You are here: BP HOME > TLB > Mahāvyutpatti with sGra sbyor bam po gñis pa > fulltext
Mahāvyutpatti with sGra sbyor bam po gñis pa

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages
Choose display
  • Enable images
  • Enable footnotes
    • Show all footnotes
    • Minimize footnotes
DiacriticaDiacritica-helpSearch-help
ā ī ū
ñ
ś ź
š č ǰ γ    
Note on the transliteration:
The transliteration system of the BP/TLB is based on the Unicode/UTF-8 system. However, there may be difficulties with some of the letters – particularly on PC/Windows-based systems, but not so much on the Mac. We have chosen the most accepted older and traditional systems of transliteration against, e.g, Wylie for Tibetan, since with Unicode it is possible, in Sanskrit and Tibetan, etc., to represent one sound with one letter in almost all the cases (excepting Sanskrit and Tibetan aspirated letters, and Tibetan tsa, tsha, dza). We thus do not use the Wylie system which widely employs two letters for one sound (ng, ny, sh, zh etc.).
 
Important:
We ask you in particular to note the use of the ’ apostrophe and not the ' representing the avagrāha in Sanskrit, and most important the ’a-chuṅ in Tibetan. On the Mac the ’ is Alt-M.
 
If you cannot find the letters on your key-board, you may click on the link "Diacritica" to access it for your search.
Choose specific texts..
    Click to Expand/Collapse Option Complete text
Click to Expand/Collapse OptionTitle
Click to Expand/Collapse OptionPreface
Click to Expand/Collapse Option§1-20
Click to Expand/Collapse Option§21-40
Click to Expand/Collapse Option§41-60
Click to Expand/Collapse Option§61-80
Click to Expand/Collapse Option§81-100
Click to Expand/Collapse Option§101-120
Click to Expand/Collapse Option§121-140
Click to Expand/Collapse Option§141-160
Click to Expand/Collapse Option§161-180
Click to Expand/Collapse Option§181-200
Click to Expand/Collapse Option§201-220
Click to Expand/Collapse Option§221-240
Click to Expand/Collapse Option§241-260
Click to Expand/Collapse Option§261-280
Click to Expand/Collapse Option§281-283
Click to Expand/Collapse OptionColophon
pratideśanīyāni 
so sor bśags pa’i chos bźi miṅ la 
悔過法; 懺悔四法 
 
 
 
bhikṣuṇīpiṇḍakagrahaṇam 
dge slon ma las zas lag tu len pa 
尼僧自手食食 
 
 
 
paṅktivaiṣamyavādānivāritabhuktiḥ 
gral rims su ma bab par ’drim du ’jug pa la ma bzlog par za ba 
未設坐遊返取食不辭比丘尼所指示與食; 眾不平等言不拒食 
 
 
 
kulaśikṣābhaṅgapravṛttiḥ 
khrims dral te gron du ’gro ba 
已設座犯禁入聚落; 犯家制入 
 
 
 
vanavicayagataḥ 
nags tshal brtag pa las gyur pa 
遊走於林中; 於觀察林 
 
 
 
 
bslab pa’i chos maṅ po’i miṅ la 
眾多學法 
 
 
 
nivāsanena sapta 
śam thabs la rnam pa bdun 
內衣有七條; 禪裙有層 
 
 
 
parimaṇḍalanivāsanam 
śam thabs la zlum por bgo pa 
禪裙圓相; 齊整著裙; 五衣應齊整圓相 
 
 
 
nātyāskṛṣṭaḥ (nātyāskṛṣṭaḥ) 
ha can rtseṅs pa ma yin pa 
不要特積語; 不太高; 不得如積磊 
 
 
 
nātyavakṛṣṭam (nātyuprakṛṣṭaḥ) 
ha caṅ ’jol ba ma yin pa 
不要特長; 不太下; 不得特長 
 
 
 
na hastituṇḍāvalambitam 
glaṅ po che’i sna ltar nar ba ma yin pa 
不要如象鼻垂長; 不垂如象鼻 
 
 
 
na tālavṛndakam 
ta la’i lo ma ltar ltab pa 
如多羅樹葉; 如多羅菜; 不得多羅樹葉 
 
 
 
na kulmāṣapiṇḍakam (na kuḍmāṣapiṇḍakam) 
’bru’i phur ma ltar ma yin pa 
不要如米堆; 不如豆團; 不得如米袋 
 
 
 
na nāgaśīrṣakaṃ nivāsanaṃ nivāsayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā 
sbrul mgo’i gdeṅs ka ltar smad gyogs mi bgo bar bslab par bya 
下衣不得如蛇舉頭相; 我不著裙如蛇頭 
 
 
 
nātyāskṛṣṭaḥ cīvaram 
chos gos ha caṅ rtseṅs pa ma yin pa 
袈裟不用積; 衣不太高; 上衣不得如磊 
 
 
 
nātyavakṛṣṭaṃ cīvaram (nātyāskṛṣṭaḥ cīvaram) 
chos gos ha caṅ ’jol ba ma yin 
袈裟不用甚長; 衣不太下 
 
 
 
parimaṇḍalam cīvaram 
chos gos zlum por bgo ba 
要圓相; 齊整衣好正覆 
 
 
 
susaṃvṛtaḥ 
śin tu bsdams pa 
最要謹慎 
 
 
 
supraticchannaḥ 
legs par bgos ba 
要莊嚴好; 好正被; 上衣要齊正 
 
 
 
alpaśabdaḥ 
sgra bskyuṅ ba 
不要作聲; 少語言 
 
 
 
anutkṣiptacakṣuṣaḥ 
mig gyeṅ bar mi bya ba 
不亂視; 不高視; 不左右顧 
 
 
 
yugamātradarśinaḥ 
gña’ śiṅ gaṅ tsam du blta ba 
平正視 
 
 
 
nodguṇṭhikayā (nodguṣṭhikayā) 
mgo mi gyog 
不搖頭; 不覆頭; 不長 
 
 
 
notkṛṣṭkayā 
mi brdze 
不捲; 不偏抄 
 
 
 
notsaktikayā 
mi gzar 
不反抄; 不雙抄 
 
 
 
nodvyastikayā 
gña’ goṅ du mi bsnol 
不叉手於腦後; 不叉 
 
 
 
na paryastikayā (na paryastikaryā) 
phrag pa gñis ka la mi gzar 
不要兩交搭於肩上; 不拊 
 
 
 
noṭṭaṅkikayā 
braṅ bas ma yin 
勿以腳掌面立行; 不足指行 
 
 
 
nojjaṅkikayā 
’jol thabs su ma yin 
勿拉衣行 
 
 
 
nollaṅghikayā 
mi mchoṅ 
不跳 
 
 
 
notkuṭukikayā 
rtsog bus ma yin 
不得蹲坐蹲行; 不蹲 
 
 
 
na skambhākṛtāḥ 
dkur mi bsten 
不要叉腰; 不挂 
 
 
 
na kāyapracālakam 
lus mi bsgyur 
不要搖頭; 不搖身; 不要搖身 
 
 
 
na bāhupracālakam 
lag pa mi bskyod 
不要舉手; 不掉臂 
 
 
 
na śīrṣapracālakam 
mgo mi bsgyur 
不要轉頭; 不搖頭; 不要搖頭 
 
 
 
na soḍhaukikayā 
phrag pa mi sprad 
不要聳肩; 不肩排; 不要掉肩 
 
 
 
na hastasaṃlagnikayā 
lag pa mi sbrel 
不要叉手; 不連手; 不要連手 
 
 
 
nānanujñātāḥ 
ma bsgo bar 
未分付; 未請; 不得未差而 
 
 
 
na pratyavekṣāsanam (pratyavekṣosanam) 
stan la ma brtags par 
不看坐具以; 不觀察坐 
 
 
 
na sarvakāyaṃ samavardhāya 
lus thams cad kyis ljid kyis mi dbab 
坐無體重; 不應放身而坐; 重體用力坐 
 
 
 
na pāde pādam ādhāya 
rkaṅ pa mi bsnol 
足不交錯; 不壘足 
 
 
 
na sakthani sakthyādhāya 
brla mi bsnol 
腿勿交叉 
 
 
 
na gulphe gulpham ādhāya 
loṅ bu’i steṅ du loṅ bu mi bźag 
坐不可兩背式骨上下合; 不重踝 
 
 
 
na saṃkṣipya pādau 
rkaṅ pa mi dgug 
腳勿交叉; 不斂足 
 
 
 
na vikṣipya pādau 
rkaṅ mi gdaṅ 
不可跨立; 不舒足 
 
 
 
na viḍaṅgikayā 
mdom mi snaṅ 
不露密相 
 
 
 
satkṛtya piṇḍapātaṃ pratigrahīṣyāmaḥ (satkṛtya piṇḍapātraṃ pratigrahīṣyāmaḥ) 
legs par zas blaṅ ba 
取食要端正; 恭敬受食; 取食要好 
 
 
 
na samatīrthikam (na samatittikam) 
mu daṅ kha da chad du ma yin pa 
勿得作音; 勿滿; 勿得飯上多添羹 
 
 
 
na samasūpikam 
tshod ma daṅ mñam par ma yin 
勿得飯上菜齊盛 
 
 
 
sāvadānam 
mthar chags 
以次; 次第 
 
 
 
pātrasaṃjñinaḥ 
lhuṅ bzed la blta ba 
觀看缽盂; 看缽 
 
 
 
nānāgate khādanīye bhojanīye pātram upanāmayiṣyāmaḥ (nānāgate khādanīye bhojanīye pātram udhānāmayiṣyamaḥ) 
bza’ ba daṅ bca’ ba ma ’oṅs par lhuṅ bzed ltuṅ gzed mi bzed 
飲食未到勿得用缽去接; 食未至預申其鉢 
 
 
 
na odanena sūpikaṃ praticchādayiṣyāmaḥ sūpikena vā odanam 
’bras chan gyis tshod ma’am tshod mas ’bras chan mi dag pa 
食飯勿得用菜蓋飯; 不得滿鉢受飯更安羹菜令食流溢 
 
 
 
satkṛtya piṇḍapātaṃ paribhokṣyāmaḥ (satkṛtya piṇḍapātraṃ paribhokṣyāmaḥ) 
legs par zas bzab 
飯食端莊; 恭敬而食 
 
 
 
nātikṣuṇakair ālopaiḥ (nātikhuntannakirālopaiḥ) 
kham ha caṅ chuṅ ba yaṅ ma yin 
斷食勿得過小; 不極小摶 
 
 
 
nātimahantam 
kham ha caṅ chen po ma yin 
斷食勿得過大; 不極大摶 
 
 
 
parimaṇḍalam ālopam 
kham ran pa 
斷食合中; 圓整而食 
 
 
 
nānāgate ālope mukhadvāraṃ vivariṣyāmaḥ 
kham ma gzas par kha mi gdaṅ 
未食勿得開口; 食未至不張口待 
 
 
 
na sālopena mukhena vācaṃ pravyāhariṣyāmaḥ (na sālopena mukhena vāraṃ pravyāhariṣyāmaḥ) 
kha kham gyis bkaṅ ste mi smra 
食滿口勿得言; 不應如是含食語 
 
 
 
na cuccukārakam 
tsug tsug mi bya 
口無作聲; 不彈舌; 勿露酸相 
 
 
 
na śuścukārakam 
cag cag mi bya 
勿吸湯聲 
 
 
 
na thutthukārakam 
hu hu mi bya 
勿露熱相; 不吹氣 
 
 
 
na phutphukārakam 
phu phu mi bya 
勿呼呼聲; 不呵氣; 勿露冷相 
 
 
 
na jihvāniścārakaṃ piṇdapātaṃ(piṇdapātraṃ) bhokṣyāmaḥ 
lce phyuṅ ste zas mi bza’ 
食勿出舌; 不舒舌食 
 
 
 
na sikthapṛthakkārakam 
’bru nas tha dad mi bya 
勿拾一一粒食; 不手散食 
 
 
 
nāvarṇakārakam (navarṇakarakam) 
phyas mi gdags 
勿嫌惡 
 
 
 
na gallāpahārakam (galla + apahārakam) 
mkhur ba mi spo 
負背勿移; 不填頰食; 勿移於左右腮 
 
 
 
na kavaḍacchedakam (na karaḍacehādakam, na kavaḍocchedakam) 
kham ’phro mi bcad 
勿得不斷食; 不分摶食; 勿得斷食分 
 
 
 
na jihvāsphoṭakam 
rkan mi tog 
齶勿作聲 
 
 
 
na hastāvalehakam 
lag pa mi bldag pa 
勿舐手 
 
 
 
na pātrāvalehakam 
lhuṅ bzed mi byog 
勿舐缽 
 
 
 
na hastasaṃdhunakam 
lag pa mi sprug 
手勿抓癢; 不振手; 手勿摔 
 
 
 
na pātrasaṃdhunakam 
lhuṅ bzed mi skyom 
勿得離缽; 不振缽; 勿得覆缽 
 
 
 
na stūpākṛtimavamṛdya piṇḍapātaṃ paribhokṣyāmaḥ (na stūpākṛtimavamṛdya piṇḍapātraṃ paribhokṣyāmaḥ) 
mchod rten daṅ ’dra bar byas te zas mi bza’ 
如塔樣者勿食; 不作窣覩波形食; 勿作如塔樣食 
 
 
 
na sāmiṣeṇa pāṇinodakasthālakaṃ grahīṣyāmaḥ 
lag pas zas daṅ ’bags pas chu snod la mi gzuṅ 
食飯殘手衣得取水; 不以污手捉淨水瓶; 食飯汗手勿得取水器 
 
 
 
na sāmiṣeṇodakenāntarikaṃ 
druṅ na ’dug pa’i dge sloṅ la zas daṅ ’bags pa’i chu snod mi gtor 
前坐比丘食殘勿得酒; 不以穢水灑比坐苾芻; 近坐比丘身上勿得酒水 
 
 
 
nāvadhyānaprekṣiṇo ’ntarikasya bhikṣoḥ pātram avalokayiṣyāmaḥ 
druṅ na ’dug pa’i dge sloṅ gi lhuṅ bzed la ’phyas gdags pa’i phyir mi blta 
近坐比丘缽盂勿得顧笑; 不輕慢心觀比坐鉢中食 
 
 
 
na sāmiṣam udakam antargṛhe chorayiṣyāmaḥ santaṃ gṛhiṇam anavalokya (na sāmikhom udakam antargṛhe chorayiṣyāmaḥ santaṃ gṛhiṇam anavalokya) 
khyim du ’dug pa la ma dris par zas daṅ ’bags pa’i chu khyim pa’i khyim du mi dbo 
住家不問; 在白衣舍不棄洗鉢水; 殘食水勿得至家 ; 不得未問而洗缽水棄白衣舍內 
 
 
 
na pātreṇa vighasaṃ cchorayiṣyāmaḥ 
lhuṅ bzed kyi naṅ du zas kyi lhag ma blugs te mi ’dor 
缽盂殘食勿得棄捨; 不得以殘食置鉢水中; 殘食勿得復入缽而棄 
 
 
 
nānāstīrṇapṛthivīpradeśe pātraṃ sthāpayiṣyāmaḥ 
’og gźi med pa’i sa phyogs su lhuṅ bzed mi bźag 
缽盂不可懸於虛空處; 地上無替不應安鉢; 缽盂不可放無座 
 
 
 
notthitāḥ pātraṃ nirmādayiṣyāmaḥ 
’greṅs te lhuṅ bzed mi bkru 
勿得立洗缽盂; 不立洗鉢 
 
 
 
na taṭe na prapāte na prāgbhāre pātraṃ sthāpayiṣyāmaḥ 
gad kha ma yin pa daṅ gyaṅ sa ma yin pa daṅ dkan gzar po ma yin pa la lhuṅ bzed gźag par bya 
不可放險處岸下嚴上不平處; 不於危險岸處置鉢 
 
 
 
na nadyāhāry_āhāriṇyāṃ pratisrotaḥ pātreṇodakaṃ grahīṣyāmaḥ 
’bab chu drag po’i rgyun las bzlog ste lhuṅ bzed kyis chu mi bcu 
不可放常流緊水; 不得逆流以鉢酌水; 不可逆香暴流 
 
 
 
notthito niṣaṇṇāyāglānāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
mi na bar ’dug pa la ’greṅs te chos mi bśad 
無病坐立處不可說法; 人坐己立不為說法除病; 不得立而為坐者說法除病 
 
 
 
na niṣaṇṇā nipannāyāglānāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
mi na bar ñal ba la ’dug ste chos mi bśad 
無病坐臥處不可說法; 人臥己坐不為說法除病; 不得坐而為臥者說法除病 
 
 
 
na nīcatarake niṣaṇṇā uccatarake āsane niṣaṇnāyāglānāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ (na nīcastarake āsana uccatarake āsane niṣaṇnāyāglānāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ) 
mi na bar stan mthon po la ’dug pa la stan dma’ ba la ’dug ste chos mi bśad 
不得為高坐處下說法; 人在高座己在下座不為說法除病; 不得為高坐者說法除病 
 
 
 
na pṛṣṭhato gacchantaḥ purato gacchate aglānāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
mi na bar mdun du ’gro ba la phyi nas ’gro źiṅ chos mi bśad 
無病前行後行不說法; 人在前行己在後行不為說法除病; 不得前行者隨後說法除病 
 
 
 
notpathena gacchantaḥ pathena gacchate aglānāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
mi na bar lam nas ’gro ba la lam gyi ’gram nas ’gro źiṅ chos mi bśad 
無病道行處道邊不可說法; 人在道己在非道不為說法除病; 不得為道中行者在道邊而說法除病 
 
 
 
nodguṇṭhikākṛtāyāglānāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ (nodguṣṭhikakṛtāyāglānāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ) 
mi na bar mgo gyogs pa la chos mi bśad 
不得為裏頭人說法除病; 不為覆頭者說法除病 
 
 
 
notkṛṣṭikākṛtāyāglānāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
mi na bar brdzes pa la chos mi bśad 
不得為捲衣者說法除病; 不為偏抄衣者說法除病 
 
 
 
notsaktikākṛtāyāglānāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
mi na bar gzar ba la chos mi bśad 
無病交雜處不可說法; 不為雙抄衣者說法除病; 不可得為反抄衣者說法除病 
 
 
 
na vyastikākṛtāyāglānāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
mi na bar gña’ goṅ du bsnol ba la chos mi bśad 
不得衣纏頭者說法除病; 不為叉腰者說法除病 
 
 
 
na paryastikākṛtāyāglānāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
mi na bar phrag pa gñis ka la gzar ba la chos mi bśad / mi na bar phag pa gñis gas gzar pa la chos mi bśad 
無病兩肩相摩處不可說法; 不為拊肩者說法除病; 不可為無病兩肩上搭衣者說法 
 
 
 
noṣṇīṣaśirase dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
skra do ker can la chos mi bśad 
不可為挽髻說法; 不為佛頂髻者說法 
 
 
 
na kholāśirase dharmaṃ deśayiṣyāmi 
źwa gyon pa la chos mi bśad 
帶絹處不可說法; 不為戴帽者說法 
 
 
 
na maulīśirase dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
mgo cod pan can la chos mi bśad 
不得為帶冕說法; 不為著冠者說法 
 
 
 
na veṣṭitaśirase dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
mgo dkris pa la chos mi bśad 
纏頭處不可說法; 不為纏頭者說法; 不可為覆頭人說法 
 
 
 
na hastyārūḍhāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
glaṅ po che la źon pa la chos mi bśad 
乘象處不可說法; 不為乘象者說法; 不可為乘象人說法 
 
 
 
nāśvārūḍhāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
rta źon pa la chos mi bśad 
乘馬處不可說法; 不為乘馬者說法; 不可為乘馬人說法 
 
 
 
na śivikārūḍhāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
khyogs na ’dug pa la chos mi bśad 
凡抬處不可說; 不為乘輿者說法; 不可為坐轎者說法 
 
 
 
na yānārūḍhāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
bźon pa’i steṅ na ’dug pa la chos mi bśad 
凡乘騎處不可說法; 不為乘車者說法; 凡乘騎人不可為說法 
 
 
 
na pādukārūḍhāya dharmaṃ deśayiṣyāmi (na pādakarūḍhāya dharmaṃ deśayiṣyāmi) 
lham mthon po gyon pa la chos mi bśad 
不著靴處不可說法; 不為著履者說法; 不可為著革屐人木屐人說法 
 
 
 
na daṇḍapāṇaye dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
lag na ’khar ba thogs pa la chos mi bśad 
手執錫杖不可說法; 不為執杖者說法; 不可為手執錫杖人說法 
 
 
 
na cchattrapāṇaye dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
lag na gdugs thogs pa la chos mi bśad 
手執傘蓋處不可說法; 不為持蓋者說法; 不可為手執傘蓋人說法 
 
 
 
na śastrapāṇaye dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
lag na mtshon thogs pa la chos mi bśad 
手執器械處不可說法; 不為捉器械者說法; 不可為手執器械人說法 
 
 
 
nakhaḍgapāṇaye dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
lag na ral gri thogs pa la chos mi bśad 
手執劍處不可說法; 不為執劍者說法; 不可為手執劍人說法 
 
 
 
nāyudhapāṇaye dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
lag na dgra cha thogs pa la chos mi bśad 
手執冤器處不可說法; 不為執冤器者說法; 不可為手執冤器人說法 
 
 
 
na saṃnaddhāya dharmaṃ deśayiṣyāmaḥ 
go cha gyon pa la chos mi bśad 
披甲處不可說法; 不為披甲者說法; 不可為披甲者說法 
 
 
 
nāglānā utthitā uccāraprasrāvaṃ kariṣyāmaḥ 
mi na bar ’greṅ ste bśaṅ gci mi bya 
無病不可立前後; 不立大小便除病; 不得立大小便除病 
 
 
 
nāglānā udaka uccāraprasrāvaṃ kheṭaṃ siṅghāṇakaṃ vāntaṃ viriktaṃ cchorayiṣyāmi 
mi na bar chu’i naṅ du bśaṅ gci daṅ mchil ma daṅ snabs daṅ skyugs pa daṅ kha nas byuṅ ba mi dor 
無病勿得前後唾涕吐於水中; 不得水中大小便洟唾除病 
 
 
 
nāglānāḥ saharitapṛthivīpradeśe uccāraprasrāvaṃ kheṭaṃ siṃghāṇakaṃ vāntaṃ viriktaṃ cchorayiṣyāmaḥ 
mi na bar rtsa sṅon po yod pa’i sa phyogs su bśaṅ lci (gci) daṅ mchil ma daṅ snabs daṅ skyugs pa daṅ kha nas byuṅ ba mi dor 
不得生業上大小便涕唾除病; 不得青草上棄大小便及洟唾除病 
 
 
 
nasādhikapauruṣyaṃ vṛkṣam adhirokṣyāma anyatrāpada iti śikṣā karaṇīyā 
gnod pa byuṅ ba ma gtogs par śiṅ la mi gaṅ tsam las mthor mi ’dzeg pa la bslab par bya 
不得上樹過人頭除時因緣; 不得上過人樹除為難緣 
 
 
 
adhikaraṇaśamathā 
rtsod pa źi bar byed pa’i chos bdun la 
滅法有七; 七滅諍法 
 
 
 
saṃmukhavinayaḥ 
mṅon sum ’dul bar ’os pa 
應與現前毘尼; 現前毘奈耶 
 
 
 
smṛtivinayaḥ 
dran pas ’dul bar ’os pa 
堪念化者; 憶念毘奈耶; 應與憶毘尼 
 
 
 
amūḍhavinayaḥ 
ma myos par ’dul bar ’os pa 
堪不化; 不癡毘奈耶; 應與堪不痴毘尼 
 
 
 
yadbhūyasikīyaḥ (yadbhūyaḥ īṣīkīyaḥ, yadbhūyaḥ aiṣīkīyaḥ) 
gaṅ tshul śiṅ maṅ po sbyin par ’os pa 
多不應施; 多人語毘奈耶; 應與多罪相 
 
 
 
tatsvabhāvaiṣīyaḥ 
de’i ṅo bo ñid tshol du gźug par ’os pa 
應與罪相; 求罪自性毘奈 
 
 
 
tṛṇaprastārakaḥ (stṛṇāprastārakaḥ) 
rtswa bkram pa lta bur ’os pa 
應如擺草; 草掩毘奈耶; 應與如草覆地 
 
 
 
pratijñākārakaḥ 
khas blaṅ bar ’os pa 
應與自言治; 自言毘奈耶 
 
 
 
 
chad pas bcad ciṅ gso ba la sogs pa’i miṅ la 
治罰等 
 
 
 
vinayātisāriṇī 
’dul ba daṅ ’gal ba 
違律 
 
 
 
deśanākaraṇīyā 
bśags par bya ba 
懺悔; 應說懺悔 
 
 
 
saṃvarakaraṇīyā 
bsdam par bya ba 
禁戒; 應護 
 
 
 
tarjanīyam 
bsdigs pa 
諕; 應訶 
 
 
 
nirgarhaṇīyam 
smad pa 
欺; 應責; 責 
 
 
 
pravāsanīyam 
bskrad pa 
應驅擯 
 
 
 
pratisaṃharaṇīyam 
phyir gyed par spaṅ ba 
應收攝 
 
 
 
utkṣepaṇīyam 
gnas nas dbyuṅ ba 
除卻; 應除卻 
 
 
 
nāśanīyam (naśanīyam) 
bsñil ba 
折毀; 應滅 
 
 
 
āpattivyutthānam (utpatts) 
ltuṅ ba las bslaṅ ba 
尋隨; 出罪; 舉其罪 
 
 
 
parivāsaḥ 
spo ba 
遷移; 別住; 呵付 
 
 
 
mūlaparivāsaḥ 
gźi nas spo ba 
隨應舉過; 根本別住; 波利嚩沙本 
 
 
 
mūlāpakarṣaparivāsaḥ 
gźi nas spo ba 
應行波利嚩沙行; 根本除卻別住 
 
 
 
mānāpyam (mānātvam) 
mgu bar bya ba 
摩那埵; 敬事; 意喜 
 
 
 
mūlamānāpyam (mūlamānātvam) 
bźi nas mgu bar bya ba 
根本意喜 
 
 
 
mūlāpakarṣamānāpyam(mūlāpakarṣamānātvam) 
yaṅ gźi nas bslaṅ ste mgu bar bya ba 
應行摩那埵行; 根本除卻意喜 
 
 
 
cīrṇamānāpyam (cīrṇamānātvam) 
mgu bar byas 
已行摩那埵行; 已行意喜 
 
 
 
āvarhaṇam (avarhaṇam) 
dbyuṅ ba 
出卻; 出罪 
 
 
 
chandapariśuddhiḥ 
dad pa daṅ yoṅ ba dag pa 
誠信; 欲淨 
 
 
 
 
gsol ba daṅ las la sogs pa’i miṅ la 
請願羯磨等 
 
 
 
muktikājñāptiḥ 
gsol ba gcig pu 
禱祝; 乞戒 
 
 
 
jñāptikarma (jñāptikarman) 
gsol ba’i las 
白羯磨 
 
 
 
jñāptidvitīyam 
gsol ba daṅ gñis 
二請; 白二 
 
 
 
jñāpticaturtham 
gsol ba daṅ bźi 
四禱祝; 白四; 三請 
 
 
 
karmavācanā 
las brjod pa 
誦念; 羯磨說; 白羯摩 
 
 
 
prathamā karmavācanā 
las brjod pa daṅ po 
一誦念; 第一羯磨說; 勸白 
 
 
 
dvitīyā karmavācanā 
las brjod pa gñis pa 
二誦念; 第二羯磨說; 二白 
 
 
 
tṛtīyā karmavācanā 
las brjod pa gsum pa 
三誦念; 第三羯磨說; 三白 
 
 
 
chāyā 
grib tshod 
影量; 影 
 
 
 
pañcasamayāḥ 
dus lṅa 
五時 
 
 
 
catvāro niśrayāḥ 
gnas bźi 
四依 
 
 
 
vṛkṣamūlam 
śiṅ druṅ 
樹下 
 
 
 
piṇḍapātaḥ 
bsod sñoms 
化緣; 乞食 
 
 
 
pāṃsukūlam (pāṃsukkulam) 
phyag dar khrod 
糞掃衣; 掃屍林 
 
 
 
pūtimuktabhaiṣajyam 
sman bkus te bor ba 
棄醫藥; 醫藥 
 
 
 
patanīyā dharmāḥ 
ltuṅ bar ’gyur ba’i chos 
犯墮者; 墮落法; 犯墮法 
 
 
 
śramaṇakārakāḥ 
dge sbyoṅ byed pa 
作沙門; 修善 
 
 
 
poṣadhaḥ 
gso sbyoṅ 
布薩; 褒灑陀 
poṣadha źes bya ba poṣa ni puṣṇate dge ba (155a1)gso źiṅ rgyas par byed pa la bya | dha ni dhava gatiśuddhau źes bya ste | rgyug pa ’am dag par byed pa lta bu la bya | spyir na dus drug tu khrims brgyad nod pa daṅ | dge sloṅ khrims kyi yan lag las ñams pa rnams gso źiṅ sbyoṅ ba’i miṅ ste gso sbyoṅ źes bya | 
 
 
maṅgalapoṣadham 
bgra śis kyi gso sbyoṅ 
吉祥布薩; 修習祥善; 吉祥褒灑陀 
 
 
 
āpat poṣadham 
mi bde ba la gso sbyoṅ bya ba 
不安時布薩; 不安褒灑陀 
 
 
 
śalākā 
tshul śiṅ 
籌 
 
 
 
upagatiḥ 
gnas par dam bcas ba 
欲住; 到 
varṣopagati źes bya ba | varṣa ni dbyar | upagati ni khas len pa ste | gtsug lag khaṅ ṅam gnas de nas gud du mi ’phags par gnas par dam ’cha’ źiṅ cho ga bya ba’i miṅ ste | (4)dbyar gnas par dam bcas pa źes bya | 
 
 
varṣopanāyikā 
dbyar sbyor 
坐; 安居; 備具 
varṣopanā(2)yikā źes bya ba | upanayati saṃprāpayati źes bya ste | varṣo ni dbyar | upanāyikā ni phrad par byed pa ste | dbyar zla ’briṅ po’i tshes bco lṅa la dge ’dun las su bsgo ba daṅ khrims suvya ba daṅ mal cha bsgo ba la sogs pa bya ba nas tshes bcu drug la dbyar gnas par byin gyis rlob pa’i (3)cho ga byed pa daṅ | sbyor bas na sbyor źiṅ gnas par dam ’cha’ ba’i miṅ ste | dbyar sbyor źes bya | 
 
 
pravāraṇam 
dgag dbye 
開具; 自恣 
pravāraṇaṃ źes bya ba pramuktavāraṇa źes bya ste | dbyar gnas par dam bcas pa’i tshe thos pa daṅ mthoṅ ba daṅ dogs pas rgol źiṅ rtsod du mi gnaṅ ba las skabs phye bas na dgag dbye źes bya | 
 
 
pravārikaḥ 
dgag dbye byed 
將開; 作自恣 
 
 
 
pravāritam 
dgag phyed (dgag dbye) 
已開; 已自恣 
 
 
 
kaṭhināstaraṇam 
sra brkyaṅ btiṅ ba 
展; 張羯恥那衣; 受功德衣; 受迦絺那衣 
kaṭhināstara źes bya ba kaṭhina ni sra ba ste chos gos (5)mi ’khum par brkyaṅ ba’i gtan pa daṅ ’dra bar | chos gos sum phrugs gcig la byin gyis brlabs | dge ’dun dbyar gnas par dam bcas pa rnams kyis chos gos zla ba lṅa ba’i bar du lhag pa daṅ bral ba daṅ kha zas sṅa dro yaṅ daṅ yaṅ za ba daṅ | so sor ’dus śiṅ za ba la sogs (6)pa ltuṅ bar mi ’gyur bar brtan par thub ciṅ bag brkyad pa’i miṅ ste sra brkyaṅ źes bya’o || asta ra ni chos gos bkram pa ’am btiṅ ba daṅ ’dra bar kun la khyab pa’i miṅ ste btid ba la bya | bsdus na sra brkyaṅ btiṅ bar btags | 
 
 
kaṭhināstarakaḥ 
sra brkyaṅ btiṅ ba 
展; 張羯恥那衣; 受功德衣; 受迦絺那衣 
 
 
 
kaṭhinam 
sra brkyaṅ 
展; 羯恥那衣; 功德衣; 迦絺那衣 
 
 
 
triśaraṇagamanam 
skyabs gsum du ’gro ba’i miṅ la 
三歸依 
 
 
 
buddhaṃ śaraṇaṃ gacchāmi dvipādānām agryam 
rkaṅ gñis kyi mchog saṅs rgyas la skyabs su mchi’o 
歸依佛陀兩足尊 
 
 
 
dharmaṃ śaraṇaṃ gacchāmi virāgāṇām agryam 
’dod chags daṅ bral ba’i mchog chos la skyabs su mchi’o 
歸依離貪最勝王; 歸依法離欲中尊; 歸依達摩離欲中尊 
 
 
 
saṃghaṃ śaraṇaṃ gacchāmi gaṇānām agryam 
tshogs kyi mchog dge ’dun la skyabs su mchi’o 
歸依僧伽眾中尊; 歸依僧眾中尊 
 
 
 
 
bslab pa’i gźi brgyad la sogs pa’i miṅ la 
八齋戒等 
 
 
 
prāṇātipātaviratiḥ, prāṇātighātaviratiḥ 
srog gcod pa spoṅ ba 
不殺生; 遠離殺生; 棄殺生; 離殺生 
 
 
 
adattādānaviratiḥ 
ma byin par len pa spoṅ ba 
不偷盜; 棄偷盜; 離不與取 
 
 
 
abrahmacaryāviratiḥ 
mi tshaṅs par spyod pa spoṅ ba 
不婬欲; 棄婬邪; 離非梵行; 不欲邪行 
 
 
 
mṛṣāvādaviratiḥ 
brdzun du smra ba spoṅ ba 
不妄語; 棄妄; 離虛誑語; 不虛誑語 
 
 
 
madyapānaviratiḥ 
myos par ’gyur ba’i btuṅ ba spoṅ ba 
不飲酒; 棄昏醉; 離飲諸酒; 不飲諸酒 
 
 
 
gandhamālyavilepanavarṇakadhāraṇaviratiḥ 
spos daṅ kha dog daṅ dbyug pa daṅ phyeṅ ba thogs pa spoṅ ba daṅ 
不著華鬘瓔珞及香油塗身; 離持香鬘塗彩 
 
 
 
uccaśayanamahāśayanaviratiḥ (ucchaśayanamahāśayanaviratiḥ) 
khri stan mthon po daṅ khri stan chen po spoṅ ba 
不座高床大床; 棄高床; 離高床大床 
 
 
 
vikālabhojanaviratiḥ 
dus ma yin pa’i zas spoṅ ba 
棄非時食; 離非時食; 不非時食 
 
 
 
samanvāhāra ācārya 
slob dpon dgoṅs su gsol 
阿遮利耶存念; 願師垂念 
 
 
 
śṛṇotu bhadanta saṃghaḥ 
dge ’dun btsun pa rnams gsan du gsol 
開諸大德; 大德僧伽聽; 大德僧伽存念 
 
 
 
yāvajjīvam 
ji srid ’tsho’i bar du 
乃至存命; 乃至命終; 乃至命存 
 
 
 
ullumpatu mām (ullumbatu mām) 
bdag draṅ du gsol 
我求引導 
 
 
 
anuśikṣe 
rjes su slob po 
隨學 
 
 
 
anuvidhīye 
rjes su sgrub po 
隨作; 隨修 
 
 
 
anukaromi 
rjes su bgyid do 
隨持; 隨作 
 
 
 
catvārah śramaṇakārakadharmāḥ 
dge sbyoṅ du byed pa’i chos bźi miṅ la 
修善四法名目; 沙門四種作法 
 
 
 
ākruṣṭena na pratyākroṣṭavyam (ākroṣtona na pratyākroṣṭavyam) 
gśe yaṅ slar mi gśe bar bya 
毀不還; 他罵不應返罵; 人毀不還毀 
 
 
 
roṣitena na pratiroṣitavyam 
khros kyaṅ slar mi khro bar bya 
人怒不還怒; 他瞋不應返瞋 
 
 
 
bhaṇḍitena na pratibhaṇḍitavyam 
mtshaṅ brus kyaṅ slar mi ’bru bar bya 
尋過失不還報; 他調不應返調 
 
 
 
tāḍitena na pratitāḍitavyam 
brdeg yaṅ slar mi brdeg par bya 
他打不應返打 
 
 
 
 
rab tu ’byuṅ ba la sogs pa’i miṅ la 
出家等 
 
 
 
pravrajitaḥ 
rab tu byuṅ ba 
出家 
 
 
 
upasaṃpannaḥ 
bsñen par rdzogs pa 
近圓者; 受具足; 受大戒; 比丘; 已近圓 
upasaṃpanna źes bya ba | upa ni ñe ba | saṃpanna ni rdzogs pa’am phun sum tshogs pa lta bu’i miṅ ste | mya ṅan las ’das pa daṅ ñe bar gsol ba daṅ | bźi’i las kyis dge sloṅ gi khrims gtsaṅ mar mnos pas na bsñen par rdzogs (6)pa źes bya | 
 
 
śramaṇaḥ 
dge sbyoṅ 
沙門; 修善; 勤息 
dge sbyoṅ daṅ bram ze daṅ mu stegs can gyi miṅ la
śramaṇa źes bya ba śramacāri śramaṇa źes bya ste | sdig pa źi bar byed pa spyod ciṅ legs pa la sbyoṅ bas na dge sbyoṅ źes bya | (3)dṅos su na ’phags pa rab tu byuṅ ba rnams la bya | de’i rjes su rab tu byuṅ ba gźan la yaṅ bya | 
 
 
bhikṣuḥ 
dge sloṅ 
比丘; 苾芻; 乞士 
bhikṣu źes bya ba dge sloṅ pha yin te | mya ṅan las ’das pa’i don sloṅ źiṅ tshol ba daṅ gsol ba daṅ bźi’i las kyis bsñen par rdzogs la chos daṅ mthun par bsod sñoms len pas ’tsho bas (4)na dge sloṅ źes bya | 
 
 
bhikṣuṇī 
dge sloṅ ma 
比丘尼; 苾芻尼; 乞女 
 
 
 
śramaṇeraḥ 
dge tshul 
沙彌; 勤策男; 求寂男 
 
 
 
śramaṇerikā 
dge tshul ma 
沙彌尼; 勤策女; 求寂女 
 
 
 
śikṣamāṇā 
dge slob ma 
學法女; 學戒女; 學善女; 正學女; 式叉摩那; 叉摩那 
 
 
 
mahallakaḥ 
rgan źugs 
半路修行 
 
 
 
śikṣādattakaḥ 
bslab pas byin pa 
與戒; 與學 
 
 
 
upāsakaḥ 
dge bsñen 
善識; 近事男; 近事界; 優婆塞; 烏婆塞; 鄔波索迦 
upāsika źes bya ba ni bslab pa lṅa la sogs pa mnos te | dgra bcom pa’i ’bras bu daṅ ñe bar gnas pas dge bsñen źes bya | 
 
 
upāsikā 
dge bsñen ma 
近事女; 善識母; 優婆夷; 優婆斯迦 
 
 
 
poṣadhikaḥ 
gso sbyoṅ ba 
布薩; 補善; 褒灑陀 
 
 
 
upādhyāyaḥ 
mkhan po 
和尚; 力生; 親教師 
upādhyāya źes bya ba upetyādhīyate asmād ces bya ste | daṅ po su las khrims nod pa de’i druṅ du ched du soṅ nas yas brjod pa bźin du gdon źiṅ bzlas par byas pas na luṅ ’bog pa la bya ste | sṅon chad grags pa daṅ don gñi ga sbyar nas mkhan po źes btags | 
 
 
ācāryaḥ 
slob dpon 
闍黎; 阿遮利耶; 阿遮利; 軌範師; 師範; 阿闍梨 
ācārya źes bya (7)ba ācāryate asmin źes bya ste | gaṅ las chos daṅ cho ga la sogs pa ñan źiṅ slob pa de la bya bas na slob dpon źes bya | 
 
 
karmakārakaḥ 
las byed pa 
作行師; 羯磨者; 作業者 
 
 
 
raho ’nuśāsakaḥ (rahotuśāsakaḥ) 
gsaṅ ste ston pa 
密師; 屏教師 
 
 
 
niśrayadāyakaḥ (niśrayadāpakaḥ) 
gnas byin pa 
住施; 與依止者; 施住者 
 
 
 
pāṭhācāryaḥ 
klog pa’i slob dpon 
誦念師; 數念師; 教讀阿遮利耶 
 
 
 
sthaviraḥ 
gnas brtan 
尊者; 羅漢; 上座; 上首 
 
 
 
dahraḥ, (daharaḥ) 
gźon rabs 
幼輩; 小師 
 
 
 
navakarmikaḥ 
lag gi bla 
行僧; 初業者 
 
 
 
vaiyavṛtyakaraḥ (vaiyaprityakaḥ) 
źal lta pa 
執事 
 
 
 
śiṣyaḥ 
slob ma 
徒; 弟子 
 
 
 
praśiṣyaḥ 
yaṅ slob 
再學; 徒弟; 徒孫 
 
 
 
antevasī (antavāsī) 
ñe gnas 
弟子; 侍者 
 
 
 
paścāc chramaṇaḥ 
phyi bźin ’braṅ ba’i dge sbyoṅ 
隨從沙門 
 
 
 
madhyaḥ 
bar ma 
中人; 中輩 
 
 
 
navakaḥ 
gsar bu 
新出家 
 
 
 
vṛddhāntaḥ (vṛddhānnaḥ) 
rgan rims 
老次第 
 
 
 
navāntaḥ 
gźon rims 
幼次第 
 
 
 
naivāsikaḥ 
gźi ba 
根本住僧; 久住者 
 
 
 
āgantukaḥ 
blo bur du ’oṅs pa 
客僧; 倏忽來者 
 
 
 
gamikaḥ 
’gro bar chas pa 
行具者; 去者; 將行未行 
 
 
 
āgamikaḥ 
’oṅs pa 
來者 
 
 
 
kālapātrikaḥ (kālapattrikaḥ) 
lhuṅ bzed nag pa can 
黑缽者; 盂者 
 
 
 
saṃjñābhikṣuḥ 
miṅ gi dge sloṅ 
比丘名; 名字苾芻; 名字比丘 
 
 
 
pratijñābhikṣuḥ 
khas ’che ba’i dge sloṅ 
比丘稱; 自言苾芻; 自言比丘 
 
 
 
bhikṣuta iti bhikṣuḥ 
sloṅ ba’i phyir du dge sloṅ 
為尋求的比丘; 乞求苾芻; 為命比丘; 為乞比丘 
 
 
 
bhinnakleśatvād bhikṣuḥ 
ñon moṅs bcom pa’i phyir dge sloṅ 
改煩惱的比丘; 破煩惱苾芻; 為除煩惱比丘; 破煩惱比丘 
 
 
 
jñāpticaturthakarmaṇopasaṃpanno bhikṣuḥ 
gsol ba daṅ bźi’i las kyis bsñen par rdzogs pa’i phyir dge sloṅ 
禱祝根本比丘; 白四羯磨圓具苾芻; 按毘尼儀軌而得成比丘; 用白四羯磨受具足戒比丘 
 
 
 
 
rab tu byuṅ ba’i gźi la 
出家事 
 
 
 
steyasaṃvāsikaḥ 
rku thabs su gnas pa 
偷居; 賊住者 
 
 
 
nānāsaṃvāsikaḥ 
tha dad gnas pa 
各居; 別住者 
 
 
 
asaṃvāsikaḥ 
gnas par mi bya pa 
不共住 
 
 
 
tīrthikāvakrāntakaḥ 
mu stegs can źugs pa 
趣外道 
 
 
 
mātṛghātakaḥ 
ma gsod pa 
殺母者; 殺母 
 
 
 
pitṛghātakaḥ 
pha gsod pa 
殺父者; 殺父 
 
 
 
arhadghātakaḥ 
dgra bcom pa gsod pa 
殺羅漢者; 殺羅漢 
 
 
 
saṃghabhedakaḥ 
dge ’dun gyi dbyen byed pa 
破和合僧; 破僧伽 
 
 
 
tathāgatasyāntike duṣṭacittarudhirotpādakaḥ 
de bźin gśegs pa la ṅan sems kyis khrag ’byin pa 
惡心出佛身血 
 
 
 
bhikṣuṇīdūṣakaḥ 
dge sloṅ ma sun phyuṅ ba 
破汙比丘尼者; 汙苾芻尼 
 
 
 
puruṣaḥ 
skyes pa 
男子 
 
 
 
strī 
bud med 
女子 
 
 
 
paṇḍakaḥ 
ma niṅ 
黃門 
 
 
 
jātipaṇḍakaḥ 
skyes pa nas ma niṅ du gyur pa 
男子轉為黃門; 生黃門 
 
 
 
pakṣapaṇḍakaḥ 
ma niṅ zla phyed pa 
半月黃門 
 
 
 
āsaktaprādurbhāvī paṇḍakaḥ 
’khyud nas ltaṅ ba’i ma niṅ 
抱生黃門; 觸抱黃門 
 
 
 
īrṣyāpaṇḍakaḥ 
ma niṅ phrag dog can 
妒黃門; 嫉妒黃門 
 
 
 
āpatpaṇḍakaḥ 
ñams pa’i ma niṅ 
去莖黃門; 被害黃門 
 
 
 
ṣaṇḍhaḥ 
za ma 
生而隱宮; 扇搋; 蠲害人 
 
 
 
ubhayavyañjanaḥ 
mtshan gñis pa 
二相者; 二根者 
 
 
 
aṅgulīphaṇahastakaḥ 
lag pa’i sor mo zlum por ’jas pa 
手指圓者 
 
 
 
anoṣṭhakaḥ 
mchu med 
無唇者 
 
 
 
citrāṅgaḥ 
lus rma mtshan can 
具下身者; 具傷瘡者 
 
 
 
ativṛddhaḥ 
rgan ches pa 
特大; 老; 大老; 太老 
 
 
 
atibālakaḥ 
bźon ches pa / gźon ches pa 
特小; 太小; 少大 
 
 
 
khañjaḥ 
theṅ po 
跛者; 瘸子 
 
 
 
khelaḥ 
gyol pa 
曲者; 雞胸; 瘸 
 
 
 
kāṇḍarikaḥ (kaṇḍarikaḥ) 
smad ’chal 
下不齊; 房室過度 
 
 
 
kāṇaḥ 
źar ba 
瞎子 
 
 
 
kuṇiḥ 
lag sor rdum po 
手殘疾; 瘸手; 支節不具; 瘤手 
 
 
 
kubjaḥ 
sgur po 
駝背 
 
 
 
vāmanaḥ 
mi’u thuṅ 
短者 
 
 
 
galagaṇḍaḥ 
lba ba 
癭者 
 
 
 
mūkaḥ 
lkug pa 
瘂者 
 
 
 
badhiraḥ 
’on pa 
聾者 
 
 
 
pīṭhasarpiḥ 
rten ’phye 
偏者; 躄; 傍行 
 
 
 
ślīpadī 
rkaṅ ’bam 
青腿; 象皮病者 
 
 
 
strīcchinnaḥ 
bud med kyis dub pa 
以婦人乏者; 被女所傷 
 
 
 
bhāracchinnaḥ 
khur gyis dub pa 
以背乏者; 因重所傷 
 
 
 
mārgacchinnaḥ 
lam gyis dub pa 
以路乏者; 涉路而損 
 
 
 
tālamuktah 
ya za ma zug 
食漏齋 
 
 
 
kandalīcchinnaḥ (kondalicchinnaḥ) 
gta’ gam pa 
負債者 
 
 
 
rājabhaṭaḥ 
rgyal pos bkrabs pa 
王所揀別用者 
 
 
 
cauro dhvajabaddhakaḥ 
chom rkun por grags pa 
稱賊者; 強盜稱 
 
 
 
hāridrakeśaḥ 
skra ser 
黃髮者 
 
 
 
haritakeśaḥ 
skra ljaṅ khu ba 
髮綠者 
 
 
 
avadātakeśaḥ 
skra dkar ba 
髮白者 
 
 
 
nāgakeśaḥ 
skra ba laṅ gi spu ’dra ba 
犢; 髮如牛毛者 
 
 
 
harikeśaḥ 
skra ser skya 
髮黃者 
 
 
 
kapilakeśaḥ 
skra ser 
髮黃 
 
 
 
akeśakaḥ 
skra med pa 
無髮 
 
 
 
ghaṭāśirās (ghaṭāśiras, vattuśiras) 
mgo ’bar ’bur can 
有結者; 有凸凹 
 
 
 
vattuśirāḥ (vandu śiras, caluśiras) 
glad po che 
腦大者 
 
 
 
atisthūlaḥ 
ha caṅ sbom po 
太麤者; 忒麤; 太麤 
 
 
 
atihrasvaḥ 
ha caṅ thuṅ ba 
短者; 太矮; 大矮 
 
 
 
atidīrghaḥ 
ha caṅ riṅ ba 
長者; 太高; 大高 
 
 
 
kṛśālakaḥ 
skem po 
瘦者; 太瘦; 大瘦 
 
 
 
vikaṭakaḥ 
lus ñams pa 
弱者; 太弱; 大弱 
 
 
 
nīlacchavivarṇaḥ 
śa mdog sno ches pa 
肉色青者; 肉色青; 肉者大青 
 
 
 
pītacchavivarṇaḥ 
śa mdog ser ches pa 
肉色黃者; 肉色黃; 肉色大黃 
 
 
 
lohitacchavivarṇah 
śa mdog dmar ches pa 
肉色大紅; 肉色紅; 肉色紅者 
 
 
 
avadātacchavivarṇaḥ 
śa mdog dkar ches pa 
肉色白者; 肉色白; 肉色大白 
 
 
 
vipāṭakaḥ 
lus glebs pa ’dra ba 
身匾者 
 
 
 
kharaśīrṣaḥ 
mgo boṅ bu’i lta bu 
如驢頭者; 頭如驢者 
 
 
 
sūkaraśīrṣaḥ 
mgo phag gi lta ba 
如豬頭者; 頭如豬者 
 
 
 
śvaśīrṣaḥ 
mgo khyi’i lta bu 
如狗頭者; 頭如狗者 
 
 
 
dviśīrṣaḥ 
mgo gñis pa 
二首者 
 
 
 
aśīrṣakaḥ 
mgo’u chuṅ 
頭小者; 頭太小者 
 
 
 
hastikarṇaḥ 
rna ba glaṅ po che’i lta bu 
耳如象者 
 
 
 
aśvakarṇaḥ 
rna ba rta’i lta bu 
耳如馬者 
 
 
 
gokarṇaḥ (goṇagarṇāḥ) 
rna ba ba laṅ gi lta bu 
耳如犢者; 耳如牛者 
 
 
 
markaṭakarṇaḥ 
rna ba spre’u’i lta bu 
耳如猴者 
 
 
 
kharakarṇaḥ 
rna ba boṅ bu’i lta bu 
耳如驢者 
 
 
 
sūkarakarṇaḥ 
rna ba phag pa’i lta bu 
耳如豬者 
 
 
 
ekakarṇaḥ 
rna gcig pa 
一耳者 
 
 
 
akarṇaḥ 
rna med pa 
無耳者 
 
 
 
lohitākṣaḥ 
mig dmar ba 
目紅者 
 
 
 
ativattākṣaḥ (ativantākṣaḥ) 
mig ha caṅ che ba 
目太大者 
 
 
 
cūllākṣaḥ 
mig chuṅ ba 
目太小者 
 
 
 
atipiṅgalākṣaḥ 
mig ha caṅ ser ba 
目太黃 
 
 
 
kācākṣaḥ 
śel mig 
目如玉; 水精眼 
 
 
 
skandhākṣaḥ 
phrag mig 
太細目 
 
 
 
budbudākṣaḥ 
mig chu bur lta bu 
目如水泡 
 
 
 
ekākṣaḥ 
mig gcig pa 
一目 
 
 
 
anakṣakaḥ 
mig med pa 
無目 
 
 
 
aśvanāsaḥ 
sna rta’i lta bu 
鼻如馬者 
 
 
 
hastināsaḥ 
sna glaṅ po che’i lta bu 
鼻如象 
 
 
 
gonāsaḥ (goṇanāsaḥ) 
sna ba laṅ gi lta bu 
鼻如牛 
 
 
 
markaṭanāsaḥ 
sna spre’u’i lta bu 
鼻如猴 
 
 
 
kharanāsaḥ 
sna boṅ bu’i lta bu 
鼻如驢 
 
 
 
sūkaranāsaḥ 
sna phag gi lta bu 
鼻如豬 
 
 
 
ekanāsaḥ 
sna sbubs gcig pa 
鼻一孔者 
 
 
 
anāsaḥ 
sna med 
無鼻 
 
 
 
hastijoḍaḥ 
ko ko glaṅ po che’i lta bu 
頦如大象 
 
 
 
aśvajoḍaḥ 
ko sko rta’i lta bu 
頦如馬 
 
 
 
gojoḍaḥ (goṇajodaḥ) 
ko sko ba laṅ gi lta bu 
頦如牛 
 
 
 
markaṭajoḍaḥ 
ko sko spre’u’i lta bu 
頦如猴 
 
 
 
kharajoḍaḥ 
ko sko boṅ bu’i lta bu 
頦如驢者 
 
 
 
sūkarajoḍaḥ 
ko sko phag gi lta bu 
頦如豬 
 
 
 
liṅgajoḍaḥ 
sko da myuṅ 
頦尖 
 
 
 
ekajoḍaḥ 
sko cig pa 
無下頦; 一頦 
 
 
 
ajoḍaḥ 
kos med 
無頦 
 
 
 
hastidantaḥ 
so glaṅ po che’i lta bu 
牙如大象 
 
 
 
godantaḥ (goṇadantaḥ) 
so ba laṅ gi lta bu 
牙如牛 
 
 
 
aśvadantaḥ 
so rta’i lta bu 
牙如馬 
 
 
 
kharadantaḥ 
so boṅ bu’i lta bu 
牙如驢者 
 
 
 
markaṭadantaḥ 
so spre’u’i lta bu 
牙如猴者 
 
 
 
sūkaradantaḥ 
so phag gi lta bu 
齒如豬 
 
 
 
ekadantaḥ 
so gcig pa 
一齒 
 
 
 
adantaḥ 
so med 
無齒 
 
 
 
atigrīvaḥ 
mgul riṅs ches pa 
長頂 
 
 
 
agrīvaḥ 
mjiṅ nub 
無耳後 
 
 
 
lāṅgulacchinnaḥ 
pho mtshan chad pa 
斷陽者 
 
 
 
vātāṇḍaḥ 
rlig rlugs 
落陽物; 腸陽相透 
 
 
 
ekāṇḍaḥ 
rlig gcig 
一莖; 一卵 
 
 
 
anaṇḍakaḥ 
rlig med 
無莖; 無卵 
 
 
 
atikilāsī (atikilāśī) 
ma ’os par ṅal skyan pa 
太弱; 癲病; 皮白痶瘓 
 
 
 
andhalaḥ 
loṅ ba’am ldoṅs pa 
瞽者 
 
 
 
jātyandhaḥ (jatyandhaḥ) 
dmus loṅ 
瞎子; 生盲 
 
 
 
kuṇḍaḥ 
lag rdum 
手殘者; 手禿者 
 
 
 
phakkaḥ 
grum po 
手散者; 手歪者 
 
 
 
paṅguḥ (pāṅguḥ) 
źa bo 
屈指; 屈手者 
 
 
 
cipiṭanāsaḥ(cippitanāsaḥ) 
sna leb 
匾鼻 
 
 
 
viraladantaḥ 
so phrod (so brod) 
落齒; 疎齒; 露齒 
 
 
 
danturaḥ 
so sto 
療牙; 鋸齒 
 
 
 
kekaraḥ 
mig yo ba 
目邪 
 
 
 
ṭerākṣaḥ (ḍarakṣaḥ, torakṣaḥ, torakṣāḥ) 
mig noṅs ba 
目凹下 
 
 
 
piccaṭaḥ (picchaḍaḥ) 
tshag po 
赤目 
 
 
 
vakranitambaḥ (cakranitambaḥ) 
rked ’chu 
歪腰 
 
 
 
tundilaḥ 
lte bur 
臍鼓者 
 
 
 
saṃkucitaḥ (saṃkuṇitaḥ) 
rkaṅ lag ’khums pa 
手足短 
 
 
 
khakkhalaḥ 
dig pa 
結子 
 
 
 
jaḍaḥ 
glan pa 
癡 
 
 
 
gillapeṭṭaḥ 
gsus ’phyaṅ 
腹垂 
 
 
 
lambodaraḥ 
gsus ’phyaṅ 
腹垂 
 
 
 
puruṣānukṛtistrī 
skyes pa ’dra ba’i bud med 
男子相婦人 
 
 
 
stryanukṛtipuruṣaḥ 
bud med ’dra ba’i skyes pa 
婦人相男子 
 
 
 
pāpalakṣaṇam 
sdig sdig lta’i mtshan ñid 
驚躍者; 偷生鬼者 
 
 
 
śvamukhaḥ 
gdoṅ khyi’i lta bu 
如狗面 
 
 
 
bhinnakalpadvīpāntarajaḥ 
gliṅ gźan nas skyes pa’i tshul byad mi ’dra ba 
別州男子面貌不同 
 
 
 
karṇaprāvaraṇaḥ (karṇapravaraṇaḥ) 
rna gyon 
穿耳者; 耳不孔者 
 
 
 
ekanakhaḥ 
sen mo gcig pa 
一指甲者 
 
 
 
sāmudrakalekhakaḥ (samudraḥ valekhaḥ, samudrakalekhaḥ) 
lag pa ’jas te stebs pa 
手軟曲者 
 
 
 
pakṣahataḥ 
gźogs phyed ’jas pa 
半身不遂者 
 
 
 
liṅgaśirāḥ (ligaśiraḥ) 
mgo smyuṅ (mgo sñuṅ) 
頭小者 
 
 
 
gulmakeśaḥ 
skra sgra sgre can 
髮太麤 
 
 
 
antaḥkubjaḥ 
sgur po 
駝背 
 
 
 
bahikubjaḥ (bahiḥkubjaḥ) 
dgye’o 
雞胸 
 
 
 
dvikubjaḥ 
dgye gur sgur pa 
雞而駝 
 
 
 
sahitāṅguliḥ 
sor mo ’byar ba 
指連者 
 
 
 
anaṅguliḥ 
sor mo med pa 
無指者 
 
 
 
ṣaḍaṅguliḥ 
sor mo drug pa 
六指者 
 
 
 
pakṣmākṣaḥ 
rdzi ma naṅ du ’jug pa 
眼毛內侵者 
 
 
 
nakulākṣaḥ 
mig ne’u le lta bu 
眼如黃龍; 眼如黃鼠 
 
 
 
kiṃpilākṣaḥ 
’ug mig po 
眼如狇留 
 
 
 
viparītākṣaḥ 
mig phyin ci log 
眼歪者; 犯眼者 
 
 
 
militākṣaḥ 
mig bar ’dziṅs pa 
眼毛亂散; 眼眼大蹙 
 
 
 
śikyākṣaḥ (śikṣākṣaḥ) 
mig sle’o 
眼太匾 
 
 
 
akṣākṣaḥ 
mig zlum po 
眼太圓 
 
 
 
akṣiśālāḥ 
mig po che 
眼太大 
 
 
 
akṣiśantraḥ (akṣiśattraḥ) 
mig ’dzer can 
眼骨朵者; 眼有痣 
 
 
 
akṣivivarcikaḥ (akṣivicarcikaḥ) 
mig ’brum can 
眼骨朵者; 有花泡者 
 
 
 
akṣidardruḥ 
mig śu can 
眼瘡者 
 
 
 
rājīkarṇaḥ 
rna mchog sbu gu ’chas pa (rna mchog sbus su ’chas pa) 
鼻孔太者; 耳裡捲者 
 
 
 
aṇḍalāṅgulapraticchannaḥ 
rlig pa’i naṅ du mtshan nub pa 
陽物縮者 
 
 
 
mūḍhaḥ 
glen pa 
癡者; 呆子 
 
 
 
ekapādaḥ 
rkaṅ gcig pa 
一足 
 
 
 
ekahastaḥ 
lag pa gcig 
一手 
 
 
 
ahastaḥ 
lag med 
無手 
 
 
 
apādaḥ 
rkaṅ med 
無足 
 
 
 
kaṣmīlitākṣaḥ 
mig sle’o 
目匾 
 
 
 
saṃbhinnavyañjanā 
sle gdams pa 
斷陽物者 
 
 
 
sadāprasravaṇī (sadaprasravaṇī) 
rtag tu zla mtshan zag pa 
月花常滿; 月水常漏 
 
 
 
alohinī 
zla mtshan med pa 
無月花 
 
 
 
naimittikī 
mtshan tsam yod pa 
些有月花; 男根微現 
 
 
 
vyañjanaṃ parivartate 
mtshan ’gyur 
月花轉; 轉相 
 
 
 
 
yo byad bcu gsum gyi miṅ la 
十三資具 
 
 
 
saṃghāṭī 
snam sbyar 
袈娑; 僧伽梨; 僧伽胝 
 
 
 
uttarāsaṅgaḥ 
bla gos 
七條衣; 祖衣; 嗢呾羅僧伽 
 
 
 
antarvāsaḥ 
mthaṅ gos 
五條衣; 單衣; 安呾婆娑 
 
 
 
saṃkakṣikā 
rṅul gzan 
掩腋衣 
 
 
 
pratisaṃkakṣikā 
rṅul gzan gyi gzan 
汙衣衫; 副掩腋衣 
 
 
 
nivāsanam 
śam thabs 
禪裙; 裙 
 
 
 
pratinivāsanam 
śam thabs kyi gzan 
襯禪裙; 副裙 
 
 
 
keśapratigrahaṇam 
skra bzed 
接髮; 剃髮衣 
 
 
 
snātaśāṭakam 
khrus ras 
毛巾 
 
 
 
pratyāstaraṇam, niṣadanam 
gdiṅ ba 
坐具 
 
 
 
kaṇḍūpraticchadanam 
gyan pa dgab pa 
刮疥石; 遮癐疥衣; 蓋瘡巾 
 
 
 
varṣāśāṭīcīvaram (varṣāśāṭīcāvaram) 
dbyar gyi gos ras chen 
夏布; 雨衣 
 
 
 
pariṣkāracīvaram (pariṣkāracāvaram) 
yo byad kyi gos 
合用衣; 資具衣; 包囊 
 
 
 
 
dge sbyod gi yo byad kyi miṅ la. Dge sloṅ gi yo byad daṅ gaṅ zag bcu gñis daṅ sde pa bcu brgyad du gyes pa la sogs pa’i miṅ la 
資具 
 
 
 
pātram 
lhuṅ bzed 
缽盂; 缽 
 
 
 
kupātram 
lhuṅ bzed chuṅ ṅu 
小缽盂 
 
 
 
śikyam 
dra ba 
網 
 
 
 
pātrapoṇikaḥ 
lhuṅ bzed kyi snod 
缽盂器 
 
 
 
pātrasthapikaḥ 
lhuṅ bzed kyi snod 
缽盂器 
 
 
 
pātrakāṭakaṃ 
lhuṅ gzed bźag pa’i gdu bu 
缽盂架; 缽盂座兒 
 
 
 
cakorakam 
skon pu kha sbyar 
燈盞連蓋 
 
 
 
trapumaṇḍalakam 
źa ñe’i dbyar ’dab 
鉛作座兒 
 
 
 
khakkharam 
’khar bsil (’khar gsil) 
錫杖 
 
 
 
sarakam 
phor bu 
碗 
 
 
 
bhaiṣajyasaravakam 
sman phor 
藥碗 
 
 
 
kalācikā (kalacikaḥ) 
kha gzar 
杓兒 
 
 
 
pātravaśyāpakam 
lhuṅ bzed kyi kha gyogs 
蓋缽盂 
 
 
 
mukhaproñchanam (mukhapocchanam) 
gdoṅ phyis 
手巾 
 
 
 
kuṇḍikā 
ril ba spyi blugs 
大淨瓶 
 
 
 
vardhanikā (varttanikā) 
ril ba 
淨瓶 
 
 
 
pratigrahaḥ 
chol zaṅs 
鍋; 共洗器 
 
 
 
kṣampaṇam 
’ur rdo 
砲; 流星石 
 
 
 
melandukaḥ 
ram phyis 
墨瓶 
 
 
 
pūlā 
lham sgrog gu can 
有帶靴 
 
 
 
maṇḍapūlaḥ (muṇḍapūla) 
lham yu can 
靴; 短靿靴 
 
 
 
upānat 
mchil lham 
靴; 鞋 
 
 
 
pādaveṣṭanikā 
’bob 
襪 
 
 
 
sūcī 
khab 
針 
 
 
 
sūcīgṛhakam 
khab ral 
針帶 
 
 
 
mudrā 
rgya 
網; 印 
 
 
 
jihvānirlekhanikaḥ 
lce bźar 
刮舌子 
 
 
 
śastrakam 
gri’u 
小刀 
 
 
 
kākacañcukam (kāṃkacañcukam) 
gri bya rog gi mchu lta bu 
鴉嘴刀 
 
 
 
kukkuṭapakṣakam (kukkuṭavakṣakam) 
gri bya gag gi gśog pa lta bu 
如翅刀 
 
 
 
chattram 
gdugs 
傘 
 
 
 
sūryakāntaḥ 
me śel 
水晶 
 
 
 
candrakāntaḥ 
chu śel 
水晶 
 
 
 
namatam 
phyiṅ ba 
氈 
 
 
 
kocavakam 
la ba 
麞皮; 大毛刷絨 
 
 
 
pravārakam (prapārakam) 
be’u ras 
犢毛巾 
 
 
 
cilimilikam (ciliminikā) 
bar thaṅ 
毛褐褥 
 
 
 
viralikā 
seṅ ras 
絲; 麤布 
 
 
 
vidhamanam (vidhāmanam) 
bsil gyab (bsil yab) 
扇子 
 
 
 
maśakavaraṇam 
sbraṅ gyab (sbraṅ yab) 
蚊拂子 
 
 
 
bimbopadhānam (bindodadhānam) 
sṅas tshaṅs can 
臥具; 厚枕 
 
 
 
śiropadhānam 
sṅas tshaṅs can 
臥具; 厚枕 
 
 
 
tūlikā 
stan naṅ tshaṅs can 
鋪陳; 厚褥子 
 
 
 
vṛsikā (tulikavṛsikā) 
stan naṅ tshaṅs can 
鋪陳; 厚褥子 
 
 
 
caturasrakam 
gor bu 
四方 
 
 
 
kāyabandhanam 
ska rags 
繫腰 
 
 
 
paṭṭikā 
śur bu 
帶 
 
 
 
loṭhakā, lothakam 
lcag phod 
錶碗; 帶圈 
 
 
 
ākañcukam (aṣṭuñcakam) 
rgya caṅ 
帶 
 
 
 
murucikā 
śor bu phre’u 
帶穗 
 
 
 
veṇiḥ 
lan bu 
縧 
 
 
 
lampakam 
stod kor naṅ tshaṅs can 
上身綿衣 
 
 
 
kusulakam 
śiṅ ṅa dpuṅ bcad 
復孔; 俱蘇羅 
 
 
 
kāyoddharṣaṇam 
rnag gzan 
密衣 
 
 
 
maśakakuṭī 
sbraṅ skyabs 
蚊帳 
 
 
 
kholaṃ 
źwa ba 
帽 
 
 
 
kolāhalasthavikaḥ 
ras ma snod 
財帛; 布袋 
 
 
 
cīvaravṛṣikā 
chos gos kyi gtur bu 
袈裟袋; 衣袋 
 
 
 
karakam 
bya ma bum 
大瓶 
 
 
 
kuṇḍalakam 
zaṅs bum 
鍋 
 
 
 
kaṭāhakam 
zaṅs sam rdza bo 
鍋; 缸 
 
 
 
ayodroṇikaḥ 
lcags kyi gźoṅ riṅs 
鐵盆 
 
 
 
aṅgārasthāpanaśakaṭikā (aṅgāre sthāparam) 
źugs gliṅ 
鍋撐 
 
 
 
pacanikā 
dog le 
鍋 
 
 
 
kaphalikā 
sla ṅa 
鍋 
 
 
 
kaṭacchuḥ 
nal ze 
枕頭; 缽盂 
 
 
 
bhaiṣajyāñjananālikā (bhaiṣajyajānanālika, bhaiṣajyāñcananālikā) 
mig sman snod doṅ bu 
眼藥器皿 
 
 
 
śuktiḥ 
ña phyis 
海巴; 蚌 
 
 
 
kutupam 
’bru mar snod 
盛油器 
 
 
 
kacchapuṭam (kacchapuṭṭam) 
mchan khug 
兜袋 
 
 
 
lavaṇapātalikā 
tshwa khug 
鹽袋 
 
 
 
śleṣmakaṭāhakam 
mchil ma’i snod 
盛唾器 
 
 
 
parisrāvaṇam 
chu tshags 
水瀘 
 
 
 
khallakam 
chu tshags gru gsum 
三稜水瀘; 三角水瀘 
 
 
 
kuṇḍikā 
ril tshags 
水瓶; 水瀘 
 
 
 
varmakānakam, dharmakaṇakam (parmakanakam, marmakānakam) 
ril ba źabs tshags can 
有足水瀘; 有足水瓶 
 
 
 
ravaṇakam 
bum tshags gce’u can 
有足水瀘; 瓶瀘有舌者 
 
 
 
mocanapaṭṭakam 
gsal tshags 
節水; 紬緞瀘; 水瀘 
 
 
 
daṇḍapoṇam 
sbyaṅs tshags 
淨瀘 
 
 
 
dhāraṇapātraṃ 
tshags rten snod 
擱瀘器 
 
 
 
sarakam 
phor bu 
碗 
 
 
 
pānīyasthālakam 
chu rdza 
罎子 
 
 
 
anupānapaṭṭakam (anupārapaṭṭakam, antupārapaṭṭakam) 
phul ba’i btuṅ phor 
有底碗 
 
 
 
ayaspiṇḍam 
lcags kyi gar bu 
鐵筒; 鐵圈 
 
 
 
śriṅkhalikam (śriṅgalikam) 
lcags thag 
鐵索 
 
 
 
netrikam 
sman gce’u 
藥匙 
 
 
 
nastakaraṇam 
snar blugs pa’i spyad 
灌鼻器 
 
 
 
kaṭhinam 
sra brkyaṅ 
展娑; 羯恥那衣; 堅實衣; 迦絺那衣 
 
 
 
kantārikaḥ 
gzar thag 
掛衣繩 
 
 
 
carpaṭakam 
gdaṅ bu 
衣架 
 
 
 
kuṭhārikā 
sta re 
鉞斧 
 
 
 
añjanaśalākā 
bsku ba’i thur ma 
擦筋 
 
 
 
cīvaravaṃśaḥ 
gos kyi gdaṅ 
衣袈 
 
 
 
khaṭvā 
khri 
床 
 
 
 
mañcaḥ 
khri’u 
腳踏; 机子 
 
 
 
pīṭhikā 
khri’u 
腳踏; 机子 
 
 
 
pratipādakam 
skra’i rkaṅ rten 
落髮器 
 
 
 
ajapadakadaṇḍaḥ (ajapadakakaṇḍaḥ) 
dbyug gu skam kha 
鑷子 
 
 
 
nāgadantakam 
zuṅ ṅa 
叉子; 挾子 
 
 
 
darvikā 
gzar bu 
杓兒 
 
 
 
sphijam 
thal phyags 
掃灰帚 
 
 
 
karmārabhaṇḍikā 
mgar spyad 
鐵家火; 鐵家器 
 
 
 
nāpitabhāṇḍam 
’dreg mkhan gyi lag cha 
剃頭家火; 剃頭家器 
 
 
 
ghaṭabhedanakam 
rdza gzoṅ 
泥水家火; 陶家器 
 
 
 
karparaḥ 
dbyibs mo 
坯; 磚 
 
 
 
udakabhāṇḍaḥ 
chu snod kyi gźi 
水器; 水器座 
 
 
 
pādādhiṣṭhānam 
rkaṅ rten 
腳踏 
 
 
 
 
gaṅ zag bcu gñis miṅ la 
十二執事 
 
 
 
vihāroddeśakaḥ (viherodheśakaḥ) 
gnas khaṅ bsgo ba 
管僧舍者; 管一所 
 
 
 
bhaktoddeśakaḥ 
zas la bsko ba 
管齋者; 一處會食 
 
 
 
yavāgūcārakaḥ (cepāgūcārakaḥ) 
thug pa ’grim pa 
遞湯者; 遞粥者 
 
 
 
khādyakacārakaḥ 
bag cos ’grim pa (bag chos ’drim pa) 
遞麵者; 遞餅者 
 
 
 
phalacārakaḥ 
śin tog ’grim pa (śiṅ tog ’drim pa) 
遞果者 
 
 
 
yatkiṃciccārakaḥ 
phran tshegs ’grim pa 
遞小者; 遞諸有雜物人 
 
 
 
bhāṇḍagopakaḥ 
snod spyad ’grub pa 
管家火者; 藏器物人 
 
 
 
bhāṇḍabhājakaḥ 
snod spyad ’ged pa 
擺家火者; 分器物人 
 
 
 
varṣāśāṭīgopakaḥ (śaṭīgopakaḥ) 
dbyar gyi ras chen sbed pa 
藏夏布; 藏雨衣人; 收雨衣者 
 
 
 
cīvaragopakaḥ 
gos sbed pa 
收藏衣者; 藏衣人 
 
 
 
cīvarabhājakaḥ 
gos ’ged pa (gos ’gyed pa) 
擺衣者; 分衣人; 散衣者 
 
 
 
upadhivārikaḥ 
dge skos 
掌堂師 
 
 
 
preṣakaḥ 
mṅag gźug pa 
差使者 
 
 
 
bhājanavārikaḥ 
sder spyad kyi źal ta pa 
管揲者; 管器人 
 
 
 
pānīyavārikaḥ 
chu’i źal ta pa 
管水者 
 
 
 
prasādhivārikaḥ (prāsādivāraka) 
mdzes ’chos 
治造者 
 
 
 
pariṣaṇḍavārikaḥ 
baṅ rim kyi źal ta pa 
管次第者; 管階梯者 
 
 
 
śayanāsanavārikaḥ 
mal stan gyi źal ta pa 
管臥具者 
 
 
 
muṇḍaśayanāsanavārikaḥ 
mal stan gyi phogs kyi źal rta pa 
管舖張者 
 
 
 
chaṇḍikāvārikaḥ 
sgo’u chuṅ bsruṅ ba 
把小門者 
 
 
 
 
sde pa bżi rnam pa. bcva brgyad du dgyes pa’i miṅ la. sde bżi las gyis sa’i bcvo brgyad la 
部派 
 
 
 
āryasarvāstivādāḥ 
’phags pa thams cad yod par smra ba 
諸聖所說家; 聖說一切有部; 體毘履部 
 
 
 
mūlasarvāstivādāḥ 
gźi thams cad yod par smra ba’i sde 
說根由家; 根本說一切有部; 說言一切有部 
 
 
 
kāśyapīyāḥ (kaśyapīyāḥ) 
’od bsruṅ ba’i sde 
護光家; 飲光部; 迦葉比部 
 
 
 
mahīśāsakāḥ 
sa ston sde 
示地家; 化地部; 賢部 
 
 
 
dharmaguptāḥ 
chos sruṅ sde 
法護部; 護法家 
 
 
 
bāhuśrutīyāḥ 
maṅ du thos pa’i sde 
多聞部; 多聞家 
 
 
 
tāmraśāṭīyāḥ 
gos dmar sde 
紅衣家; 銅鍱部; 犢子部 
 
 
 
vibhajyavādinaḥ 
rnam par phye sde smra ba’i sde 
開示家; 分別說部; 修妒路句部 
 
 
 
āryasammatīyāḥ 
’phags pa kun gyis bkur ba’i sde 
恭敬諸聖家; 聖正量部; 一切所貴部 
 
 
 
kaurukullakaḥ 
sar sgrog rigs kyi sde 
新演家; 宣地部; 商拘梨柯部 
 
 
 
avantakāḥ (āvantakaḥ) 
bsruṅ ba pa’i sde 
守護家; 可棄部; 不可棄部 
 
 
 
vātsīputrīyāḥ 
gnas ma bu’i sde 
非住家; 犢子部; 寓母子 
 
 
 
mahāsāṃghikāḥ 
dge ’dun phal chen po’i sde 
摩訶僧祗部; 多僧部; 大眾部 
 
 
 
pūrvaśailāḥ 
śar gyi ri bo’i sde 
東山部; 東山家 
 
 
 
aparaśailāḥ 
nub kyi ri bo’i sde 
西山部; 西山家 
 
 
 
haimavatāḥ (hemavatāḥ) 
gaṅs ri’i sde 
雪山部; 雪山家 
 
 
 
lokottaravādinaḥ 
’jig rten ’das smra ba’i sde 
超出世間家; 說出世部; 出世間語言部 
 
 
 
prajñāptivādinaḥ 
btags par smra ba’i sde 
執一語言部; 說假部 
 
 
 
āryasthavirah 
’phags pa gnas brtan pa 
聖住堅固家; 聖上座部; 上座部 
 
 
 
mahāvihāravāsinaḥ 
gtsug lag khaṅ cheṅ gnas pa’i sde 
住勝妙宮家; 大寺住部; 法勝部 
 
 
 
jetavanīyāḥ 
rgyal byed tshas gnas pa’i sde 
作聖住家; 勝休部; 只底舸部 
 
 
 
abhayagirivāsinaḥ 
’jigs med ri gnas sde 
住無畏山家; 無畏山住部 
 
 
 
 
gżi bcu bdun la 
四十七事 
 
 
 
pravrajyāvastu 
rab tu byuṅ ba’i gźi 
出家根由; 出家事; 初度之時分 
 
 
 
poṣadhavastu 
gso sbyoṅ gi gźi 
說戒根由; 褒灑陀事; 布薩時 
 
 
 
varṣāvastu 
dbyar gyi gźi 
坐夏根由; 安居事; 安居時 
 
 
 
pravāraṇavastu 
dgag dbyi’i gźi 
起夏根由; 隨意事; 開具時 
 
 
 
kaṭhinavastu 
sra brkyaṅ kyi gźi 
放袈裟根由; 羯耻那衣事; 收衣時 
 
 
 
cīvaravastu 
gos kyi gźi 
放衣服根由; 衣事; 衣分根由 
 
 
 
carmavastu 
ko lpags kyi gźi 
皮衣根由; 皮革事; 皮衣分 
 
 
 
bhaiṣajyavastu 
rtsi’i gźi 
算根由; 藥事; 藥分 
 
 
 
karmavastu 
las kyi gźi 
行業事根由; 羯磨事; 事分 
 
 
 
pratikriyāvastu 
phyir bcos pa’i gźi 
改作根由; 改作事; 改作分 
 
 
 
kālākālasampadvastu 
dus daṅ dus ma yin pa daṅ sbyar ba’i gźi 
合時非時初修根由; 合時非時事; 合時於非時分 
 
 
 
bhūmyantarasthacaraṇavastu 
sa gźan du spos pa’i spyod pa’i gźi 
遷移別處根由; 住行餘處事; 遷移別處時分 
 
 
 
parikarmavastu (parikarmaṇavastu) 
yoṅs su sbyaṅs pa’i gźi 
圓滿修習根由; 補戒分; 補戒根分 
 
 
 
karmabhedavastu 
las mi mthun pa’i gźi 
不順業根由; 破羯磨事; 不順事分 
 
 
 
cakrabhedavastu 
’khor lo mi mthun pa’i gźi 
不順輪根由; 破輪事; 不順法分 
 
 
 
adhikaraṇavastu 
rtsod pa’i gźi 
爭競根由; 諍事; 爭競分 
 
 
 
śayanāsanavastu 
mal cha’i gźi 
臥具相分; 床座事; 臥具分 
 
 
 
 
chu ruṅ ba rnam pa lṅa’i miṅ la 
五種認可水 
 
 
 
saṃghakalpaḥ 
dge ’dun gyis ruṅ ba 
僧可 
 
 
 
pudgalakalpaḥ 
gaṅ zag gis ruṅ ba 
人可 
 
 
 
parisrāvakalpaḥ 
chu tshags kyis ruṅ ba 
水濾可 
 
 
 
ahorātrakalpaḥ 
ñin źag gis ruṅ ba 
一晝夜可; 日可 
 
 
 
udapānakalpaḥ (udapānākalpaḥ) 
khron pas ruṅ ba 
井可 
 
 
 
 
dge sbyoṅ gi skyon du brtsi ba la 
沙門過失 
 
 
 
abhikṣuḥ 
dge sloṅ du mi ruṅ ba’am dge sloṅ ma yin pa 
不堪比丘; 非比丘 
 
 
 
aśramaṇaḥ 
dge sbyoṅ du mi ruṅ ba’am dge sbyoṅ ma yin pa 
不堪沙門; 非沙門; 不堪修習 ; 非修習 
 
 
 
aśākyaputrīyah 
śā kya’i bur mi ruṅ ba’am śā kya’i bur ma yin pa 
不堪佛子; 非佛子; 非釋迦子 
 
 
 
dhvasyate bhikṣubhāvāt 
dge sloṅ gi dṅos po las ñams par ’gyur 
比丘中壞; 失苾芻性 
 
 
 
hatam asya bhavati śrāmaṇyam (hatam asya bhavati śramaṇam) 
de’i dge sbyoṅ gi tshul źig par ’gyur 
墮壞修善趣; 彼沙門性壞 
 
 
 
dhvastam 
ñams pa 
衰; 墮落 
 
 
 
mathitam 
bcom pa 
壞; 崩 
 
 
 
patitam 
ltuṅ ba 
墮; 倒 
 
 
 
parājitam 
pham bar gyur ba 
敗; 被他所勝 
 
 
 
apratyuddhāryam asya bhavati śrāmaṇyam 
de’i dge sbyoṅ gi tshul phyir bslaṅ du med par ’gyur 
再不可受比丘戒; 彼沙門性不可救濟 
 
 
 
tadyathā tālo mastakacchinnaḥ 
dper na śiṅ ta la’i mgo bcad pa bźin 
譬如斬去多羅樹尖 
 
 
 
abhavyo haritvāya 
sṅon por ’gyur du mi ruṅ ba’am mi btub 
不可變青色; 不能鬱茂 
 
 
 
duḥśīlaḥ 
tshul khrims ’chal ba 
壞禮法; 破戒 
 
 
 
pāpadharmaḥ 
sdig pa’i chos can 
具罪法; 罪法具 
 
 
 
antarpūtyavasrutaḥ (antapūti avaśrutaḥ) 
khoṅs myags śiṅ phyir ’dzag pa 
內膿漏於外 
 
 
 
kaṣaṃbakajātaḥ 
śiṅ rul ba lta bur gyur pa 
猶如杇木; 如穢蝸螺 
 
 
 
śaṅkhasvarasamācaraḥ (śaṅkhasvarasamāccharaḥ) 
lug poṅ ltar spyad pa 
螺音行 
 
 
 
saṃkasusamācāraḥ 
luṅ rul ba lta bur gyur pa 
如空溝; 螺音行; 行如牛 
 
 
 
aśramaṇaḥ śramaṇapratijñaḥ 
dge sbyoṅ ma yin par dge sbyoṅ du khas ’che ba 
非修善而稱修善; 非沙門稱沙門 
 
 
 
abrahmacārī brahmacārīpratijñaḥ 
tshaṅs par spyod pa ma yin par tshaṅs par spyod par khas ’che ba 
非淨梵而稱淨梵; 非梵行稱梵行 
 
 
 
śīlavipannaḥ (śīlavivannaḥ) 
tshul khrims ñams pa 
壞戒 
 
 
 
dṛṣṭivipannaḥ 
lta ba ñams pa 
壞觀; 壞見 
 
 
 
ācāravipannaḥ 
cho ga ñams pa 
壞法; 壞行 
 
 
 
ājīvavipannaḥ 
’tsho ba ñams pa 
壞養; 壞命 
 
 
 
śikṣābhraṣṭaḥ 
bslab pa źig pa 
壞學 
 
 
 
 
gtsug lag khaṅ 
精舎等 
 
 
 
gandhakuṭī 
dri gtsaṅ khaṅ 
淨香房; 清淨香台 
 
 
 
vihārah 
gtsug lag khaṅ 
佛殿; 寺; 淨舍 
 
 
 
layanam 
gnas khaṅ 
住房 
 
 
 
varṣakaḥ 
dbyar khaṅ 
夏房 
 
 
 
gaṇḍī 
gaṇ ḍi 
犍地; 鐘; 磬 
 
 
 
gaṇḍīkoṭanakam 
gaṇ ḍi’i the’u 
犍槌 
 
 
 
velācakram 
ñi tshod kyi ’khor lo 
影朝; 一日商矩; 智慧中圍 
 
 
 
 
gos kyi gźi’i miṅ la 
衣服 
 
 
 
aurṇakavāsaḥ 
bal gos 
綿衣 
 
 
 
śāṇakam 
śa na’i ras 
沙納衣; 麻衣; 沙納布 
 
 
 
kṣaumakam 
zar ma’i ras 
薩麻衣; 麻衣; 胡麻布; 亞麻衣 
 
 
 
daukulakam (daugūlakam) 
du kū la’i ras 
都古布; 紵布; 葛布 
 
 
 
koṭambakam (koṭṭambakam) 
ko tam pa’i ras 
戈丹布; 上毛緂 
 
 
 
kārpāsakam 
ras gos 
布衣 
 
 
 
kauśeyakam 
mon dar 
絹衣; 野蠶衣; 番南絹 
 
 
 
aṃśukam 
dar la 
絹羅 
 
 
 
paṭṭakam 
dar 
絹 
 
 
 
paṭaḥ 
snam bu 
毼子; 刷絨 
 
 
 
paṭakaḥ 
ras yug chen 
大布整 
 
 
 
śāṭakam 
ras yug phran 
整小布 
 
 
 
prāvāraḥ 
be’u ras 
犢毛布 
 
 
 
amilaḥ (āmilaḥ) 
be’u ras yug chen 
犢毛大布 
 
 
 
kṛmilikaḥ (kṛmilikā) 
be’u ras dmar po 
犢毛紅布 
 
 
 
kṛmivarṇā 
la dmar 
紅羅 
 
 
 
saumilakā 
be’u phrug 
犢毛紅布; 犢毛氆氌 
 
 
 
kāśikasūkṣmam 
yul ka śa’i ka’i ras phran 
紅羅; 迦尸細軟布 
 
 
 
samavarṇaḥ 
kha dog ran pa 
犢毛氆氌; 等色 
 
 
 
durvarṇaḥ 
kha dog ṅan pa 
色惡 
 
 
 
aparāntakam 
ñi ’og gi gos 
夜衣; 阿般蘭得迦衣; 南方帛; 羅絹之衣 
 
 
 
erakam 
bal stan 
褥子; 絮褥 
 
 
 
merakam 
śiṅ śun gyi stan 
具葉褥; 樹皮褥 
 
 
 
syandarakaḥ (syandarakam) 
srin bal gyi stan 
綿褥; 緞褥 
 
 
 
mandurakam (madhuram) 
ras bal gyi stan 
布褥 
 
 
 
mṛtapariṣkāraḥ 
śi ba’i nor rdzas 
亡故財物; 亡者資具 
 
 
 
śamasāmantakam 
khru gaṅ khor yug 
周圍一肘 
 
 
 
yugmam (yugām) 
zuṅ 
變; 雙 
 
 
 
dvipuṭasaṃghāṭī (dipūṭasaṃghāṭī) 
snam sbyar naṅ śun can 
袈裟有裡兒的; 二重重複衣 
 
 
 
tripuṭasaṃghāṭī 
snam sbyar sum rim pa 
三層袈裟; 三重重複衣 
 
 
 
dhaṭikaḥ (dhajikaḥ, vaṭika, dhaṇika) 
cha ga ltab pa 
鑲邊; 縫邊 
 
 
 
cīvaraśreṇī (cīvaraśroṇī) 
chos gos kyi tshal bu 
袈裟條; 衣條 
 
 
 
ānanda paṭṭikaḥ (sānta paṭṭikaḥ) 
mtha’ skor 
周圍邊 
 
 
 
phalakaḥ 
sgrog gu’i rten ma 
皮袋; 有鈕子 
 
 
 
gaṇḍūśikaḥ, gaṇḍūmikaḥ, kaṇḍūsikaḥ 
lhan pa glon pa / lhan pa gon pa 
補丁者 
 
 
 
upaniśrayaḥ 
re źig gnas bca’ ba 
暫且住坐; 暫且住 
 
 
 
āśrayaṇīyam 
gnas bca’ ba 
居住所用; 所寓 
 
 
 
kalpikam 
ruṅ ba 
使得中; 可者 
 
 
 
utkacaḥ 
skra gyen du ’greṅ ba lta bu 
如髮上豎 
 
 
 
prakacaḥ 
skra źig pa lta bu 
如髮散亂 
 
 
 
romapātaḥ 
spu sa la lhuṅ ba lta bu 
如毛墮地 
 
 
 
 
’dul ba las bstus pa’i skad thor bu pa 
戒律語 
 
 
 
jānantaḥ pṛcchati 
mkhyen bźin du ’dri 
書寫知者; 知而故問 
 
 
 
jānanto ’pi na pṛcchati 
mkhyen kyaṅ mi ’dri 
雖知不寫; 知而不問 
 
 
 
kāle pṛcchati 
dus su ’dri 
時中寫; 時至問 
 
 
 
kulaparyāyeṇa śalākā caryate (kulaparyāyeṇa śalākā ccharyate) 
khyim rim gyis thur mas ’drim 
家中次第擺筋; 族姓次第有籌; 家中族次第以匙布散 
 
 
 
kālātikrānte na pṛcchati (kālātikrāntaṃ na pṛcchanti) 
dus las yol bar mi ’dri 
過時不問; 不寫 
 
 
 
arthopasaṃhitaṃ pṛcchati 
don daṅ ldan par ’dri 
有義書寫; 有利故問; 問之有義 
 
 
 
anarthopasaṃhitaṃ napṛcchati 
don daṅ mi ldan par mi ’dri 
無義不問; 無利不問 
 
 
 
śikṣāpadaprajñāptiḥ 
bslab pa’i gźi bca’ ba 
全戒基; 制學處; 定戒本基 
 
 
 
asyām utpattau 
byuṅ ba ’di la 
說根由; 此起時; 為此由 
 
 
 
asmin nidāne 
gleṅ gźi ’di la 
為此說; 由此緣 
 
 
 
asmin prakaraṇe 
skabs ’di la 
時間; 於此時; 此時 
 
 
 
asmin vastuni (asmin vastutiḥ) 
dṅos po ’di la’am gźi ’di la 
於此事; 為此故; 真 ; 此根 
 
 
 
prajñāptiḥ 
bcas pa 
全有; 制; 斷者 
 
 
 
anuprajñāptiḥ 
rjes su bcas pa 
隨斷者; 隨制; 隨順 
 
 
 
pratikṣepaḥ 
so sor spaṅ ba 
各各棄; 遮; 各棄捨 
 
 
 
abhyanujñā (asyanujñāḥ) 
gnaṅ ba 
與或許; 開; 須者 
 
 
 
prātimokṣaḥ 
so sor thar pa 
各各解散; 別別解脫; 波羅提木叉 
 
 
 
dakṣaṇīyaḥ 
sbyin gnas 
施住; 應尊敬 
 
 
 
sabrahmacārī 
tshaṅs par mtshuṅs par spyod 
比行淨; 同梵行伴侶 
 
 
 
bhadantaḥ 
btsun pa 
真正; 大德; 尊者 
 
 
 
āyuṣmān 
tshe daṅ ldan pa 
具壽; 長老 
 
 
 
āpattiḥ 
ltuṅ ba 
墮落; 犯 
 
 
 
pāpattikā, pātāyantikā (pāyattikā, pātavantikā) 
ltuṅ byed 
作墮 
 
 
 
sthūlātyayaḥ 
ñes pa sbom po 
麤罪 
 
 
 
duṣkṛtam 
ñes byas 
作罪; 惡作; 小過 
 
 
 
praviṣṭaḥ sparśasvīkṛtau 
bcug reg ñam su myoṅ bar byas pa 
受用觸樂 
 
 
 
prasrāvaṇakaraṇe prasrāvanakaraṇasya mukhe varcomārge vā (prasrāvaṇakaraṇe prasrāvanakaraṇasya mukhe varcomarga pā) 
zag byed du zag byed dam kha’am bśaṅ ba’i lam du 
對於密根或口或於穀道; 為受觸樂以生支入大小便道及口 
 
 
 
adattasya pañcamāṣakādeḥ (adattasya pañcamāṣakāde) 
ma byin pa’i ma śa ka lṅa la sogs pa 
未與海巴等項; 不與五磨沙等; 未與五麻沙等 
 
 
 
steyacittena 
rku sems kyis 
以盜心 
 
 
 
manuṣyagatiparigṛhītasya 
mi’i rgyud kyis yoṅs su bzuṅ ba la 
凡被人所知者; 人趣所攝 
 
 
 
tatsaṃjñayā 
der ’du śes pas 
想指彼; 從彼彼想 
 
 
 
haraṇahāraṇayor dūtenāpi 
rku’am brkur bcug pa daṅ mṅags pas kyaṅ 
盜; 自取教取或遣取; 使盜 
 
 
 
jīvitoparodheḥ 
srog bcad pa 
殺生者 
 
 
 
taccittena 
de ltar bsams pa 
想復如此 
 
 
 
manuṣyagateḥ 
mir gyur pa 
成人者; 人趣 
 
 
 
mānuṣyavigrahaḥ 
mir chags pa 
將成人者; 人身 
 
 
 
vinidhāyasaṃjñā 
’du śes bsgyur ba 
轉想; 想轉變 
 
 
 
tatsaṃjñayā 
de ltar ’du śes pas 
以如是想 
 
 
 
uttaramanuṣyadharmayuktatoktavartamānaḥ (uttaramanuṣyadharmayuktatoktavātmanaḥ) 
bdag mi’i chos bla ma daṅ ldan par smras pa 
妄言我得過人法; 妄言得異剌麻 
 
 
 
parāvagame 
pha rol gyis go ba 
識知; 他人知覺 
 
 
 
anāpattiḥ 
ltuṅ ba med 
無墮; 無犯 
 
 
 
ādikarmikaḥ 
las daṅ po pa 
初出家; 初業者; 初入門者 
 
 
 
unmattakaḥ 
myos pas 
昏迷者 
 
 
 
vikṣiptacittaḥ 
sems ’khrugs pa 
心亂者 
 
 
 
vedanābhinnaḥ 
sdug bsṅal gyi tshor bas gzir ba (sdug bsṅal gyi tshor bas zin pa) 
持解苦者; 苦痛所壞; 受苦觸者 
 
 
 
prāyogikī 
sbyor ba las byuṅ ba 
合中出; 加行; 和合中出 
 
 
 
gurvī 
lci ba 
重 
 
 
 
laghvī 
yaṅ ba 
輕 
 
 
 
sāvaśeṣā 
lhag ma yod pa 
有餘 
 
 
 
niravaśeṣaḥ 
lhag ma med pa 
無餘 
 
 
 
ā saptamaṃ yugam upādāya 
pha ma’i rigs bdun rgyud tshun chad 
父母七代以下 
 
 
 
pātranikubjanam 
lhuṅ bzed khas dbub 
合缽盂在地上 
 
 
 
sāśaṅkam (sāśaṅga) 
dogs pa daṅ bcas pa 
故全緣; 具可疑 
 
 
 
sapratibhayabhairavasammatam 
bag tsha ba daṅ ’jigs pa daṅ bcas par grags pa 
全懼怕; 有稱具懼怕者 
 
 
 
ṣaḍvārgikāḥ 
drug sde 
六群; 六部; 六眾 
 
 
 
vicaṭanam 
rmel ba (rmal ba) 
壞; 攝修; 進 
 
 
 
apakoṭanam, ākoṭanam 
bcag pa 
斷; 撥 
 
 
 
dhāvayet 
’khur ’jug pa 
著人洗; 令洗 
 
 
 
rañjayet 
’tshed du ’jug pa 
注水令煎; 令染 
 
 
 
ākoṭayet 
’chag tu ’jug pa 
著住; 令斷 
 
 
 
gṛhavyākulikaḥ 
khyim so 
海巴俗家; 俗家 
 
 
 
purāṇadvitīyā (pūrānadhitīyā) 
sṅon gyi chuṅ ma 
先妻; 故二 
 
 
 
ghaṇṭāvaghoṣaṇam 
dril sgra las bsgrags pa 
出榜時諭; 鳴健吒 
 
 
 
kārṣāpaṇam (karṣapaṇam) 
kar śa pa na 
白海巴; 迦利沙波拏; 錢 
 
 
 
māṣakam 
ma śa ka 
海巴; 磨沙迦 
 
 
 
saṃprajānan mṛṣāvādaḥ (saṃprajānamṛṣāvādaḥ) 
śes bźin gyi brdzun smra ba 
知則妄言說; 正知妄語; 故妄言 
 
 
 
agamakaḥ 
go bar byed pa ma yin pa’am mi go ba 
非知亦不知; 不知; 令非知 
 
 
 
ajñāpakaḥ (ajñāpakam) 
śes pa byed pa ma yin pa 
非知; 不令得知 
 
 
 
samagraḥ 
mthun pa 
順合; 合; 具足 
 
 
 
vyagraḥ 
mi mthun pa 
不順; 不合 
 
 
 
pūrvacaramaḥ 
daṅ po daṅ tha ma la sbyin pa 
始終布施 
 
 
 
mṛtavaibhavād bhuk (mṛtavaibhavadgukaḥ) 
śi ba’i nor bgo ba 
分亡故財 
 
 
 
sārdhaṃvihārī (sārdhaṃvihārin) 
lhan cig gnas pa 
同住 
 
 
 
pratibandhaḥ 
’gog pa’am ’gogs (bgegs) sam bar du gcod pa 
減; 斷; 魔皆消除; 障礙; 不容; 遮; 阻 ; 難 
 
 
 
utkuṭukasthaḥ 
cog bur ’dug pa 
打坐; 常打坐; 蹲踞 
 
 
 
antaḥsīma (antaḥsīmā) 
mtshams kyi naṅ 
界內 
 
 
 
kṛtam idaṃ veṣam (kṛtedam veṣam, kṛtedam vaṣam) 
cha byad ’di bźin byas 
這等莊嚴; 如是莊嚴 
 
 
 
pañcamaṇḍalakena vandanaṃ kṛtvā 
yan lag lṅas phyag byas 
五體投地; 以五輪作體 
 
 
 
pragṛhītāñjaliḥ 
thal mo sbyar 
合掌 
 
 
 
saṃghādhīnaḥ 
dge ’dun la rag las pa 
靠聖僧; 靠眾僧 
 
 
 
purākalpaḥ 
sṅon gyi cho ga 
古法事; 古儀軌 
 
 
 
haimantikaḥ 
dgun gyi dus 
冬時 
 
 
 
grīṣmaḥ 
dpyid kyi dus 
春時 
 
 
 
vārṣikaḥ 
dbyar gyi dus 
夏時 
 
 
 
mitavārṣikaḥ (mṛtavārṣikaḥ) 
dbyar thuṅ ṅu’i dus 
夏短時; 短夏時 
 
 
 
dīrghavārṣikaḥ 
dbyar riṅ po’i dus 
夏長時; 長夏時 
 
 
 
poṣadhasthāpanam 
gso sbyoṅ bźag pa 
開布薩; 開褒灑陀 
 
 
 
cūrṇam 
’dag pa’i phye ma 
細麵 
 
 
 
jentam, jentākaḥ (jontakaḥ) 
bsro khaṅ 
暖房 
 
 
 
udakabhramaḥ 
gtor khuṅ (stor khuṅ) 
陰溝 
 
 
 
kuruvindaḥ 
źa ñe gdar 
混堂; 紅寶石; 出淨錫器; 朱砂; 黑鹽 
 
 
 
layanaparihāraḥ 
gnas khaṅ spags pa 
砌住; 料顧房舍 
 
 
 
utthānakārakaḥ (utthakārakaḥ) 
lag gi las byed pa 
倣活; 做估 
 
 
 
dantakāṣṭham 
so śiṅ 
牙杖; 楊杖 
 
 
 
ārocanam 
gsol ba gdab pa 
禱祝 
 
 
 
aruṇaḥ (āruṇam) 
skya reṅs 
將曉 
 
 
 
nīlāruṇaḥ 
skya reṅs daṅ po śar ba 
東方初發白 
 
 
 
pītāruṇaḥ 
skya reṅs bar ma 
未發白; 大亮 
 
 
 
tamrāruṇaḥ (tāmāruṇaḥ) 
skya reṅs tha ma 
大發白; 將旭 
 
 
 
nepathyam (naipacchyam) 
cha lugs 
飾; 莊扮 
 
 
 
tīrthikāvasathaḥ (tīrthikāḥ apasthaḥ)  kalahakārakaḥ  [(muid :: 233d89aa-ff20-11e0-ab97-001cc4df1abe)]  avasāraṇam 
mu stegs can gyi gnas  tshu rol lam tshun chad  rtsod pa’i mtshan ma las bsgyur ba  nan tur du bya ba 
有外道處  [(muid :: 6827f329-357f-11e2-b349-001cc4ddf0f4)]  [(muid :: 9058ae70-357f-11e2-b349-001cc4ddf0f4)]  [(muid :: e0a9f5e4-357f-11e2-b349-001cc4ddf0f4)] 
  [(muid :: 6827f329-357f-11e2-b349-001cc4ddf0f4)]  [(muid :: 9058ae70-357f-11e2-b349-001cc4ddf0f4)]  [(muid :: e0a9f5e4-357f-11e2-b349-001cc4ddf0f4)] 
  [(muid :: 6827f329-357f-11e2-b349-001cc4ddf0f4)]  [(muid :: 9058ae70-357f-11e2-b349-001cc4ddf0f4)]  [(muid :: e0a9f5e4-357f-11e2-b349-001cc4ddf0f4)] 
       
prāyaścittikaḥ  śuddhapāpattikaḥ 
’thab krol byed pa  bzod par gsol ba 
教唆; 作鬧嚷  倍話,求宥 
  [(muid :: 233d89aa-ff20-11e0-ab97-001cc4df1abe)] 
   
   
naisargikāpattiḥ 
ltuṅ ba 
墜 
 
 
 
kākottārasamarthaḥ, kākotthāpanasamarthaḥ (kākottāyarasamarthaḥ) 
ltuṅ ba ma ’dres pa 
墜不雜 
 
 
 
catuṣkumbhikayā sarpati 
spaṅ ba’i ltuṅ byed 
棄墮; 應棄墮 
 
 
 
paribhāvitam 
bya rog gam khwa skrod nus pa 
能驚趕烏鴉; 能驅烏 
 
 
 
saṃkāraḥ 
rkaṅ lag bźi wis phye ba 
手足全殘; 收土堆 
 
 
 
saṃmārjanī 
bsgos pa 
分付; 思惟; 專心 
 
 
 
secanam 
phyag dar 
灑掃 
 
 
 
bhṛkuṭiḥ 
phyags ma 
掃帚 
 
 
 
viloma 
bkru ba 
洗 
 
 
 
pratiloma 
khro gñer 
忿怒; 蹙額 
 
 
 
parijanaḥ 
mi mthun pa 
不順 
 
 
 
ṣaḍdharmāḥ 
mi mthun pa 
不順 
 
 
 
ṣaḍanudharmāḥ 
gyog ’khor 
屬下; 家人; 使者 
 
 
 
pratigrahaḥ 
chos drug 
六法 
 
 
 
anuṣaṅgaḥ 
rjes su mthun pa’i chos drug 
隨順六法 
 
 
 
antarāyikaddharmāḥ 
byin len / sbyin len 
與取; 能取; 攝受 
 
 
 
utthānam 
rjes su ’brel ba 
相連 
 
 
 
avikopitaḥ (avigopitaḥ) 
bar du gcod pa’i chos 
起斷除; 障法; 阻法 
 
 
 
prakṛtisthaḥ 
ldaṅ ba 
起 
 
 
 
carmakāraḥ (rathakāraḥ) 
ma ñams pa 
不壞; 未敗 
 
 
 
saṃbādhapradeśaḥ 
raṅ bźin du ’dug pa 
住自然 
 
 
 
vraṇasāmantakaḥ 
ko lpags mkhan 
皮物; 車匠 
 
 
 
na golomakam keśaś chedayet (na golomakam keśam chedayet, na golomakam keśācchadayet) 
mdoms 
密相; 總言 
 
 
 
muṇḍanā 
rma’i than kor 
瘡疤; 瘡邊 
 
 
 
dvyaṅgulavartaḥ (dvyaṅgulāvartaḥ) 
skra chan pas mi breg 
未削髮; 髮不削 
 
 
 
pratibalo bhavati 
skra breg 
剃髮 
 
 
 
sātisāro bhavati 
sor gñis ’khris pa 
二指長 
 
 
 
śauṭīraḥ 
mthu yod pa’am nus pa’am dpyad bzod 
有力; 耐煩; 能 
 
 
 
ucchargaraḥ (ucarkaraḥ) 
’gal tshabs can du ’gyur ro 
違背十分; 有違越; 不盡美 
 
 
 
ucchakaraḥ 
sgeg rdzas 
戲器; 貢高 
 
 
 
karaṇḍakaḥ 
gram pa 
牆根 
 
 
 
vahiḥsaṃvṛtaḥ 
gram pa 
牆根 
 
 
 
antarviśālaḥ 
khaṅ pa zlum po 
圓房 
 
 
 
jālavātāyanam 
phyi rub pa 
塞房; 外精緻 
 
 
 
cakrikā 
naṅ yaṅs pa 
內寬 
 
 
 
kapoṭamālā (kapotamalā) 
skar khuṅ dra ba can 
有網窗孔 
 
 
 
kaṭukatailam (kaṭukatelam) 
sgo gtan zuṅ can 
雙拜關; 雙插關 
 
 
 
āyasadarvikā 
stegs bu 
台基 
 
 
 
pādadhāvanikā 
yuṅs mar 
芥子油 
 
 
 
kūrmākṛtikharaḥ 
lcags gzar (lcags bzar) 
鐵杓 
 
 
 
kuntapalakaḥ 
rkaṅ pa bkru ba’i sa 
洗腳地 
 
 
 
talakopari 
rus sbal gi rgyab ’dra ba rtsub pa 
如龜背而麤; 如龜文而麤 
 
 
 
jyeṣṭhaḥ 
mduṅ rtse 
鎗尖 
 
 
 
madhyaḥ 
khaṅ steṅ 
上房; 房上 
 
 
 
kanīyān (kanīyam) 
chen po’am thu bo 
大; 長孟 
 
 
 
janapadacārikā 
bar ma 
中; 仲 
 
 
 
karvaṭakaḥ 
chuṅ ṅam ’briṅ po tha chuṅ skabs sbyar 
小; 季 
 
 
 
upanimantraṇam 
yul rgyu ba 
遊境上 
 
 
 
avadhyāyati 
ri ’or ba 
山中人 
 
 
 
kṣipati 
mgron du bod pa 
請客; 請待; 作客者 
 
 
 
vivācayati 
’phya ba 
嗤笑 
 
 
 
śulkaḥ 
gźogs ’phyas 
笑話; 譏侮; 譏笑 
 
 
 
karmadānam (karmādānam) 
rnam par smod pa 
毀; 毀謗; 毀諦 
 
 
 
saṃvararūḍhaḥ (saṃvarākūṭaḥ, saṃvararuṭaḥ) 
śo gam 
抽分; 稅 
 
 
 
ośaṭukam, ośaḍukam 
las su bsko pa 
交付事; 任事; 授事 
 
 
 
maunam (monam) 
sdom pa chags 
貪者; 律儀增長; 甚於戒 
 
 
 
ehi svāgataḥ 
’dag rdzas 
塗物 
 
 
 
balād upakrāntaḥ 
mi smra ba 
不言; 莫說; 寂靜 
 
 
 
āmṛśati 
tshur śog legs par ’oṅs so 
善來; 過來 ; 前來 ; 好生來 
 
 
 
parāmṛśati 
mthus brtser 
威勢; 以力扶; 以力挾 
 
 
 
ālambhanam 
nom pa 
嗅; 觸 
 
 
 
tarapuṭaḥ 
ñug pa 
聞氣; 取 
 
 
 
pratisrotaḥ 
braṅ sprad 
胸前; 胸觸 
 
 
 
kapardakaḥ 
gru tshugs 
浮囊 
 
 
 
kākaṇi 
rgyun las bzlog pa 
常迴遮; 逆流 
 
 
 
māṣakaḥ 
mgron bu (’gron bu) 
海巴; 貝 
 
 
 
kārṣāpaṇaḥ 
ka ka ni mgron bu ñi śu’i rin (’gron bu ñi śu’i rin) 
價值二十具謂迦迦尼; 迦迦尼 
 
 
 
cīvarabhaṇḍikā (cīvarabhaṇḍikaḥ, cīvarabhāṇḍikā) 
ma śa ka mgron bu brgyad bcu’i rin (’gron bu brgyad bcu’i rin) 
價值八十具謂麻沙迦; 磨沙加; 價值百十海巴 
 
 
 
cīvarakaraṇḍakam (cīvarakaraṇḍikam) 
kar śa pa na mgron bu stoṅ drug brgya’i rin 
價值六百海巴; 迦利沙缽拏; 千六百貝價為迦利沙缽那 
 
 
 
garbhayātanam (garbhavātanam) 
chos gos kyi snod 
盛袈裟器; 盛衣器 
 
 
 
adhivāsanam 
chos gos kyi sgro ga 
法衣繩子; 衣篋 
 
 
 
mañcaḥ 
mṅal rlugs par bya ba 
打胎 
 
 
 
pīṭhaḥ 
gnaṅ ba’am ruṅ bar bya ba 
須者; 宜者 
 
 
 
ghaṭaḥ 
khri 
床 
 
 
 
ghaṭikā 
khri’u 
交床; 坐具; 小床; 繩床 
 
 
 
karakiṇī 
rdza ma 
罎; 瓶 
 
 
 
kuṇḍikā 
phru rtog 
爪癢物; 瓶 
 
 
 
kalpikaḥ 
ril ba spyi blugs 
小淨瓶 
 
 
 
pariṣvajanam 
ril ba spyi blugs 
小淨瓶 
 
 
 
bhāryā 
ruṅ ba 
中用; 應 
 
 
 
praṇayaḥ 
’khyud pa (khyud pa) 
抱 
 
 
 
prakaṭaḥ 
chuṅ ma 
妻 
 
 
 
paripāṭiḥ 
sdug pa 
苦; 親愛; 心疼物 
 
 
 
harati, pratyāharati 
gsal ba’am mṅon pa 
明顯 
 
 
 
ākarṣaṇam 
rims kyis 
次第 
 
 
 
pāṭapāṭikaḥ (pāṭāpaṭikā) 
phrin phar bskyal pa daṅ phyir bskyal ba 
回; 取; 送信; 回收 
 
 
 
vyāmaḥ 
draṅ ba 
正直; 收 
 
 
 
hastaḥ 
lan gcig gñis phrad pa 
過一二次 
 
 
 
aṅguliḥ 
’dom 
托; 尋 
 
 
 
anyathā bhāgīyaḥ 
khru 
肘 
 
 
 
chandapoṣadham ārocayati ārocitaṃ (cchandayoṣadharmañ cācayati) ca pravedayate (pravadayati) 
sor 
指 
 
 
 
prativastu 
gźan gyi cha 
別家; 別分 
 
 
 
uddhṛtakaṭhinam 
dad pa’i gso sbyoṅ bgyi bar gsol ba ’debs so gsol ba yaṅ mkhyen par gsol lo 
請禱祝乘念作布薩事乞鑑之; 告欲褒灑陀及報所告 
 
 
 
kaṭhināstāraṇam, kaṭhinastāraḥ 
nor daṅ ’dra ba 
如錢鈔; 別別事 
 
 
 
saṃkalpitamārgaṇam 
sra brkyaṅ phyuṅ ba 
開具會; 已選羯耻那 
 
 
 
chandadāyakaḥ 
sra brkyaṅ gdiṅ ba 
袈裟坐具; 張羯耻那 
 
 
 
adhikaraṇam 
śom pa la sbyor ka byed pa 
擺布停當; 尋相當 
 
 
 
saṃnihitam 
dad pa ’bul ba 
進信; 與欲者 
 
 
 
aprarohaṇadharmakaḥ (aprarohaṇabharmakaḥ) 
rtsod pa 
爭 
 
 
 
kulapratisaṃvedakaḥ 
bźag pa’am gter du bcug pa 
放; 俱在; 入藏 
 
 
 
auśīrikāḥ (ośīrikāḥ) 
mi skye ba’i chos can 
具不生法 
 
 
 
golaḥ (rolaḥ) 
khyim so sor bsgo ba 
一一分付各家; 告各家 
 
 
 
ṭivyakaḥ 
źa lu’am myu gu 
青苗 
 
 
 
paṇitakam vadhnanti (praṇitakam vananti) 
bum pa 
大瓶 
 
 
 
ahrāsaḥ (ahusaḥ) 
chu la ’dzub mos se gol rdob pa 
水中彈指 
 
 
 
sāṃyamanikaḥ 
skus ’dzugs pa’am yal zug khra ba 
令吐; 著嘔 
 
 
 
kriyākāraḥ 
mi chuṅ ba 
不小 
 
 
 
parimārjanam (parimarjānam) 
yaṅ dag par sdom pa 
真禁戒 
 
 
 
prasphoṭanam (praspoṭanam) 
khrims su byas pa 
守法; 定例 
 
 
 
antarvarṣā (antarvārṣā) 
phyi bdar bya ba 
掃拭 
 
 
 
chinnavārṣikaḥ 
sprugs pa’am phyi ba 
拂; 開; 拭 
 
 
 
avārṣakaḥ (avārṣīka) 
dbyar tshuṅ chad 
內夏至; 夏內; 至夏 
 
 
 
khaṇḍaphullaḥ (khaṇḍapullaḥ) 
dbyar gnas pa las ñams pa 
避夏; 已犯雨安居; 已犯夏格 
 
 
 
līlāyitatvam (līlāyitatam) 
dbyar gnas su ma źugs pa’am lor ma lon pa 
不入避夏處; 不入雨安居; 不成一年 ; 未入避夏或後至者 
 
 
 
saṃtānabāhulyam (saṃtanabāhulyam) 
khaṅ pa ral źiṅ grum pa 
房屋坍塌 
 
 
 
dharmapaṇanam 
lus bsgyur ba 
身搖; 戲嬉; 變身 
 
 
 
vipravādanam 
rgyud maṅ ba 
心多; 相續多 
 
 
 
visaṃvādanam 
chos ’tshoṅ ba 
賣法 
 
 
 
upanimantraṇam 
slu ba 
哄誘; 誑 
 
 
 
kālikaḥ 
slu ba 
哄誘; 誑; 欺 
 
 
 
yāmikaḥ 
mgron du gñer ba 
待客 
 
 
 
saptāhikam (saptahikam) 
dus su ruṅ ba 
時分可 
 
 
 
yāvajjīvikam 
thun tshod du ruṅ ba 
刻分可 
 
 
 
kheṭakaṭāhakam (kheṭakaṭahakam) 
źag bdun pa 
七夜; 七日 
 
 
 
kuñcikā 
’tsho ba’i bar du bcaṅ ba 
臨終; 乃至命存; 一生可 
 
 
 
śūrpakaḥ 
mchil ma’i snod 
唾器 
 
 
 
kuṇḍalakam 
gtan pa dbye ba’i lcags sbu gu’o 
鑰匙 
 
 
 
varatram (varantram, varattram) 
źab ma’am slo ma 
篩羅 
 
 
 
pailottakam (vailaitikam) 
bkru bśal gyi snod 
洗浣器; 洗瘦器 
 
 
 
udakadattā (udakadattaḥ) 
’breṅ ba 
灌 
 
 
 
dhanakrītā (dhanakrītam) 
rdol ba 
漏器 
 
 
 
dhvajahṛtā 
chu tshogs kyis byin pa 
以濾給 
 
 
 
paṭavāsinī 
rin chas ños pa 
用價購者 
 
 
 
samajīvikā 
btsan phrogs su thob pa 
強奪得者 
 
 
 
tatkṣaṇikā 
gos zas kyis ’tshos pa 
衣食資養 
 
 
 
pitṛrakṣitā (pīṭirakṣitā) 
kha dum pa 
同口 
 
 
 
mātṛrakṣitā (matṛrakṣitā) 
thaṅ ’ga’ ’phrad pa 
多相見; 幾會見者 
 
 
 
bhrātṛrakṣitā 
phas bsruṅs pa 
父愛護 
 
 
 
bhaginīrakṣitā 
mas bsruṅs pa 
母愛護; 母護 
 
 
 
śvaśurakṣitā (śvaśrurarakṣitā) 
miṅ pos bsruṅs pa 
兄護妹; 兄弟護; 兄護 
 
 
 
śvaśrururakṣitā 
phu nu mos bsruṅs pa 
姊妹相護; 姊妹護 
 
 
 
jñātirakṣitā 
gyos pos bsruṅs pa 
丈夫相護; 丈夫護 
 
 
 
gotrarakṣitā 
rgyug mos bsruṅs pa 
丈母相護; 丈母護 
 
 
 
mālāguṇaparikṣiptaḥ 
gñen pas bsruṅs pa 
骨肉護; 親眷護 
 
 
 
tatkṣaṇikā 
rus chags kyis bsruṅs pa 
骨肉護 
 
 
 
āvāhaḥ 
skyes kyi dus btab pa 
生日; 纏鬘條; 男之定期 
 
 
 
vivāhaḥ 
thaṅ ’ga’ ’phrad pa 
多相見; 即時者; 幾會見者 
 
 
 
kāyasaṃsargaḥ 
bag mar blaṅs pa 
娶與; 娶 
 
 
 
pariṣvajamātram (pariaṣṭhajamātram) 
bag mar btaṅ ba 
與嫁; 嫁 
 
 
 
dvayadvayasamāpattiḥ 
mthaṅ sprad pa 
下身相觸; 身交會 
 
 
 
 
mthaṅ sprad pa tsam 
微觸; 唯抱 
 
 
 
nandaḥ 
gñis kyis gñis sprad pa 
雙雙相持; 兩兩相合 
 
 
 
Go to Wiki Documentation
Enhet: Det humanistiske fakultet   Utviklet av: IT-seksjonen ved HF
Login