You are here: BP HOME > TLB > Mahāvyutpatti with sGra sbyor bam po gñis pa > fulltext
Mahāvyutpatti with sGra sbyor bam po gñis pa

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages
Choose display
  • Enable images
  • Enable footnotes
    • Show all footnotes
    • Minimize footnotes
DiacriticaDiacritica-helpSearch-help
ā ī ū
ñ
ś ź
š č ǰ γ    
Note on the transliteration:
The transliteration system of the BP/TLB is based on the Unicode/UTF-8 system. However, there may be difficulties with some of the letters – particularly on PC/Windows-based systems, but not so much on the Mac. We have chosen the most accepted older and traditional systems of transliteration against, e.g, Wylie for Tibetan, since with Unicode it is possible, in Sanskrit and Tibetan, etc., to represent one sound with one letter in almost all the cases (excepting Sanskrit and Tibetan aspirated letters, and Tibetan tsa, tsha, dza). We thus do not use the Wylie system which widely employs two letters for one sound (ng, ny, sh, zh etc.).
 
Important:
We ask you in particular to note the use of the ’ apostrophe and not the ' representing the avagrāha in Sanskrit, and most important the ’a-chuṅ in Tibetan. On the Mac the ’ is Alt-M.
 
If you cannot find the letters on your key-board, you may click on the link "Diacritica" to access it for your search.
Choose specific texts..
    Click to Expand/Collapse Option Complete text
Click to Expand/Collapse OptionTitle
Click to Expand/Collapse OptionPreface
Click to Expand/Collapse Option§1-20
Click to Expand/Collapse Option§21-40
Click to Expand/Collapse Option§41-60
Click to Expand/Collapse Option§61-80
Click to Expand/Collapse Option§81-100
Click to Expand/Collapse Option§101-120
Click to Expand/Collapse Option§121-140
Click to Expand/Collapse Option§141-160
Click to Expand/Collapse Option§161-180
Click to Expand/Collapse Option§181-200
Click to Expand/Collapse Option§201-220
Click to Expand/Collapse Option§221-240
Click to Expand/Collapse Option§241-260
Click to Expand/Collapse Option§261-280
Click to Expand/Collapse Option§281-283
Click to Expand/Collapse OptionColophon
 
mu stegs pa rigs pa can gyi gźuṅ las ’byuṅ ba 
外道種類名目 
 
 
 
ṣoḍaśapadārthāḥ 
tshig gi don bcu drug 
六十記句; 十六句義; 六十句義 
 
 
 
pramāṇam 
tshad ma 
量; 因明 
 
 
 
prameyam 
gźal bya 
所量 
 
 
 
saṃśayaḥ 
the tshom 
疑惑 
 
 
 
prayojanam 
dgos pa 
用; 閑 
 
 
 
dṛṣṭāntaḥ 
dpe 
比喻; 譬喻 
 
 
 
sidhāntaḥ 
grub pa’i mtha’ 
各言其道之道; 宗 
 
 
 
avayavaḥ 
cha śas 
分; 少; 支 
 
 
 
tarkaḥ 
rtog ge 
乾慧; 論破 
 
 
 
nirṇayaḥ 
gtan la dbab pa 
正端; 決定; 永定 
 
 
 
vādaḥ 
rtsod pa 
爭 
 
 
 
jalpaḥ 
brjod pa 
誦念; 說 
 
 
 
vitaṇḍā 
sun ’byin du rgol ba 
妄批 
 
 
 
hetvābhāsaḥ 
rgyu ltar snaṅ ba 
如因明; 似因; 如因顯 
 
 
 
chalaḥ 
tshig dor 
失言; 曲論 
 
 
 
jātiḥ 
ltag chod (ltag gcod) 
斷後; 類推 
 
 
 
jātyuttaraḥ 
ltag chod 
斷之; 類答 
 
 
 
nigrahasthānam 
chad pa’i gnas 
斷絕; 斷處 
 
 
 
indriyārthasaṃnikarṣotpannajñānam pratyakṣam 
dbaṅ po daṅ don du ’phrad pa las byuṅ ba’i śes pa mṅon sum 
根遇事能曉現; 根與境和合所生智為現量 
 
 
 
avyapadeśyam 
bstan du med pa 
無指示; 無可指示 
 
 
 
avyabhicārin 
’khrul pa med pa 
無雜亂; 無散亂 
 
 
 
vyavasāyātmakam 
rtogs pa’i bdag ñid 
了性; 決斷性 
 
 
 
 
graṅs can gyi gźuṅ las ’byuṅ ba 
數論 
 
 
 
caitanyam 
śes pa yod pa 
有知 
 
 
 
pradhānam 
gtso bo 
尊者 
 
 
 
sattvam 
sñiṅ stobs 
心力 
 
 
 
rajaḥ 
rdul 
塵 
 
 
 
tamaḥ 
mun pa 
暗 
 
 
 
mahān 
chen po 
大 
 
 
 
ahaṃkāraḥ 
ṅar ’dzin pa 
持我; 我慢; 我持 
 
 
 
pañcabuddhīndriyāṇi 
bla’i dbaṅ po lṅa 
五意根; 五知根 
 
 
 
pañcatanmātrāṇi 
de tsam lṅa 
五些; 五唯量; 些五 
 
 
 
aṇimā 
phra ba 
微細 
 
 
 
laghimā 
yaṅ ba 
輕 
 
 
 
mahimā 
mchod par bya ba 
作供; 大 
 
 
 
īśitvam 
bdag por gyur ba 
自成; 主性; 作主 
 
 
 
vaśitvam 
dbaṅ du gyur ba 
成根; 自在性; 順成 
 
 
 
prāptiḥ 
gar yaṅ phyin ba 
到何處; 無處不到 
 
 
 
prākāmyam 
’dod dgur ldan pa 
具貪欲; 樂欲自在; 具欲歡 
 
 
 
yatrakāmāvasāyitvam 
dga’ mgur gnas pa 
住喜樂; 隨意住性; 住於喜樂 
 
 
 
abhivyaktiḥ 
mṅon pa 
現前 
 
 
 
āvirbhāvaḥ 
mṅon par ’byuṅ ba 
現前出; 現前出者 
 
 
 
tirobhāvaḥ 
mi mṅon par ’gyur ba 
不現; 非現者 
 
 
 
pariṇāmaḥ 
yoṅs su ’gyur ba 
圓融 
 
 
 
layaḥ 
źa ba 
指屈; 惛沈; 沈沒 
 
 
 
vāk 
ṅag gam tshig 
語; 言 
 
 
 
pāṇiḥ 
lag pa 
手足; 手 
 
 
 
pādaḥ 
rkaṅ pa 
足 
 
 
 
pāyuḥ 
rkub 
胯; 胯後 
 
 
 
upastham 
’doms 
密相; 胯後 
 
 
 
saṃnikṛṣṭaḥ 
ñe ba 
近 
 
 
 
viprakṛṣṭaḥ 
rgyaṅ riṅ ba 
遠 
 
 
 
vītaḥ 
rnam par ldan pa 
諸具足 
 
 
 
āvītaḥ 
gsal te ’oṅs pa 
明來 
 
 
 
sahacarasambandhaḥ 
lhan cig ’grogs pa’i ’brel ba 
同伴相連由; 俱行相屬 
 
 
 
ghātyaghātakasambandhaḥ 
gnod bya gnod byed kyi ’brel ba 
作害相連; 所害能害相屬; 召害作害相連之緣 
 
 
 
svasvāmilakṣaṇasambandhaḥ 
rjes khol gyi mtshan ñid kyi ’brel ba 
根緣相連續; 所主能主相相屬; 主僕相連續之緣 
 
 
 
ādhārādheyalakṣaṇasambandhaḥ 
gźi daṅ brten pa’i mtshan ñid kyi (kyis) ’brel ba 
所作事相連續; 能持所持相相屬; 處與處者相連續緣 
 
 
 
kāryakāraṇalakṣaṇasambandhaḥ 
bya ba daṅ byed pa’i mtshan ñid kyi (kyis) ’brel ba 
所作相連; 所作能作相相屬; 事與作者相連之緣 
 
 
 
avayavāvayavilakṣaṇasambandhaḥ 
cha śas daṅ cha śas can gi mtshan ñid kyi (kyis) ’brel ba 
少分相連續; 分有分相相屬; 分與分主相續緣 
 
 
 
 
spyod pa can gyi gźuṅ la ’byuṅ ba 
彌曼差 
 
 
 
satsaṃprayoge puruṣasyendriyāṇāṃ buddhijanmapratyakṣam 
yod pa daṅ phrad na skyes bu’i dbaṅ po rnams kyi blo skye ba ni mṅon sum mo 
遇有則人之諸根生意諸之現前; 遇有男子諸根生意顯現母 
 
 
 
arthālocanajñānam 
don la blta ba’i śes pa 
了視義; 了義智; 視義知 
 
 
 
prāgabhāvaḥ 
sṅa na med pa 
無前; 未生無; 從前無 
 
 
 
pradhvaṃsābhāvaḥ 
źig nas med pa 
無壞; 已滅無; 壞後無 
 
 
 
itaretarābhāvaḥ 
gcig la gcig med pa 
一上無上; 更互無; 一無上 
 
 
 
atyantābhāvaḥ 
gtan med pa 
無語; 畢竟無; 永無 
 
 
 
śābdaṃ (śabdam) 
sgra las byuṅ ba 
出音; 聲; 從聲出 
 
 
 
upamānam 
ñe bar ’jal ba 
欽比; 喻語 
 
 
 
arthāpattiḥ 
don gyis go ba 
以義解; 通義 
 
 
 
abhāvaḥ 
dṅos po med pa 
無物 
 
 
 
smṛtiḥ 
dran pa 
念 
 
 
 
śrutiḥ 
thos pa 
聞 
 
 
 
apauruṣeyaḥ 
skyes bus ma byas pa 
不作男子; 非人所作 
 
 
 
durbhaṇatvam (durbhāṣatvam) 
bzlas dka’ ba 
難易; 難說性; 難效 
 
 
 
 
bye brag pa’i tshig gi don drug la sogs pa’i miṅ la 
分別六言義等名 
 
 
 
dravyam 
rdzas 
物; 實 
 
 
 
guṇaḥ 
yon tan 
功德; 德 
 
 
 
karma 
las 
行; 業; 事 
 
 
 
viśeṣaḥ 
bye brag 
分別; 異 
 
 
 
sāmānyam 
spyi 
總; 同 
 
 
 
sāmavāyaḥ 
’du ba 
聚; 和合 
 
 
 
parimāṇam 
boṅ tshod 
體; 量 
 
 
 
saṃkhyā 
graṅs 
數 
 
 
 
saṃyogaḥ 
phrad pa 
遇; 合 
 
 
 
vibhāgaḥ 
dbye ba 
分; 離; 辨 
 
 
 
pṛthaktvam 
so so ba 
各類; 別體 
 
 
 
paratvam 
pha rol 
敵; 彼體 
 
 
 
aparatvam 
pha rol ma yin pa 
非敵; 此體 
 
 
 
icchā 
’dod pa 
欲 
 
 
 
dravatvam 
khu ba’am źu ba’am gśer ba 
汁消; 液體; 汁消濕 
 
 
 
snehaḥ 
snum pa’am gśer ba 
油; 潤; 濕 
 
 
 
adharmaḥ 
chos ma yin pa 
非法 
 
 
 
saṃskāraḥ 
byas pa’i śugs 
作非法之餘氣; 行 
 
 
 
prayatnaḥ 
’bad pa 
勤; 勤勇 
 
 
 
utkṣepaṇam (akṣepaṇam) 
’degs pa 
舉; 取 
 
 
 
avakṣepaṇam 
’jog pa 
安放; 捨 
 
 
 
ākuñcanam (akuñcanam) 
bskum pa 
踡; 屈 
 
 
 
prasāraṇam 
brkyaṅ ba 
展; 伸 
 
 
 
gamanam 
’gro ba 
行 
 
 
 
dvīndriyagrāhyam 
dbaṅ po gñis kyis gzuṅ ba 
持二根; 以二根所持 
 
 
 
pārthivaparamāṇuḥ 
sa’i rdul phra rab 
地微塵; 地極微; 地徵塵 
 
 
 
mahāsattā 
yod pa chen pa 
大有; 大有性 
 
 
 
avāntarasāmānyam 
ñi tshe ba’i spyi 
大盍; 各別同 
 
 
 
mahāsāmānyam 
spyi chen po 
大總; 大同 
 
 
 
satkāryam 
’bras bu sṅa na yod pa 
前有果 
 
 
 
asatkāryam 
’bras bu sṅa na med pa 
前無果 
 
 
 
ātmendriyārthād yad utpannam jñānaṃ pratyakṣam 
bdag daṅ dbaṅ po daṅ don las gaṅ byuṅ ba’i śes pa mṅon sum pa 
知自根意所出現前; 從我根境所生智為現量; 我與我根與事所出現前意 
 
 
 
lambāmbudadarśanād 
sprin gyi rtsa ba nar bar snaṅ ba las char ’bab par rjes su dpag pa 
隨量如雲顯現澍雨 
 
 
 
nadīpūradarśanāduparivṛṣṭyanumānam 
chu brub par snaṅ ba las goṅ du char ’bab par rjes su dpag pa 
隨量現前上降甘雨; 見江中滿水比知上源有雨; 泱泱手滿水上又降甘雨 
 
 
 
meghonnatidarśanāt 
sprin ’khrigs par snaṅ ba’am mthoṅ ba 
示現騰雲; 見騰雲; 現騰雲 
 
 
 
 
tshad ma maṅ po smra ba las ’byuṅ ba 
無量多中所出名 
 
 
 
aitihyam 
de lta bu yod ces grags pa 
稱揚如是所有者; 如是所有多名稱; 口傳; 傳承 
 
 
 
prātibham (pratibham) 
mthoṅ bas tshor ba 
晴明; 暗覺 
 
 
 
 
lta ba sna tshogs kyi miṅ la 
諸見 
 
 
 
ātmagrāhaḥ 
bdag tu ’dzin pa 
持我; 我執 
 
 
 
ekatvagrāhaḥ 
gcig tu ’dzin pa 
為一; 一性執; 持一 
 
 
 
kartṛtvagrāhaḥ 
byed par ’dzin pa 
作持; 作者性執; 持為 
 
 
 
piṇḍagrāhaḥ 
ril por ’dzin pa 
持為整; 總執 
 
 
 
dṛṣṭipraskannaḥ (dṛṣṭipraskantaḥ) 
lta bar byiṅ ba 
沉於見; 見沉 
 
 
 
dṛṣṭigahanam 
lta ba thibs po 
見遮; 見稠林; 遮見 
 
 
 
dṛṣṭikāntāram 
lta ba’i dgon pa 
見之靜; 見曠野; 見遠 
 
 
 
viṣamadṛṣṭiḥ 
mi mthun par lta ba’am lta ba mi bzad pa 
見不順; 不盡見; 見不順與不見盡 
 
 
 
kudṛṣṭiḥ 
lta ba ṅan pa 
惡見; 見惡 
 
 
 
dṛṣṭisaṃkaṭaḥ 
lta ba ya ṅa ba 
見恐怖; 見險道; 恐怖見 
 
 
 
dṛṣṭikṛtam 
lta bar ’gyur ba’am lta bar byas pa 
見成與作見; 見所作; 成見 ; 作見者 
 
 
 
dṛṣṭigatam 
lta ba’i rnam pa’am lta bar gyur ba 
見相; 見成; 見 
 
 
 
caturdaśāvyākṛtamūlāni 
luṅ du ma bstan pa’i chos bcu bźi’i miṅ la 
末授記十四君目; 十四無記根 
 
 
 
śāśvato lokaḥ 
’jig rten rtag 
世間常; 世常; 世間有常 
 
 
 
aśāśvato lokaḥ 
’jig rten mi rtag 
世間非常; 世無常; 世間無常 
 
 
 
śāśvataś cāśāśvataś ca 
’jig rten rtag kyaṅ rtag la rtag kyaṅ mi rtag pa 
雖常亦非常; 亦常亦無常; 亦有常亦無常 
 
 
 
antavān lokaḥ 
’jig rten mtha’ yod pa 
世間有盡; 世有邊; 世間有邊 
 
 
 
naiva śāśvato nāśāśvataś ca 
rtag pa yaṅ ma yin mi rtag pa yaṅ ma yin 
非常非非常; 非常非無常; 非有常非無常 
 
 
 
anantavān lokaḥ 
’jig rten mtha’ yod pa ma yin 
世間亦盡; 世無邊; 世間無邊 
 
 
 
antavāṃś cānantavāṃś ca 
mtha’ yod kyaṅ yod la mtha’ med kyaṅ med 
有盡亦非盡; 亦有邊亦無邊; 有邊亦無邊 
 
 
 
naivāntavān nānantavān 
mtha’ yod pa yaṅ ma yin mtha’ med pa yaṅ ma yin 
非盡亦非非盡; 非有邊非無邊; 非有邊亦無邊 
 
 
 
bhavati tathāgataḥ paraṃ maraṇāt 
de bźin gśegs pa śi nas yod 
如來有滅度; 如來死後為有; 如來雖滅後有 
 
 
 
na bhavati tathāgataḥ paraṃ maraṇāt 
de bźin gśegs pa śi nas med 
如來亦非滅度; 如來死後非有; 如來滅後無 
 
 
 
bhavati ca na bhavati ca tathāgataḥ paraṃ maraṇāt(maraṇataḥ) 
de bźin gśegs pa śi nas yod kyaṅ yod la med kyaṅ med 
如來滅後亦有亦無; 如來死後亦有亦非有; 如來雖滅度亦有亦無 
 
 
 
naiva bhavati na na bhavatitathāgataḥ paraṃ maraṇāt(maraṇataḥ) 
de bźin gśegs pa śi nas yod pa yaṅ ma yin med pa yaṅ ma yin 
如來亦非滅度; 如來死後非有非非有; 如來後非有 ; 亦非無 
 
 
 
sa jīvas tac charīram 
srog de lus de yin 
彼伽是身; 命者即身 
 
 
 
anyo jīvo ’nyaccharīram 
srog kyaṅ gźan la lus kyaṅ gźan 
命別身亦別; 命者異身 
 
 
 
tīrthakātmaparyāyāḥ 
mu stegs can gyi bdag tu brjod pa’i miṅ la 
外道言我名目 
(6)mu stegs can gyis bdag tu brjod pa’i rnam graṅs la | 
 
 
ātmā 
bdag 
我者 
ātma ni paramātma la źes bya ste | bdag ces bya ba lus gtso bo’i phuṅ po ’di bor nas phuṅ po gźan len ciṅ dṅos po rtag la phuṅ po gźan ’dor ba ni sbrul gyi pags pa brjes pa daṅ ’dra bar ’dor te | ṅa daṅ ṅa yir ’dzin pa’i (7)gźi yin pas na bdag ces bya | 
 
 
sattvaḥ 
sems can 
有情者 
satva ni mu stegs can gyi sa bdag tu brtags pa’i bye brag yin te sems la bdag yin par ’dzin ciṅ sems kyi rgyud la mi ’chad par ’dod pas na sems can źes bya | 
 
 
jīvaḥ 
srog 
命者 
jīvani ji srid du lus ’tsho ba de srid du srog ces bya ba’i bdag de lus la gnas | lus (156a1)śi nas rdza bcag pa’i bye’u daṅ ’dra bar ’byuṅ ste ’gro bas na srog ’dzin pa’i miṅ ste srog ces bya | 
 
 
jantuḥ 
skye ba po 
生者 
jantu jayata iti jantu źes bya ste | bdag tshe rabs kun du skye źiṅ ’byuṅ bas na skye ba źes bya | 
 
 
poṣaḥ 
gso ba 
養育者; 養者 
poṣa ni lus daṅ ’gro ba’i rgyud bdag ’dis gsos śiṅ bskyed de yod par byas (2)pas na gso ba źes bya | 
 
 
puruṣaḥ 
skyes bu 
男子; 士夫; 人者 
puruṣa ni skyes bu mgo stoṅ yod pa źig rig byed kyi sgra ’don źiṅ brjod pa źig yod pa skad ’byuṅ ba daṅ | skyes bu rtsal daṅ ldan pa źig khod na yod par ’dod pa la bya bas na skyes bu źes bya | 
 
 
pudgalaḥ 
gaṅ zag 
眾多; 補特伽羅; 增損; 數取趣; 眾數者 
puṃgala ni punaḥ punar gatiṣu liyata iti źes bya ste | yaṅ daṅ yaṅ lha daṅ mi (3)la sogs pa’i rgyud du skye źiṅ sbyor bas na yaṅ sbyor ba źes kyaṅ bya | puryate gal te tse pa puṃgala źes kyaṅ bya ste | skyes nas dar gyi bar du ni gaṅ | dar yol nas śi ba’i bar du ni zag pa la yaṅ bya ste | tshig ’di gñis kar yaṅ draṅ du ruṅ gis kyaṅ sṅan chad miṅ du btags te grags pa bźin (4)du bźag nas gaṅ zag ces btags | 
 
 
manujaḥ 
śed las skyes 
力中出; 意生; 舍持所生 
manuja ni manor jātattvād ces bya ste | skye dgu’i bdag po śed ces bya ba las byuṅ bas na śed las skyes źes bya | 
 
 
mānavaḥ 
śed bu 
力子; 儒童; 舍持子 
mānava ni manor apatyaṃ źes bya ste | mu stegs can gyi gźuṅ gis skye dgu’i bdag po ’jig rten thams cad bskyed pa de las byuṅ (5)ba la bya | bod la yaṅ śed kyis kyaṅ bskal | śed kyis tshe bskal te byed pa’i mkhan po śed kyis byas pa skad du byuṅ bas na śed bur btags | 
 
 
kārakaḥ 
byed pa po 
所作; 作者 
kāraka ni mu stegs kyi gźuṅ las skye ba daṅ ’jig pa la sogs pa thams cad bdag rtag pas byas par ’dod pas na byed pa po źes bya | 
 
 
kārāpakaḥ 
byed du ’jug pa po 
教他作; 使作者 
kāravartika ni (6)bdag ces bya ba rtag pa des dge ba daṅ mi dge ba’i las kun byed du ’dzud pas na byed du ’jug pa po źes bya | 
 
 
vedakaḥ 
tshor ba po 
受者 
vedaka ni las dge ba daṅ mi dge ba’i ’bras bu myoṅ bar byed pas na tshor ba po źes bya | 
 
 
jānakaḥ 
śes pa po 
識者; 知者 
janaka ni bdag gtso bor gyur te dbaṅ po daṅ yid daṅ yul du phrad pa las śes par ’gyur bar bśad (7)pas na śes pa po źes bya | 
 
 
paśyakaḥ 
mthoṅ ba po 
見者 
paśyaka ni gzugs la sogs pa’i phyi rol gyi yul thams cad mthoṅ ba yaṅ bdag ces bya ba’i mthu yin pas na mthoṅ ba po źes bya | 
 
 
utthāpakaḥ 
sloṅ ba po 
使起者 
utthāpaka ni phuṅ po sloṅ źiṅ skyed pas na sloṅ ba po źes bya | 
 
 
samutthāpakaḥ 
kun nas sloṅ ba po 
使等起者 
samutthāpaka źes bya ba saṃ ni samantate kun źes bya | utthāpaka ni tshig (156b1)lhag tu smos pa daṅ sbyar te phuṅ po daṅ skye mched la sogs pa kun skyed pas na kun nas sloṅ ba po źes bya | 
 
 
viṃśatiśikharasamudgataḥ satkāyadṛṣṭiśailaḥ 
jig tshogs la lta ba ñi śu’i miṅ la 
諸壞見二十名; 二十句薩迦耶見 
 
 
 
rūpam ātmā svāmivat 
bdag gzugs yin te bdag po daṅ ’dra 
是我色似我; 色是我如主; 色是我似我 
 
 
 
rūpavān ātmā alaṅkāravat 
bdag gzugs daṅ ldan te rgyan daṅ ’dra 
具我色似莊嚴; 我有色如瓔珞; 色具我似莊嚴 
 
 
 
ātmīyaṃ rūpaṃ bhṛtyavat 
gzugs bdag gi yin te bran daṅ ’dra 
具我色似奴婢; 色是我所如僮僕; 色是我的似奴婢 
 
 
 
rūpe ātmā bhājanavat 
gzugs la bdag la gnas te snod daṅ ’dra 
具我色似器; 我在色中如器; 我於色似器 
 
 
 
vedanātmā 
bdag tshor ba yin 
我是受; 是我受 
 
 
 
vedanāvān ātmā 
bdag tshor ba daṅ ldan 
具我受; 我有受; 受具我 
 
 
 
ātmīyā vedanā 
tshor ba bdag gi yin 
受是我的 
 
 
 
vedanāyām ātmā 
tshor ba la bdag gnas 
想是我; 受在受中; 我住於受 
 
 
 
saṃjñātmā 
bdag ’du śes pa yin 
想是我; 我具想 
 
 
 
saṃjñāvān ātmā 
bdag ’du śes daṅ ldan 
想是我; 我有想; 想具我 
 
 
 
ātmīyā samjñā 
’du śes bdag gi yin 
我住想; 想是我所; 想是我的 
 
 
 
saṃjñāyām ātmā 
’du śes la bdag gnas 
想是我; 我在想中; 我住於想 
 
 
 
saṃskārā ātmā 
bdag ’du byed yin (’du byed bdag yin) 
我具行; 我是行; 行是我 
 
 
 
saṃskāravān ātmā 
bdag ’du byed daṅ ldan 
行是我; 我有行; 行具我 
 
 
 
ātmīyāḥ samskārāḥ 
’du byed bdeg gi yin 
我是行; 行是我所; 行是我的 
 
 
 
saṃskāreṣv ātmā 
’du byed la bdag gnas 
我住行; 我在行中; 我住於行 
 
 
 
vijñānam ātmā 
bdag rnam par śes pa yin 
識是我 
 
 
 
vijñānavān ātmā 
bdag rnam par śes pa daṅ ldan 
我具識; 我有識 
 
 
 
ātmīyaṃ vijñānam 
rnam par śes pa bdag gi yin 
識是我的; 識是我所 
 
 
 
vijñāne ātmā 
rnam par śes pa la bdag gnas 
我住識; 我在識中; 我住於識 
 
 
 
 
vyā ka ra ṇa’i skad kyi miṅ la 
聲明用語 
 
 
 
sūtram 
mdor byas 
總 
 
 
 
dhātuḥ 
skad kyi dbyiṅs 
言根 
 
 
 
nipātaḥ 
tshig gi phrad 
言機 
 
 
 
anvākhyānam 
rjes su bśad pa 
隨演說 
 
 
 
upasargaḥ 
ñe bar sgyur ba 
自近言; 前置詞; 自近變 
 
 
 
vākyopanyāsaḥ 
tshig gi lhad 
語弊; 引文 
 
 
 
upasaṃkhyānam 
tshig kha skoṅ ba 
添減語; 添補; 增補 
 
 
 
samāsaḥ 
tshig bsdud pa 
語積; 合 
 
 
 
samastaḥ 
tshig bsdus pa 
集言 
 
 
 
karma 
las 
事 
 
 
 
bhāvaḥ 
dṅos 
物; 本 
 
 
 
saṃskṛtam 
legs par sbyar ba 
善相合; 雅語 
 
 
 
prākṛtam 
tha mal pa 
平常; 俗語 
 
 
 
apabhraṃśaḥ 
zur chags pa 
字言別 
 
 
 
paiśācikaḥ 
śa za’i skad 
無能敵; 鬼音; 要音 
 
 
 
kriyāpadam 
byed pa’i tshig 
作言詞; 動詞 
 
 
 
anavasthāprasaṅgaḥ 
thug pa med par ’gyur 
無究盡; 無窮之失 
 
 
 
atiprasaṅgaḥ 
thal ches par gyur 
太過者; 太過失 
 
 
 
prasaṅgaḥ prasajyate 
thal bar ’gyur 
必過; 墮於過 
 
 
 
vigrahaḥ 
tshig rnam par sbyar ba 
相合言語; 離; 言語合韻 
 
 
 
dvandvaḥ 
zlas dbye ba 
分析; 相違; 以傍析辨 
 
 
 
dviguḥ 
ba gñis pa 
雙扮; 帶數 
 
 
 
tatpuruṣaḥ 
de’i skyes bu 
彼男子; 依主 
 
 
 
bahuvrīhiḥ 
’bru maṅ po 
多穀; 多財; 多子 
 
 
 
avyayībhāvaḥ 
zad par mi ’gyur ba 
不盡; 不變; 不可盡; 鄰近 
 
 
 
karmadhārayaḥ 
las ’dzin pa 
持業 
 
 
 
samānādhikaraṇaḥ 
gźi mthun pa 
順本; 相應關係 
 
 
 
kārakaḥ 
byed pa 
作; 作者 
 
 
 
prathamapuruṣaḥ 
skye bu daṅ po 
等一男子; 第三人稱 
 
 
 
madhyamapuruṣaḥ 
skyes bu bar ma 
中男; 第二人稱 
 
 
 
uttamapuruṣaḥ 
skyes bu mchog 
大丈夫; 第一人稱 
 
 
 
saptavibhaktikāyaḥ 
rnam par dbye ba’i tshig bdun gyi miṅ la 
分別相七言名, 分別音七言名 
 
 
 
vṛkṣaḥ vṛkṣau vṛkṣāḥ 
śiṅ śiṅ dag śiṅ rnams 
樹 樹等 諸樹 
 
 
 
vṛkṣam vṛkṣau vṛkṣān 
śiṅ la śiṅ dag la śiṅ rnams la 
將樹 將樹等 將諸樹 
 
 
 
vṛkṣeṇa vṛkṣābhyām vṛkṣaiḥ 
śiṅ gis śiṅ dag gis śiṅ rams kyi 
以樹 以樹等 以諸樹 
 
 
 
vṛkṣāya vṛkṣābhyām vṛkṣebhyaḥ 
śiṅ gi phyir śiṅ dag gi phyir śiṅ rnams kyi phyir 
為樹 為樹等 為諸樹 
 
 
 
vṛkṣāt vṛkṣābhyām vṛkṣebhyaḥ 
śiṅ las śiṅ dag las śiṅ rnams las 
從樹 從樹等 從諸樹 
 
 
 
vṛkṣasya vṛkṣayoḥ vṛkṣāṇām 
śiṅ gi śiṅ dag gi śiṅ rnams kyi 
樹之 樹等之 諸樹之 
 
 
 
vṛkṣe vṛkṣayoḥ vṛkṣeṣu 
śiṅ la śiṅ dag la śiṅ rnams la 
於樹 於樹等 於諸樹 
 
 
 
durgatayaḥ 
ṅan ’gro’i miṅ la 
惡趣名目 
 
 
 
durgatiḥ 
ṅan ’gro 
惡趣 
 
 
 
apāyaḥ 
ṅan soṅ 
惡趣; 惡生 
 
 
 
vinipātaḥ 
log par ltuṅ ba 
墮邪見; 墮 
 
 
 
narakaḥ 
dmyal ba (sems can dmyal ba) 
有情地獄; 地獄 
 
 
 
yamalokaḥ 
gśin rje’i ’jig rten 
獄世間 
 
 
 
pretaviṣayaḥ (pitṛviṣayaḥ) 
yi dwags kyi yul 
惡境; 餓鬼 
 
 
 
tiryagyonigataḥ 
dud ’gro’i skyes gnas su soṅ ba’am skye ba 
傍趣 
 
 
 
 
yi dags su gtogs pa’i miṅ la 
餓鬼 
 
 
 
pretaḥ 
yi dwags 
餓鬼 
 
 
 
kumbhāṇḍaḥ 
grul bum 
瓶腹; 甕形 
 
 
 
piśācaḥ 
śa za 
食肉 
piśāca źes bya ba pi śācam aṣṭatīti piśāca źes bya (2)ste | yi dags smad rigs mi śa la sogs pa rje na par za bas na śa za źes bya | 
 
 
bhūtaḥ 
’byuṅ po 
部多; 鬼 
 
 
 
pūtanaḥ 
srul po 
臭者 
 
 
 
kaṭapūtanaḥ 
lus srul po 
體臭者; 極臭鬼 
kaṭaputa na źes bya ba gdon gyi miṅ ste | kaṭa ni lus | pu ta ni rul bar byed pa yin pas na lus srul po źes bya | 
 
 
unmadaḥ 
smyo byed 
作顛者 
unmāda źes bya ba sems mi dran źiṅ myos par byed pa’i gdon yin pas smyo byed ces bya | 
 
 
skandaḥ 
skem byed 
作嘆; 偏脣鬼; 作 ; 瘦 
skanda źes bya ba skandir gatiśoṣaṇayo źes bya ste | mahādeva’i sras kārtika’i mtshan gyi skabs su (3)ni phyi ’gro źes bya | gdon gyi skabs su ni skems byed ces bya | 
 
 
apasmāraḥ 
brjed byed 
作忘者 
(4)apasmāra źes bya ba dran pa ñams śiṅ brgyal bar byed pa’i gdon gyi miṅ ste brjed byed ces bya |
330 ::: ostaraka źes bya ba urasicchadane źes bśad de ñal ba la braṅ nas gnon źiṅ gnod par byed pas na gnon po źes btags | 
 
 
chāyā 
grib gnon 
鎮影者 
cchāya źes bya ba grib mas mi dag la gnod pa daṅ | gdon gyis mi’i grib ma gnon źiṅ gnod par byed pas na grib gnon źes bya’o || 
 
 
rākṣasaḥ 
srin po 
羅叉; 惡鬼 
rākṣasa źes bya ba ravaṇa daṅ | vibhiṣa na la sogs pa mi la gnod par byed pa’i srin po la bya bas na srin po źes bya | 
 
 
revatīgrahaḥ 
nam gru’i gdon 
腹行魅; 女魅 
 
 
 
śakunigrahaḥ 
bya’i gdon 
魑魅 
 
 
 
brahmarākṣasaḥ 
bram ze’i bu 
婆羅門魅 
 
 
 
 
 
畜類 
 
 
 
siṃhājāneyaḥ 
seṅ ge caṅ śes 
良獅子 
 
 
 
airāvaṇahastī (airāvaṇahastin) 
glaṅ po che sa bsruṅ gi bu 
大象 
airāvati źes bya ba irā ni sa | avati ni sruṅ ba de’i bu yin pas na glaṅ po sa sruṅ gi bu źes bya | 
 
 
hastyājāneyaḥ 
glaṅ po che caṅ śes 
良象 
 
 
 
kanthakaḥ 
bsṅags ldan 
具讚 
 
 
 
aśvājāneyaḥ 
rta caṅ śes 
良馬 
 
 
 
balāhakāśvarājā 
rta’i rgyal po sprin gyi śugs can 
馬王如雲疾 
ba(4)lāhakāśvarāja źes bya ba rta rin po che sṅo skya’i miṅ ste | sbrin [?]gyi śugs ltar mgyogs pas na sbrin [?] gyi śugs can źes bya | 
 
 
śvāpadaḥ 
gcan gzan 
猛獸; 獸 
 
 
 
siṃhaḥ 
seṅ ge 
獅子 
 
 
 
śārdūlaḥ 
stag (gzig) 
虎 
 
 
 
vyāghraḥ 
gzig (stag) 
豹 
 
 
 
dvīpī 
guṅ 
彪 
 
 
 
ṛkṣaḥ 
dom 
羆 
 
 
 
bhallukaḥ 
dom 
羆 
 
 
 
tarakṣuḥ 
dred 
熊 
 
 
 
vṛkaḥ 
spyaṅ ki 
狼 
 
 
 
sṛgālaḥ, śṛgālaḥ 
lce spyaṅ (ce spyaṅ) 
野干 
 
 
 
bheruṇḍakaḥ 
spyaṅ (ce spyaṅ) 
狼 
 
 
 
lomāśī 
wa 
狐 
 
 
 
kroṣṭakaḥ 
wa 
狐 
 
 
 
sṛgālaḥ 
wa 
狐 
 
 
 
viḍālaḥ 
byi la 
狐; 貓 
 
 
 
mārjaraḥ 
byi la 
貓 
 
 
 
nakulaḥ 
ne’u le’am sre moṅ 
大黃鼠 
 
 
 
mṛgaḥ 
ri dags 
野獸 
 
 
 
gaṇḍaḥ 
bse 
犀牛 
 
 
 
varāhaḥ 
phag rgod dam phag 
野豬; 家豬 
 
 
 
āraṇyavarāhaḥ 
phag rgod 
野豬 
 
 
 
hariṇaḥ 
śa bkra 
花鹿; 山羊 
 
 
 
gaurakharaḥ 
rgyaṅ 
棗騮馬; 野騾 
 
 
 
ghotakamṛgaḥ 
rta rgod 
生馬; 野馬 
 
 
 
śarabhaḥ 
ldaṅ sko ska (bse kha sgo) 
八足獅 
 
 
 
śaśaḥ 
ri boṅ 
兔 
 
 
 
paśuḥ 
phyugs 
頭畜; 獸 
 
 
 
hastī 
glaṅ po che 
大象; 牛 
 
 
 
kuñjaraḥ 
ba laṅ 
大象; 牛 
 
 
 
kariṇī 
bal glaṅ mo (ba laṅ mo) 
乳牛; 母象 
 
 
 
kareṇuḥ 
bal glaṅ mo (ba laṅ mo) 
乳牛; 母象 
 
 
 
aśvaḥ 
rta 
馬 
 
 
 
turaṃgaḥ 
rta 
馬 
 
 
 
hayaḥ 
rta 
馬 
 
 
 
vaḍavā 
rta rgod ma 
生騾馬; 騾馬 
 
 
 
uṣṭraḥ 
rṅa mo 
駱駝 
 
 
 
camaraḥ 
gyag 
毛牛; 西牛 
 
 
 
gauḥ 
ba laṅ 
水牛 
 
 
 
balīvardaḥ 
glaṅ 
象; 牛 
 
 
 
mahiṣaḥ 
ma he 
水牛 
 
 
 
vegasaraḥ 
dre’u 
騾 
 
 
 
aśvatarī 
boṅ bu 
驢 
 
 
 
gardabhaḥ 
boṅ bu 
驢 
 
 
 
karabhaḥ 
rṅe’u 
駝駒 
 
 
 
kiśoraḥ 
rte’u 
兒馬; 馬駒 
 
 
 
kalabhaḥ 
ba laṅ gi phrug gu 
牛犢; 犢 
 
 
 
gajapotaḥ 
ba laṅ gi phrug gu 
犢 
 
 
 
sūkaraḥ 
phag 
豬 
 
 
 
eḍakaḥ 
lug 
羊 
 
 
 
urabhraḥ 
ra 
山羊 
 
 
 
chagalaḥ 
ra 
山羊 
 
 
 
ajaḥ 
ra 
山羊 
 
 
 
prāṇakaḥ 
srog chags 
微命; 有命 
 
 
 
vānaraḥ 
spre’u 
猴; 彌猴 
 
 
 
markaṭaḥ 
spre’u 
猴; 彌猴 
 
 
 
kapiḥ 
spre’u 
猴; 彌猴 
 
 
 
mūṣa (kaḥ) 
byi ba 
鼠 
 
 
 
śiśumāraḥ 
chu srin byis pa gsod 
捉水獸鳥; 鰐魚 
 
 
 
makaraḥ 
chu srin 
水獸; 鯨魚 
 
 
 
grāhaḥ 
chu srin ’dzin khri 
捉水獸鷹四種水獸中一; 四種水獸 
 
 
 
kumbhīraḥ (kumbhiraḥ) 
chu srin kum bha’i ra 
捉水獸毘必羅; 蛟龍; 蛟 ; 大身魚 
 
 
 
nakraḥ 
chu srin na kra 
捉水獸納葛喇; 鰐; 水獸納葛喇 
 
 
 
kūrmaḥ 
rus sbal 
龜 
 
 
 
udraḥ 
sram 
水獺 
 
 
 
matsyaḥ 
ña 
魚 
 
 
 
sarpaḥ 
sbrul 
蛇 
 
 
 
vyāḍaḥ 
klu’am sbrul 
水獸; 蛇; 龍 
 
 
 
uragaḥ 
klu’am sbrul 
水獸; 蛇; 龍 
 
 
 
pannagaḥ 
klu’am sbrul 
水獸; 蛇; 龍 
 
 
 
vṛścikaḥ 
sdig pa 
蝎 
 
 
 
kṛkalāsaḥ 
rtsaṅs pa 
蝎; 雲虎兒 
 
 
 
kṛmiḥ 
srin bu 
虫 
 
 
 
maśakaḥ (maṣakaḥ, mastakaḥ) 
sbraṅ bu mchu riṅs 
蚊虫蟻; 蚊虫; 蚊 
 
 
 
sarīsṛpaḥ 
sdig sbrul 
蝎蛇 
 
 
 
daṃśaḥ 
śa sbraṅ 
蠓; 虻 
 
 
 
kośakārakīṭaḥ 
dar gyi srin bu 
蠶 
 
 
 
kuntaḥ 
srin bu phre’u 
花心虫; 折腳蟻; 蟻卵 
 
 
 
pipīlikā 
grog ma’am grog sbur 
螻蟻 
 
 
 
bhramaraḥ 
buṅ ba 
蜜蜂; 黑蜂 
 
 
 
maṇḍūkaḥ 
sbal ba 
蛤蟆 
 
 
 
jalūkaḥ (jalaukas) 
srin bu pad ma 
班毛虫; 蛭 
 
 
 
khadyotakaḥ 
srin bu me khyer 
螢火虫 
 
 
 
pataṅgaḥ 
phye ma leb 
蝴蝶; 小蝶 
 
 
 
[a](upāduḥ) 
lji bu 
虻; 蚤 
 
 
 
[b]utpātaḥ 
lji ba 
虻; 蚤 
 
 
 
[c](utpātakaḥ) 
khyi śig 
虻; 蚤 
 
 
 
trailāṭā 
sbraṅ bu 
馬蜂 
 
 
 
tryambukaḥ 
sbraṅ bu 
土蜂 
 
 
 
dhvāṅkṣaḥ 
spyi rtol can nam khwa’am bya rog 
孤頂鳥; 青鳥; 烏鳥 
 
 
 
kokaḥ 
srog chags ko ka’am mtsa mim 
蝴蝶; 杜鵑 
 
 
 
yūkā 
śig 
虱 
 
 
 
likṣā 
sro ma 
蟣子 
 
 
 
indragopaḥ 
lham bu chu gśer 
潮生紅虫; 瓢蟲 
 
 
 
kalaviṅkaḥ 
bya ka la biṅ ka 
頻伽鳥; 迦羅頻迦 
 
 
 
pakṣī 
bya 
禽 
 
 
 
vihagaḥ 
bya 
鳥 
 
 
 
caṭakaḥ 
bye’u 
雀 
 
 
 
suparṇiḥ 
ga ru ḍa daṅ ’dom na ’dab gzaṅ 
迦樓羅; 金翅鳥; 空飛 
 
 
 
mayūraḥ 
rma bya 
孔雀 
 
 
 
varhī 
rma bya 
孔雀 
 
 
 
śikhī 
rma bya 
孔雀 
 
 
 
jīvaṃjīvakaḥ 
śaṅ śaṅ te’u 
共命鳥; 生生鳥; 命命; 命共鳥 
 
 
 
gṛdhraḥ 
bya rgod 
鷲 
 
 
 
śāṣaḥ 
bya tsa śa 
雜沙鳥 
 
 
 
śukaḥ 
ne tso 
鸚歌; 鸚鵡 
 
 
 
kuṇālaḥ 
bya ku ṇa la 
孤那喇; 鳩那羅 
 
 
 
rājahaṃṣaḥ 
ṅaṅ pa’i rgyal po 
鵝王 
 
 
 
dhārtarāṣṭraḥ 
ṅaṅ skya 
天鵝; 雁 
 
 
 
haṃsaḥ 
ṅaṅ mo 
母鵝; 鵝 
 
 
 
krauñcaḥ 
kruṅ kruṅ 
鳳凰; 鶴 
 
 
 
cakravākaḥ 
ṅur pa 
鴛鴦 
 
 
 
sārasaḥ 
bźad 
鴻 
 
 
 
śārikaḥ 
ri skegs 
春鸚; 鷲鷺; 黃鸝 
 
 
 
kokilaḥ 
khu byug 
鴿鴣; 類乎班鳩; 鵶鷗 
 
 
 
vakaḥ 
bya gag (bya dkar) 
寒鴉 
 
 
 
valākaḥ (kalākāḥ) 
chu skyar 
水扎子 
 
 
 
tittiriḥ 
sreg pa 
沙雞 
 
 
 
kapiñjalaḥ, kapiñcalaḥ 
goṅ ma sreg 
鴙 
 
 
 
krakaraḥ 
bya baṅ 
鶡雞 
 
 
 
kaṭkāraḥ, kadgaraḥ 
bya baṅ 
鶡雞 
 
 
 
cakoraḥ 
bya tsa ko ra 
雜古喇鳥; 鷓鴣 
 
 
 
ulūkaḥ 
’ug pa 
獯猴; 鴟梟; 貓頭鷹 
 
 
 
droṇakākaḥ 
bya rog 
烏鴉; 慈烏 
 
 
 
kākaḥ 
khwa (wa) 
老鴨; 烏鴉 
 
 
 
vāyasaḥ 
khwa (wa) 
老鴨; 烏鴉 
 
 
 
kapotaḥ 
thi ba 
斑鳩 
 
 
 
padekaḥ (patekaḥ, padekaḥ) 
khra 
鷹 
 
 
 
parāpataḥ (pārāpataḥ), pārārataḥ 
phug ron 
鵓鴿 
 
 
 
śyenaḥ (sainaḥ) 
sre (ste) 
兔鶻 
 
 
 
kukkuṭaḥ 
khyim bya 
家雞 
 
 
 
cillaḥ (collaḥ) 
’ol ba 
鷂鷹 
 
 
 
cātakaḥ 
khug rta 
沙燕 
 
 
 
pakṣaguptaḥ 
’dab skyoṅs (bya) 
禽; 護羽 
 
 
 
prāṇakajātaḥ 
srog chags su gyur pa 
有微者 
 
 
 
kukkuraḥ 
khyi 
犬; 狗 
 
 
 
śvānaḥ (śvan) 
khyi 
犬; 狗 
 
 
 
khañjāhvaḥ 
ba mo byi’u 
黃雀 
 
 
 
kāraṇḍavaḥ 
bya ka ran da ba 
迦蘭陀鳥 
 
 
 
titīlaḥ 
pha baṅ (pha waṅ) 
蝙輻 
 
 
 
carmacaṭakaḥ 
pha waṅ 
蝙輻 
 
 
 
cīrī 
tshad pa’i bye’u 
春鶯 
 
 
 
siliḥ 
tshad pa’i bye’u 
春鶯 
 
 
 
prāṇibhūtaḥ 
srog chags su gyur ba’am srog chags ’byuṅ ba 
有命者; 活物 
 
 
 
dvīpikaḥ 
sril lam mug pa 
蠶虫 
 
 
 
 
sems can dmyal ba daṅ gcad ciṅ gtub la sogs pa’i miṅ la 
熱地獄 
 
 
 
saṃjīvaḥ 
yaṅ sos 
更活 
 
 
 
kālasūtraḥ 
thig nag 
黑繩 
 
 
 
saṃghātaḥ 
bsdus ’joms 
石磕; 眾合 
 
 
 
rauravaḥ 
ṅu ’bod 
號; 號叫 
 
 
 
mahārauravaḥ 
ṅu ’bod chen po 
大叫 
 
 
 
tāpanaḥ 
tsha ba 
熱; 炎熱 
 
 
 
mahātāpanaḥ (pratāpanaḥ) 
rab tu tsha ba 
最熱; 極熱 
 
 
 
avīciḥ 
mnar med pa 
阿鼻; 無間 
 
 
 
 
graṅ ba’i sems can dmyal ba’ʼmiṅ la 
寒地獄 
 
 
 
arbudaḥ 
chu bur can 
水泡; 皰 
 
 
 
nirarbudaḥ 
chu bur brdol ba 
水泡裂; 皰裂 
 
 
 
aṭaṭaḥ 
so tham tham pa 
長嘆; 頞哳吒 
 
 
 
hahavaḥ 
kyi hud zer ba 
臛臛婆 
 
 
 
huhuvaḥ 
a chu zer ba 
虎虎婆 
 
 
 
utpalaḥ 
ut pa la ltar gas pa 
裂如優缽羅; 青蓮華 
 
 
 
padmaḥ 
padma ltar gas pa 
裂如蓮花; 紅蓮華 
 
 
 
mahāpadmaḥ 
padma ltar gas pa chen po 
裂如大蓮; 大紅蓮華 
 
 
 
kukūlam, kukkulam 
me ma mur 
火星焰; 煻煨 
 
 
 
kuṇapam 
ro myags 
不淨; 屍糞 
 
 
 
ksuradhāraḥ 
spu gri’i so 
歹刃; 利刃 
 
 
 
asidhāraḥ 
ral gri’i so 
劍刃 
 
 
 
ayaḥśalmalīvanam (ayāḥśalmalīvanam) 
lcags kyi śiṅ śal ma ri’i nags 
刀葉森林; 鐵刺林 
 
 
 
asipattravanam 
lo ma ral gri lta bu’i nags 
刀葉森林; 劍葉林 
 
 
 
ayoguḍaḥ 
lcags kyi tho lum 
鐵丸 
 
 
 
pratyekanarakaḥ (atyekanarakaḥ) 
ñi tse’i sems can dmyal ba 
雜地獄; 孤獨地獄 
 
 
 
saṃcchidyate 
gcod 
砍截 
 
 
 
bhindanti 
’bigs 
侵戮 
 
 
 
viśīryate 
źig par ’gyur ba’am sñil ba 
粉碎 
 
 
 
nyaṅkuṭā nāma prāṇī (nyaṭkā nā nyakuṭa) 
’bu mchu rnon źes bya ba 
虫嘴快利者; 糞尿虫 
 
 
 
ayastuṇḍanāmāno (ayastuṇḍanāmanī) 
khwa lcags kyi mchu źes bya ba 
鐵嘴鳥鴨; 鐵嘴鳥 
 
 
 
mastakaṃ nirlikhanti (mastakaṃ nilikhanti) 
klad rgyas ’thogs pa 
撏食腦 
 
 
 
ārtasvaraṃ krandanti 
ñam thag pa’i ṅa ros ’byin pa’am ’o dod ’bod pa’am cho ṅes ’debs pa 
呻吟號叫; 哀吟; 號叫走跳; 號叫; 號叫 
 
 
 
dhāvati (dhāvatī) 
rgyug 
行走 
 
 
 
aṣṭādaśavidyā sthānāni 
rig pa’i gnas bcu brgyad kyi miṅ la 
十八種藝名目; 十八明處 
 
 
 
gandharvaḥ 
rol mo 
音樂 
 
 
 
vaiśikam 
’khrig thabs 
春方 
 
 
 
vārttā 
’tsho chas 
生藝 
 
 
 
sāṃkhyā 
graṅs can 
數目 
 
 
 
śabdaḥ 
sgra 
音 
 
 
 
cikitsitam 
gso ba’i dbyad 
察醫方; 醫方 
 
 
 
nītiḥ 
chos lugs 
禮法; 禮方 
 
 
 
śilpaḥ 
bzo 
造作; 工巧 
 
 
 
dhanurvedaḥ 
’phoṅ dpyad 
射方 
 
 
 
hetuḥ 
gtan tshigs 
正語; 因; 成語 
 
 
 
yogaḥ 
rnal ’byor 
修習; 相應 
 
 
 
śrutiḥ 
thos pa 
聞 
 
 
 
smṛtiḥ 
dran pa 
念 
 
 
 
jyotiṣam 
skar ma’i dpyad 
觀星 
 
 
 
gaṇitam 
rtsis 
算法 
 
 
 
māyā 
mig ’phrul 
幻法; 幻目 
 
 
 
purāṇam 
sṅon gyi rabs 
先世 
 
 
 
itihāsakam 
sṅon byuṅ ba 
古出; 古事 
 
 
 
 
bzo’i gnas daṅ sgyu rtsal gyi miṅ la 
工巧處・技藝等 
 
 
 
kalā 
sgyu rtsal 
奇法 
 
 
 
lipiḥ 
yi ge 
書字 
 
 
 
mudrā 
lag rtsis 
手算 
 
 
 
saṃkhyā 
graṅs 
數目 
 
 
 
gaṇanā 
rtsis 
算 
 
 
 
muṣṭibandhaḥ 
’dzin staṅs 
持法; 結拳 
 
 
 
śikhābandhaḥ (sikharbandhaḥ) 
thor tshugs (thor tsugs) 
頂髻 
 
 
 
pādabandhaḥ 
gom staṅs (gom stabs) 
行等; 步法 
 
 
 
aṅkuśagrahaḥ 
lcag kyus thabs 
能弄鐵鉤; 執鉤 
 
 
 
tsarau (tsārau, śirau aserau, sārau) 
ral gri’i thabs 
能弄劍; 劍法 
 
 
 
pāśagrahaḥ 
źags pa gdab pa 
能弄索; 執索; 索法 
 
 
 
tomaragrahaḥ 
mda’ bo che ’phen thabs 
能射箭; 執大箭; 射大箭法 
 
 
 
iṣvastrācāryaḥ 
’phoṅ gi slob dpon 
射箭師; 射師 
 
 
 
niryāṇam (niryānam) 
mdun du snur ba 
能使鎗; 前進 
 
 
 
apayānam 
phyir bsnur ba 
能回; 後退 
 
 
 
chedyam 
gcad pa 
後截; 斷截 
 
 
 
bhedyam 
dral ba 
開除 
 
 
 
vedhyam (vetyam) 
dbug pa 
按; 透 
 
 
 
dūravedhaḥ 
rgyaṅ nas phog pa (rgyaṅ mdas ’phog pa) 
射遠中; 射從遠中 
 
 
 
śabdavedhaḥ 
sgra grag par phog pa 
中響了 
 
 
 
marmavedhaḥ 
gnad du phog pa 
中正處 
 
 
 
akṣuṇṇavedhaḥ (akṣuṇavedhaḥ) 
mi ’chor bar phog pa 
不失長中; 不亂中 
 
 
 
dṛḍhaprahāritā 
tshab che ba 
利害 
 
 
 
pañcasu sthāneṣu kṛtāvī saṃvṛttaḥ 
gnas lṅa la byaṅ bar gyur ro 
熟於五事; 熟於五明 
 
 
 
laṅghitam 
mchoṅs pa 
跳 
 
 
 
sālambhaḥ 
gyad kyi ’dzin staṅs 
殊勝持護; 力士相 
 
 
 
jāvitam 
baṅ 
走; 顛 
 
 
 
plavitam 
rkyal 
跑 
 
 
 
taraṇam 
rgal ba 
騙 
 
 
 
hastigrīvā 
glaṅ po che’i gñar źon pa 
乘象; 象頸 
 
 
 
aśvapṛṣṭhaḥ 
rta la gźon pa 
乘馬; 馬背 
 
 
 
rathaḥ 
śiṅ rta’i thabs 
能使車; 御法 
 
 
 
dhanuṣkalāpakaḥ (dhanuskalāṣa) 
mda’ gźu 
弓箭; 持弓箭者; 箭弓 
 
 
 
bāhuvyāyāmaḥ 
’gyed stobs 
具力; 勞臂; 開力; 操臂 
 
 
 
 
rol mo byed pa daṅ spyad kyi miṅ la 
樂器等 
 
 
 
nartakaḥ 
gar mkhan nam bro mkhan 
舞者 
 
 
 
naṭaḥ (nāṭaḥ) 
gar ram bro’am bro gar 
作舞 
 
 
 
bherī (bheri) 
rṅa bo che 
大鼓 
 
 
 
mṛdaṅgaḥ 
rdza rṅa 
杖鼓 
 
 
 
dundubhiḥ 
rṅa (rṅa bo che) 
大鼓 
 
 
 
murajā (murajaḥ) 
rdza rṅa chen po 
大杖鼓 
 
 
 
paṇavaḥ 
’khar rṅa 
打鐶 
 
 
 
tuṇavaḥ 
pi waṅ rgyud gcig pa 
一弦琵琶 
 
 
 
jharjharī (jhallari, śallarī) 
rdza rṅa kha gcig pa 
一面杖鼓 
 
 
 
jhallarī (ṛllarī) 
lcags kyi sil khrol 
搖銕鈴; 鐵鈴 
 
 
 
śamyā (śampā) 
khar dkrol 
打鑼; 銅鈴 
 
 
 
vallarī 
pi waṅ rgyud gsum pa 
三弦琵琶 
 
 
 
mukundaḥ 
rṅa mu kun da 
鼓音美; 圓鼓 
 
 
 
tūryam 
sil sñan 
鐃 
 
 
 
saṃgītiḥ 
glu dbyaṅs 
謳歌者 
 
 
 
tāḍāvacaraḥ (tāṭāvacāraḥ) 
pheg rdob pa 
拍板 
 
 
 
vādyam 
rol mo’i sgra 
音樂 
 
 
 
vīṇā 
pi waṅ (pi baṅ) 
琵琶 
 
 
 
vaṃśaḥ (vaṃsaḥ) 
gliṅ bu 
笛; 簫 
 
 
 
 
glu dbyaṅs kyi miṅ la 
七音階 
 
 
 
madhyamaḥ 
bar ma pa 
中婦; 第四或第五音; 中令 
 
 
 
ṛṣabhaḥ 
draṅ sroṅ ba 
神仙; 第二音; 神仙曲 
 
 
 
gandhāraḥ (gāndharaḥ, gandharaḥ) 
sa ’dzin pa 
持地; 第三音; 持地調 
 
 
 
ṣaḍjaḥ (sajja) 
drug ldan 
具六; 第一音 
 
 
 
pañcamaḥ 
lṅa ba 
等五; 第五音; 五 
 
 
 
dhaivatah 
blo gsal 
聰明; 第六音; 明意 
 
 
 
niṣādaḥ (niṣādhaḥ) 
’khor ñan 
近聞; 第七音 
 
 
 
Go to Wiki Documentation
Enhet: Det humanistiske fakultet   Utviklet av: IT-seksjonen ved HF
Login