Bibliotheca Polyglotta

ΤΕΧΝΗ ΔΙΟΝΥΣΙΟY ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ

ՔԵՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ ԴԻՈՆԵՍԻՈՍԻ ԹՐԱԿԱՑՒՈՅ:

THE GRAMMAR OF DIONYSIOS THRAX

§1. ΠΕΡΙ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ

Ա. ՅԱՂԱԳՍ ՔԵՐԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ

1. ON GRAMMAR

γραμματική ἐστιν ἐμπειρία τῶν παρὰ ποιηταῖς τε καὶ συγγραφεῦσιν ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ λεγομένων. μέρη δὲ αὐτῆς ἐστιν ἕξ·

Քերականութիւն է հմտութիւն որք ի քերդողացն եւ ի շարագրաց իբրու բազում անգամ ասացելոց: Եւ մասունք են նորա վեց.

Grammar is an experimental knowledge of the usages or language as generally current among poets and prose writers. It is divided into six parts:

πρῶτον ἀνάγνωσις ἐντριβὴς κατὰ προσῳδίαν,

նախ` վերծանութիւն նեկուռ ըստ առոգանութեան.

1°. Trained reading with due regard to Prosody.

δεύτερον ἐξήγησις κατὰ τοὺς ἐνυπάρχοντας ποιητικοὺς τρόπους,

երկիր զրուցատրութիւն ըստ ներգոյս քերդողական յեղանակս.

2°. Explanation according to poetical figures.

τρίτον γλωσσῶν τε καὶ ἱστοριῶν πρόχειρος ἀπόδοσις,

երիր` լեզու եւ հմգետ պատմութեանց արձերն բացատրութիւն.

3°. Ready statement of dialectical peculiarities and allusions

τέταρτον ἐτυμολογίας εὕρεσις,

չորիր` ստուգաբանութեան գիւտ.

4°. Discovery of Etymology.

πέμπτον ἀναλογίας ἐκλογισμός,

հինգերիր` համեմատութեան տեղեկութիւն.

5°. An accurate account of analogies.

ἕκτον κρίσις ποιημάτων, ὃ δὴ κάλλιστόν ἐστι πάντων τῶν ἐν τῇ τέχνῃ.

վեցերի` դատումն քերդածաց. նա եւ լաւագոյն է յամենեցունց որք ներ արհեստիս են.

6°. Criticism of poetical production, which is the noblest part of grammatic art.

§2. ΠΕΡΙ ΑΝΑΓΝΩΣΕΩΣ

Բ. ՅԱՂԱԳՍ ՎԵՐԾԱՆՈՒԹԵԱՆ

2. ON READING

ἀνάγνωσίς ἐστι ποιημάτων ἢ συγγραμμάτων ἀδιάπτωτος προφορά.

Վերծանութիւն է քերդածաց կամ շարագրածաց անվթար յառաջբերութիւն:

Reading is the rendering of poetic or prose productions without stumbling or hesitancy.

ἀναγνωστέον δὲ καθ᾽ ὑπόκρισιν, κατὰ προσῳδίαν, κατὰ διαστολήν.

Եւ վերծանաելի է ըստ ենթադատութեան, ըստ առոգանութեան, ըստ տրոհութեան.

It must be done with due regard to expression, prosody, and pauses.

ἐκ μὲν γὰρ τῆς ὑποκρίσεως τὴν ἀρετήν, ἐκ δὲ τῆς προσῳδίας τὴν τέχνην, ἐκ δὲ τῆς διαστολῆς τὸν περιεχόμενον νοῦν ὁρῶμεν·

քանզի յենթադատութեանէն զզաւրութիւնն, իսկ յառուգանութեանէն զարուեստն, իսկ ի տրոհութենէն զպարունակ միտսն տեսանեմք.

Through the expression we learn the merit of the piece; from the prosody, the art of the reader; and from the pauses, the meaning intended to be conveyed.

ἵνα τὴν μὲν τραγῳδίαν ἡρωϊκῶς ἀναγνῶμεν,

զի գողբերգութիւնն դիւցածնաբար վերծանեսցուք,

In this way we read tragedy heroically,

τὴν δὲ κωμῳδίαν βιωτικῶς,

իսկ զկատակերգութիւնն աշխարհավրէն,

comedy conversationally,

τὰ δὲ ἐλεγεῖα λιγυρῶς,

եւ զդամբանականն ուժգնակի,

elegiacs thrillingly,

τὸ δὲ ἔπος εὐτόνως,

եւ զտաղն քաջոլորակի,

epics sustainedly,

τὴν δὲ λυρικὴν ποίησιν ἐμμελῶς,

եւ զքնարական քերդութիւնն ներդաշնակապէս,

lyric poetry musically,

τοὺς δὲ οἴκτους ὑφειμένως καὶ γοερῶς.

եւ զխանդաղատականն թուլակի եւ աշխարապէս.

and dirges softly and plaintively.

τὰ γὰρ μὴ παρὰ τὴν τούτων γινόμενα παρατήρησιν καὶ τὰς τῶν ποιητῶν ἀρετὰς καταῤῥιπτεῖ καὶ τὰς ἕξεις τῶν ἀναγιγνωσκόντων καταγελάστους παρίστησιν.

զի որք ոչ ըստ սոցայն լինին խտրութեան, զքերդողացն արութիւնս տապալեն եւ գոյնս վերծանողացն ծիծաղելիս յարկացոցեն:

Any reading done without due observance of these rules degrades the merits of the poets and makes the habits of readers ridiculous.

§3. ΠΕΡΙ ΤΟΝΟΥ

Գ. ՅԱԼԱԳՍ ՈԼՈՐԱԿԻ

3. ON TONE

τόνος ἐστὶν ἀπήχησις φωνῆς ἐναρμονίου, ἡ κατὰ ἀνάτασιν ἐν τῇ ὀξείᾳ, ἡ κατὰ ὁμαλισμὸν ἐν τῇ βαρείᾳ, ἡ κατὰ περίκλασιν ἐν τῇ περισπωμένῃ.

Ոլորակ է բացագանչութիւն պատկանաւոր ձայնի, թե ըստ վերսաստութեան շեշտիւն, թե ըստ հարթութէան բթիւն, թե ըստ պարբեկութեան պարուկաւն:

Tone is the resonance of a voice endowed with harmony. It is heightened in the acute, balanced in the grave, and broken in the circumflex.

§4. ΠΕΡΙ ΣΤΙΓΜΗΣ

Դ. ՅԱՂԱԳՍ ԿԻՏԻ

4. ON PUNCTUATION

στιγμαί εἰσι τρεῖς· τελεία, μέση, ὑποστιγμή. καὶ ἡ μὲν τελεία στιγμή ἐστι διανοίας ἀπηρτισμένης σημεῖον, μέση δὲ σημεῖον πνεύματος ἕνεκεν παραλαμβανόμενον, ὑποστιγμὴ δὲ διανοίας μηδέπω ἀπηρτισμένης ἀλλ᾽ ἔτι ἐνδεούσης σημεῖον.

Կէտք են երեք. կետ աւարտեալ, միջակ, ստորակէտ: Կէտ է տրամախոհութէան յանգեցելոյ նշան. եւ միջակ` նշամ յոգի նակս ընդունելոյ. եւ ստորակէտ է ստրամախութեան չեւ եւս յանգեցելոյ, այլ եւս կարաւտացելոյ նշան:

There are three punctuation marks: the full stop, the semicolon, and the comma. The full stop denotes that the sense is complete; the semicolon is a sign of where to take breath; the comma shows that the sense is not yet complete, but that something further must be added.

τίνι διαφέρει στιγμὴ ὑποστιγμῆς; χρόνῳ· ἐν μὲν γὰρ τῇ στιγμῇ πολὺ τὸ διάστημα, ἐν δὲ τῇ ὑποστιγμῇ παντελῶς ὀλίγον.

Իւ՞ առանձնանայ կէտ ի ստորակիտէ. ամանակաւ. զի ի կիտէն կարի յոյժ մեծ է բացատն, իսկ ի ստորակիտէն ամենեւին նուազ:

5. WHEREIN DOES THE FULL STOP DIFFER FROM THE COMMA In time. At the full stop the pause is long, at the comma, very short.

§5. ΠΕΡΙ ΡΑΨΩΙΔΙΑΣ

Ե. ՅԱԼԳՍ ՀԱԳՆԵՐԳՈՒԹԵԱՆ

6. ON RHAPSODY

ῥαψῳδία ἐστὶ μέρος ποιήματος ἐμπεριειληφός τινα ὑπόθεσιν. εἴρηται δὲ ῥαψῳδία οἱονεὶ ῥαβδῳδία τις οὖσα, ἀπὸ τοῦ δαφνίνῃ ῥάβδῳ περιερχομένους ᾂδειν τὰ Ὁμήρου ποιήματα.

Հագներգութիւն է նասն քերդածաց ներպարառեալ ստորադրութիւն: Եւ ոգեալ է հագներգութիւն ի հագնելոյ կարակտուն բանս, եւ կամ ի սարդենի մահակէ պար գոլով երգել զհոմերական քերդածսն:

A Rhapsody is a part of a poem including a certain (definite) argument. It is called a rhapsody, that is, rhabdody, because those who recited the Homeric poems were girt with a laurel branch.

§6. ΠΕΡΙ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ

Զ. ՅԱՂԱԳՍ ՏԱՌԻ

7. ON ELEMENTS

γράμματά ἐστιν εἰκοσιτέσσαρα ἀπο τοῦ α μέχρι τοῦ ω. γράμματα δὲ λέγεται διὰ τὸ γραμμαῖς καὶ ξυσμαῖς τυποῦσθαι· γράψαι γὰρ τὸ ξῦσαι παρὰ τοῖς παλαιοῖς, ὡς καὶ παρ᾽ Ὁμήρῳ·
νῦν δέ μ᾽ ἐπιγράψας τάρσον ποδὸς εὔχεαι αὔτως (Λ 388). τὰ δὲ αὐτὰ καὶ στοιχεῖα καλεῖται διὰ τὸ ἔχειν στοῖχόν τινα καὶ τάξιν.

Գիր է երեսուն եւ վեց յայբէ մինչեւ ցքէ: Եւ գիր ասի վասն զի իբր զծելով եւ քերելով իմն գալափարի. քանզի գրելդ քերել ասիւր առ նախնեաւքն, որպէս եւ ի Հոմերոնի`
եւ մակագրեալ իմ զոտի աձժմ զքո գարշապար, ունայնս պանզաս: Նա եւ նոյնք իսկ տառք կոչին, վասն զի ունին տարարումն իմն եւ դասութիւն:

There are twenty-four letters from α to ω. They are called letters from being formed of lines and scratches. For to write, among the ancients, meant to scratch, as in Homer: – They are also called elements from being in a certain series or arrangement.

τούτων φωνήεντα μέν ἐστιν ἑπτά· α ε η ι ο υ ω. φωνήεντα δὲ λέγεται, ὅτι φωνὴν ἀφ᾽ ἑαυτῶν ἀποτελεῖ.

Եւ նոցա ձայնաւորք են ութ. ա, ե, է, (ը), ի, ո, ւ, ω: Եւ ձայնավորք ասին, վասն զի ձայն ձինքեանց անպակաս ելուզանեն:

Of these letters, seven are Vowels: α, ε, η ι, ο, υ, ω. They are called vowels because they form a complete sound by themselves.

τῶν δὲ φωνηέντων μακρὰ μέν ἐστι δύο, η καὶ ω, βραχέα δύο, ε καὶ ο, δίχρονα τρία, α ι υ. δίχρονα δὲ λέγεται, ἐπεὶ ἐκτείνεται καί συστέλλεται.

Եւ ձայնաւորացն երկյնք են երկու, է, ω. Եւ սուղք երեք. ե, ո, ւ. երկանանակք երեք, ա, ը, ի. եւ երկանանկք ասին, վասն զի երբեմն ամփոփին:

Of the vowels, two are long, η and ω; two are short, ε and ο; and three are doubtful, α, ι, υ. They are called doubtful because they may be either lengthened or shortened.

προτακτικὰ φωνήεντα πέντε· α ε η ο ω. προτακτικὰ δὲ λέγεται, ὅτι προτασσόμενα τοῦ ι καὶ υ συλλαβὴν ἀποτελεῖ, οἷον αι αυ.

Եւ առաջադիր ձայնավորք են վեց. ա, բ, է ը, ի, ո: Եւ արաջանդիրք ասին, զի նախադասելով զինիւն եւ զւիւնիւն շաղաշար կատարեն, որպէս աւ, աի:

Five of the vowels are prepositive, α, ε, η, o, ω. They are called prepositive because, when placed before, ι or υ, they form a syllable, as αι, αυ.

ὑποτακτικὰ δύο· ι καὶ υ. καὶ τὸ υ δὲ ἐνιότε προτακτικόν ἐστι τοῦ ι, ὡς ἐν τῷ μυῖα καὶ ἅρπυια.

Եւ ստորադասկ են երկու. ի, ի. եւ ինդ է ուրեք զի պաղադասական է քան զհիւնդ, որպէս ձիմաստութիւնդ եւ յարդիւնդ:

Two are subjunctive, ι and υ. Υ is sometimes prepositive to ι, as in μυῖα, ἅρπυια, υἱός, and the like.

δίφθογγοι δέ εἰσιν ἕξ· αι αυ ει ευ οι ου.

Եւ երկբարբառք են բոունք հինգ. աւ, եւ, ու, ով.

There are six diphthongs, αι, αυ, ει, ευ, οι, ου.

Եւ բռնաբարբառք երկձայնք երեք. էւ, ըւ, իւ:

σύμφωνα δὲ τὰ λοιπὰ ἑπτακαίδεκα· β γ δ ζ θ κ λ μ ν ξ π ρ σ τ φ χ ψ. σύμφωνα δὲ λέγονται, ὅτι αὐτὰ μὲν καθ᾽ ἑαυτὰ φωνὴν οὐκ ἔχει, συντασσόμενα δὲ μετὰ τῶν φωνηέντων φωνὴν ἀποτελεῖ.

Եւ այղքն ամենեքեան բաղաձայնք են քսան եւ վեց. բ, գ, դ, զ, թ, ժ, լ, խ, ծ, կ, ձ, ղ, ճ, մ, ն, շ, չ, պ, ջ, ռ, ս, տ, ր, ց, փ, ք: Եւ շարաձայնք ասին, վասն զի նոքա իւրեանց առամձինն ձայն ձինքեանս ոչ ունիմ, բայց շարակածելով անդ ձայնաւրսն ձայն բացակատարեն:

The remaining seventeen letters are Consonants, β, γ, δ, ζ, θ, κ, λ, μ, ν, ξ, π, ρ, σ, τ, φ, χ, ψ. They are called consonants because by themselves they have no sound, but produce a sound only when they are combined with vowels.

τούτων ἡμίφωνα μέν ἐστιν ὀκτώ· ζ ξ ψ λ μ ν ρ σ. ἡμίφωνα δὲ λέγεται, ὅτι παρ᾽ ὅσον ἧττον τῶν φωνηέντων εὔφωνα καθέστηκεν ἔν τε τοῖς μυγμοῖς καὶ σιγμοῖς.

Եւ են նոքա` նուրբք տասն եւ ստուարք ինն եւ միջակք եւթն: Եւ միջակք վասն այնորիկ անուանեցան, զի քան զնուրբսն յոյրք են եւ քան զյոյրսն նուրբք: Եւ են միջակք եւթն ի մէջ բարակացն եւ յոյրից. բ, գ, դ, ձ, ղ, ճ, ժ: Եւ թաւք ինն. փ, ք, խ, թ, ց, լ, ջ, չ, ռ: Եւ ղերկք տասն. պ, կ, տ, զ, ն, ծ, շ, մ, ս, ր: Եւ են միձակքն բենն ի մէջ մենի պէի եւ փիւրի, վասն զի քան զմենն եւ զպէն խաժ է, եւ քան զփիւրն բարակ: Եւ գիմն ի մէջ կենի, քէի եւ էի, զի քան զկենն թաւ է եւ քան զքէն եւ զէն լէրկ: Եւ դայն ի մէջ տիւնվ եւ թոյի, զի քըն զտիւնն թաւ է եի քան զթոյն ղերկ: Նոյնպէս եւ այղքն ամենեքեան. ձայն միջակ է սէի, զայի եւ ցոյն. ղատն` լիւնի եւ նուի. եւ ճէմ` ժայնի եւ ջէի. եւ ժէմ` շայի եւ չայի, զի քան զշայն թաւ է եւ քան զչայն ղերկ:

Of the consonants, eight are Semivowels, ζ, ξ, ψ, λ, μ, ν, ρ, σ. They are ealled semivowels because, being less easily sounded than the vowels, when attempted to be pronounced alone, they result in hisses and mumblings.

ἄφωνα δέ ἐστιν ἐννέα· β γ δ κ π τ θ φ χ. ἄφωνα δὲ λέγεται, ὅτι μᾶλλον τῶν ἄλλων ἐστὶν κακόφωνα, ὥσπερ ἄφωνον λέγομεν τὸν τραγῳδὸν τὸν κακόφωνον.

Եւ են դարձեալ ի նոցանէ անձայնք ինն. բ, զ, դ, պ, կ, տ, թ, պ, ք. անձայնք ասին, զի առաել քան զայլսն են չարաձայնք, որպէս անձայն ասեմք զողբերգակն որ վատաձայն է:

There are nine Mutes, β, γ, δ, κ, π, τ, θ, φ, χ. They are called mutes because they are more disagreeable in sound than the others, just as we say that a tragedian with a disagreeable voice is mute (–– voiceless).

τούτων ψιλὰ μέν ἐστι τρία, κ π τ, δασέα τρία, θ φ χ, μέσα δὲ τούτων τρία, β γ δ. μέσα δὲ εἴρηται, ὅτι τῶν μὲν ψιλῶν ἐστι δασύτερα, τῶν δὲ δασέων ψιλότερα. καὶ ἔστι τὸ μὲν β μέσον τοῦ π καὶ φ, τὸ δὲ γ μέσον τοῦ κ καὶ χ, τὸ δὲ δ μέσον τοῦ θ καὶ τ. ἀντιστοιχεῖ δὲ τὰ δασέα τοῖς ψιλοῖς, τῷ μὲν π τὸ φ, οὕτως·
«ἀλλά μοι εἴφ᾽ ὅπῃ ἔσχες ἰὼν εὐεργέα νῆα» (ι 279),
τῷ δὲ κ τὸ χ·
«αὐτίχ᾽ ὁ μὲν χλαῖνάν τε χιτῶνά τε ἕννυτ᾽ Ὀδυσσεύς» (ε 229),
τὸ δὲ θ τῷ τ·
«ὣς ἔφαθ᾽· οἱ δ᾽ ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ» (Γ 95).

Եւ կիսաձայնք են ութ. զ, ց, ն, ծ, շ, մ, ս, ր: Եւ կիսաձայնք ասին, զի փոքր ինչ նուազ քաջաձայնք են քան զձայնաւոըսն ի մրմունջս եւ ի առինչս:

Of these, three are smooth, κ π τ; three are rough, θ φ χ; and three are medial, β γ δ. The last are called medials becanse they are rougher than the smooths, and smoother than the roughs. And β is the medial between π and φ, γ between κ and χ, and δ between τ and θ. The roughs stand related to the smooths thus:
φ to π –––
χ to κ –––
θ to τ –––

ἔτι δὲ τῶν συμφώνων διπλᾶ μέν ἐστι τρία· ζ ξ ψ. διπλᾶ δὲ εἴρηται, ὅτι ἓν ἕκαστον αὐτῶν ἐκ δύο συμφώνων σύγκειται, τὸ μὲν ζ ἐκ τοῦ σ καὶ δ, τὸ δὲ ξ ἐκ τοῦ κ καὶ σ, τὸ δὲ ψ ἐκ τοῦ π καὶ σ.

Եւ կրկնակք են ի սոցանէ ութ. զ, լ, խ, շ, չ, ջ, ռ, ց: Եւ կրկնակք ասին, վասն սի մի մի իւրաքնչիւր ոք ի սոցանէ ձերկուց ձայնակցաց բաղկացեալ է, վասն զի բաղկանայ` զայն ի պէէ եվ դայէ եւ խէն ձերկուց քնակից քէից եւ շայն ձերկուց սէից եւ ռայն ձերկուց րէից: ըՆոյնպէս եւ այլքն մու մու ձերկուց բարբառակցաց շարակցւլ են:

Again, of the consonants, three are double, ζ, ξ, ψ. They are called double because each one of them is composed of two consonants, ζ of ς and δ, ξ of κ and σ, ψ of π and σ.

ἀμετάβολα τέσσαρα· λ μ ν ρ. ἀμετὰβολα δὲ λέγεται, ὅτι οὐ μεταβάλλει ἐν τοῖς μέλλουσι τῶν ῥημάτων οὐδὲ ἐν ταῖς κλίσεσι τῶν ὀνομάτων. τὰ δὲ αὐτὰ καὶ ὑγρὰ καλεῖται.

Եւ նայր են չորք. դ, մ, ն, ր:

Four are unchangeable. They are called unchangeable because they do not change in the futures of verbs or the inflections of nouns. They are likewise called liquids.

τελικὰ ἀρσενικῶν ὀνομάτων ἀνεπεκτάτων κατ᾽ εὐθεῖαν καὶ ἑνικὴν πτῶσιν στοιχεῖά ἐστι πέντε· ν ξ ρ σ ψ, οἷον Δίων Φοῖνιξ Νέστωρ Πάρις Πέλοψ. θηλυκῶν δὲ ὀκτώ· α η ω ν ξ ρ σ ψ, οἷον Μοῦσα Ἑλένη Κλειώ χελιδών ἕλιξ μήτηρ Θέτις λαῖλαψ. οὐδετέρων δὲ ἕξ· α ι ν ρ σ υ, οἷον ἅρμα μέλι δένδρον ὕδωρ δέπας δόρυ. τινὲς δὲ προστιθέασι καὶ τὸ ο, οἷον ἄλλο. δυϊκῶν δὲ τρία· α ε ω, οἷον Ἀτρείδα Ἕκτορε φίλω.

Եւ վախճանականք անուանց են արուաց եւ իգաց եւ չեզոքաց ամենեքեան բաց ի հնգից, յայբէ եւ յեչէ եւ յեթէ եւ յոյէ եւ յωէ: Ողբ, ազգ, մարդ, պարզ, բազէ, բաղթ, վարժ, բարի, տալ, խորխ, ինծ, տունկ, մահ, հանդերձ, մանուէղ, կինճ, որմ, խոյ, Տարաւն, ուշ, ունչ, ամպ, որջ, կուռ, հիւս, Խոսրով, կոյտ, այր, ոյց, իրաւ, թուփ, կնիք:

The final elements of masculine nouns, in the nominative case, singular number, are five, ν, ξ, ρ, σ, ψ, as Δίων, Φοῖνιξ, Νέστωρ, Πάρις, Πέλοψ.
Of feminine nouns, eight, α, η, ω, ν, ξ, ρ, σ, ψ, as Μοῦσα, Ἑλένη, Κλειώ, χελιδών, ἕλιξ, μήτηρ, Θέτις, λαῖλαψ; of neuter, six, α, ι, ν, ρ, σ, υ, as ἅρμα, μέλι, δένδρον, ὕδωρ, δέπας, δόρυ.

πληθυντικῶν δὲ τέσσαρα· ι σ α η, οἷον φίλοι Ἕκτορες βιβλία βέλη.

Եւ բազմաւորականք անուանց են երկու եւ քէ.

Some add also ο, as in ἐκεῖνο, τοῦτο, ἄλλο. The final elements of duals are three, α, ε, ω, as Ἀτρείδα, Ἕκτορε, φίλω; of plurals, four, ι, σ, α, η, as φίλοι, Ἕκτορες, βιβλία, βέλη.

§7. ΠΕΡΙ ΣΥΛΛΑΒΗΣ

է. ՅԱՂԳՍ ՎԱՆԳԻ

8. ON SYLLABLES

συλλαβή ἐστι κυρίως σύλληψις συμφώνων μετὰ φωνήεντος ἢ φωνηέντων, οἷον καρ βοῦς· καταχρηστικῶς δὲ καὶ ἡ ἐξ ἑνὸς φωνήεντος, οἷον α η.

Փաղարութիւն է իսկապէս պարառութիւն ձայնորդաց ձայնաւորաւ կամ ձայնաւորաւք, որպիսի կար, գութ. իսկ պիտակապէս եւ նեզէ ձայնաւորէ, որպիսի ա, բ:

A Syllable is properly the combination of a vowel with a consonant or consonants, as κᾶρ, βοῦς. Improperly we speak of a syllable as composed of a single vowel, as α, η.

§8. ΠΕΡΙ ΜΑΚΡΑΣ ΣΥΛΛΒΗΣ

Ը. ՅԱՂԱԳՍ ԵՐԿԱՐ ՎԱՆԳԻ

9. ON LONG SYLLABLES

μακρὰ συλλαβὴ γίνεται κατὰ τρόπους ὀκτώ, φύσει μὲν τρεῖς, θέσει δὲ πέντε.

Երկար փալառութիւն լինի ընտ ձեղամնակս ութ. բնութեամբ երեք եւ դրութեամբ հինգ.

A long syllable may come about in eight ways, three by nature and five by position:

καὶ φύσει μὲν (α´) ἤτοι ὅτ᾽ ἂν διὰ τῶν μακρῶν στοιχείων ἐκφέρηται, οἷον ἥρως·

եւ բնութեամբ` ‹1› կամ ձորժամ երկար տառիւք արտաբերիցի, որպիսի Մովսէս.

by nature, when it is represented by the long elements, as ἥρως

(β´)ἢ ὅτ᾽ ἂν ἔχῃ ἕν τι τῶν διχρόνων κατ᾽ ἔκτασιν παραλαμβανόμενον, οἷον Ἄρης·

‹2› կամ յորժամ զմին ձերկամանակացն ընտ երկարման առեալ ունի, որպիսի սիրով.

– or when one of the doubtful elements is assumed as long, as Ἄρης

(γ´) ἢ ὅτ᾽ ἂν ἔχῃ μίαν τῶν διφθόγγων, οἷον Αἴας.

‹3› կամ ձոժամ զի մի ոք ի կոչեցելոցն ձերկբարբռոց, որպիսի հաւու՛կ:

– or when it contains one of the diphthongs, as Αἴας;

θέσει δὲ (α´) ἤτοι ὅτ᾽ ἂν εἰς δύο σύμφωνα λήγῃ, οἷον ἅλς·

Իսկ դրութեամբ ‹1› յորժամ յերկուս բալաձայնս ձանազեսցի, որպէս աղց.

by position, either when it ends in two consonants, as ἅλς

(β´) ἢ ὅτ᾽ ἂν βραχεῖ ἢ βραχυνομένῳ φωνήεντι ἐπιφέρηται δύο σύμφωνα, οἷον ἀγρός·

‹2› կամ յորժամ սղի եւ սղացելոյ ձայնաւորի վերաբերիցին երկու բալաձայնք, որպիսի տատրակ.

– or when a short or shortened vowel is followed by two consonants, as ἀγρός

(γ´) ἢ ὅτ᾽ ἂν εἰς ἁπλοῦν σύμφωνον λήγῃ καὶ τὴν ἑξῆς ἔχῃ ἀπὸ συμφώνου ἀρχομένην, οἷον ἔργον·

‹3› կամ յորժամ ի պարզ ձայնորդ յանզեսցի եւ զհետինն ունիցի ի ձայնորդէ հաւացեալ, որպիսի երկիր.

– or when it ends in a single consonant and the next syllable begins with a consonant, as ἔργον

(δ´) ἢ ὅτ᾽ ἂν διπλοῦν σύμφωνον ἐπιφέρηται, οἷον ἔξω·

‹4› կամ յոժամ ի կրկինձայնակից վերաբերիցի, որպիսի հեիկ.

- or when it is followed by a double consonant, as ἔξω

(ε´) ἢ ὅτ᾽ ἂν διπλοῦν σύμφωνον λήγῃ, οἷον Ἄραψ.

‹5› կամ յորժամ յերկկին ձայնորդ յանգիցի, որպիսի աջ.

– or when it ends in a double consonant, as ἅπαξ.

§9. ΠΕΡΙ ΒΡΑΧΕΙΑΣ ΣΥΛΛΑΒΗΣ

թ. ՅԱՂԱԳՍ ՍՈՒՂ ՎԱՆԳԻ

10. ON SΗΟRT SYLΛABLΕS

βραχεῖα συλλαβὴ γίνεται κατὰ τρόπους δύο,

Սուղ փաղառութիւն լինի ընտ երկուս յեղապակս.

A syllable becomes short in two ways,

(α´) ἤτοι ὅτ᾽ ἂν ἔχῃ ἕν τι τῶν φύσει βραχέων, οἷον βρέφος·

‹1› յորժամ ունիցի եզ ինչ ի բնէ աղաւտիցն, հիզամ նետող.

either when it contains a vowel naturally short, as βρέφος

(β´) ἢ ὅτ᾽ ἂν ἔχῃ ἕν τι τῶν διχρόνων κατὰ συστολὴν παραλαμβανόμενον, οἷον Ἄρης.

‹2› կամ յորժամ ունիցի զմի ինչ յերկամանակացն ընտ ամփոպման ըկալեալ, որզան աղաւտ:

- or when it has a doubtful vowel assumed as short, as Ἄρης.

§10. ΠΕΡΙ ΚΟΙΝΗΣ ΣΥΛΛΑΒΗΣ

Ժ. ՅԱՂԱԳՍ ՀԱՍԱՐԱԿ ՇԱՂԱՇՐԱՑ

11. ON ϹΟΜΜΟN SYLLABLES

κοινὴ συλλαβὴ γίνεται κατὰ τρόπους τρεῖς·

Հասարակ վանգ լինի ընտ յելանակս երիս.

A syllable is common in three ways,

(α´) ἤτοι ὅτ᾽ ἂν εἰς φωνῆεν μακρὸν λήγῃ καὶ τὴν ἑξῆς ἔχῃ ἀπὸ φωνήεντος ἀρχομένην, οἷον«οὔ τί μοι αἰτίη ἐσσί· θεοί νύ μοι αἴτιοί εἰσιν» (Γ 164)·

‹1› յորժամ ի ձայնաւոր երկայն յանգիցի եւ զհետինն ունիցի ի ձայնաւորէ հաւացեալ, որզանինձ բնաւ ես ոչ դու իրիք պատաճառ արեւ, այղ աստուածքն.

either when it ends in a long vowel while the next syllable begins with a vowel, as –––

(β´) ἢ ὅτ᾽ ἂν βραχεῖ ἢ βραχυνομένῳ φωνήεντι ἐπιφέρηται δύο σύμφωνα, ὧν τὸ μὲν δεύτερον ἀμετάβολον, τὸ δὲ ἡγούμενον καθ᾽ ἓν ἄφωνόν ἐστιν, οἷον
«Πάτροκλέ μοι δειλῇ πλεῖστον κεχαρισμένε θυμῷ» (Τ 287)·

‹2› կամ յորժամ աղաւտի եւ աղաւտացելոյ ձայնաւորի վերաբերիցիցին երկու ձայնորդք, որոց երկրորդն նայ է, իսկ առաձնորդն ընտ եզ անձայն, հիզան
Պատրոկղէ ինձ հիգիս կարի յոյժ սիրեցեալ անձին.

or when a shortened vowel is followed by two consonants, whereof the latter is an unchangeable, while the former is by itself a mute, as –––

(γ´) ἢ ὅτ᾽ ἂν βραχεῖα οὖσα καταπεραιοῖ εἰς μέρος λόγου καὶ τὴν ἑξῆς ἔχῃ ἀπὸ φωνήεντος ἀρχομένην, οἷον
«Νέστορα δ᾽ οὐκ ἔλαθεν ἰαχὴ πίνοντά περ ἔμπης» (Ξ 1).

‹3› կամ յորժամ սուղ իցէ եւ երերիցի ի մասն բանի եւ զհետինն ունիցի ի ձայնաւորէ հաւացեալ, որպիսի
զՆեստոր ոչ խաբեաց խաշիւն թեպէտ եւ յումպէր.

or when, being short, it stands at the end of a part of speech and the next syllable begins with a vowel, as –––

§11. ΠΕΡΙ ΛΕΧΕΩΣ

ԺԱ. ՅԱԼԳՍ ԲԱՌԻ

12. ON THE WORD

λέξις ἐστὶ μέρος ἐλάχιστον τοῦ κατὰ σύνταξιν λόγου.

Բառ է մասն դուզնաքեայ ընտ բաղդասութեան բանի:

A Word is the smallest part of an ordered sentence.

NO GREEK

ԺԲ. ՅԱՂԱԳՍ ԲԱՆԻ

13. ON THE SENTENCE

λόγος δέ ἐστι πεζῆς λέξεως σύνθεσις διάνοιαν αὐτοτελῆ δηλοῦσα. τοῦ δὲ λόγου μέρη ἐστὶν ὀκτώ· ὄνομα, ῥῆμα, μετοχή, ἄρθρον, ἀντωνυμία, πρόθεσις, ἐπίῤῥημα, σύνδεσμος. ἡ γὰρ προσηγορία ὡς εἶδος τῷ ὀνόματι ὑποβέβληται.

Բան է հետեւակ բառի շարադրութիւն զտրամախոհութիւն ինքնակատար յայտնելով: Եւ բանի մասունք են ութ. անուն, բայ, ընդունելութիւն, յաւդ, դերանուն, նախադութիւն, մակբայ, շաղկապ: Քանզի է առասութիւնդ իբրեւ տեսակ ընդ անուամբ ենթանակեալ:

A Sentence is combination of words, either in prose or in verse, making complete sense. There are eight parts of speech: Noun, Verb, Participle, Article, Pronoun, Preposition, Adverb, and Conjunction. The proper noun, as a species, is subordinate to the noun.

ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΟΚΤΩ ΜΕΡΩΝ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
§12. ΠΕΡΙ ΟΝΟΜΑΤΟΣ

ԺԳ. ՅԱՂԱԳՍ ԱՆՈՒԱՆ

14. ON THE NOUN

ὄνομά ἐστι μέρος λόγου πτωτικόν, σῶμα ἢ πρᾶγμα σημαῖνον, σῶμα μὲν οἷον λίθος, πρᾶγμα δὲ οἷον παιδεία, κοινῶς τε καὶ ἰδίως λεγόμενον, κοινῶς μὲν οἷον ἄνθρωπος ἵππος, ἰδίως δὲ οἷον Σωκράτης. παρέπεται δὲ τῷ ὀνόματι πέντε· γένη, εἴδη, σχήματα, ἀριθμοί, πτώσεις.

Անուն է մասն բանի հոլովական, մարմին կամ իր նըշանակելով. մարմին, որզան քար. եւ իր, որպէս խրատ. հասարակաբար եւ յատակապէս. հասարակաբար որգունակ մարդ, եւ յատակապէս որգոն Պաւղոս. Եւ հետիւն անուան հինգ. սերք տեսակք, ձեւք, թիւք, հոլովք:

A Noun is a declinable part of speech, signifying something either concrete or abstract (concrete, as stone; abstract, as education); common or proper (common, as man, horse; proper, as Socrates, Plato). It has five accidents: genders, species, forms, numbers, and cases.

γένη μὲν οὖν εἰσι τρία· ἀρσενικόν, θηλυκόν, οὐδέτερον. ἔνιοι δὲ προστιθέασι τούτοις ἄλλα δύο, κοινόν τε καὶ ἐπίκοινον, κοινὸν μὲν οἷον ἵππος κύων, ἐπίκοινον δὲ οἷον χελιδών ἀετός.

Եւ սերք են երեք. արական, իգական, եւ չեզոք. եւ են ոմանք որ յաւելուն ի այլ եւս երկուս, հասարակ եւ մակաւասար. եւ է հասարակ ձի շուն, իսկ մակաւասար զիզեառն, աքիս:

There are three Genders, the masculine, the feminine, and the neuter. Some add to these two more, the common and the epicene-common, as man, horse; epicene, as swallow, eagle.

εἴδη δέ δύο, πρωτότυπον καὶ παράγωγον. πρωτότυπον μὲν οὖν ἐστι τὸ κατὰ τὴν πρώτην θέσιν λεχθέν, οἷον Γῆ. παράγωνον δὲ τὸ ἀφ᾽ ἑτέρου τὴν γένεσιν ἐσχηκός, οἷον Γαιήιος (η 324).

Եւ տեսակք են երկուք նախագաղափար եւ ածանցական. եւ է նախագալափարն, որ ըստ առաջին գաղափարին կոչեցաւ հիբար երկիր. եւ ածանացական, որ յայլմէ զսեռութիւնն ընկալաւ, որպիսի երկրային:

There are two Species of nouns, the primitive and the derivative. A primitive noun is one which is said according to original imposition, as γῆ (earth); a derivative noun is one which derives its origin from another noun, as Γαιήιος (earthborn).

εἴδη δὲ παραγώνων ἐστὶν ἑπτά· πατρωνυμικόν, κτητικόν, συγκριτικόν, ὑπερθετικόν, ὑποκοριστικόν, παρώνυμον, ῥηματικόν.

եւ տեսակք են ածանցականացն ութ. հայրանունական, ստացական, բաղադատական, զերադրական, փաղաքշական, յարանուն, բայածական:

There are seven classes of derivatives: Patronymics, Possessives, Comparatives, Diminutives, Nominals, Superlatives, and Verbals.

(α´) πατρωνυμικὸν μὲν οὖν ἐστι τὸ κυρίως ἀπό πατρὸς ἐσχηματισμένον, καταχρηστικῶς δὲ καὶ τὸ ἀπὸ προγόνων, οἷον Πηλείδης, Αἰακίδης ὁ Ἀχιλλεύς. - τύποι δὲ τῶν πατρωνυμικῶν ἀρσενικῶν μὲν τρεῖς, ὁ εἰς δης, ὁ εἰς ων, ὁ εἰς αδιος, οἷον Ἀτρείδης, Ἀτρείων, καὶ ὁ τῶν Αἰολέων ἴδιος τύπος Ὑῤῥάδιος· Ὕῤῥα γὰρ παῖς ὁ Πιττακός.

‹1› Հայարանունական է որ ի հաւրէ իսկ ձեւացեալ է. իսկ պիտակապէս որ ի նախանեացն, հիբար Համազասպեան եւ Մանիւէղ: Եւ գալափարք ենն հայրանուանց արականացն վեց. նէնն, յէղն, միթն, ի գէնն, մէճն, յակն. որպիսի Սամէն, Մանուէղ, Մանիթ, Բաբգէն, Մամէճ, Արտակ. Եւ Գորդայիցն ինքեանց գաղափար յատակական, որպիսի Մանյճ:

A Patronymic is properly a noun formed from the name of a father, improperly a noun formed from the name of another ancestor, e.g., Achilleus is called both Peleides and Aiakides. Of masculine patronymics there are three forms, one in δης, one in ων, and one in άδιος - e.g. Atreion, Atreides, and the form peculiar to the Æolians, Hyrradios. (Pittakos was the son of Hyrras.)

θηλυκῶν δὲ οἱ ἴσοι τρεῖς, ὁ εἰς ις, οἷον Πριαμίς, καὶ ὁ εἰς ας, οἷον Πελιάς, καὶ ὁ εἰς νη, οἷον Ἀδρηστίνη (Ε 412). - ἀπὸ δὲ μητέρων οὐ σχηματίζει πατρωνυμικὸν εἶδος ὁ Ὅμηρος, ἀλλ᾽ οἱ νεώτεροι.

Եւ իգականացն չորք. նին, յոշն, նուհին, նոցն. որգո՝ն Վարդենի, Մանանոյշ, Տրդատուհի եւ Վարդոց. Եւ գիտասջիր, զի ընդ կանայս ոչ պճնէ Հոմերոս զհայրանունական տեսակս, այղ համբակագոյնքն.

Of feminine patronymics there are likewise three forms, one in ις, as Priamis; one in ας, as Pelias; one in νη, as Adrastinê. From the names of mothers, Homer forms no species of patronymics; later authors do.

(β´) κτητικὸν δέ ἐστι τὸ ὑπὸ τὴν κτῆσιν πεπτωκός, ἐμπεριειλημμένου τοῦ κτήτορος, οἷον Νηλήϊοι ἵπποι (Λ 597), Ἑκτόρεος χιτών (Β 416), Πλατωνικὸν βιβλίον.

‹2› Իսկ ստացական է որ ընդ ստացիւքն ստորանկեալ է, ներբակռեալ ի ստացողէն. որգոն Դաւթեան երիւարն, արքունի պատմուճանն, Պաւղոսական գիրն:

A Possessive is a noun which denotes possession and includes the possessor, as Νηλήϊοι ἵπποι (Neleian mares), Ἑκτόρεος χιτών (Hektorean robe), Πλατωνικὸν βιβλίον (Platonic book).

(γ´) συγκριτικὸν δέ ἐστι τὸ τὴν σύγκρισις ἔχον ἑνὸς πρὸς ἕνα ὁμοιογενῆ, ὡς Ἀχιλλεὺς ἀνδρειότερος Αἴαντος, ἢ ἑνὸς πρὸς πολλοὺς ἑτερογενεῖς, ὡς Ἀχιλλεὺς ἀνδρειότερος τῶν Τρώων. τῶν δὲ συγκριτικῶν τύποι εἰσὶ τρεῖς, ὁ εἰς τερος, οἷον ὀξύτερος βραδύτερος, καὶ ὁ εἰς ων καθαρός, οἷον βελτίων καλλίων, καὶ ὁ εἰς ων, οἷον κρείσσων ἥσσων.

‹3› Բաղդատական է որ հասարակութիւն ունի եզ առ մու նմանասեր, որգոն Դաւիթ արուորագոյն քան զՍաւուղ. կամ միոյ առ բազումս այլասերս, որպէս Դաւիթ արուորագոյն քան զգեթացիսն: Եւ բաղդատականացն գաղափարք են երկու. նիգոյն, հիբար արագագոյն, յամրագոյն. Եւ ի գին, որգոն սաստկագին, ուժգին:

A Comparative is a noun making a comparison of one individual with another individual of the same genus, e.g. Achilleus braver than Aias; or of one individual with many of a different genus, e.g. Achilleus braver than the Trojans. Of comparatives there are three forms, one in τερος, as ὀξύτερος, βραδύτερος; one in ων pure, as βελτίων, καλλίων, as σων, as κρείσσων, ἥσσων.

(δ´) ὑπερθετικὸν δέ ἐστι τὸ κατ᾽ ἐπίτασιν ἑνὸς πρὸς πολλοὺς παραλαμβανόμενον ἐν συγκρίσει. τύποι δὲ αὐτοῦ εἰσι δύο, ὁ εἰς τατος, οἷον ὀξύτατος βραδύτατος, καὶ ὁ εἰς τος, οἷον ἄριστος μέγιστος.

‹4› Գերադրական է մակսաստութիւն միոյ առ բալումս յարառոցելա ըն բաղդատութեան: Եւ գաղափարք են նորա երկու. նեղն, որգոն արագեղ, յամրեղ. եւ նելին, որպէս սքանչելի, զարմանալի:

A Superlative is a noun used to express the superiority of one individual over many in a comparison. There are two forms of it, one in τατος, as ὀξύτατος βραδύτατος, and in στος, as μέγιστος, ἄριστος.

(ε´) ὑποκοριστικὸν δέ ἐστι τὸ μείωσιν τοῦ πρωτοτύπου ἀσυγκρίτως δηλοῦν, οἷον ἀνθρωπίσκος λίθαξ μειρακύλλιον.

‹5› Փաղաքշական է որ զնուազութիւն նախագաղափարին անբաղդատակի յայտնէ. որգոն այրիկ, քարուկ, խոճկորակ, կաղակ:

A Diminutive is a noun expressing a diminution of the primitive word without comparison, as ἀνθρωπίσκος (mannikin), λίθαξ (stonelet), μειρακύλλιον (stripling).

(ϛ´) παρώνυμον δέ ἐστι τὸ παρ᾽ ὄνομα ποιηθέν, οἷον Θέων Τρύφων.

‹6› Յարաոնուն է որ յար յանուն ինչ քերդոցեալ է, ոեպիսի Տերիճամ, խրախճան:

A Nominal is a word formed alongside a noun, or as from a noun, as Theon, Tryphon.

(ζ´) ῥηματικὸν δέ ἐστι τὸ ἀπὸ ῥήματος παρηγμένον, οἷον Φιλήμων Νοήμων.

‹7› Բայացական է որ ի բայէ ածանցոցեալ է, հիբար սիրուն, իմաստուն, մարթուն:

A Verbal is a noun derived from a verb, as Philemon, Noëmon.

σχήματα δὲ ὀνομάτων ἐστὶ τρία· ἁπλοῦν, σύνθετον, παρασύνθετον· ἁπλοῦν μὲν οἷον Μέμνων, σύνθετον δὲ οἷον Ἀγαμέμνων, παρασύνθετον δὲ οἷον Ἀγαμεμνονίδης Φιλιππίδης. - τῶν δὲ συνθέτων διαφοραί εἰσι τέσσαρες. ἃ μὲν γὰρ αὐτῶν εἰσιν ἐκ δύο τελείων, ὡς Χειρίσοφος, ἃ δὲ ἐκ δύο ἀπολειπόντων, ὡς Σοφοκλῆς, ἃ δὲ ἐξ ἀπολείποντος καὶ τελείου, ὡς Φιλόδημος, ἃ δὲ ἐκ τελείου καὶ ἀπολείποντος, ὡς Περικλῆς.

Եւ ձեիք անուանց են երեք. պարզ, բարդ, յարաբարդ. եւ պարզ, որգոն Մանան, եւ բարդ որզան քաջ Մանան, եւ յարաբարդ, որպէս քաջ Մանուէղ: Եւ բարդիցն զարմազանութիւնք են չորք. քանզի են ի նոցանէ որ յերկուց աւարտեցելոց են, որզան Նորայր. եւ են, որ ներկուց ըն պակասեցելոց, որպիսի իմաստնապատում. եւ են որ ըն պակասեցելոյ եւ նաւարտեցելոյ, ոֆպիսի սիրամարգ. եւ որ ի լինոյ եւ ի պակասելոյ, որպէս մարդիթ:

There are three Forms of nouns, simple, compound, and super-compound – simple, as Memnon; compound, as Agamemnon; super-compound, as Agamemnonides, Philippides. Of compounds there are four kinds; 1°. those compounded of two complete words, as Cheirisophos; 2°. those compounded of two incomplete words, as Sophokles; 3°. those compounded of an incomplete and a complete word, as Philodemos; and 4°. those compounded of a complete word and an incomplete, as Perikles.

ἀριθμοὶ τρεῖς· ἑνικός, δυϊκός, πληθυντικός· ἑνικὸς μὲν ὁ Ὅμηρος, δυϊκὸς δὲ τὼ Ὁμήρω, πληθυντικὸς δὲ οἱ Ὅμηροι. - εἰσὶ δέ τινες ἑνικοὶ χαρακτῆρες καὶ κατὰ πολλῶν λεγόμενοι, οἷον δῆμος χορός ὄχλος· καὶ πληθυντικοὶ κατὰ ἑνικῶν τε καὶ δυϊκῶν, ἑνικῶν μὲν ὡς Ἀθῆναι Θῆβαι, δυϊκῶν δὲ ὡς ἀμφότεροι.

Թիք երեք. եզական, երկական, յոգնական. եզական Պետրոս, երկուարական Պետրու, յոգնական Պետրոսք. Եւ են ոմանք զծածք եզականք եւ ի վերայ բազմաց ասացեաղկ, հիզան տոհմ, պար, ամբոխ. եւ յոգանականք ի վերայ եզականաց եւ երկականաց. եզականաց, որպիսի Խոյարաւնք եւ Ցրաւնք. եւ երկականաց, որգոն երկուք:

There are three Numbers, singular, dual, and plural; singular, as Ὅμηρος (Homer); dual, as τὼ Ὁμήρω (both Homers); plural, as Ὅμηροι (Homers). There are some singular designations used of plural objects, as δῆμος (people), χορός (chorus); and plural designations used of singular and dual objects-of singular, as Ἀθῆναι, Θῆβαι (Athens, Thebes) - of dual, as ἀμφότεροι (both).

πτώσεις ὀνομάτων εἰσὶ πέντε· ὀρθή, γενική, δοτική, αἰτιατική, κλητική. λέγεται δὲ ἡ μὲν ὀρθὴ ὀνομαστικὴ καὶ εὐθεῖα, ἡ δὲ γενικὴ κτητική τε καὶ πατρική, ἡ δὲ δοτικὴ ἐπισταλτική, ἡ δὲ αἰτιατικὴ κατ᾽ αἰτιατικήν, ἡ δὲ κλητικὴ προσαγορευτική.

Հոլովք են անուանց վեց. ուղղական, սեռական, տրական, առաքական, հայցական, հոշական: Եւ ասի ուղղականն ամուանական եւ պարզ. եւ սեռականն` ստացական եւ հայրենի. եւ տրականն` պատուիրական. եւ առաքականն` ցուցական. եւ հայցականն` խնդրական եւ կամ ըստ հեղղենացւոց լեզուին փաստական. եւ հոշականն` առասական:

There are five Cases, the right, the generic, the dative, the accusative, and the vocative. The right case is called also the nominative and the direct; the generic, the possessive, and the patrial; the dative, the injunctive; while the accusative is named from cause, and the vocative is called the allocutive.

ὑποπέπτωκε δὲ τῷ ὀνόματι ταῦτα, ἃ καὶ αὐτὰ εἴδη προσαγορεύεται· κύριον, προσηγορικόν, ἐπίθετον, πρός τι ἔχον, ὡς πρός τι ἔχον, ὁμώνυμον, συνώνυμον, διώνυμον, ἐπώνυμον, ἐθνικόν, ἐρωτηματικόν, ἀόριστον, ἀναφορικὸν ὃ καὶ ὁμοιωματικὸν καὶ δεικτικὸν καὶ ἀνταποδοτικὸν καλεῖται, περιληπτικόν, ἐπιμεριζόμενον, περιεκτικόν, πεποιημένον, γενικόν, ἰδικόν, τακτικόν, ἀριθμητικόν, ἀπολελυμένον, μετουσιαστικόν.

Ենթանկեալ ընդ անուամբ եւ այսք, որք եւ սոքա տեսակք կոչին. իսկ, առասականմակդիր առ ինչ ունակ, իբր առ ինչունակ, հոմանուն, փաղանուն, բերանուն, երկանուն, մականուն, ասգական, հարցական, անորիշ, վերբերական որ եւ նմանական եւ ցուցական, եւ դերհատուցական կոչի, բակձաձական, մակբաշխ, պարունակ, քերդեալ, սեռական, յատուկ, դասական, թուական, բացարձակ:

The following terms, expressive of accidents belonging to the noun, are also called Species: proper, appellative, adjective, relative, quasi-relative, homonym, synonym, pheronym; dionym, eponym, national, interrogative, indefinite, anaphoric (also called assimilative, demonstrative, and retributive), collective, distributive, inclusive, onomatopoetic, general, special, ordinal, numeral, participative, independent.

(α´) κύριον μὲν οὖν ἐστι τὸ τὴν ἰδίαν οὐσίαν σημαῖνον, οἷον Ὅμηρος Σωκράτης.

‹1› Իսկ է որ զինքեան գոյութիւնն ցուցանէ. որպիսի Մարկոս:

A Proper noun is one signifying a peculiar substance,t as Homer, Sokrates.

(β´) προσηγορικὸν δέ ἐστι τὸ τὴν κοινὴν οὐσίαν σημαῖνον, οἷον ἄνθρωπος ἵππος.

‹2› Առասական է որ զհասարակաց էութիւնն ցուցանէ. որգոն մարդ, ձի.

An Appellative is one that signifies a common substance, as man, horse.

(γ´) ἐπίθετον δέ ἐστι τὸ ἐπὶ κυρίων ἢ προσηγορικῶν ὁμωνύμως τιθέμενον καὶ δηλοῦν ἔπαινον ἢ ψόγον. λαμβάνεται δὲ τριχῶς, ἀπὸ ψυχῆς, ἀπὸ σώματος, ἀπὸ τῶν ἐκτός· ἀπὸ μὲν ψυχῆς ὡς σώφρων ἀκόλαστος, ἀπό δὲ σώματος ὡς ταχύς βραδύς, ἀπὸ δὲ τῶν ἐκτὸς ὡς πλούσιος πένης.

‹3› Մակադրուկան է որ ի վերայ իսկիտցն եւ կամ առասականցն եդեալ է, եւ յայտէ գով կամ պարսաւ ինչ. եւ ձաձի եռակի` նոգւոյ եւ ի մարմնոյ եւ նարտաքնոցն. եւ նոգւոյ իբր թե ողջախոհ, բղջախոհ. եւ ի մարմնոյ, իբր թե արագ, հեղգ. եւ նարտաքնոցն, իբր թե փարթամ, աղքատ:

An Adjective noun is one that is applied homonymously to proper or appellative nouns, and signifies either praise or blame. It is derived from three sources, from the soul, the body, and external things: from the soul, as sage, licentious; from the body, as swift, slow; from external things, as rich, poor.

(δ´) πρός τι ἔχον δέ ἐστιν ὡς πατήρ υἱός φίλος δεξιός.

‹4› առինչունակ է իբրու թե հայր, ուստր, սիրելի, աջաղ:

A Relative noun is such as father, son, friend, right (hand).

(ε´) ὡς πρός τι ἔχον δέ ἐστιν ὡς νύξ ἡμέρα θάνατος ζωή.

‹5› Իբրառինչունակ է իբր թե գիշեր, աւր:

A quasi-Relative is such as night, day, death, life.

(ϛ´) ὁμώνυμον δέ ἐστιν ὄνομα τὸ κατὰ πολλῶν ὁμωνύμως τιθέμενον, οἷον ἐπὶ μὲν κυρίων, ὡς Αἴας ὁ Τελαμώνιος καὶ Αἴας ὁ Ἰλέως, ἐπὶ δὲ προσηγορικῶν, ὡς μῦς θαλάσσιος καὶ μῦς γηγενής.

‹6› հոմանուն է որ ի վերայ բացմաց հոմանունակի եղեալ. ի վերայ իսկիցն, որպիսի Յովհաննէս Զաքարեան եւ Յովհաննէս Զեբելղեան. իսկ իվերայ առասականցն, որպէս մուկն ծովային եվ մուկն երկրային:

A Homonym is a noun predicated homunymously of many things, as of proper nouns, e.g. Telamonian Aias, Oïlean Aias; of aplative nouns, as sea-mouse, land-mouse.

(ζ´) συνώνυμον δέ ἐστι τὸ ἐν διαφόροις ὀνόμασι τὸ αὐτὸ δηλοῦν, οἷον ἄορ ξίφος μάχαιρα σπάθη φάσγανον.

‹7› Փաղանուն է որ ի զանազան անուանս զնոյն ցուցանէ. որգոն խաղ, ալապր, մարտացու, վալակաւոր, սուսեր, նրան:

A Synonym is a noun which, by several designations, signifies the same thing, as glaive, sword, bludgeon, blade, bmnd.

(η´) φερώνυμον δέ ἐστι τὸ ἀπό τινος συμβεβηκότος τεθέν, ὡς Τισαμενός καὶ Μεγαπένθης.

‹8› Բերանուն է որ միմեքէ պատահէ եղեալ է իբր թե վանեալ եւ մեծանուգ.

A Pheronym is a name given from some accident, as 1'isamenos and Megapenthes.

(θ´) διώνυμον δέ ἐστιν ὀνόματα δύο καθ᾽ ἑνὸς κυρίου τεταγμένα, οἷον Ἀλέξανδρος ὁ καὶ Πάρις, οὐκ ἀναστρέφοντος τοῦ λόγου· οὐ γάρ, εἴ τις Ἀλέξανδρος, οὗτος καὶ Πάρις.

‹9› Երկանուն է անունք երկու ի վերայ միոյ իսկի ղասեալք, որգոն Եղիազար որ եւ Ավարան. այլ սակայն ոչ անդրաղարձի բանն, զի ոչ եթե որ Եղիազար նոյն եւ Աւրան կարէ կոչիլ:

A Dionym is a couple of names applied to the same proper noun, as Alexander and Paris, without there being any reciprocity in their signification; e.g., if one is Alexander, it does not follow that he is Paris.

(ι´) ἐπώνυμον δέ ἐστιν, ὃ καὶ διώνυμον καλεῖται, τὸ μεθ᾽ ἑτέρου κυρίου καθ᾽ ἑνὸς λεγόμενον, ὡς Ἐνοσίχθων ὁ Ποσειδῶν καὶ Φοῖβος ὁ Ἀπόλλων.

‹10› Մականուն Ե որ եւ երականուն կոչի, որ հանդերձ այլով իսկիւ ի վերայ միոյ ասացեալ է, որգոն Բաներեգէս Յովհաննէս եւ ձայն գոչնան Յովհաննէս:

An Eponym (also called Dionym) is a noun which, along with another proper noun, is applied to one object, as Poseid6n is called Enosichthon, and Apollo, Phoebos.

(ια´) ἐθνικὸν δέ ἐστι τὸ ἔθνους δηλωτικόν, ὡς Φρύξ Γαλάτης.

‹11› Ասգական է որ ասգի է ձաձտական, որպէս գաղերաձական, տուհ, վրացի.

A National name is one showing to what nation an individual belongs, as Phrygian, Galatian.

(ιβ´) ἐρωτηματικὸν δέ ἐστιν, ὃ καὶ πευστικὸν καλεῖται, τὸ κατ᾽ ἐρώτησιν λεγόμενον, οἷον τίς ποῖος πόσος πηλίκος.

‹12› ՀարԾական է որ հարացանելով կոչի, ըստ հարցաման ասացեալ, որգոն ո, որ, որքան, ոշակ, (որշան):

An Interrogative (also called an Inquisitive) is so called from being employed in interrogations, as τίς; (who?) - ποῖος; (of what sort ?) - πόσος; (how great?) – πηλίκος;(how old?)

(ιγ´) ἀόριστον δέ ἐστι τὸ τῷ ἐρωτηματικῷ ἐναντίως λεγόμενον, οἷον ὅστις ὁποῖος ὁπόσος ὁπηλίκος.

‹13› Անորիշ է որ հարցկանին հակառակ ասի, որգոն որ ոք, որպիսի ոք, որչափ, որքան:

An Indefinite is a noun placed in opposition t

(ιδ´) ἀναφορικὸν δέ ἐστιν, ὃ καὶ ὁνοιωματικὸν καὶ δεικτικὸν καὶ ἀνταποδοτικὸν καλεῖται, τὸ ὁμοίωσιν σημαῖνον, οἷον τοιοῦτος τοσοῦτος τηλικοῦτος.

‹14› Վերբերական է որ եւ նմանական եւ ցուցական եւ ղերհատուցական կոչի, նմանութիւն իմն ցուցանելով, որգոն այսանակ, այսպիսի, այսչափ, այսքան:

o an Interrogative, as ὅστις; (whosoever), ὅποῖος (of whatever sort), ὅποσος (however great), ὅπηλίκος (of whatever age).

(ιε´) περιληπτικὸν δέ ἐστι τὸ τῷ ἑνικῷ ἀριθμῷ πλῆθος σημαῖνον, οἷον δῆμος χορός ὄχλος.

‹15› Բակձաձական է որ եզական թուով բազում ինչ ցուցանէ, ինչ ցուցանէ, որգոն տոհմ, պար, ամբոխ, (հայլ, գեհ):

An Anaphoric noun (called also an Assimilative, a Demonstrative, or an Attributive) is one signifying similarity, as τοιοῦτος (as great), τηλικοῦτος (as old), τοιοῦτος (such).

(ιϛ´) ἐπιμεριζόμενον δέ ἐστι τὸ ἐκ δύο ἢ καὶ πλειόνων ἐπὶ ἓν ἔχον τὴν ἀναφοράν, οἷον ἑκάτερος ἕκαστος.

‹16› Մակբաշխ է որ մերկուց կամ յաւելեաց ի մին ունիցի զվերաբերութիւնն, որգոն երկաքանչիւր, իւրաքանչիւր:

A Collective noun is one which, in the singular number, signifies a multitude, e.g. δῆμος (people), χόρος (chorus), ὄχλος (crowd).

(ιζ´) περιεκτικὸν δέ ἐστι τὸ ἐμφαῖνον ἐν ἑαυτῷ τι περιεχόμενον, οἷον δαφνών παρθενών.

‹17› Պարունակ է որ երեւեցուցանէ ինչ յինքեան պարփակեալ, որգոն որթոց, կուսաստան, մարդաստան, ընկուզուտ, կթոց:

A Distributive noun is one having a relation to one out of two or moρe, as ἕτερος (the other), ἕκατερος (each), ἕκαστος (every one).

(ιη´) πεποιημένον δέ ἐστι τὸ παρὰ τὰς τῶν ἤχων ἰδιότητας μιμητικῶς εἰρημένον, οἷον φλοῖσβος ῥοῖζος ὀρυγμαδός.

‹18› Կերդեալ է որ ըստ հնչմանն յատկութեան նմանակի ասացեալ է, որգոն խազմ, վրդով, յոյզ:

An Inclusive noun is one that shows what is contained in it, as δαφνών (laurel-grove), παρθενών (virgin's abode).

(ιθ´) γενικὸν δέ ἐστὶ τὸ δυνάμενον εἰς πολλὰ εἴδη διαιρεθῆναι, οἷον ζῶον φυτόν.

‹19› Սեռական է որ կարէ ի բազում տեսակս կոտորիլ, որգոն կենդանի, տունկ:

An Onomatopoetic noun is one formed imitatively from the peculiarities of sounds, as φλοῖβος (dashing), ῥοῖζος (whistling), ὀρυμαγδὀς (rattle).

(κ´) ἰδικὸν δέ ἐστι τὸ ἐκ τοῦ γένους διαιρεθέν, οἷον βοῦς ἵππος ἄμπελος ἐλαία.

‹20› Յատկական է որ ի սեռէն է զատուցեալ, որգոն եզն, ձի, որթ, ձիթեան:

A General noun is one that eau be divided into a number of species, as animal, plant.

(κα´) τακτικὸν δέ ἐστι τὸ τάξιν δηλοῦν, οἷον πρῶτος δεύτερος τρίτος.

‹21› Դասական է որ զդասն յայտնէ, որգոն առաջին, երկիր, երիկ:

A Special noun is one of those into which a genus is divided, e.g. ox, horse; vine, olive.

(κβ´) ἀριθμητικὸν δέ ἐστι τὸ ἀριθμὸν σημαῖνον, οἷον εἷς δύο τρεῖς.

‹22› Թուական է որ զթիւն նշանակէ, որգոն մու, երկու, երեք:

An Ordinal is a noun showing order, as first, second, third.

(κγ´) ἀπολελυμένον δέ ἐστιν ὃ καθ᾽ ἑαυτὸ νοεῖται, οἷον θεός λόγος.

‹23› Բացարձակ է որ առանձինն իմանի, որգոն աստուած, բան:

A Numeral is a noun signifying number, as one, two, three.

(κδ´) μετουσιαστικὸν δέ ἐστι τὸ μετέχον οὐσίας τινός, οἷον πύρινος δρύϊνος ἐλάφινος.

Νο Armenian

A Participative is a noun partaking of a certain substance, as golden, silvern.

τοῦ δὲ ὀνόματος διαθέσεις εἰσὶ δύο, ἐνέργεια καὶ πάθος· ἐνέργεια μὲν ὡς κριτής ὁ κρίνων, πάθος δὲ ὡς κριτός ὁ κρινόμενος.

Եւ անուան հաստ(ատ)ադրութիւնք են երկու, ներգոործութիւն եւ կիր. եւ ներգործութիւն է իբր թե դատաւոր, ընտրուղ. եւ կիր իբր թե դատեալ, դատեցեալ:

An Independent noun is one which is thought by itself, as God, Reason.

§13. ΠΕΡΙ ΡΗΜΑΤΟΣ

ԺԴ. ՅԱՂԱԳՍ ԲԱՅԻ

The Dispositions of the noun are two, Activity and Passivity; Activity, as the judge, the judging; Passivity, as the judgeable, the judged.

ῥῆμά ἐστι λέξις ἄπτωτος, ἐπιδεκτικὴ χρόνων τε καὶ προσώπων καὶ ἀριθμῶν, ἐνέργειαν ἢ πάθος παριστᾶσα.

Բայ է բառ անհոլով, ընդունական ամանակաց, դիմաց, եւ թուաց, որ ներգոծութիւն եւ կամ կիր յարկացոցէ:

15. ON THE VERB

παρέπεται δὲ τῷ ῥήματι ὀκτώ, ἐγκλίσεις, διαθέσεις, εἴδη, σχήματα, ἀριθμοί, πρόσωπα, χρόνοι, συζυγίαι.

Եւ յարեւանայ բային ութ. խոնարհմունք, տրամադրութիւնք, տեսակք, ձեւք, թուք, դէմք, ամանակք, լծորդք:

A Verb is an indeclinable word, indicating time, person and number, and showing activity or passivity.

ἐγκλίσεις μὲν οὖν εἰσι πέντε, ὁριστική, προστακτική, εὐκτική, ὑποτακτική, ἀπαρέμφατος.

Եւ խոնարհմունք են հինգ, սահմանական,աներեւոյթ, հրամայական, ըղձական, ստորադասական.

The verb has eight accidents: Moods, Dispositions (voices!), Species, Forms, Numbers, Tenses, Persons, Conjugations.

διαθέσεις εἰσὶ τρεῖς, ἐνέργεια, πάθος, μεσότης· ἐνέργεια μὲν οἷον τύπτω, πάθος δὲ οἷον τύπτομαι, μεσότης δὲ ἡ ποτὲ μὲν ἐνέργειαν ποτὲ δὲ πάθος παριστᾶσα, οἷον πέπηγα διέφθορα ἐποιησάμην ἐγραψάμην.

Տրամադրութիւնք են երեք, ներգործութիւն, կիր, միջին. եւ ներգործութիւն է ‹որգոն› զանեմ զանեմ, եւ կիր` ‹որգոն› զանիմ. իս միջին է որ երբեմն ներգործութիւն եւ երբեմն կիր յարկացոցէ, որգոն մեռանիմ, տանիմ, խորհիմ, սպածայ, մոռացայ.

There are five Μoods: Indicative, Imperative, Optative, Subjunctive, and Infinitive.

εἴδη δὲ δύο, πρωτότυπον καὶ παράγωγον· πρωτότυπον μὲν οἷον ἄρδω, παράγωγον δὲ οἷον ἀρδεύω.

Տեսակք երկու, նախագաղափար եւ ածանցական. եւ նախագաղափար, որգոն ոռոգեմ, եւ ածանցական ‹որգոն› ոռոգանեմ:

There are three Dispositions: Activity, Passivity, and Mediality-Activity, as τὐπτω (I strike); Passivity, as τύπτομαι (I am struck); Mediality, marking partly activity and partly passivity, as πέποιθα (I trust), διέφθορα (I waste), ἐποιησάμην (I became), ἐγραψάμην (I registered).

σχήματα τρία, ἁπλοῦν, σύνθετον, παρασύνθετον· ἁπλοῦν μὲν οἷον φρονῶ, σύνθετον δὲ οἷον καταφρονῶ, παρασύνθετον δὲ οἷον ἀντιγονίζω φιλιππίζω.

Ձեւք են երեք, պարզ, բարդ, յարաբարդ. պարզ, որգոն գիտեմ, բարդ, որգունակ ըստգիտեմ, եւ յարաբարդ, որզան վարդապետեմ, սահմանաբանեմ:

There are two Species: Primitive and Derivative-Primitive, as ἄρδω; Derivative, as ἀρδεύω.

ἀριθμοὶ τρεῖς, ἑνικός, δυϊκός, πληθυντικός· ἑνικὸς μὲν οἷον τύπτω, δυϊκὸς δὲ οἷον τύπτετον, πληθυντικὸς δὲ οἷον τύπτομεν.

Թիւք երեք, եզական, երկական, յոգնական. եւ եզական, որգոն զամեն, երկական(ն) որպիսի զանոմ, եւ յագանական(ն), որզան զանեմք:

There are three Forms: Simple, Compound, and Super-Compound-Simple, as φρονῶ; Compound, as καταφρονῶ; Super-Compound, as ἀντιγονίζω (o1 (I Antigoniζe), φιλιππίζω (I Philippize).

πρόσωπα τρία, πρῶτον, δεύτερον, τρίτον· πρῶτον μὲν ἀφ᾽ οὗ ὁ λόγος, δεύτερον δὲ πρὸς ὃν ὁ λόγος, τρίτον δὲ περὶ οὗ ὁ λόγος.

Դէմք երեք, նախ, նորմէ բանն, երկիր, առ որ բանն, երիր, ՅԱՂԱԳՍ որոյ բանն:

There are three Numbers: Singular, Dual, and Plural-Singular, as τὐπτω; Dual, as τὐπτετον; Plural, as τὐπτομεν.

χρόνοι τρεῖς, ἐνεστώς, παρεληλυθώς, μέλλων. τούτων ὁ παρεληλυθὼς ἔχει διαφορὰς τέσσαρας, παρατατικόν, παρακείμενον, ὑπερσυντέλικον, ἀόριστον· ὧν συγγένεια τρεῖς, ἐνεστῶτος πρὸς παρατατικόν, παρακειμένου πρὸς ὑπερσυντέλικον, ἀορίστου πρὸς μέλλοντα.

Ամանակք երեք, սերկայ, անցեալ, ապառնի. անցեալն ունի զանազամակս չորս, յարաձգական, յարակայ, զերակատար, անորջ, որոց բաղազանութիւնք են երեք, երկային ընդ յարաձգին, յարակային ընդ զերակատարին, անորիջին ընդ ապառնւոյն:

There are three Peρsons: First, Second, and Third. The First is the person from whom the assertion is; the Second, the one to whom it is; and the Third, the one concerning whom it is.

§14. ΠΕΡΙ ΣΥΖΥΓΙΑΣ

ԺԵ. ՅԱՂԱԳՍ ԼԾՈՐԴՈՒԹԵԱՆ

There are three Tenses: Present, Past, Future. Of these, the Past has four sub-species – Imperfect, Perfect, Plnperfeet, and Aorist - which stand in three respective relations: the Present is related to the Imperfect, the Perfect to the Pluperfect, and the Aorist to the Future.

συζυγία ἐστὶν ἀκόλουθος ῥημάτων κλίσις. εἰσὶ δὲ συζυγίαι βαρυτόνων μὲν ῥημάτων ἕξ, ὧν

Լծորդութիւն է կարգաւոր խոնարհութիւն բայից. եւ են լծորդութիւնք շեշոլոր բայից ութ, որոց

16. ON CONJUGATION Conjugation is the consecutive inflection of Verbs.

(α´) ἡ μὲν πρώτη ἐκφέρεται διὰ τοῦ β ἢ +φ+ ἢ π ἢ πτ, οἷον λείβω γράφω τέρπω κόπτω·

‹1› առաձինն արտաբերի բենիւ, մենիւ, պէիւ, փիւրիւ. որգոն ջամբ-եմ, ծամ-եմ, ըմպ-եմ, չափեմ.

Of Barytone Verbs there are six conjugations, of which

(β´) ἡ δὲ δευτέρα διὰ τοῦ γ ἢ κ ἢ χ ἢ κτ, οἷον λέγω πλέκω τρέχω τίκτω·

‹2› եւ երկիրն` գիիւ, կենիւ, քէիւ, խէիւ. որպիսի կարգ-եմ, փակ-եմ, կնք-եմ, աղխ-եմ:

the First is characterized by β, φ, π, πτ, as λείβω, γράφω, τέρπω, κόπτω;

(γ´) ἡ δὲ τρίτη διὰ τοῦ δ ἢ θ ἢ τ, οἷον ἄιδω πλήθο ἀνύτω·

‹3› եւ երկին` դայիւմ տիւնիւ, թոյիւ. որզան ազդ-եմ, աւարտ-եմ, յաղտ-եմ.

the Second by γ, κ, χ, κτ, as λέγω, πλέκω, τρέχω, τίκτω;

(δ´) ἡ δὲ τετάρτη διὰ τοῦ ζ ἢ τῶν δύο σσ, οἷον φράζω νύσσω ὀρύσσω·

‹4› եւ քառորդն` զայիւ, պէիւ, ձայիւ, զոյիւ,. որզան կորզ-եմ, աս-եմ, փորձ-եմ, հաց-եմ.

the Third by δ, θ, τ, as ἄιδω, πλήθο, ἀνύτω;

‹5› եւ հինգերորդն` ժէւի, շայւի, չայւի. որպիսի շարժ-եմ, մաշ-եմ կոչ-եմ.

the Fourth by ζ or σσ, as φράζω, νύσσω, ὀρύσσω;

(ε´) ἡ δὲ πέμπτη διὰ τῶν τεσσάρων ἀμεταβόλων, λ μ ν ρ, οἷον πάλλω νέμω κρίνω σπείρω·

‹6› եւ վեցերորդն` լիւնիւ, ղատիւ, նուիւ. որպիսի ծալ-եմ, մաղ-եմ ման-եմ.

‹7› եւ ութներորդն` զայիւ, ճէիւ, ջէիւ. որպիսի կարզ-եմ, կարճ-եմ, տանջ-եմ.

the Fifth by the four unchangeables, λ, μ, ν, ρ, as πάλλω, νέμω, κρίνω, σπείρω;

*‹8› եւ ութերորն` երկուորեակ յատուկքն րէիւ, ռայիւ. որպիսի բեր-եմ. վառ-եմ.

*‹9› եւ իններորդն` հոյիւ. որզոն կահ-եմ.

(ϛ´) ἡ δὲ ἕκτη διὰ καθαροῦ τοῦ ω, οἷον ἱππεύω πλέω βασιλεύω.

‹10› եւ տասներորդն` մաքուր էչիւ. որպիսի դի-եմ, *գով-եմ արշաւ-եմ, հովուեմ, հրամայ-եմ, համբաւ-եմ:

τινὲς δὲ καὶ ἑβδόμην συζυγίαν εἰσάγουσιν διὰ τοῦ ξ καὶ ψ, οἷον ἀλέξω ἕψω. -

and the Sixth by a pure ω, as ἱππεύω, πλέω, βασιλεύω.

περισπωμένων δὲ ῥημάτων συζυγίαι εἰσὶ τρεῖς, ὧν

Եւ պարոյկ բայից լծորդութիւնք են երեք, որոց

Some also introduce a Seventh Conjugation, characterized by ξ and ψ, as ἀλέξω, ἕψω.

(α´) ἡ μὲν πρώτη ἐκφέρεται ἐπὶ δευτέρου καὶ τρίτου προσώπου διὰ τῆς ει διφθόγγου, οἷον νοῶ νοεῖς νοεῖ·

‹1› առաջինն արտաբերի յառաջին եւ յերկրորդ դէմս այբեիւ երկայնիւ. որպէս գամ, գաս, գայ.

17. ON CIRCUMFLEXED VERBS
Of Circumflexed Verbs there are three Conjugations, of which

(β´) ἡ δὲ δευτέρα διὰ τῆς αι διφθόγγου, προσγραφομένου τοῦ ι, μὴ συνεκφωνουμένου δέ, οἷον βοῶ βοᾶις βοᾶι·

‹2› եւ երկրորդն ոյիւերկբառբարով. որգոն առմում, առնուս, առնու.

the First is characterized in the second and third persons by the diphthong ει, νοῶ, νοεῖς, νοεῖ;

(γ´) ἡ δὲ τρίτη διὰ τῆς οι διφθόγγου, οἷον χρυσῶ χρυσοῖς χρυσοῖ. -

‹3› եւ երրորդն` եչիւ եւ այրիւ դարձեալ, որգոն գեամ, գեաս գեայ. եւ ըստ լեզուաց ո(յ)իւ, որգոն գոմ եւ յղոմ:

the Second by the diphthong ᾳ,as βοῶ βοᾷς βοᾷ. (the ι being added in writing, but not pronounced);

τῶν δὲ εἰς μι ληγόντων ῥημάτων συζυγίαι εἰσὶ τέσσαρες, ὧν

and the Third by the diphthong οι, as χρυσῶ, χρυσοῖς, χρυσοῖ.

(α´) ἡ μὲν πρώτη ἐκφέρεται ἀπὸ τῆς πρώτης τῶν περισπωμένων, ὡς ἀπὸ τοῦ τιθῶ γέγονε τίθημι·

18. 0Ν VERBS IN μι
Of Verbs ending in fU there are four conjugations, of which

(β´) ἡ δὲ δευτέρα ἀπὸ τῆς δευτέρας, ὡς ἀπὸ τοῦ ἱστῶ γέγονεν ἵστημι·

the First is characterized from the first of the Circumφlexed Conjugations, as from τιθῶ comes τίθημι;

(γ´) ἡ δὲ τρίτη ἀπὸ τῆς τρίτης, ὡς ἀπὸ τοῦ διδῶ γέγονε δίδωμι·

the Second from the second, as from ἱστῶ, ἵστημι;

(δ´) ἡ δὲ τετάρτη ἀπὸ τῆς ἕκτης τῶν βαρυτόνων, ὡς ἀπὸ τοῦ πηγνύω γέγονε πήγνυμι.

the Third from the third, as from διδῶ, δίδωμι;

§15. ΠΕΡΙ ΜΕΤΟΧΗΣ

ԺԶ. ՅԱՂԱԳՍ ԸՆԴՈՒՆԵԼՈՒԹԵԱՆ

and the Fourth from the sixth of the Barytone Conjugations, as from πηγνύω, πήγνυμι.

μετοχή ἐστι λέξις μετέχουσα τῆς τῶν ῥημάτων καὶ τῆς τῶν ὀνομάτων ἰδιότητος. παρέπεται δὲ αὐτῇ ταὐτὰ ἃ καί τῷ ὀνόματι καὶ τῷ ῥήματι δίχα προσώπων τε καὶ ἐγκλίσεων.

Ընդունելութիւն բառ ընդունական բայից եւ անուանց յատկութեան. եի յարեւին նմա այնք, որք եւ բային թարց դինաց եւ ներխոնարհութեանց:

19. ON THE PARTICIPLE A Participle is a word partaking of the nature both of nouns and verbs.

§16. ΠΕΡΙ ΑΡΘΤΟΥ

ԺԷ. ՅԱՂԱԳՍ ՅԱԻԴԻ

It has all the accidents which belong to nouns as well as those which belong to verbs, except mood and person.

ἄρθρον ἐστὶ μέρος λόγου πτωτικόν, προτασσόμενον καὶ ὑποτασσόμενον τῆς κλίσεως τῶν ὀνομάτων. καὶ ἔστι προτακτικὸν μὲν ὁ, ὑποτακτικὸν δὲ ὅς.

Յաւդ է մասն բանի հոլովական, նախադասեալ ‹եւ ստորադասեալ› ներխոնարհութեան անուանցն. եի նախադասական է այս, որգոն ո. եւ ստորադասան է այս, որգան որ:

20. ON THE ARTICLE An Article is a declinable part of speech prefixed or subjoined to the various cases of nouns,

παρέπεται δὲ αὐτῷ τρία· γένη, ἀριθμοί, πτώσεις.

Եւ յարեւին նմա այսք. սերք, թիւք, հոլովք:

taking, when prefixed, the form ὁ, and, when subjoined, the form ὅς.

γένη μὲν οὖν εἰσι τρία· ὁ ποιητής, ἡ ποίησις, τὸ ποίημα.

Եւ են սերք, որգոն արարաւղ, արարած, արարուած:

It has three accidents: Gender, Number, and Case.

ἀριθμοὶ τρεῖς· ἑνικός, δυϊκός, πληθυντικός· ἑνικὸς μὲν ὁ ἡ τό, δυϊκὸς δὲ τώ τά , πληθυντικὸς δὲ οἱ αἱ τά.

Թիւք երեք. եզական` այս, այդ, այն. երկուորական` այսու, այղու, այնով. եւ յոգնական` այնք, այղք, այնք:

The Genders are three, as ὁ ποιητής, ἡ ποίησις, τὸ ποίημα.

πτώσεις δὲ ὁ τοῦ τῷ τόν ὦ, ἡ τῆς τῇ τήν ὦ.

Եւ հոլովք` այս, այսր, այսմ, այսու, զայս, ով, այսք:

The Numbers are three: Singular, Dual, and Plural - Singular, as ὁ, ἡ, τό; Dual, as τώ, τά; Plural, as οἱ, αἱ, τά.

§17. ΠΕΡΙ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑΣ

ԺԸ. ՅԱՂԳՍ ԴԵՐԱՆՈՒՆՈՒԹԵԱՆ

The Cases are - ὁ, τοῦ, τῷ, τόν, ὦ; ἡ, τῆς, τῇ, τήν, ὦ; τό, τοῦ, τῷ, τό, ὦ.

ἀντωνυμία ἐστὶ λέξις ἀντὶ ὀνόματος παραλαμβανομένη, προσώπων ὡρισμένων δηλωτική.

Դերանունութիւն է բառ փոխանակ անուան առեալ, որոշեալ դիմաց յայտական:

21. ΟΝ THE PRONOUN

παρέπεται δὲ τῇ ἀντωνυμίᾳ ἕξ· πρόσωπα, γένη, ἀριθμοί, πτώσεις, σχήματα, εἴδη.

Եւ հետեւինդրամունութեան վեց. ղէմք, սերք, թիւք, հոլովք, ձեւք, տեսակք:

A Pronoun is a word assumed instead of a noun, and indicating definite persons.

πρόσωπα πρωτοτύπων μὲν ἐγώ σύ ἵ, παραγώγων δὲ ἐμός σός ὅς.

Եւ ղէմք նախագաղափարցն ես, դիւ, նա. եւ ածանացացն իմ, քո, նորա:

It has six accidents: Person, Gender, Number, Case, Form, and Species.

γένη τῶν μὲν πρωτοτύπων διὰ μὲν τῆς φωνῆς οὐ διακρίνεται, διὰ δὲ τῆς ὑπ᾽ αὐτῶν δείξεως, οἷον ἐγώ· τῶν δὲ παραγώγων, οἷον ὁ ἐμός ἡ ἐμή τὸ ἐμόν.

Եւ սերք նխագալափարացն ձայնիւ ոչ ընտրին, այլ յատուկ ի ինքեանց ցուցի‹ւ›ն ‹որգոն ես›, իսկ ածանցացն, որգոն իմն, քոյն, նորայն:

22. ON PRIMITIVE PRONOUN.
The Persons of the Primitive Pronouns are ἐγώ, σύ, ἵ; those of the Derivative Pronouns, ἐμός, σός, ὅς.

ἀριθμοὶ πρωτοτύπων μὲν ἑνικὸς ἐγώ σύ ἵ, δυϊκὸς νῶϊ σφῶϊ, πληθυντικὸς ἡμεῖς ὑμεῖς σφεῖς· παραγώγων δὲ ἑκινὸς ἐμός σός ὅς, δυϊκὸς ἐμώ σώ ὥ, πληθυντικὸς ἐμοί σοί οἵ.

թիւք նախագաղափարացն. եզական ես, դու, նա. երկուորական մոնք, դուք, նոնք. յոգնական մեք, դուք նոքա. եւ ածանցացն եզական եմ, քո, նորա. երկական իմէն, քովարա, մովրա. յոգական իմք, քոյք, նորայք:

The Genders of the Primitive Pronouns are not expressed in speech, but by the indication which they make, as ἐγώ (I), whereas the Genders of the Derivatives are expressed in speech, as ὁ ἐμός, ἡ ἐμή, τὸ ἐμόν.

πτώσεις πρωτοτύπων μὲν
ὀρθῆς ἐγώ σύ ἵ,
γενικῆς ἐμοῦ σοῦ οὗ,
δοτικῆς ἐμοί σοί οἷ,
αἰτιατικῆς ἐμέ σέ ἕ,
κλητικῆς σύ·

παραγώγων δὲ
ἐμός σός ὅς,
γενικῆς ἐμοῦ σοῦ οὗ,
δοτικῆς ἐμῳ σῳ ῷ,
αἰτιατικῆς ἐμόν σόν ὅν.

Հոլովք նախագաղափարացն.
ուղղական ես, դու, նա.
սեռական եմ, քո, նորա.
տրական ինձ, քեզ, նմա.
առաքական ինեւ, քեի, նոևաւ.
Հայցական զիս, զքեզ, զնա.
հոշական դու.
եւ ածանցացն`
իմ, քո, նոյր.
իմոյ, քոյ(ոյ), նոր(այ)ոյ.
իմում, քում, նում.
*իմով, քով, նով,
զիմ, զքո, զնոյր:

The Numbers of the Primitives are – Singular, ἐγώ, σύ, ἵ; Dual, νῶϊ, σφῶϊ; Plural, ἡμεῖς ὑμεῖς σφεῖς; those of the Derivatives - Singular, ἐμός, σός, ὅς; Dual, ἐμώ, σώ, ὥ; Plural, ἐμοί, σοί, οἵ.

σχήματα δύο, ἁπλοῦν, σύνθετον· ἁπλοῦν μὲν οἷον ἐμοῦ σοῦ οὗ, σύνθετον δὲ ἐμαυτοῦ σαυτοῦ αὑτοῦ.

Ձեւք պարզ, որգոն իմ, քո, նորա. բարդ, անձին իմոյ, անձին քոյ, անձին նորայ:

The Cases of the Primitives are - Direct, ἐγώ, σύ, ἵ; Generic, ἐμοῦ, σοῦ, οὗ; Dative, ἐμοί, σοί, οἷ; Accusative, ἐμέ, σέ, ἕ; Vocative, σύ: those of the Derivatives are ἐμός, σός, ὅς; ἐμοῦ, σοῦ οὗ; ἐμῳ, σῳ, ῷ; ἐμόν, σόν, ὅν.

εἴδη δέ, ὅτι αἱ μέν εἰσι πρωτότυποι, ὡς ἐγώ σύ ἵ, αἱ δὲ παράγωγοι, ὡς πᾶσαι αἱ κτητικαί, αἳ καὶ διπρόσωποι καλοῦνται. παράγονται δὲ οὗτως· ἀπὸ μὲν ἑνικῶν αἱ ἕνα κτήτορα δηλοῦσαι, ὡς ἀπὸ τοῦ ἐμοῦ ὁ ἐμός· ἀπὸ δὲ δυϊκῶν αἱ δύο, ὡς ἀπὸ τοῦ νῶϊ νωΐτερος· ἀπὸ δὲ πληθυντικῶν αἱ πολλούς, ὡς ἀπὸ τοῦ ἡμεῖς ἡμέτερος.

Եւ տեսակք, զի ոմանք են նախագաղափարք, որպէս ես, դու, նա. եւ ոմոնք ազանցականք, որպէս ամենայն ստացականքն, որք եւ երկդիմինքն կոչին. եւ ածանցին այսպէս. նեզականէն, որ մու զստացաւղն յայտնեն, որպէս միմոյ իմն. եւ ներկականաց երկու, որպիսի նովք նովր. եւ յոգնականք են որք բալումս, որպիսի մեք մեր:

There are two Forms: Simple and Compound – Simple, ἐμοῦ, σοῦ, οὗ; Compound, ἐμαυτοῦ, σαυτοῦ, αὑτοῦ. There are two Species, inasmuch as some are Primitive, ἐγώ, σύ, ἵ, and other Derivative, as are all the Possessives, whicb are also called Bi-personals.

τῶν δὲ ἀντωνυμιῶν αἱ μέν εἰσιν ἀσύναρθροι, αἱ δὲ σύναρθροι· ἀσύναρθροι μὲν οἷον ἐγώ, σύναρθροι δὲ οἷον ὁ ἐμός.

Եւ ղերանուանցս են որ անբաղաւդք են, եւ են որ բաղաւդք. անբաղաւդք, որգոն ես. եւ բաղաւդք, որզան իմս:

They are thus derived - from Singulars, those designating one possessor, as ἐμοῦ, ἐμός; from Duals, those designating two, as from νῶϊ, νωΐτερος; from Plurals, those designating many, as from ἡμεῖς, ἡμέτερος.

§18. ΠΕΡΙ ΠΡΟΘΕΣΕΩΣ

ԺԹ. ՅԱՂԱԳՍ ՆԱԽԱԴՐՈՒԹԵԱՆ

Of the Pronouns, some are [used] without the article and some with it - without the article, as ἐγώ; with the article, as ὁ ἐμός.

πρόθεσίς ἐστι λέξις προτιθεμένη πάντων τῶν τοῦ λόγου μερῶν ἔν τε συνθέσει καὶ συντάξει.

Նախադրութիւն է բառ նախադրեալ յամենայն մասունս բանի ըստ բարդութեան եւ ի բաղդասութեան:

23. ON PREPOSITIONS

εἰσὶ δὲ αἱ πᾶσαι προθέσεις ὀκτὼ καὶ δέκα, ὧν μονοσύλλαβοι μὲν ἕξ· ἐν εἰς ἐξ σύν πρό πρός, αἵτινες οὐκ ἀναστρέφονται·
δισύλλαβοι δὲ δύο καὶ δέκα· ἀνά κατά διά μετά παρά ἀντί ἐπί περί ἀμφί ἀπό ὑπό ὑπέρ.

եւ են ամենայն յիսուն. ներ, արտ, ատր, ապ, բաց, ին, ըն, բար, բաղ, շար, շաղ, մուշտ, զով, ջոկ, պատ, նախ, կանուխ, վաղ, առ, արդ, վեր, ըստ, ընդ, ենթ, ստոր, խուն, ունջ, զկնի, յետ, տար, մատ, յար, քող, գաւ, թափ, պար, կարա, փար, բակ, հեռ, թեռ, հակ, դեր, փոխ, մակ, քան, գեր, աւել, վասն, յաղագս:
Եւ ստորադասք են ի սոցանէ երեք` սակս, կից, որդ:

A Preposition is a word placed before any of the parts of speech, both in Composition and in Syntax.

§19. ΠΕΡΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΟΣ

Ի. ՅԱԱԳՍ ՄԱԿԲԱՅԻ

The number of Prepositions is eighteen, whereof six are monosyllabic, ἐν, εἰς, ἐξ, σύν, πρό, πρός - which are incapable of anastropheand twelve are dissyllabic, ἀνά, κατά, διά, μετά, παρά, ἀντί, ἐπί, περί, ἀμφί, ἀπό, ὑπό, ὑπέρ.

ἐπίῤῥημά ἐστι μέρος λόγου ἄκλιτον, κατὰ ῥήματος λεγόμενον ἢ ἐπιλεγόμενον ῥήματι.

Մակբայ է մասն բանի անխաղաց ի ստոր բայի ասացեալ եւ կամ մակասացեալ բայի:

24. ON THE ADVERB

τῶν δὲ ἐπιῤῥημάτων τὰ μέν ἐστιν ἁπλᾶ, τὰ δὲ σύνθετα· ἁπλᾶ μὲν ὡς πάλαι, σύνθετα δὲ ὡς πρόπαλαι.

Եւ մակբայիցն ոմանք պարզք են, եւ ոմանք` ջոկադիրք: Եւ են պարզք` վաղ, նախ. եւ ջոկադիրք` վաղվաղ, նախավաղ:

An Adverb is an indeclinable part of speech, said of a verb or added to a verb. Of the Adverbs, some are Simple, and others Compound

(α´) τὰ δὲ χρόνου δηλωτικά, οἷον νῦν τότε αὖθις· τούτοις δὲ ὡς εἴδη ὑποτακτέον τὰ καιροῦ παραστατικά, οἷον σήμερον αὔριον τόφρα τέως πηνίκα.

‹1› Եւ են, որք ամանակի են յայտնիչք, որգոն` այժմ, յայնժամ: Եւ դարձեալ ընդ սոքաւք իբրեւ զտեսակս դասելի է զամանակի յարակայականն, որպիսի` սերկ, վաղիւ, ցայս, ցայն, ցայնժամ, ցայսքան, մինչեւ:

- Simple, as πάλαι; Compound, as πρόπαλαι. Some are indicative of time, as τότε, αὖθις:

(β´) τὰ δὲ μεσότητος, οἷον οἷον καλῶς σοφῶς.

‹2› Եւ միջակութեան, որգոն` բարւոք, յատկապէս, բնաւ, ամենեւին, համաւրէն:

to these we must subordinate as species those that connote particular times or seasons, as σήμερον, αὔριον, τόφρα, τέως, πηνίκα.

(γ´) τὰ δὲ ποιότητος, οἷον πύξ λάξ βοτρυδόν (Β 89) ἀγεληδόν (Π 160).

‹3› Եւ քերթութեանն, որպիսի` բռնցի, մուրցացի, ծղացի, աքացի, ողկուզաւրէն, տարմաբար:

Some indicate manner, as καλῶς, σοφῶς, δυνατώς;

(δ´) τὰ δὲ ποσότητος, οἷον πολλάκις ὀλιγάκις.

‹4› Եւ քանակութեանն, որգոն` բազում անգան, սակաւ անգամ:

some, quality, as πύξ, λάξ, βοτρυδόν, ἀγεληδόν;

(ε´) τὰ δὲ ἀριθμοῦ δηλωτικά, οἷον δίς τρίς τετράκις.

‹5› Եւ թուոյ յայտական[ն]` երկիցս, երիցս, չորիցս:

some, quantity, as πολλάκις, ὀλιγάκις, μυριάκις;

(ϛ´) τὰ δὲ τοπικά, οἷον ἄνω κάτω· ὧν σχέσεις εἰσὶ τρεῖς, ἡ ἐν τόπῳ, ἡ εἰς τόπον, ἡ ἐκ τόπου, οἷον οἴκοι οἴκαδε οἴκοθεν.

‹6› Եւ ետեղականն` վերին, ստորին, որոց կալք երեք` ներտեղւոջ, կամ ‹ի› տեղի կամ ընդ տեղ[ւ]ոյր, որգոն` ներտան, ի տուն, ընդուստ:

some, number, as δίς, τρίς, τετράκις;

(ζ´) τὰ δὲ εὐχῆς σημαντικά, οἷον εἴθε αἴθε ἄβαλε.

‹7› Եւ ըղձից նշանակք են` ի~բր, թէ~, իցի~ւ, ա~ւշ, գո~յշ, մարտա~ն:

some, place, as ἄνω κάτω - of these there are three kinds, those signifying in a place, those signifying to a place, and those signifying from a place, as οἴκοι, οἴκαδε, οἴκοθεν.

‹8› Եւ խրոխտականն` ի~շտ:

Some Adverbs signify a wish, as εἴθε, αἴθε, ἄβαλε;

‹9› Եւ սպառնականն` տի՚ր, տի՚:

‹10› Եւ հեշտականն` վա~շ, յա~յ:

‹11› Եւ շնորհակալուն` գէն, արգէն, դրուատ:

‹12› Եւ ողոքականն` փոխան, փարելի:

‹13› Եւ ապաշնորհենին` դժմիտ, ձառաղէմ, ապաժաման:

(η´) τὰ δὲ σχετλιαστικά, οἷον παπαῖ ἰού φεῦ.

‹14› Եւ աւաղականն` ո~ւհ, ո~ւխ, վա~խ, խա~յ:

‹15› Եւ եղկականն` վա~յ, աւա~ղ, աղէ~տ, եղո~ւկ:

some express horror, as παπαῖ, ἰού, φεῦ;

‹16› Եւ հրաշականն` ի~հ, ո~:

‹17› Պասքական` բէք ասէ, ջէք ասէ:

‹18› Եւ հենգնականն` ո~ւհ, ա~հ, է~հ:

(θ´) τὰ δὲ ἀρνήσεως ἢ ἀποφάσεως, οἷον οὔ οὐχί οὐδῆτα οὐδαμῶς.

‹19› Եւ ուրացութեանն կամ ապերախտութեանն` չէ՚, ո՚չ, ո՚չ իւիք, եւ ո՚չ միով իւիք:

(ι´) τὰ δὲ συγκαταθέσεως, οἷον ναί ναίχι.

‹20› Եւ բաղստ[որ]ադրութեան` այո, հայո:

some, denial or negation, as οὔ, οὐχί, οὐδῆτα, οὐδαμῶς;

(ια´) τὰ δὲ ἀπαγορεύσεως, οἷον μή μηδῆτα μηδαμῶς.

‹21› Եւ ապասութեանն` մի՚, մի՚, մի՚ իւիք, մի՚ եզով իւիք:

some, agreement, as ναί ναίχι;

‹22› Եւ զգուշականն` զգոյշ, գուցէ:

some, prohibition, as μή μηδῆτα μηδαμῶς;

(ιβ´) τὰ δὲ παραβολῆς ἢ ὁμοιώσεως, οἷον ὡς ὥσπερ ἠΰτε καθάπερ.

‹23› Եւ մարտարկացն կամ ճշգրտութեանցն, որպէս, զիպէս, զիարդ, ըստ որոյ, որգոն:

(ιγ´) τὰ δὲ θαυμαστικά, οἷον βαβαῖ.

some, comparison or similarity, as ὡς ὥσπερ ἠΰτε καθάπερ;

(ιδ´) τὰ δὲ εἰκασμοῦ, οἷον ἴσως τάχα τυχόν.

‹24› Եւ դիպուածոյն` թերեւս, ինձ թուի, ի դէպ:

some, surprise, as βαβαῖ;

(ιε´) τὰ δὲ τάξεως, οἷον ἑξῆς ἐφεξῆς χωρίς.

‹25› Եւ դասականն` յետ այսորիկ, զկնի սորա, զատ առանձինն, մի ըստ միոջէ:

some, probability, as ἴσως, τάχα, τυχόν;

(ιϛ´) τὰ δὲ ἀθροίσεως, οἷον ἄρδην ἅμα ἤλιθα.

‹26› Եւ ժողովոյն` միանգամայն, խումբ, համբաւ, համուռ, հոյլ:

some, order, as ἑξῆς, ἐφεξῆς, χωρίς;

(ιζ´) τὰ δὲ παρακελεύσεως, οἷον εἶα ἄγε φέρε.

‹27› Եւ մատհրամանոյն` աղէ, թող, ած, եկ, բեր:

some congregation, as ἄρδην, ἅμα, ἤλιθα;

(ιη´) τὰ δὲ συγκρίσεως, οἷον μᾶλλον ἧττον.

‹28› Եւ բաղդատականն` առաւել, նուազ:

some, command, as εἶα, ἄγε, φέρε;

(ιθ´) τὰ δὲ ἐρωτήσεως, οἷον πόθεν πηνίκα πῶς.

‹29› Եւ հարցականն` ուստի՞, ե՞րբ, զի՞բր, ի՞բր, զի՞բար, հի՞զան:

some, comparison, as μᾶλλον, ἧττον;

(κ´) τὰ δὲ ἐπιτάσεως, οἷον λίαν σφόδρα πάνυ ἄγαν μάλιστα.

‹30› Եւ սաստկութեանն` յորդ, յոյժ, կարի, շատ, սաստիկ, մանաւանդ, յաւէտ:

some, interrogation, as πόθεν, πηνίκα, πῶς;

(κα´) τὰ δὲ συλλήψεως, οἷον ἅμα ὁμοῦ ἄμυδις.

some, vehemence, as σφόδρα, πάνυ, ἄγαν, μάλιστα;

(κβ´) τὰ δὲ ἀπωμοτικά, οἷον μά.

‹31› Եւ ապերդմնականն` տա~, քա~ւ:

some, coincidence, as ἅμα, ὁμοῦ, ἄμυδις;

(κγ´) τὰ δὲ κατωμοτικά, οἷον νή.

‹32› Եւ խուներդմնականն` հա:

some are deprecative, as μά;

(κδ´) τὰ δὲ βεβαιώσεως, οἷον δηλαδή.

‹33› Եւ հաստատութեանն` յայտ:

some are asseverative, as νή;

(κε´) τὰ δὲ θετικά, οἷον γαμητέον πλευστέον.

‹34› Եւ դրականն` ամուսնանալի, քետադիմելի, տամկացելի:

some express ratilication, δηλαδή;

(κϛ´) τὰ δὲ θειασμοῦ, οἷον εὐοἵ εὔἁν.

‹35› Եւ մոլութեանն` ե~հ, ը~հ, հը~, ըհը~:

some are positive, as ἀγνωστέον, γραπτέον, πλευστέον;

§20. ΠΕΡΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

ԻԱ ՅԱԼԱԳՍ ՇԱՂԿԱՓՊԻ

and some enthusiasm, as εὐοἵ, εὔἁν.

σύνδεσμός ἐστι λέξις συνδέουσα διάνοιαν μετὰ τάξεως καὶ τὸ τῆς ἑρμηνείας κεχηνὸς δηλοῦσα.

Շաղկապ է բառ, որ կապէ զտրամախոհութիւնն ոճով եւ զմեկնութեանն փեռեկումն յայտնէ:

25. ON CONJUNCTIONS

τῶν δὲ συνδέσμων οἱ μέν εἰσι συμπλεκτικοί, οἱ δὲ διαζευκτικοί, οἱ δὲ συναπτικοί, οἱ δὲ παρασυναπτικοί, οἱ δὲ αἰτιολογικοί, οἱ δὲ ἀποῤῥηματικοί, οἱ δὲ συλλογιστικοί, οἱ δὲ παραπληρωματικοί.

Եւ շաղկապացն ոմանք ջոկամանք են, եւ ոմանք` անջատականք, ոմանք բաղմատք, եւ ոմանք` տարբաղմատք, փաստ[ա]բանականք, տարակուսականք, բաղբանականք, թարմատարք:

A Conjunction is a word binding together a thought in order and filling up the hiatuses of speech.

(α´) συμπλεκτικοὶ μὲν οὖν εἰσιν ὅσοι τὴν ἑρμηνείαν ἐπ᾽ ἄπειρον ἐκφερομένην συνδέουσιν. εἰσὶ δὲ οἵδε· μέν δέ τέ καί ἀλλά ἠμέν ἠδέ ἰδέ ἀτάρ αὐτάρ ἤτοι κέν ἄν.

‹1› Եւ ջոկամանք են, որ զմեկնութիւնն յանհունս արտաբերեալ ջոկամանեն. եւ են այսոքիկ` եւ, գի, այլ, թէպէտ, աւնքեցիկ:

Of conjunctions, some are copulative, some disjunctive, some conjunctive, some præter-conjunctive, some causative, some dubitative, come conclusive, and some expletive. Copulative Conjunctions are those which bind together a discourse which flows on indefinitely:

(β´) διαζευκτικοὶ δέ εἰσιν ὅσοι τὴν μὲν φράσιν ἐπισυνδέουσιν, ἀπὸ δὲ πράγματος εἰς πρᾶγμα διιστᾶσιν. εἰσὶ δὲ οἵδε· ἤ ἤτοι ἠέ.

‹2› Եւ անջատականք են` որ եզ անգամ զայլս շաղկապեն, բայց սակայն յիրէ յիր խտրոցեն. եւ են այսոքիկ` կամ, եւ կամ, կամ թէ:

they are these, μέν, δέ, τέ, καί, ἀλλά, ἠμέν, ἠδέ, ἀτάρ, αὐτάρ, ἤτοι. Disjunctive Conjunctions are those which bind the phrase more firmly together, and disjoin the facts expressed:

(γ´) συναπτικοὶ δέ εἰσιν ὅσοι ὕπαρξιν μὲν οὐ δηλοῦσι, σημαίνουσι δὲ ἀκολουθίαν. εἰσὶ δὲ οἵδε· εἴ εἴπερ εἰδή εἰδήπερ.

‹3› Եւ բաղմատք են` որ գոյութիւն ոչ յայտնեն, այլ ոճ իմն նշանակեն. եւ ե՚ն այսոքիկ` թէ, թէպէտ, զի թէպէտ:

they are these, ἤ, ἤτοι, ἠέ. Conjunctive Conjunctions are those which do not indicate any actual existence, but signify sequence:

(δ´) παρασυναπτικοὶ δέ εἰσιν ὅσοι μεθ᾽ ὑπάρξεως καὶ τάξιν δηλοῦσιν. εἰσὶ δὲ οἵδε· ἐπεί ἐπείπερ ἐπειδή ἐδειδήπερ.

‹4› Եւ տարբաղմատք են, որ[ք] ընդ գոյութեանն եւ ոճ յայտնեն: ‹Եւ են այսոքիկ`› քան, քան[զ]ի, ‹վասն›, վասն զի:

they are these, εἴ, εἴπερ, εἰδή, εἰδήπερ. The Præter-conjunclives are those which, along with actual existence, show also order:

(ε´) αἰτιολογικοὶ δέ εἰσιν ὅσοι ἐπ᾽ ἀποδόσει αἰτίας ἕνεκεν παραλαμβάνονται. εἰσὶ δὲ οἵδε· ἵνα ὄφρα ὅπως ἕνεκα οὕνεκα διὅ διὅτι καθ᾽ ὅ καθ᾽ ὅτι καθ᾽ ὅσον.

‹5› Եւ փաստականք ‹են›, որք ի բացատրութեան սակս բաղայս յարառոցեն. եւ են այսք` զի, որպէս, եթէ, արդ եթէ, վասն, յաղագս. վասն որոյ, վասն զի, վասն ոյր, ըստ որոց, ըստ որքան, որքան, մի անգամ:

they are these, ἐπεί, ἐπείπερ, ἐπειδή, ἐδειδήπερ. Causatives are those which are taken to express cause:

(ϛ´) ἀποῤῥηματικοὶ δέ εἰσιν ὅσοι ἐπαποροῦντες εἰώθασι συνδεῖν. εἰσὶ δὲ οἵδε· ἆρα κᾶτα μῶν.

‹6› Եւ տարակուսանք են` որք տարակուսեալք յերկբայս սովորեցաք մակշաղկապել. եւ են այսք` արդեւք, ապա, ապաքէն, ապա ուրեմն, իսկ ընդէ՞ր, էրո՞ւմ, զմէ՞:

they are these, ἵνα, ὄφρα, ὅπως, ἕνεκα, οὕνεκα, ὅτι, διό, διότι καθό καθότι, καθόσον. Dubitatives are those which we are wont to use when we are in doubt;

(ζ´) συλλογιστικοὶ δέ εἰσιν ὅσοι πρὸς τὰς ἐπιφοράς τε καὶ συλλήψεις τῶν ἀποδείξεων εὖ διάκεινται. εἰσὶ δὲ οἵδε· ἄρα ἀλλά ἀλλαμήν τοίνυν τοιγάρτοι τοιγαροῦν.

‹7› Եւ բաղբանականք են, ոյք առ մակբերսն եւ առ շաղկապսն բացատրութեան քաջ տրամակային. եւ են այսք` արդեւք, ուրեմն, այլ, այլ սակայն, այսուհետեւ, վասն որոյ, յաղագս որոյ:

they are these, ἆρα κἆτα μῶν. Inferentials are those which lend themselves readily to conclusions and summings-up of demonstrations:

(η´) παραπληρωματικοὶ δέ εἰσιν ὅσοι μέτρου ἢ κόσμου ἕνεκεν παραλαμβάνονται. εἰσὶ δὲ οἵδε· δή ῥά νύ ποῦ τοί θήν ἄρ δῆτα πέρ πώ μήν ἄν αὖ νῦν οὖν κέν γέ.

‹8› Եւ թարմատարք են` որ ի չափու սակս կամ զարդու յարառոցեալ լինին. եւ են այսք` իգն, մակ, իբր:

they are these, ἄρα, ἀλλά, ἀλλὰ μέν, τοίνυν, τοιγάρτοι, τοιγαροῦν. Expletives are those whieh are used for the sake of metre or ornament:

τινὲς δὲ προστιθέασι καὶ ἐναντιωματικούς, οἷον ἔμπης ὅμως.

‹9› Եւ են ոմանք, ոյք առադրեն եւ ընդդիմակս, որպիսի` սակայն, համայն:

they are these, δή, ῥά, νύ, ποῦ, τοί, θήν, ἄρ, δῆτα, πέρ, πώ, μήν, ἄν, αὖ, οὖν κέν γέ.

Νο Greek

‹10› Եւ վարանականք են` ոյք ակամայ ընտրելի առնեն զերկրորդն, որգոն` գէթ, գոնէ, փարթար:

Some persons add also Adversatives, as ἔμπης, ὅμως.

Permanent link

http://www2.hf.uio.no/common/apps/permlink/permlink.php?app=polyglotta&context=ctext&uid=f8702174-8d29-11e4-856a-001cc4ddf0f4

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages

Choose display