེ་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟར་དེ་དོན་ཆེ་བ་ཉིད་ཡིན་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་ཐ་སྙད་དུ་བརྟེན་ནས་འདོགས་པར་བྱེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི། དོན་དམ་པར་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བ་མེད་པས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །འཕགས་པ་ལང་ཀར་གཤེགས་པའི་མདོ་ལས། གང་ཕྱིར་འདུས་པ་མ་གཏོགས་པར། །བློ་ཡིས་དངོས་པོ་གཟུང་དུ་མེད། །དེ་ཕྱིར་སྟོང་དང་མ་སྐྱེས་དང། །རང་བཞིན་མེད་པར་དུ་སྨྲའོ། །འདི་ལ་རྐྱེན་གྱིས་ཅུང་ཟད་ཀྱང། །སྐྱེ་བ་དང་ནི་དགག་པ་མེད། །སྐྱེ་བ་དང་ནི་འགག་པ་ཡང། །རྐྱེན་རྣམས་ཁོ་ན་འབའ་ཞིག་གོ། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ཇི་སྐད་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་ས་ནི་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། དེའི་རྒྱུ་མི་སྣང་ན་དེ་མི་སྣང་བའི་ཕྱིར་རོ། །གང་རྒྱུ་མི་སྣང་ན་དེ་མི་སྣང་བ་དེ་ནི་དོན་དམ་པར་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་དམག་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ། བློ་དང་སྒྲའི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་ཅི་རིགས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །ཡང་ན་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུས་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་མ་གཏོགས་(85A)པར་དེ་དག་ལས་གཞན་པའི་གཟུགས་དམིགས་སུ་མེད་དེ། རང་གི་རྒྱུ་མ་བཟུང་ན་དེ་གཟུང་དུ་མེད་པ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཆོས་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་གཟུགས་ནི་རང་གི་ཚོགས་པའི་ཡན་ལག་དག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་མ་བཟུང་ན་དེའི་བློ་མེད་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་ས་ལ་སོགས་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ། །འདིར་བྱ་བ་ལ་གནས་པ་ཡིན་པར་བསམས་བས་མ་བཟུང་བ་བློའི་ཆོས་ཡིན་པའི་ཕྱིར། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །གྲངས་ཅན་དག་ན་རེ། གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དག་ལས་ས་ལ་སོགས་པ་དག་གཞན་མ་ཡིན་པས། དེ་ནི་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། གཞན་ཉིད་དགག་པས་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་དང། ཕ་རོལ་པོ་འདོད་པའི་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱང་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྱེ་བྲག་པ་དག་གཏན་ཚིགས་མ་ངེས་པ་ཉིད་དུ་རྒོལ་བར་བྱེད་དེ། མར་མེད་མ་བཟུང་ཡང་དེ་ལས་གཞན་པ་ཡོད་ན་བུམ་པ་ལ་དེའི་བློ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། དེའི་བློ་མེད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ངེས་པར་བཟུང་བའི་ཕྱིར་དང། མར་མེ་མེད་ཀྱང་ནོར་བུ་དང། འོད་ཟེར་དང། སྨན་དང་ཟླ་བ་དང། ཉི་མའི་སྣང་བ་ཡོད་ན་དེའི་བློ་ཡོད་པས། དེའི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལ་བསྒྲུབ་པའི་ཆོས་མེད་པའི་ཕྱིར་མ་ངེས་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །རང་གི་ཚོགས་པའི་ཡན་ལག་དག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་ཏེ་ཞེས་དམ་བཅས་པ་ཁྱད་པར་ཅན་ཉེ་བར་བཟུང་བའི་ཕྱིར་མར་མེ་ནི་བུམ་པའི་རང་གི་ཚོགས་པའི་ཡན་ལག་མ་ཡིན་ནོ། །འོག་ནས་གང་ཡང་གང་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་གཞན་པ་ཉིད་དུ་མི་འཐད་དོ་ཞེས་སྟོན་པས་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་མེད་པའི་ཕྱིར། དོན་དམ་པར་མར་མེ་ལས་བུམ་པ་གཞན་ཉིད་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཡང་མ་ངེས་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་དམག་ལ་སོགས་པ་ཡན་ལག་ཅན་གྱི་རྫས་དག་ལ། རྩོམ་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ས་ལ་སོགས་པ་དག་རྫས་སུ་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་རབ་ཏུ་སྒྲུབ་པའི་རྫས་སུ་དཔག་པ་དག་གིས་དཔེ་མ་གྲུབ་བོ་ཞེ་ན། དམག་གི་ཡན་ལག་དག་ནི་དམག་ཅེས་བྱ་བ་ཡན་ལག་ཅན་གྱི་རྫས་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཡན་ལག་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན། ཤིང་གི་ཡན་ལག་རྩ་བ་དང། སྡོང་པོ་དང། ཡལ་ག་དང། ཡལ་ག་ཕྲ་མོ་ལ་(85B)ཡང་ན་གླང་པོ་ཆེ་དག་ལ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་དེའི་ཡན་ལག་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤིང་རྟ་དང་རྟ་ལ་སོགས་པ་དག་རྩོམ་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྒྱུ་སྤུན་ལ་སོགས་པ་བཞིན་པས་དཔེ་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ། གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པར༑ །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡང་མི་སྣང་ངོ། །ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལ་ཡང་སྔ་མ་བཞིན་དུ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་དག་ཉེ་བར་སྦྱར་ནས། རྗེས་སུ་དཔག་པ་རྒྱས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །ཇི་ལྟར་གཟུགས་ས་ལ་སོགས་པ་དག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་པ་དེ་བཞིན་དུ། ས་ལ་སོགས་པ་དག་གཟུགས་ལས་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། འོག་ནས་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱང་འགོག་པའི་ཕྱིར་དང། གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱིས་འོ་མ་ཡང་ཞོ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའམ། ཞོ་ཡང་འོ་མ་ཉིད་དུ་འགྱུར་ན་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་ཕྱིར། གཅིག་པ་ཉིད་དང་གཞན་ཉིད་དུ། །ཇི་ལྟར་བྱིས་པས་རྣམ་བརྟགས་ལྟར། །དངོས་པོ་གཞན་པ་མ་ཡིན་དང། །ཚོགས་ལས་གཞན་པའང་གང་ནའང་མེད། །ཅེས་གསུངས་པ་དེ་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཕུང་པོས་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཟེས་སྨྲས་པའི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དམ། དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །  
(4)skandhaparīkṣā caturtha prakaraṇam |  atrāha- yady evaṃ cakṣurādīnīndriyāṇi na santi, na skandhāḥ, apratiṣedhāt tadantargatāni cendriyāṇi, atas tāny api bhaviṣyantīti | ucyate | syur eva, yadi skandhāḥ syuḥ tatra rūpaskandham adhikṛtyāha-
rūpakāraṇanirmuktaṃ na rūpam upalabhyate |
rūpeṇāpi na nirmuktaṃ dṛśyate rūpakāraṇam || 1 ||
 tatra rūpaṃ bhautikam | tasya kāraṇaṃ catvāri mahābhūtāni | tadvayatiriktaṃ pṛthagbhūtaṃ rūpaṃ rūpaśabdagandharasaspraṣṭavyākhyaṃ nopalabhyate ghaṭād iva paṭaḥ | rūpeṇāpi na nirmuktaṃ rūpāt pṛthagbhūtaṃ rūpakāraṇam upalabhyate || 1 || 
rūpakāraṇanirmukte rūpe rūpaṃ prasajyate |
āhetukaṃ na cāsty arthaḥ kaścid āhetukaḥ kvacit || 2 || 
離色因有色 是色則無因
無因而有法 是事則不然 
gzugs kyi rgyu ni ma gtogs par | | gzugs na gzugs ni rgyu med par | |
thal bar gyur te (5)don gang yang | | rgyu med pa ni gang na’ang med | | 
2. If the visible form existed apart from its basic cause, it would logically follow that visible form is without cause;
But there is nothing anywhere [arising] without cause. 
If there were form apart from the cause of form, it would follow that form is without cause; there is no object at all that is without cause. 
འདིར་བཤད་པ། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ན་གཟུགས་ནི་རྒྱུ་མེད་པར། །ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་གཏོགས་་པར་གཟུགས་དམིགས་པར་གྱུར་ན། གཟུགས་རྒྱུ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་རྒྱུ་མེད་པར་གྱུར་ཀྱང་བླ་བར་སེམས་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། དོན་གང་ཡང་། རྒྱུ་མེད་པ་ནི་གང་ནའང་མེད། དོན་གང་ཡང་རྒྱུ་མེད་པ་ནི་གང་ན་ཡང་མེད་དེ། ནམ་མཁའ་ལ་ས་བོན་དང་(39B)མྱུ་གུ་བཞིན་ནོ། །  
答曰(25)離色因有色 是色則無因(26)無因而有法 是事則不然(27)如離縷有布。布則無因。無因而有法。世間(28)所無有。問曰。佛法外道法世間法中皆有(29)無因法。佛法有三無爲。無爲常故無因。外道(6c1)法中虚空時方神微塵涅槃等。世間法虚空(2)時方等。是三法無處不有。故名爲常。常故(3)無因。汝何以説無因法世間所無。答曰。此(4)無因法但有言説。思惟分別則皆無。若法從(5)因縁有。不應言無因。若無因縁則如我(6)説。問曰。有二種因。一者作因。二者言説因。(7)是無因法無作因。但有言説因。令人知故。(8)答曰。雖有言説因。是事不然。虚空如六種(9)中破。餘事後當破。復次現事尚皆可破。何(10)況微塵等不可見法。是故説無因法世間所(11)無。問曰。若離色有色因。有何過。 
ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ན་གཟུགས་ནི་རྒྱུ་མེད་པར། །ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ་དོན་གང་ཡང་། །རྒྱུ་མེད་པ་ནི་གང་ནའང་མེད། གལ་ཏེ་རྒྱུ་བས་ཀྱང་འབྲས་བུ་ཡོད་ན་ནི་དེའི་ཚེ་རྒྱུ་མེད་པ་ཅན་དུ་འགྱུར་ཏེ། དོན་གང་ཡང་རྒྱུ་མེད་པ་ཅན་ནི། མ་མཐོང་ཞིང་གང་དུ་ཡང་མ་བསྟན་ཏེ། རྟག་ཏུ་ཐམས་ཅད་ལས་ཐམས་ཅད་འབྱུང་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། རྩོམ་པ་ཐམས་ཅད་དོན་མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །  
གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་གཏོགས་པར་ཡང་གཟུགས་ཡོད་དོ་ཞེས་ཤེས་པར་བྱར་མི་ནུས་ཏེ། འོན་ཀྱང་རྣམ་པར་རྟོག་ན། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ན་གཟུགས་ནི་རྒྱུ་མེད་པར། །ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཡོད་པ་ཉིད་ཀྱི་རྒྱུ་སྟེ་བར་གྱི་ཚིག་མི་མངོན་པའི་ཕྱིར་མིའི་རྒྱུ་བཞིན་ནོ། །དེ་མ་གཏོགས་པར་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་གཏོགས་པར་ཏེ། གཟུགས་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པའི་རྒྱུ་མེད་པར་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གཟུགས་ན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དམ་བཅས་པ་ཙམ་ལས་རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུ་དེ་འདོད་ནའོ། །གཟུགས་ནི་རྒྱུ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འཐད་པ་མེད་པར་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །དེ་ཡང་མི་འདོད་པས་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་ལྡོག་པ་མེད་དོ། །རྒྱུ་མེད་པར་གང་དག་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་རྒྱུ་མེད་པ་ཁོ་ན་ལས་སྐྱེ་བར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར། གཟུགས་འགྲུབ་པ་ཡང་དེ་དག་དང་འདྲའོ་ཞེས་ཟེར་ན། དེ་ལ་བཤད་པ་(86A)གལ་ཏེ་འགའ་ཞིག་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་རྣམ་པ་ལྟ་བུར་གྱུར་ན་ནི་དེ་ཡང་རུང་བ་ཞིག་ན། དོན་གང་ཡང། རྒྱུ་མེད་པ་ནི་གང་ནའང་མེད། །དེ་ཡང་དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་སྨྲ་བ་དེ་ལ་ཡང་གྲུབ་པ་མེད་དོ། །ཁོ་བོས་དང་པོ་ཉིད་དུ་ཡང་རྒྱུ་མེད་པར་སྨྲ་བ་དག་བསལ་ཟིན་པས་དེ་ནི་བདེན་པ་མ་ཡིན་ནོ༑ །གང་དག་གྲངས་ཅན་དག་གི་ཚུལ་ལ་མཁས་སུ་རེ་བས། འདི་སྐད་ཅེས་ཁྱོད་ཀྱིས་ས་ལ་སོགས་པ་དག་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲས་པས། དེ་དག་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་ཁས་བླངས་པ་ཡིན་པས་དེས་ན་དོན་དམ་པར་ས་ལ་སོགས་པ་དག་རྫས་སུ་ཡོད་པར་ཤེས་པར་བྱར་ནུས་ཏེ། གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དག་ལས་གཞན་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་ན་ཇི་སྐད་པ་སྟན་པའི་ཚུལ་གྱིས་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དཔེ་ཡང་མེད་དེ། གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བསལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །  
tadetatpratijñādvayaṃ prasādhayitukāma āha-
rūpakāraṇanirmukte rūpe rūpaṃ prasajyate |
āhetukaṃ, na cāsty arthaḥ kaścid āhetukaḥ kvacit || 2 ||
 yathā ghaṭād arthāntarabhūtaḥ paṭo na ghaṭahetukaḥ, evaṃ rūpakāraṇacaturmahābhūtavyatirikta bhautikaṃ rūpam iṣyamāṇaṃ na bhūtahetukaṃ syāt | na cāsty arthaḥ kaścid āhetukaḥ kvacit | tasmād ahetukatvadoṣaprasaṅgān na rūpakāraṇanirmuktaṃ rūpam abhyupetavyam iti || 2 || 
rūpeṇa tu vinirmuktaṃ yadi syād rūpakāraṇam |
akāryakaṃ kāraṇaṃ syād nāsty akāryaṃ ca kāraṇam || 3 || 
若離色有因 則是無果因
若言無果因 則無有是處 
gal te gzugs ni ma gtogs par | | gzugs kyi rgyu zhig yod na ni | |
’bras bu med pa’i rgyur ’gyur te | | ’bras bu med pa’i rgyu med do | | 
3. On the other hand, if there would be a basic cause apart from visible form,
The basic cause would be without any product; but there is no basic cause without a product. 
If a cause of form existed apart from form, it would exist as a cause without fruit; causes without fruit do not exist. 
འདིར་སྨྲས་པ། འོ་ན་ད་གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་སྣང་ན། སྐྱོན་དུ་ཐལ་བ་ཅི་ཞིག་ཏུ་ཐལ་བར་འགྱུར། འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་གཟུགས་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཞིག་ཡོད་ན་ནི། །འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུར་འགྱུར་་ཏེ། །གལ་ཏེ་གཟུགས་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཞིག་ཡོད་པར་གྱུར་ན། དེ་ལྟ་ན་འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལ་འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པས་དེ་ལྟར་གྱུར་ཅིག་ཅེ་ན། དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུ་མེད་དོ། །འབྲས་་བུ་མེད་པའི་རྒྱུ་ནི་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་དེ། ཕ་དང་བུ་བཞིན་ནོ། །  
答曰(12)若離色有因 則是無果因(13)若言無果因 則無有是處(14)若除色果。但有色因者。即是無果因。問曰。(15)若無果有因。有何咎。答曰。無果有因世間(16)所無。何以故。以果故名爲因。若無果云何(17)名因。復次若因中無果者。物何以不從非(18)因生。是事如破因縁品中説。是故無有無(19)果因。 
དེ་བཞིན་དུ། གལ་ཏེ་གཟུགས་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཞིག་ཡོད་ན་ནི། །འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུར་འགྱུར་ཏེ། །འབྲས་བུ་མེད་་པའི་རྒྱུ་མེད་དོ། །གལ་ཏེ་འབྲས་བུ་བསལ་ཀྱང་རྒྱུ་ཡོད་ན་ནི་རྒྱུ་དེ་འབྲས་བུ་མེད་པ་ཅན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །འབྲས་བུ་མེད་པ་ཅན་གྱི་རྒྱུ་ནི་མེད་དེ། འདི་ནི་འདིའིའོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་ཀྱང་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་དང་། ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྒྱུ་ཐམས་ཅད་ཡིན་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་(178B)ན་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་དག་ཀྱང་མི་འཐད་པ་ཉིད་ཡིན་ལ། གཟུགས་ཀྱང་འབྲས་བུར་མི་འཐད་དོ། །  
གཞན་དག་ན་རེ། དོན་དམ་པར་ས་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་འབྲས་བུ་གཟུང་དུ་མེད་དེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ། །ས་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ནི་འབྲས་བུ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་ས་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་གཟུགས་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཞིག་ཡོད་ན་ནི། །འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུར་འགྱུར་ཏེ། །འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུ་མེད་དོ། །ཁོ་བོའི་ཕྱོགས་ལ་གལ་ཏེ་གཟུགས་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ས་ལ་སོགས་པ་ཞིག་ཡོད་ན་ནི་དེས་ན་འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུར་འགྱུར་ཏེ། འབྲས་བུ་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྩི་སྐྱང་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །འབྲས་བུ་མེད་པའི་རྒྱུ་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། དེ་ཡང་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་འདུས་པའི་བདག་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་རྒྱུ་བཞིན་དུ་འབྲས་བུ་ཡང་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་སྔར་སྨྲས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །  
idānīṃ rūpeṇāpi vinirmuktaṃ yathā rūpakāraṇaṃ nāsti, tathā pratipādayann āha- rūpeṇa tu vinirmuktaṃ yadi syād rūpakāraṇam |
 yadi kāryarūpavinirmuktaṃ rūpakāraṇaṃ syāt, tadā, yathā ghaṭātkuṇḍaṃ pṛthaksiddhaṃ ghaṭahetukaṃ na bhavati, evaṃ kāryātpṛthagbhūtaṃ kāraṇamiṣyamāṇam-
akāryakaṃ kāraṇaṃ syāt
 nirhetukaṃ syāt | kāraṇasya hi kāraṇatve kāryapravṛttirhetuḥ, kāryanirapekṣāc ca kāraṇāt pṛthaksiddhā nāsti kāryapravṛttiḥ | yaccākāryakaṃ kāraṇaṃ tan nirhetukatvānnaroragaturagaviṣāṇavannāstyevety āha-
nāstyakāryaṃ ca kāraṇam || 3 ||iti || 3 || 
rūpe saty eva rūpasya kāraṇaṃ nopapadyate |
rūpe ’saty eva rūpasya kāraṇaṃ nopapadyate || 4 || 
若已有色者 則不用色因
若無有色者 亦不用色因 
gzugs yod na yang gzugs kyi ni | | rgyu yang ’thad par mi ’gyur nyid | |
gzugs med (6)na yang gzugs kyi ni | | rgyu yang ’thad par mi ’gyur nyid | | 
4. Just as when there is visible form no basic cause of form obtains,
So when there is no visible form no basic cause of form obtains. 
If form existed, a cause of form would be untenable; if form did not exist, a cause of form would be untenable. 
ཡང་གཞན་ཡང་། གཟུགས་ཡོད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་ནི། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཉིད། །གཟུགས་མེད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་ནི། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཉིད། །གཉི་ག་ལྟར་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་འཐད་པར་་མི་འགྱུར་བ་ཉིད་དེ། གཟུགས་ཡོད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བ་ཉིད་ལ། གཟུགས་མེད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་འཐད་པར་མི་འགྱུར་བ་ཉིད་དེ། བསྲེགས་པ་དང་མ་བསྲེགས་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་གཟུགས་ནི་རྒྱུ་མེད་པ་ཡིན་པར་སེམས་ན།  
復次(20)若已有色者 則不用色因(21)若無有色者 亦不用色因(22)二處有色因。是則不然。若先因中有色。(23)不名爲色因。若先因中無色。亦不名爲色(24)因。問曰。若二處倶不然。但有無因色。有何(25)咎。 
ཡང་གཞན་ཡང་། གཟུགས་ཡོད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་ནི། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཉིད། །གཟུགས་མེད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་ནི། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཉིད། །འདི་ལ་གཟུགས་ཀྱི་་རྒྱུ་ཅི་ཞིག་བརྟགས་ན་གཟུགས་ཡོད་པ་ལ་བརྟག་གམ། འོན་ཏེ་གཟུགས་མེད་པ་ལ་བརྟག་གྲང་ན། གཟུགས་ཡོད་པ་ལ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མི་འཐད་དེ། མེད་པ་ལ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལ་རེ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་མི་འཐད་དེ། འདི་ལྟར་ཡོད་པ་ལ་རྒྱུས་ཅི་ཞིག་བྱ། ཅི་སྟེ་ཡོད་པ་ལ་ཡང་རྒྱུའི་་བྱ་བ་ཡོད་པར་འགྱུར་ན་ནི་ནམ་ཡང་མི་བྱ་བར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་གཟུགས་ཡོད་པ་ལ་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མི་འཐད་དོ། །གཟུགས་མེད་པ་ལ་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མི་འཐད་དེ། འདི་ལྟར་གཟུགས་མེད་ན་དེ་གང་གི་རྒྱུར་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་གཟུགས་མེད་པ་ལ་ཡང་གཟུགས་་ཀྱི་རྒྱུ་མི་འཐད་དོ། །དེ་ནི་རྐྱེན་དགག་པར་ཡང་མེད་དམ། ཡོད་པའི་དོན་ལ་ཡང་། རྐྱེན་ནི་རུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། །ཞེས་རབ་ཏུ་བསྟན་ཟིན་མོད་ཀྱི། ཡང་འདི་ཡང་སྐབས་སུ་བབ་པས་བསྟན་ཏོ། །  
སྤྱིར་གྲགས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཉིད་དུ་བརྗོད་ན་ནི་དོན་(86B)སུན་དབྱུང་བའི་ལེན་གཞན་ཡང་ཡོད་དེ། འདི་ལ་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཞིག་བརྟགས་ན་གཟུགས་ཡོད་པའམ། མེད་པ་ལ་བརྟག་གྲང་ན། གཉི་ག་ལ་ཡང་མི་འཐད་པར་བཤད་པ། གཟུགས་ཡོད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་ནི། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཉིད། །ཡོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་དང་སྣམ་བུ་ཡོད་པ་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་མེད་ན་ཡང། གཟུགས་མེད་ན་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་ནི། །རྒྱུ་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཉིད། ས་ལ་སོགས་པ་འདོད་པ་སྟེ། །སྐྱེ་བའི་སྔོན་རོལ་ན་མེད་པའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །འདིར་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་རབ་ཏུ་བྱེད་པར་བསྟན་པའི་སུན་དབྱུང་བ་རྗེས་སུ་བཟླས་པས། སུན་དབྱུང་བ་བརྗོད་པར་རིག་པར་བྱའོ། །རྒྱུ་མེད་པར་སྨྲ་བ་དག་རྒྱུ་མེད་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་གི་ཕྱིར་བཤད་པ། རྒྱུ་མེད་པ་ཡི་གཟུགས་དག་ནི། །འཐད་པར་མི་རུང་རུང་མ་ཡིན། །ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡང་དེ་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །  
atha cedaṃ rūpasya kāraṇamiṣyamāṇaṃ sati vā rūpe kāraṇatveneṣyate ’sati vā? ubhayathā ca nopapadyata ity āha-
rūpe satyeva rūpasya kāraṇaṃ nopapadyate |
rūpe ’satyeva rūpasya kāraṇaṃ nopapadyate || 4 ||
 sati vā saṃvidyamāne rūpe kiṃ rūpakāraṇena prayojanam? asati asaṃvidyamāne rūpe kiṃ kiṃ rūpakāraṇena prayojanam, kasya vā tatkāraṇaṃ parikalpyate? tasmād asaty api rūpe rūpakāraṇaṃ nopapadyate || 4 || 
niṣkāraṇaṃ punā rūpaṃ naiva naivopapadyate |
tasmād rūpagatān kāṃścin na vikalpān vikalpayet || 5 || 
無因而有色 是事終不然
是故有智者 不應分別色 
rgyu med pa yi gzugs dag ni | | ’thad par mi rung rung min nyid | |
de phyir gzugs kyi rnam par rtog | | ’ga’ yang rnam par brtag mi bya | | 
5. Furthermore, it does not obtain that no visible form exists without a basic cause,
One should not construe any constructs concerning the form. 
Forms which do not have a cause are not at all tenable. Therefore, do not conceive the concept of form at all. 
དེ་ལ་བཤད་པར་་བྱ་སྟེ། རྒྱུ་མེད་པ་ཡི་གཟུགས་དག་ནི། །འཐད་པར་མི་རུང་རུང་མ་ཡིན། །རྒྱུ་མེད་པའི་གཟུགས་དག་ནི། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཐམས་ཅད་དུ་འཐད་པར་མི་རུང་སྟེ། རུང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟ་ཡིན་པ། དེ་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག །འགའ་ཡང་རྣམ་པར་བརྟག་་མི་བྱ། །དེ་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མཇུག་པ་སྡུ་བའོ། །གཟུགས་ཀྱི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཟུགས་ལ་གནས་པའི་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་གཟུགས་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར། གཟུགས་ལ་གནས་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་འགའ་་ཡང་རྣམ་པར་བརྟག་པར་མི་བྱ་སྟེ། ནམ་མཁའ་བཞིན་ནོ། །  
答曰(26)無因而有色 是事終不然(27)是故有智者 不應分別色(28)若因中有果因中無果。此事尚不可得何況(29)無因有色。是故言無因而有色。是事終不(7a1)然。是故有智者。不應分別色。分別名凡(2)夫。以無明愛染貪著色。然後以邪見生分(3)別戲論説因中有果無果等。今此中求色不(4)可得。是故智者不應分別。 
རྒྱུ་མེད་པ་ཡི་གཟུགས་དག་ནི། །འཐད་པར་མི་རུང་རུང་མིན་ཉིད། །རྒྱུ་མ་བསྟན་པ་གློ་བུར་་གྱི་གཟུགས་ནི་འཐད་པར་མི་རུང་བ་ཉིད་དེ་རུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། རྟག་ཏུ་ཐམས་ཅད་འབྱུང་བར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། རྩོམ་པ་ཐམས་ཅད་དོན་མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བས་ན་རྒྱུ་མེད་པ་ཅན་གྱི་ཕྱོགས་ནི་ཐམས་ཅད་ཁོ་ན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་འཐད་པར་་མི་རུང་བ་ཉིད་དེ་རུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །ཞེས་ཡང་དང་ཡང་དུ་ངེས་པར་བཟུང་སྟེ་བཤད་དོ། །དེ་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག །འགའ་ཡང་རྣམ་པར་བརྟག་མི་བྱ། །གང་གི་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་བ་དང་། གཟུགས་ཡོད་པ་་དང་མེད་པ་ལ་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མི་འཐད་པ་དང་། རྒྱུ་མེད་པའི་གཟུགས་ནི་འཐད་པར་མི་རུང་བ་ཉིད་དེ་རུང་བ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་ཁྱོད་ལྟ་བུ་མཁས་པའི་རང་བཞིན་ཅན་དེ་ཁོ་ན་རྟོགས་པར་འདོད་པས་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་འགའ་ཡང་རྣམ་པར་བརྟག་པར་མི་བྱ་བར་རིགས་(179A)ཏེ། འདི་ལྟར་གནས་མེད་པ་ལ་བསམ་པ་ཇི་ལྟར་རིགས་པར་འགྱུར།  
ཡང་ན་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དག་མ་འོངས་པའི་གཟུགས་ཀྱང་ཡོད་དོ་ཞེས་ཟེར་བས་དེ་དག་གི་ཕྱིར་བཤད་པ། རྒྱུ་མེད་པ་ཡི་གཟུགས་དག་ནི། །འཐད་པར་མི་རུང་རུང་མ་ཡིན། །མ་འོངས་པ་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་མ་བླངས་པ་དག་ཉིད་ཀྱི་དངོས་པོ་མ་ཐོབ་པ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་ཡོད་པར་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་འབྱུང་བ་དང། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པའི་བདག་ཉིད་ཀྱི་གཟུགས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་མི་འཐད་པ། དེ་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག་འགའ་ཡང་རྣམ་པར་བརྟག་མི་བྱ། །མཁས་པ་ཆོས་ཀྱི་དེ་ཁོ་ན་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དང། ལེགས་པར་བྲལ་བར་རྟོགས་པར་འདོད་པ་ཡང་དག་པའི་ཤེས་པའི་མིག་ཡང་དག་པར་བྱེ་བས་གཟུགས་རྫས་སུ་ཡོད་པ་དང། རྒྱུ་ལས་གཞན་པ་དང། རྒྱུ་ལས་གཞན་པ་མ་ཡིན་པ་དང། དེ་དག་ལ་སོགས་པ་ཁ་དོག་དང། དབྱིབས་ཀྱི་དབྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་གྱི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་མང་པོ་བུ་མ་བཙས་པའི་རྨི་ལམ་ན་བུའི་གཟུགས་དང་སྤྱོད་པ་ལ་སོགས་པའི་ཡུལ་དག་པ་ཐོང་ནས་སད་པ་ལྟ་བུ་དག་ལ་རྣམ་པར་བརྟག་པར་མི་བྱའོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་ཇི་སྐད་སྨྲས་པའི་སྐྱོན་དང་མ་བྲལ་ལོ།། །།  
atha syāt- yady api evaṃ rūpakāraṇaṃ na saṃbhavati, tathāpi kāryaṃ rūpaṃ saṃvidyate, sadbhāvāt kāraṇam api bhaviṣyatīti | syād evam , yadi kāryaṃ rūpaṃ syāt | na tvasti | yasmāt-
niṣkāraṇaṃ punā rūpaṃ naiva naivopapadyate |
 rūpakāraṇaṃ yathā nāsti tathoktam | asati kāraṇe kuto nirhetukaṃ kāryaṃ rūpaṃ bhavet? naiva naivetyanena sāvadhāraṇena pratiṣedhadvayena ahetukatvādasyātyaniṣṭatāṃ darśayati | yataś caivaṃ rūpaṃ sarvathā vicāryamāṇaṃ na saṃbhavati,
tasmāt
tattvadarśī yogī
rūpagatān kāṃścin na vikalpān vikalpayet || 5 || sapratighāpratighasanidarśanānidarśanātītānāgatanīlapītādivikalpān rūpālambanān na kāṃścitparikalpayitumarhatītyarthaḥ || 5 || 
na kāraṇasya sadṛśaṃ kāryam ity upapadyate |
na kāraṇasyāsadṛśaṃ kāryam ity upapadyate || 6 || 
若果似於因 是事則不然
果若不似因 是事亦不然 
’bras bu rgyu dang ’dra ba zhes | | bya ba ’thad pa ma yin te | |
’bras bu rgyu dang mi ’dra (7)zhes | | bya ba’ang ’thad pa ma yin no | | 
6. Just as it does not obtain that the product is the same as the cause,
So it does not obtain that product is not the same as the cause. 
It is untenable to say, “the fruit is like the cause.” It is also untenable to say, “the fruit is unlike the cause.” 
ཡང་གཞན་ཡང་། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཞེས་བྱ་བ་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཞེས། །བྱ་བ་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། །འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་མི་འདྲ་ཞེས། །བྱ་བའང་འཐད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རིགས་པས་(40A)རྣམ་པར་དཔྱད་ན། ད་འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་འཐད་པ་མ་ཡིན་ལ། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་མི་འདྲ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡང་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་དང་འབྲས་བུ་བཞིན་ནོ། །  
復次(5)若果似於因 是事則不然(6)果若不似因 是事亦不然(7)若果與因相似。是事不然。因細果麁故。因(8)果色力等各異。如布似縷則不名布。縷多(9)布一故。不得言因果相似。若因果不相似。(10)是亦不然。如麻縷不成絹。麁縷無出細(11)布。是故不得言因果不相似。二義不然。 
ཡང་གཞན་ཡང་། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཞིས་བྱ་བ་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་མི་འདྲ་ཞེས། །བྱ་བའང་འཐད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འབྲས་བུ་དང་རྒྱུར་བརྟགས་ན། །འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་་འདྲ་བའམ། མི་འདྲ་བར་བརྟག་གྲང་ན། དེ་ལ་འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཕྱོགས་དེ་ལ་ནི་གཟུགས་འབྱུང་བ་རྣམས་ཀྱི་འབྲས་བུར་མི་འཐད་པ་ཉིད་དོ། །འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་མི་འདྲ་བ་ཞེས་བྱ་བའི་ཕྱོགས་དེ་ལ་ཡང་གཟུགས་འབྱུང་བ་རྣམས་ཀྱི་འབྲས་བུར་མི་འཐད་པ་ཉིད་དོ། །ཇི་་ལྟར་ཞེ་ན། འདི་ལ་འབྱུང་བ་རྣམས་ནི་སྲ་བ་དང་། གཤེར་བ་དང་། ཚ་བ་དང་གཡོ་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་བསྟན་ན་འབྱུང་བའི་ཡོན་ཏན་དེ་དག་ནི་གཟུགས་ལ་དམིགས་སུ་མེད་དེ། འདི་ལྟར་ས་ནི་སྲ་བ་ཉིད། ཆུ་ནི་གཤེར་བ་ཉིད། མེ་ནི་ཚ་བ་ཉིད། རླུང་ནི་གཡོ་བ་ཉིད་དུ་དམིགས་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་་ལྟར་འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཡང་མེད་ལ། རྒྱུ་དང་མི་འདྲ་བ་ཡང་མེད་པ་དེའི་ཕྱིར་གཟུགས་འབྲས་བུའོ། །ཞེས་བྱ་བར་མི་འཐད་པ་ཉིད་དོ། །  
དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ། བམ་པོ་ལྔ་པ། ཡང་གཞན་ཡང་འདི་ན་རྒྱུའི་ཡོན་ཏན་སྔ་ན་ཡོད་པའི་(87A)རིམ་གྱིས་འབྲས་བུ་ལ་ཡང་ཡོན་ཏན་མཐོང་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གང་དག་འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲའོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་གི་ཕྱིར་བཤད་པ། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཞེས། །བྱ་བ་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། །འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བར་བསྟན་པ་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་དེ་འབྲས་བུ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །འདིར་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་རྒྱུ། རྒྱུ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་འདྲ་བར་བསྟན་པ་ཉེ་བར་བཞག་གོ། །དཔེ་ནི་དེའི་དབང་གིས་ཏེ། རྒྱུད་ཐ་དད་པའི་རྫས་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །འདིར་སྦྱོར་བའི་ཚིག་ནི་དོན་དམ་པར་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་རྒྱུ། རྒྱུ་སྤུན་སྔོན་པོ་ནི་ལ་བ་སྔོན་པོའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། འདྲ་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པའི་ལ་བ་སྔོན་པོ་བཞིན་ནོ། །འདིར་གྲངས་ཅན་དག་ན་རེ་དེ་ལས་གཞན་པའི་ལ་བ་སྔོན་པོ་ལ་ཡང་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་ལ་བ་སྔོན་པོའི་རྒྱུ་མེད་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། ད་ལྟར་དེ་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་ནི་དངོས་པོ་མ་ཡིན་པར་གྲུབ་པ་ཉིད་དཔེ་ཉིད་དུ་འདོད་པའི་ཕྱིར་དང། དགག་པ་འདི་ནི་སྒྲ་གང་དང་ལྷན་ཅིག་སྦྱོར་བར་བྱེད་པ་དེའི་བརྗོད་པར་བྱ་བ་དོན་དགག་པ་ཁོ་ནས་མཐུ་ཉེ་བར་ཟད་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ན་དེའི་ཁྱད་པར་མི་སྟོན་པའི་ཕྱིར། བྲམ་ཟེ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་པས་སྐྱོན་མེད་དོ། །རང་གི་སྡེ་པ་དག་ནི་འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་དང་མི་འདྲ་བར་ཡང་སྨྲ་བས་སྐད་ཅིག་མ་སྔ་མ་མཚན་ཉིད་འདྲ་བ་ལས་སྐད་ཅིག་མ་ཕྱི་མ་སྐྱེ་བ་ལ་ལྟོས་ནས། དཔེར་ན་མར་མེ་དང་ཆུའི་རྒྱུན་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ནི་རྒྱུའི་སྐད་ཅིག་མ་དང་འདྲ་བའི་ཕྱིར། འདྲ་བ་ཡིན་ནོ། །སྐད་ཅིག་མ་སྔ་མ་མཚན་ཉིད་མི་འདྲ་བ་ལས་སྐད་ཅིག་མ་ཕྱི་མ་སྐྱེད་པ་ལ་ལྟོས་ནས། དཔེར་ན་ཤིང་དང་འོ་མ་དང་དེ་ལ་སོགས་པའི་ཐལ་བ་དང། ཞོ་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ནི་རྒྱུའི་སྐད་ཅིག་མ་དང་མི་འདྲ་བའི་ཕྱིར་མི་འདྲ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ཇི་སྐད་བསྟན་པ་ཉིད་ཀྱིས་དགག་ཟིན་ཏོ། །འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་མི་འདྲ་བ་གང་ཡིན་པ་དེའི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ་བཤད་པ། འབྲས་བུ་རྒྱུ་དང་མི་འདྲ་ཞེས། །བྱ་བའང་འཐད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་ཡང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་མྱུ་གུ་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་རྒྱུའི་འབྲས་བུ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དང། སྒྲུབ་པའི་ཆོས་མི་འདྲ་བར་བསྟན་པ་ཉེ་བར་བཞག་གོ། །དེས་ན་ཡན་ལག་ལྷག་(87B)འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་མྱུ་གུ་ནི་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་རྒྱུའི་འབྲས་བུ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་འདྲ་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་གྱོ་མོ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཅི་སྟེ་ཡང་འབྲུ་ནི་མྱུ་གུའི་རྒྱུ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་ཡོད་ན་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རམ། དེས་ཐ་སྙད་འདོགས་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རྔ་བོ་ཆེའི་སྒྲ་འམ་ནས་ཀྱི་མྱུ་གུ་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། སྐྱེ་བ་ཅན་རྣམས་ཀྱི་སྐྱེ་བ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བཀག་པས་དཔེ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་སྒྲུབ་པ་མཚང་བའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །གང་དག་འདི་སྐད་ཅེས་མིག་ལ་སོགས་པའི་འབྲས་བུ་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་མི་འདྲ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མི་འདྲ་བ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིག་མ་ངེས་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་ཟེར་ན། དེ་ཡང་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་ཡང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། རིགས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་བཞིན་དུ་དགག་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་མེད་པས་མ་ངེས་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐབས་མེད་དོ། །ཡང་ན་སྨྲ་བར་འདོད་པ་ས་ལ་སོགས་པ་དག་རྒྱུ་མ་ཡིན་པས་གཟུགས་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེ་དག་གི་འབྲས་བུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དམ། དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་ཚུལ་དང་འདྲའོ། །བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དག་ན་རེ། འབྲས་བུ་ནི་རྒྱུ་དང་འདྲ་བ་ཡང་ཡིན་ལ། མི་འདྲ་བ་ཡང་ཡིན་ཏེ། བྱེད་པའི་རྒྱུས་འདུས་བྱས་ཀྱི་བྱེད་པའི་རྒྱུ་ནི་ཐམས་ཅད་ཡིན་པར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། རིགས་མཐུན་པ་བསྐྱེད་པའི་རྒྱུ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ལ་སོགས་པའི་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཉིད་འགོག་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ན་གཞུང་གི་ཚོགས་དེས་འབྱུང་བའི་གཟུགས་དང། རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་བཀག་པས་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་མི་སྲིད་པར་བསྟན་ཏོ། །  
api ca | idaṃ rūpakāraṇamiṣyamāṇaṃ sadṛśaṃ kāryaṃ niṣpādayedasadṛśaṃ vā? ubhayathā ca nopapadyate ity āha-
na kāraṇasya sadṛśaṃ kāryamityupapadyate |
na kāraṇasyāsadṛśaṃ kāryamityupapadyate || 6 ||
 tatra rūpakāraṇaṃ kaṭhinadravoṣṇataralasvabhāvam | bhautikaṃ tu cakṣurādhyātmikaṃ pañcacakṣurvijñānādyāśrayakarūpaprasādātmakam | bāhyaṃ tu rūpādyāyatanādikaṃ cakṣurvijñānādigrāhyalakṣaṇaṃ na mahābhūtasvabhāvam iti | ato bhinnalakṣaṇatvānnirvāṇavatkāryakāraṇayoḥ sādṛśyam eva nāstīti
na kāraṇasya sadṛśaṃ kāryamityupapadyate |
na cāpi sadṛśānāṃ śālibījādīnāṃ parasparakāryakāraṇabhāvo dṛṣṭaḥ, ityataḥ na kāraṇasya sadṛśaṃ kāryamityupapadyate |
tathāpi
na kāraṇasyāsadṛśaṃ kāryamityupapadyate |
bhinnalakṣaṇatvānnirvāṇavadevetyabhiprāyaḥ || 6 || 
vedanācittasaṃjñānāṃ saṃskārāṇāṃ ca sarvaśaḥ |
sarveṣām eva bhāvānāṃ rūpeṇaiva samaḥ kramaḥ || 7 || 
受陰及想陰 行陰識陰等
其餘一切法 皆同於色陰 
tshor dang ’du shes ’du byed dang | | sems dang dngos po thams cad kyang | |
rnam pa dag ni thams cad du | | gzugs nyid kyis ni rim pa mtshungs | | 
7. Also, sensation, thought, mental conception, conditioned elements (saṃskāra) and
All “things” (bhāva) are to be dealt with in the same way as visible form. 
Feeling and perception, impulses and mind and all things are comparable in every aspect, at every stage with form. 
ཚོར་དང་འདུ་ཤེས་འདུ་བྱེད་དང་། །སེམས་དང་དངོས་པོ་ཐམས་་ཅད་ཀྱང་། །རྣམ་པ་དག་ནི་ཐམས་ཅད་དུ། །གཟུགས་ཉིད་ཀྱིས་ནི་རིམ་པ་མཚུངས། །ཚོར་བ་དང་འདུ་ཤེས་དང་འདུ་བྱེད་དང་། སེམས་ཀྱི་ཕུང་པོ་རྣམས་དང་། དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་ལ་འཇུག་པ་མི་འཐད་པའི་རིམ་པ། གཟུགས་མི་་འཐད་པའི་རིམ་པ་བསྟན་པ་ཉིད་ཀྱིས་མཚུངས་པར་བསམ་པར་བྱ་སྟེ། ཙ་ན་ག་ཀའི་གསེར་བཞིན་ནོ། །  
故(12)無色無色因(13)受陰及想陰 行陰識陰等(14)其餘一切法 皆同於色陰(15)四陰及一切法。亦應如是思惟破。又今造(16)論者。欲讃美空義故。 
ཚོར་བ་འདུ་ཤེས་འདུ་བྱེད་དང་། །སེམས་དང་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་། །རྣམ་པ་དག་ནི་ཐམས་ཅད་དུ། །གཟུགས་ཉིད་ཀྱིས་ནི་རིམ་པ་་མཚུངས། །ཚོར་བ་དང་། འདུ་ཤེས་དང་། འདུ་བྱེད་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་དག་ཀྱང་གཟུགས་མི་འཐད་པ་ཉིད་ཀྱིས་མི་འཐད་པར་རིམ་པ་མཚུངས་ཏེ། ཇི་ལྟར་འབྱུང་བ་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་རེག་པ་མ་གཏོགས་པར་ཚོར་བ་མེད་ལ། ཇི་ལྟར་གཟུགས་་མ་གཏོགས་པར་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཚོར་བ་མ་གཏོགས་པར་ཡང་རེག་པ་མེད་དེ། དེ་ལྟར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་། བདེ་བ་མྱོང་བར་འགྱུར་བའི་རེག་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བདེ་བའི་ཚོར་བ་སྐྱེའོ་ཞེས་གསུངས་སོ། །ལྷག་མ་རྣམས་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་སྦྱར་བར་་བྱ་སྟེ་དེ་ལྟ་བས་ན་ཕུང་པོ་རྣམས་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་མི་འཐད་པ་ཉིད་དོ། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་སྒྱུ་མ་འདི་ནི་བྱིས་པ་འདྲིད་པའོ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །དེ་ལྟར་ཡང་། གཟུགས་ནི་དབུ་བརྡོས་པ་འདྲ། །ཚོར་བ་ཆུ་བུར་དག་དང་མཚུངས། །འདུ་ཤེས་སྨིག་རྒྱུ་འདྲ་བ་སྟེ། །འདུ་(179B)བྱེད་རྣམས་ནི་ཆུ་ཤིང་བཞིན། །རྣམ་ཤེས་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་ཞེས། །ཉི་མའི་གཉེན་གྱིས་བཀའ་སྩལ་ཏོ། །ཞེས་ཀྱང་གསུངས་སོ། །ཕུང་པོ་རྣམས་ཉི་ཚེ་གཟུགས་མི་འཐད་པ་ཉིད་ཀྱིས་མི་འཐད་པར་རིམ་པ་མཚུངས་པར་མ་ཟད་ཀྱི། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱང་གཟུགས་མི་འཐད་་པ་ཉིད་ཀྱིས་མི་འཐད་པར་རིམ་པ་མཚུངས་སོ། །  
ད་ནི་གཟུགས་བཀག་པ་བཞིན་དུ་ཚོ་རབ་ལ་སོགས་པ་དག་དགག་པ་ཡང་རིམ་པ་མཚུངས་པར་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། ཚོར་དང་འདུ་ཤེས་འདུ་བྱེད་དང། །སེམས་དང་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱང། །རྣམ་པ་དག་ནི་ཐམས་ཅད་དུ། །གཟུགས་ཉིད་ཀྱིས་ནི་རིམ་པ་མཚུངས། །གཟུགས་དགག་པ་བཞིན་དུ་ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དག་དགག་པ་ཡང་རིམ་པ་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཇི་ལྟར་དོན་དམ་པར་གཟུགས་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རང་གི་རྒྱུ་མ་(88A)བཟུང་ན་དེའི་བློ་མེད་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་དམག་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་བསྟན་པ་དེ་བཞིན་དུ་དོན་དམ་པར། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དག་ཀྱང་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རང་གི་རྒྱུ་མ་བཟུང་ན་དེའི་བློ་མེད་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་དམག་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་རྒྱས་པར་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱའོ། །ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་རྒྱུ་ནི། རེག་པ་དང། མིག་དང། གཟུགས་དང། སྣང་བ་དང། ནམ་མཁའ་དང། ཡིད་ལ་བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡིན་པར་ཅི་རིགས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །ཇི་ལྟར་དོན་དམ་པར་གཟུགས་ནི་རང་གི་ཚོགས་པའི་ཡན་ལག་དག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་མ་བཟུང་ན་དེའི་བློ་མེད་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་ས་ལ་སོགས་པའི་རང་གི་བདག་ཉིད་བཞིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བས་དོན་དམ་པར་གཟུགས་རང་གི་རྒྱུ་དག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་པར་བསྟན་པ་དེ་བཞིན་དུ་འདིར་ཡང་དོན་དམ་པར་ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་དག་རང་གི་རྒྱུ་དག་ལས་གཞན་མ་ཡིན་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །འདིར་སུན་འབྱིན་པ་དང། སུན་འབྱིན་པའི་ལན་དག་ཀྱང་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཕུང་པོ་ལས་གཞན་པ་འདུས་བྱས་ཀྱི་ཆོས་མེད་མོད་ཀྱི། དེ་དག་གི་བྱེ་བྲག་དག་དགག་པ་བརྗོད་པར་བཞེད་པས་ཉེ་བར་བཞག་སྟེ། ཡོངས་སུ་བརྟག་པའི་བུམ་པ་དང། སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་དག་རྫས་སུ་ཡོད་པ་ཉིད་དང། གཞན་པ་ཉིད་དགག་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་ཡང་སྔ་མ་བཞིན་དུ་སྦྱོར་བའི་ཚིག་དག་ཅི་རིགས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་ཕུང་པོ་རྣམས་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཕུང་པོས་བསྡུས་པ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང། དཔེ་མེད་དོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འདི་ལྟ་སྟེ། གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་ཕུང་པོས་བསྡུས་པ་དག་དོན་དམ་པར་ཡོད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་འགལ་བ་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ཏེ། ཕུང་པོས་བསྡུས་པ་ནི་ཐ་སྙད་ཁོ་ནར་ཡོད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
yathā cedaṃ rūpaṃ vicāryamāṇaṃ sarvathā nopapadyate, evaṃ vedanādayo ’pi, ityatidiśann āha-
vedanācittasaṃjñānāṃ saṃskārāṇāṃ ca sarvaśaḥ |
sarveṣām eva bhāvānāṃ rūpeṇaiva samaḥ kramaḥ || 7 ||
 vedanādikam api sarvaṃ rūpavicāreṇaiva samaṃ yojyam | yathaiva hyekasya dharmasya śūnyatā pratipādayitumiṣṭā mādhyamikena, tathaiva sarvadharmāṇāmapīti || 7 || 
vigrahe yaḥ parīhāraṃ kṛte śūnyatayā vadet |
sarvaṃ tasyāparihṛtaṃ samaṃ sādhyena jāyate || 8 || 
若人有問者 離空而欲答
是則不成答 俱同於彼疑 
stong pa nyid kyis brtsad byas te | | gang zhig lan ’debs smra byed pa | |
de yis thams cad (4a1)lan btab min | | bsgrub par bya dang mtshungs par ’gyur | | 
8. Whoever argues against “emptiness” in order to refute an argument,
For him everything, including the point of contention (sādhya) is known to be unrefuted. 
When having argued by means of emptiness, everything of that one who objects is not an objection; it is similar to what is to be established . 
སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བརྩད་བྱས་ཚེ། །གང་ཞིག་ལན་འདེབས་སྨྲ་བྱེད་པ། །དེ་ནི་ཐམས་ཅད་ལན་བཏབ་མིན། །བསྒྲུབ་པར་བྱ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར། །གང་དུ་ལ་ལར་སྟོང་པ་་ཉིད་ཀྱིས་བརྩད་པར་བྱས་པའི་ཚེ། གང་ཞིག་སྟོང་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པས་ལེན་འདེབས་ཤིང་སྨྲ་བར་བྱེད་པ་དེ་ཐམས་ཅད་ནི་ལན་བཏབ་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར་བར་ཤེས་པར་བྱའོ། །  
而説偈(17)若人有問者 離空而欲答(18)是則不成答 倶同於彼疑 
དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་ཆོས་ཐམས་ཅད་གཟུགས་མི་འཐད་པ་ཉིད་ཀྱིས་མི་འཐད་པར་རིམ་པ་མཚུངས་པ་དེའི་ཕྱིར། སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བརྩད་བྱས་ཚེ། །གང་ཞིག་ལན་འདེབས་སྨྲ་བྱེད་པ། །དེ་ཡིས་ཐམས་ཅད་ལན་བཏབ་མིན། །བསྒྲུབ་པར་བྱ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར། །སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བརྩད་ཅིང་འགྱེད་པ་བརྩམས་ཏེ་ཡོངས་སུ་གླེང་བའི་ཚེ་གང་ཞིག་སྟོང་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པས་ལན་འདེབས་ཤིང་སྨྲ་བར་བྱེད་པ་དེའི་ཚེ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ནི་ལན་བཏབ་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་་མཚུངས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། འདི་ལྟ་སྟེ་དཔེར་ན་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པའོ། །ཞེས་དམ་བཅས་ན་དཔེ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་སྣམ་བུ་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པར་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཚེ་གང་ཞིག་རེ་ཞིག་རེ་ཞིག་རྒྱུ་སྤུན་དག་ནི་ཡོད་དོ་ཞེས་ཟེར་བའི་དེ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པ་ཡིན་་ཏེ། གཏན་ཚིགས་གང་དག་ཉིད་ཀྱིས་སྣམ་བུ་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པར་བསྟན་པ་དེ་དག་ཉིད་རྒྱུ་སྤུན་དག་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་རབ་ཏུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡང་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་རྒྱུར་སྤུན་དག་སྟོང་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་སྟོན་པ་ནི་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་སྣམ་བུ་དང་མཚུངས་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་་སྐྱེ་བོ་ཆོས་ཀྱི་གནས་སྐབས་ཤེས་པ་དག་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་དགེ་བའོ་སྙམ་པ་དང་། ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་རྣམ་པར་ངེས་སོ་སྙམ་དུ་སེམས་ཤིང་དེ་དག་ལ་སོགས་པ་སྨྲ་ན་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཀྱང་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ངོ་བོ་ཉིད་་མེད་པས་ན་དེ་ཡང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པ་ཡིན་ཏེ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་ལན་བཏབ་པ་མ་ཡིན་ནོ། །སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྟས་ཀྱང་། །དངོས་པོ་གཅིག་ལ་གང་ལྟ་བ། །དེ་ནི་ཀུན་ལའང་ལྟ་བར་འདོད། །གཅིག་གི་སྟོང་ཉིད་གང་ཡིན་པ། །དེ་ཉིད་(180A)ཀུན་གྱི་སྟོང་པ་ཉིད། །ཅེས་གསུངས་སོ། །  
དེ་ལྟར་རིགས་པ་དེས་ན༑ སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བརྩད་བྱས་ཚེ། །གང་ཞིག་ལན་འདེབས་སྨྲ་བྱེད་པ། །དེ་ཡི་ཐམས་ཅན་ལན་བཏབ་མིན། །བསྒྲུབ་པར་བ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར། །དེ་ཁོ་ན་བརྟག་པའི་མཚན་ཉིད་ལ་དངོས་པོ་འགའ་ཞིག་གི་དོན་དམ་པ་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་བརྟག་པ་བརྩམ་པ་ན་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་མཆེད་(88B) རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་ཚད་མ་ཡོངས་སུ་བཟུང་སྟེ། བརྩད་ཅིང་འགྱེད་པ་བྱས་པའི་ཚེ། །གང་ཞིག་རྟོག་གེ་ཕྱི་མ་ཉེ་བར་བཞག་པས་ལན་འདེབས་ཤིང་སྨྲ་བར་བྱེད་པ་དེའི་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ནི་ལན་བཏབ་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་སྟོན་པའི་གཏན་ཚིགས་དང། དཔེ་དེ་དག་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར། རྟོག་གེ་ཕྱི་མ་མི་འགྲུབ་བོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །  
ataḥ-
vigrahe yaḥ parīhāraṃ kṛte śūnyatayā vadet |
sarvaṃ tasyāparihṛtaṃ samaṃ sādhyena jāyate || 8 ||
 tatra parapakṣadūṣaṇaṃ vigrahaḥ | śūnyatayā kāraṇabhūtayā rūpaṃ niḥsvabhāvam ity evaṃ sasvabhāvavāde pratiṣiddhe, yadi paraḥ parihāraṃ brūyāt- vedanādayas tāvat santi, tadvadrūpam apy astīti, tad etat sarvaṃ tasyāparihṛtaṃ bhavati | yasmād vedanādīnām api sadbhāvaḥ sādhyena rūpasadbhāvena samo veditavyaḥ | yathā rūpaṃ svakāraṇāt tattvānyatvena vicāryamāṇamasat, evaṃ sparśapratyayā vedanā, vijñānasahajā saṃjñā, avidyāpratyayāḥ saṃskārāḥ, saṃskārapratyayaṃ ca vijñānaṃ svakāraṇāt sparśādeḥ tattvānyatvādinā vicāryamāṇaṃ nāstīti sarvam etat sādhyasamaṃ bhavati | yathā vedanādayaḥ sādhyasamāḥ, evaṃ lakṣyalakṣaṇakāryakāraṇāvayavyavayavādayo ’pi sarva eva padārthāḥ rūpeṇa sādhyena samā iti kutaḥ parasya parīhāra saṃbhavet? sarvaṃ vacanam asya sādhyasamaṃ bhavatīti sarvatra śāstre parīhāreṇa sādhyasamatvaṃ mādhyamikenā grāhaṇīyam ity ācāryaḥ śikṣayati || 8 || 
vyākhyāne ya upālambhaṃ kṛte śūnyatayā vadet |
sarvaṃ tasyānupālabdhaṃ samaṃ sādhyena jāyate || 9 || 
若人有難問 離空說其過
是不成難問 俱同於彼疑 
stong pa nyid kyis bshad byas tshe | | gang zhig skyon ’dogs smra byed pa | |
de yis thams cad skyon btags min | | bsgrub par bya dang mtshungs par ’gyur | | 
9. Whoever argues by means of “emptiness” in order to explain an understanding,
For him, everything including the point to be proved (sādhya) is known to be misunderstood. 
When having explained by means of emptiness, everything of that one who finds fault is not a fault; it is similar to what is to be established. 
སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བཤད་བྱས་ཚེ། །གང་ཞིག་སྐྱོན་འདོགས་སྨྲ་་བྱེད་པ། །དེ་ཡིས་ཐམས་ཅད་སྐྱོན་བཏགས་མིན། །བསྒྲུབ་པར་བྱ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར། །གང་དུ་ལ་ལར་སྟོང་བ་ཉིད་བཤད་པར་བྱས་པའི་ཚེ། གང་ཞིག་སྟོང་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པས་སྐྱོན་འདོགས་ཤིང་སྨྲ་བར་བྱེད་པ་དེས་ཐམས་ཅད་ནི་སྐྱོན་བཏགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་། མཚུངས་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །རབ་ཏུ་བྱེད་པ་འདིའི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་ཐ་མ་དེ་གཉིས་ནི་སྟོང་པ་ཉིད་དང་ལྡན་པའི་གཏམ་ཐམས་ཅད་ལ་སྙིང་པོར་གྱུར་བ་ཡིན་པར་བལྟ་བར་བྱ་སྟེ། དྲི་ཟའི་གྲོང་ཁྱེར་སྟོང་པ་བཞིན་ནོ། །  
(19)若人有難問 離空説其過(20)是不成難問 倶同於彼疑(21)若人論議時。各有所執。離於空義而有問(22)答者。皆不成問答。倶亦同疑。如人言瓶是(23)無常。問者言。何以故無常。答言。從無常因(24)生故。此不名答。何以故。因縁中亦疑不知(25)爲常爲無常。是爲同彼所疑。問者若欲説(26)其過。不依於空而説諸法無常。則不名問(27)難。何以故。汝因無常破我常。我亦因常破(28)汝無常。若實無常則無業報。眼耳等諸法念(29)念滅。亦無有分別。有如是等過。皆不成(7b1)問難。同彼所疑。若依空破常者。則無有(2)過。何以故。此人不取空相故。是故若欲問(3)答。尚應依於空法。何況欲求離苦寂滅(4)相者◎ 
སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བཤད་བྱས་ཚེ། །གང་ཞིག་སྐྱོན་འདོགས་སྨྲ་བྱེད་པ། །དེ་ཡིས་ཐམས་ཅད་སྐྱོན་བཏགས་མིན། །བསྒྲུབ་པར་བྱ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར། །སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་དངོས་པོ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་་རྣམ་པར་བཤད་པའི་ཚེ་གང་ཞིག་སྟོང་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པས་སྐྱོན་འདོགས་ཤིང་སྨྲ་བར་བྱེད་པ་དེའི་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་སྔ་མ་ཁོ་ན་བཞིན་དུ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་སྐྱོན་བཏགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ནི་དོན་གཅིག་པ་ཁོ་ན་ཡིན་མོད་ཀྱི། གནས་སྐབས་གཞན་་གྱི་བྱེ་བྲག་གིས་ཡང་བསྟན་ཏོ། །ཚིགས་སུ་བཅད་པ་འདི་གཉིས་ནི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པར་བལྟ་བར་བྱ་སྟེ། ཐམས་ཅད་དུ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །  
དེ་བཞིན་དུ། སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བཤད་བྱས་ཏེ། །གང་ཞིག་སྐྱོན་འདོགས་སྨྲ་བྱེད་པ། །དེ་ཡི་ཐམས་ཅད་སྐྱོན་བརྟགས་མིན། །བསྒྲུབ་པར་བྱ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར། །ཕུང་པོ་དང། ཁམས་དང། སྐྱེ་མཆེད་དག་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ན་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་སྦྱོར་བ་རྣམ་པར་དབྱེ་བ་བྱས་ཏེ། རྣམ་པར་བཤད་པའི་ཚེ་གང་ཞིག་ཚད་མ་ལོག་པས་བློ་གྲོས་བསླད་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། བདེན་པ་ལ་སོགས་པས་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པས་སྐྱོན་འདོགས་ཤིང་སྨྲ་བར་བྱེད་པ་དེའི་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་སྐྱོན་བརྟགས་ཤིང་སུན་འབྱིན་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་མཚུངས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་ལྷག་མའོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། སུན་དབྱུང་བ་དང་འདྲ་བའི་ཕྱིར། །བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་དང་སྤྱིར་མཚུངས་ཏེ། དངོས་པོ་གཅིག་ལ་གང་ལྟ་བ། །དེ་ནི་ཀུན་ལའང་ལྟ་བར་འདོད། །གཅིག་གི་སྟོང་ཉིད་གང་ཡིན་པ། །དེ་ཉིད་ཀུན་གྱི་སྟོང་པ་ཉིད། །ཅེས་གང་གསུངས་སོ། །དེ་ལ་འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཡོད་པར་སྟོན་པ་ཉེ་བར་བཞག་པའི་སྒྲུབ་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་པས། ཕུང་པོ་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་དག་གི་མངོན་པར་འགྲུབ་པར་གཏོགས་པ་སྟོན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི། ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་གཟུགས་ངོ་བོ་ཉིད་དང་བྲལ་བ་ནི་གཟུགས་སོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ངོ་བོ་ཉིད་དང་བྲལ་བ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའོ། །གཟུགས་དང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དག་གི་ངོ་བོ་ཉིད་དང་བྲལ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་(89A)ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ། །རབ་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རྣམ་པར་གནོན་པ་གཟུགས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ནི་གཟུགས་སོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང། འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའོ། །གཟུགས་དང། ཚོར་བ་དང། འདུ་ཤེས་དང་འདུ་བྱེད་རྣམས་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དག་གི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། ངས་ནི་འཇིག་རྟེན་ཕུང་པོ་བསྟན། །དེ་ལ་འཇིག་རྟེན་གནས་བར་གྱུར། །མཁས་པ་དེ་ལ་མི་གནས་པ། །འཇིག་རྟེན་ཆོས་ཀྱིས་མི་གོས་སོ། །འཇིག་རྟེན་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་དེ། །ནམ་མཁའ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་མེད། །དེ་ཕྱིར་དེ་ཡི་དེ་བརྟགས་པས། །འཇིག་རྟེན་ཆོས་ཀྱིས་མི་གོས་སོ། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔས། གཟུགས་དང། སྒྲ་དང། དྲི་དང། རོ་དང། རེག་བྱ་དང། ཆོས་ལ་གནས་ཏེ་སྦྱིན་པ་སྦྱིན་པར་མི་བྱའོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། སྲིད་པ་གསུམ་ནི་བརྟགས་པ་ཙམ། །ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་དངོས་པོ་མེད། །བརྟགས་པ་དངོས་པོའི་རང་བཞིན་དུ། །ངན་རྟོག་རྣམས་ནི་རྟོག་པར་བྱེད། །བློ་ཡིས་རྣམ་པར་བརྟག་བྱས་ན། །ངོ་བོ་ཉིད་ནི་གཟུང་དུ་མེད། །དེ་ཕྱིར་དེ་དག་བརྗོད་མེད་དང། །ངོ་བོ་ཉིད་ནི་མེད་པར་བསྟན། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །  
yathā ca parapakṣadūṣaṇe vihi ’toyaṃ vidhiḥ, evaṃ vyākhyānakāle ’pīty āha-
vyākhyāne ya upālambhaṃ kṛte śūnyatayā vadet |
sarvaṃ tasyānupālabdhaṃ samaṃ sādhyena jāyate || 9 ||
 vyākhyānakāle ’pi yaḥ śiṣyadeśīyaścodyamupālambhaṃ kuryāt, tasyāpi taccodyamupālambhākhyaṃ pūrvavatsādhyasamaṃ veditavyam | yathoktam-
bhāvasyaikasya yo draṣṭā draṣṭā sarvasya sa smṛtaḥ | ekasya śūnyatā yaiva saiva sarvasya śūnyatā || iti |
āryagaganagañjasamādhisūtre ’pi-
ekena dharmeṇa tu sarvadharmān anugacchate māyamarīcisādṛśān |
agrāhyatucchānalikānaśāśvatān so bodhimaṇḍaṃ nacireṇa gacchati || iti ||
samādhirājasūtre ’pi-
yatha ñāta tayātmasaṃjña tathaiva sarvatra peṣitā buddhiḥ |
sarve ca tatsvabhāvā dharma viśuddhā gaganakalpāḥ ||
ekena sarvaṃ jānāti sarvamekena paśyati | kiyadbahu pi bhāvetvā na tasyotpadyate madaḥ || iti | 
skandhaparīkṣā nāma caturthaṃ prakaraṇaṃ || 
 
phung po brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa bzhi (2)pa’o || || 
 
 
ཕུང་པོ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བཞི་པའོ།། །།  
 
ཕུང་པོ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བཞི་པའོ།། །།  
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་ལས་ཕུང་པོ་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བཞི་པའོ།། །།  
ity ācāryacandrakīrtipādoparacittāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau skandhaparīkṣā nāma caturtha prakaraṇam || 
  nākāśaṃ vidyate kiṃcit pūrvam ākāśalakṣaṇāt |
alakṣaṇaṃ prasajyeta syāt pūrvaṃ yadi lakṣaṇāt || 1 || 
中論觀六種品第五(八偈)  空相未有時 則無虛空法
若先有虛空 即為是無相 
  nam mkha’i mtshan nyid snga rol na | | nam mkha’ cung zad yod ma yin | |
gal te mtshan las snga gyur na | | mtshan nyid med par thal bar ’gyur | | 
[Chapter] 5: An Analysis of the “Irreductible Elements” (dhātus) (the elements)  1. Space does not exist at all before the defining characteristic of space (ākāśalakṣaṇa).
If it would exist before the defining characteristic, then one must falsely conclude that there would be something without a defining characteristic. 
Investigation of the Elements  Not the slightest bit of space exists prior to the characteristics of space. If [space] existed prior to its characteristics, it would follow that it would be without characteristics. 
  བམ་པོ་གཉིས་པ། འདིར་སྨྲས་པ། ཁམས་རྣམས་ནི་ཡོད་དེ། མཚན་ཉིད་རྣམ་པར་གཞག་པ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིར་བཤད་པ། ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་སྔ་རོལ་ན། །ནམ་མཁའ་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །འདི་ན་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་ནམ་མཁའ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་ཡོད་པ་(40B)མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་གལ་ཏེ་ཡོད་པར་གྱུར་ན་སྔོན་ཅིར་འགྱུར་སྙམ་དུ་སེམས་ན་དེ་ལ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་མཚན་ལས་སྔར་གྱུར་ན། །མཚན་ཉིད་མེད་པར་ཐལ་པར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་ནམ་མཁའ་ཡོད་པར་གྱུར་ན། ནམ་མཁའ་མཚན་་ཉིད་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་མཚན་ཉིད་མེད་ཀྱང་ནམ་མཁའ་ནི་ཡོད་པར་སེམས་ན།  
(5) ◎ 中論觀六種品第五 八偈  (6)問曰。六種各有定相。有定相故則有六種。(7)答曰(8)空相未有時 則無虚空法(9)若先有虚空 即爲是無相(10)若未有虚空相。先有虚空法者。虚空則無(11)相。何以故無色處名虚空相。色是作法無(12)常。若色未生。未生則無滅。爾時無虚空相。(13)因色故有無色處。無色處名虚空相。問曰。(14)若無相有虚空。有何咎。 
  འདིར་སྨྲས་པ། འདི་་ལ་སོགས་པ་ཁམས་དྲུག་པོ་དག་ཀྱང་བསྟན། དེ་དག་གི་སོ་སོའི་མཚན་ཉིད་ཀྱང་བསྟན་ཏོ། །དེ་ལ་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ནི་མི་སྒྲིབ་པའོ། །ཞེས་བསྟན་ཏེ། དངོས་པོ་མེད་ན་ནི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པར་མི་རིགས་པས་དེ་ལྟ་བས་ན་མཚན་ཉིད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ནམ་་མཁའ་ཡོད་དོ། །ཇི་ལྟར་ནམ་མཁའ་ཡོད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཁམས་ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཡོད་དོ། །བཤད་པ། ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ནི་མི་འཐད་དོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་སྔ་རོལ་ན། །ནམ་མཁའ་་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །གལ་ཏེ་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་ནམ་མཁའ་ཞེས་བྱ་བ་ཅུང་ཟད་ཅིག་ཡོད་ན་ནི་དེ་ལ་ནམ་མཁའ་འདིའི་མཚན་ཉིད་ནི་འདི་ཡིན་ནོ་ཞེས་མཚན་ཉིད་བསྟན་པ་ཡང་རིགས་པ་ཞིག་ན་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་ནམ་མཁའ་མེད་དོ། །ནམ་མཁའ་་མེད་ན་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ཅེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་འཐད་པར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྔ་རོལ་ན་ནམ་མཁའ་ཡོད་དོ་ཞེས་དེ་ལྟར་རྟོག་ན། དེ་ལྟ་ན། གལ་ཏེ་མཚན་ལས་སྔ་གྱུར་ན། མཚན་ཉིད་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར།  
  ད་ནི་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དགག་པས་ཁམས་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པའི་དོན་གྱི་དབང་གིས་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལྔ་པ་བརྩམ་མོ། །རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བསྟན་མ་ཐག་ཏུ། །གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡང་མི་སྣང་ངོ། །ཞེས་བཤད་པའི་ཕྱིར་རེ་ཞིག་རང་གི་སྡེ་བ་དག་ན་རེ། འདི་ལ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་ཁམས་དྲུག་པོ་འདི་དག་ནི་སྐྱེས་བུའོ་ཞེས་གསུངས་པས་ཁམས་དྲུག་པོ། །ས་དང། ཆུ་དང། མེ་དང། རླུང་དང། ནམ་མཁའ་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཞེས་བྱ་བ་དག་གི་མཚན་ཉིད་སླ་བ་དང། གཤེར་བ་དང། ཚ་བ་དང་གཡོ་བ་དང། སྐབས་འབྱེད་པ་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པར་བྱེད་པ་(89B)ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་ལ་སོགས་པ་ལྟ་བུ་མེད་པ་དག་ནི་སྐྱེས་བུའི་རྒྱུ་ཉིད་དུ་མ་བསྟན་པས་དེའི་ཕྱིར། སློབ་དཔོན་གྱིས་ས་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་མེད་དོ་ཞེས་དམ་བཅའ་བ་བྱས་པ་དེ་ནི་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པར་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་ཐ་སྙད་དུ་ཁམས་དྲུག་པོ་དག་སྐྱེས་བུའོ་ཞེས་བསྟན་པར་ཁས་བླངས་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན། དོན་དམ་པར་བསྟན་པར་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་ཉེས་པ་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་དེ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། མ་གྲུབ་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དོན་དམ་པར་ས་ལ་སོགས་པ་ཁམས་རྣམས་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ་དེ་དག་གི་མཚན་ཉིད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གང་དོན་དམ་པར་མེད་དོ་ཞེས་གསུངས་པ་དེ་ལ་ནི་མཚན་ཉིད་མེད་དེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་བཞིན་ནོ། །ས་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ནི་སྲ་བ་ཉིད་ལ་སོགས་པའི་མཚན་ཉིད་དག་ཡོད་པས་དེ་ལྟར་དེ་དག་གི་མཚན་ཉིད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ས་ལ་སོགས་པ་ཁམས་རྣམས་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་ནམ་མཁའི་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་བསྟན་སླ་བའི་ཕྱིར་དང། དེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་བསྟན་པས་ཁམས་ལྷག་མ་རྣམས་དགག་པ་ཡང་སླ་བའི་ཕྱིར། སློབ་དཔོན་གྱིས་ནམ་མཁའི་ཁམས་ཁོ་ནའི་དབང་དུ་མཛད་དེ་བཤད་པ། ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་སྔ་རོལ་ན། །ནམ་མཁའ་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །དབྱེར་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །འདི་ལ་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དག་ནམ་མཁའ་ནི་མི་སྒྲིབ་པ་ཁོ་ནར་སྟོན་པས་མི་སྒྲིབ་པ་ཉིད་ནམ་མཁའ་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྒྲུབ་པས་མི་སྒྲིབ་པ་ཡོད་པ་ཉིད་ཀྱིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་སྒྲུབ་པ་མི་འགྲུབ་སྟེ། དཔེར་ན་སྒྲ་མི་རྟག་སྟེ། མི་རྟག་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་བཞིན་དུ་འདིར་ཡང་ནམ་མཁའ་ཡོད་དེ། ནམ་མཁའ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་སྨྲས་པར་འགྱུར་རོ། །ཡང་ན་གང་དག་དབུ་མའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ཚུལ་ལ་སྡང་བ་དག་འདི་སྐད་ཅེས་གང་དག་གི་ཕྱིར། རིམ་མ་མ་ཅིག་ཅར་དེ་མི་འཐད་པར་འགྱུར་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང། མཚན་ཉིད་དག་གཞན་ཉིད་ཡིན་པར་ཁས་མི་ལེན་ཏེ། སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོའི་མཚན་རྣམས་ལས་སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོ་གཞན་ཡིན་པར་མི་རིགས་པ་བཞིན་ནོ། །འདི་ལ་དེ་མཚོན་པར་བྱ་བ་ཡིན་པས་མཚན་ཉིད་དེ། ལས་ལ་བྱ་བའི་རྐྱེན་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་རོ་(90A)ཞེས་སྨྲའོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་དག་གི་དེ་ལྟར་ཁས་བླངས་པ་ཉིད་ལ་ཡང། ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་སྔ་རོལ་ན། །ནམ་མཁའ་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །ནམ་མཁའ་ཉིད་མཚན་ཉིད་ཡིན་ན་དེ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཉེ་བར་སྦྱོར་བར་བྱེད་པ་ནི་གཏན་ཚིགས་སུ་མི་རུང་སྟེ། དོན་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེས་ན་གང་གིས་ཅི་ཞིག་སྒྲུབ་པར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་ཡང་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པའི་ནམ་མཁའ་ནི་མི་སྒྲིབ་པ་ཉིད་ཡིན་པར་གྲགས་སོ་ཞེ་ན། དེ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་མི་འདོད་དོ། །དོན་དམ་པར་ནི་མ་གྲགས་པས་དེ་ལྟར་བསྟན་པ་ལ་རབ་ཏུ་འབད་པར་བྱའོ་ཞེ་ན། དེ་ལ་ཡང་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་སྐྱོན་དང་དཔེའི་སྐྱོན་ཡོད་དེ། དམ་བཅས་པ་ཙམ་ལ་གནས་པར་ཟད་དོ། །ཡང་ན་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དང། བྱེ་བྲག་པ་དག་ནམ་མཁའ་ནི་རྫས་སུ་ཡོད་པ་དང། འདུས་མ་བྱས་སོ་ཞེས་ཟེར་བས་དེ་དག་གི་ཕྱིར་བཤད་པ། ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་སྔ་རོལ་ན། །ནམ་མཁའ་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །རྫས་སུ་གྱུར་པའོ་ཞེས་དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་བཞག་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་སྐྱེ་བ་མེད་པར་ཕྱོགས་གཉི་ག་ལ་གྲགས་པ་ནི་ཆོས་ཡིན་ནོ། །དཔེ་ནི་དེའི་དབང་གིས་ཏེ། རི་བོང་གི་རྭ་ལ་སོགས་པ་དག་ཡིན་ནོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི། དོན་དམ་པར་ནམ་མཁའ་རྫས་སུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རི་བོང་གི་རྭ་བཞིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་རྒྱུ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། འབྲས་བུ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང། ཡོད་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་གཏན་ཚིགས་དག་ཀྱང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །གང་དག་ནམ་མཁའ་ནི་སྒྲའི་མཚན་ཉིད་དོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་དག་ལ་ཡང། སྒྲ་ཉིད་ནམ་མཁའ་ཡིན་པས་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་སྐྱོན་སྔ་མ་བཞིན་ནོ། །འདིར་ཁ་ཅིག་ན་རེ་གལ་ཏེ་དོན་འདི་བསྟན་བཅོས་བྱེད་པའི་བསམ་པ་ཡིན་པར་གྱུར་ན་དེ་ལྟ་ན་བསྟན་བཅོས་བྱེད་པས་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་ལས་གཞན་དུ་གྱུར་པའི་ནམ་མཁའ་ཅུང་ཟད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཞེས་སྨྲས་པ་ཁོ་ནར་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །སྔ་ཕྱི་མི་སྲིད་པར་བསྟན་པ་ཁོ་ནས་གཞན་ཉིད་དགག་པ་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་དེ་ནི་མི་གནོད་དོ། །བྱེ་བྲག་པ་དག་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང། མཚན་ཉིད་དག་གཞན་ཉིད་དུ་དམ་བཅའ་བས་དེ་དག་གི་གཞན་ཉིད་ཡིན་ན་ལན་འགའ་སྔ་ཕྱིར་ཡང་འགྱུར་ཏེ། གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་(90B) སྣམ་བུ་དག་བཞིན་པས་དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ། གལ་ཏེ་མཚན་ལས་སྔ་གྱུར་ན། །མཚན་ཉིད་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར། །མཚན་ཉིད་མེད་པ་ནི་མཚན་ཉིད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་སྟེ། དེ་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཉིད་དུ་མ་གྱུར་པར་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །གལ་ཏེ་མཚན་ལས་སྔ་གྱུར་ན། །ཞེས་བྱ་བ་འདིས་དེའི་ཆོས་དུས་ཐ་དད་པ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་ནམ་མཁའ་ནི་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་བས་དུས་སྔ་ན་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན། མཚན་ཉིད་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་མཚན་ཉིད་ལ་མེད་པ་ནི་མཚན་ཉིད་མེད་པ་སྟེ། དེ་ལ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཉིད་མེད་པར་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །གལ་ཏེ་མཚན་ལས་སྔ་གྱུར་ན། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་ནམ་མཁའ་ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་ཡིན་ཏེ། འདིས་ནི་དེའི་ཆོས་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ལས་མཚན་ཉིད་གཞན་པ་ཉིད་བསྟན་ཏོ། །འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་སྨྲ་བར་བྱེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ནམ་མཁའ་མཚོན་མི་ནུས་ཏེ། གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་དེ་ལས་གཞན་པ་བཞིན་ནོ། །ཕ་རོལ་པོའི་ནི་རང་གི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ལ་གནོད་དོ། །མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང། མཚན་ཉིད་དག་ལ་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་མི་འདོད་པས༑ གཞན་ཉིད་དུ་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཡང་སྤང་བར་བྱ་བ་ཡིན་ནོ། །  
(5)dhātuparīkṣā pañcamaṃ prakaraṇam ||  atrāha- dhātavaḥ santi pratiṣedhābhāvāt | uktaṃ ca bhagavatā- ṣaḍdhāturayaṃ mahārāja puruṣapudgala ity ādi | tataś ca pravacanapāṭhād dhātuvatskandhāyatanānyeva santīti | ucyate | syuḥ skandhāyatanāni yadi dhātava eva syuḥ | katham ity āha-
nākāśaṃ vidyate kiṃcit pūrvam ākāśalakṣaṇāt |
alakṣaṇaṃ prasajyeta syāt pūrvaṃ yadi lakṣaṇāt || 1 ||
 tatra ṣaḍ dhātava uktāḥ pṛthivyaptejovāyvākāśavijñānākhyāḥ | tatrākāśam adhikṛtyocyate dūṣaṇaṃ svarūpanirūpaṇāt | ihākāśasyānāvaraṇaṃ lakṣaṇam ucyate | yad yasmāt pūrvam ākāśam anāvaraṇa lakṣaṇāl lakṣyaṃ syāt, tatra lakṣaṇapravartanādanāvaraṇalakṣaṇāt pūrvaṃ nākāśaṃ lakṣyarūpam iti | yadā caivam-
nākāśaṃ vidyate kiṃcit pūrvam ākāśalakṣaṇāt |
alakṣaṇaṃ prasajyeta syāt pūrvaṃ yadi lakṣaṇāt || 
alakṣaṇo na kaścic ca bhāvaḥ saṃvidyate kvacit |
asaty alakṣaṇe bhāve kramatāṃ kuha lakṣaṇam || 2 || 
是無相之法 一切處無有
於無相法中 相則無所相 
mtshan nyid med pa’i dngos po ni | | ’ga’ yang gang na’ang yod ma yin | |
mtshan nyid med pa’i dngos med na | | mtshan (3)nyid gang du ’jug par ’gyur | | 
2. In no case has anything existed without a defining characteristic.
If an entity without a defining characteristic does not exist, to what does the defining characteristic apply? 
A thing without characteristics does not exist anywhere at all. If a thing without characteristics does not exist, to what do characteristics extend? 
འདིར་བཤད་པ། མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་ནི། །འགའ་ཡང་གང་ནའང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་་པོ་ནི་འགའ་ཡང་གང་ན་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་མེད་ན། །མཚན་ཉིད་གང་དུ་འཇུག་པར་འགྱུར། །མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་མེད་ན་མཚན་ཉིད་དེ་གང་དུ་འཇུག་པར་འགྱུར་ཏེ། བྱེ་མ་ལ་འབྲུ་མར་བཞིན་ནོ། །  
答曰(15)是無相之法 一切處無有(16)於無相法中 相則無所相(17)若於常無常法中。求無相法不可得。如論(18)者言。是有是無云何知各有相。故生住滅是(19)有爲相。無生住滅是無爲相。虚空若無相。(20)則無虚空。若謂先無相後相來相者。是亦(21)不然。若先無相。則無法可相。 
འདིར་སྨྲས་པ། (180B)མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཡོད་དོ། །ཞེས་བཤད་པ། མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་ནི། །འགའ་ཡང་གང་ན་ཡོད་མ་ཡིན། །ཡང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་ཉིད་ཅེས་བྱ་བའི་དོན་ཏེ། མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་ནི་འགའ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དེ། གཞུང་ལུགས་གང་དུ་ཡང་་མ་བསྟན་ཏོ། །འོ་ན་དེ། མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་མེད་ན། །མཚན་ཉིད་གང་དུ་འཇུག་པར་འགྱུར། །དེ་བསྟན་པར་རིགས་སོ། །  
ཅི་སྟེ་ཡང་དབྱུག་པས་མ་བཟློག་པའི་ཕྱིར། ཀུན་རྫོབ་པའི་གཏན་ཚིགས་བརྗོད་ན། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ཡང་དོན་འགལ་བ་ཉིད་བཟློག་དཀའ་བས། དེའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་དོན་གཞན་དང། དོན་གཞན་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར། ནམ་མཁའ་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བར་གྱུར་ཏོ་ཞེ་ན། དེ་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་ཉིད་ཡིན་པར་ཡང་ཤེས་པར་མི་ནུས་ཏེ། འདི་ལྟར། མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་ནི། །འགའ་ཡང་གང་ནའང་ཡོད་མ་ཡིན། །དོན་དམ་པ་པའི་དངོས་པོ་གཞན་གྱི་ཕྱོགས་དང་བདག་ཅག་གི་ཕྱོགས་གང་ན་ཡང་འགྲུབ་པ་མེད་དོ། །གང་དག་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ནམ་མཁའ་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་ན། དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་པར་ངེས་པར་བཟུང་སྟེ། མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་མེད་ན། །མཚན་ཉིད་གང་དུ་འཇུག་པར་འགྱུར། །གཞི་(91A)མེད་པའི་ཕྱིར་གཞི་ཇི་བཞིན་དུ་གཏན་ཚིགས་མི་འགྲུབ་སྟེ་ཡུལ་མེད་པ་ལ་གཏན་ཚིགས་འཇུག་པ་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ། །ཡང་ན་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་ནི། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང། མཚན་ཉིད་དག་གཞན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡིན་ན་དེ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་མཚོན་པར་བྱར་མི་རུང་སྟེ། དེ་ལས་གཞན་པའི་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར། ནམ་མཁའ་ལ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མེད་དོ། །གཞི་གཞན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་ཡང་སྨྲ་བར་འདོད་པའི་མཚན་ཉིད་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞིའི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། གཞན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དེ་ལས་གཞན་བཞིན་ནོ། །མཚན་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར། དེས་ཀྱང་ནམ་མཁའ་ལ་མཚན་ཉིད་མེད་དེ། མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་ནམ་མཁའ་ཞེས་བྱ་བ་མེད་ན་མཚན་ཉིད་གང་དུ་འཇུག་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་འཇུག་པ་མི་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །  
tathā hi alakṣaṇaṃ pravartatām | tadabhāve khapuṣpavan nāsty ākāśam ity āha-
alakṣaṇo na kaścic ca bhāvaḥ saṃvidyate kvacit |
 iti | atrāha- lakṣaṇapravṛttir lakṣye bhavet, tatsadbhāvāl lakṣyam apyastīti | etad api nāsti | yasmāt-
asaty alakṣaṇe bhāve kramatāṃ kuha lakṣaṇam || 2 ||
 lakṣaṇāt pūrvam alakṣaṇo bhāvo nāstīty uktam | tataś ca asati asaṃvidyamāne alakṣaṇe lakṣaṇarahite bhāve kuha idānīṃ lakṣaṇaṃ pravartatām iti nāsti lakṣaṇapravṛttiḥ || 2 || 
nālakṣaṇe lakṣaṇasya pravṛttir na salakṣaṇe |
salakṣaṇālakṣaṇābhyāṃ nāpy anyatra pravartate || 3 || 
有相無相中 相則無所住
離有相無相 餘處亦不住 
mtshan nyid med la mtshan nyid ni | | mi ’jug mtshan nyid bcas la min | |
mtshan bcas mtshan nyid med pa las | | gzhan la’ang ’jug par mi ’gyur ro | | 
3. There is no functioning of a defining characteristic in a case where there is [already] a defining characteristic or where there is not a defining characteristic.
And it can function in nothing except where there is a defining characteristic or where there is not a defining characteristic. 
Characteristics do not extend to that which has no characteristics; nor to what possesses characteristics. They also cannot extend to something other than what either possesses or does not have characteristics. 
ཡང་གཞན་ཡང་། གཉི་ག་ལྟར་ཡང་མཚན་་ཉིད་མི་འཇུག་སྟེ། ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། བཤད་པ། མཚན་ཉིད་མེད་ལ་མཚན་ཉིད་ནི། །མི་འཇུག་མཚན་ཉིད་བཅས་ལ་མིན། །མཚན་བཅས་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ལས། །གཞན་ལའང་འཇུག་པར་མི་འགྱུར་རོ། །རེ་ཞིག་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དོན་ལ་ནི་མཚན་ཉིད་མི་འཇུག་སྟེ། ཅིའི་ ་་ཞེ་ན།་གལ་ཏེ་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་ཡིན་ན་དེ་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་བྱ་ཅི་དགོས། གལ་ཏེ་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་འགྱུར་ན་ནི། མཚན་ཉིད་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། མཚན་ཉིད་གང་གིས་མཚོན་པར་གྱུར་པ་དང་། དེ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་་འཇུག་པར་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པའོ། །མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དོན་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་མི་འཇུག་སྟེ། དོན་གང་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་འགྱུར་བ་དེ་གང་ཡིན། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདི་ན་གླང་པོ་ཆེའི་མཚན་ཉིད་ནི་མཆེ་བ་ཅན་ཉིད་དང་། སྣ་གཅིག་འཕྱང་བ་ཉིད་དང་། མ་མཆུ་ཉ་ཕྱིས་ཀྱི་་རྣམ་པ་འདྲ་བ་ཉིད་དང་། མགོ་བོ་གླད་པ་གསུམ་གྱིས་བརྒྱན་པ་ཉིད་དང་། རྣ་བ་ཞིབ་མ་འདྲ་བ་ཉིད་དང་། བཤུལ་གཞུ་ལྟར་སྒུར་བ་ཉིད་དང་། གསུས་པ་འཕྱང་བ་ཉིད་དང་། ལྟོ་བ་ཆེ་བ་ཉིད་དང་། མཇུག་མ་འཕོངས་དོ་ལ་འདུག་པ་ཉིད་དང་། རྐང་ལག་སྦོམ་ཞིང་ཟླུམ་པ་བཞི་དང་(41A)ལྡན་པ་ཉིད་དག་ཡིན་ན། དེ་དག་མ་གཏོགས་པར་གང་ལ་གླང་པོ་ཆེའི་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་འགྱུར་བའི་གླང་པོ་ཆེ་དེ་དག་གང་ཡིན། དེ་བཞིན་དུ་རྟའི་མཚན་ཉིད་ཀྱང་། གདོང་རིང་བ་ཉིད་དང་། རྣ་བ་སྦུབས་ཅན་མཐོ་བ་ཉིད་དང་། རྡོག་མ་ཅན་ཉིད་དང་། རྐང་ལག་་རྨིག་པ་གཅིག་པ་བཞི་དང་ལྡན་པ་ཉིད་དང་། རྔམ་དྲུང་ནས་སྐྱེ་བ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་དག་ཡིན་ན། དེ་དག་མ་གཏོགས་པར་གང་ལ་རྟའི་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་འགྱུར་པའི་རྟ་དེ་དག་གང་ཡིན་ཏེ། མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་མི་འཇུག་ལ། མཚན་ཉིད་མེད་པ་ལ་ཡང་་མཚན་ཉིད་མི་འཇུག་ན། མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་དང་། མཚན་ཉིད་མེད་པ་ལས་གཞན་པ་གང་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་འགྱུར་བ་རྣམ་པ་གསུམ་པ་ནི་མེད་དོ། །  
何以故(22)有相無相中 相則無所住(23)離有相無相 餘處亦不住(24)如有峯有角尾端有毛頸下垂&T058269;。是名(25)牛相。若離是相則無牛。若無牛是諸相無(26)所住。是故説於無相法中相則無所相。有(27)相中相亦不住。先有相故。如水相中火相(28)不住。先有自相故。復次若無相中相住者。(29)則爲無因。無因名爲無法。而有相･相･可相。(7c1)常相因待故。離有相無相法。更無第三處(2)可相。是故偈中説離有相無相餘處亦不(3)住。 
འདི་ལྟར། མཚན་ཉིད་མེད་ལ་མཚན་ཉིད་ནི། །མི་འཇུག་དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་འགའ་ཡང་ཡོད་པ་མ་་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་མེད་ན་དེ་གཞི་མེད་པ་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་མི་འཐད་དོ། །འོ་ན་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་འགྱུར་རོ་སྙམ་ན། བཤད་པ། ་མཚན་ཉིད་བཅས་ལ་མིན། མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དངོས་་པོ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་མི་འཐད་དེ། དགོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དངོས་པོ་རང་གི་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པར་རབ་ཏུ་གྲུབ་པ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ། དེ་ལྟ་ན་ཐུག་པ་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ནམ་ཡང་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་མ་ཡིན་་པར་མི་འགྱུར་ཞིང་། རྟག་ཏུ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ཡང་མི་འདོད་དེ། །དེ་ལྟ་བས་ན་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་མི་འཐད་དོ། །དེ་ལ་འདི་སྙམ་དུ་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་དང་མཚན་ཉིད་མེད་པ་དག་ལས་་གཞན་པ་ལ་འཇུག་པར་སེམས་ན། བཤད་པ། མཚན་བཅས་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ལས། །གཞན་ལའང་འཇུག་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། གལ་ཏེ་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་ན་ནི་མཚན་ཉིད་མེད་པ་མ་ཡིན་ལ།  
གཞན་ཡང་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ལ་འཇུག་པ་ཞེས་བྱ་བའི་གཏན་ཚིགས་དེའི་དོན་ནི་འདི་ལ་མཚན་ཉིད་འདི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞིའི་ཆོས་ཡོད་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་མེད་ན་མི་འབྱུང་བ་དེས་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཤེས་པར་འགྱུར་བ་ཡིན་ན། གང་གི་ཚེ་ཁོ་བོ་ཅག་གི་ཕྱོགས་ལ། མཚན་ཉིད་མེད་ལ་མཚན་ཉིད་ནི། །མི་འཇུག་མཚན་ཉིད་བཅས་ལ་མིན། །དེའི་ཚེ་མེད་པ་ལ་ནི་མཚན་ཉིད་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་ཡང་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །ཇི་སྐད་བསྟན་པའི་རྣམ་པ་དང། མཚན་ཉིད་མི་འདྲ་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར། མཚན་བཅས་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ལས། །གཞན་ལའང་འཇུག་པར་མི་འགྱུར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དོན་དམ་པར་དངོས་པོ་འགལ་བ་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང། དཔེ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཁྱོད་ཀྱི་འདོད་པའི་དོན་མ་གྲུབ་བོ། །ཡང་ན་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ནམ་མཁའི་མེ་ཏོག་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་མཚན་ཉིད་དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་མི་འཇུག་པ་དེ་ནི་གྲགས་པ་ཡིན་ནོ༑ །ད་ནི་མཚན་ཉིད་བཅས་ལ་མིན། །ཞེས་བྱ་བ་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་ལ་མཚན་ཉིད་མི་འཇུག་གོ་ཞེས་བྱ་བའི་སྐབས་དེ་ནི་དམ་བཅའ་བ་ཉེ་བར་བཞག་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཆོས་ནི་མཚན་ཉིད་གང་གིས་མཚོན་ན་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་ཞེས་བྱ་བའི་མཚན་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དཔེ་ནི་དེའི་དབང་གིས། དེ་(91B)འདིར་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་དོན་དམ་པར་མི་སྒྲིབ་པ་ནི་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཏེ། མཚན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྲ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་བཞིན་ནོ། །རྣམ་པ་གཉིས་སུ་སྨྲ་བ་དག་རྣམ་གྲངས་ལས་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་དང། མཚན་ཉིད་མེད་པ་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་དགག་པའི་ཕྱིར་ཡང་བཤད་པ། མཚན་བཅས་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ལས། །གཞན་ལའང་འཇུག་པར་མི་འགྱུར་རོ། །གཉི་གའི་བདག་ཉིད་ཀྱི་དངོས་པོ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་དང། ལྟོས་པའི་ངེས་པ་ཡང་མེ་དང་བུད་ཤིང་རྟག་པའི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལས་འོག་ནས་འགོག་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང། ཕྱོགས་གཉི་གར་བསྟན་པའི་སྐྱོན་ཉིས་འགྱུར་དུ་འབྱུང་བའི་ཕྱིར། དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་དག་ནི། མཚན་ཉིད་མེད་ལ་མཚན་ཉིད་ནི། །མི་འཇུག་ཅེས་བྱ་བ་འདི་ལ། དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་འགའ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་དངོས་པོ་མེད་ན་གཞི་མེད་པ་ལ་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་མི་འཐད་དོ། །མཚན་ཉིད་བཅས་ལ་མིན་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མི་འཐད་དེ། དགོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མཚན་ཉིད་ཡོད་ན་དེ་དང་ལྡན་པ་ལ་མེད་པ་ཉིད་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་བཞིན་དུ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་གྲུབ་པ་ལ་ཡང་ཕ་རོལ་པོ་དྲན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ལ་མཚན་ཉིད་དུ་འཇུག་པ་འགལ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དེས་མི་ནུས་སོ། །  
api ca | idaṃ lakṣaṇaṃ pravartamānaṃ salakṣaṇe vā pravarteta alakṣaṇe vā? ubhayathā ca nopapadyata ity āha-
nālakṣaṇe lakṣaṇasya pravṛttirna salakṣaṇe |
salakṣaṇālakṣaṇābhyāṃ nāpyanyatra pravartate || 3 ||
 tatra alakṣaṇe kharaviṣāṇavan na lakṣaṇapravṛttiḥ | salakṣaṇe ’pi bhāve na lakṣaṇapravṛttirūpapadyate prayojanābhāvāt | kiṃ hi lakṣaṇavataḥ prasiddhasya bhāvasya punarlakṣaṇakṛtyaṃ syāt? ityanavasthā atiprasaṅgaścaivaṃ syāt | na hyasau kadācin na salakṣaṇaḥ syād iti sadaiva lakṣaṇapravṛttiḥ prasajyeta | na caitadiṣṭam | tasmātsalakṣaṇe ’pi bhāve na lakṣaṇapravṛttiparupadyate prayojanābhāvāt | tatraivaṃ syāt- salakṣaṇālakṣaṇābhyāmanyatra pravartiṣyata iti | ucyate-
salakṣaṇālakṣaṇābhyāṃ nāpyanyatra pravartate |
kiṃ kāraṇam? asadbhāvāt | yadi salakṣaṇo nālakṣaṇaḥ, athālakṣaṇo na salakṣaṇaḥ | ataḥ salakṣaṇaś ca alakṣaṇaśceti vipratiṣiddham etat | na ca vipratiṣiddhaṃ saṃbhavati | tasmād asaṃbhavādeva salakṣaṇe cālakṣaṇe ca lakṣaṇapravṛttirnopapadyate iti || 3 || 
lakṣaṇāsaṃpravṛttau ca na lakṣyam upapadyate |
lakṣyasyānupapattau ca lakṣaṇasyāpy asaṃbhavaḥ || 4 || 
相法無有故 可相法亦無
可相法無故 相法亦復無 
mtshan nyid ’jug pa ma yin na | | mtshan gzhi ’thad par mi ’gyur ro | |
mtshan gzhi (4)’thad pa ma yin na | | mtshan nyid kyang ni yod ma yin | | 
4. When there is no related function (saṃpravṛtti) (i.e. defining process), it is not possible to have “that to which a defining characteristic applies.”
And if “that to which a defining characteristic applies” is not possible, then a defining characteristic cannot come into existence. 
If characteristics do not extend [to something], something characterized would be impossible. If something characterized is impossible, characteristics too would not exist. 
དེ་ལྟར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན་གཉི་ག་ལྟར་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མ་ཡིན་པས། མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མ་ཡིན་ན། ། མཚན་གཞི་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མཚན་གཞི་འཐད་པ་མ་ཡིན་ན། །མཚན་ཉིད་ཀྱང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །གང་གི་ཕྱིར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། གཉི་ག་ལྟར་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མ་ཡིན་པས། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་འཐད་པ་་མ་ཡིན་ན། མཚན་ཉིད་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །  
復次(4)相法無有故 可相法亦無(5)可相法無故 相法亦復無(6)相無所住故。則無可相法。可相法無故。相(7)法亦無。何以故。因相有可相。因可相有(8)相。 
ཅི་སྟེ་མཚན་ཉིད་མེད་་ན་ནི་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་མ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་དང་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་དགག་པར་མི་མཐུན་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་མི་སྲིད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་དང་མཚན་ཉིད་མེད་པ་གཞན་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་(181A)པར་མི་འཐད་དོ། །མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མ་ཡིན་ན། །མཚན་གཞི་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མ་ཡིན་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་ཁྱོད་ཀྱིས་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པ་ལས་ཁམས་རབ་ཏུ་འགྲུབ་་པར་བསྟན་ན་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པ་དེ་ཡང་མཚན་ཉིད་མི་འཇུག་པའི་ཕྱིར་མི་འཐད་དོ། །དེ་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་གང་གིས་འགྲུབ་པར་འཐད། སྨྲས་པ། དེ་རེ་ཞིག་མཚན་ཉིད་ནི་ཡོད་དེ། མཚན་ཉིད་ཡོད་པས་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་་འགྱུར་རོ། །བཤད་པ། མཚན་གཞི་འཐད་པ་མ་ཡིན་ན། །མཚན་ཉིད་ཀྱང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །འདི་ལ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ལ་བརྟེན་ནས་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དེ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མེད་ན་གཞི་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཇི་ལྟར་་འཐད། དེ་ལྟ་བས་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །  
ཅི་སྟེ་མཚན་ཉིད་མེད་་ན་ནི་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་མ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་དང་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ནི་དགག་པར་མི་མཐུན་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་མི་སྲིད་པ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་དང་བཅས་པ་དང་མཚན་ཉིད་མེད་པ་གཞན་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་འཇུག་(181A)པར་མི་འཐད་དོ། །མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མ་ཡིན་ན། །མཚན་གཞི་འཐད་པར་མི་འགྱུར་རོ། །མཚན་ཉིད་འཇུག་པ་མ་ཡིན་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་འཐད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར་ཁྱོད་ཀྱིས་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པ་ལས་ཁམས་རབ་ཏུ་འགྲུབ་་པར་བསྟན་ན་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པ་དེ་ཡང་མཚན་ཉིད་མི་འཇུག་པའི་ཕྱིར་མི་འཐད་དོ། །དེ་མེད་ན་ཁྱོད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་གང་གིས་འགྲུབ་པར་འཐད། སྨྲས་པ། དེ་རེ་ཞིག་མཚན་ཉིད་ནི་ཡོད་དེ། མཚན་ཉིད་ཡོད་པས་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པར་་འགྱུར་རོ། །བཤད་པ། མཚན་གཞི་འཐད་པ་མ་ཡིན་ན། །མཚན་ཉིད་ཀྱང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །འདི་ལ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ལ་བརྟེན་ནས་མཚན་ཉིད་དུ་འགྱུར་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དེ་ཡང་མི་འཐད་དོ། །མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་མེད་ན་གཞི་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཇི་ལྟར་་འཐད། དེ་ལྟ་བས་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །  
athāpi syāt- yady api na lakṣaṇapravṛttiḥ, tathāpi lakṣyamastīti etad api nāsti | yasmāt-
lakṣaṇāsaṃpravṛttau ca na lakṣyamupapadyate |
 yadā lakṣaṇapravṛttireva nāsti tadā kathaṃ lakṣyaṃ syāt? naiva saṃbhavatītyabhiprāyaḥ |
atrāha- lakṣaṇapravṛttistvayā niṣiddhā na tu lakṣaṇam, tataś ca vidyate lakṣyam, lakṣaṇa sadbhāvāt | ucyate-
lakṣyasyānupapattau ca lakṣaṇasyāpyasaṃbhavaḥ || 4 ||
 lakṣaṇāsaṃpravṛttau ca na lakṣyamupapadyate iti pratipāditam | tadā
lakṣyasyānupapattau ca lakṣaṇasyāpyasaṃbhavaḥ |
nirāśrayatvāt || 4 || 
tasmān na vidyate lakṣyaṃ lakṣaṇaṃ naiva vidyate |
lakṣyalakṣaṇanirmukto naiva bhāvo ’pi vidyate || 5 || 
是故今無相 亦無有可相
離相可相已 更亦無有物 
de phyir mtshan gzhi yod min te | | mtshan nyid yod pa nyid ma yin | |
mtshan gzhi mtshan nyid ma gtogs pa’i | | dngos po yang ni yod ma yin | | 
5. Therefore, “that to which a defining characteristic applies” does not exist (i.e independently); and certainly a defining characteristic itself does not exist (i.e independently).
Now, something does not exist without “that to which a defining characteristic applies” and the defining characteristic. 
Therefore, something characterized does not exist and characteristics do not exist. There also does not exist a thing which is apart from being something characterized or a characteristic. 
དེ་ཕྱིར་མཚན་གཞི་ཡོད་མིན་ཏེ། །མཚན་ཉིད་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན། །མཚན་གཞི་མཚན་ཉིད་མ་གཏོགས་པའི། །དངོས་པོ་ཡང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །དེ་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མཇུག་བསྡུ་བའོ། །གང་གི་ཕྱིར་རིགས་པ་མངོན་དུ་བཏང་་སྟེ་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་འཐད་པ་མ་ཡིན་ན། མཚན་ཉིད་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །དེ་གཉིས་མ་གཏོགས་པའི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བུམ་པ་ངོ་བོ་ཉིད་ལས་གཞན་བཞིན་ནོ།།  
共相因待故(9)是故今無相 亦無有可相(10)離相可相已 更亦無有物(11)於因縁中。本末推求。相可相決定不可得。是(12)二不可得故。一切法皆無。一切法皆攝在相(13)可相二法中。或相爲可相。或可相爲相。如(14)火以煙爲相。煙亦復以火爲相。問曰。若(15)無有有。應當有無。 
དེ་ཕྱིར་མཚན་གཞི་ཡོད་མིན་ཏེ། །མཚན་ཉིད་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན། །དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བརྟགས་ན་མཚན་ཉིད་འཇུག་པར་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གང་གི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་གང་ཞིག་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱང་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །སྨྲས་པ། འདི་ནི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞིའོ། །འདི་ནི་མཚན་ཉིད་དོ། །ཞེས་བྱ་བ་དེ་བརྗོད་པར་མི་ནུས་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་རེ་ཞིག་དངོས་པོ་ནི་ཡོད་དོ། །བཤད་་པ། མཚན་གཞི་མཚན་ཉིད་མ་གཏོགས་པའི། །དངོས་པོ་ཡང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །གལ་ཏེ་དངོས་པོ་འགའ་ཞིག་ཡོད་པར་འགྱུར་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་འམ་མཚན་ཉིད་གཅིག་ཏུ་འགྱུར་གྲང་ན། གང་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་མ་ཡིན་ལ་མཚན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་པ་དེ་ནི་་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང་མཚན་ཉིད་མ་གཏོགས་པའི་དངོས་པོ་འགའ་ཡང་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །སྨྲས་པ། དངོས་པོ་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་དེ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དངོས་པོ་མེད་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལ་ཁྱོད་ན་རེ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་(181B)དང་མཚན་ཉིད་དག་མེད་དོ་ཞེས་ཟེར་བ་དེ་ནི་དངོས་པོ་ལ་ལྟོས་པ་ཡིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་གང་གི་དངོས་པོ་མེད་དོ་ཞེས་བརྗོད་པའི་དངོས་པོ་དེ་ནི་འགའ་ཞིག་ཡོད་པས་དེ་ལྟ་བས་ན་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ཉིད་དོ། །བཤད་པ་ལེགས་པར་བརྗོད་དོ། །  
གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཉེ་བར་བརྟགས་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང། མཚན་ཉིད་དག་མི་འཐད་པ་དེའི་ཕྱིར་བསྟན་བཅོས་མཛད་པས། དེ་ཕྱིར་མཚན་གཞི་ཡོད་མིན་ཏེ། །མཚན་ཉིད་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན། །ཞེས་མཇུག་བསྡུ་བ་མཛད་དེ། དེ་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང་དེ་མེད་པར་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བདག་གིས་སྨྲས་པ། ནམ་མཁའ་ནི་དངོས་པོ་ཡིན་ཏེ། ཡུལ་དེ་ལ་འདུན་པའི་འདོད་ཆགས་སྤོང་བའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་གཟུགས་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་སྙོམས་པར་འཇུག་པའི་དམིགས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན༑ རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་འདུས་མ་བྱས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་བཞིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། འདི་ལ་དོན་དམ་པར་ནམ་མཁའ་དེ་དངོས་པོ་ཉིད་དུ་འདོད་ན། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གྮིའམ། མཚན་ཉིད་ཡིན་གྲང་ན། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང། མཚན་ཉིད་དེ་དག་ཇི་ལྟར་མི་སྲིད་པ་དེ་ལྟར་ནི་སྔར་བསྟན་ཟིན་པས། དེས་ན་གང་གི་ཕྱིར་ཁོ་བོ་ཅག་གི་ཕྱོགས་ལ། མཚན་གཞི་མཚན་ཉིད་མ་གཏོགས་པའི། །དངོས་པོ་ཡང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །དེའི་ཕྱིར་དཔེ་མ་བསྟན་པར་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་འགྲུབ་པ་མེད་དོ། །མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་དང། གཞན་གང་ཡང་རུང་བ་དག་ཀྱང་དངོས་པོ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདིས་ནི་སྡེ་པ་གཞན་དག་གི་བསྒྲུབ་པ་ནམ་མཁའ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། གཟུགས་ཡོངས་སུ་ཆད་པའི་ཕྱིར་དང། འདུས་མ་བྱས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དག་ལ་ཡང་སྐྱོན་གྱིས་ལན་བཏབ་པ་ཡིན་ཏེ། གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱང་བརྗོད་པར་བྱའོ། །  
yadā caivaṃ lakṣaṇaṃ nāsti, tadā lakṣaṇasadbhāvādvidyate lakṣyam iti yaduktaṃ tan na yataś caitad evam -
tasmān na vidyate lakṣyaṃ lakṣaṇaṃ naiva vidyate |
 iti nigamanam ||
atrāha- yadyāpi lakṣyalakṣaṇe na staḥ, tathā (pyā)kāśamasti, bhāvarūpaṃ ca bhavadākāśa lakṣyaṃ lakṣaṇaṃ vā syāt | tasmāllakṣyalakṣaṇe api ṣṭa iti | etadapyayuktamity āha-
lakṣyalakṣaṇanirmukto naiva bhāvo ’pi vidyate || 5 ||
 lakṣyalakṣaṇe yathā na staḥ, tathoktaṃ prāk | yadā anayorabhāvaḥ, tadā lakṣyalakṣaṇarahitatvādākāśakusumavannāstyākāśam || 5 || 
avidyamāne bhāve ca kasyābhāvo bhaviṣyati |
bhāvābhāvavidharmā ca bhāvābhāvāv avaiti kaḥ || 6 || 
若使無有有 云何當有無
有無既已無 知有無者誰 
dngos po yod pa ma yin na | | dngos med gang gi yin par ’gyur | |
(5) dngos dang dngos med mi mthun chos | | gang gis dngos dang dngos med shes | | 
6. If the existing thing (1) (bhāva) does not exist, how then would the non-existing thing (2) (abhāva) come into existence?
And who holds: the existing-and-non-existing (3) thing which does not have the properties of an existing-and-non-existing thing (4)? 
If there is not a thing, of what can there be a non-thing? By whom are the opposites thing and non-thing known [as] a thing and a non-thing? 
འདིར་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་དངོས་པོ་མེད་ན། འོ་ན་དངོས་པོ་མེད་པ་ནི་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། །དངོས་མེད་གང་གི་ཡིན་པར་འགྱུར། །འདི་ལ་དངོས་པོ་རབ་ཏུ་གྲུབ་ན་ནི། །དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་འཐད་ན། རྣམ་པར་དཔྱད་ན་དངོས་པོ་དེ་ནི་མེད་དེ། དེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། (41B)དེ་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་གང་གི་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། རི་བོང་གི་རཝ་བཞིན་ནོ། །  
答曰(16)若使無有有 云何當有無(17)有無既已無 知有無者誰(18)凡物若自壞。若爲他壞。名爲無。無不自(19)有。從有而有。是故言若使無有有云何(20)當有無。眼見耳聞尚不可得。何況無物。問(21)曰。以無有有故無亦無。應當有知有無(22)者。答曰。若有知者。應在有中應在無中。(23)有無既破。 
གལ་ཏེ་་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡོད་ན་ནི་དངོས་པོ་ཡང་ཡོད་པར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན། དངོས་པོ་མེད་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས་དངོས་པོ་ཡོད་པར་ག་ལ་འགྱུར། ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། །དངོས་མེད་གང་གི་ཡིན་པར་འགྱུར། །སྔར། མཚན་གཞི་མཚན་ཉིད་མ་་གཏོགས་པའི། །དངོས་པོ་ཡང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བསྟན་པས་དངོས་པོ་དེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་ཁྱོད་ཀྱི་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་གང་གི་ཡིན་པར་བརྟག་།འདི་ལྟར་དངོས་པོའི་དངོས་པོ་མེད་པར་འགྱུར་གྲང་ན། དངོས་པོ་དེ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་གང་གི་ཡིན་་པར་འགྱུར། དེ་ལྟ་བས་ན་དངོས་པོ་མེད་པའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་མེད་དོ། །སྨྲས་པ། གང་གི་དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་དག་ཤེས་པར་བྱེད་ཅིང་དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་རྟོག་པར་བྱེད་པ་དེ་ནི་རེ་ཞིག་ཡོད་དོ། །དེ་ཡོད་པས་དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་་པ་དག་ཀྱང་རབ་ཏུ་འགྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །བཤད་པ། དངོས་དང་དངོས་མེད་མི་མཐུན་ཆོས། །གང་གིས་དངོས་དང་དངོས་མེད་ཤེས། །མི་མཐུན་པའི་ཆོས་ནི་དེ་དག་མི་བཟློག་པའི་ཆོས་ཏེ། དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་གི་མི་མཐུན་པའི་ཆོས་ནི་དངོས་པོ་དང་དངོས་་པོ་མེད་པ་མི་མཐུན་པའི་ཆོས་སོ། །དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་གི་མི་མཐུན་པའི་ཆོས་གང་ཡིན་ཞེ་ན། དངོས་པོ་ཡང་མ་ཡིན་ལ་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་པའོ། །  
མདོ་སྡེ་པ་དག་གིས་སྨྲས་པ། ནམ་མཁའ་དངོས་པོ་ཉིད་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། ཁོ་བོ་ཅག་ལ་དེ་ནི་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའི་རྫས་ཀྱི་དངོས་པོ་མེད་པ་ཙམ་ཡིན་ནོ། །སྙོམས་པར་འཇུག་པའི་དམིགས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་དང། ཡུལ་དེ་ལ་འདུན་པའི་འདོད་(93A)ཆགས་སྤོང་བའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་དེས་དངོས་པོ་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་སེལ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་དེ་དག་ནམ་མཁའ་ལ་རྟོག་པར་བྱེད་པ་དེ་དག་དགག་པའི་ཕྱིར། དགག་པ་ཆེས་གསལ་བ་བརྗོད་པར་བཞེད་པ་དེ་ཉིད་བཤད་པ། གཟུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མ་གཏོགས་པར། །གཟུགས་ནི་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །ཞེས་བྱ་བས་དེ་བསྟན་ཟིན་པས་དེའི་ཕྱིར། དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། །དངོས་མེད་གང་གི་ཡིན་པར་འགྱུར། །ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའི་གཟུགས་ཞེས་བྱ་བའི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་ཁྱེད་ཀྱིས་ནམ་མཁའ་ཞེས་བྱ་བར་བརྟགས་པ་གང་ཡིན་པའི་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་གང་གི་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས་དོན་དེ་རབ་ཏུ་མི་འགྲུབ་བོ། །ཡང་ན་གཞན་དུ་བརྟག་སྟེ། ཕ་རོལ་པོས་སྨྲས་པ། ནམ་མཁའ་དངོས་པོ་ཡིན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་དེ་བསྟན་པར་མི་ནུས་ཏེ། ཁྱོད་ཀྱིས། མཚན་གཞི་མཚན་ཉིད་མ་གཏོགས་པའི། །དངོས་པོ་ཡང་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བས་དཔེ་མེད་པ་དང་དཔེ་བསྒྲུབས་སུ་ཟིན་ཀྱང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང། སྒྲུབ་པ་མི་འགྲུབ་པ་ཁོ་ནར་འགྱུར་རོ་ཞེས་སྨྲས་པ་དེའི་ཕྱིར། ཁོ་བོས་དེ་ཉིད་བསྒྲུབ་པར་བྱ་སྟེ། གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ལ་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་པས་དེ་དག་མེད་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་ཡོད་པ་དེ་ལ་ནི་ལྟོས་པས་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་གཟུགས་ལ་རོ་ཉིད་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །གང་མེད་པ་དེ་ལ་ནི་ལྟོས་པས་དངོས་པོ་མེད་པ་མེད་དེ། དཔེར་ན་རྟའི་རྭ་བཞིན་ནོ། །གཏན་ཚིགས་ཀྱི་དོན་མ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལྟར་ཁྱོད་ཀྱིས་ལན་ཅིག་མ་ཡིན་པར་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང། སྐྱེ་མཆེད་དག་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་ཉིད་ཀྱིས་མེད་པ་ཉིད་དུ་བརྗོད་པས། དེའི་ཕྱིར་ལྟོས་པས་དེ་དག་མེད་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། ཁོ་བོས་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ཉིད་དགག་པ་བྱས་པར་ཟད་ཀྱི། དེ་དག་མེད་པར་མ་བསྟན་པས། །དེའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཞེས་བྱ་བའི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན་གང་རོ་ཉིད་མེད་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མ་གྲུབ་པས་འདོད་པའི་དོན་གྲུབ་པ་མེད་དོ། །གཞན་དག་གིས་སྨྲས་པ། དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་ནི་ཡོད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ཤེས་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ན་གང་ལ་ཤེས་(93B) དཔེར་ན་ཆོས་ཉིད་བཞིན་ནོ། །འདིར་བཤད་པ། ཕ་རོལ་པོའི་ཡིད་ལ་བསམ་པས་བརྟགས་པའི་དངོས་པོ་དང། དངོས་པོ་མེད་པར་ཤེས་པ་དེ་ཡང་དངོས་པོའམ། དངོས་པོ་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་གྲང་ན། དེ་གཉི་ག་དགག་པ་ཡང་བསྟན་ཟིན་པས་དེ་དག་ཤེས་པ་ཡོད་པར་མི་འགྲུབ་བོ། །དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དང་མི་མཐུན་པའི་ཤེས་པ་གཞན་ཞིག་ཡོད་པར་རྟོག་ན། དེ་ཡང་མི་རུང་སྟེ། དེའི་ཕྱིར་བཤད་པ། དངོས་དང་དངོས་མེད་མི་མཐུན་ཆོས། །གང་གིས་དངོས་དང་དངོས་མེད་ཤེས། །དེ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་གི་དོན་ཏོ། །  
yadyākāśaṃ bhāvo na bhavati, abhāvastarhi astu? etad api nāsti | yasmāt-
avidyamāne bhāve ca kasyābhāvo bhaviṣyati |
yadā ākāśaṃ bhāvo na bhavati, tadā bhāvasyāsattve kasyābhāvaḥ kalpyatām? vakṣyati hi-
bhāvasya cedaprasiddhirabhāvo naiva sidhyati | bhāvasya hyanyathābhāvamabhāvaṃ bruvate janāḥ || iti |
tasmād bhāvābhāvādabhāvo ’pyākāśaṃ na saṃbhavati | rūpābhāvaścākāśam iti vyavasthāpyate | yady api rūpaṃ syāttadā rūpābhāva ākāśam iti syāt | yadā ca yathoktena nyāyena rūpam eva nāsti, tadā kasyābhāva ākāśaṃ syāt?
atrāha- vidyete eva bhāvābhāvau, tatparīkṣakasadbhāvāt | asti ca bhavān bhāvābhāvayoḥ parīkṣakaḥ, ya ev āha-
avidyamāne bhāve ca kasyābhāvo bhaviṣyati |
 iti | tasmād bhavato bhāvābhāvaparīkṣakasya sadbhāvāt parīkṣyāv api bhāvābhāvau vidyete iti | ucyate | etadapyayuktam | yasmāt-
bhāvābhāvavidharmā ca bhāvābhāvamavaiti kaḥ || 6 ||
 syātāṃ bhāvābhāvau yadi, tadā tayoḥ parīkṣako bhāvo va syād abhāvo vā | yadi bhāva iṣyate, tasya
lakṣyalakṣaṇanirmukto naiva bhāvo ’pi vidyate |
ity uktaṃ dūṣaṇam | atha abhāvaḥ,
avidyamāne bhāve ca kasyābhāvo bhaviṣyati |
ityatroktametadduṣaṇam | na ca bhāvābhāvavisadṛśadharmā kaścit tṛtīyaḥ padārtho ’sti, yo ’nayoravagamaka iti nāsti bhāvābhāvayoḥ parīkṣakaḥ | ata evoktaṃ bhagavatā-
bhāvānabhāvāniti yaḥ prajānati sa sarvabhāveṣu na jātu sajjate | yaḥ sarvabhāveṣu na jātu sajjate sa ānimittaṃ bhajate samādhim || iti |
tathā-
yo ’pi ca cintayi śūnyakadharmān so ’pi kumārgapapannaku balaḥ |
akṣara kīrtita śūnyaka dharmāḥ te ca anakṣara akṣara uktāḥ ||
śānta paśānta ya cintayi dharmān so ’pi ca cinta na jātu na bhūtaḥ |
cittavitarkaṇa sarvi papañcāḥ sūkṣma acintiya budhyatha dharmān ||
iti vistaraḥ || 6 || 
tasmān na bhāvo nābhāvo na lakṣyaṃ nāpi lakṣaṇam |
ākāśam ākāśasamā dhātavaḥ pañca ye ’pare || 7 || 
是故知虛空 非有亦非無
非相非可相 餘五同虛空 
de phyir nam mkha’ dngos po min | | dngos med ma yin mtshan gzhi min | |
mtshan nyid ma yin khams lnga po | | gzhan gang dag kyang nam mkha’ mtshungs | | 
7. Therefore space is neither an existing thing nor a non-existing thing, neither something to which a defining characteristic applies (i.e. separate from a defining characteristic) nor a defining characteristic. (i.e. the same as a defining characteristic)
Also, the other five irreducible elements can be considered in the same way as space. 
Therefore, space is not a thing; it is not a non-thing; it is not something characterized; it is not a characteristic. The other five elements too are similar to space. 
འདིར་སྨྲས་པ། གང་གི་དངོས་པོ་དང་། དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་དག་རྣམ་པར་ཤེས་པར་བྱེད་ཅིང་རྣམ་པར་རྟོག་པར་བྱེད་པ་དེ་ཡོད་དོ། །འདིར་བཤད་པ། དངོས་དང་དངོས་མེད་མི་མཐུན་ཆོས། །གང་གིས་དངོས་དང་་དངོས་མེད་ཤེས། །ཁྱོད་དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་རྣམ་པར་ཤེས་པར་བྱེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པར་བྱེད་པ་ནི། དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་དག་གི་མི་མཐུན་པའི་ཆོས་དེ་འདིའོ་ཞེས་གང་གིས་བསྟན་པར་ནུས། དེ་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་དངོས་པོ་མིན། །དངོས་མེད་མ་་ཡིན་མཚན་གཞི་མིན། །མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཁམས་ལྔ་པོ། །གཞན་གང་དག་ཀྱང་ནམ་མཁའ་མཚུངས། །དེའི་ཕྱིར་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ན། ནམ་མཁའ་ནི་དངོས་པོ་ཡང་མ་ཡིན་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་མ་ཡིན། མཚན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ། ། ནམ་མཁའ་ཇི་ལྟ་བ་དེ་ལྟར་ཁམས་ལྔ་པོ་གཞན་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ཀྱང་བལྟ་བར་བྱའོ། །  
知者亦同破(24)是故知虚空 非有亦非無(25)非相非可相 餘五同虚空(26)如虚空種種求相不可得。餘五種亦如是。(27)問曰。虚空不在初不在後。何以先破。答曰。(28)地水火風衆縁和合故易破。識以苦樂因(29)故知無常變異故易破。虚空無如是相。但(8a1)凡夫悕望爲有。是故先破。復次虚空能持四(2)大。四大因縁有識。是故先破根本。餘者自(3)破。問曰。世間人盡見諸法是有是無。汝何(4)以獨與世間相違。言無所見。 
དེ་ལ་གལ་ཏེ་འགའ་ཞིག་ཡོད་པར་འགྱུར་ན་དངོས་པོའི་ཆོས་སམ། དངོས་པོ་མེད་པའི་་ཆོས་ཤིན་ཏུ་འགྱུར་གྲང་ན། གང་དངོས་པོའི་ཆོས་ཀྱང་མ་ཡིན་ལ་དངོས་པོ་མེད་པའི་ཆོས་ཀྱང་མ་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་མ་ཡིན་ནོ། །དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དག་དང་མི་མཐུན་པའི་ཆོས་དེ་མེད་ན་གང་གིས་དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་དག་ཤེས་པར་བརྟག་།དེ་ལྟ་(182A)བས་ན་དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པར་ཤེས་པ་ཡང་མེད་དོ། །དེ་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་དངོས་པོ་མིན། །དངོས་མེད་མ་ཡིན་མཚན་གཞི་མིན། །མཚན་ཉིད་མ་ཡིན། །དེ་ལྟར་གང་གི་ཕྱིར་བརྟགས་ན་མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང་མཚན་ཉིད་དག་མེད་ཅིང་། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་དང་མཚན་ཉིད་དག་མ་གཏོགས་པའི་དངོས་པོ་གཞན་ཡང་མེད་དོ། །དངོས་པོ་མེད་ན་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་མེད་པ་དེའི་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་ནི་དངོས་པོ་ཡང་མ་ཡིན་དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་མ་ཡིན་མཚན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ།། འདི་ལྟར་གལ་ཏེ་ནམ་མཁའ་ཞེས་བྱ་བ་ཅུང་ཞིག་ཡོད་པར་གྱུར་ན་དེ་བཞི་པོ་དེ་དག་ལས་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་གྲང་ན། བཞི་པོ་དེ་དག་ཀྱང་མེད་པས་དེའི་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཁམས་ལྔ་པོ། །གཞན་གང་དག་ཀྱང་ནམ་མཁའ་མཚུངས། །ནམ་མཁའ་་མཚུངས་ཞེས་བྱ་བ་ནི། །ནམ་མཁའ་དང་མཚུངས་པ་སྟེ། ཇི་ལྟར་ནམ་མཁའ་བརྟགས་ན་དངོས་པོ་ཡང་མ་ཡིན། དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་མ་ཡིན་མཚན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། ནམ་མཁའ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཅི་ཡང་མ་ཡིན་པ་དེ་བཞིན་དུ་་ས་ལ་སོགས་པ་ཁམས་ལྔ་པོ་གཞན་དག་གང་ཡིན་པ་དེ་དག་ཀྱང་དངོས་པོ་ཡང་མ་ཡིན། དངོས་པོ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན། མཚན་ཉིད་ཀྱི་གཞི་ཡང་མ་ཡིན། མཚན་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། དངོས་པོ་འགའ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས་དེའི་ཕྱིར་ཁམས་རྣམས་ཀྱང་ཡོད་་པ་མ་ཡིན་ནོ། །སྨྲས་པ། །འདི་ལ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་བསྟན་པ་དག་ནི་ཕལ་ཆེར་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དག་ལ་བརྟེན་པ་ཡིན་ན་དེ་ལ་གལ་ཏེ་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དག་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་པ་དེ་དག་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་་རམ་དེ་དག་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་མི་རིགས་ན་དེ་ཅི་ལྟ་བུ་ཞིག་།བཤད་པ། ཁོ་བོས་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དག་མེད་པ་ཉིད་དུ་མི་སྨྲའི། དེ་དག་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྨྲ་བ་སེལ་བར་བྱེད་དོ། །དེ་གཉི་ག་ཡང་སྐྱོན་དུ་ཆེ་སྟེ། འདི་ལྟར་འོག་ནས་ཀྱང་། ཡོད་ཅེས་བྱ་(182B)བརྟག་པར་འཛིན། །མེད་ཅེས་བྱ་བ་ཆད་པར་ལྟ། །དེ་ཕྱིར་ཡོད་དང་མེད་པ་ལ། །མཁས་པས་གནས་པར་མི་བྱའོ། །ཞེས་འབྱུང་ངོ་། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་ཀ་ཏྱ་ན་འཇིག་རྟེན་འདི་ནི་གཉིས་ལ་གནས་ཏེ། ཕལ་ཆེར་ཡོད་པ་ཉིད་དང་། མེད་པ་ཉིད་ལ་་གནས་སོ་ཞེས་བཀའ་སྩལ་ཏོ། །དེའི་ཕྱིར་ཁོ་བོ་ནི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བས་ཡོད་པ་ཉིད་དང་མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དང་བྲལ་བ་ཆད་པ་མ་ཡིན་རྟག་པ་མ་ཡིན་པ་རྗེས་སུ་རབ་ཏུ་སྟོན་པ་མེད་པ་ཉིད་དུ་མི་སྨྲའོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་ཕུང་པོ་དང་། ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དག་་ལ་བརྟེན་པའི་ཆོས་སྟོན་པ་དག་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་རོ། །  
གལ་ཏེ་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཚུལ་སྨྲ་བ་དག་གིས་བརྟགས་པའི་དངོས་པོ་དང་དངོས་པོ་མེད་པ་དང། མི་མཐུན་པ་དེ་དག་ཤེས་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཉེས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གཅིག་ལ་བདག་ཉིད་མི་མཐུན་པ་གཉིས་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་དང། ལྟོས་པ་མི་འཐད་པའི་ཕྱིར་དང། དེ་སྟོན་པའི་རྗེས་སུ་དཔག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བར་དགོངས་སོ། །གང་གི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་དཔྱད་ན། ནམ་མཁའ་འཐད་པ་མི་བཟོད་པ། །དེ་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་དངོས་པོ་མིན། །དངོས་མེད་མ་ཡིན་མཚན་གཞི་མིན། །མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཞེས་ཕ་རོལ་པོས་སྨྲས་པའི་དངོས་པོ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་སྟོན་པའི་སྒྲུབ་པ་སུན་འབྱིན་པ་བསལ་བའི་དབང་གིས་མཇུག་བསྡུས་སོ། །ཁམས་ལྔ་པོ། །གཞན་གང་དག་ཀྱང་ནམ་མཁའ་མཚུངས། །ཁམས་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནི་འབྱུང་ཁུངས་ཀྱི་དོན་ཏེ། གསེར་གྱི་འབྱུང་ཁུངས་བཞིན་དུ་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱང་སྡུག་བསྔལ་དང་ཡིད་མི་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་འབྱུང་ཁུངས་སུ་གྱུར་པ་དག་ཡིན་ནོ། །ཡང་ན་ཁམས་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནི་བྱེད་པ་མེད་པར་རང་གི་མཚན་ཉིད་འཛིན་པའི་དོན་ཏོ། །ལྔ་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ས་དང། ཆུ་དང། མེ་དང། རླུང་དང། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཞེས་བྱ་བ་དག་གོ། །གཞན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ནམ་མཁའི་འོག་ཏུ་དགག་པར་བྱ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་དག་ཀྱང་ནམ་མཁའ་མཚུངས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཁམས་ལྔ་པོ་གཞན་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ཀྱང་ནམ་མཁའ་དང་མཚུངས་པར་དགག་པར་བྱ་བ་སྟེ། ཇི་ལྟར་སྔར། ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་སྔ་རོལ་ན། །ནམ་མཁའ་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནས་བརྩམས་ཏེ། དེ་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་དངོས་པོ་མིན། །(94A)དངོས་མེད་མ་ཡིན་མཚན་གཞི་མིན། །མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བའི་བར་གྱིས་ནམ་མཁའ་དགག་པ་བསྟན་པ་དེ་བཞིན་དུ་འདིར་ཡང། ས་སོགས་མཚན་ཉིད་སྔ་རོལ་ན། །ས་སོགས་ཅུང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་བྱ་བ་ནས་བརྩམས་ཏེ། དེ་ཕྱིར་ས་སོགས་དངོས་པོ་མིན། །དངོས་མེད་མ་ཡིན་མཚན་གཞི་མིན། །མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་ཞེས་བྱ་བའི་བར་དུ་རྒྱ་ཆེར་བརྗོད་པར་བྱ་ཞིང་ས་ལ་སོགས་པའི་ཁམས་ལྔ་པོ་གཞན་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ཀྱང་ནམ་མཁའ་དང་དགག་པ་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་འདྲ་བར་བསྟན་པར་བྱའོ། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་གསུང་རབ་ལ་ཁམས་དེ་དག་དེ་ལྟར་ཡོད་པར་བསྟན་པ་ནི་དེ་དག་བསྟན་པས། གདུལ་བྱའི་སྐྱེ་བོའི་རྗེས་སུ་ཐུགས་བརྩེ་བས་ཐ་སྙད་དུ་གྲགས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་བདེན་པར་གཏོགས་པ་ཡིན་གྱི། དོན་དམ་པར་ནི་ཁམས་རྣམས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཁམས་རྣམས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཁས་བླངས་པ་ལ་གནོད་པ་ཡང་མེད་ལ། སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་འགྲུབ་པར་ཡང་མི་འགྱུར་རོ། །ཡང་ན་ཁ་ཅིག་ན་རེ། ཁྱོད་ཀྱིས་དོན་དམ་པར་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ལ་སྐུར་བ་བཏབ་པའི་ཕྱིར་ལོག་པའི་ལྟ་བ་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ལ་སྐུར་བ་འདེབས་པའི་ཚུལ་ཅན་རྗེས་སུ་བརྗོད་པས། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་གསུང་རབ་ལྟར་བཅོས་པས་འཇིག་རྟེན་རྒྱང་ཕན་པའི་འདོད་པ་བསྒྲུབ་པར་བྱས་པའི་ཕྱིར་འདི་ནི་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་བཀའ་མ་ཡིན་པས་སྤང་བར་བྱ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་ཕ་རོལ་པོ་དག་ནི་སྐྱོན་ཆ་མ་མཉམ་པས་རབ་རིབ་སྐྱེས་པ་དག་སྐྲ་ཤད་དང། སྦྲང་བུ་དང། སྦྲང་བུ་མཆུ་རིངས་ལ་སོགས་པ་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པ་དག་སེལ་བར་བྱེད་པ་དང་འདྲ་སྟེ་འདི་ལྟར་ཁོ་བོས་ནི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱི་ཡོད་པ་ཉིད་དགག་པ་སྨྲས་པ་ན་ངོ་བོ་ཉིད་ཡོད་པ་དགག་པ་བྱས་པར་ཟད་ཀྱི་དངོས་པོ་མེད་པ་ཉིད་དུ་ནི་མ་སྨྲས་ཏེ། མདོ་སྡེ་ལས། ཇི་སྲིད་སེམས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་བ། །ཡོད་མེད་གཉིས་ཀྱི་མཐར་ཡང་འགྱུར། །སྤྱོད་ཡུལ་འགགས་པར་གྱུར་ན་ནི། །སེམས་ཀྱང་ཡང་དག་འགག་པར་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་དངོས་པོར་མ་ལྷུང་བ་ནི་དངོས་པོ་མེད་པས། ཆོས་འགའ་ཡང་དངོས་པོ་མེད་པར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ཇི་སྐད་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །དེ་བཞིན་དུ་སློབ་དཔོན་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་གཞན་དག་ཏུ། འདི་ནི་ཡོད་ཉིད་འགོག་པ་སྟེ། །མེད་ཉིད་ཡོངས་སུ་(94B)ནག་པོ་མིན་ཞེས་སྨྲས་པ་ན། །དཀར་པོ་ཡིན་ཞེས་མ་བརྗོད་བཞིན། །ཞེས་གསུངས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་རྣམ་པ་དེ་གཉི་ག་ཡང་ལྟ་བ་ངན་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ཏེ། མཁས་པ་སྤྲོས་པ་མ་ལུས་པ་ཉེ་བར་ཞི་བའི་བདེ་བ་འདོད་པའི་བགེགས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཇི་ལྟ་ཞེ་ན། འདི་ལ་དོན་དམ་པར་འདོད་པ་དང། གཟུགས་དང། གཟུགས་མེད་པ་ན་སྤྱོད་པ་དང། འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པ་དང། དགེ་བ་དང། མི་དགེ་བ་དང། ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་དག་གལ་ཏེ་ཚུལ་གང་གིས་ཐ་སྙད་གདགས་སུ་རུང་བ་དེས་བདག་ཉིད་ཐོབ་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པར་གྱུར་ན་དེའི་ཕྱིར་དགེ་བ་དང། མི་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་སྐྱེད་པ་དང་མི་སྐྱེད་པའི་ཕྱིར་འབད་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཏེ། ཡོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་དང། སྣམ་བུ་ཡོད་པ་བཞིན་པས་བདེ་བ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ཀྱང་བདེ་བའི་ཁྱད་པར་ཉམས་པ་མེད་པ་དང། སྡུག་བསྔལ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ཀྱང་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཁྱད་པར་ཉམས་པ་མེད་པར་འགྱུར་ཏེ། རྩིག་པ་ལ་བྲིས་པའི་རི་མོ་བཞིན་དུ་སྲོག་ཆགས་རྣམས་ཀྱི་ན་ཚོད་དང་བོང་ཚོད་དང། སྤྱོད་ལམ་གྱི་ཁྱད་པར་དག་ལ་སྐྱེད་དབྲི་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །  
idānīṃ pratipāditamarthaṃ nigamayann āha- tasmān na bhāvo nābhāvo na lakṣyaṃ nāpi lakṣaṇam | ākāśam
 iti | yathā cākāśam, evam -
ākāśasamā dhātavaḥ pañca ye pare || 7 || pṛthivyādidhātavo ye pañca pare ’vaśiṣyante, te ’pi ākāśavad bhāvābhāvalakṣyalakṣaṇaparikalpasvarūparahitāḥ parijñeyā ityarthaḥ || 7 ||
 
astitvaṃ ye tu paśyanti nāstitvaṃ cālpabuddhayaḥ |
bhāvānāṃ te na paśyanti draṣṭavyopaśamaṃ śivam || 8 || 
淺智見諸法 若有若無相
是則不能見 滅見安隱法 
blo chung gang dag dngos rnams la | | yod pa (6)nyid dang med nyid du | |
lta ba de ni blta bya ba | | nye bar zhi ba zhi mi mthong | | 
8. But those unenlightened people who either affirm reality or non-reality
Do not perceive the blessed cessation-of-appearance of existing things. 
Those of small minds see things as existent and non-existent. They do not behold the utter pacification of what is seen. 
བློ་ཆུང་གང་དག་དངོས་རྣམས་ལ། །ཡོད་པ་ཉིད་དང་མེད་ཉིད་དུ། །ལྟ་བ་དེ་ནི་བལྟ་བྱ་བ། །ཉེ་བར་ཞི་བཞི་མི་མཐོང་། །བློ་ཆུང་ངུ་གང་དག་དངོས་པོ་རྣམས་ལ་ཡོད་པ་ཉིད་དང་མེད་པ་ཉིད་དུ་ལྟ་བ་་དག་གིས་ནི་བལྟ་བར་བྱ་བ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཉེ་བར་ཞི་ཞིང་ཞི་བ་མི་མཐོང་སྟེ། དམུས་ལོང་བཞིན་ནོ། །  
答曰(5)淺智見諸法 若有若無相(6)是則不能見 滅見安隱法(7)若人未得道。不見諸法實相。愛見因縁故(8)種種戲論。見法生時謂之爲有。取相言(9)有。見法滅時謂之爲斷。取相言無。智者(10)見諸法生即滅無見。見諸法滅即滅有見。(11)是故於一切法雖有所見。皆如幻如夢。乃(12)至無漏道見尚滅。何況餘見。是故若不見滅(13)見安隱法者。則見有見無 
བློ་ཆུང་གང་དག་དངོས་རྣམས་ལ། །ཡོད་པ་ཉིད་དང་མེད་ཉིད་དུ། །ལྟ་བ་དེ་ནི་བལྟ་བྱ་བ། །ཉེ་བར་ཞི་བ་ཞི་མི་མཐོང་། །བློ་ཆུང་ངུ་གང་དག་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་མཆོག་ཏུ་ཟབ་པ་མ་རྟོགས་པ་ན་་དངོས་པོ་རྣམས་ལ་ཡོད་པ་ཉིད་དང་། མེད་པ་ཉིད་དུ་རྗེས་སུ་ལྟ་བ་ཆད་པ་དང་རྟག་པར་ལྟ་བས་བློ་གྲོས་ཀྱི་མིག་བསྒྲིབས་པ་དེ་དག་གིས་ནི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ལྟ་བར་བྱ་བ་ཉེ་བར་ཞི་ཞིང་ཞི་བ་མི་མཐོང་ངོ་། །དེའི་ཕྱིར་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་མ་མཐོང་བ་སྤྲོས་པ་ལ་་མངོན་པར་དགའ་བའི་ཡིད་དང་ལྡན་པ་དེ་དག་གི་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དག་ལ་བརྟེན་པའི་ཆོས་སྟོན་པ་དག་ནི་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་འདི་ནི་དོན་དམ་པ་ཡིན་གྱིས་མི་འཇིགས་ཤིག་།སྨྲས་པ། ཅིའི་ཕྱིར་ནམ་མཁའི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དེ་དང་་པོར་བརྟགས། ཁམས་བསྟན་པ་ལ་དང་པོར་སའི་ཁམས་བསྟན་པས་སའི་ཁམས་ཉིད་དང་པོ་བརྟག་པར་བྱ་བའི་རིགས་སོ། །བཤད་པ། གྲགས་པའི་དོན་གྱིས་མ་གྲགས་པའི་དོན་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་སྟེ། འཇིག་རྟེན་ནི་ཕལ་ཆེར་ནམ་མཁའ་ལ་ཅི་ཡང་མ་ཡིན་པར་་མོས་ཏེ། འདི་ལྟར་སྨྲ་བ་པོ་དག་ན་རེ་སྤྲོས་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ནི་ནམ་མཁའོ། །ཞེས་ཟེར་བས་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ནི་ཅི་ཡང་མ་ཡིན་ནོ། ཞེས་བྱ་བར་བསམ་མོ། །དེའི་ཕྱིར་ཁམས་ལྷག་མ་ལྔ་པོ་དག་ཀྱང་ནམ་མཁའ་དང་མཚུངས་པར་བརྗོད་པར་བྱའོ་ཞེས་བྱ་བའི་དཔེ་བསྟན་(183A)པའི་ཕྱིར་ནམ་མཁའ་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་དང་པོར་བསྟན་ཏོ། །  
ཅི་སྟེ་ཁམས་གསུམ་པ་དང། འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པ་དང། དགེ་བ་དང། མི་དགེ་བ་དང། ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་དག་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཡིན་པར་གྱུར་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་སྐྱེད་པ་དང། མི་སྐྱེད་པའི་ཕྱིར་འབད་པ་དོན་མེད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཏེ། མེད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་རི་བོང་གི་རྭ་རྣོན་པོར་བྱ་བའི་ཕྱིར་འབད་པ་བཞིན་པས། ཐ་སྙད་ཆད་པར་འགྱུར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་འདི་བཤད་དེ། ལྟ་བ་ངན་པའི་རབ་རིབ་ཀྱིས་བློ་གྲོས་ཀྱི་མིག་ཉམས་པ། བློ་ཆུང་གང་དག་དངོས་རྣམས་ལ། །ཡོད་པ་ཉིད་དང་མེད་ཉིད་དུ། །ལྟ་བ་དེས་ནི་བལྟ་བྱ་བ། །ཉེ་བར་ཞི་བ་ཞི་མི་མཐོང། །བློ་ཆུང་ངུ་གང་དག་རབ་རིབ་ཅན་དབང་པོ་ཉམས་པས་ཟླ་བ་གཉིས་ལ་སོགས་པ་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པ་མཐོང་བ་བཞིན་དུ་དངོས་པོ་རྣམས་ལ་ཡོད་པ་ཉིད་དང། མེད་པ་ཉིད་དུ་ལྟ་བ་དེ་དག་གིས་ནི་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་ཕྲ་བ་འཕགས་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱི་སྤྱན་གྱི་སྤྱོད་ཡུལ་བལྟ་བར་བྱ་བ་ཞི་ཞིང་ཞི་བ་མི་མཐོང་ངོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །བལྟ་བར་བྱ་བ་ཉེ་བར་ཞི་བ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འདི་ལ་བལྟ་བར་བྱ་བ་མཚན་མ་ཐམས་ཅད་མི་སྣང་བར་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཞི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གནོད་པ་ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་ཏེ། མདོ་(95A)སྡེ་ལས། གང་གིས་གང་ལ་སྐྱེ་རྣམས་ཀྱི། །ཡོད་པར་སྒྲུབ་པ་མེད་ཉིད་འགྱུར། །ལྟ་ངན་སྐྱེ་བར་སྨྲ་བ་ཡིས། །ཡོད་པ་དང་ནི་མེད་པར་བསྟན། །ཞེས་ཇི་སྐད་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །མཁས་པ་གང་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་ལྟ་བ་དང། སྒོམ་པའི་མིག་སྨན་དང་ལྡན་པས། བློ་གྲོས་ཀྱི་མིག་གི་སྐྱོན་དང་བྲལ་བར་གྱུར་པ་བློ་གྲོས་ཀྱི་མིག་ཡང་དག་པར་བྱེ་བ་དེས་ནི་དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་ཇི་ལྟ་བ་ཉིད་མཐོང་སྟེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི། གང་ཚེ་འཇིག་རྟེན་ཡོད་མིན་ཞིང། །མེད་མིན་ཡོད་མིན་མི་མཐོང་བ། །དེ་ཚེ་སེམས་ནི་རྣམ་ལྡོག་ཅིང། །བདག་མེད་ཉིད་ཀྱང་རྟོགས་པར་འགྱུར། །ཞེས་ཇི་སྐད་གསུངས་པ་དང༑ དེ་བཞིན་དུ། འོད་སྲུངས་ཡོད་ཅེས་བྱ་བ་འདི་ནི་མཐའ་གཅིག་གོ། །མེད་ཅེས་བྱ་བ་འདི་ཡང་མཐའ་གཅིག་གོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་ཇི་སྐད་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །དེ་ལ་འདིར་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་དོན་ནི་ས་ལ་སོགས་པ་ཁམས་རྣམས་ཡོད་པར་སྟོན་པའི་གཏན་ཚིགས་ཉིད་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་ཉེ་བར་བཞག་པ་དེའི་སྐྱོན་བརྗོད་པས་ཁམས་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་ནང་གི་སའི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དང། ཕྱི་རོལ་གྱི་སའི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་གཉིས་སུ་མེད་པའི་དོན་ཏོ། །དེ་ཡང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་ཤེས་རབ་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་གཉིས་སུ་མེད་པ་དང། གཉིས་སུ་དབྱེར་མེད་པ་དང༑ མཚན་ཉིད་གཅིག་པ་འདི་ལྟ་སྟེ། མཚན་ཉིད་མེད་པར་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་བུ་མོ་ཁམས་དག་ཇི་ལྟར་བལྟ་བར་བྱ། བུ་མོས་སྨྲས་པ། འཇམ་དཔལ་འདི་ལྟ་སྟེ། དཔེར་ན་འཇིག་རྟེན་གསུམ་བསྐལ་པས་བསྲེགས་པ་ན་ཐལ་བ་ཡང་མེད་པ་ལྟར་རོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་གཟུགས་མེད་པ་དང། བསྟན་དུ་མེད་པ་དང། གནས་མེད་པ་དང། སྣང་བ་མེད་པ་དང། རྣམ་པར་རིག་པ་མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པར་མི་བྱའོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། ཤ་ར་དྭ་ཏིའི་བུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་ཆགས་པ་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་དེ། གང་ཆོས་གང་གི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པ་དེ་ནི་དེའི་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཡིན་པས། ཆོས་འགའ་ཡང་མཚན་ཉིད་མངོན་པར་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། ཉེ་བར་མི་གནས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ། དེས་ནི་འཇིག་རྟེན་ཕུང་པོ་བསྟན། །དེ་ལ་འཇིག་རྟེན་གནས་པར་གྱུར། །མཁས་པ་དེ་ལ་མི་གནས་པ། །འཇིག་རྟེན་ཆོས་(95B)འཇིག་རྟེན་ནམ་མཁའི་མཚན་ཉིད་དེ། །ནམ་མཁའ་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་མེད། །དེ་ཕྱིར་དེ་ཡིས་དེ་རྟོགས་པས། །འཇིག་རྟེན་ཆོས་ཀྱིས་མི་གོས་སོ། །ཞེས་བྱ་བ་དང། དེ་བཞིན་དུ་ཤ་ར་དྭ་ཏིའི་བུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་མེད་པ་ཉིད་དང། ཡོངས་སུ་གྲུབ་པ་མེད་པ་ཉིད་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཆགས་པ་མེད་པ་ཉིད་ཅེས་བྱའོ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དེ་དག་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། །  
tad evaṃ padārthānāṃ svabhāve vyavasthite avidyātimiropahatamatinayanatayā anādisaṃsārābhyastatayā bhāvābhāvādiviparītadarśanā nirvāṇānugāmyaviparītanaiḥsvabhāvyadarśanasanmārgaparibhraṣṭāḥ
astitvaṃ ye tu paśyanti nāstitvaṃ cālpabuddhayaḥ |
bhāvānāṃ te na paśyanti draṣṭavyopaśamaṃ śivam || 8 ||
 draṣṭavyopaśamaṃ śivalakṣaṇaṃ sarvakalpanājālarahitaṃ jñānajñeyanivṛttisvabhāvaṃ śivaṃ paramārthasvabhāvam | paramārthamajaramamaramaprapañcaṃ nirvāṇaṃ śūnyatāsvabhāvaṃ te na paśyanti mandabuddhitayā astitvaṃ nāstitvaṃ cābhiniviṣṭāḥ santa iti | yathoktamāryaratnāvalyām-
nāstiko durgatiṃ yāti sugatiṃ yātyanāstikaḥ |
yathābhūtaparijñānānmokṣamadvayaniśritaḥ || iti ||
āryasamādhirāje coktaṃ bhagavatā-
astīti nāstīti ume ’pi antā śuddhī aśuddhīti ime ’pi antā |
tasmād ume anta vivarjayitvā madhye ’pi sthānaṃ na karoti paṇḍitaḥ ||
astīti nāstīti vivāda eṣaḥ śuddhī aśuddhīti ayaṃ vivādaḥ | vivādaprāptyā na dukhaṃ praśāmyate avivādaprāptyā ca duḥkhaṃ nirudhyate || iti |
tasmād asaṃbhava eva yatsāṃsārikeṇa mārgeṇa nirvāṇamadhigamyata iti || 8 || 
dhātuparīkṣā nāma pañcamaṃ prakaraṇaṃ || 
 
khams brtag pa zhes bya ba ste rab tu byed pa lnga pa’o || || 
 
 
ཁམས་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལྔ་པའོ།། །།  
 
ཁམས་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལྔ་པའོ།། །།  
སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་བྱེད་ཀྱིས་ཉེ་བར་སྦྱར་བ། དབུ་མའི་རྩ་བའི་འགྲེལ་པ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་ལས། ཁམས་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལྔ་པའོ།། །།  
ity ācāryacandrakīrtipādoparacitāyāṃ prasannapadāyāṃ madhyamakavṛttau dhātuparīkṣā nāma pañcamaṃ prakaraṇam || 
Permanent link
Go to Wiki Documentation
Enhet: Det humanistiske fakultet   Utviklet av: IT-seksjonen ved HF
Login