Bibliotheca Polyglotta

Genesis

Complete text

תורה נביאים וכתובים

Septuaginta

ܟܬܒܐ ܩܕܫܐ

Vulgata Clementina

ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ

ძველი აღთქმა, მცხეთური ხელნაწერის მიხედვით (Mtskheta-MS)

The Old Testament of the King James Version of the Bible

ברשית

ΓΕΝΕΣΙΣ

ܣܦܪܐ ܕܒܪܝܼܬ̣ܐ

Liber Genesis

ԾՆՈՒՆԴՔ

დაბადება

The First Book of Moses: Called Genesis

Αʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܐ

Cap. 1

ԳԼՈՒԽ Ա

თავი პირველი

א. בְּרֵאשִׁית בָּרָא אֱלֹהִים אֵת הַשָּׁמַיִם וְאֵת הָאָרֶץ:

ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν

1 ܒܪܵܫܝܼܬܼ ܒܪ݂ܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܝܵܬܼ ܫܡܲܝܵܐ ܘܝܵܬܼ ܐܲܪܥܵܐ.

In principio creavit Deus caelum et terram.

Ի սկզբանէ արար Աստուած զերկին եւ զերկիր:

დასაბამად ქმნნა ღმერთმან ცაჲ და ქუეყანაჲ. 1

1 In the beginning God created the heaven and the earth.

ב. וְהָאָרֶץ הָיְתָה תֹהוּ וָבֹהוּ וְחשֶׁךְ עַל פְּנֵי תְהוֹם וְרוּחַ אֱלֹהִים מְרַחֶפֶת עַל פְּנֵי הַמָּיִם:

ἡ δὲ γῆ ἦν ἀόρατος καὶ ἀκατασκεύαστος καὶ σκότος ἐπάνω τῆς ἀβύσσου καὶ πνεῦμα θεοῦ ἐπεφέρετο ἐπάνω τοῦ ὕδατος

2 ܘܐܲܪܥܵܐ ܗܘ̣ܵܬܼ ܬܘܿܗ ܘܒ݂ܘܿܗ. ܘܚܸܫܘܿܟ݂ܵܐ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܬܗܘܿܡܵܐ. ܘܪܘܼܚܹܗ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܡܪܲܚܦܵܐ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܡܲܝ̈ܵܐ.

Terra autem erat inanis et vacua, et tenebrae super faciem abyssi, et spiritus Dei ferebatur super aquas.

Եւ երկիր էր աներեւոյթ եւ անպատրաստ``, եւ խաւար ի վերայ անդնդոց. եւ Հոգի Աստուծոյ շրջէր ի վերայ ջուրց:

ხოლო ქუეყანაჲ იყო უხილავ და განუმზადებელ და ბნელი ზედა უფსკრულთა. და სული ღმრთისაჲ იქცეოდა ზედა წყალთა. 2

2 And the earth was without form, and void; and darkness was upon the face of the deep. And the Spirit of God moved upon the face of the waters.

ג. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים יְהִי אוֹר וַיְהִי אוֹר:

καὶ εἶπεν ὁ θεός γενηθήτω φῶς καὶ ἐγένετο φῶς

3 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܢܸܗܘܸܐ ܢܘܼܗܪܵܐ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܢܘܼܗܪܵܐ.

Dixitque Deus: “Fiat lux”. Et facta est lux.

Եւ ասաց Աստուած. Եղիցի լոյս: Եւ եղեւ լոյս:

და თქუა ღმერთმან: იქმენინ ნათელი და იქმნა ნათელი. 3

3 And God said, Let there be light: and there was light.

ד. וַיַּרְא אֱלֹהִים אֶת הָאוֹר כִּי טוֹב וַיַּבְדֵּל אֱלֹהִים בֵּין הָאוֹר וּבֵין הַחשֶׁךְ:

καὶ εἶδεν ὁ θεὸς τὸ φῶς ὅτι καλόν καὶ διεχώρισεν ὁ θεὸς ἀνὰ μέσον τοῦ φωτὸς καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σκότους

4 ܘܲܚ̣ܙܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܢܘܼܗܪܵܐ ܕܫܲܦܝܼܪ: ܘܲܦ̣ܪܲܫ ܐܲܠܵܗܵܐ ܒܝܹܬܼ ܢܘܼܗܪܵܐ ܠܚܸܫܘܿܟ݂ܵܐ.

Et vidit Deus lucem quod esset bona et divisit Deus lucem ac tenebras.

Եւ ետես Աստուած զլոյսն զի բարի է. եւ մեկնեաց Աստուած ի մէջ լուսոյն եւ ի մէջ խաւարին:

და იხილა ღმერთმან ნათელი, რამეთუ კეთილ. და განწვალა ღმერთმან შორის ნათლისა და შორის ბნელისა. 4

4 And God saw the light, that it was good: and God divided the light from the darkness.

ה. וַיִּקְרָא אֱלֹהִים לָאוֹר יוֹם וְלַחשֶׁךְ קָרָא לָיְלָה וַיְהִי עֶרֶב וַיְהִי בֹקֶר יוֹם אֶחָד:

καὶ ἐκάλεσεν ὁ θεὸς τὸ φῶς ἡμέραν καὶ τὸ σκότος ἐκάλεσεν νύκτα καὶ ἐγένετο ἑσπέρα καὶ ἐγένετο πρωί ἡμέρα μία

5 ܘܲܩܪܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܢܘܼܗܪܵܐ ܐܝܼܡܵܡܵܐ: ܘܲܠܚܸܫܘܿܟ݂ܵܐ ܩܪܵܐ ܠܸܠܝܵܐ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܪܲܡܫܵܐ ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܨܲܦܪܵܐ ܝܵܘܡܵܐ ܚܲܕ݂.

Appellavitque Deus lucem Diem et tenebras Noctem. Factumque est vespere et mane, dies unus.

Եւ կոչեաց Աստուած զլոյսն Տիւ, եւ զխաւարն կոչեաց Գիշեր. եւ եղեւ երեկոյ եւ եղեւ վաղորդայն, օր մի:

და უწოდა ღმერთმან ნათელსა დღე და ბნელსა უწოდა ღამე. და იქმნა მწუხრი და იქმნა განთიად დღე ერთი. 5

5 And God called the light Day, and the darkness he called Night. And the evening and the morning were the first day.

ו. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים יְהִי רָקִיעַ בְּתוֹךְ הַמָּיִם וִיהִי מַבְדִּיל בֵּין מַיִם לָמָיִם:

καὶ εἶπεν ὁ θεός γενηθήτω στερέωμα ἐν μέσῳ τοῦ ὕδατος καὶ ἔστω διαχωρίζον ἀνὰ μέσον ὕδατος καὶ ὕδατος καὶ ἐγένετο οὕτως

6 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܪܩܝܼܥܵܐ ܒܡܸܨܥܲܬܼ ܡܲܝ̈ܵܐ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܦܵܪܸܫ ܒܹܝܬܼ ܡܲܝ̈ܵܐ ܠܡܲܝܵ̈ܐ.

Dixit quoque Deus: “Fiat firmamentum in medio aquarum et dividat aquas ab aquis”.

Եւ ասաց Աստուած. Եղիցի հաստատութիւն ի մէջ ջրոցդ, եւ եղիցի մեկնել ի մէջ ջուրցդ եւ ջուրց.եւ եղեւ այնպէս:

და თქუა ღმერთმან: იქმენინ სამყარო შორის წყლისა და იყავნ განმყოფელ შორის წყლისა და წყლისა. და იქმნა ეგრეთ. 6

6 And God said, Let there be a firmament in the midst of the waters, and let it divide the waters from the waters.

ז. וַיַּעַשׂ אֱלֹהִים אֶת הָרָקִיעַ וַיַּבְדֵּל בֵּין הַמַּיִם אֲשֶׁר מִתַּחַת לָרָקִיעַ וּבֵין הַמַּיִם אֲשֶׁר מֵעַל לָרָקִיעַ וַיְהִי כֵן:

καὶ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὸ στερέωμα καὶ διεχώρισεν ὁ θεὸς ἀνὰ μέσον τοῦ ὕδατος ὃ ἦν ὑποκάτω τοῦ στερεώματος καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ ὕδατος τοῦ ἐπάνω τοῦ στερεώματος

7 ܘܲܥ̣ܒܲܕ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܪܩܝܼܥܵܐ: ܘܲܦ̣ܪܲܫ ܒܹܝܬܼ ܡܲܝ̈ܵܐ ܕܲܠܬܲܚܬܿ ܡ̣ܢ ܪܩܝܼܥܵܐ: ܘܒܹܝܬܼ ܡܲܝ̈ܵܐ ܕܲܠܥܸܠ ܡ̣ܢ ܪܩܝܼܥܵܐ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܗܵܟܲܢܵܐ.

Et fecit Deus firmamentum divisitque aquas, quae erant sub firmamento, ab his, quae erant super firmamentum. Et factum est ita.

Եւ արար Աստուած զհաստատութիւնն, եւ անջրպետեաց Աստուած ի մէջ ջրոյն որ ի ներքոյ հաստատութեանն, եւ ի մէջ ջրոյն որ ի վերոյ հաստատութեանն:

და განყო ღმერთმან შორის წყლისა, რომელი იყო ქუეშე კერძო სამყაროჲსა და შორის წყლისა ზედა კერძო სამყაროჲსა. 7

7 And God made the firmament, and divided the waters which were under the firmament from the waters which were above the firmament: and it was so.

ח. וַיִּקְרָא אֱלֹהִים לָרָקִיעַ שָׁמָיִם וַיְהִי עֶרֶב וַיְהִי בֹקֶר יוֹם שֵׁנִי:

καὶ ἐκάλεσεν ὁ θεὸς τὸ στερέωμα οὐρανόν καὶ εἶδεν ὁ θεὸς ὅτι καλόν καὶ ἐγένετο ἑσπέρα καὶ ἐγένετο πρωί ἡμέρα δευτέρα

8 ܘܲܩܪܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܲܪܩܝܼܥܵܐ ܫܡܲܝܵܐ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܪܲܡܫܵܐ ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܨܲܦܪܵܐ ܝܵܘܡܵܐ ܕܲܬܼܪܹܝܢ.

Vocavitque Deus firmamentum Caelum. Et factum est vespere et mane, dies secundus.

Եւ կոչեաց Աստուած զհաստատութիւնն Երկին. եւ եղեւ երեկոյ եւ եղեւ վաղորդայն, օր երկրորդ:

და უწოდა ღმერთმან სამყაროსა ცაჲ და იხილა ღმერთმან, რამეთუ კეთილ. და იქმნა მწუხრი და იქმნა განთიად დღე მეორე. 8

8 And God called the firmament Heaven. And the evening and the morning were the second day.

ט. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים יִקָּווּ הַמַּיִם מִתַּחַת הַשָּׁמַיִם אֶל מָקוֹם אֶחָד וְתֵרָאֶה הַיַּבָּשָׁה וַיְהִי כֵן:

καὶ εἶπεν ὁ θεός συναχθήτω τὸ ὕδωρ τὸ ὑποκάτω τοῦ οὐρανοῦ εἰς συναγωγὴν μίαν καὶ ὀφθήτω ἡ ξηρά καὶ ἐγένετο οὕτως καὶ συνήχθη τὸ ὕδωρ τὸ ὑποκάτω τοῦ οὐρανοῦ εἰς τὰς συναγωγὰς αὐτῶν καὶ ὤφθη ἡ ξηρά

9 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܢܸܬܼܟܲܢܫܘܼܢ ܡܲܝ̈ܵܐ ܕܲܠܬܲܚܬܿ ܡ̣ܢ ܫܡܲܝܵܐ ܠܐܲܬܼܪܵܐ ܚܲܕ݂: ܘܬܸܬܼܚܙܸܐ ܝܲܒܿܝܼܫܬܵܐ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܗܵܟܲܢܵܐ.

Dixit vero Deus: “Congregentur aquae, quae sub caelo sunt, in locum unum, et appareat arida”. Factumque est ita.

Եւ ասաց Աստուած. Ժողովեսցին ջուրքդ որ ի ներքոյ երկնից ի ժողով մի, եւ երեւեսցի ցամաքն. եւ եղեւ այնպէս: Եւ ժողովեցան ջուրքն, որ ի ներքոյ երկնից` ի ժողովս իւրեանց, եւ երեւեցաւ ցամաքն:

და თქუა ღმერთმა შეკერბინ წყალი ქუეშე კერძო ცისა შესაკრებელსა ერთსა, და გამოჩნდინ ჴმელი. და იქმნა ეგრეთ. და შეკრბა წყალი ქუეშე კერძო ცისა შესაკრებელთა მათთა. და გამოჩნდა ჴმელი. 9

9 And God said, Let the waters under the heaven be gathered together unto one place, and let the dry land appear: and it was so.

י. וַיִּקְרָא אֱלֹהִים לַיַּבָּשָׁה אֶרֶץ וּלְמִקְוֵה הַמַּיִם קָרָא יַמִּים וַיַּרְא אֱלֹהִים כִּי טוֹב:

καὶ ἐκάλεσεν ὁ θεὸς τὴν ξηρὰν γῆν καὶ τὰ συστήματα τῶν ὑδάτων ἐκάλεσεν θαλάσσας καὶ εἶδεν ὁ θεὸς ὅτι καλόν

10 ܘܲܩ̣ܪܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܝܲܒܿܝܼܫܬܵܐ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܠܟܸܢܫܵܐ ܕܡܲܝ̈ܵܐ ܩ̣ܪܵܐ ܝܲܡܡܹ̈ܐ: ܘܲܚܙܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܫܲܦܝܼܪ.

Et vocavit Deus aridam Terram congregationesque aquarum appellavit Maria. Et vidit Deus quod esset bonum.

Եւ կոչեաց Աստուած զցամաքն Երկիր, եւ զժողովս ջուրցն կոչեաց Ծովս. եւ ետես Աստուած զի բարի է:

და უწოდა ღმერთმან ჴმელსა ქუეყანაჲ და შესაკრებელსა წყალთასა უწოდა ზღუებ. და იხილა ღმერთმან, რამეთუ კეთილ. 10

10 And God called the dry land Earth; and the gathering together of the waters called he Seas: and God saw that it was good.

יא. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים תַּדְשֵׁא הָאָרֶץ דֶּשֶׁא עֵשֶׂב מַזְרִיעַ זֶרַע עֵץ פְּרִי עֹשֶׂה פְּרִי לְמִינוֹ אֲשֶׁר זַרְעוֹ בוֹ עַל הָאָרֶץ וַיְהִי כֵן:

καὶ εἶπεν ὁ θεός βλαστησάτω ἡ γῆ βοτάνην χόρτου σπεῖρον σπέρμα κατὰ γένος καὶ καθ᾽ ὁμοιότητα καὶ ξύλον κάρπιμον ποιοῦν καρπόν οὗ τὸ σπέρμα αὐτοῦ ἐν αὐτῷ κατὰ γένος ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἐγένετο οὕτως

11 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܬܲܦܸܩ ܐܲܪܥܵܐ ܬܸܕ݂ܐܵܐ ܥܸܣܒܵܐ ܕܡܸܙܕܿܪܲܥ ܙܲܪܥܵܐ ܠܓܸܢܣܹܗ: ܘܐܝܼܠܵܢܵܐ ܕܦܹܐܪܹ̈ܐ ܠܓܸܢܣܹܗ: ܕܢܸܨܒܿܬܹܗ ܒܹܗ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܗܵܟܲܢܵܐ.

Et ait Deus: “Germinet terra herbam virentem et herbam facientem semen et lignum pomiferum faciens fructum iuxta genus suum, cuius semen in semetipso sit super terram”. Et factum est ita.

Եւ ասաց Աստուած. Բղխեսցէ երկիր զբանջար խոտոյ. սերմանել սերմն ըստ ազգի եւ ըստ նմանութեան. եւ`` ծառ պտղաբեր` առնել պտուղ ըստ ազգի իւրում, որոյ սերմն իւր ի նմին ըստ ազգի ի նմանութիւն`` ի վերայ երկրի. եւ եղեւ այնպէս:

და თქუა ღმერთმან: აღმოამორჩენ ქუეყანამან მწუანვილი თივისაჲ. მთესველი თესლისაჲ, ნათესავობისაებრ და მსგავსებისა და ხე ნაყოფიერი მყოფელი ნაყოფისა, რომლისა თესლი მისი მის თანა მსგავსებისაებრ ქუეყანასა ზედა. და იქმნა ეგრეთ. 11

11 And God said, Let the earth bring forth grass, the herb yielding seed, and the fruit tree yielding fruit after his kind, whose seed is in itself, upon the earth: and it was so.

יב. וַתּוֹצֵא הָאָרֶץ דֶּשֶׁא עֵשֶׂב מַזְרִיעַ זֶרַע לְמִינֵהוּ וְעֵץ עֹשֶׂה פְּרִי אֲשֶׁר זַרְעוֹ בוֹ לְמִינֵהוּ וַיַּרְא אֱלֹהִים כִּי טוֹב:

καὶ ἐξήνεγκεν ἡ γῆ βοτάνην χόρτου σπεῖρον σπέρμα κατὰ γένος καὶ καθ᾽ ὁμοιότητα καὶ ξύλον κάρπιμον ποιοῦν καρπόν οὗ τὸ σπέρμα αὐτοῦ ἐν αὐτῷ κατὰ γένος ἐπὶ τῆς γῆς καὶ εἶδεν ὁ θεὸς ὅτι καλόν

12 ܘܐܲܦܩܲܬ݀ ܐܲܪܥܵܐ ܬܸܕ݂ܐܵܐ ܥܸܣܒܵܐ ܕܡܸܙܕܿܪܲܥ ܙܲܪܥܵܐ ܠܓܸܢܣܹܗ: ܘܐܝܼܠܵܢܵܐ ܕܥܵܒܸܕ݂ ܦܹܐܪܹ̈ܐ ܕܢܸܨܒܿܬܹܗ ܒܹܗ ܠܓܸܢܣܹܗ: ܘܲܚܙܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܫܲܦܝܼܪ.

Et protulit terra herbam virentem et herbam afferentem semen iuxta genus suum lignumque faciens fructum, qui habet in semetipso sementem secundum speciem suam. Et vidit Deus quod esset bonum.

Եւ եհան երկիր բանջար խոտոյ, սերմանել սերմն որ է ի վերայ ամենայն երկրի``. եւ փայտ պտղաբեր` առնել պտուղ որոյ սերմն իւր ի նմին ըստ ազգի ի վերայ երկրի``. եւ ետես Աստուած զի բարի է:

და გამოიღო ქუეყანამან მწუანვილი თივისაჲ, მთესველი თესლსა ნათესავობისაებრ და მსგავსებისაებრ და ხე ნაყოფიერი, მყოფი ნაყოფისაჲ, რომლისა თესლი მისი მის თანა ნათესავობისაებრ ქუეყანასა ზედა. და იხილა ღმერთმან, რამეთუ კეთილ. 12

12 And the earth brought forth grass, and herb yielding seed after his kind, and the tree yielding fruit, whose seed was in itself, after his kind: and God saw that it was good.

יג. וַיְהִי עֶרֶב וַיְהִי בֹקֶר יוֹם שְׁלִישִׁי:

καὶ ἐγένετο ἑσπέρα καὶ ἐγένετο πρωί ἡμέρα τρίτη

13 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܪܲܡܫܵܐ ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܨܲܦܪܵܐ ܝܵܘܡܵܐ ܕܲܬܼܠܵܬܼܵܐ.

Et factum est vespere et mane, dies tertius.

Եւ եղեւ երեկոյ, եւ եղեւ վաղորդայն, օր երրորդ:

და იქმნა მწუხრი და იქმნა განთიად დღე მესამე. 13

13 And the evening and the morning were the third day.

יד. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים יְהִי מְאֹרֹת בִּרְקִיעַ הַשָּׁמַיִם לְהַבְדִּיל בֵּין הַיּוֹם וּבֵין הַלָּיְלָה וְהָיוּ לְאֹתֹת וּלְמוֹעֲדִים וּלְיָמִים וְשָׁנִים:

καὶ εἶπεν ὁ θεός γενηθήτωσαν φωστῆρες ἐν τῷ στερεώματι τοῦ οὐρανοῦ εἰς φαῦσιν τῆς γῆς τοῦ διαχωρίζειν ἀνὰ μέσον τῆς ἡμέρας καὶ ἀνὰ μέσον τῆς νυκτὸς καὶ ἔστωσαν εἰς σημεῖα καὶ εἰς καιροὺς καὶ εἰς ἡμέρας καὶ εἰς ἐνιαυτοὺς

14 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܢܸܗܘܘܿܢ ܢܲܗܝܼܪܹ̈ܐ ܒܲܪܩܝܼܥܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ: ܠܡܸܦܪܲܫ ܒܹܝܬܼ ܐܝܼܡܵܡܵܐ ܠܠܸܠܝܵܐ: ܘܢܸܗܘܘܿܢ ܠܐܵܬܼ̈ܘܵܬܼܵܐ: ܘܲܠܙܲܒ݂ܢܹ̈ܐ: ܘܲܠܝܵܘ̈ܡܵܬܼܵܐ: ܘܠܲܫܢܲܝ̈ܵܐ.

Dixit autem Deus: “Fiant luminaria in firmamento caeli, ut dividant diem ac noctem et sint in signa et tempora et dies et annos,

Եւ ասաց Աստուած. Եղիցին լուսաւորք ի հաստատութեան երկնից, ի լուսաւորութիւն ի վերայ երկրի, եւ`` մեկնել ի մէջ տուընջեան եւ ի մէջ գիշերոյ. եւ եղիցին ի նշանս եւ ի ժամանակս եւ յաւուրս եւ ի տարիս:

და თქუა ღმერთმან იქმენინ მნათობნი სამყაროსა შინა ცისასა მნათობად ქუეყანისა განსაყოფელად შორის დღისა და შორის ღამისა. და იყუნედ სასწაულებად დღეებად და ჟამებად და წელიწადებად. 14

14 And God said, Let there be lights in the firmament of the heaven to divide the day from the night; and let them be for signs, and for seasons, and for days, and years:

טו. וְהָיוּ לִמְאוֹרֹת בִּרְקִיעַ הַשָּׁמַיִם לְהָאִיר עַל הָאָרֶץ וַיְהִי כֵן:

καὶ ἔστωσαν εἰς φαῦσιν ἐν τῷ στερεώματι τοῦ οὐρανοῦ ὥστε φαίνειν ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἐγένετο οὕτως

15 ܘܢܸܗܘܘܿܢ ܡܲܢܗܪܝܼܢ ܒܲܪܩܝܼܥܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ ܠܡܲܢܗܵܪܘܼ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܗܵܟܲܢܵܐ.

ut luceant in firmamento caeli et illuminent terram. Et factum est ita.

Եւ եղիցին ի լուսաւորութիւն ի հաստատութեան երկնից ծագել յերկիր. եւ եղեւ այնպէս:

და იყუნედ განმანათლებელად სამყაროსა ცისა, რათა ჩნდეს ქუეყანასა ზედა. და იქმნა ეგრეთ. 15

15 And let them be for lights in the firmament of the heaven to give light upon the earth: and it was so.

טז. וַיַּעַשׂ אֱלֹהִים אֶת שְׁנֵי הַמְּאֹרֹת הַגְּדֹלִים אֶת הַמָּאוֹר הַגָּדֹל לְמֶמְשֶׁלֶת הַיּוֹם וְאֶת הַמָּאוֹר הַקָּטֹן לְמֶמְשֶׁלֶת הַלַּיְלָה וְאֵת הַכּוֹכָבִים:

καὶ ἐποίησεν ὁ θεὸς τοὺς δύο φωστῆρας τοὺς μεγάλους τὸν φωστῆρα τὸν μέγαν εἰς ἀρχὰς τῆς ἡμέρας καὶ τὸν φωστῆρα τὸν ἐλάσσω εἰς ἀρχὰς τῆς νυκτός καὶ τοὺς ἀστέρας

16 ܘܲܥ̣ܒܲܕ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܬܪܹܝܢ ܢܲܗܝܼܪܹ̈ܐ ܪܵܘܪ̈ܒܹܐ: ܢܲܗܝܼܪܵܐ ܪܲܒܵܐ ܠܫܘܼܠܛܵܢܵܐ ܕܐܝܼܡܵܡܵܐ: ܘܢܲܗܝܼܪܵܐ ܙܥܘܿܪܵܐ ܠܫܘܼܠܛܵܢܵܐ ܕܠܸܠܝܵܐ: ܘܟ݂ܵܘܟܿܒܹ̈ܐ.

Fecitque Deus duo magna luminaria: luminare maius, ut praeesset diei, et luminare minus, ut praeesset nocti, et stellas.

Եւ արար Աստուած զերկուս լուսաւորսն զմեծամեծս. զլուսաւորն մեծ յիշխանութիւն տուընջեան, եւ զլուսաւորն փոքր յիշխանութիւն գիշերոյ, եւ զաստեղս:

და შექმნა ღმერთმან ორნი მნათობნი დიდნი: მნათობი დიდი მთავრობად დღისა. და მნათობი უმრწემესი - მთავრობად ღამისა. და ვარსკულავნი. 16

16 And God made two great lights; the greater light to rule the day, and the lesser light to rule the night: he made the stars also.

יז. וַיִּתֵּן אֹתָם אֱלֹהִים בִּרְקִיעַ הַשָּׁמָיִם לְהָאִיר עַל הָאָרֶץ:

καὶ ἔθετο αὐτοὺς ὁ θεὸς ἐν τῷ στερεώματι τοῦ οὐρανοῦ ὥστε φαίνειν ἐπὶ τῆς γῆς

17 ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܐܸܢܘܿܢ ܐܲܠܵܗܵܐ ܒܲܪܩܝܼܥܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ ܠܡܲܢܗܵܪܘܼ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Et posuit eas Deus in firmamento caeli, ut lucerent super terram

Եւ եդ զնոսա Աստուած ի հաստատութեան երկնից լուսատու լինել յերկիր:

და დასხნა იგინი ღმერთმან სამყაროსა ცისასა, რათა ჩნდენ ქუეყანასა ზედა. 17

17 And God set them in the firmament of the heaven to give light upon the earth,

יח. וְלִמְשֹׁל בַּיּוֹם וּבַלַּיְלָה וּלֲהַבְדִּיל בֵּין הָאוֹר וּבֵין הַחשֶׁךְ וַיַּרְא אֱלֹהִים כִּי טוֹב:

καὶ ἄρχειν τῆς ἡμέρας καὶ τῆς νυκτὸς καὶ διαχωρίζειν ἀνὰ μέσον τοῦ φωτὸς καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σκότους καὶ εἶδεν ὁ θεὸς ὅτι καλόν

18 ܘܲܠܡܸܫܠܲܛ ܒܐܝܼܡܵܡܵܐ ܘܲܒ݂ܠܸܠܝܵܐ: ܘܲܠܡܸܦܪܲܫ ܒܹܝܬܼ ܢܘܼܗܪܵܐ ܘܚܸܫܘܿܟ݂ܵܐ: ܘܲܚ̣ܙܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܫܲܦܝܼܪ.

et praeessent diei ac nocti et dividerent lucem ac tenebras. Et vidit Deus quod esset bonum.

Եւ իշխել տուընջեան եւ գիշերոյ, եւ մեկնել ի մէջ լուսոյն եւ ի մէջ խաւարին. եւ ետես Աստուած զի բարի է:

და მთავრობდენ დღესა და ღამესა და განწვალებდენ შორის ნათლისა და შორის ბნელისა. და იხილა ღმერთმან ნათელი, რამეთუ კეთილ. 18

18 And to rule over the day and over the night, and to divide the light from the darkness: and God saw that it was good.

יט. וַיְהִי עֶרֶב וַיְהִי בֹקֶר יוֹם רְבִיעִי:

καὶ ἐγένετο ἑσπέρα καὶ ἐγένετο πρωί ἡμέρα τετάρτη

19 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܪܲܡܫܵܐ ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܨܲܦܪܵܐ ܝܵܘܡܵܐ ܕܐܲܪܒܿܥܵܐ.

Et factum est vespere et mane, dies quartus.

Եւ եղեւ երեկոյ եւ եղեւ վաղորդայն, օր չորրորդ:

და იქმნა მწუხრი და იქმნა განთიად დღე იგი მეოთხე. 19

19 And the evening and the morning were the fourth day.

כ. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים יִשְׁרְצוּ הַמַּיִם שֶׁרֶץ נֶפֶשׁ חַיָּה וְעוֹף יְעוֹפֵף עַל הָאָרֶץ עַל פְּנֵי רְקִיעַ הַשָּׁמָיִם:

καὶ εἶπεν ὁ θεός ἐξαγαγέτω τὰ ὕδατα ἑρπετὰ ψυχῶν ζωσῶν καὶ πετεινὰ πετόμενα ἐπὶ τῆς γῆς κατὰ τὸ στερέωμα τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἐγένετο οὕτως

20 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܢܲܪܚܫܘܼܢ ܡܲܝ̈ܵܐ ܪ̈ܲܚܫܵܐ ܢܲܦ̮ܫܵܐ ܚܲܝܬܼܵܐ: ܘܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܬܸܦܪܲܚ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܪܩܝܼܥܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ.

Dixit etiam Deus: “Pullulent aquae reptile animae viventis, et volatile volet super terram sub firmamento caeli”.

Եւ ասաց Աստուած. Հանցեն ջուրք զեռունս շնչոց կենդանեաց, եւ թռչունս թեւաւորս ի վերայ երկրի ըստ հաստատութեան երկնից. եւ եղեւ այնպէս:

და თქვა ღმერთმან: გამოიღედ წყალთა ქუეწარმავალები სამშჳნველთა ცხოველთაჲ და მფრინველნი ფრინვალენი ქუეყანასა ზედა ჩემისაებრ ცისა. და იქმნა ეგრეთ. 20

20 And God said, Let the waters bring forth abundantly the moving creature that hath life, and fowl that may fly above the earth in the open firmament of heaven.

כא. וַיִּבְרָא אֱלֹהִים אֶת הַתַּנִּינִם הַגְּדֹלִים וְאֵת כָּל נֶפֶשׁ הַחַיָּה הָרֹמֶשֶׂת אֲשֶׁר שָׁרְצוּ הַמַּיִם לְמִינֵהֶם וְאֵת כָּל עוֹף כָּנָף לְמִינֵהוּ וַיַּרְא אֱלֹהִים כִּי טוֹב:

καὶ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὰ κήτη τὰ μεγάλα καὶ πᾶσαν ψυχὴν ζῴων ἑρπετῶν ἃ ἐξήγαγεν τὰ ὕδατα κατὰ γένη αὐτῶν καὶ πᾶν πετεινὸν πτερωτὸν κατὰ γένος καὶ εἶδεν ὁ θεὸς ὅτι καλά

21 ܘܲܒ݂ܪ݂ܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܬܲܢܝܼܢܹ̈ܐ ܪܵܘܪ̈ܒܹܐ: ܘܟ݂ܠ ܢܲܦ̮ܫܵܐ ܚܲܝܬܼܵܐ ܕܪ̈ܲܚܫܵܐ ܕܐܲܪܚܸܫܘ ܡܲܝ̈ܵܐ ܠܓܸܢܣܗܘܿܢ: ܘܟ݂ܠ ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܕܓܸܦܵܐ ܠܓܸܢܣܵܐ ܘܲܚ̣ܙܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܫܲܦܝܼܪ.

Creavitque Deus cete grandia et omnem animam viventem atque motabilem, quam pullulant aquae secundum species suas, et omne volatile secundum genus suum. Et vidit Deus quod esset bonum;

Եւ արար Աստուած կէտս մեծամեծս, եւ զամենայն շունչ զեռնոց կենդանեաց` զոր հանին ջուրք ըստ ազգի իւրեանց, եւ զամենայն թռչունս թեւաւորս ըստ ազգի. եւ ետես Աստուած զի բարի են:

და შექმნნა ღმერთმან ვეშაპნი დიდნი და ყოველი სული ცხოველთა ქუეწარმავალთაჲ, გამოიღეს წყალთა ნათესაობისაებრ მათისა ყოველი მფრინველი მფრინვალენი ნათესაობისაებრ. და იხილა ღმერთმან, რამეთუ კეთილ. 21

21 And God created great whales, and every living creature that moveth, which the waters brought forth abundantly, after their kind, and every winged fowl after his kind: and God saw that it was good.

כב. וַיְבָרֶךְ אֹתָם אֱלֹהִים לֵאמֹר פְּרוּ וּרְבוּ וּמִלְאוּ אֶת הַמַּיִם בַּיַּמִּים וְהָעוֹף יִרֶב בָּאָרֶץ:

καὶ ηὐλόγησεν αὐτὰ ὁ θεὸς λέγων αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε καὶ πληρώσατε τὰ ὕδατα ἐν ταῖς θαλάσσαις καὶ τὰ πετεινὰ πληθυνέσθωσαν ἐπὶ τῆς γῆς

22 ܘܒܲܪܸܟ݂ ܐܸܢܘܿܢ ܐܲܠܵܗܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܦܪܵܘ ܘܲܣܓ݂ܵܘ: ܘܲܡܠܵܘ ܡܲܝ̈ܵܐ ܕܲܒܝܲܡܡܹ̈ܐ: ܘܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܬܸܣܓܸܿܐ ܒܐܲܪܥܵܐ.

benedixitque eis Deus dicens: “Crescite et multiplicamini et replete aquas maris, avesque multiplicentur super terram”.

Եւ օրհնեաց զնոսա Աստուած եւ ասէ. Աճեցէք եւ բազմացարուք, եւ լցէք զջուրսդ որ ի ծովս. եւ թռչունքդ բազմասցին ի վերայ երկրի:

და აკურთხნა იგინი ღმერთმან მეტყუელმან: აღორძნდით და განმრავლდით. და აღავსენით წყალნი ზღჳსანი. და მფრინველნი განმრავლდედ ქუეყანასა ზედა. 22

22 And God blessed them, saying, Be fruitful, and multiply, and fill the waters in the seas, and let fowl multiply in the earth.

כג. וַיְהִי עֶרֶב וַיְהִי בֹקֶר יוֹם חֲמִישִׁי:

καὶ ἐγένετο ἑσπέρα καὶ ἐγένετο πρωί ἡμέρα πέμπτη

23 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܪܲܡܫܵܐ ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܨܲܦܪܵܐ ܝܵܘܡܵܐ ܕܚܲܡܫܵܐ.

Et factum est vespere et mane, dies quintus.

Եւ եղեւ երեկոյ եւ եղեւ վաղորդայն, օր հինգերորդ:

და იქმნა მწუხრი და იქმნა განთიად დღე მეხუთე. 23

23 And the evening and the morning were the fifth day.

כד. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים תּוֹצֵא הָאָרֶץ נֶפֶשׁ חַיָּה לְמִינָהּ בְּהֵמָה וָרֶמֶשׂ וְחַיְתוֹ אֶרֶץ לְמִינָהּ וַיְהִי כֵן:

καὶ εἶπεν ὁ θεός ἐξαγαγέτω ἡ γῆ ψυχὴν ζῶσαν κατὰ γένος τετράποδα καὶ ἑρπετὰ καὶ θηρία τῆς γῆς κατὰ γένος καὶ ἐγένετο οὕτως

24 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܬܲܦܸܩ ܐܲܪܥܵܐ ܢܲܦ̮ܫܵܐ ܚܲܝܬܼܵܐ ܠܓܸܢܣܵܗ̇: ܒܥܝܼܪܵܐ ܘܪ̈ܲܚܫܵܐ: ܘܚܲܝܘ̱ܬܼܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ ܠܓܸܢܣܵܗ̇: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܗܵܟܲܢܵܐ.

Dixit quoque Deus: “Producat terra animam viventem in genere suo, iumenta et reptilia et bestias terrae secundum species suas”. Factumque est ita.

Եւ ասաց Աստուած. Հանցէ երկիր շունչ կենդանի ըստ ազգի, չորքոտանի եւ սողունս եւ գազանս երկրի ըստ ազգի. եւ եղեւ այնպէս:

და თქვა ღმერთმან: გამოიღედ ქუეყანამან სამშჳნველი ცხოველი ნათესაობისაებრ ოთხფერჴთა და ქუეწარმავალთა და მჴეცთა ქუეყანისათა ნათესაობითი. და იქმნა ეგრე. 24

24 And God said, Let the earth bring forth the living creature after his kind, cattle, and creeping thing, and beast of the earth after his kind: and it was so.

כה. וַיַּעַשׂ אֱלֹהִים אֶת חַיַּת הָאָרֶץ לְמִינָהּ וְאֶת הַבְּהֵמָה לְמִינָהּ וְאֵת כָּל רֶמֶשׂ הָאֲדָמָה לְמִינֵהוּ וַיַּרְא אֱלֹהִים כִּי טוֹב:

καὶ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὰ θηρία τῆς γῆς κατὰ γένος καὶ τὰ κτήνη κατὰ γένος καὶ πάντα τὰ ἑρπετὰ τῆς γῆς κατὰ γένος αὐτῶν καὶ εἶδεν ὁ θεὸς ὅτι καλά

25 ܘܲܥ̣ܒܲܕ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܚܲܝܘ̱ܬܼܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ ܠܓܸܢܣܵܗ̇ ܘܲܒ݂ܥܝܼܪܵܐ ܠܓܸܢܣܵܗ̇: ܘܟ݂ܠܹܗ ܪܲܚܫܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ ܠܓܸܢܣܵܘ̈ܗܝ: ܘܲܚ̣ܙܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܫܲܦܝܼܪ.

Et fecit Deus bestias terrae iuxta species suas et iumenta secundum species suas et omne reptile terrae in genere suo. Et vidit Deus quod esset bonum.

Եւ արար Աստուած զգազանս երկրի ըստ ազգի, եւ զանասունս ըստ ազգի, եւ զամենայն սողունս երկրի ըստ ազգի իւրեանց. եւ ետես Աստուած զի բարի են:

და შექმნა ღმერთმან მჴეცნი ნათესაობითნი და საცხოვარნი ნათესაობისაებრ მათისა და ყოველი ქუეწარმავალი ქუეყანისა ნათესაობისაებრ მათისა და იხილა ღმერთმან, რამეთუ კეთილ. 25

25 And God made the beast of the earth after his kind, and cattle after their kind, and every thing that creepeth upon the earth after his kind: and God saw that it was good.

כו. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים נַעֲשֶׂה אָדָם בְּצַלְמֵנוּ כִּדְמוּתֵנוּ וְיִרְדּוּ בִדְגַת הַיָּם וּבְעוֹף הַשָּׁמַיִם וּבַבְּהֵמָה וּבְכָל הָאָרֶץ וּבְכָל הָרֶמֶשׂ הָרֹמֵשׂ עַל הָאָרֶץ:

καὶ εἶπεν ὁ θεός ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ᾽ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν καὶ ἀρχέτωσαν τῶν ἰχθύων τῆς θαλάσσης καὶ τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῶν κτηνῶν καὶ πάσης τῆς γῆς καὶ πάντων τῶν ἑρπετῶν τῶν ἑρπόντων ἐπὶ τῆς γῆς

26 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܢܸܥܒܸܿܕ ܐ̄ܢܵܫܵܐ ܒܨܲܠܡܲܢ ܐܲܝܟ݂ ܕܡܘܼܬܲܢ: ܘܢܸܫܠܛܘܼܢ ܒܢ̈ܘܼܢܲܝ ܝܲܡܵܐ: ܘܲܒ݂ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ: ܘܒܲܒ݂ܥܝܼܪܵܐ: ܘܲܒ݂ܟ݂ܠܵܗ ܚܲܝܘ̱ܬܼܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܒ݂ܟ݂ܠܹܗ ܪ̈ܲܚܫܵܐ ܕܪܵܚܹ̇ܫ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Et ait Deus: “Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram; et praesint piscibus maris et volatilibus caeli et bestiis universaeque terrae omnique reptili, quod movetur in terra”.

Եւ ասաց Աստուած. Արասցուք մարդ ըստ պատկերի մերում եւ ըստ նմանութեան, եւ իշխեսցեն ձկանց ծովու եւ թռչնոց երկնից եւ անասնոց եւ ամենայն երկրի եւ ամենայն սողնոց որ սողին ի վերայ երկրի:

და თქვა ღმერთმან: ვქმნეთ კაცი ხატებისაებრ ჩვენისა და მსგავსებისაებრ. და მთავრობდეს თევზთა ზღჳსასა და მფრინველთა ცისათა და პირუტყუთა და მჴეცთა ყოვლისა ქუეყანისა ყოველთა ქუეწარმავალთა მავალთა ქუეყანასა ზედა. 26

26 And God said, Let us make man in our image, after our likeness: and let them have dominion over the fish of the sea, and over the fowl of the air, and over the cattle, and over all the earth, and over every creeping thing that creepeth upon the earth.

כז. וַיִּבְרָא אֱלֹהִים אֶת הָאָדָם בְּצַלְמוֹ בְּצֶלֶם אֱלֹהִים בָּרָא אֹתוֹ זָכָר וּנְקֵבָה בָּרָא אֹתָם:

καὶ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὸν ἄνθρωπον κατ᾽ εἰκόνα θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν ἄρσεν καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς

27 ܘܲܒ݂ܪܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܵܕ݂ܵܡ ܒܨܲܠܡܹܗ: ܒܲܨܠܸܡ ܐܲܠܵܗܵܐ ܒܪܵܝܗܝ: ܕܟܲܪ ܘܢܸܩܒ݂ܵܐ ܒܪܵܐ ܐܸܢܘܿܢ.

Et creavit Deus hominem ad imaginem suam; ad imaginem Dei creavit illum; masculum et feminam creavit eos.

Եւ արար Աստուած զմարդն ի պատկեր իւր. ըստ պատկերի Աստուծոյ արար զնա, արու եւ էգ արար զնոսա:

და შექმნა ღმერთმან კაცი სახედ თჳსად და ხატად ღმრთისა შექმნა იგი, მამაკაცად და დედაკაცად ქმნა იგინი. 27

27 So God created man in his own image, in the image of God created he him; male and female created he them.

כח. וַיְבָרֶךְ אֹתָם אֱלֹהִים וַיֹּאמֶר לָהֶם אֱלֹהִים פְּרוּ וּרְבוּ וּמִלְאוּ אֶת הָאָרֶץ וְכִבְשֻׁהָ וּרְדוּ בִּדְגַת הַיָּם וּבְעוֹף הַשָּׁמַיִם וּבְכָל חַיָּה הָרֹמֶשֶׂת עַל הָאָרֶץ:

καὶ ηὐλόγησεν αὐτοὺς ὁ θεὸς λέγων αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε καὶ πληρώσατε τὴν γῆν καὶ κατακυριεύσατε αὐτῆς καὶ ἄρχετε τῶν ἰχθύων τῆς θαλάσσης καὶ τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ καὶ πάντων τῶν κτηνῶν καὶ πάσης τῆς γῆς καὶ πάντων τῶν ἑρπετῶν τῶν ἑρπόντων ἐπὶ τῆς γῆς

28 ܘܒܲܪܸܟ݂ ܐܸܢܘܿܢ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܦܪܵܘ ܘܲܣܓ݂ܵܘ: ܘܲܡܠܵܘ ܐܲܪܥܵܐ ܘܟ݂ܘܼܒ݂ܫܘܼܗܿ. ܘܲܫܠܲܛܘ ܒܢ̈ܘܼܢܲܝ ܝܲܡܵܐ: ܘܲܒ݂ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ: ܘܒܲܒ݂ܥܝܼܪܵܐ ܘܲܒ݂ܟ݂ܠܵܗ̇ ܚܲܝܘ̱ܬܼܵܐ ܕܪܵܚܫܵܐ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Benedixitque illis Deus et ait illis Deus: “Crescite et multiplicamini et replete terram et subicite eam et dominamini piscibus maris et volatilibus caeli et universis animantibus, quae moventur super terram”.

Եւ օրհնեաց զնոսա Աստուած եւ ասէ. Աճեցէք եւ բազմացարուք եւ լցէք զերկիր, եւ տիրեցէք դմա, եւ իշխեցէք ձկանց ծովու եւ թռչնոց երկնից եւ ամենայն անասնոց եւ ամենայն երկրի եւ ամենայն սողնոց`` որ սողին ի վերայ երկրի:

და აკურთხნა იგინი ღმერთმან მეტყუელმან: აღორძნდით და განმრავლდით. და აღავსეთ ქუეყანაჲ და ეუფლენით მას. და მთავრობდით თევზთა ზღჳსათა, და მფრინველთა ცისათა, და ყოველთა პირუტყუთა, და ყოველსა ქვეყანასა და ყოველთა ქუეწარმავალთა, მავალთა ქვეყანასა ზედა. 28

28 And God blessed them, and God said unto them, Be fruitful, and multiply, and replenish the earth, and subdue it: and have dominion over the fish of the sea, and over the fowl of the air, and over every living thing that moveth upon the earth.

כט. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים הִנֵּה נָתַתִּי לָכֶם אֶת כָּל עֵשֶׂב זֹרֵעַ זֶרַע אֲשֶׁר עַל פְּנֵי כָל הָאָרֶץ וְאֶת כָּל הָעֵץ אֲשֶׁר בּוֹ פְרִי עֵץ זֹרֵעַ זָרַע לָכֶם יִהְיֶה לְאָכְלָה:

καὶ εἶπεν ὁ θεός ἰδοὺ δέδωκα ὑμῖν πᾶν χόρτον σπόριμον σπεῖρον σπέρμα ὅ ἐστιν ἐπάνω πάσης τῆς γῆς καὶ πᾶν ξύλον ὃ ἔχει ἐν ἑαυτῷ καρπὸν σπέρματος σπορίμου ὑμῖν ἔσται εἰς βρῶσιν

29 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܗܵܐ ܝܸܗ̄ܒܹܿܬܼ ܠܟ݂ܘܿܢ ܟܠܹܗ ܥܸܣܒܵܐ ܕܙܲܪܥܵܐ ܕܡܸܙܕܿܪܲܥ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܟܠܵܗ̇ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܟ݂ܠ ܐܝܼܠܵܢ ܕܐܝܼܬܼ ܒܹܗ ܦܹܐܪ̈ܲܝ ܐܝܼܠܵܢܹܗ ܕܙܲܪܥܹܗ ܡܸܙܕܿܪܲܥ: ܠܟ݂ܘܿܢ ܢܸܗܘܸܐ ܡܹܐܟ݂ܘܼܠܬܵܐ.

Dixitque Deus: “Ecce dedi vobis omnem herbam afferentem semen super terram et universa ligna, quae habent in semetipsis fructum ligni portantem sementem, ut sint vobis in escam

Եւ ասաց Աստուած. Ահաւադիկ ետու ձեզ զամենայն խոտ սերմանելի` սերմանել`` սերմն, որ է ի վերայ ամենայն երկրի, եւ զամենայն փայտ որ ունիցի յինքեան պտուղ սերման սերմանելոյ` ձեզ լիցի ի կերակուր:

და თქვა ღმერთმან: აჰა, მიგცე თქვენყოველი თივა სათესავი მთესველი თესლისაჲ, რომელ არს ზედა ყოვლისა ქვეყანისა. და ყოველი ხე, რომელსა აქუს თავსა შორის თჳსსა ნაყოფი თესლისაჲ სათესავი, თქუენდა იყოს საჭმელად. 29

29 And God said, Behold, I have given you every herb bearing seed, which is upon the face of all the earth, and every tree, in the which is the fruit of a tree yielding seed; to you it shall be for meat.

ל. וּלְכָל חַיַּת הָאָרֶץ וּלְכָל עוֹף הַשָּׁמַיִם וּלְכֹל רוֹמֵשׂ עַל הָאָרֶץ אֲשֶׁר בּוֹ נֶפֶשׁ חַיָּה אֶת כָּל יֶרֶק עֵשֶׂב לְאָכְלָה וַיְהִי כֵן:

καὶ πᾶσι τοῖς θηρίοις τῆς γῆς καὶ πᾶσι τοῖς πετεινοῖς τοῦ οὐρανοῦ καὶ παντὶ ἑρπετῷ τῷ ἕρποντι ἐπὶ τῆς γῆς ὃ ἔχει ἐν ἑαυτῷ ψυχὴν ζωῆς πάντα χόρτον χλωρὸν εἰς βρῶσιν καὶ ἐγένετο οὕτως

30 ܘܲܠܟ݂ܠܵܗ̇ ܚܲܝܘ̱ܬܼܵܐ ܕܕܲܒ݂ܪܵܐ: ܘܲܠܟ݂ܠܵܗ ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ: ܘܲܠܟ݂ܠ ܕܪܵܚܹ̇ܫ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܕܐܝܼܬܼ ܒܹܗ ܢܲܦ̮ܫܵܐ ܚܲܝܬܼܵܐ: ܘܟ݂ܠܹܗ ܝܘܼܪܵܩܵܐ ܕܥܸܣܒܵܐ ܠܡܹܐܟ݂ܘܼܠܬܵܐ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܗܵܟܲܢܵܐ.

et cunctis animantibus terrae omnique volucri caeli et universis, quae moventur in terra et in quibus est anima vivens, omnem herbam virentem ad vescendum”. Et factum est ita.

Եւ ամենայն գազանաց երկրի, եւ ամենայն թռչնոց երկնից, եւ ամենայն սողնոց որ սողին ի վերայ երկրի` որ ունիցի շունչ կենդանի, ամենայն խոտ դալար ի կերակուր. եւ եղեւ այնպէս:

და ყოველთა მჴეცთა ქვეყანისათა და ყოველთა მფრინველთა ცისათა. და ყოვლისა ქუეწარმავალისა, რომელი ვალს ქვეყანასა ზედა, რომელსა აქუს თავსა შორის თვისსა სული სიცოცხლისა, და ყოველი თივა მწვანვილისა საჭამადად და იქმნა ეგრეთ. 30

30 And to every beast of the earth, and to every fowl of the air, and to every thing that creepeth upon the earth, wherein there is life, I have given every green herb for meat: and it was so.

לא. וַיַּרְא אֱלֹהִים אֶת כָּל אֲשֶׁר עָשָׂה וְהִנֵּה טוֹב מְאֹד וַיְהִי עֶרֶב וַיְהִי בֹקֶר יוֹם הַשִּׁשִּׁי:

καὶ εἶδεν ὁ θεὸς τὰ πάντα ὅσα ἐποίησεν καὶ ἰδοὺ καλὰ λίαν καὶ ἐγένετο ἑσπέρα καὶ ἐγένετο πρωί ἡμέρα ἕκτη

31 ܘܲܚ̣ܙܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܲܥ̣ܒܲܕ݂: ܘܗܵܐ ܛܵܒ݂ ܫܲܦܝܼܪ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܪܲܡܫܵܐ ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܨܲܦܪܵܐ ܝܵܘܡܵܐ ܕܸܫܬܵܐ.

Viditque Deus cuncta, quae fecit, et ecce erant valde bona. Et factum est vespere et mane, dies sextus.

Եւ ետես Աստուած զամենայն զոր արար, եւ ահա բարի են յոյժ. եւ եղեւ երեկոյ, եւ եղեւ վաղորդայն, օր վեցերորդ:

და იხილნა ღმერთმან ყოველნი, რაოდენნი ქმნნა, და აჰა კეთილ. ფრიად,და იყო მწუხრი ღა იქმნა განთიად დღე მეექუსე. 31

31 And God saw every thing that he had made, and, behold, it was very good. And the evening and the morning were the sixth day.

Bʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܒ

Cap. 2

ԳԼ. Բ

თავი მეორე

א. וַיְכֻלּוּ הַשָּׁמַיִם וְהָאָרֶץ וְכָל צְבָאָם:

καὶ συνετελέσθησαν ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ καὶ πᾶς ὁ κόσμος αὐτῶν

1 ܘܲܫܠܸܡܘ ܫܡܲܝܵܐ ܘܐܲܪܥܵܐ: ܘܟ݂ܠܹܗ ܚܲܝܠܗܘܿܢ.

Igitur perfecti sunt caeli et terra et omnis exercitus eorum.

Եւ կատարեցան երկինք եւ երկիր եւ ամենայն զարդ նոցա:

და სრულ იქმნეს ცაჲ და ქვეყანა და ყოველი სამკაული მათი. 1

1 Thus the heavens and the earth were finished, and all the host of them.

ב. וַיְכַל אֱלֹהִים בַּיּוֹם הַשְּׁבִיעִי מְלַאכְתּוֹ אֲשֶׁר עָשָׂה וַיִּשְׁבֹּת בַּיּוֹם הַשְּׁבִיעִי מִכָּל מְלַאכְתּוֹ אֲשֶׁר עָשָׂה:

καὶ συνετέλεσεν ὁ θεὸς ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἕκτῃ τὰ ἔργα αὐτοῦ ἃ ἐποίησεν καὶ κατέπαυσεν τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἑβδόμῃ ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ ὧν ἐποίησεν

2 ܘܫܲܠܸܡ ܐܲܠܵܗܵܐ ܒܝܵܘܡܵܐ ܫܬܝܼܬܼܵܝܵܐ ܥܒ݂ܵܕ݂ܵܘ̈ܗܝ ܕܲܥܒܲܕ݂: ܘܐܸܬܿܬܿܢܝܼܚ ܒܝܵܘܡܵܐ ܫܒ݂ܝܼܥܵܝܵܐ ܡ̣ܢ ܟܠܗܘܿܢ ܥܒ݂ܵܕ݂ܵܘ̈ܗܝ ܕܲܥ̣ܒܲܕ݂.

Complevitque Deus die septimo opus suum, quod fecerat, et requievit die septimo ab universo opere, quod patrarat.

Եւ կատարեաց Աստուած յաւուրն վեցերորդի զգործս իւր զոր արար, եւ հանգեաւ յաւուրն եւթներորդի յամենայն գործոց իւրոց զոր արար:

და განასრულა ღმერთმან დღესა მეექუსესა საქმენი მისნი, რომელნი ქმნნა. და დასცხრა დღესა მეშვიდესა ყოველთაგან საქმეთა მისთა, რომელნი ქმნნა. 2

2 And on the seventh day God ended his work which he had made; and he rested on the seventh day from all his work which he had made.

ג. וַיְבָרֶךְ אֱלֹהִים אֶת יוֹם הַשְּׁבִיעִי וַיְקַדֵּשׁ אֹתוֹ כִּי בוֹ שָׁבַת מִכָּל מְלַאכְתּוֹ אֲשֶׁר בָּרָא אֱלֹהִים לַעֲשׂוֹת:

καὶ ηὐλόγησεν ὁ θεὸς τὴν ἡμέραν τὴν ἑβδόμην καὶ ἡγίασεν αὐτήν ὅτι ἐν αὐτῇ κατέπαυσεν ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ ὧν ἤρξατο ὁ θεὸς ποιῆσαι

3 ܘܒܲܪܸܟ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܝܵܘܡܵܐ ܫܒ݂ܝܼܥܵܝܵܐ: ܘܩܲܕܿܫܹܗ: ܡܸܛܠ ܕܒܹܗ ܐܸܬܿܬܿܢܝܼܚ ܡ̣ܢ ܟܠܗܘܿܢ ܥܒ݂ܵܕ݂ܵܘ̈ܗܝ ܕܲܒ݂ܪ݂ܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܡܸܥܒܲܕ݂.

Et benedixit Deus diei septimo et sanctificavit illum, quia in ipso requieverat ab omni opere suo, quod creavit Deus, ut faceret.

Եւ օրհնեաց Աստուած զօրն եւթներորդ եւ սրբեաց զնա, զի ի նմա հանգեաւ յամենայն գործոց իւրոց զոր սկսաւ առնել Աստուած:

და აკურთხა ღმერთმან დღე მეშჳდე და წმიდა-ყო იგი, რამეთუ მას შინა დასცხრა ყოველთაგან საქმეთა მისთა, რომელთა იწყო ღმერთმან ქმნად. 3

3 And God blessed the seventh day, and sanctified it: because that in it he had rested from all his work which God created and made.

ד. אֵלֶּה תוֹלְדוֹת הַשָּׁמַיִם וְהָאָרֶץ בְּהִבָּרְאָם בְּיוֹם עֲשׂוֹת יְהֹוָה אֱלֹהִים אֶרֶץ וְשָׁמָיִם:

αὕτη ἡ βίβλος γενέσεως οὐρανοῦ καὶ γῆς ὅτε ἐγένετο ᾗ ἡμέρᾳ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν

4 ܗܵܠܹܝܢ ܬܵܘ̈ܠܕ݂ܵܬܼܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ ܘܕܲܐܪܥܵܐ ܟܲܕ݂ ܐܸܬܼܒܿܪܝܼܘ: ܒܝܵܘܡܵܐ ܕܲܥ̣ܒܲܕ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܫܡܲܝܵܐ ܘܐܲܪܥܵܐ.

Istae sunt generationes caeli et terrae, quando creata sunt. In die quo fecit Dominus Deus terram et caelum

Այս է գիր արարածոց`` երկնի եւ երկրի յաւուր յորում արար Աստուած զերկինս եւ զերկիր:

ესე წიგნი შესაქმისა ცისა და ქვეყანისაჲ, ოდეს შეიქმნნეს დღესა მას, რომელსა შექმნნა ღმერთმან ცაჲ და ქვეყანაჲ და. 4

4 These are the generations of the heavens and of the earth when they were created, in the day that the LORD God made the earth and the heavens,

ה. וְכֹל שִׂיחַ הַשָּׂדֶה טֶרֶם יִהְיֶה בָאָרֶץ וְכָל עֵשֶׂב הַשָּׂדֶה טֶרֶם יִצְמָח כִּי לֹא הִמְטִיר יְהֹוָה אֱלֹהִים עַל הָאָרֶץ וְאָדָם אַיִן לַעֲבֹד אֶת הָאֲדָמָה:

καὶ πᾶν χλωρὸν ἀγροῦ πρὸ τοῦ γενέσθαι ἐπὶ τῆς γῆς καὶ πάντα χόρτον ἀγροῦ πρὸ τοῦ ἀνατεῖλαι οὐ γὰρ ἔβρεξεν ὁ θεὸς ἐπὶ τὴν γῆν καὶ ἄνθρωπος οὐκ ἦν ἐργάζεσθαι τὴν γῆν

5 ܘܟ݂ܠܗܘܿܢ ܐܝܼܠܵܢܹ̈ܐ ܕܚܲܩܠܵܐ ܥܕܲܟܹܿܝܠ ܠܵܐ ܗܘ̤ܵܘ ܒܐܲܪܥܵܐ: ܘܟ݂ܠܹܗ ܥܸܣܒܵܐ ܕܚܲܩܠܵܐ ܥܕܲܟܹܿܝܠ ܠܵܐ ܝܼܥܵܐ݂: ܡܸܛܠ ܕܠܵܐ ܐܲܚܸܬܼ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܡܸܛܪܵܐ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܐܵܕ݂ܵܡ ܠܲܝܬܿ ܠܡܸܦܠܲܚ ܒܐܲܪܥܵܐ.

omne virgultum agri, antequam oriretur in terra, omnisque herba regionis, priusquam germinaret; non enim pluerat Dominus Deus super terram, et homo non erat, qui operaretur humum,

Եւ զամենայն բանջար վայրի` մինչչեւ լեալ էր ի վերայ երկրի, եւ զամենայն խոտ վայրի մինչչեւ բուսեալ էր, զի չեւ եւս էր տեղացեալ Տեառն Աստուծոյ ի վերայ երկրի. եւ մարդ չէր որ գործէր զերկիր:

ყოველი მწვანვილი ველისა პირველ ყოფად ქუეყანასა ზედა და ყოველი თივა ველისა პირველ აღმოცენებადმდე, რამეთუ არ-ღა ეწვიმა ღმერთსა ქუეყანასა ზედა და კაცი არა იყო მოქმედ ქუეყანისა. 5

5 And every plant of the field before it was in the earth, and every herb of the field before it grew: for the LORD God had not caused it to rain upon the earth, and there was not a man to till the ground.

ו. וְאֵד יַעֲלֶה מִן הָאָרֶץ וְהִשְׁקָה אֶת כָּל פְּנֵי הָאֲדָמָה:

πηγὴ δὲ ἀνέβαινεν ἐκ τῆς γῆς καὶ ἐπότιζεν πᾶν τὸ πρόσωπον τῆς γῆς

6 ܘܡܲܒܿܘܼܥܵܐ ܣܵܠܸܩ݁ ܗ̄ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܡܲܫܩܸܐ ܗ̄ܘܵܐ ܠܟ݂ܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܐܲܪܥܵܐ.

sed fons ascendebat e terra irrigans universam superficiem terrae

Բայց աղբեւր ելանէր յերկրէ եւ ոռոգանէր զամենայն երեսս երկրի:

ხოლო წყარო აღ-მო-ვიდოდა ქვეყანით და რწყვიდა პირსა ყოვლისა ქვეყანისასა 6

6 But there went up a mist from the earth, and watered the whole face of the ground.

ז. וַיִּיצֶר יְהֹוָה אֱלֹהִים אֶת הָאָדָם עָפָר מִן הָאֲדָמָה וַיִּפַּח בְּאַפָּיו נִשְׁמַת חַיִּים וַיְהִי הָאָדָם לְנֶפֶשׁ חַיָּה:

καὶ ἔπλασεν ὁ θεὸς τὸν ἄνθρωπον χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς καὶ ἐνεφύσησεν εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς καὶ ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχὴν ζῶσαν

7 ܘܲܓܼܒܲܠ̣ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܵܕ݂ܵܡ ܥܲܦܪܵܐ ܡ̣ܢ ܐܲܕ݂ܡ̱ܬܼܵܐ: ܘܲܢ̣ܦܲܚ ܒܐܲܦܵܘ̈ܗܝ ܢܫܲܡܬܼܵܐ ܕܚܲܝܹ̈ܐ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܐܵܕ݂ܵܡ ܠܲܢܦܸܫ ܚܲܝܵܐ.

tunc formavit Dominus Deus hominem pulverem de humo et inspiravit in nares eius spiraculum vitae, et factus est homo in animam viventem.

Եւ ստեղծ Տէր Աստուած զմարդն հող յերկրէ. եւ փչեաց յերեսս նորա շունչ կենդանի, եւ եղեւ մարդն յոգի կենդանի:

და შექმნა უფალმან ღმერთმან კაცი მტუერისა მიმღებელმა ქვეყანისაგან. და შთაბერა პირსა მისსა სული სიცოცხლისაჲ და იქმნა კაცი იგი სულად ცხოველად. 7

7 And the LORD God formed man of the dust of the ground, and breathed into his nostrils the breath of life; and man became a living soul.

ח. וַיִּטַּע יְהֹוָה אֱלֹהִים גַּן בְּעֵדֶן מִקֶּדֶם וַיָּשֶׂם שָׁם אֶת הָאָדָם אֲשֶׁר יָצָר:

καὶ ἐφύτευσεν κύριος ὁ θεὸς παράδεισον ἐν Εδεμ κατὰ ἀνατολὰς καὶ ἔθετο ἐκεῖ τὸν ἄνθρωπον ὃν ἔπλασεν

8 ܘܲܢ̣ܨܲܒ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܦܲܪܕܲܝܣܵܐ ܒܲܥܕܸܢ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܝܼܡ: ܘܣܵܡ݂ ܬܲܡܲܢ ܠܐܵܕ݂ܵܡ ܕܲܓܼܒܲܠ̣.

Et plantavit Dominus Deus paradisum in Eden ad orientem, in quo posuit hominem, quem formaverat.

Եւ տնկեաց Աստուած զդրախտն`` յԵդեմ ընդ արեւելս, եւ եդ անդ զմարդն զոր ստեղծ:

და დაასხა ღმერთმან სამოთხე ედემისა აღმოსავალით და დადვა მუნ კაცი იგი, რომელ შექმნა. 8

8 And the LORD God planted a garden eastward in Eden; and there he put the man whom he had formed.

ט. וַיַּצְמַח יְהֹוָה אֱלֹהִים מִן הָאֲדָמָה כָּל עֵץ נֶחְמָד לְמַרְאֶה וְטוֹב לְמַאֲכָל וְעֵץ הַחַיִּים בְּתוֹךְ הַגָּן וְעֵץ הַדַּעַת טוֹב וָרָע:

καὶ ἐξανέτειλεν ὁ θεὸς ἔτι ἐκ τῆς γῆς πᾶν ξύλον ὡραῖον εἰς ὅρασιν καὶ καλὸν εἰς βρῶσιν καὶ τὸ ξύλον τῆς ζωῆς ἐν μέσῳ τῷ παραδείσῳ καὶ τὸ ξύλον τοῦ εἰδέναι γνωστὸν καλοῦ καὶ πονηροῦ

9 ܘܐܵܘܥܝܼ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܟܠ ܐܝܼܠܵܢ ܕܲܪܓܼܝܼܓܼ ܠܡܸܚܙܵܐ: ܘܫܲܦܝܼܪ ܠܡܹܐܟܲܠ: ܘܐܝܼܠܵܢܵܐ ܕܚܲܝܹ̈ܐ ܒܲܡܨܲܥܬܹܗ ܕܦܲܪܕܲܝܣܵܐ: ܘܐܝܼܠܵܢܵܐ ܕܝܼܕܲܥܬܼܵܐ ܕܛܵܒ݂ܬܼܵܐ ܘܲܕ݂ܒ݂ܝܼܫܬܵܐ.

Produxitque Dominus Deus de humo omne lignum pulchrum visu et ad vescendum suave, lignum etiam vitae in medio paradisi lignumque scientiae boni et mali.

Եւ բուսոյց եւս Տէր Աստուած յերկրէ զամենայն ծառ գեղեցիկ ի տեսանել եւ քաղցր ի կերակուր, եւ զծառն կենաց ի մէջ դրախտին, եւ զծառն գիտելոյ զգիտութիւն բարւոյ եւ չարի:

და აღმო-ვე-აცენა ღმერთმან მერმე ქვეყანით ყოველი ხე შუენიერი ხილვად და კეთილი საჭმელად და ხე ცხოვრებისა - შორის სამოთხესა და ხე იგი - ცნობად კეთილისა და ბოროტისა. 9

9 And out of the ground made the LORD God to grow every tree that is pleasant to the sight, and good for food; the tree of life also in the midst of the garden, and the tree of knowledge of good and evil.

י. וְנָהָר יֹצֵא מֵעֵדֶן לְהַשְׁקוֹת אֶת הַגָּן וּמִשָּׁם יִפָּרֵד וְהָיָה לְאַרְבָּעָה רָאשִׁים:

ποταμὸς δὲ ἐκπορεύεται ἐξ Εδεμ ποτίζειν τὸν παράδεισον ἐκεῖθεν ἀφορίζεται εἰς τέσσαρας ἀρχάς

10 ܘܢܲܗܪܵܐ ܢܵܦܸܩ݁ ܗ̄ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܥܕܸܢ ܠܡܲܫܩܵܝܘܼܬܹܗ ܠܦܲܪܕܲܝܣܵܐ. ܘܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ ܦܵܪܸܫ݁ ܘܗܵܘܹ̇ܐ ܠܐܲܪܒܿܥܵܐ ܪܹ̈ܫܝܼܢ.

Et fluvius egrediebatur ex Eden ad irrigandum paradisum, qui inde dividitur in quattuor capita.

Եւ գետ ելանէր յԵդեմայ ոռոգանել զդրախտն. եւ անտի բաժանի ի չորս առաջս:

ხოლო მდინარე გამოვალს ედემით მორწყვად სამოთხისა, მიერ განიყოფვის ოთხად თავად. 10

10 And a river went out of Eden to water the garden; and from thence it was parted, and became into four heads.

יא. שֵׁם הָאֶחָד פִּישׁוֹן הוּא הַסֹּבֵב אֵת כָּל אֶרֶץ הַחֲוִילָה אֲשֶׁר שָׁם הַזָּהָב:

ὄνομα τῷ ἑνὶ Φισων οὗτος ὁ κυκλῶν πᾶσαν τὴν γῆν Ευιλατ ἐκεῖ οὗ ἐστιν τὸ χρυσίον

11 ܫܡܹܗ ܕܚܲܕ݂ ܦܝܼܫܘܿܢ: ܗܵܗ̇ ܕܚܵܕܲܪ ܠܟ݂ܠܵܗ̇ ܐܲܪܥܵܐ ܕܲܚܘܝܼܠܵܐ: ܕܬܲܡܵܢ ܕܲܗܒ݂ܵܐ.

Nomen uni Phison: ipse est, qui circuit omnem terram Hevila, ubi est aurum;

Անուն միումն Փիսովն. նա է որ պատէ զամենայն երկիրն Եւիլատայ, անդ ուր ոսկին է:

სახელი ერთისა - ფისონ. ესე არს, რომელი გარემოვლის ყოველსა ქვეყანასა ევლატისასა, მუნ, სადა-იგი არს ოქროჲ. 11

11 The name of the first is Pison: that is it which compasseth the whole land of Havilah, where there is gold;

יב. וּזֲהַב הָאָרֶץ הַהִוא טוֹב שָׁם הַבְּדֹלַח וְאֶבֶן הַשֹּׁהַם:

τὸ δὲ χρυσίον τῆς γῆς ἐκείνης καλόν καὶ ἐκεῖ ἐστιν ὁ ἄνθραξ καὶ ὁ λίθος ὁ πράσινος

12 ܘܕܲܗܒ݂ܵܗ̇ ܕܐܲܪܥܵܐ ܗܵܝ̇ ܕܛܵܒ݂. ܬܲܡܵܢ ܒܹܪ̈ܘܼܠܚܹܐ ܘܟܹ̈ܐܦܹܐ ܕܒܹܪܘܿܠܵܐ.

et aurum terrae illius optimum est; ibi invenitur bdellium et lapis onychinus.

Եւ ոսկի երկրին այնորիկ ազնիւ. եւ անդ է սուտակն եւ ակն դահանակ:

ხოლო ოქრო მის ქვეყანისაჲ კეთილ, მუნ არს ანთრაკი და ქვაჲ იგი კაპოეტი. 12

12 And the gold of that land is good: there is bdellium and the onyx stone.

יג. וְשֵׁם הַנָּהָר הַשֵּׁנִי גִּיחוֹן הוּא הַסּוֹבֵב אֵת כָּל אֶרֶץ כּוּשׁ:

καὶ ὄνομα τῷ ποταμῷ τῷ δευτέρῳ Γηων οὗτος ὁ κυκλῶν πᾶσαν τὴν γῆν Αἰθιοπίας

13 ܘܲܫܡܹܗ ܕܢܲܗܪܵܐ ܬܸܢܝܵܢܵܐ ܓܝܼܚܘܿܢ: ܗܵܘ̇ ܕܚܵܕܲܪ ܠܟ݂ܠܵܗ̇ ܐܲܪܥܵܐ ܕܟ݂ܘܼܫ.

Et nomen fluvio secundo Geon: ipse est, qui circuit omnem terram Aethiopiae.

Եւ անուն գետոյն երկրորդի Գեհովն. նա պատէ զամենայն երկիրն Եթովպացւոց:

და სახელი მდინარისა მეორისა - გეონ. ესე გარემოვლის ყოველსა ქვეყანასა ეთიოპიისასა. 13

13 And the name of the second river is Gihon: the same is it that compasseth the whole land of Ethiopia.

יד. וְשֵׁם הַנָּהָר הַשְּׁלִישִׁי חִדֶּקֶל הוּא הַהֹלֵךְ קִדְמַת אַשּׁוּר וְהַנָּהָר הָרְבִיעִי הוּא פְרָת:

καὶ ὁ ποταμὸς ὁ τρίτος Τίγρις οὗτος ὁ πορευόμενος κατέναντι Ἀσσυρίων ὁ δὲ ποταμὸς ὁ τέταρτος οὗτος Εὐφράτης

14 ܘܲܫܡܹܗ ܕܢܲܗܪܵܐ ܕܲܬܼܠܵܬܼܵܐ ܕܸܩܠܲܬܼ: ܗܵܘ̇ ܕܐܵܙܹܠ ܠܘܼܩܒܲܠ ܐܵܬܼܘܿܪ. ܘܢܲܗܪܵܐ ܕܐܲܪܒܿܥܵܐ ܗܵܘ̇ ܦܪܵܬܼ.

Nomen vero fluminis tertii Tigris: ipse vadit ad orientem Assyriae. Fluvius autem quartus ipse est Euphrates.

Եւ գետն երրորդ` Տիգրիս, նա է որ երթայ յանդիման Ասորեստանի: Եւ գետն չորրորդ Եփրատէս:

და მდინარე მესამე - ტიგრისი. ესე ვალს წინაშე ასურეთსა, ხოლო მდინარე მეოთხე ევფრატი. 14

14 And the name of the third river is Hiddekel: that is it which goeth toward the east of Assyria. And the fourth river is Euphrates.

טו. וַיִּקַּח יְהֹוָה אֱלֹהִים אֶת הָאָדָם וַיַּנִּחֵהוּ בְגַן עֵדֶן לְעָבְדָהּ וּלְשָׁמְרָהּ:

καὶ ἔλαβεν κύριος ὁ θεὸς τὸν ἄνθρωπον ὃν ἔπλασεν καὶ ἔθετο αὐτὸν ἐν τῷ παραδείσῳ ἐργάζεσθαι αὐτὸν καὶ φυλάσσειν

15 ܘܲܕ݂ܒܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܵܕܲܡ: ܘܫܲܒ݂ܩܹܗ ܒܦܲܪܕܲܝܣܵܐ ܕܲܥܕܸܢ: ܕܢܸܦܸܠܚܝܼܘܗܝ ܘܢܸܛܪܝܼܘܗܝ.

Tulit ergo Dominus Deus hominem et posuit eum in paradiso Eden, ut operaretur et custodiret illum;

Եւ առ Տէր Աստուած զմարդն զոր արար, եւ եդ զնա ի դրախտին փափկութեան գործել զնա եւ պահել:

და მოიყვანა უფალმან ღმერთმან კაცი, რომელი შექმნა, და დაადგინა იგი სამოთხესა მას საშვებელისასა საქმედ მისა და დაცვად. 15

15 And the LORD God took the man, and put him into the garden of Eden to dress it and to keep it.

טז. וַיְצַו יְהֹוָה אֱלֹהִים עַל הָאָדָם לֵאמֹר מִכֹּל עֵץ הַגָּן אָכֹל תֹּאכֵל:

καὶ ἐνετείλατο κύριος ὁ θεὸς τῷ Αδαμ λέγων ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ βρώσει φάγῃ

16 ܘܲܦܲܩܸܕ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܵܕ݂ܵܡ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܡ̣ܢ ܟܠܗܘܿܢ ܐܝܼܠܵܢܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܦܲܪܕܲܝܣܵܐ ܡܹܐܟܲܠ ܬܹܐܟ݂ܘܿܠ.

praecepitque Dominus Deus homini dicens: “Ex omni ligno paradisi comede;

Եւ պատուիրեաց Տէր Աստուած Ադամայ եւ ասէ. Յամենայն ծառոց որ է ի դրախտիդ` ուտելով կերիցես:

და ამცნო უფალმან ღმერთმან ადამს და ჰრქუა: ყოვლისაგან ხისა სამოთხისა ჭამით შჭამო. 16

16 And the LORD God commanded the man, saying, Of every tree of the garden thou mayest freely eat:

יז. וּמֵעֵץ הַדַּעַת טוֹב וָרָע לֹא תֹאכַל מִמֶּנּוּ כִּי בְּיוֹם אֲכָלְךָ מִמֶּנּוּ מוֹת תָּמוּת:

ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν οὐ φάγεσθε ἀπ᾽ αὐτοῦ ᾗ δ᾽ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ᾽ αὐτοῦ θανάτῳ ἀποθανεῖσθε

17 ܘܡ̣ܢ ܐܝܼܠܵܢܵܐ ܕܝܼܕܲܥܬܼܵܐ ܕܛܵܒ݂ܬܼܵܐ ܘܲܕ݂ܒ݂ܝܼܫܬܵܐ ܠܵܐ ܬܹܐܟ݂ܘܿܠ ܡܸܢܹܗ. ܡܸܛܠ ܕܲܒ݂ܝܵܘܡܵܐ ܕܬܹܐܟ݂ܘܿܠ ܡܸܢܹܗ: ܡܵܘܬܵܐ ܬܡܘܼܬܼ.

de ligno autem scientiae boni et mali ne comedas; in quocumque enim die comederis ex eo, morte morieris”.

Բայց ի ծառոյն գիտութեան բարւոյ եւ չարի` մի՛ ուտիցէք, զի յորում աւուր ուտիցէք ի նմանէ`` մահու մեռանիցիք:

ხოლო ხისა მისგან ცნობადისა კეთილისა და ბოროტისა არა შჭამოთ მისგან, რამეთუ, რომელსა დღესა შჭამოთ მისგან, სიკუდილითა მოსწყდეთ. 17

17 But of the tree of the knowledge of good and evil, thou shalt not eat of it: for in the day that thou eatest thereof thou shalt surely die.

יח. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה אֱלֹהִים לֹא טוֹב הֱיוֹת הָאָדָם לְבַדּוֹ אֶעֱשֶׂה לּוֹ עֵזֶר כְּנֶגְדּוֹ:

καὶ εἶπεν κύριος ὁ θεός οὐ καλὸν εἶναι τὸν ἄνθρωπον μόνον ποιήσωμεν αὐτῷ βοηθὸν κατ᾽ αὐτόν

18 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܠܵܐ ܫܲܦܝܼܪ ܕܢܸܗܘܸܐ ܐܵܕ݂ܵܡ ܒܲܠܚܘܿܕ݂ܵܘܗܝ: ܐܸܥܒܸܿܕ݂ ܠܹܗ ܡܥܲܕܿܪܵܢܵܐ ܐܲܟ݂ܘܵܬܹܗ.

Dixit quoque Dominus Deus: “Non est bonum esse hominem solum; faciam ei adiutorium simile sui”.

Եւ ասաց Տէր Աստուած. Ոչ է բարւոք մարդոյդ միայն լինել, արասցուք դմա օգնական ըստ դմա:

და თქვა ღმერთმან: არა კეთილ არს ყოფად კაცისა ამის მარტოსა, უქმნეთ მაგას შემწე, მსგავსი მაგისი. 18

18 And the LORD God said, It is not good that the man should be alone; I will make him an help meet for him.

יט. וַיִּצֶר יְהֹוָה אֱלֹהִים מִן הָאֲדָמָה כָּל חַיַּת הַשָּׂדֶה וְאֵת כָּל עוֹף הַשָּׁמַיִם וַיָּבֵא אֶל הָאָדָם לִרְאוֹת מַה יִּקְרָא לוֹ וְכֹל אֲשֶׁר יִקְרָא לוֹ הָאָדָם נֶפֶשׁ חַיָּה הוּא שְׁמוֹ:

καὶ ἔπλασεν ὁ θεὸς ἔτι ἐκ τῆς γῆς πάντα τὰ θηρία τοῦ ἀγροῦ καὶ πάντα τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἤγαγεν αὐτὰ πρὸς τὸν Αδαμ ἰδεῖν τί καλέσει αὐτά καὶ πᾶν ὃ ἐὰν ἐκάλεσεν αὐτὸ Αδαμ ψυχὴν ζῶσαν τοῦτο ὄνομα αὐτοῦ

19 ܘܲܓܼܒܲܠ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܟܠܵܗ̇ ܚܲܝܘ̱ܬܼܵܐ ܕܕܲܒ݂ܪܵܐ: ܘܟ݂ܠܵܗ̇ ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ: ܘܐܲܝܬܿܝܼ ܐܸܢܘܿܢ ܠܘܵܬܼ ܐܵܕ݂ܵܡ: ܕܢܸܚܙܸܐ ܡܵܢܵܐ ܩܵܪܹܐ ܠܗܘܿܢ. ܘܟ݂ܠ ܕܲܩܪ݂ܵܐ ܠܗܘܿܢ ܐܵܕ݂ܵܡ ܢܲܦ̮ܫܵܐ ܚܲܝܬܼܵܐ: ܗܵܘ̇ ܗ̄ܘܼ ܫܡܹܗ.

Formatis igitur Dominus Deus de humo cunctis animantibus agri et universis volatilibus caeli, adduxit ea ad Adam, ut videret quid vocaret ea; omne enim, quod vocavit Adam animae viventis, ipsum est nomen eius.

Եւ ստեղծ եւս Տէր Աստուած զամենայն գազանս վայրի եւ զամենայն թռչունս երկնից. եւ ած զնոսա առ Ադամ տեսանել զինչ կոչեսցէ զնոսա. եւ ամենայն շնչոյ կենդանւոյ զինչ եւ անուանեաց Ադամ, այն անուն է նորա:

და და-ვე-ჰბადა უფალმან ღმერთმან ყოველი მჴეცი ველისაჲ ყოველი მფრინველი ცისაჲ და მოიყვანნა იგინი ადამისა ხილვად და ყოველთა მშჳნვიერთა ცხოველთა, რომელიცა უწოდა ადამ, იგი არს სახელი მათი, რაჲძი უწოდოს მათ. 19

19 And out of the ground the LORD God formed every beast of the field, and every fowl of the air; and brought them unto Adam to see what he would call them: and whatsoever Adam called every living creature, that was the name thereof.

כ. וַיִּקְרָא הָאָדָם שֵׁמוֹת לְכָל הַבְּהֵמָה וּלְעוֹף הַשָּׁמַיִם וּלְכֹל חַיַּת הַשָּׂדֶה וּלְאָדָם לֹא מָצָא עֵזֶר כְּנֶגְדּוֹ:

καὶ ἐκάλεσεν Αδαμ ὀνόματα πᾶσιν τοῖς κτήνεσιν καὶ πᾶσι τοῖς πετεινοῖς τοῦ οὐρανοῦ καὶ πᾶσι τοῖς θηρίοις τοῦ ἀγροῦ τῷ δὲ Αδαμ οὐχ εὑρέθη βοηθὸς ὅμοιος αὐτῷ

20 ܘܲܩܪ݂ܵܐ ܐܵܕ݂ܵܡ ܫܡܵܗܹ̈ܐ ܠܟ݂ܠܵܗ̇ ܒܥܝܼܪܵܐ: ܘܲܠܟ݂ܠܵܗ̇ ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ: ܘܲܠܟ݂ܠܵܗ̇ ܚܲܝܘ̱ܬܼܵܐ ܕܕܲܒ݂ܪܵܐ: ܘܠܐܵܕ݂ܵܡ ܠܵܐ ܐܸܫܬܲܟ݂ܚ ܠܹܗ ܡܥܲܕܿܪܵܢܵܐ ܐܲܟ݂ܘܵܬܹܗ.

Appellavitque Adam nominibus suis cuncta pecora et universa volatilia caeli et omnes bestias agri; Adae vero non inveniebatur adiutor similis eius.

Եւ կոչեաց Ադամ անուանս ամենայն անասնոց, եւ ամենայն թռչնոց երկնից, եւ ամենայն գազանաց վայրի. բայց Ադամայ ոչ գտաւ օգնական նման նմա:

და ყოველი, რომელი უწოდა მათ ადამ სახელები ყოველთა საცხოვართა და ყოველთა მფრინველთა ცისათა და ყოველთა მჴეცთა ქვეყანისათა, ხოლო ადამისი არა ეპოვა შემწე მსგავსი მისი. 20

20 And Adam gave names to all cattle, and to the fowl of the air, and to every beast of the field; but for Adam there was not found an help meet for him.

כא. וַיַּפֵּל יְהֹוָה אֱלֹהִים תַּרְדֵּמָה עַל הָאָדָם וַיִּישָׁן וַיִּקַּח אַחַת מִצַּלְעֹתָיו וַיִּסְגֹּר בָּשָׂר תַּחְתֶּנָּה:

καὶ ἐπέβαλεν ὁ θεὸς ἔκστασιν ἐπὶ τὸν Αδαμ καὶ ὕπνωσεν καὶ ἔλαβεν μίαν τῶν πλευρῶν αὐτοῦ καὶ ἀνεπλήρωσεν σάρκα ἀντ᾽ αὐτῆς

21 ܘܐܲܪܡܝܼ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܫܸܠܝܵܐ ܥܲܠ ܐܵܕ݂ܵܡ ܘܲܕ݂ܡܸܟ: ܘܲܢܣܲܒ݂ ܚܲܕ݂ ܡ̣ܢ ܐܸܠܥܵܘ̈ܗܝ: ܘܐܵܘܚܸܕ݂ ܒܸܣܪܵܐ ܚܠܵܦܹܝܗ̇.

Immisit ergo Dominus Deus soporem in Adam. Cumque obdormisset, tulit unam de costis eius et replevit carnem pro ea;

Եւ արկ Տէր Աստուած թմբրութիւն ի վերայ Ադամայ, եւ ննջեաց. եւ առ մի ի կողից նորա եւ ելից ընդ այնր մարմին:

დასდვა ღმერთმან განკჳრვებაჲ ადამს და დააძინა: მოიღო ფერცხალი ერთი გუერდისა მისისა. და აღმოუვსო ჴორცითა მის წილ. 21

21 And the LORD God caused a deep sleep to fall upon Adam, and he slept: and he took one of his ribs, and closed up the flesh instead thereof;

כב. וַיִּבֶן יְהֹוָה אֱלֹהִים אֶת הַצֵּלָע אֲשֶׁר לָקַח מִן הָאָדָם לְאִשָּׁה וַיְבִאֶהָ אֶל הָאָדָם:

καὶ ᾠκοδόμησεν κύριος ὁ θεὸς τὴν πλευράν ἣν ἔλαβεν ἀπὸ τοῦ Αδαμ εἰς γυναῖκα καὶ ἤγαγεν αὐτὴν πρὸς τὸν Αδαμ

22 ܘܬܲܩܸܢ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܐܸܠܥܵܐ ܕܲܢ̣ܣܲܒ݂ ܡ̣ܢ ܐܵܕ݂ܵܡ ܠܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܘܐܲܝܬܿܝܵܗ̇ ܠܐܵܕ݂ܵܡ.

et aedificavit Dominus Deus costam, quam tulerat de Adam, in mulierem et adduxit eam ad Adam.

Եւ շինեաց Տէր Աստուած զկողն զոր առ յԱդամայ ի կին, եւ ած զնա առ Ադամ:

და აღუშენა უფალმან ღმერთმან გუერდი, რომელ მოიღო ადამისგან, ცოლად და მოიყვანა იგი ადამისსა: 22

22 And the rib, which the LORD God had taken from man, made he a woman, and brought her unto the man.

כג. וַיֹּאמֶר הָאָדָם זֹאת הַפַּעַם עֶצֶם מֵעֲצָמַי וּבָשָׂר מִבְּשָׂרִי לְזֹאת יִקָּרֵא אִשָּׁה כִּי מֵאִישׁ לֻקֳחָה זֹּאת:

καὶ εἶπεν Αδαμ τοῦτο νῦν ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων μου καὶ σὰρξ ἐκ τῆς σαρκός μου αὕτη κληθήσεται γυνή ὅτι ἐκ τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς ἐλήμφθη αὕτη

23 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܵܕ݂ܵܡ: ܗܵܢܵܐ ܙܲܒ݂ܢܵܐ ܓܲܪܡܵܐ ܡ̣ܢ ܓܲܪ̈ܡܲܝ: ܘܒܸܣܪܵܐ ܡ̣ܢ ܒܸܣܪܝ: ܗܵܕܹܐ ܬܸܬܼܩܪܸܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܡ̣ܢ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܢܣܝܼܒ݂ܵܐ.

Dixitque Adam: “Haec nunc os ex ossibus meis et caro de carne mea! Haec vocabitur Virago, quoniam de viro sumpta est haec”.

Եւ ասէ Ադամ. Այս այժմիկ ոսկր յոսկերաց իմոց եւ մարմին ի մարմնոյ իմմէ. սա կոչեսցի Կին, զի յառնէ իւրմէ առաւ:

და თქვა ადამ: აწ ესე ძუალი ძუალთა ჩემთაგანი და ჴორცი ჴორცთა ჩემთაგანი. ამას ეწოდოს ცოლ, რამეთუ ქმრისა მისისაგან გამოღებულ იქმნა იგი. 23

23 And Adam said, This is now bone of my bones, and flesh of my flesh: she shall be called Woman, because she was taken out of Man.

כד. עַל כֵּן יַעֲזָב אִישׁ אֶת אָבִיו וְאֶת אִמּוֹ וְדָבַק בְּאִשְׁתּוֹ וְהָיוּ לְבָשָׂר אֶחָד:

ἕνεκεν τούτου καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ προσκολληθήσεται πρὸς τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν

24 ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܢܸܫܒܿܘܿܩ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܘܠܸܐܡܹܗ: ܘܢܸܩܲܦ ܠܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ. ܘܢܸܗܘܘܿܢ ܬܪܲܝܗܘܿܢ ܚܲܕ݂ ܒܣܲܪ.

Quam ob rem relinquet vir patrem suum et matrem et adhaerebit uxori suae; et erunt in carnem unam.

Վասն այնորիկ թողցէ այր զհայր իւր եւ զմայր իւր, եւ երթիցէ զհետ կնոջ իւրոյ, եւ եղիցին երկուքն ի մարմին մի:

ამისთჳს დაუტეოს კაცმან მამაჲ თვისი და დედა თვისი და შეეყოს ცოლსა თვისსა 24

24 Therefore shall a man leave his father and his mother, and shall cleave unto his wife: and they shall be one flesh.

כה. וַיִּהְיוּ שְׁנֵיהֶם עֲרוּמִּים הָאָדָם וְאִשְׁתּוֹ וְלֹא יִתְבּשָׁשׁוּ:

καὶ ἦσαν οἱ δύο γυμνοί ὅ τε Αδαμ καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ καὶ οὐκ ᾐσχύνοντο

25 ܘܲܗ̤ܘܵܘ ܬܪܲ̈ܝܗܘܿܢ ܥܲܪܛܸܠܵܝܝܼܢ: ܐܵܕ݂ܵܡ ܘܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܘܠܵܐ ܒܵܗܬܿܝܼܢ.

Erant autem uterque nudi, Adam scilicet et uxor eius, et non erubescebant.

Եւ էին երկոքեան մերկ, Ադամ եւ կին իւր, եւ ոչ ամաչէին:

და იყვნენ ორნივე იგი ერთ ჴორც. და იყვნეს ორნივე შიშუელ: ადამ და ცოლი მისი, და არა ჰრცხუენოდა. 25

25 And they were both naked, the man and his wife, and were not ashamed.

Γʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܓ

Cap. 3

ԳԼ. Գ

თავი მესამე

א. וְהַנָּחָשׁ הָיָה עָרוּם מִכֹּל חַיַּת הַשָּׂדֶה אֲשֶׁר עָשָׂה יְהֹוָה אֱלֹהִים וַיֹּאמֶר אֶל הָאִשָּׁה אַף כִּי אָמַר אֱלֹהִים לֹא תֹאכְלוּ מִכֹּל עֵץ הַגָּן:

ὁ δὲ ὄφις ἦν φρονιμώτατος πάντων τῶν θηρίων τῶν ἐπὶ τῆς γῆς ὧν ἐποίησεν κύριος ὁ θεός καὶ εἶπεν ὁ ὄφις τῇ γυναικί τί ὅτι εἶπεν ὁ θεός οὐ μὴ φάγητε ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ

1 ܘܚܸܘܝܵܐ ܥܪܝܼܡ ܗ̄ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܟܠܵܗܿ ܚܲܝܘ̱ܬܼܵܐ ܕܕܲܒ݂ܪܵܐ ܕܲܥ̣ܒܲܕ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ. ܘܐܸܡܲܪ݂ ܚܸܘܝܵܐ ܠܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܫܲܪܝܼܪܵܐܝܼܬܼ ܐܸܡܲܪ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܕܠܵܐ ܬܹܐܟ݂ܠܘܼܢ ܡ̣ܢ ܐܝܼܠܵܢܲܝ̈ ܦܲܪܕܲܝܣܵܐ.

1 Et serpens erat callidior cunctis animantibus agri, quae fecerat Dominus Deus. Qui dixit ad mulierem: “Verene praecepit vobis Deus, ut non comederetis de omni ligno paradisi?”.

Եւ օձն էր իմաստնագոյն քան զամենայն գազանս որ ի վերայ երկրի`` զոր արար Տէր Աստուած. եւ ասէ օձն ցկինն. Զի՞ է զի ասաց`` Աստուած թէ Յամենայն ծառոց որ իցեն ի ներքս ի դրախտի այդր` մի՛ ուտիցէք:

ხოლო გუელი იყო უგონიერეს უფროჲს ყოველთა მჴეცთა ქუეყანასა ზედა, რომელნი ქმნნა უფალმან ღმერთმან და ჰრქუა გუელმან დედაკაცსა: რად რამეთუ თქუა უფალმან ღმერთმან: არა სჭამოთ ყოვლისაგან ხისა სამოთხისა. 1

1 Now the serpent was more subtil than any beast of the field which the LORD God had made. And he said unto the woman, Yea, hath God said, Ye shall not eat of every tree of the garden?

ב. וַתֹּאמֶר הָאִשָּׁה אֶל הַנָּחָשׁ מִפְּרִי עֵץ הַגָּן נֹאכֵל:

καὶ εἶπεν ἡ γυνὴ τῷ ὄφει ἀπὸ καρποῦ ξύλου τοῦ παραδείσου φαγόμεθα

2 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܚܸܘܝܵܐ: ܕܡ̣ܢ ܦܹܐܪܲܝ̈ ܐܝܼܠܵܢܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܦܲܪܕܲܝܣܵܐ ܟܠܗܘܿܢ ܢܹܐܟ݂ܘܿܠ.

Cui respondit mulier: “De fructu lignorum, quae sunt in paradiso, vescimur;

Եւ ասէ կինն ցօձն. Ի պտղոյ ծառոց դրախտիդ կերիցուք:

და ჰრქუა დედაკაცმან გუელსა: ყოვლისაგან ნაყოფისა ხისა სამოთხისა ვჭამოთ. 2

2 And the woman said unto the serpent, We may eat of the fruit of the trees of the garden:

ג. וּמִפְּרִי הָעֵץ אֲשֶׁר בְּתוֹךְ הַגָּן אָמַר אֱלֹהִים לֹא תֹאכְלוּ מִמֶּנּוּ וְלֹא תִגְּעוּ בּוֹ פֶּן תְּמֻתוּן:

ἀπὸ δὲ καρποῦ τοῦ ξύλου ὅ ἐστιν ἐν μέσῳ τοῦ παραδείσου εἶπεν ὁ θεός οὐ φάγεσθε ἀπ᾽ αὐτοῦ οὐδὲ μὴ ἅψησθε αὐτοῦ ἵνα μὴ ἀποθάνητε

3 ܘܡ̣ܢ ܦܹܐܪܲܝ̈ ܐܝܼܠܵܢܵܐ ܕܒܲܡܨܲܥܬܹܗ ܕܦܲܪܕܲܝܣܵܐ: ܐܸܡܲܪ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܠܵܐ ܬܹܐܟ݂ܠܘܼܢ ܡܸܢܹܗ: ܘܠܵܐ ܬܸܬܼܩܲܪܒ݂ܘܼܢ ܠܹܗ: ܕܠܵܐ ܬܡܘܼܬܼܘܼܢ.

de fructu vero ligni, quod est in medio paradisi, praecepit nobis Deus, ne comederemus et ne tangeremus illud, ne moriamur”.

Բայց ի պտղոյ ծառոյն` որ է ի մէջ դրախտին, ասաց Աստուած. Մի՛ ուտիցէք ի նմանէ, եւ մի՛ հուպ լինիցիք, զի մի՛ մեռանիցիք:

ხოლო ნაყოფისაგან ხისა, რომელ არს შორის სამოთხისა, თქუა ღმერთმან, არა სჭამოთ მისგანი, არცა შეეხნეთ მას, რათა არა მოჰკუდეთ. 3

3 But of the fruit of the tree which is in the midst of the garden, God hath said, Ye shall not eat of it, neither shall ye touch it, lest ye die.

ד. וַיֹּאמֶר הַנָּחָשׁ אֶל הָאִשָּׁה לֹא מוֹת תְּמֻתוּן:

καὶ εἶπεν ὁ ὄφις τῇ γυναικί οὐ θανάτῳ ἀποθανεῖσθε

4 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܚܸܘܝܵܐ ܠܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܠܵܐ ܡܡܵܬܼ ܬܡܘܼܬܼܘܼܢ.

Dixit autem serpens ad mulierem: “Nequaquam morte moriemini!

Եւ ասէ օձն ցկինն. Ոչ եթէ մահու մեռանիցիք:

და ჰრქუა გუელმან დედაკაცსა: არა სიკუდილით მოჰკუდეთ. 4

4 And the serpent said unto the woman, Ye shall not surely die:

ה. כִּי יֹדֵעַ אֱלֹהִים כִּי בְּיוֹם אֲכָלְכֶם מִמֶּנּוּ וְנִפְקְחוּ עֵינֵיכֶם וִהְיִיתֶם כֵּאלֹהִים יֹדְעֵי טוֹב וָרָע:

ᾔδει γὰρ ὁ θεὸς ὅτι ἐν ᾗ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ᾽ αὐτοῦ διανοιχθήσονται ὑμῶν οἱ ὀφθαλμοί καὶ ἔσεσθε ὡς θεοὶ γινώσκοντες καλὸν καὶ πονηρόν

5 ܡܸܛܠ ܕܝܵܕܲܥ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܲܒ݂ܝܵܘܡܵܐ ܕܐܲܟ݂ܠܝܼܢ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܡܸܢܹܗ: ܡܸܬܼܦܲܬܼ̈ܚܲܢ ܥܲܝܢܲܝ̈ܟܿܘܿܢ: ܘܗܵܘܹ̇ܝܢ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܐܲܝܟ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܝܲܕ݂ܥܲܝ̈ ܛܵܒ݂ܬܼܵܐ ܘܒ݂ܝܼܫܬܵܐ.

Scit enim Deus quod in quocumque die comederitis ex eo, aperientur oculi vestri, et eritis sicut Deus scientes bonum et malum”.

Զի գիտէր Աստուած թէ յորում աւուր ուտիցէք ի նմանէ, բանայցեն աչք ձեր, եւ լինիցիք իբրեւ զաստուածս` ճանաչել զբարի եւ զչար:

რამეთუ უწყოდა ღმერთმან, ვითარმედ: რომელსა დღესა სჭამოთ მისგანი, განგეხუნენ თქუენ თუალნი და იყვნეთ, ვითარცა ღმერთნი, მეცნიერ კეთილისა და ბოროტისა. 5

5 For God doth know that in the day ye eat thereof, then your eyes shall be opened, and ye shall be as gods, knowing good and evil.

ו. וַתֵּרֶא הָאִשָּׁה כִּי טוֹב הָעֵץ לְמַאֲכָל וְכִי תַאֲוָה הוּא לָעֵינַיִם וְנֶחְמָד הָעֵץ לְהַשְׂכִּיל וַתִּקַּח מִפִּרְיוֹ וַתֹּאכַל וַתִּתֵּן גַּם לְאִישָׁהּ עִמָּהּ וַיֹּאכַל:

καὶ εἶδεν ἡ γυνὴ ὅτι καλὸν τὸ ξύλον εἰς βρῶσιν καὶ ὅτι ἀρεστὸν τοῖς ὀφθαλμοῖς ἰδεῖν καὶ ὡραῖόν ἐστιν τοῦ κατανοῆσαι καὶ λαβοῦσα τοῦ καρποῦ αὐτοῦ ἔφαγεν καὶ ἔδωκεν καὶ τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς μετ᾽ αὐτῆς καὶ ἔφαγον

6 ܘܲܚܙܵܬܼ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܕܫܲܦܝܼܪ ܐܝܼܠܵܢܵܐ ܠܡܹܐܟܲܠ: ܘܪܸܓܿܬܼܵܐ ܗ̄ܘܼ ܠܥܲܝܢܹ̈ܐ: ܘܲܪܓܼܝܼܓܼ ܐܝܼܠܵܢܵܐ ܠܲܡܚܵܪ ܒܹܗ. ܘܢܸܣܒܲܬܼ ܡ̣ܢ ܦܹܐܪ̈ܵܘܗܝ ܘܐܸܟ݂ܠܲܬܼ: ܘܝܸܗ̄ܒܲܬܼ ܐܵܦ ܠܒܲܥܠܵܗ ܥܲܡܵܗܿ ܘܐܸܟܲܠ.

Vidit igitur mulier quod bonum esset lignum ad vescendum et pulchrum oculis et desiderabile esset lignum ad intellegendum; et tulit de fructu illius et comedit deditque etiam viro suo secum, qui comedit.

Եւ ետես կինն զի բարի էր ծառն ի կերակուր եւ հաճոյ աչաց հայելոյ, եւ գեղեցիկ ի տեսանել``. եւ առ ի պտղոյ նորա, եկեր. եւ ետ առն իւրում ընդ իւր, եւ կերան:

და იხილა დედაკაცმან, რამეთუ კეთილ არს ხე ჭამად და სათნო თვალთათჳს ხილვად და შუენიერ განცდად. და მიმღებელმან დედაკაცმან ნაყოფისაგან ჭამა და მისცა ქმარსა-ცა მისსა მის თანა და ჭამეს. 6

6 And when the woman saw that the tree was good for food, and that it was pleasant to the eyes, and a tree to be desired to make one wise, she took of the fruit thereof, and did eat, and gave also unto her husband with her; and he did eat.

ז. וַתִּפָּקַחְנָה עֵינֵי שְׁנֵיהֶם וַיֵּדְעוּ כִּי עֵירֻמִּם הֵם וַיִּתְפְּרוּ עֲלֵה תְאֵנָה וַיַּעֲשׂוּ לָהֶם חֲגֹרֹת:

καὶ διηνοίχθησαν οἱ ὀφθαλμοὶ τῶν δύο καὶ ἔγνωσαν ὅτι γυμνοὶ ἦσαν καὶ ἔρραψαν φύλλα συκῆς καὶ ἐποίησαν ἑαυτοῖς περιζώματα

7 ܘܐܸܬܼܦܬܲܚܝ ܥܲܝܢܹ̈ܐ ܕܲܬܼܪ̈ܲܝܗܘܿܢ: ܘܝܼܕܲܥ ܕܥܸܪܛܸܠܵܝܝܼܢ ܐܸܢܘܿܢ. ܘܕܲܒܸܿܩܘ ܛܲܪ̈ܦܹܐ ܕܬܹܐܢܹ̈ܐ: ܘܲܥܒܲܕ݂ ܠܗܘܿܢ ܦܪ̈ܵܙܘܿܡܹܐ.

Et aperti sunt oculi amborum. Cumque cognovissent esse se nudos, consuerunt folia ficus et fecerunt sibi perizomata.

Եւ բացան աչք երկոցունց, եւ գիտացին զի մերկ էին. եւ կարեցին տերեւս թզենւոյ, եւ արարին իւրեանց սփածանելիս:

და განეხუნეს თუალნი ორთა-ნი-ვე და აგრძნეს, რამეთუ შიშუელ იყვნეს. და შეკერეს ფურცელი ლეღჳსა და ქმნეს თავთა თჳსთა გარემოსარტყმელნი. 7

7 And the eyes of them both were opened, and they knew that they were naked; and they sewed fig leaves together, and made themselves aprons.

ח. וַיִּשְׁמְעוּ אֶת קוֹל יְהֹוָה אֱלֹהִים מִתְהַלֵּךְ בַּגָּן לְרוּחַ הַיּוֹם וַיִּתְחַבֵּא הָאָדָם וְאִשְׁתּוֹ מִפְּנֵי יְהֹוָה אֱלֹהִים בְּתוֹךְ עֵץ הַגָּן:

καὶ ἤκουσαν τὴν φωνὴν κυρίου τοῦ θεοῦ περιπατοῦντος ἐν τῷ παραδείσῳ τὸ δειλινόν καὶ ἐκρύβησαν ὅ τε Αδαμ καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ ἀπὸ προσώπου κυρίου τοῦ θεοῦ ἐν μέσῳ τοῦ ξύλου τοῦ παραδείσου

8 ܘܲܫܡܲܥܘ ܩܵܠܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܕܲܡܗܲܠܸܟ݂ ܒܦܲܪܕܲܝܣܵܐ ܠܦܵܢܝܹܗ ܕܝܵܘܡܵܐ. ܘܐܸܬܿܛܫܝܼܘ ܐܵܕ݂ܵܡ ܘܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܒܓ݂ܵܘ ܐܝܼܠܵܢܹ̈ܐ ܕܦܲܪܕܲܝܣܵܐ.

Et cum audissent vocem Domini Dei deambulantis in paradiso ad auram post meridiem, abscondit se Adam et uxor eius a facie Domini Dei in medio ligni paradisi.

Եւ լուան զձայն զգնալոյ Տեառն Աստուծոյ ի դրախտի անդ ընդ երեկս, եւ թաքեան Ադամ եւ կինն իւր յերեսաց Տեառն Աստուծոյ ի մէջ ծառոց դրախտին:

და ესმათ ჴმაჲ უფლისა ღმრთისა, მავალისაჲ სამოთხეს შინა, მიმწუხრი და დაიმალნეს ადამ-ცა და ცოლი მისი პირისაგან უფლისა ღმრთისა საშუალ ხესა სამოთხისასა. 8

8 And they heard the voice of the LORD God walking in the garden in the cool of the day: and Adam and his wife hid themselves from the presence of the LORD God amongst the trees of the garden.

ט. וַיִּקְרָא יְהֹוָה אֱלֹהִים אֶל הָאָדָם וַיֹּאמֶר לוֹ אַיֶּכָּה:

καὶ ἐκάλεσεν κύριος ὁ θεὸς τὸν Αδαμ καὶ εἶπεν αὐτῷ Αδαμ ποῦ εἶ

9 ܘܲܩܪܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܵܕܲܡ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܐܲܝܟܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿ ܐܵܕܲܡ.

Vocavitque Dominus Deus Adam et dixit ei: “Ubi es?”.

Եւ կոչեաց Տէր Աստուած զԱդամ, եւ ասէ ցնա. Ո՞ւր ես:

და უწოდა უფალმან ღმერთმან ადამს და ჰრქუა მას: ადამ: სადა ხარ? 9

9 And the LORD God called unto Adam, and said unto him, Where art thou?

י. וַיֹּאמֶר אֶת קֹלְךָ שָׁמַעְתִּי בַּגָּן וָאִירָא כִּי עֵירֹם אָנֹכִי וָאֵחָבֵא:

καὶ εἶπεν αὐτῷ τὴν φωνήν σου ἤκουσα περιπατοῦντος ἐν τῷ παραδείσῳ καὶ ἐφοβήθην ὅτι γυμνός εἰμι καὶ ἐκρύβην

10 ܘܐܸܡܲܪ݂: ܩܵܠܵܟ݂ ܫܸܡܥܹܬܼ ܒܦܲܪܕܲܝܣܵܐ: ܘܲܚܙܹܝܬܼ ܕܥܲܪܛܸܠܵܝ ܐ̄ܢܵܐ: ܘܐܸܬܿܛܫܝܼܬܼ.

Qui ait: “Vocem tuam audivi in paradiso et timui eo quod nudus essem et abscondi me”.

Եւ ասէ. Լուայ զձայն քո ի դրախտի աստ եւ երկեայ, քանզի մերկ էի, եւ թաքեայ:

და მან თქუა: ჴმისა შენისა მესმა, მავალისა შორის სამოთხესა, რამეთუ შიშუელ ვარ და დავიმალე. 10

10 And he said, I heard thy voice in the garden, and I was afraid, because I was naked; and I hid myself.

יא. וַיֹּאמֶר מִי הִגִּיד לְךָ כִּי עֵירֹם אָתָּה הֲמִן הָעֵץ אֲשֶׁר צִוִּיתִיךָ לְבִלְתִּי אֲכָל מִמֶּנּוּ אָכָלְתָּ:

καὶ εἶπεν αὐτῷ τίς ἀνήγγειλέν σοι ὅτι γυμνὸς εἶ μὴ ἀπὸ τοῦ ξύλου οὗ ἐνετειλάμην σοι τούτου μόνου μὴ φαγεῖν ἀπ᾽ αὐτοῦ ἔφαγες

11 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܡܵܪܝܵܐ: ܡܲܢܘܼ ܚܵܘܝܵܟ݂ ܕܥܲܪܛܸܠܵܝ ܐܲܢ̄ܬܿ: ܗܵܐ ܡ̣ܢ ܐܝܼܠܵܢܵܐ ܕܲܦܩܲܕ݂ܬܵܟ݂ ܕܠܵܐ ܬܹܐܟ݂ܘܿܠ ܡܸܢܹܗ ܐܸܟܲܠܬܿ.

Cui dixit: “Quis enim indicavit tibi quod nudus esses, nisi quod ex ligno, de quo tibi praeceperam, ne comederes, comedisti?”.

Եւ ասէ ցնա. Ո՞ պատմեաց քեզ թէ մերկ ես. բայց եթէ ի ծառոյն յորմէ պատուիրեցի քեզ անտի եւեթ չուտել, կերա՞ր արդեւք ի նմանէ:

და ჰრქუა მას უფალმან ღმერთმან: ვინ გითხრა შენ, რამეთუ შიშუელ ხარ? უკუეთუ არა ხისაგან, რომლისა გამცენ შენ მისგან ხოლო არა ჭამაჲ, მისგან სჭამე-ა ? 11

11 And he said, Who told thee that thou wast naked? Hast thou eaten of the tree, whereof I commanded thee that thou shouldest not eat?

יב. וַיֹּאמֶר הָאָדָם הָאִשָּׁה אֲשֶׁר נָתַתָּה עִמָּדִי הִוא נָתְנָה לִּי מִן הָעֵץ וָאֹכֵל:

καὶ εἶπεν ὁ Αδαμ ἡ γυνή ἣν ἔδωκας μετ᾽ ἐμοῦ αὕτη μοι ἔδωκεν ἀπὸ τοῦ ξύλου καὶ ἔφαγον

12 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܵܕܲܡ: ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܕܝܲܗ̄ܒ݂ܬܿ ܥܲܡܝ: ܗܝܼ ܝܸܗ̄ܒܲܬܼ ܠܝܼ ܡ̣ܢ ܐܝܼܠܵܢܵܐ: ܘܐܸܟ݂ܠܹܬܼ.

Dixitque Adam: “Mulier, quam dedisti sociam mihi, ipsa dedit mihi de ligno, et comedi”.

Եւ ասէ Ադամ. Կինս զոր ետուր ընդ իս` սա ետ ինձ ի ծառոյ անտի եւ կերայ:

და თქუა ადამ: დედაკაცი, რომელი მომეც ჩემ თანა, მან მომცა მე ხისაგან და ვჭამე. 12

12 And the man said, The woman whom thou gavest to be with me, she gave me of the tree, and I did eat.

יג. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה אֱלֹהִים לָאִשָּׁה מַה זֹּאת עָשִׂית וַתֹּאמֶר הָאִשָּׁה הַנָּחָשׁ הִשִּׁיאַנִי וָאֹכֵל:

καὶ εἶπεν κύριος ὁ θεὸς τῇ γυναικί τί τοῦτο ἐποίησας καὶ εἶπεν ἡ γυνή ὁ ὄφις ἠπάτησέν με καὶ ἔφαγον

13 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܡܵܢܵܘ ܗܵܢܵܐ ܕܲܥܒܲܕ݂ܬܿܝ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܚܸܘܝܵܐ ܐܲܛܥܝܲܢܝ ܘܐܸܟ݂ܠܹܬܼ.

Et dixit Dominus Deus ad mulierem: “Quid hoc fecisti?”. Quae respondit: “Serpens decepit me, et comedi”.

Եւ ասէ Տէր Աստուած ցկինն. Զի՞նչ գործեցեր զայդ: Եւ ասէ կինն. Օձն խաբեաց զիս, եւ կերայ:

და ჰრქუა უფალმან ღმერთმან დედაკაცსა: რაჲ ვსე ჰყავ? და თქუა დედაკაცმან: გუელმან მაცთუნა მე და ვჭამე. 13

13 And the LORD God said unto the woman, What is this that thou hast done? And the woman said, The serpent beguiled me, and I did eat.

יד. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה אֱלֹהִים אֶל הַנָּחָשׁ כִּי עָשִׂיתָ זֹּאת אָרוּר אַתָּה מִכָּל הַבְּהֵמָה וּמִכֹּל חַיַּת הַשָּׂדֶה עַל גְּחֹנְךָ תֵלֵךְ וְעָפָר תֹּאכַל כָּל יְמֵי חַיֶּיךָ:

καὶ εἶπεν κύριος ὁ θεὸς τῷ ὄφει ὅτι ἐποίησας τοῦτο ἐπικατάρατος σὺ ἀπὸ πάντων τῶν κτηνῶν καὶ ἀπὸ πάντων τῶν θηρίων τῆς γῆς ἐπὶ τῷ στήθει σου καὶ τῇ κοιλίᾳ πορεύσῃ καὶ γῆν φάγῃ πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς σου

14 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܚܸܘܝܵܐ: ܥܲܠ ܕܲܥܒܲܕ݂ܬܿ ܗܵܕܹܐ: ܠܝܼܛ ܐܲܢ̄ܬܿ ܡ̣ܢ ܟܠܵܗ ܒܥܝܼܪܵܐ: ܘܡ̣ܢ ܟܠܵܗܿ ܚܲܝܘ̱ܬܼܵܐ ܕܕܲܒ݂ܪܵܐ: ܘܥܲܠ ܟܲܪܣܵܟ݂ ܬܗܲܠܸܟ: ܘܥܲܦܪܵܐ ܬܹܐܟ݂ܘܿܠ ܟܠ ܝܵܘܡܲܝ̈ ܚܲܝܲܝ̈ܟ.

Et ait Dominus Deus ad serpentem: “Quia fecisti hoc, maledictus es inter omnia pecora et omnes bestias agri! Super pectus tuum gradieris et pulverem comedes cunctis diebus vitae tuae.

Եւ ասէ Տէր Աստուած ցօձն. Փոխանակ զի արարեր դու զայն, անիծեալ լիջիր դու յամենայն անասնոց եւ յամենայն գազանաց երկրի. ի վերայ լանջաց եւ`` որովայնի քո գնասցես, եւ հող կերիցես զամենայն աւուրս կենաց քոց:

და ჰრქუა უფალმან გუელსა: რამეთუ ჰყავ ესე, წყეულ იყავ შენ ყოველთაგან პირუტყუთა და ყოველთაგან მჴეცთა ქუეყანისა ზედათა, მკერდსა ზედა და მუცელსა ხჳდოდი და მიწასა სჭამდე ყოველთა დღეთა ცხორებისა შენისათა. 14

14 And the LORD God said unto the serpent, Because thou hast done this, thou art cursed above all cattle, and above every beast of the field; upon thy belly shalt thou go, and dust shalt thou eat all the days of thy life:

טו. וְאֵיבָה אָשִׁית בֵּינְךָ וּבֵין הָאִשָּׁה וּבֵין זַרְעֲךָ וּבֵין זַרְעָהּ הוּא יְשׁוּפְךָ רֹאשׁ וְאַתָּה תְּשׁוּפֶנּוּ עָקֵב:

καὶ ἔχθραν θήσω ἀνὰ μέσον σου καὶ ἀνὰ μέσον τῆς γυναικὸς καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματός σου καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματος αὐτῆς αὐτός σου τηρήσει κεφαλήν καὶ σὺ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν

15 ܘܲܒ݂ܥܸܠܕܿܒ݂ܵܒ݂ܘܼܬܼܵܐ ܐܹܣܝܼܡ ܒܲܝܢܲܝܟ ܠܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܘܒܹܝܬܼ ܙܲܪܥܵܟ݂ ܠܙܲܪܥܵܗ: ܗܘܼ ܢܕ݂ܘܼܫ ܪܹܫܵܟ: ܘܐܲܢ̄ܬܿ ܬܸܡܚܹܝܘܗܝ ܒܥܸܩܒܹܗ.

Inimicitias ponam inter te et mulierem et semen tuum et semen illius; ipsum conteret caput tuum, et tu conteres calcaneum eius”.

Եւ եդից թշնամութիւն ի մէջ քո եւ ի մէջ կնոջդ, եւ ի մէջ զաւակի քո եւ ի մէջ զաւակի դորա. նա սպասեսցէ քում գլխոյ. եւ դու սպասեսցես նորա գարշապարի:

და მტერობაჲ დავდვა შორის შენსა და შორის დედაკაცისა. და შორის თესლისა შენისა და შორის თესლისა მისისა იგი შენსა უმზირდეს თავსა და შენ უმზირდე მისსა ბრჭალსა. 15

15 And I will put enmity between thee and the woman, and between thy seed and her seed; it shall bruise thy head, and thou shalt bruise his heel.

טז. אֶל הָאִשָּׁה אָמַר הַרְבָּה אַרְבֶּה עִצְּבוֹנֵךְ וְהֵרֹנֵךְ בְּעֶצֶב תֵּלְדִי בָנִים וְאֶל אִישֵׁךְ תְּשׁוּקָתֵךְ וְהוּא יִמְשָׁל בָּךְ:

καὶ τῇ γυναικὶ εἶπεν πληθύνων πληθυνῶ τὰς λύπας σου καὶ τὸν στεναγμόν σου ἐν λύπαις τέξῃ τέκνα καὶ πρὸς τὸν ἄνδρα σου ἡ ἀποστροφή σου καὶ αὐτός σου κυριεύσει

16 ܘܠܲܐܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܐܸܡܲܪ: ܡܲܣܓܵܝܼܘܼ ܐܲܣܓܹܿܐ ܟܹܐܒܲܝ̈ܟܿܝ ܘܒܲܛܢܲܝ̈ܟܿܝ: ܘܲܒ݂ܟܹܐܒܹ̈ܐ ܬܹܐܠܕܿܝܼܢ ܒܢܲܝܵ̈ܐ: ܘܥܲܠ ܒܲܥܠܹܟ݂ܝ ܬܸܬܼܦܢܝܼܢ: ܘܗܘܼ ܢܸܫܬܲܠܲܛ ܒܹܟ݂ܝ.

Mulieri dixit: “Multiplicabo aerumnas tuas et conceptus tuos: in dolore paries filios, et ad virum tuum erit appetitus tuus, ipse autem dominabitur tui”.

Եւ ցկինն ասէ. Բազմացուցանելով բազմացուցից զտրտմութիւնս քո եւ զհեծութիւնս քո. տրտմութեամբ ծնցես որդիս, եւ առ այր քո դարձ քո, եւ նա տիրեսցէ քեզ:

და დედაკაცსა მას ჰრქუა: განმრავლებით განვამრავლნე მწუხარებანი შენნი და სულთქუმანი შენნი, მწუხარებით ჰშვნე შვილნი. და ქმრისა შენისა მიმართ იყოს მიქცევაჲ შენი. და იგი გეუფლებოდეს შენ. 16

16 Unto the woman he said, I will greatly multiply thy sorrow and thy conception; in sorrow thou shalt bring forth children; and thy desire shall be to thy husband, and he shall rule over thee.

יז. וּלְאָדָם אָמַר כִּי שָׁמַעְתָּ לְקוֹל אִשְׁתֶּךָ וַתֹּאכַל מִן הָעֵץ אֲשֶׁר צִוִּיתִיךָ לֵאמֹר לֹא תֹאכַל מִמֶּנּוּ אֲרוּרָה הָאֲדָמָה בַּעֲבוּרֶךָ בְּעִצָּבוֹן תֹּאכֲלֶנָּה כֹּל יְמֵי חַיֶּיךָ:

τῷ δὲ Αδαμ εἶπεν ὅτι ἤκουσας τῆς φωνῆς τῆς γυναικός σου καὶ ἔφαγες ἀπὸ τοῦ ξύλου οὗ ἐνετειλάμην σοι τούτου μόνου μὴ φαγεῖν ἀπ᾽ αὐτοῦ ἐπικατάρατος ἡ γῆ ἐν τοῖς ἔργοις σου ἐν λύπαις φάγῃ αὐτὴν πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς σου

17 ܘܠܐܵܕ݂ܵܡ ܐܸܡܲܪ: ܥܲܠ ܕܲܫܡܲܥܬܿ ܒܩܵܠܵܐ ܕܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܟ: ܘܐܸܟܲܠܬܿ ܡ̣ܢ ܐܝܼܠܵܢܵܐ ܕܲܦܩܲܕܿܬܵܟ݂ ܘܐܸܡܪܹܬܼ ܠܵܟ: ܕܠܵܐ ܬܹܐܟ݂ܘܿܠ ܡܸܢܹܗ: ܠܝܼܛܵܐ ܐܲܪܥܵܐ ܡܸܛܠܵܬܼܵܟ. ܒܟܹܐܒܹ̈ܐ ܬܹܟ݂ܠܝܼܗ ܟܠ ܝܵܘ̈ܡܲܝ ܚܲܝܲܝ̈ܟ.

Adae vero dixit: “Quia audisti vocem uxoris tuae et comedisti de ligno, ex quo praeceperam tibi, ne comederes, maledicta humus propter te! In laboribus comedes ex ea cunctis diebus vitae tuae.

Եւ ցԱդամ ասէ. Փոխանակ զի լուար ձայնի կնոջդ քո, եւ կերար ի ծառոյ անտի յորմէ պատուիրեցի քեզ անտի միայն չուտել, եւ կերար ի նմանէ, `` անիծեալ լիցի երկիր ի գործս քո. տրտմութեամբ կերիցես զնա զամենայն աւուրս կենաց քոց:

ხოლო ადამს ჰრქუა: რამეთუ ისმინე ჴმაჲ ცოლისა შენისაჲ და სჭამე ხისაგან, რომლისა გამცენ შენ მისი ხოლო არაჭამაჲ, მისგან სჭამე, წყეულ იყავნ ქუეყანა საქმეთა შინა შენთა, მწუხარებით სჭამდე მას ყოველთა დღეთა ცხორებისა შენისათა. 17

17 And unto Adam he said, Because thou hast hearkened unto the voice of thy wife, and hast eaten of the tree, of which I commanded thee, saying, Thou shalt not eat of it: cursed is the ground for thy sake; in sorrow shalt thou eat of it all the days of thy life;

יח. וְקוֹץ וְדַרְדַּר תַּצְמִיחַ לָךְ וְאָכַלְתָּ אֶת עֵשֶׂב הַשָּׂדֶה:

ἀκάνθας καὶ τριβόλους ἀνατελεῖ σοι καὶ φάγῃ τὸν χόρτον τοῦ ἀγροῦ

18 ܘܟ݂ܘܼܒܹ̈ܐ ܘܕܲܪܕܿܪܹ̈ܐ ܬܵܘܥܹܐ ܠܵܟ: ܘܬܹܐܟ݂ܘܿܠ ܥܸܣܒܵܐ ܕܚܲܩܠܵܐ.

Spinas et tribulos germinabit tibi, et comedes herbas terrae;

Փուշ եւ տատասկ բուսուսցէ քեզ, եւ կերիցես զբանջար վայրի:

ეკალსა და კუროჲსთავსა აღმოგიცენებდეს შენ და სჭამდე თივასა ველისასა, 18

18 Thorns also and thistles shall it bring forth to thee; and thou shalt eat the herb of the field;

יט. בְּזֵעַת אַפֶּיךָ תֹּאכַל לֶחֶם עַד שׁוּבְךָ אֶל הָאֲדָמָה כִּי מִמֶּנָּה לֻקָּחְתָּ כִּי עָפָר אַתָּה וְאֶל עָפָר תָּשׁוּב:

ἐν ἱδρῶτι τοῦ προσώπου σου φάγῃ τὸν ἄρτον σου ἕως τοῦ ἀποστρέψαι σε εἰς τὴν γῆν ἐξ ἧς ἐλήμφθης ὅτι γῆ εἶ καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ

19 ܘܲܒ݂ܕ݂ܘܼܥܬܼܵܐ ܕܐܲܦܲܝ̈ܟ ܬܹܐܟ݂ܘܿܠ ܠܲܚܡܵܐ: ܥܕܲܡܵܐ ܕܬܸܗܦܘܿܟ݂ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܢܵܗ ܐܸܬܼܢܣܸܒ݂ܬܿ. ܡܸܛܠ ܕܥܲܦܪܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿ: ܘܲܠܥܲܦܪܵܐ ܬܸܗܦܘܿܟ.

in sudore vultus tui vesceris pane, donec revertaris ad humum, de qua sumptus es, quia pulvis es et in pulverem reverteris”.

Քրտամբք երեսաց քոց կերիցես զհաց քո, մինչեւ դարձցիս յերկիր ուստի առար. զի հող էիր եւ ի հող դարձցիս:

ოფლითა პირისა შენისათა სჭამდე პურსა შენსა ვიდრე მიქცევადმდე შენდა მიწად, რომლისაგან მოღებულ იქმენ, რამეთუ მიწაჲ ხარ და მიწად-ცა მიიქცე. 19

19 In the sweat of thy face shalt thou eat bread, till thou return unto the ground; for out of it wast thou taken: for dust thou art, and unto dust shalt thou return.

כ. וַיִּקְרָא הָאָדָם שֵׁם אִשְׁתּוֹ חַוָּה כִּי הִוא הָיְתָה אֵם כָּל חָי:

καὶ ἐκάλεσεν Αδαμ τὸ ὄνομα τῆς γυναικὸς αὐτοῦ Ζωή ὅτι αὕτη μήτηρ πάντων τῶν ζώντων

20 ܘܲܩܪܵܐ ܐܵܕ݂ܵܡ ܫܡܵܐ ܕܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܚܵܘܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܗܝܼ ܗܘܵܬܼ ܐܸܡܵܐ ܕܟ݂ܠ ܕܚܲܝ.

Et vocavit Adam nomen uxoris suae Eva, eo quod mater esset cunctorum viventium.

Եւ կոչեաց Ադամ զանուն կնոջ իւրոյ Կեանս. զի նա է մայր ամենայն կենդանեաց:

და უწოდა ადამ სახელი ცოლსა თჳსსა: ცხორებაჲ. რამეთუ იგი არს დედა ყოველთა მაცხორებელთა. 20

20 And Adam called his wife's name Eve; because she was the mother of all living.

כא. וַיַּעַשׂ יְהֹוָה אֱלֹהִים לְאָדָם וּלְאִשְׁתּוֹ כָּתְנוֹת עוֹר וַיַּלְבִּשֵׁם:

καὶ ἐποίησεν κύριος ὁ θεὸς τῷ Αδαμ καὶ τῇ γυναικὶ αὐτοῦ χιτῶνας δερματίνους καὶ ἐνέδυσεν αὐτούς

21 ܘܲܥܒܲܕ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܵܕ݂ܵܡ ܘܠܲܐܢ̄ܬܿܬܹܗ ܟܘܼܬܿܝܼܢ̈ܝܵܬܼܵܐ ܕܡܸܫܟܵܐ ܘܐܲܠܒܸܫ ܐܸܢܘܿܢ.

Fecit quoque Dominus Deus Adae et uxori eius tunicas pelliceas et induit eos.

Եւ արար Տէր Աստուած Ադամայ եւ կնոջ նորա հանդերձս մաշկեղէնս, եւ զգեցոյց զնոսա:

და უქმნა უფალმან ღმერთმან ადამს და ცოლსა მისსა სამოსელნი ტყავისანი და შეჰმოსნა მათ. 21

21 Unto Adam also and to his wife did the LORD God make coats of skins, and clothed them.

כב. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה אֱלֹהִים הֵן הָאָדָם הָיָה כְּאַחַד מִמֶּנּוּ לָדַעַת טוֹב וָרָע וְעַתָּה פֶּן יִשְׁלַח יָדוֹ וְלָקַח גַּם מֵעֵץ הַחַיִּים וְאָכַל וָחַי לְעֹלָם:

καὶ εἶπεν ὁ θεός ἰδοὺ Αδαμ γέγονεν ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν καὶ νῦν μήποτε ἐκτείνῃ τὴν χεῖρα καὶ λάβῃ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς καὶ φάγῃ καὶ ζήσεται εἰς τὸν αἰῶνα

22 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܗܵܐ ܐܵܕ݂ܵܡ ܗܘܵܐ ܐܲܝܟ ܚܲܕ݂ ܡܸܢܲܢ: ܠܡܸܕܲܥ ܛܵܒ݂ܬܵܐ ܘܒ݂ܝܼܫܬܵܐ: ܗܵܫܵܐ ܕܲܠܡܵܐ ܢܵܘܫܸܛ ܐܝܼܕܹܗ ܘܢܸܣܲܒ݂ ܐܵܦ ܡ̣ܢ ܐܝܼܠܵܢܵܐ ܕܚܲܝܹ̈ܐ ܘܢܹܐܟ݂ܘܿܠ ܘܢܸܚܹܐ ܠܥܵܠܲܡ.

Et ait Dominus Deus: “Ecce homo factus est quasi unus ex nobis, ut sciat bonum et malum; nunc ergo, ne mittat manum suam et sumat etiam de ligno vitae et comedat et vivat in aeternum!”.

Եւ ասէ Տէր Աստուած. Ահա Ադամ եղեւ իբրեւ զմի ի մէնջ` գիտել զբարի եւ զչար. եւ արդ գուցէ ձգիցէ զձեռն եւ առնուցու ի ծառոյն կենաց, ուտիցէ եւ կեցցէ յաւիտեան:

და თქუა უფალმან ღმერთმან: აჰა, ადამ იქმნა, ვითარცა ერთი ჩუენგანი, მეცნიერ კეთილისა და ბოროტისა. და აწ ნუ-სა-და მიყოს ჴელი თჳსი და მოიღოს ხისაგან ცხორებისა, და ჭამოს და ცხონდეს უკუნისამდე. 22

22 And the LORD God said, Behold, the man is become as one of us, to know good and evil: and now, lest he put forth his hand, and take also of the tree of life, and eat, and live for ever:

כג. וַיְשַׁלְּחֵהוּ יְהֹוָה אֱלֹהִים מִגַּן עֵדֶן לַעֲבֹד אֶת הָאֲדָמָה אֲשֶׁר לֻקַּח מִשָּׁם:

καὶ ἐξαπέστειλεν αὐτὸν κύριος ὁ θεὸς ἐκ τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς ἐργάζεσθαι τὴν γῆν ἐξ ἧς ἐλήμφθη

23 ܘܫܲܕܿܪܹܗ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܡ̣ܢ ܦܲܪܕܲܝܣܵܐ ܕܲܥܕܸܢ: ܠܡܸܦܠܲܚ ܐܲܪܥܵܐ ܕܐܸܬܼܢܣܸܒ݂ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ.

Emisit eum Dominus Deus de paradiso Eden, ut operaretur humum, de qua sumptus est.

Եւ եհան արձակեաց զնա Տէր Աստուած ի դրախտէ անտի փափկութեան` գործել զերկիր ուստի առաւ:

და განავლინა იგი უფალმან ღმერთმან სამოთხისაგან საშუებელისა საქმედ ქუეყანისა, რომლისაგან მოღებულ იქმნა. 23

23 Therefore the LORD God sent him forth from the garden of Eden, to till the ground from whence he was taken.

כד. וַיְגָרֶשׁ אֶת הָאָדָם וַיַּשְׁכֵּן מִקֶּדֶם לְגַן עֵדֶן אֶת הַכְּרֻבִים וְאֵת לַהַט הַחֶרֶב הַמִּתְהַפֶּכֶת לִשְׁמֹר אֶת דֶּרֶךְ עֵץ הַחַיִּים:

καὶ ἐξέβαλεν τὸν Αδαμ καὶ κατῴκισεν αὐτὸν ἀπέναντι τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς καὶ ἔταξεν τὰ χερουβιμ καὶ τὴν φλογίνην ῥομφαίαν τὴν στρεφομένην φυλάσσειν τὴν ὁδὸν τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς

24 ܘܐܲܦܩܹܗ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܐܲܟ݂ܪܸܟ ܡ̣ܢ ܡܲܕ݂ܢܵܚܲܝ̈ ܦܲܪܕܲܝܣܵܐ ܟܪܘܼܒ݂ܵܐ: ܘܲܫܢܵܢܵܐ ܕܚܲܪܒܵܐ: ܕܡܸܬܼܗܲܦܟ݂ܵܐ ܠܡܸܛܲܪ ܐܘܼܪܚܵܐ ܕܐܝܼܠܵܢܵܐ ܕܚܲܝܹ̈ܐ .

Eiecitque hominem et collocavit ad orientem paradisi Eden cherubim et flammeum gladium atque versatilem ad custodiendam viam ligni vitae.

Եւ եհան զԱդամ, եւ բնակեցոյց յանդիման դրախտին փափկութեան. եւ հրամայեաց քերոբէից եւ բոցեղէն սրոյ`` շուրջանակաւ պահել զճանապարհս ծառոյն կենաց:

და განჴადა ადამ და დაამკჳდრა იგი წინაშე საშუებელსა სამოთხისასა ღა დააწესა ქერობინი და მოტყინარე მახჳლი იქცევისი დაცვად გზასა ხისა ცხორებისასა. 24

24 So he drove out the man; and he placed at the east of the garden of Eden Cherubims, and a flaming sword which turned every way, to keep the way of the tree of life.

Δʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܕ

Cap. 4

ԳԼ. Դ

4 თავი მეოთხე

א. וְהָאָדָם יָדַע אֶת חַוָּה אִשְׁתּוֹ וַתַּהַר וַתֵּלֶד אֶת קַיִן וַתֹּאמֶר קָנִיתִי אִישׁ אֶת יְהֹוָה:

Αδαμ δὲ ἔγνω Ευαν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ συλλαβοῦσα ἔτεκεν τὸν Καιν καὶ εἶπεν ἐκτησάμην ἄνθρωπον διὰ τοῦ θεοῦ

1 ܘܐܵܕ݂ܵܡ ܚܟܲܡ ܠܚܵܘܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ: ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܠܩܵܐܹܝܢ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܩܢܲܝܬ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܠܡܵܪܝܵܐ.

Adam vero cognovit Evam uxo rem suam, quae concepit et peperit Cain dicens: “Acquisivi virum per Dominum”.

Եմուտ Ադամ առ Եւայ կին իւր, եւ յղացաւ եւ ծնաւ զԿային. եւ ասէ. Ստացայ մարդ Աստուծով:

ხოლო ადამ იცნა ევაჲ ცოლი თჳსი. და მიდგომილმან შვა კაინ. და თქუა: მოვიგეთ კაცი ღმრთისა მიერ. 1

1 And Adam knew Eve his wife; and she conceived, and bare Cain, and said, I have gotten a man from the LORD.

ב. וַתֹּסֶף לָלֶדֶת אֶת אָחִיו אֶת הָבֶל וַיְהִי הֶבֶל רֹעֵה צֹאן וְקַיִן הָיָה עֹבֵד אֲדָמָה:

καὶ προσέθηκεν τεκεῖν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ τὸν Αβελ καὶ ἐγένετο Αβελ ποιμὴν προβάτων Καιν δὲ ἦν ἐργαζόμενος τὴν γῆν

2 ܘܐܵܘܣܦܲܬ̤ ܠܡܹܐܠܲܕ݂ ܠܐܲܚܘܼܗܝ ܗܵܒܹܝܠ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܗܵܒܹܝܠ ܪܵܥܹܐ ܥܵܢܵ̈ܐ: ܘܩܵܐܹܝܢ ܗܘ̤ܵܐ ܦܵܠܲܚ ܒܐܲܪܥܵܐ.

Rursusque peperit fratrem eius Abel. Et fuit Abel pastor ovium et Cain agricola.

Եւ յաւել ծնանել զեղբայր նորա զՀաբէլ. եւ եղեւ Հաբէլ հովիւ խաշանց, եւ Կային գործէր զերկիր:

და შესძინა შობად ძმაჲ მისი აბელ და იქმნა იგი მწყემს ცხოვართა; ხოლო კაინ - მშრომელ ქუეყანისა. 2

2 And she again bare his brother Abel. And Abel was a keeper of sheep, but Cain was a tiller of the ground.

ג. וַיְהִי מִקֵּץ יָמִים וַיָּבֵא קַיִן מִפְּרִי הָאֲדָמָה מִנְחָה לַיהֹוָה:

καὶ ἐγένετο μεθ᾽ ἡμέρας ἤνεγκεν Καιν ἀπὸ τῶν καρπῶν τῆς γῆς θυσίαν τῷ κυρίῳ

3 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܝܵܘ̈ܡܵܬܼܵܐ: ܘܐܲܝܬܿܝܼ ܩܵܐܹܝܢ ܡ̣ܢ ܦܹܐܪܹ̈ܐ ܕܐܲܪܥܹܗ ܩܘܼܪܒܵܢܵܐ ܠܡܵܪܝܵܐ.

Factum est autem post aliquot dies ut offerret Cain de fructibus agri munus Domino.

Եւ եղեւ յետ աւուրց եբեր Կային ի պտղոյ երկրի պատարագ Աստուծոյ:

და იყო შემდგომად დღეთა მოართუა კაინ ნაყოფთაგან ქუეყანისათა მსხუერპლი უფალსა. 3

3 And in process of time it came to pass, that Cain brought of the fruit of the ground an offering unto the LORD.

ד. וְהֶבֶל הֵבִיא גַם הוּא מִבְּכֹרוֹת צֹאנוֹ וּמֵחֶלְבֵהֶן וַיִּשַׁע יְהֹוָה אֶל הֶבֶל וְאֶל מִנְחָתוֹ:

καὶ Αβελ ἤνεγκεν καὶ αὐτὸς ἀπὸ τῶν πρωτοτόκων τῶν προβάτων αὐτοῦ καὶ ἀπὸ τῶν στεάτων αὐτῶν καὶ ἐπεῖδεν ὁ θεὸς ἐπὶ Αβελ καὶ ἐπὶ τοῖς δώροις αὐτοῦ

4 ܘܗܵܒܹܝܠ ܐܲܝܬܿܝܼ ܐܵܦ ܗܘܼ ܡ̣ܢ ܒܘܼܟ݂ܪܵܐ ܕܥܵܢܹ̈ܗ: ܘܡ̣ܢ ܫܲܡܝܼܢܲܝ̈ܗܘܿܢ: ܘܐܸܨܛܒ݂ܝܼ ܡܵܪܝܵܐ ܒܗܵܒܹܝܠ ܘܲܒ݂ܩܘܼܪܒܵܢܹܗ.

Abel quoque obtulit de primogenitis gregis sui et de adipibus eorum. Et respexit Dominus ad Abel et ad munus eius,

Ած եւ Հաբէլ յանդրանկաց խաշանց իւրոց եւ ի պարարտաց նոցա. եւ հայեցաւ Աստուած ի Հաբէլ եւ ի պատարագս նորա:

და აბელ მოართუა მან-ცა პირმშოთაგან ცხოვართა მისთასა და ცმელთაგან. და მოიხილა ღმერთმან აბელს ზედა და ძღუენთა მისთა ზედა. 4

4 And Abel, he also brought of the firstlings of his flock and of the fat thereof. And the LORD had respect unto Abel and to his offering:

ה. וְאֶל קַיִן וְאֶל מִנְחָתוֹ לֹא שָׁעָה וַיִּחַר לְקַיִן מְאֹד וַיִּפְּלוּ פָּנָיו:

ἐπὶ δὲ Καιν καὶ ἐπὶ ταῖς θυσίαις αὐτοῦ οὐ προσέσχεν καὶ ἐλύπησεν τὸν Καιν λίαν καὶ συνέπεσεν τῷ προσώπῳ

5 ܘܲܒ݂ܩܵܐܹܝܢ ܘܲܒ݂ܩܘܼܪܒܵܢܹܗ ܠܵܐ ܐܸܨܛܒ݂ܝܼ: ܘܐܸܬܼܒܐܸܫ ܠܩܵܐܹܝܢ ܛܵܒ݂: ܘܐܸܬܼܟܡܲܪ ܐܲܦܵܘ̈ܗܝ.

ad Cain vero et ad munus illius non respexit. Iratusque est Cain vehementer, et concidit vultus eius.

Եւ ի Կային եւ ի զոհս նորա ոչ նայեցաւ. եւ տրտմեցաւ Կային յոյժ, եւ խոնարհեցան անկան երեսք իւր:

ხოლო კაინს ზედა და მსხუერპლთა მისთა ზედა არა მიიხილა. და შეწუხნა კაინ ფრიად. და შეიჭუვნა პირი მისი. 5

5 But unto Cain and to his offering he had not respect. And Cain was very wroth, and his countenance fell.

ו. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה אֶל קָיִן לָמָּה חָרָה לָךְ וְלָמָּה נָפְלוּ פָנֶיךָ:

καὶ εἶπεν κύριος ὁ θεὸς τῷ Καιν ἵνα τί περίλυπος ἐγένου καὶ ἵνα τί συνέπεσεν τὸ πρόσωπόν σου

6 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܠܩܵܐܹܝܢ: ܠܡܵܢܵܐ ܐܸܬܼܒܐܸܫ ܠܵܟ݂ ܘܲܠܡܵܢܵܐ ܐܸܬܼܟܡܲܪ ܐܲܦܲܝ̈ܟ.

Dixitque Dominus ad eum: “Quare iratus es, et cur concidit facies tua?

Եւ ասէ Տէր Աստուած ցԿային. Ընդէ՞ր տրտմեցար, եւ ընդէ՞ր խոնարհեցան անկան երեսք քո:

და ჰრქუა უფალმან ღმერთმან კაინს: რათა რად შეიჭუვინ პირი შენი, არცა მართლიად შემოწირე. 6

6 And the LORD said unto Cain, Why art thou wroth? and why is thy countenance fallen?

ז. הֲלוֹא אִם תֵּיטִיב שְׂאֵת וְאִם לֹא תֵיטִיב לַפֶּתַח חַטָּאת רֹבֵץ וְאֵלֶיךָ תְּשׁוּקָתוֹ וְאַתָּה תִּמְשָׁל בּוֹ:

οὐκ ἐὰν ὀρθῶς προσενέγκῃς ὀρθῶς δὲ μὴ διέλῃς ἥμαρτες ἡσύχασον πρὸς σὲ ἡ ἀποστροφὴ αὐτοῦ καὶ σὺ ἄρξεις αὐτοῦ

7 ܗܵܐ ܐܸܢ ܬܸܫܦܲܪ ܩܲܒܿܠܹܬܼ: ܘܐܸܢ ܠܵܐ ܬܸܫܦܲܪ: ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ ܚܛܵܗܵܐ ܪܒ݂ܝܼܥ: ܐܲܢ̄ܬܿ ܬܸܬܼܦܢܹܐ ܠܘܵܬܹܗ: ܘܗܘܼ ܢܸܫܬܲܠܲܛ ܒܵܟ.

Nonne si bene egeris, vultum attolles? Sin autem male, in foribus peccatum insidiabitur, et ad te erit appetitus eius, tu autem dominaberis illius”.

Ո՞չ ապաքէն եթէ ուղիղ մատուցանես, եւ ուղիղ ոչ բաժանես` մեղար. լուռ լեր, առ քեզ լիցի դարձ`` նորա, եւ դու տիրեսցես նմա:

ხოლო მართლიად არა განჰყავ, სცოდე დაყუდენ. შენდამი მიქცევაჲ მისი ღა შენ ჰმთავრობდი მას. 7

7 If thou doest well, shalt thou not be accepted? and if thou doest not well, sin lieth at the door. And unto thee shall be his desire, and thou shalt rule over him.

ח. וַיֹּאמֶר קַיִן אֶל הֶבֶל אָחִיו וַיְהִי בִּהְיוֹתָם בַּשָּׂדֶה וַיָּקָם קַיִן אֶל הֶבֶל אָחִיו וַיַּהַרְגֵהוּ:

καὶ εἶπεν Καιν πρὸς Αβελ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ διέλθωμεν εἰς τὸ πεδίον καὶ ἐγένετο ἐν τῷ εἶναι αὐτοὺς ἐν τῷ πεδίῳ καὶ ἀνέστη Καιν ἐπὶ Αβελ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ καὶ ἀπέκτεινεν αὐτόν

8 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܩܵܐܹܝܢ ܠܗܵܒܹܝܠ ܐܲܚܘܼܗܝ: ܢܸܪܕܹܐ ܠܲܦܩܲܥܬܼܵܐ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܟܲܕ݂ ܗܸܢܘܿܢ ܒܚܲܩܠܵܐ: ܩܵܡ ܩܵܐܹܝܢ ܥܲܠ ܐܲܚܘܼܗܝ ܗܵܒܹܝܠ ܘܩܲܛܠܹܗ.

Dixitque Cain ad Abel fratrem suum: “Egrediamur foras”. Cumque essent in agro, consurrexit Cain adversus Abel fratrem suum et interfecit eum.

Եւ ասէ Կային ցՀաբէլ եղբայր իւր. Եկ երթիցուք ի դաշտ``. եւ եղեւ իբրեւ չոգան ի դաշտ անդր, յարեաւ Կային ի վերայ Հաբելի եղբօր իւրոյ եւ սպան զնա:

და თქუა კაინ აბელის მიმართ, ძმისა თჳსისა: განვიდეთ ზოგად ველად. და იყო, ყოფასა მათსა ველს, აღდგა კაინ აბელის ზედა, ძმისა თჳსისა, და მოკლა იგი. 8

8 And Cain talked with Abel his brother: and it came to pass, when they were in the field, that Cain rose up against Abel his brother, and slew him.

ט. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה אֶל קַיִן אֵי הֶבֶל אָחִיךָ וַיֹּאמֶר לֹא יָדַעְתִּי הֲשֹׁמֵר אָחִי אָנֹכִי:

καὶ εἶπεν ὁ θεὸς πρὸς Καιν ποῦ ἐστιν Αβελ ὁ ἀδελφός σου ὁ δὲ εἶπεν οὐ γινώσκω μὴ φύλαξ τοῦ ἀδελφοῦ μού εἰμι ἐγώ

9 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܠܩܵܐܹܝܢ: ܐܲܝܟܵܘ ܗܵܒܹܝܠ ܐܲܚܘܼܟ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܕܠܵܐ ܝܵܕܲܥ ܐ̄ܢܵܐ: ܢܵܛܘܿܪܹܗ ܐ̄ܢܵܐ ܓܹܝܪ ܕܐܲܚܲܝ.

Et ait Dominus ad Cain: “Ubi est Abel frater tuus?”. Qui respondit: “Nescio. Num custos fratris mei sum ego?”.

Եւ ասէ Տէր Աստուած ցԿային. Ո՞ւր է Հաբէլ եղբայր քո: Եւ նա ասէ. չգիտեմ. միթէ պահապա՞ն իցեմ եղբօրն իմոյ:

და თქუა უფალმან ღმერთმან კაინის მიმართ: სადა არს აბელ, ძმაჲ შენი? და თქუა: არა უწყი, ნუ მცველი ძმისა ჩემისა ვარ მე? 9

9 And the LORD said unto Cain, Where is Abel thy brother? And he said, I know not: Am I my brother's keeper?

י. וַיֹּאמֶר מֶה עָשִׂיתָ קוֹל דְּמֵי אָחִיךָ צֹעֲקִים אֵלַי מִן הָאֲדָמָה:

καὶ εἶπεν ὁ θεός τί ἐποίησας φωνὴ αἵματος τοῦ ἀδελφοῦ σου βοᾷ πρός με ἐκ τῆς γῆς

10 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܡܵܪܝܵܐ: ܡܵܢܵܐ ܥܒܲܕ݂ܬܿ: ܩܵܠܵܐ ܕܲܕ݂ܡܹܗ ܕܐܲܚܘܼܟ ܓܵܥܹܐ ܠܘܵܬܼܝ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ.

Dixitque ad eum: “Quid fecisti? Vox sanguinis fratris tui clamat ad me de agro.

Եւ ասէ Աստուած. Զի՞նչ գործեցեր զայդ. գոչումն արեան եղբօր քո բողոքէ առ իս յերկրէ:

და თქუა ღმერთმან: რაჲ ესე ჰყავ? ჴმაჲ სისხლისა ძმისა შენისა ღაღადებს ჩუენ-და-მო ქუეყანით. 10

10 And he said, What hast thou done? the voice of thy brother's blood crieth unto me from the ground.

יא. וְעַתָּה אָרוּר אָתָּה מִן הָאֲדָמָה אֲשֶׁר פָּצְתָה אֶת פִּיהָ לָקַחַת אֶת דְּמֵי אָחִיךָ מִיָּדֶךָ:

καὶ νῦν ἐπικατάρατος σὺ ἀπὸ τῆς γῆς ἣ ἔχανεν τὸ στόμα αὐτῆς δέξασθαι τὸ αἷμα τοῦ ἀδελφοῦ σου ἐκ τῆς χειρός σου

11 ܡܸܟܹܝܠ ܠܝܼܛ ܐܲܢ̄ܬܿ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ: ܕܦܸܬܼܚܲܬܼ ܦܘܼܡܵܗ ܘܩܲܒܿܠܲܬܼ ܕܡܹܗ ܕܐܲܚܘܼܟ ܡ̣ܢ ܐܝܼܕܲܝ̈ܟ.

Nunc igitur maledictus eris procul ab agro, qui aperuit os suum et suscepit sanguinem fratris tui de manu tua!

Եւ արդ անիծեալ լիջիր դու ի վերայ երկրի, որ եբաց զբերան իւր ընդունել զարիւն եղբօր քո ի ձեռաց քոց:

და აწ წყეულ იყავ შენ ქუეყანისაგან, რომელმან განაღო პირი თჳსი შეწყნარებად სისხლისა ძმისა შენისასა ჴელისაგან შენისა. 11

11 And now art thou cursed from the earth, which hath opened her mouth to receive thy brother's blood from thy hand;

יב. כִּי תַעֲבֹד אֶת הָאֲדָמָה לֹא תֹסֵף תֵּת כֹּחָהּ לָךְ נָע וָנָד תִּהְיֶה בָאָרֶץ:

ὅτι ἐργᾷ τὴν γῆν καὶ οὐ προσθήσει τὴν ἰσχὺν αὐτῆς δοῦναί σοι στένων καὶ τρέμων ἔσῃ ἐπὶ τῆς γῆς

12 ܟܲܕ݂ ܬܸܦܠܘܿܚ ܒܐܲܪܥܵܐ: ܠܵܐ ܬܵܘܣܸܦ ܕܬܸܬܸܿܠ ܠܵܟ݂ ܚܲܝܠܵܗ: ܙܵܐܲܥ ܘܢܵܐܸܕ ܬܸܗܘܹܐ ܒܐܲܪܥܵܐ.

Cum operatus fueris eum, amplius non dabit tibi fructus suos; vagus et profugus eris super terram”.

Զի գործեսցես զերկիր, եւ ոչ յաւելցէ տալ քեզ զզօրութիւն իւր. երերեալ եւ տատանեալ եղիցես ի վերայ երկրի:

რამეთუ ჰშურებოდი ქუეყანასა და არა შესძინოს ძალი თჳსი მოცემად შენდა, იწროებით და ძრწოლით იყო ქუეყანასა ზედა. 12

12 When thou tillest the ground, it shall not henceforth yield unto thee her strength; a fugitive and a vagabond shalt thou be in the earth.

יג. וַיֹּאמֶר קַיִן אֶל יְהֹוָה גָּדוֹל עֲוֹנִי מִנְּשׂוֹא:

καὶ εἶπεν Καιν πρὸς τὸν κύριον μείζων ἡ αἰτία μου τοῦ ἀφεθῆναί με

13 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܩܵܐܹܝܢ ܪܲܒܵܐ ܗ̄ܝܼ ܣܲܟ݂ܠܘܼܬܼܝ ܡ̣ܢ ܕܲܠܡܸܫܒܲܩ.

Dixitque Cain ad Dominum: “Maior est poena mea quam ut portem eam.

Եւ ասէ Կային ցՏէր Աստուած. Մեծ է պատիժ իմ քան զթողուլդ զիս:

და თქუა კაინ უფლისა მიმართ ღმრთისაჲ: უფროჲს არს ცოდვაჲ ჩემი მოტევებისა ჩემისა. 13

13 And Cain said unto the LORD, My punishment is greater than I can bear.

יד. הֵן גֵּרַשְׁתָּ אֹתִי הַיּוֹם מֵעַל פְּנֵי הָאֲדָמָה וּמִפָּנֶיךָ אֶסָּתֵר וְהָיִיתִי נָע וָנָד בָּאָרֶץ וְהָיָה כָל מֹצְאִי יַהַרְגֵנִי:

εἰ ἐκβάλλεις με σήμερον ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς καὶ ἀπὸ τοῦ προσώπου σου κρυβήσομαι καὶ ἔσομαι στένων καὶ τρέμων ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἔσται πᾶς ὁ εὑρίσκων με ἀποκτενεῖ με

14 ܗܵܐ ܐܲܦܸܩܬܵܢܝ ܝܵܘܡܵܢܵܐ ܡ̣ܢ ܐܲܦܲܝ̈ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟ ܐܸܬܿܛܫܹܐ: ܘܐܸܗܘܹܐ ܙܵܐܲܥ ܘܢܵܐܸܕ݂ ܒܐܲܪܥܵܐ: ܘܟ݂ܠ ܡܿܢ ܕܢܸܫܟܿܚܲܢܝ ܢܸܩܛܠܲܢܝ.

Ecce eicis me hodie a facie agri, et a facie tua abscondar et ero vagus et profugus in terra; omnis igitur, qui invenerit me, occidet me”.

Եթէ հանես`` զիս այսօր յերեսաց երկրէ, եւ յերեսաց քոց թաքեայց. եւ լինիցիմ երերեալ եւ տատանեալ յերկրի, եւ եղիցի ամենայն որ գտանիցէ զիս` սպանցէ զիս:

და უკუეთუ განმაძებ მე დღეს, პირისაგან ქუეყანისა და პირისაგან შენისა დავიმალო და იყოს, ყოველმან მპოვნელმან ჩემმან მომკლას მე. 14

14 Behold, thou hast driven me out this day from the face of the earth; and from thy face shall I be hid; and I shall be a fugitive and a vagabond in the earth; and it shall come to pass, that every one that findeth me shall slay me.

טו. וַיֹּאמֶר לוֹ יְהֹוָה לָכֵן כָּל הֹרֵג קַיִן שִׁבְעָתַיִם יֻקָּם וַיָּשֶׂם יְהֹוָה לְקַיִן אוֹת לְבִלְתִּי הַכּוֹת אֹתוֹ כָּל מֹצְאוֹ:

καὶ εἶπεν αὐτῷ κύριος ὁ θεός οὐχ οὕτως πᾶς ὁ ἀποκτείνας Καιν ἑπτὰ ἐκδικούμενα παραλύσει καὶ ἔθετο κύριος ὁ θεὸς σημεῖον τῷ Καιν τοῦ μὴ ἀνελεῖν αὐτὸν πάντα τὸν εὑρίσκοντα αὐτόν

15 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܡܵܪܝܵܐ: ܠܵܐ ܗܵܟܲܢܵܐ ܟܠ ܩܵܛܘܿܠܵܐ ܕܩܵܐܹܝܢ ܚܲܕ݂ ܒܫܲܒ݂ܥܵܐ ܢܸܬܼܦܪܲܥ ܘܣܵܡ ܡܵܪܝܵܐ ܐܵܬܼܵܐ ܒܩܵܐܹܝܢ: ܕܠܵܐ ܢܸܩܛܠܝܼܘܗܝ ܟܠ ܡܿܢ ܕܡܸܫܟܲܚ ܠܹܗ.

Dixitque ei Dominus: “Nequaquam ita fiet, sed omnis qui occiderit Cain, septuplum punietur!”. Posuitque Dominus Cain signum, ut non eum interficeret omnis qui invenisset eum.

Եւ ասէ ցնա Տէր Աստուած. Ոչ այդպէս. ամենայն որ սպանանէ զԿային, եւթն վրէժս լուծցէ: Եւ եդ Տէր Աստուած նշան ի Կային` չսպանանել զնա ամենայնի որ գտանիցէ զնա:

და ჰრქუა მას უფალმან ღმერთმან: არა ეგრეთ ყოველმან მომკლველმან კაინისმან შჳდნი შურის-ძიებანი დაჴსნნეს. და დასდვა უფალმან ღმერთმან სასწაული კაინს არა მოკლვად მისა ყოვლისაგან მპოვნელისა მისისა. 15

15 And the LORD said unto him, Therefore whosoever slayeth Cain, vengeance shall be taken on him sevenfold. And the LORD set a mark upon Cain, lest any finding him should kill him.

טז. וַיֵּצֵא קַיִן מִלִּפְנֵי יְהֹוָה וַיֵּשֶׁב בְּאֶרֶץ נוֹד קִדְמַת עֵדֶן:

ἐξῆλθεν δὲ Καιν ἀπὸ προσώπου τοῦ θεοῦ καὶ ᾤκησεν ἐν γῇ Ναιδ κατέναντι Εδεμ

16 ܘܲܢܦܲܩ ܩܵܐܹܝܢ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ: ܘܝܼܬܸܒ݂ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܢܘܿܕ݂: ܡ̣ܢ ܡܲܕ݂ܢܚܵܗܿ ܕܲܥܕܸܢ.

Egressusque Cain a facie Domini habitavit in terra Nod ad orientalem plagam Eden.

Եւ ել Կային յերեսաց Աստուծոյ, եւ բնակեցաւ յերկրին Նայիդ յանդիման Եդեմայ:

და გამოვიდა კაინ პირისაგან ღმრთისა და დაემკჳდრა ქუეყანასა ნაიდს წინაშე ედემისა. 16

16 And Cain went out from the presence of the LORD, and dwelt in the land of Nod, on the east of Eden.

יז. וַיֵּדַע קַיִן אֶת אִשְׁתּוֹ וַתַּהַר וַתֵּלֶד אֶת חֲנוֹךְ וַיְהִי בֹּנֶה עִיר וַיִּקְרָא שֵׁם הָעִיר כְּשֵׁם בְּנוֹ חֲנוֹךְ:

καὶ ἔγνω Καιν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ συλλαβοῦσα ἔτεκεν τὸν Ενωχ καὶ ἦν οἰκοδομῶν πόλιν καὶ ἐπωνόμασεν τὴν πόλιν ἐπὶ τῷ ὀνόματι τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ Ενωχ

17 ܘܲܚܟܲܡ ܩܵܐܹܝܢ ܠܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ: ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܠܲܚܢܘܿܟ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܒܵܢܹܐ ܩܪܝܼܬܼܵܐ: ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܵܗ ܕܲܩܪܝܼܬܼܵܐ ܥܲܠ ܫܸܡ ܒܪܹܗ ܚܢܘܿܟ.

Cognovit autem Cain uxorem suam, quae concepit et peperit Henoch. Et aedificavit civitatem vocavitque nomen eius ex nomine filii sui Henoch.

Եմուտ Կային առ կին իւր, եւ յղացաւ եւ ծնաւ զԵնովք. եւ շինէր քաղաք, եւ դնէր անուն քաղաքին յանուն որդւոյ իւրոյ Ենովքայ:

და იცნა კაინ ცოლი თჳსი. და მუცლად-მღებელმან შვა ენოს. და აღაშენა ქალაქი და უწოდა სახელად ძისა თჳსისა ენოს. 17

17 And Cain knew his wife; and she conceived, and bare Enoch: and he builded a city, and called the name of the city, after the name of his son, Enoch.

יח. וַיִּוָּלֵד לַחֲנוֹךְ אֶת עִירָד וְעִירָד יָלַד אֶת מְחוּיָאֵל וּמְחִיָּיאֵל יָלַד אֶת מְתוּשָׁאֵל וּמְתוּשָׁאֵל יָלַד אֶת לָמֶךְ:

ἐγενήθη δὲ τῷ Ενωχ Γαιδαδ καὶ Γαιδαδ ἐγέννησεν τὸν Μαιηλ καὶ Μαιηλ ἐγέννησεν τὸν Μαθουσαλα καὶ Μαθουσαλα ἐγέννησεν τὸν Λαμεχ

18 ܘܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ ܠܲܚܢܘܿܟ ܥܝܹܕ݂ܵܪ: ܘܥܝܹܕ݂ܵܪ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܲܡܚܘܼܐܹܝܠ: ܘܲܡܚܘܼܐܝܹܠ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܡܲܬܿܘܼܫܝܹܠ: ܘܡܲܬܿܘܼܫܝܹܠ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܠܲܡܲܟ.

Porro Henoch genuit Irad, et Irad genuit Maviael, et Maviael genuit Mathusael, et Mathusael genuit Lamech.

Եւ եղեւ որդի Ենովքայ Գայերիդադ, եւ Գայերիդադ ծնաւ զՄայիէլ, եւ Մայիէլ ծնաւ զՄաթուսաղա, եւ Մաթուսաղա ծնաւ զՂամէք:

ხოლო შვა ენოს ღაიდად. და ღაიდად შვა მალელელ და მალელელ შვა მათუსალა. და მათუსალა შვა ლამექ. 18

18 And unto Enoch was born Irad: and Irad begat Mehujael: and Mehujael begat Methusael: and Methusael begat Lamech.

יט. וַיִּקַּח לוֹ לֶמֶךְ שְׁתֵּי נָשִׁים שֵׁם הָאַחַת עָדָה וְשֵׁם הַשֵּׁנִית צִלָּה:

καὶ ἔλαβεν ἑαυτῷ Λαμεχ δύο γυναῖκας ὄνομα τῇ μιᾷ Αδα καὶ ὄνομα τῇ δευτέρᾳ Σελλα

19 ܘܠܲܡܲܟ ܢܣܲܒ݂ ܠܹܗ ܬܲܪܬܹܝܢ ܢܸܫܝܼ̈ܢ: ܫܡܵܗ ܕܲܚܕ݂ܵܐ ܥܲܕܵܐ: ܘܲܫܡܵܗ ܕܐ̄ܚܪܹܬܼܵܐ ܨܲܠܵܐ.

Qui accepit uxores duas: nomen uni Ada et nomen alteri Sella.

Եւ առ իւր Ղամէք երկուս կանայս. անուն միումն Ադդա, եւ անուն երկրորդին Սէլլա:

და მოიყვანა ლამექ თავისა თჳსისა ორ ცოლ. სახელი ერთისა - ადა და სახელი მეორისა - სელა. 19

19 And Lamech took unto him two wives: the name of the one was Adah, and the name of the other Zillah.

כ. וַתֵּלֶד עָדָה אֶת יָבָל הוּא הָיָה אֲבִי ישֵׁב אֹהֶל וּמִקְנֶה:

καὶ ἔτεκεν Αδα τὸν Ιωβελ οὗτος ἦν ὁ πατὴρ οἰκούντων ἐν σκηναῖς κτηνοτρόφων

20 ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܥܲܕܵܐ ܠܝܵܒ݂ܵܠ: ܗܘ̤ ܗܘ̤ܵܐ ܐܵܒ݂ܵܐ ܠܥܲܡܪ̈ܲܝ ܡܲܫܟܢܵܐ: ܘܩܲܢܝܲܝ̈ ܩܸܢܝܵܢܵܐ.

Genuitque Ada Iabel, qui fuit pater habitantium in tentoriis atque pastorum.

Եւ ծնաւ Ադդա զՅովբէլ. նա է հայր այնոցիկ որ բնակեալ են ի վրանս խաշնարածաց:

და შვა ადა იობელ. ესე იყო მამაჲ მკჳდრთა კარვებისათა, საცხოვართმზრდელთა. 20

20 And Adah bare Jabal: he was the father of such as dwell in tents, and of such as have cattle.

כא. וְשֵׁם אָחִיו יוּבָל הוּא הָיָה אֲבִי כָּל תֹּפֵשׂ כִּנּוֹר וְעוּגָב:

καὶ ὄνομα τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ Ιουβαλ οὗτος ἦν ὁ καταδείξας ψαλτήριον καὶ κιθάραν

21 ܘܲܫܡܵܐ ܕܐܲܚܘܼܗܝ ܝܼܘܼܒܵܠ: ܗܘ̤ ܗܘ̤ܵܐ ܐܵܒ݂ܵܐ ܠܟ݂ܠ ܕܐܲܚܝܼܕ݂ ܩܝܼܬܼܵܪܵܐ ܘܟܸܢܵܪܵܐ.

Et nomen fratris eius Iubal; ipse fuit pater omnium canentium cithara et organo.

Եւ անուն եղբօր նորա Յովբաղ. նա է հայր որ եցոյց զերգս եւ զքնարս:

და სახელი ძმისა მისისა იობალ. ესე იყო გამომაჩინებელ საფსალმონისა და ებნისა. 21

21 And his brother's name was Jubal: he was the father of all such as handle the harp and organ.

כב. וְצִלָּה גַם הִוא יָלְדָה אֶת תּוּבַל קַיִן לֹטֵשׁ כָּל חֹרֵשׁ נְחשֶׁת וּבַרְזֶל וַאֲחוֹת תּוּבַל קַיִן נַעֲמָה:

Σελλα δὲ ἔτεκεν καὶ αὐτὴ τὸν Θοβελ καὶ ἦν σφυροκόπος χαλκεὺς χαλκοῦ καὶ σιδήρου ἀδελφὴ δὲ Θοβελ Νοεμα

22 ܘܨܲܠܵܐ ܐܵܦ ܗܝܼ ܝܸܠܕܲܬܼ ܠܬܼܘܼܒܲܩܠܝܼܢ ܐܘܼܡܵܢ ܒܟ݂ܠ ܥܒ݂ܵܕ݂ ܕܲܢܚܵܫܵܐ ܘܲܕ݂ܦܲܪܙܠܵܐ: ܘܚܵܬܹܗ ܕܬܼܘܼܒܲܩܠܝܼܢ ܢܲܥܡܵܐ.

Sella quoque genuit Tubalcain, qui fuit malleator et faber in cuncta opera aeris et ferri. Soror vero Tubalcain Noema.

Եւ Սէլլա ծնաւ զԹովբէլ, եւ էր ճարտարապետ դարբին` պղնձոյ եւ երկաթոյ. եւ քոյր Թովբելայ Նոյեմա:

ხოლო სელა შვა. მან-ცა თობალ და იყო კუერით ხუროჲ, მჭედელი რვალისა და რკინისა, ხოლო დაჲ თობელისი - ნოემა. 22

22 And Zillah, she also bare Tubalcain, an instructer of every artificer in brass and iron: and the sister of Tubalcain was Naamah.

כג. וַיֹּאמֶר לֶמֶךְ לְנָשָׁיו עָדָה וְצִלָּה שְׁמַעַן קוֹלִי נְשֵׁי לֶמֶךְ הַאֲזֵנָּה אִמְרָתִי כִּי אִישׁ הָרַגְתִּי לְפִצְעִי וְיֶלֶד לְחַבֻּרָתִי:

εἶπεν δὲ Λαμεχ ταῖς ἑαυτοῦ γυναιξίν Αδα καὶ Σελλα ἀκούσατέ μου τῆς φωνῆς γυναῖκες Λαμεχ ἐνωτίσασθέ μου τοὺς λόγους ὅτι ἄνδρα ἀπέκτεινα εἰς τραῦμα ἐμοὶ καὶ νεανίσκον εἰς μώλωπα ἐμοί

23 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܲܡܲܟ ܠܢܸܫܵܘ̈ܗܝ ܥܲܕܵܐ ܘܨܲܠܵܐ: ܫܡܲܥܲܝܢ ܩܵܠܝ ܢܸܫܲܝ̈ ܠܲܡܲܟ: ܨܘܼܬܹܝܢ ܠܡܹܐܡܲܪܝ: ܡܸܛܠ ܕܓܲܒ݂ܪܵܐ ܩܸܛܠܹܬܼ ܒܨܘܼܠܦܵܬܼܝ: ܘܛܲܠܝܵܐ ܒܫܘܼܩܦܲܝ̈.

Dixitque Lamech uxoribus suis: “Ada et Sella, audite vocem meam; uxores Lamech, auscultate sermonem meum: occidi virum pro vulnere meo et adulescentulum pro livore meo;

Եւ ասէ Ղամէք ցկանայս իւր ցԱդդա եւ ցՍէլլա. Լուարուք ձայնի իմում, կանայք Ղամեքայ, եւ ունկն դիք բանից իմոց. զի այր սպանի ի վէրս ինձ, եւ երիտասարդ` ի հարուածս ինձ:

და ჰრქუა ლამექ ცოლთა თჳსთა: ადა და სელა, ისმინეთ ჴმისა ჩემისა, ცოლთა ლამექისათა, ყურად-იხუენით სიტყუანი ჩემნი, რამეთუ მამაკაცი მოვკალ წყლულებად ჩემდა და ჭაბუკი საგუემელად ჩემდა. 23

23 And Lamech said unto his wives, Adah and Zillah, Hear my voice; ye wives of Lamech, hearken unto my speech: for I have slain a man to my wounding, and a young man to my hurt.

כד. כִּי שִׁבְעָתַיִם יֻקַּם קָיִן וְלֶמֶךְ שִׁבְעִים וְשִׁבְעָה:

ὅτι ἑπτάκις ἐκδεδίκηται ἐκ Καιν ἐκ δὲ Λαμεχ ἑβδομηκοντάκις ἑπτά

24 ܡܸܛܠ ܕܚܲܕ݂ ܒܫܲܒ݂ܥܵܐ ܢܸܬܼܦܪܲܥ ܩܵܐܹܝܢ: ܘܠܲܡܲܟ ܠܫܲܒ݂ܥܝܼܢ ܫܲܒ݂ܥܵܐ.

septuplum ultio dabitur de Cain, de Lamech vero septuagies septies”.

Զի թէ եւթն անգամ վրէժք խնդրիցին ի Կայենէ. ապա եւ ի Ղամեքայ եւթանասնեկին եւթն:

რამეთუ შჳდგზის შური ძლებულ არს კაინისაგან, ხოლო ლამექისაგან სამეოცდაათ შვიდგზის. 24

24 If Cain shall be avenged sevenfold, truly Lamech seventy and sevenfold.

כה. וַיֵּדַע אָדָם עוֹד אֶת אִשְׁתּוֹ וַתֵּלֶד בֵּן וַתִּקְרָא אֶת שְׁמוֹ שֵׁת כִּי שָׁת לִי אֱלֹהִים זֶרַע אַחֵר תַּחַת הֶבֶל כִּי הֲרָגוֹ קָיִן:

ἔγνω δὲ Αδαμ Ευαν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ συλλαβοῦσα ἔτεκεν υἱὸν καὶ ἐπωνόμασεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Σηθ λέγουσα ἐξανέστησεν γάρ μοι ὁ θεὸς σπέρμα ἕτερον ἀντὶ Αβελ ὃν ἀπέκτεινεν Καιν

25 ܘܲܚܟܲܡ ܐܵܕ݂ܵܡ ܬܘܼܒ݂ ܠܚܵܘܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ: ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܒܪܵܐ: ܘܲܩܪܵܬ̤ ܫܡܹܗ ܫܹܝܬܼ: ܡܸܛܠ ܕܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܝܼ ܐܲܠܵܗܵܐ ܙܲܪܥܵܐ ܐ̄ܚܪܹܢܵܐ: ܚܠܵܦ ܗܵܒܹܝܠ ܕܩܲܛܠܹܗ ܩܵܐܹܝܢ.

Cognovit quoque Adam uxorem suam, et peperit filium vocavitque nomen eius Seth dicens: “Posuit mihi Deus semen aliud pro Abel, quem occidit Cain”.

Եմուտ Ադամ առ Եւայ կին իւր, եւ յղացաւ եւ ծնաւ որդի, եւ անուանեաց զանուն նորա Սէթ. ասէ. Զի յարոյց ինձ Աստուած զաւակ այլ` փոխանակ Հաբելի զոր սպանն Կային:

ხოლო ადამ იცნა ცოლი თჳსი ევა. და მიდგომილმან შვა ძე და უწოდა სახელი მისი სით მეტყუელმან: რამეთუ აღმიდგინა მე ღმერთმან თესლი სხუაჲ ნაცულად აბელისსა, რომელი მოკლა კაინ. 25

25 And Adam knew his wife again; and she bare a son, and called his name Seth: For God, said she, hath appointed me another seed instead of Abel, whom Cain slew.

כו. וּלְשֵׁת גַּם הוּא יֻלַּד בֵּן וַיִּקְרָא אֶת שְׁמוֹ אֱנוֹשׁ אָז הוּחַל לִקְרֹא בְּשֵׁם יְהֹוָה:

καὶ τῷ Σηθ ἐγένετο υἱός ἐπωνόμασεν δὲ τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ενως οὗτος ἤλπισεν ἐπικαλεῖσθαι τὸ ὄνομα κυρίου τοῦ θεοῦ

26 ܘܲܠܫܹܝܬܼ ܐܵܦ ܠܹܗ ܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ ܠܹܗ ܒܪܵܐ: ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܹܗ ܐܵܢܘܼܫ. ܗܵܝܕܹܝܢ ܫܲܪܝܼ ܠܡܸܩܪܵܐ ܒܲܫܡܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ.

Sed et Seth natus est filius, quem vocavit Enos. Tunc coeperunt invocare nomen Domini.

Եւ Սեթայ եղեւ որդի, եւ անուանեաց զանուն նորա Ենովս. նա յուսացաւ կոչել զանուն Տեառն Աստուծոյ:

და სით შვა ძე და უწოდა სახელი მისი ენოს. ესე ესვიდა ხადად სახელსა უფლისა ღმრთისასა. 26

26 And to Seth, to him also there was born a son; and he called his name Enos: then began men to call upon the name of the LORD.

Εʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܗ

Cap. 5

ԳԼ. Ե

თავი მეხუთე

א. זֶה סֵפֶר תּוֹלְדֹת אָדָם בְּיוֹם בְּרֹא אֱלֹהִים אָדָם בִּדְמוּת אֱלֹהִים עָשָׂה אֹתוֹ:

αὕτη ἡ βίβλος γενέσεως ἀνθρώπων ᾗ ἡμέρᾳ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὸν Αδαμ κατ᾽ εἰκόνα θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν

1 ܗܵܢܵܘ ܣܦܲܪ ܬܵܘܠܕ݂ܵܬܹܗ ܕܐܵܕ݂ܵܡ. ܒܝܵܘܡܵܐ ܕܲܒ݂ܪܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܵܕ݂ܵܡ: ܒܲܕ݂ܡܘܼܬܼ ܐܲܠܵܗܵܐ ܒܪܵܝܗܝ.

Hic est liber generationis Adam. In die qua creavit Deus homi nem, ad similitudinem Dei fecit illum.

Այս է գիր արարածոց մարդկան``, յաւուր յորում արար Աստուած զԱդամ, ըստ պատկերի Աստուծոյ ստեղծ զնա:

ესე წიგნი შესაქმისა კაცთასა, რომელსა დღესა შექმნა ღმერთმან ადამ ხატებად ღმრთისა. 1

1 This is the book of the generations of Adam. In the day that God created man, in the likeness of God made he him;

ב. זָכָר וּנְקֵבָה בְּרָאָם וַיְבָרֶךְ אֹתָם וַיִּקְרָא אֶת שְׁמָם אָדָם בְּיוֹם הִבָּרְאָם:

ἄρσεν καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτοὺς καὶ εὐλόγησεν αὐτούς καὶ ἐπωνόμασεν τὸ ὄνομα αὐτῶν Αδαμ ᾗ ἡμέρᾳ ἐποίησεν αὐτούς

2 ܕܟܲܪ ܘܢܸܩܒ݂ܵܐ ܒܪܵܐ ܐܸܢܘܿܢ: ܘܒܲܪܸܟ ܐܸܢܘܿܢ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܲܩܪܵܐ ܫܸܡܗܘܿܢ ܐܵܕܲܡ: ܒܝܵܘܡܵܐ ܕܲܒ݂ܪܵܐ ܐܸܢܘܿܢ.

Masculum et feminam creavit eos et benedixit illis; et vocavit nomen eorum Adam in die, quo creati sunt.

Արու եւ էգ արար զնոսա, եւ օրհնեաց զնոսա, եւ անուանեաց զանուն նոցա Ադամ, յաւուր յորում արար զնոսա:

შექმნა იგი, მამაკაცად და დედაკაცად შექმნნა იგინი. 2

2 Male and female created he them; and blessed them, and called their name Adam, in the day when they were created.

ג. וַיְחִי אָדָם שְׁלשִׁים וּמְאַת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בִּדְמוּתוֹ כְּצַלְמוֹ וַיִּקְרָא אֶת שְׁמוֹ שֵׁת:

ἔζησεν δὲ Αδαμ διακόσια καὶ τριάκοντα ἔτη καὶ ἐγέννησεν κατὰ τὴν ἰδέαν αὐτοῦ καὶ κατὰ τὴν εἰκόνα αὐτοῦ καὶ ἐπωνόμασεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Σηθ

3 ܘܲܚܝܵܐ ܐܵܕ݂ܵܡ ܡܵܐܐ ܘܲܬܼܠܵܬܼܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒܕܲܡܼܘܼܬܹܗ ܐܲܝܟ ܨܲܠܡܹܗ: ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܹܗ ܫܹܝܬܼ.

Vixit autem Adam centum triginta annis et genuit ad similitudinem et imaginem suam vocavitque nomen eius Seth.

Եկեաց Ադամ ամս երկերիւր եւ երեսուն, եւ ծնաւ ըստ կերպարանաց իւրոց եւ ըստ պատկերի իւրում, եւ անուանեաց զանուն նորա Սէթ:

ხოლო ცხოვნდა ადამ ორას ოცდაათ წელ და შვა სახოვნებისაებრ თჳსისა და ხატებისაებრ თჳსისა. და სახელ-სდვა სახელი მისი სით. 3

3 And Adam lived an hundred and thirty years, and begat a son in his own likeness, and after his image; and called his name Seth:

ד. וַיִּהְיוּ יְמֵי אָדָם אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת שֵׁת שְׁמֹנֶה מֵאֹת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

ἐγένοντο δὲ αἱ ἡμέραι Αδαμ μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Σηθ ἑπτακόσια ἔτη καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας

4 ܘܲܚܝܵܐ ܐܵܕ݂ܵܡ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܫܹܝܬܼ ܬܡܵܢܹܡܵܐܐ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒܢܲܝܵ̈ܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Et facti sunt dies Adam, postquam genuit Seth, octingenti anni, genuitque filios et filias.

Եւ եղեն աւուրք Ադամայ յետ ծնանելոյ նորա զՍէթ ամք եւթն հարեւր, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս:

ხოლო იქმნნეს დღენი ადამისნი შემდგომად შობისა სეითისა შვიდას წელ და შვნა ძენი და ასულნი. 4

4 And the days of Adam after he had begotten Seth were eight hundred years: and he begat sons and daughters:

ה. וַיִּהְיוּ כָּל יְמֵי אָדָם אֲשֶׁר חַי תְּשַׁע מֵאוֹת שָׁנָה וּשְׁלשִׁים שָׁנָה וַיָּמֹת:

καὶ ἐγένοντο πᾶσαι αἱ ἡμέραι Αδαμ ἃς ἔζησεν ἐννακόσια καὶ τριάκοντα ἔτη καὶ ἀπέθανεν

5 ܘܲܗܘܵܘ ܟܠ ܝܵܘܡܵܘ̈ܗܝ ܕܐܵܕ݂ܵܡ ܕܲܚܝܵܐ: ܬܫܲܥܡܵܐܐ ܘܲܬܼܠܵܬܼܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ ܘܡܝܼܬܼ.

Et factum est omne tempus, quod vixit Adam, anni nongenti triginta, et mortuus est.

Եւ եղեն ամենայն աւուրք Ադամայ զորս եկեաց` ամք ինն հարեւր եւ երեսուն, եւ մեռաւ:

და იქმნნეს ყოველნი დღენი ადამისნი, რომელთა ცხოვნდა ცხრაასოცდაათ წელ და მოკუდა. 5

5 And all the days that Adam lived were nine hundred and thirty years: and he died.

ו. וַיְחִי שֵׁת חָמֵשׁ שָׁנִים וּמְאַת שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת אֱנוֹשׁ:

ἔζησεν δὲ Σηθ διακόσια καὶ πέντε ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Ενως

6 ܘܲܚܝܵܐ ܫܹܝܬܼ ܡܵܐܐ ܘܚܲܡܫܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܐܵܢܘܼܫ.

Vixit quoque Seth centum quinque annos et genuit Enos.

Եւ եկեաց Սէթ ամս երկերիւր եւ հինգ, եւ ծնաւ զԵնովս:

ხოლო ცხოვნდა სით ორას და ხუთ წელ. და შვა ენოს. 6

6 And Seth lived an hundred and five years, and begat Enos:

ז. וַיְחִי שֵׁת אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת אֱנוֹשׁ שֶׁבַע שָׁנִים וּשְׁמֹנֶה מֵאוֹת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Σηθ μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Ενως ἑπτακόσια καὶ ἑπτὰ ἔτη καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας

7 ܘܲܚܝܵܐ ܫܹܝܬܼ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܐܵܢܘܼܫ: ܬܡܵܢܹܡܵܐܐ ܘܲܫܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒܢܲܝܵ̈ܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Vixitque Seth, postquam genuit Enos, octingentis septem annis genuitque filios et filias.

Եւ եկեաց Սէթ յետ ծնանելոյ նորա զԵնովս ամս եւթն հարեւր եւ եւթն, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս:

და ცხოვნდა სით შემდგომად შობისა ენოსისა შვიდსა და შვიდ წელ და შვნა ძენი და ასულნი. 7

7 And Seth lived after he begat Enos eight hundred and seven years, and begat sons and daughters:

ח. וַיִּהְיוּ כָּל יְמֵי שֵׁת שְׁתֵּים עֶשְׂרֵה שָׁנָה וּתְשַׁע מֵאוֹת שָׁנָה וַיָּמֹת:

καὶ ἐγένοντο πᾶσαι αἱ ἡμέραι Σηθ ἐννακόσια καὶ δώδεκα ἔτη καὶ ἀπέθανεν

8 ܘܲܗܘܵܘ ܟܠ ܝܵܘܡܵܘ̈ܗܝ ܕܫܹܝܬܼ ܬܫܲܥܡܵܐܐ ܘܬܲܪܬܲܥܸܣܪܹ̈ܐ ܫܢ̈ܝܼܢ ܘܡܝܼܬܼ.

Et facti sunt omnes dies Seth nongentorum duodecim annorum, et mortuus est.

Եւ եղեն ամենայն աւուրք Սեթայ, ամք ինն հարեւր եւ երկոտասան, եւ մեռաւ:

და იქმნნეს ყოველნი დღენი სეითისნი ცხრაასდაათორმეტ წელ და მოკუდა, 8

8 And all the days of Seth were nine hundred and twelve years: and he died.

ט. וַיְחִי אֱנוֹשׁ תִּשְׁעִים שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת קֵינָן:

καὶ ἔζησεν Ενως ἑκατὸν ἐνενήκοντα ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Καιναν

9 ܘܲܚܝܵܐ ܐܵܢܘܼܫ ܬܸܫܥܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܩܲܝܢܵܢ.

Vixit vero Enos nonaginta annis et genuit Cainan.

Եւ եկեաց Ենովս ամս հարեւր եւ`` իննսուն, եւ ծնաւ զԿայնայն:

და ცხოვნდა ენოს ასოთხმეოცდაათ წელ. და შვა კაინან. 9

9 And Enos lived ninety years, and begat Cainan:

י. וַיְחִי אֱנוֹשׁ אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת קֵינָן חֲמֵשׁ עֶשְׂרֵה שָׁנָה וּשְׁמֹנֶה מֵאוֹת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Ενως μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Καιναν ἑπτακόσια καὶ δέκα πέντε ἔτη καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας

10 ܘܲܚܝܵܐ ܐܵܢܘܼܫ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܩܲܝܢܵܢ: ܬܡܵܢܹܡܵܐܐ ܘܚܲܡܫܲܥܸܣܪܹ̈ܐ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒܢܲܝܵ̈ܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Et vixit Enos, postquam genuit Cainan, octingentis quindecim annis et genuit filios et filias.

Եւ եկեաց Ենովս յետ ծնանելոյ նորա զԿայնան ամս եւթն հարեւր եւ հնգետասան, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս:

და ცხოვნდა ენოს შემდგომად შობისა მის კაინანისსა შვიდასათხუთმეტ წელ. და შვნა ძენი და ასულნი. 10

10 And Enos lived after he begat Cainan eight hundred and fifteen years, and begat sons and daughters:

יא. וַיִּהְיוּ כָּל יְמֵי אֱנוֹשׁ חָמֵשׁ שָׁנִים וּתְשַׁע מֵאוֹת שָׁנָה וַיָּמֹת:

καὶ ἐγένοντο πᾶσαι αἱ ἡμέραι Ενως ἐννακόσια καὶ πέντε ἔτη καὶ ἀπέθανεν

11 ܘܲܗܘܵܘ ܟܠ ܝܵܘܡܵܘ̈ܗܝ ܕܐܵܢܘܼܫ ܬܫܲܥܡܵܐܐ ܘܚܲܡܸܫ ܫܢ̈ܝܼܢ ܘܡܝܼܬܼ.

Factique sunt omnes dies Enos nongentorum quinque annorum, et mortuus est.

Եւ եղեն ամենայն աւուրք Ենովսայ ամք ինն հարեւր եւ հինգ, եւ մեռաւ:

და იქმნნეს ყოველნი დღენი ენოსისნი ცხრაასდახუთ წელ და მოკუდა. 11

11 And all the days of Enos were nine hundred and five years: and he died.

יב. וַיְחִי קֵינָן שִׁבְעִים שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת מַהֲלַלְאֵל:

καὶ ἔζησεν Καιναν ἑκατὸν ἑβδομήκοντα ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Μαλελεηλ

12 ܘܲܚܝܵܐ ܩܲܝܢܵܢ ܫܲܒ݂ܥܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܡܲܗܠܵܠܵܐܝܹܠ.

Vixit quoque Cainan septuaginta annis et genuit Malaleel.

Եւ եկեաց Կայնան ամս հարեւր եւ`` եւթանասուն, եւ ծնաւ զՄաղաղայէլ:

და ცხოვნდა კაინან ასსამეოცდაათ წელ. და შვნა მალელეილ. 12

12 And Cainan lived seventy years and begat Mahalaleel:

יג. וַיְחִי קֵינָן אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת מַהֲלַלְאֵל אַרְבָּעִים שָׁנָה וּשְׁמֹנֶה מֵאוֹת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Καιναν μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Μαλελεηλ ἑπτακόσια καὶ τεσσαράκοντα ἔτη καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας

13 ܘܲܚܝܵܐ ܩܲܝܢܵܢ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܡܲܗܠܵܠܵܐܝܹܠ ܬܡܵܢܹܡܵܐܐ ܘܐܲܪܒܿܥܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒܢܲܝܵ̈ܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Et vixit Cainan, postquam genuit Malaleel, octingentos quadraginta annos genuitque filios et filias.

Եւ եկեաց Կայնան յետ ծնանելոյ նորա զՄաղաղայէլ ամս եւթն հարեւր եւ քառասուն, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս:

და ცხოვნდა კაინან შემდგომად შობისა მის მალელეილისსა შვიდასორმეოც წელ. და შვნა ძენი და ასულნი. 13

13 And Cainan lived after he begat Mahalaleel eight hundred and forty years, and begat sons and daughters:

יד. וַיִּהְיוּ כָּל יְמֵי קֵינָן עֶשֶׂר שָׁנִים וּתְשַׁע מֵאוֹת שָׁנָה וַיָּמֹת:

καὶ ἐγένοντο πᾶσαι αἱ ἡμέραι Καιναν ἐννακόσια καὶ δέκα ἔτη καὶ ἀπέθανεν

14 ܘܲܗܘܵܘ ܟܠ ܝܵܘܡܵܘ̈ܗܝ ܕܩܲܝܢܵܢ ܬܫܲܥܡܵܐܐ ܘܲܥܣܲܪ ܫܢ̈ܝܼܢ ܘܡܝܼܬܼ.

Et facti sunt omnes dies Cainan nongenti decem anni, et mortuus est.

Եւ եղեն ամենայն աւուրք Կայնանայ ամք ինն հարեւր եւ տասն, եւ մեռաւ:

და იქმნა ყოველნი დღენი კაინანისნი ცხრაასდაათ წელ. და მოკუდა. 14

14 And all the days of Cainan were nine hundred and ten years: and he died.

טו. וַיְחִי מַהֲלַלְאֵל חָמֵשׁ שָׁנִים וְשִׁשִּׁים שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת יָרֶד:

καὶ ἔζησεν Μαλελεηλ ἑκατὸν καὶ ἑξήκοντα πέντε ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Ιαρεδ

15 ܘܲܚܝܵܐ ܡܲܗܠܵܠܵܐܝܹܠ ܫܬܿܝܼܢ ܘܚܲܡܸܫ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܝܲܪܕ.

Vixit autem Malaleel sexaginta quinque annos et genuit Iared.

Եւ եկեաց Մաղաղայէլ ամս հարեւր եւ`` վաթսուն եւ հինգ, եւ ծնաւ զՅարէդ:

და ცხოვნდა მალელეილ ასსამეოცდახუთ წელ და შვა იარედ. 15

15 And Mahalaleel lived sixty and five years, and begat Jared:

טז. וַיְחִי מַהֲלַלְאֵל אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת יֶרֶד שְׁלשִׁים שָׁנָה וּשְׁמֹנֶה מֵאוֹת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Μαλελεηλ μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Ιαρεδ ἑπτακόσια καὶ τριάκοντα ἔτη καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας

16 ܘܲܚܝܵܐ ܡܲܗܠܵܠܵܐܝܹܠ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܝܲܪܕ: ܬܡܵܢܹܡܵܐܐ ܘܲܬܼܠܵܬܼܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒܢܲܝܵ̈ܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Et vixit Malaleel, postquam genuit Iared, octingentis triginta annis et genuit filios et filias.

Եւ եկեաց Մաղաղայէլ յետ ծնանելոյ նորա զՅարէդ ամս եւթն հարեւր եւ երեսուն, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս:

და ცხოვნდა მალელეილ შემდგომად შობისა მის იარედისსა შვიდასოცდაათ წელ. და შვნა ძენი და ასულნი. 16

16 And Mahalaleel lived after he begat Jared eight hundred and thirty years, and begat sons and daughters:

יז. וַיִּהְיוּ כָּל יְמֵי מַהֲלַלְאֵל חָמֵשׁ וְתִשְׁעִים שָׁנָה וּשְׁמֹנֶה מֵאוֹת שָׁנָה וַיָּמֹת:

καὶ ἐγένοντο πᾶσαι αἱ ἡμέραι Μαλελεηλ ὀκτακόσια καὶ ἐνενήκοντα πέντε ἔτη καὶ ἀπέθανεν

17 ܘܲܗܘܵܘ ܟܠ ܝܵܘܡܵܘ̈ܗܝ ܕܡܲܗܠܵܠܵܐܝܹܠ ܬܡܵܢܹܡܵܐܐ ܘܬܸܫܥܝܼܢ ܘܚܲܡܸܫ ܫܢ̈ܝܼܢ ܘܡܝܼܬܼ.

Et facti sunt omnes dies Malaleel octingenti nonaginta quinque anni, et mortuus est.

Եւ եղեն ամենայն աւուրք Մաղաղայելի ամք ութ հարեւր եւ իննսուն եւ հինգ, եւ մեռաւ:

და იქმნეს ყოველნი დღენი მალელეილისნი. შვიდასოთხმეოცდაათხუთმეტ წელ და მოკუდა. 17

17 And all the days of Mahalaleel were eight hundred ninety and five years: and he died.

יח. וַיְחִי יֶרֶד שְׁתַּיִם וְשִׁשִּׁים שָׁנָה וּמְאַת שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת חֲנוֹךְ:

καὶ ἔζησεν Ιαρεδ ἑκατὸν καὶ ἑξήκοντα δύο ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Ενωχ

18 ܘܲܚܝܵܐ ܝܲܪܕ ܡܵܐܐ ܘܲܫܬܼܝܼܢ ܘܬܲܪܬܹܝܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܲܚܢܘܿܟ.

Vixitque Iared centum sexaginta duobus annis et genuit Henoch.

Եւ եկեաց Յարէդ ամս հարեւր եւ վաթսուն եւ երկու, եւ ծնաւ զԵնովք:

და ცხოვნდა იარედ ასსამეოცდაორ წელ და შვა ენუქ. 18

18 And Jared lived an hundred sixty and two years, and he begat Enoch:

יט. וַיְחִי יֶרֶד אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת חֲנוֹךְ שְׁמֹנֶה מֵאוֹת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Ιαρεδ μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Ενωχ ὀκτακόσια ἔτη καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας

19 ܘܲܚܝܵܐ ܝܲܪܕ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܲܚܢܘܿܟ. ܬܡܵܢܹܡܵܐܐ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒ̈ܢܲܝܵܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Et vixit Iared, postquam genuit Henoch, octingentos annos et genuit filios et filias.

Եւ եկեաց Յարէդ յետ ծնանելոյ նորա զԵնովք` ամս ութ հարեւր. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս:

და ცხოვნდა იარედ შემდგომად შობისა მის ენუქისსა შვიდას წელ. და შვნა ძენი და ასულნი. 19

19 And Jared lived after he begat Enoch eight hundred years, and begat sons and daughters:

כ. וַיִּהְיוּ כָּל יְמֵי יֶרֶד שְׁתַּיִם וְשִׁשִּׁים שָׁנָה וּתְשַׁע מֵאוֹת שָׁנָה וַיָּמֹת:

καὶ ἐγένοντο πᾶσαι αἱ ἡμέραι Ιαρεδ ἐννακόσια καὶ ἑξήκοντα δύο ἔτη καὶ ἀπέθανεν

20 ܘܲܗܘܵܘ ܟܠ ܝܵܘܡܘ̈ܗܝ ܕܝܲܪܕ ܬܫܲܥܡܵܐܐ ܘܲܫܬܼܝܼܢ ܘܬܲܪܬܹܝܢ ܫܢ̈ܝܼܢ ܘܡܝܼܬܼ.

Et facti sunt omnes dies Iared nongenti sexaginta duo anni, et mortuus est.

Եւ եղեն ամենայն աւուրք Յարեդի ամք ինն հարեւր վաթսուն եւ երկու, եւ մեռաւ:

და იქმნნეს ყოველნი დღენი იარედისნი რვაასსამეოცდაორ წელ და მოკუდა. 20

20 And all the days of Jared were nine hundred sixty and two years: and he died.

כא. וַיְחִי חֲנוֹךְ חָמֵשׁ וְשִׁשִּׁים שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת מְתוּשָׁלַח:

καὶ ἔζησεν Ενωχ ἑκατὸν καὶ ἑξήκοντα πέντε ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Μαθουσαλα

21 ܘܲܚܝܵܐ ܚܢܘܿܟ݂ ܫܬܿܝܼܢ ܘܚܲܡܸܫ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܡܲܬܿܘܼܫܠܵܚ.

Porro Henoch vixit sexaginta quinque annis et genuit Mathusalam.

Եւ եկեաց Ենովք ամս հարեւր վաթսուն եւ հինգ, եւ ծնաւ զՄաթուսաղա:

და ცხოვნდა ენუქ ასსამეოცდახუთ წელ. და შვა მათუსალა. 21

21 And Enoch lived sixty and five years, and begat Methuselah:

כב. וַיִּתְהַלֵּךְ חֲנוֹךְ אֶת הָאֱלֹהִים אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת מְתוּשֶׁלַח שְׁלשׁ מֵאוֹת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

εὐηρέστησεν δὲ Ενωχ τῷ θεῷ μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Μαθουσαλα διακόσια ἔτη καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας

22 ܘܲܫܦܲܪ ܚܢܘܿܟ ܠܐܲܠܵܗܵܐ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܡܲܬܿܘܼܫܠܵܚ: ܬܠܵܬܼ ܡܵܐܐ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒ̈ܢܲܝܵܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Et ambulavit Henoch cum Deo, postquam genuit Mathusalam, trecentis annis et genuit filios et filias.

Եւ հաճոյ եղեւ Ենովք`` Աստուծոյ յետ ծնանելոյ նորա զՄաթուսաղա` ամս երկերիւր. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս:

ხოლო სათნო ეყო ენუქ ღმერთსა. და ცხოვნდა ენუქ შემდგომად შობისა მის მათუსალასა ორას წელ და შვნა ძენი და ასულნი. 22

22 And Enoch walked with God after he begat Methuselah three hundred years, and begat sons and daughters:

כג. וַיְהִי כָּל יְמֵי חֲנוֹךְ חָמֵשׁ וְשִׁשִּׁים שָׁנָה וּשְׁלשׁ מֵאוֹת שָׁנָה:

καὶ ἐγένοντο πᾶσαι αἱ ἡμέραι Ενωχ τριακόσια ἑξήκοντα πέντε ἔτη

23 ܘܲܗܘܵܘ ܟܠ ܝܵܘܡܘ̈ܗܝ ܕܲܚܢܘܿܟ ܬܠܵܬܼ ܡܵܐܐ ܘܲܫܬܼܝܼܢ ܘܚܲܡܸܫ ܫܢ̈ܝܼܢ.

Et facti sunt omnes dies Henoch trecenti sexaginta quinque anni,

Եւ եղեն ամենայն աւուրք Ենովքայ ամք երեք հարեւր եւ վաթսուն եւ հինգ:

და იქმნნეს ყოველნი დღენი ენუქისნი სამასსამეოცდახუთ წელ. 23

23 And all the days of Enoch were three hundred sixty and five years:

כד. וַיִּתְהַלֵּךְ חֲנוֹךְ אֶת הָאֱלֹהִים וְאֵינֶנּוּ כִּי לָקַח אֹתוֹ אֱלֹהִים:

καὶ εὐηρέστησεν Ενωχ τῷ θεῷ καὶ οὐχ ηὑρίσκετο ὅτι μετέθηκεν αὐτὸν ὁ θεός

24 ܘܲܫܦܲܪ ܚܢܘܿܟ ܠܐܲܠܵܗܵܐ ܘܠܲܝܬܵܘܗܝ: ܡܸܛܠ ܕܢܲܣܒܹܗ ܐܲܠܵܗܵܐ.

ambulavitque cum Deo et non apparuit, quia tulit eum Deus.

Եւ հաճոյ եղեւ Ենովք`` Աստուծոյ. եւ ոչ ուրեք գտանէր, զի փոխեաց զնա Աստուած:

და სათნო ეყო ენუქ ღმერთსა და არა იპოვა, რამეთუ გარდაცვალა იგი ღმერთმან. 24

24 And Enoch walked with God: and he was not; for God took him.

כה. וַיְחִי מְתוּשֶׁלַח שֶׁבַע וּשְׁמֹנִים שָׁנָה וּמְאַת שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת לָמֶךְ:

καὶ ἔζησεν Μαθουσαλα ἑκατὸν καὶ ἑξήκοντα ἑπτὰ ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Λαμεχ

25 ܘܲܚܝܵܐ ܡܲܬܿܘܼܫܠܵܚ ܡܵܐܐ ܘܲܬܼܡܵܢܐܝܼܢ ܘܲܫܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܠܲܡܲܟ.

Vixit quoque Mathusala centum octoginta septem annos et genuit Lamech.

Եւ եկեաց Մաթուսաղա ամս հարեւր ութսուն եւ եւթն, եւ ծնաւ զՂամէք:

და ცხოვნდა მათუსალა ასსამეოცდაშვიდ წელ. და შვა ლამექ. 25

25 And Methuselah lived an hundred eighty and seven years, and begat Lamech.

כו. וַיְחִי מְתוּשֶׁלַח אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת לֶמֶךְ שְׁתַּיִם וּשְׁמוֹנִים שָׁנָה וּשְׁבַע מֵאוֹת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Μαθουσαλα μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Λαμεχ ὀκτακόσια δύο ἔτη καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας

26 ܘܲܚܝܵܐ ܡܲܬܿܘܼܫܠܵܚ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܠܲܡܲܟ: ܫܒܲܥܡܵܐܐ ܘܲܬܼܡܵܢܐܝܼܢ ܘܬܲܪܬܹܝܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒ̈ܢܲܝܵܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Et vixit Mathusala, postquam genuit Lamech, septingentos octoginta duos annos et genuit filios et filias.

Եւ եկեաց Մաթուսաղա յետ ծնանելոյ նորա զՂամէք ամս եւթն հարեւր ութսուն եւ երկու, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս:

და ცხოვნდა მათუსალა შემდგომად შობისა მის ლამექისა. შვიდასოთხმეოცდაორ წელ. და შვნა ძენი და ასულნი. 26

26 And Methuselah lived after he begat Lamech seven hundred eighty and two years, and begat sons and daughters:

כז. וַיִּהְיוּ כָּל יְמֵי מְתוּשֶׁלַח תֵּשַׁע וְשִׁשִּׁים שָׁנָה וּתְשַׁע מֵאוֹת שָׁנָה וַיָּמֹת:

καὶ ἐγένοντο πᾶσαι αἱ ἡμέραι Μαθουσαλα ἃς ἔζησεν ἐννακόσια καὶ ἑξήκοντα ἐννέα ἔτη καὶ ἀπέθανεν

27 ܘܲܗܘܵܘ ܟܠ ܝܵܘܡܘ̈ܗܝ ܕܡܲܬܿܘܼܫܠܵܚ ܬܫܲܥܡܵܐܐ ܘܲܫܬܼܝܼܢ ܘܲܬܼܫܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ ܘܡܝܼܬܼ.

Et facti sunt omnes dies Mathusalae nongenti sexaginta novem anni, et mortuus est.

Եւ եղեն ամենայն աւուրք Մաթուսաղայի զորս եկեաց` ամք ինն հարեւր վաթսուն եւ ինն, եւ մեռաւ:

და იქმნნეს ყოველნი დღენი მათუსალასნი, რომელთა ცხოვნდა, ცხრაასსამეოცდაცხრა წელ. და მოკუდა. 27

27 And all the days of Methuselah were nine hundred sixty and nine years: and he died.

כח. וַיְחִי לֶמֶךְ שְׁתַּיִם וּשְׁמֹנִים שָׁנָה וּמְאַת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בֵּן:

καὶ ἔζησεν Λαμεχ ἑκατὸν ὀγδοήκοντα ὀκτὼ ἔτη καὶ ἐγέννησεν υἱὸν

28 ܘܲܚܝܵܐ ܠܲܡܟ ܡܵܐܐ ܘܲܬܼܡܵܢܐܝܼܢ ܘܬܲܪܬܹܝܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒܪܵܐ.

Vixit autem Lamech centum octoginta duobus annis et genuit filium

Եւ եկեաց Ղամէք ամս հարեւր ութսուն եւ ութ, եւ ծնաւ որդի:

და ცხოვნდა ლამექ ასოთხმეოცდარვა წელ და შვა ძე. 28

28 And Lamech lived an hundred eighty and two years, and begat a son:

כט. וַיִּקְרָא אֶת שְׁמוֹ נֹחַ לֵאמֹר זֶה יְנַחֲמֵנוּ מִמַּעֲשֵׂנוּ וּמֵעִצְּבוֹן יָדֵינוּ מִן הָאֲדָמָה אֲשֶׁר אֵרֲרָהּ יְהֹוָה:

καὶ ἐπωνόμασεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Νωε λέγων οὗτος διαναπαύσει ἡμᾶς ἀπὸ τῶν ἔργων ἡμῶν καὶ ἀπὸ τῶν λυπῶν τῶν χειρῶν ἡμῶν καὶ ἀπὸ τῆς γῆς ἧς κατηράσατο κύριος ὁ θεός

29 ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܹܗ ܢܘܿܚ: ܘܐܸܡܲܪ݂: ܗܵܢܵܐ ܢܒܲܝܐܲܢ ܡ̣ܢ ܥܒ݂ܵܕܲܝ̈ܢ ܘܡ̣ܢ ܥܲܡܠܵܐ ܕܐܝܼܕܲܝ̈ܢ: ܘܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܠܵܛܵܗ ܡܵܪܝܵܐ.

vocavitque nomen eius Noe dicens: “Iste consolabitur nos ab operibus nostris et labore manuum nostrarum in agro, cui maledixit Dominus”.

Եւ անուանեաց զանուն նորա Նոյ. ասէ. Սա հանգուսցէ զմեզ ի գործոց մերոց եւ ի տրտմութեանց ձեռաց մերոց, եւ յերկրէ զոր անէծ Տէր Աստուած:

და უწოდა სახელი მისი ნოე მეტყუელმან:ამან განმისუენოს ჩუენ საქმეთაგან ჩვენთა და მწუხარებათაგან ჴელთა ჩუენთასა და ქუეყანისაგან, რომელი დაწყევა უფალმან ღმერთმან ჩუენმან. 29

29 And he called his name Noah, saying, This same shall comfort us concerning our work and toil of our hands, because of the ground which the LORD hath cursed.

ל. וַיְחִי לֶמֶךְ אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת נֹחַ חָמֵשׁ וְתִשְׁעִים שָׁנָה וַחֲמֵשׁ מֵאֹת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Λαμεχ μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Νωε πεντακόσια καὶ ἑξήκοντα πέντε ἔτη καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας

30 ܘܲܚܝܵܐ ܠܲܡܟ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܢܘܿܚ ܚܲܡܸܫܡܵܐܐ ܘܬܸܫܥܝܼܢ ܘܚܲܡܸܫ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒ̈ܢܲܝܵܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Vixitque Lamech, postquam genuit Noe, quingentos nonaginta quinque annos et genuit filios et filias.

Եւ եկեաց Ղամէք յետ ծնանելոյ նորա զՆոյ` ամս հինգ հարեւր եւ վաթսուն եւ հինգ, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս:

და ცხოვნდა ლამექ შემდგომად შობისა მის ნოესსა. ხუთასსამეოცდახუთ წელ და შვნა ძენი და ასულნი. 30

30 And Lamech lived after he begat Noah five hundred ninety and five years, and begat sons and daughters:

לא. וַיְהִי כָּל יְמֵי לֶמֶךְ שֶׁבַע וְשִׁבְעִים שָׁנָה וּשְׁבַע מֵאוֹת שָׁנָה וַיָּמֹת:

καὶ ἐγένοντο πᾶσαι αἱ ἡμέραι Λαμεχ ἑπτακόσια καὶ πεντήκοντα τρία ἔτη καὶ ἀπέθανεν

31 ܘܲܗܘܵܘ ܟܠ ܝܵܘܡܘ̈ܗܝ. ܕܠܲܡܟ ܫܒܲܥܡܵܐܐ ܘܫܲܒ݂ܥܝܼܢ ܘܲܫܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܡܝܼܬܼ.

Et facti sunt omnes dies Lamech septingenti septuaginta septem anni, et mortuus est.

Եւ եղեն ամենայն աւուրք Ղամեքայ ամք եւթն հարեւր յիսուն եւ երեք``, եւ մեռաւ:

და იქმნნეს ყოველნი დღენი ლამექისნი შჳდასორმეოცდააცამეტ წელ და მოკუდა. 31

31 And all the days of Lamech were seven hundred seventy and seven years: and he died.

לב. וַיְהִי נֹחַ בֶּן חֲמֵשׁ מֵאוֹת שָׁנָה וַיּוֹלֶד נֹחַ אֶת שֵׁם אֶת חָם וְאֶת יָפֶת:

καὶ ἦν Νωε ἐτῶν πεντακοσίων καὶ ἐγέννησεν Νωε τρεῖς υἱούς τὸν Σημ τὸν Χαμ τὸν Ιαφεθ

32 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܢܘܿܚ ܒܲܪ ܚܲܡܸܫܡܵܐܐ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܢܘܿܚ ܠܫܹܝܡ: ܘܲܠܚܵܡ: ܘܲܠܝܲܦ̮ܬܿ.

Noe vero, cum quingentorum esset annorum, genuit Sem, Cham et Iapheth.

Եւ էր Նոյ ամաց հինգ հարիւրից, եւ ծնաւ Նոյ երիս որդիս,`` զՍէմ, զՔամ, եւ զՅաբէթ:

და იყო ნოე წელიწადთა ხუთასთა. და შვნა ნოე სამნი ძენი: სემ, ქამ და იაფეთ. 32

32 And Noah was five hundred years old: and Noah begat Shem, Ham, and Japheth.

ς'

ܩܦܠܐܘܢ ܘ

Cap. 6

ԳԼ. Զ

თავი მეექვსე

א. וַיְהִי כִּי הֵחֵל הָאָדָם לָרֹב עַל פְּנֵי הָאֲדָמָה וּבָנוֹת יֻלְּדוּ לָהֶם:

καὶ ἐγένετο ἡνίκα ἤρξαντο οἱ ἄνθρωποι πολλοὶ γίνεσθαι ἐπὶ τῆς γῆς καὶ θυγατέρες ἐγενήθησαν αὐτοῖς

1 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܕܟܲܕ݂ ܫܲܪܝܼܘ ܒܢܲܝ̈ܢܵܫܵܐ ܠܡܸܣܓܵܐ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ ܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ ܠܗܘܿܢ: ܚܙܵܘ ܒܢܲܝ̈ ܐܲܠܘܿܗܝܼܡ ܠܲܒ݂̈ܢܲܬܼ ܐ̄ܢܵܫܵܐ ܕܫܲܦܝܼܪܵܢ ܐܸܢܹܝܢ.

Cumque coepissent homines multiplicari super terram et fi lias procreassent,

Եւ եղեւ իբրեւ սկսաւ մարդիկն բազմանալ ի վերայ երկրի, եւ դստերք ծնան նոցա:

და იყო, რაჟამს იწყეს განმრავლებად კაცთა ქუეყანასა ზედა. და ასულნი იშვნეს მათდა. 1

1 And it came to pass, when men began to multiply on the face of the earth, and daughters were born unto them,

ב. וַיִּרְאוּ בְנֵי הָאֱלֹהִים אֶת בְּנוֹת הָאָדָם כִּי טֹבֹת הֵנָּה וַיִּקְחוּ לָהֶם נָשִׁים מִכֹּל אֲשֶׁר בָּחָרוּ:

ἰδόντες δὲ οἱ υἱοὶ τοῦ θεοῦ τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώπων ὅτι καλαί εἰσιν ἔλαβον ἑαυτοῖς γυναῖκας ἀπὸ πασῶν ὧν ἐξελέξαντο

2 ܘܲܢܣܲܒ݂ܘ ܐܸܢܹܝܢ ܠܗܘܿܢ ܢܸܫܹ̈ܐ ܡ̣ܢ ܟܠ ܕܲܓܼܒ݂ܵܘ.

videntes filii Dei filias hominum quod essent pulchrae, acceperunt sibi uxores ex omnibus, quas elegerant.

Տեսեալ որդւոցն Աստուծոյ զդստերս մարդկան զի գեղեցիկ էին, առին իւրեանց կանայս յամենեցունց զոր ընտրեցին:

ხოლო იხილნეს რაჲ ძეთა ღმრთისათა ასულნი კაცთანი, რამეთუ შუენიერ არიან, მიიყვანეს თავთა თჳსთა ცოლებად ყოველთაგან, რომელნი გამოირჩინეს. 2

2 That the sons of God saw the daughters of men that they were fair; and they took them wives of all which they chose.

ג. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה לֹא יָדוֹן רוּחִי בָאָדָם לְעֹלָם בְּשַׁגָּם הוּא בָשָׂר וְהָיוּ יָמָיו מֵאָה וְעֶשְׂרִים שָׁנָה:

καὶ εἶπεν κύριος ὁ θεός οὐ μὴ καταμείνῃ τὸ πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις εἰς τὸν αἰῶνα διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρκας ἔσονται δὲ αἱ ἡμέραι αὐτῶν ἑκατὸν εἴκοσι ἔτη

3 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ: ܠܵܐ ܬܸܥܡܲܪ ܪܘܼܚܝ ܒܐ̄ܢܵܫܵܐ ܠܥܵܠܲܡ: ܡܸܛܠ ܕܒܸܣܪܵܐ ܗ̄ܘܼ: ܘܢܸܗܘܘܿܢ ܝܵܘ̈ܡܵܬܹܗ ܡܵܐܐ ܘܥܸܣܪܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ.

Dixitque Deus: “Non permanebit spiritus meus in homine in aeternum, quia caro est; eruntque dies illius centum viginti annorum”.

Եւ ասէ Տէր Աստուած. Մի՛ մնասցէ ոգի իմ ի մարդկանդ յայդմիկ յաւիտեան, վասն լինելոյ դոցա մարմին. եւ եղիցին աւուրք դոցա ամք հարեւր քսան:

და თქუა უფალმან ღმერთმან:არა დაადგრეს სული ჩემი კაცთა ამათ შორის უკუნისამდე ყოფისათჳს მათისა ჴორც, ხოლო იყვნენ ასოც წელ. 3

3 And the LORD said, My spirit shall not always strive with man, for that he also is flesh: yet his days shall be an hundred and twenty years.

ד. הַנְּפִלִים הָיוּ בָאָרֶץ בַּיָּמִים הָהֵם וְגַם אַחֲרֵי כֵן אֲשֶׁר יָבֹאוּ בְּנֵי הָאֱלֹהִים אֶל בְּנוֹת הָאָדָם וְיָלְדוּ לָהֶם הֵמָּה הַגִּבֹּרִים אֲשֶׁר מֵעוֹלָם אַנְשֵׁי הַשֵּׁם:

οἱ δὲ γίγαντες ἦσαν ἐπὶ τῆς γῆς ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις καὶ μετ᾽ ἐκεῖνο ὡς ἂν εἰσεπορεύοντο οἱ υἱοὶ τοῦ θεοῦ πρὸς τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώπων καὶ ἐγεννῶσαν ἑαυτοῖς ἐκεῖνοι ἦσαν οἱ γίγαντες οἱ ἀπ᾽ αἰῶνος οἱ ἄνθρωποι οἱ ὀνομαστοί

4 ܘܓܲܢ̄ܒܵܪܹ̈ܐ ܗܘܵܘ ܒܐܲܪܥܵܐ: ܒܝܵܘ̈ܡܵܬܼܵܐ ܗܵܢܘܿܢ ܘܐܵܦ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪܟܸܢ: ܡܸܛܠ ܕܥܲܠ ܒܢܲܝ̈ ܐܲܠܘܿܗܝܼܡ ܥܲܠ ܒ̈ܢܵܬܼ ܐ̄ܢܵܫܵܐ: ܘܝܼܠܸܕ݂ ܠܗܘܿܢ ܓܲܢ̄ܒܵܪܹ̈ܐ ܕܡ̣ܢ ܥܵܠܲܡ ܓܲܢ̄ܒܵܪܹ̈ܐ ܕܲܫܡܵܗܵܬܼܵܐ.

Gigantes erant super terram in diebus illis et etiam postquam ingressi sunt filii Dei ad filias hominum, illaeque eis genuerunt: isti sunt potentes a saeculo viri famosi.

Եւ սկայք էին ի վերայ երկրի յաւուրսն յայնոսիկ. եւ յետ այնորիկ իբրեւ մտանէին որդիքն Աստուծոյ առ դստերսն մարդկան, եւ ծնան իւրեանց որդիս. նոքա էին սկայքն որ յաւիտենից արք անուանիք:

და გმირნი იყვნენ ქუეყანასა ზედა მათ დღეთა შინა და შემდგომად ამისსა ვითარცა შევიდოდეს ძენი ღმრთისანი ასულთა მიმართ კაცთასა და შობდეს თავთა თჳსთად. და იგინი იყვნეს გმირნი საუკუნითგან, კაცნი სახელოვანნი. 4

4 There were giants in the earth in those days; and also after that, when the sons of God came in unto the daughters of men, and they bare children to them, the same became mighty men which were of old, men of renown.

ה. וַיַּרְא יְהֹוָה כִּי רַבָּה רָעַת הָאָדָם בָּאָרֶץ וְכָל יֵצֶר מַחְשְׁבֹת לִבּוֹ רַק רַע כָּל הַיּוֹם:

ἰδὼν δὲ κύριος ὁ θεὸς ὅτι ἐπληθύνθησαν αἱ κακίαι τῶν ἀνθρώπων ἐπὶ τῆς γῆς καὶ πᾶς τις διανοεῖται ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ ἐπιμελῶς ἐπὶ τὰ πονηρὰ πάσας τὰς ἡμέρας

5 ܘܲܚܙܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܕܣܸܓܼܝܵܬܼ ܒܝܼܫܬܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ: ܘܟ݂ܠ ܝܲܨܪܵܐ ܕܡܲܚܫܲܒ݂ܬܼܵܐ ܕܠܸܒܹܗ ܒܝܼܫ ܒܟ݂ܠܝܘܿܡ.

Videns autem Dominus quod multa malitia hominum esset in terra, et cuncta cogitatio cordis eorum non intenta esset nisi ad malum omni tempore,

Եւ իբրեւ ետես Տէր Աստուած եթէ բազմացան չարիք մարդկան ի վերայ երկրի. եւ ամենայն ոք խորհէր ի սրտի իւրում խնամով ի չարիս զամենայն աւուրս:

ხოლო იხილა რაჲ უფალმან ღმერთმან, ვითარმედ განმრავლდეს უსჯულოებანი კაცთანი ქუეყანასა ზედა. და ყოველი ვინ გონებს გულსა შინა თჳსსა მოსწრაფებით ბოროტთა ყოველთა დღეთა. 5

5 And God saw that the wickedness of man was great in the earth, and that every imagination of the thoughts of his heart was only evil continually.

ו. וַיִּנָּחֶם יְהֹוָה כִּי עָשָׂה אֶת הָאָדָם בָּאָרֶץ וַיִּתְעַצֵּב אֶל לִבּוֹ:

καὶ ἐνεθυμήθη ὁ θεὸς ὅτι ἐποίησεν τὸν ἄνθρωπον ἐπὶ τῆς γῆς καὶ διενοήθη

6 ܘܐܸܬܿܬܵܘܲܚ ܡܵܪܝܵܐ ܥܲܠ ܕܲܥ̣ܒܲܕ݂ ܠܐܵܕ݂ܵܡ ܒܐܲܪܥܵܐ: ܘܟܸܪܝܲܬ̤ ܒܠܸܒܹܗ.

paenituit Dominum quod hominem fecisset in terra. Et tactus dolore cordis intrinsecus:

Եւ ստրջացաւ Աստուած զի արար զմարդն ի վերայ երկրի, եւ մտախոհ եղեւ ի սրտի իւրում:

და შეიგონა ღმერთმან, რამეთუ შექმნა კაცი ქუეყანასა ზედა, და განიგონა. 6

6 And it repented the LORD that he had made man on the earth, and it grieved him at his heart.

ז. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה אֶמְחֶה אֶת הָאָדָם אֲשֶׁר בָּרָאתִי מֵעַל פְּנֵי הָאֲדָמָה מֵאָדָם עַד בְּהֵמָה עַד רֶמֶשׂ וְעַד עוֹף הַשָּׁמָיִם כִּי נִחַמְתִּי כִּי עֲשִׂיתִם:

καὶ εἶπεν ὁ θεός ἀπαλείψω τὸν ἄνθρωπον ὃν ἐποίησα ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς ἀπὸ ἀνθρώπου ἕως κτήνους καὶ ἀπὸ ἑρπετῶν ἕως τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ ὅτι ἐθυμώθην ὅτι ἐποίησα αὐτούς

7 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܐܸܥܛܸܐ ܠܲܒ݂ܢܲܝ̈ܢܵܫܵܐ ܕܲܒ݂ܪܹܝܬܼ ܡ̣ܢ ܐܲܦܲܝ̈ ܐܲܪܥܵܐ: ܡ̣ܢ ܒܢܲܝ̈ܢܵܫܵܐ ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܲܒ݂ܥܝܼܪܵܐ: ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܪܲܚܫܵܐ: ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܐܸܬܿܬܵܘܚܹܬܼ ܕܥܸܒ݂ܕܹܬܼ ܐܸܢܘܿܢ.

“Delebo, inquit, hominem, quem creavi, a facie terrae, ab homine usque ad pecus, usque ad reptile et usque ad volucres caeli; paenitet enim me fecisse eos”.

Եւ ասէ Տէր Աստուած. Ջնջեցից զամենայն մարմին`` զոր արարի յերեսաց երկրէ, ի մարդոյ մինչեւ յանասուն, եւ ի սողնոց մինչեւ ի թռչունս երկնից, զի բարկացայ զի արարի զնոսա:

და თქუა ღმერთმან:აღვჴოცო კაცი, რომელი შევქმენ პირისაგან ქუეყანისა კაცთაგან მიპირუტყუთამდე და ქუეწარმავალთაგან მფრინველთამდე ცისათა, რამეთუ შევინანე, რამეთუ შევქმენ იგინი. 7

7 And the LORD said, I will destroy man whom I have created from the face of the earth; both man, and beast, and the creeping thing, and the fowls of the air; for it repenteth me that I have made them.

ח. וְנֹחַ מָצָא חֵן בְּעֵינֵי יְהֹוָה:

Νωε δὲ εὗρεν χάριν ἐναντίον κυρίου τοῦ θεοῦ

8 ܘܢܘܿܚ ܐܸܫܟܲܚ ܪܲ̈ܚܡܹܐ ܒܥܲܝܢܲܝ̈ ܡܵܪܝܵܐ.

Noe vero invenit gratiam coram Domino.

Բայց Նոյ եգիտ շնորհս առաջի Տեառն Աստուծոյ:

ხოლო ნოე პოვა მადლი წინაშე უფლისა ღმრთისა. 8

8 But Noah found grace in the eyes of the LORD.

ט. אֵלֶּה תּוֹלְדֹת נֹחַ נֹחַ אִישׁ צַדִּיק תָּמִים הָיָה בְּדֹרֹתָיו אֶת הָאֱלֹהִים הִתְהַלֶּךְ נֹחַ:

αὗται δὲ αἱ γενέσεις Νωε Νωε ἄνθρωπος δίκαιος τέλειος ὢν ἐν τῇ γενεᾷ αὐτοῦ τῷ θεῷ εὐηρέστησεν Νωε

9 ܘܗܵܠܹܝܢ ܬܵܘܠܕ݂ܵܬܹܗ ܕܢܘܿܚ: ܢܘܿܚ ܓܒܲܪ ܙܲܕܝܼܩ ܘܬܲܡܝܼܡ ܗ̄ܘܵܐ ܒܕ݂ܵܪܵ̈ܘܗܝ: ܘܲܫܦܲܪ ܢܘܿܚ ܠܐܲܠܵܗܵܐ.

Hae sunt generationes Noe: Noe vir iustus atque perfectus fuit in generatione sua; cum Deo ambulavit.

Եւ այս են ծնունդք Նոյի. Նոյ այր արդար կատարեալ էր յազգի անդ իւրում. եւ հաճոյ եղեւ Նոյ`` Աստուծոյ:

ესე შობანი ნოესი :ნოე კაცი მართალი სრული იყო ნათესავსა შინა მისსა, ღმერთსა სათნო ეყო ნოე. 9

9 These are the generations of Noah: Noah was a just man and perfect in his generations, and Noah walked with God.

י. וַיּוֹלֶד נֹחַ שְׁלשָׁה בָנִים אֶת שֵׁם אֶת חָם וְאֶת יָפֶת:

ἐγέννησεν δὲ Νωε τρεῖς υἱούς τὸν Σημ τὸν Χαμ τὸν Ιαφεθ

10 ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܢܘܿܚ ܬܠܵܬܼܵܐ ܒ̈ܢܝܼܢ: ܠܫܹܝܡ: ܘܲܠܚܵܡ: ܘܲܠܝܵܦ̮ܬܿ.

Et genuit tres filios: Sem, Cham et Iapheth.

Եւ ծնաւ Նոյ երիս որդիս, զՍէմ, զՔամ, զՅաբէթ:

ხოლო შვნა ნოე სამ ძე: სემ, ქამ და იაფეთ. 10

10 And Noah begat three sons, Shem, Ham, and Japheth.

יא. וַתִּשָּׁחֵת הָאָרֶץ לִפְנֵי הָאֱלֹהִים וַתִּמָּלֵא הָאָרֶץ חָמָס:

ἐφθάρη δὲ ἡ γῆ ἐναντίον τοῦ θεοῦ καὶ ἐπλήσθη ἡ γῆ ἀδικίας

11 ܘܐܸܬܼܚܲܒܠܲܬ̤ ܐܲܪܥܵܐ ܩܕ݂ܵܡ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܐܸܬܼܡܲܠܝܲܬ̤ ܐܲܪܥܵܐ ܥܵܘܠܵܐ.

Corrupta est autem terra coram Deo et repleta est iniquitate.

Եւ ապականեցաւ երկիր առաջի Աստուծոյ, եւ լցաւ երկիր անիրաւութեամբք:

ხოლო ქუეყანა განიხრწნა წინაშე ღმრთისა და აღივსო ქუეყანა უსამართლოებითა. 11

11 The earth also was corrupt before God, and the earth was filled with violence.

יב. וַיַּרְא אֱלֹהִים אֶת הָאָרֶץ וְהִנֵּה נִשְׁחָתָה כִּי הִשְׁחִית כָּל בָּשָׂר אֶת דַּרְכּוֹ עַל הָאָרֶץ:

καὶ εἶδεν κύριος ὁ θεὸς τὴν γῆν καὶ ἦν κατεφθαρμένη ὅτι κατέφθειρεν πᾶσα σὰρξ τὴν ὁδὸν αὐτοῦ ἐπὶ τῆς γῆς

12 ܘܲܚܙܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܐܸܬܼܚܲܒܿܠܲܬܼ: ܡܸܛܠ ܕܚܲܒܸܿܠ ܟܠ ܒܣܲܪ ܐܘܼܪܚܹܗ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Cumque vidisset Deus terram esse corruptam omnis quippe caro corruperat viam suam super terram

Եւ ետես Տէր Աստուած զերկիր, եւ էր ապականեալ. զի ապականեաց ամենայն մարմին զճանապարհ իւր ի վերայ երկրի:

და იხილა უფალმან ღმერთმან ქუეყანა და იყო განხრწნილ, რამეთუ განხრწნა ყოველმან ჴორციელმან გზაჲ თჳსი ქუეყანასა ზედა. 12

12 And God looked upon the earth, and, behold, it was corrupt; for all flesh had corrupted his way upon the earth.

יג. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים לְנֹחַ קֵץ כָּל בָּשָׂר בָּא לְפָנַי כִּי מָלְאָה הָאָרֶץ חָמָס מִפְּנֵיהֶם וְהִנְנִי מַשְׁחִיתָם אֶת הָאָרֶץ:

καὶ εἶπεν ὁ θεὸς πρὸς Νωε καιρὸς παντὸς ἀνθρώπου ἥκει ἐναντίον μου ὅτι ἐπλήσθη ἡ γῆ ἀδικίας ἀπ᾽ αὐτῶν καὶ ἰδοὺ ἐγὼ καταφθείρω αὐτοὺς καὶ τὴν γῆν

13 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܢܘܿܚ: ܩܸܨܵܐ ܕܟ݂ܠ ܒܣܲܪ ܥܲܠ ܩܕ݂ܵܡܲܝ: ܡܸܛܠ ܕܐܸܬܼܡܲܠܝܲܬ̤ ܐܲܪܥܵܐ ܥܵܘܠܵܐ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡܲܝܗܘܿܢ: ܗܵܐ ܡܚܲܒܸܿܠ ܐ̄ܢܵܐ ܠܗܘܿܢ ܥܲܡ ܐܲܪܥܵܐ.

dixit ad Noe: “Finis universae carnis venit coram me; repleta est enim terra iniquitate a facie eorum, et ecce ego disperdam eos de terra.

Եւ ասէ Տէր Աստուած ցՆոյ. Ժամանակ ամենայն մարդոյ`` հասեալ է առաջի իմ, զի լցաւ երկիր անիրաւութեամբք ի նոցանէ. եւ ահա ես ապականեցից զնոսա եւ զերկիր:

და თქუა უფალმან ღმერთმან ნოეს მიმართ: ჟამი ყოვლისა კაცისა მოიწია წინაშე ჩემსა, რამეთუ აღივსო ყოველი ქუეყანა უსამართლოებითა მათგან. და აჰა, მე განვხრწნი მათ და ქუეყანასა. 13

13 And God said unto Noah, The end of all flesh is come before me; for the earth is filled with violence through them; and, behold, I will destroy them with the earth.

יד. עֲשֵׂה לְךָ תֵּבַת עֲצֵי גֹפֶר קִנִּים תַּעֲשֶׂה אֶת הַתֵּבָה וְכָפַרְתָּ אֹתָהּ מִבַּיִת וּמִחוּץ בַּכֹּפֶר:

ποίησον οὖν σεαυτῷ κιβωτὸν ἐκ ξύλων τετραγώνων νοσσιὰς ποιήσεις τὴν κιβωτὸν καὶ ἀσφαλτώσεις αὐτὴν ἔσωθεν καὶ ἔξωθεν τῇ ἀσφάλτῳ

14 ܥܒܸܕ݂ ܠܵܟ݂ ܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ ܕܩܲܝܣܵܐ ܕܥܲܪܩܵܐ: ܡܸܕ݂ܝܵܪܹ̈ܐ ܥܒܸܕܹܝܗܿ ܠܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܘܫܘܿܥܹܝܗܿ ܡ̣ܢ ܠܒܲܪ ܘܡ̣ܢ ܠܓ݂ܵܘ ܒܟ݂ܘܼܦܪܵܐ.

Fac tibi arcam de lignis cupressinis; mansiunculas in arca facies et bitumine linies eam intrinsecus et extrinsecus.

Արդ արա դու քեզ տապան ի չորեքկուսի փայտից, խորշս խորշս գործեսցես զտապանն, եւ նաւթիւ ծեփեսցես զնա ներքոյ եւ արտաքոյ:

იქმენ უკუე თავისა შენისა კიდობანი ძელთაგან ოთხკედლედთა, ბუდებად ჰქმნა კიდობანი და მოჰკირო იგი შინათ და გარეთ კირითა. 14

14 Make thee an ark of gopher wood; rooms shalt thou make in the ark, and shalt pitch it within and without with pitch.

טו. וְזֶה אֲשֶׁר תַּעֲשֶׂה אֹתָהּ שְׁלשׁ מֵאוֹת אַמָּה אֹרֶךְ הַתֵּבָה חֲמִשִּׁים אַמָּה רָחְבָּהּ וּשְׁלשִׁים אַמָּה קוֹמָתָהּ:

καὶ οὕτως ποιήσεις τὴν κιβωτόν τριακοσίων πήχεων τὸ μῆκος τῆς κιβωτοῦ καὶ πεντήκοντα πήχεων τὸ πλάτος καὶ τριάκοντα πήχεων τὸ ὕψος αὐτῆς

15 ܘܗܵܟܲܢܵܐ ܥܒܸܕܹܝܗܿ: ܬܠܵܬܼܡܵܐܐ ܐܲܡܝܼ̈ܢ ܐܘܼܪܟ݂ܵܗܿ ܕܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܘܚܲܡܫܝܼܢ ܐܲܡܝܼ̈ܢ ܦܬܼܵܝܵܗܿ: ܘܲܬܼܠܵܬܼܝܼܢ ܐܲܡܝܼ̈ܢ ܪܵܘܡܵܗܿ.

Et sic facies eam: trecentorum cubitorum erit longitudo arcae, quinquaginta cubitorum latitudo et triginta cubitorum altitudo illius.

Եւ այսպէս արասցես զտապանն. յերեք հարեւր կանգնոյ զերկայնութիւն տապանին, եւ ի յիսուն կանգնոյ զլայնութիւնն, եւ յերեսուն կանգնոյ զբարձրութիւնն:

და ესრეთ ჰქმნა კიდობანი, სამასი წყრთა - სიგრძე კიდობნისა და ერგასისი წყრთა - სივრცე. და ოცდაათი წყრთა - სიმაღლე მისი. 15

15 And this is the fashion which thou shalt make it of: The length of the ark shall be three hundred cubits, the breadth of it fifty cubits, and the height of it thirty cubits.

טז. צֹהַר תַּעֲשֶׂה לַתֵּבָה וְאֶל אַמָּה תְּכַלֶּנָּה מִלְמַעְלָה וּפֶתַח הַתֵּבָה בְּצִדָּהּ תָּשִׂים תַּחְתִּיִּם שְׁנִיִּם וּשְׁלִשִׁים תַּעֲשֶׂהָ:

ἐπισυνάγων ποιήσεις τὴν κιβωτὸν καὶ εἰς πῆχυν συντελέσεις αὐτὴν ἄνωθεν τὴν δὲ θύραν τῆς κιβωτοῦ ποιήσεις ἐκ πλαγίων κατάγαια διώροφα καὶ τριώροφα ποιήσεις αὐτήν

16 ܘܲܙܘܸܕ݂ܢܹ̈ܐ ܥܒܸܕ݂ ܠܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܘܥܲܠ ܐܲܡܵܐ ܣܲܝܸܟܹܝܗܿ ܡ̣ܢ ܠܥܸܠ: ܘܬܲܪܥܵܐ ܕܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ ܒܣܸܛܪܵܗܿ ܥܒܸܕ݂: ܡܸܕ݂ܝܵܪܵܐ ܬܲܚܬܵܝܵܐ: ܘܬܸܢܝܵܢܵܐ: ܘܲܬܼܠܝܼܬܼܵܝܵܐ: ܥܒܸܕܹܝܗܿ.

Fenestram in arca facies et cubito consummabis summitatem eius. Ostium autem arcae pones ex latere; tabulatum inferius, medium et superius facies in ea.

Քաղելով գործեսցես զտապանն``, եւ ի մի կանգուն կատարեսցես զնա ի վերուստ, եւ զդուրս տապանին ի կողմանէ արասցես. ներքնատունս եւ միջնատունս եւ վերնատունս գործեսցես ի նմա:

შეკრებულ-ჰყო კიდობანი და წყრთეულად შეასრულო იგი ზედა კერძო, ხოლო კარი კიდობნისა ჰქმნე იგურდივ ქვენად საყოფელად, ორ სართულებად და სამ სართულებად ჰყო იგი. 16

16 A window shalt thou make to the ark, and in a cubit shalt thou finish it above; and the door of the ark shalt thou set in the side thereof; with lower, second, and third stories shalt thou make it.

יז. וַאֲנִי הִנְנִי מֵבִיא אֶת הַמַּבּוּל מַיִם עַל הָאָרֶץ לְשַׁחֵת כָּל בָּשָׂר אֲשֶׁר בּוֹ רוּחַ חַיִּים מִתַּחַת הַשָּׁמָיִם כֹּל אֲשֶׁר בָּאָרֶץ יִגְוָע:

ἐγὼ δὲ ἰδοὺ ἐπάγω τὸν κατακλυσμὸν ὕδωρ ἐπὶ τὴν γῆν καταφθεῖραι πᾶσαν σάρκα ἐν ᾗ ἐστιν πνεῦμα ζωῆς ὑποκάτω τοῦ οὐρανοῦ καὶ ὅσα ἐὰν ᾖ ἐπὶ τῆς γῆς τελευτήσει

17 ܘܐܸܢܵܐ ܗܵܐ ܡܲܝܬܸܿܐ ܐ̄ܢܵܐ ܛܵܘܦܵܢܵܐ ܕܡܲܝܵ̈ܐ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܠܲܡܚܵܒܵܠܘܼ ܟܠ ܒܣܲܪ ܕܐܝܼܬܼ ܒܹܗ ܪܘܼܚܵܐ ܕܚܲܝܹ̈ܐ ܡ̣ܢ ܬܚܹܝܬܼ ܫܡܲܝܵܐ: ܘܟ݂ܠ ܕܒܲܐܪܥܵܐ ܗ̄ܘܼ ܢܣܘܼܦ.

Ecce ego adducam diluvii aquas super terram, ut interficiam omnem carnem, in qua spiritus vitae est subter caelum: universa, quae in terra sunt, consumentur.

Եւ ահա ես ածից ջրհեղեղ ջրոյ ի վերայ երկրի, ապականել զամենայն մարմին յորում է շունչ կենդանի ի ներքոյ երկնից. եւ ինչ որ իցէ ի վերայ երկրի` սատակեսցի:

ხოლო მე მოვჰჴადო რღუნა წყლისა ქუეყანასა ზედა განხრწნად ყოვლისა ჴორცისა, რომლისა თანა არს სული სიცოცხლისა ცასა ქუეშე და, რაოდენიცა-რაჲ არს ქუეყანასა ზედა, აღესრულოს. 17

17 And, behold, I, even I, do bring a flood of waters upon the earth, to destroy all flesh, wherein is the breath of life, from under heaven; and every thing that is in the earth shall die.

יח. וַהֲקִמֹתִי אֶת בְּרִיתִי אִתָּךְ וּבָאתָ אֶל הַתֵּבָה אַתָּה וּבָנֶיךָ וְאִשְׁתְּךָ וּנְשֵׁי בָנֶיךָ אִתָּךְ:

καὶ στήσω τὴν διαθήκην μου πρὸς σέ εἰσελεύσῃ δὲ εἰς τὴν κιβωτόν σὺ καὶ οἱ υἱοί σου καὶ ἡ γυνή σου καὶ αἱ γυναῖκες τῶν υἱῶν σου μετὰ σοῦ

18 ܘܐܲܩܝܼܡ ܩܝܵܡܝ ܥܲܡܵܟ: ܘܬܸܥܘܿܠ ܠܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿ ܘܲܒ݂̈ܢܲܝܟ: ܘܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܟ: ܘܢܸܫܹ̈ܐ ܕܲܒ݂̈ܢܲܝܟ ܥܲܡܵܟ.

Ponamque foedus meum tecum; et ingredieris arcam tu et filii tui, uxor tua et uxores filiorum tuorum tecum.

Եւ եդից զուխտ իմ ընդ քեզ. եւ մտցես ի տապանն դու եւ որդիք քո եւ կին քո եւ կանայք որդւոց քոց ընդ քեզ:

და დავამტკიცო აღთქმაჲ ჩემი შენ თანა, ხოლო შეხჳდე კიდობნად შენ და ძენი შენნი და ცოლი შენი. და ცოლნი ძეთა შენთანი, შენ თანა. 18

18 But with thee will I establish my covenant; and thou shalt come into the ark, thou, and thy sons, and thy wife, and thy sons' wives with thee.

יט. וּמִכָּל הָחַי מִכָּל בָּשָׂר שְׁנַיִם מִכֹּל תָּבִיא אֶל הַתֵּבָה לְהַחֲיֹת אִתָּךְ זָכָר וּנְקֵבָה יִהְיוּ:

καὶ ἀπὸ πάντων τῶν κτηνῶν καὶ ἀπὸ πάντων τῶν ἑρπετῶν καὶ ἀπὸ πάντων τῶν θηρίων καὶ ἀπὸ πάσης σαρκός δύο δύο ἀπὸ πάντων εἰσάξεις εἰς τὴν κιβωτόν ἵνα τρέφῃς μετὰ σεαυτοῦ ἄρσεν καὶ θῆλυ ἔσονται

19 ܘܡ̣ܢ ܟܠ ܕܚܲܝ ܡ̣ܢ ܟܠ ܒܣܲܪ: ܬܪܹܝܢ ܬܪܹܝܢ ܐܲܥܸܠ ܠܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ ܠܡܲܚܵܝܘܼ ܥܲܡܵܟ: ܕܸܟ݂ܪܹ̈ܐ ܘܢܸܩ̈ܒ݂ܵܬܼܵܐ ܢܸܗܘܘܿܢ.

Et ex cunctis animantibus universae carnis bina induces in arcam, ut vivant tecum, masculini sexus et feminini.

Եւ յամենայն անասնոց եւ յամենայն գազանաց եւ յամենայն մարմնոյ` երկու երկու յամենայնէ մուծցես ի տապանն բուծանել ընդ քեզ. արու եւ էգ լինիցին:

და ყოველთაგან ქუეწარმავალთა და ყოველთაგან საცხოვართა და ყოველთაგან მჴეცთა და ყოვლისაგან ჴორცისა; ორ-ორი ყოველთაგან შეიყვანო კიდობნად, რათა ჰზრდიდე თავისა შენისა თანა, მამალი და დედალი იყვნენ. 19

19 And of every living thing of all flesh, two of every sort shalt thou bring into the ark, to keep them alive with thee; they shall be male and female.

כ. מֵהָעוֹף לְמִינֵהוּ וּמִן הַבְּהֵמָה לְמִינָהּ מִכֹּל רֶמֶשׂ הָאֲדָמָה לְמִינֵהוּ שְׁנַיִם מִכֹּל יָבֹאוּ אֵלֶיךָ לְהַחֲיוֹת:

ἀπὸ πάντων τῶν ὀρνέων τῶν πετεινῶν κατὰ γένος καὶ ἀπὸ πάντων τῶν κτηνῶν κατὰ γένος καὶ ἀπὸ πάντων τῶν ἑρπετῶν τῶν ἑρπόντων ἐπὶ τῆς γῆς κατὰ γένος αὐτῶν δύο δύο ἀπὸ πάντων εἰσελεύσονται πρὸς σὲ τρέφεσθαι μετὰ σοῦ ἄρσεν καὶ θῆλυ

20 ܘܡ̣ܢ ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܠܓܸܢܣܵܗܿ: ܘܡ̣ܢ ܒܥܝܼܪܵܐ ܠܓܸܢܣܵܗܿ ܘܡ̣ܢ ܟܠܹܗ ܪܲܚܫܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ ܠܓܸܢܣܵܘ̈ܗܝ: ܬܪܹܝܢ ܬܪܹܝܢ ܡ̣ܢ ܟܠ ܢܸܥܠܘܼܢ ܥܲܡܵܟ݂ ܠܡܸܚܵܐ.

De volucribus iuxta genus suum et de iumentis in genere suo et ex omni reptili terrae secundum genus suum: bina de omnibus ingredientur ad te, ut possint vivere.

Յամենայն հաւուց թռչնոց ըստ ազգի, եւ յամենայն անասնոց ըստ ազգի, եւ յամենայն սողնոց երկրի ըստ ազգի իւրեանց. երկու երկու յամենայնէ մտանիցեն առ քեզ կերակրել ընդ քեզ արու եւ էգ:

ყოველთაგან ფრთოანთა მფრინველთა ცისათა ნათესაობისაებრ და ყოველთაგან ქუეწარმავალთა, რომელნი ვლენან ქუეყანასა ზედა ნათესაობისაებრ მათისა, ორ-ორი ყოველთაგან შევიდეს შენ თანა ზრდად შენ თანა - მამალი და დედალი. 20

20 Of fowls after their kind, and of cattle after their kind, of every creeping thing of the earth after his kind, two of every sort shall come unto thee, to keep them alive.

כא. וְאַתָּה קַח לְךָ מִכָּל מַאֲכָל אֲשֶׁר יֵאָכֵל וְאָסַפְתָּ אֵלֶיךָ וְהָיָה לְךָ וְלָהֶם לְאָכְלָה:

σὺ δὲ λήμψῃ σεαυτῷ ἀπὸ πάντων τῶν βρωμάτων ἃ ἔδεσθε καὶ συνάξεις πρὸς σεαυτόν καὶ ἔσται σοὶ καὶ ἐκείνοις φαγεῖν

21 ܘܐܲܢ̄ܬ ܣܲܒ݂ ܠܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܟܠ ܡܹܐܟ݂ܠܵܐ ܕܡܸܬܼܐܟܸܠ: ܘܲܚܡܘܿܠ ܠܘܵܬܼܵܟ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܠܵܟ݂ ܘܲܠܗܘܿܢ ܠܡܹܐܟ݂ܘܼܠܬܵܐ.

Tu autem tolle tecum ex omnibus escis, quae mandi possunt, et comportabis apud te; et erunt tam tibi quam illis in cibum”.

Եւ դու առնուցուս քեզ յամենայն կերակրոց զոր ուտիցէք``, եւ ժողովեսցես դու առ քեզ. եւ եղիցի քեզ եւ նոցա կերակուր:

ხოლო შენ მიიღო თავისა შენისად ყოველთაგან ჭამადთა, რომელთა სჭამთ და შეჰკრიბო თავისა შენისა თანა და იყოს შენდა და მათდა საზრდელად 21

21 And take thou unto thee of all food that is eaten, and thou shalt gather it to thee; and it shall be for food for thee, and for them.

כב. וַיַּעַשׂ נֹחַ כְּכֹל אֲשֶׁר צִוָּה אֹתוֹ אֱלֹהִים כֵּן עָשָׂה:

καὶ ἐποίησεν Νωε πάντα ὅσα ἐνετείλατο αὐτῷ κύριος ὁ θεός οὕτως ἐποίησεν

22 ܘܲܥܒܲܕ݂ ܢܘܿܚ ܟܠ ܕܦܲܩܕܹܗ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܗܵܟܲܢܵܐ ܥܒܸܕ݂.

Fecit ergo Noe omnia, quae praeceperat illi Deus; sic fecit.

Եւ արար Նոյ զամենայն զոր միանգամ պատուիրեաց նմա Տէր Աստուած, նոյնպէս եւ արար:

და ქმნნა ნოე ყოველნი, რაოდენნი ამცნო მას უფალმან ღმერთმან, ეგრეთ ქმნნა. 22

22 Thus did Noah; according to all that God commanded him, so did he.

Ζ'

ܩܦܠܐܘܢ ܙ

Cap. 7

ԳԼ. Է

თავი მეშვიდე

א. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה לְנֹחַ בֹּא אַתָּה וְכָל בֵּיתְךָ אֶל הַתֵּבָה כִּי אֹתְךָ רָאִיתִי צַדִּיק לְפָנַי בַּדּוֹר הַזֶּה:

καὶ εἶπεν κύριος ὁ θεὸς πρὸς Νωε εἴσελθε σὺ καὶ πᾶς ὁ οἶκός σου εἰς τὴν κιβωτόν ὅτι σὲ εἶδον δίκαιον ἐναντίον μου ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ

1 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܢܘܿܚ: ܥܘܿܠ ܐܲܢ̄ܬܿ ܘܟ݂ܠܹܗ ܒܲܝܬܵܟ݂ ܠܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܠܵܟ݂ ܚܙܹܝܬܼ ܕܙܲܕܝܼܩ ܐܲܢ̄ܬܿ ܩܕ݂ܵܡܲܝ ܒܕ݂ܵܪܵܐ ܗܵܢܵܐ.

Dixitque Dominus ad Noe: “Ingredere tu et omnis domus tua arcam; te enim vidi iustum coram me in generatione hac.

Եւ ասէ Տէր Աստուած ցՆոյ. Մուտ դու եւ ամենայն տուն քո ի տապանդ. զի զքեզ տեսի արդար առաջի իմ յազգիդ յայդմիկ:

და თქუა უფალმან ღმერთმან ნოეს მიმართ: შევედ შენ და ყოველი სახლი შენი კიდობნად, რამეთუ შენ გიხილე მართლად წინაშე ჩემსა ნათესავსა ამას შინა. 1

1 And the LORD said unto Noah, Come thou and all thy house into the ark; for thee have I seen righteous before me in this generation.

ב. מִכֹּל הַבְּהֵמָה הַטְּהוֹרָה תִּקַּח לְךָ שִׁבְעָה שִׁבְעָה אִישׁ וְאִשְׁתּוֹ וּמִן הַבְּהֵמָה אֲשֶׁר לֹא טְהֹרָה הִוא שְׁנַיִם אִישׁ וְאִשְׁתּוֹ:

ἀπὸ δὲ τῶν κτηνῶν τῶν καθαρῶν εἰσάγαγε πρὸς σὲ ἑπτὰ ἑπτά ἄρσεν καὶ θῆλυ ἀπὸ δὲ τῶν κτηνῶν τῶν μὴ καθαρῶν δύο δύο ἄρσεν καὶ θῆλυ

2 ܘܡ̣ܢ ܟܠܵܗܿ ܒܥܝܼܪܵܐ ܕܟ݂ܝܼܬܼܵܐ ܣܲܒ݂ ܠܵܟ݂ ܫܲܒ݂ܥܵܐ ܫܲܒ݂ܥܵܐ: ܕܸܟ݂ܪܹ̈ܐ ܘܢܸܩ̈ܒ݂ܵܬܼܵܐ ܡ̣ܢ ܒܥܝܼܪܵܐ ܕܠܵܐ ܗܘ̤ܵܬܼ ܕܲܟ݂ܝܵܐ: ܬܪܹܝܢ ܬܪܹܝܢ ܕܸܟ݂ܪܹ̈ܐ ܘܢܸܩ̈ܒ݂ܵܬܼܵܐ.

Ex omnibus pecoribus mundis tolle septena septena, masculum et feminam; de pecoribus vero non mundis duo duo, masculum et feminam.

Եւ յամենայն անասնոց սրբոց մոյծ ընդ քեզ եւթն եւթն արու եւ էգ, եւ յամենայն անասնոց որ ոչ են սուրբ` երկուս երկուս արու եւ էգ:

ხოლო ყოველთაგან საცხოვართა წმიდათა შეიყუანე შენ თანა შვიდ-შვიდი მამალი და დედალი ხოლო საცხოვართაგან არაწმიდათა ორ-ორი მამალი და დედალი. 2

2 Of every clean beast thou shalt take to thee by sevens, the male and his female: and of beasts that are not clean by two, the male and his female.

ג. גַּם מֵעוֹף הַשָּׁמַיִם שִׁבְעָה שִׁבְעָה זָכָר וּנְקֵבָה לְחַיּוֹת זֶרַע עַל פְּנֵי כָל הָאָרֶץ:

καὶ ἀπὸ τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ τῶν καθαρῶν ἑπτὰ ἑπτά ἄρσεν καὶ θῆλυ καὶ ἀπὸ τῶν πετεινῶν τῶν μὴ καθαρῶν δύο δύο ἄρσεν καὶ θῆλυ διαθρέψαι σπέρμα ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν

3 ܘܐܵܦ ܡ̣ܢ ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܕܟ݂ܝܼܬܼܵܐ ܫܲܒ݂ܥܵܐ ܫܲܒ݂ܥܵܐ: ܕܸܟ݂ܪܹ̈ܐ ܘܢܸܩ̈ܒ݂ܵܬܼܵܐ: ܠܡܲܚܵܝܘܼ ܙܲܪܥܵܐ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܟܠܵܗܿ ܐܲܪܥܵܐ.

Sed et de volatilibus caeli septena septena, masculum et feminam, ut salvetur semen super faciem universae terrae.

Եւ ի թռչնոց երկնից սրբոց` եւթն եւթն արու եւ էգ. եւ ի թռչնոց որ ոչ սուրբ են` երկու երկու արու եւ էգ``, բուծանել զաւակ ի վերայ ամենայն երկրի:

და მფრინველთაგან ცისათა წმიდათაგან შვიდ-შვიდი მამალი და დედალი და მფრინველთაგან არაწმიდათ ორ-ორი მამალი და დედალი დამარხვად თესლი ყოველსა ქუეყანასა ზედა. 3

3 Of fowls also of the air by sevens, the male and the female; to keep seed alive upon the face of all the earth.

ד. כִּי לְיָמִים עוֹד שִׁבְעָה אָנֹכִי מַמְטִיר עַל הָאָרֶץ אַרְבָּעִים יוֹם וְאַרְבָּעִים לָיְלָה וּמָחִיתִי אֶת כָּל הַיְקוּם אֲשֶׁר עָשִׂיתִי מֵעַל פְּנֵי הָאֲדָמָה:

ἔτι γὰρ ἡμερῶν ἑπτὰ ἐγὼ ἐπάγω ὑετὸν ἐπὶ τὴν γῆν τεσσαράκοντα ἡμέρας καὶ τεσσαράκοντα νύκτας καὶ ἐξαλείψω πᾶσαν τὴν ἐξανάστασιν ἣν ἐποίησα ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς

4 ܡܸܛܠ ܕܡܸܟܵܐ ܠܫܲܒ݂ܥܵܐ ܝܵܘ̈ܡܝܼܢ ܡܲܚܸܬܼ ܐ̄ܢܵܐ ܡܸܛܪܵܐ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܐܲܪܒܿܥܝܼܢ ܝܵܘ̈ܡܝܼܢ ܘܐܲܪܒܿܥܝܼܢ ܠܲܝ̈ܠܵܘܵܢ: ܘܥܵܛܹܐ ܐ̄ܢܵܐ ܟܠ ܕܩܵܐܹܡ ܕܥܸܒ݂ܕܹܬܼ ܡ̣ܢ ܐܲܦܲܝ̈ ܐܲܪܥܵܐ.

Adhuc enim et post dies septem ego pluam super terram quadraginta diebus et quadraginta noctibus et delebo omnem substantiam, quam feci, de superficie terrae”.

Եւ այլ եւս եւթն օր, եւ ածից ես անձրեւ ի վերայ երկրի զքառասուն տիւ եւ զքառասուն գիշեր, եւ ջնջեցից զամենայն հասակ զոր արարի յերեսաց երկրէ:

რამეთუ მერმე-ღა შჳდნი დღენი მოვჰჴადო მე წვიმაჲ ქუეყანასა ზედა ორმეოცთა დღეთა და ორმეოცთა ღამეთა. და აღვჰჴოცო ყოველი აღმდგომი, რომელი შევქმენ პირისაგან ყოვლისა ქუეყანისა. 4

4 For yet seven days, and I will cause it to rain upon the earth forty days and forty nights; and every living substance that I have made will I destroy from off the face of the earth.

ה. וַיַּעַשׂ נֹחַ כְּכֹל אֲשֶׁר צִוָּהוּ יְהֹוָה:

καὶ ἐποίησεν Νωε πάντα ὅσα ἐνετείλατο αὐτῷ κύριος ὁ θεός

5 ܘܲܥܒܲܕ݂ ܢܘܿܚ ܐܲܝܟ ܕܦܲܩܕܹܗܿ ܡܵܪܝܵܐ.

Fecit ergo Noe omnia, quae mandaverat ei Dominus.

Եւ արար Նոյ զամենայն զոր միանգամ պատուիրեաց նմա Տէր Աստուած:

და ქმნა ნოე ყოველნი, რაოდენნი ამცნო უფალმან ღმერთმან. 5

5 And Noah did according unto all that the LORD commanded him.

ו. וְנֹחַ בֶּן שֵׁשׁ מֵאוֹת שָׁנָה וְהַמַּבּוּל הָיָה מַיִם עַל הָאָרֶץ:

Νωε δὲ ἦν ἐτῶν ἑξακοσίων καὶ ὁ κατακλυσμὸς ἐγένετο ὕδατος ἐπὶ τῆς γῆς

6 ܘܢܘܿܚ ܒܲܪ ܫܸܬܼܡܵܐܐ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܛܵܘܦܵܢܵܐ ܗܘܵܐ ܡܲܝ̈ܵܐ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Eratque Noe sescentorum annorum, quando diluvii aquae inundaverunt super terram.

Նոյ էր ամաց վեց հարիւրոց, եւ ջրհեղեղ ջուրցն եղեւ ի վերայ երկրի:

ხოლო ნოე იყო ექუსასთა წელთა. და წყალი რღუნისა იქმნა ქუეყანასა ზედა. 6

6 And Noah was six hundred years old when the flood of waters was upon the earth.

ז. וַיָּבֹא נֹחַ וּבָנָיו וְאִשְׁתּוֹ וּנְשֵׁי בָנָיו אִתּוֹ אֶל הַתֵּבָה מִפְּנֵי מֵי הַמַּבּוּל:

εἰσῆλθεν δὲ Νωε καὶ οἱ υἱοὶ αὐτοῦ καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ καὶ αἱ γυναῖκες τῶν υἱῶν αὐτοῦ μετ᾽ αὐτοῦ εἰς τὴν κιβωτὸν διὰ τὸ ὕδωρ τοῦ κατακλυσμοῦ

7 ܘܥܲܠܘ ܢܘܿܚ ܘܲܒ݂ܢܵܘ̈ܗܝ: ܘܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗܿ ܘܢܸܫܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܢܵܘ̈ܗܝ ܥܲܡܹܗ ܠܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܡܲܝ̈ܵܐ ܕܛܵܘܦܵܢܵܐ.

Et ingressus est Noe et filii eius, uxor eius et uxores filiorum eius cum eo in arcam propter aquas diluvii.

Եւ եմուտ Նոյ եւ որդիք իւր եւ կին նորա եւ կանայք որդւոց նորա ընդ նմա ի տապանն վասն ջուրցն հեղեղի:

და შევიდა ნოე და ძენი მისნი მის თანა და ცოლი მისი და ცოლნი ძეთა მისთანი კიდობნად წყლისათჳს რღუნისა. 7

7 And Noah went in, and his sons, and his wife, and his sons' wives with him, into the ark, because of the waters of the flood.

ח. מִן הַבְּהֵמָה הַטְּהוֹרָה וּמִן הַבְּהֵמָה אֲשֶׁר אֵינֶנָּה טְהֹרָה וּמִן הָעוֹף וְכֹל אֲשֶׁר רֹמֵשׂ עַל הָאֲדָמָה:

καὶ ἀπὸ τῶν πετεινῶν καὶ ἀπὸ τῶν κτηνῶν τῶν καθαρῶν καὶ ἀπὸ τῶν κτηνῶν τῶν μὴ καθαρῶν καὶ ἀπὸ πάντων τῶν ἑρπετῶν τῶν ἐπὶ τῆς γῆς

8 ܘܡ̣ܢ ܒܥܝܼܪܵܐ ܕܟ݂ܝܼܬܼܵܐ: ܘܡ̣ܢ ܒܥܝܼܪܵܐ ܕܠܵܐ ܗܘ̤ܵܬܼ ܕܲܟ݂ܝܵܐ: ܘܡ̣ܢ ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ: ܘܡ̣ܢ ܟܠ ܕܪܵܚܸܫ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

De pecoribus mundis et immundis et de volucribus et ex omni, quod movetur super terram,

Եւ ի թռչնոց սրբոց, եւ ի թռչնոց որ ոչ սուրբ էին, եւ`` յանասնոց սրբոց, եւ յանասնոց որ ոչ սուրբ են, եւ յամենայն սողնոց որ սողին ի վերայ երկրի:

და ყოველთაგან მფრინველთა წმიდათა და ყოველთაგან მფრინველთა არაწმიდათა და ყოველთაგან საცხოვართა წმიდათა და ყოველთაგან საცხოვართა არაწმიდათა და ყოველთაგან ქუეწარმავალთა ქუეყანისზედათა. 8

8 Of clean beasts, and of beasts that are not clean, and of fowls, and of every thing that creepeth upon the earth,

ט. שְׁנַיִם שְׁנַיִם בָּאוּ אֶל נֹחַ אֶל הַתֵּבָה זָכָר וּנְקֵבָה כַּאֲשֶׁר צִוָּה אֱלֹהִים אֶת נֹחַ:

δύο δύο εἰσῆλθον πρὸς Νωε εἰς τὴν κιβωτόν ἄρσεν καὶ θῆλυ καθὰ ἐνετείλατο αὐτῷ ὁ θεός

9 ܬܪܹܝܢ ܬܪܹܝܢ ܥܲܠ ܥܲܡ ܢܘܿܚ ܠܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܕܸܟܪܹ̈ܐ ܘܢܸܩ̈ܒ݂ܵܬܼܵܐ: ܐܲܝܟ ܕܦܲܩܸܕ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܢܘܿܚ.

duo et duo ingressa sunt ad Noe in arcam, masculus et femina, sicut praeceperat Deus Noe.

Երկու երկու մտին առ Նոյ ի տապան անդր` արու եւ էգ, որպէս պատուիրեաց նմա Տէր`` Աստուած:

ორ-ორი ყოველთაგან შევიდეს ნოეს თანა კიდობნად - მამალი და დედალი - ვითარცა ამცნო მას უფალმან ღმერთმან. 9

9 There went in two and two unto Noah into the ark, the male and the female, as God had commanded Noah.

י. וַיְהִי לְשִׁבְעַת הַיָּמִים וּמֵי הַמַּבּוּל הָיוּ עַל הָאָרֶץ:

καὶ ἐγένετο μετὰ τὰς ἑπτὰ ἡμέρας καὶ τὸ ὕδωρ τοῦ κατακλυσμοῦ ἐγένετο ἐπὶ τῆς γῆς

10 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܠܫܲܒ݂ܥܵܐ ܝܵܘ̈ܡܝܼܢ: ܘܡܲܝܵ̈ܐ ܘܛܵܘܦܵܢܵܐ ܗܘ̤ܵܘ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Cumque transissent septem dies, aquae diluvii inundaverunt super terram.

Եւ եղեւ յետ եւթն աւուր, եւ ջուր ջրհեղեղին եղեւ ի վերայ երկրի:

და იყო შემდგომად შვიდთა დღეთასა, და წყალი რღუნისა იქმნა ქუეყანასა ზედა. 10

10 And it came to pass after seven days, that the waters of the flood were upon the earth.

יא. בִּשְׁנַת שֵׁשׁ מֵאוֹת שָׁנָה לְחַיֵּי נֹחַ בַּחֹדֶשׁ הַשֵּׁנִי בְּשִׁבְעָה עָשָׂר יוֹם לַחֹדֶשׁ בַּיּוֹם הַזֶּה נִבְקְעוּ כָּל מַעְיְנוֹת תְּהוֹם רַבָּה וַאֲרֻבֹּת הַשָּׁמַיִם נִפְתָּחוּ:

ἐν τῷ ἑξακοσιοστῷ ἔτει ἐν τῇ ζωῇ τοῦ Νωε τοῦ δευτέρου μηνός ἑβδόμῃ καὶ εἰκάδι τοῦ μηνός τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ ἐρράγησαν πᾶσαι αἱ πηγαὶ τῆς ἀβύσσου καὶ οἱ καταρράκται τοῦ οὐρανοῦ ἠνεῴχθησαν

11 ܒܲܫܢܲܬܼ ܫܸܬܼܡܵܐܐ ܫܢ̈ܝܼܢ ܠܚܲܝܵܘܗܝ ܕܢܘܿܚ: ܒܝܲܪܚܵܐ ܕܲܬܼܪܹܝܢ: ܒܲܫܒܲܥܸܣܪܹ̈ܐ ܒܝܲܪܚܵܐ ܒܹܗ ܒܝܵܘܡܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܐܸܬܿܬܿܪܲܥ ܟܠ ܡܲܒܘܼܥܲܝ̈ ܬܗܘܿܡܵܐ ܪܲܒܵܐ: ܘܢܲܣ̈ܟܹܿܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ ܐܸܬܼܦܬܲܚ.

Anno sescentesimo vitae Noe, mense secundo, septimo decimo die mensis rupti sunt omnes fontes abyssi magnae, et cataractae caeli apertae sunt;

Յամին վեցհարիւրորդի կենացն Նոյի, յերկրորդում ամսեանն ի քսան եւ յեւթն`` ամսոյն. եւ պատառեցան ամենայն աղբեւրք անդնդոց բազմաց, եւ սահանք երկնից բացան:

მეექუსასესა წელსა ცხორებასა ნოესსა, მეორესა თთუესა, ოცდამეშჳდესა თთჳსასა, ამას დღესა შინა გამოეცნეს წყარონი უფსკრულისანი და საქანელნი ცისანი განეხუნეს. 11

11 In the six hundredth year of Noah's life, in the second month, the seventeenth day of the month, the same day were all the fountains of the great deep broken up, and the windows of heaven were opened.

יב. וַיְהִי הַגֶּשֶׁם עַל הָאָרֶץ אַרְבָּעִים יוֹם וְאַרְבָּעִים לָיְלָה:

καὶ ἐγένετο ὁ ὑετὸς ἐπὶ τῆς γῆς τεσσαράκοντα ἡμέρας καὶ τεσσαράκοντα νύκτας

12 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܡܸܛܪܵܐ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܐܲܪܒܿܥܝܼܢ ܐܝܼܡܵܡ̈ܝܼܢ ܘܐܲܪܒܿܥܝܼܢ ܠܲܝ̈ܠܵܘܲܢ.

et facta est pluvia super terram quadraginta diebus et quadraginta noctibus.

Եւ եղեւ անձրեւ ի վերայ երկրի զքառասուն տիւ եւ զքառասուն գիշեր:

და იქმნა წჳმა ქუეყანასა ზედა ორმეოც დღე და ორმეოც ღამე. 12

12 And the rain was upon the earth forty days and forty nights.

יג. בְּעֶצֶם הַיּוֹם הַזֶּה בָּא נֹחַ וְשֵׁם וְחָם וָיֶפֶת בְּנֵי נֹחַ וְאֵשֶׁת נֹחַ וּשְׁלשֶׁת נְשֵׁי בָנָיו אִתָּם אֶל הַתֵּבָה:

ἐν τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ εἰσῆλθεν Νωε Σημ Χαμ Ιαφεθ υἱοὶ Νωε καὶ ἡ γυνὴ Νωε καὶ αἱ τρεῖς γυναῖκες τῶν υἱῶν αὐτοῦ μετ᾽ αὐτοῦ εἰς τὴν κιβωτόν

13 ܒܹܗ ܒܝܵܘܡܵܐ ܗܵܢܵܐ ܥܲܠ ܢܘܿܚ: ܘܫܹܝܡ: ܘܚܵܡ: ܘܝܲܦ̮ܬ: ܒܢܲܝ̈ ܢܘܿܚ ܘܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܢܘܿܚ: ܘܲܬܼܠܵܬܼ ܢܸܫܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܢܵܘ̈ܗܝ ܠܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ.

In articulo diei illius ingressus est Noe et Sem et Cham et Iapheth filii eius, uxor illius et tres uxores filiorum eius cum eis in arcam.

Յաւուր յայնմիկ եմուտ Նոյ, Սէմ, Քամ, Յաբեթ, որդիք Նոյի, եւ կին Նոյի, եւ երեք կանայք որդւոց նորա ընդ նմա ի տապան անդր:

ამას დღესა შევიდა ნოე, სემ, ქამ და იაფეთ, ძენი ნოესნი, და ცოლი ნოესი, და სამნი ცოლნი ძეთა მისთანი მის თანა კიდობნად. 13

13 In the selfsame day entered Noah, and Shem, and Ham, and Japheth, the sons of Noah, and Noah's wife, and the three wives of his sons with them, into the ark;

יד. הֵמָּה וְכָל הַחַיָּה לְמִינָהּ וְכָל הַבְּהֵמָה לְמִינָהּ וְכָל הָרֶמֶשׂ הָרֹמֵשׂ עַל הָאָרֶץ לְמִינֵהוּ וְכָל הָעוֹף לְמִינֵהוּ כֹּל צִפּוֹר כָּל כָּנָף:

καὶ πάντα τὰ θηρία κατὰ γένος καὶ πάντα τὰ κτήνη κατὰ γένος καὶ πᾶν ἑρπετὸν κινούμενον ἐπὶ τῆς γῆς κατὰ γένος καὶ πᾶν πετεινὸν κατὰ γένος

14 ܗܸܢܘܿܢ ܘܟ݂ܠܵܗ ܚܲܝܘ̱ܬܼܵܐ ܠܓܸܢܣܵܗ: ܘܟ݂ܠܵܗ ܒܥܝܼܪܵܐ ܠܓܸܢܣܵܗ: ܘܟ݂ܠ ܪܲܚܫܵܐ ܕܪܵܚܸܫ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ ܠܓܸܢܣܵܘ̈ܗܝ: ܘܟ݂ܠܵܗ ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܠܓܸܢܣܵܗ: ܘܟ݂ܠ ܣܦܲܪ ܘܟ݂ܠ ܓܸܦ.

Ipsi et omne animal secundum genus suum, universaque iumenta in genere suo, et omne reptile, quod movetur super terram in genere suo, cunctumque volatile secundum genus suum, universae aves omnesque volucres

Նոքա եւ ամենայն գազանք ըստ ազգի, եւ ամենայն անասուն ըստ ազգի իւրեանց, եւ ամենայն սողուն շարժուն ի վերայ երկրի ըստ ազգի իւրեանց, եւ ամենայն հաւ թռչուն ըստ ազգի իւրում:

და ყოველნი მჴეცნი ქუეყანისანი ნათესაობით, და ყოველნი ქუეწარმავალნი ნათესაობით, და ყოველნი საცხოვარნი ნათესაობით, და ყოველნი მფრინველნი ნათესაობით მისით, ყოველი მფრინვალე, ყოველი ფრთოსანი. 14

14 They, and every beast after his kind, and all the cattle after their kind, and every creeping thing that creepeth upon the earth after his kind, and every fowl after his kind, every bird of every sort.

טו. וַיָּבֹאוּ אֶל נֹחַ אֶל הַתֵּבָה שְׁנַיִם שְׁנַיִם מִכָּל הַבָּשָׂר אֲשֶׁר בּוֹ רוּחַ חַיִּים:

εἰσῆλθον πρὸς Νωε εἰς τὴν κιβωτόν δύο δύο ἀπὸ πάσης σαρκός ἐν ᾧ ἐστιν πνεῦμα ζωῆς

15 ܥܲܠܼܘ ܥܲܡ ܢܘܿܚ ܠܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܬܪܹܝܢ ܬܪܹܝܢ ܡ̣ܢ ܟܠ ܒܣܲܪ ܕܐܝܼܬܼ ܒܗܘܿܢ ܪܘܼܚܵܐ ܕܚܲܝܹ̈ܐ .

ingressae sunt ad Noe in arcam, bina et bina ex omni carne, in qua erat spiritus vitae.

Մտին առ Նոյ ի տապան անդր երկու երկու յամենայն մարմնոյ յորում է շունչ կենդանի:

და შევიდა კიდობნად ნოეს თანა ორ-ორი ყოვლისაგან ჴორცისა, რომლისა თანა არს სული სიცოცხლისაჲ. 15

15 And they went in unto Noah into the ark, two and two of all flesh, wherein is the breath of life.

טז. וְהַבָּאִים זָכָר וּנְקֵבָה מִכָּל בָּשָׂר בָּאוּ כַּאֲשֶׁר צִוָּה אֹתוֹ אֱלֹהִים וַיִּסְגֹּר יְהֹוָה בַּעֲדוֹ:

καὶ τὰ εἰσπορευόμενα ἄρσεν καὶ θῆλυ ἀπὸ πάσης σαρκὸς εἰσῆλθεν καθὰ ἐνετείλατο ὁ θεὸς τῷ Νωε καὶ ἔκλεισεν κύριος ὁ θεὸς ἔξωθεν αὐτοῦ τὴν κιβωτόν

16 ܘܲܕ݂ܥܲܠܼܘ ܕܸܟܪܹ̈ܐ ܘܢܸܩ̈ܒ݂ܵܬܼܵܐ ܡ̣ܢ ܟܠ ܒܣܲܪ ܥܲܠܼܘ: ܐܲܝܟ ܕܦܲܩܕܹܗ ܐܲܠܵܗܵܐ. ܘܐܸܚܲܕ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܒܐܲܦܵܘ̈ܗܝ.

Et quae ingressa sunt, masculus et femina ex omni carne introierunt, sicut praeceperat ei Deus; et inclusit eum Dominus de foris.

Եւ որ մտանէինն` արու եւ էգ յամենայն մարմնոյ մտանէին, որպէս պատուիրեաց Աստուած Նոյի. եւ փակեաց Տէր Աստուած արտաքոյ նորա զտապանն:

და შემავალი მამალი და დედალი ყოვლისაგან ჴორცისა შევიდა, ვითარცა ამცნო ღმერთმან ნოეს. 16

16 And they that went in, went in male and female of all flesh, as God had commanded him: and the LORD shut him in.

יז. וַיְהִי הַמַּבּוּל אַרְבָּעִים יוֹם עַל הָאָרֶץ וַיִּרְבּוּ הַמַּיִם וַיִּשְׂאוּ אֶת הַתֵּבָה וַתָּרָם מֵעַל הָאָרֶץ:

καὶ ἐγένετο ὁ κατακλυσμὸς τεσσαράκοντα ἡμέρας καὶ τεσσαράκοντα νύκτας ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἐπληθύνθη τὸ ὕδωρ καὶ ἐπῆρεν τὴν κιβωτόν καὶ ὑψώθη ἀπὸ τῆς γῆς

17 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܛܵܘܦܵܢܵܐ ܐܲܪܒܿܥܝܼܢ ܝܵܘ̈ܡܝܼܢ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܣܓܼܝܼܘ ܡܲܝ̈ܵܐ ܘܫܲܩܠܘܼܗ ܠܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܘܐܸܬܿܬܿܪܝܼܡܲܬܼ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ.

Factumque est diluvium quadraginta diebus super terram, et multiplicatae sunt aquae et elevaverunt arcam in sublime a terra.

Եւ եղեւ ջրհեղեղ զքառասուն տիւ եւ զքառասուն գիշեր`` ի վերայ երկրի. եւ բազմացաւ ջուրն եւ վերացոյց զտապանն եւ բարձրացաւ յերկրէ:

და დაჴშა უფალმან ღმერთმან გარეგნით მისსა კიდობანი, და იქმნა რღუნა ორმეოც დღე და ორმეოც ღამე ქუეყანასა ზედა, და განმრავლდა წყალი და აღიღო კიდობანი და აღმაღლდა ზედა ქუეყანისა. 17

17 And the flood was forty days upon the earth; and the waters increased, and bare up the ark, and it was lift up above the earth.

יח. וַיִּגְבְּרוּ הַמַּיִם וַיִּרְבּוּ מְאֹד עַל הָאָרֶץ וַתֵּלֶךְ הַתֵּבָה עַל פְּנֵי הַמָּיִם:

καὶ ἐπεκράτει τὸ ὕδωρ καὶ ἐπληθύνετο σφόδρα ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἐπεφέρετο ἡ κιβωτὸς ἐπάνω τοῦ ὕδατος

18 ܘܲܥܫܸܢܘ ܡܲܝ̈ܵܐ ܘܲܣܓܼܝܘܼ ܛܵܒ݂ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܡܗܲܠܟ݂ܵܐ ܗ̄ܘ̤ܵܬܼ ܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܡܲܝ̈ܵܐ.

Vehementer enim inundaverunt et omnia repleverunt in superficie terrae; porro arca ferebatur super aquas.

Եւ զօրանայր ջուրն եւ բազմանայր յոյժ ի վերայ երկրի, եւ շրջէր տապանն ի վերայ ջրոց:

და დაიპყრო წყალმან და განმრავლდებოდა ფრიად ქუეყანასა ზედა. და ზე მოაქუნდა კიდობანი ზედა კერძო წყლისა. 18

18 And the waters prevailed, and were increased greatly upon the earth; and the ark went upon the face of the waters.

יט. וְהַמַּיִם גָּבְרוּ מְאֹד מְאֹד עַל הָאָרֶץ וַיְכֻסּוּ כָּל הֶהָרִים הַגְּבֹהִים אֲשֶׁר תַּחַת כָּל הַשָּׁמָיִם:

τὸ δὲ ὕδωρ ἐπεκράτει σφόδρα σφοδρῶς ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἐπεκάλυψεν πάντα τὰ ὄρη τὰ ὑψηλά ἃ ἦν ὑποκάτω τοῦ οὐρανοῦ

19 ܘܡܲܝܵ̈ܐ ܥܫܸܢܘ ܛܵܒ݂ ܛܵܒ݂ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܐܸܬܼܟܲܣܝܼܘ ܟܠܗܘܿܢ ܛܘܼܪܹ̈ܐ ܪܵ̈ܡܹܐ ܕܲܬܼܚܹܝܬܼ ܟܠ ܫܡܲܝܵܐ.

Et aquae praevaluerunt nimis super terram, opertique sunt omnes montes excelsi sub universo caelo.

Եւ սաստկանայր ջուրն յոյժ յոյժ ի վերայ երկրի, եւ ծածկէր զամենայն լերինս բարձունս որ էին ի ներքոյ երկնից:

ხოლო წყალი განძლიერდა ფრიად-ფრიად ქუეყანასა ზედა და დაფარნა ყოველნი მთანი მაღალნი, რომელნი იყვნეს ქუეშე ცისა. 19

19 And the waters prevailed exceedingly upon the earth; and all the high hills, that were under the whole heaven, were covered.

כ. חֲמֵשׁ עֶשְׂרֵה אַמָּה מִלְמַעְלָה גָּבְרוּ הַמָּיִם וַיְכֻסּוּ הֶהָרִים:

δέκα πέντε πήχεις ἐπάνω ὑψώθη τὸ ὕδωρ καὶ ἐπεκάλυψεν πάντα τὰ ὄρη τὰ ὑψηλά

20 ܚܲܡܫܲܥܸܣܪܹ̈ܐ ܐܲܡܝܼܢ ܡ̣ܢ ܠܥܸܠ ܥܫܸܢܘ ܡܲܝ̈ܵܐ: ܘܐܸܬܼܟܲܣܝܼܘ ܛܘܼܪܹ̈ܐ ܪܵ݁ܡܹܐ.

Quindecim cubitis altior fuit aqua super montes, quos operuerat.

Հնգետասան կանգուն բարձրացաւ ջուրն ի վեր, եւ ծածկեաց զամենայն լերինս:

ათხუთმეტ წყრთა ზედა კერძო ამაღლდა წყალი და დაფარნა ყოველნი მთანი. 20

20 Fifteen cubits upward did the waters prevail; and the mountains were covered.

כא. וַיִּגְוַע כָּל בָּשָׂר הָרֹמֵשׂ עַל הָאָרֶץ בָּעוֹף וּבַבְּהֵמָה וּבַחַיָּה וּבְכָל הַשֶּׁרֶץ הַשֹּׁרֵץ עַל הָאָרֶץ וְכֹל הָאָדָם:

καὶ ἀπέθανεν πᾶσα σὰρξ κινουμένη ἐπὶ τῆς γῆς τῶν πετεινῶν καὶ τῶν κτηνῶν καὶ τῶν θηρίων καὶ πᾶν ἑρπετὸν κινούμενον ἐπὶ τῆς γῆς καὶ πᾶς ἄνθρωπος

21 ܘܣܵܦ ܟܠ ܒܣܲܪ ܕܪܵܚܸܫ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ: ܘܲܒ݂ܥܝܼܪܵܐ: ܘܚܲܝܘܬܼܵܐ: ܘܟ݂ܠܹܗܿ ܪܲܚܫܵܐ ܕܪܵܚܸܫ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܟ݂ܠܗܘܿܢ ܒܢܲܝ̈ܢܵܫܵܐ.

Consumptaque est omnis caro, quae movebatur super terram, volucrum, pecorum, bestiarum omniumque reptilium, quae reptant super terram, et universi homines:

Եւ մեռաւ ամենայն մարմին շարժուն ի վերայ երկրի, թռչնոց եւ անասնոց եւ գազանաց. եւ ամենայն սողուն զեռուն ի վերայ երկրի, եւ ամենայն մարդ:

და მოკუდა ყოველი ჴორცი მოკუდავი ქუეყანასა ზედა და ყოველი კაცი. 21

21 And all flesh died that moved upon the earth, both of fowl, and of cattle, and of beast, and of every creeping thing that creepeth upon the earth, and every man:

כב. כֹּל אֲשֶׁר נִשְׁמַת רוּחַ חַיִּים בְּאַפָּיו מִכֹּל אֲשֶׁר בֶּחָרָבָה מֵתוּ:

καὶ πάντα ὅσα ἔχει πνοὴν ζωῆς καὶ πᾶς ὃς ἦν ἐπὶ τῆς ξηρᾶς ἀπέθανεν

22 ܟܠ ܕܲܢܫܲܡܬܼܵܐ ܕܪܘܼܚܵܐ ܕܚܲܝܹ̈ܐ ܒܐܲܦܵܘ̈ܗܝ: ܡ̣ܢ ܟܠ ܕܲܒ݂ܝܲܒ݂ܫܵܐ: ܡܝܼܬܼܘ.

cuncta, in quibus spiraculum vitae in terra, mortua sunt.

Ամենայն որ ունէր շունչ կենդանի յռնգունս իւր, եւ ամենայն որ ինչ էր ի վերայ ցամաքի` մեռաւ:

და ყოველი, რაოდენსა აქუნდა სული სიცოცხლისაჲ, და ყოველი, რაოდენი იყო ჴმელსა ზედა, მოკუდა. 22

22 All in whose nostrils was the breath of life, of all that was in the dry land, died.

כג. וַיִּמַח אֶת כָּל הַיְקוּם אֲשֶׁר עַל פְּנֵי הָאֲדָמָה מֵאָדָם עַד בְּהֵמָה עַד רֶמֶשׂ וְעַד עוֹף הַשָּׁמַיִם וַיִּמָּחוּ מִן הָאָרֶץ וַיִּשָּׁאֶר אַךְ נֹחַ וַאֲשֶׁר אִתּוֹ בַּתֵּבָה:

καὶ ἐξήλειψεν πᾶν τὸ ἀνάστημα ὃ ἦν ἐπὶ προσώπου πάσης τῆς γῆς ἀπὸ ἀνθρώπου ἕως κτήνους καὶ ἑρπετῶν καὶ τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἐξηλείφθησαν ἀπὸ τῆς γῆς καὶ κατελείφθη μόνος Νωε καὶ οἱ μετ᾽ αὐτοῦ ἐν τῇ κιβωτῷ

23 ܘܲܥܛܵܐ ܠܟ݂ܠ ܕܩܵܐܹܡ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܐܲܪܥܵܐ: ܡ̣ܢ ܒܢܲܝ̈ܢܵܫܵܐ ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܲܒ݂ܥܝܼܪܵܐ: ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܪܲܚܫܵܐ: ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ: ܐܸܬܼܥܛܝܼܘ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ. ܘܐܸܫܬܿܚܲܪ ܢܘܿܚ ܘܲܕ݂ܥܲܡܹܗ ܒܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ.

Et delevit omnem substantiam, quae erat super terram, ab homine usque ad pecus, usque ad reptile et usque ad volucres caeli; et deleta sunt de terra. Remansit autem solus Noe et qui cum eo erant in arca.

Եւ ջնջեաց զամենայն հասակ որ էր ի վերայ երեսաց երկրի, ի մարդոյ մինչեւ յանասուն եւ ի սողնոց մինչեւ ի թռչունս երկնից, եւ ջնջեցան յերկրէ: Եւ մնաց միայն Նոյ եւ որ ընդ նմա էին ի տապանի անդ:

და აღჴოცა ყოველი აღმდგომი,რომელი იყო პირსა ყოვლისა ქუეყანისასა, დაშთა მხოლოდ ნოე და მისთანანი,რომელნი იყუნეს კიდობანსა შინა. 23

23 And every living substance was destroyed which was upon the face of the ground, both man, and cattle, and the creeping things, and the fowl of the heaven; and they were destroyed from the earth: and Noah only remained alive, and they that were with him in the ark.

כד. וַיִּגְבְּרוּ הַמַּיִם עַל הָאָרֶץ חֲמִשִּׁים וּמְאַת יוֹם:

καὶ ὑψώθη τὸ ὕδωρ ἐπὶ τῆς γῆς ἡμέρας ἑκατὸν πεντήκοντα

24 ܘܲܥܫܸܢܘ ܡܲܝ̈ܵܐ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܡܵܐܐ ܘܚܲܡܫܝܼܢ ܝܵܘ̈ܡܝܼܢ.

Obtinueruntque aquae terram centum quinquaginta diebus.

Եւ բարձրացաւ ջուրն ի վերայ երկրի աւուրս հարեւր եւ յիսուն:

და ამაღლდა წყალი ქუეყანასა ზედა ასერგასის დღე. 24

24 And the waters prevailed upon the earth an hundred and fifty days.

Η'

ܩܦܠܐܘܢ ܚ

Cap. 8

ԳԼ. Ղ

თავი მერვე

א. וַיִּזְכֹּר אֱלֹהִים אֶת נֹחַ וְאֵת כָּל הַחַיָּה וְאֶת כָּל הַבְּהֵמָה אֲשֶׁר אִתּוֹ בַּתֵּבָה וַיַּעֲבֵר אֱלֹהִים רוּחַ עַל הָאָרֶץ וַיָּשֹׁכּוּ הַמָּיִם:

καὶ ἐμνήσθη ὁ θεὸς τοῦ Νωε καὶ πάντων τῶν θηρίων καὶ πάντων τῶν κτηνῶν καὶ πάντων τῶν πετεινῶν καὶ πάντων τῶν ἑρπετῶν ὅσα ἦν μετ᾽ αὐτοῦ ἐν τῇ κιβωτῷ καὶ ἐπήγαγεν ὁ θεὸς πνεῦμα ἐπὶ τὴν γῆν καὶ ἐκόπασεν τὸ ὕδωρ

1 ܘܐܸܬܿܕܿܟܲܪ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܢܘܿܚ ܘܲܠܟ݂ܠܵܗ ܚܲܝܘܬܼܵܐ: ܘܲܠܟ݂ܠܵܗ ܒܥܝܼܪܵܐ: ܘܲܠܟ݂ܠܵܗ ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܕܥܲܡܹܗ ܒܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܘܐܲܥܒܲܪ ܐܲܠܵܗܵܐ ܪܘܼܚܵܐ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܐܸܬܿܬܿܢܝܼܚܘ ܡܲܝ̈ܵܐ.

Recordatus autem Deus Noe cunctorumque animantium et omnium iumentorum, quae erant cum eo in arca, adduxit spiritum super terram, et imminutae sunt aquae.

Եւ յիշեաց Աստուած զՆոյ եւ զամենայն գազանս եւ զամենայն անասունս եւ զամենայն թռչունս`` որ էին ընդ նմա ի տապանի անդ. եւ ած Աստուած հողմ ի վերայ երկրի, եւ դադարեաց ջուրն:

და მოეჴსენა ღმერთსა ნოესი და ყოველთა მჴეცთა, და ყოველთა საცხოვართა, და ყოველთა მფრინველთა და ყოველთა ქუეწარმავალთა, რაოდენნი იყვნეს მის თანა კიდობანსა შინა. 1

1 And God remembered Noah, and every living thing, and all the cattle that was with him in the ark: and God made a wind to pass over the earth, and the waters asswaged;

ב. וַיִּסָּכְרוּ מַעְיְנֹת תְּהוֹם וַאֲרֻבֹּת הַשָּׁמָיִם וַיִּכָּלֵא הַגֶּשֶׁם מִן הַשָּׁמָיִם:

καὶ ἐπεκαλύφθησαν αἱ πηγαὶ τῆς ἀβύσσου καὶ οἱ καταρράκται τοῦ οὐρανοῦ καὶ συνεσχέθη ὁ ὑετὸς ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ

2 ܘܐܸܣܬܿܟܲܪ ܡܲܒܿܘܼܥܹ̈ܐ ܕܲܬܼܗܘܿܡܵܐ: ܘܢܵܣ̈ܟܹܿܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ: ܘܐܸܬܼܟܿܠܝܼ ܡܸܛܪܵܐ ܡ̣ܢ ܫܡܲܝܵܐ.

Et clausi sunt fontes abyssi et cataractae caeli, et prohibitae sunt pluviae de caelo.

Եւ խցան աղբեւրք անդնդոց եւ սահանք երկնից, եւ արգելաւ անձրեւ յերկնից:

და მოაწია ღმერთმან სული ქუეყანასა ზედა და მოაკლდა წყალი და დასწყდეს წყარონი უფსკრულისანი და საქანელნი ცისანი. და მოაკლდა წყალი, მავალი ქუეყანისაგან, და შედგებოდა. 2

2 The fountains also of the deep and the windows of heaven were stopped, and the rain from heaven was restrained;

ג. וַיָּשֻׁבוּ הַמַּיִם מֵעַל הָאָרֶץ הָלוֹךְ וָשׁוֹב וַיַּחְסְרוּ הַמַּיִם מִקְצֵה חֲמִשִּׁים וּמְאַת יוֹם:

καὶ ἐνεδίδου τὸ ὕδωρ πορευόμενον ἀπὸ τῆς γῆς ἐνεδίδου καὶ ἠλαττονοῦτο τὸ ὕδωρ μετὰ πεντήκοντα καὶ ἑκατὸν ἡμέρας

3 ܘܲܗܦܲܟ݂ܘ ܡܲܝ̈ܵܐ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ: ܐܵܙܠ̄ܝܼܢ ܘܗܵܦܟܿܝܼܢ: ܘܲܚܣܲܪܘ ܡܲܝ̈ܵܐ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܡܵܐܐ ܘܚܲܡܫܝܼܢ ܝܵܘ̈ܡܝܼܢ.

Reversaeque sunt aquae de terra euntes et redeuntes et coeperunt minui post centum quinquaginta dies.

Եւ զիջանէր տակաւ, երթայր ջուրն եւ թուլանայր յերկրէ եւ նուազէր ջուրն յետ հարեւր եւ յիսուն աւուր:

და შემცირდებოდა წყალი შემდგომად ასერგასისთა დღეთასა. 3

3 And the waters returned from off the earth continually: and after the end of the hundred and fifty days the waters were abated.

ד. וַתָּנַח הַתֵּבָה בַּחֹדֶשׁ הַשְּׁבִיעִי בְּשִׁבְעָה עָשָׂר יוֹם לַחֹדֶשׁ עַל הָרֵי אֲרָרָט:

καὶ ἐκάθισεν ἡ κιβωτὸς ἐν μηνὶ τῷ ἑβδόμῳ ἑβδόμῃ καὶ εἰκάδι τοῦ μηνός ἐπὶ τὰ ὄρη τὰ Αραρατ

4 ܘܐܸܬܿܬܿܢܝܼܚܲܬܼ ܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ ܒܝܲܪܚܵܐ ܫܒ݂ܝܼܥܵܝܵܐ: ܒܲܫܒܲܥܸܣܪܹ̈ܐ ܒܹܗ ܒܝܲܪܚܵܐ ܥܲܠ ܛܘܼܪܲ̈ܝ ܩܲܪܕܘܿ.

Requievitque arca mense septimo, decima septima die mensis super montes Ararat.

Եւ նստաւ տապանն յեւթներորդում ամսեանն ի քսան եւ յեւթն`` ամսոյն ի լերինս Արարատայ:

და დადგა კიდობანი თთუესა მეშჳდესა ოცდაშჳდისა მის თთჳსასა მთათა ზედა არარატისასა. 4

4 And the ark rested in the seventh month, on the seventeenth day of the month, upon the mountains of Ararat.

ה. וְהַמַּיִם הָיוּ הָלוֹךְ וְחָסוֹר עַד הַחֹדֶשׁ הָעֲשִׂירִי בָּעֲשִׂירִי בְּאֶחָד לַחֹדֶשׁ נִרְאוּ רָאשֵׁי הֶהָרִים:

τὸ δὲ ὕδωρ πορευόμενον ἠλαττονοῦτο ἕως τοῦ δεκάτου μηνός ἐν δὲ τῷ ἑνδεκάτῳ μηνί τῇ πρώτῃ τοῦ μηνός ὤφθησαν αἱ κεφαλαὶ τῶν ὀρέων

5 ܘܡܲܝܵ̈ܐ ܐܵܙܠ̄ܝܼܢ ܗ̄ܘ̤ܵܘ ܘܚܲܣܪܝܼܢ: ܥܕܲܡܵܐ ܠܝܲܪܚܵܐ ܥܣܝܼܪܵܝܵܐ: ܒܚܲܕ݂ ܒܝܲܪܚܵܐ ܥܣܝܼܪܵܝܵܐ ܐܸܬܼܚܙܝܼܘ ܪܹܫܲܝ̈ ܛܘܼܪܹ̈ܐ.

At vero aquae ibant et decrescebant usque ad decimum mensem; decimo enim mense, prima die mensis, apparuerunt cacumina montium.

Եւ ջուրն երթայր եւ նուազէր մինչեւ ի տասներորդ ամիսն. իսկ յամսեանն մետասաներորդի, որ օր առաջին էր ամսոյն` երեւեցան գլուխք լերանց:

ხოლო წყალი მავალი შემცირდებოდა ვიდრე მეათედ თთუემდე და მეთერთმეტესა თთუესა, პირველსა თთჳსასა, გამოჩნდეს თავნი მთათანი. 5

5 And the waters decreased continually until the tenth month: in the tenth month, on the first day of the month, were the tops of the mountains seen.

ו. וַיְהִי מִקֵּץ אַרְבָּעִים יוֹם וַיִּפְתַּח נֹחַ אֶת חַלּוֹן הַתֵּבָה אֲשֶׁר עָשָׂה:

καὶ ἐγένετο μετὰ τεσσαράκοντα ἡμέρας ἠνέῳξεν Νωε τὴν θυρίδα τῆς κιβωτοῦ ἣν ἐποίησεν

6 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܐܲܪܒܿܥܝܼܢ ܝܵܘ̈ܡܝܼܢ: ܦܬܲܚ ܢܘܿܚ ܟܵܘܬܼܵܐ ܕܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ ܕܲܥܒܲܕ݂.

Cumque transissent quadraginta dies, aperiens Noe fenestram arcae, quam fecerat, dimisit corvum;

Եւ եղեւ յետ քառասուն աւուր եբաց Նոյ զպատուհան տապանին զոր արար:

ხოლო იყო, შემდგომად ორმეოცთა დღეთასა განაღო ნოე კარი კიდობნისა, რომელ ქმნა. 6

6 And it came to pass at the end of forty days, that Noah opened the window of the ark which he had made:

ז. וַיְשַׁלַּח אֶת הָעֹרֵב וַיֵּצֵא יָצוֹא וָשׁוֹב עַד יְבשֶׁת הַמַּיִם מֵעַל הָאָרֶץ:

καὶ ἀπέστειλεν τὸν κόρακα τοῦ ἰδεῖν εἰ κεκόπακεν τὸ ὕδωρ καὶ ἐξελθὼν οὐχ ὑπέστρεψεν ἕως τοῦ ξηρανθῆναι τὸ ὕδωρ ἀπὸ τῆς γῆς

7 ܘܫܲܕܲܪ ܠܥܘܼܪܒ݂ܵܐ ܘܲܢܦܲܩ ܡܸܦܲܩ: ܘܠܵܐ ܗܦܲܟ: ܥܕܲܡܵܐ ܕܝܼܒܸܫܘ ܡܲܝ̈ܵܐ ܡ̣ܢ ܐܲܦܲܝ̈ ܐܲܪܥܵܐ.

qui egrediebatur exiens et rediens, donec siccarentur aquae super terram.

Եւ արձակեաց զագռաւն, եւ ել եւ անդրէն ոչ դարձաւ մինչեւ ցցամաքել ջրոյն յերկրէ:

და განავლინა ყორანი ხილვად, უკუეთუ მოაკლდა წყალი და განსრული არა კუალად იქცა ვიდრე განჴმობადმდე წყლისა ქუეყანისაგან. 7

7 And he sent forth a raven, which went forth to and fro, until the waters were dried up from off the earth.

ח. וַיְשַׁלַּח אֶת הַיּוֹנָה מֵאִתּוֹ לִרְאוֹת הֲקַלּוּ הַמַּיִם מֵעַל פְּנֵי הָאֲדָמָה:

καὶ ἀπέστειλεν τὴν περιστερὰν ὀπίσω αὐτοῦ ἰδεῖν εἰ κεκόπακεν τὸ ὕδωρ ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς

8 ܘܫܲܕܲܪ ܠܝܵܘܢܵܐ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܹܗ: ܕܢܸܚܙܸܐ ܐܸܢ ܩܲܠܘ ܡܲܝ̈ܵܐ ܡ̣ܢ ܐܲܦܲܝ̈ ܐܲܪܥܵܐ.

Emisit quoque columbam a se, ut videret si iam cessassent aquae super faciem terrae.

Եւ արձակեաց զաղաւնին զհետ նորա`` տեսանել թէ ցածուցեա՞լ իցէ ջուրն յերեսաց երկրէ:

და განავლინა ტრედი უკუანა მისა, უკუე-თუ მოაკლდა წყალი პირისაგან ქუეყანისა. 8

8 Also he sent forth a dove from him, to see if the waters were abated from off the face of the ground;

ט. וְלֹא מָצְאָה הַיּוֹנָה מָנוֹחַ לְכַף רַגְלָהּ וַתָּשָׁב אֵלָיו אֶל הַתֵּבָה כִּי מַיִם עַל פְּנֵי כָל הָאָרֶץ וַיִּשְׁלַח יָדוֹ וַיִּקָּחֶהָ וַיָּבֵא אֹתָהּ אֵלָיו אֶל הַתֵּבָה:

καὶ οὐχ εὑροῦσα ἡ περιστερὰ ἀνάπαυσιν τοῖς ποσὶν αὐτῆς ὑπέστρεψεν πρὸς αὐτὸν εἰς τὴν κιβωτόν ὅτι ὕδωρ ἦν ἐπὶ παντὶ προσώπῳ πάσης τῆς γῆς καὶ ἐκτείνας τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἔλαβεν αὐτὴν καὶ εἰσήγαγεν αὐτὴν πρὸς ἑαυτὸν εἰς τὴν κιβωτόν

9 ܘܠܵܐ ܐܸܫܟܿܚܲܬܼ ܠܵܗ ܝܵܘܢܵܐ ܢܝܵܚܵܐ ܠܦܲܣܲܬܼ ܪܸܓܼܠܵܗ: ܘܗܸܦܟܲܬܼ ܠܘܵܬܹܗ ܠܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܡܲܝܵ̈ܐ ܐܝܼܬ ܗ̄ܘ̤ܵܘ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܟܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܐܵܘܫܸܛ ܐܝܼܕܹܗ ܘܢܲܣܒܵܗ: ܘܐܲܥܠܵܗ ܠܘܵܬܹܗ ܠܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ.

Quae, cum non invenisset, ubi requiesceret pes eius, reversa est ad eum in arcam; aquae enim erant super universam terram. Extenditque manum et apprehensam intulit in arcam.

Եւ չգտեալ աղաւնւոյն հանգիստ ոտից իւրոց` դարձաւ անդրէն առ նա ի տապան անդր. զի ջուր դեռ ունէր զամենայն երեսս երկրի. եւ ձգեաց զձեռն եւ ընկալաւ զնա, եւ առ զնա անդրէն առ իւր ի տապան անդր:

და ვერ მპოვნელი განსუენებასა ტრედი ფერჴთა მისთასა მოიქცა მისა მიმართ კიდობნად, რამეთუ წყალი იყო ყოველსა ზედა პირსა ქუეყანისასა, და განყო ჴელი მისი, მიიქუა იგი და შეიყუანა იგი თავისა თჳსისა თანა კიდობნად. 9

9 But the dove found no rest for the sole of her foot, and she returned unto him into the ark, for the waters were on the face of the whole earth: then he put forth his hand, and took her, and pulled her in unto him into the ark.

י. וַיָּחֶל עוֹד שִׁבְעַת יָמִים אֲחֵרִים וַיֹּסֶף שַׁלַּח אֶת הַיּוֹנָה מִן הַתֵּבָה:

καὶ ἐπισχὼν ἔτι ἡμέρας ἑπτὰ ἑτέρας πάλιν ἐξαπέστειλεν τὴν περιστερὰν ἐκ τῆς κιβωτοῦ

10 ܘܦܵܫ ܬܘܼܒ݂ ܫܲܒ݂ܥܵܐ ܝܵܘ̈ܡܝܼܢ ܐ̄ܚܪܵܢܝܼܢ: ܘܲܗܦܲܟ ܘܫܲܕܪܵܗ ܠܝܵܘܢܵܐ ܡ̣ܢ ܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ.

Exspectatis autem ultra septem diebus aliis, rursum dimisit columbam ex arca.

Եւ դադարեաց եւս աւուրս եւթն, եւ դարձաւ արձակեաց զաղաւնին ի տապանէ անտի:

მერმე შემდგომად შჳდთა დღეთასა კუალად განავლინა ტრედი კიდობნისაგან. 10

10 And he stayed yet other seven days; and again he sent forth the dove out of the ark;

יא. וַתָּבֹא אֵלָיו הַיּוֹנָה לְעֵת עֶרֶב וְהִנֵּה עֲלֵה זַיִת טָרָף בְּפִיהָ וַיֵּדַע נֹחַ כִּי קַלּוּ הַמַּיִם מֵעַל הָאָרֶץ:

καὶ ἀνέστρεψεν πρὸς αὐτὸν ἡ περιστερὰ τὸ πρὸς ἑσπέραν καὶ εἶχεν φύλλον ἐλαίας κάρφος ἐν τῷ στόματι αὐτῆς καὶ ἔγνω Νωε ὅτι κεκόπακεν τὸ ὕδωρ ἀπὸ τῆς γῆς

11 ܘܐܸܬܲܬܼ ܠܘܵܬܹܗ ܝܵܘܢܵܐ ܠܥܸܕܵܢ ܪܲܡܫܵܐ: ܘܗܵܐ ܛܲܪܦܵܐ ܕܙܲܝܬܵܐ ܐܲܚܝܼܕ݂ܵܐ ܒܦܘܼܡܵܗ: ܘܝܼܕܲܥ ܢܘܿܚ ܕܩܲܠܘ ܡܲܝ̈ܵܐ ܡ̣ܢ ܐܲܦܲܝ̈ ܐܲܪܥܵܐ.

At illa venit ad eum ad vesperam portans ramum olivae virentibus foliis in ore suo. Intellexit ergo Noe quod cessassent aquae super terram.

Եւ դարձաւ առ նա աղաւնին ընդ երեկս, եւ ունէր տերեւ ձիթենւոյ շիղ ի բերան իւրում. եւ գիտաց Նոյ, թէ ցածուցեալ են ջուրքն յերկրէ:

და მოაქცია მისა მიმართ ტრედმან მიმწუხრი და აქუნდა ზეთისხილისა ფურცელი რტოჲთა პირსა შინა მისსა და ცნა ნოე, რამეთუ მოაკლდა წყალი პირისაგან ქუეყანისა. 11

11 And the dove came in to him in the evening; and, lo, in her mouth was an olive leaf pluckt off: so Noah knew that the waters were abated from off the earth.

יב. וַיִּיָּחֶל עוֹד שִׁבְעַת יָמִים אֲחֵרִים וַיְשַׁלַּח אֶת הַיּוֹנָה וְלֹא יָסְפָה שׁוּב אֵלָיו עוֹד:

καὶ ἐπισχὼν ἔτι ἡμέρας ἑπτὰ ἑτέρας πάλιν ἐξαπέστειλεν τὴν περιστεράν καὶ οὐ προσέθετο τοῦ ἐπιστρέψαι πρὸς αὐτὸν ἔτι

12 ܘܦܵܫ ܬܘܼܒ݂ ܫܲܒ݂ܥܵܐ ܝܵܘ̈ܡܝܼܢ ܐ̄ܚܪܵܢܝܼܢ: ܘܫܲܕܪܵܗ ܠܝܵܘܢܵܐ، ܘܠܵܐ ܐܵܘܣܦܲܬܼ ܬܘܼܒ݂ ܝܵܘܢܵܐ ܠܡܸܗܦܲܟ ܠܘܵܬܹܗ.

Exspectavitque nihilominus septem alios dies; et emisit columbam, quae non est reversa ultra ad eum.

Եւ դադարեաց աւուրս եւթն եւս, եւ դարձեալ արձակեաց զաղաւնին, եւ ոչ եւս յաւել դառնալ առ նա:

და მერმე და-ღა-ითმინა შჳდ დღე. და კუალად განავლინა ტრედი და არ-ღა-რა შესძინა მოქცევად მისსა მომართ მერმე. 12

12 And he stayed yet other seven days; and sent forth the dove; which returned not again unto him any more.

יג. וַיְהִי בְּאַחַת וְשֵׁשׁ מֵאוֹת שָׁנָה בָּרִאשׁוֹן בְּאֶחָד לַחֹדֶשׁ חָרְבוּ הַמַּיִם מֵעַל הָאָרֶץ וַיָּסַר נֹחַ אֶת מִכְסֵה הַתֵּבָה וַיַּרְא וְהִנֵּה חָרְבוּ פְּנֵי הָאֲדָמָה:

καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ἑνὶ καὶ ἑξακοσιοστῷ ἔτει ἐν τῇ ζωῇ τοῦ Νωε τοῦ πρώτου μηνός μιᾷ τοῦ μηνός ἐξέλιπεν τὸ ὕδωρ ἀπὸ τῆς γῆς καὶ ἀπεκάλυψεν Νωε τὴν στέγην τῆς κιβωτοῦ ἣν ἐποίησεν καὶ εἶδεν ὅτι ἐξέλιπεν τὸ ὕδωρ ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς

13 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܒܲܫܢܲܬܼ ܫܸܬܼܡܵܐܐ ܘܲܚܕ݂ܵܐ ܒܚܲܕ݂ ܒܝܲܪܚܵܐ ܩܲܕ݂ܡܵܝܵܐ: ܝܼܒܸܫܘ ܡܲܝ̈ܵܐ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܐܲܥܒܲܪ ܢܘܿܚ ܟܣܵܝܵܐ ܕܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܘܲܚܙܵܐ: ܘܗܵܐ ܝܼܒܸܫ ܐܲܦܲܝ̈ ܐܲܪܥܵܐ.

Igitur sescentesimo primo anno, primo mense, prima die mensis, siccatae sunt aquae super terram; et aperiens Noe tectum arcae, et ecce aspexit viditque quod exsiccata erat superficies terrae.

Եւ եղեւ ի վեց հարիւրորդի եւ ի միում ամի կենաց Նոյի``, յամսեանն առաջնում որ օր մի էր ամսոյն, նուազեաց ջուրն յերեսաց երկրէ. եւ եբաց Նոյ զձեղուն տապանին զոր արար, եւ ետես զի նուազեալ էր ջուրն յերեսաց երկրէ:

და იყო ექუსასსა და ერთსა წელსა ცხორებასა ნოესსა, პირველსა თთუესა, ერთსა თთჳსასა, მოაკლდა წყალი ქუეყანისაგან და აღსძარცვა ნოე სართული კიდობნისა, რომელ ქმნა, და იხილა, რამეთუ მოაკლდა წყალი პირისაგან ქუეყანისა. 13

13 And it came to pass in the six hundredth and first year, in the first month, the first day of the month, the waters were dried up from off the earth: and Noah removed the covering of the ark, and looked, and, behold, the face of the ground was dry.

יד. וּבַחֹדֶשׁ הַשֵּׁנִי בְּשִׁבְעָה וְעֶשְׂרִים יוֹם לַחֹדֶשׁ יָבְשָׁה הָאָרֶץ:

ἐν δὲ τῷ μηνὶ τῷ δευτέρῳ ἑβδόμῃ καὶ εἰκάδι τοῦ μηνός ἐξηράνθη ἡ γῆ

14 ܘܲܒ݂ܝܲܪܚܵܐ ܕܲܬܼܪܝܹܢ: ܒܫܲܒ݂ܥܵܐ ܘܥܸܣܪܝܼܢ ܒܹܗ ܒܝܲܪܚܵܐ ܝܸܒ݂ܫܲܬ̤ ܐܲܪܥܵܐ.

Mense secundo, septima et vicesima die mensis, arefacta est terra.

Իսկ յամսեանն երկրորդի, որ օր քսան եւ եւթն էր ամսոյն` ցամաքեցաւ երկիր:

ხოლო მეორესა თთუესა, ოცდაშჳდსა თთჳსასა,განჴმა ქუეყანა. 14

14 And in the second month, on the seven and twentieth day of the month, was the earth dried.

טו. וַיְדַבֵּר אֱלֹהִים אֶל נֹחַ לֵאמֹר:

καὶ εἶπεν κύριος ὁ θεὸς τῷ Νωε λέγων

15 ܘܡܲܠܸܠ ܐܲܠܵܗܵܐ ܥܲܡ ܢܘܿܚ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ.

Locutus est autem Deus ad Noe dicens:

Եւ խօսեցաւ Տէր Աստուած ընդ Նոյի եւ ասէ:

და ჰრქუა უფალმან ღმერთმან ნოეს. 15

15 And God spake unto Noah, saying,

טז. צֵא מִן הַתֵּבָה אַתָּה וְאִשְׁתְּךָ וּבָנֶיךָ וּנְשֵׁי בָנֶיךָ אִתָּךְ:

ἔξελθε ἐκ τῆς κιβωτοῦ σὺ καὶ ἡ γυνή σου καὶ οἱ υἱοί σου καὶ αἱ γυναῖκες τῶν υἱῶν σου μετὰ σοῦ

16 ܦܘܿܩ ܡ̣ܢ ܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܐܲܢ̄ܬ: ܘܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܟ: ܘܲܒ݂̈ܢܲܝܟ: ܘܢܸܫܹ̈ܐ ܕܲܒ݂̈ܢܲܝܟ ܥܲܡܵܟ.

“Egredere de arca tu et uxor tua, filii tui et uxores filiorum tuorum tecum.

Ել ի տապանէ այտի դու եւ կին քո եւ որդիք քո եւ կանայք որդւոց քոց ընդ քեզ:

გამოვედ კიდობნისაგან შენ და ცოლი შენი, და ძენი შენნი და ცოლნი ძეთა შენთანი. 16

16 Go forth of the ark, thou, and thy wife, and thy sons, and thy sons' wives with thee.

יז. כָּל הַחַיָּה אֲשֶׁר אִתְּךָ מִכָּל בָּשָׂר בָּעוֹף וּבַבְּהֵמָה וּבְכָל הָרֶמֶשׂ הָרֹמֵשׂ עַל הָאָרֶץ הַיְצֵא אִתָּךְ וְשָׁרְצוּ בָאָרֶץ וּפָרוּ וְרָבוּ עַל הָאָרֶץ:

καὶ πάντα τὰ θηρία ὅσα ἐστὶν μετὰ σοῦ καὶ πᾶσα σὰρξ ἀπὸ πετεινῶν ἕως κτηνῶν καὶ πᾶν ἑρπετὸν κινούμενον ἐπὶ τῆς γῆς ἐξάγαγε μετὰ σεαυτοῦ καὶ αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε ἐπὶ τῆς γῆς

17 ܘܟ݂ܠܵܗ ܚܲܝܘܬܼܵܐ ܕܥܲܡܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܟܠ ܒܣܲܪ: ܘܦܵܪܲܚܬܼܵܐ: ܘܲܒ݂ܥܝܼܪܵܐ: ܘܟ݂ܠܹܗ ܪܲܚܫܵܐ ܕܪܵܚܸܫ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܐܲܦܸܩ ܥܲܡܵܟ: ܘܢܵܘܠܕܘܼܢ ܒܐܲܪܥܵܐ: ܘܢܸܦܪܘܼܢ ܘܢܸܣܓܿܘܼܢ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Cuncta animantia, quae sunt apud te ex omni carne, tam in volatilibus quam in pecoribus et in universis reptilibus, quae reptant super terram, educ tecum, ut pullulent super terram et crescant et multiplicentur super eam”.

Եւ ամենայն գազանք որ են ընդ քեզ, եւ ամենայն մարմին ի թռչնոց մինչեւ ցանասունս. եւ զամենայն սողուն զեռուն երկրի հան ընդ քեզ, եւ զեռասցեն ի վերայ երկրի. եւ աճեցէք եւ բազմացարուք`` ի վերայ երկրի:

და ყოველნი მჴეცნი, რაოდენნი არიან შენ თანა, და ყოველი ჴორცი მფრინველთაგან საცხოვართამდე, და ყოველი ქუეწარმავალი მოძრავი ქუეყანასა ზედა, გამოიყუანე თავისა შენისა თანა და აღორძნდით და განმრავლდით ქუეყანასა ზედა. 17

17 Bring forth with thee every living thing that is with thee, of all flesh, both of fowl, and of cattle, and of every creeping thing that creepeth upon the earth; that they may breed abundantly in the earth, and be fruitful, and multiply upon the earth.

יח. וַיֵּצֵא נֹחַ וּבָנָיו וְאִשְׁתּוֹ וּנְשֵׁי בָנָיו אִתּוֹ:

καὶ ἐξῆλθεν Νωε καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ καὶ οἱ υἱοὶ αὐτοῦ καὶ αἱ γυναῖκες τῶν υἱῶν αὐτοῦ μετ᾽ αὐτοῦ

18 ܘܲܢܦܲܩ ܢܘܿܚ: ܘܲܒ݂̈ܢܵܘܗܝ: ܘܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ: ܘܢܸܫܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܢܵܘ̈ܗܝ ܥܲܡܹܗ.

Egressus est ergo Noe et filii eius, uxor illius et uxores filiorum eius cum eo.

Եւ ել Նոյ եւ կին նորա եւ որդիք նորա եւ կանայք որդւոց նորա ընդ նմա:

და გამოვიდა ნოე და ცოლი მისი, ძენი მისნი და ცოლნი ძეთა მისთანი. 18

18 And Noah went forth, and his sons, and his wife, and his sons' wives with him:

יט. כָּל הַחַיָּה כָּל הָרֶמֶשׂ וְכָל הָעוֹף כֹּל רוֹמֵשׂ עַל הָאָרֶץ לְמִשְׁפְּחֹתֵיהֶם יָצְאוּ מִן הַתֵּבָה:

καὶ πάντα τὰ θηρία καὶ πάντα τὰ κτήνη καὶ πᾶν πετεινὸν καὶ πᾶν ἑρπετὸν κινούμενον ἐπὶ τῆς γῆς κατὰ γένος αὐτῶν ἐξήλθοσαν ἐκ τῆς κιβωτοῦ

19 ܘܟ݂ܠܵܗ ܚܲܝܘܬܼܵܐ: ܘܟ݂ܠܵܗ ܒܥܝܼܪܵܐ: ܘܟ݂ܠܵܗ ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ: ܘܟ݂ܠ ܕܪܵܚܸܫ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ ܠܫܲܪܒ݂ܵܬܼܗܘܿܢ: ܢܦܲܩܘ ܡ̣ܢ ܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ.

Sed et omnia animantia, iumenta, volatilia et reptilia, quae reptant super terram, secundum genus suum egressa sunt de arca.

Եւ ամենայն գազանք եւ ամենայն սողուն շարժուն եւ ամենայն թռչուն յերկրէ ըստ ազգի իւրեանց ելին ի տապանէ անտի:

და ყოველნი მჴეცნი და ყოველნი საცხოვარნი, და ყოველი მფრინველი და ყოველი ქუეწარმავალი მოძრავი ქუეყანასა ზედა ნათესაობისაებრ მათისა გამოვიდეს კიდობნისაგან. 19

19 Every beast, every creeping thing, and every fowl, and whatsoever creepeth upon the earth, after their kinds, went forth out of the ark.

כ. וַיִּבֶן נֹחַ מִזְבֵּחַ לַיהֹוָה וַיִּקַּח מִכֹּל הַבְּהֵמָה הַטְּהֹרָה וּמִכֹּל הָעוֹף הַטָּהוֹר וַיַּעַל עֹלֹת בַּמִּזְבֵּחַ:

καὶ ᾠκοδόμησεν Νωε θυσιαστήριον τῷ θεῷ καὶ ἔλαβεν ἀπὸ πάντων τῶν κτηνῶν τῶν καθαρῶν καὶ ἀπὸ πάντων τῶν πετεινῶν τῶν καθαρῶν καὶ ἀνήνεγκεν ὁλοκαρπώσεις ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον

20 ܘܲܒ݂ܢܵܐ ܢܘܿܚ ܡܲܕ݂ܒܚܵܐ ܠܡܵܪܝܵܐ: ܘܲܢܣܲܒ݂ ܡ̣ܢ ܟܠܵܗ ܚܲܝܘܬܼܵܐ ܕܟ݂ܝܼܬܼܵܐ: ܘܡ̣ܢ ܟܠܵܗ ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܕܟ݂ܝܼܬܼܵܐ: ܘܐܲܣܸܩ ܝܲܩܕܵܐ ܥܲܠ ܡܲܕ݂ܒܚܵܐ.

Aedificavit autem Noe altare Domino; et tollens de cunctis pecoribus mundis et volucribus mundis obtulit holocausta super altare.

Եւ շինեաց Նոյ սեղան Աստուծոյ, եւ առ յամենայն անասնոց սրբոց եւ յամենայն թռչնոց սրբոց, եւ եհան ողջակէզ ի վերայ սեղանոյն:

და აღუშენა ნოე საკურთხეველი ღმერთსა და მოიღო ყოველთაგან საცხოვართა წმიდათა და ყოველთაგან მფრინველთა წმიდათა და შეწირნა იგინი ყოვლად ნაყოფებად საკურთხეველსა ზედა. 20

20 And Noah builded an altar unto the LORD; and took of every clean beast, and of every clean fowl, and offered burnt offerings on the altar.

כא. וַיָּרַח יְהֹוָה אֶת רֵיחַ הַנִּיחֹחַ וַיֹּאמֶר יְהֹוָה אֶל לִבּוֹ לֹא אֹסִף לְקַלֵּל עוֹד אֶת הָאֲדָמָה בַּעֲבוּר הָאָדָם כִּי יֵצֶר לֵב הָאָדָם רַע מִנְּעֻרָיו וְלֹא אֹסִף עוֹד לְהַכּוֹת אֶת כָּל חַי כַּאֲשֶׁר עָשִׂיתִי:

καὶ ὠσφράνθη κύριος ὁ θεὸς ὀσμὴν εὐωδίας καὶ εἶπεν κύριος ὁ θεὸς διανοηθείς οὐ προσθήσω ἔτι τοῦ καταράσασθαι τὴν γῆν διὰ τὰ ἔργα τῶν ἀνθρώπων ὅτι ἔγκειται ἡ διάνοια τοῦ ἀνθρώπου ἐπιμελῶς ἐπὶ τὰ πονηρὰ ἐκ νεότητος οὐ προσθήσω οὖν ἔτι πατάξαι πᾶσαν σάρκα ζῶσαν καθὼς ἐποίησα

21 ܘܐܲܪܝܼܚ ܡܵܪܝܵܐ ܪܹܝܚܵܐ ܕܲܣܘܵܬܼܵܐ: ܪܹܝܚܵܐ ܕܲܢܝܵܚܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܒܠܸܒܹܗ: ܕܠܵܐ ܐܵܘܣܸܦ ܬܘܼܒ݂ ܠܲܡܠܵܛܵܗ ܠܐܲܪܥܵܐ ܡܸܛܠ ܒܲܪܢܵܫܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܝܲܨܪܵܐ ܕܠܸܒܹܿܗ ܕܲܒ݂ܢܵܫܵܐ ܒܝܼܫ ܡ̣ܢ ܛܲܠܝܘܼܬܹܗ: ܘܠܵܐ ܐܵܘܣܸܦ ܬܘܼܒ݂ ܠܡܸܡܚܵܐ ܠܟ݂ܠ ܕܚܲܝ̈ ܐܲܝܟ ܕܥܸܒ݂ܕܹܬܼ.

Odoratusque est Dominus odorem suavitatis et locutus est Dominus ad cor suum: “Nequaquam ultra maledicam terrae propter homines, quia cogitatio humani cordis in malum prona est ab adulescentia sua. Non igitur ultra percutiam omnem animam viventem, sicut feci.

Եւ հոտոտեցաւ Տէր Աստուած ի հոտ անուշից: Եւ ասէ Տէր Աստուած` ածեալ զմտաւ. Ոչ եւս յաւելից անիծանել զերկիր վասն գործոց մարդկան, զի միտք մարդոյ հաստատեալ են ի խնամս չարի ի մանկութենէ իւրմէ. արդ ոչ եւս յաւելից հարկանել զամենայն մարմին կենդանի որպէս արարի:

და იყნოსა უფალმან ღმერთმან სული სულნელებისაჲ. და თქუა უფალმან ღმერთმან: შევინანე, არ-ღა შევსძინო მერმე წყევად ქუეყანისა საქმეთათჳს კაცთასა, რამეთუ შეყოფილ არს მომგონებელობაჲ კაცისა მოსწრაფებით ბოროტთა და სიჭაბუკითგან მისით, არ-ღა შევსძინო უკუე მოსპოლვად მერმე ყოვლისა ჴორცისა ცხოველისა. 21

21 And the LORD smelled a sweet savour; and the LORD said in his heart, I will not again curse the ground any more for man's sake; for the imagination of man's heart is evil from his youth; neither will I again smite any more every thing living, as I have done.

כב. עֹד כָּל יְמֵי הָאָרֶץ זֶרַע וְקָצִיר וְקֹר וָחֹם וְקַיִץ וָחֹרֶף וְיוֹם וָלַיְלָה לֹא יִשְׁבֹּתוּ:

πάσας τὰς ἡμέρας τῆς γῆς σπέρμα καὶ θερισμός ψῦχος καὶ καῦμα θέρος καὶ ἔαρ ἡμέραν καὶ νύκτα οὐ καταπαύσουσιν

22 ܘܡܸܟܹܝܠ ܟܠܗܘܿܢ ܝܵܘ̈ܡܵܬܼܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ: ܙܲܪܥܵܐ ܘܲܚܨܵܕܵܐ: ܥܲܪܝܵܐ ܘܚܘܼܡܵܐ: ܩܲܝܛܵܐ ܘܣܲܬܼܘܵܐ: ܐܝܼܡܵܡܵܐ ܘܠܸܠܝܵܐ: ܠܵܐ ܢܸܒ݂ܛܠܘܼܢ.

Cunctis diebus terrae, sementis et messis, frigus et aestus, aestas et hiems, dies et nox non requiescent”.

Այսուհետեւ զամենայն աւուրս երկրի` սերմն եւ հունձք, ցուրտ եւ տօթ, ամառն եւ գարուն, զտիւ եւ զգիշեր`` մի՛ դադարեսցեն:

ვითარ-ცა ვჰყავ და ყოველთა დღეთა ქუეყანისათა თესვად და მკად, სიგრილე და სიცხე, ზაფხული და არე, და დღე და ღამე არა მოაკლდენ. 22

22 While the earth remaineth, seedtime and harvest, and cold and heat, and summer and winter, and day and night shall not cease.

Θ'

ܩܦܠܐܘܢ ܛ

Cap. 9

ԳԼ. Թ

თავი მეცხრე

א. וַיְבָרֶךְ אֱלֹהִים אֶת נֹחַ וְאֶת בָּנָיו וַיֹּאמֶר לָהֶם פְּרוּ וּרְבוּ וּמִלְאוּ אֶת הָאָרֶץ:

καὶ ηὐλόγησεν ὁ θεὸς τὸν Νωε καὶ τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ καὶ εἶπεν αὐτοῖς αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε καὶ πληρώσατε τὴν γῆν καὶ κατακυριεύσατε αὐτῆς

1 ܘܒܲܪܸܟ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܢܘܿܚ: ܘܠܲܒ݂ܢܵܘ̈ܗܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܦܪܵܘ ܘܲܣܓ݂ܵܘ: ܘܲܡܠܵܘ ܐܲܪܥܵܐ.

Benedixitque Deus Noe et filiis eius et dixit ad eos: “Crescite et multiplicamini et implete terram.

Եւ օրհնեաց Աստուած զՆոյ եւ զորդիս նորա, եւ ասէ ցնոսա. Աճեցէք եւ բազմացարուք եւ լցէք զերկիր եւ տիրեցէք դմա:

და აკურთხნა ღმერთმან ნოე და ძენი მისნი და ჰრქუა მათ აღორძნდით, და განმრავლდით და აღავსეთ ქუეყანა და ეუფლენით მას. 1

1 And God blessed Noah and his sons, and said unto them, Be fruitful, and multiply, and replenish the earth.

ב. וּמוֹרַאֲכֶם וְחִתְּכֶם יִהְיֶה עַל כָּל חַיַּת הָאָרֶץ וְעַל כָּל עוֹף הַשָּׁמָיִם בְּכֹל אֲשֶׁר תִּרְמֹשׂ הָאֲדָמָה וּבְכָל דְּגֵי הַיָּם בְּיֶדְכֶם נִתָּנוּ:

καὶ ὁ τρόμος ὑμῶν καὶ ὁ φόβος ἔσται ἐπὶ πᾶσιν τοῖς θηρίοις τῆς γῆς καὶ ἐπὶ πάντα τὰ ὄρνεα τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἐπὶ πάντα τὰ κινούμενα ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἐπὶ πάντας τοὺς ἰχθύας τῆς θαλάσσης ὑπὸ χεῖρας ὑμῖν δέδωκα

2 ܘܕܸܚܠܲܬܼܟ݂ܘܿܢ ܘܙܵܘܥܲܬܼܟ݂ܘܿܢ ܬܸܗܘܸܐ ܥܲܠ ܟܠܵܗܿ ܚܲܝܘܬܼܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ: ܘܥܲܠ ܟܠܵܗܿ ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ: ܘܥܲܠ ܟܠ ܕܡܲܪܚܫܵܐ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܟ݂ܠܗܘܿܢ ܢܘܼܢܹ̈ܐ ܕܝܲܡܵܐ ܒܐܝܼܕܲܝܟܿܘܿܢ ܢܸܫܬܲܠܡܘܼܢ.

Et terror vester ac tremor sit super cuncta animalia terrae et super omnes volucres caeli cum universis, quae moventur super terram; omnes pisces maris manui vestrae traditi sunt.

Եւ ահ եւ երկեւղ ձեր եղիցի ի վերայ ամենայն գազանաց երկրի, եւ ի վերայ ամենայն թռչնոց երկնից, եւ ի վերայ ամենայն զեռնոց երկրի, եւ ի վերայ ամենայն ձկանց ծովու, զորս ընդ ձեռամբ ձերով ետու:

და შიში თქუენი და ძრწოლაჲ თქუენი იყოს ყოველთა ზედა მჴეცთა ქუეყანისათა, და ყოველთა ზედა მფრინველთა ცისათა. 2

2 And the fear of you and the dread of you shall be upon every beast of the earth, and upon every fowl of the air, upon all that moveth upon the earth, and upon all the fishes of the sea; into your hand are they delivered.

ג. כָּל רֶמֶשׂ אֲשֶׁר הוּא חַי לָכֶם יִהְיֶה לְאָכְלָה כְּיֶרֶק עֵשֶׂב נָתַתִּי לָכֶם אֶת כֹּל:

καὶ πᾶν ἑρπετόν ὅ ἐστιν ζῶν ὑμῖν ἔσται εἰς βρῶσιν ὡς λάχανα χόρτου δέδωκα ὑμῖν τὰ πάντα

3 ܘܟ݂ܠ ܪܲܚܫܵܐ ܕܚܲܝ: ܠܟ݂ܘܿܢ ܢܸܗܘܸܐ ܠܡܹܐܟ݂ܘܼܠܬܵܐ: ܐܲܝܟ ܝܘܼܪܵܩܵܐ ܕܥܸܣܒܵܐ ܝܸܗ̄ܒܸܬܼ ܠܟ݂ܘܿܢ ܟܠ.

Omne, quod movetur et vivit, erit vobis in cibum; quasi holera virentia tradidi vobis omnia,

Եւ ամենայն զեռուն որ է կենդանի` ձեզ լիցի ի կերակուր. իբրեւ զբանջար խոտոյ ետու ձեզ զամենայն:

და ყოველთა ზედა იძრვისთა ქუეყანისათა. და ყოველნი თევზნი ზღჳსანი ჴელის ქუეშე მიგცე თქუენ და ყოველი ქუეწარმავალი, რომლისა არს სიცოცხლე, თქუენდა იყოს საჭამადად ვითარ-ცა მხალი თივისაჲ, მიგცენ თქუენ ყოველნი. 3

3 Every moving thing that liveth shall be meat for you; even as the green herb have I given you all things.

ד. אַךְ בָּשָׂר בְּנַפְשׁוֹ דָמוֹ לֹא תֹאכֵלוּ:

πλὴν κρέας ἐν αἵματι ψυχῆς οὐ φάγεσθε

4 ܒܲܠܚܘܿܕ݂ ܒܸܣܪܵܐ ܕܲܒ݂ܢܲܦ̮ܫܹܗܿ ܕܡܹܗ: ܠܵܐ ܬܹܐܟ݂ܠܘܼܢ.

excepto quod carnem cum anima, quae est in sanguine, non comedetis.

Բայց զմիս արեամբ շնչոյ մի՛ ուտիցէք:

გარნა ჴორცი სისხლითურთ სულისათ არა სჭამოთ. 4

4 But flesh with the life thereof, which is the blood thereof, shall ye not eat.

ה. וְאַךְ אֶת דִּמְכֶם לְנַפְשֹׁתֵיכֶם אֶדְרשׁ מִיַּד כָּל חַיָּה אֶדְרְשֶׁנּוּ וּמִיַּד הָאָדָם מִיַּד אִישׁ אָחִיו אֶדְרשׁ אֶת נֶפֶשׁ הָאָדָם:

καὶ γὰρ τὸ ὑμέτερον αἷμα τῶν ψυχῶν ὑμῶν ἐκζητήσω ἐκ χειρὸς πάντων τῶν θηρίων ἐκζητήσω αὐτὸ καὶ ἐκ χειρὸς ἀνθρώπου ἀδελφοῦ ἐκζητήσω τὴν ψυχὴν τοῦ ἀνθρώπου

5 ܘܲܒ݂ܪܲܡ ܕܸܡܟ݂ܘܼܢ ܕܢܲܦ̮ܫܵ̈ܬܼܟ݂ܘܿܢ ܐܸܬܼܒܲܥ: ܡ̣ܢ ܝܲܕ݂ ܟܠ ܚܲܝܘܬܼܵܐ ܐܸܬܼܒܿܥܝܼܘܗܝ. ܡ̣ܢ ܐܝܼܕ݂ܵܐ ܕܐ̄ܢܵܫܵܐ ܘܡ̣ܢ ܐܝܼܕ݂ܵܐ ܕܓܲܒ݂ܪܵܐ ܘܐܲܚܘܼܗܝ ܐܸܬܼܒܲܥ ܢܲܦ̮ܫܵܐ ܕܐ̄ܢܵܫܵܐ.

Sanguinem enim animarum vestrarum requiram de manu cunctarum bestiarum; et de manu hominis, de manu viri fratris eius requiram animam hominis.

Քանզի եւ զձեր արիւն շնչոյ խնդրեցից. ի ձեռաց ամենայն գազանաց խնդրեցից զնա եւ ի ձեռաց մարդոյ. ի ձեռաց առն զշունչ եղբօր իւրոյ խնդրեցից:

და რამეთუ სისხლიცა თქუენი სულთა თქუენთა გამოვიძიო ჴელისაგან მჴეცთასა და გამოვიძიო იგი ჴელისაგან კაცისა ძმისა მისისა გამოვიძიო სული კაცისა. 5

5 And surely your blood of your lives will I require; at the hand of every beast will I require it, and at the hand of man; at the hand of every man's brother will I require the life of man.

ו. שֹׁפֵךְ דַּם הָאָדָם בָּאָדָם דָּמוֹ יִשָּׁפֵךְ כִּי בְּצֶלֶם אֱלֹהִים עָשָׂה אֶת הָאָדָם:

ὁ ἐκχέων αἷμα ἀνθρώπου ἀντὶ τοῦ αἵματος αὐτοῦ ἐκχυθήσεται ὅτι ἐν εἰκόνι θεοῦ ἐποίησα τὸν ἄνθρωπον

6 ܡܿܢ ܕܢܹܐܫܘܼܕ݂ ܕܡܵܐ ܕܐ̄ܢܵܫܵܐ: ܒܐ̄ܢܵܫܵܐ ܕܡܹܗ ܢܸܬܼܐܫܸܕ݂: ܡܸܛܠ ܕܒܲܨܠܸܡ ܐܲܠܵܗܵܐ ܥܒ݂ܝܼܕ݂ ܐܵܕ݂ܵܡ.

Quicumque effuderit humanum sanguinem, per hominem fundetur sanguis illius; ad imaginem quippe Dei factus est homo.

Որ հեղու զարիւն մարդոյ, փոխանակ արեան նորա հեղցի արիւն նորա. զի ի պատկեր Աստուծոյ արարի ես`` զմարդն:

და დამთხეველისა სისხლსა კაცისასა ნაცვლად სისხლისა მისისა დაითხიოს, რამეთუ ხატად ღმრთისა შევქმენ კაცი. 6

6 Whoso sheddeth man's blood, by man shall his blood be shed: for in the image of God made he man.

ז. וְאַתֶּם פְּרוּ וּרְבוּ שִׁרְצוּ בָאָרֶץ וּרְבוּ בָהּ:

ὑμεῖς δὲ αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε καὶ πληρώσατε τὴν γῆν καὶ πληθύνεσθε ἐπ᾽ αὐτῆς

7 ܘܐܲܢ̄ܬܿܘܼܢ ܦܪܵܘ ܘܲܣܓ݂ܵܘ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ܘ ܒܐܲܪܥܵܐ ܘܲܣܓ݂ܵܘ ܒܵܗ.

Vos autem crescite et multiplicamini et pullulate super terram et dominamini ei”.

Այլ դուք աճեցէք եւ բազմացարուք եւ լցէք զերկիր, եւ բազմացարուք ի վերայ դորա:

ხოლო თქუენ აღორძნდით და განმრავლდით და განავსეთ ქუეყანა და ეუფლენით მას. 7

7 And you, be ye fruitful, and multiply; bring forth abundantly in the earth, and multiply therein.

ח. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים אֶל נֹחַ וְאֶל בָּנָיו אִתּוֹ לֵאמֹר:

καὶ εἶπεν ὁ θεὸς τῷ Νωε καὶ τοῖς υἱοῖς αὐτοῦ μετ᾽ αὐτοῦ λέγων

8 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܢܘܿܚ ܘܠܲܒ݂̈ܢܵܘܗܝ ܥܲܡܹܗ.

Haec quoque dixit Deus ad Noe et ad filios eius cum eo:

Եւ խօսեցաւ Տէր Աստուած ընդ Նոյի եւ ընդ որդիս նորա որ ընդ նմա էին եւ ասէ:

და ჰრქუა უფალმან ღმერთმან ნოეს და ძეთა მისთა მეტყუელმან: 8

8 And God spake unto Noah, and to his sons with him, saying,

ט. וַאֲנִי הִנְנִי מֵקִים אֶת בְּרִיתִי אִתְּכֶם וְאֶת זַרְעֲכֶם אַחֲרֵיכֶם:

ἐγὼ ἰδοὺ ἀνίστημι τὴν διαθήκην μου ὑμῖν καὶ τῷ σπέρματι ὑμῶν μεθ᾽ ὑμᾶς

9 ܐܸܢܵܐ ܗܵܐ ܡܩܝܼܡ ܐ̄ܢܵܐ ܩܝܵܡܝ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ: ܘܥܲܡ ܙܲܪܥܟ݂ܘܿܢ ܒܵܬܲܪܟ݂ܘܿܢ.

“Ecce ego statuam pactum meum vobiscum et cum semine vestro post vos

Եւ ահաւասիկ ես հաստատեմ զուխտ իմ ընդ ձեզ, եւ ընդ զաւակի ձերում յետ ձեր:

აჰა, მე აღვადგენ აღთქუმასა ჩემსა თქუენდა და თესლისა თქუენისა შემდგომად თქუენსა. 9

9 And I, behold, I establish my covenant with you, and with your seed after you;

י. וְאֵת כָּל נֶפֶשׁ הַחַיָּה אֲשֶׁר אִתְּכֶם בָּעוֹף בַּבְּהֵמָה וּבְכָל חַיַּת הָאָרֶץ אִתְּכֶם מִכֹּל יֹצְאֵי הַתֵּבָה לְכֹל חַיַּת הָאָרֶץ:

καὶ πάσῃ ψυχῇ τῇ ζώσῃ μεθ᾽ ὑμῶν ἀπὸ ὀρνέων καὶ ἀπὸ κτηνῶν καὶ πᾶσι τοῖς θηρίοις τῆς γῆς ὅσα μεθ᾽ ὑμῶν ἀπὸ πάντων τῶν ἐξελθόντων ἐκ τῆς κιβωτοῦ

10 ܘܥܲܡ ܟܠ ܢܲܦ̮ܫܵܐ ܚܲܝܬܼܵܐ ܕܥܲܡܟ݂ܘܿܢ: ܘܥܲܡ ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ: ܘܥܲܡ ܒܥܝܼܪܵܐ ܘܥܲܡ ܟܠܵܗܿ ܚܲܝܘܬܼܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ ܕܥܲܡܟ݂ܘܿܢ: ܡ̣ܢ ܟܠ ܢܲܦ̈ܩܲܝ ܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܘܥܲܡ ܟܠܵܗܿ ܚܲܝܘܬܼܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ.

et ad omnem animam viventem, quae est vobiscum tam in volucribus quam in iumentis et in omnibus bestiis terrae, quae sunt vobiscum, cunctis, quae egressa sunt de arca, universis bestiis terrae.

Եւ ընդ ամենայն շնչոյ կենդանւոյ որ ընդ ձեզ են, ի թռչնոց եւ յանասնոց եւ յամենայն գազանաց երկրի որ ընդ ձեզ, եւ յամենեցունց որ ելին ի տապանէ անտի, եւ յամենայն անասնոց երկրի:

და ყოვლისა სულისა ცხოველისა თქუენ თანა მფრინველთაგან და საცხოვართაგან და ყოველთაგან მჴეცთა ქუეყანისათა, რაოდენნი არიან თქუენ თანა, ყოველთა თანა გამოსრულთა კიდობნით და ყოველთა პირუტყუთა ქუეყანისათა. 10

10 And with every living creature that is with you, of the fowl, of the cattle, and of every beast of the earth with you; from all that go out of the ark, to every beast of the earth.

יא. וַהֲקִמֹתִי אֶת בְּרִיתִי אִתְּכֶם וְלֹא יִכָּרֵת כָּל בָּשָׂר עוֹד מִמֵּי הַמַּבּוּל וְלֹא יִהְיֶה עוֹד מַבּוּל לְשַׁחֵת הָאָרֶץ:

καὶ στήσω τὴν διαθήκην μου πρὸς ὑμᾶς καὶ οὐκ ἀποθανεῖται πᾶσα σὰρξ ἔτι ἀπὸ τοῦ ὕδατος τοῦ κατακλυσμοῦ καὶ οὐκ ἔσται ἔτι κατακλυσμὸς ὕδατος τοῦ καταφθεῖραι πᾶσαν τὴν γῆν

11 ܘܐܲܩܝܼܡ ܩܝܵܡܝ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ: ܘܠܵܐ ܢܣܘܼܦ ܟܠ ܒܣܲܪ ܬܘܼܒ݂ ܡ̣ܢ ܡܲܝ̈ܵܐ ܕܛܵܘܦܵܢܵܐ: ܘܠܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܬܘܼܒ݂ ܛܵܘܦܵܢܵܐ ܠܲܡܚܲܒܵܠܘܼ ܠܐܲܪܥܵܐ.

Statuam pactum meum vobiscum; et nequaquam ultra interficietur omnis caro aquis diluvii, neque erit deinceps diluvium dissipans terram”.

Եւ հաստատեցից զուխտ իմ ընդ ձեզ. եւ ոչ եւս մեռանիցի ամենայն մարմին ի ջրհեղեղէ, եւ ոչ եւս եղիցի ջրհեղեղ ջուրց ապականել զամենայն երկիր:

და დავამტკიცო აღთქუმაჲ ჩემი თქუენდა მიმართ და არ-ღა-რა მოჰკუდეთ ყოველი ჴორცი წყლისა მიერ რღუნისა და არ-ღა-რა იყოს მერმე რღუნა წყლისა განხრწნად ყოვლისა ქუეყანისა. 11

11 And I will establish my covenant with you, neither shall all flesh be cut off any more by the waters of a flood; neither shall there any more be a flood to destroy the earth.

יב. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים זֹאת אוֹת הַבְּרִית אֲשֶׁר אֲנִי נֹתֵן בֵּינִי וּבֵינֵיכֶם וּבֵין כָּל נֶפֶשׁ חַיָּה אֲשֶׁר אִתְּכֶם לְדֹרֹת עוֹלָם:

καὶ εἶπεν κύριος ὁ θεὸς πρὸς Νωε τοῦτο τὸ σημεῖον τῆς διαθήκης ὃ ἐγὼ δίδωμι ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ ὑμῶν καὶ ἀνὰ μέσον πάσης ψυχῆς ζώσης ἥ ἐστιν μεθ᾽ ὑμῶν εἰς γενεὰς αἰωνίους

12 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܢܘܿܚ: ܗܵܕܹܐ ܐܵܬܼܵܐ ܕܲܩܝܵܡܵܐ ܕܝܵܗܸܒ݂ ܐ̄ܢܵܐ ܒܲܝܢܲܝ ܘܲܠܟ݂ܘܿܢ: ܘܒܹܝܬܼ ܟܠ ܢܲܦ̮ܫܵܐ ܚܲܝܬܼܵܐ ܕܥܲܡܟ݂ܘܿܢ ܠܕ݂ܵܪܲ̈ܝ ܥܵܠܡܵܐ.

Dixitque Deus: “Hoc signum foederis, quod do inter me et vos et ad omnem animam viventem, quae est vobiscum, in generationes sempiternas:

Եւ ասէ Տէր Աստուած ցՆոյ. Այս է նշան ուխտին զոր ես տաց ընդ իս եւ ընդ ձեզ, եւ ի մէջ ամենայն շնչոյ կենդանւոյ որ է ընդ ձեզ, յազգս յաւիտենից:

და თქუა უფალმან ღმერთმან ნოეს და ძეთა მისთა: ესე სასწაული აღთქუმისა ჩემისაჲ, რომელსა მე მოვსცემ შორის ჩემსა და შორის თქუენსა და შორის ყოვლისა სულისა ცხოველისა, რომელი არს თქუენ თანა ნათესავად საუკუნოდ. 12

12 And God said, This is the token of the covenant which I make between me and you and every living creature that is with you, for perpetual generations:

יג. אֶת קַשְׁתִּי נָתַתִּי בֶּעָנָן וְהָיְתָה לְאוֹת בְּרִית בֵּינִי וּבֵין הָאָרֶץ:

τὸ τόξον μου τίθημι ἐν τῇ νεφέλῃ καὶ ἔσται εἰς σημεῖον διαθήκης ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ τῆς γῆς

13 ܩܸܫܬܿܝ ܝܸܗ̄ܒܹܿܬܼ ܒܲܥܢܵܢܹ̈ܐ: ܘܬܸܗܘܸܐ ܐܵܬܼܵܐ ܕܲܩܝܵܡܵܐ ܒܲܝܢܲܝ ܠܐܲܪܥܵܐ.

arcum meum ponam in nubibus, et erit signum foederis inter me et inter terram.

Զաղեղն իմ եդից յամպս, եւ եղիցի ի նշանակ յաւիտենական ուխտին ընդ իս եւ ընդ ամենայն երկիր:

რამეთუ მშვილდსა ჩემსა დავსდებ ღრუბელთა შინა და იყოს სასწაულად აღთქუმისა შორის ჩემსა და ქუეყანისა. 13

13 I do set my bow in the cloud, and it shall be for a token of a covenant between me and the earth.

יד. וְהָיָה בְּעַנְנִי עָנָן עַל הָאָרֶץ וְנִרְאֲתָה הַקֶּשֶׁת בֶּעָנָן:

καὶ ἔσται ἐν τῷ συννεφεῖν με νεφέλας ἐπὶ τὴν γῆν ὀφθήσεται τὸ τόξον μου ἐν τῇ νεφέλῃ

14 ܘܢܸܗܘܸܐ ܡܵܐ ܕܡܲܣܸܩ ܐ̄ܢܵܐ ܥܢܵܢܹ̈ܐ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܬܸܬܼܚܙܸܐ ܩܸܫܬܵܐ ܒܲܥܢܵܢܹ̈ܐ.

Cumque obduxero nubibus caelum, apparebit arcus meus in nubibus,

Եւ եղիցի ի գումարել ինձ զամպս ի վերայ երկրի, երեւեսցի աղեղն իմ յամպս:

და იყოს, რაჟამს მოვავლინო ღრუბელი შორის ქუეყანასა, გამოჩნდეს მშჳლდი იგი ღრუბელთა შინა. 14

14 And it shall come to pass, when I bring a cloud over the earth, that the bow shall be seen in the cloud:

טו. וְזָכַרְתִּי אֶת בְּרִיתִי אֲשֶׁר בֵּינִי וּבֵינֵיכֶם וּבֵין כָּל נֶפֶשׁ חַיָּה בְּכָל בָּשָׂר וְלֹא יִהְיֶה עוֹד הַמַּיִם לְמַבּוּל לְשַׁחֵת כָּל בָּשָׂר:

καὶ μνησθήσομαι τῆς διαθήκης μου ἥ ἐστιν ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ ὑμῶν καὶ ἀνὰ μέσον πάσης ψυχῆς ζώσης ἐν πάσῃ σαρκί καὶ οὐκ ἔσται ἔτι τὸ ὕδωρ εἰς κατακλυσμὸν ὥστε ἐξαλεῖψαι πᾶσαν σάρκα

15 ܘܐܸܬܿܕܿܟܲܪ ܩܝܵܡܝ ܕܒܲܝܢܲܝ ܘܲܠܟ݂ܘܿܢ: ܘܒܹܝܬܼ ܟܠ ܢܲܦ̮ܫܵܐ ܚܲܝܬܼܵܐ ܕܥܲܡܟ݂ܘܿܢ: ܘܒܹܝܬܼ ܟܠ ܒܣܲܪ: ܘܠܵܐ ܢܸܗܘܘܿܢ ܬܘܼܒ݂ ܡܲܝ̈ܵܐ ܕܛܵܘܦܵܢܵܐ ܠܲܡܚܲܒܵܠܘܼ ܟܠ ܒܣܲܪ.

et recordabor foederis mei vobiscum et cum omni anima vivente, quae carnem vegetat; et non erunt ultra aquae diluvii ad delendum universam carnem.

Եւ յիշեցից զուխտ իմ որ ընդ իս եւ ընդ ձեզ, եւ ի մէջ ամենայն շնչոյ կենդանւոյ յամենայն մարմին. եւ ոչ եւս եղիցի ջրհեղեղ ի սատակել զամենայն մարմին:

და მოვიჴსენო აღთქუმაჲ ჩემი, რომელ არს შორის ჩემსა და თქუენსა და შორის ყოვლისა ჴორციელისა ცხოველისა ყოვლისა მიმართ ჴორცისა და არ-ღა-რა იყოს წყალი იგი რღუნისა მოსპოლვად ყოველსა ჴორციელსა. 15

15 And I will remember my covenant, which is between me and you and every living creature of all flesh; and the waters shall no more become a flood to destroy all flesh.

טז. וְהָיְתָה הַקֶּשֶׁת בֶּעָנָן וּרְאִיתִיהָ לִזְכֹּר בְּרִית עוֹלָם בֵּין אֱלֹהִים וּבֵין כָּל נֶפֶשׁ חַיָּה בְּכָל בָּשָׂר אֲשֶׁר עַל הָאָרֶץ:

καὶ ἔσται τὸ τόξον μου ἐν τῇ νεφέλῃ καὶ ὄψομαι τοῦ μνησθῆναι διαθήκην αἰώνιον ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ ἀνὰ μέσον πάσης ψυχῆς ζώσης ἐν πάσῃ σαρκί ἥ ἐστιν ἐπὶ τῆς γῆς

16 ܘܬܸܗܘܸܐ ܩܸܫܬܵܐ ܒܲܥܢܵܢܹ̈ܐ: ܘܐܸܚܙܹܝܗܿ ܠܕ݂ܘܼܟ݂ܪܵܢܵܐ ܕܲܩܝܵܡܵܐ ܕܲܠܥܵܠܲܡ: ܒܝܹܬܼ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܒܹܝܬܼ ܟܠ ܢܲܦ̮ܫܵܐ ܚܲܝܬܼܵܐ: ܕܟ݂ܠ ܒܣܲܪ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Eritque arcus in nubibus, et videbo illum et recordabor foederis sempiterni, quod pactum est inter Deum et omnem animam viventem universae carnis, quae est super terram”.

Եւ եղիցի աղեղն իմ յամպս, եւ տեսից` յիշել զուխտն յաւիտենական ի մէջ իմ եւ ի մէջ ամենայն շնչոյ կենդանւոյ յամենայն մարմնի որ է ի վերայ երկրի:

და იყოს მშვილდი იგი ღრუბელთა შინა და ვიხილო და მოვიჴსენო აღთქუმაჲ საუკუნო შორის ჩემსა. და შორის ყოვლისა ცხოველისა და ყოვლისა ჴორციელისა, რომელ არს ქუეყანასა ზედა. 16

16 And the bow shall be in the cloud; and I will look upon it, that I may remember the everlasting covenant between God and every living creature of all flesh that is upon the earth.

יז. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים אֶל נֹחַ זֹאת אוֹת הַבְּרִית אֲשֶׁר הֲקִמֹתִי בֵּינִי וּבֵין כָּל בָּשָׂר אֲשֶׁר עַל הָאָרֶץ:

καὶ εἶπεν ὁ θεὸς τῷ Νωε τοῦτο τὸ σημεῖον τῆς διαθήκης ἧς διεθέμην ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ ἀνὰ μέσον πάσης σαρκός ἥ ἐστιν ἐπὶ τῆς γῆς

17 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܢܘܿܚ: ܗܵܕܹܐ ܗ̄ܝܼ ܐܵܬܼܵܐ ܕܲܩܝܵܡܵܐ ܕܐܲܩܝܼܡܹܬܼ ܒܲܝܢܲܝ ܠܒܹܝܬܼ ܟܠ ܒܣܲܪ ܕܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Dixitque Deus ad Noe: “Hoc erit signum foederis, quod constitui inter me et omnem carnem super terram”.

Եւ ասէ Աստուած ցՆոյ. Այս է նշան ուխտին զոր ուխտեցի ես ընդ իս եւ ընդ ձեզ, եւ`` ի մէջ ամենայն մարմնոյ որ է ի վերայ երկրի:

და ჰრქუა უფალმან ნოეს: ესე სასწაული არს აღთქუმისა ჩემისაჲ, რომელი დავდევ შორის ჩემსა და შორის ყოვლისა ჴორციელისა, რომელ არს ქუეყანასა ზედა. 17

17 And God said unto Noah, This is the token of the covenant, which I have established between me and all flesh that is upon the earth.

יח. וַיִּהְיוּ בְנֵי נֹחַ הַיֹּצְאִים מִן הַתֵּבָה שֵׁם וְחָם וָיָפֶת וְחָם הוּא אֲבִי כְנָעַן:

ἦσαν δὲ οἱ υἱοὶ Νωε οἱ ἐξελθόντες ἐκ τῆς κιβωτοῦ Σημ Χαμ Ιαφεθ Χαμ ἦν πατὴρ Χανααν

18 ܘܲܗܘ̤ܵܘ ܒܢܲܝ̈ ܢܘܿܚ ܕܲܢܦܲܩܘ ܡ̣ܢ ܩܹܒ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܫܹܝܡ: ܚܵܡ: ܘܝܲܦ̮ܬܿ: ܚܵܡ ܗܘ̤ ܐܵܒ݂ܘܼܗܝ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ.

Erant ergo filii Noe, qui egressi sunt de arca, Sem, Cham et Iapheth. Porro Cham ipse est pater Chanaan.

Եւ էին որդիք Նոյի որ ելին ի տապանէ անտի, Սէմ, Քամ, Յաբեթ. Քամ էր հայր Քանանու:

ხოლო იყუნეს ძენი ნოესნი გამოსრულ კიდობნისაგან: სემ, ქამ, და იაფეთ, ხოლო ქამ იყო მამაჲ ქანანისი. 18

18 And the sons of Noah, that went forth of the ark, were Shem, and Ham, and Japheth: and Ham is the father of Canaan.

יט. שְׁלשָׁה אֵלֶּה בְּנֵי נֹחַ וּמֵאֵלֶּה נָפְצָה כָל הָאָרֶץ:

τρεῖς οὗτοί εἰσιν οἱ υἱοὶ Νωε ἀπὸ τούτων διεσπάρησαν ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν

19 ܬܠܵܬܼܵܐ ܗܵܠܹܝܢ ܒܢܲܝ̈ ܢܘܿܚ: ܘܡ̣ܢ ܗܵܠܹܝܢ ܐܸܬܼܒܲܕܲܪܘ ܒܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ.

Tres isti filii sunt Noe, et ab his disseminatum est omne hominum genus super universam terram.

Երեք սոքա էին որդիք Նոյի, եւ ի սոցանէ սփռեցան ընդ ամենայն երկիր:

ესე სამნი, იყვნეს ძენი ნოესნი, ამათგან განითესნეს ყოველსა ზედა ქუეყანასა. 19

19 These are the three sons of Noah: and of them was the whole earth overspread.

כ. וַיָּחֶל נֹחַ אִישׁ הָאֲדָמָה וַיִּטַּע כָּרֶם:

καὶ ἤρξατο Νωε ἄνθρωπος γεωργὸς γῆς καὶ ἐφύτευσεν ἀμπελῶνα

20 ܘܫܲܪܝܼ ܢܘܿܚ ܥܒ݂ܵܕ݂ܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܢܨܲܒ݂ ܟܲܪܡܵܐ.

Coepitque Noe agricola plantare vineam;

Եւ սկսաւ Նոյ, այր հողագործ, զերկիր գործել``. եւ տնկեաց այգի:

და იწყო ნოე, კაცმან საქმედ ქუეყანისა და დაასხა ვენაჴი. 20

20 And Noah began to be an husbandman, and he planted a vineyard:

כא. וַיֵּשְׁתְּ מִן הַיַּיִן וַיִּשְׁכָּר וַיִּתְגַּל בְּתוֹךְ אָהֳלֹה:

καὶ ἔπιεν ἐκ τοῦ οἴνου καὶ ἐμεθύσθη καὶ ἐγυμνώθη ἐν τῷ οἴκῳ αὐτοῦ

21 ܘܐܸܫܬܿܝܼ ܡ̣ܢ ܚܲܡܪܹܗ ܘܲܪܘܝܼ: ܘܐܸܬܼܓܿܠܝܼ ܒܓ݂ܵܘ ܡܲܫܟܿܢܹܗ.

bibensque vinum inebriatus est et nudatus in tabernaculo suo.

Եւ արբ ի գինւոյն եւ արբեցաւ, եւ մերկացաւ ի տան իւրում:

და სუა ღჳნისაგან და დაითრო და განშიშულდა სახლსა შინა თჳსსა. 21

21 And he drank of the wine, and was drunken; and he was uncovered within his tent.

כב. וַיַּרְא חָם אֲבִי כְנַעַן אֵת עֶרְוַת אָבִיו וַיַּגֵּד לִשְׁנֵי אֶחָיו בַּחוּץ:

καὶ εἶδεν Χαμ ὁ πατὴρ Χανααν τὴν γύμνωσιν τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ ἐξελθὼν ἀνήγγειλεν τοῖς δυσὶν ἀδελφοῖς αὐτοῦ ἔξω

22 ܘܲܚܙܵܐ ܚܵܡ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ ܥܲܪܛܸܠܵܝܘܼܬܼܵܐ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܚܵܘܝܼ ܠܲܬܼܪܹܝܢ ܐܲܚܵܘܗܝ.

Quod cum vidisset Cham pater Chanaan, verenda scilicet patris sui esse nudata, nuntiavit duobus fratribus suis foras.

Եւ ետես Քամ, հայր Քանանու, զմերկութիւն հօր իւրոյ եւ ել պատմեաց երկուց եղբարց իւրոց արտաքոյ:

და იხილა ქამ, მამამან ქანანისამან, სიშიშულე მამისა თჳსისა და გამოსრულმან მიუთხრა ძმათა თჳსთა გარე. 22

22 And Ham, the father of Canaan, saw the nakedness of his father, and told his two brethren without.

כג. וַיִּקַּח שֵׁם וָיֶפֶת אֶת הַשִּׂמְלָה וַיָּשִׂימוּ עַל שְׁכֶם שְׁנֵיהֶם וַיֵּלְכוּ אֲחֹרַנִּית וַיְכַסּוּ אֵת עֶרְוַת אֲבִיהֶם וּפְנֵיהֶם אֲחֹרַנִּית וְעֶרְוַת אֲבִיהֶם לֹא רָאוּ:

καὶ λαβόντες Σημ καὶ Ιαφεθ τὸ ἱμάτιον ἐπέθεντο ἐπὶ τὰ δύο νῶτα αὐτῶν καὶ ἐπορεύθησαν ὀπισθοφανῶς καὶ συνεκάλυψαν τὴν γύμνωσιν τοῦ πατρὸς αὐτῶν καὶ τὸ πρόσωπον αὐτῶν ὀπισθοφανές καὶ τὴν γύμνωσιν τοῦ πατρὸς αὐτῶν οὐκ εἶδον

23 ܘܲܢܣܲܒ݂ܘ ܫܹܝܡ ܘܝܲܦ̮ܬ ܡܲܪܛܘܼܛܵܐ: ܘܐܲܪܡܝܼܘ ܥܲܠ ܟܲܬܼܦܵܬܼܵܐ ܕܲܬܼܪܲܝܗܘܿܢ: ܘܗܲܠܸܟ݂ܘ ܒܲܪ ܒܸܣܬܿܪܵܐܝܼܬܼ: ܘܟܲܣܝܼܘ ܥܲܪܛܸܠܵܝܘܼܬܼܵܐ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ: ܘܐܲܦܲܝ̈ܗܘܿܢ ܠܒܸܣܬܲܪܗܘܿܢ: ܘܥܲܪܛܸܠܵܝܘܼܬܼܵܐ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ ܠܵܐ ܚܙܵܘ.

At vero Sem et Iapheth pallium imposuerunt umeris suis et incedentes retrorsum operuerunt verecunda patris sui, faciesque eorum aversae erant, et patris virilia non viderunt.

Եւ առեալ Սեմայ եւ Յաբեթի հանդերձ, եդին ի վերայ թիկանց երկոցուն, եւ գնացին յետս յետս եւ ծածկեցին զմերկութիւն հօրն իւրեանց. եւ զերեսս իւրեանց յետս ընդդէմ ունէին, եւ զմերկութիւն հօրն իւրեանց ոչ տեսին:

და მიიღეს სემ და იაფეთ სამოსელი და დაიდვეს ორთავე მჴართა მათთა ზედა. და ვიდოდეს ზურგ უკუნქცევით და შიშლოებაჲ მამისა მათისა არა იხილეს. 23

23 And Shem and Japheth took a garment, and laid it upon both their shoulders, and went backward, and covered the nakedness of their father; and their faces were backward, and they saw not their father's nakedness.

כד. וַיִּיקֶץ נֹחַ מִיֵּינוֹ וַיֵּדַע אֵת אֲשֶׁר עָשָׂה לוֹ בְּנוֹ הַקָּטָן:

ἐξένηψεν δὲ Νωε ἀπὸ τοῦ οἴνου καὶ ἔγνω ὅσα ἐποίησεν αὐτῷ ὁ υἱὸς αὐτοῦ ὁ νεώτερος

24 ܘܐܸܬܿܬܿܥܝܼܪ ܢܘܿܚ ܡ̣ܢ ܚܲܡܪܹܗ: ܘܝܼܕܲܥ ܟܠ ܕܲܥ̣ܒܲܕ݂ ܠܹܗ ܒܪܹܗ ܙܥܘܿܪܵܐ.

Evigilans autem Noe ex vino, cum didicisset, quae fecerat ei filius suus minor,

Եւ սթափեցաւ Նոյ ի գինւոյ անտի իւրմէ, եւ գիտաց զինչ արար ընդ նա որդին իւր կրտսեր, եւ ասէ:

და განიფრთხო ნოე ღჳნისაგან და ცნა, რაოდენ უყო მას ძემან მისმან უჭაბუკესმან. 24

24 And Noah awoke from his wine, and knew what his younger son had done unto him.

כה. וַיֹּאמֶר אָרוּר כְּנָעַן עֶבֶד עֲבָדִים יִהְיֶה לְאֶחָיו:

καὶ εἶπεν ἐπικατάρατος Χανααν παῖς οἰκέτης ἔσται τοῖς ἀδελφοῖς αὐτοῦ

25 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܝܼܛ ܟܢܲܥܢ: ܥܒܸܕ݂ ܥܲܒ݂ܕܿܝܼ̈ܢ ܢܸܗܘܸܐ ܠܐܲܚܵܘ̈ܗܝ.

ait: Maledictus Chanaan! Servus servorum erit fratribus suis”.

Անիծեալ Քանան, մանուկ, եւ եղիցի ծառայ`` եղբարց իւրոց:

და თქუა: წყეულ ქანან ყრმა, მონა იყავნ ძმათა მისთაჲ. 25

25 And he said, Cursed be Canaan; a servant of servants shall he be unto his brethren.

כו. וַיֹּאמֶר בָּרוּךְ יְהֹוָה אֱלֹהֵי שֵׁם וִיהִי כְנַעַן עֶבֶד לָמוֹ:

καὶ εἶπεν εὐλογητὸς κύριος ὁ θεὸς τοῦ Σημ καὶ ἔσται Χανααν παῖς αὐτοῦ

26 ܘܐܸܡܲܪ݂. ܒܪܝܼܟ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܹܗ ܕܫܹܝܡ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܟܢܲܥܢ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܠܗܘܿܢ.

Dixitque: Benedictus Dominus Deus Sem! Sitque Chanaan servus eius.

Եւ ասէ. Օրհնեալ Տէր Աստուած, Աստուած Սեմայ, եւ եղիցի Քանան ծառայ նորա:

და თქუა: კურთხეულ არს უფალი ღმერთი სემისი და იყოს ქანან მონა მისსა. 26

26 And he said, Blessed be the LORD God of Shem; and Canaan shall be his servant.

כז. יַפְתְּ אֱלֹהִים לְיֶפֶת וְיִשְׁכֹּן בְּאָהֳלֵי שֵׁם וִיהִי כְנַעַן עֶבֶד לָמוֹ:

πλατύναι ὁ θεὸς τῷ Ιαφεθ καὶ κατοικησάτω ἐν τοῖς οἴκοις τοῦ Σημ καὶ γενηθήτω Χανααν παῖς αὐτῶν

27 ܢܲܦ̮ܬܸܿܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܝܲܦ̮ܬܿ: ܘܢܸܫܪܸܐ ܒܡܲܫܟܿܢܹܗ ܕܫܹܝܡ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܟܢܲܥܢ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܠܗܘܿܢ.

Dilatet Deus Iapheth, et habitet in tabernaculis Sem, sitque Chanaan servus eius”.

Ընդարձակեսցէ Աստուած Յաբեթի, եւ բնակեսցէ ի տան Սեմայ, եւ եղիցի Քանան ծառայ նոցա:

განავრცენ ღმერთმან იაფეთ და დაემკჳდრენინ საყოფელთა შინა სემისთა. და იქმენინ ქანან მონა მისა. 27

27 God shall enlarge Japheth, and he shall dwell in the tents of Shem; and Canaan shall be his servant.

כח. וַיְחִי נֹחַ אַחַר הַמַּבּוּל שְׁלשׁ מֵאוֹת שָׁנָה וַחֲמִשִּׁים שָׁנָה:

ἔζησεν δὲ Νωε μετὰ τὸν κατακλυσμὸν τριακόσια πεντήκοντα ἔτη

28 ܘܲܚܝܵܐ ܢܘܿܚ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܛܵܘܦܵܢܵܐ: ܬܠܵܬܼ ܡܵܐܐ ܘܚܲܡܫܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ.

Vixit autem Noe post diluvium trecentis quinquaginta annis.

Եւ եկեաց Նոյ յետ ջրհեղեղին ամս երեք հարեւր եւ յիսուն:

ხოლო ცხოვნდა ნოე შემდგომად წყლით რღუნისა სამასორმეოცდაათ წელ. 28

28 And Noah lived after the flood three hundred and fifty years.

כט. וַיְהִי כָּל יְמֵי נֹחַ תְּשַׁע מֵאוֹת שָׁנָה וַחֲמִשִּׁים שָׁנָה וַיָּמֹת:

καὶ ἐγένοντο πᾶσαι αἱ ἡμέραι Νωε ἐννακόσια πεντήκοντα ἔτη καὶ ἀπέθανεν

29 ܘܲܗܘ̤ܵܘ ܟܠ ܝܵܘܡܘ̈ܗܝ ܕܢܘܿܚ: ܬܫܲܥ ܡܵܐܐ ܘܚܲܡܫܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ ܘܡܝܼܬܼ.

Et impleti sunt omnes dies eius nongentorum quinquaginta annorum, et mortuus est.

Եւ եղեն ամենայն աւուրք Նոյի ամք ինն հարեւր եւ յիսուն, եւ մեռաւ:

იქმნნეს ყოველნი დღენი ნოესნი ცხრაასერგისის წელ და მოკუდა. 29

29 And all the days of Noah were nine hundred and fifty years: and he died.

Ι'

ܩܦܠܐܘܢ ܝ

Cap. 10

ԳԼ. Ժ

თავი მეათე

א. וְאֵלֶּה תּוֹלְדֹת בְּנֵי נֹחַ שֵׁם חָם וָיָפֶת וַיִּוָּלְדוּ לָהֶם בָּנִים אַחַר הַמַּבּוּל:

αὗται δὲ αἱ γενέσεις τῶν υἱῶν Νωε Σημ Χαμ Ιαφεθ καὶ ἐγενήθησαν αὐτοῖς υἱοὶ μετὰ τὸν κατακλυσμόν

1 ܘܗܵܠܹܝܢ ܬܵܘ̈ܠܕ݂ܵܬܼܵܐ ܕܲܒ݂ܢܲܝ̈ ܢܘܿܚ: ܫܹܝܡ: ܘܚܵܡ: ܘܝܲܦ̮ܬ: ܘܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ ܠܗܘܿܢ ܒܢܲܝܵ̈ܐ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܛܵܘܦܵܢܵܐ.

Hae sunt generationes filio rum Noe, Sem, Cham et Ia pheth; natique sunt eis filii post diluvium.

Եւ այս են ծնունդք որդւոցն Նոյի. Սէմ, Քամ, Յաբեթ. եւ ծնան նոցա որդիք յետ ջրհեղեղին:

ესე შობანი ძეთა ნოესთანი: სემ, ქამ და იაფეთ. და იყვნეს მათდა ძენი შემდგომად წყლით რღუნისა. 1

1 Now these are the generations of the sons of Noah, Shem, Ham, and Japheth: and unto them were sons born after the flood.

ב. בְּנֵי יֶפֶת גֹּמֶר וּמָגוֹג וּמָדַי וְיָוָן וְתֻבָל וּמֶשֶׁךְ וְתִירָס:

υἱοὶ Ιαφεθ Γαμερ καὶ Μαγωγ καὶ Μαδαι καὶ Ιωυαν καὶ Ελισα καὶ Θοβελ καὶ Μοσοχ καὶ Θιρας

2 ܒܢܲܝ̈ ܝܲܦ̮ܬܿ: ܓܵܡܲܪ: ܘܡܵܓܿܘܼܓܼ: ܘܡܵܕܲܝ: ܘܝܵܘܵܢ: ܘܬܼܘܼܒܹܝܠ: ܘܡܵܫܲܟ: ܘܬܼܝܼܪܸܣ.

Filii Iapheth: Gomer et Magog et Madai et Iavan et Thubal et Mosoch et Thiras.

Որդիք Յաբեթի` Գամեր եւ Մագովգ եւ Մադա, եւ Յաւան եւ Ելիսա եւ`` Թոբէլ եւ Մոսոք եւ Թիրաս:

ძენი იაფეთისანი ღამერ, და მაგოგ, და მადიმ, და ავან და ელიოსან, და თობელ და მოსოქ და თირას. 2

2 The sons of Japheth; Gomer, and Magog, and Madai, and Javan, and Tubal, and Meshech, and Tiras.

ג. וּבְנֵי גֹּמֶר אַשְׁכְּנַז וְרִיפַת וְתֹגַרְמָה:

καὶ υἱοὶ Γαμερ Ασχαναζ καὶ Ριφαθ καὶ Θοργαμα

3 ܘܲܒ݂ܢܲܝ̈ ܓܵܡܲܪ: ܐܲܫܟܲܢܙ: ܘܕܲܝܦܵܪ: ܘܬܼܘܼܓܲܪܡܵܐ.

Porro filii Gomer: Aschenez et Riphath et Thogorma.

Եւ որդիք Գամերայ` Ասքանազ եւ Րիբաթ եւ Թորգոմա:

და ძენი ღამერისანი: ასქანაზ და რიფათ და თორღამა. 3

3 And the sons of Gomer; Ashkenaz, and Riphath, and Togarmah.

ד. וּבְנֵי יָוָן אֱלִישָׁה וְתַרְשִׁישׁ כִּתִּים וְדֹדָנִים:

καὶ υἱοὶ Ιωυαν Ελισα καὶ Θαρσις Κίτιοι Ῥόδιοι

4 ܘܲܒ݂ܢܲܝ̈ ܝܵܘܵܢ: ܐܹܠܝܼܫܵܐ: ܘܬܲܪܫܝܼܫ: ܘܟ݂ܵܬܿܝܼܡ: ܘܕ݂ܘܼܕ݂ܵܢܝܼܡ.

Filii autem Iavan: Elisa et Tharsis, Cetthim et Rodanim.

Եւ որդիք Յաւանայ` Ելիսա եւ Թարսիս, Կիտացիք եւ Ռոդացիք:

და ძენი ავანისნი: ელისა და თარშის კიტელნი. 4

4 And the sons of Javan; Elishah, and Tarshish, Kittim, and Dodanim.

ה. מֵאֵלֶּה נִפְרְדוּ אִיֵּי הַגּוֹיִם בְּאַרְצֹתָם אִישׁ לִלְשֹׁנוֹ לְמִשְׁפְּחֹתָם בְּגוֹיֵהֶם:

ἐκ τούτων ἀφωρίσθησαν νῆσοι τῶν ἐθνῶν ἐν τῇ γῇ αὐτῶν ἕκαστος κατὰ γλῶσσαν ἐν ταῖς φυλαῖς αὐτῶν καὶ ἐν τοῖς ἔθνεσιν αὐτῶν

5 ܘܡ̣ܢ ܗܵܠܹܝܢ ܐܸܬܼܦܪܲܫ ܒܓܲܙܪܵ̈ܬܼܵܐ ܕܥܲܡܡܹ̈ܐ ܒܐܲܪܥܵܬܼܗܘܿܢ: ܓܒܲܪ ܠܸܠܫܵܢܹܗ: ܠܫܲܪ̈ܒ݂ܵܬܼܗܘܿܢ: ܒܥܲܡܡܲܝ̈ܗܘܿܢ.

Ab his divisae sunt insulae gentium in regionibus suis, unusquisque secundum linguam suam et familias suas in nationibus suis.

Եւ ի սոցանէ մեկնեցան կղզիք ազգաց յերկրի իւրեանց. իւրաքանչիւր` ըստ լեզուս յազգս իւրեանց եւ ի տոհմս իւրեանց:

როდელნი, ამათგან განიყვნეს ჭალაკნი წარმართთანი ქუეყანასა მათსა, თჳთეულნი ენად-ენად ტომთა შინა მათთა და ნათესავთა შინა მათთა. 5

5 By these were the isles of the Gentiles divided in their lands; every one after his tongue, after their families, in their nations.

ו. וּבְנֵי חָם כּוּשׁ וּמִצְרַיִם וּפוּט וּכְנָעַן:

υἱοὶ δὲ Χαμ Χους καὶ Μεσραιμ Φουδ καὶ Χανααν

6 ܘܲܒ݂ܢܲܝ̈ ܚܵܡ: ܟܘܼܫ: ܘܡܸܨܪܝܼܡ: ܘܦܘܿܛ: ܘܲܟ݂ܢܲܥܢ.

Filii autem Cham: Chus et Mesraim et Phut et Chanaan.

Եւ որդիք Քամայ` Քուշ եւ Մեստրեմ, Փուդ եւ Քանան:

ხოლო ძენი ქამისნი: ხუს, და მესარაიმ, ფუდ და ქანან. 6

6 And the sons of Ham; Cush, and Mizraim, and Phut, and Canaan.

ז. וּבְנֵי כוּשׁ סְבָא וַחֲוִילָה וְסַבְתָּה וְרַעְמָה וְסַבְתְּכָא וּבְנֵי רַעְמָה שְׁבָא וּדְדָן:

υἱοὶ δὲ Χους Σαβα καὶ Ευιλα καὶ Σαβαθα καὶ Ρεγμα καὶ Σαβακαθα υἱοὶ δὲ Ρεγμα Σαβα καὶ Δαδαν

7 ܘܲܒ݂ܢܲܝ̈ ܟܘܼܫ: ܫܒ݂ܵܐ: ܘܲܚܘܝܼܠܵܐ: ܘܣܵܒ݂ܬܼܵܐ: ܘܪܲܥܡܵܐ: ܘܣܲܒ݂ܬܿܟ݂ܵܐ: ܘܲܒ݂ܢܲܝ̈ ܪܲܥܡܵܐ: ܫܒ݂ܵܐ ܘܕ݂ܵܪܲܢ.

Filii Chus: Saba et Hevila et Sabatha et Regma et Sabathacha. Filii Regma: Saba et Dedan.

Եւ որդիք Քուշայ` Սաբա եւ Եւիլա եւ Սաբաթա եւ Ռեգմա եւ Սաբակաթա. եւ որդիք Ռեգմայ` Սաբա եւ Յուդադան:

ხოლო ძენი ხუსისნი: სავა, და ლვილატ, და სავათა, და რეღმაჲ და სავაკათა, ხოლო ძენი რეღმასნი: სავან და დათან. 7

7 And the sons of Cush; Seba, and Havilah, and Sabtah, and Raamah, and Sabtechah: and the sons of Raamah; Sheba, and Dedan.

ח. וְכוּשׁ יָלַד אֶת נִמְרֹד הוּא הֵחֵל לִהְיוֹת גִּבֹּר בָּאָרֶץ:

Χους δὲ ἐγέννησεν τὸν Νεβρωδ οὗτος ἤρξατο εἶναι γίγας ἐπὶ τῆς γῆς

8 ܘܟܘܼܫ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܢܸܡܪܘܼܕ: ܗܘ̤ ܫܲܪܝܼ ܠܡܸܗܘܵܐ ܓܲܢ̄ܒܵܪܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ.

Porro Chus genuit Nemrod: ipse coepit esse potens in terra

Եւ Քուշ ծնաւ զՆեբրովթ. նա սկսաւ լինել սկայ ի վերայ երկրի:

ხოლო ხუს შვა ნებაროთ. ამან იწყო გმირ-ყოფად ქვეყანასა ზედა. 8

8 And Cush begat Nimrod: he began to be a mighty one in the earth.

ט. הוּא הָיָה גִּבֹּר צַיִד לִפְנֵי יְהֹוָה עַל כֵּן יֵאָמַר כְּנִמְרֹד גִּבּוֹר צַיִד לִפְנֵי יְהֹוָה:

οὗτος ἦν γίγας κυνηγὸς ἐναντίον κυρίου τοῦ θεοῦ διὰ τοῦτο ἐροῦσιν ὡς Νεβρωδ γίγας κυνηγὸς ἐναντίον κυρίου

9 ܗܘ̤ ܗܘ̤ܵܐ ܓܲܢ̄ܒܵܪܵܐ ܢܲܚܫܝܼܪܬܼܵܢܵܐ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ: ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܡܸܬܼܐܡܲܪ: ܐܲܝܟ ܢܸܡܪܘܼܕ ܓܲܢ̄ܒܵܪܵܐ ܢܲܚܫܝܼܪܬܼܵܢܵܐ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ.

et erat robustus venator coram Domino. Ob hoc exivit proverbium: “Quasi Nemrod robustus venator coram Domino”.

Եւ նա էր սկայ որսորդ առաջի Տեառն Աստուծոյ. վասն այնորիկ ասեն. Իբրեւ զՆեբրովթ սկայ առաջի Տեառն Աստուծոյ:

ესე იყო გმირი მონადირე წინაშე უფლისა ღმრთისა. 9

9 He was a mighty hunter before the LORD: wherefore it is said, Even as Nimrod the mighty hunter before the LORD.

י. וַתְּהִי רֵאשִׁית מַמְלַכְתּוֹ בָּבֶל וְאֶרֶךְ וְאַכַּד וְכַלְנֵה בְּאֶרֶץ שִׁנְעָר:

καὶ ἐγένετο ἀρχὴ τῆς βασιλείας αὐτοῦ Βαβυλὼν καὶ Ορεχ καὶ Αρχαδ καὶ Χαλαννη ἐν τῇ γῇ Σεννααρ

10 ܘܲܗܘ̤ܵܬ ܪܹܫ ܡܲܠܟܿܘܼܬܹܗ ܒܵܒܹܠ: ܘܐܲܪܟ: ܘܐܵܟ݂ܵܪ: ܘܟܲܠܝܵܐ: ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܣܸܢܥܵܪ.

Fuit autem principium regni eius Babylon et Arach et Achad et Chalanne in terra Sennaar.

Եւ եղեւ սկիզբն թագաւորութեան նորա Բաբելովն եւ Որէք եւ Աքադ եւ Քաղանէ յերկրին Սենաար:

და იქმნა დასაბამ მეფობისა მისისა ბაბილონი, ორექი, აქადი და ტალანი ქუეყანასა სენარისსა. 10

10 And the beginning of his kingdom was Babel, and Erech, and Accad, and Calneh, in the land of Shinar.

יא. מִן הָאָרֶץ הַהִוא יָצָא אַשּׁוּר וַיִּבֶן אֶת נִינְוֵה וְאֶת רְחֹבֹת עִיר וְאֶת כָּלַח:

ἐκ τῆς γῆς ἐκείνης ἐξῆλθεν Ασσουρ καὶ ᾠκοδόμησεν τὴν Νινευη καὶ τὴν Ροωβωθ πόλιν καὶ τὴν Χαλαχ

11 ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܗܵܝ ܢܦܲܩ ܐܵܬܼܘܼܪܵ̈ܝܹܐ: ܘܲܒ݂ܢܵܐ ܠܢܝܼܢܘܹܐ: ܘܲܠܪܲܚܒܿܘܼܬܼ ܩܪܝܼܬܼܵܐ: ܘܲܠܟܵܠܲܚ.

De terra illa egressus est in Assyriam et aedificavit Nineven et Rohobothir et Chale,

Յերկրէն յայնմանէ ել Ասուր եւ շինեաց զՆինուէ եւ զՌոբովթ քաղաք եւ զՔաղան:

ქუეყანისა მისგან გამოვიდა ასურ და აღაშენა ნინევი, და ქალაქი რომოთი, და ხალანი. 11

11 Out of that land went forth Asshur, and builded Nineveh, and the city Rehoboth, and Calah,

יב. וְאֶת רֶסֶן בֵּין נִינְוֵה וּבֵין כָּלַח הִוא הָעִיר הַגְּדֹלָה:

καὶ τὴν Δασεμ ἀνὰ μέσον Νινευη καὶ ἀνὰ μέσον Χαλαχ αὕτη ἡ πόλις ἡ μεγάλη

12 ܘܲܠܪܵܣܲܢ ܕܒܹܝܬ ܢܝܼܢܘܹܐ: ܘܒܹܝܬܼ ܟܵܠܲܚ ܗܝܼ ܗ̄ܝܼ ܩܪܝܼܬܼܵܐ ܪܲܒܬܼܵܐ.

Resen quoque inter Nineven et Chale; haec est civitas magna.

Եւ զԴասեման ի մէջ Նինուէի եւ ի մէջ Քաղանայ, այն է քաղաք մեծ:

და დასე, საშუალ ნინევისა და საშუალ ხალანისა, ესე ქალაქი დიდი. 12

12 And Resen between Nineveh and Calah: the same is a great city.

יג. וּמִצְרַיִם יָלַד אֶת לוּדִים וְאֶת עֲנָמִים וְאֶת לְהָבִים וְאֶת נַפְתֻּחִים:

καὶ Μεσραιμ ἐγέννησεν τοὺς Λουδιιμ καὶ τοὺς Ενεμετιιμ καὶ τοὺς Λαβιιμ καὶ τοὺς Νεφθαλιιμ

13 ܘܡܸܨܪܝܼܡ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܠܘܿܕ݂ܝܼܡ: ܘܲܠܝܲܥܒ݂ܝܼܡ: ܘܲܠܠܲܗܒ݂ܝܼܡ: ܘܲܠܝܲܦ̮ܬܿܘܿܚܝܼܡ.

At vero Mesraim genuit Ludim et Anamim et Laabim, Nephthuim

Եւ Մեստրեմ ծնաւ զԼուդիիմացիս եւ զՍենիիմացիս եւ զՍաղբիիմացիս եւ զՆեփթաղիիմացիս:

და მესარიმ შვნა ლუდიიმელნი, და ემატიიმელნი, და ლავიიმელნი, და ნეფთალიმილნი. 13

13 And Mizraim begat Ludim, and Anamim, and Lehabim, and Naphtuhim,

יד. וְאֶת פַּתְרֻסִים וְאֶת כַּסְלֻחִים אֲשֶׁר יָצְאוּ מִשָּׁם פְּלִשְׁתִּים וְאֶת כַּפְתֹּרִים:

καὶ τοὺς Πατροσωνιιμ καὶ τοὺς Χασλωνιιμ ὅθεν ἐξῆλθεν ἐκεῖθεν Φυλιστιιμ καὶ τοὺς Καφθοριιμ

14 ܘܲܠܦܲܬܿܪܘܿܣܝܼܡ: ܘܲܠܟܸܣܠܘܿܚܝܼܡ: ܕܲܢܦܲܩܘ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ ܦܠܸܫܬܵܝܹ̈ܐ: ܘܩܵܦܘܿܕܩܵܝܹ̈ܐ.

et Phetrusim et Chasluim et Caphtorim, de quibus egressi sunt Philisthim.

Եւ զՊատրոսոնիիմացիս, եւ զՔասղոնիիմացիս (ուստի ելին Փղշտացիք), եւ զԿափթոորիմացիս:

და პატროსონიმელნი და ხასლორიმელნი, ვინა გამოვიდა მიერ ფილისტიმ და კაფთორიიმელნი. 14

14 And Pathrusim, and Casluhim, (out of whom came Philistim,) and Caphtorim.

טו. וּכְנַעַן יָלַד אֶת צִידֹן בְּכֹרוֹ וְאֶת חֵת:

Χανααν δὲ ἐγέννησεν τὸν Σιδῶνα πρωτότοκον καὶ τὸν Χετταῖον

15 ܘܲܟ݂ܢܲܥܢ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܨܲܝܕܿܘܼܢ ܒܘܼܟ݂ܪܹܗ: ܘܲܠܚܹܝܬܼܵܝܹ̈ܐ.

Chanaan autem genuit Sidonem primogenitum suum, Hetthaeum

Եւ Քանան ծնաւ զՍիդոն զանդրանիկ իւր, եւ զՔետացին:

ხოლო ქანან შვა სიდონ პირმშოდ და ქეტელი. 15

15 And Canaan begat Sidon his first born, and Heth,

טז. וְאֶת הַיְבוּסִי וְאֶת הָאֱמֹרִי וְאֵת הַגִּרְגָּשִׁי:

καὶ τὸν Ιεβουσαῖον καὶ τὸν Αμορραῖον καὶ τὸν Γεργεσαῖον

16 ܘܲܠܝܵܒ݂ܘܿܣܵܝܹ̈ܐ: ܘܠܐܵܡܘܿܪܵܝܹ̈ܐ: ܘܲܠܓܲܪܓܿܘܿܣܵܝܹ̈ܐ.

et Iebusaeum et Amorraeum, Gergesaeum,

Եւ զՅեբուսացին եւ զԱմովրհացին եւ զԳերգեսացին:

და იებოსლელი, და ამორეველი, და გერგესეველი. 16

16 And the Jebusite, and the Amorite, and the Girgasite,

יז. וְאֶת הַחִוִּי וְאֶת הָעַרְקִי וְאֶת הַסִּינִי:

καὶ τὸν Ευαῖον καὶ τὸν Αρουκαῖον καὶ τὸν Ασενναῖον

17 ܘܲܠܚܵܘܵܝܹ̈ܐ: ܘܲܠܥܲܪܩܵܝܹ̈ܐ: ܘܲܠܣܝܼܢܵܝܹ̈ܐ.

Hevaeum et Aracaeum, Sinaeum

Եւ զԽեւացին եւ զԱրուակացին եւ զԱմինացին:

და ეველი, და არუკეველი, და ასენეველნი. 17

17 And the Hivite, and the Arkite, and the Sinite,

יח. וְאֶת הָאַרְוָדִי וְאֶת הַצְּמָרִי וְאֶת הַחֲמָתִי וְאַחַר נָפֹצוּ מִשְׁפְּחוֹת הַכְּנַעֲנִי:

καὶ τὸν Ἀράδιον καὶ τὸν Σαμαραῖον καὶ τὸν Αμαθι καὶ μετὰ τοῦτο διεσπάρησαν αἱ φυλαὶ τῶν Χαναναίων

18 ܘܠܵܐܪܘܿܕ݂ܵܝܹܐ: ܘܲܠܨܲܡܪܵ̈ܝܹܐ: ܘܠܲܚ̈ܡܵܬܼܵܝܹܐ: ܘܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪܟܸܢ ܐܸܬܼܒܲܕܲܪܘ ܫܲܪ̈ܒ݂ܵܬܼܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢܵܝܹ̈ܐ.

et Aradium, Samaraeum et Emathaeum; et post haec disseminati sunt populi Chananaeorum.

Եւ զԱրագիոնացին եւ զՍամարացին եւ զԱմաթացին. եւ յետ այնորիկ սփռեցան ազգք Քանանացւոց:

და არადელნი, და სამარეელნი, და ამათეფელნი და ამაათი, შედგომად მათსა განეთესნეს, ტომნი ქანანელთანი. 18

18 And the Arvadite, and the Zemarite, and the Hamathite: and afterward were the families of the Canaanites spread abroad.

יט. וַיְהִי גְּבוּל הַכְּנַעֲנִי מִצִּידֹן בֹּאֲכָה גְרָרָה עַד עַזָּה בֹּאֲכָה סְדֹמָה וַעֲמֹרָה וְאַדְמָה וּצְבוֹיִם עַד לָשַׁע:

καὶ ἐγένοντο τὰ ὅρια τῶν Χαναναίων ἀπὸ Σιδῶνος ἕως ἐλθεῖν εἰς Γεραρα καὶ Γάζαν ἕως ἐλθεῖν Σοδομων καὶ Γομορρας Αδαμα καὶ Σεβωιμ ἕως Λασα

19 ܘܲܗܘ̤ܵܐ ܬܚܘܼܡܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢܵܝܹ̈ܐ ܡ̣ܢ ܨܲܝܕܿܘܼܢ ܕܲܒ݂ܡܲܥܠܵܢܵܐ ܕܓ݂ܵܕ݂ܵܪ: ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܥܹܐܙܵܐ ܕܲܒ݂ܡܲܥܠܵܢܵܐ ܕܲܣܕ݂ܘܿܡ: ܘܲܕ݂ܥܵܡܘܿܪܵܐ: ܘܕ݂ܵܐܕ݂ܵܡܵܐ: ܘܕܲܨܒ݂ܘܼܐܝܹܡ: ܥܕܲܡܵܐ ܠܠܸܫܲܥ.

Factique sunt termini Chanaan venientibus a Sidone Geraram usque Gazam, donec ingrediaris Sodomam et Gomorram et Adamam et Seboim usque Lesa.

Եւ եղեն սահմանք Քանանացւոց` ի Սիդոնէ մինչեւ ի գալ ի Գերարա եւ ի Գազա, մինչեւ ի գալ ի Սոդոմ եւ ի Գոմոր, եւ յԱդամա եւ ի Սեբոյիմ մինչեւ ի Լասա:

და იქმნნეს საზღვარნი ქანენელთანი სიდონისაგან და ვიდრე შესლვადმდე გერარად და ღაზად, და ვიდრე შესლვადმდე სოდომად და გომორად. 19

19 And the border of the Canaanites was from Sidon, as thou comest to Gerar, unto Gaza; as thou goest, unto Sodom, and Gomorrah, and Admah, and Zeboim, even unto Lasha.

כ. אֵלֶּה בְנֵי חָם לְמִשְׁפְּחֹתָם לִלְשֹׁנֹתָם בְּאַרְצֹתָם בְּגוֹיֵהֶם:

οὗτοι υἱοὶ Χαμ ἐν ταῖς φυλαῖς αὐτῶν κατὰ γλώσσας αὐτῶν ἐν ταῖς χώραις αὐτῶν καὶ ἐν τοῖς ἔθνεσιν αὐτῶν

20 ܗܵܠܹܝܢ ܒܢܲܝ̈ ܚܵܡ: ܠܫܲܪ̈ܒ݂ܵܬܼܗܘܿܢ: ܠܠܸܫܵܢܲܝ̈ܗܘܿܢ: ܒܐܲܪ̈ܥܵܬܼܗܘܿܢ: ܒܥܲܡܡܲܝ̈ܗܘܿܢ.

Hi sunt filii Cham in cognationibus et linguis terrisque et gentibus suis.

Սոքա են որդիք Քամայ յազգս իւրեանց, ըստ լեզուս իւրեանց, յաշխարհս իւրեանց եւ ի տոհմս իւրեանց:

ადად და სებვომად - ესე ძენი ქამისნი ტომთა შინა მათთა და ენათა მათთა და სოფელთა მათთა. 20

20 These are the sons of Ham, after their families, after their tongues, in their countries, and in their nations.

כא. וּלְשֵׁם יֻלַּד גַּם הוּא אֲבִי כָּל בְּנֵי עֵבֶר אֲחִי יֶפֶת הַגָּדוֹל:

καὶ τῷ Σημ ἐγενήθη καὶ αὐτῷ πατρὶ πάντων τῶν υἱῶν Εβερ ἀδελφῷ Ιαφεθ τοῦ μείζονος

21 ܘܫܹܝܡ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܐܵܦ ܗܘ̤: ܐܵܒ݂ܘܼܗܘܿܢ ܕܟ݂ܠ ܒܢܲܝ̈ ܥܵܒ݂ܵܪ: ܐܲܚܘܼܗܝ ܕܝܲܦ̮ܬ ܪܲܒܵܐ.

De Sem quoque nati sunt, patre omnium filiorum Heber, fratre Iapheth maiore.

Եւ Սեմայ ծնան որդիք եւ նորա, հօրն ամենայն որդւոցն Եբերայ, եղբօրն Յաբեթի երիցու:

და სემისსა იშუნეს მის-და-ცა მამისა ყოველთა ძეთა ებერისთასა, ძმისა იაფეთისა, ძმისა უხუცესისა. 21

21 Unto Shem also, the father of all the children of Eber, the brother of Japheth the elder, even to him were children born.

כב. בְּנֵי שֵׁם עֵילָם וְאַשּׁוּר וְאַרְפַּכְשַׁד וְלוּד וַאֲרָם:

υἱοὶ Σημ Αιλαμ καὶ Ασσουρ καὶ Αρφαξαδ καὶ Λουδ καὶ Αραμ καὶ Καιναν

22 ܒܢܲܝ̈ ܫܹܝܡ: ܥܝܼܠܵܡ: ܘܐܵܫܘܼܪ: ܘܐܲܪܦܲܟ݂ܫܵܪ: ܘܠܘܿܕ݂: ܘܐܵܪܲܡ.

Filii Sem: Elam et Assur et Arphaxad et Lud et Aram.

Որդիք Սեմայ` Ելամ եւ Ասուր, Արփաքսադ եւ Լուդ եւ Արամ:

ძენი სემისნი: ალიმ, და ასსურ, და არფაქსად, და ლუდდა, არამ და კაინან. 22

22 The children of Shem; Elam, and Asshur, and Arphaxad, and Lud, and Aram.

כג. וּבְנֵי אֲרָם עוּץ וְחוּל וְגֶתֶר וָמַשׁ:

καὶ υἱοὶ Αραμ Ως καὶ Ουλ καὶ Γαθερ καὶ Μοσοχ

23 ܘܲܒ݂ܢܲܝ̈ ܐܵܪܲܡ: ܥܘܼܨ: ܘܚܘܼܠ: ܘܓ݂ܵܬܼܵܪ: ܘܡܵܫ.

Filii Aram: Us et Hul et Gether et Mes.

Եւ որդիք Արամայ` Հուս եւ Եմուղ եւ Գադեր եւ Մոսոք:

და ძენი არამისნი: ოს, და იულ, და ღათერ და მოსოხ. 23

23 And the children of Aram; Uz, and Hul, and Gether, and Mash.

כד. וְאַרְפַּכְשַׁד יָלַד אֶת שָׁלַח וְשֶׁלַח יָלַד אֶת עֵבֶר:

καὶ Αρφαξαδ ἐγέννησεν τὸν Καιναν καὶ Καιναν ἐγέννησεν τὸν Σαλα Σαλα δὲ ἐγέννησεν τὸν Εβερ

24 ܘܐܲܪܦܲܚܫܲܪ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܫܵܠܲܚ: ܘܫܵܠܲܚ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܥܵܒ݂ܵܪ.

At vero Arphaxad genuit Sala, de quo ortus est Heber.

Եւ Արփաքսադ ծնաւ զՍաղա, եւ Սաղա ծնաւ զԵբեր:

და არფაქსად შვა სალაჲ. და სალა შვა ებერ. 24

24 And Arphaxad begat Salah; and Salah begat Eber.

כה. וּלְעֵבֶר יֻלַּד שְׁנֵי בָנִים שֵׁם הָאֶחָד פֶּלֶג כִּי בְיָמָיו נִפְלְגָה הָאָרֶץ וְשֵׁם אָחִיו יָקְטָן:

καὶ τῷ Εβερ ἐγενήθησαν δύο υἱοί ὄνομα τῷ ἑνὶ Φαλεκ ὅτι ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ διεμερίσθη ἡ γῆ καὶ ὄνομα τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ Ιεκταν

25 ܘܲܠܥܵܒ݂ܵܪ ܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ܘ ܬܪܹܝܢ ܒܢ̈ܝܼܢ: ܫܡܹܗܿ ܕܚܲܕ݂ ܦܵܠܵܓܼ: ܡܸܛܠ ܕܲܒ݂ܝܵܘܡܵܘ̈ܗܝ ܐܸܬܼܦܲܠܓܲܬܼ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܫܡܵܐ ܕܐܲܚܘܼܗܝ ܝܲܩܛܵܢ.

Natique sunt Heber filii duo: nomen uni Phaleg, eo quod in diebus eius divisa sit terra, et nomen fratris eius Iectan.

Եւ Եբերայ ծնան երկու որդիք. անուն միոյն Փաղէկ, զի յաւուրս նորա բաժանեցաւ երկիր. եւ անուն եղբօր նորա Յեկտան:

და ებერისსა იშვნეს ორნი ძენი: სახელი ერთისა მის ფალეკ, რამეთუ დღეთა მისთა განინაწილა ქუეყანა და სახელი ძმისა მისისა იეკტან. 25

25 And unto Eber were born two sons: the name of one was Peleg; for in his days was the earth divided; and his brother's name was Joktan.

כו. וְיָקְטָן יָלַד אֶת אַלְמוֹדָד וְאֶת שָׁלֶף וְאֶת חֲצַרְמָוֶת וְאֶת יָרַח:

Ιεκταν δὲ ἐγέννησεν τὸν Ελμωδαδ καὶ τὸν Σαλεφ καὶ Ασαρμωθ καὶ Ιαραχ

26 ܘܝܲܩܛܵܢ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܐܲܠܡܘܼܕܵܕ݂: ܘܲܠܫܵܠܵܦ: ܘܠܲܚܨܲܪܡܘܼܬܼ: ܘܲܠܝܵܪܵܚ.

Qui Iectan genuit Elmodad et Saleph et Asarmoth, Iare

Եւ Յեկտան ծնաւ զԷլմովդադ եւ զՍաղէք եւ զԱսարմովդ եւ զՅարաք:

ხოლო იეკტან შვა ელმოდად, და სალეფ, და ასარმოთ, და იერარ. 26

26 And Joktan begat Almodad, and Sheleph, and Hazarmaveth, and Jerah,

כז. וְאֶת הֲדוֹרָם וְאֶת אוּזָל וְאֶת דִּקְלָה:

καὶ Οδορρα καὶ Αιζηλ καὶ Δεκλα

27 ܘܠܲܗܕ݂ܘܿܪܵܡ: ܘܠܐܘܿܙܹܝܠ: ܘܲܠܕܸܩܠܵܐ.

et Adoram et Uzal et Decla

Եւ զՅոդորամ եւ զԵզէլ եւ զԴեկլա:

და დორრა, და ღაზილ, და დეკლაჲ. 27

27 And Hadoram, and Uzal, and Diklah,

כח. וְאֶת עוֹבָל וְאֶת אֲבִימָאֵל וְאֶת שְׁבָא:

καὶ Αβιμεηλ καὶ Σαβευ

28 ܘܲܠܥܘܿܒ݂ܵܠ: ܘܠܲܐܒ݂ܝܼܡܹܠ: ܘܠܲܫܒ݂ܵܐ.

et Ebal et Abimael, Saba

Եւ զԳեբաղ եւ զԱբիմէէլ եւ զՍաբէի:

და გებარ, და აბიმეილ, და სავარ. 28

28 And Obal, and Abimael, and Sheba,

כט. וְאֶת אוֹפִר וְאֶת חֲוִילָה וְאֶת יוֹבָב כָּל אֵלֶּה בְּנֵי יָקְטָן:

καὶ Ουφιρ καὶ Ευιλα καὶ Ιωβαβ πάντες οὗτοι υἱοὶ Ιεκταν

29 ܘܠܵܐܘܦܹܝܪ: ܘܠܲܚܘܝܼܠܵܐ: ܘܠܝܼܘܼܒܵܒ݂: ܟܠܗܘܿܢ ܗܵܠܝܹܢ ܒܢܵܘ̈ܗܝ ܕܝܲܩܛܵܢ.

et Ophir et Hevila et Iobab. Omnes isti filii Iectan;

Եւ զՈւփիր եւ զԵւիլա եւ զՅովբաբ. ամենեքեան սոքա որդիք Յեկտանայ:

და უფირ, და ევილატ, და იობაბ ესე ყოველნი - ძენი იეკტანისნი. 29

29 And Ophir, and Havilah, and Jobab: all these were the sons of Joktan.

ל. וַיְהִי מוֹשָׁבָם מִמֵּשָׁא בֹּאֲכָה סְפָרָה הַר הַקֶּדֶם:

καὶ ἐγένετο ἡ κατοίκησις αὐτῶν ἀπὸ Μασση ἕως ἐλθεῖν εἰς Σωφηρα ὄρος ἀνατολῶν

30 ܘܲܗܘ̤ܵܐ ܡܵܘܬܲܒ݂ܗܘܿܢ ܡ̣ܢ ܡܢܲܫܹܐ: ܕܲܒ݂ܡܲܥܠܵܢܵܐ ܕܣܦܲܪܘܝܼܡ ܛܘܼܪܵܐ ܒܡܲܕ݂ܢܚܵܐ.

et facta est habitatio eorum de Messa pergentibus usque Sephar montem orientalem.

Եւ եղեւ բնակութիւն նոցա ի Մասեաց մինչեւ գալ ի Սովփերա լեառնն արեւելեայց:

და იქმნა დამკჳდრებაჲ მათი მასისითგან ვიდრე მოსულადმდე სოფირად, მთად აღმოსავლისად. 30

30 And their dwelling was from Mesha, as thou goest unto Sephar a mount of the east.

לא. אֵלֶּה בְנֵי שֵׁם לְמִשְׁפְּחֹתָם לִלְשֹׁנֹתָם בְּאַרְצֹתָם לְגוֹיֵהֶם:

οὗτοι υἱοὶ Σημ ἐν ταῖς φυλαῖς αὐτῶν κατὰ γλώσσας αὐτῶν ἐν ταῖς χώραις αὐτῶν καὶ ἐν τοῖς ἔθνεσιν αὐτῶν

31 ܗܵܠܝܹܢ ܒܢܲܝ̈ ܫܹܝܡ: ܠܫܲܪ̈ܒ݂ܵܬܼܗܘܿܢ: ܠܠܸܫܵܢܲܝ̈ܗܘܿܢ: ܒܐܲܪ̈ܥܵܬܼܗܘܿܢ: ܒܥܲܡܡܲܝ̈ܗܘܿܢ.

Isti filii Sem secundum cognationes et linguas et regiones in gentibus suis.

Սոքա են որդիք Սեմայ յազգս իւրեանց, ըստ լեզուս իւրեանց, յաշխարհս իւրեանց եւ ի տոհմս իւրեանց:

ესე ძენი სემისნი - ტომთა შინა მათთა, სოფელთა შინა მათთა და ნათესავთა შინა მათთა. 31

31 These are the sons of Shem, after their families, after their tongues, in their lands, after their nations.

לב. אֵלֶּה מִשְׁפְּחֹת בְּנֵי נֹחַ לְתוֹלְדֹתָם בְּגוֹיֵהֶם וּמֵאֵלֶּה נִפְרְדוּ הַגּוֹיִם בָּאָרֶץ אַחַר הַמַּבּוּל:

αὗται αἱ φυλαὶ υἱῶν Νωε κατὰ γενέσεις αὐτῶν κατὰ τὰ ἔθνη αὐτῶν ἀπὸ τούτων διεσπάρησαν νῆσοι τῶν ἐθνῶν ἐπὶ τῆς γῆς μετὰ τὸν κατακλυσμόν

32 ܗܵܠܹܝܢ ܫܲܪܒ݂ܵܬܼܵܐ ܕܲܒ݂ܢܲܝ̈ ܢܘܿܚ: ܠܬܼܵܘ̈ܠܕ݂ܵܬܼܗܘܿܢ: ܠܫܲܪ̈ܒ݂ܵܬܼܗܘܿܢ: ܒܥܲܡܡܲܝ̈ܗܘܿܢ: ܘܡ̣ܢ ܗܵܠܹܝܢ ܐܸܬܼܦܪܲܫܘ ܥܲܡܡܹ̈ܐ ܒܐܲܪܥܵܐ: ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܛܵܘܦܵܢܵܐ.

Hae familiae filiorum Noe iuxta generationes et nationes suas. Ab his divisae sunt gentes in terra post diluvium.

Այս են ազգք որդւոց Նոյի ըստ ծնունդս իւրեանց, ըստ տոհմս իւրեանց. եւ ի սոցանէ սփռեցան կղզիք ազգաց`` ի վերայ երկրի յետ ջրհեղեղին:

ესე ტომნი ძეთა ნოესთანი ნათესაობათაებრ მათთა თესლისაებრ მათისა. ამათგან განეთესნეს ჭალაკნი ნათესავთანი ქუეყანასა ზედა შემდგომად წყლით რღუნისა. 32

32 These are the families of the sons of Noah, after their generations, in their nations: and by these were the nations divided in the earth after the flood.

יא

ΙΑ'

ܩܦܠܐܘܢ ܝܐ

Cap. 11

ԳԼ. ԺԱ

თავი მეთერთმეტე

א. וַיְהִי כָל הָאָרֶץ שָׂפָה אֶחָת וּדְבָרִים אֲחָדִים:

καὶ ἦν πᾶσα ἡ γῆ χεῖλος ἕν καὶ φωνὴ μία πᾶσιν

1 ܘܲܗܘ̤ܵܬܼ ܟܠܵܗܿ ܐܲܪܥܵܐ ܠܸܫܵܢܵܐ ܚܲܕ݂ ܘܡܲܡܠܵܐ ܚܲܕ݂.

Erat autem universa terra labii unius et sermonum eo rundem.

Եւ էր ամենայն երկիր լեզու մի, եւ բարբառ մի ամենեցուն:

და იყო ყოველი ქუეყანა - ბაგე ერთ და ჴმა ერთ ყოველთა. 1

1 And the whole earth was of one language, and of one speech.

ב. וַיְהִי בְּנָסְעָם מִקֶּדֶם וַיִּמְצְאוּ בִקְעָה בְּאֶרֶץ שִׁנְעָר וַיֵּשְׁבוּ שָׁם:

καὶ ἐγένετο ἐν τῷ κινῆσαι αὐτοὺς ἀπὸ ἀνατολῶν εὗρον πεδίον ἐν γῇ Σεννααρ καὶ κατῴκησαν ἐκεῖ

2 ܘܲܗܘ̤ܵܐ ܕܟܲܕ݂ ܫܩܲܠܘ ܡ̣ܢ ܡܲܕ݂ܢܚܵܐ: ܐܸܫܟܲܚܘ ܦܩܲܥܬܼܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܣܸܢܥܵܪ: ܘܝܼܬܸܒ݂ܘ ܬܲܡܵܢ.

Cumque proficiscerentur de oriente, invenerunt campum in terra Sennaar et habitaverunt in eo.

Եւ եղեւ ի խաղալն նոցա յարեւելից` գտին դաշտ մի յերկրին Սենաար, եւ բնակեցան անդ:

და იყო, ძრვასა მათსა აღმოსავლით გამო პოვეს ველი ქუეყანასა სენარისასა და დაემკჳდრნენ მუნ. 2

2 And it came to pass, as they journeyed from the east, that they found a plain in the land of Shinar; and they dwelt there.

ג. וַיֹּאמְרוּ אִישׁ אֶל רֵעֵהוּ הָבָה נִלְבְּנָה לְבֵנִים וְנִשְׂרְפָה לִשְׂרֵפָה וַתְּהִי לָהֶם הַלְּבֵנָה לְאָבֶן וְהַחֵמָר הָיָה לָהֶם לַחֹמֶר:

καὶ εἶπεν ἄνθρωπος τῷ πλησίον δεῦτε πλινθεύσωμεν πλίνθους καὶ ὀπτήσωμεν αὐτὰς πυρί καὶ ἐγένετο αὐτοῖς ἡ πλίνθος εἰς λίθον καὶ ἄσφαλτος ἦν αὐτοῖς ὁ πηλός

3 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܓܒܲܪ ܠܚܲܒ݂ܪܹܗ: ܬܵܘ ܢܲܪܡܹܐ ܠܸܒ݂ܢܹ̈ܐ: ܘܢܵܘܩܸܕ݂ ܐܸܢܹܝܢ ܒܢܘܼܪܵܐ ܘܗܵܘ̇ܝܵܐ ܠܗܘܿܢ ܠܒܸܢ̄ܬܵܐ ܠܟܹܐܦܵܐ: ܘܣܲܝܕܵܐ ܗܵܘܹ̇ܿܐ ܠܗܘܿܢ ܠܲܡܠܵܛܵܐ.

Dixitque alter ad proximum suum: “Venite, faciamus lateres et coquamus eos igni”. Habueruntque lateres pro saxis et bitumen pro caemento.

Եւ ասեն այր ցընկեր իւր. Եկայք արկցուք աղիւս եւ թրծեսցուք զայն հրով: Եւ եղեւ նոցա աղիւսն ի տեղի քարի, եւ կուպր ի տեղի շաղախոյ:

და ჰრქუა კაცმან მოყუასსა: მოვედით, გამოვზილნეთ ალიზნი და გამოვაცხუნეთ იგინი ცეცხლითა. და იყო მათდა ალიზი ქვაჲ და ასფალტოსი იყო მათდა თიჴაჲ. 3

3 And they said one to another, Go to, let us make brick, and burn them thoroughly. And they had brick for stone, and slime had they for morter.

ד. וַיֹּאמְרוּ הָבָה נִבְנֶה לָּנוּ עִיר וּמִגְדָּל וְרֹאשׁוֹ בַשָּׁמַיִם וְנַעֲשֶׂה לָּנוּ שֵׁם פֶּן נָפוּץ עַל פְּנֵי כָל הָאָרֶץ:

καὶ εἶπαν δεῦτε οἰκοδομήσωμεν ἑαυτοῖς πόλιν καὶ πύργον οὗ ἡ κεφαλὴ ἔσται ἕως τοῦ οὐρανοῦ καὶ ποιήσωμεν ἑαυτοῖς ὄνομα πρὸ τοῦ διασπαρῆναι ἐπὶ προσώπου πάσης τῆς γῆς

4 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܬܵܘ ܢܸܒ݂ܢܸܐ ܠܲܢ ܩܪܝܼܬܼܵܐ: ܘܡܲܓܼܕܠܵܐ ܕܪܹܫܹܗ ܒܲܫܡܲܝܵܐ: ܘܢܸܥܒܲܕ݂ ܠܲܢ ܫܡܵܐ: ܕܲܠܡܵܐ ܢܸܬܼܒܲܕܲܪ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܟܠܵܗܿ ܐܲܪܥܵܐ.

Et dixerunt: “Venite, faciamus nobis civitatem et turrim, cuius culmen pertingat ad caelum, et faciamus nobis nomen, ne dividamur super faciem universae terrae”.

Եւ ասեն. Եկայք շինեսցուք մեզ քաղաք եւ աշտարակ, որոյ լինիցի գլուխն մինչեւ յերկինս. եւ արասցուք մեզ անուն յառաջ քան զսփռել`` ի վերայ երեսաց ամենայն երկրի:

და თქუეს: მოვედით, ვიშენოთ თავთა თჳსთათჳს ქალაქი და გოდოლი, რომლისა თავი იყოს ვიდრე ცადმდე. და ვყოთ თავთა თჳსთად სახელი პირველ განთესვისა ჩუენისა პირსა ზედა ყოვლისა ქუეყანისასა. 4

4 And they said, Go to, let us build us a city and a tower, whose top may reach unto heaven; and let us make us a name, lest we be scattered abroad upon the face of the whole earth.

ה. וַיֵּרֶד יְהֹוָה לִרְאֹת אֶת הָעִיר וְאֶת הַמִּגְדָּל אֲשֶׁר בָּנוּ בְּנֵי הָאָדָם:

καὶ κατέβη κύριος ἰδεῖν τὴν πόλιν καὶ τὸν πύργον ὃν ᾠκοδόμησαν οἱ υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων

5 ܘܲܢܚܸܬܼ ܡܵܪܝܵܐ ܠܡܸܚܙܵܐ ܩܪܝܼܬܼܵܐ: ܘܡܲܓܼܕܠܵܐ ܕܒ݂ܵܢܹܝܢ ܒܢܲܝ̈ܢܵܫܵܐ.

Descendit autem Dominus, ut videret civitatem et turrim, quam aedificaverunt filii hominum,

Եւ էջ Տէր տեսանել զքաղաքն եւ զաշտարակն զոր շինէին որդիք մարդկան:

და გარდამოვიდა უფალი ხილვად ქალაქისა და გოდლისა, რომელი აღაშენეს ძეთა კაცთასა. 5

5 And the LORD came down to see the city and the tower, which the children of men builded.

ו. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה הֵן עַם אֶחָד וְשָׂפָה אַחַת לְכֻלָּם וְזֶה הַחִלָּם לַעֲשׂוֹת וְעַתָּה לֹא יִבָּצֵר מֵהֶם כֹּל אֲשֶׁר יָזְמוּ לַעֲשׂוֹת:

καὶ εἶπεν κύριος ἰδοὺ γένος ἓν καὶ χεῖλος ἓν πάντων καὶ τοῦτο ἤρξαντο ποιῆσαι καὶ νῦν οὐκ ἐκλείψει ἐξ αὐτῶν πάντα ὅσα ἂν ἐπιθῶνται ποιεῖν

6 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ: ܗܵܐ ܥܲܡܵܐ ܚܲܕ݂: ܘܠܸܫܵܢܵܐ ܚܲܕ݂ ܠܟ݂ܠܗܘܿܢ: ܘܗܵܟܲܢܵܐ ܐܸܬܼܚܲܫܲܒ݂ܘ ܠܡܸܥܒܲܕ݂: ܡܸܟܹܝܠ ܠܵܐ ܢܸܬܼܒܲܨܲܪ ܡܸܢܗܘܿܢ ܟܠܡܸܕܸܿܡ ܕܐܸܬܼܚܲܫܲܒ݂ܘ ܠܡܸܥܒܲܕ݂.

et dixit Dominus: “Ecce unus est populus et unum labium omnibus; et hoc est initium operationis eorum, nec eis erit deinceps difficile, quidquid cogitaverint facere.

Եւ ասէ Տէր. Ահա ազգ մի եւ լեզու մի ամենեցուն, եւ զայդ սկսան գործել. եւ արդ ոչինչ պակասէ ի նոցանէ, զամենայն զոր ինչ յօժարեսցին գործել:

და თქუა უფალმან ღმერთმან: აჰა ნათესავი ერთ და ბაგენი - ერთ ყოველთა, და ამის იწყეს ქმნად და აწ არა დააკლდეს მათგან ყოველნი, რაოდენ-თა-ცა ინებონ ქმნად. 6

6 And the LORD said, Behold, the people is one, and they have all one language; and this they begin to do: and now nothing will be restrained from them, which they have imagined to do.

ז. הָבָה נֵרְדָה וְנָבְלָה שָׁם שְׂפָתָם אֲשֶׁר לֹא יִשְׁמְעוּ אִישׁ שְׂפַת רֵעֵהוּ:

δεῦτε καὶ καταβάντες συγχέωμεν ἐκεῖ αὐτῶν τὴν γλῶσσαν ἵνα μὴ ἀκούσωσιν ἕκαστος τὴν φωνὴν τοῦ πλησίον

7 ܬܵܘ ܢܸܚܘܼܬܼ: ܘܲܢܦܲܠܸܓܼ ܬܲܡܵܢ ܠܸܫܵܢܹ̈ܐ: ܕܠܵܐ ܢܸܫܡܥܘܼܢ ܓܒܲܪ ܠܸܫܵܢ ܚܲܒ݂ܪܹܗ.

Venite igitur, descendamus et confundamus ibi linguam eorum, ut non intellegat unusquisque vocem proximi sui”.

Եկայք իջցուք եւ խառնակեսցուք անդ զլեզուս նոցա, զի մի՛ լսիցեն իւրաքանչիւր բարբառոյ ընկերի իւրոյ:

მოვედით, გარდავიდეთ და შეურინეთ მათ ენანი მუნ, რათა არა ესმოდის თჳთოეულსა ჴმაჲ მოყუსისა. 7

7 Go to, let us go down, and there confound their language, that they may not understand one another's speech.

ח. וַיָּפֶץ יְהֹוָה אֹתָם מִשָּׁם עַל פְּנֵי כָל הָאָרֶץ וַיַּחְדְּלוּ לִבְנֹת הָעִיר:

καὶ διέσπειρεν αὐτοὺς κύριος ἐκεῖθεν ἐπὶ πρόσωπον πάσης τῆς γῆς καὶ ἐπαύσαντο οἰκοδομοῦντες τὴν πόλιν καὶ τὸν πύργον

8 ܘܒܲܕܲܪ ܐܸܢܘܿܢ ܡܵܪܝܵܐ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܦܵܫܘ ܡ̣ܢ ܕܲܠܡܒܸܢܵܐ ܩܪܝܼܬܼܵܐ.

Atque ita divisit eos Dominus ex illo loco super faciem universae terrae, et cessaverunt aedificare civitatem.

Եւ սփռեաց զնոսա Տէր Աստուած անտի ընդ երեսս ամենայն երկրի, եւ դադարեցին ի շինելոյ զքաղաքն եւ զաշտարակն:

და განთესნა იგინი უფალმან მუნით პირსა ზედა ყოვლისა ქუეყანისასა. და დასცხრეს მაშენებელნი ქალაქისა და გოდლისანი. 8

8 So the LORD scattered them abroad from thence upon the face of all the earth: and they left off to build the city.

ט. עַל כֵּן קָרָא שְׁמָהּ בָּבֶל כִּי שָׁם בָּלַל יְהֹוָה שְׂפַת כָּל הָאָרֶץ וּמִשָּׁם הֱפִיצָם יְהֹוָה עַל פְּנֵי כָּל הָאָרֶץ:

διὰ τοῦτο ἐκλήθη τὸ ὄνομα αὐτῆς Σύγχυσις ὅτι ἐκεῖ συνέχεεν κύριος τὰ χείλη πάσης τῆς γῆς καὶ ἐκεῖθεν διέσπειρεν αὐτοὺς κύριος ὁ θεὸς ἐπὶ πρόσωπον πάσης τῆς γῆς

9 ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܩܪܵܐ ܫܡܵܗ ܒܵܒܹܠ: ܡܸܛܠ ܕܬܲܡܵܢ ܒܲܠܒܸܿܠ ܡܵܪܝܵܐ ܠܸܫܵܢܹ̈ܐ ܕܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ ܒܲܕܲܪ ܐܸܢܘܿܢ ܡܵܪܝܵܐ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܟܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ.

Et idcirco vocatum est nomen eius Babel, quia ibi confusum est labium universae terrae, et inde dispersit eos Dominus super faciem universae terrae.

Վասն այնորիկ կոչեցաւ անուն նորա Խառնակութիւն. զի անդ խառնակեաց Տէր Աստուած զլեզուս ամենայն երկրի, եւ անտի ցրուեաց զնոսա Տէր Աստուած ընդ երեսս ամենայն երկրի:

ამისთჳს ეწოდა სახელი მისი შერევნა, რამეთუ მუნ შეურივნა უფალმან ბაგენი ყოვლისა ქუეყანისანი და მუნით განთესნა იგინი უფალმან ღმერთმან პირსა ზედა ყოვლისა ქუეყანისასა. 9

9 Therefore is the name of it called Babel; because the LORD did there confound the language of all the earth: and from thence did the LORD scatter them abroad upon the face of all the earth.

י. אֵלֶּה תּוֹלְדֹת שֵׁם שֵׁם בֶּן מְאַת שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת אַרְפַּכְשָׁד שְׁנָתַיִם אַחַר הַמַּבּוּל:

καὶ αὗται αἱ γενέσεις Σημ Σημ υἱὸς ἑκατὸν ἐτῶν ὅτε ἐγέννησεν τὸν Αρφαξαδ δευτέρου ἔτους μετὰ τὸν κατακλυσμόν

10 ܗܵܠܹܝܢ ܬܵܘ̈ܠܕ݂ܵܬܹܗ ܕܫܹܝܡ: ܫܹܝܡ ܒܲܪ ܡܵܐܐ ܫܢ̈ܝܼܢ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܐܲܪܦܲܟ݂ܫܲܪ: ܬܲܪܬܹܝܢ ܫܢ̈ܝܼܢ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܛܵܘܦܵܢܵܐ.

Hae sunt generationes Sem. Sem centum erat annorum, quando genuit Arphaxad biennio post diluvium;

Եւ այս են ծնունդք Սեմայ. Սէմ որդի հարիւրեմեան էր յորժամ ծնաւ զԱրփաքսադ յերկրորդում ամի յետ ջրհեղեղին:

და ესე შობანი სემისნი : სემ ძე ასის წლის იყო, ოდეს შვა არფაქსად მეორესა წელსა შემდგომად წყლით რღუნისა. 10

10 These are the generations of Shem: Shem was an hundred years old, and begat Arphaxad two years after the flood:

יא. וַיְחִי שֵׁם אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת אַרְפַּכְשָׁד חֲמֵשׁ מֵאוֹת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Σημ μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Αρφαξαδ πεντακόσια ἔτη καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας καὶ ἀπέθανεν

11 ܘܲܚܝܵܐ ܫܹܝܡ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܐܲܪܦܲܟ݂ܫܲܪ : ܚܲܡܸܫܡܵܐܐ ܫܢ̈ܝܼܢ : ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒ̈ܢܲܝܵܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

vixitque Sem, postquam genuit Arphaxad, quingentos annos et genuit filios et filias.

Եւ եկեաց Սեմ յետ ծնանելոյ նորա զԱրփաքսադ` ամս հինգ հարեւր, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ:

და ცხოვნდა სემ შემდგომად შობისა მის არფაქსადისა ხუთას წელ, და შვნა ძენი და ასულნი, და მოკუდა. 11

11 And Shem lived after he begat Arphaxad five hundred years, and begat sons and daughters.

יב. וְאַרְפַּכְשַׁד חַי חָמֵשׁ וּשְׁלשִׁים שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת שָׁלַח:

καὶ ἔζησεν Αρφαξαδ ἑκατὸν τριάκοντα πέντε ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Καιναν

12 ܘܐܲܪܦܲܟ݂ܫܵܪ ܚܝܵܐ ܬܠܵܬܼܝܼܢ ܘܚܲܡܸܫ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܫܵܠܲܚ.

Porro Arphaxad vixit triginta quinque annos et genuit Sala.

Եւ Արփաքսադ եկեաց ամս հարեւր երեսուն եւ հինգ, եւ ծնաւ զՍաղա:

და ცხოვნდა არფაქსად ასოცდაათხუთმეტ წელ და შვა სალა. 12

12 And Arphaxad lived five and thirty years, and begat Salah:

יג. וַיְחִי אַרְפַּכְשַׁד אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת שֶׁלַח שָׁלשׁ שָׁנִים וְאַרְבַּע מֵאוֹת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Αρφαξαδ μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Καιναν ἔτη τετρακόσια τριάκοντα καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας καὶ ἀπέθανεν καὶ ἔζησεν Καιναν ἑκατὸν τριάκοντα ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Σαλα καὶ ἔζησεν Καιναν μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Σαλα ἔτη τριακόσια τριάκοντα καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας καὶ ἀπέθανεν

13 ܘܲܚܝܵܐ ܐܲܪܦܲܟ݂ܫܵܪ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܫܵܠܲܚ: ܐܲܪܒܲܥܡܵܐܐ ܘܲܬܼܠܵܬܼ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒ̈ܢܲܝܵܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Vixitque Arphaxad, postquam genuit Sala, quadringentis tribus annis et genuit filios et filias.

Եւ եկեաց Արփաքսադ յետ ծնանելոյ նորա զՍաղա` ամս երեք հարեւր եւ երեսուն``, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ:

და ცხოვნდა არფაქსად შემდგომად შობისა მის სალასა, სამასოცდაათ წელ, და შუნა ძენი და ასულნი, და მოკუდა. 13

13 And Arphaxad lived after he begat Salah four hundred and three years, and begat sons and daughters.

יד. וְשֶׁלַח חַי שְׁלשִׁים שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת עֵבֶר:

καὶ ἔζησεν Σαλα ἑκατὸν τριάκοντα ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Εβερ

14 ܘܲܚܝܵܐ ܫܵܠܲܚ ܬܠܵܬܼܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܥܵܒ݂ܵܪ.

Sala quoque vixit triginta annis et genuit Heber.

Եւ եկեաց Սաղա ամս հարեւր եւ`` երեսուն, եւ ծնաւ զԵբեր:

და ცხოვნდა სალა ასოცდაათ წელ და შვა ებერ. 14

14 And Salah lived thirty years, and begat Eber:

טו. וַיְחִי שֶׁלַח אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת עֵבֶר שָׁלשׁ שָׁנִים וְאַרְבַּע מֵאוֹת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Σαλα μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Εβερ τριακόσια τριάκοντα ἔτη καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας καὶ ἀπέθανεν

15 ܘܲܚܝܵܐ ܫܵܠܲܚ ܡ̣ܢ ܒܵܬܼܵܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܥܵܒ݂ܵܪ: ܐܲܪܒܲܥܡܵܐܐ ܘܲܬܼܠܵܬܼ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒ̈ܢܲܝܵܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Vixitque Sala, postquam genuit Heber, quadringentis tribus annis et genuit filios et filias.

Եւ եկեաց Սաղա յետ ծնանելոյ նորա զԵբեր` ամս երեք հարեւր եւ երեսուն``, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ:

და ცხოვნდა სალა შემდგომდა შობისა მის ებერისსა სამასერგასის წელ, და შვნა ძენი და ასულნი, და მოკუდა. 15

15 And Salah lived after he begat Eber four hundred and three years, and begat sons and daughters.

טז. וַיְחִי עֵבֶר אַרְבַּע וּשְׁלשִׁים שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת פָּלֶג:

καὶ ἔζησεν Εβερ ἑκατὸν τριάκοντα τέσσαρα ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Φαλεκ

16 ܘܲܚܝܵܐ ܥܵܒ݂ܵܪ ܬܵܠܬܼܝܼܢ ܘܐܲܪܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܦܵܠܲܓܼ.

Vixit autem Heber triginta quattuor annis et genuit Phaleg.

Եւ եկեաց Եբեր ամս հարեւր երեսուն եւ չորս, եւ ծնաւ զՓաղէկ:

და ცხოვნდა ებერ ასოცდაათოთხმეტ წელ, და შვა ფალეგ. 16

16 And Eber lived four and thirty years, and begat Peleg:

יז. וַיְחִי עֵבֶר אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת פֶּלֶג שְׁלשִׁים שָׁנָה וְאַרְבַּע מֵאוֹת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Εβερ μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Φαλεκ ἔτη τριακόσια ἑβδομήκοντα καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας καὶ ἀπέθανεν

17 ܘܲܚܝܵܐ ܥܵܒ݂ܵܪ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܦܵܠܲܓܼ: ܐܲܪܒܲܥܡܵܐܐ ܘܲܬܼܠܵܬܼܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒ̈ܢܲܝܵܐ ܘܲܒ݂ܢܵܬܼܵܐ.

Et vixit Heber, postquam genuit Phaleg, quadringentis triginta annis et genuit filios et filias.

Եւ եկեաց Եբեր յետ ծնանելոյ նորա զՓաղէկ ամս երկերիւր եւ եւթանասուն``, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ:

და ცხოვნდა ებერ შემდგომად შობისა მის ფალეგისსა ორასსამეოცდაათ წელ, და შვნა ძენი და ასულნი, და მოკუდა. 17

17 And Eber lived after he begat Peleg four hundred and thirty years, and begat sons and daughters.

יח. וַיְחִי פֶלֶג שְׁלשִׁים שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת רְעוּ:

καὶ ἔζησεν Φαλεκ ἑκατὸν τριάκοντα ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Ραγαυ

18 ܘܲܚܝܵܐ ܦܵܠܲܓܼ ܬܠܵܬܼܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܐܲܪܥܘܿ.

Vixit quoque Phaleg triginta annis et genuit Reu.

Եւ եկեաց Փաղէկ ամս հարեւր եւ երեսուն եւ չորս``, եւ ծնաւ զՌագաւ:

და ცხოვნდა ფალეგ ასოცდაათოთხმეტ წელ და შვა რაგავ. 18

18 And Peleg lived thirty years, and begat Reu:

יט. וַיְחִי פֶלֶג אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת רְעוּ תֵּשַׁע שָׁנִים וּמָאתַיִם שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Φαλεκ μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Ραγαυ διακόσια ἐννέα ἔτη καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας καὶ ἀπέθανεν

19 ܘܲܚܝܵܐ ܦܵܠܲܓܼ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܐܲܪܥܘܿ: ܡܵܐܬܹܝܢ ܘܲܬܼܫܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒ̈ܢܲܝܵܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Vixitque Phaleg, postquam genuit Reu, ducentis novem annis et genuit filios et filias.

Եւ եկեաց Փաղէկ յետ ծնանելոյ նորա զՌագաւ` ամս երկերիւր եւ ինն, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ:

და ცხოვნდა ფალეგ შემდგომად შობისა მის რაგავისა ორასდაცხრა წელ, და შვნა ძენი და ასულნი, და მოკუდა. 19

19 And Peleg lived after he begat Reu two hundred and nine years, and begat sons and daughters.

כ. וַיְחִי רְעוּ שְׁתַּיִם וּשְׁלשִׁים שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת שְׂרוּג:

καὶ ἔζησεν Ραγαυ ἑκατὸν τριάκοντα δύο ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Σερουχ

20 ܘܲܚܝܵܐ ܐܲܪܥܘܿ ܬܠܵܬܼܝܼܢ ܘܬܲܪܬܹܝܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܲܣܪܘܿܓܼ.

Vixit autem Reu triginta duobus annis et genuit Seruch.

Եւ եկեաց Ռագաւ ամս հարեւր երեսուն եւ երկու, եւ ծնաւ զՍերուգ:

და ცხოვნდა რაგავ ასოცდაათოთხმეტ წელ და შვა სერუქ. 20

20 And Reu lived two and thirty years, and begat Serug:

כא. וַיְחִי רְעוּ אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת שְׂרוּג שֶׁבַע שָׁנִים וּמָאתַיִם שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Ραγαυ μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Σερουχ διακόσια ἑπτὰ ἔτη καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας καὶ ἀπέθανεν

21 ܘܲܚܝܵܐ ܐܲܪܥܘܿ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܲܣܪܘܿܓܼ ܡܵܐܬܹܝܢ ܘܲܫܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒ̈ܢܲܝܵܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Vixitque Reu, postquam genuit Seruch, ducentis septem annis et genuit filios et filias.

Եւ եկեաց Ռագաւ յետ ծնանելոյ նորա զՍերուգ` ամս երկերիւր եւ եւթն. եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ:

და ცხოვნდა რაგავ შემდგომად შობისა მის სერუქისსა ორასდაშჳდ წელ, და შვნა ძენი და ასულნი, და მოკუდა. 21

21 And Reu lived after he begat Serug two hundred and seven years, and begat sons and daughters.

כב. וַיְחִי שְׂרוּג שְׁלשִׁים שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת נָחוֹר:

καὶ ἔζησεν Σερουχ ἑκατὸν τριάκοντα ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Ναχωρ

22 ܘܲܚܝܵܐ ܣܪܘܿܓܼ ܬܠܵܬܼܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܢܵܚܘܿܪ.

Vixit vero Seruch triginta annis et genuit Nachor.

Եւ եկեաց Սերուգ ամս հարեւր եւ`` երեսուն, եւ ծնաւ զՆաքովր:

და ცხოვნდა სერუქ ასოცდათ წელ და შვა ნაქორ. 22

22 And Serug lived thirty years, and begat Nahor:

כג. וַיְחִי שְׂרוּג אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת נָחוֹר מָאתַיִם שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Σερουχ μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Ναχωρ ἔτη διακόσια καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας καὶ ἀπέθανεν

23 ܘܲܚܝܵܐ ܣܪܘܿܓܼ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܢܵܚܘܿܪ: ܡܵܐܬܹܝܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒ̈ܢܲܝܵܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Vixitque Seruch, postquam genuit Nachor, ducentos annos et genuit filios et filias.

Եւ եկեաց Սերուգ յետ ծնանելոյ նորա զՆաքովր` ամս երկերիւր, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ:

და ცხოვნდა სერუქ შემდგომად შობისა მის ნაქორისსა ორას წელ, და შვნა ძენი და ასულნი, და მოკუდა. 23

23 And Serug lived after he begat Nahor two hundred years, and begat sons and daughters.

כד. וַיְחִי נָחוֹר תֵּשַׁע וְעֶשְׂרִים שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת תָּרַח:

καὶ ἔζησεν Ναχωρ ἔτη ἑβδομήκοντα ἐννέα καὶ ἐγέννησεν τὸν Θαρα

24 ܘܲܚܝܵܐ ܢܵܚܘܿܪ ܥܸܣܪܝܼܢ ܘܲܬܼܫܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ : ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܬܲܪܚ.

Vixit autem Nachor viginti novem annis et genuit Thare.

Եւ եկեաց Նաքովր ամս եւթանասուն եւ ինն, եւ ծնաւ զԹարա:

და ცხოვნდა ნაქორ სამეოცდაათცხრამეტ წელ და შვა თარრა. 24

24 And Nahor lived nine and twenty years, and begat Terah:

כה. וַיְחִי נָחוֹר אַחֲרֵי הוֹלִידוֹ אֶת תֶּרַח תְּשַׁע עֶשְׂרֵה שָׁנָה וּמְאַת שָׁנָה וַיּוֹלֶד בָּנִים וּבָנוֹת:

καὶ ἔζησεν Ναχωρ μετὰ τὸ γεννῆσαι αὐτὸν τὸν Θαρα ἔτη ἑκατὸν εἴκοσι ἐννέα καὶ ἐγέννησεν υἱοὺς καὶ θυγατέρας καὶ ἀπέθανεν

25 ܘܲܚܝܵܐ ܢܵܚܘܿܪ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܬܲܪܚ: ܡܵܐܐ ܘܲܬܼܫܲܥܸܣܪܹ̈ܐ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܒ̈ܢܲܝܵܐ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܐ.

Vixitque Nachor, postquam genuit Thare, centum decem et novem annos et genuit filios et filias.

Եւ եկեաց Նաքովր յետ ծնանելոյ նորա զԹարա` ամս հարեւր քսան եւ երկու``, եւ ծնաւ ուստերս եւ դստերս, եւ մեռաւ:

და ცხოვნდა ნაქორ შემდგომად შობისა მის თარრასა ასოცდაცხრა წელ, და შვნა ძენი და ასულნი, და მოკუდა. 25

25 And Nahor lived after he begat Terah an hundred and nineteen years, and begat sons and daughters.

כו. וַיְחִי תֶרַח שִׁבְעִים שָׁנָה וַיּוֹלֶד אֶת אַבְרָם אֶת נָחוֹר וְאֶת הָרָן:

καὶ ἔζησεν Θαρα ἑβδομήκοντα ἔτη καὶ ἐγέννησεν τὸν Αβραμ καὶ τὸν Ναχωρ καὶ τὸν Αρραν

26 ܘܲܚܝܵܐ ܬܲܪܚ ܫܲܒ݂ܥܝܼܢ ܘܚܲܡܸܫ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ: ܘܲܠܢܵܚܘܿܪ: ܘܲܠܗܵܪܲܢ.

Vixitque Thare septuaginta annis et genuit Abram, Nachor et Aran.

Եւ եկեաց Թարա ամս եւթանասուն, եւ ծնաւ զԱբրամ եւ զՆաքովր եւ զԱռան:

და ცხოვნდა თარრა სამეოცდაათ წელ და შვა აბრაამ, და ნაქორ და არრან. 26

26 And Terah lived seventy years, and begat Abram, Nahor, and Haran.

כז. וְאֵלֶּה תּוֹלְדֹת תֶּרַח תֶּרַח הוֹלִיד אֶת אַבְרָם אֶת נָחוֹר וְאֶת הָרָן וְהָרָן הוֹלִיד אֶת לוֹט:

αὗται δὲ αἱ γενέσεις Θαρα Θαρα ἐγέννησεν τὸν Αβραμ καὶ τὸν Ναχωρ καὶ τὸν Αρραν καὶ Αρραν ἐγέννησεν τὸν Λωτ

27 ܗܵܠܹܝܢ ܬܵܘ̈ܠܕ݂ܵܬܹܗ ܕܬܲܪܚ: ܬܲܪܚ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ: ܘܲܠܢܵܚܘܿܪ: ܘܲܠܗܵܪܲܢ. ܘܗܵܪܲܢ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܠܘܿܛ.

Hae sunt autem generationes Thare. Thare genuit Abram, Nachor et Aran. Porro Aran genuit Lot;

Այս են ծնունդք Թարայի. Թարա ծնաւ զԱբրամ եւ զՆաքովր եւ զԱռան. եւ Առան ծնաւ զՂովտ:

ხოლო ესე შობანი თარრაჲსნი. თარრა შვა აბრაამ, და ნაქორ და არრან: ხოლო არრან შვა ლოთ. 27

27 Now these are the generations of Terah: Terah begat Abram, Nahor, and Haran; and Haran begat Lot.

כח. וַיָּמָת הָרָן עַל פְּנֵי תֶּרַח אָבִיו בְּאֶרֶץ מוֹלַדְתּוֹ בְּאוּר כַּשְׂדִּים:

καὶ ἀπέθανεν Αρραν ἐνώπιον Θαρα τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἐν τῇ γῇ ᾗ ἐγενήθη ἐν τῇ χώρᾳ τῶν Χαλδαίων

28 ܘܡܝܼܬܼ ܗܵܪܲܢ ܒܚܲܝܲܝ̈ ܬܲܪܚ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ ܒܵܗ: ܒܐܘܿܪ ܕܟܲܠܕܵܝܹ̈ܐ.

mortuusque est Aran ante Thare patrem suum in terra nativitatis suae in Ur Chaldaeorum.

Եւ մեռաւ Առան առաջի Թարայի հօր իւրոյ, յերկրին յորում ծնաւ, յաշխարհին Քաղդեացւոց:

და მოკუდა არრან წინაშე თარრასა, მამისა თჳსისა, ქუეყანასა, რომელსა იშვა სოფელსა ქალდეველთასა. 28

28 And Haran died before his father Terah in the land of his nativity, in Ur of the Chaldees.

כט. וַיִּקַּח אַבְרָם וְנָחוֹר לָהֶם נָשִׁים שֵׁם אֵשֶׁת אַבְרָם שָׂרָי וְשֵׁם אֵשֶׁת נָחוֹר מִלְכָּה בַּת הָרָן אֲבִי מִלְכָּה וַאֲבִי יִסְכָּה:

καὶ ἔλαβον Αβραμ καὶ Ναχωρ ἑαυτοῖς γυναῖκας ὄνομα τῇ γυναικὶ Αβραμ Σαρα καὶ ὄνομα τῇ γυναικὶ Ναχωρ Μελχα θυγάτηρ Αρραν πατὴρ Μελχα καὶ πατὴρ Ιεσχα

29 ܘܲܢܣܲܒ݂ ܠܗܘܿܢ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܘܢܵܚܘܿܪ ܢܸܫܹ̈ܐ: ܫܸܡ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܐܲܒ݂ܪܵܡ ܣܲܪܲܝ: ܘܫܸܡ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܢܵܚܘܿܪ ܡܸܠܟܵܐ ܒܪ̄ܬܼ ܗܵܪܲܢ: ܐܲܒ݂ܘܼܗܿ ܕܡܸܠܟܵܐ : ܘܐܲܒ݂ܘܼܗܿ ܕܐܲܣܟܵܐ.

Duxerunt autem Abram et Nachor uxores: nomen uxoris Abram Sarai, et nomen uxoris Nachor Melcha, filia Aran patris Melchae et patris Ieschae.

Եւ առին Աբրամ եւ Նաքովր իւրեանց կանայս. անուն կնոջն Աբրամու` Սարա, եւ անուն կնոջն Նաքովրայ` Մեղքայ, դուստր Առանայ, հօր Մեղքայ, եւ հօր Յեսքայ:

და მიიყუანეს აბრაამ და ნაქორ თავისა თჳსისათჳს ცოლნი, სახელი ცოლისა აბრაამისისა - სარაჲ და სახელი ცოლისა ნაქოერრისისა მელქა, ასული აჰრონისი, მამისა მელქასი, და მამისა იესტანისი. 29

29 And Abram and Nahor took them wives: the name of Abram's wife was Sarai; and the name of Nahor's wife, Milcah, the daughter of Haran, the father of Milcah, and the father of Iscah.

ל. וַתְּהִי שָׂרַי עֲקָרָה אֵין לָהּ וָלָד:

καὶ ἦν Σαρα στεῖρα καὶ οὐκ ἐτεκνοποίει

30 ܘܲܗܘ̤ܵܬܼ ܣܲܪܲܝ ܥܩܲܪܬܼܵܐ: ܘܠܵܐ ܗܵܘܹ̇ܝܢ ܠܵܗ ܒ̈ܢܲܝܵܐ.

Erat autem Sarai sterilis nec habebat liberos.

Եւ էր Սարա ամուլ եւ ոչ ծնանէր:

და იყო სარა ბერწ და არა შვილისმშობელ. 30

30 But Sarai was barren; she had no child.

לא. וַיִּקַּח תֶּרַח אֶת אַבְרָם בְּנוֹ וְאֶת לוֹט בֶּן הָרָן בֶּן בְּנוֹ וְאֵת שָׂרַי כַּלָּתוֹ אֵשֶׁת אַבְרָם בְּנוֹ וַיֵּצְאוּ אִתָּם מֵאוּר כַּשְׂדִּים לָלֶכֶת אַרְצָה כְּנַעַן וַיָּבֹאוּ עַד חָרָן וַיֵּשְׁבוּ שָׁם:

καὶ ἔλαβεν Θαρα τὸν Αβραμ υἱὸν αὐτοῦ καὶ τὸν Λωτ υἱὸν Αρραν υἱὸν τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ καὶ τὴν Σαραν τὴν νύμφην αὐτοῦ γυναῖκα Αβραμ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ καὶ ἐξήγαγεν αὐτοὺς ἐκ τῆς χώρας τῶν Χαλδαίων πορευθῆναι εἰς τὴν γῆν Χανααν καὶ ἦλθεν ἕως Χαρραν καὶ κατῴκησεν ἐκεῖ

31 ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܬܲܪܚ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ ܒܪܹܗ: ܘܲܠܠܘܿܛ ܒܲܪ ܗܵܪܲܢ ܒܲܪ ܒܪܹܗ: ܘܲܠܣܲܪܲܝ ܟܲܠܬܹܗ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܒܪܹܗ: ܘܲܢܦܲܩ ܥܲܡܗܘܿܢ ܡ̣ܢ ܐܘܿܪ ܕܟܲܠܕܵܝܹ̈ܐ ܠܡܹܐܙܲܠ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܐܸܬܼܘ ܥܕܲܡܵܐ ܠܚܵܪܲܢ: ܘܝܼܬܸܒ݂ܘ ܬܲܡܵܢ.

Tulitque Thare Abram filium suum et Lot filium Aran filium filii sui et Sarai nurum suam, uxorem Abram filii sui, et eduxit eos de Ur Chaldaeorum, ut irent in terram Chanaan. Veneruntque usque Charran et habitaverunt ibi.

Եւ առ Թարա զԱբրամ զորդի իւր, եւ զՆաքովր զորդի իւր``, եւ զՂովտ` զորդի Առանայ որդւոյ իւրոյ, եւ զՍարա զնու իւր, զկին Աբրամու որդւոյ իւրոյ, եւ եհան զնոսա յաշխարհէն Քաղդեացւոց` երթալ յերկիրն Քանանացւոց. եւ եկին մինչեւ ցԽառան, եւ բնակեցին անդ:

და მოიყვანნა თარრა აბრაამ და ნაქორ, ძენი თჳსნი, და ლოთ, ძე არრანისი, ძისა თჳსისა და გამოიყვანნა იგინი სოფლისაგან ქალდეველთასა წარსლვად ქუეყანად ქანანისა და მოვიდა ვიდრე ხარრანადმდე და დაემკჳდრა მუნ. 31

31 And Terah took Abram his son, and Lot the son of Haran his son's son, and Sarai his daughter in law, his son Abram's wife; and they went forth with them from Ur of the Chaldees, to go into the land of Canaan; and they came unto Haran, and dwelt there.

לב. וַיִּהְיוּ יְמֵי תֶרַח חָמֵשׁ שָׁנִים וּמָאתַיִם שָׁנָה וַיָּמָת תֶּרַח בְּחָרָן:

καὶ ἐγένοντο αἱ ἡμέραι Θαρα ἐν Χαρραν διακόσια πέντε ἔτη καὶ ἀπέθανεν Θαρα ἐν Χαρραν

32 ܘܲܗܘ̤ܵܘ ܝܵܘ̈ܡܵܬܹܗ ܕܬܲܪܚ ܡܵܐܬܹܝܢ ܘܚܲܡܸܫ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܡܝܼܬܼ ܬܲܪܚ ܒܚܵܪܲܢ.

Et facti sunt dies Thare ducentorum quinque annorum, et mortuus est in Charran.

Եւ եղեն ամենայն աւուրք Թարայի ի Խառան` ամք երկերիւր եւ հինգ, եւ մեռաւ Թարա ի Խառան:

და იქმნნეს ყოველნი დღენი თარრასნი ქარანს შინა ორასდახუთ წელ და მოკუდა თარრა ხარანს შინა. 32

32 And the days of Terah were two hundred and five years: and Terah died in Haran.

יב

ΙΒ'

ܩܦܠܐܘܢ ܝܒ

Cap. 12

ԳԼ. ԺԲ

თავი მეთორმეტე

א. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה אֶל אַבְרָם לֶךְ לְךָ מֵאַרְצְךָ וּמִמּוֹלַדְתְּךָ וּמִבֵּית אָבִיךָ אֶל הָאָרֶץ אֲשֶׁר אַרְאֶךָּ:

καὶ εἶπεν κύριος τῷ Αβραμ ἔξελθε ἐκ τῆς γῆς σου καὶ ἐκ τῆς συγγενείας σου καὶ ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός σου εἰς τὴν γῆν ἣν ἄν σοι δείξω

1 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ: ܙܸܠ ܠܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܟ݂ ܘܡ̣ܢ ܐܲܝܡܸܟܵܐ ܕܐܸܬܼܝܼܠܸܕܿܬܿ: ܘܡ̣ܢ ܒܝܹܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܟ: ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܐܹܚܵܘܹܝܟ.

Dixit autem Dominus ad Abram: “Egredere de terra tua et de cognatione tua et de domo patris tui in terram, quam monstrabo tibi.

Եւ ասէ Աստուած ցԱբրամ. Ել դու յերկրէ քումմէ եւ յազգէ քումմէ եւ ի տանէ հօր քոյ` յերկիր զոր ցուցից քեզ:

და ჰრქუა უფალმან აბრაჰამს: გამოვედ ქუეყანისაგან შენისა, და ნათესავისაგან შენისა და სახლისაგან მამისა შენისა და მოვედ ქუეყანად, რომელიცა გიჩუენო შენ. 1

1 Now the LORD had said unto Abram, Get thee out of thy country, and from thy kindred, and from thy father's house, unto a land that I will shew thee:

ב. וְאֶעֶשְׂךָ לְגוֹי גָּדוֹל וַאֲבָרֶכְךָ וַאֲגַדְּלָה שְׁמֶךָ וֶהְיֵה בְּרָכָה:

καὶ ποιήσω σε εἰς ἔθνος μέγα καὶ εὐλογήσω σε καὶ μεγαλυνῶ τὸ ὄνομά σου καὶ ἔσῃ εὐλογητός

2 ܘܐܸܥܒܿܕ݂ܵܟ݂ ܠܥܲܡܵܐ ܪܲܒܵܐ: ܘܐܹܒܲܪܟ݂ܵܟ݂ ܘܐܵܘܪܸܒ݂ ܫܡܵܟ: ܘܲܗܘ̤ܝܼ ܒܪܝܼܟ.

Faciamque te in gentem magnam et benedicam tibi et magnificabo nomen tuum, erisque in benedictionem.

Եւ արարից զքեզ յազգ մեծ, եւ օրհնեցից զքեզ, եւ մեծացուցից զանուն քո. եւ եղիցես օրհնեալ:

და გყო შენ ნათესავად დიდად, და გაკურთხო შენ, და განვადიდო სახელი შენი და იყო კურთხეულ. 2

2 And I will make of thee a great nation, and I will bless thee, and make thy name great; and thou shalt be a blessing:

ג. וַאֲבָרְכָה מְבָרֲכֶיךָ וּמְקַלֶּלְךָ אָאֹר וְנִבְרְכוּ בְךָ כֹּל מִשְׁפְּחֹת הָאֲדָמָה:

καὶ εὐλογήσω τοὺς εὐλογοῦντάς σε καὶ τοὺς καταρωμένους σε καταράσομαι καὶ ἐνευλογηθήσονται ἐν σοὶ πᾶσαι αἱ φυλαὶ τῆς γῆς

3 ܘܐܹܒܲܪܸܟ ܡܒܲܪ̈ܟ݂ܵܢܲܝܟ: ܘܲܡܠܝܼܛܵܢܲܝ̈ܟ ܐܹܠܘܼܛ: ܘܢܸܬܼܒܲܪܟ݂ܵܢ ܒܵܟ݂ ܟܠܗܹܝܢ ܫܲܪ̈ܒ݂ܵܬܼܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܒ݂ܙܲܪܥܵܟ.

Benedicam benedicentibus tibi et maledicentibus tibi maledicam, atque in te benedicentur universae cognationes terrae!”.

Եւ օրհնեցից զօրհնիչս քո, եւ զանիծիչս քո անիծից. եւ օրհնեսցին ի քեզ ամենայն ազգք երկրի:

და ვაკურთხნე მაკურთხეველნი შენნი და მწყევარნი შენნი ვწყევნე. და იკურთხეოდიან შენდამი ყოველნი ტომნი ქუეყანისანი. 3

3 And I will bless them that bless thee, and curse him that curseth thee: and in thee shall all families of the earth be blessed.

ד. וַיֵּלֶךְ אַבְרָם כַּאֲשֶׁר דִּבֶּר אֵלָיו יְהֹוָה וַיֵּלֶךְ אִתּוֹ לוֹט וְאַבְרָם בֶּן חָמֵשׁ שָׁנִים וְשִׁבְעִים שָׁנָה בְּצֵאתוֹ מֵחָרָן:

καὶ ἐπορεύθη Αβραμ καθάπερ ἐλάλησεν αὐτῷ κύριος καὶ ᾤχετο μετ᾽ αὐτοῦ Λωτ Αβραμ δὲ ἦν ἐτῶν ἑβδομήκοντα πέντε ὅτε ἐξῆλθεν ἐκ Χαρραν

4 ܘܲܥܒܲܕ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܐܲܝܟ ܕܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܡܵܪܝܵܐ: ܘܐܸܙܲܠ ܥܲܡܹܗ ܠܘܿܛ: ܘܐܲܒ݂ܪܵܡ ܒܲܪ ܫܲܒ݂ܥܝܼܢ ܗ̄ܘܵܐ ܘܚܲܡܸܫ ܫܢ̈ܝܼܢ ܟܲܕ݂ ܢܦܲܩ ܡ̣ܢ ܚܵܪܲܢ.

Egressus est itaque Abram, sicut praeceperat ei Dominus, et ivit cum eo Lot. Septuaginta quinque annorum erat Abram, cum egrederetur de Charran.

Եւ գնաց Աբրամ որպէս խօսեցաւ ընդ նմա Աստուած. երթայր ընդ նմա եւ Ղովտ. եւ Աբրամ էր ամաց եւթանասուն եւ հնգից յորժամ ել ի Խառանէ:

და გამოვიდა აბრაამ, ვითარცა ამცნო მას უფალმან, და ჰყუა მის თანა ლოთ, ხოლო აბრაამ იყო წლისა სამეოცდაათხუთმეტისა, რაჟამს გამოვიდა ხარანით. 4

4 So Abram departed, as the LORD had spoken unto him; and Lot went with him: and Abram was seventy and five years old when he departed out of Haran.

ה. וַיִּקַּח אַבְרָם אֶת שָׂרַי אִשְׁתּוֹ וְאֶת לוֹט בֶּן אָחִיו וְאֶת כָּל רְכוּשָׁם אֲשֶׁר רָכָשׁוּ וְאֶת הַנֶּפֶשׁ אֲשֶׁר עָשׂוּ בְחָרָן וַיֵּצְאוּ לָלֶכֶת אַרְצָה כְּנַעַן וַיָּבֹאוּ אַרְצָה כְּנָעַן:

καὶ ἔλαβεν Αβραμ τὴν Σαραν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ τὸν Λωτ υἱὸν τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ καὶ πάντα τὰ ὑπάρχοντα αὐτῶν ὅσα ἐκτήσαντο καὶ πᾶσαν ψυχήν ἣν ἐκτήσαντο ἐν Χαρραν καὶ ἐξήλθοσαν πορευθῆναι εἰς γῆν Χανααν καὶ ἦλθον εἰς γῆν Χανααν

5 ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܠܣܲܪܲܝ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ: ܘܲܠܠܘܿܛ ܒܲܪ ܐܲܚܘܼܗܝ: ܘܲܠܟ݂ܠܹܗ ܩܸܢܝܵܢܗܘܿܢ ܕܲܩܢܵܘ: ܘܢܲܦ̮ܫܵ̈ܬܼܵܐ ܕܲܥܒܲܕ݂ܘ ܒܚܵܪܲܢ: ܘܲܢܦܲܩܘ ܠܡܹܐܙܲܠ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܐܸܬܼܵܘ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ.

Tulitque Sarai uxorem suam et Lot filium fratris sui universamque substantiam, quam acquisiverant, et animas, quas fecerant in Charran, et egressi sunt, ut irent in terram Chanaan; et venerunt in terram Chanaan.

Եւ առ Աբրամ զՍարա զկին իւր, եւ զՂովտ զեղբօրորդի իւր, եւ զամենայն զինչս իւրեանց զոր ստացան, եւ զամենայն ոգիս զոր ստացան ի Խառան, եւ ելին գնալ յերկիրն Քանանացւոց. եւ եկին յերկիրն Քանանու:

და მიიყუანა აბრაამ სარა, ცოლი თჳსი, და ლოთ ძე, ძმისა თჳსისა, და ყოველი საქონელი მათი, რაოდენი მოიგეს. და ყოველი სული, რომელი მოიგეს ხარანს, და გამოვიდეს წარსლვად ქუეყანად ქანანისა და მოვიდეს ქუეყანად ქანანისა. 5

5 And Abram took Sarai his wife, and Lot his brother's son, and all their substance that they had gathered, and the souls that they had gotten in Haran; and they went forth to go into the land of Canaan; and into the land of Canaan they came.

ו. וַיַּעֲבֹר אַבְרָם בָּאָרֶץ עַד מְקוֹם שְׁכֶם עַד אֵלוֹן מוֹרֶה וְהַכְּנַעֲנִי אָז בָּאָרֶץ:

καὶ διώδευσεν Αβραμ τὴν γῆν εἰς τὸ μῆκος αὐτῆς ἕως τοῦ τόπου Συχεμ ἐπὶ τὴν δρῦν τὴν ὑψηλήν οἱ δὲ Χαναναῖοι τότε κατῴκουν τὴν γῆν

6 ܘܲܥܒܲܪ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܒܐܲܪܥܵܐ : ܥܕܲܡܵܐ ܠܐܲܬܼܪܵܐ ܕܲܫܟܹܝܡ: ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܒܲܠܘܼܛܵܐ ܕܡܲܡܪܹ̈ܐ: ܘܲܟ݂ܢܲܥܢܵܝܹ̈ܐ ܥܕܲܟܹܿܝܠ ܝܵܬܼܒܿܝܼܢ ܒܐܲܪܥܵܐ.

Pertransivit Abram terram usque ad locum Sichem, usque ad Quercum Moreh. Chananaeus autem tunc erat in terra.

Եւ շրջեցաւ Աբրամ յերկրին` ընդ երկայնութիւն նորա մինչեւ ի տեղին ի Սիւքեմ, ի կաղնին բարձր. բայց Քանանացիք բնակեալ էին յայնժամ յերկրին:

და განვლო აბრაამ ქუეყანაჲ იგი სიგრძედ მიმართ მისა ვიდრე ადგიდმდე სჳქემისა, მუხასა თანა მაღალსა, ხოლო ქანანელნი მკჳდრ იყვნეს მაშინ მას ქუეყანასა. 6

6 And Abram passed through the land unto the place of Sichem, unto the plain of Moreh. And the Canaanite was then in the land.

ז. וַיֵּרָא יְהֹוָה אֶל אַבְרָם וַיֹּאמֶר לְזַרְעֲךָ אֶתֵּן אֶת הָאָרֶץ הַזֹּאת וַיִּבֶן שָׁם מִזְבֵּחַ לַיהֹוָה הַנִּרְאֶה אֵלָיו:

καὶ ὤφθη κύριος τῷ Αβραμ καὶ εἶπεν αὐτῷ τῷ σπέρματί σου δώσω τὴν γῆν ταύτην καὶ ᾠκοδόμησεν ἐκεῖ Αβραμ θυσιαστήριον κυρίῳ τῷ ὀφθέντι αὐτῷ

7 ܘܐܸܬܼܓܿܠܝܼ ܡܵܪܝܵܐ ܥܲܠ ܐܲܒ݂ܪܵܡ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ : ܠܙܲܪܥܲܟ ܐܸܬܿܠܝܼܗܿ ܐܲܪܥܵܐ ܗܵܕܹܐ. ܘܲܒ݂ܢܵܐ ܬܲܡܵܢ ܡܲܕ݂ܒܚܵܐ ܠܡܵܪܝܵܐ: ܕܐܸܬܼܓܿܠܝܼ ܥܠܵܘܗܝ.

Apparuit autem Dominus Abram et dixit ei: “Semini tuo dabo terram hanc”. Qui aedificavit ibi altare Domino, qui apparuerat ei.

Եւ երեւեցաւ Տէր Աբրամու, եւ ասէ ցնա. Զաւակի քում տաց զերկիրս զայս: Եւ շինեաց անդ Աբրամ սեղան Տեառն որ երեւեցաւ նմա:

და გამოუჩნდა უფალი აბრაამს და ჰრქუა მას: თესლსა შენსა მივსცე ქუეყანა ესე და აღუშენა მუნ აბრაამ საკურთხეველი უფალსა გამოჩინებულსა მისდა. 7

7 And the LORD appeared unto Abram, and said, Unto thy seed will I give this land: and there builded he an altar unto the LORD, who appeared unto him.

ח. וַיַּעְתֵּק מִשָּׁם הָהָרָה מִקֶּדֶם לְבֵית אֵל וַיֵּט אָהֳלֹה בֵּית אֵל מִיָּם וְהָעַי מִקֶּדֶם וַיִּבֶן שָׁם מִזְבֵּחַ לַיהֹוָה וַיִּקְרָא בְּשֵׁם יְהֹוָה:

καὶ ἀπέστη ἐκεῖθεν εἰς τὸ ὄρος κατ᾽ ἀνατολὰς Βαιθηλ καὶ ἔστησεν ἐκεῖ τὴν σκηνὴν αὐτοῦ Βαιθηλ κατὰ θάλασσαν καὶ Αγγαι κατ᾽ ἀνατολάς καὶ ᾠκοδόμησεν ἐκεῖ θυσιαστήριον τῷ κυρίῳ καὶ ἐπεκαλέσατο ἐπὶ τῷ ὀνόματι κυρίου

8 ܘܫܲܢܝܼ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ ܠܛܘܼܪܵܐ: ܡ̣ܢ ܡܲܕ݂ܢܚܵܐ ܠܒܹܝܬܼ ܐܹܝܠ: ܘܲܢܩܲܫ ܡܲܫܟܿܢܹܗ: ܒܹܝܬܼ ܐܹܝܠ ܡ̣ܢ ܡܲܥܪܒ݂ܵܐ: ܘܥܵܝ ܡ̣ܢ ܡܲܕ݂ܢܚܵܐ : ܘܲܒ݂ܢܵܐ ܬܲܡܵܢ ܡܲܕ݂ܒܚܵܐ ܠܡܵܪܝܵܐ: ܘܲܩܪܵܐ ܒܲܫܡܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ.

Et inde transgrediens ad montem, qui erat contra orientem Bethel, tetendit ibi tabernaculum suum ab occidente habens Bethel et ab oriente Hai; aedificavit quoque ibi altare Domino et invocavit nomen Domini.

Եւ մեկնեցաւ անտի ի լեառնն ընդ արեւելս ի Բեթէլ. եւ եհար անդ զխորան իւր ի Բեթէլ, յանդիման ծովուն եւ Անգէի ընդ արեւելս``. եւ շինեաց անդ սեղան Տեառն, եւ կոչեաց յանուն Տեառն:

წარიტრა მუნ მთად მიმართ აღმოსავალით კერძო ბეთელს და აღდგა მუნ კარავი თჳსი ბეთელს შინა ზღჳთ კერძო და ანგეთ, აღმოსავლით კერძო. და აღუშენა მუნ საკურთხეველი უფალსა და ხადოდა სახელსა ზედა უფლისასა: 8

8 And he removed from thence unto a mountain on the east of Bethel, and pitched his tent, having Bethel on the west, and Hai on the east: and there he builded an altar unto the LORD, and called upon the name of the LORD.

ט. וַיִּסַּע אַבְרָם הָלוֹךְ וְנָסוֹעַ הַנֶּגְבָּה:

καὶ ἀπῆρεν Αβραμ καὶ πορευθεὶς ἐστρατοπέδευσεν ἐν τῇ ἐρήμῳ

9 ܘܲܫܩܲܠ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܘܐܸܙܲܠ: ܘܡܲܫܩܠܵܢܹܗ ܠܬܲܝܡܢܵܐ.

Perrexitque Abram de mansione in mansionem usque ad Nageb.

Եւ չուեաց Աբրամ, գնաց բնակեցաւ յանապատի:

და აღიტრა აბრაამ და წარსლვით ილაშქრა უდაბნოსა შინა. 9

9 And Abram journeyed, going on still toward the south.

י. וַיְהִי רָעָב בָּאָרֶץ וַיֵּרֶד אַבְרָם מִצְרַיְמָה לָגוּר שָׁם כִּי כָבֵד הָרָעָב בָּאָרֶץ:

καὶ ἐγένετο λιμὸς ἐπὶ τῆς γῆς καὶ κατέβη Αβραμ εἰς Αἴγυπτον παροικῆσαι ἐκεῖ ὅτι ἐνίσχυσεν ὁ λιμὸς ἐπὶ τῆς γῆς

10 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܟܲܦܢܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܢܚܸܬܼ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܠܡܸܨܪܹܝܢ ܠܡܸܥܡܲܪ ܬܲܡܵܢ: ܡܸܛܠ ܕܐܲܥܫܸܢ ܟܲܦܢܵܐ ܛܵܒ݂ ܒܐܲܪܥܵܐ.

Facta est autem fames in terra; descenditque Abram in Aegyptum, ut peregrinaretur ibi; praevaluerat enim fames in terra.

Եւ եղեւ սով յերկրին, եւ էջ Աբրամ յԵգիպտոս բնակել անդ պանդխտութեամբ, զի զօրացաւ սով յերկրին:

და იქმნა სიყმილი ქუეყანასა ზედა და შთავიდა აბრაამ შთასლვად ეგჳპტეს მსხემობად მუნ, რამეთუ განძლიერდა სიყმილი ქუეყანასა ზედა. 10

10 And there was a famine in the land: and Abram went down into Egypt to sojourn there; for the famine was grievous in the land.

יא. וַיְהִי כַּאֲשֶׁר הִקְרִיב לָבוֹא מִצְרָיְמָה וַיֹּאמֶר אֶל שָׂרַי אִשְׁתּוֹ הִנֵּה נָא יָדַעְתִּי כִּי אִשָּׁה יְפַת מַרְאֶה אָתְּ:

ἐγένετο δὲ ἡνίκα ἤγγισεν Αβραμ εἰσελθεῖν εἰς Αἴγυπτον εἶπεν Αβραμ Σαρα τῇ γυναικὶ αὐτοῦ γινώσκω ἐγὼ ὅτι γυνὴ εὐπρόσωπος εἶ

11 ܘܲܗܘ̤ܵܐ ܕܟܲܕ݂ ܩܲܪܝܼܒ݂ ܠܡܸܥܲܠ ܠܡܸܨܪܹܝܢ : ܐܸܡܲܪ ܠܣܲܪܲܝ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ : ܗܵܐ ܝܵܕܲܥ ܐ̄ܢܵܐ ܕܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܫܲܦܝܼܪܵܐ ܒܚܸܙܘܵܐ ܐܲܢ̄ܬ.

Cumque prope esset, ut ingrederetur Aegyptum, dixit Sarai uxori suae: “Novi quod pulchra sis mulier

Եւ եղեւ իբրեւ մերձեցաւ Աբրամ մտանել յԵգիպտոս, եւ ասէ ցՍարա ցկին իւր. Գիտեմ զի կին գեղեցիկ ես դու:

ხოლო იყო, რაჟამს მიეახლა აბრაამ შთასლვად ეგჳპტედ, ჰრქუა აბრაამ სარას, ცოლსა თჳსსა: უწყი, რამეთუ დედაკაცი პირკეთილი ხარ შენ; 11

11 And it came to pass, when he was come near to enter into Egypt, that he said unto Sarai his wife, Behold now, I know that thou art a fair woman to look upon:

יב. וְהָיָה כִּי יִרְאוּ אֹתָךְ הַמִּצְרִים וְאָמְרוּ אִשְׁתּוֹ זֹאת וְהָרְגוּ אֹתִי וְאֹתָךְ יְחַיּוּ:

ἔσται οὖν ὡς ἂν ἴδωσίν σε οἱ Αἰγύπτιοι ἐροῦσιν ὅτι γυνὴ αὐτοῦ αὕτη καὶ ἀποκτενοῦσίν με σὲ δὲ περιποιήσονται

12 ܘܟܲܕ݂ ܢܸܚܙܘܼܢܹܟ݂ܝ ܡܸܨܪ̈ܵܝܹܐ: ܢܹܐܡܪܘܼܢ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܗܝܼ ܗܵܕܹܐ. ܩܵܛܠܝܼܢ ܠܝܼ. ܘܠܹܟ݂ܝ ܡܲܚܹܝܢ.

et quod, cum viderint te Aegyptii, dicturi sunt: "Uxor ipsius est"; et interficient me et te reservabunt.

Արդ եղիցի եթէ տեսանիցեն Եգիպտացիքն, եւ ասիցեն թէ Կին նորա է սա. եւ սպանանիցեն զիս, եւ զքեզ ապրեցուցանիցեն:

იყოს უკუე, ვითარცა გიხილონ შენ მეგჳპტელთა, თქუან, ვითარმედ: ცოლი მისი არს ისი და მომკლან მე, ხოლო შენ გიგულონ. 12

12 Therefore it shall come to pass, when the Egyptians shall see thee, that they shall say, This is his wife: and they will kill me, but they will save thee alive.

יג. אִמְרִי נָא אֲחֹתִי אָתְּ לְמַעַן יִיטַב לִי בַעֲבוּרֵךְ וְחָיְתָה נַפְשִׁי בִּגְלָלֵךְ:

εἰπὸν οὖν ὅτι ἀδελφὴ αὐτοῦ εἰμι ὅπως ἂν εὖ μοι γένηται διὰ σέ καὶ ζήσεται ἡ ψυχή μου ἕνεκεν σοῦ

13 ܐܸܡܲܪܝ ܕܚܵܬܹܗ ܐ̄ܢܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܢܸܛܐܲܒ݂ ܠܝܼ ܡܸܛܠܵܬܹܟ݂ܝ: ܘܬܸܚܸܐ ܢܲܦ̮ܫܝ ܡܸܛܠܵܬܹܟ݂ܝ.

Dic ergo, obsecro te, quod soror mea sis, ut bene sit mihi propter te, et vivat anima mea ob gratiam tui”.

Ասասցես թէ Քոյր նորա եմ. զի բարի լիցի ինձ վասն քո, եւ կեցցէ անձն իմ յաղագս քո:

თქუ, უკუე ვითარმედ: დაჲ მისი ვარ, რათა კეთილი მეყოს შენ მიერ და ცხონდეს სული ჩემი შენ ძლით. 13

13 Say, I pray thee, thou art my sister: that it may be well with me for thy sake; and my soul shall live because of thee.

יד. וַיְהִי כְּבוֹא אַבְרָם מִצְרָיְמָה וַיִּרְאוּ הַמִּצְרִים אֶת הָאִשָּׁה כִּי יָפָה הִוא מְאֹד:

ἐγένετο δὲ ἡνίκα εἰσῆλθεν Αβραμ εἰς Αἴγυπτον ἰδόντες οἱ Αἰγύπτιοι τὴν γυναῖκα ὅτι καλὴ ἦν σφόδρα

14 ܘܲܗܘ̤ܵܐ ܕܟܲܕ݂ ܥܲܠ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܠܡܸܨܪܹܝܢ: ܚܙܵܐܘܼܗܿ ܡܸܨܪ̈ܵܝܹܐ ܠܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܫܲܦܝܼܪܵܐ ܗ̄ܝܼ ܛܵܒ݂.

Cum itaque ingressus esset Abram Aegyptum, viderunt Aegyptii mulierem quod esset pulchra nimis,

Եւ եղեւ իբրեւ եմուտ Աբրամ յԵգիպտոս, եւ տեսեալ Եգիպտացւոցն զկինն զի գեղեցիկ էր յոյժ:

და იყო, რაჟამს შევიდა აბრაამ ეგჳპტედ, იხილეს მეგჳპტელთა დედაკაცი იგი, რამეთუ შუენიერ იყო ფრიად. 14

14 And it came to pass, that, when Abram was come into Egypt, the Egyptians beheld the woman that she was very fair.

טו. וַיִּרְאוּ אֹתָהּ שָׂרֵי פַרְעֹה וַיְהַלֲלוּ אֹתָהּ אֶל פַּרְעֹה וַתֻּקַּח הָאִשָּׁה בֵּית פַּרְעֹה:

καὶ εἶδον αὐτὴν οἱ ἄρχοντες Φαραω καὶ ἐπῄνεσαν αὐτὴν πρὸς Φαραω καὶ εἰσήγαγον αὐτὴν εἰς τὸν οἶκον Φαραω

15 ܘܲܚܙܵܐܘܼܗܿ ܪܵܘܪ̈ܒ݂ܵܢܲܝ ܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܫܲܒܿܚܘܼܗܿ ܩܕ݂ܵܡ ܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܐܸܬܿܕܲܒ݂ܪܲܬܼ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܘܵܬܼ ܦܸܪܥܘܿܢ.

et viderunt eam principes pharaonis et laudaverunt eam apud illum; et sublata est mulier in domum pharaonis.

Տեսին զնա եւ իշխանքն փարաւոնի, եւ գովեցին զնա առաջի փարաւոնի, եւ տարան զնա ի տուն փարաւոնի:

და მხილველთა მისთა მთავართა ფარაოჲსთა აქეს იგი წინაშე ფარაოსა, და შეიყუანეს იგი სახლსა ფარაოსსა. 15

15 The princes also of Pharaoh saw her, and commended her before Pharaoh: and the woman was taken into Pharaoh's house.

טז. וּלְאַבְרָם הֵיטִיב בַּעֲבוּרָהּ וַיְהִי לוֹ צֹאן וּבָקָר וַחֲמֹרִים וַעֲבָדִים וּשְׁפָחֹת וַאֲתֹנֹת וּגְמַלִּים:

καὶ τῷ Αβραμ εὖ ἐχρήσαντο δι᾽ αὐτήν καὶ ἐγένοντο αὐτῷ πρόβατα καὶ μόσχοι καὶ ὄνοι παῖδες καὶ παιδίσκαι ἡμίονοι καὶ κάμηλοι

16 ܘܠܲܐܒ݂ܪܵܡ ܛܐܸܒ݂ ܡܸܛܠܵܬܼܵܗ: ܘܲܗܘ̤ܵܘ ܠܹܗ ܥܵ̈ܢܵܐ : ܘܬܼܵܘܪܹ̈ܐ : ܘܚܸܡܪܵ̈ܐ : ܘܥܲܒ݂ܕܹ̈ܐ: ܘܐܲܡܗܵܬܼܵܐ: ܘܐܲܬܵܢܹ̈ܐ: ܘܓܲܡܠܹ̈ܐ.

Abram vero bene usus est propter illam; fueruntque ei oves et boves et asini et servi et famulae et asinae et cameli.

Եւ Աբրամու բարիս առնէին վասն նորա. եւ եղեն նորա խաշինք, անդեայք եւ էշք, ծառայք եւ աղախնայք, ջորիք եւ ուղտք:

და აბრაამს კეთილსა უყოფდეს მის ძლით და იქმნნეს მისსა ცხოვარი და ზროხები და ვირნი და მონანი და მჴევალნი, კერძოვირნი და აქლემნი. 16

16 And he entreated Abram well for her sake: and he had sheep, and oxen, and he asses, and menservants, and maidservants, and she asses, and camels.

יז. וַיְנַגַּע יְהֹוָה אֶת פַּרְעֹה נְגָעִים גְּדֹלִים וְאֶת בֵּיתוֹ עַל דְּבַר שָׂרַי אֵשֶׁת אַבְרָם:

καὶ ἤτασεν ὁ θεὸς τὸν Φαραω ἐτασμοῖς μεγάλοις καὶ πονηροῖς καὶ τὸν οἶκον αὐτοῦ περὶ Σαρας τῆς γυναικὸς Αβραμ

17 ܘܲܡܚܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܠܦܸܪܥܘܿܢ ܡܲܚ̈ܘܵܬܼܵܐ ܪܵܘܼܪ̈ܒ݂ܵܬܼܵܐ: ܠܹܗ ܘܠܲܒ݂ܢܲܝ̈ ܒܲܝܬܹܗ: ܡܸܛܠ ܣܲܪܲܝ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܐܲܒ݂ܪܵܡ.

Flagellavit autem Dominus pharaonem plagis maximis et domum eius propter Sarai uxorem Abram.

Եւ պատժեաց Աստուած զփարաւոն պատժօք մեծամեծօք եւ չարօք`` եւ զտուն նորա վասն Սարայի կնոջն Աբրամու:

და განცადა უფალმან ფარაოჲ განცდითა დიდ-დიდებითა და ბოროტებითა და სახლი მისი სარრასთჳს, ცოლისა აბრაამისისა. 17

17 And the LORD plagued Pharaoh and his house with great plagues because of Sarai Abram's wife.

יח. וַיִּקְרָא פַרְעֹה לְאַבְרָם וַיֹּאמֶר מַה זֹּאת עָשִׂיתָ לִּי לָמָּה לֹא הִגַּדְתָּ לִּי כִּי אִשְׁתְּךָ הִוא:

καλέσας δὲ Φαραω τὸν Αβραμ εἶπεν τί τοῦτο ἐποίησάς μοι ὅτι οὐκ ἀπήγγειλάς μοι ὅτι γυνή σού ἐστιν

18 ܘܲܩܪܵܐ ܦܸܪܥܘܿܢ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܡܲܢܘܼ ܗܵܢܵܐ ܕܲܥܒܲܕܿܬܿ ܠܝܼ: ܠܡܵܢܵܐ ܠܵܐ ܚܵܘܝܼܬܵܢܝ ܕܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܟ݂ ܗ̄ܝܼ.

Vocavitque pharao Abram et dixit ei: “Quidnam est hoc quod fecisti mihi? Quare non indicasti mihi quod uxor tua esset?

Կոչեաց փարաւոն զԱբրամ, եւ ասէ ցնա. Զի՞նչ գործեցեր զայդ ընդ իս, զի ոչ պատմեցեր եթէ կին քո է:

და მოუწოდა ფარაო აბრაამს და ჰრქუა მას: რაჲ ესე მიყავ მე? რამეთუ არა მითხარ მე, ვითარმედ ცოლი ჩემი არს. 18

18 And Pharaoh called Abram and said, What is this that thou hast done unto me? why didst thou not tell me that she was thy wife?

יט. לָמָה אָמַרְתָּ אֲחֹתִי הִוא וָאֶקַּח אֹתָהּ לִי לְאִשָּׁה וְעַתָּה הִנֵּה אִשְׁתְּךָ קַח וָלֵךְ:

ἵνα τί εἶπας ὅτι ἀδελφή μού ἐστιν καὶ ἔλαβον αὐτὴν ἐμαυτῷ εἰς γυναῖκα καὶ νῦν ἰδοὺ ἡ γυνή σου ἐναντίον σου λαβὼν ἀπότρεχε

19 ܘܲܠܡܵܢܵܐ ܐܸܡܲܪܬ ܕܚܵܬܼ ܗ̄ܝܼ: ܘܲܢܣܸܒ݂ܬܵܗ ܠܝܼ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܗܵܫܵܐ ܗܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܟ݂ ܕܒܲܪ ܘܙܸܠ.

Quam ob causam dixisti esse sororem tuam, ut tollerem eam mihi in uxorem? Nunc igitur, ecce coniux tua: accipe eam et vade!”.

Ընդէ՞ր ասացեր թէ Քոյր իմ է, եւ առի զդա ինձ կնութեան. եւ արդ աւանիկ կին քո առաջի քո. առ եւ գնա ի բաց:

რად თქუ, დაჲ ჩემი არს, და მოვიყუანე თავისა ჩემისა ცოლად? და აჰა ცოლი შენი წინაშე შენსა, მიიყუანე და განისწრაფე. 19

19 Why saidst thou, She is my sister? so I might have taken her to me to wife: now therefore behold thy wife, take her, and go thy way.

כ. וַיְצַו עָלָיו פַּרְעֹה אֲנָשִׁים וַיְשַׁלְּחוּ אֹתוֹ וְאֶת אִשְׁתּוֹ וְאֶת כָּל אֲשֶׁר לוֹ:

καὶ ἐνετείλατο Φαραω ἀνδράσιν περὶ Αβραμ συμπροπέμψαι αὐτὸν καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ πάντα ὅσα ἦν αὐτῷ καὶ Λωτ μετ᾽ αὐτοῦ

20 ܘܲܦܩܲܕ݂ ܥܠܵܘܗܝ ܦܸܪܥܘܿܢ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܘܫܲܕܿܪܹܗ ܠܹܗ ܘܠܲܐܢ̄ܬܿܬܹܗ ܘܲܠܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܹܗ.

Praecepitque pharao super Abram viris; et deduxerunt eum et uxorem illius et omnia, quae habebat.

Եւ պատուէր ետ արանց վասն Աբրամու յուղարկել զնա եւ զկին նորա եւ զամենայն որ ինչ էր նորա, եւ զՂովտ ընդ նմա:

ჰრქუა ფარაო კაცთა აბრაამისთა თანა განვლინებად მისსა ცოლი-ცა მისი და ყოველნი, რაოდენნი იყუნეს მისნი, და ლოთ მის თანა. 20

20 And Pharaoh commanded his men concerning him: and they sent him away, and his wife, and all that he had.

יג

ΙΓ'

ܩܦܠܐܘܢ ܝܓ

Cap. 13

ԳԼ. ԺԳ

თავი მეცამეტე

א. וַיַּעַל אַבְרָם מִמִּצְרַיִם הוּא וְאִשְׁתּוֹ וְכָל אֲשֶׁר לוֹ וְלוֹט עִמּוֹ הַנֶּגְבָּה:

ἀνέβη δὲ Αβραμ ἐξ Αἰγύπτου αὐτὸς καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ καὶ πάντα τὰ αὐτοῦ καὶ Λωτ μετ᾽ αὐτοῦ εἰς τὴν ἔρημον

1 ܘܲܣܠܸܩ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܡ̣ܢ ܡܸܨܪܹܝܢ: ܗܘ̤ ܘܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ : ܘܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܹܗ : ܘܠܘܿܛ ܥܲܡܹܗ ܠܬܲܝܡܢܵܐ.

Ascendit ergo Abram de Ae gypto ipse et uxor eius et om nia, quae habebat, et Lot cum eo ad Nageb.

Եւ ել Աբրամ յԵգիպտոսէ` ինքն եւ կին իւր եւ ամենայն որ ինչ էր նորա, եւ Ղովտ ընդ նմա յանապատն:

ხოლო გამოვიდა აბრაამ ეგჳპტით, იგი და ცოლი მისი და ყოველნი მისნი, და ლოთ მის თანა უდაბნოდ. 1

1 And Abram went up out of Egypt, he, and his wife, and all that he had, and Lot with him, into the south.

ב. וְאַבְרָם כָּבֵד מְאֹד בַּמִּקְנֶה בַּכֶּסֶף וּבַזָּהָב:

Αβραμ δὲ ἦν πλούσιος σφόδρα κτήνεσιν καὶ ἀργυρίῳ καὶ χρυσίῳ

2 ܘܐܲܒ݂ܪܵܡ ܥܬܲܪ ܛܵܒ݂ : ܒܩܸܢܝܵܢܵܐ: ܘܲܒ݂ܣܹܐܡܵܐ : ܘܲܒ݂ܕܲܗܒ݂ܵܐ.

Abram autem erat dives valde in pecoribus, argento et auro.

Եւ Աբրամ էր մեծատուն յոյժ անասնով եւ արծաթով եւ ոսկւով:

და აბრაამ იყო მდიდარ ფრიად საცხოვრითა და ვეცხლითა და ოქროჲთა. 2

2 And Abram was very rich in cattle, in silver, and in gold.

ג. וַיֵּלֶךְ לְמַסָּעָיו מִנֶּגֶב וְעַד בֵּית אֵל עַד הַמָּקוֹם אֲשֶׁר הָיָה שָׁם אָהֳלֹה בַּתְּחִלָּה בֵּין בֵּית אֵל וּבֵין הָעָי:

καὶ ἐπορεύθη ὅθεν ἦλθεν εἰς τὴν ἔρημον ἕως Βαιθηλ ἕως τοῦ τόπου οὗ ἦν ἡ σκηνὴ αὐτοῦ τὸ πρότερον ἀνὰ μέσον Βαιθηλ καὶ ἀνὰ μέσον Αγγαι

3 ܘܐܸܙܲܠ ܠܡܲܫܩܠܵܢܘ̈ܗܝ ܡ̣ܢ ܬܲܝܡܢܵܐ ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܒܹܝܬܼ ܐܹܝܠ.

Et profectus est de mansione in mansionem a Nageb in Bethel usque ad locum, ubi prius fixerat tabernaculum inter Bethel et Hai,

Եւ գնաց անդրէն ուստի եկն յանապատն`` մինչեւ ցԲեթէլ, մինչեւ ցտեղին ուր էր խորան նորա զառաջինն:

და ვიდოდა, ვინაჲ მოვიდა უდაბნოდ, ვიდრე ბეთელამდე, ვიდრე ადგიდმდე, რომელსა იყო კარავი მისი პირველ საშუალ ბეთელსა და საშუალ ანგესა. 3

3 And he went on his journeys from the south even to Bethel, unto the place where his tent had been at the beginning, between Bethel and Hai;

ד. אֶל מְקוֹם הַמִּזְבֵּחַ אֲשֶׁר עָשָׂה שָׁם בָּרִאשֹׁנָה וַיִּקְרָא שָׁם אַבְרָם בְּשֵׁם יְהֹוָה:

εἰς τὸν τόπον τοῦ θυσιαστηρίου οὗ ἐποίησεν ἐκεῖ τὴν ἀρχήν καὶ ἐπεκαλέσατο ἐκεῖ Αβραμ τὸ ὄνομα κυρίου

4 ܥܕܲܡܵܐ ܠܐܲܬܼܪܵܐ ܕܲܢܩܲܫ ܗ̄ܘ̤ܵܐ ܬܲܡܵܢ ܡܲܫܟܿܢܹܗ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܝܼܡ: ܒܲܝܢܵܬܼ ܒܹܝܬܼ ܐܹܝܠ ܠܒܹܝܬܼ ܥܵܝ: ܠܐܲܬܼܪܵܐ ܕܡܲܕ݂ܒܚܵܐ ܕܲܥ̣ܒܲܕ݂ ܗ̄ܘܵܐ ܬܲܡܵܢ ܒܩܲܕ݂ܡܲܝܬܵܐ. ܘܲܩܪܵܐ ܬܲܡܵܢ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܒܲܫܡܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ.

in loco altaris, quod fecerat prius, et invocavit ibi nomen Domini.

Ընդ Բեթէլ եւ ընդ Անգէէ ի տեղի սեղանոյն, զոր արար անդ զառաջինն. եւ կարդաց անդ Աբրամ զանուն Տեառն Աստուծոյ:

ადგილსა საკურთხეველისასა, რომელი ქმნა მუნ პირველ და უწოდა. მუნ აბრაამ სახელსა უფლისასა ღმრთისასა. 4

4 Unto the place of the altar, which he had make there at the first: and there Abram called on the name of the LORD.

ה. וְגַם לְלוֹט הַהֹלֵךְ אֶת אַבְרָם הָיָה צֹאן וּבָקָר וְאֹהָלִים:

καὶ Λωτ τῷ συμπορευομένῳ μετὰ Αβραμ ἦν πρόβατα καὶ βόες καὶ σκηναί

5 ܘܐܵܦ ܠܠܘܿܛ ܕܐܸܙܲܠ ܥܲܡ ܐܲܒ݂ܪܵܡ : ܐܝܼܬܼ ܗ̄ܘ̤ܵܘ ܥܵܢܵ̈ܐ: ܘܬܼܵܘܪܹ̈ܐ: ܘܡܲܫܟܿܢܹ̈ܐ: ܣܘܿܓܼܐܵܐ ܕܛܵܒ݂.

Sed et Lot, qui ibat cum Abram, fuerunt greges ovium et armenta et tabernacula;

Եւ Ղովտայ որ երթեալն էր ընդ Աբրամու` էր արջառ եւ ոչխար եւ անասուն:

და ლოთის თანა-მავლისანი აბრაამის თანა იყვნეს ცხოვარნი და ზროხანი და კარვები. 5

5 And Lot also, which went with Abram, had flocks, and herds, and tents.

ו. וְלֹא נָשָׂא אֹתָם הָאָרֶץ לָשֶׁבֶת יַחְדָּו כִּי הָיָה רְכוּשָׁם רָב וְלֹא יָכְלוּ לָשֶׁבֶת יַחְדָּו:

καὶ οὐκ ἐχώρει αὐτοὺς ἡ γῆ κατοικεῖν ἅμα ὅτι ἦν τὰ ὑπάρχοντα αὐτῶν πολλά καὶ οὐκ ἐδύναντο κατοικεῖν ἅμα

6 ܘܠܵܐ ܡܣܲܝܒܿܪܵܐ ܗ̄ܘܵܬܼ ܠܗܘܿܢ ܐܲܪܥܵܐ ܗܵܝܼ ܠܡܸܬܲܒ݂ ܐܲܟ݂ܚ̄ܕ݂ܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܲܣܓܼܝܼ ܗ̄ܘܵܐ ܩܸܢܝܵܢܗܘܿܢ ܛܵܒ݂ ܘܠܵܐ ܡܸܫܟܿܚܝܼܢ ܗ̄ܘ̤ܵܘ ܠܡܸܬܲܒ݂ ܐܲܟܚ̄ܕ݂ܵܐ.

nec poterat eos capere terra, ut habitarent simul: erat quippe substantia eorum multa, et nequibant habitare communiter.

Եւ ոչ բաւէր նոցա երկիրն բնակելոյ ի միասին. զի էին նոցա ստացուածք բազումք, եւ ոչ կարէին բնակել ի միասին:

და არა იტევდა მათ ქუეყანა იგი დამკჳდრებად ზოგად, რამეთუ იყო მონაგები მათი ფრიად. და ვერ შემძლებელ იყვნეს დამკჳდრებად ზოგად. 6

6 And the land was not able to bear them, that they might dwell together: for their substance was great, so that they could not dwell together.

ז. וַיְהִי רִיב בֵּין רֹעֵי מִקְנֵה אַבְרָם וּבֵין רֹעֵי מִקְנֵה לוֹט וְהַכְּנַעֲנִי וְהַפְּרִזִּי אָז ישֵׁב בָּאָרֶץ:

καὶ ἐγένετο μάχη ἀνὰ μέσον τῶν ποιμένων τῶν κτηνῶν τοῦ Αβραμ καὶ ἀνὰ μέσον τῶν ποιμένων τῶν κτηνῶν τοῦ Λωτ οἱ δὲ Χαναναῖοι καὶ οἱ Φερεζαῖοι τότε κατῴκουν τὴν γῆν

7 ܘܲܗܘܵܬܼ ܡܨܘܼܬܼܵܐ ܒܹܝܬܼ ܪ̈ܵܥܵܘܵܬܼܵܐ ܕܩܸܢܝܵܢܹܗ ܕܐܲܒ݂ܪܵܡ ܠܒܹܝܬܼ ܪ̈ܵܥܵܘܵܬܼܵܐ ܕܩܸܢܝܵܢܹܗ ܕܠܘܿܛ: ܘܲܟ݂ܢܲܥܢܵܝܹ̈ܐ ܘܦܲܪܙܵܝܹ̈ܐ ܥܕܲܟܹܿܝܠ ܝܵܬܼܒܿܝܼܢ ܒܐܲܪܥܵܐ.

Unde et facta est rixa inter pastores gregum Abram et pastores gregum Lot. Eo autem tempore Chananaeus et Pherezaeus habitabant in illa terra.

Եւ եղեւ մարտ ի մէջ հովուաց խաշանցն Աբրամու, եւ ի մէջ հովուաց խաշանցն Ղովտայ. եւ Քանանացիքն եւ Փերեզացիքն յայնժամ բնակեալ էին յերկրին:

და იქმნა ბრძოლაჲ შორის მწყემსთა საცხოვართა აბრაამისთა და შორის მწყემსთა ლოთისთასა. ხოლო ქანანელნი და ფერეზელნი მკჳდრ იყუნეს მაშინ ქუეყანასა მას. 7

7 And there was a strife between the herdmen of Abram's cattle and the herdmen of Lot's cattle: and the Canaanite and the Perizzite dwelled then in the land.

ח. וַיֹּאמֶר אַבְרָם אֶל לוֹט אַל נָא תְהִי מְרִיבָה בֵּינִי וּבֵינֶךָ וּבֵין רֹעַי וּבֵין רֹעֶיךָ כִּי אֲנָשִׁים אַחִים אֲנָחְנוּ:

εἶπεν δὲ Αβραμ τῷ Λωτ μὴ ἔστω μάχη ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ σοῦ καὶ ἀνὰ μέσον τῶν ποιμένων μου καὶ ἀνὰ μέσον τῶν ποιμένων σου ὅτι ἄνθρωποι ἀδελφοὶ ἡμεῖς ἐσμεν

8 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܠܠܘܿܛ: ܠܵܐ ܬܸܗܘܸܐ ܡܲܨܘܼܬܼܵܐ ܒܲܝܢܲܝ ܘܠܵܟ: ܘܒܹܝܬܼ ܪ̈ܵܥܵܘܵܬܼܝ ܠܪ̈ܵܥܵܘܵܬܼܵܟ: ܡܸܛܠ ܕܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܐܲܚܹ̈ܐ ܚܢܲܢ.

Dixit ergo Abram ad Lot: “Ne, quaeso, sit iurgium inter me et te et inter pastores meos et pastores tuos: fratres enim sumus.

Ասէ Աբրամ ցՂովտ. Մի՛ լիցի կռիւ ընդ իս եւ ընդ քեզ, եւ ընդ հովիւս իմ եւ ընդ հովիւս քո. զի արք եղբարք եմք մեք:

და თქუა აბრაამ ლოთს: ნუ არს ბრძოლაჲ შორის ჩემსა და შენსა და შორის მწყემსთა ჩუენთა, რამეთუ კაცნი ძმანი ვართ ჩუენ. 8

8 And Abram said unto Lot, Let there be no strife, I pray thee, between me and thee, and between my herdmen and thy herdmen; for we be brethren.

ט. הֲלֹא כָל הָאָרֶץ לְפָנֶיךָ הִפָּרֶד נָא מֵעָלָי אִם הַשְּׂמֹאל וְאֵימִנָה וְאִם הַיָּמִין וְאַשְׂמְאִילָה:

οὐκ ἰδοὺ πᾶσα ἡ γῆ ἐναντίον σού ἐστιν διαχωρίσθητι ἀπ᾽ ἐμοῦ εἰ σὺ εἰς ἀριστερά ἐγὼ εἰς δεξιά εἰ δὲ σὺ εἰς δεξιά ἐγὼ εἰς ἀριστερά

9 ܗܵܐ ܟܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟ: ܦܪܘܿܫ ܡܹܢܝ : ܐܸܢ ܐܲܢ̄ܬ ܠܝܲܡܝܼܢܵܐ ܐܸܢܵܐ ܠܣܸܡܵܠܵܐ: ܘܐܸܢ ܐܲܢ̄ܬ ܠܣܸܡܵܠܵܐ ܐܸܢܵܐ ܠܝܲܡܝܼܢܵܐ.

Nonne universa terra coram te est? Recede a me, obsecro: si ad sinistram ieris, ego dexteram tenebo; si tu dexteram elegeris, ego ad sinistram pergam”.

Ո՞չ աւադիկ երկիրդ ամենայն առաջի քո է, մեկնեաց յինէն. եթէ դու յահեակ` ես յաջ, եթէ դու յաջ` ես յահեակ:

არა, აჰა, ყოველი ქუეყანა წინაშე შენსა არს-ა? განმეყავ ჩემგან, უკუეთუ შენ მარცხენით, მე მარჯუენით, ხოლო უკუეთუ შენ მარჯუენით, მე მარცხენით. 9

9 Is not the whole land before thee? separate thyself, I pray thee, from me: if thou wilt take the left hand, then I will go to the right; or if thou depart to the right hand, then I will go to the left.

י. וַיִּשָּׂא לוֹט אֶת עֵינָיו וַיַּרְא אֶת כָּל כִּכַּר הַיַּרְדֵּן כִּי כֻלָּהּ מַשְׁקֶה לִפְנֵי שַׁחֵת יְהֹוָה אֶת סְדֹם וְאֶת עֲמֹרָה כְּגַן יְהֹוָה כְּאֶרֶץ מִצְרַיִם בֹּאֲכָה צֹעַר:

καὶ ἐπάρας Λωτ τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ εἶδεν πᾶσαν τὴν περίχωρον τοῦ Ιορδάνου ὅτι πᾶσα ἦν ποτιζομένη πρὸ τοῦ καταστρέψαι τὸν θεὸν Σοδομα καὶ Γομορρα ὡς ὁ παράδεισος τοῦ θεοῦ καὶ ὡς ἡ γῆ Αἰγύπτου ἕως ἐλθεῖν εἰς Ζογορα

10 ܘܐܲܪܝܼܡ ܠܘܿܛ ܥܲܝܢܵܘ̈ܗܝ: ܘܲܚܙܵܐ ܟܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܝܘܿܪܕܿܢܵܢ ܕܟ݂ܠܵܗܿ ܒܹܝܬܼ ܫܸܩܝܵܐ ܗ̄ܝܼ: ܩܕ݂ܵܡ ܕܲܢܚܲܒܸܿܠ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܲܣܕ݂ܘܿܡ ܘܲܠܥܵܡܘܿܪܵܐ: ܐܲܝܟ ܦܲܪܕܲܝܣܹܗ ܕܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܐܲܝܟ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ ܕܲܒ݂ܡܲܥܠܵܢܵܐ ܕܨܵܥܲܢ.

Elevatis itaque Lot oculis, vidit omnem circa regionem Iordanis, quae universa irrigabatur, antequam subverteret Dominus Sodomam et Gomorram, sicut paradisus Domini et sicut Aegyptus usque in Segor.

Ամբարձ Ղովտ զաչս իւր եւ ետես զամենայն կողմանս Յորդանանու, զի ամենայն յուռթի էր, մինչչեւ կործանեալ էր Աստուծոյ զՍոդոմ եւ զԳոմոր, իբրեւ զդրախտն Աստուծոյ էր եւ իբրեւ զերկիրն Եգիպտացւոց` մինչեւ ի գալ ի Սեգովր:

და აღმხუმელმან თუალთა თჳსთამან ლოთ იხილა ყოველი გარემო სოფლები იორდანისაჲ, რამეთუ ყოველი იყო სარწყავ, პირველ დაქცევადმდე ღმრთისა მიერ სოდომისა და გომორისა, ვითარცა სამოთხე ღმრთისაჲ და ვითარცა ქუეყანა ეგჳპტისა, ვიდრე მოსლვადმდე ზოღორად. 10

10 And Lot lifted up his eyes, and beheld all the plain of Jordan, that it was well watered every where, before the LORD destroyed Sodom and Gomorrah, even as the garden of the LORD, like the land of Egypt, as thou comest unto Zoar.

יא. וַיִּבְחַר לוֹ לוֹט אֵת כָּל כִּכַּר הַיַּרְדֵּן וַיִּסַּע לוֹט מִקֶּדֶם וַיִּפָּרְדוּ אִישׁ מֵעַל אָחִיו:

καὶ ἐξελέξατο ἑαυτῷ Λωτ πᾶσαν τὴν περίχωρον τοῦ Ιορδάνου καὶ ἀπῆρεν Λωτ ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ διεχωρίσθησαν ἕκαστος ἀπὸ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ

11 ܘܲܓܼܒ݂ܵܐ ܠܹܗ ܠܘܿܛ ܟܠܵܗܿ ܐܲܪܥܵܐ ܕܝܘܿܪܕܿܢܵܢ ܘܲܫܩܲܠ ܠܘܿܛ ܡ̣ܢ ܡܲܕ݂ܢܚܵܐ: ܘܲܦܪܲܫ ܓܒܲܪ ܡ̣ܢ ܐܲܚܘܼܗܝ.

Elegitque sibi Lot omnem regionem circa Iordanem et recessit ad orientem; divisique sunt alterutrum a fratre suo.

Եւ ընտրեաց իւր Ղովտ զամենայն կողմանսն Յորդանանու. եւ չուեաց Ղովտ յարեւելից, եւ մեկնեցան իւրաքանչիւր յեղբօրէ իւրմէ:

და გამოირჩია ლოთ თავისა თჳსისად ყოველი სოფელი იორდანისაჲ. და წარიტრა ლოთ აღმოსავალით კერძო და განიყუნეს თითოეული ძმისაგან თჳსისა. 11

11 Then Lot chose him all the plain of Jordan; and Lot journeyed east: and they separated themselves the one from the other.

יב. אַבְרָם יָשַׁב בְּאֶרֶץ כְּנָעַן וְלוֹט יָשַׁב בְּעָרֵי הַכִּכָּר וַיֶּאֱהַל עַד סְדֹם:

Αβραμ δὲ κατῴκησεν ἐν γῇ Χανααν Λωτ δὲ κατῴκησεν ἐν πόλει τῶν περιχώρων καὶ ἐσκήνωσεν ἐν Σοδομοις

12 ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܝܼܬܸܒ݂ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܠܘܿܛ ܝܼܬܸܒ݂ ܒܩܘܼܪ̈ܝܵܐ ܕܟ݂ܵܟ݂ܵܪ: ܘܝܼܪܸܬܼ ܥܕܲܡܵܐ ܠܲܣܕ݂ܘܿܡ.

Abram habitavit in terra Chanaan; Lot vero moratus est in oppidis, quae erant circa Iordanem, et tabernacula movit usque ad Sodomam.

Եւ Աբրամ պանդխտեցաւ յերկրին Քանանացւոց. եւ Ղովտ նստաւ ի քաղաքի միում կողմանցն, եւ բնակեցաւ`` ի Սոդոմ:

აბრაამ დაემკჳდრა ქუეყანასა ქანანისსა, და ლოთ დაემკჳდრა ქალაქსა გარემო სოფლებთასა და დაიკარვა სოდომთა. 12

12 Abram dwelled in the land of Canaan, and Lot dwelled in the cities of the plain, and pitched his tent toward Sodom.

יג. וְאַנְשֵׁי סְדֹם רָעִים וְחַטָּאִים לַיהֹוָה מְאֹד:

οἱ δὲ ἄνθρωποι οἱ ἐν Σοδομοις πονηροὶ καὶ ἁμαρτωλοὶ ἐναντίον τοῦ θεοῦ σφόδρα

13 ܘܐ̄ܢܵܫܵܐ ܕܲܣܕ݂ܘܿܡ ܒܝܼܫܝܼܢ ܘܚܲܛܵܝܼܝ̈ܢ ܛܵܒ݂ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ.

Homines autem Sodomitae pessimi erant et peccatores coram Domino nimis.

Եւ մարդիկն Սոդոմացւոց չարք եւ մեղաւորք էին առաջի Աստուծոյ յոյժ:

ხოლო კაცნი სოდომთანი ბოროტნი და ცოდვილნი ფრიად წინაშე ღმრთისაჲ. 13

13 But the men of Sodom were wicked and sinners before the LORD exceedingly.

יד. וַיהֹוָה אָמַר אֶל אַבְרָם אַחֲרֵי הִפָּרֶד לוֹט מֵעִמּוֹ שָׂא נָא עֵינֶיךָ וּרְאֵה מִן הַמָּקוֹם אֲשֶׁר אַתָּה שָׁם צָפֹנָה וָנֶגְבָּה וָקֵדְמָה וָיָמָּה:

ὁ δὲ θεὸς εἶπεν τῷ Αβραμ μετὰ τὸ διαχωρισθῆναι τὸν Λωτ ἀπ᾽ αὐτοῦ ἀναβλέψας τοῖς ὀφθαλμοῖς σου ἰδὲ ἀπὸ τοῦ τόπου οὗ νῦν σὺ εἶ πρὸς βορρᾶν καὶ λίβα καὶ ἀνατολὰς καὶ θάλασσαν

14 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ: ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܲܦܪܲܫ ܠܘܿܛ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܹܗ : ܐܲܪܝܼܡ ܥܲܝܢܲܝ̈ܟ ܘܲܚܙܝܼ ܡ̣ܢ ܐܲܬܼܪܵܐ ܕܐܲܢ̄ܬ ܒܹܗ : ܠܓܲܪܒܿܝܵܐ ܘܲܠܬܲܝܡܢܵܐ : ܘܲܠܡܕܲܢܚܵܐ ܘܲܠܡܲܥܪܒ݂ܵܐ.

Dixitque Dominus ad Abram, postquam divisus est Lot ab eo: “Leva oculos tuos et vide a loco, in quo nunc es, ad aquilonem et ad meridiem, ad orientem et ad occidentem:

Եւ ասէ Աստուած ցԱբրամ յետ մեկնելոյն Ղովտայ ի նմանէ. Հայեաց աչօք քովք եւ տես ի տեղւոջէ յայդմանէ յորում դու ես, ի կողմանէ հիւսիսոյ եւ հարաւոյ, յարեւելից եւ ի ծովու:

ხოლო ღმერთმან თქუა აბრაამის მიმართ შემდგომად ლოთის განყოფისა მისგან: აღიხილენ თუალნი შენნი და იხილენ ადგილთაგან, რომელსა ხარ შენ აწ, ჩრდილოჲთ მიმართ და სამხრად და აღმოსავლად და ზღუად. 14

14 And the LORD said unto Abram, after that Lot was separated from him, Lift up now thine eyes, and look from the place where thou art northward, and southward, and eastward, and westward:

טו. כִּי אֶת כָּל הָאָרֶץ אֲשֶׁר אַתָּה רֹאֶה לְךָ אֶתְּנֶנָּה וּלְזַרְעֲךָ עַד עוֹלָם:

ὅτι πᾶσαν τὴν γῆν ἣν σὺ ὁρᾷς σοὶ δώσω αὐτὴν καὶ τῷ σπέρματί σου ἕως τοῦ αἰῶνος

15 ܡܸܛܠ ܕܟ݂ܵܠܗܿ ܐܲܪܥܵܐ ܕܚܵܙܹܐ ܐܲܢ̄ܬ : ܠܵܟ݂ ܐܸܬܿܠܝܼܗܿ ܘܲܠܙܲܪܥܵܟ݂ ܥܕܲܡܵܐ ܠܥܵܠܲܡ.

omnem terram, quam conspicis, tibi dabo et semini tuo usque in sempiternum;

Զի զամենայն երկիրդ զոր դու տեսանես` քեզ տաց զդա եւ զաւակի քում մինչեւ յաւիտեան:

რამეთუ ყოველი ქუეყანაჲ, რომელსა შინა ჰხედავ შენ, მიგცე იგი შენ და თესლსა შენსა უკუნისამდე. 15

15 For all the land which thou seest, to thee will I give it, and to thy seed for ever.

טז. וְשַׂמְתִּי אֶת זַרְעֲךָ כַּעֲפַר הָאָרֶץ אֲשֶׁר אִם יוּכַל אִישׁ לִמְנוֹת אֶת עֲפַר הָאָרֶץ גַּם זַרְעֲךָ יִמָּנֶה:

καὶ ποιήσω τὸ σπέρμα σου ὡς τὴν ἄμμον τῆς γῆς εἰ δύναταί τις ἐξαριθμῆσαι τὴν ἄμμον τῆς γῆς καὶ τὸ σπέρμα σου ἐξαριθμηθήσεται

16 ܘܐܸܥܒܿܕ݂ܝܼܘܗܝ ܠܙܲܪܥܵܟ݂ ܐܲܝܟ ܥܲܦܪܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ : ܕܐܸܢ ܡܸܫܟܲܚ ܐܲܢ̄ܬ ܠܡܸܡܢܵܐ ܥܲܦܪܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ : ܐܵܦ ܙܲܪܥܵܟ݂ ܢܸܬܼܡܢܹܐ.

faciamque semen tuum sicut pulverem terrae: si quis potest hominum numerare pulverem terrae, semen quoque tuum numerare poterit.

Եւ արարից զզաւակ քո իբրեւ զաւազ երկրի. եթէ կարիցէ ոք թուել զաւազ երկրի, ապա եւ քո զաւակ ընդ թիւ մտցէ:

და ვყო თესლი შენი ვითარცა ქჳშაჲ ქუეყანისაჲ, უკუეთუ ვისმე ძალ-უც აღრიცხუად ქჳშაჲ ქუეყანისაჲ, და თესლიცა შენი აღრიცხოს. 16

16 And I will make thy seed as the dust of the earth: so that if a man can number the dust of the earth, then shall thy seed also be numbered.

יז. קוּם הִתְהַלֵּךְ בָּאָרֶץ לְאָרְכָּהּ וּלְרָחְבָּהּ כִּי לְךָ אֶתְּנֶנָּה:

ἀναστὰς διόδευσον τὴν γῆν εἴς τε τὸ μῆκος αὐτῆς καὶ εἰς τὸ πλάτος ὅτι σοὶ δώσω αὐτήν

17 ܩܘܼܡ ܗܲܠܸܟ ܒܐܲܪܥܵܐ ܠܐܘܼܪܟ݂ܵܗܿ ܘܠܲܦܬܼܵܝܵܗܿ: ܡܸܛܠ ܕܠܵܟ݂ ܐܸܬܿܠܝܼܗܿ.

Surge et perambula terram in longitudine et in latitudine sua, quia tibi daturus sum eam”.

Եւ արդ արի շրջեաց ընդ երկիրդ յերկայնութիւն դորա եւ ի լայնութիւն դորա, զի քեզ տաց զդա:

აღდეგ, მოვლე ქუეყანა, სიგრძედ მიმართ მისა, და სივრცედ მისსა, რამეთუ შენ მიგცე იგი. 17

17 Arise, walk through the land in the length of it and in the breadth of it; for I will give it unto thee.

יח. וַיֶּאֱהַל אַבְרָם וַיָּבֹא וַיֵּשֶׁב בְּאֵלֹנֵי מַמְרֵא אֲשֶׁר בְּחֶבְרוֹן וַיִּבֶן שָׁם מִזְבֵּחַ לַיהֹוָה:

καὶ ἀποσκηνώσας Αβραμ ἐλθὼν κατῴκησεν παρὰ τὴν δρῦν τὴν Μαμβρη ἣ ἦν ἐν Χεβρων καὶ ᾠκοδόμησεν ἐκεῖ θυσιαστήριον κυρίῳ

18 ܘܐܸܬܼܵܐ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܘܥܲܠ ܘܝܼܬܸܒ݂: ܒܹܝܬܼ ܒܲܠܘܼܛܵܐ ܕܡܲܡܪܸܐ ܐܵܡܘܿܪܵܝܵܐ ܕܲܒ݂ܚܸܒ݂ܪܘܿܢ: ܘܲܒ݂ܢܵܐ ܬܲܡܵܢ ܡܲܕ݂ܒܚܵܐ ܠܡܵܪܝܵܐ.

Movens igitur tabernaculum suum, Abram venit et habitavit iuxta Quercus Mambre, quae sunt in Hebron, aedificavitque ibi altare Domino.

Եւ չու արարեալ Աբրամու` եկն բնակեցաւ առ կաղնւոջն Մամբրէի, որ է ի Քեբրոն. եւ շինեաց անդ սեղան Տեառն Աստուծոյ:

და აღიკარვა აბრაამ და მოვიდა, დაიკარვა მუხასა თანა მამბრესა, რომელი იყო ქებრონს, და აღუშენა მუნ საკურთხეველი უფალსა. 18

18 Then Abram removed his tent, and came and dwelt in the plain of Mamre, which is in Hebron, and built there an altar unto the LORD.

יד

ΙΔ'

ܩܦܠܐܘܢ ܝܕ

Cap. 14

ԳԼ. ԺԴ

თავი მეთოთხმეტე

א. וַיְהִי בִּימֵי אַמְרָפֶל מֶלֶךְ שִׁנְעָר אַרְיוֹךְ מֶלֶךְ אֶלָּסָר כְּדָרְלָעֹמֶר מֶלֶךְ עֵילָם וְתִדְעָל מֶלֶךְ גּוֹיִם:

ἐγένετο δὲ ἐν τῇ βασιλείᾳ τῇ Αμαρφαλ βασιλέως Σεννααρ Αριωχ βασιλεὺς Ελλασαρ καὶ Χοδολλογομορ βασιλεὺς Αιλαμ καὶ Θαργαλ βασιλεὺς ἐθνῶν

1 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܒܝܵܘܡܵܘ̈ܗܝ ܕܐܵܡܲܪܦܹܝܠ ܡܲܠܟܵܐ ܕܣܸܢܥܵܪ: ܘܐܵܪܝܼܘܿܟ ܡܲܠܟܵܐ ܕܕ݂ܵܠܵܣܵܪ: ܘܟܲܪܕܠܲܥܡܲܪ ܡܲܠܟܵܐ ܕܥܝܼܠܵܡ : ܘܬܲܪܥܹܝܠ ܡܲܠܟܵܐ ܕܓܹܠܵܝܹ̈ܐ.

Factum est autem in illo tempore, ut Amraphel rex Sennaar et Arioch rex Ellasar et Chodorlahomor rex Elam et Thadal rex gentium

Եւ եղեւ ի թագաւորութեանն Ամարփաղայ արքայի Սենաարայ, Արիովք արքայ Սելլասարայ եւ Քոդողագոմոր արքայ Ելամայ, եւ Թատգաղ արքայ ազգաց:

ხოლო იქმნა მეფობასა არმაფალისასა მეფისა სენარისასა, არიოქ, მეფემან სალასარისამან, და ქოდოლ, გომორის მეფემან, ელამისმან და თარგალ მეფემან წარმართთამან. 1

1 And it came to pass in the days of Amraphel king of Shinar, Arioch king of Ellasar, Chedorlaomer king of Elam, and Tidal king of nations;

ב. עָשׂוּ מִלְחָמָה אֶת בֶּרַע מֶלֶךְ סְדֹם וְאֶת בִּרְשַׁע מֶלֶךְ עֲמֹרָה שִׁנְאָב מֶלֶךְ אַדְמָה וְשֶׁמְאֵבֶר מֶלֶךְ צְבוֹיִם וּמֶלֶךְ בֶּלַע הִיא צֹעַר:

ἐποίησαν πόλεμον μετὰ Βαλλα βασιλέως Σοδομων καὶ μετὰ Βαρσα βασιλέως Γομορρας καὶ Σεννααρ βασιλέως Αδαμα καὶ Συμοβορ βασιλέως Σεβωιμ καὶ βασιλέως Βαλακ αὕτη ἐστὶν Σηγωρ

2 ܥܒܲܕ݂ ܩܪܵܒ݂ܵܐ ܥܲܡ ܒܵܪܲܥ ܡܲܠܟܵܐ ܕܲܣܕ݂ܘܿܡ: ܘܥܲܡ ܒܲܪܫܲܥ ܡܲܠܟܵܐ ܕܥܵܡܘܿܪܵܐ: ܘܫܸܢܐܵܒ݂ ܡܲܠܟܵܐ ܕܐܵܕ݂ܵܡܵܐ: ܘܲܫܡܵܐܝܼܪ ܡܲܠܟܵܐ ܕܲܨܒ݂ܘܼܐܹܝܡ: ܘܡܲܠܟܵܐ ܕܒ݂ܵܠܲܥ. ܗܝܼ ܗ̄ܝܼ ܨܵܥܲܪ.

inirent bellum contra Bara regem Sodomae et contra Bersa regem Gomorrae et contra Sennaab regem Adamae et contra Semeber regem Seboim contraque regem Belae; ipsa est Segor.

Ետուն պատերազմ ընդ Բաղակայ արքայի Սոդոմացւոց, եւ ընդ Բարսայ արքայի Գոմորացւոց, եւ ընդ Սենայ արքայի Ադամաացւոց, եւ ընդ Սիմոբորայ արքայի Սեբոյիմացւոց, եւ ընդ թագաւորին Բաղակայ, այն ինքն է Սեգովր:

ყვეს ბრძოლაჲ ვარლას თანა, მეფისა სოდომთასა, და ვარსას თანა, მეფისა გომორისა, და სენნარისა, მეფისა ადამისა, და სჳმოვორის, მეფისა სებომისა, და მეფისა ვალასა: ესე არს სეგორი. 2

2 That these made war with Bera king of Sodom, and with Birsha king of Gomorrah, Shinab king of Admah, and Shemeber king of Zeboiim, and the king of Bela, which is Zoar.

ג. כָּל אֵלֶּה חָבְרוּ אֶל עֵמֶק הַשִּׂדִּים הוּא יָם הַמֶּלַח:

πάντες οὗτοι συνεφώνησαν ἐπὶ τὴν φάραγγα τὴν ἁλυκήν αὕτη ἡ θάλασσα τῶν ἁλῶν

3 ܟܠܗܘܿܢ ܗܵܠܹܝܢ ܐܸܬܼܟܲܢܲܫܘ ܠܥܘܼܡܩܵܐ ܕܲܣܕ݂ܘܿܡܵܝܹ̈ܐ: ܗܘ̤ ܝܲܡܵܐ ܕܡܸܠܚܵܐ.

Omnes hi convenerunt in vallem Siddim, quae nunc est mare Salis.

Ամենեքեան սոքա գումարեցան ի ձորն աղի, որ է ծով աղտից:

ესე ყოველნი შეითქუნეს ჴევსა მარილოვანსა, რომელ არს ზღუაჲ მარილთა. 3

3 All these were joined together in the vale of Siddim, which is the salt sea.

ד. שְׁתֵּים עֶשְׂרֵה שָׁנָה עָבְדוּ אֶת כְּדָרְלָעֹמֶר וּשְׁלֹשׁ עֶשְׂרֵה שָׁנָה מָרָדוּ:

δώδεκα ἔτη ἐδούλευον τῷ Χοδολλογομορ τῷ δὲ τρισκαιδεκάτῳ ἔτει ἀπέστησαν

4 ܬܲܪܬܲܥܸܣܪܹ̈ܐ ܫܢ̈ܝܼܢ ܦܠܲܚܘ ܠܟܲܪܕܿܠܲܥܡܲܪ: ܘܲܒ݂ܕܲܬܼܠܵܬܼ ܥܸܣܪܹ̈ܐ ܫܢ̈ܝܼܢ ܡܪܲܕ݂ܘ.

Duodecim annis servierant Chodorlahomor et tertio decimo anno recesserunt ab eo.

Զերկոտասան ամ ի ծառայութեան կացեալ էին Քոդողագոմորայ, եւ յերեքտասաներորդում ամին ապստամբեցին:

ათორმეტ წელს ჰმონებდეს ქოდოლგომორს. 4

4 Twelve years they served Chedorlaomer, and in the thirteenth year they rebelled.

ה. וּבְאַרְבַּע עֶשְׂרֵה שָׁנָה בָּא כְדָרְלָעֹמֶר וְהַמְּלָכִים אֲשֶׁר אִתּוֹ וַיַּכּוּ אֶת רְפָאִים בְּעַשְׁתְּרֹת קַרְנַיִם וְאֶת הַזּוּזִים בְּהָם וְאֵת הָאֵימִים בְּשָׁוֵה קִרְיָתָיִם:

ἐν δὲ τῷ τεσσαρεσκαιδεκάτῳ ἔτει ἦλθεν Χοδολλογομορ καὶ οἱ βασιλεῖς οἱ μετ᾽ αὐτοῦ καὶ κατέκοψαν τοὺς γίγαντας τοὺς ἐν Ασταρωθ Καρναιν καὶ ἔθνη ἰσχυρὰ ἅμα αὐτοῖς καὶ τοὺς Ομμαίους τοὺς ἐν Σαυη τῇ πόλει

5 ܘܒܲܫܢܲܬܼ ܐܲܪܒܲܥܸܣܪܹ̈ܐ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܐܸܬܼܵܐ ܟܲܪܕܠܲܥܡܲܪ ܘܡܲܠܟܹ̈ܐ ܕܥܲܡܹܗ: ܘܲܡܚܵܘ ܠܓܲܢ̄ܒܵܪܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܥܸܣܬܿܪܘܼܬܼ ܩܘܼܪܢܝܼܡ ܘܲܠܥܲܫܝܼܢܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܗܹܝܢ: ܘܠܲܐܡܢܹ̈ܐ ܕܒܲܫܘܵܐ ܩܘܼܪܝܲܬܿܝܼܡ.

Igitur anno quarto decimo venit Chodorlahomor et reges, qui erant cum eo, percusseruntque Raphaim in Astharothcarnaim et Zuzim in Ham et Emim in Savecariathaim

Եւ յամին չորեքտասաներորդի եկն Քոդողագոմոր եւ թագաւորքն որ ընդ նմա, եւ կոտորեցին զսկայսն որ յԱստարովթ Կառնայիմ էին, եւ զազգս հզօրս որ ընդ նոսա, եւ զՍովմացիսն ի Շաւէ քաղաքին նոցա:

ხოლო მეათცამეტესა წელსა მოვიდა ქოდოლოგომორ და მისთანანი მეფენი და დაჭრნეს გმირნი ასტაროთს შინა, კარნაინს, და ნათესავნი ძლიერნი მათ თანა და ომმეანნი საბის შინა ქალაქსა. 5

5 And in the fourteenth year came Chedorlaomer, and the kings that were with him, and smote the Rephaims in Ashteroth Karnaim, and the Zuzims in Ham, and the Emins in Shaveh Kiriathaim,

ו. וְאֶת הַחֹרִי בְּהַרֲרָם שֵׂעִיר עַד אֵיל פָּארָן אֲשֶׁר עַל הַמִּדְבָּר:

καὶ τοὺς Χορραίους τοὺς ἐν τοῖς ὄρεσιν Σηιρ ἕως τῆς τερεμίνθου τῆς Φαραν ἥ ἐστιν ἐν τῇ ἐρήμῳ

6 ܘܲܠܚܵܘܪܵ̈ܝܹܐ ܕܲܒ݂ܛܘܼܪ̈ܲܝ ܣܵܥܝܼܪ: ܥܕܲܡܵܐ ܠܒܸܛܡܬܼܵܐ ܕܦܵܪܵܢ ܕܲܒ݂ܡܲܕ݂ܒܪܵܐ.

et Chorraeos in montibus Seir usque ad Elpharan, quae est in deserto.

Եւ զՔոռացիսն որ ի լերինս Սէիրայ, մինչեւ ցբեւեկնի ձորոյն`` որ է յանապատի անդ:

და ხორრეველნი მთათა შინა სეირისათა ვიდრე ტერევინთამდე ფარანისა, რომელ არს უდაბნოს. 6

6 And the Horites in their mount Seir, unto Elparan, which is by the wilderness.

ז. וַיָּשֻׁבוּ וַיָּבֹאוּ אֶל עֵין מִשְׁפָּט הִוא קָדֵשׁ וַיַּכּוּ אֶת כָּל שְׂדֵה הָעֲמָלֵקִי וְגַם אֶת הָאֱמֹרִי הַיּשֵׁב בְּחַצֲצֹן תָּמָר:

καὶ ἀναστρέψαντες ἤλθοσαν ἐπὶ τὴν πηγὴν τῆς κρίσεως αὕτη ἐστὶν Καδης καὶ κατέκοψαν πάντας τοὺς ἄρχοντας Αμαληκ καὶ τοὺς Αμορραίους τοὺς κατοικοῦντας ἐν Ασασανθαμαρ

7 ܘܲܗܦܲܟ݂ܘ ܘܐܸܬܼܵܘ ܠܥܹܝܢ ܕܝܼܢܵܐ: ܗܝܼ ܗ̄ܝܼ ܪܩܸܡ: ܘܲܚܪܲܒ݂ܘ ܟܠ ܪܹܫܵܢܹ̈ܐ ܕܲܥܡܲܠܩܵܝܹ̈ܐ: ܘܐܵܦ ܠܐܵܡܘܿܪ̈ܵܝܹܐ ܕܝܵܬܼܒܿܝܼܢ ܒܥܹܝܢ ܓܵܕ݂.

Reversique sunt et venerunt ad fontem Mesphat; ipsa est Cades. Et percusserunt omnem regionem Amalecitarum et etiam Amorraeum, qui habitabat in Asasonthamar.

Եւ դարձան եկին յաղբեւրն դատաստանի, այն ինքն է Կադէս, եւ կոտորեցին զամենայն իշխանս Ամաղեկայ, եւ զԱմովրհացին զբնակեալն յԱսասանթամար:

და უკმოქცეულნი მოვიდეს ქუეყანად კერისისა, ესე არს კადე, და დაჭრნეს ყოველნი მთავარნი ამალეკისანი და აღმორეველნი მკჳდრნი ასასანთამარისანი. 7

7 And they returned, and came to Enmishpat, which is Kadesh, and smote all the country of the Amalekites, and also the Amorites, that dwelt in Hazezontamar.

ח. וַיֵּצֵא מֶלֶךְ סְדֹם וּמֶלֶךְ עֲמֹרָה וּמֶלֶךְ אַדְמָה וּמֶלֶךְ צְבוֹיִם וּמֶלֶךְ בֶּלַע הִוא צֹעַר וַיַּעַרְכוּ אִתָּם מִלְחָמָה בְּעֵמֶק הַשִּׂדִּים:

ἐξῆλθεν δὲ βασιλεὺς Σοδομων καὶ βασιλεὺς Γομορρας καὶ βασιλεὺς Αδαμα καὶ βασιλεὺς Σεβωιμ καὶ βασιλεὺς Βαλακ αὕτη ἐστὶν Σηγωρ καὶ παρετάξαντο αὐτοῖς εἰς πόλεμον ἐν τῇ κοιλάδι τῇ ἁλυκῇ

8 ܘܲܢܦܲܩ ܡܲܠܟܵܐ ܕܲܣܕ݂ܘܿܡ ܘܡܲܠܟܸܐ ܕܥܵܡܘܿܪܵܐ: ܘܡܲܠܟܵܐ ܕܐܵܕ݂ܵܡܵܐ ܘܡܲܠܟܵܐ ܕܲܨܒ݂ܘܼܐܹܝܡ: ܘܡܲܠܟܵܐ ܕܒ݂ܵܠܲܥ ܗܝܼ ܗ̄ܝܼ ܨܵܥܵܪ: ܟܠܗܘܿܢ ܗܵܠܹܝܢ ܥܒܲܕ݂ܘ ܩܪܵܒ݂ܵܐ ܒܥܘܼܡܩܵܐ ܕܲܣܕ݂ܘܿܡܵܝܹ̈ܐ.

Et egressi sunt rex Sodomae et rex Gomorrae rexque Adamae et rex Seboim necnon et rex Belae, quae est Segor; et direxerunt contra eos aciem in valle Siddim,

Եւ ել արքայ Սոդոմացւոց եւ արքայ Գոմորացւոց եւ արքայ Ադամաացւոց եւ արքայ Սեբոյիմացւոց եւ արքայ Բաղակայ որ է Սեգովր, եւ ճակատեցան ընդ նոսա ի պատերազմ ի ձորն աղտից:

ხოლო გამოვიდა მეფე სოდომთა და მეფე გომორისაჲ და მეფე ადამასა და მეფე სებომისა და მეფე ვალასა, ესე არს სეგორი, და განეწყუნეს იგინი ბრძოლად ღელესა შინა მარილოანსა, 8

8 And there went out the king of Sodom, and the king of Gomorrah, and the king of Admah, and the king of Zeboiim, and the king of Bela (the same is Zoar;) and they joined battle with them in the vale of Siddim;

ט. אֵת כְּדָרְלָעֹמֶר מֶלֶךְ עֵילָם וְתִדְעָל מֶלֶךְ גּוֹיִם וְאַמְרָפֶל מֶלֶךְ שִׁנְעָר וְאַרְיוֹךְ מֶלֶךְ אֶלָּסָר אַרְבָּעָה מְלָכִים אֶת הַחֲמִשָּׁה:

πρὸς Χοδολλογομορ βασιλέα Αιλαμ καὶ Θαργαλ βασιλέα ἐθνῶν καὶ Αμαρφαλ βασιλέα Σεννααρ καὶ Αριωχ βασιλέα Ελλασαρ οἱ τέσσαρες βασιλεῖς πρὸς τοὺς πέντε

9 ܥܲܡ ܟܲܪܕܠܲܥܡܲܪ ܡܲܠܟܵܐ ܕܥܝܼܠܵܡ: ܘܬܲܪܥܹܝܠ ܡܲܠܟܵܐ ܕܓܹܠܵܝܹ̈ܐ: ܘܐܵܡܵܪܦܹܝܠ ܡܲܠܟܵܐ ܕܣܸܢܥܵܪ: ܘܐܵܪܝܼܘܿܟ ܡܲܠܟܵܐ ܕܕ݂ܵܠܵܣܵܪ: ܐܲܪܒܿܥܵܐ ܡܲܠܟܿܝܼ̈ܢ ܥܲܡ ܚܲܡܫܵܐ.

scilicet adversus Chodorlahomor regem Elam et Thadal regem gentium et Amraphel regem Sennaar et Arioch regem Ellasar: quattuor reges adversus quinque.

Ընդ Քոդողագոմորայ արքայի Ելամայ, եւ ընդ Թատգաղայ արքայի ազգաց, եւ Ամարփաղայ արքայի Սենաարայ, եւ Արիովքայ արքայի Սելլասարայ, չորք թագաւորք` ընդ հնգից:

ქოდოლოგომორის მიმართ, მეფისა ელამისა, მეფისა სენარისა, და არიოქის მეფისა სელილასარისა. და თარგალ მეფისა წარმართთასა - ოთხნი მეფენი ხუთთა მიმართ. 9

9 With Chedorlaomer the king of Elam, and with Tidal king of nations, and Amraphel king of Shinar, and Arioch king of Ellasar; four kings with five.

י. וְעֵמֶק הַשִּׂדִּים בֶּאֱרֹת בֶּאֱרֹת חֵמָר וַיָּנֻסוּ מֶלֶךְ סְדֹם וַעֲמֹרָה וַיִּפְּלוּ שָׁמָּה וְהַנִּשְׁאָרִים הֶרָה נָּסוּ:

ἡ δὲ κοιλὰς ἡ ἁλυκὴ φρέατα φρέατα ἀσφάλτου ἔφυγεν δὲ βασιλεὺς Σοδομων καὶ βασιλεὺς Γομορρας καὶ ἐνέπεσαν ἐκεῖ οἱ δὲ καταλειφθέντες εἰς τὴν ὀρεινὴν ἔφυγον

10 ܘܥܘܼܡܩܵܐ ܕܲܣܕ݂ܘܿܡܵܝܹ̈ܐ ܒܹܪܹ̈ܐ ܒܹܪܹ̈ܐ ܕܩܝܼܪܵܐ: ܘܲܥܪܲܩ ܡܲܠܟܵܐ ܕܲܣܕ݂ܘܿܡ ܘܡܲܠܟܵܐ ܕܥܵܡܘܿܪܵܐ: ܘܲܢܦܲܠܘ ܬܲܡܵܢ ܘܕܸܐܫܬܿܚܲܪܘ ܠܛܘܼܪܵܐ ܥܪܲܩܘ.

Vallis autem Siddim habebat puteos multos bituminis. Itaque rex Sodomae et Gomorrae terga verterunt cecideruntque illuc; et, qui remanserant, fugerunt ad montem.

Եւ ի ձորն աղտից ջրհորք, ջրհորք նաւթի. եւ փախեաւ արքայ Սոդոմացւոց եւ արքայ Գոմորացւոց, եւ անկան անդր. եւ մնացեալքն փախեան ի լեռնակողմնն:

ხოლო ღელე მარილოვანი მთხრებლ მთხრებლოვან არს ასფალტოსითა. და შეივლტოდა მეფე სოდომისა ჴევად და მეფე გომორისაჲ. და დაეცნეს მუნ, ხოლო დაშთომილნი მთად კერძო ივლტოდეს. 10

10 And the vale of Siddim was full of slimepits; and the kings of Sodom and Gomorrah fled, and fell there; and they that remained fled to the mountain.

יא. וַיִּקְחוּ אֶת כָּל רְכֻשׁ סְדֹם וַעֲמֹרָה וְאֶת כָּל אָכְלָם וַיֵּלֵכוּ:

ἔλαβον δὲ τὴν ἵππον πᾶσαν τὴν Σοδομων καὶ Γομορρας καὶ πάντα τὰ βρώματα αὐτῶν καὶ ἀπῆλθον

11 ܘܲܢܣܲܒ݂ܘ ܟܠܹܗܿ ܩܸܢܝܵܢܵܐ ܕܲܣܕ݂ܘܿܡ ܘܲܕ݂ܥܵܡܘܿܪܵܐ ܘܟ݂ܠܵܗܿ ܡܹܐܟ݂ܘܼܠܬܿܗܘܿܢ ܘܐܸܙܲܠܘ.

Tulerunt autem omnem substantiam Sodomae et Gomorrae et universa, quae ad cibum pertinent, et abierunt;

Եւ առին զամենայն աւար Սոդոմացւոց եւ Գոմորացւոց եւ զամենայն համբարս նոցա եւ գնացին:

და წარიქციეს ყოველი იავარნი სოდომისა და გომორისა და ყოველი ჭამადი მათი. და წარვიდეს. 11

11 And they took all the goods of Sodom and Gomorrah, and all their victuals, and went their way.

יב. וַיִּקְחוּ אֶת לוֹט וְאֶת רְכֻשׁוֹ בֶּן אֲחִי אַבְרָם וַיֵּלֵכוּ וְהוּא ישֵׁב בִּסְדֹם:

ἔλαβον δὲ καὶ τὸν Λωτ υἱὸν τοῦ ἀδελφοῦ Αβραμ καὶ τὴν ἀποσκευὴν αὐτοῦ καὶ ἀπῴχοντο ἦν γὰρ κατοικῶν ἐν Σοδομοις

12 ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܠܠܘܿܛ ܒܲܪ ܐܲܚܘܼܗܝ ܕܐܲܒ݂ܪܵܡ ܘܲܠܩܸܢܝܵܢܹܗ ܘܐܸܙܲܠܘ ܘܗܘ̤ ܝܼܬܸܒ݂ ܒܲܣܕ݂ܘܿܡ.

ceperunt et Lot et substantiam eius, filium fratris Abram, qui habitabat in Sodoma.

Առին եւ զՂովտ զեղբօրորդին Աբրամու եւ զինչս նորա, եւ երթային. քանզի բնակեալ էր ի Սոդոմ:

და წარიყუანეს ლოთ-ცა, ძე აბრაამის ძმისა, და ჭურჭელი მისი. და წარვიდეს, რამეთუ მკჳდრ იყო სოდომს. 12

12 And they took Lot, Abram's brother's son, who dwelt in Sodom, and his goods, and departed.

יג. וַיָּבֹא הַפָּלִיט וַיַּגֵּד לְאַבְרָם הָעִבְרִי וְהוּא שֹׁכֵן בְּאֵלֹנֵי מַמְרֵא הָאֱמֹרִי אֲחִי אֶשְׁכֹּל וַאֲחִי עָנֵר וְהֵם בַּעֲלֵי בְרִית אַבְרָם:

παραγενόμενος δὲ τῶν ἀνασωθέντων τις ἀπήγγειλεν Αβραμ τῷ περάτῃ αὐτὸς δὲ κατῴκει πρὸς τῇ δρυὶ τῇ Μαμβρη ὁ Αμορις τοῦ ἀδελφοῦ Εσχωλ καὶ ἀδελφοῦ Αυναν οἳ ἦσαν συνωμόται τοῦ Αβραμ

13 ܘܐܸܬܼܵܐ ܡܵܢ ܕܐܸܬܼܦܲܠܲܛ: ܘܚܵܘܝܼ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ ܥܸܒ݂ܪܵܝܵܐ. ܘܗܘ̤ ܫܪܹܐ ܗ̄ܘܵܐ ܒܹܝܬܼ ܒܲܠܘܼܛܵܐ ܕܡܲܡܪܹܐ ܐܵܡܘܿܪܵܝܵܐ: ܐܲܚܘܼܗܝ ܕܥܵܢܝܼܪ ܘܐܲܚܘܼܗܝ ܕܐܲܫܟܿܘܿܠ: ܘܗܸܢܘܿܢ ܒܲܥܠܲܝ ܩܝܵܡܹܗ ܕܐܲܒ݂ܪܵܡ.

Et ecce unus, qui evaserat, nuntiavit Abram Hebraeo, qui habitabat iuxta Quercus Mambre Amorraei fratris Eschol et fratris Aner; hi enim pepigerant foedus cum Abram.

Եւ եհաս ոմն ի զերծելոց անտի, եւ պատմեաց Աբրամու յայնկոյս կացելոյ``. եւ նա էր բնակեալ առ կաղնեաւն Մամբրէի Ամովրհացւոյն, եղբօրն Եսքողայ եւ եղբօրն Աւնանայ, որ էին դաշնաւորք Աբրամու:

ხოლო მოვიდა ვინმე განრომილთაგანი და უთხრა აბრაამს წიაღ სადა იგი მკჳდრ იყო მუხასა თანა მამბრესსა ამორისსა, ძმისა ესტოლისსა, და ძისა ავანისსა, რომელნი იყვნეს ყურცემულ აბრაამისსა. 13

13 And there came one that had escaped, and told Abram the Hebrew; for he dwelt in the plain of Mamre the Amorite, brother of Eshcol, and brother of Aner: and these were confederate with Abram.

יד. וַיִּשְׁמַע אַבְרָם כִּי נִשְׁבָּה אָחִיו וַיָּרֶק אֶת חֲנִיכָיו יְלִידֵי בֵיתוֹ שְׁמֹנָה עָשָׂר וּשְׁלשׁ מֵאוֹת וַיִּרְדֹּף עַד דָּן:

ἀκούσας δὲ Αβραμ ὅτι ᾐχμαλώτευται Λωτ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ ἠρίθμησεν τοὺς ἰδίους οἰκογενεῖς αὐτοῦ τριακοσίους δέκα καὶ ὀκτώ καὶ κατεδίωξεν ὀπίσω αὐτῶν ἕως Δαν

14 ܘܲܫܡܲܥ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܕܐܸܫܬܿܒ݂ܝܼ ܒܲܪ ܐܲܚܘܼܗܝ: ܘܙܲܝܸܢ ܥܠܲܝܡܵܘ̈ܗܝ ܝܼܠܝܼܕܲܝ̈ ܒܲܝܬܹܗ ܬܠܵܬܼܡܵܐܐ ܘܲܬܼܡܵܢܬܲܥܣܲܪ: ܘܲܪܕܲܦ ܒܵܬܼܪܗܘܿܢ ܥܕܲܡܵܐ ܠܕ݂ܵܢ.

Quod cum audisset Abram, captum videlicet Lot fratrem suum, numeravit expeditos vernaculos suos trecentos decem et octo et persecutus est usque Dan;

Եւ իբրեւ լուաւ Աբրամ թէ գերի վարեցաւ եղբօրորդին իւր Ղովտ, համարեցաւ զընդոծինսն իւր երեք հարեւր եւ ութեւտասն:

ხოლო ესმა რაჲ აბრაამს, ვითარმედ წარიტყუენა ძმაჲ მისი ლოთ. აღრიცხუნა თჳსნი სახლისწულნი სამასათრვამეტნი. 14

14 And when Abram heard that his brother was taken captive, he armed his trained servants, born in his own house, three hundred and eighteen, and pursued them unto Dan.

טו. וַיֵּחָלֵק עֲלֵיהֶם לַיְלָה הוּא וַעֲבָדָיו וַיַּכֵּם וַיִּרְדְּפֵם עַד חוֹבָה אֲשֶׁר מִשְּׂמֹאל לְדַמָּשֶׂק:

καὶ ἐπέπεσεν ἐπ᾽ αὐτοὺς τὴν νύκτα αὐτὸς καὶ οἱ παῖδες αὐτοῦ καὶ ἐπάταξεν αὐτοὺς καὶ ἐδίωξεν αὐτοὺς ἕως Χωβα ἥ ἐστιν ἐν ἀριστερᾷ Δαμασκοῦ

15 ܘܐܸܬܼܦܲܠܲܓܼ ܥܠܲܝܗܘܿܢ ܒܠܸܠܝܵܐ ܗܘ̤ ܘܥܲܒ݂ܕܵܘ̈ܗܝ: ܘܲܡܚܵܘ ܐܸܢܘܿܢ: ܘܲܪܕܲܦܘ ܐܸܢܘܿܢ ܥܕܲܡܵܐ ܠܚܘܿܒ݂ܵܐ : ܕܡ̣ܢ ܣܸܡܵܠܵܗܿ ܕܕܲܪܡܣܘܿܩ.

et, divisis sociis, irruit super eos nocte percussitque eos et persecutus est eos usque Hoba, quae est ad laevam Damasci;

Եւ պնդեցաւ զկնի նոցա գիշերի, ինքն եւ ծառայք իւր, եւ եհար զնոսա մինչեւ ցՔոբաղ, որ է ի ձախմէ Դամասկոսի:

და დევნა-უყო უკანა მათისა ვიდრე დაანადმდე. და დაესხა მათ ზედა ღამე, იგი და ყრმანი, მისნი, და დასცნა იგინი. და სდევდეს ვიდრე ქობალადმდე, რომელ არს მარცხენით დამასკისა. 15

15 And he divided himself against them, he and his servants, by night, and smote them, and pursued them unto Hobah, which is on the left hand of Damascus.

טז. וַיָּשֶׁב אֵת כָּל הָרְכֻשׁ וְגַם אֶת לוֹט אָחִיו וּרְכֻשׁוֹ הֵשִׁיב וְגַם אֶת הַנָּשִׁים וְאֶת הָעָם:

καὶ ἀπέστρεψεν πᾶσαν τὴν ἵππον Σοδομων καὶ Λωτ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ ἀπέστρεψεν καὶ τὰ ὑπάρχοντα αὐτοῦ καὶ τὰς γυναῖκας καὶ τὸν λαόν

16 ܘܐܲܗܦܸܟ ܟܠܹܗܿ ܩܸܢܝܵܢܵܐ: ܘܐܵܦ ܠܠܘܿܛ ܒܲܪ ܐܲܚܘܼܗܝ ܘܲܠܩܸܢܝܵܢܹܗ ܐܲܗܦܸܟ: . ܐܵܦ ܠܢܸܫܹ̈ܐ ܘܐܵܦ ܠܥܲܡܵܐ.

reduxitque omnem substantiam, necnon et Lot fratrem suum cum substantia illius, mulieres quoque et populum.

Եւ դարձոյց զամենայն աւարն Սոդոմացւոց, եւ զՂովտ զեղբօրորդին իւր եւ զամենայն ստացուածս նորա դարձոյց, եւ զկանայս եւ զժողովուրդն:

და შემოაქცია ყოველი იავარი სოდომთა და ლოთ, ძმაჲ თჳსი, შემოაქცია და ყოველნი საქონელნი და ცოლნი და ერი. 16

16 And he brought back all the goods, and also brought again his brother Lot, and his goods, and the women also, and the people.

יז. וַיֵּצֵא מֶלֶךְ סְדֹם לִקְרָאתוֹ אַחֲרֵי שׁוּבוֹ מֵהַכּוֹת אֶת כְּדָרְלָעֹמֶר וְאֶת הַמְּלָכִים אֲשֶׁר אִתּוֹ אֶל עֵמֶק שָׁוֵה הוּא עֵמֶק הַמֶּלֶךְ:

ἐξῆλθεν δὲ βασιλεὺς Σοδομων εἰς συνάντησιν αὐτῷ μετὰ τὸ ἀναστρέψαι αὐτὸν ἀπὸ τῆς κοπῆς τοῦ Χοδολλογομορ καὶ τῶν βασιλέων τῶν μετ᾽ αὐτοῦ εἰς τὴν κοιλάδα τὴν Σαυη τοῦτο ἦν τὸ πεδίον βασιλέως

17 ܘܲܢܦܲܩ ܡܲܠܟܵܐ ܕܲܣܕ݂ܘܿܡ ܠܐܘܼܪܥܹܗ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܲܗܦܲܟ: ܟܲܕ݂ ܚܪܲܒ݂ ܠܟܲܪܕܿܠܲܥܡܵܪ ܘܲܠܡܲܠܟܹ̈ܐ ܕܥܲܡܹܗ ܒܥܘܼܡܩܵܐ ܕܲܫܘܵܐ: ܗܘ̤ ܥܘܼܡܩܵܐ ܕܡܲܠܟܹ̈ܐ.

Egressus est autem rex Sodomae in occursum eius, postquam reversus est a caede Chodorlahomor et regum, qui cum eo erant, in vallem Save, quae est vallis Regis.

Եւ ել արքայ Սոդոմացւոց ընդ առաջ նորա` յետ դառնալոյ նորա ի կոտորածէ Քոդողագոմորայ, եւ թագաւորացն որ ընդ նմա էին ի ձորն Շաւէ, այն ինքն է դաշտ թագաւորաց:

და გამოვიდა მეფე სოდომისა შემთხუევად მისსა, შემდგომად მოქცევისა მისისა ჭირისაგან ქოდოლგომორისა და მის თანა მეფეთასა ღელესა შინა საბისსა, რომელ არს ველი მეფისაჲ. 17

17 And the king of Sodom went out to meet him after his return from the slaughter of Chedorlaomer, and of the kings that were with him, at the valley of Shaveh, which is the king's dale.

יח. וּמַלְכִּי צֶדֶק מֶלֶךְ שָׁלֵם הוֹצִיא לֶחֶם וָיָיִן וְהוּא כֹהֵן לְאֵל עֶלְיוֹן:

καὶ Μελχισεδεκ βασιλεὺς Σαλημ ἐξήνεγκεν ἄρτους καὶ οἶνον ἦν δὲ ἱερεὺς τοῦ θεοῦ τοῦ ὑψίστου

18 ܘܡܲܠܟܿܝܼܙܕܸܩ ܡܠܸܟ ܫܵܠܝܼܡ ܐܲܦܸܩ ܠܲܚܡܵܐ ܘܚܲܡܪܵܐ: ܘܗܘ̤ ܟܘܼܡܪܵܐ ܗ̄ܘܵܐ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܡܪܲܝܡܵܐ.

At vero Melchisedech rex Salem proferens panem et vinum erat enim sacerdos Dei altissimi

Եւ Մելքիսեդեկ արքայ Սաղեմայ եհան հաց եւ գինի. քանզի քահանայ էր Աստուծոյ Բարձրելոյ:

და მელქიზედეკ-ცა, მეფემან სალომისმან, გამოართუნა პურნი და ღჳნოჲ. ხოლო იყო მღდელი ღმრთისა მაღლისა. 18

18 And Melchizedek king of Salem brought forth bread and wine: and he was the priest of the most high God.

יט. וַיְבָרֲכֵהוּ וַיֹּאמַר בָּרוּךְ אַבְרָם לְאֵל עֶלְיוֹן קֹנֵה שָׁמַיִם וָאָרֶץ:

καὶ ηὐλόγησεν τὸν Αβραμ καὶ εἶπεν εὐλογημένος Αβραμ τῷ θεῷ τῷ ὑψίστῳ ὃς ἔκτισεν τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν

19 ܘܒܲܪܟܹܗ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܒܪܝܼܟ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܠܐܲܠܵܗܵܐ ܡܪܲܝܡܵܐ: ܩܢܸܐ ܫܡܲܝܵܐ ܘܐܲܪܥܵܐ.

benedixit ei et ait: “Benedictus Abram a Deo excelso, qui creavit caelum et terram

Եւ օրհնեաց զԱբրամ եւ ասէ. Օրհնեալ է Աբրամ յԱստուծոյ Բարձրելոյ որ արար զերկինս եւ զերկիր:

და აკურთხა აბრაამ და თქუა: 19

19 And he blessed him, and said, Blessed be Abram of the most high God, possessor of heaven and earth:

כ. וּבָרוּךְ אֵל עֶלְיוֹן אֲשֶׁר מִגֵּן צָרֶיךָ בְּיָדֶךָ וַיִּתֶּן לוֹ מַעֲשֵׂר מִכֹּל:

καὶ εὐλογητὸς ὁ θεὸς ὁ ὕψιστος ὃς παρέδωκεν τοὺς ἐχθρούς σου ὑποχειρίους σοι καὶ ἔδωκεν αὐτῷ δεκάτην ἀπὸ πάντων

20 ܘܲܒ݂ܪܝܼܟ ܗ̄ܘܼ ܐܲܠܵܗܵܐ ܡܪܲܝܡܵܐ: ܕܐܲܫܠܸܡ ܒܥܸܠܕܿܒ݂ܵܒܲܝ̈ܟ ܒܐܝܼܕܲܝ̈ܟ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܹܗ ܡܲܥܣܵܪܹܐ ܡ̣ܢ ܟܠ.

et benedictus Deus excelsus, qui tradidit hostes tuos in manus tuas”. Et dedit ei decimas ex omnibus.

Օրհնեալ Աստուած Բարձրեալ որ մատնեաց ի ձեռս քո զթշնամիս քո: Եւ ետ նմա տասանորդս յամենայնէ:

კურთხეულ არს აბრაამ ღმრთისა მიერ მაღლისა, რომელმან შექმნა ცაჲ და ქუეყანაჲ, და კურთხეულ არს ღმერთი მაღალი, რომელმან მოგცნა მტერნი შენნი ქუეშე ჴელთა შენთა. და მისცა მას აბრაამ ათეული ყოველთაგან. 20

20 And blessed be the most high God, which hath delivered thine enemies into thy hand. And he gave him tithes of all.

כא. וַיֹּאמֶר מֶלֶךְ סְדֹם אֶל אַבְרָם תֶּן לִי הַנֶּפֶשׁ וְהָרְכֻשׁ קַח לָךְ:

εἶπεν δὲ βασιλεὺς Σοδομων πρὸς Αβραμ δός μοι τοὺς ἄνδρας τὴν δὲ ἵππον λαβὲ σεαυτῷ

21 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܲܠܟܵܐ ܕܲܣܕ݂ܘܿܡ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ: ܗܲܒ݂ܠܝܼ ܢܲܦ̮ܫܵܬܼܵܐ ܘܩܸܢܝܵܢܵܐ ܣܲܒ݂ ܠܵܟ.

Dixit autem rex Sodomae ad Abram: “Da mihi animas; substantiam tolle tibi”.

Եւ ասէ արքայ Սոդոմացւոց ցԱբրամ. Տուր ցիս զմարդիկդ, եւ զաւարդ քեզ առ:

ხოლო თქუა მეფემან სოდომისამან აბრაამის მიმართ: მომცენ მე კაცნი, ხოლო ცხენნი წარასხ თავისა შენისად. 21

21 And the king of Sodom said unto Abram, Give me the persons, and take the goods to thyself.

כב. וַיֹּאמֶר אַבְרָם אֶל מֶלֶךְ סְדֹם הֲרִמֹתִי יָדִי אֶל יְהֹוָה אֵל עֶלְיוֹן קֹנֵה שָׁמַיִם וָאָרֶץ:

εἶπεν δὲ Αβραμ πρὸς βασιλέα Σοδομων ἐκτενῶ τὴν χεῖρά μου πρὸς τὸν θεὸν τὸν ὕψιστον ὃς ἔκτισεν τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν

22 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܠܡܲܠܟܵܐ ܕܲܣܕ݂ܘܿܡ: ܐܲܪܝܼܡܹܬܼ ܐܝܼܕܲܝ̈ ܠܘܵܬܼ ܐܲܠܵܗܵܐ ܡܪܲܝܡܵܐ: ܕܩܸܢܝܵܢܹܗ ܫܡܲܝܵܐ ܘܐܲܪܥܵܐ.

Qui respondit ei: “Levo manum meam ad Dominum, Deum excelsum, creatorem caeli et terrae,

Եւ ասէ Աբրամ ցարքայն Սոդոմացւոց. Ձգեմ զձեռն իմ առ Աստուած Բարձրեալ որ արար զերկինս եւ զերկիր:

და თქუა აბრაამ მეფისა მიმართ სოდომისა: განვიპყრობ ჴელთა ჩემთა ღმრთისა მიმართ მაღლისა, რომელმან შექმნნა ცაჲ და ქუეყანაჲ. 22

22 And Abram said to the king of Sodom, I have lift up mine hand unto the LORD, the most high God, the possessor of heaven and earth,

כג. אִם מִחוּט וְעַד שְׂרוֹךְ נַעַל וְאִם אֶקַּח מִכָּל אֲשֶׁר לָךְ וְלֹא תֹאמַר אֲנִי הֶעֱשַׁרְתִּי אֶת אַבְרָם:

εἰ ἀπὸ σπαρτίου ἕως σφαιρωτῆρος ὑποδήματος λήμψομαι ἀπὸ πάντων τῶν σῶν ἵνα μὴ εἴπῃς ὅτι ἐγὼ ἐπλούτισα τὸν Αβραμ

23 ܐܸܢ ܡ̣ܢ ܚܘܼܛܵܐ ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܲܥܪܲܩܬܼܵܐ ܕܲܡܣܵܐܢܵܐ: ܐܸܢ ܐܸܣܲܒ݂ ܡ̣ܢ ܟܠܡܸܕܸܿܡ ܕܐܝܼܬܼ ܠܵܟ: ܕܠܵܐ ܬܹܐܡܲܪ ܕܐܸܢܵܐ ܐܲܥܬܿܪܹܬܼ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ.

a filo subteminis usque ad corrigiam caligae non accipiam ex omnibus, quae tua sunt, ne dicas: "Ego ditavi Abram";

Եթէ ի շաղամաթէ միոջէ մինչեւ ի խրացս մի կօշկաց առից ես յամենայնէ որ ինչ քո իցէ. զի մի՛ ասիցես թէ Ես մեծացուցի զԱբրամ:

უკუეთუ საბლითგან ვიდრე ტერფადმდე ჴამლისა მოვიღო ყოველთაგან შენთა, რათა არა სთქუა, ვითარმედ: მე განვამდიდრე აბრაამ თჳნიერ ღმრთისა. 23

23 That I will not take from a thread even to a shoelatchet, and that I will not take any thing that is thine, lest thou shouldest say, I have made Abram rich:

כד. בִּלְעָדַי רַק אֲשֶׁר אָכְלוּ הַנְּעָרִים וְחֵלֶק הָאֲנָשִׁים אֲשֶׁר הָלְכוּ אִתִּי עָנֵר אֶשְׁכֹּל וּמַמְרֵא הֵם יִקְחוּ חֶלְקָם:

πλὴν ὧν ἔφαγον οἱ νεανίσκοι καὶ τῆς μερίδος τῶν ἀνδρῶν τῶν συμπορευθέντων μετ᾽ ἐμοῦ Εσχωλ Αυναν Μαμβρη οὗτοι λήμψονται μερίδα

24 ܣܛܲܪ ܡ̣ܢ ܡܸܕܸܿܡ ܕܐܸܟܲܠܘ ܥܠܲܝܡܹ̈ܐ: ܘܲܡ̈ܢܵܘܵܬܼܵܐ ܕܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܕܐܸܙܲܠܘ ܥܲܡܝ: ܥܵܢܝܼܪ ܘܐܲܫܟܿܘܿܠ ܘܡܲܡܪܹܐ: ܗܵܢܘܿܢ ܢܸܣܒ݂ܘܼܢ ܡܢܵܘܵܬܼ̈ܗܘܿܢ.

exceptis his, quae comederunt iuvenes, et partibus virorum, qui venerunt mecum, Aner, Eschol et Mambre: isti accipient partes suas”.

Բայց որչափ ինչ կերան մանկտիդ, եւ մասն արանցդ որ եկին ընդ իս` Աւնան, Եսքող եւ Մամբրէ, նոքա առցեն զբաժին իւրեանց:

ჭამეს ჭაბუკთა და ნაწილი კაცთა თანამავალთა ჩემ თანა: ესხოლ, ავან, მამბრესი, ამათთჳს მოვიღო ნაწილი. 24

24 Save only that which the young men have eaten, and the portion of the men which went with me, Aner, Eshcol, and Mamre; let them take their portion.

טו

ΙΕ'

ܩܦܠܐܘܢ ܝܗ

Cap. 15

ԳԼ. ԺԵ

თავი მეთხუთმეტე

א. אַחַר הַדְּבָרִים הָאֵלֶּה הָיָה דְבַר יְהֹוָה אֶל אַבְרָם בַּמַּחֲזֶה לֵאמֹר אַל תִּירָא אַבְרָם אָנֹכִי מָגֵן לָךְ שְׂכָרְךָ הַרְבֵּה מְאֹד:

μετὰ δὲ τὰ ῥήματα ταῦτα ἐγενήθη ῥῆμα κυρίου πρὸς Αβραμ ἐν ὁράματι λέγων μὴ φοβοῦ Αβραμ ἐγὼ ὑπερασπίζω σου ὁ μισθός σου πολὺς ἔσται σφόδρα

1 ܒܵܬܲܪ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ: ܗܘ̤ܵܐ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ ܥܲܠ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܒܚܸܙܘܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܠܵܐ ܬܸܕ݂ܚܲܠ ܐܲܒ݂ܪܵܡ : ܐܸܢܵܐ ܐܹܣܲܝܥܵܟ: ܐܲܓܼܪܵܟ݂ ܛܵܒ݂ ܣܓܼܝܼ.

His itaque transactis, factus est sermo Domini ad Abram per visionem dicens: “Noli timere, Abram! Ego protector tuus sum, et merces tua magna erit nimis”.

Յետ բանիցս այսոցիկ եղեւ բան Տեառն առ Աբրամ ի տեսլեան, եւ ասէ. Մի՛ երկնչիր, Աբրամ, ես վերակացու եղէց քեզ, եւ վարձք քո բազում եղիցին յոյժ:

და შემდგომად სიტყუათა ამათ იქმნა სიტყუაჲ უფლისა აბრაამის მიმართ, ჩუენებასა შინა ღამისასა, მეტყუელი: ნუ გეშინინ, აბრაამ, მე შეგეწიო შენ, სასყიდელი შენი იყოს ფრიად. 1

1 After these things the word of the LORD came unto Abram in a vision, saying, Fear not, Abram: I am thy shield, and thy exceeding great reward.

ב. וַיֹּאמֶר אַבְרָם אֲדֹנָי יֱהֹוִה מַה תִּתֶּן לִי וְאָנֹכִי הוֹלֵךְ עֲרִירִי וּבֶן מֶשֶׁק בֵּיתִי הוּא דַּמֶּשֶׂק אֱלִיעֶזֶר:

λέγει δὲ Αβραμ δέσποτα τί μοι δώσεις ἐγὼ δὲ ἀπολύομαι ἄτεκνος ὁ δὲ υἱὸς Μασεκ τῆς οἰκογενοῦς μου οὗτος Δαμασκὸς Ελιεζερ

2 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܡ: ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܡܵܢܵܐ ܬܸܬܸܿܠ ܠܝܼ: ܕܐܸܢܵܐ ܐܵܙܸܠ ܐ̄ܢܵܐ ܕܠܵܐ ܒܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܹܠܝܼܥܵܙܲܪ ܕܲܪܡܘܼܣܩܵܝܵܐ ܒܲܪ ܒܲܝܬܿܝ ܗܘ̤ ܝܵܪܸܬܼ ܠܝܼ.

Dixitque Abram: “Domine Deus, quid dabis mihi? Ego vadam absque liberis, et heres domus meae erit Damascenus Eliezer”.

Եւ ասէ Աբրամ. Տէր, Տէր, զի՞նչ արասցես ինձ, զի ես կորնչիմ անորդի, եւ որդի Մասեկայ ընդոծնի իմոյ, այն`` է Եղիազար Դամասկացի:

და თქუა აბრაამ: მეუფეო, რაჲ მომცენ? რამეთუ მე წარვწყმდები უშვილოდ, ხოლო ძე მასეკის, სახლისწულისა ჩემისა, ესე დამასკოჲს ელიეზერ. 2

2 And Abram said, LORD God, what wilt thou give me, seeing I go childless, and the steward of my house is this Eliezer of Damascus?

ג. וַיֹּאמֶר אַבְרָם הֵן לִי לֹא נָתַתָּה זָרַע וְהִנֵּה בֶן בֵּיתִי יוֹרֵשׁ אֹתִי:

καὶ εἶπεν Αβραμ ἐπειδὴ ἐμοὶ οὐκ ἔδωκας σπέρμα ὁ δὲ οἰκογενής μου κληρονομήσει με

3 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܡ: ܗܵܐ ܠܝܼ ܠܵܐ ܝܲܗ̄ܒ݂ܬ ܒܪܵܐ: ܘܗܵܐ ܒܲܪ ܒܲܝܬܿܝ ܝܵܪܹܬܼ ܠܝܼ.

Addiditque Abram: “En mihi non dedisti semen, et ecce vernaculus meus heres meus erit”.

Եւ ասէ Աբրամ. Որովհետեւ ինձ ոչ ետուր զաւակ, ընդոծինն իմ ժառանգեսցէ զիս:

და თქუა აბრაამ: ვინათგან მე არა მომეც თესლი, ხოლო სახლისწული ჩემი დამიმკჳდრებს მე. 3

3 And Abram said, Behold, to me thou hast given no seed: and, lo, one born in my house is mine heir.

ד. וְהִנֵּה דְבַר יְהֹוָה אֵלָיו לֵאמֹר לֹא יִירָשְׁךָ זֶה כִּי אִם אֲשֶׁר יֵצֵא מִמֵּעֶיךָ הוּא יִירָשֶׁךָ:

καὶ εὐθὺς φωνὴ κυρίου ἐγένετο πρὸς αὐτὸν λέγων οὐ κληρονομήσει σε οὗτος ἀλλ᾽ ὃς ἐξελεύσεται ἐκ σοῦ οὗτος κληρονομήσει σε

4 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܡܵܪܝܵܐ: ܠܵܐ ܢܹܐܪܬܼܵܟ݂ ܗܵܢܵܐ: ܐܸܠܵܐ ܒܪܵܟ݂ ܕܢܵܦܸܩ ܡ̣ܢ ܚܲܨܵܟ݂ ܗܘ̤ ܢܹܐܪܬܼܵܟ.

Sed ecce sermo Domini factus est ad eum: “Non erit hic heres tuus, sed qui egredietur de visceribus tuis, ipsum habebis heredem”.

Եւ վաղվաղակի ձայն Աստուծոյ եղեւ առ նա եւ ասէ. Ոչ ժառանգեսցէ զքեզ դա, այլ որ ելանէն ի քէն` նա ժառանգեսցէ զքեզ:

და მეყსეულად იქმნა ჴმაჲ მისსა მისდა მიმართ მეტყუელი: არა დაგიმკჳდრებს შენ, არამედ, რომელი გამოვიდეს შენგან, მან დაგიმკჳდროს შენ. 4

4 And, behold, the word of the LORD came unto him, saying, This shall not be thine heir; but he that shall come forth out of thine own bowels shall be thine heir.

ה. וַיּוֹצֵא אֹתוֹ הַחוּצָה וַיֹּאמֶר הַבֶּט נָא הַשָּׁמַיְמָה וּסְפֹר הַכּוֹכָבִים אִם תּוּכַל לִסְפֹּר אֹתָם וַיֹּאמֶר לוֹ כֹּה יִהְיֶה זַרְעֶךָ:

ἐξήγαγεν δὲ αὐτὸν ἔξω καὶ εἶπεν αὐτῷ ἀνάβλεψον δὴ εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἀρίθμησον τοὺς ἀστέρας εἰ δυνήσῃ ἐξαριθμῆσαι αὐτούς καὶ εἶπεν οὕτως ἔσται τὸ σπέρμα σου

5 ܘܐܲܦܩܹܗ ܠܒܲܪ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܚܘܼܪ ܒܲܫܡܲܝܵܐ ܘܲܡܢܝܼ ܟܵܘܟܿܒܹ̈ܐ: ܐܸܢ ܡܸܫܟܲܚ ܐܲܢ̄ܬ ܠܡܸܡܢܵܐ ܐܸܢܘܿܢ . ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܗܵܟܲܢܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܙܲܪܥܵܟ.

Eduxitque eum foras et ait illi: “Suspice caelum et numera stellas, si potes”. Et dixit ei: “Sic erit semen tuum”.

Եւ եհան զնա արտաքս եւ ասէ ցնա. Հայեաց ընդ երկինս, եւ թուեա զաստեղս, եթէ կարասցես թուել զնոսա. եւ ասէ ցնա. Այնպէս եղիցի զաւակ քո:

და განიყუანა იგი გარე და ჰრქუა მას: აღიხილენ თუალნი ცად მიმართ და აღრაცხენ ვარსკულავნი, უკუეთუ ძალ-გიც აღრაცხვაჲ მათი. ესრეთ იყოს თესლი შენი. 5

5 And he brought him forth abroad, and said, Look now toward heaven, and tell the stars, if thou be able to number them: and he said unto him, So shall thy seed be.

ו. וְהֶאֱמִן בַּיהֹוָה וַיַּחְשְׁבֶהָ לּוֹ צְדָקָה:

καὶ ἐπίστευσεν Αβραμ τῷ θεῷ καὶ ἐλογίσθη αὐτῷ εἰς δικαιοσύνην

6 ܘܗܲܝܡܸܢ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܒܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܐܸܬܼܚܲܫܒܲܬܼ ܠܹܗ ܠܙܲܕܝܼܩܘܼ.

Credidit Domino, et reputatum est ei ad iustitiam.

Եւ հաւատաց Աբրամ Աստուծոյ``, եւ համարեցաւ նմա յարդարութիւն:

და ჰრწმენა აბრაამს ღმრთისაჲ და შეერაცხა მას სიმართლედ. 6

6 And he believed in the LORD; and he counted it to him for righteousness.

ז. וַיֹּאמֶר אֵלָיו אֲנִי יְהֹוָה אֲשֶׁר הוֹצֵאתִיךָ מֵאוּר כַּשְׂדִּים לָתֶת לְךָ אֶת הָאָרֶץ הַזֹּאת לְרִשְׁתָּהּ:

εἶπεν δὲ πρὸς αὐτόν ἐγὼ ὁ θεὸς ὁ ἐξαγαγών σε ἐκ χώρας Χαλδαίων ὥστε δοῦναί σοι τὴν γῆν ταύτην κληρονομῆσαι

7 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܐܸܢܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܕܐܲܦܸܩܬܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܐܘܿܪ ܕܟܲܠܕܵܝܹ̈ܐ: ܠܡܸܬܲܠ ܠܵܟ݂ ܐܲܪܥܵܐ ܗܵܕܹܐ ܠܡܹܐܪܬܼܵܗ.

Dixitque ad eum: “Ego Dominus, qui eduxi te de Ur Chaldaeorum, ut darem tibi terram istam, et possideres eam”.

Եւ ասէ ցնա. Ես եմ Տէր Աստուած քո``, որ հանի զքեզ յաշխարհէն Քաղդեացւոց, տալ քեզ զերկիրդ զայդ ի ժառանգութիւն:

ხოლო ღმერთმან თქუა მისსა მიმართ: მე, ღმერთი გამომყუანებელი შენი სოფლისაგან ქალდეველთასა, რათა მოგცე შენ ქუეყანა ესე სამკჳდრებელად. 7

7 And he said unto him, I am the LORD that brought thee out of Ur of the Chaldees, to give thee this land to inherit it.

ח. וַיֹּאמַר אֲדֹנָי יֱהֹוִה בַּמָּה אֵדַע כִּי אִירָשֶׁנָּה:

εἶπεν δέ δέσποτα κύριε κατὰ τί γνώσομαι ὅτι κληρονομήσω αὐτήν

8 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܡ : ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ : ܒܡܵܢܵܐ ܐܸܕܲܥ ܕܝܵܪܸܬܼ ܐ̄ܢܵܐ ܠܵܗܿ.

Et ille ait: “Domine Deus, unde scire possum quod possessurus sim eam?”.

Եւ ասէ Աբրամ. Տէր, Տէր, ի՞ւ գիտացից թէ ժառանգիցեմ զսա:

და თქუა: მეუფეო უფალო, რაჲთა ვცნა, ვითარმედ დავიმკჳდრო იგი. 8

8 And he said, LORD God, whereby shall I know that I shall inherit it?

ט. וַיֹּאמֶר אֵלָיו קְחָה לִי עֶגְלָה מְשֻׁלֶּשֶׁת וְעֵז מְשֻׁלֶּשֶׁת וְאַיִל מְשֻׁלָּשׁ וְתֹר וְגוֹזָל:

εἶπεν δὲ αὐτῷ λαβέ μοι δάμαλιν τριετίζουσαν καὶ αἶγα τριετίζουσαν καὶ κριὸν τριετίζοντα καὶ τρυγόνα καὶ περιστεράν

9 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܣܲܒ݂ ܠܵܟ݂ ܥܸܓܼܠܵܐ ܬܘܼܠܬܵܐ: ܘܕܸܟ݂ܪܵܐ ܬܘܼܠܬܵܐ: ܘܥܸܙܵܐ ܬܘܼܠܬܵܐ: ܘܫܘܼܦܢܝܼܢܵܐ ܘܒܲܪ ܝܵܘܢܵܐ

Respondens Dominus: “Sume, inquit, mihi vitulam triennem et capram trimam et arietem annorum trium, turturem quoque et columbam”.

Եւ ասէ ցնա. Առ դու ինձ երինջ երեմեան եւ քօշ երեմեան եւ խոյ երեմեան, եւ տատրակ եւ աղաւնի:

და ჰრქუა მას: მომგუარე მე დიაკეული სამისა წლისაჲ და ვაცი სამისა წლისაჲ და ვერძი სამისა წლისა და გურიტი და ტრედი. 9

9 And he said unto him, Take me an heifer of three years old, and a she goat of three years old, and a ram of three years old, and a turtledove, and a young pigeon.

י. וַיִּקַּח לוֹ אֶת כָּל אֵלֶּה וַיְבַתֵּר אֹתָם בַּתָּוֶךְ וַיִּתֵּן אִישׁ בִּתְרוֹ לִקְרַאת רֵעֵהוּ וְאֶת הַצִּפֹּר לֹא בָתָר:

ἔλαβεν δὲ αὐτῷ πάντα ταῦτα καὶ διεῖλεν αὐτὰ μέσα καὶ ἔθηκεν αὐτὰ ἀντιπρόσωπα ἀλλήλοις τὰ δὲ ὄρνεα οὐ διεῖλεν

10 ܘܲܢܣܲܒ݂ ܠܹܗ ܗܵܠܹܝܢ ܟܠܗܘܿܢ: ܘܦܲܠܸܓܼ ܐܸܢܘܿܢ ܫܲܘܝܵܐܝܼܬܼ: ܘܣܵܡ ܗܲܕܵܡܵܐ ܠܘܼܩܒܲܠ ܚܲܒ݂ܪܹܗ. ܘܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܠܵܐ ܦܲܠܸܓܼ.

Qui tollens universa haec divisit ea per medium et utrasque partes contra se altrinsecus posuit; aves autem non divisit.

Եւ առ զամենայն զայն, եւ յօշեաց զնոսա ընդ մէջ, եւ եդ զնոսա դէմ ընդ դէմ միմեանց. եւ զթռչունսն ոչ յօշեաց:

ხოლო მან მოიხუნა ესე ყოველნი და განყუნა იგინი შუა ღა დასხნა იგინი პირისპირ ურთიერთას, ხოლო მფრინველნი არა განყუნა. 10

10 And he took unto him all these, and divided them in the midst, and laid each piece one against another: but the birds divided he not.

יא. וַיֵּרֶד הָעַיִט עַל הַפְּגָרִים וַיַּשֵּׁב אֹתָם אַבְרָם:

κατέβη δὲ ὄρνεα ἐπὶ τὰ σώματα τὰ διχοτομήματα αὐτῶν καὶ συνεκάθισεν αὐτοῖς Αβραμ

11 ܘܢܵܚܬܵܐ ܗ̄ܘܵܬܼ ܛܲܝܪܵܐ ܥܲܠ ܦܲܓܼܪܹ̈ܐ: ܘܡܲܟܸܿܫ ܗ̄ܘܵܐ ܠܵܗܿ ܐܲܒ݂ܪܵܡ.

Descenderuntque volucres super cadavera, et abigebat eas Abram.

Եւ իջանէին թռչունք ի վերայ յօշելոյ անդամաթուին նոցա. եւ նստէր առ նոքօք`` Աբրամ:

და გარდამოვიდეს მფრინველი მძორთა მათ ზედა ორად განკუეთილებათა მათთა. და თანა-უჯდა მათ აბრაამ. 11

11 And when the fowls came down upon the carcases, Abram drove them away.

יב. וַיְהִי הַשֶּׁמֶשׁ לָבוֹא וְתַרְדֵּמָה נָפְלָה עַל אַבְרָם וְהִנֵּה אֵימָה חֲשֵׁכָה גְדֹלָה נֹפֶלֶת עָלָיו:

περὶ δὲ ἡλίου δυσμὰς ἔκστασις ἐπέπεσεν τῷ Αβραμ καὶ ἰδοὺ φόβος σκοτεινὸς μέγας ἐπιπίπτει αὐτῷ

12 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܫܸܡܫܵܐ ܠܡܸܥܪܲܒ݂: ܘܫܸܠܝܵܐ ܢܦܲܠ ܥܲܠ ܐܲܒ݂ܪܵܡ: ܘܗܵܐ ܕܸܚܠܬܼܵܐ ܘܚܸܫܘܿܟ݂ܵܐ ܪܲܒܵܐ ܢܦܲܠ ܥܠܵܘܗܝ.

Cumque sol occumberet, sopor irruit super Abram, et ecce horror magnus et tenebrosus invasit eum.

Եւ մօտ ընդ մուտս արեւուն թմբրութիւն անկանէր ի վերայ Աբրամու. եւ ահա ահ խաւարին հասանէր ի վերայ նորա:

ხოლო დასლვასა მზისასა განკჳრვებაჲ დაეცა აბრაამს და, აჰა, შიში ბნელი დიდი დაეკუეთა მას. 12

12 And when the sun was going down, a deep sleep fell upon Abram; and, lo, an horror of great darkness fell upon him.

יג. וַיֹּאמֶר לְאַבְרָם יָדֹעַ תֵּדַע כִּי גֵר יִהְיֶה זַרְעֲךָ בְּאֶרֶץ לֹא לָהֶם וַעֲבָדוּם וְעִנּוּ אֹתָם אַרְבַּע מֵאוֹת שָׁנָה:

καὶ ἐρρέθη πρὸς Αβραμ γινώσκων γνώσῃ ὅτι πάροικον ἔσται τὸ σπέρμα σου ἐν γῇ οὐκ ἰδίᾳ καὶ δουλώσουσιν αὐτοὺς καὶ κακώσουσιν αὐτοὺς καὶ ταπεινώσουσιν αὐτοὺς τετρακόσια ἔτη

13 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ: ܡܸܕܲܥ ܬܸܕܲܥ: ܕܥܵܡܘܿܪܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܙܲܪܥܵܟ݂ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܠܵܐ ܕܝܼܠܗܘܿܢ: ܘܢܸܦܠܚܘܼܢ ܒܗܘܿܢ : ܘܲܢܫܲܥܒܿܕ݂ܘܼܢ ܐܸܢܘܿܢ ܐܲܪܒܲܥܡܵܐܐ ܫܢ̈ܝܼܢ.

Dictumque est ad eum: “Scito praenoscens quod peregrinum futurum sit semen tuum in terra non sua, et subicient eos servituti et affligent quadringentis annis.

Եւ ասացաւ առ Աբրամ. Գիտելով գիտասջիր, զի պանդուխտ եղիցի զաւակ քո յերկիր որ ոչ իւր իցէ. եւ ծառայեցուսցեն զնոսա եւ չարչարեսցեն, եւ տառապեցուսցեն`` զնոսա ամս չորեքհարեւր:

და თქუა აბრაამის მიმართ: ცნობით უწყოდე, ვითარმედ მსხემ იყოს თესლი შენი ქუეყანასა არა თჳსსა და დაიმონებდენ მათ. და განაშორებდენ მათ და დაამდაბლებდნენ მათ ოთხას წელ. 13

13 And he said unto Abram, Know of a surety that thy seed shall be a stranger in a land that is not their's, and shall serve them; and they shall afflict them four hundred years;

יד. וְגַם אֶת הַגּוֹי אֲשֶׁר יַעֲבֹדוּ דָּן אָנֹכִי וְאַחֲרֵי כֵן יֵצְאוּ בִּרְכֻשׁ גָּדוֹל:

τὸ δὲ ἔθνος ᾧ ἐὰν δουλεύσωσιν κρινῶ ἐγώ μετὰ δὲ ταῦτα ἐξελεύσονται ὧδε μετὰ ἀποσκευῆς πολλῆς

14 ܘܐܵܦ ܠܥܲܡܵܐ ܕܢܸܦܠܚܘܼܢ ܕܵܐܹܢ ܐ̄ܢܵܐ. ܘܒ݂ܵܬܲܪܟܸܿܢ ܢܸܦܩܘܿܢ ܒܩܲܢܝܵܢܵܐ ܪܲܒܵܐ.

Verumtamen et gentem, cui servituri sunt, ego iudicabo, et post haec egredientur cum magna substantia.

Բայց զազգն որում ծառայեսցեն` դատեցայց ես. եւ յետ այնորիկ ելցեն այսր բազում ստացուածովք:

და ნათესავი, რომელსაცა ჰმონონ, ვსაჯო მე ხოლო შემდგომად ამათსა გამოვიდენ აქა განმზადებულებითა მრავლითა. 14

14 And also that nation, whom they shall serve, will I judge: and afterward shall they come out with great substance.

טו. וְאַתָּה תָּבוֹא אֶל אֲבֹתֶיךָ בְּשָׁלוֹם תִּקָּבֵר בְּשֵׂיבָה טוֹבָה:

σὺ δὲ ἀπελεύσῃ πρὸς τοὺς πατέρας σου μετ᾽ εἰρήνης ταφεὶς ἐν γήρει καλῷ

15 ܘܐܲܢ̄ܬ ܬܸܬܼܚܡܸܠ ܠܘܵܬܼ ܐܵܒ݂ܵܗܲܝ̈ܟ ܒܲܫܠܵܡܵܐ: ܘܬܸܬܼܩܒܲܪ ܒܣܲܝܒܿܘܼܬܼܵܐ ܛܵܒ݂ܬܼܵܐ.

Tu autem ibis ad patres tuos in pace, sepultus in senectute bona.

Եւ դու երթիցես առ հարս քո խաղաղութեամբ` սնեալ ի բարւոք ծերութեան:

ხოლო შენ წარხჳდე მამათა შენთა თანა მშჳდობით, განზრდილი სიბერითა კეთილითა. 15

15 And thou shalt go to thy fathers in peace; thou shalt be buried in a good old age.

טז. וְדוֹר רְבִיעִי יָשׁוּבוּ הֵנָּה כִּי לֹא שָׁלֵם עֲוֹן הָאֱמֹרִי עַד הֵנָּה:

τετάρτη δὲ γενεὰ ἀποστραφήσονται ὧδε οὔπω γὰρ ἀναπεπλήρωνται αἱ ἁμαρτίαι τῶν Αμορραίων ἕως τοῦ νῦν

16 ܘܕ݂ܵܪܵܐ ܪܒ݂ܝܼܥܵܝܵܐ ܢܸܗܦܟ݂ܘܼܢ ܠܗܵܪܟܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܠܵܐ ܥܕܲܟܹܿܝܠ ܫܠܸܡܘ ܚܵܘ̈ܒܲܝܗܘܿܢ ܕܐܵܡܘܿܪܵ̈ܝܹܐ.

Generatione autem quarta revertentur huc; necdum enim completae sunt iniquitates Amorraeorum usque ad praesens tempus”.

Եւ ի չորրորդում ազգի դարձցին այսրէն. քանզի չեւ եւս լցեալ է մեղք Ամովրհացւոցն մինչեւ ցայժմ:

და მეოთხე ნათესავი მოიქცეს აქა, რამეთუ არ-ღა სრულ ქმნილ არიან ცოდვანი ამორეველთანი აქამომდე. 16

16 But in the fourth generation they shall come hither again: for the iniquity of the Amorites is not yet full.

יז. וַיְהִי הַשֶּׁמֶשׁ בָּאָה וַעֲלָטָה הָיָה וְהִנֵּה תַנּוּר עָשָׁן וְלַפִּיד אֵשׁ אֲשֶׁר עָבַר בֵּין הַגְּזָרִים הָאֵלֶּה:

ἐπεὶ δὲ ἐγίνετο ὁ ἥλιος πρὸς δυσμαῖς φλὸξ ἐγένετο καὶ ἰδοὺ κλίβανος καπνιζόμενος καὶ λαμπάδες πυρός αἳ διῆλθον ἀνὰ μέσον τῶν διχοτομημάτων τούτων

17 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܫܸܡܫܵܐ ܠܡܸܥܪܲܒ݂: ܘܥܲܡܛܵܢܵܐ ܗܘܵܐ: ܘܗܵܐ ܬܲܢܘܼܪܵܐ ܕܬܼܵܐܹܢ: ܘܠܲܡܦܹܝܕ݂ܵܐ ܕܢܘܼܪܵܐ ܕܲܥܒܲܪ ܒܹܝܬܼ ܦܸܠܓܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ.

Cum ergo occubuisset sol, facta est caligo tenebrosa, et apparuit clibanus fumans et lampas ignis transiens inter divisiones illas.

Եւ իբրեւ արեւն ի մուտս լինէր, բոցք հատանէին, եւ ահա հնոց ծխեալ. եւ ճառագայթք հրոյ անցանէին ընդ մէջ անդամոցն յօշելոյ:

ხოლო ვინათგან დასლვად მიიწია მზე იქმნა ალი და აჰა საჴმილი და ლამპარნი ცეცხლისანი, რომელნი განვიდეს შორის ორ განკუეთილებათა მათ. 17

17 And it came to pass, that, when the sun went down, and it was dark, behold a smoking furnace, and a burning lamp that passed between those pieces.

יח. בַּיּוֹם הַהוּא כָּרַת יְהֹוָה אֶת אַבְרָם בְּרִית לֵאמֹר לְזַרְעֲךָ נָתַתִּי אֶת הָאָרֶץ הַזֹּאת מִנְּהַר מִצְרַיִם עַד הַנָּהָר הַגָּדֹל נְהַר פְּרָת:

ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ διέθετο κύριος τῷ Αβραμ διαθήκην λέγων τῷ σπέρματί σου δώσω τὴν γῆν ταύτην ἀπὸ τοῦ ποταμοῦ Αἰγύπτου ἕως τοῦ ποταμοῦ τοῦ μεγάλου ποταμοῦ Εὐφράτου

18 ܒܝܵܘܡܵܐ ܗܵܘ̇ ܐܲܩܝܼܡ ܡܵܪܝܵܐ ܥܲܡ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܩܝܵܡܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܠܙܲܪܥܵܟ݂ ܐܸܬܿܠܝܼܗܿ ܐܲܪܥܵܐ ܗܵܕܹܐ: ܡ̣ܢ ܢܲܗܪܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܢܲܗܪܵܐ ܪܲܒܵܐ ܢܲܗܪܵܐ ܦܪܵܬܼ.

In illo die pepigit Dominus cum Abram foedus dicens: “Semini tuo dabo terram hanc a fluvio Aegypti usque ad magnum fluvium Euphraten,

Յաւուր յայնմիկ եդ Տէր ուխտ ընդ Աբրամու, եւ ասէ. Զաւակի քում տաց զերկիրդ զայդ, ի գետոյն Եգիպտացւոց մինչեւ ի գետն մեծ Եփրատ:

მას დღესა შინა აღუთქუა უფალმან აბრაამს აღთქუმაჲ მეტყუელმან: თესლსა შენსა მივსცე ქუეყანა ესე მდინარითგან ეგჳპტისათ, ვიდრე მდინარედმდე დიდად ევფრატად. 18

18 In the same day the LORD made a covenant with Abram, saying, Unto thy seed have I given this land, from the river of Egypt unto the great river, the river Euphrates:

יט. אֶת הַקֵּינִי וְאֶת הַקְּנִזִּי וְאֵת הַקַּדְמֹנִי:

τοὺς Καιναίους καὶ τοὺς Κενεζαίους καὶ τοὺς Κεδμωναίους

19 ܠܩܝܼܢܵܝܹ̈ܐ: ܘܲܠܩܲܢܙܵܝܹ̈ܐ: ܘܲܠܩܲܕ݂ܡܘܿܢܵܝܹ̈ܐ.

Cinaeos et Cenezaeos, Cedmonaeos

զԿինեցիս եւ զԿենեզացիս եւ զԿեդմոնացիս:

კინეველნი და კინეზელნი და კედმაზელნი. 19

19 The Kenites, and the Kenizzites, and the Kadmonites,

כ. וְאֶת הַחִתִּי וְאֶת הַפְּרִזִּי וְאֶת הָרְפָאִים:

καὶ τοὺς Χετταίους καὶ τοὺς Φερεζαίους καὶ τοὺς Ραφαϊν

20 ܘܠܚܹܬܼܵܝܹ̈ܐ: ܘܠܦܲܪ̈ܙܵܝܹܐ: ܘܲܠܓܲܢ̄ܒܵܪܹ̈ܐ.

et Hetthaeos et Pherezaeos, Raphaim quoque

եւ զՔետացիս եւ զՓերեզացիս եւ զՌափիմացիս:

და ქეტელნი და ფერეზელნი და რაფიმელნი. 20

20 And the Hittites, and the Perizzites, and the Rephaims,

כא. וְאֶת הָאֱמֹרִי וְאֶת הַכְּנַעֲנִי וְאֶת הַגִּרְגָּשִׁי וְאֶת הַיְבוּסִי:

καὶ τοὺς Αμορραίους καὶ τοὺς Χαναναίους καὶ τοὺς Ευαίους καὶ τοὺς Γεργεσαίους καὶ τοὺς Ιεβουσαίους

21 ܘܠܵܐܡܘܿܪ̈ܵܝܹܐ : ܘܠܲܟ݂ܢܲܥܢܵܝܹ̈ܐ: ܘܲܠܓܲܪ̈ܓܘܿܣܵܝܹܐ: ܘܲܠܝܵܒ݂ܘܿܣܵܝܹ̈ܐ.

et Amorraeos et Chananaeos et Gergesaeos et Iebusaeos”.

եւ զԱմովրհացիս եւ զՔանանացիս եւ զԳերգեսացիս եւ զՅեբուսացիս:

და ამორეველნი და ქანანელნი და გერგესეველნი და იებოოსლელნი. 21

21 And the Amorites, and the Canaanites, and the Girgashites, and the Jebusites.

יו

Ιςʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܝܘ

Cap. 16

ԳԼ. ԺԶ

თავი მეთექვსმეტე

א. וְשָׂרַי אֵשֶׁת אַבְרָם לֹא יָלְדָה לוֹ וְלָהּ שִׁפְחָה מִצְרִית וּשְׁמָהּ הָגָר:

Σαρα δὲ ἡ γυνὴ Αβραμ οὐκ ἔτικτεν αὐτῷ ἦν δὲ αὐτῇ παιδίσκη Αἰγυπτία ᾗ ὄνομα Αγαρ

1 ܘܣܲܪܲܝ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܐܲܒ݂ܪܵܡ ܠܵܐ ܝܸܠܕܲܬܼ ܠܹܗ: ܘܐܝܼܬܼ ܗ̄ܘܵܐ ܠܵܗ ܐܲܡܬܼܵܐ ܡܸܨܪܵܝܬܵܐ: ܘܲܫܡܵܗ ܗܵܓ݂ܵܪ.

Sarai autem uxor Abram non genuerat ei liberos; sed habens ancillam Aegyptiam nomine Agar,

Եւ Սարա, կին Աբրամու, ոչ ծնանէր նմա. եւ էր նորա աղջիկ մի Եգիպտացի որոյ անուն էր Ագար:

ხოლო სარრაჲ, ცოლი აბრაამისი, არა უშობდა მას. და იყო მისი მჴევალი მეგჳპტელი, რომლისა სახელი აგარ. 1

1 Now Sarai Abram's wife bare him no children: and she had an handmaid, an Egyptian, whose name was Hagar.

ב. וַתֹּאמֶר שָׂרַי אֶל אַבְרָם הִנֵּה נָא עֲצָרַנִי יְהֹוָה מִלֶּדֶת בֹּא נָא אֶל שִׁפְחָתִי אוּלַי אִבָּנֶה מִמֶּנָּה וַיִּשְׁמַע אַבְרָם לְקוֹל שָׂרָי:

εἶπεν δὲ Σαρα πρὸς Αβραμ ἰδοὺ συνέκλεισέν με κύριος τοῦ μὴ τίκτειν εἴσελθε οὖν πρὸς τὴν παιδίσκην μου ἵνα τεκνοποιήσῃς ἐξ αὐτῆς ὑπήκουσεν δὲ Αβραμ τῆς φωνῆς Σαρας

2 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܣܲܪܲܝ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ: ܗܵܐ ܟܠܵܢܝ ܡܵܪܝܵܐ ܡ̣ܢ ܝܲܠܕܵܐ: ܥܘܿܠ ܥܲܠ ܐܲܡܬܼܝ: ܟܒܲܪ ܐܸܬܼܒܲܝܲܐ ܡܸܢܵܗܿ. ܘܲܫܡܲܥ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܒܩܵܠܵܐ ܕܣܲܪܲܝ.

dixit marito suo: “Ecce conclusit me Dominus, ne parerem; ingredere ad ancillam meam, si forte saltem ex illa suscipiam filios”. Cumque ille acquiesceret deprecanti,

Եւ ասէ Սարա ցԱբրամ յերկրին Քանանացւոց``. Որովհետեւ արգել զիս Տէր ի ծնանելոյ, արդ մուտ առ աղջիկդ իմ, զի արարից ինձ որդի ի դմանէ: Եւ ունկնդիր եղեւ Աբրամ ձայնի Սարայի:

და თქუა სარრა აბრაამის მიმართ ქუეყანასა ქანანისასა: აჰა ეგერა, დამჴშა მე უფალმან არა შობად. შევედ უკვე მჴევლისა მიმართ ჩემისა, რათა შვილიერ ვიქმნნეთ მისგან. და ისმინა აბრაამ ჴმისა სარასა. 2

2 And Sarai said unto Abram, Behold now, the LORD hath restrained me from bearing: I pray thee, go in unto my maid; it may be that I may obtain children by her. And Abram hearkened to the voice of Sarai.

ג. וַתִּקַּח שָׂרַי אֵשֶׁת אַבְרָם אֶת הָגָר הַמִּצְרִית שִׁפְחָתָהּ מִקֵּץ עֶשֶׂר שָׁנִים לְשֶׁבֶת אַבְרָם בְּאֶרֶץ כְּנָעַן וַתִּתֵּן אֹתָהּ לְאַבְרָם אִישָׁהּ לוֹ לְאִשָּׁה:

καὶ λαβοῦσα Σαρα ἡ γυνὴ Αβραμ Αγαρ τὴν Αἰγυπτίαν τὴν ἑαυτῆς παιδίσκην μετὰ δέκα ἔτη τοῦ οἰκῆσαι Αβραμ ἐν γῇ Χανααν καὶ ἔδωκεν αὐτὴν Αβραμ τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς αὐτῷ γυναῖκα

3 ܘܕܸܒ݂ܪܲܬܼ ܣܲܪܲܝ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܐܲܒ݂ܪܵܡ ܠܗܵܓ݂ܵܪ ܡܸܨܪܵܝܬܵܐ ܐܲܡܬܼܵܗܿ: ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܥܣܲܪ ܫܢ̈ܝܼܢ ܕܝܼܬܸܒ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ܬܵܗ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ ܒܲܥܠܵܗܿ.

tulit Agar Aegyptiam ancillam suam post annos decem quam habitare coeperant in terra Chanaan, et dedit eam viro suo uxorem.

Եւ առ Սարա, կին Աբրամու, զԱգար Եգիպտացի զաղախին իւր, յետ տասն ամի բնակելոյ Աբրամու յերկրին Քանանացւոց, եւ ետ զնա Աբրամու առն իւրում կնութեան:

და მოიყუანა სარა, ცოლმან აბრაამისმან, მჴევალი მისი, მეგჳპტელი აგარ, შედგომად ათისა წლისა დამკჳდრებისა აბრამისა ქუეყანასა ქანანისსა, და მისცა იგი აბრაამს, ქმარსა თჳსსა, ცოლად მისსა. 3

3 And Sarai Abram's wife took Hagar her maid the Egyptian, after Abram had dwelt ten years in the land of Canaan, and gave her to her husband Abram to be his wife.

ד. וַיָּבֹא אֶל הָגָר וַתַּהַר וַתֵּרֶא כִּי הָרָתָה וַתֵּקַל גְּבִרְתָּהּ בְּעֵינֶיהָ:

καὶ εἰσῆλθεν πρὸς Αγαρ καὶ συνέλαβεν καὶ εἶδεν ὅτι ἐν γαστρὶ ἔχει καὶ ἠτιμάσθη ἡ κυρία ἐναντίον αὐτῆς

4 ܘܥܲܠ ܥܲܠ ܗܵܓ݂ܵܪ ܘܒܸܛܢܲܬܼ: ܘܟܲܕ݂ ܚܙܵܬ ܕܒܸܛܢܲܬܼ: ܙܸܠܲܬܼ ܡܵܪܬܵܗܿ ܒܥܲܝܢܵܗܿ.

Qui ingressus est ad eam. At illa concepisse se videns despexit dominam suam.

Եւ եմուտ առ Ագար, եւ յղացաւ. իբրեւ ետես թէ յղի է, արհամարհեցաւ տիկինն իւր յաչս նորա:

და შევიდა აგარის მიმართ და მიუდგა. და იხილა, რამეთუ მუცელქმულ არს. და უპატიო იქმნა დედოფალი მისი მის წინაშე. 4

4 And he went in unto Hagar, and she conceived: and when she saw that she had conceived, her mistress was despised in her eyes.

ה. וַתֹּאמֶר שָׂרַי אֶל אַבְרָם חֲמָסִי עָלֶיךָ אָנֹכִי נָתַתִּי שִׁפְחָתִי בְּחֵיקֶךָ וַתֵּרֶא כִּי הָרָתָה וָאֵקַל בְּעֵינֶיהָ יִשְׁפֹּט יְהֹוָה בֵּינִי וּבֵינֶיֹךָ:

εἶπεν δὲ Σαρα πρὸς Αβραμ ἀδικοῦμαι ἐκ σοῦ ἐγὼ δέδωκα τὴν παιδίσκην μου εἰς τὸν κόλπον σου ἰδοῦσα δὲ ὅτι ἐν γαστρὶ ἔχει ἠτιμάσθην ἐναντίον αὐτῆς κρίναι ὁ θεὸς ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ σοῦ

5 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܣܲܪܲܝ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ: ܥܘܼܠܒܵܢܝ ܥܠܲܝܟ: ܐܸܢܵܐ ܝܸܗ̄ܒܹܿܬܼ ܐܲܡܬܼܝ ܒܥܘܼܒܵܟ: ܘܟܲܕ݂ ܚܙܵܬܼ ܕܒܸܛܢܲܬܼ: ܙܸܠܹܬܼ ܒܥܲܝܢܹܝܗܿ: ܢܕ݂ܘܼܢ ܡܵܪܝܵܐ ܒܲܝܢܲܝ ܘܠܵܟ.

Dixitque Sarai ad Abram: “Inique agis contra me; ego dedi ancillam meam in sinum tuum, quae videns quod conceperit, despectui me habet. Iudicet Dominus inter me et te”.

Եւ ասէ Սարա ցԱբրամ. Բուռն է ինձ ի քէն. ես ետու զաղախինն իմ ի գիրկս քո, եւ արդ իբրեւ ետես թէ յղացաւ, արհամարհեցայ ես յաչս նորա. դատ արասցէ Աստուած ընդ իս եւ ընդ քեզ:

და ჰრქუა სარრა აბრაამის მიმართ: ვიუსამარლოები შენგან, მე მოგეც შენ მჴევალი ჩემი წიაღთა შენთა. ხოლო მან იხილა რაჲ, ვითარმედ მუცელქმულ არს, უპატიო-ვიქმენ წინაშე მისსა. საჯენ ღმერთმან შორის ჩემსა და შენსა. 5

5 And Sarai said unto Abram, My wrong be upon thee: I have given my maid into thy bosom; and when she saw that she had conceived, I was despised in her eyes: the LORD judge between me and thee.

ו. וַיֹּאמֶר אַבְרָם אֶל שָׂרַי הִנֵּה שִׁפְחָתֵךְ בְּיָדֵךְ עֲשִׂי לָהּ הַטּוֹב בְּעֵינָיִךְ וַתְּעַנֶּהָ שָׂרַי וַתִּבְרַח מִפָּנֶיהָ:

εἶπεν δὲ Αβραμ πρὸς Σαραν ἰδοὺ ἡ παιδίσκη σου ἐν ταῖς χερσίν σου χρῶ αὐτῇ ὡς ἄν σοι ἀρεστὸν ᾖ καὶ ἐκάκωσεν αὐτὴν Σαρα καὶ ἀπέδρα ἀπὸ προσώπου αὐτῆς

6 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܠܣܲܪܲܝ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ: ܗܵܐ ܐܲܡܬܼܵܟ݂ ܡܲܫܠܡܵܐ ܒܐܝܼܕܲܝܟܿܝ: ܥܒܸܕ݂ܝ ܠܵܗ ܡܸܕܸܡ ܕܫܲܦܝܼܪ ܒܥܲܝܢܲܝܟܿܝ: ܘܨܲܥܲܪܬܵܗܿ ܣܲܪܲܝ ܡܵܪܬܵܗܿ. ܘܲܥܪܲܩܬܿ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡܹܝܗܿ.

Cui respondens Abram: “Ecce, ait, ancilla tua in manu tua est; utere ea, ut libet”. Affligente igitur eam Sarai, aufugit ab ea.

Եւ ասէ Աբրամ ցՍարա. Ահաւանիկ աղախին քո ի ձեռս քո, արա նմա զինչ հաճոյ է առաջի աչաց քոց: Եւ չարչարեաց զնա Սարա, եւ փախեաւ յերեսաց նորա:

და თქუა აბრაამ სარრას მიმართ: აჰა, მჴევალი შენი ჴელთა შინა შენთა. იჴუმიე იგი, ვითარ-რაჲმეცა სათნო არს შენდა. და ძჳრი შეაჩუენა მას სარრა. და წარვიდა პირისაგან მისისა 6

6 But Abram said unto Sarai, Behold, thy maid is in thine hand; do to her as it pleaseth thee. And when Sarai dealt hardly with her, she fled from her face.

ז. וַיִּמְצָאָהּ מַלְאַךְ יְהֹוָה עַל עֵין הַמַּיִם בַּמִּדְבָּר עַל הָעַיִן בְּדֶרֶךְ שׁוּר:

εὗρεν δὲ αὐτὴν ἄγγελος κυρίου ἐπὶ τῆς πηγῆς τοῦ ὕδατος ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐπὶ τῆς πηγῆς ἐν τῇ ὁδῷ Σουρ

7 ܘܐܸܫܟܿܚܵܗܿ ܡܲܠܵܐܟܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ ܥܲܠ ܥܲܝܢܵܐ ܕܡܲܝܵ̈ܐ: ܒܡܲܕ݂ܒܪܵܐ ܒܐܘܼܪܚܵܐ ܕܓ݂ܵܕ݂ܵܪ.

Cumque invenisset illam angelus Domini iuxta fontem aquae in deserto, ad fontem in via Sur,

Եգիտ զնա հրեշտակ Տեառն յաղբեւր ջուրց յանապատի անդ, յաղբեւրն որ ի ճանապարհին Սուրայ է:

ხოლო პოვა იგი ანგელოზმან უფლისა ღმრთისამან წყაროსა ზედა წყლისასა უდაბნოსა შინა, ქუეყანასა ზედა გზასა ზედა სურისასა. 7

7 And the angel of the LORD found her by a fountain of water in the wilderness, by the fountain in the way to Shur.

ח. וַיֹּאמַר הָגָר שִׁפְחַת שָׂרַי אֵי מִזֶּה בָאת וְאָנָה תֵלֵכִי וַתֹּאמֶר מִפְּנֵי שָׂרַי גְּבִרְתִּי אָנֹכִי בֹּרַחַת:

καὶ εἶπεν αὐτῇ ὁ ἄγγελος κυρίου Αγαρ παιδίσκη Σαρας πόθεν ἔρχῃ καὶ ποῦ πορεύῃ καὶ εἶπεν ἀπὸ προσώπου Σαρας τῆς κυρίας μου ἐγὼ ἀποδιδράσκω

8 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܗ: ܗܵܓ݂ܵܪ ܐܲܡܬܼܵܗ ܕܣܲܪܲܝ: ܡ̣ܢ ܐܲܝܡܸܟܵܐ ܐܵܬܼܝܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܝ: ܘܠܐܲܝܟܵܐ ܐܵܙܵܠ̄ܐ ܐܲܢ̄ܬܿܝ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܣܲܪܲܝ ܡܵܪܬܿܝ ܥܵܪܩܵܐ ܐ̄ܢܵܐ.

dixit: “Agar, ancilla Sarai, unde venis et quo vadis?”. Quae respondit: “A facie Sarai dominae meae ego fugio”.

Եւ ասէ ցնա հրեշտակ Տեառն``. Ագար, աղախին Սարայի, ուստի՞ գաս կամ յո՞ երթաս: Եւ ասէ. Յերեսաց Սարայի տիկնոջ իմոյ փախուցեալ եմ ես:

და ჰრქუა მას ანგელოზმან უფლისამან: აგარ, მჴევალო სარასო, ვინაჲ მოხუალ? და სადაჲ წარხუალ? და თქუა: პირისაგან სარას, დედოფლისა ჩემისა, ვივლტი მე. 8

8 And he said, Hagar, Sarai's maid, whence camest thou? and whither wilt thou go? And she said, I flee from the face of my mistress Sarai.

ט. וַיֹּאמֶר לָהּ מַלְאַךְ יְהֹוָה שׁוּבִי אֶל גְּבִרְתֵּךְ וְהִתְעַנִּי תַּחַת יָדֶיהָ:

εἶπεν δὲ αὐτῇ ὁ ἄγγελος κυρίου ἀποστράφητι πρὸς τὴν κυρίαν σου καὶ ταπεινώθητι ὑπὸ τὰς χεῖρας αὐτῆς

9 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܗ ܡܲܠܲܐܟܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ: ܗܦܘܿܟ݂ܝ ܠܘܵܬܼ ܡܵܪܬܹܟ݂ܝ ܘܐܸܫܬܲܥܒܲܕ݂ܝ ܬܚܹܝܬܼ ܐܝܼܕ݂ܵܗܿ.

Dixitque ei angelus Domini: “Revertere ad dominam tuam et humiliare sub manibus ipsius”.

Ասէ ցնա հրեշտակն Տեառն. Դարձիր առ տիկին քո եւ հնազանդ լեր ընդ ձեռամբ նորա:

და ჰრქუა მას ანგელოზმან უფლისამან: მიიქეც დედოფლისა შენისა მიმართ და დამდაბლდი ქუეშე ჴელსა მისსა. 9

9 And the angel of the LORD said unto her, Return to thy mistress, and submit thyself under her hands.

י. וַיֹּאמֶר לָהּ מַלְאַךְ יְהֹוָה הַרְבָּה אַרְבֶּה אֶת זַרְעֵךְ וְלֹא יִסָּפֵר מֵרֹב:

καὶ εἶπεν αὐτῇ ὁ ἄγγελος κυρίου πληθύνων πληθυνῶ τὸ σπέρμα σου καὶ οὐκ ἀριθμηθήσεται ἀπὸ τοῦ πλήθους

10 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܗ ܡܲܠܲܐܟܹܗܿ ܕܡܵܪܝܵܐ: ܡܲܣܓܵܝܘܼ ܐܲܣܓܸܐ ܙܲܪܥܹܟ݂ܝ: ܘܠܵܐ ܢܸܬܼܡܢܸܐ ܡ̣ܢ ܣܘܼܓܼܐܹܗܿ.

Et dixit ei angelus Domini: “Multiplicans multiplicabo semen tuum, et non numerabitur prae multitudine”.

Եւ ասէ ցնա հրեշտակն Տեառն. Բազմացուցանելով բազմացուցից զզաւակ քո, եւ անթիւ լիցի ի բազմութենէ:

და ჰრქუა მას ანგელოზმან უფლისამან: განმრავლებით განვამრავლო თესლი შენი და არა აღირაცხოდის სიმრავლისაგან. 10

10 And the angel of the LORD said unto her, I will multiply thy seed exceedingly, that it shall not be numbered for multitude.

יא. וַיֹּאמֶר לָהּ מַלְאַךְ יְהֹוָה הִנָּךְ הָרָה וְיֹלַדְתְּ בֵּן וְקָרָאת שְׁמוֹ יִשְׁמָעֵאל כִּי שָׁמַע יְהֹוָה אֶל עָנְיֵךְ:

καὶ εἶπεν αὐτῇ ὁ ἄγγελος κυρίου ἰδοὺ σὺ ἐν γαστρὶ ἔχεις καὶ τέξῃ υἱὸν καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ισμαηλ ὅτι ἐπήκουσεν κύριος τῇ ταπεινώσει σου

11 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܗ ܡܲܠܲܐܟܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ: ܗܵܐ ܒܲܛܢܲܬܝ ܘܝܵܠܕܵܐ ܐܲܢ̄ܬ ܒܪܵܐ : ܘܬܸܩܪܹܝܢ ܫܡܹܗ ܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ: ܡܸܛܠ ܕܲܫܡܲܥ ܡܵܪܝܵܐ ܒܫܘܼܥܒܵܕܹܟ݂ܝ.

Et dixit ei angelus Domini: “Ecce, concepisti et paries filium vocabisque nomen eius Ismael, eo quod audierit Dominus afflictionem tuam.

Եւ ասէ ցնա հրեշտակն Տեառն. Ահաւադիկ դու յղի իսկ ես. եւ ծնցես որդի, եւ կոչեսցես զանուն նորա Իսմայէլ. զի լուաւ Տէր տառապանաց քոց:

და ჰრქუა მას ანგელოზმან უფლისამან: აჰა შენ მუცელქმულ ხარ და ჰშვე ძე, და უწოდი სახელი მისი ისმაილ, რამეთუ შეისმინა უფალმან სიმდაბლისა შენისაჲ. 11

11 And the angel of the LORD said unto her, Behold, thou art with child and shalt bear a son, and shalt call his name Ishmael; because the LORD hath heard thy affliction.

יב. וְהוּא יִהְיֶה פֶּרֶא אָדָם יָדוֹ בַכֹּל וְיַד כֹּל בּוֹ וְעַל פְּנֵי כָל אֶחָיו יִשְׁכֹּן:

οὗτος ἔσται ἄγροικος ἄνθρωπος αἱ χεῖρες αὐτοῦ ἐπὶ πάντας καὶ αἱ χεῖρες πάντων ἐπ᾽ αὐτόν καὶ κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ κατοικήσει

12 ܘܗܘ̤ ܢܸܗܘܸܐ ܥܪܵܕ݂ܵܐ ܕܲܒ݂ܢܲܝ̈ܢܵܫܵܐ: ܐܝܼܕܹܗ ܥܲܠ ܟܠ : ܘܐܝܼܕ݂ܵܐ ܕܟ݂ܠ ܒܹܗ: ܘܥܲܠ ܬܚܘܼܡܵܐ ܕܟ݂ܠܗܘܿܢ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ ܢܸܫܪܸܐ.

Hic erit homo onagro similis; manus eius contra omnes, et manus omnium contra eum; et e regione universorum fratrum suorum figet tabernacula”.

Եւ նա եղիցի այր վայրագ. ձեռք նորա յամենեսին, եւ ձեռք ամենեցուն ի նա. եւ յանդիման ամենայն եղբարց իւրոց բնակեսցէ:

ესე იყოს ველური კაცი. ჴელნი მისნი ყოველთა ზედა და ჴელნი ყოველთანი მის ზედა და წინაშე პირსა ყოველთა ძმათა მისთასა დაიმკჳდროს. 12

12 And he will be a wild man; his hand will be against every man, and every man's hand against him; and he shall dwell in the presence of all his brethren.

יג. וַתִּקְרָא שֵׁם יְהֹוָה הַדֹּבֵר אֵלֶיהָ אַתָּה אֵל רֳאִי כִּי אָמְרָה הֲגַם הֲלֹם רָאִיתִי אַחֲרֵי רֹאִי:

καὶ ἐκάλεσεν Αγαρ τὸ ὄνομα κυρίου τοῦ λαλοῦντος πρὸς αὐτήν σὺ ὁ θεὸς ὁ ἐπιδών με ὅτι εἶπεν καὶ γὰρ ἐνώπιον εἶδον ὀφθέντα μοι

13 ܘܲܩܪܵܬ̤ ܫܡܹܗܿ ܕܡܵܪܝܵܐ ܕܡܲܠܸܠ ܥܲܡܵܗ ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܐܲܢ̄ܬ ܗ̄ܘ̤ ܐܲܠܵܗܵܐ ܒܚܸܙܘܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܐܸܡܪܲܬ̤: ܕܗܵܐ ܐܵܦ ܚܸܙܘܵܐ ܚܙܹܝܬܼ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܲܚܙܵܢܝ.

Vocavit autem nomen Domini, qui loquebatur ad eam: “Tu Deus, qui vidisti me”. Dixit enim: “Profecto hic vidi posteriora videntis me”.

Եւ կարդաց Ագար զանուն Տեառն որ խօսեցաւ ընդ նմա, եւ ասէ. Դու ես Աստուած որ հայեցար յիս: Քանզի ասաց եթէ յանդիման իսկ տեսի զայն որ երեւեցաւն ինձ:

უწოდა აგარ სახელი უფლისა, მზრახუალსა მას მისსა: შენ, ღმერთო, რომელმან მოიხილე ჩემ ზედა, ვითარმედ სთქუ, და რამეთუ წინაშე ვიხილე გამოჩინებული ჩემდა. 13

13 And she called the name of the LORD that spake unto her, Thou God seest me: for she said, Have I also here looked after him that seeth me?

יד. עַל כֵּן קָרָא לַבְּאֵר בְּאֵר לַחַי רֹאִי הִנֵּה בֵין קָדֵשׁ וּבֵין בָּרֶד:

ἕνεκεν τούτου ἐκάλεσεν τὸ φρέαρ Φρέαρ οὗ ἐνώπιον εἶδον ἰδοὺ ἀνὰ μέσον Καδης καὶ ἀνὰ μέσον Βαραδ

14 ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܩܪܵܬܼ ܠܒܹܪܵܐ ܗܵܝ : ܒܹܪܵܐ ܕܚܲܝܵܐ ܚܙܵܢܝ: ܗܵܐ ܗܝܼ ܒܹܝܬܼ ܪܩܸܡ ܠܒܹܝܬܼ ܓܵܕ݂ܵܪ.

Propterea appellatur puteus ille Lahairoi (id est Viventis et Videntis me); ipse est inter Cades et Barad.

Վասն այնորիկ կոչեաց ջրհորն` Ջրհոր այնորիկ զոր յանդիմանն տեսի. եւ ահա է այն ընդ Կադէս եւ ընդ Բարադ:

ამისთჳს უწოდა ჯურღმულსა მას ჯურღმული, წინაშე ვიხილე, აჰა, საშუალ კადისა და საშუალ ვარადისა. 14

14 Wherefore the well was called Beerlahairoi; behold, it is between Kadesh and Bered.

טו. וַתֵּלֶד הָגָר לְאַבְרָם בֵּן וַיִּקְרָא אַבְרָם שֶׁם בְּנוֹ אֲשֶׁר יָלְדָה הָגָר יִשְׁמָעֵאל:

καὶ ἔτεκεν Αγαρ τῷ Αβραμ υἱόν καὶ ἐκάλεσεν Αβραμ τὸ ὄνομα τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ ὃν ἔτεκεν αὐτῷ Αγαρ Ισμαηλ

15 ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܗܵܓ݂ܵܪ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ ܒܪܵܐ: ܘܲܩܪܵܐ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܫܸܡ ܒܪܹܗ ܕܝܸܠܕܲܬܼ ܠܹܗ ܗܵܓ݂ܵܪ ܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ.

Peperitque Agar Abrae filium; qui vocavit nomen filii sui, quem pepererat Agar, Ismael.

Եւ ծնաւ Ագար` Աբրամու որդի. եւ կոչեաց զանուն որդւոյն իւրոյ զոր ծնաւ նմա Ագար` Իսմայէլ:

და უშვა აგარ აბრაამს ძე და უწოდა აბრაამ სახელი ძისა თჳსისა შობილისაჲ მისდა, რომელი შვა აგარ, ისმაილ. 15

15 And Hagar bare Abram a son: and Abram called his son's name, which Hagar bare, Ishmael.

טז. וְאַבְרָם בֶּן שְׁמֹנִים שָׁנָה וְשֵׁשׁ שָׁנִים בְּלֶדֶת הָגָר אֶת יִשְׁמָעֵאל לְאַבְרָם:

Αβραμ δὲ ἦν ὀγδοήκοντα ἓξ ἐτῶν ἡνίκα ἔτεκεν Αγαρ τὸν Ισμαηλ τῷ Αβραμ

16 ܘܐܲܒ݂ܪܵܡ ܒܲܪ ܬܡܵܢܐܝܼܢ ܗ̄ܘܵܐ ܘܫܸܬܼ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܟܲܕ݂ ܝܸܠܕܲܬܼ ܗܵܓ݂ܵܪ ܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ.

Octoginta et sex annorum erat Abram, quando peperit ei Agar Ismaelem.

Եւ Աբրամ էր ամաց ութսուն եւ վեցից յորժամ ծնաւ նմա Ագար զԻսմայէլ:

ხოლო აბრაამ იყო ოთხმეოცჳდაექუსთა წელთა, რაჟამს უშვა აგარ ისმაელი აბრაამს. 16

16 And Abram was fourscore and six years old, when Hagar bare Ishmael to Abram.

יז

ΙΖʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܝܙ

Cap. 17

ԳԼ. ԺԷ

თავი მეჩვიდმეტე

א. וַיְהִי אַבְרָם בֶּן תִּשְׁעִים שָׁנָה וְתֵשַׁע שָׁנִים וַיֵּרָא יְהֹוָה אֶל אַבְרָם וַיֹּאמֶר אֵלָיו אֲנִי אֵל שַׁדַּי הִתְהַלֵּךְ לְפָנַי וֶהְיֵה תָמִים:

ἐγένετο δὲ Αβραμ ἐτῶν ἐνενήκοντα ἐννέα καὶ ὤφθη κύριος τῷ Αβραμ καὶ εἶπεν αὐτῷ ἐγώ εἰμι ὁ θεός σου εὐαρέστει ἐναντίον ἐμοῦ καὶ γίνου ἄμεμπτος

1 ܘܲܗܘ̤ܵܐ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܒܲܪ ܬܸܫܥܝܼܢ ܘܲܬܼܫܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܸܬܼܓܿܠܝܼ ܡܵܪܝܵܐ ܠܐܲܒ݂ܪܵܡ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܐܸܢܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܐܹܝܠܫܲܕܲܝ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܫܦܲܪ ܩܕ݂ܵܡܲܝ : ܘܲܗܘܝܼ ܕܠܵܐ ܡܘܼܡ.

Postquam Abram nonaginta et novem annorum factus est, apparuit ei Dominus dixitque ad eum: “Ego Deus omnipotens, ambula coram me et esto perfectus.

Եւ եղեւ Աբրամ ամաց իննսուն եւ ինունց. եւ երեւեցաւ Տէր Աստուած Աբրամու եւ ասէ ցնա. Ես եմ Աստուած քո. հաճոյ լեր`` առաջի իմ, եւ լեր անարատ:

ხოლო იქმნა აბრაამ წელთა ოთხმეოცდაათცხრამეტთაჲ. და გამოუჩნდა უფალი აბრაამს და ჰრქუა მას: მე ვარ ღმერთი შენი. სათნო იყავ წინაშე ჩემსა და იქმენ უბრალოჲ. 1

1 And when Abram was ninety years old and nine, the LORD appeared to Abram, and said unto him, I am the Almighty God; walk before me, and be thou perfect.

ב. וְאֶתְּנָה בְרִיתִי בֵּינִי וּבֵינֶךָ וְאַרְבֶּה אוֹתְךָ בִּמְאֹד מְאֹד:

καὶ θήσομαι τὴν διαθήκην μου ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ ἀνὰ μέσον σοῦ καὶ πληθυνῶ σε σφόδρα

2 ܘܐܸܬܸܿܠ ܩܝܵܡܝ ܒܲܝܢܲܝ ܘܠܵܟ: ܘܐܲܣܓܹܿܝܟ ܛܵܒ݂ ܛܵܒ݂.

Ponamque foedus meum inter me et te et multiplicabo te vehementer nimis”.

Եւ եդից զուխտ իմ ընդ իս եւ ընդ քեզ, եւ բազմացուցից զքեզ յոյժ յոյժ:

და დავდვა აღთქუმაჲ ჩემი შორის შენსა და განგამრავლო ფრიად ფრიად. 2

2 And I will make my covenant between me and thee, and will multiply thee exceedingly.

ג. וַיִּפֹּל אַבְרָם עַל פָּנָיו וַיְדַבֵּר אִתּוֹ אֱלֹהִים לֵאמֹר:

καὶ ἔπεσεν Αβραμ ἐπὶ πρόσωπον αὐτοῦ καὶ ἐλάλησεν αὐτῷ ὁ θεὸς λέγων

3 ܘܲܢܦܲܠ ܐܲܒ݂ܪܵܡ ܥܲܠ ܐܲܦܵܘ̈ܗܝ: ܘܡܲܠܸܠ ܥܲܡܹܗ ܐܲܠܵܗܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ.

Cecidit Abram pronus in faciem.

Եւ անկաւ Աբրամ ի վերայ երեսաց իւրոց. եւ խօսեցաւ ընդ նմա Աստուած եւ ասէ:

და დავარდა აბრაამ პირსა ზედა თჳსსა და ჰრქუა მას ღმერთმან მეტყუელმან: 3

3 And Abram fell on his face: and God talked with him, saying,

ד. אֲנִי הִנֵּה בְרִיתִי אִתָּךְ וְהָיִיתָ לְאַב הֲמוֹן גּוֹיִם:

καὶ ἐγὼ ἰδοὺ ἡ διαθήκη μου μετὰ σοῦ καὶ ἔσῃ πατὴρ πλήθους ἐθνῶν

4 ܐܸܢܵܐ ܗܵܐ ܡܩܝܼܡ ܐ̄ܢܵܐ ܩܝܵܡܝ ܥܲܡܵܟ: ܘܬܸܗܘܹܐ ܐܲܒ݂ܵܐ ܠܣܘܿܓܼܐܵܐ ܕܥܲܡܡܹ̈ܐ.

Dixitque ei Deus: “Ecce pactum meum tecum. Erisque pater multarum gentium,

Եւ իմ ահաւադիկ ուխտ ընդ քեզ. եւ եղիցես հայր բազմութեան ազգաց:

და აჰა, აღთქუმაჲ ჩემი შენ თანა და იყო შენ მამაჲ მრავალთა თესლთა. 4

4 As for me, behold, my covenant is with thee, and thou shalt be a father of many nations.

ה. וְלֹא יִקָּרֵא עוֹד אֶת שִׁמְךָ אַבְרָם וְהָיָה שִׁמְךָ אַבְרָהָם כִּי אַב הֲמוֹן גּוֹיִם נְתַתִּיךָ:

καὶ οὐ κληθήσεται ἔτι τὸ ὄνομά σου Αβραμ ἀλλ᾽ ἔσται τὸ ὄνομά σου Αβρααμ ὅτι πατέρα πολλῶν ἐθνῶν τέθεικά σε

5 ܘܠܵܐ ܢܸܬܼܩܪܸܐ ܬܘܼܒ݂ ܫܡܵܟ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܡ: ܐܸܠܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܫܡܵܟ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܡܸܛܠ ܕܐܲܒ݂ܵܐ ܠܣܘܿܓܼܐܵܐ ܕܥܲܡܡܹ̈ܐ ܝܲܗ̄ܒ݂ܬܵܟ.

nec ultra vocabitur nomen tuum Abram, sed Abraham erit nomen tuum, quia patrem multarum gentium constitui te.

Եւ ոչ կոչեսցի այսուհետեւ անուն քո Աբրամ, այլ եղիցի անուն քո Աբրահամ. զի հայր ազգաց բազմաց եդի զքեզ:

და არა გეწოდოს მერმეცა სახელი შენი აბრამ, არამედ იყოს სახელი შენი აბრაჰამ, რამეთუ მამად მრავალთა თესლთა დაგდევ შენ. 5

5 Neither shall thy name any more be called Abram, but thy name shall be Abraham; for a father of many nations have I made thee.

ו. וְהִפְרֵתִי אֹתְךָ בִּמְאֹד מְאֹד וּנְתַתִּיךָ לְגוֹיִם וּמְלָכִים מִמְּךָ יֵצֵאוּ:

καὶ αὐξανῶ σε σφόδρα σφόδρα καὶ θήσω σε εἰς ἔθνη καὶ βασιλεῖς ἐκ σοῦ ἐξελεύσονται

6 ܘܐܲܦܪܹܝܟ ܘܐܲܣܓܹܿܝܟ ܛܵܒ݂ ܛܵܒ݂: ܘܐܸܬܿܠܵܟ݂ ܠܥܲܡܡܹ̈ܐ. ܘܡܲܠܟܹ̈ܐ ܡ̣ܢ ܚܲܨܵܟ݂ ܢܸܦܩܘܿܢ.

Faciamque te crescere vehementissime et ponam te in gentes; regesque ex te egredientur.

Եւ աճեցուցից զքեզ յոյժ, եւ եդից զքեզ յազգս. եւ թագաւորք ի քէն ելցեն:

და აღგაორძინო შენ ფრიად ფრიად და დაგდვა შენ ნათესავად, და მეფენი შენგან გამოვიდენ. 6

6 And I will make thee exceeding fruitful, and I will make nations of thee, and kings shall come out of thee.

ז. וַהֲקִמֹתִי אֶת בְּרִיתִי בֵּינִי וּבֵינֶךָ וּבֵין זַרְעֲךָ אַחֲרֶיךָ לְדֹרֹתָם לִבְרִית עוֹלָם לִהְיוֹת לְךָ לֵאלֹהִים וּלְזַרְעֲךָ אַחֲרֶיךָ:

καὶ στήσω τὴν διαθήκην μου ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ ἀνὰ μέσον σοῦ καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματός σου μετὰ σὲ εἰς γενεὰς αὐτῶν εἰς διαθήκην αἰώνιον εἶναί σου θεὸς καὶ τοῦ σπέρματός σου μετὰ σέ

7 ܘܐܲܩܝܼܡ ܩܝܵܡܝ ܒܲܝܢܲܝ ܘܠܵܟ: ܘܒܹܝܬܼ ܙܲܪܥܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܒܵܬܼܪܵܟ݂ ܠܕ݂ܵܪ̈ܲܝܗܘܿܢ ܠܲܩܝܵܡܵܐ ܕܲܠܥܵܠܲܡ: ܘܐܸܗܘ̤ܐ ܠܵܟ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܘܲܠܙܲܪܥܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܒܵܬܼܪܵܟ.

Et statuam pactum meum inter me et te et inter semen tuum post te in generationibus suis foedere sempiterno, ut sim Deus tuus et seminis tui post te.

Եւ հաստատեցից զուխտ իմ ընդ իս եւ ընդ քեզ, եւ ի մէջ զաւակի քո յետ քո յազգս իւրեանց յուխտ յաւիտենական, լինել քեզ Աստուած եւ զաւակի քում յետ քո:

და დავადგინო აღთქუმაჲ ჩემი შორის ჩემსა და შორის შენსა და შორის თესლისა შენისა ნათესავთა მიმართ მათთა აღთქუმად საუკუნოდ, ყოფად შენდა მე ღმრთად და თესლისა შენისა შენ თანა ქუეყანასა, რომელსა ჰმსხეობ, ყოველი ქუეყანაჲ ქანანისაჲ. 7

7 And I will establish my covenant between me and thee and thy seed after thee in their generations for an everlasting covenant, to be a God unto thee, and to thy seed after thee.

ח. וְנָתַתִּי לְךָ וּלְזַרְעֲךָ אַחֲרֶיךָ אֵת אֶרֶץ מְגֻרֶיךָ אֵת כָּל אֶרֶץ כְּנַעַן לַאֲחֻזַּת עוֹלָם וְהָיִיתִי לָהֶם לֵאלֹהִים:

καὶ δώσω σοι καὶ τῷ σπέρματί σου μετὰ σὲ τὴν γῆν ἣν παροικεῖς πᾶσαν τὴν γῆν Χανααν εἰς κατάσχεσιν αἰώνιον καὶ ἔσομαι αὐτοῖς θεός

8 ܘܐܸܬܸܿܠ ܠܵܟ݂ ܘܲܠܙܲܪܥܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܒܵܬܼܪܵܟ݂ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܲܥܡܪܵܟ: ܟܠܵܗܿ ܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ ܠܝܘܼܪܬܵܢܵܐ ܕܲܠܥܵܠܲܡ. ܘܐܸܗܘܸܐ ܠܗܘܿܢ ܐܲܠܵܗܵܐ.

Daboque tibi et semini tuo post te terram peregrinationis tuae, omnem terram Chanaan in possessionem aeternam; eroque Deus eorum”.

Եւ տաց քեզ եւ զաւակի քում զերկիրս զայս, յորում բնակես պանդխտութեամբ, զամենայն երկիրդ Քանանացւոց ի ժառանգութիւն յաւիտենական. եւ եղէց նոցա Աստուած:

მიგცე შენ და თესლსა შენსა შენ თანა სამკჳდრებელად საუკუნოდ და ვიყო მათდა ღმერთ. 8

8 And I will give unto thee, and to thy seed after thee, the land wherein thou art a stranger, all the land of Canaan, for an everlasting possession; and I will be their God.

ט. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים אֶל אַבְרָהָם וְאַתָּה אֶת בְּרִיתִי תִשְׁמֹר אַתָּה וְזַרְעֲךָ אַחֲרֶיךָ לְדֹרֹתָם:

καὶ εἶπεν ὁ θεὸς πρὸς Αβρααμ σὺ δὲ τὴν διαθήκην μου διατηρήσεις σὺ καὶ τὸ σπέρμα σου μετὰ σὲ εἰς τὰς γενεὰς αὐτῶν

9 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܐܲܢ̄ܬ ܩܝܵܡܝ ܛܲܪ: ܐܲܢ̄ܬ ܘܙܲܪܥܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܒܵܬܼܪܵܟ݂ ܠܕ݂ܵܪܲܝܗܘܿܢ.

Dixit iterum Deus ad Abraham: “Tu autem pactum meum custodies, et semen tuum post te in generationibus suis.

Բայց դու`` զուխտ իմ պահեսցես, եւ զաւակ քո յետ քո յազգս իւրեանց:

და თქუა უფალმან აბრაჰამის მიმართ ხოლო შენ აღთქუმაჲ ჩემი დაიცვა, შენ და თესლმან შენმან ნათესავთა შინა მათთა. 9

9 And God said unto Abraham, Thou shalt keep my covenant therefore, thou, and thy seed after thee in their generations.

י. זֹאת בְּרִיתִי אֲשֶׁר תִּשְׁמְרוּ בֵּינִי וּבֵינֵיכֶם וּבֵין זַרְעֲךָ אַחֲרֶיךָ הִמּוֹל לָכֶם כָּל זָכָר:

καὶ αὕτη ἡ διαθήκη ἣν διατηρήσεις ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ ὑμῶν καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματός σου μετὰ σὲ εἰς τὰς γενεὰς αὐτῶν περιτμηθήσεται ὑμῶν πᾶν ἀρσενικόν

10 ܗܵܢܵܘ ܩܝܵܡܝ ܕܬܸܛܪܘܿܢ ܒܲܝܢܲܝ ܘܲܠܟ݂ܘܿܢ: ܘܒܹܝܬܼ ܙܲܪܥܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܒܵܬܼܪܵܟ: ܕܬܸܓܼܙܪܘܼܢ ܟܠ ܕܸܟ݂ܪܵܐ.

Hoc est pactum meum, quod observabitis, inter me et vos et semen tuum post te. Circumcidetur ex vobis omne masculinum,

Եւ այս է ուխտ իմ զոր պահեսցես ընդ իս եւ ընդ քեզ, եւ ի մէջ զաւակի քո յետ քո յազգս իւրեանց:

და ესე არს აღთქუმაჲ, რომელ დაიმარხო შორის ჩემსა და თქუენსა და შორის ნათესავისა შენისა შემდგომად შენსა ვიდრე ნათესავთამდე, 10

10 This is my covenant, which ye shall keep, between me and you and thy seed after thee; Every man child among you shall be circumcised.

יא. וּנְמַלְתֶּם אֵת בְּשַׂר עָרְלַתְכֶם וְהָיָה לְאוֹת בְּרִית בֵּינִי וּבֵינֵיכֶם:

καὶ περιτμηθήσεσθε τὴν σάρκα τῆς ἀκροβυστίας ὑμῶν καὶ ἔσται ἐν σημείῳ διαθήκης ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ ὑμῶν

11 ܘܬܸܓܼܙܪܘܼܢ ܒܸܣܪܵܐ ܕܥܘܼܪܠܘܼܬܼܟ݂ܘܿܢ: ܘܬܸܗܘܸܐ ܐܵܬܼܵܐ ܕܲܩܝܵܡܵܐ ܒܲܝܢܲܝ ܘܲܠܟ݂ܘܿܢ.

et circumcidetis carnem praeputii vestri, ut sit in signum foederis inter me et vos.

Թլփատեսցի ձեր ամենայն արու, եւ թլփատեսջիք զմարմին անթլփատութեան ձերոյ. եւ եղիցի նշանակ ուխտին ընդ իս եւ ընդ ձեզ:

წინა-დაიცჳთოს თქუენმან ყოველმან წულმან. და წინა-დაიცჳთოთ ჴორცი წინა-დაუცვეთელობისა და იყოს სასწაულ აღთქუმისა ჩემდა და თქუენდა. 11

11 And ye shall circumcise the flesh of your foreskin; and it shall be a token of the covenant betwixt me and you.

יב. וּבֶן שְׁמֹנַת יָמִים יִמּוֹל לָכֶם כָּל זָכָר לְדֹרֹתֵיכֶם יְלִיד בָּיִת וּמִקְנַת כֶּסֶף מִכֹּל בֶּן נֵכָר אֲשֶׁר לֹא מִזַּרְעֲךָ הוּא:

καὶ παιδίον ὀκτὼ ἡμερῶν περιτμηθήσεται ὑμῖν πᾶν ἀρσενικὸν εἰς τὰς γενεὰς ὑμῶν ὁ οἰκογενὴς τῆς οἰκίας σου καὶ ὁ ἀργυρώνητος ἀπὸ παντὸς υἱοῦ ἀλλοτρίου ὃς οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ σπέρματός σου

12 ܘܒܲܪ ܬܡܵܢܝܵܐ ܝܵܘܡܝܼ̈ܢ ܢܸܓܼܙܘܿܪ ܡܸܢܟ݂ܘܿܢ ܟܠ ܕܸܟ݂ܪܵܐ ܠܕ݂ܵܪܲܝܟܿܘܿܢ: ܝܼܠܝܼܕ ܒܲܝܬܵܐ: ܘܲܙܒ݂ܝܼܢ ܟܸܣܦܵܐ: ܡ̣ܢ ܟܠ ܒܲܪ ܢܘܼܟܪ̈ܵܝܹܐ ܕܠܵܐ ܗ̄ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܙܲܪܥܵܟ.

Infans octo dierum circumcidetur in vobis: omne masculinum in generationibus vestris, tam vernaculus quam empticius ex omnibus alienigenis, quicumque non fuerit de stirpe vestra.

Եւ մանուկ ութօրեայ թլփատեսցի ձեր, ամենայն արու յազգս ձեր, ընդոծինն եւ արծաթագինն, եւ յամենայն օտարածնէ որ ոչ իցէ ի զաւակէ քումմէ:

და ყრმამან რვისა დღისამან წინა-დაიცვითოს თქუენმან ყოველმან წულმან ნათესავსა შორის თქუენსა, სახლისწულმან და ვერცხლით ფრდილმან ყოვლისაგან ძისა უცხოჲსა, რომელ არს თესლისაგან შენისა, წინა-დაცვეთით წინა-დაიცვითოს სახლისწულმან სახლისა შენისამან ღა ვერცხლით ფრდილმან. 12

12 And he that is eight days old shall be circumcised among you, every man child in your generations, he that is born in the house, or bought with money of any stranger, which is not of thy seed.

יג. הִמּוֹל יִמּוֹל יְלִיד בֵּיתְךָ וּמִקְנַת כַּסְפֶּךָ וְהָיְתָה בְרִיתִי בִּבְשַׂרְכֶם לִבְרִית עוֹלָם:

περιτομῇ περιτμηθήσεται ὁ οἰκογενὴς τῆς οἰκίας σου καὶ ὁ ἀργυρώνητος καὶ ἔσται ἡ διαθήκη μου ἐπὶ τῆς σαρκὸς ὑμῶν εἰς διαθήκην αἰώνιον

13 ܡܸܓܼܙܲܪ ܢܸܓܼܙܘܿܪ ܝܼܠܝܼܕ݂ ܒܲܝܬܵܟ݂ ܘܲܙܒ݂ܝܼܢ ܟܸܣܦܵܟ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܩܝܵܡܝ ܒܒܸܣܪܟ݂ܘܿܢ ܠܲܩܝܵܡܵܐ ܕܲܠܥܵܠܲܡ.

Circumcidetur vernaculus et empticius, eritque pactum meum in carne vestra in foedus aeternum.

Թլփատելով թլփատեսցի ընդոծին տան քո եւ արծաթագին քո. եւ եղիցի ուխտ իմ ի վերայ մարմնոյ ձերոյ յուխտ յաւիտենական:

და იყოს აღთქუმაჲ ჩემი ჴორცსა ზედა თქუენსა აღთქუმაჲ საუკუნოჲ. 13

13 He that is born in thy house, and he that is bought with thy money, must needs be circumcised: and my covenant shall be in your flesh for an everlasting covenant.

יד. וְעָרֵל זָכָר אֲשֶׁר לֹא יִמּוֹל אֶת בְּשַׂר עָרְלָתוֹ וְנִכְרְתָה הַנֶּפֶשׁ הַהִוא מֵעַמֶּיהָ אֶת בְּרִיתִי הֵפַר:

καὶ ἀπερίτμητος ἄρσην ὃς οὐ περιτμηθήσεται τὴν σάρκα τῆς ἀκροβυστίας αὐτοῦ τῇ ἡμέρᾳ τῇ ὀγδόῃ ἐξολεθρευθήσεται ἡ ψυχὴ ἐκείνη ἐκ τοῦ γένους αὐτῆς ὅτι τὴν διαθήκην μου διεσκέδασεν

14 ܘܥܘܼܪܠܵܐ ܕܸܟ݂ܪܵܐ ܕܠܵܐ ܢܸܓܼܙܘܿܪ ܒܸܣܪܵܐ ܕܥܘܼܪܠܘܼܬܹܗ: ܬܹܐܒܲܕ݂ ܢܲܦ̮ܫܵܐ ܗܵܝ ܡ̣ܢ ܥܲܡܵܗܿ: ܩܝܵܡܝ ܒܲܛܠܲܬܼ.

Masculus, cuius praeputii caro circumcisa non fuerit, delebitur anima illa de populo suo; pactum meum irritum fecit”.

Արուն անթլփատ որ ոչ թլփատեսցէ զմարմին անթլփատութեան իւրոյ յաւուր ութերորդի` սատակեսցի անձնն այն յազգէ իւրմէ. զի ցրեաց զուխտ իմ:

და წულმან რომელმან არა წინა-დაიცვითოს ჴორცი წინა-დაუცვეთელობისა მისისა, მოისპოს სული იგი ნათესავისაგან მისისა, რამეთუ აღთქუმაჲ ჩემი განაქარვა. 14

14 And the uncircumcised man child whose flesh of his foreskin is not circumcised, that soul shall be cut off from his people; he hath broken my covenant.

טו. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים אֶל אַבְרָהָם שָׂרַי אִשְׁתְּךָ לֹא תִקְרָא אֶת שְׁמָהּ שָׂרָי כִּי שָׂרָה שְׁמָהּ:

εἶπεν δὲ ὁ θεὸς τῷ Αβρααμ Σαρα ἡ γυνή σου οὐ κληθήσεται τὸ ὄνομα αὐτῆς Σαρα ἀλλὰ Σαρρα ἔσται τὸ ὄνομα αὐτῆς

15 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܣܲܪܲܝ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܟ݂ ܠܵܐ ܬܸܩܪܸܐ ܫܡܵܗܿ ܣܲܪܲܝ: ܡܸܛܠ ܕܣܲܪܵܐ ܫܡܵܗܿ.

Dixit quoque Deus ad Abraham: “Sarai uxorem tuam non vocabis nomen eius Sarai, sed Sara erit nomen eius.

Եւ ասէ Աստուած ցԱբրահամ. Եւ Սարայի կնոջ քո ոչ կոչեսցի անուն նորա Սարա, այլ Սառա եղիցի անուն նորա:

და ჰრქუა ღმერთმან აბრაჰამს: სარას ცოლსა შენსა არა ეწოდოს სარაჲ, არამედ სარრაჲ იყოს სახელი მისი. 15

15 And God said unto Abraham, As for Sarai thy wife, thou shalt not call her name Sarai, but Sarah shall her name be.

טז. וּבֵרַכְתִּי אֹתָהּ וְגַם נָתַתִּי מִמֶּנָּה לְךָ בֵּן וּבֵרַכְתִּיהָ וְהָיְתָה לְגוֹיִם מַלְכֵי עַמִּים מִמֶּנָּה יִהְיוּ:

εὐλογήσω δὲ αὐτὴν καὶ δώσω σοι ἐξ αὐτῆς τέκνον καὶ εὐλογήσω αὐτόν καὶ ἔσται εἰς ἔθνη καὶ βασιλεῖς ἐθνῶν ἐξ αὐτοῦ ἔσονται

16 ܘܐܹܒܲܪܟ݂ܝܼܗ ܘܐܵܦ ܐܸܬܸܿܠ ܠܵܟ݂ ܒܪܵܐ ܡܸܢܵܗܿ: ܘܐܹܒܲܪܟ݂ܝܼܘܗܝ ܘܢܸܗܘܸܐ ܠܥܲܡܡܹ̈ܐ: ܘܡܲܠܟܹ̈ܐ ܕܥܲܡܡܹ̈ܐ ܡܸܢܹܗ ܢܸܗܘܘܿܢ.

Et benedicam ei; et ex illa quoque dabo tibi filium. Benedicturus sum eam, eritque in nationes; reges populorum orientur ex ea”.

Եւ օրհնեցից զնա, եւ տաց քեզ ի նմանէ որդի. եւ օրհնեցից զնա, եւ եղիցի յազգս, եւ թագաւորք ազգաց ի նմանէ եղիցին:

ხოლო ვაკურთხო იგი და მოგცე მისგან შვილი და ვაკურთხო იგი და იყოს ნათესავად და მეფენი ნათესავთანი მისგან გამოვიდენ. 16

16 And I will bless her, and give thee a son also of her: yea, I will bless her, and she shall be a mother of nations; kings of people shall be of her.

יז. וַיִּפֹּל אַבְרָהָם עַל פָּנָיו וַיִּצְחָק וַיֹּאמֶר בְּלִבּוֹ הַלְּבֶן מֵאָה שָׁנָה יִוָּלֵד וְאִם שָׂרָה הֲבַת תִּשְׁעִים שָׁנָה תֵּלֵד:

καὶ ἔπεσεν Αβρααμ ἐπὶ πρόσωπον καὶ ἐγέλασεν καὶ εἶπεν ἐν τῇ διανοίᾳ αὐτοῦ λέγων εἰ τῷ ἑκατονταετεῖ γενήσεται καὶ εἰ Σαρρα ἐνενήκοντα ἐτῶν οὖσα τέξεται

17 ܘܲܢܦܲܠ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܥܲܠ ܐܲܦܵܘ̈ܗܝ ܘܲܓܼܚܸܟ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܒܠܸܒܹܗ: ܠܒܲܪ ܡܵܐܐ ܫܢ̈ܝܼܢ ܢܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ ܒܪܵܐ: ܐܵܘ ܣܲܪܵܐ ܒܪܲܬܼ ܬܸܫܥܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ ܬܹܐܠܲܕ݂.

Cecidit Abraham in faciem suam et risit dicens in corde suo: “Putasne centenario nascetur filius? Et Sara nonagenaria pariet?”.

Անկաւ Աբրահամ ի վերայ երեսաց իւրոց եւ ծիծաղեցաւ. եւ խօսեցաւ ի սրտի իւրում եւ ասէ, թէ` Հարիւրամենի` որդի՞ լինիցի, եւ Սառա` իննըսնամեայ ծնանիցի՞:

და დავარდა აბრაჰამ პირსა ზედა თჳსსა და განიცინნა და თქუა გონებასა თჳსსა: უკუეთუ ასისა წლისასა ესუას ძე და სარრა ოთხმეოცაათისა წლისამან შუეს. 17

17 Then Abraham fell upon his face, and laughed, and said in his heart, Shall a child be born unto him that is an hundred years old? and shall Sarah, that is ninety years old, bear?

יח. וַיֹּאמֶר אַבְרָהָם אֶל הָאֱלֹהִים לוּ יִשְׁמָעֵאל יִחְיֶה לְפָנֶיךָ:

εἶπεν δὲ Αβρααμ πρὸς τὸν θεόν Ισμαηλ οὗτος ζήτω ἐναντίον σου

18 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܠܐܲܠܵܗܵܐ: ܐܸܫܬܿܘܿܦ ܕܹܝܢ ܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ ܢܸܚܸܐ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟ.

Dixitque ad Deum: “Utinam Ismael vivat coram te”.

Եւ ասէ Աբրահամ ցԱստուած. Իսմայէլս այս կեցցէ առաջի քո:

და თქუა აბრაჰამ ღმრთისა მიმართ: ისმაილ ესე ცხოვნდინ წინაშე შენსა. 18

18 And Abraham said unto God, O that Ishmael might live before thee!

יט. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים אֲבָל שָׂרָה אִשְׁתְּךָ יֹלֶדֶת לְךָ בֵּן וְקָרָאתָ אֶת שְׁמוֹ יִצְחָק וַהֲקִמֹתִי אֶת בְּרִיתִי אִתּוֹ לִבְרִית עוֹלָם לְזַרְעוֹ אַחֲרָיו:

εἶπεν δὲ ὁ θεὸς τῷ Αβρααμ ναί ἰδοὺ Σαρρα ἡ γυνή σου τέξεταί σοι υἱόν καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ισαακ καὶ στήσω τὴν διαθήκην μου πρὸς αὐτὸν εἰς διαθήκην αἰώνιον καὶ τῷ σπέρματι αὐτοῦ μετ᾽ αὐτόν

19 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܫܲܪܝܼܪܵܐܝܼܬܼ ܣܲܪܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܟ݂ ܝܵܠܕܵܐ ܠܵܟ݂ ܒܪܵܐ: ܘܩܵܪܹܐ ܐܲܢ̄ܬ ܫܡܹܗܿ ܐܝܼܣܚܵܩ: ܘܐܲܩܝܼܡ ܩܝܵܡܝ ܥܲܡܹܗ ܠܲܩܝܵܡܵܐ ܕܲܠܥܵܠܲܡ: ܘܲܠܙܲܪܥܹܗ ܡ̣ܢ ܒܵܬܼܪܹܗ.

Et ait Deus: “Sara uxor tua pariet tibi filium, vocabisque nomen eius Isaac; et constituam pactum meum illi in foedus sempiternum et semini eius post eum.

Եւ ասէ Աստուած ցԱբրահամ. Այո, ահա Սառա կին քո ծնցի քեզ որդի. եւ հաստատեցից զուխտ իմ ընդ նմա յուխտ յաւիտենական, եւ ընդ զաւակի նորա յետ նորա:

და ჰრქუა ღმერთმან აბრაჰამს: ჰე, აჰა, ცოლმან შენმან გიშვეს შენ ძე და უწოდი სახელი მისი ისაკ. და დავადგინო აღთქუმაჲ ჩემი მისსა მიმართ აღთქუმად საუკუნოდ ყოფად მე მისდა ღმერთად და თესლისა მისისა მის თანა. 19

19 And God said, Sarah thy wife shall bear thee a son indeed; and thou shalt call his name Isaac: and I will establish my covenant with him for an everlasting covenant, and with his seed after him.

כ. וּלְיִשְׁמָעֵאל שְׁמַעְתִּיךָ הִנֵּה בֵּרַכְתִּי אֹתוֹ וְהִפְרֵיתִי אֹתוֹ וְהִרְבֵּיתִי אֹתוֹ בִּמְאֹד מְאֹד שְׁנֵים עָשָׂר נְשִׂיאִם יוֹלִיד וּנְתַתִּיו לְגוֹי גָּדוֹל:

περὶ δὲ Ισμαηλ ἰδοὺ ἐπήκουσά σου ἰδοὺ εὐλόγησα αὐτὸν καὶ αὐξανῶ αὐτὸν καὶ πληθυνῶ αὐτὸν σφόδρα δώδεκα ἔθνη γεννήσει καὶ δώσω αὐτὸν εἰς ἔθνος μέγα

20 ܘܥܲܠ ܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ ܫܡܲܥܬܵܟ: ܗܵܐ ܒܲܪܟ݂ܬܹܗ ܘܲܣܓܼܝܼܬܹܗ: ܘܐܲܟ݂ܒܲܪܬܹܗ ܛܵܒ݂ ܛܵܒ݂: ܬܪܸܥܣܲܪ ܪܵܘܪ̈ܒ݂ܵܢܝܼܢ ܢܵܘܠܸܕ݂: ܘܐܸܬܿܠܝܼܘܗܝ ܠܥܲܡܵܐ ܪܲܒܵܐ.

Super Ismael quoque exaudivi te: ecce benedicam ei et crescere faciam et multiplicabo eum vehementissime; duodecim duces generabit, et faciam illum in gentem magnam.

Եւ վասն Իսմայելի ահա լուայ քեզ. եւ օրհնեցից զնա, եւ աճեցուցից զնա եւ բազմացուցից զնա յոյժ. եւ երկոտասան ազգ ծնցի, եւ տաց զնա յազգ մեծ:

ხოლო ისმაილისთჳს, აჰა, ვისმინე შენი, აჰა, ვაკურთხე იგი და განვამრავლო იგი ფრიად, ათორმეტნი ნათესავნი შვნეს და ვყო იგი ნათესავად დიდად. 20

20 And as for Ishmael, I have heard thee: Behold, I have blessed him, and will make him fruitful, and will multiply him exceedingly; twelve princes shall he beget, and I will make him a great nation.

כא. וְאֶת בְּרִיתִי אָקִים אֶת יִצְחָק אֲשֶׁר תֵּלֵד לְךָ שָׂרָה לַמּוֹעֵד הַזֶּה בַּשָּׁנָה הָאַחֶרֶת:

τὴν δὲ διαθήκην μου στήσω πρὸς Ισαακ ὃν τέξεταί σοι Σαρρα εἰς τὸν καιρὸν τοῦτον ἐν τῷ ἐνιαυτῷ τῷ ἑτέρῳ

21 ܘܲܩܝܵܡܝ ܐܲܩܝܼܡ ܥܲܡ ܐܝܼܣܚܵܩ ܕܬܹܐܠܲܕ݂ ܠܵܟ݂ ܣܲܪܵܐ: ܠܙܲܒ݂ܢܵܐ ܗܵܢܵܐ ܠܫܲܢ̄ܬܵܐ ܐ̄ܚܪܹܬܼܵܐ.

Pactum vero meum statuam ad Isaac, quem pariet tibi Sara tempore isto in anno altero”.

Բայց զուխտ իմ հաստատեցից ընդ Իսահակայ` զոր ծնցի քեզ Սառա ի ժամանակի յայսմիկ ի միւսում տարւոջ:

ხოლო აღთქუმაჲ ჩემი დავადგინო ისაკის მიმართ, რომელი გიშვეს შენ სარრა ჟამსა ამას წელიწადსა მეორესა. 21

21 But my covenant will I establish with Isaac, which Sarah shall bear unto thee at this set time in the next year.

כב. וַיְכַל לְדַבֵּר אִתּוֹ וַיַּעַל אֱלֹהִים מֵעַל אַבְרָהָם:

συνετέλεσεν δὲ λαλῶν πρὸς αὐτὸν καὶ ἀνέβη ὁ θεὸς ἀπὸ Αβρααμ

22 ܘܟܲܕ݂ ܫܲܠܸܡ ܠܲܡܡܲܠܵܠܘܼ ܥܲܡܹܗ: ܐܸܬܿܬܿܪܝܼܡ ܐܲܠܵܗܵܐ ܡ̣ܢ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ.

Cumque cessasset loqui cum eo, ascendit Deus ab Abraham.

Եւ վախճանեաց զխօսելն ընդ նմա, եւ վերացաւ Աստուած յԱբրահամէ:

დაასრულა მეტყუელმან მისსა მიმართ და ამაღლდა უფალი აბრაჰამისაგან. 22

22 And he left off talking with him, and God went up from Abraham.

כג. וַיִּקַּח אַבְרָהָם אֶת יִשְׁמָעֵאל בְּנוֹ וְאֵת כָּל יְלִידֵי בֵיתוֹ וְאֵת כָּל מִקְנַת כַּסְפּוֹ כָּל זָכָר בְּאַנְשֵׁי בֵּית אַבְרָהָם וַיָּמָל אֶת בְּשַׂר עָרְלָתָם בְּעֶצֶם הַיּוֹם הַזֶּה כַּאֲשֶׁר דִּבֶּר אִתּוֹ אֱלֹהִים:

καὶ ἔλαβεν Αβρααμ Ισμαηλ τὸν υἱὸν αὐτοῦ καὶ πάντας τοὺς οἰκογενεῖς αὐτοῦ καὶ πάντας τοὺς ἀργυρωνήτους καὶ πᾶν ἄρσεν τῶν ἀνδρῶν τῶν ἐν τῷ οἴκῳ Αβρααμ καὶ περιέτεμεν τὰς ἀκροβυστίας αὐτῶν ἐν τῷ καιρῷ τῆς ἡμέρας ἐκείνης καθὰ ἐλάλησεν αὐτῷ ὁ θεός

23 ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܠܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ ܒܪܹܗ ܘܲܠܟ݂ܠ ܝܼܠܝܼܕܲܝ ܒܲܝܬܹܗ ܘܲܠܟ݂ܠ ܙܒ݂ܝܼܢܲܝ ܟܸܣܦܹܗ: ܟܠ ܕܸܟ݂ܪܵܐ ܒܐ̄ܢܵܫܲܝ ܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܲܓܼܙܲܪ ܒܸܣܪܵܐ ܕܥܘܼܪܠܘܼܬܼܗܘܿܢ ܒܹܗ ܒܝܵܘܡܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܐܲܝܟ ܕܡܲܠܸܠ ܥܲܡܹܗ ܐܲܠܵܗܵܐ.

Tulit ergo Abraham Ismael filium suum et omnes vernaculos domus suae universosque, quos emerat: cunctos mares ex omnibus viris domus suae; et circumcidit carnem praeputii eorum statim in ipsa die, sicut praeceperat ei Deus.

Եւ առ Աբրահամ զԻսմայէլ զորդի իւր եւ զամենայն զընդոծինս իւր եւ զամենայն զարծաթագինս իւր եւ զամենայն արու արանց որ էին ի տան Աբրահամու, եւ թլփատեաց զմարմին անթլփատութեան նոցա ի ժամանակի աւուրն այնորիկ, որպէս խօսեցաւ ընդ նմա Աստուած:

და მოიყუანა აბრაჰამ ისმაილ, ძე თჳსი, და ყოველნი სახლისწულნი და ყოველნი ვეცხლით ფრდილნი თჳსნი და ყოველი წული მამათა სახლსა შინა აბრაჰამისსა და წინა-დასცჳთა დაუცვეთელებაჲ მათი ჟამსა მის დღისასა, ვითარცა ჰრქუა მას ღმერთმან. 23

23 And Abraham took Ishmael his son, and all that were born in his house, and all that were bought with his money, every male among the men of Abraham's house; and circumcised the flesh of their foreskin in the selfsame day, as God had said unto him.

כד. וְאַבְרָהָם בֶּן תִּשְׁעִים וָתֵשַׁע שָׁנָה בְּהִמֹּלוֹ בְּשַׂר עָרְלָתוֹ:

Αβρααμ δὲ ἦν ἐνενήκοντα ἐννέα ἐτῶν ἡνίκα περιέτεμεν τὴν σάρκα τῆς ἀκροβυστίας αὐτοῦ

24 ܘܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܒܲܪ ܬܸܫܥܝܼܢ ܗ̄ܘܵܐ ܘܲܬܼܫܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ ܟܲܕ݂ ܓܙܲܪ ܒܸܣܪܵܐ ܕܥܘܼܪܠܘܼܬܹܗ.

Abraham nonaginta novem erat annorum, quando circumcisus est in carne praeputii sui;

Եւ Աբրահամ էր ամաց իննսուն եւ ինունց ի ժամանակի յորում թլփատեաց զմարմին անթլփատութեան իւրոյ:

ხოლო აბრაჰამ იყო ოთხმეოცდაათცხრამეტისა წლისა, რაჟამს დაიცჳთა ჴორცი დაუცვეთელობისა თჳსისა. 24

24 And Abraham was ninety years old and nine, when he was circumcised in the flesh of his foreskin.

כה. וְיִשְׁמָעֵאל בְּנוֹ בֶּן שְׁלשׁ עֶשְׂרֵה שָׁנָה בְּהִמֹּלוֹ אֵת בְּשַׂר עָרְלָתוֹ:

Ισμαηλ δὲ ὁ υἱὸς αὐτοῦ ἐτῶν δέκα τριῶν ἦν ἡνίκα περιετμήθη τὴν σάρκα τῆς ἀκροβυστίας αὐτοῦ

25 ܘܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ ܒܪܹܗ ܒܲܪ ܬܠܵܬܲܥܸܣܪܹ̈ܐ ܗ̄ܘܵܐ ܫܢ̈ܝܼܢ ܟܲܕ݂ ܓܙܲܪ ܒܸܣܪܵܐ ܕܥܘܼܪܠܘܼܬܹܗ.

et Ismael filius eius tredecim annos impleverat tempore circumcisionis suae.

Եւ Իսմայէլ որդի նորա երեքտասանամեայ էր, յորժամ թլփատեաց զմարմին անթլփատութեան իւրոյ:

ხოლო ისმაილ, ძე მისი, ათცამეტის წლის, რაჟამს წინა-დასცჳთა წინადაუცვეთელებაჲ ჴორცისა მისისაჲ. 25

25 And Ishmael his son was thirteen years old, when he was circumcised in the flesh of his foreskin.

כו. בְּעֶצֶם הַיּוֹם הַזֶּה נִמּוֹל אַבְרָהָם וְיִשְׁמָעֵאל בְּנוֹ:

ἐν τῷ καιρῷ τῆς ἡμέρας ἐκείνης περιετμήθη Αβρααμ καὶ Ισμαηλ ὁ υἱὸς αὐτοῦ

26 ܒܹܗ ܒܝܵܘܡܵܐ ܗܵܢܵܐ ܓܙܲܪ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܠܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ ܒܪܹܗ.

Eadem die circumcisus est Abraham et Ismael filius eius;

Ի ժամանակի աւուրն այնորիկ թլփատեցաւ Աբրահամ եւ Իսմայէլ որդի նորա:

ჟამსა მას მის დღისასა წინა-დაიცჳთა აბრაჰამ და ისმაელ, ძემან მისმან. 26

26 In the selfsame day was Abraham circumcised, and Ishmael his son.

כז. וְכָל אַנְשֵׁי בֵיתוֹ יְלִיד בָּיִת וּמִקְנַת כֶּסֶף מֵאֵת בֶּן נֵכָר נִמֹּלוּ אִתּוֹ:

καὶ πάντες οἱ ἄνδρες τοῦ οἴκου αὐτοῦ καὶ οἱ οἰκογενεῖς καὶ οἱ ἀργυρώνητοι ἐξ ἀλλογενῶν ἐθνῶν περιέτεμεν αὐτούς

27 ܘܲܠܟ݂ܠܗܘܿܢ ܐ̄ܢܵܫܲܝ̈ ܒܲܝܬܹܗ: ܝܼܠܝܼܕܲܝ ܒܲܝܬܹܗ ܘܲܙܒ݂ܝܼܢܲܝ ܟܸܣܦܹܗ: ܘܐܵܦ ܒܢܲܝ̈ ܢܘܼܟܪܵ̈ܝܹܐ ܓܙܲܪ ܥܲܡܹܗ.

et omnes viri domus illius, tam vernaculi quam empticii ex alienigenis, circumcisi sunt cum eo.

Եւ ամենայն արք տան նորա, ընդոծինք եւ արծաթագինք որ էին յազգաց օտարաց, թլփատեաց զնոսա:

და ყოველთა კაცთა სახლისა მისისათა და სახლის ნაშვთა და ვეცხლით ფრდილთა უცხოთესლთაგან ნათესავთა წინა-დასცჳთა მათ. 27

27 And all the men of his house, born in the house, and bought with money of the stranger, were circumcised with him.

יח

ΙΗʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܝܚ

Cap. 18

ԳԼ. ԺԸ

თავი მეთვრამეტე

א. וַיֵּרָא אֵלָיו יְהֹוָה בְּאֵלֹנֵי מַמְרֵא וְהוּא ישֵׁב פֶּתַח הָאֹהֶל כְּחֹם הַיּוֹם:

ὤφθη δὲ αὐτῷ ὁ θεὸς πρὸς τῇ δρυὶ τῇ Μαμβρη καθημένου αὐτοῦ ἐπὶ τῆς θύρας τῆς σκηνῆς αὐτοῦ μεσημβρίας

1 ܘܐܸܬܼܓܿܠܝܼ ܥܠܵܘܗܝ ܡܵܪܝܵܐ ܒܹܝܬ ܒܲܠܘܼܛܵܐ ܕܡܲܡܪܹܐ: ܘܗܘ̤ ܝܵܬܸܒ݂ ܒܬܲܪܥܵܐ ܕܡܲܫܟܢܵܐ ܟܲܕ݂ ܚܵܡ ܝܵܘܡܵܐ.

Apparuit autem ei Dominus iuxta Quercus Mambre se denti in ostio tabernaculi sui in ipso fervore diei.

Եւ երեւեցաւ նմա Աստուած առ կաղնեաւն Մամբրէի, մինչդեռ նստէր առ դուրս խորանի իւրոյ ի միջօրէի:

ხოლო ეჩუენა მას ღმერთი მუხასა თანა მამბრესსა, ჯდა რაჲ იგი კართა თანა კარვისა თჳსისათა შუადღე. 1

1 And the LORD appeared unto him in the plains of Mamre: and he sat in the tent door in the heat of the day;

ב. וַיִּשָּׂא עֵינָיו וַיַּרְא וְהִנֵּה שְׁלשָׁה אֲנָשִׁים נִצָּבִים עָלָיו וַיַּרְא וַיָּרָץ לִקְרָאתָם מִפֶּתַח הָאֹהֶל וַיִּשְׁתַּחוּ אָרְצָה:

ἀναβλέψας δὲ τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ εἶδεν καὶ ἰδοὺ τρεῖς ἄνδρες εἱστήκεισαν ἐπάνω αὐτοῦ καὶ ἰδὼν προσέδραμεν εἰς συνάντησιν αὐτοῖς ἀπὸ τῆς θύρας τῆς σκηνῆς αὐτοῦ καὶ προσεκύνησεν ἐπὶ τὴν γῆν

2 ܘܐܲܪܝܼܡ ܥܲܝܢܵܘ̈ܗܝ ܘܲܚܙܵܐ: ܘܗܵܐ ܬܠܵܬܼܵܐ ܓܲܒ݂ܪܝܼܢ ܩܵܝܡܝܼܢ ܠܥܸܠ ܡܸܢܹܗ: ܘܲܚܙܵܐ ܐܸܢܘܿܢ ܘܲܪܗܸܛ ܠܐܘܼܪܥܗܘܿܢ ܡ̣ܢ ܬܲܪܥܵܐ ܕܡܲܫܟܿܢܵܐ: ܘܲܣܓܸܕ݂ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Cumque elevasset oculos, apparuerunt ei tres viri stantes prope eum. Quos cum vidisset, cucurrit in occursum eorum de ostio tabernaculi et adoravit in terram

Ամբարձեալ զաչս իւր եւ ետես, եւ ահա արք երեք կային ի վերոյ քան զնա. եւ իբրեւ ետես, ընթացաւ ընդ առաջ նոցա ի դրանէ խորանին իւրոյ, եւ երկիր եպագ ի վերայ երկրի:

და აღმხილველმან თუალთა მისთამან იხილა, და აჰა, სამნი კაცნი ზედა მოადგეს მას. და იხილნა რაჲ, მირბიოდა შემთხუევად მათდა კარისაგან კარვისა თჳსისა და თაყუანის-სცა ქუეყანასა ზედა. 2

2 And he lift up his eyes and looked, and, lo, three men stood by him: and when he saw them, he ran to meet them from the tent door, and bowed himself toward the ground,

ג. וַיֹּאמַר אֲדֹנָי אִם נָא מָצָאתִי חֵן בְּעֵינֶיךָ אַל נָא תַעֲבֹר מֵעַל עַבְדֶּךָ:

καὶ εἶπεν κύριε εἰ ἄρα εὗρον χάριν ἐναντίον σου μὴ παρέλθῃς τὸν παῖδά σου

3 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝ: ܐܸܢ ܐܸܫܟܿܚܹܬܼ ܪܲܚܡܹܐ ܒܥܲܝܢܲܝܟ: ܠܵܐ ܬܸܥܒܲܪ ܡ̣ܢ ܥܲܒ݂ܕܵܟ.

et dixit: “Domine mi, si inveni gratiam in oculis tuis, ne transeas servum tuum;

եւ ասէ. Տէր, եթէ գտի շնորհս առաջի քո, մի՛ զանց առներ ի ծառայէ քումմէ:

და თქუა: უფალო, უკუეთუ ვპოვე სადამე მადლი წინაშე შენსა, და ნუ თანა-წარჰჴდები მონასა შენსა. 3

3 And said, My LORD, if now I have found favour in thy sight, pass not away, I pray thee, from thy servant:

ד. יֻקַּח נָא מְעַט מַיִם וְרַחֲצוּ רַגְלֵיכֶם וְהִשָּׁעֲנוּ תַּחַת הָעֵץ:

λημφθήτω δὴ ὕδωρ καὶ νιψάτωσαν τοὺς πόδας ὑμῶν καὶ καταψύξατε ὑπὸ τὸ δένδρον

4 ܐܸܣܲܒ݂ ܩܲܠܝܼܠ ܡܲܝ̈ܵܐ ܘܐܲܫܝܼܓܼܘ ܪܸܓܼܠܲܝܟܿܘܿܢ: ܘܐܸܣܬܿܡܸܟ݂ܘ ܬܚܹܝܬܼ ܐܝܼܠܵܢܵܐ.

afferatur pauxillum aquae, et lavate pedes vestros et requiescite sub arbore.

Այլ առցի սակաւ մի ջուր, եւ լուասցեն զոտս ձեր, եւ զովասջիք ընդ ծառովս:

მოვიღეთ წყალი და დაიბანნეთ ფერჴნი თქუენნი, და დაიგრილეთ ხესა ქუეშე. 4

4 Let a little water, I pray you, be fetched, and wash your feet, and rest yourselves under the tree:

ה. וְאֶקְחָה פַת לֶחֶם וְסַעֲדוּ לִבְּכֶם אַחַר תַּעֲבֹרוּ כִּי עַל כֵּן עֲבַרְתֶּם עַל עַבְדְּכֶם וַיֹּאמְרוּ כֵּן תַּעֲשֶׂה כַּאֲשֶׁר דִּבַּרְתָּ:

καὶ λήμψομαι ἄρτον καὶ φάγεσθε καὶ μετὰ τοῦτο παρελεύσεσθε εἰς τὴν ὁδὸν ὑμῶν οὗ εἵνεκεν ἐξεκλίνατε πρὸς τὸν παῖδα ὑμῶν καὶ εἶπαν οὕτως ποίησον καθὼς εἴρηκας

5 ܘܣܲܒ݂ܘ ܦܸܬܿܬܼܵܐ ܕܠܲܚܡܵܐ ܘܲܣܡܘܿܟ݂ܘ ܠܸܒܟ݂ܘܿܢ: ܘܒ݂ܵܬܸܪܟܸܿܢ ܬܸܥܒܿܪܘܼܢ: ܡܸܛܠ ܕܗܵܟܲܢܵܐ ܥܒܲܪܬܿܘܿܢ ܥܲܠ ܥܲܒ݂ܕܟ݂ܘܿܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܗܵܟܲܢܵܐ ܬܸܥܒܸܿܕ ܐܲܝܟ ܕܐܸܡܲܪܬ.

Ponamque buccellam panis, et confortate cor vestrum, postea transibitis; idcirco enim declinastis ad servum vestrum”. Qui dixerunt: “Fac ut locutus es”.

Եւ առից հաց եւ կերիջիք, եւ ապա երթիջիք զճանապարհ ձեր. փոխանակ զի դարձարուք առ ծառայ ձեր: Եւ ասեն. Այդպէս արա, որպէս ասացերդ:

და მოვიღო პური და ჭამეთ. და ამის შემდგომად წარვედით გზასა თქუენსა, რომლისაგან მოაქციეთ მონისა მიმართ თქუენისა. და ჰრქუა: ეგრე ყავ, ვითარცა სთქუ. 5

5 And I will fetch a morsel of bread, and comfort ye your hearts; after that ye shall pass on: for therefore are ye come to your servant. And they said, So do, as thou hast said.

ו. וַיְמַהֵר אַבְרָהָם הָאֹהֱלָה אֶל שָׂרָה וַיֹּאמֶר מַהֲרִי שְׁלשׁ סְאִים קֶמַח סֹלֶת לוּשִׁי וַעֲשִׂי עֻגוֹת:

καὶ ἔσπευσεν Αβρααμ ἐπὶ τὴν σκηνὴν πρὸς Σαρραν καὶ εἶπεν αὐτῇ σπεῦσον καὶ φύρασον τρία μέτρα σεμιδάλεως καὶ ποίησον ἐγκρυφίας

6 ܘܐܸܣܬܲܪܗܲܒ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܲܪܗܸܛ ܠܡܲܫܟܿܢܵܐ ܠܘܵܬܼ ܣܲܪܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂: ܒܲܥܓܲܠ ܬܠܵܬܼ ܣܵܐܝܼ̈ܢ ܩܲܡܚܵܐ ܢܫܝܼܦܵܐ: ܠܘܼܫܝ ܘܲܥܒܸܕ݂ܝ ܪܲܥܦܵܐ.

Festinavit Abraham in tabernaculum ad Saram dixitque: “Accelera, tria sata similae commisce et fac subcinericios panes”.

Եւ պնդեցաւ Աբրահամ ի խորանն առ Սառա, եւ ասէ ցնա. Փութա թրեա գրիւս երիս ալեր նաշհոյ, եւ արա նկանս:

და შეისწრაფა აბრაჰამ კარვად სარრას მიმართ და ჰრქუა მას: ისწრაფე და შესუარე სამი საწყაული სამინდოჲ და შექმენ ყურბეულად. 6

6 And Abraham hastened into the tent unto Sarah, and said, Make ready quickly three measures of fine meal, knead it, and make cakes upon the hearth.

ז. וְאֶל הַבָּקָר רָץ אַבְרָהָם וַיִּקַּח בֶּן בָּקָר רַךְ וָטוֹב וַיִּתֵּן אֶל הַנַּעַר וַיְמַהֵר לַעֲשׂוֹת אֹתוֹ:

καὶ εἰς τὰς βόας ἔδραμεν Αβρααμ καὶ ἔλαβεν μοσχάριον ἁπαλὸν καὶ καλὸν καὶ ἔδωκεν τῷ παιδί καὶ ἐτάχυνεν τοῦ ποιῆσαι αὐτό

7 ܘܲܠܒܲܩܪܵܐ ܪܗܸܛ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܲܢܣܲܒ݂ ܥܸܓܼܠܵܐ ܚܲܕ݂ ܕܫܲܡܝܼܢ ܘܛܵܒ݂: ܘܝܲܗ̄ܒܹܿܗܿ ܠܛܲܠܝܵܐ ܘܣܲܪܗܸܒ݂ ܕܢܸܥܒܿܕ݂ܝܼܘܗܝ.

Ipse vero ad armentum cucurrit et tulit inde vitulum tenerrimum et optimum deditque puero; qui festinavit et coxit illum.

Եւ յանդեայ ընթացաւ Աբրահամ, եւ առ որթ մի մատաղ եւ բարի եւ ետ ցպատանին, եւ փութացոյց վաղվաղակի հասուցանել:

და სამროწლედ მირბიოდა აბრაჰამ, მოიღო ჴბოჲ ჩჩჳლი და კეთილი და მისცა ყრმასა და ისწრაფა შექმნად მისა. 7

7 And Abraham ran unto the herd, and fetcht a calf tender and good, and gave it unto a young man; and he hasted to dress it.

ח. וַיִּקַּח חֶמְאָה וְחָלָב וּבֶן הַבָּקָר אֲשֶׁר עָשָׂה וַיִּתֵּן לִפְנֵיהֶם וְהוּא עֹמֵד עֲלֵיהֶם תַּחַת הָעֵץ וַיֹּאכֵלוּ:

ἔλαβεν δὲ βούτυρον καὶ γάλα καὶ τὸ μοσχάριον ὃ ἐποίησεν καὶ παρέθηκεν αὐτοῖς καὶ ἐφάγοσαν αὐτὸς δὲ παρειστήκει αὐτοῖς ὑπὸ τὸ δένδρον

8 ܘܲܢܣܲܒ݂ ܚܹܐܘܬܼܵܐ ܘܚܲܠܒ݂ܵܐ ܘܥܸܓܼܠܵܐ ܕܲܥܒܲܕ݂: ܘܣܵܡ ܩܕ݂ܵܡܲܝܗܘܿܢ: ܘܗܘ̤ ܩܵܐܹܡ ܗ̄ܘܵܐ ܠܥܸܠ ܡܸܢܗܘܿܢ ܬܚܹܝܬܼ ܐܝܼܠܵܢܵܐ: ܘܐܸܟܲܠܘ.

Tulit quoque butyrum et lac et vitulum, quem coxerat, et posuit coram eis. Ipse vero stabat iuxta eos sub arbore; et comederunt.

Եւ առ կոգի եւ կաթն եւ զորթն զոր հասոյց, եւ եդ առաջի նոցա եւ կերան. եւ նա կայր առաջի նոցա ընդ ծառովն:

და მოიღო ერბოჲ და სძე და ჴბოჲ, რომელი შექმნა, და დაუგო მათ და ჭამეს. ხოლო თჳთ წინა უდგა მათ ხესა ქუეშე. 8

8 And he took butter, and milk, and the calf which he had dressed, and set it before them; and he stood by them under the tree, and they did eat.

ט. וַיֹּאמְרוּ אֵלָיו אַיֵּה שָׂרָה אִשְׁתֶּךָ וַיֹּאמֶר הִנֵּה בָאֹהֶל:

εἶπεν δὲ πρὸς αὐτόν ποῦ Σαρρα ἡ γυνή σου ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν ἰδοὺ ἐν τῇ σκηνῇ

9 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ: ܐܲܝܟܵܐ ܗ̄ܝܼ ܣܲܪܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܟ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܗܵܐ ܒܡܲܫܟܿܢܵܐ.

Dixeruntque ad eum: “Ubi est Sara uxor tua?”. Ille respondit: “Ecce in tabernaculo est”.

Եւ ասեն ցնա. Ո՞ւր է Սառա կին քո: Նա պատասխանի ետ եւ ասէ. Ահաւանիկ ի խորանի անդ է:

და თქუა მისსა მიმართ: სადა არს სარრაჲ, ცოლი შენი? ხოლო მან მიუგო: ესერა კარავსა შინა. 9

9 And they said unto him, Where is Sarah thy wife? And he said, Behold, in the tent.

י. וַיֹּאמֶר שׁוֹב אָשׁוּב אֵלֶיךָ כָּעֵת חַיָּה וְהִנֵּה בֵן לְשָׂרָה אִשְׁתֶּךָ וְשָׂרָה שֹׁמַעַת פֶּתַח הָאֹהֶל וְהוּא אַחֲרָיו:

εἶπεν δέ ἐπαναστρέφων ἥξω πρὸς σὲ κατὰ τὸν καιρὸν τοῦτον εἰς ὥρας καὶ ἕξει υἱὸν Σαρρα ἡ γυνή σου Σαρρα δὲ ἤκουσεν πρὸς τῇ θύρᾳ τῆς σκηνῆς οὖσα ὄπισθεν αὐτοῦ

10 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܡܸܗܦܲܟ ܐܸܗܦܘܿܟ ܠܘܵܬܼܵܟ݂ ܠܙܲܒ݂ܢܵܐ ܗܵܢܵܐ ܟܲܕ݂ ܗܝ̤ ܚܲܝܵܐ: ܘܢܸܗܘ̤ܐ ܒܪܵܐ ܠܣܲܪܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܟ: ܘܣܲܪܵܐ ܫܸܡܥܲܬܼ ܒܬܲܪܥܵܐ ܕܡܲܫܟܿܢܵܐ: ܘܗܘ̤ ܒܸܣܬܿܪܵܗܿ.

Cui dixit: “Revertens veniam ad te tempore isto, et habebit filium Sara uxor tua”. Quo audito, Sara risit ad ostium tabernaculi, quod erat post eum.

Եւ ասէ. Դարձեալ եկից առ քեզ ի ժամանակի յայսմիկ ի սոյն աւուրս``, եւ ունիցի որդի Սառա կին քո. եւ Սառա ունկն դնէր առ դրան խորանին, քանզի յետոյ նորա կայր:

და თქუა: შემოქცეული მოვიდე შენდა ჟამსავე ამას. და ესვას ძე სარრას, ცოლსა შენსა. ხოლო სარრას ესმა კარსა ზედა კარვისა მისისასა მყოფსა უკუანა მისსა. 10

10 And he said, I will certainly return unto thee according to the time of life; and, lo, Sarah thy wife shall have a son. And Sarah heard it in the tent door, which was behind him.

יא. וְאַבְרָהָם וְשָׂרָה זְקֵנִים בָּאִים בַּיָּמִים חָדַל לִהְיוֹת לְשָׂרָה אֹרַח כַּנָּשִׁים:

Αβρααμ δὲ καὶ Σαρρα πρεσβύτεροι προβεβηκότες ἡμερῶν ἐξέλιπεν δὲ Σαρρα γίνεσθαι τὰ γυναικεῖα

11 ܘܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܣܲܪܵܐ ܣܐܸܒ݂ܘ ܘܥܲܠܘ ܒܲܫܢܲܝܵ̈ܐ: ܥܒܲܪ ܡ̣ܢ ܕܲܠܡܸܗܘܵܐ ܠܣܲܪܵܐ ܐܘܼܪܚܵܐ ܕܢܸܫܹ̈ܐ.

Erant autem ambo senes provectaeque aetatis, et desierant Sarae fieri muliebria.

Եւ Աբրահամ եւ Սառա ծերացեալք էին եւ անցեալք զաւուրբք, եւ պակասեալ էր ի Սառայէ լինել ի կանանց օրինի:

ხოლო აბრაჰამ და სარრა მოხუცებულ იყვნეს, გარდასრულ დღეთა. და მოკლებულ იყო სარრა წესისაგან დედათასაჲ. 11

11 Now Abraham and Sarah were old and well stricken in age; and it ceased to be with Sarah after the manner of women.

יב. וַתִּצְחַק שָׂרָה בְּקִרְבָּהּ לֵאמֹר אַחֲרֵי בְלֹתִי הָיְתָה לִּי עֶדְנָה וַאדֹנִי זָקֵן:

ἐγέλασεν δὲ Σαρρα ἐν ἑαυτῇ λέγουσα οὔπω μέν μοι γέγονεν ἕως τοῦ νῦν ὁ δὲ κύριός μου πρεσβύτερος

12 ܘܓܸܚܟܲܬܼ ܣܲܪܵܐ ܒܠܸܒܵܗܿ ܘܐܸܡܪܲܬܼ: ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܲܒ݂ܠܝܼܬܼ ܗܵܘ̇ܝܵܐ ܠܝܼ ܥܠܲܝܡܘܼܬܼܵܐ: ܘܡܵܪܝ ܣܐܸܒ݂.

Quae risit occulte dicens: “Postquam consenui, et dominus meus vetulus est, voluptas mihi erit?”.

Ծիծաղեցաւ Սառա ընդ միտս եւ ասէ. Որ ինչ ցայժմ ոչ եղեւ ինձ` ա՞րդ լինիցի``. եւ տէր իմ ծերացեալ է:

ხოლო განიცინნა სარრა მეტყუელმან: თავისა მიმართ თჳსისა: არღა სადა იქმნა ჩემდა ვიდრე აქამომდე, ხოლო უფალი ჩემი მოხუცებულ არს. 12

12 Therefore Sarah laughed within herself, saying, After I am waxed old shall I have pleasure, my lord being old also?

יג. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה אֶל אַבְרָהָם לָמָּה זֶּה צָחֲקָה שָׂרָה לֵאמֹר הַאַף אֻמְנָם אֵלֵד וַאֲנִי זָקַנְתִּי:

καὶ εἶπεν κύριος πρὸς Αβρααμ τί ὅτι ἐγέλασεν Σαρρα ἐν ἑαυτῇ λέγουσα ἆρά γε ἀληθῶς τέξομαι ἐγὼ δὲ γεγήρακα

13 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܠܡܵܢܵܐ ܓܸܚܟܲܬܼ ܣܲܪܵܐ ܘܐܸܡܪܲܬܼ: ܫܲܪܝܼܪܵܐܝܼܬܼ ܐܹܠܲܕ݂ ܐܸܢܵܐ ܕܣܸܐܒܹܬܼ.

Dixit autem Dominus ad Abraham: “Quare risit Sara dicens: "Num vere paritura sum anus?"”.

Եւ ասէ Տէր ցԱբրահամ. Զի՞ է զի ծիծաղեցաւ Սառա ընդ միտս իւր եւ ասէ, թէ Արդարեւ ծնանիցի՞մ, զի ահա ես պառաւեալ եմ:

და ჰრქუა უფალმან ღმერთმან აბრაამს: რად განიცინნა სარრა თავსა შორის თჳსსა მეტყუელმან: აწ სადამე ჭეშმარიტად შვა, რამეთუ მე დაბერებულ ვარ? 13

13 And the LORD said unto Abraham, Wherefore did Sarah laugh, saying, Shall I of a surety bear a child, which am old?

יד. הֲיִפָּלֵא מֵיהֹוָה דָּבָר לַמּוֹעֵד אָשׁוּב אֵלֶיךָ כָּעֵת חַיָּה וּלְשָׂרָה בֵן:

μὴ ἀδυνατεῖ παρὰ τῷ θεῷ ῥῆμα εἰς τὸν καιρὸν τοῦτον ἀναστρέψω πρὸς σὲ εἰς ὥρας καὶ ἔσται τῇ Σαρρα υἱός

14 ܪܲܒܵܐ ܗ̄ܝܼ ܨܒ݂ܘܼܬܼܵܐ ܡ̣ܢ ܡܵܪܝܵܐ: ܕܲܠܙܲܒ݂ܢܵܐ ܗܵܢܵܐ ܐܸܗܦܘܿܟ ܠܘܵܬܵܟ݂ ܟܲܕ݂ ܗܝܼ ܚܲܝܵܐ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܒܪܵܐ ܠܣܲܪܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܟ.

Numquid Domino est quidquam difficile? Revertar ad te hoc eodem tempore, et habebit Sara filium”.

Միթէ տկարանայցէ՞ առ ի յԱստուծոյ բան. ի ժամանակի յայսմիկ դարձայց առ քեզ ի սոյն աւուրս``, եւ եղիցի Սառայի որդի:

ნუ შეუძლებელ არსა ღმრთისა მიერ ყოველი სიტყუაჲ? ჟამსა ამას მოვიქცე შენდა მომართ და იყოს სარრასა ძე. 14

14 Is any thing too hard for the LORD? At the time appointed I will return unto thee, according to the time of life, and Sarah shall have a son.

טו. וַתְּכַחֵשׁ שָׂרָה לֵאמֹר לֹא צָחַקְתִּי כִּי יָרֵאָה וַיֹּאמֶר לֹא כִּי צָחָקְתְּ:

ἠρνήσατο δὲ Σαρρα λέγουσα οὐκ ἐγέλασα ἐφοβήθη γάρ καὶ εἶπεν οὐχί ἀλλὰ ἐγέλασας

15 ܘܟܸܦܪܲܬܼ ܣܲܪܵܐ ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܵܐ ܓܸܚܟܹܿܬܼ: ܡܸܛܠ ܕܕܸܚܠܲܬܼ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܐ: ܒܪܲܡ ܓܲܚܸܟ݂ܬܿܝ.

Negavit Sara dicens: “Non risi”, timore perterrita. Ille autem dixit: “Non; sed risisti”.

Ժխտեաց Սառա եւ ասէ, թէ Ոչ ծիծաղեցայ. քանզի երկեաւ: Եւ ասէ. Ոչ այդպէս, այլ ծիծաղեցար:

ხოლო უარ-ყო სარრა მეტყუელმან: არა განვიცინენ, რამეთუ შეეშინა. და თქუა: არა, არამედ განიცინენ. 15

15 Then Sarah denied, saying, I laughed not; for she was afraid. And he said, Nay; but thou didst laugh.

טז. וַיָּקֻמוּ מִשָּׁם הָאֲנָשִׁים וַיַּשְׁקִפוּ עַל פְּנֵי סְדֹם וְאַבְרָהָם הֹלֵךְ עִמָּם לְשַׁלְּחָם:

ἐξαναστάντες δὲ ἐκεῖθεν οἱ ἄνδρες κατέβλεψαν ἐπὶ πρόσωπον Σοδομων καὶ Γομορρας Αβρααμ δὲ συνεπορεύετο μετ᾽ αὐτῶν συμπροπέμπων αὐτούς

16 ܘܩܵܡܘ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܘܚܵܪܘ ܠܐܲܦܲܝ̈ ܣܕ݂ܘܿܡ: ܘܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܐܸܙܲܠ ܥܲܡܗܘܿܢ ܕܢܸܠܘܸܐ ܐܸܢܘܿܢ.

Cum ergo surrexissent inde viri, direxerunt oculos contra Sodomam; et Abraham simul gradiebatur deducens eos.

Եւ յարուցեալ անտի արանցն հայեցան ընդ երեսս Սոդոմացւոց եւ Գոմորացւոց``. եւ Աբրահամ երթայր ընդ նոսա յուղարկել զնոսա:

ხოლო აღდგეს კაცნი იგი მიერ და შთახედნეს პირსა ზედა სოდომთა და გომორთასა და აბრაჰამ თანა-ვიდოდა მათ თანა, წარმგზავნელი მათი. 16

16 And the men rose up from thence, and looked toward Sodom: and Abraham went with them to bring them on the way.

יז. וַיהֹוָה אָמָר הַמֲכַסֶּה אֲנִי מֵאַבְרָהָם אֲשֶׁר אֲנִי עֹשֶׂה:

ὁ δὲ κύριος εἶπεν μὴ κρύψω ἐγὼ ἀπὸ Αβρααμ τοῦ παιδός μου ἃ ἐγὼ ποιῶ

17 ܘܡܵܪܝܵܐ ܐܸܡܲܪ: ܡܟܲܣܸܐ ܐ̄ܢܵܐ ܡ̣ܢ ܥܲܒ݂ܕܲܝ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܡܸܕܸܡ ܕܥܵܒܸܕ݂ ܐ̄ܢܵܐ.

Dixitque Dominus: “Num celare potero Abraham, quae gesturus sum,

Եւ ասէ Տէր. Միթէ թաքո՞ւստ ինչ իցէ յԱբրահամէ ծառայէ իմմէ`` զոր ինչ գործելոց եմ:

ხოლო უფალმან თქუა: არა დავფარო-ა მე პირისაგან აბრაჰამ, მონისა ჩემისა, რომელსა ვჰყოფ მე. 17

17 And the LORD said, Shall I hide from Abraham that thing which I do;

יח. וְאַבְרָהָם הָיוֹ יִהְיֶה לְגוֹי גָּדוֹל וְעָצוּם וְנִבְרְכוּ בוֹ כֹּל גּוֹיֵי הָאָרֶץ:

Αβρααμ δὲ γινόμενος ἔσται εἰς ἔθνος μέγα καὶ πολύ καὶ ἐνευλογηθήσονται ἐν αὐτῷ πάντα τὰ ἔθνη τῆς γῆς

18 ܘܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܡܸܗܘܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܠܥܲܡܵܐ ܪܲܒܵܐ ܘܣܲܓܿܝܼܐܵܐ: ܘܢܸܬܼܒܲܪܟ݂ܘܼܢ ܒܹܗ ܟܠܗܘܿܢ ܥܲܡܡܹ̈ܐ ܕܐܲܪܥܵܐ.

cum futurus sit in gentem magnam ac robustissimam, et benedicendae sint in illo omnes nationes terrae?

Այլ Աբրահամ լինելով լինիցի յազգ մեծ եւ ի բազում, եւ օրհնեսցին ի նա ամենայն ազգք երկրի:

ხოლო აბრაჰამ ქმნილ იყოს ნათესავად დიდად და მრავლად და იკურთხეოდიან მის-და-მი ყოველნი წარმართნი ქუეყანისანი. 18

18 Seeing that Abraham shall surely become a great and mighty nation, and all the nations of the earth shall be blessed in him?

יט. כִּי יְדַעְתִּיו לְמַעַן אֲשֶׁר יְצַוֶּה אֶת בָּנָיו וְאֶת בֵּיתוֹ אַחֲרָיו וְשָׁמְרוּ דֶּרֶךְ יְהֹוָה לַעֲשׂוֹת צְדָקָה וּמִשְׁפָּט לְמַעַן הָבִיא יְהֹוָה עַל אַבְרָהָם אֵת אֲשֶׁר דִּבֶּר עָלָיו:

ᾔδειν γὰρ ὅτι συντάξει τοῖς υἱοῖς αὐτοῦ καὶ τῷ οἴκῳ αὐτοῦ μετ᾽ αὐτόν καὶ φυλάξουσιν τὰς ὁδοὺς κυρίου ποιεῖν δικαιοσύνην καὶ κρίσιν ὅπως ἂν ἐπαγάγῃ κύριος ἐπὶ Αβρααμ πάντα ὅσα ἐλάλησεν πρὸς αὐτόν

19 ܡܸܛܠ ܕܝܵܕܲܥ ܐ̄ܢܵܐ ܠܹܗ: ܕܲܡܦܲܩܸܕ݂ ܠܲܒ݂ܢܵܘ̈ܗܝ ܘܠܼܲܒ݂ܢܲܝ̈ ܒܲܝܬܹܿܗ ܡ̣ܢ ܒܵܬܼܪܹܗ: ܕܢܸܛܪܘܼܢ ܐܘܼܪܚܵܬܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ: ܠܡܸܥܒܲܕ݂ ܙܲܕܝܼܩܘܼܬܼܵܐ ܘܕ݂ܝܼܢܵܐ ܡܸܛܠ ܕܢܲܝܬܹܿܐ ܡܵܪܝܵܐ ܥܲܠ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܡܸܕܸܡ ܕܐܸܡܲܪ ܥܠܵܘܗܝ.

Nam elegi eum, ut praecipiat filiis suis et domui suae post se, ut custodiant viam Domini et faciant iustitiam et iudicium, ut adducat Dominus super Abraham omnia, quae locutus est ad eum”.

Քանզի գիտէի եթէ պատուիրեսցէ որդւոց իւրոց եւ տան իւրոյ յետ իւր` պահել զճանապարհս Տեառն եւ առնել զարդարութիւն եւ զիրաւունս. եւ ածցէ Տէր Աստուած ի վերայ Աբրահամու զամենայն զոր խօսեցաւ ընդ նմա:

რამეთუ უწყოდეს, ვითარმედ ამცნოს ძეთა მისთა და სახლსა მისსა მის თანა და იცნან გზანი უფლისანი, რამეთუ ძეთა მისთა ქმნად სიმართლისა და მშჯავრისა, რათა მოაწივნეს უფალმან აბრაჰამის ზედა ყოველი, რაოდენი თქუნა მისსა მიმართ. 19

19 For I know him, that he will command his children and his household after him, and they shall keep the way of the LORD, to do justice and judgment; that the LORD may bring upon Abraham that which he hath spoken of him.

כ. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה זַעֲקַת סְדֹם וַעֲמֹרָה כִּי רָבָּה וְחַטָּאתָם כִּי כָבְדָה מְאֹד:

εἶπεν δὲ κύριος κραυγὴ Σοδομων καὶ Γομορρας πεπλήθυνται καὶ αἱ ἁμαρτίαι αὐτῶν μεγάλαι σφόδρα

20 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ: ܓܥܵܬܼܵܐ ܕܲܣܕ݂ܘܿܡ ܘܲܕ݂ܥܵܡܘܿܪܵܐ ܥܸܠܲܬܼ ܩܕ݂ܵܡܲܝ: ܘܲܚܛܵܗܲܝܗܘܿܢ ܛܵܒ݂ ܥܫܸܢܘ.

Dixit itaque Dominus: “Clamor contra Sodomam et Gomorram multiplicatus est, et peccatum eorum aggravatum est nimis.

Եւ ասէ Տէր. Աղաղակ Սոդոմացւոց եւ Գոմորացւոց յաճախեաց, եւ մեղք նոցա մեծացան յոյժ:

და თქუა უფალმან ღმერთმან: ღაღადებაჲ სოდომთა და გომორთა განმრავლდა ჩემდა მომართ, ცოდვანი მათნი დიდ არიან ფრიად. 20

20 And the LORD said, Because the cry of Sodom and Gomorrah is great, and because their sin is very grievous;

כא. אֵרֲדָה נָּא וְאֶרְאֶה הַכְּצַעֲקָתָהּ הַבָּאָה אֵלַי עָשׂוּ כָּלָה וְאִם לֹא אֵדָעָה:

καταβὰς οὖν ὄψομαι εἰ κατὰ τὴν κραυγὴν αὐτῶν τὴν ἐρχομένην πρός με συντελοῦνται εἰ δὲ μή ἵνα γνῶ

21 ܐܸܚܘܿܬܼ ܘܐܸܚܙܸܐ: ܐܸܢ ܐܲܝܟ ܓܥܵܬܼܵܐ ܕܥܸܠܲܬܼ ܠܘܵܬܼܝ ܥܒܸܕ݂ܘ ܘܫܲܡܠܝܼܘ. ܘܐܸܢ ܠܵܐ: ܐܸܕܲܥ.

Descendam et videbo utrum clamorem, qui venit ad me, opere compleverint an non; sciam”.

Եւ արդ իջեալ տեսից եթէ ըստ աղաղակին նոցա որ յիսն հասանէ` վճարիցե՞ն. ապա թէ ոչ` զի գիտացից:

გარდავიდე უკუე, ვიხილო, უკუეთუ ღაღადებისაებრ მათისა მომავლისა იქცევიან, და, უკუეთუ არა, რათა ვცნა. 21

21 I will go down now, and see whether they have done altogether according to the cry of it, which is come unto me; and if not, I will know.

כב. וַיִּפְנוּ מִשָּׁם הָאֲנָשִׁים וַיֵּלְכוּ סְדֹמָה וְאַבְרָהָם עוֹדֶנּוּ עֹמֵד לִפְנֵי יְהֹוָה:

καὶ ἀποστρέψαντες ἐκεῖθεν οἱ ἄνδρες ἦλθον εἰς Σοδομα Αβρααμ δὲ ἦν ἑστηκὼς ἐναντίον κυρίου

22 ܘܐܸܬܼܦܢܝܼܘ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܘܐܸܙܲܠܘ ܠܲܣܕ݂ܘܿܡ: ܘܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܥܕܲܟܹܿܝܐ ܩܵܐܹܡ ܗ̄ܘܵܐ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ.

Converteruntque se inde viri et abierunt Sodomam; Abraham vero adhuc stabat coram Domino.

Եւ դարձեալ անտի արանցն եկին ի Սոդոմ. եւ Աբրահամ կայր առաջի Տեառն:

და მოაქციეს კაცთა მიერ და მოვიდეს სოდომად. და აბრაჰამ მერმე იყო-ღა მდგომარე წინაშე უფლისა ღმრთისა. 22

22 And the men turned their faces from thence, and went toward Sodom: but Abraham stood yet before the LORD.

כג. וַיִּגַּשׁ אַבְרָהָם וַיֹּאמַר הַאַף תִּסְפֶּה צַדִּיק עִם רָשָׁע:

καὶ ἐγγίσας Αβρααμ εἶπεν μὴ συναπολέσῃς δίκαιον μετὰ ἀσεβοῦς καὶ ἔσται ὁ δίκαιος ὡς ὁ ἀσεβής

23 ܘܲܩܪܸܒ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܒܚܲܕ݂ ܪܘܼܓܼܙܵܐ ܡܵܘܒܸܿܕ݂ ܐܲܢ̄ܬ ܙܲܕܝܼܩܵܐ ܥܲܡ ܚܲܛܵܝܵܐ.

Et appropinquans ait: “Numquid vere perdes iustum cum impio?

Եւ մատուցեալ Աբրահամ ասէր. Միթէ կորուսանիցե՞ս զարդարն ընդ ամպարշտին, եւ լինիցի՞ արդարն իբրեւ զամպարիշտն:

და მიეახლა აბრაჰამ და ჰრქუა: ნუ თანა წარსწყმედ მართალსა უღმრთოთა თანა და იყოს მართალი, ვითარცა უღმრთოჲ? 23

23 And Abraham drew near, and said, Wilt thou also destroy the righteous with the wicked?

כד. אוּלַי יֵשׁ חֲמִשִּׁים צַדִּיקִם בְּתוֹךְ הָעִיר הַאַף תִּסְפֶּה וְלֹא תִשָּׂא לַמָּקוֹם לְמַעַן חֲמִשִּׁים הַצַּדִּיקִם אֲשֶׁר בְּקִרְבָּהּ:

ἐὰν ὦσιν πεντήκοντα δίκαιοι ἐν τῇ πόλει ἀπολεῖς αὐτούς οὐκ ἀνήσεις πάντα τὸν τόπον ἕνεκεν τῶν πεντήκοντα δικαίων ἐὰν ὦσιν ἐν αὐτῇ

24 ܐܸܢ ܐܝܼܬܼ ܚܲܡܫܝܼܢ ܙܲܕܝܼܩܝܼܢ ܒܓ݂ܵܘ ܩܪܝܼܬܼܵܐ: ܒܪܘܼܓܼܙܵܐ ܚܲܕ݂ ܡܵܘܒܸܿܕ ܐܲܢ̄ܬ: ܘܠܵܐ ܫܵܒܸܩ ܐܲܢ̄ܬ ܠܐܲܬܼܪܵܐ: ܡܸܛܠ ܚܲܡܫܝܼܢ ܙܲܕܝܼܩܝܼܢ ܕܲܒ݂ܓ݂ܵܘܵܗܿ.

Si forte fuerint quinquaginta iusti in civitate, vere perdes et non parces loco illi propter quinquaginta iustos, si fuerint in eo?

Եթէ իցեն յիսուն արդար ի քաղաքի, կորուսանիցե՞ս զնոսա, եւ ո՞չ ներիցես ամենայն տեղեացն վասն յիսուն արդարոյն եթէ իցեն ի նմա:

უკუეთუ იყუნენ ერგასისნი მართალნი, წარწყმედ-ა მათ? არა ჰრიდო-ა ყოველსა მას ადგილსა ერგასისთა მართალთა ძლით, უკუეთუ იყვნენ მას შინა? 24

24 Peradventure there be fifty righteous within the city: wilt thou also destroy and not spare the place for the fifty righteous that are therein?

כה. חָלִלָה לְּךָ מֵעֲשׂת כַּדָּבָר הַזֶּה לְהָמִית צַדִּיק עִם רָשָׁע וְהָיָה כַצַּדִּיק כָּרָשָׁע חָלִלָה לָּךְ הֲשֹׁפֵט כָּל הָאָרֶץ לֹא יַעֲשֶׂה מִשְׁפָּט:

μηδαμῶς σὺ ποιήσεις ὡς τὸ ῥῆμα τοῦτο τοῦ ἀποκτεῖναι δίκαιον μετὰ ἀσεβοῦς καὶ ἔσται ὁ δίκαιος ὡς ὁ ἀσεβής μηδαμῶς ὁ κρίνων πᾶσαν τὴν γῆν οὐ ποιήσεις κρίσιν

25 ܚܵܣ ܠܵܟ݂ ܕܬܸܥܒܸܿܕ݂ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܕܬܸܩܛܘܿܠ ܙܲܟܵܝܵܐ ܥܲܡ ܚܲܝܵܒ݂ܵܐ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܙܲܟܵܝܵܐ ܐܲܝܟ ܚܲܝܵܒ݂ܵܐ: ܚܵܣ ܠܵܟ݂ ܕܲܝܵܢܵܐ ܕܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ : ܠܵܐ ܢܸܬܼܥܒܸܕ݂ ܕܝܼܢܵܐ ܗܵܢܵܐ.

Absit a te, ut rem hanc facias et occidas iustum cum impio, fiatque iustus sicut impius; absit a te. Nonne iudex universae terrae faciet iudicium?”.

Քաւ լիցի քեզ առնել զայն բան. սպանանել զարդարն ընդ ամպարշտի, եւ լինիցի արդարն իբրեւ զամպարիշտն. քաւ լիցի քեզ որ դատիս զամենայն երկիր, մի՛ արասցես զայն դատաստան:

არა სადა ჰყო შორის სიტყჳსა მისებრ მოკუდინებაჲ მართლისა უღმრთოთა თანა და იყოს მართალი, ვითარცა უღმრთოჲ? ნუ სადა რომელი სჯი ყოველსა ქუეყანასა, ნუ ჰყოფ სასჯელსა. 25

25 That be far from thee to do after this manner, to slay the righteous with the wicked: and that the righteous should be as the wicked, that be far from thee: Shall not the Judge of all the earth do right?

כו. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה אִם אֶמְצָא בִסְדֹם חֲמִשִּׁים צַדִּיקִם בְּתוֹךְ הָעִיר וְנָשָׂאתִי לְכָל הַמָּקוֹם בַּעֲבוּרָם:

εἶπεν δὲ κύριος ἐὰν εὕρω ἐν Σοδομοις πεντήκοντα δικαίους ἐν τῇ πόλει ἀφήσω πάντα τὸν τόπον δι᾽ αὐτούς

26 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ: ܐܸܢ ܐܸܫܟܲܚ ܒܲܣܕ݂ܘܿܡ ܚܲܡܫܝܼܢ ܙܲܕܝܼܩܝܼܢ ܒܓ݂ܵܘ ܩܪܝܼܬܼܵܐ: ܐܸܫܒܿܘܿܩ ܠܟ݂ܠܹܗܿ ܐܲܬܼܪܵܐ ܡܸܛܠܵܬܼܗܘܿܢ.

Dixitque Dominus: “Si invenero Sodomae quinquaginta iustos in medio civitatis, dimittam omni loco propter eos”.

Եւ ասէ Տէր. Եթէ գտցի ի Սոդոմ յիսուն արդար ի քաղաքի անդ, թողացուցից ամենայն տեղեացն վասն նոցա:

და თქუა უფალმან ღმერთმან: უკუეთუ იყვნენ ერგასისნი მართალნი სოდომთ ქალაქთა შინა, დაუტეო ყოველი ადგილი მათთჳს. 26

26 And the LORD said, If I find in Sodom fifty righteous within the city, then I will spare all the place for their sakes.

כז. וַיַּעַן אַבְרָהָם וַיֹּאמַר הִנֵּה נָא הוֹאַלְתִּי לְדַבֵּר אֶל אֲדֹנָי וְאָנֹכִי עָפָר וָאֵפֶר:

καὶ ἀποκριθεὶς Αβρααμ εἶπεν νῦν ἠρξάμην λαλῆσαι πρὸς τὸν κύριον ἐγὼ δέ εἰμι γῆ καὶ σποδός

27 ܘܲܥܢܵܐ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܗܵܐ ܫܲܪܝܼܬܼ ܠܲܡܡܲܠܵܠܘܼ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ: ܘܐܸܢܵܐ ܥܲܦܪܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܘܩܸܛܡܵܐ.

Respondensque Abraham ait: “Ecce coepi loqui ad Dominum meum, cum sim pulvis et cinis.

Պատասխանի ետ Աբրահամ եւ ասէ. Այժմ սկսայ խօսել ընդ Տեառն, բայց ես հող եմ եւ մոխիր:

და მიმგებელმან აბრაჰამ თქუა: აწ ვიწყე სიტყუად უფლისა მიმართ, ხოლო მე ვარ მიწაჲ და ნაცარ. 27

27 And Abraham answered and said, Behold now, I have taken upon me to speak unto the LORD, which am but dust and ashes:

כח. אוּלַי יַחְסְרוּן חֲמִשִּׁים הַצַּדִּיקִם חֲמִשָּׁה הֲתַשְׁחִית בַּחֲמִשָּׁה אֶת כָּל הָעִיר וַיֹּאמֶר לֹא אַשְׁחִית אִם אֶמְצָא שָׁם אַרְבָּעִים וַחֲמִשָּׁה:

ἐὰν δὲ ἐλαττονωθῶσιν οἱ πεντήκοντα δίκαιοι πέντε ἀπολεῖς ἕνεκεν τῶν πέντε πᾶσαν τὴν πόλιν καὶ εἶπεν οὐ μὴ ἀπολέσω ἐὰν εὕρω ἐκεῖ τεσσαράκοντα πέντε

28 ܘܐܸܢ ܚܲܣܝܼܪܝܼܢ ܡ̣ܢ ܚܲܡܫܝܼܢ ܙܲܕܝܼܩܝܼܢ ܚܲܡܫܵܐ: ܡܚܲܒܸܿܠ ܐܲܢ̄ܬ ܡܸܛܠ ܚܲܡܫܵܐ ܟܠܵܗܿ ܩܪܝܼܬܼܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܐ ܐܹܚܲܒܸܿܠ ܐܸܢ ܐܸܫܟܲܚ ܬܲܡܵܢ ܐܲܪܒܿܥܝܼܢ ܘܚܲܡܫܵܐ.

Quid, si forte minus quinquaginta iustis quinque fuerint? Delebis propter quinque universam urbem?”. Et ait: “Non delebo, si invenero ibi quadraginta quinque”.

Եթէ պակասիցեն քան զյիսուն արդար հնգիւ չափ, կորուսանիցե՞ս վասն հնգիցն զամենայն քաղաքն: Եւ ասէ. Ոչ կորուսից, եթէ գտցի անդ քառասուն եւ հինգ:

უკუეთუ შემცირდენ ერგასისნი მართალნი ორმეოცდახუთად, წარსწყმიდო-ა ორმეოცდახუთთათჳს ყოველი ქალაქი? და თქუა: უკუეთუ ვპოვნე მუნ ორმეოცდახუთნი, არა წარვწყმიდო. 28

28 Peradventure there shall lack five of the fifty righteous: wilt thou destroy all the city for lack of five? And he said, If I find there forty and five, I will not destroy it.

כט. וַיֹּסֶף עוֹד לְדַבֵּר אֵלָיו וַיֹּאמַר אוּלַי יִמָּצְאוּן שָׁם אַרְבָּעִים וַיֹּאמֶר לֹא אֶעֱשֶׂה בַּעֲבוּר הָאַרְבָּעִים:

καὶ προσέθηκεν ἔτι λαλῆσαι πρὸς αὐτὸν καὶ εἶπεν ἐὰν δὲ εὑρεθῶσιν ἐκεῖ τεσσαράκοντα καὶ εἶπεν οὐ μὴ ἀπολέσω ἕνεκεν τῶν τεσσαράκοντα

29 ܘܐܵܘܣܸܦ ܬܒ݂ܘܼ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܠܡܹܐܡܲܪ ܠܹܗ: ܘܐܸܢ ܡܸܫܬܲܟ݂ܚܝܼܢ ܬܲܡܵܢ ܐܲܪܒܿܥܝܼܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܐ ܐܹܚܲܒܸܿܠ ܐܸܢ ܐܸܫܟܲܚ ܬܲܡܵܢ ܐܲܪܒܿܥܝܼܢ.

Rursumque locutus est ad eum: “Si forte inventi fuerint ibi quadraginta?”. Ait: “Non percutiam propter quadraginta”.

Եւ յաւել եւս խօսել ընդ նմա եւ ասէ. Իսկ եթէ գտցի անդ քառասուն: Եւ ասէ. Ոչ կորուսից վասն քառասնիցն:

და შესძინა მერმე სიტყუად მისსა მიმართ და თქუა: უკუეთუ იყვნენ ორმეოცნი? და თქუა: არა წარვწყმიდო ორმეოცთათჳს. 29

29 And he spake unto him yet again, and said, Peradventure there shall be forty found there. And he said, I will not do it for forty's sake.

ל. וַיֹּאמֶר אַל נָא יִחַר לַאדֹנָי וַאֲדַבֵּרָה אוּלַי יִמָּצְאוּן שָׁם שְׁלשִׁים וַיֹּאמֶר לֹא אֶעֱשֶׂה אִם אֶמְצָא שָׁם שְׁלשִׁים:

καὶ εἶπεν μή τι κύριε ἐὰν λαλήσω ἐὰν δὲ εὑρεθῶσιν ἐκεῖ τριάκοντα καὶ εἶπεν οὐ μὴ ἀπολέσω ἐὰν εὕρω ἐκεῖ τριάκοντα

30 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܐ ܢܸܬܼܒܿܐܸܫ ܠܡܵܪܝܵܐ ܘܐܹܡܲܠܸܠ: ܘܐܸܢ ܡܸܫܬܲܟ݂ܚܝܼܢ ܬܲܡܵܢ ܬܠܵܬܼܝܼܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܐ ܐܹܚܲܒܸܿܠ ܐܸܢ ܐܸܫܟܲܚ ܬܲܡܵܢ ܬܠܵܬܼܝܼܢ.

“Ne, quaeso, inquit, indignetur Dominus meus, si loquar. Si forte ibi inventi fuerint triginta?”. Respondit: “Non faciam, si invenero ibi triginta”.

Եւ ասէ. Միթէ իցէ՞ ինչ, Տէր,`` եթէ խօսիցիմ: Իսկ եթէ գտցի անդ երեսուն: Եւ ասէ. Ոչ կորուսից, եթէ գտցի անդ երեսուն:

და თქუა: ნურას, უფალო, უკუეთუ ვიტყოდი-ღა: იპოვნენ თუ მუნ ოცდაათნი? და თქუა: არა წარვწყმიდო ოცდაათთათჳს. 30

30 And he said unto him, Oh let not the LORD be angry, and I will speak: Peradventure there shall thirty be found there. And he said, I will not do it, if I find thirty there.

לא. וַיֹּאמֶר הִנֵּה נָא הוֹאַלְתִּי לְדַבֵּר אֶל אֲדֹנָי אוּלַי יִמָּצְאוּן שָׁם עֶשְׂרִים וַיֹּאמֶר לֹא אַשְׁחִית בַּעֲבוּר הָעֶשְׂרִים:

καὶ εἶπεν ἐπειδὴ ἔχω λαλῆσαι πρὸς τὸν κύριον ἐὰν δὲ εὑρεθῶσιν ἐκεῖ εἴκοσι καὶ εἶπεν οὐ μὴ ἀπολέσω ἕνεκεν τῶν εἴκοσι

31 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܗܵܐ ܫܲܪܝܼܬܼ ܠܲܡܡܲܠܵܠܘܼ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ: ܘܐܸܢ ܡܸܫܬܲܟ݂ܚܝܼܢ ܬܲܡܵܢ ܥܸܣܪܝܼܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܐ ܐܹܚܲܒܸܿܠ ܡܸܛܠ ܥܸܣܪܝܼܢ.

“Ecce, ait, coepi loqui ad Dominum meum. Si forte inventi fuerint ibi viginti?”. Dixit: “Non interficiam propter viginti”.

Եւ ասէ. Որովհետեւ կալայ խօսել ընդ Տեառն. եթէ գտցի անդ քսան: Եւ ասէ. Ոչ կորուսից վասն քսանիցն:

და თქუა: ვინათგან მაქუს სიტყუად უფლისა მიმართ ჩემისა და თქუა: უკუეთუ იყვნენ მუნ ოცნი? და თქუა: არა წარვწყმიდო ოცთათჳს. 31

31 And he said, Behold now, I have taken upon me to speak unto the LORD: Peradventure there shall be twenty found there. And he said, I will not destroy it for twenty's sake.

לב. וַיֹּאמֶר אַל נָא יִחַר לַאדֹנָי וַאֲדַבְּרָה אַךְ הַפַּעַם אוּלַי יִמָּצְאוּן שָׁם עֲשָׂרָה וַיֹּאמֶר לֹא אַשְׁחִית בַּעֲבוּר הָעֲשָׂרָה:

καὶ εἶπεν μή τι κύριε ἐὰν λαλήσω ἔτι ἅπαξ ἐὰν δὲ εὑρεθῶσιν ἐκεῖ δέκα καὶ εἶπεν οὐ μὴ ἀπολέσω ἕνεκεν τῶν δέκα

32 ܘܐܸܡܲܪ݂: ܠܵܐ ܢܸܬܼܒܿܐܸܫ ܠܡܵܪܝܵܐ ܘܐܹܡܲܠܸܠ. ܒܲܠܚܘܿܕ݂ ܙܒܲܢ̄ܬܵܐ ܗܵܕܹܐ: ܘܐܸܢ ܡܸܫܬܲܟ݂ܚܝܼܢ ܬܲܡܵܢ ܥܸܣܪܵܐ. ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܐ ܐܹܚܲܒܸܿܠ ܡܸܛܠ ܥܸܣܪܵܐ.

“Obsecro, inquit, ne irascatur Dominus meus, si loquar adhuc semel. Si forte inventi fuerint ibi decem?”. Dixit: “Non delebo propter decem”.

Եւ ասէ. Միթէ իցէ՞ ինչ, Տէր``, եթէ խօսեցայց եւս մեւս անգամ. եթէ գտանիցի անդ տասն: Եւ ասէ. Ոչ կորուսից վասն տասանցն:

და თქუა: ნუ რაჲ, უფალო, უკუეთუ ვიტყოდი მერმე ერთგზის-ღა და იპოვნენ თუ ათნი? და თქუა: არა წარვწყმიდო ათთათჳს. 32

32 And he said, Oh let not the LORD be angry, and I will speak yet but this once: Peradventure ten shall be found there. And he said, I will not destroy it for ten's sake.

לג. וַיֵּלֶךְ יְהֹוָה כַּאֲשֶׁר כִּלָּה לְדַבֵּר אֶל אַבְרָהָם וְאַבְרָהָם שָׁב לִמְקֹמוֹ:

ἀπῆλθεν δὲ κύριος ὡς ἐπαύσατο λαλῶν τῷ Αβρααμ καὶ Αβρααμ ἀπέστρεψεν εἰς τὸν τόπον αὐτοῦ

33 ܘܐܸܙܲܠ ܡܵܪܝܵܐ ܟܲܕ݂ ܫܲܠܸܡ ܠܲܡܡܲܠܵܠܘܼ ܥܲܡ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܗܦܲܟ ܠܐܲܬܼܪܹܗܿ.

Abiit Dominus, postquam cessavit loqui ad Abraham; et ille reversus est in locum suum.

Եւ գնաց Տէր իբրեւ լռեաց ի խօսելոյ անտի ընդ Աբրահամու, եւ Աբրահամ դարձաւ ի տեղի իւր:

და წარვიდა უფალი, ვითარცა დასცხრა ზრახჳსაგან აბრაჰამისსა. და მიიქცია ადგიდ თჳსსა. 33

33 And the LORD went his way, as soon as he had left communing with Abraham: and Abraham returned unto his place.

יט

ΙΘʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܝܛ

Cap. 19

ԳԼ. ԺԹ

თავი მეცხრამეტე

א. וַיָּבֹאוּ שְׁנֵי הַמַּלְאָכִים סְדֹמָה בָּעֶרֶב וְלוֹט ישֵׁב בְּשַׁעַר סְדֹם וַיַּרְא לוֹט וַיָּקָם לִקְרָאתָם וַיִּשְׁתַּחוּ אַפַּיִם אָרְצָה:

ἦλθον δὲ οἱ δύο ἄγγελοι εἰς Σοδομα ἑσπέρας Λωτ δὲ ἐκάθητο παρὰ τὴν πύλην Σοδομων ἰδὼν δὲ Λωτ ἐξανέστη εἰς συνάντησιν αὐτοῖς καὶ προσεκύνησεν τῷ προσώπῳ ἐπὶ τὴν γῆν

1 ܘܐܸܬܼܵܘ ܬܪܹܝܢ ܡܲܠܲܐܟ݂ܝܼܢ ܠܲܣܕ݂ܘܿܡ ܒܪܲܡܫܵܐ: ܘܠܘܿܛ ܝܵܬܸܒ݂ ܒܬܲܪܥܵܐ ܕܲܣܕ݂ܘܿܡ: ܘܲܚܙܵܐ ܐܸܢܘܿܢ ܠܘܿܛ ܘܩܵܡ ܠܐܘܼܪܥܗܘܿܢ. ܘܲܣܓܸܕ݂ ܥܲܠ ܐܲܦܵܘ̈ܗܝ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Veneruntque duo angeli Sodomam vespere, sedente Lot in foribus civitatis. Qui cum vidisset eos, surrexit et ivit obviam eis adoravitque pronus in terram

Եւ եկին երկու հրեշտակքն ի Սոդոմ ընդ երեկս. եւ Ղովտ նստէր առ դրան Սոդոմացւոցն: Իբրեւ ետես Ղովտ, յարեաւ ընդ առաջ նոցա, եւ երկիր եպագ ի վերայ երեսաց իւրոց յերկիր:

ხოლო მოვიდეს ორნი ანგელოზნი მიმწუხრი და ლოთ ჯდა წინაშე ბჭეთა სოდომისთა. და იხილნა რაჲ ლოთ, აღდგა მიგებებად მათდა და თაყუანის-სცა პირითა ქუეყანასა ზედა. 1

1 And there came two angels to Sodom at even; and Lot sat in the gate of Sodom: and Lot seeing them rose up to meet them; and he bowed himself with his face toward the ground;

ב. וַיֹּאמֶר הִנֶּה נָּא אֲדֹנַי סוּרוּ נָא אֶל בֵּית עַבְדְּכֶם וְלִינוּ וְרַחֲצוּ רַגְלֵיכֶם וְהִשְׁכַּמְתֶּם וַהֲלַכְתֶּם לְדַרְכְּכֶם וַיֹּאמְרוּ לֹּא כִּי בָרְחוֹב נָלִין:

καὶ εἶπεν ἰδού κύριοι ἐκκλίνατε εἰς τὸν οἶκον τοῦ παιδὸς ὑμῶν καὶ καταλύσατε καὶ νίψασθε τοὺς πόδας ὑμῶν καὶ ὀρθρίσαντες ἀπελεύσεσθε εἰς τὴν ὁδὸν ὑμῶν εἶπαν δέ οὐχί ἀλλ᾽ ἐν τῇ πλατείᾳ καταλύσομεν

2 ܘܐܸܡܲܪ݂: ܒܵܥܹܐ ܐ̄ܢܵܐ ܡܸܢܟ݂ܘܿܢ ܡܵܪܝ: ܣܛܵܘ ܠܒܹܝܬܼ ܥܲܒ݂ܕܟ݂ܘܿܢ: ܘܒ݂ܘܼܬܼܘ ܘܐܲܫܝܼܓܼܘ ܪܸܓܼܠܲܝܟܿܘܿܢ: ܘܩܲܕܸܡܘ ܘܙܸܠܘ ܠܐܘܼܪܚܟ݂ܘܿܢ. ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܠܵܐ: ܒܫܘܼܩܵܐ ܢܒ݂ܘܼܬܼ.

et dixit: “Obsecro, domini mei, declinate in domum pueri vestri et pernoctate; lavate pedes vestros et mane proficiscemini in viam vestram”. Qui dixerunt: “Minime, sed in platea pernoctabimus”.

եւ ասէ. Ահաւասիկ ես, տեարք, եկայք ի տուն ծառայի ձերոյ, հանգերուք, եւ լուացից զոտս ձեր. եւ կանխեալ ընդ առաւօտս երթիջիք զճանապարհ ձեր: Եւ ասեն. Ոչ, այլ ի քաղաքամիջի աստ ագցուք:

და ჰრქუა: აჰა, უფალნო, მოაქციეთ ჩემდა მომართ სახიდ მონისა თქუენისა და დაივანეთ და დაიბანენით ფერჴნი და, განცისკრდეს რაჲ, წარვედით გზასა თქუენსა. და თქუეს: არა, არამედ უბანთა ზედა დავივანოთ. 2

2 And he said, Behold now, my lords, turn in, I pray you, into your servant's house, and tarry all night, and wash your feet, and ye shall rise up early, and go on your ways. And they said, Nay; but we will abide in the street all night.

ג. וַיִּפְצַר בָּם מְאֹד וַיָּסֻרוּ אֵלָיו וַיָּבֹאוּ אֶל בֵּיתוֹ וַיַּעַשׂ לָהֶם מִשְׁתֶּה וּמַצּוֹת אָפָה וַיֹּאכֵלוּ:

καὶ κατεβιάζετο αὐτούς καὶ ἐξέκλιναν πρὸς αὐτὸν καὶ εἰσῆλθον εἰς τὴν οἰκίαν αὐτοῦ καὶ ἐποίησεν αὐτοῖς πότον καὶ ἀζύμους ἔπεψεν αὐτοῖς καὶ ἔφαγον

3 ܘܐܲܠܸܨ ܐܸܢܘܿܢ ܛܵܒ݂: ܘܲܣܛܵܘ ܠܘܵܬܹܗ ܘܥܲܠܘ ܠܒܲܝܬܹܿܗ: ܘܲܥܒܲܕ݂ ܠܗܘܿܢ ܡܲܫܬܿܝܵܐ: ܘܦܲܛܝܼܪܵܐ ܐܲܦܵܐ ܠܗܘܿܢ ܘܲܠܥܸܣܘ.

Compulit illos oppido, et diverterunt ad eum. Ingressisque domum illius fecit convivium et coxit azyma, et comederunt.

Եւ բռնադատեաց զնոսա յոյժ, եւ խոտորեցան առ նա եւ մտին ի տուն նորա. եւ արար նոցա ընթրիս, եւ բաղարջ եփեաց նոցա եւ կերան:

და აიძულა მათ და მოაქციეს მისსა მიმართ და შევიდეს სახედ მისსა. და უქმნა მათ სასუმელი და უცომონი წარუცნა მათ და ჭამეს პირველ დაძინებისა. 3

3 And he pressed upon them greatly; and they turned in unto him, and entered into his house; and he made them a feast, and did bake unleavened bread, and they did eat.

ד. טֶרֶם יִשְׁכָּבוּ וְאַנְשֵׁי הָעִיר אַנְשֵׁי סְדֹם נָסַבּוּ עַל הַבַּיִת מִנַּעַר וְעַד זָקֵן כָּל הָעָם מִקָּצֶה:

πρὸ τοῦ κοιμηθῆναι καὶ οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως οἱ Σοδομῖται περιεκύκλωσαν τὴν οἰκίαν ἀπὸ νεανίσκου ἕως πρεσβυτέρου ἅπας ὁ λαὸς ἅμα

4 ܘܲܥܕܲܟܹܿܝܠ ܠܵܐ ܕܡܸܟ݂ܘ: ܘܐ̄ܢܵܫܲܝ̈ ܩܪܝܼܬܼܵܐ ܐ̄ܢܵܫܲܝ̈ ܣܕ݂ܘܿܡ ܐܸܬܼܟܲܪܟܿܘܼܗܝ ܠܒܲܝܬܵܐ: ܡ̣ܢ ܥܠܲܝܡܹ̈ܐ ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܣܵܒܹܐ: ܘܟ݂ܠܹܗܿ ܥܲܡܵܐ ܡ̣ܢ ܣܵܟܹܐ.

Prius autem quam irent cubitum, viri civitatis, viri Sodomae, vallaverunt domum a iuvene usque ad senem, omnis populus simul.

Մինչչեւ ի քուն մտեալ էր նոցա, եւ արք քաղաքին Սոդոմացւոց պատեցին զտունն յերիտասարդաց մինչեւ ցծերս, ամենայն ժողովուրդն ի միասին:

და კაცთა ქალაქისათა სოდომელთა გარე მოიცვეს სახლი ჭაბუკითგან ვიდრე მოხუცებულადმდე ყოველმან ერმან ერთბამად. 4

4 But before they lay down, the men of the city, even the men of Sodom, compassed the house round, both old and young, all the people from every quarter:

ה. וַיִּקְרְאוּ אֶל לוֹט וַיֹּאמְרוּ לוֹ אַיֵּה הָאֲנָשִׁים אֲשֶׁר בָּאוּ אֵלֶיךָ הַלָּיְלָה הוֹצִיאֵם אֵלֵינוּ וְנֵדְעָה אֹתָם:

καὶ ἐξεκαλοῦντο τὸν Λωτ καὶ ἔλεγον πρὸς αὐτόν ποῦ εἰσιν οἱ ἄνδρες οἱ εἰσελθόντες πρὸς σὲ τὴν νύκτα ἐξάγαγε αὐτοὺς πρὸς ἡμᾶς ἵνα συγγενώμεθα αὐτοῖς

5 ܘܲܩܪܵܘ ܠܠܘܿܛ ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ: ܐܲܝܟܵܐ ܐܸܢܘܿܢ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܕܐܸܬܼܵܘ ܠܘܵܬܼܵܟ݂ ܒܠܸܠܝܵܐ: ܐܲܦܸܩ ܐܸܢܘܿܢ ܠܲܢ ܘܢܸܕܲܥ ܐܸܢܘܿܢ.

Vocaveruntque Lot et dixerunt ei: “Ubi sunt viri, qui introierunt ad te nocte? Educ illos ad nos, ut cognoscamus eos”.

Եւ կոչէին արտաքս զՂովտ եւ ասէին ցնա. Ո՞ւր են արքն որ մտին առ քեզ գիշերի, ած զնոսա առ մեզ զի գիտասցուք զնոսա:

და განუწოდდეს ლოთს და იტოდეს მისა მიმართ: სადა არიან კაცნი, მოსრულნი შენდა ღამით? გამოიყუანენ იგინი ჩუენდა, რამეთუ თანა-ვეყუნეთ მათ. 5

5 And they called unto Lot, and said unto him, Where are the men which came in to thee this night? bring them out unto us, that we may know them.

ו. וַיֵּצֵא אֲלֵהֶם לוֹט הַפֶּתְחָה וְהַדֶּלֶת סָגַר אַחֲרָיו:

ἐξῆλθεν δὲ Λωτ πρὸς αὐτοὺς πρὸς τὸ πρόθυρον τὴν δὲ θύραν προσέῳξεν ὀπίσω αὐτοῦ

6 ܘܲܢܦܲܩ ܠܘܿܛ ܠܘܵܬܼܗܘܿܢ ܠܬܲܪܥܵܐ: ܘܬܲܪܥܵܐ ܐܸܚܲܕ݂ܘ ܒܵܬܼܪܹܗ.

Egressus ad eos Lot post tergum occludens ostium ait:

Եւ ել առ նոսա Ղովտ արտաքոյ դրանն, եւ զդուռն ձգեաց զկնի իւր:

ხოლო გამოვიდა ლოთ მათდა მიმართ წინაშე კართა და კარი განიჴშა უკუანა თჳსსა. 6

6 And Lot went out at the door unto them, and shut the door after him,

ז. וַיֹּאמַר אַל נָא אַחַי תָּרֵעוּ:

εἶπεν δὲ πρὸς αὐτούς μηδαμῶς ἀδελφοί μὴ πονηρεύσησθε

7 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ ܠܘܿܛ: ܠܵܐ ܬܲܒ݂ܐܫܘܼܢ ܐܲܚܲܝ̈.

“Nolite, quaeso, fratres mei, nolite malum hoc facere.

Եւ ասէ ցնոսա. Քաւ լիցի ձեզ, եղբարք, մի՛ գործէք զայդ չարիս:

და ჰრქუა მათ: ნუ სადა, ძმანო, ნუ უკეთურებთ. 7

7 And said, I pray you, brethren, do not so wickedly.

ח. הִנֵּה נָא לִי שְׁתֵּי בָנוֹת אֲשֶׁר לֹא יָדְעוּ אִישׁ אוֹצִיאָה נָּא אֶתְהֶן אֲלֵיכֶם וַעֲשׂוּ לָהֶן כַּטּוֹב בְּעֵינֵיכֶם רַק לָאֲנָשִׁים הָאֵל אַל תַּעֲשׂוּ דָבָר כִּי עַל כֵּן בָּאוּ בְּצֵל קֹרָתִי:

εἰσὶν δέ μοι δύο θυγατέρες αἳ οὐκ ἔγνωσαν ἄνδρα ἐξάξω αὐτὰς πρὸς ὑμᾶς καὶ χρήσασθε αὐταῖς καθὰ ἂν ἀρέσκῃ ὑμῖν μόνον εἰς τοὺς ἄνδρας τούτους μὴ ποιήσητε μηδὲν ἄδικον οὗ εἵνεκεν εἰσῆλθον ὑπὸ τὴν σκέπην τῶν δοκῶν μου

8 ܗܵܐ ܐܝܼܬܼ ܠܝܼ ܬܲܪܬܹܿܝܢ ܒܢ̈ܵܢ ܕܠܵܐ ܝܼܕܲܥ ܐܸܢܹܝܢ ܓܒܲܪ: ܐܲܦܸܩ ܐܸܢܹܝܢ ܠܟ݂ܘܿܢ: ܘܲܥܒܲܕ݂ܘ ܠܗܘܿܢ ܐܲܝܟܲܢܵܐ ܕܫܲܦܝܼܪ ܒܥܲܝܢܲܝܟܿܘܿܢ: ܒܲܠܚܘܿܕ݂ ܠܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ ܠܵܐ ܬܸܥܒܿܕ݂ܘܼܢ ܡܸܕܸܡ: ܡܸܛܠ ܕܥܲܠܘ ܠܛܸܠܵܠܵܐ ܕܩܵܪ̈ܝܵܬܼܝ.

Ecce, habeo duas filias, quae necdum cognoverunt virum; educam eas ad vos, et facite eis sicut placuerit vobis, dummodo viris istis nihil faciatis; ideo enim ingressi sunt sub umbra tecti mei”.

Են իմ երկու դստերք որ զայր ոչ գիտեն, հանից զնոսա առ ձեզ, եւ արարէք ընդ նոսա որպէս հաճոյ իցէ ձեզ. բայց միայն արանցդ այդոցիկ մի՛ ինչ մեղ առնիցէք. որովհետեւ մտին ընդ յարկաւ գերանաց իմոց:

რამეთუ არიან ჩემნი ორნი ასულნი, რომელთა არღა უცნიეს მამაკაცნი. გამოვიყუანნე იგინი თქუენდა და იჴმიენით იგინი, ვითარცა გთნავს, მხოლოდ კაცთა ამათ მიმართ ოდენ ნურარას ჰყოფთ უსამართლოსა, ვინათგან შემოვიდეს სართულსა ქუეშე მოსრულთა ჩემთასა. 8

8 Behold now, I have two daughters which have not known man; let me, I pray you, bring them out unto you, and do ye to them as is good in your eyes: only unto these men do nothing; for therefore came they under the shadow of my roof.

ט. וַיֹּאמְרוּ גֶּשׁ הָלְאָה וַיֹּאמְרוּ הָאֶחָד בָּא לָגוּר וַיִּשְׁפֹּט שָׁפוֹט עַתָּה נָרַע לְךָ מֵהֶם וַיִּפְצְרוּ בָאִישׁ בְּלוֹט מְאֹד וַיִּגְּשׁוּ לִשְׁבֹּר הַדָּלֶת:

εἶπαν δέ ἀπόστα ἐκεῖ εἷς ἦλθες παροικεῖν μὴ καὶ κρίσιν κρίνειν νῦν οὖν σὲ κακώσομεν μᾶλλον ἢ ἐκείνους καὶ παρεβιάζοντο τὸν ἄνδρα τὸν Λωτ σφόδρα καὶ ἤγγισαν συντρῖψαι τὴν θύραν

9 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܦܪܘܿܩ ܠܗܲܠ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܚܲܕ݂ ܐܸܬܼܵܐ ܠܡܸܬܿܬܵܘܬܵܒ݂ܘܼ ܥܲܡܵܢ: ܘܗܵܐ ܕܵܐܹܢ ܠܲܢ ܕܝܼܢܹ̈ܐ: ܗܵܫܵܐ ܢܲܒ݂ܐܸܫ ܠܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܕܲܠܗܘܿܢ. ܘܐܸܬܼܟܲܬܲܫ ܥܲܡ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܠܘܿܛ ܛܵܒ݂: ܘܲܩܪܸܒ݂ܘ ܠܡܸܬܼܒܲܪ ܬܲܪܥܵܐ.

At illi dixerunt: “Recede illuc”. Et rursus: “Unus ingressus est, inquiunt, ut advena et vult iudicare? Te ergo ipsum magis quam hos affligemus”. Vimque faciebant Lot vehementissime, iamque prope erat, ut effringerent fores.

Եւ ասեն. Ի բաց կաց. մտեր բնակել պանդխտութեամբ, միթէ եւ դատաստա՞ն եւս դատել. այժմ եւ զքեզ եւս չարչարեսցուք առաւել քան զնոսա: Եւ բռնադատէին զայրն, զՂովտ, յոյժ, եւ մերձ էին զդուրսն խորտակել:

და ჰრქუეს: განერე იქი. მწირობად შემოხუედ, ნუ. სასჯელისა სჯად. აწ უკუე შენ გიბოროტოთ უფროს-ღა, ვიდრე მათ. და აიძულებდეს ლოთს ფრიად და მიეახლნეს შემუსრვად კარსა. 9

9 And they said, Stand back. And they said again, This one fellow came in to sojourn, and he will needs be a judge: now will we deal worse with thee, than with them. And they pressed sore upon the man, even Lot, and came near to break the door.

י. וַיִּשְׁלְחוּ הָאֲנָשִׁים אֶת יָדָם וַיָּבִיאוּ אֶת לוֹט אֲלֵיהֶם הַבָּיְתָה וְאֶת הַדֶּלֶת סָגָרוּ:

ἐκτείναντες δὲ οἱ ἄνδρες τὰς χεῖρας εἰσεσπάσαντο τὸν Λωτ πρὸς ἑαυτοὺς εἰς τὸν οἶκον καὶ τὴν θύραν τοῦ οἴκου ἀπέκλεισαν

10 ܘܐܵܘܫܸܛܘ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܐܝܼܕܲܝܗܘܿܢ: ܘܐܲܥܸܠܘ ܠܠܘܿܛ ܠܘܵܬܼܗܘܿܢ ܠܒܲܝܬܵܐ: ܘܬܲܪܥܵܐ ܐܲܚܸܕ݂ܘ.

Et ecce miserunt manum viri et introduxerunt ad se Lot clauseruntque ostium;

Եւ ձգեալ արանցն զձեռս իւրեանց կորզեցին յինքեանս զՂովտ ի տուն անդր, եւ զդուրս տանն փակեցին:

ხოლო კაცთა მათ ბანყუნეს ჴელნი და შეიტანეს ლოთ ჴელთა მიმართ თჳსთა და კარი სახლისა დაჴშეს. 10

10 But the men put forth their hand, and pulled Lot into the house to them, and shut to the door.

יא. וְאֶת הָאֲנָשִׁים אֲשֶׁר פֶּתַח הַבַּיִת הִכּוּ בַּסַּנְוֵרִים מִקָּטֹן וְעַד גָּדוֹל וַיִּלְאוּ לִמְצֹא הַפָּתַח:

τοὺς δὲ ἄνδρας τοὺς ὄντας ἐπὶ τῆς θύρας τοῦ οἴκου ἐπάταξαν ἀορασίᾳ ἀπὸ μικροῦ ἕως μεγάλου καὶ παρελύθησαν ζητοῦντες τὴν θύραν

11 ܘܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܬܲܪܥܵܐ ܕܒܲܝܬܵܐ: ܒܠܲܥܘ ܒܲܫܪܲܓܼܪ̈ܵܓܼܝܵܬܼܵܐ: ܡ̣ܢ ܙܥܘܿܪܵܐ ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܪܲܒܵܐ: ܘܲܠܐܝܼܘ ܠܡܸܫܟܵܚܘܼ ܬܲܪܥܵܐ.

et eos, qui foris erant, percusserunt caecitate a minimo usque ad maximum, ita ut ostium invenire non possent.

Եւ զարսն որ առ դուրս տանն կային` հարին կուրութեամբ ի փոքուէ մինչեւ ցմեծն, եւ լքան խնդրել զդուրսն:

ხოლო კაცთა მყოფთა კარსა ზედა სახლისასა, დასცეს ვერ მხედველობაჲ მცირითგან მათით ვიდრე დიდადმდე და დაიჴსნნეს ძიებითა კარისათა. 11

11 And they smote the men that were at the door of the house with blindness, both small and great: so that they wearied themselves to find the door.

יב. וַיֹּאמְרוּ הָאֲנָשִׁים אֶל לוֹט עֹד מִי לְךָ פֹה חָתָן וּבָנֶיךָ וּבְנֹתֶיךָ וְכֹל אֲשֶׁר לְךָ בָּעִיר הוֹצֵא מִן הַמָּקוֹם:

εἶπαν δὲ οἱ ἄνδρες πρὸς Λωτ ἔστιν τίς σοι ὧδε γαμβροὶ ἢ υἱοὶ ἢ θυγατέρες ἢ εἴ τίς σοι ἄλλος ἔστιν ἐν τῇ πόλει ἐξάγαγε ἐκ τοῦ τόπου τούτου

12 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܠܠܘܿܛ: ܡܵܢܵܐ ܥܵܒܸܕ݂ ܐܲܢ̄ܬ ܗܵܪܟܵܐ: ܚܲܬܼܢܲܝ̈ܟ ܘܲܒ݂ܢܲܝ̈ܟ ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼܵܟ݂ ܘܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܵܟ݂ ܒܲܩܪܝܼܬܼܵܐ: ܐܲܦܸܩ ܡ̣ܢ ܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܢܵܐ.

Dixerunt autem viri ad Lot: “Habes hic quempiam tuorum? Generum et filios et filias et omnes, qui tui sunt in urbe, educ de loco hoc:

Եւ ասեն արքն ցՂովտ. Է՞ ոք քո աստ փեսայ կամ որդիք կամ դստերք, կամ այլ ոք քո իցէ՞ ի քաղաքի աստ. հան զնոսա ի տեղւոջէ յայսմանէ:

და თქუეს კაცთა მათ ლოთის მიმართ: არს ვინა შენი აქა სიძენი, ანუ ძენი, ანუ ასულნი, ანუ ვინცა ვინ შენი არს სხუაჲ ქალაქსა შინა, განიყვანენ იგინი ადგილით ამით. 12

12 And the men said unto Lot, Hast thou here any besides? son in law, and thy sons, and thy daughters, and whatsoever thou hast in the city, bring them out of this place:

יג. כִּי מַשְׁחִתִים אֲנַחְנוּ אֶת הַמָּקוֹם הַזֶּה כִּי גָדְלָה צַעֲקָתָם אֶת פְּנֵי יְהֹוָה וַיְשַׁלְּחֵנוּ יְהֹוָה לְשַׁחֲתָהּ:

ὅτι ἀπόλλυμεν ἡμεῖς τὸν τόπον τοῦτον ὅτι ὑψώθη ἡ κραυγὴ αὐτῶν ἐναντίον κυρίου καὶ ἀπέστειλεν ἡμᾶς κύριος ἐκτρῖψαι αὐτήν

13 ܡܸܛܠ ܕܲܡܚܲܒܿܠܝܼܢܲܢ ܠܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܣܸܠܩܲܬܼ ܓܥܵܬܼܗܘܿܢ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ: ܘܫܲܕܿܪܵܢ ܡܵܪܝܵܐ ܠܲܡܚܲܒܵܠܘܼܬܹܗ.

delebimus enim locum istum, eo quod increverit clamor contra eos coram Domino, qui misit nos, ut perdamus eam”.

Զի կորուսանելոց եմք մեք զքաղաքս զայս. զի բարձրացաւ աղաղակ սոցա առաջի Տեառն. եւ առաքեաց զմեզ Տէր սատակել զսա:

რამეთუ წარვსწყმედთ ჩუენ ადგილსა ამას, რამეთუ ამაღლდა ღაღადებაჲ მათი წინაშე უფლისა და მომავლინნა ჩუენ უფალმან აჴოცად მისსა. 13

13 For we will destroy this place, because the cry of them is waxen great before the face of the LORD; and the LORD hath sent us to destroy it.

יד. וַיֵּצֵא לוֹט וַיְדַבֵּר אֶל חֲתָנָיו לֹקְחֵי בְנֹתָיו וַיֹּאמֶר קוּמוּ צְּאוּ מִן הַמָּקוֹם הַזֶּה כִּי מַשְׁחִית יְהֹוָה אֶת הָעִיר וַיְהִי כִמְצַחֵק בְּעֵינֵי חֲתָנָיו:

ἐξῆλθεν δὲ Λωτ καὶ ἐλάλησεν πρὸς τοὺς γαμβροὺς αὐτοῦ τοὺς εἰληφότας τὰς θυγατέρας αὐτοῦ καὶ εἶπεν ἀνάστητε καὶ ἐξέλθατε ἐκ τοῦ τόπου τούτου ὅτι ἐκτρίβει κύριος τὴν πόλιν ἔδοξεν δὲ γελοιάζειν ἐναντίον τῶν γαμβρῶν αὐτοῦ

14 ܘܲܢܦܲܩ ܠܘܿܛ ܘܡܲܠܸܠ ܥܲܡ ܚܲܬܼܢܵܘ̈ܗܝ ܢܲܣܒܲܝ ܒܢܵܬܹܗ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܩܘܼܡܘ ܦܘܿܩܘ ܡ̣ܢ ܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܲܡܚܲܒܸܿܠ ܠܹܗ ܡܵܪܝܵܐ. ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܐܲܝܟ ܡܓܲܚܸܟ ܒܥܲܝܢܲܝ̈ ܚܲܬܼܢܵܘ̈ܗܝ.

Egressus itaque Lot locutus est ad generos suos, qui accepturi erant filias eius, et dixit: “Surgite, egredimini de loco isto, quia delebit Dominus civitatem”. Et visus est eis quasi ludens loqui.

Ել Ղովտ եւ խօսեցաւ ընդ փեսայս իւր որ առնլոց էին զդստերս նորա, եւ ասէ. Արիք եւ ելէք ի տեղւոջէ աստի յայսմանէ, զի սատակէ Տէր զքաղաքս: Եւ թուէր ծաղր առնել յաչս փեսայից իւրոց:

გამოვიდა ლოთ და თქუა: სიძეთა მიმართ თჳსთა, მიმყუანებელთა ასულთა მათთასა, და ჰრქუა: აღდეგით და გამოვედით ადგილისა ამისგან, რამეთუ აჰჴოცს უფალი ქალაქსა ხოლო საცინელად შეირაცხა წინაშე სიძეთა მისთა. 14

14 And Lot went out, and spake unto his sons in law, which married his daughters, and said, Up, get you out of this place; for the LORD will destroy this city. But he seemed as one that mocked unto his sons in law.

טו. וּכְמוֹ הַשַּׁחַר עָלָה וַיָּאִיצוּ הַמַּלְאָכִים בְּלוֹט לֵאמֹר קוּם קַח אֶת אִשְׁתְּךָ וְאֶת שְׁתֵּי בְנֹתֶיךָ הַנִּמְצָאֹת פֶּן תִּסָּפֶה בַּעֲוֹן הָעִיר:

ἡνίκα δὲ ὄρθρος ἐγίνετο ἐπεσπούδαζον οἱ ἄγγελοι τὸν Λωτ λέγοντες ἀναστὰς λαβὲ τὴν γυναῖκά σου καὶ τὰς δύο θυγατέρας σου ἃς ἔχεις καὶ ἔξελθε ἵνα μὴ συναπόλῃ ταῖς ἀνομίαις τῆς πόλεως

15 ܘܟܲܕ݂ ܣܠܸܩ ܫܲܦܪܵܐ: ܐܲܠܨܘܼܗܝ ܡܲܠܲܐܟܹ̈ܐ ܠܠܘܿܛ: ܘܐܲܡܪܝܼܢ ܠܹܗ: ܩܘܼܡ ܕܒܲܪ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܟ݂ ܘܬܲܪܬܹܝܢ ܒܢܵܬܼܵܟ݂ ܕܐܸܫܬܿܟܲܚ: ܕܲܠܡܵܐ ܬܸܒ݂ܠܲܥ ܒܲܚܛܵܗܹܝܗ ܕܲܩܪܝܼܬܼܵܐ.

Cumque esset mane, cogebant eum angeli dicentes: “Surge, tolle uxorem tuam et duas filias, quas habes hic, ne pereas in scelere civitatis”.

Եւ իբրեւ եղեւ առաւօտ, փութացուցանէին հրեշտակքն զՂովտ եւ ասէին. Արի առ զկին քո եւ զերկուս դստերս քո զոր ունիս, եւ ել աստի, զի մի՛ եւ դու կորնչիցիս ընդ անօրէնութիւնս քաղաքիդ:

და ვითარ ცისკარი იქმნა, და ასწრაფობდეს ანგელოზნი ლოთს მეტყუელნი: აღდეგ, მიიყუანე ცოლი შენი და ორნი ასულნი შენნი, რომელნი გისხენ, და განვედ, რათა არა თანა წარსწყმდე უსჯულოებათა ქალაქისათა. 15

15 And when the morning arose, then the angels hastened Lot, saying, Arise, take thy wife, and thy two daughters, which are here; lest thou be consumed in the iniquity of the city.

טז. וַיִּתְמַהְמָהּ וַיַּחֲזִיקוּ הָאֲנָשִׁים בְּיָדוֹ וּבְיַד אִשְׁתּוֹ וּבְיַד שְׁתֵּי בְנֹתָיו בְּחֶמְלַת יְהֹוָה עָלָיו וַיֹּצִאֻהוּ וַיַּנִּחֻהוּ מִחוּץ לָעִיר:

καὶ ἐταράχθησαν καὶ ἐκράτησαν οἱ ἄγγελοι τῆς χειρὸς αὐτοῦ καὶ τῆς χειρὸς τῆς γυναικὸς αὐτοῦ καὶ τῶν χειρῶν τῶν δύο θυγατέρων αὐτοῦ ἐν τῷ φείσασθαι κύριον αὐτοῦ

16 ܘܐܸܫܬܵܘܚܲܪ ܠܘܿܛ: ܘܐܸܚܲܕ݂ܘ ܡܲܠܲܐܟܹ̈ܐ ܒܐܝܼܕܹܗ ܘܒ݂ܐܝܼܕ݂ܵܐ ܕܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܘܒ݂ܐܝܼܕ݂ܵܐ ܕܬܲܪܬܹܝܢ ܒܢܵܬܹܗ: ܡܸܛܠ ܕܚܵܣ ܡܵܪܝܵܐ ܥܠܵܘܗܝ: ܘܐܲܦܩܘܼܗܝ ܘܐܲܫܪܝܼܘܗܝ ܠܒܲܪ ܡ̣ܢ ܩܪܝܼܬܼܵܐ.

Tardante illo, apprehenderunt viri manum eius et manum uxoris ac duarum filiarum eius, eo quod parceret Dominus illi.

Եւ նոքա խռովեցան``. եւ կալան հրեշտակքն զձեռանէ նորա եւ զձեռանէ կնոջ նորա եւ զձեռանէ երկուց դստերաց նորա, զի խնայեաց Տէր ի նա, եւ հանին զնա եւ եդին արտաքոյ քաղաքին:

და აღშფოთნეს და უპყრეს ანგელოზთა ჴელსა მისა და ჴელსა ცოლისა მისისასა და ჴელსა ასულთა მისთასა რიდებასა მას უფლისასა მათ ზედა. 16

16 And while he lingered, the men laid hold upon his hand, and upon the hand of his wife, and upon the hand of his two daughters; the LORD being merciful unto him: and they brought him forth, and set him without the city.

יז. וַיְהִי כְהוֹצִיאָם אֹתָם הַחוּצָה וַיֹּאמֶר הִמָּלֵט עַל נַפְשֶׁךָ אַל תַּבִּיט אַחֲרֶיךָ וְאַל תַּעֲמֹד בְּכָל הַכִּכָּר הָהָרָה הִמָּלֵט פֶּן תִּסָּפֶה:

καὶ ἐγένετο ἡνίκα ἐξήγαγον αὐτοὺς ἔξω καὶ εἶπαν σῴζων σῷζε τὴν σεαυτοῦ ψυχήν μὴ περιβλέψῃς εἰς τὰ ὀπίσω μηδὲ στῇς ἐν πάσῃ τῇ περιχώρῳ εἰς τὸ ὄρος σῴζου μήποτε συμπαραλημφθῇς

17 ܘܟܲܕ݂ ܐܲܦܸܩܘ ܐܸܢܘܿܢ ܠܒܲܪ: ܐܵܡܪܝܼܢ ܠܹܗ: ܦܲܠܸܛ ܢܲܦ̮ܫܵܟ: ܠܵܐ ܬܸܬܼܦܢܸܐ ܠܒܸܣܬܪܵܟ: ܘܠܵܐ ܬܩܘܼܡ ܒܟ݂ܠܵܗ ܒܩܲܥܬܼܵܐ: ܠܛܘܼܪܵܐ ܐܸܬܼܦܲܠܲܛ ܕܠܵܐ ܬܹܐܒܲܕ݂.

Et eduxerunt eum posueruntque extra civitatem. Ibi locutus est: “Salvare, agitur de vita tua; noli respicere post tergum, nec stes in omni circa regione; sed in monte salvum te fac, ne pereas”.

Եւ եղեւ իբրեւ հանին զնոսա արտաքս, ասեն. Ապրեցո զանձն քո, մի՛ դառնայցես յետս, եւ մի՛ կայցես յամենայն կողմանս աշխարհիդ``. զերծիր ի լեառն, գուցէ ընդ նոսա ըմբռնիցիս:

და იყო, რაჟამს გამოიყუანეს იგინი გარე და ჰრქუეს: ცხოვნებით იცხოვნე სული შენი, ნუ უკმოიხედავ უკუღმართ. ნუცა დასდგები ყოველსა შინა გარემო სოფლებთა, არამედ მთად კერძო ივლტოდე, ნუუკუე თანა შეეპყრა. 17

17 And it came to pass, when they had brought them forth abroad, that he said, Escape for thy life; look not behind thee, neither stay thou in all the plain; escape to the mountain, lest thou be consumed.

יח. וַיֹּאמֶר לוֹט אֲלֵהֶם אַל נָא אֲדֹנָי:

εἶπεν δὲ Λωτ πρὸς αὐτούς δέομαι κύριε

18 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ ܠܘܿܛ: ܒܵܥܹܐ ܐ̄ܢܵܐ ܡܸܢܟ݂ܘܿܢ ܡܵܪܝ.

Dixitque Lot ad eos: “Non, quaeso, Domine.

Եւ ասէ Ղովտ ցնոսա. Աղաչեմ, Տէր:

და თქუა ლოთ მათდა მიმართ: გევედრები, უფალო. 18

18 And Lot said unto them, Oh, not so, my LORD:

יט. הִנֵּה נָא מָצָא עַבְדְּךָ חֵן בְּעֵינֶיךָ וַתַּגְדֵּל חַסְדְּךָ אֲשֶׁר עָשִׂיתָ עִמָּדִי לְהַחֲיוֹת אֶת נַפְשִׁי וְאָנֹכִי לֹא אוּכַל לְהִמָּלֵט הָהָרָה פֶּן תִּדְבָּקַנִי הָרָעָה וָמַתִּי:

ἐπειδὴ εὗρεν ὁ παῖς σου ἔλεος ἐναντίον σου καὶ ἐμεγάλυνας τὴν δικαιοσύνην σου ὃ ποιεῖς ἐπ᾽ ἐμέ τοῦ ζῆν τὴν ψυχήν μου ἐγὼ δὲ οὐ δυνήσομαι διασωθῆναι εἰς τὸ ὄρος μὴ καταλάβῃ με τὰ κακὰ καὶ ἀποθάνω

19 ܗܵܐ ܐܸܫܟܲܚ ܥܲܒ݂ܕܵܟ݂ ܪ̈ܲܚܡܹܐ ܒܥܲܝܢܲܝ̈ܟ: ܘܣܲܓܿܝܼܐܵܐ ܗ̄ܝܼ ܛܲܝܒܿܘܼܬܼܵܟ݂ ܕܲܥܒܲܕܿܬܿ ܥܲܡܝ ܠܡܲܚܵܝܘܼ ܢܲܦ̮ܫܝ: ܘܐܸܢܵܐ ܠܵܐ ܡܸܫܟܲܚ ܐ̄ܢܵܐ ܠܡܸܬܼܦܲܠܵܛܘܼ ܠܛܘܼܪܵܐ: ܕܲܠܡܵܐ ܬܲܕ݂ܪܟܲܢܝ ܒܝܼܫܬܵܐ ܘܐܹܡܘܼܬܼ.

Ecce invenit servus tuus gratiam coram te, et magnificasti misericordiam tuam, quam fecisti mecum, ut salvares animam meam; nec possum in monte salvari, ne forte apprehendat me malum et moriar.

որովհետեւ եգիտ ծառայ քո ողորմութիւն առաջի քո, եւ մեծ արարեր զարդարութիւն քո զոր առնես յիս ապրել անձին իմոյ. եւ արդ ես ոչ կարեմ զերծանել ի լեառն, գուցէ հասանիցեն ինձ չարիքն եւ մեռանիցիմ:

ვინათგან პოვა წყალობაჲ მონამან შენმან წინაშე შენსა და განადიდე სიმართლე შენი, რომელსა ჰყოფ ჩემ ზედა განრინებად სულისა ჩემისა. ხოლო მე ვერ ძალ-მიც მიწევნად მთად, ნუუკუე მეწიოს მე ბოროტი ესე და მოვკუდე. 19

19 Behold now, thy servant hath found grace in thy sight, and thou hast magnified thy mercy, which thou hast shewed unto me in saving my life; and I cannot escape to the mountain, lest some evil take me, and I die:

כ. הִנֵּה נָא הָעִיר הַזֹּאת קְרֹבָה לָנוּס שָׁמָּה וְהִוא מִצְעָר אִמָּלְטָה נָא שָׁמָּה הֲלֹא מִצְעָר הִוא וּתְחִי נַפְשִׁי:

ἰδοὺ ἡ πόλις αὕτη ἐγγὺς τοῦ καταφυγεῖν με ἐκεῖ ἥ ἐστιν μικρά ἐκεῖ σωθήσομαι οὐ μικρά ἐστιν καὶ ζήσεται ἡ ψυχή μου

20 ܗܵܐ ܩܪܝܼܬܼܵܐ ܗܵܕܹܐ ܩܲܪܝܼܒ݂ܵܐ ܗ̄ܝܼ ܠܡܸܥܪܲܩ ܠܬܲܡܵܢ: ܗܵܐ ܙܥܘܿܪܝܵܐ ܗܝܼ ܘܬܸܚܸܐ ܢܲܦ̮ܫܝ.

Ecce, civitas haec iuxta, ad quam possum fugere, parva, et salvabor in ea numquid non modica est? et vivet anima mea”.

Ահա քաղաքս այս մերձ է անկանել ի նա, որ է փոքրիկ, անդ ապրեցայց. (եւ չէ՞ փոքր,) եւ կեցցէ անձն իմ վասն քո:

აჰა ესერა, ქალაქი ესე ახლოს არს მივლტოლად ჩემდა მუნ, რომელ არს მცირე, და მუნ განვერე, და ცხოვნდეს სული ჩემი შენ ძლით. 20

20 Behold now, this city is near to flee unto, and it is a little one: Oh, let me escape thither, (is it not a little one?) and my soul shall live.

כא. וַיֹּאמֶר אֵלָיו הִנֵּה נָשָׂאתִי פָנֶיךָ גַּם לַדָּבָר הַזֶּה לְבִלְתִּי הָפְכִּי אֶת הָעִיר אֲשֶׁר דִּבַּרְתָּ:

καὶ εἶπεν αὐτῷ ἰδοὺ ἐθαύμασά σου τὸ πρόσωπον καὶ ἐπὶ τῷ ῥήματι τούτῳ τοῦ μὴ καταστρέψαι τὴν πόλιν περὶ ἧς ἐλάλησας

21 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܗܵܐ ܢܸܣܒܹܿܬ ܒܐܲܦܲܝ̈ܟ ܐܵܦ ܒܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܕܠܵܐ ܐܸܗܦܘܿܟ ܩܪܝܼܬܼܵܐ ܕܐܸܡܲܪܬ.

Dixitque ad eum: “Ecce, etiam in hoc suscepi preces tuas, ut non subvertam urbem, pro qua locutus es.

Եւ ասէ ցնա. Ահաւասիկ արարի մեծարանս երեսաց քոց եւ ի բանիդ յայդմիկ` չկործանել զքաղաքն վասն որոյ խօսեցար:

და თქუა მან: აჰა, დამიკჳრდა პირი შენი ამასცა ზედა სიტყუასა, არა დავაქციო ქალაქი, რომლისათჳს სთქუ. 21

21 And he said unto him, See, I have accepted thee concerning this thing also, that I will not overthrow this city, for the which thou hast spoken.

כב. מַהֵר הִמָּלֵט שָׁמָּה כִּי לֹא אוּכַל לַעֲשׂוֹת דָּבָר עַד בֹּאֲךָ שָׁמָּה עַל כֵּן קָרָא שֵׁם הָעִיר צוֹעַר:

σπεῦσον οὖν τοῦ σωθῆναι ἐκεῖ οὐ γὰρ δυνήσομαι ποιῆσαι πρᾶγμα ἕως τοῦ σε εἰσελθεῖν ἐκεῖ διὰ τοῦτο ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα τῆς πόλεως ἐκείνης Σηγωρ

22 ܒܲܥܓܲܠ ܐܸܬܼܦܲܠܲܛ ܠܬܲܡܵܢ: ܡܸܛܠ ܕܠܵܐ ܡܸܫܟܲܚ ܐ̄ܢܵܐ ܕܐܸܥܒܹܿܕ ܡܸܕܸܡ ܥܕܲܡܵܐ ܕܥܵܐܹܠ ܐܲܢ̄ܬ ܠܬܲܡܵܢ: ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܩܪܵܐ ܫܡܵܗܿ ܕܲܩܪܝܼܬܼܵܐ ܨܵܥܲܪ.

Festina et salvare ibi, quia non potero facere quidquam, donec ingrediaris illuc”. Idcirco vocatum est nomen urbis illius Segor.

Եւ արդ փութա զերծանել ի նա, զի ոչ կարեմ առնել իրս ինչ մինչեւ անկանիցիս անդր. վասն այնորիկ կոչեաց զանուն քաղաքին այնորիկ Սեգովր:

ისწრაფე შენ მიწევნად მუნ, რამეთუ ვერ ჴელ-მეწიფების ყოფად საქმისა, ვიდრე შესლვადმდე შენდა მუნ. ამისთჳს უწოდა სახელი ქალაქსა მას სეგორ. 22

22 Haste thee, escape thither; for I cannot do anything till thou be come thither. Therefore the name of the city was called Zoar.

כג. הַשֶּׁמֶשׁ יָצָא עַל הָאָרֶץ וְלוֹט בָּא צֹעֲרָה:

ὁ ἥλιος ἐξῆλθεν ἐπὶ τὴν γῆν καὶ Λωτ εἰσῆλθεν εἰς Σηγωρ

23 ܫܸܡܫܵܐ ܢܦܲܩ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܠܘܿܛ ܥܲܠ ܠܨܵܥܲܪ.

Sol egressus est super terram, et Lot ingressus est Segor.

Արեգակն ծագեաց յերկիր, եւ Ղովտ եմուտ ի Սեգովր:

და მზე მოეფინა ქუეყანასა ზედა და ლოთი შევიდა სეგორად. 23

23 The sun was risen upon the earth when Lot entered into Zoar.

כד. וַיהֹוָה הִמְטִיר עַל סְדֹם וְעַל עֲמֹרָה גָּפְרִית וָאֵשׁ מֵאֵת יְהֹוָה מִן הַשָּׁמָיִם:

καὶ κύριος ἔβρεξεν ἐπὶ Σοδομα καὶ Γομορρα θεῖον καὶ πῦρ παρὰ κυρίου ἐκ τοῦ οὐρανοῦ

24 ܘܡܵܪܝܵܐ ܐܲܚܸܬܼ ܥܲܠ ܣܕ݂ܘܿܡ ܘܥܲܠ ܥܵܡܘܿܪܵܐ: ܟܸܒ݂ܪܝܼܬܼܵܐ ܘܢܘܼܪܵܐ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ ܡ̣ܢ ܫܡܲܝܵܐ.

Igitur Dominus pluit super Sodomam et Gomorram sulphur et ignem a Domino de caelo

Եւ Տէր տեղաց ի Սոդոմ եւ ի Գոմոր ծծումբ եւ հուր ի Տեառնէ յերկնից:

და უფალმან აწჳმა სოდომსა და გომორსა ზედა წუნწუბაჲ და ცეცხლი უფლისა მიერ ზეცით. 24

24 Then the LORD rained upon Sodom and upon Gomorrah brimstone and fire from the LORD out of heaven;

כה. וַיַּהֲפֹךְ אֶת הֶעָרִים הָאֵל וְאֵת כָּל הַכִּכָּר וְאֵת כָּל ישְׁבֵי הֶעָרִים וְצֶמַח הָאֲדָמָה:

καὶ κατέστρεψεν τὰς πόλεις ταύτας καὶ πᾶσαν τὴν περίοικον καὶ πάντας τοὺς κατοικοῦντας ἐν ταῖς πόλεσιν καὶ πάντα τὰ ἀνατέλλοντα ἐκ τῆς γῆς

25 ܘܲܗܦܲܟ ܠܩܘܼܪ̈ܝܵܐ ܗܵܠܹܝܢ ܘܲܠܟ݂ܠܵܗܿ ܦܩܲܥܬܼܵܐ: ܘܲܠܟ݂ܠܗܘܿܢ ܝܵܬܼܒܲܝ̈ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܠܡܵܘܥܝܼܬܼܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ.

et subvertit civitates has et omnem circa regionem, universos habitatores urbium et cuncta terrae virentia.

եւ կործանեաց զքաղաքսն զայնոսիկ եւ զամենայն կողմանսն եւ զամենայն բնակիչս քաղաքացն եւ զամենայն բոյս`` երկրին:

და დააქცია ყოველნი ესე ქალაქნი და ყოველი სანახები და მოსწყდეს, ყოველნი მეფენი მის ქალაქისანი და ყოველი მცენარე ქუეყანისა. 25

25 And he overthrew those cities, and all the plain, and all the inhabitants of the cities, and that which grew upon the ground.

כו. וַתַּבֵּט אִשְׁתּוֹ מֵאַחֲרָיו וַתְּהִי נְצִיב מֶלַח:

καὶ ἐπέβλεψεν ἡ γυνὴ αὐτοῦ εἰς τὰ ὀπίσω καὶ ἐγένετο στήλη ἁλός

26 ܘܐܸܬܼܦܲܢܝܲܬܼ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܡ̣ܢ ܒܸܣܬܿܪܵܗܿ: ܘܲܗܘܵܬܼ ܩܵܝܹܡܬܼܵܐ ܕܡܸܠܚܵܐ.

Respiciensque uxor eius post se versa est in statuam salis.

Եւ դարձաւ կինն Ղովտայ յետս, եւ եղեւ արձան աղի:

და მიიხილა ცოლმან ლოთისამან მართლუკუღმართ და იქმნა იგი ძეგლ მარილისა. 26

26 But his wife looked back from behind him, and she became a pillar of salt.

כז. וַיַּשְׁכֵּם אַבְרָהָם בַּבֹּקֶר אֶל הַמָּקוֹם אֲשֶׁר עָמַד שָׁם אֶת פְּנֵי יְהֹוָה:

ὤρθρισεν δὲ Αβρααμ τὸ πρωὶ εἰς τὸν τόπον οὗ εἱστήκει ἐναντίον κυρίου

27 ܘܩܲܕܸܿܡ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܒܨܲܦܪܵܐ: ܠܐܲܬܼܪܵܐ ܕܩܵܐܹܡ ܗ̄ܘܵܐ ܬܲܡܵܢ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ.

Abraham autem consurgens mane venit ad locum, ubi steterat prius cum Domino,

Եւ կանխեալ Աբրահամ ընդ առաւօտն ի տեղին ուր կայր առաջի Տեառն:

ხოლო აღიმსთო აბრაჰამ განთიად ადგილსა მას, სადა-იგი დგა წინაშე უფლისა. 27

27 And Abraham gat up early in the morning to the place where he stood before the LORD:

כח. וַיַּשְׁקֵף עַל פְּנֵי סְדֹם וַעֲמֹרָה וְעַל כָּל פְּנֵי אֶרֶץ הַכִּכָּר וַיַּרְא וְהִנֵּה עָלָה קִיטֹר הָאָרֶץ כְּקִיטֹר הַכִּבְשָׁן:

καὶ ἐπέβλεψεν ἐπὶ πρόσωπον Σοδομων καὶ Γομορρας καὶ ἐπὶ πρόσωπον τῆς γῆς τῆς περιχώρου καὶ εἶδεν καὶ ἰδοὺ ἀνέβαινεν φλὸξ τῆς γῆς ὡσεὶ ἀτμὶς καμίνου

28 ܘܚܵܪ ܠܐܲܦܲܝ̈ ܣܕ݂ܘܿܡ ܘܥܵܡܘܿܪܵܐ ܘܠܐܲܦܲܝ̈ ܟܠܵܗܿ ܐܲܪܥܵܐ ܕܲܦܩܲܥܬܼܵܐ: ܘܲܚܙܵܐ ܘܗܵܐ ܣܵܠܹܩ ܬܸܢܵܢܵܗܿ ܕܐܲܪܥܵܐ ܐܲܝܟ ܬܸܢܵܢܵܐ ܕܐܲܬܿܘܼܢܵܐ.

intuitus est Sodomam et Gomorram et universam terram regionis illius; viditque ascendentem favillam de terra quasi fornacis fumum.

եւ հայեցաւ յերեսս Սոդոմացւոց եւ Գոմորացւոց, եւ յամենայն երեսս երկրի գաւառին. եւ ետես եւ ահա ելանէր բոց երկրին իբրեւ մրրիկ հնոցի:

და მიჰხედა პირსა ზედა სოდომისასა და გომორისასა და პირსა ყოვლისა ქუეყანისა სანახებისასა და იხილა: და აჰა ესერა, აღვიდოდა ალი ცეცხლისა ქუეყანით, ვითარცა არმური საჴმილისა. 28

28 And he looked toward Sodom and Gomorrah, and toward all the land of the plain, and beheld, and, lo, the smoke of the country went up as the smoke of a furnace.

כט. וַיְהִי בְּשַׁחֵת אֱלֹהִים אֶת עָרֵי הַכִּכָּר וַיִּזְכֹּר אֱלֹהִים אֶת אַבְרָהָם וַיְשַׁלַּח אֶת לוֹט מִתּוֹךְ הַהֲפֵכָה בַּהֲפֹךְ אֶת הֶעָרִים אֲשֶׁר יָשַׁב בָּהֵן לוֹט:

καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ἐκτρῖψαι κύριον πάσας τὰς πόλεις τῆς περιοίκου ἐμνήσθη ὁ θεὸς τοῦ Αβρααμ καὶ ἐξαπέστειλεν τὸν Λωτ ἐκ μέσου τῆς καταστροφῆς ἐν τῷ καταστρέψαι κύριον τὰς πόλεις ἐν αἷς κατῴκει ἐν αὐταῖς Λωτ

29 ܘܲܗܘ̤ܵܐ ܕܚܲܕ݂ ܚܲܒܸܿܠ ܐܲܠܵܗܵܐ ܩܘܼܪ̈ܝܵܐ ܕܲܦܩܲܥܬܼܵܐ. ܐܸܬܿܕܿܟܲܪ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܫܲܕܲܪ ܠܠܘܿܛ ܡ̣ܢ ܓܵܘ ܗܦܝܼܟ݂ܬܵܐ: ܟܲܕ݂ ܗܦܲܟ ܩܘܼܪ̈ܝܵܐ ܕܝܼܬܸܒ݂ ܗ̄ܘܵܐ ܒܗܹܝܢ ܠܘܿܛ.

Cum enim subverteret Deus civitates regionis illius, recordatus Abrahae liberavit Lot de subversione urbium, in quibus habitaverat.

Եւ եղեւ ի սատակել Տեառն զամենայն քաղաքսն շուրջ զբնակութեամբն`` յիշեաց Աստուած զԱբրահամ, եւ եհան արձակեաց զՂովտ ի միջոյ կործանմանն, ի կործանել Տեառն զքաղաքսն յորս բնակեալ էր ի նոսա Ղովտ:

და იყო, დაქცევასა მას უფლისა მიერ ქალაქებისა მის სანახებისასა მოეჴსენა ღმერთსა აბრაჰამ და გამოიყუანა ლოთ შორის დაქცევისა მის, რაჟამს დააქცია უფალმან ქალაქები იგი, რომელსა შინა დამკჳდრებულ იყო ლოთ. 29

29 And it came to pass, when God destroyed the cities of the plain, that God remembered Abraham, and sent Lot out of the midst of the overthrow, when he overthrew the cities in the which Lot dwelt.

ל. וַיַּעַל לוֹט מִצּוֹעַר וַיֵּשֶׁב בָּהָר וּשְׁתֵּי בְנֹתָיו עִמּוֹ כִּי יָרֵא לָשֶׁבֶת בְּצוֹעַר וַיֵּשֶׁב בַּמְּעָרָה הוּא וּשְׁתֵּי בְנֹתָיו:

ἀνέβη δὲ Λωτ ἐκ Σηγωρ καὶ ἐκάθητο ἐν τῷ ὄρει καὶ αἱ δύο θυγατέρες αὐτοῦ μετ᾽ αὐτοῦ ἐφοβήθη γὰρ κατοικῆσαι ἐν Σηγωρ καὶ ᾤκησεν ἐν τῷ σπηλαίῳ αὐτὸς καὶ αἱ δύο θυγατέρες αὐτοῦ μετ᾽ αὐτοῦ

30 ܘܲܣܠܸܩ ܠܘܿܛ ܡ̣ܢ ܨܵܥܵܪ ܘܝܼܬܸܒ݂ ܒܛܘܼܪܵܐ: ܗܘ̤ ܘܬܲܪܬܹܝܢ ܒܢܵܬܹܗ ܥܲܡܹܗ: ܡܸܛܠ ܕܲܕ݂ܚܸܠ ܠܡܸܬܲܒ݂ ܒܨܵܥܵܪ: ܘܝܼܬܸܒ݂ ܒܲܡܥܲܪܬܼܵܐ: ܗܘ̤ ܘܬܲܪܬܹܝܢ ܒ̈ܢܵܬܹܗ.

Ascenditque Lot de Segor et mansit in monte, duae quoque filiae eius cum eo; timuerat enim manere in Segor. Et mansit in spelunca ipse et duae filiae eius.

Եւ ել Ղովտ ի Սեգովրայ, եւ նստէր ի լերինն, եւ երկոքին դստերք նորա ընդ նմա. քանզի երկեաւ բնակել ի Սեգովր. եւ բնակեաց յայրի անդ ինքն եւ երկոքին դստերք նորա ընդ նմա:

აღვიდა ლოთ სეგორით და დაჯდა იგი მთასა ზედა და ასულნი მისნი მის თანა, რამეთუ შეეშინა დამკჳდრებად სეგორს შინა. და დაემკჳდრა ქუაბსა შინა იგი და ორნი ასულნი მისნი მის თანა. 30

30 And Lot went up out of Zoar, and dwelt in the mountain, and his two daughters with him; for he feared to dwell in Zoar: and he dwelt in a cave, he and his two daughters.

לא. וַתֹּאמֶר הַבְּכִירָה אֶל הַצְּעִירָה אָבִינוּ זָקֵן וְאִישׁ אֵין בָּאָרֶץ לָבוֹא עָלֵינוּ כְּדֶרֶךְ כָּל הָאָרֶץ:

εἶπεν δὲ ἡ πρεσβυτέρα πρὸς τὴν νεωτέραν ὁ πατὴρ ἡμῶν πρεσβύτερος καὶ οὐδείς ἐστιν ἐπὶ τῆς γῆς ὃς εἰσελεύσεται πρὸς ἡμᾶς ὡς καθήκει πάσῃ τῇ γῇ

31 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܩܲܫܝܼܫܬܵܐ ܠܲܙܥܘܿܪܬܵܐ: ܗܵܐ ܐܲܒ݂ܘܼܢ ܣܐܸܒ݂. ܘܓܲܒ݂ܪܵܐ ܠܲܝܬ ܒܐܲܪܥܵܐ. ܕܢܸܥܘܿܠ ܥܠܲܝܢ ܐܲܝܟ ܐܘܼܪܚܵܐ ܕܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ.

Dixitque maior ad minorem: “Pater noster senex est, et nullus virorum remansit in terra, qui possit ingredi ad nos iuxta morem universae terrae.

Եւ ասէ երէցն ցկրտսերն. Հայր մեր ծերացեալ է, եւ չիք ոք յերկրի որ մտանիցէ առ մեզ, որպէս օրէն է ամենայն երկրի:

ჰრქუა უხუცესმან უმრწემესსა მას: მამაჲ ჩუენი მოხუცებულ არს და ქუეყანასა ზედა არა არს, ვინმცა შემოვიდა ჩუენდა, ვითარცა-იგი არს წესი, რათა მკჳდროან იქმნეს ყოვლისა ქუეყანისაჲ. 31

31 And the firstborn said unto the younger, Our father is old, and there is not a man in the earth to come in unto us after the manner of all the earth:

לב. לְכָה נַשְׁקֶה אֶת אָבִינוּ יַיִן וְנִשְׁכְּבָה עִמּוֹ וּנְחַיֶּה מֵאָבִינוּ זָרַע:

δεῦρο καὶ ποτίσωμεν τὸν πατέρα ἡμῶν οἶνον καὶ κοιμηθῶμεν μετ᾽ αὐτοῦ καὶ ἐξαναστήσωμεν ἐκ τοῦ πατρὸς ἡμῶν σπέρμα

32 ܬܵܝ ܢܲܫܩܸܐ ܠܐܲܒ݂ܘܼܢ ܚܲܡܪܵܐ ܘܢܸܕ݂ܡܲܟ ܥܲܡܹܗܿ: ܘܲܢܩܝܼܡ ܡ̣ܢ ܐܲܒ݂ܘܼܢ ܙܲܪܥܵܐ.

Veni, inebriemus patrem nostrum vino dormiamusque cum eo, ut servare possimus ex patre nostro semen”.

Եկ եւ արբուսցուք հօր մերում գինի, եւ ննջեսցուք ընդ նմա, եւ յարուսցուք ի հօրէ մերմէ զաւակ:

მოვედ და ვასუათ ღჳნოჲ მამასა ჩუენსა და დავწვეთ მის თანა და აღვადგინოთ თესლი მამისაგან ჩუენისა. 32

32 Come, let us make our father drink wine, and we will lie with him, that we may preserve seed of our father.

לג. וַתַּשְׁקֶיןָ אֶת אֲבִיהֶן יַיִן בַּלַּיְלָה הוּא וַתָּבֹא הַבְּכִירָה וַתִּשְׁכַּב אֶת אָבִיהָ וְלֹא יָדַע בְּשִׁכְבָהּ וּבְקוּמָהּ:

ἐπότισαν δὲ τὸν πατέρα αὐτῶν οἶνον ἐν τῇ νυκτὶ ταύτῃ καὶ εἰσελθοῦσα ἡ πρεσβυτέρα ἐκοιμήθη μετὰ τοῦ πατρὸς αὐτῆς τὴν νύκτα ἐκείνην καὶ οὐκ ᾔδει ἐν τῷ κοιμηθῆναι αὐτὴν καὶ ἀναστῆναι

33 ܘܐܲܫܩܝܼ ܒܠܸܠܝܵܐ ܗܵܘ̇ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝܹܢ ܚܲܡܪܵܐ: ܘܥܸܠܲܬܼ ܩܲܫܝܼܫܬܵܐ ܘܕܸܡܟܲܬܼ ܥܲܡ ܐܲܒ݂ܘܼܗܿ: ܘܠܵܐ ܝܼܕܲܥ ܒܡܲܕ݂ܡܟܵܗܿ ܘܒܲܡܩܵܡܵܗܿ.

Dederunt itaque patri suo bibere vinum nocte illa, et ingressa est maior dormivitque cum patre; at ille non sensit, nec quando accubuit filia nec quando surrexit.

Եւ արբուցին հօրն իւրեանց գինի ի գիշերին յայնմիկ. եւ եմուտ երէցն ննջեաց ընդ հօրն իւրում զգիշերն զայն``. եւ ոչ գիտէր ի ննջելն նորա եւ ի յառնել:

ასუეს მამასა მათსა ღჳნოჲ მას ღამესა და შევიდა უხუცესი იგი და დაწვა მამისა თჳსისა თანა მას ღამესა. და არა ცნა დაწოლაჲ მისი და აღდგომა მისი. 33

33 And they made their father drink wine that night: and the firstborn went in, and lay with her father; and he perceived not when she lay down, nor when she arose.

לד. וַיְהִי מִמָּחֳרָת וַתֹּאמֶר הַבְּכִירָה אֶל הַצְּעִירָה הֵן שָׁכַבְתִּי אֶמֶשׁ אֶת אָבִי נַשְׁקֶנּוּ יַיִן גַּם הַלַּיְלָה וּבֹאִי שִׁכְבִי עִמּוֹ וּנְחַיֶּה מֵאָבִינוּ זָרַע:

ἐγένετο δὲ τῇ ἐπαύριον καὶ εἶπεν ἡ πρεσβυτέρα πρὸς τὴν νεωτέραν ἰδοὺ ἐκοιμήθην ἐχθὲς μετὰ τοῦ πατρὸς ἡμῶν ποτίσωμεν αὐτὸν οἶνον καὶ τὴν νύκτα ταύτην καὶ εἰσελθοῦσα κοιμήθητι μετ᾽ αὐτοῦ καὶ ἐξαναστήσωμεν ἐκ τοῦ πατρὸς ἡμῶν σπέρμα

34 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܠܒ݂ܵܬܲܪ ܝܵܘܡܵܐ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܩܲܫܝܼܫܬܵܐ ܠܲܙܥܘܿܪܬܵܐ: ܗܵܐ ܕܸܡܟܹܬܼ ܒܪܲܡܫܵܐ ܥܲܡ ܐܵܒ݂ܝ. ܢܲܫܩܝܹܘܗܝ ܚܲܡܪܵܐ ܐܵܦ ܒܠܸܠܝܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܘܥܘܿܠܝ ܕܡܸܟ݂ܝ ܥܲܡܹܗ: ܘܲܢܩܝܼܡ ܡ̣ܢ ܐܲܒ݂ܘܼܢ ܙܲܪܥܵܐ.

Altera quoque die dixit maior ad minorem: “Ecce, dormivi heri cum patre meo; demus ei bibere vinum etiam hac nocte, et ingressa dormies cum eo, ut salvemus semen de patre nostro”.

Եւ եղեւ ի վաղիւ անդր եւ ասէ երէցն ցկրտսերն. Ահա ննջեցի ես երէկ ընդ հօր իմում. արբուսցուք նմա գինի եւ ի գիշերիս յայսմիկ, եւ մուտ ննջեա ընդ նմա, եւ յարուսցուք զաւակ ի հօրէ մերմէ:

და ჰრქუა უხუცესმან მან ხვალისაგან უმრწემესსა მის: აჰა ესერა, მე დავწევ გუშინ მამისა ჩემისა თანა, ვასუათ მას ღჳნოჲ ამას ღამესა-ცა და შენ დაწევ მის თანა და აღვადგინოთ მამისა ჩუენისაგან თესლი. 34

34 And it came to pass on the morrow, that the firstborn said unto the younger, Behold, I lay yesternight with my father: let us make him drink wine this night also; and go thou in, and lie with him, that we may preserve seed of our father.

לה. וַתַּשְׁקֶיןָ גַּם בַּלַּיְלָה הַהוּא אֶת אֲבִיהֶן יָיִן וַתָּקָם הַצְּעִירָה וַתִּשְׁכַּב עִמּוֹ וְלֹא יָדַע בְּשִׁכְבָהּ וּבְקֻמָהּ:

ἐπότισαν δὲ καὶ ἐν τῇ νυκτὶ ἐκείνῃ τὸν πατέρα αὐτῶν οἶνον καὶ εἰσελθοῦσα ἡ νεωτέρα ἐκοιμήθη μετὰ τοῦ πατρὸς αὐτῆς καὶ οὐκ ᾔδει ἐν τῷ κοιμηθῆναι αὐτὴν καὶ ἀναστῆναι

35 ܘܐܲܫܩ̈ܝܵܝܗܝ ܐܵܦ ܒܠܸܠܝܵܐ ܗܵܘ̇ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܹܝܢ ܚܲܡܪܵܐ: ܘܥܸܠܲܬܼ ܙܥܘܿܪܬܵܐ ܘܕܸܡܟܲܬܼ ܥܲܡܹܗܿ: ܘܠܵܐ ܝܼܕܲܥ ܒܡܲܕ݂ܡܟ݂ܵܗܿ ܘܒܲܡܩܵܡܵܗܿ.

Dederunt et illa nocte patri suo bibere vinum, ingressaque minor filia dormivit cum eo; et ne tunc quidem sensit, quando illa concubuerit vel quando surrexerit.

Եւ արբուցին եւ յայնմ գիշերի գինի հօրն իւրեանց, եւ եմուտ կրտսերն եւ ննջեաց ընդ հօրն իւրում. եւ ոչ գիտէր ի ննջելն նորա եւ ի յառնել:

ასუეს მას ღამესა ღჳნოჲ მამასა მათსა და შევიდა უმრწემესი იგი ასული და დაწვა მამისა თჳსისა თანა. და არა აგრძნა დაწოლა მისი და აღდგომაჲ 35

35 And they made their father drink wine that night also: and the younger arose, and lay with him; and he perceived not when she lay down, nor when she arose.

לו. וַתַּהֲרֶיןָ שְׁתֵּי בְנוֹת לוֹט מֵאֲבִיהֶן:

καὶ συνέλαβον αἱ δύο θυγατέρες Λωτ ἐκ τοῦ πατρὸς αὐτῶν

36 ܘܲܒ݂ܛܸܢ ܬܲܪܬܲܝܗܹܝܢ ܒ̈ܢܵܬܹܗ ܕܠܘܿܛ ܡ̣ܢ ܐܲܒ݂ܘܼܗܹܝܢ.

Conceperunt ergo duae filiae Lot de patre suo.

Եւ յղացան երկոքին դստերքն Ղովտայ ի հօրէն իւրեանց:

და მიუდგეს ორნივე იგი ასულნი ლოთისანი მამისაგან თჳსისა. 36

36 Thus were both the daughters of Lot with child by their father.

לז. וַתֵּלֶד הַבְּכִירָה בֵּן וַתִּקְרָא שְׁמוֹ מוֹאָב הוּא אֲבִי מוֹאָב עַד הַיּוֹם:

καὶ ἔτεκεν ἡ πρεσβυτέρα υἱὸν καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Μωαβ λέγουσα ἐκ τοῦ πατρός μου οὗτος πατὴρ Μωαβιτῶν ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας

37 ܘܝܲܠܕܲܬܼ ܩܲܫܝܼܫܬܵܐ ܒܪܵܐ: ܘܲܩܪܲܬܼ ܫܡܹܗ ܡܘܼܐܵܒ݂: ܗܘܼܝܘ̤ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ ܕܡܘܼܐܵܒ݂ܵܝܹ̈ܐ ܥܕܲܡܵܐ ܠܝܵܘܡܵܢܵܐ.

Peperitque maior filium et vocavit nomen eius Moab; ipse est pater Moabitarum usque in praesentem diem.

Եւ ծնաւ երէցն որդի, եւ կոչեաց զանուն նորա Մովաբ. ասէ. Ի հօրէ իմմէ:`` Նա է հայր Մովաբացւոց մինչեւ ցայսօր ժամանակի:

და შვა უხუცესმან მან ძე და უწოდა სახელი მისი მოაბ და თქუა: მამისა ჩემისაგანი. ესე არს, მამაჲ მოაბელთა ვიდრე დღეინდელად დღედმდე. 37

37 And the first born bare a son, and called his name Moab: the same is the father of the Moabites unto this day.

לח. וְהַצְּעִירָה גַם הִוא יָלְדָה בֵּן וַתִּקְרָא שְׁמוֹ בֶּן עַמִּי הוּא אֲבִי בְנֵי עַמּוֹן עַד הַיּוֹם:

ἔτεκεν δὲ καὶ ἡ νεωτέρα υἱὸν καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Αμμαν υἱὸς τοῦ γένους μου οὗτος πατὴρ Αμμανιτῶν ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας

38 ܘܲܙܥܘܿܪܬܵܐ ܐܵܦ ܗܝܼ ܝܸܠܕܲܬܼ ܒܪܵܐ: ܘܲܩܪܵܬܼ ܫܡܹܗܿ ܒܲܪ ܥܲܡܝ. ܗܘܼܝܘܼ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ ܕܲܒܢܲܝ̈ ܥܲܡܘܼܢ ܥܕܲܡܵܐ ܠܝܵܘܡܵܢܵܐ.

Minor quoque peperit filium et vocavit nomen eius Benammi (id est Filius populi mei); ipse est pater Ammonitarum usque hodie.

Ծնաւ եւ կրտսերն որդի, եւ կոչեաց զանուն նորա Ամման. ասէ. Որդի ազգի իմոյ:`` Նա է հայր Ամոնացւոց մինչեւ ցայսօր ժամանակի:

ხოლო შვა უმრწემესმან მანცა ძე და უწოდა სახელი მისი ამან, მეტყუელმან: ძე თესლისაგან მამისა. ესე არს მამაჲ ამანელთა ვიდრე დღეინდელად დღედმდე. 38

38 And the younger, she also bare a son, and called his name Benammi: the same is the father of the children of Ammon unto this day.

Κʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܟ

Cap. 20

ԳԼ. Ի

თავი მეოცე

א. וַיִּסַּע מִשָּׁם אַבְרָהָם אַרְצָה הַנֶּגֶב וַיֵּשֶׁב בֵּין קָדֵשׁ וּבֵין שׁוּר וַיָּגָר בִּגְרָר:

καὶ ἐκίνησεν ἐκεῖθεν Αβρααμ εἰς γῆν πρὸς λίβα καὶ ᾤκησεν ἀνὰ μέσον Καδης καὶ ἀνὰ μέσον Σουρ καὶ παρῴκησεν ἐν Γεραροις

1 ܘܲܫܩܲܠ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܬܲܝܡܢܵܐ: ܘܝܼܬܸܒ݂ ܒܹܝܬܼ ܪܩܸܡ ܠܒܹܝܬܼ ܓܵܕ݂ܵܪ: ܘܲܥܡܲܪ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܒܓ݂ܵܕ݂ܵܪ.

Profectus inde Abraham in terram Nageb, habitavit in ter Cades et Sur et peregrinatus est in Geraris.

Եւ չուեաց անտի Աբրահամ յերկիրն հարաւոյ, եւ բնակեցաւ ընդ Կադէս եւ ընդ Սուր. եւ պանդխտեցաւ ի Գերարա:

და წარმოვიდა მიერ აბრაჰამ ქუეყანად სამხრად კერძო და დაეშენა შორის, კადესა და შორის სურსა და იმსხემა გერარს შორის. 1

1 And Abraham journeyed from thence toward the south country, and dwelled between Kadesh and Shur, and sojourned in Gerar.

ב. וַיֹּאמֶר אַבְרָהָם אֶל שָׂרָה אִשְׁתּוֹ אֲחֹתִי הִוא וַיִּשְׁלַח אֲבִימֶלֶךְ מֶלֶךְ גְּרָר וַיִּקַּח אֶת שָׂרָה:

εἶπεν δὲ Αβρααμ περὶ Σαρρας τῆς γυναικὸς αὐτοῦ ὅτι ἀδελφή μού ἐστιν ἐφοβήθη γὰρ εἰπεῖν ὅτι γυνή μού ἐστιν μήποτε ἀποκτείνωσιν αὐτὸν οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως δι᾽ αὐτήν ἀπέστειλεν δὲ Αβιμελεχ βασιλεὺς Γεραρων καὶ ἔλαβεν τὴν Σαρραν

2 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܥܲܠ ܣܲܪܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܚܵܬܼܝ ܗ̄ܝܼ. ܘܫܲܕܲܪ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܡܲܠܟܵܐ ܕܓ݂ܵܕ݂ܵܪ ܘܕܲܒ݂ܪܵܗܿ ܠܣܲܪܵܐ.

Dixitque de Sara uxore sua: “Soror mea est”. Misit ergo Abimelech rex Gerarae et tulit eam.

Եւ ասաց Աբրահամ վասն Սառայի կնոջն իւրոյ թէ Քոյր իմ է. եւ առաքեաց Աբիմելէք արքայ Գերարացւոց, եւ առ զՍառա:

და თქუა აბრაჰამ სარრასთჳს, ცოლისა თჳსისა, ვითარმედ: დაჲ ჩემი არს. შეეშინა სიტყუად, ვითარმედ: ცოლი ჩემი არს, ნუუკუე მოკლან იგი კაცთა მის ქალაქისათა, მისთჳს მიავლინა აბიმელიქ მეფემან გერართამან და მიიყუანა სარრაჲ. 2

2 And Abraham said of Sarah his wife, She is my sister: and Abimelech king of Gerar sent, and took Sarah.

ג. וַיָּבֹא אֱלֹהִים אֶל אֲבִימֶלֶךְ בַּחֲלוֹם הַלָּיְלָה וַיֹּאמֶר לוֹ הִנְּךָ מֵת עַל הָאִשָּׁה אֲשֶׁר לָקַחְתָּ וְהִוא בְּעֻלַת בָּעַל:

καὶ εἰσῆλθεν ὁ θεὸς πρὸς Αβιμελεχ ἐν ὕπνῳ τὴν νύκτα καὶ εἶπεν ἰδοὺ σὺ ἀποθνῄσκεις περὶ τῆς γυναικός ἧς ἔλαβες αὕτη δέ ἐστιν συνῳκηκυῖα ἀνδρί

3 ܘܐܸܬܼܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܥܲܠ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܒܚܸܠܡܵܐ ܕܠܸܠܝܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܗܵܐ ܡܵܐܹܬܼ ܐܲܢ̄ܬ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ̈ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܕܲܕ݂ܒܲܪܬ: ܡܸܛܠ ܕܐܲܢ̄ܬܲܬܼ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܗ̄ܝܼ.

Venit autem Deus ad Abimelech per somnium nocte et ait illi: “En morieris propter mulierem, quam tulisti; habet enim virum”.

Եւ եկն Աստուած առ Աբիմելէք ի տեսլեան գիշերոյ, եւ ասէ. Ահա մեռանիս վասն կնոջդ զոր առեր, զի կին առնակին է:

მოვიდა ღმერთი აბიმელიქისა ძილსა შინა ღამე და ჰრქუა მას: აჰა ეგერა, შენ მოჰკუდე დედაკაცისა მაგის ძლით, რამეთუ ეგე შეყოფილ არს ქმარსა. 3

3 But God came to Abimelech in a dream by night, and said to him, Behold, thou art but a dead man, for the woman which thou hast taken; for she is a man's wife.

ד. וַאֲבִימֶלֶךְ לֹא קָרַב אֵלֶיהָ וַיֹּאמַר אֲדֹנָי הֲגוֹי גַּם צַדִּיק תַּהֲרֹג:

Αβιμελεχ δὲ οὐχ ἥψατο αὐτῆς καὶ εἶπεν κύριε ἔθνος ἀγνοοῦν καὶ δίκαιον ἀπολεῖς

4 ܘܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܠܵܐ ܩܪܸܒ݂ ܠܵܗ. ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ: ܡܵܪܝܵܐ ܐܵܦ ܥܲܡܵܐ ܙܲܟܵܝܵܐ ܩܵܛܸܠ ܐܲܢ̄ܬ.

Abimelech vero non tetigerat eam. Et ait: “Domine, num gentem etiam iustam interficies?

Բայց Աբիմելէք ոչ մերձեցաւ ի նա, եւ ասէ. Տէր, զազգ մի զանգէտ եւ`` զարդար կորուսանիցե՞ս:

ხოლო აბიმელიქ არა შეეხო მას და ჰრქუა: უფალო, ნათესავი უმეცარი და მართალი წარსწყმიდოა? 4

4 But Abimelech had not come near her: and he said, LORD, wilt thou slay also a righteous nation?

ה. הֲלֹא הוּא אָמַר לִי אֲחֹתִי הִוא וְהִיא גַם הִוא אָמְרָה אָחִי הוּא בְּתָם לְבָבִי וּבְנִקְיֹן כַּפַּי עָשִׂיתִי זֹאת:

οὐκ αὐτός μοι εἶπεν ἀδελφή μού ἐστιν καὶ αὐτή μοι εἶπεν ἀδελφός μού ἐστιν ἐν καθαρᾷ καρδίᾳ καὶ ἐν δικαιοσύνῃ χειρῶν ἐποίησα τοῦτο

5 ܗܵܐ ܗܘ̤ ܐܸܡܲܪ ܕܚܵܬܼܝ ܗ̄ܝܼ: ܘܐܵܦ ܗܝܼ ܐܸܡܪܲܬܼ ܕܐܵܚܝ ܗ̄ܘܼ. ܒܬܲܡܝܼܡܘܼܬܼ ܠܹܒܝ ܘܲܒ݂ܕܲܟ݂ܝܘܼܬܵܐ ܕܐܝܲܕܲܝ̈ ܥܸܒ݂ܕܹܿܬܼ ܗܵܕܹܐ.

Nonne ipse dixit mihi: "Soror mea est", et ipsa quoque ait: "Frater meus est"? In simplicitate cordis mei et munditia manuum mearum feci hoc”.

Ո՞չ ապաքէն նա ասաց ցիս, Քոյր իմ է, եւ սա ասաց ցիս, Եղբայր իմ է. եւ ես սրբութեամբ սրտի եւ արդարութեամբ ձեռաց արարի զայս:

არა მან მრქუა მეა, ვითარმედ: დაჲ ჩემი არს და მან მითხრა, ვითარმედ: ძმაჲ ჩემი არს? გულითა წრფელითა და სიმართლითა ჴელთათა ვყავ ესე. 5

5 Said he not unto me, She is my sister? and she, even she herself said, He is my brother: in the integrity of my heart and innocency of my hands have I done this.

ו. וַיֹּאמֶר אֵלָיו הָאֱלֹהִים בַּחֲלֹם גַּם אָנֹכִי יָדַעְתִּי כִּי בְתָם לְבָבְךָ עָשִׂיתָ זֹּאת וָאֶחְשׂךְ גַּם אָנֹכִי אוֹתְךָ מֵחֲטוֹ לִי עַל כֵּן לֹא נְתַתִּיךָ לִנְגֹּעַ אֵלֶיהָ:

εἶπεν δὲ αὐτῷ ὁ θεὸς καθ᾽ ὕπνον κἀγὼ ἔγνων ὅτι ἐν καθαρᾷ καρδίᾳ ἐποίησας τοῦτο καὶ ἐφεισάμην ἐγώ σου τοῦ μὴ ἁμαρτεῖν σε εἰς ἐμέ ἕνεκεν τούτου οὐκ ἀφῆκά σε ἅψασθαι αὐτῆς

6 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܐܲܠܵܗܵܐ ܒܚܸܠܡܵܐ: ܐܵܦ ܐܸܢܵܐ ܝܵܕܲܥ ܐ̄ܢܵܐ ܕܲܒ݂ܬܲܡܝܡܘܼܬܼ ܠܸܒܵܟ݂ ܥܒܲܕܿܬܿ ܗܵܕܹܐ ܘܲܚܣܲܟ݂ܬܵܟ݂ ܐܵܦ ܐܸܢܵܐ ܕܠܵܐ ܬܸܚܛܸܐ ܠܝܼ : ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܠܵܐ ܫܒܲܩܬܵܟ݂ ܠܡܸܩܪܲܒ݂ ܠܵܗ.

Dixitque ad eum Deus per somnium: “Et ego scio quod simplici corde feceris; et ideo custodivi te, ne peccares in me, et non dimisi, ut tangeres eam.

Եւ ասէ ցնա Աստուած ի տեսլեանն. Ես գիտացի զի սրբութեամբ սրտի արարեր դու զայդ, եւ խնայեցի ես ի քեզ` չմեղանչել քեզ յիս. վասն այնորիկ ոչ ետու թոյլ քեզ մերձենալ ի դա:

და ჰრქუა მას ღმერთმან: მეცა ვიცი, რამეთუ გულითა წმიდითა ჰყავ ეგე და გერიდე შენ, რათა არა სცოდო ჩემდა მომართ, ამისთჳს არა გიტევე შენ შეხებად მისსა. 6

6 And God said unto him in a dream, Yea, I know that thou didst this in the integrity of thy heart; for I also withheld thee from sinning against me: therefore suffered I thee not to touch her.

ז. וְעַתָּה הָשֵׁב אֵשֶׁת הָאִישׁ כִּי נָבִיא הוּא וְיִתְפַּלֵּל בַּעַדְךָ וֶחְיֵה וְאִם אֵינְךָ מֵשִׁיב דַּע כִּי מוֹת תָּמוּת אַתָּה וְכָל אֲשֶׁר לָךְ:

νῦν δὲ ἀπόδος τὴν γυναῖκα τῷ ἀνθρώπῳ ὅτι προφήτης ἐστὶν καὶ προσεύξεται περὶ σοῦ καὶ ζήσῃ εἰ δὲ μὴ ἀποδίδως γνῶθι ὅτι ἀποθανῇ σὺ καὶ πάντα τὰ σά

7 ܗܵܫܵܐ ܐܲܗܦܸܟ ܐܲܢ̄ܬܲܬܼ ܓܲܒ݂ܪܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܲܢܒ݂ܝܵܐ ܗ̄ܘܼ: ܘܲܢܨܲܠܸܐ ܥܠܲܝܟ ܘܬܸܚܸܐ. ܘܐܸܢ ܠܵܐ ܡܲܗܦܸܟ ܐܲܢ̄ܬ: ܕܲܥ ܕܲܡܡܵܬܼ ܡܵܐܹܬܼ ܐܲܢ̄ܬ: ܐܲܢ̄ܬ ܘܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܵܟ.

Nunc igitur redde viro suo uxorem, quia propheta est; et orabit pro te, et vives. Si autem nolueris reddere, scito quod morte morieris tu et omnia, quae tua sunt”.

Բայց արձակեա զկինդ յայր իւր. զի այր մարգարէ է, եւ արասցէ աղօթս վասն քո եւ կեցցես. ապա թէ ոչ տացես, գիտեա զի մեռանիս դու եւ ամենայն որ ինչ քո է:

ხოლო შენ მიეც აწ ცოლი მისი, რამეთუ კაცი წინასწარმეტყუელი არს იგი და ილოცოს შენთჳს და სცხონდე. უკუეთუ არა მისცე, იცოდე, რამეთუ მოჰკუდები შვნ და ყოველი სახლი შენი. 7

7 Now therefore restore the man his wife; for he is a prophet, and he shall pray for thee, and thou shalt live: and if thou restore her not, know thou that thou shalt surely die, thou, and all that are thine.

ח. וַיַּשְׁכֵּם אֲבִימֶלֶךְ בַּבֹּקֶר וַיִּקְרָא לְכָל עֲבָדָיו וַיְדַבֵּר אֶת כָּל הַדְּבָרִים הָאֵלֶּה בְּאָזְנֵיהֶם וַיִּירְאוּ הָאֲנָשִׁים מְאֹד:

καὶ ὤρθρισεν Αβιμελεχ τὸ πρωὶ καὶ ἐκάλεσεν πάντας τοὺς παῖδας αὐτοῦ καὶ ἐλάλησεν πάντα τὰ ῥήματα ταῦτα εἰς τὰ ὦτα αὐτῶν ἐφοβήθησαν δὲ πάντες οἱ ἄνθρωποι σφόδρα

8 ܘܩܲܕܸܡ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܒܫܲܦܪܵܐ ܘܲܩܪܵܐ ܠܟ݂ܠܗܘܿܢ ܥܲܒ݂ܕܵܘ̈ܗܝ: ܘܡܲܠܸܠ ܟܠܗܹܝܢ ܡܸܠܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ ܒܐܸܕ݂ܢܲܝ̈ܗܘܿܢ: ܘܲܕ݂ܚܸܠܘ ܐ̄ܢܵܫܵܐ ܛܵܒ݂.

Statimque de nocte consurgens Abimelech vocavit omnes servos suos et locutus est universa verba haec in auribus eorum; timueruntque viri valde.

Եւ կանխեաց Աբիմելէք ընդ առաւօտն եւ կոչեաց զամենայն զծառայս իւր, եւ խօսեցաւ զամենայն բանս զայսոսիկ յականջս նոցա. եւ զահի հարան ամենայն մարդիկն յոյժ:

აღიმსთო აბიმელიქ განთიად და მოუწოდა ყოველთა მონათა თჳსთა და ეტყოდა ყოველთა ამათ სიტყუათა ყურთა მიმართ მათთა. და შეშინდეს ყოველნი კაცნი უფლისაგან ფრიად. 8

8 Therefore Abimelech rose early in the morning, and called all his servants, and told all these things in their ears: and the men were sore afraid.

ט. וַיִּקְרָא אֲבִימֶלֶךְ לְאַבְרָהָם וַיֹּאמֶר לוֹ מֶה עָשִׂיתָ לָּנוּ וּמֶה חָטָאתִי לָךְ כִּי הֵבֵאתָ עָלַי וְעַל מַמְלַכְתִּי חֲטָאָה גְדֹלָה מַעֲשִׂים אֲשֶׁר לֹא יֵעָשׂוּ עָשִׂיתָ עִמָּדִי:

καὶ ἐκάλεσεν Αβιμελεχ τὸν Αβρααμ καὶ εἶπεν αὐτῷ τί τοῦτο ἐποίησας ἡμῖν μή τι ἡμάρτομεν εἰς σέ ὅτι ἐπήγαγες ἐπ᾽ ἐμὲ καὶ ἐπὶ τὴν βασιλείαν μου ἁμαρτίαν μεγάλην ἔργον ὃ οὐδεὶς ποιήσει πεποίηκάς μοι

9 ܘܲܩܪܵܐ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܡܵܢܵܐ ܥܸܒ݂ܕܹܿܬܼ ܠܵܟ: ܘܡܵܢܵܐ ܚܛܹܝܬܼ ܠܵܟ݂ ܕܐܲܝܬܿܝܼܬ ܥܠܲܝ ܘܥܲܠ ܡܲܠܟܿܘܼܬܼܝ ܚܛܵܗܵܐ ܪܲܒܵܐ: ܥܒ݂ܵܕܹ̈ܐ ܕܠܵܐ ܡܸܬܼܥܲܒ݂ܕܿܝܼܢ ܥܒܲܕ݂ܬ ܥܲܡܝ.

Vocavit autem Abimelech etiam Abraham et dixit ei: “Quid fecisti nobis? Quid peccavi in te, quia induxisti super me et super regnum meum peccatum grande? Quae non debuisti facere, fecisti mihi”.

Եւ կոչեաց Աբիմելէք զԱբրահամ, եւ ասէ ցնա. Զի՞նչ գործեցեր դու զայդ ընդ մեզ. միթէ մեղա՞ք ինչ քեզ, զի ածեր ի վերայ իմ եւ ի վերայ թագաւորութեան իմոյ մեղս մեծամեծս. գործ զոր ոչ ոք գործէ` գործեցեր ընդ իս:

და მოუწოდა აბიმელიქ აბრაჰამს და ჰრქუა მას: რაჲ ესე მიყავ ჩუენ, შე-მე-რა-გცოდეთა შენ, რამეთუ მოაწიე ჩემ ზედა და სამეფოსა ჩემსა ზედა ცოდვა დიდი, საქმე, რომელ არა ვინ ქმნის, მაქმნიე ჩუენ. 9

9 Then Abimelech called Abraham, and said unto him, What hast thou done unto us? and what have I offended thee, that thou hast brought on me and on my kingdom a great sin? thou hast done deeds unto me that ought not to be done.

י. וַיֹּאמֶר אֲבִימֶלֶךְ אֶל אַבְרָהָם מָה רָאִיתָ כִּי עָשִׂיתָ אֶת הַדָּבָר הַזֶּה:

εἶπεν δὲ Αβιμελεχ τῷ Αβρααμ τί ἐνιδὼν ἐποίησας τοῦτο

10 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܡܵܢܵܐ ܚܙܲܝܬ ܕܲܥܒܲܕܿܬܿ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܗܵܢܵܐ.

Rursusque ait: “Quid vidisti, ut hoc faceres?”.

Եւ ասէ Աբիմելէք ցԱբրահամ. Զի՞նչ տեսեալ արարեր զբանդ զայդ:

და ჰრქუა აბიმელიქ აბრაჰამს: რაჲსა გულსა მოგიჴდა და ჰყავ ესე?. 10

10 And Abimelech said unto Abraham, What sawest thou, that thou hast done this thing?

יא. וַיֹּאמֶר אַבְרָהָם כִּי אָמַרְתִּי רַק אֵין יִרְאַת אֱלֹהִים בַּמָּקוֹם הַזֶּה וַהֲרָגוּנִי עַל דְּבַר אִשְׁתִּי:

εἶπεν δὲ Αβρααμ εἶπα γάρ ἄρα οὐκ ἔστιν θεοσέβεια ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ ἐμέ τε ἀποκτενοῦσιν ἕνεκεν τῆς γυναικός μου

11 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ. ܡܸܛܠ ܕܐܹܡܪܹܬܼ: ܕܲܠܡܵܐ ܠܲܝܬ ܕܸܚܠܬܹܗ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܒܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܘܢܸܩܛܠܘܼܢܵܢܝ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ ܐܲܢ̄ܬܲܬܼܝ.

Respondit Abraham: “Cogitavi mecum: Certe non est timor Dei in loco isto, et interficient me propter uxorem meam.

Եւ ասէ Աբրահամ. Զի ասացի թէ գուցէ ոչ գուցէ աստուածպաշտութիւն ի տեղւոջս յայսմիկ, եւ զիս սպանանիցեն վասն կնոջդ իմոյ:

და ჰრქუა აბრაჰამ: რამეთუ ვთქუ, ნუუკუე არა იყოს ღმრთისმსახურებაჲ ადგილსა ამას და მე მომკლან ცოლისა ჩემისათჳს. 11

11 And Abraham said, Because I thought, Surely the fear of God is not in this place; and they will slay me for my wife's sake.

יב. וְגַם אָמְנָה אֲחֹתִי בַת אָבִי הִוא אַךְ לֹא בַת אִמִּי וַתְּהִי לִי לְאִשָּׁה:

καὶ γὰρ ἀληθῶς ἀδελφή μού ἐστιν ἐκ πατρός ἀλλ᾽ οὐκ ἐκ μητρός ἐγενήθη δέ μοι εἰς γυναῖκα

12 ܒܪܲܡ ܫܲܪܝܼܪܵܐܝܼܬܼ ܚܵܬܼܝ ܗ̄ܝܼ: ܒܪܲܬܼ ܐܵܒ݂ܝ ܘܠܵܐ ܒܪܲܬܼ ܐܹܡܝ: ܘܲܗܘܵܬܼ ܠܝܼ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ.

Alias autem et vere soror mea est, filia patris mei et non filia matris meae, et duxi eam in uxorem.

Բայց արդարեւ քոյր իմ է ի հօրէ եւ ոչ ի մօրէ, եւ եղեւ ինձ կին:

და რამეთუ დაჲცა ჩემი არს ჭეშმარიტად მამით, არა დედით და მეყო მე ცოლ. 12

12 And yet indeed she is my sister; she is the daughter of my father, but not the daughter of my mother; and she became my wife.

יג. וַיְהִי כַּאֲשֶׁר הִתְעוּ אֹתִי אֱלֹהִים מִבֵּית אָבִי וָאֹמַר לָהּ זֶה חַסְדֵּךְ אֲשֶׁר תַּעֲשִׂי עִמָּדִי אֶל כָּל הַמָּקוֹם אֲשֶׁר נָבוֹא שָׁמָּה אִמְרִי לִי אָחִי הוּא:

ἐγένετο δὲ ἡνίκα ἐξήγαγέν με ὁ θεὸς ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός μου καὶ εἶπα αὐτῇ ταύτην τὴν δικαιοσύνην ποιήσεις ἐπ᾽ ἐμέ εἰς πάντα τόπον οὗ ἐὰν εἰσέλθωμεν ἐκεῖ εἰπὸν ἐμὲ ὅτι ἀδελφός μού ἐστιν

13 ܘܲܗܘ̤ܵܐ ܕܟܲܕ݂ ܐܲܦܩܲܢܝ ܐܲܠܵܗܵܐ ܡ̣ܢ ܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܝ: ܐܸܡܪܹܬܼ ܠܵܗ: ܗܵܕܹܐ ܛܲܝܒܿܘܼܬܼܵܐ ܕܬܸܥܒܿܕ݂ܝܼܢ ܥܲܡܝ. ܒܟ݂ܠ ܐܲܬܲܪ ܕܐܵܙܠ̄ܝܼܢ ܚ̄ܢܲܢ ܠܬܲܡܵܢ : ܐܸܡܲܪ ܥܠܲܝ ܕܐܲܚܝ ܗ̄ܘܼ.

Cum autem vagari me faceret Deus de domo patris mei, dixi ad eam: Hanc misericordiam facies mecum: in omni loco, ad quem ingrediemur, dices quod frater tuus sim”.

Եւ եղեւ յորժամ եհան զիս Աստուած ի տանէ հօր իմոյ, եւ ես ասացի ցդա. Զայս արդարութիւն արասցես ընդ իս. յամենայն տեղիս ուր եւ երթիցուք, ասասջիր զինէն թէ Եղբայր իմ է:

და იყო, ოდეს გამომიყუანა მე სახლისაგან მამისა ჩემისა და ვარქუ მას: ესე სიმართლე ჰყო ჩემდა მომართ ყოველსავე ადგილსა, ვიდრეცა შევიდეთ მუნ, თქუ ჩემთჳს, ვითარმედ ძმაჲ ჩემი არს. 13

13 And it came to pass, when God caused me to wander from my father's house, that I said unto her, This is thy kindness which thou shalt shew unto me; at every place whither we shall come, say of me, He is my brother.

יד. וַיִּקַּח אֲבִימֶלֶךְ צֹאן וּבָקָר וַעֲבָדִים וּשְׁפָחֹת וַיִּתֵּן לְאַבְרָהָם וַיָּשֶׁב לוֹ אֵת שָׂרָה אִשְׁתּוֹ:

ἔλαβεν δὲ Αβιμελεχ χίλια δίδραχμα πρόβατα καὶ μόσχους καὶ παῖδας καὶ παιδίσκας καὶ ἔδωκεν τῷ Αβρααμ καὶ ἀπέδωκεν αὐτῷ Σαρραν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ

14 ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܥܵܢܵ̈ܐ ܘܬܼܵܘܪܹ̈ܐ ܘܥܲܒ݂ܕܹ̈ܐ ܘܐܲܡ̈ܗܵܬܼܵܐ ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܦܲܢܝܼ ܠܹܗ ܠܣܲܪܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ.

Tulit igitur Abimelech oves et boves et servos et ancillas et dedit Abraham; reddiditque illi Saram uxorem suam

Եւ առ Աբիմելէք հազար սատեր, եւ`` արջառ եւ ոչխար, ծառայս եւ աղախնայս, եւ ետ Աբրահամու, եւ ետ ցնա զՍառա զկին իւր:

და მოიღო აბიმელიქ ათასი სასწორი ფასი და ცხოვარი და ზროხაჲ, მონები და მჴევლები და მისცა აბრაჰამს და მოსცა სარრა, ცოლი მისი. 14

14 And Abimelech took sheep, and oxen, and menservants, and womenservants, and gave them unto Abraham, and restored him Sarah his wife.

טו. וַיֹּאמֶר אֲבִימֶלֶךְ הִנֵּה אַרְצִי לְפָנֶיךָ בַּטּוֹב בְּעֵינֶיךָ שֵׁב:

καὶ εἶπεν Αβιμελεχ τῷ Αβρααμ ἰδοὺ ἡ γῆ μου ἐναντίον σου οὗ ἐάν σοι ἀρέσκῃ κατοίκει

15 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ. ܗܵܐ ܐܲܪܥܝ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟ. ܟܲܪ ܕܫܲܦܝܼܪ ܒܥܲܝܢܲܝܟ ܬܸܒ݂.

et ait: “Ecce terra mea coram te; ubicumque tibi placuerit, habita”.

Եւ ասէ Աբիմելէք ցԱբրահամ. Ահաւասիկ երկիրդ իմ առաջի քո, ուր հաճոյ իցէ քեզ` բնակեաց:

და ჰრქუა აბიმელიქ აბრაჰამს: აჰა ესერა, ქუეყანა ესე წინაშე შენსა არს, სადაცა გთნავს, დაეშენე. 15

15 And Abimelech said, Behold, my land is before thee: dwell where it pleaseth thee.

טז. וּלְשָׂרָה אָמַר הִנֵּה נָתַתִּי אֶלֶף כֶּסֶף לְאָחִיךְ הִנֵּה הוּא לָךְ כְּסוּת עֵינַיִם לְכֹל אֲשֶׁר אִתָּךְ וְאֵת כֹּל וְנֹכָחַת:

τῇ δὲ Σαρρα εἶπεν ἰδοὺ δέδωκα χίλια δίδραχμα τῷ ἀδελφῷ σου ταῦτα ἔσται σοι εἰς τιμὴν τοῦ προσώπου σου καὶ πάσαις ταῖς μετὰ σοῦ καὶ πάντα ἀλήθευσον

16 ܘܲܠܣܲܪܵܐ ܐܸܡܲܪ. ܗܵܐ ܝܸܗ̄ܒܹܿܬ ܐܵܠܹܦ ܕܲܟ݂ܣܸܦ ܠܐܲܚܘܼܟ݂ܝ. ܘܗܵܐ ܐܵܦ ܗܘ̤ ܝܸܗܝܼܒ݂ ܠܹܟ݂ܝ. ܚܠܵܦ ܕܚܲܦܝܼܬܿܝ ܥܲܝܢܹ̈ܐ ܕܟ݂ܠ ܥܲܡܝ: ܘܥܲܠ ܟܠܡܸܕܸܡ ܐܲܟܸܿܣܬܿܝܼܢܝ.

Sarae autem dixit: “Ecce mille argenteos dedi fratri tuo; ecce hoc erit tibi in velamen oculorum ad omnes, qui tecum sunt, et apud omnes iustificaberis”.

Եւ ցՍառա ասէ. Ահա ետու հազար սատեր եղբօր քում, այն եղիցի քեզ ի պատիւ երեսաց քոց եւ ամենայն կանանց որ ընդ քեզ են. եւ զամենայն արդար խօսեսցիս:

ხოლო სარრას ჰრქუა: აჰა ეგერა, მივეც ათასი სასწორ ძმასა შენსა. ესე გეყავნ შენ პატივ პირისა შენისა და ყოველთავე დედათა შენთანათა და ყოველივე ჭეშმარიტი ჰყვი. 16

16 And unto Sarah he said, Behold, I have given thy brother a thousand pieces of silver: behold, he is to thee a covering of the eyes, unto all that are with thee, and with all other: thus she was reproved.

יז. וַיִּתְפַּלֵּל אַבְרָהָם אֶל הָאֱלֹהִים וַיִּרְפָּא אֱלֹהִים אֶת אֲבִימֶלֶךְ וְאֶת אִשְׁתּוֹ וְאַמְהֹתָיו וַיֵּלֵדוּ:

προσηύξατο δὲ Αβρααμ πρὸς τὸν θεόν καὶ ἰάσατο ὁ θεὸς τὸν Αβιμελεχ καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ τὰς παιδίσκας αὐτοῦ καὶ ἔτεκον

17 ܘܨܲܠܝܼ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܩܕ݂ܵܡ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܐܲܣܝܼ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܘܠܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܘܠܐܲܡ̈ܗܵܬܹܗ ܘܝܼܠܸܕ݂.

Orante autem Abraham, sanavit Deus Abimelech et uxorem ancillasque eius et pepererunt;

Եւ եկաց յաղօթս Աբրահամ առ Աստուած. եւ բժշկեաց զԱբիմելէք եւ զկին նորա եւ զաղախնայս նորա, եւ ծնանէին:

და ილოცა აბრაჰამ ღმრთისა მიმართ და განკურნა ღმერთმან აბიმელიქ და ცოლი მისი და მჴევლები მისი და შობდეს. 17

17 So Abraham prayed unto God: and God healed Abimelech, and his wife, and his maidservants; and they bare children.

יח. כִּי עָצֹר עָצַר יְהֹוָה בְּעַד כָּל רֶחֶם לְבֵית אֲבִימֶלֶךְ עַל דְּבַר שָׂרָה אֵשֶׁת אַבְרָהָם:

ὅτι συγκλείων συνέκλεισεν κύριος ἔξωθεν πᾶσαν μήτραν ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ Αβιμελεχ ἕνεκεν Σαρρας τῆς γυναικὸς Αβρααμ

18 ܡܸܛܠ ܕܡܹܐܚܲܕ ܐܸܚܲܕ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܒܐܲܦܲܝ ܟܠ ܡܲܪܒܿܥܵܐ ܕܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ: ܡܸܛܠ ܣܲܪܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ.

concluserat enim Dominus omnem vulvam domus Abimelech propter Saram uxorem Abraham.

Զի փակելով փակեաց Տէր արտաքուստ զամենայն արգանդ ի տան Աբիմելեքայ վասն Սառայի կնոջ Աբրահամու:

რამეთუ დაჴშვით დაჴშა უფალმან გარეშე ყოველი საშოჲ სახლსა შინა აბიმელიქისასა სარრასთჳს, ცოლისა აბრაჰამისა. 18

18 For the LORD had fast closed up all the wombs of the house of Abimelech, because of Sarah Abraham's wife.

כא

ΚΑʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܟܐ

Cap. 21

ԳԼ. ԻԱ

თავი ოცდამეერთე

א. וַיהֹוָה פָּקַד אֶת שָׂרָה כַּאֲשֶׁר אָמָר וַיַּעַשׂ יְהֹוָה לְשָׂרָה כַּאֲשֶׁר דִּבֵּר:

καὶ κύριος ἐπεσκέψατο τὴν Σαρραν καθὰ εἶπεν καὶ ἐποίησεν κύριος τῇ Σαρρα καθὰ ἐλάλησεν

1 ܘܡܵܪܝܵܐ ܐܸܬܿܕܿܟܲܪ ܠܣܲܪܵܐ ܐܲܝܟ ܕܐܸܡܲܪ: ܘܲܥܒܲܕ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܠܣܲܪܵܐ ܐܲܝܟ ܕܡܲܠܸܠ.

Visitavit autem Dominus Saram, sicut promiserat, et implevit Sarae, quae locutus est;

Եւ Տէր յայց ել Սառայի որպէս եւ ասաց, եւ արար Տէր Սառայի որպէս եւ խօսեցաւ:

და მოჰხედა უფალმან სარრას, ვითარცა ჰრქუა და უყო ღმერთმან სარრას, ვითარცა ეტყოდა მას. 1

1 And the LORD visited Sarah as he had said, and the LORD did unto Sarah as he had spoken.

ב. וַתַּהַר וַתֵּלֶד שָׂרָה לְאַבְרָהָם בֵּן לִזְקֻנָיו לַמּוֹעֵד אֲשֶׁר דִּבֶּר אֹתוֹ אֱלֹהִים:

καὶ συλλαβοῦσα ἔτεκεν Σαρρα τῷ Αβρααμ υἱὸν εἰς τὸ γῆρας εἰς τὸν καιρόν καθὰ ἐλάλησεν αὐτῷ κύριος

2 ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܣܲܪܵܐ ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܒܪܵܐ ܠܣܲܝܒܿܘܼܬܹܗ: ܠܙܲܒ݂ܢܵܐ ܕܡܲܠܸܠ ܥܲܡܹܗ ܐܲܠܵܗܵܐ.

concepitque et peperit Abrahae filium in senectute eius tempore, quo praedixerat ei Deus.

Եւ յղացաւ եւ ծնաւ Սառա Աբրահամու որդի ի ծերութեան, ըստ ժամանակին որպէս եւ խօսեցաւ ընդ նմա Աստուած:

და მიუდგა და უშვა აბრაჰამს ძე სიბერისა ოდენ ჟამსა, ვითარცა ეტყოდა მას ღმერთი. 2

2 For Sarah conceived, and bare Abraham a son in his old age, at the set time of which God had spoken to him.

ג. וַיִּקְרָא אַבְרָהָם אֶת שֶׁם בְּנוֹ הַנּוֹלַד לוֹ אֲשֶׁר יָלְדָה לּוֹ שָׂרָה יִצְחָק:

καὶ ἐκάλεσεν Αβρααμ τὸ ὄνομα τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ τοῦ γενομένου αὐτῷ ὃν ἔτεκεν αὐτῷ Σαρρα Ισαακ

3 ܘܲܩܪܵܐ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܫܸܡ ܒܪܹܗ ܕܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ ܠܹܗ ܕܝܸܠܕܲܬܼ ܠܹܗ ܣܲܪܵܐ ܐܝܼܣܚܵܩ.

Vocavitque Abraham nomen filii sui, quem genuit ei Sara, Isaac

Եւ կոչեաց Աբրահամ զանուն որդւոյ իւրոյ զոր ծնաւ նմա Սառա` Իսահակ:

და უწოდა აბრაჰამ სახელი ძისა მისისა, რომელ-იგი უშვა სარრა, ისაკ. 3

3 And Abraham called the name of his son that was born unto him, whom Sarah bare to him, Isaac.

ד. וַיָּמָל אַבְרָהָם אֶת יִצְחָק בְּנוֹ בֶּן שְׁמֹנַת יָמִים כַּאֲשֶׁר צִוָּה אֹתוֹ אֱלֹהִים:

περιέτεμεν δὲ Αβρααμ τὸν Ισαακ τῇ ὀγδόῃ ἡμέρᾳ καθὰ ἐνετείλατο αὐτῷ ὁ θεός

4 ܘܲܓܼܙܲܪ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܠܐܝܼܣܚܵܩ ܒܪܹܗ ܒܲܪ ܬܡܵܢܝܵܐ ܝܵܘܡܝܼ̈ܢ ܐܲܝܟ ܕܦܲܩܕܹܗ ܐܲܠܵܗܵܐ.

et circumcidit eum octavo die, sicut praeceperat ei Deus.

Եւ թլփատեաց Աբրահամ զԻսահակ զորդի իւր յաւուր ութերորդի, որպէս եւ պատուիրեաց նմա Տէր Աստուած:

და წინა-დასცჳთა აბრაჰამ ისაკს, ძესა თჳსსა, დღესა მერვესა, ვითარცა ამცნო მას უფალმან ღმერთმან. 4

4 And Abraham circumcised his son Isaac being eight days old, as God had commanded him.

ה. וְאַבְרָהָם בֶּן מְאַת שָׁנָה בְּהִוָּלֶד לוֹ אֵת יִצְחָק בְּנוֹ:

Αβρααμ δὲ ἦν ἑκατὸν ἐτῶν ἡνίκα ἐγένετο αὐτῷ Ισαακ ὁ υἱὸς αὐτοῦ

5 ܘܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܒܲܪ ܡܵܐܐ ܗ̄ܘܵܐ ܫܢ̈ܝܼܢ ܟܲܕ݂ ܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ ܠܹܗ ܐܝܼܣܚܵܩ ܒܪܹܗ.

Cum Abraham centum esset annorum, natus est ei Isaac filius eius.

Եւ Աբրահամ հարիւրամեան էր յորժամ եղեւ նմա Իսահակ որդի իւր:

ხოლო აბრაჰამ იყო ას წლისა, რაჟამს ესუა მას ისაკ, ძე თჳსი. 5

5 And Abraham was an hundred years old, when his son Isaac was born unto him.

ו. וַתֹּאמֶר שָׂרָה צְחֹק עָשָׂה לִי אֱלֹהִים כָּל הַשֹּׁמֵעַ יִצֲחַק לִי:

εἶπεν δὲ Σαρρα γέλωτά μοι ἐποίησεν κύριος ὃς γὰρ ἂν ἀκούσῃ συγχαρεῖταί μοι

6 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܣܲܪܵܐ: ܚܲܕ݂ܘܼܬܼܵܐ ܪܲܒܬܼܵܐ ܥܒܲܕ݂ ܠܝܼ ܐܲܠܵܗܵܐ ܝܵܘܡܵܢܵܐ: ܟܠ ܕܫܵܡܲܥ ܢܸܚܕܸܿܐ ܠܝܼ.

Dixitque Sara: “Risum fecit mihi Deus; quicumque audierit, corridebit mihi ?.

Եւ ասէ Սառա. Ծաղր արար զիս Աստուած. զի որ եւ լսիցէ` ուրախ լինիցի ընդ իս:

და თქუა სარრა: საცინელ მიქმნა მე ღმერთმან: ვის ესმეს, უხაროდის, ჩემ თანა. 6

6 And Sarah said, God hath made me to laugh, so that all that hear will laugh with me.

ז. וַתֹּאמֶר מִי מִלֵּל לְאַבְרָהָם הֵינִיקָה בָנִים שָׂרָה כִּי יָלַדְתִּי בֵן לִזְקֻנָיו:

καὶ εἶπεν τίς ἀναγγελεῖ τῷ Αβρααμ ὅτι θηλάζει παιδίον Σαρρα ὅτι ἔτεκον υἱὸν ἐν τῷ γήρει μου

7 ܘܐܸܡܪܲܬܼ. ܡ̣ܢ ܐܸܡܲܪ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܕܬܲܝܢܸܩ ܒܢܲܝܵ̈ܐ ܣܲܪܵܐ: ܕܝܸܠܕܲܬܼ ܠܹܗ ܒܪܵܐ ܠܣܲܝܒܿܘܼܬܼܵܗ.

Rursumque ait: ? Quis auditurum crederet Abraham quod Sara lactaret filios, quia peperit ei filium iam seni?”.

Եւ ասէ. Ո՞վ պատմեսցէ Աբրահամու եթէ սնուցանէ մանուկ` Սառա. զի ծնայ որդի ի ծերութեան իմում:

და თქუას: ვინ უთხრას აბრაჰამს, ვითარმედ აწოებს ყრმასა სარრა, რამეთუ უშევ ძე სიბერესა ჩემსა. 7

7 And she said, Who would have said unto Abraham, that Sarah should have given children suck? for I have born him a son in his old age.

ח. וַיִּגְדַּל הַיֶּלֶד וַיִּגָּמַל וַיַּעַשׂ אַבְרָהָם מִשְׁתֶּה גָדוֹל בְּיוֹם הִגָּמֵל אֶת יִצְחָק:

καὶ ηὐξήθη τὸ παιδίον καὶ ἀπεγαλακτίσθη καὶ ἐποίησεν Αβρααμ δοχὴν μεγάλην ᾗ ἡμέρᾳ ἀπεγαλακτίσθη Ισαακ ὁ υἱὸς αὐτοῦ

8 ܘܲܪܒ݂ܵܐ ܛܲܠܝܵܐ ܘܐܸܬܚܣܸܠ: ܘܲܥܒܲܕ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܡܲܫܬܿܝܵܐ ܪܲܒܵܐ ܒܝܵܘܡܵܐ ܕܐܸܬܼܚܣܸܠ ܐܝܼܣܚܵܩ.

Crevit igitur puer et ablactatus est. Fecitque Abraham grande convivium in die ablactationis eius.

Եւ աճեաց մանուկն, եւ հատուցաւ ի ստենէ. եւ արար Աբրահամ ուրախութիւն մեծ յաւուր յորում հատուցաւ ի ստենէ Իսահակ որդի իւր:

და განორძნდა ყრმაჲ იგი და განეყენა სძესა და ყო აბრაჰამ სერი დიდი, რომელსა დღესა განეყენა სძესა ისაკ, ძე მისი. 8

8 And the child grew, and was weaned: and Abraham made a great feast the same day that Isaac was weaned.

ט. וַתֵּרֶא שָׂרָה אֶת בֶּן הָגָר הַמִּצְרִית אֲשֶׁר יָלְדָה לְאַבְרָהָם מְצַחֵק:

ἰδοῦσα δὲ Σαρρα τὸν υἱὸν Αγαρ τῆς Αἰγυπτίας ὃς ἐγένετο τῷ Αβρααμ παίζοντα μετὰ Ισαακ τοῦ υἱοῦ αὐτῆς

9 ܘܲܚܙܵܬܼ ܣܲܪܵܐ ܠܒܲܪ ܗܵܓ݂ܵܪ ܡܸܨܪܵܝܬܵܐ ܕܝܸܠܕܲܬܼ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܡܓܲܚܸܟ.

Cumque vidisset Sara filium Agar Aegyptiae iocantem cum Isaac filio suo, dixit ad Abraham:

Եւ տեսեալ Սառայի զորդին Ագարայ Եգիպտացւոյ որ եղեւ Աբրահամու, զի խաղայր ընդ Իսահակայ որդւոյ իւրում:

და იხილა სარრა ძე აგარისი მეგჳპტელისა. რომელ-იგი ესვა აბრაჰამს, იმღერდა ისაკის თანა, ძისა მისისა. 9

9 And Sarah saw the son of Hagar the Egyptian, which she had born unto Abraham, mocking.

י. וַתֹּאמֶר לְאַבְרָהָם גָּרֵשׁ הָאָמָה הַזֹּאת וְאֶת בְּנָהּ כִּי לֹא יִירַשׁ בֶּן הָאָמָה הַזֹּאת עִם בְּנִי עִם יִצְחָק:

καὶ εἶπεν τῷ Αβρααμ ἔκβαλε τὴν παιδίσκην ταύτην καὶ τὸν υἱὸν αὐτῆς οὐ γὰρ κληρονομήσει ὁ υἱὸς τῆς παιδίσκης ταύτης μετὰ τοῦ υἱοῦ μου Ισαακ

10 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܐܲܦܩܹܝܗܿ ܠܐܲܡܬܼܵܐ ܗܵܕܹܐ ܘܠܲܒ݂ܪܵܗ: ܡܸܛܠ ܕܠܵܐ ܢܹܐܪܲܬܼ ܒܲܪ ܐܲܡܬܼܵܐ ܗܵܢܵܐ ܥܲܡ ܒܹܪܝ ܐܝܼܣܚܵܩ.

“Eice ancillam hanc et filium eius; non enim erit heres filius ancillae cum filio meo Isaac”.

Ասէ ցԱբրահամ. Ի բաց հան զաղախինդ եւ զորդի դորա, զի մի՛ ժառանգեսցէ որդի աղախնոյդ ընդ որդւոյ իմում Իսահակայ:

მიუგო და ჰრქუა აბრაჰამს: განაძე მჴევალი ეგე და ძე მისი, რამეთუ არა დაიმკჳდროს ძემან მჴევლისამან ძისა ჩემისა ისაკის თანა. 10

10 Wherefore she said unto Abraham, Cast out this bondwoman and her son: for the son of this bondwoman shall not be heir with my son, even with Isaac.

יא. וַיֵּרַע הַדָּבָר מְאֹד בְּעֵינֵי אַבְרָהָם עַל אוֹדֹת בְּנוֹ:

σκληρὸν δὲ ἐφάνη τὸ ῥῆμα σφόδρα ἐναντίον Αβρααμ περὶ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ

11 ܘܐܸܬܼܒܐܸܫ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܛܵܒ݂ ܒܥܲܝܢܲܝ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܥܲܠ ܨܒ݂ܘܼܬܼܵܐ ܕܲܒ݂ܪܹܗ.

Dure accepit hoc Abraham propter filium suum.

Եւ խիստ թուեցաւ բանն առաջի Աբրահամու վասն որդւոյ նորա:

ხოლო ფიცხელ იყო სიტყუაჲ ესე ფრიად წინაშე აბრაჰამისა ძისა მისისათჳს. 11

11 And the thing was very grievous in Abraham's sight because of his son.

יב. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים אֶל אַבְרָהָם אַל יֵרַע בְּעֵינֶיךָ עַל הַנַּעַר וְעַל אֲמָתֶךָ כֹּל אֲשֶׁר תֹּאמַר אֵלֶיךָ שָׂרָה שְׁמַע בְּקֹלָהּ כִּי בְיִצְחָק יִקָּרֵא לְךָ זָרַע:

εἶπεν δὲ ὁ θεὸς τῷ Αβρααμ μὴ σκληρὸν ἔστω τὸ ῥῆμα ἐναντίον σου περὶ τοῦ παιδίου καὶ περὶ τῆς παιδίσκης πάντα ὅσα ἐὰν εἴπῃ σοι Σαρρα ἄκουε τῆς φωνῆς αὐτῆς ὅτι ἐν Ισαακ κληθήσεταί σοι σπέρμα

12 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ. ܠܵܐ ܢܸܬܼܒܿܐܸܫ ܒܥܲܝܢܲܝܟ ܥܲܠ ܛܲܠܝܵܐ ܘܥܲܠ ܐܲܡܬܼܵܟ. ܟܠ ܕܐܵܡܪܵܐ ܠܵܟ݂ ܣܲܪܵܐ ܫܡܲܥ ܒܩܵܠܵܗܿ: ܡܸܛܠ ܕܒ݂ܐܝܼܣܚܵܩ ܢܸܬܼܩܪܸܐ ܠܵܟ݂ ܙܲܪܥܵܐ.

Cui dixit Deus: “Non tibi videatur asperum super puero et super ancilla tua; omnia, quae dixerit tibi Sara, audi vocem eius, quia in Isaac vocabitur tibi semen.

Եւ ասէ Աստուած ցԱբրահամ. Մի՛ ինչ խիստ թուեսցի առաջի քո վասն մանկանն եւ վասն աղախնոյն. զամենայն զոր ինչ ասիցէ քեզ Սառա` լուր ձայնի նորա. զի Իսահակաւ կոչեսցի քեզ զաւակ:

და ჰრქუა ღმერთმან აბრაჰამს: ნუ ფიცხელ გიჩნს წინაშე შენსა ყრმისა მაგისთჳს და მჴევლისა, ყოველივე, რაჲცა გრქუას შენ სარრა. ისმინე ჴმისა მისისაჲ, რამეთუ ისაკისგან გეწოდოს შენ ნათესავად. 12

12 And God said unto Abraham, Let it not be grievous in thy sight because of the lad, and because of thy bondwoman; in all that Sarah hath said unto thee, hearken unto her voice; for in Isaac shall thy seed be called.

יג. וְגַם אֶת בֶּן הָאָמָה לְגוֹי אֲשִׂימֶנּוּ כִּי זַרְעֲךָ הוּא:

καὶ τὸν υἱὸν δὲ τῆς παιδίσκης ταύτης εἰς ἔθνος μέγα ποιήσω αὐτόν ὅτι σπέρμα σόν ἐστιν

13 ܘܐܵܦ ܒܪܵܗܿ ܕܐܲܡܬܼܵܐ ܠܥܲܡܵܐ ܪܲܒܵܐ ܐܸܥܒܿܕ݂ܝܘܼܗܝ: ܡܸܛܠ ܕܙܲܪܥܵܟ݂ ܗ̄ܘܼ.

Sed et filium ancillae faciam in gentem magnam, quia semen tuum est”.

Բայց զորդի աղախնոյդ արարից յազգ մեծ, զի սերմն քո է:

ხოლო ძე-ცა ეგე მჴევლისა მაგის ვყო ნათესავად დიდად, რამეთუ თესლი შენი არს. 13

13 And also of the son of the bondwoman will I make a nation, because he is thy seed.

יד. וַיַּשְׁכֵּם אַבְרָהָם בַּבֹּקֶר וַיִּקַּח לֶחֶם וְחֵמַת מַיִם וַיִּתֵּן אֶל הָגָר שָׂם עַל שִׁכְמָהּ וְאֶת הַיֶּלֶד וַיְשַׁלְּחֶהָ וַתֵּלֶךְ וַתֵּתַע בְּמִדְבַּר בְּאֵר שָׁבַע:

ἀνέστη δὲ Αβρααμ τὸ πρωὶ καὶ ἔλαβεν ἄρτους καὶ ἀσκὸν ὕδατος καὶ ἔδωκεν Αγαρ καὶ ἐπέθηκεν ἐπὶ τὸν ὦμον καὶ τὸ παιδίον καὶ ἀπέστειλεν αὐτήν ἀπελθοῦσα δὲ ἐπλανᾶτο τὴν ἔρημον κατὰ τὸ φρέαρ τοῦ ὅρκου

14 ܘܩܲܕܸܿܡ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܒܨܲܦܪܵܐ: ܘܲܢܣܲܒ݂ ܠܲܚܡܵܐ ܘܪܲܩܒ݂ܵܐ ܕܡܲܝܵ̈ܐ ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܗܵܓ݂ܵܪ: ܘܣܵܡ ܥܲܠ ܟܲܬܼܦܵܗܿ ܘܲܠܛܲܠܝܵܐ: ܘܫܲܕܪܵܗ ܘܐܸܙܲܠ̄ܬܼ: ܘܲܛܥܵܬܼ ܒܡܲܕ݂ܒܿܪܵܐ ܕܒܹܪ ܫܒܲܥ.

Surrexit itaque Abraham mane et tollens panem et utrem aquae imposuit scapulae eius tradiditque puerum et dimisit eam. Quae cum abisset, errabat in deserto Bersabee.

Յարեաւ Աբրահամ ընդ առաւօտն, եւ առ հաց եւ տիկ ջրոյ եւ ետ ցԱգար, եւ եդ յուս նորա զմանուկն``, եւ արձակեաց զնա. եւ երթեալ մոլորեալ շրջէր յանապատի անդ առ Ջրհորովն երդման:

ხოლო აღდგა აბრაჰამ განთიად და მოიღო პური და თხიერითა წყალი და მისცა აგარს. და აღიკიდა იგი მჴართა თჳსთა და ყრმაჲ. და განვიდა იგი და შესცთა უდაბნოსა ჯურღმულსა მას ზედა ფიცისასა. 14

14 And Abraham rose up early in the morning, and took bread, and a bottle of water, and gave it unto Hagar, putting it on her shoulder, and the child, and sent her away: and she departed, and wandered in the wilderness of Beersheba.

טו. וַיִּכְלוּ הַמַּיִם מִן הַחֵמֶת וַתַּשְׁלֵךְ אֶת הַיֶּלֶד תַּחַת אַחַד הַשִּׂיחִם:

ἐξέλιπεν δὲ τὸ ὕδωρ ἐκ τοῦ ἀσκοῦ καὶ ἔρριψεν τὸ παιδίον ὑποκάτω μιᾶς ἐλάτης

15 ܘܲܓܼܡܲܪܘ ܡܲܝ̈ܵܐ ܡ̣ܢ ܪܲܩܒ݂ܵܐ: ܘܐܲܪܡܝܼܬܹܗ ܠܛܲܠܝܵܐ ܬܚܹܝܬܼ ܚܲܕ݂ ܡ̣ܢ ܣܝܼܚܹ̈ܐ.

Cumque consumpta esset aqua in utre, abiecit puerum subter unum arbustum

Եւ նուազեաց ջուր ի տկէ անտի. եւ ընկէց զմանուկն ի ներքոյ միոյ եղեւին ծառոյ:

მოაკლდა წყალი იგი თხიერისაჲ მისგან და დააგდო ყრმაჲ იგი ქუეშე ნერგსა ერთსა. 15

15 And the water was spent in the bottle, and she cast the child under one of the shrubs.

טז. וַתֵּלֶךְ וַתֵּשֶׁב לָהּ מִנֶּגֶד הַרְחֵק כִּמְטַחֲוֵי קֶשֶׁת כִּי אָמְרָה אַל אֶרְאֶה בְּמוֹת הַיָּלֶד וַתֵּשֶׁב מִנֶּגֶד וַתִּשָּׂא אֶת קֹלָהּ וַתֵּבְךְּ:

ἀπελθοῦσα δὲ ἐκάθητο ἀπέναντι αὐτοῦ μακρόθεν ὡσεὶ τόξου βολήν εἶπεν γάρ οὐ μὴ ἴδω τὸν θάνατον τοῦ παιδίου μου καὶ ἐκάθισεν ἀπέναντι αὐτοῦ ἀναβοῆσαν δὲ τὸ παιδίον ἔκλαυσεν

16 ܘܐܸܙܲܠ̄ܬܼ ܘܝܸܬܼܒܲܬܼ ܡ̣ܢ ܩܒ݂ܘܿܠ: ܐܲܪܚܩܲܬܼ ܐܲܝܟ ܡܲܫܕܸܿܐ ܒܩܸܫܬܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܐܸܡܪܲܬܼ ܕܠܵܐ ܐܸܚܙܸܐ ܒܡܵܘܬܹܿܗ ܕܛܲܠܝܵܐ: ܘܝܸܬܼܒܲܬܼ ܡ̣ܢ ܩܒ݂ܘܿܠ: ܘܐܲܪܝܼܡܵܬܼ ܩܵܠܵܗܿ ܘܲܒ݂ܟ݂ܵܬܼ.

et abiit; seditque e regione procul, quantum potest arcus iacere. Dixit enim: “Non videbo morientem puerum”. Et sedens contra levavit vocem suam et flevit.

Եւ երթեալ նստաւ յանդիման նորա ի բացեայ իբրեւ վտաւանաւ. զի ասէր թէ Ոչ տեսից զմահ որդւոյն իմոյ. եւ նստէր յանդիման նորա. ձայն բարձեալ մանկանն լայր:

და წარვიდა ღა დაჯდა წინაშე მისსა შორს, ვითარ ისრის სატყორცებელ, რამეთუ თქუა: არა ვიხილო სიკუდილი ძისა ჩემისა, და ვითარ ჯდა წინაშე მისსა, ღაღად-ყო ყრმამან მან და ტიროდა. 16

16 And she went, and sat her down over against him a good way off, as it were a bow shot: for she said, Let me not see the death of the child. And she sat over against him, and lift up her voice, and wept.

יז. וַיִּשְׁמַע אֱלֹהִים אֶת קוֹל הַנַּעַר וַיִּקְרָא מַלְאַךְ אֱלֹהִים אֶל הָגָר מִן הַשָּׁמַיִם וַיֹּאמֶר לָהּ מַה לָּךְ הָגָר אַל תִּירְאִי כִּי שָׁמַע אֱלֹהִים אֶל קוֹל הַנַּעַר בַּאֲשֶׁר הוּא שָׁם:

εἰσήκουσεν δὲ ὁ θεὸς τῆς φωνῆς τοῦ παιδίου ἐκ τοῦ τόπου οὗ ἦν καὶ ἐκάλεσεν ἄγγελος τοῦ θεοῦ τὴν Αγαρ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καὶ εἶπεν αὐτῇ τί ἐστιν Αγαρ μὴ φοβοῦ ἐπακήκοεν γὰρ ὁ θεὸς τῆς φωνῆς τοῦ παιδίου σου ἐκ τοῦ τόπου οὗ ἐστιν

17 ܘܲܫܡܲܥ ܐܲܠܵܗܵܐ ܒܩܵܠܹܗ ܕܛܲܠܝܵܐ: ܘܲܩܪܵܐ ܡܲܠܲܐܟܹܗ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܠܗܵܓܲܪ ܡ̣ܢ ܫܡܲܝܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܗ. ܡܵܐ ܠܹܟ݂ܝ ܗܵܓ݂ܵܪ: ܠܵܐ ܬܸܕ݂ܚܠܝܼܢ: ܡܸܛܠ ܕܲܫܡܲܥ ܐܲܠܵܗܵܐ ܒܩܵܠܹܗ ܕܛܲܠܝܵܐ ܐܲܬܲܪ ܕܗܘ̤.

Exaudivit autem Deus vocem pueri; vocavitque angelus Dei Agar de caelo dicens: “Quid tibi, Agar? Noli timere; exaudivit enim Deus vocem pueri de loco, in quo est.

Եւ լուաւ Աստուած ձայնի մանկանն ի տեղւոջէն ուր էր``, եւ կոչեաց Աստուած զԱգար յերկնից եւ ասէ ցնա. Զի՞նչ է այդ, Ագար, մի՛ երկնչիր, զի լուաւ Աստուած ձայնի որդւոյ քո ի տեղւոջէ այտի ուր է:

შეისმინა ღმერთმან ჴმაჲ ყრმისაჲ მის ადგილით, სადა-იგი იყო, და უწოდა ანგელოზი უფლისა აგარს ზეცით და ჰრქუა: რაჲ არს, აგარ? ნუ გეშინინ, რამეთუ შეისმინა ღმერთმან ჴმაჲ ვედრებისა ყრმისა მაგის შენისა მიერ ადგილით, სადა-იგი არს. 17

17 And God heard the voice of the lad; and the angel of God called to Hagar out of heaven, and said unto her, What aileth thee, Hagar? fear not; for God hath heard the voice of the lad where he is.

יח. קוּמִי שְׂאִי אֶת הַנַּעַר וְהַחֲזִיקִי אֶת יָדֵךְ בּוֹ כִּי לְגוֹי גָּדוֹל אֲשִׂימֶנּוּ:

ἀνάστηθι λαβὲ τὸ παιδίον καὶ κράτησον τῇ χειρί σου αὐτό εἰς γὰρ ἔθνος μέγα ποιήσω αὐτόν

18 ܩܘܼܡܝ ܫܩܘܿܠܝ ܠܛܲܠܝܵܐ ܘܚܲܡܣܸܢܝ ܐܝܼܕܲܝܟܿܝ ܒܹܗ: ܡܸܛܠ ܕܲܠܥܲܡܵܐ ܪܲܒܵܐ ܐܸܥܒܿܕ݂ܝܘܼܗܝ.

Surge, tolle puerum et tene illum manu tua, quia in gentem magnam faciam eum”.

Արի առ զմանուկն քո, եւ զօրացո զնա ձեռամբ. զի յազգ մեծ արարից զնա:

აღდეგ უკუე და შეიყუარე ყრმაჲ შენი და უპყრა მას ჴელითა შენითა, რამეთუ ნათესავად დიდად ვყო ესე. 18

18 Arise, lift up the lad, and hold him in thine hand; for I will make him a great nation.

יט. וַיִּפְקַח אֱלֹהִים אֶת עֵינֶיהָ וַתֵּרֶא בְּאֵר מָיִם וַתֵּלֶךְ וַתְּמַלֵּא אֶת הַחֵמֶת מַיִם וַתַּשְׁקְ אֶת הַנָּעַר:

καὶ ἀνέῳξεν ὁ θεὸς τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῆς καὶ εἶδεν φρέαρ ὕδατος ζῶντος καὶ ἐπορεύθη καὶ ἔπλησεν τὸν ἀσκὸν ὕδατος καὶ ἐπότισεν τὸ παιδίον

19 ܘܲܦܬܲܚ ܐܲܠܵܗܵܐ ܥܲܝܢܹܝܗ: ܘܲܚܙܵܬ ܒܹܪܵܐ ܕܡܲܝܵ̈ܐ: ܘܐܸܙܲܠ̄ܬܼ ܘܲܡܠܵܬܼ ܪܲܩܒ݂ܵܐ ܡܲܝ̈ܵܐ ܘܐܲܫܩܝܵܬܹܗ ܠܛܲܠܝܵܐ.

Aperuitque Deus oculos eius; quae videns puteum aquae abiit et implevit utrem deditque puero bibere.

Եւ եբաց Աստուած զաչս նորա, եւ ետես ջրհոր ջրոյ կենդանւոյ. եւ չոգաւ ելից զտիկն ջրով եւ արբոյց մանկանն:

და აღუხილნა ღმერთმან თუალნი მისნი და იხილა ჯურღმული წყლისა ცხოველისა და მივიდა და აღავსო თხიერი იგი წყლითა და ასუა ყრმასა მას, და იყო ღმერთი ყრმისა მის თანა. 19

19 And God opened her eyes, and she saw a well of water; and she went, and filled the bottle with water, and gave the lad drink.

כ. וַיְהִי אֱלֹהִים אֶת הַנַּעַר וַיִּגְדָּל וַיֵּשֶׁב בַּמִּדְבָּר וַיְהִי רֹבֶה קַשָּׁת:

καὶ ἦν ὁ θεὸς μετὰ τοῦ παιδίου καὶ ηὐξήθη καὶ κατῴκησεν ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐγένετο δὲ τοξότης

20 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܥܲܡܹܗ ܥܲܡ ܛܲܠܝܵܐ: ܘܲܪܒ݂ܵܐ ܘܝܼܬܸܒ݂ ܒܡܲܕ݂ܒܿܪܵܐ ܕܦܵܪܵܢ ܘܝܼܠܸܦ ܗ̄ܘܵܐ ܩܸܫܬܵܐ ܒܡܲܕ݂ܒܿܪܵܐ ܕܦܵܪܵܢ.

Et fuit Deus cum eo; qui crevit et moratus est in solitudine factusque est iuvenis sagittarius.

Եւ էր Աստուած ընդ մանկանն, եւ աճեաց եւ եղեւ աղեղնաւոր:

და აღორძნდა და დაეშენა უდაბნოსა და იყო იგი მეისარ. 20

20 And God was with the lad; and he grew, and dwelt in the wilderness, and became an archer.

כא. וַיֵּשֶׁב בְּמִדְבַּר פָּארָן וַתִּקַּח לוֹ אִמּוֹ אִשָּׁה מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם:

καὶ κατῴκησεν ἐν τῇ ἐρήμῳ τῇ Φαραν καὶ ἔλαβεν αὐτῷ ἡ μήτηρ γυναῖκα ἐκ γῆς Αἰγύπτου

21 ܘܢܸܣܒܲܬܼ ܠܹܗ ܐܸܡܹܗ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ.

Habitavitque in deserto Pharan; et accepit illi mater sua uxorem de terra Aegypti.

Եւ բնակէր յանապատին Փառանու, եւ ա՛ռ նմա մայր նորա կին յերկրէն Եգիպտացւոց:

და დაემკჳდრა უდაბნოსა მას ფარანისა, და მოჰგუარა მას დედამან მისმან ცოლი ქუეყანით ეგჳპტით. 21

21 And he dwelt in the wilderness of Paran: and his mother took him a wife out of the land of Egypt.

כב. וַיְהִי בָּעֵת הַהִוא וַיֹּאמֶר אֲבִימֶלֶךְ וּפִיכֹל שַׂר צְבָאוֹ אֶל אַבְרָהָם לֵאמֹר אֱלֹהִים עִמְּךָ בְּכֹל אֲשֶׁר אַתָּה עֹשֶׂה:

ἐγένετο δὲ ἐν τῷ καιρῷ ἐκείνῳ καὶ εἶπεν Αβιμελεχ καὶ Οχοζαθ ὁ νυμφαγωγὸς αὐτοῦ καὶ Φικολ ὁ ἀρχιστράτηγος τῆς δυνάμεως αὐτοῦ πρὸς Αβρααμ λέγων ὁ θεὸς μετὰ σοῦ ἐν πᾶσιν οἷς ἐὰν ποιῇς

22 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܒܙܲܒ݂ܢܵܐ ܗܵܘ̇: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܘܦܝܼܟܸܿܠ ܪܲܒ ܚܲܝܠܹܗ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܐܲܠܵܗܵܐ ܥܲܡܵܟ݂ ܒܟ݂ܠ ܕܥܵܒܸܕ݂ ܐܲܢ̄ܬ.

Eodem tempore dixit Abimelech et Phicol princeps exercitus eius ad Abraham: “Deus tecum est in universis, quae agis.

Եւ եղեւ ի ժամանակին յայնմիկ խօսեցաւ Աբիմելէք եւ Ոքոզաթ տաճարապետ նորա եւ`` Փիքող սպարապետ զօրաց նորա, եւ ասեն ցԱբրահամ. Աստուած ընդ քեզ է յամենայնի զինչ եւ գործես:

მას ჟამსა ოდენ მიუგო აბიმელექ და ოქოზათ, ეზოჲსმოძღუარმან და ფიქოლ, ერისთავმან ერისა მისისამან, აბრაჰამს და ჰრქუა: ღმერთი შენ თანა არს ყოველსავე, რასაცა იქმ. 22

22 And it came to pass at that time, that Abimelech and Phichol the chief captain of his host spake unto Abraham, saying, God is with thee in all that thou doest:

כג. וְעַתָּה הִשָּׁבְעָה לִּי בֵאלֹהִים הֵנָּה אִם תִּשְׁקֹר לִי וּלְנִינִי וּלְנֶכְדִּי כַּחֶסֶד אֲשֶׁר עָשִׂיתִי עִמְּךָ תַּעֲשֶׂה עִמָּדִי וְעִם הָאָרֶץ אֲשֶׁר גַּרְתָּה בָּהּ:

νῦν οὖν ὄμοσόν μοι τὸν θεὸν μὴ ἀδικήσειν με μηδὲ τὸ σπέρμα μου μηδὲ τὸ ὄνομά μου ἀλλὰ κατὰ τὴν δικαιοσύνην ἣν ἐποίησα μετὰ σοῦ ποιήσεις μετ᾽ ἐμοῦ καὶ τῇ γῇ ᾗ σὺ παρῴκησας ἐν αὐτῇ

23 ܘܗܵܫܵܐ ܝܼܡܝܼ ܠܝܼ ܒܐܲܠܵܗܵܐ ܗܵܪܟܵܐ. ܕܠܵܐ ܬܕܲܓܸܿܠ ܒܝܼ ܘܲܒ݂ܛܘܼܗܡܝ ܘܲܒ݂ܫܲܪܒ݂ܵܬܼܝ: ܘܐܲܝܟ ܛܲܝܒܿܘܼܬܼܵܐ ܕܥܸܒ݂ܕܹܿܬ ܥܲܡܵܟ݂ ܥܒܸܕ݂ ܥܲܡܝ ܘܥܲܡ ܐܲܪܥܵܐ ܕܲܥܡܲܪܬ ܒܵܗ.

Iura ergo per Deum, ne noceas mihi et posteris meis stirpique meae; sed iuxta fidem, quam feci tibi, facies mihi et terrae, in qua versatus es advena”.

Արդ երդուիր ինձ յԱստուած չմեղանչել ինձ, եւ մի՛ զաւակի իմում եւ անուան իմոյ. այլ ըստ արդարութեանն զոր արարի ընդ քեզ` արասցես ընդ իս, եւ երկրիս յորում բնակեալ ես ի սմա:

აწ უკუე მეფუცე მე, ღმერთსა, რათა არა მავნო, არცა ნათესავსა ჩემსა, ნუცა სახლსა ჩემსა, არამედ სიმართლისაებრ ჩემისა, რომელი ვყავ შენ თანა და ქუეყანასა მას. რომელსა დამკჳდრებულ ხარ შენ მას ზედა. 23

23 Now therefore swear unto me here by God that thou wilt not deal falsely with me, nor with my son, nor with my son's son: but according to the kindness that I have done unto thee, thou shalt do unto me, and to the land wherein thou hast sojourned.

כד. וַיֹּאמֶר אַבְרָהָם אָנֹכִי אִשָּׁבֵעַ:

καὶ εἶπεν Αβρααμ ἐγὼ ὀμοῦμαι

24 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܐܸܢܵܐ ܐܹܡܸܐ.

Dixitque Abraham: “Ego iurabo”.

Եւ ասէ Աբրահամ. Ես երդնում:

და ჰრქუა მას აბრაჰამ: მე უკუე გეფუცო შენ. 24

24 And Abraham said, I will swear.

כה. וְהוֹכִחַ אַבְרָהָם אֶת אֲבִימֶלֶךְ עַל אֹדוֹת בְּאֵר הַמַּיִם אֲשֶׁר גָּזְלוּ עַבְדֵי אֲבִימֶלֶךְ:

καὶ ἤλεγξεν Αβρααμ τὸν Αβιμελεχ περὶ τῶν φρεάτων τοῦ ὕδατος ὧν ἀφείλαντο οἱ παῖδες τοῦ Αβιμελεχ

25 ܘܐܲܟܸܿܣ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܠܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܥܲܠ ܨܒ݂ܘܼܬܼܵܐ ܕܒܹܪܵܐ ܕܡܲܝܵ̈ܐ: ܕܲܚܦܲܪܘ ܥܲܒ݂ܕܵܘ̈ܗܝ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܫܲܩܠܘܼܗܿ ܥܲܒ݂ܕܵܘ̈ܗܝ ܕܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ.

Et increpavit Abraham Abimelech propter puteum aquae, quem vi abstulerant servi eius.

Եւ յանդիմանեաց Աբրահամ զԱբիմելէք վասն ջրհորոյն ջրոց զորս հանին ծառայքն Աբիմելեքայ:

და ამხილა აბრაჰამ აბიმელექს ჯურღმულთა მათთჳს წყლისათა, რომელ-იგი მოუღიეს მწყემსთა მათ აბიმელექისთა. 25

25 And Abraham reproved Abimelech because of a well of water, which Abimelech's servants had violently taken away.

כו. וַיֹּאמֶר אֲבִימֶלֶךְ לֹא יָדַעְתִּי מִי עָשָׂה אֶת הַדָּבָר הַזֶּה וְגַם אַתָּה לֹא הִגַּדְתָּ לִּי וְגַם אָנֹכִי לֹא שָׁמַעְתִּי בִּלְתִּי הַיּוֹם:

καὶ εἶπεν αὐτῷ Αβιμελεχ οὐκ ἔγνων τίς ἐποίησεν τὸ πρᾶγμα τοῦτο οὐδὲ σύ μοι ἀπήγγειλας οὐδὲ ἐγὼ ἤκουσα ἀλλ᾽ ἢ σήμερον

26 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ: ܠܵܐ ܝܸܕ݂ܥܹܬܼ ܡܲܢܘܼ ܥܒܲܕ݂ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܘܐܵܦ ܠܵܐ ܚܵܘܝܼܬܵܢܝ. ܘܐܵܦ ܐܸܢܵܐ ܠܵܐ ܫܸܡܥܹܬܼ ܐܸܠܵܐ ܐܸܢ ܝܵܘܡܵܢܵܐ.

Responditque Abimelech: “Nescivi quis fecerit hanc rem; sed et tu non indicasti mihi, et ego non audivi praeter hodie”.

Եւ ասէ ցնա Աբիմելէք. Ոչ գիտացի ո՛ արար զայն իրս, եւ դու ոչ պատմեցեր ինձ, եւ իմ ոչ էր լուեալ` բայց այսօր:

ჰრქუა აბიმელექ აბრაჰამს: არა ვიცი, ვინ ყო საქმე ეგე. არცა შენ მითხარ, არცა მე მესმა, არამედ დღეს ხოლო. 26

26 And Abimelech said, I wot not who hath done this thing; neither didst thou tell me, neither yet heard I of it, but to day.

כז. וַיִּקַּח אַבְרָהָם צֹאן וּבָקָר וַיִּתֵּן לַאֲבִימֶלֶךְ וַיִּכְרְתוּ שְׁנֵיהֶם בְּרִית:

καὶ ἔλαβεν Αβρααμ πρόβατα καὶ μόσχους καὶ ἔδωκεν τῷ Αβιμελεχ καὶ διέθεντο ἀμφότεροι διαθήκην

27 ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܥܵܢܵ̈ܐ ܘܬܼܵܘܪܹ̈ܐ ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ: ܘܐܲܩܝܼܡܘ ܬܪܲܝܗܘܿܢ ܩܝܵܡܵܐ.

Tulit itaque Abraham oves et boves et dedit Abimelech; percusseruntque ambo foedus.

Եւ առ Աբրահամ արջառս եւ ոչխարս, եւ ետ Աբիմելեքայ. եւ եդին երկոքին ուխտ ընդ միմեանս:

მოასხა აბრაჰამ ცხოვარი და ზროხაჲ და მისცა აბიმელექს და აღითქუეს ორთავე აღთქუმა. 27

27 And Abraham took sheep and oxen, and gave them unto Abimelech; and both of them made a covenant.

כח. וַיַּצֵּב אַבְרָהָם אֶת שֶׁבַע כִּבְשׂת הַצֹּאן לְבַדְּהֶן:

καὶ ἔστησεν Αβρααμ ἑπτὰ ἀμνάδας προβάτων μόνας

28 ܘܐܲܩܝܼܡ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܫܒܲܥ ܦܲܪ̈ܵܬܼܵܐ ܕܥܵܢܵ̈ܐ ܒܲܠܚܘܿܕܲܝܗܹܝܢ.

Et statuit Abraham septem agnas gregis seorsum.

Եւ կացոյց Աբրահամ եւթն որոջ ոչխարաց միայն:

დაადგინა აბრაჰამ შჳდნი ტარიგნი თჳსაგან. 28

28 And Abraham set seven ewe lambs of the flock by themselves.

כט. וַיֹּאמֶר אֲבִימֶלֶךְ אֶל אַבְרָהָם מָה הֵנָּה שֶׁבַע כְּבָשׂת הָאֵלֶּה אֲשֶׁר הִצַּבְתָּ לְבַדָּנָה:

καὶ εἶπεν Αβιμελεχ τῷ Αβρααμ τί εἰσιν αἱ ἑπτὰ ἀμνάδες τῶν προβάτων τούτων ἃς ἔστησας μόνας

29 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܡܵܢܵܐ ܐܸܢܹܝܢ ܗܵܠܹܝܢ ܫܒܲܥ ܦܲܪ̈ܵܬܼܵܐ ܕܥܵܢܵ̈ܐ ܕܐܲܩܝܼܡܬ ܒܲܠܚܘܿܕܲܝܗܹܝܢ.

Cui dixit Abimelech: “Quid sibi volunt septem agnae istae, quas stare fecisti seorsum?”.

Եւ ասէ Աբիմելէք ցԱբրահամ. Զի՞նչ են այս եւթն որոջք ոչխարաց զորս կացուցեր միայն:

და ჰრქუა აბრაჰამს აბიმელექ: რაჲ არიან შჳდნი ესე ტარიგნი ცხოვართანი, რომელ-ესე დაადგინენ თჳსაგან? 29

29 And Abimelech said unto Abraham, What mean these seven ewe lambs which thou hast set by themselves?

ל. וַיֹּאמֶר כִּי אֶת שֶׁבַע כְּבָשׂת תִּקַּח מִיָּדִי בַּעֲבוּר תִּהְיֶה לִּי לְעֵדָה כִּי חָפַרְתִּי אֶת הַבְּאֵר הַזֹּאת:

καὶ εἶπεν Αβρααμ ὅτι τὰς ἑπτὰ ἀμνάδας ταύτας λήμψῃ παρ᾽ ἐμοῦ ἵνα ὦσίν μοι εἰς μαρτύριον ὅτι ἐγὼ ὤρυξα τὸ φρέαρ τοῦτο

30 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܕܲܫܒܲܥ ܦܲܪ̈ܵܬܼܵܐ ܕܬܸܣܲܒ݂ ܡ̣ܢ ܐܝܼܕܲܝ̈ ܡܸܛܠ ܕܬܸܗܘܸܐ ܠܝܼ ܠܣܵܗܕܿܘܼܬܼܵܐ ܕܚܸܦܪܹܬܼ ܒܹܪܵܐ ܗܵܕܹܐ.

At ille: “Septem, inquit, agnas accipies de manu mea, ut sint in testimonium mihi, quoniam ego fodi puteum istum”.

Եւ ասէ. Զայդ եւթն որոջս առցես յինէն, զի եղիցի ինձ ի վկայութիւն, թէ ես փորեցի զջրհորդ զայդ:

მიუგო აბრაჰამ და ჰრქუა: რამეთუ შჳდნი ესე ტარიგნი მიიბნე ჩემგან. რათა იყვნენ ჩემდა საწამებელად, რამეთუ მე ვთხარე ჯურღმული ესე. 30

30 And he said, For these seven ewe lambs shalt thou take of my hand, that they may be a witness unto me, that I have digged this well.

לא. עַל כֵּן קָרָא לַמָּקוֹם הַהוּא בְּאֵר שָׁבַע כִּי שָׁם נִשְׁבְּעוּ שְׁנֵיהֶם:

διὰ τοῦτο ἐπωνόμασεν τὸ ὄνομα τοῦ τόπου ἐκείνου Φρέαρ ὁρκισμοῦ ὅτι ἐκεῖ ὤμοσαν ἀμφότεροι

31 ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܩܪܵܐ ܠܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܘ̇ ܒܹܪ ܫܒܲܥ: ܡܸܛܠ ܕܬܲܡܵܢ ܝܼܡܵܘ ܬܪܲܝܗܘܿܢ.

Idcirco vocatus est locus ille Bersabee, quia ibi uterque iuraverunt.

Վասն այնորիկ անուանեաց զանուն տեղւոյն այնորիկ Ջրհոր երդման``. զի անդ երդուան երկոքին միմեանց:

ამისთჳს უწოდა სახელი ადგილსა მას ჯურღმულ ფიცისა. 31

31 Wherefore he called that place Beersheba; because there they sware both of them.

לב. וַיִּכְרְתוּ בְרִית בִּבְאֵר שָׁבַע וַיָּקָם אֲבִימֶלֶךְ וּפִיכֹל שַׂר צְבָאוֹ וַיָּשֻׁבוּ אֶל אֶרֶץ פְּלִשְׁתִּים:

καὶ διέθεντο διαθήκην ἐν τῷ φρέατι τοῦ ὅρκου ἀνέστη δὲ Αβιμελεχ καὶ Οχοζαθ ὁ νυμφαγωγὸς αὐτοῦ καὶ Φικολ ὁ ἀρχιστράτηγος τῆς δυνάμεως αὐτοῦ καὶ ἐπέστρεψαν εἰς τὴν γῆν τῶν Φυλιστιιμ

32 ܘܐܲܩܝܼܡܘ ܩܝܵܡܵܐ ܒܹܪ ܫܒܲܥ: ܘܩܵܡ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܘܦܝܼܟܸܿܠ ܪܲܒ ܚܲܝܠܹܗ: ܘܲܗܦܲܟ݂ܘ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܲܦܠܸܫܬܵܝܹ̈ܐ.

Et inierunt foedus in Bersabee.

Եւ անդ եդին ուխտ առ Ջրհորին երդման: Յարեաւ Աբիմելէք եւ Ոքոզաթ տաճարապետ նորա եւ`` Փիքող սպարապետ զօրաց նորա, եւ դարձան անդրէն յերկիրն Փղշտացւոց:

რამეთუ მუნ იფიცნეს ურთიერთას და აღითქუეს აღთქუმაჲ ჯურღმულსა მას ზედა ფიცისასა. და აღდგა აბიმელექ და ოქოზათ, მზახალი იგი მისი, და ფიქორ, ერისთავი ერისა მისისაჲ, და წარვიდეს ქუეყანად ფილისტიმედ. 32

32 Thus they made a covenant at Beersheba: then Abimelech rose up, and Phichol the chief captain of his host, and they returned into the land of the Philistines.

לג. וַיִּטַּע אֵשֶׁל בִּבְאֵר שָׁבַע וַיִּקְרָא שָׁם בְּשֵׁם יְהֹוָה אֵל עוֹלָם:

καὶ ἐφύτευσεν Αβρααμ ἄρουραν ἐπὶ τῷ φρέατι τοῦ ὅρκου καὶ ἐπεκαλέσατο ἐκεῖ τὸ ὄνομα κυρίου θεὸς αἰώνιος

33 ܘܲܢܨܲܒ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܢܸܨܒܿܬܼܵܐ ܒܒܹܪ ܫܒܲܥ: ܘܲܩܪܵܐ ܬܲܡܵܢ ܒܲܫܡܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܥܵܠܡܹ̈ܐ.

Surrexit autem Abimelech et Phicol princeps militiae eius reversique sunt in terram Philisthim. Abraham vero plantavit nemus in Bersabee et invocavit ibi nomen Domini, Dei aeterni.

Եւ տնկեաց Աբրահամ տունկ առ Ջրհորովն երդման, եւ կարդաց անդ զանուն Տեառն, Աստուած յաւիտենական:

დაასხა აბრაჰამ ყანაჲ ჯურღმულსა მას ზედა ფიცისასა და ჰხადა მუნ სახელი უფლისა ღმრთისა საუკუნოჲ. 33

33 And Abraham planted a grove in Beersheba, and called there on the name of the LORD, the everlasting God.

לד. וַיָּגָר אַבְרָהָם בְּאֶרֶץ פְּלִשְׁתִּים יָמִים רַבִּים:

παρῴκησεν δὲ Αβρααμ ἐν τῇ γῇ τῶν Φυλιστιιμ ἡμέρας πολλάς

34 ܘܲܥܡܲܪ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܦܠܸܫܬܵܝܹ̈ܐ ܝܵܘ̈ܡܵܬܼܵܐ ܣܲܓܿܝܼܐܹ̈ܐ.

Et fuit colonus in terra Philisthim diebus multis.

Եւ պանդխտեցաւ Աբրահամ յերկրին Փղշտացւոց աւուրս բազումս:

და დაემკჳდრა აბრაჰამ ქუეყანასა მას ფილისტიმისასა დღეთა მრავალთა. 34

34 And Abraham sojourned in the Philistines' land many days.

כב

ΚΒʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܟܒ

Cap. 22

ԳԼ. ԻԲ

თავი ოცდამეორე

א. וַיְהִי אַחַר הַדְּבָרִים הָאֵלֶּה וְהָאֱלֹהִים נִסָּה אֶת אַבְרָהָם וַיֹּאמֶר אֵלָיו אַבְרָהָם וַיֹּאמֶר הִנֵּנִי:

καὶ ἐγένετο μετὰ τὰ ῥήματα ταῦτα ὁ θεὸς ἐπείραζεν τὸν Αβρααμ καὶ εἶπεν πρὸς αὐτόν Αβρααμ Αβρααμ ὁ δὲ εἶπεν ἰδοὺ ἐγώ

1 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ: ܐܲܠܵܗܵܐ ܢܲܣܝܼ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܗܵܐ ܐܸܢܵܐ.

Quae postquam gesta sunt, tentavit Deus Abraham et di xit ad eum: “Abraham”. Ille respondit: “Adsum”.

Եւ եղեւ յետ բանիցս այսոցիկ փորձեաց Աստուած զԱբրահամ եւ ասէ ցնա. Աբրահամ, Աբրահամ: Եւ նա ասէ. Աւասիկ եմ:

და იყო, შემდგომად სიტყჳსა ამის ღმერთმან გამოსცადა აბრაჰამ და ჰრქუა მას: აბრაჰამ, აბრაჰამ. ხოლო მან თქუა: აჰა, მე. 1 1

1 And it came to pass after these things, that God did tempt Abraham, and said unto him, Abraham: and he said, Behold, here I am.

ב. וַיֹּאמֶר קַח נָא אֶת בִּנְךָ אֶת יְחִידְךָ אֲשֶׁר אָהַבְתָּ אֶת יִצְחָק וְלֶךְ לְךָ אֶל אֶרֶץ הַמֹּרִיָּה וְהַעֲלֵהוּ שָׁם לְעֹלָה עַל אַחַד הֶהָרִים אֲשֶׁר אֹמַר אֵלֶיךָ:

καὶ εἶπεν λαβὲ τὸν υἱόν σου τὸν ἀγαπητόν ὃν ἠγάπησας τὸν Ισαακ καὶ πορεύθητι εἰς τὴν γῆν τὴν ὑψηλὴν καὶ ἀνένεγκον αὐτὸν ἐκεῖ εἰς ὁλοκάρπωσιν ἐφ᾽ ἓν τῶν ὀρέων ὧν ἄν σοι εἴπω

2 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ. ܕܒܲܪ ܠܲܒ݂ܪܵܟ݂ ܠܝܼܚܝܼܕ݂ܵܝܵܟ݂ ܕܪܵܚܸܡ ܐܲܢ̄ܬ ܠܐܝܼܣܚܵܩ: ܘܙܸܠ ܠܵܟ݂ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܐܵܡܘܿܪ̈ܵܝܹܐ: ܘܐܲܣܸܩܲܝܼܗܝ ܬܲܡܵܢ ܠܲܥܠܵܬܼܵܐ ܥܲܠ ܚܲܕ݂ ܡ̣ܢ ܛܘܼܪܹ̈ܐ ܕܐܸܡܲܪ ܠܵܟ.

Ait: “Tolle filium tuum unigenitum, quem diligis, Isaac et vade in terram Moria; atque offer eum ibi in holocaustum super unum montium, quem monstravero tibi”.

Եւ ասէ ցնա. Առ դու զորդիդ քո սիրելի զոր սիրեցեր` զԻսահակ, եւ գնա դու յերկիր բարձր``, եւ հանցես զդա անդ յողջակէզ ի վերայ միոյ լերանց յորոց ասացից քեզ:

და ჰრქუა მას: მოიყუანე ძე შენი ისაკი და წარვედ ქუეყანასა მაღალსა და შეწირე იგი მუნ ყოვლად დასაწველად ერთსა ზედა მთათაგანსა, რომელსა მე გრქუა შენ. 2 2

2 And he said, Take now thy son, thine only son Isaac, whom thou lovest, and get thee into the land of Moriah; and offer him there for a burnt offering upon one of the mountains which I will tell thee of.

ג. וַיַּשְׁכֵּם אַבְרָהָם בַּבֹּקֶר וַיַּחֲבשׁ אֶת חֲמֹרוֹ וַיִּקַּח אֶת שְׁנֵי נְעָרָיו אִתּוֹ וְאֵת יִצְחָק בְּנוֹ וַיְבַקַּע עֲצֵי עֹלָה וַיָּקָם וַיֵּלֶךְ אֶל הַמָּקוֹם אֲשֶׁר אָמַר לוֹ הָאֱלֹהִים:

ἀναστὰς δὲ Αβρααμ τὸ πρωὶ ἐπέσαξεν τὴν ὄνον αὐτοῦ παρέλαβεν δὲ μεθ᾽ ἑαυτοῦ δύο παῖδας καὶ Ισαακ τὸν υἱὸν αὐτοῦ καὶ σχίσας ξύλα εἰς ὁλοκάρπωσιν ἀναστὰς ἐπορεύθη καὶ ἦλθεν ἐπὶ τὸν τόπον ὃν εἶπεν αὐτῷ ὁ θεός

3 ܘܩܲܕܸܿܡ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܒܨܲܦܪܵܐ ܘܐܲܪܡܝܼ ܥܲܠ ܚܡܵܪܹܗ: ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܠܲܬܼܪܹܝܢ ܥܠܲܝܡܵܘ̈ܗܝ ܥܲܡܹܗ ܘܠܐܝܼܣܚܵܩ ܒܪܹܗ: ܘܨܲܠܲܚ ܩܲܝܣܹ̈ܐ ܠܲܥܠܵܬܼܵܐ: ܘܩܵܡ ܐܸܙܲܠ ܠܐܲܬܼܪܵܐ ܕܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܐܲܠܵܗܵܐ.

Igitur Abraham de nocte consurgens stravit asinum suum ducens secum duos iuvenes suos et Isaac filium suum. Cumque concidisset ligna in holocaustum, surrexit et abiit ad locum, quem praeceperat ei Deus.

Եւ յարեաւ Աբրահամ ընդ առաւօտն, համետեաց զէշ իւր, եւ առ ընդ իւր երկուս ծառայս, եւ զԻսահակ զորդի իւր. եւ պատառեաց փայտ յողջակէզ, եւ յարեաւ գնաց. եւ եկն ի տեղին զոր ասաց նմա Աստուած:

აღდგა აბრაჰამ განთიად და აღსხნა კარაულსა თჳსსა და წარიყვანნა მის თანა ორნი მონანი და ისაკ, ძე თჳსი, და დაკოდა შეშაჲ მსხუერპლისათჳს, და აღდგა და წარვიდა, და მოვიდა ადგილსა მას, რომელსაცა ჰრქუა მას ღმერთმან მესამესა დღესა. 3 3

3 And Abraham rose up early in the morning, and saddled his ass, and took two of his young men with him, and Isaac his son, and clave the wood for the burnt offering, and rose up, and went unto the place of which God had told him.

ד. בַּיּוֹם הַשְּׁלִישִׁי וַיִּשָּׂא אַבְרָהָם אֶת עֵינָיו וַיַּרְא אֶת הַמָּקוֹם מֵרָחֹק:

τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ καὶ ἀναβλέψας Αβρααμ τοῖς ὀφθαλμοῖς εἶδεν τὸν τόπον μακρόθεν

4 ܘܲܠܝܵܘܡܵܐ ܬܠܝܼܬܼܵܝܵܐ ܐܲܪܝܼܡ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܥܲܝܢܵܘ̈ܗܝ ܘܲܚܙܵܝܗܝ ܠܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܘ̇ ܡ̣ܢ ܪܘܼܚܩܵܐ.

Die autem tertio, elevatis oculis, vidit locum procul

Եւ յաւուրն երրորդի համբարձ Աբրահամ զաչս իւր եւ ետես զտեղին ի հեռաստանէ:

და აღიხილნა აბრაჰამ თუალნი თჳსნი და იხილა ადგილი იგი შორით. 4 4

4 Then on the third day Abraham lifted up his eyes, and saw the place afar off.

ה. וַיֹּאמֶר אַבְרָהָם אֶל נְעָרָיו שְׁבוּ לָכֶם פֹּה עִם הַחֲמוֹר וַאֲנִי וְהַנַּעַר נֵלְכָה עַד כֹּה וְנִשְׁתַּחֲוֶה וְנָשׁוּבָה אֲלֵיכֶם:

καὶ εἶπεν Αβρααμ τοῖς παισὶν αὐτοῦ καθίσατε αὐτοῦ μετὰ τῆς ὄνου ἐγὼ δὲ καὶ τὸ παιδάριον διελευσόμεθα ἕως ὧδε καὶ προσκυνήσαντες ἀναστρέψωμεν πρὸς ὑμᾶς

5 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܲܥܠܲܝܡܵܘ̈ܗܝ: ܦܘܼܫܘ ܠܟ݂ܘܿܢ ܗܵܪܟܵܐ ܠܘܵܬܼ ܚܡܵܪܵܐ: ܘܐܸܢܵܐ ܘܛܲܠܝܵܐ ܢܹܐܙܲܠ ܥܕܲܡܵܐ ܠܗܵܪܟܵܐ: ܢܸܣܓܿܘܿܕ݂ ܘܢܸܗܦܘܿܟ ܠܘܵܬܼܟ݂ܘܿܢ.

dixitque ad pueros suos: “Exspectate hic cum asino. Ego et puer illuc usque properantes, postquam adoraverimus, revertemur ad vos”.

Եւ ասէ Աբրահամ ցպատանիս իւր. Նստարուք դուք այդր հանդերձ իշովդ, եւ ես եւ պատանեակդ երթիցուք մինչեւ ցանդր, եւ երկիր պագցուք եւ դարձցուք առ ձեզ:

და ჰრქუა აბრაჰამ მონათა თჳსთა: დასხედით მანდა კარაულისა თანა, და მე და ყრმაჲ ვსე წარვიდეთ ვიდრე იქიმდე და თაყუანისს-ვსცეთ და თქუენდავე მოვაქციოთ. 5 5

5 And Abraham said unto his young men, Abide ye here with the ass; and I and the lad will go yonder and worship, and come again to you.

ו. וַיִּקַּח אַבְרָהָם אֶת עֲצֵי הָעֹלָה וַיָּשֶׂם עַל יִצְחָק בְּנוֹ וַיִּקַּח בְּיָדוֹ אֶת הָאֵשׁ וְאֶת הַמַּאֲכֶלֶת וַיֵּלְכוּ שְׁנֵיהֶם יַחְדָּו:

ἔλαβεν δὲ Αβρααμ τὰ ξύλα τῆς ὁλοκαρπώσεως καὶ ἐπέθηκεν Ισαακ τῷ υἱῷ αὐτοῦ ἔλαβεν δὲ καὶ τὸ πῦρ μετὰ χεῖρα καὶ τὴν μάχαιραν καὶ ἐπορεύθησαν οἱ δύο ἅμα

6 ܘܲܢܣܲܒ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܩܲܝܣܹ̈ܐ ܠܲܥܠܵܬܼܵܐ: ܘܣܵܡ ܥܲܠ ܐܝܼܣܚܵܩ ܒܪܹܗ: ܘܲܢܣܲܒ݂ ܒܐܝܼܕܹܗ ܢܘܼܪܵܐ ܘܣܲܟܿܝܼܢܵܐ: ܘܐܸܙܲܠܘ ܬܪܲܝܗܘܿܢ ܐܲܟ݂ܚ̄ܕ݂ܵܐ.

Tulit quoque ligna holocausti et imposuit super Isaac filium suum; ipse vero portabat in manibus ignem et cultrum. Cumque duo pergerent simul,

Եւ առ Աբրահամ զփայտ ողջակիզին, եւ եդ ի վերայ Իսահակայ որդւոյ իւրոյ. եւ առ ի ձեռն զհուրն եւ զսուրն. եւ գնացին երկոքեան ի միասին:

წარიღო აბრაჰამ შეშაჲ მსხუერპლისაჲ და აღჰკიდა ისაკს, ძესა თჳსსა. და მოიღო ცეცხლიცა ჴელითა თჳსითა და დანაკი. და წარვიდეს ორნი-ვე ზოგად. 6 6

6 And Abraham took the wood of the burnt offering, and laid it upon Isaac his son; and he took the fire in his hand, and a knife; and they went both of them together.

ז. וַיֹּאמֶר יִצְחָק אֶל אַבְרָהָם אָבִיו וַיֹּאמֶר אָבִי וַיֹּאמֶר הִנֶּנִּי בְנִי וַיֹּאמֶר הִנֵּה הָאֵשׁ וְהָעֵצִים וְאַיֵּה הַשֶּׂה לְעֹלָה:

εἶπεν δὲ Ισαακ πρὸς Αβρααμ τὸν πατέρα αὐτοῦ εἴπας πάτερ ὁ δὲ εἶπεν τί ἐστιν τέκνον λέγων ἰδοὺ τὸ πῦρ καὶ τὰ ξύλα ποῦ ἐστιν τὸ πρόβατον τὸ εἰς ὁλοκάρπωσιν

7 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܝܼܣܚܵܩ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ : ܗܵܐ ܐܸܢܵܐ ܒܹܪܝ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܗܵܐ ܢܘܼܪܵܐ ܘܩܲܝܣܹ̈ܐ: ܐܲܝܟܵܘ ܐܸܡܪܵܐ ܠܲܥܠܵܬܼܵܐ.

dixit Isaac Abrahae patri suo: “Pater mi”. Ille respondit: “Quid vis, fili?”. “Ecce, inquit, ignis et ligna; ubi est victima holocausti?”.

Եւ ասէ Իսահակ ցԱբրահամ հայր իւր. Հայր: Եւ նա ասէ. Զի՞ է, որդեակ: Եւ նա ասէ. Ահա հուր եւ ահա փայտ, ո՞ւր է ոչխար յողջակէզ:

ჰრქუა ისაკ აბრაჰამს, მამასა თჳსსა: თქუ, მამაო. ხოლო მან ჰრქუა: რაჲ არს, შჳლო? და ისაკ ჰრქუა: აჰა ცეცხლი და შეშაჲ; სადა არს ცხოვარი მსხუერპლისაჲ? 7 7

7 And Isaac spake unto Abraham his father, and said, My father: and he said, Here am I, my son. And he said, Behold the fire and the wood: but where is the lamb for a burnt offering?

ח. וַיֹּאמֶר אַבְרָהָם אֱלֹהִים יִרְאֶה לּוֹ הַשֶּׂה לְעֹלָה בְּנִי וַיֵּלְכוּ שְׁנֵיהֶם יַחְדָּו:

εἶπεν δὲ Αβρααμ ὁ θεὸς ὄψεται ἑαυτῷ πρόβατον εἰς ὁλοκάρπωσιν τέκνον πορευθέντες δὲ ἀμφότεροι ἅμα

8 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܐܲܠܵܗܵܐ ܢܸܚܙܸܐ ܠܹܗ ܐܸܡܪܵܐ ܠܲܥܠܲܬܼܵܐ ܒܹܪܝ: ܘܐܸܙܲܠܘ ܬܪܲܝܗܘܿܢ ܐܲܟ݂ܚ̄ܕ݂ܵܐ.

Dixit Abraham: “Deus providebit sibi victimam holocausti, fili mi”. Pergebant ambo pariter;

Եւ նա ասէ. Աստուած տեսցէ իւր ոչխար յողջակէզ, որդեակ: Գնացին երկոքեան ի միասին:

ხოლო აბრაჰამ ჰრქუა: ღმერთმან იგულოს თავისა თჳსისა ცხოვარი მსხუერპლად, შჳლო წარვიდეს ორნივე ზოგად. 8 8

8 And Abraham said, My son, God will provide himself a lamb for a burnt offering: so they went both of them together.

ט. וַיָּבֹאוּ אֶל הַמָּקוֹם אֲשֶׁר אָמַר לוֹ הָאֱלֹהִים וַיִּבֶן שָׁם אַבְרָהָם אֶת הַמִּזְבֵּחַ וַיַּעֲרֹךְ אֶת הָעֵצִים וַיַּעֲקֹד אֶת יִצְחָק בְּנוֹ וַיָּשֶׂם אֹתוֹ עַל הַמִּזְבֵּחַ מִמַּעַל לָעֵצִים:

ἦλθον ἐπὶ τὸν τόπον ὃν εἶπεν αὐτῷ ὁ θεός καὶ ᾠκοδόμησεν ἐκεῖ Αβρααμ θυσιαστήριον καὶ ἐπέθηκεν τὰ ξύλα καὶ συμποδίσας Ισαακ τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἐπέθηκεν αὐτὸν ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον ἐπάνω τῶν ξύλων

9 ܘܐܸܬܼܵܘ ܠܐܲܬܼܪܵܐ ܕܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܲܒ݂ܢܵܐ ܬܲܡܵܢ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܡܲܕ݂ܒܿܚܵܐ: ܘܲܣܕܲܪ ܩܲܝܣܹ̈ܐ: ܘܦܲܟ݂ܪܹܗ ܠܐܝܼܣܚܵܩ ܒܪܹܗ: ܘܣܵܡܹܗ ܥܲܠ ܡܲܕ݂ܒܿܚܵܐ ܠܥܸܠ ܡ̣ܢ ܩܲܝܣܹ̈ܐ.

et venerunt ad locum, quem ostenderat ei Deus, in quo aedificavit Abraham altare et desuper ligna composuit. Cumque colligasset Isaac filium suum, posuit eum in altari super struem lignorum

Եւ եկին ի տեղին զոր ասաց նմա Աստուած. անդ շինեաց սեղան Աբրահամ, եւ եդ ի վերայ զփայտն. եւ կապեաց զԻսահակ զորդի իւր, եւ եդ զնա ի սեղանն ի վերայ փայտին:

და მიიწივნეს ადგილსა მას, რომელსა ჰრქუა მას ღმერთმან. და აღაშენა აბრაჰამ საკურთხეველი და დაასხა შეშაჲ. და შეკრა ისაკი, ძე თჳსი, და დადვა იგი საკურთხეველსა მას ზედა შეშასა თანა. 9 9

9 And they came to the place which God had told him of; and Abraham built an altar there, and laid the wood in order, and bound Isaac his son, and laid him on the altar upon the wood.

י. וַיִּשְׁלַח אַבְרָהָם אֶת יָדוֹ וַיִּקַּח אֶת הַמַּאֲכֶלֶת לִשְׁחֹט אֶת בְּנוֹ:

καὶ ἐξέτεινεν Αβρααμ τὴν χεῖρα αὐτοῦ λαβεῖν τὴν μάχαιραν σφάξαι τὸν υἱὸν αὐτοῦ

10 ܘܐܵܘܫܸܛ ܐܝܼܕܹܗ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܲܢܣܲܒ݂ ܣܲܟܿܝܼܢܵܐ ܠܡܸܟ݂ܣܹܗ ܠܲܒ݂ܪܹܗ.

extenditque Abraham manum et arripuit cultrum, ut immolaret filium suum.

Եւ ձգեաց Աբրահամ զձեռն առնուլ զսուրն եւ զենուլ զորդին իւր:

და განყო ჴელი თჳსი მოღებად მახჳლისა დაკლვად ძისა თჳსისა. 10 10

10 And Abraham stretched forth his hand, and took the knife to slay his son.

יא. וַיִּקְרָא אֵלָיו מַלְאַךְ יְהֹוָה מִן הַשָּׁמַיִם וַיֹּאמֶר אַבְרָהָם אַבְרָהָם וַיֹּאמֶר הִנֵּנִי:

καὶ ἐκάλεσεν αὐτὸν ἄγγελος κυρίου ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καὶ εἶπεν αὐτῷ Αβρααμ Αβρααμ ὁ δὲ εἶπεν ἰδοὺ ἐγώ

11 ܘܲܩܪܵܐ ܠܹܗ ܡܲܠܲܐܟܹܗ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܡ̣ܢ ܫܡܲܝܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܗܵܐ ܐܸܢܵܐ.

Et ecce angelus Domini de caelo clamavit: “Abraham, Abraham”. Qui respondit: “Adsum”.

Եւ կոչեաց զնա հրեշտակ Տեառն յերկնից եւ ասէ. Աբրահամ, Աբրահամ: Եւ նա ասէ ցնա. Աւասիկ եմ:

ხოლო უწოდდა ანგელოზი უფლისა ზეცით და ჰრქუა: აბრაჰამ. აბრაჰამ. და მან თქუა: აჰა მე. 11 11

11 And the angel of the LORD called unto him out of heaven, and said, Abraham, Abraham: and he said, Here am I.

יב. וַיֹּאמֶר אַל תִּשְׁלַח יָדְךָ אֶל הַנַּעַר וְאַל תַּעַשׂ לוֹ מְאוּמָה כִּי עַתָּה יָדַעְתִּי כִּי יְרֵא אֱלֹהִים אַתָּה וְלֹא חָשַׂכְתָּ אֶת בִּנְךָ אֶת יְחִידְךָ מִמֶּנִּי:

καὶ εἶπεν μὴ ἐπιβάλῃς τὴν χεῖρά σου ἐπὶ τὸ παιδάριον μηδὲ ποιήσῃς αὐτῷ μηδέν νῦν γὰρ ἔγνων ὅτι φοβῇ τὸν θεὸν σὺ καὶ οὐκ ἐφείσω τοῦ υἱοῦ σου τοῦ ἀγαπητοῦ δι᾽ ἐμέ

12 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܠܵܐ ܬܵܘܫܸܛ ܐܝܼܕ݂ܵܟ݂ ܥܲܠ ܛܲܠܝܵܐ: ܘܠܵܐ ܬܸܥܒܸܿܕ݂ ܠܹܗ ܡܸܕܸܡ: ܡܸܛܠ ܕܗܵܫܵܐ ܐܵܘܕܲܥܬܿ ܕܕ݂ܵܚܠܹܗܿ ܐܲܢ̄ܬ ܕܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܠܵܐ ܚܣܲܟ݂ܬ ܠܲܒ݂ܪܵܟ݂ ܠܝܼܚܝܼܕ݂ܵܟ݂ ܡܹܢܝ.

Dixitque: “Non extendas manum tuam super puerum neque facias illi quidquam. Nunc cognovi quod times Deum et non pepercisti filio tuo unigenito propter me”.

Եւ ասէ. Մի՛ մխեր զձեռն քո ի պատանեակդ, եւ մի՛ ինչ առներ դմա. զի այժմ գիտացի թէ երկիւղած ես դու յԱստուծոյ, եւ ոչ խնայեցեր յորդիդ քո սիրելի վասն իմ:

და ჰრქუა მას. ნუ მიჰყოფ ჴელსა შენსა ყრმისა მაგის ზედა, ნუ-ცა რას უყოფ მას. აწ უწყი, რამეთუ გეშინის შენ ღმრთისაჲ და არა ჰრიდე ძესა შენსა საყუარელსა ჩემთჳს. 12 12

12 And he said, Lay not thine hand upon the lad, neither do thou any thing unto him: for now I know that thou fearest God, seeing thou hast not withheld thy son, thine only son from me.

יג. וַיִּשָּׂא אַבְרָהָם אֶת עֵינָיו וַיַּרְא וְהִנֵּה אַיִל אַחַר נֶאֱחַז בַּסְּבַךְ בְּקַרְנָיו וַיֵּלֶךְ אַבְרָהָם וַיִּקַּח אֶת הָאַיִל וַיַּעֲלֵהוּ לְעֹלָה תַּחַת בְּנוֹ:

καὶ ἀναβλέψας Αβρααμ τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ εἶδεν καὶ ἰδοὺ κριὸς εἷς κατεχόμενος ἐν φυτῷ σαβεκ τῶν κεράτων καὶ ἐπορεύθη Αβρααμ καὶ ἔλαβεν τὸν κριὸν καὶ ἀνήνεγκεν αὐτὸν εἰς ὁλοκάρπωσιν ἀντὶ Ισαακ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ

13 ܘܐܲܪܝܼܡ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܥܲܝܢܵܘ̈ܗܝ ܘܲܚܙܵܐ: ܘܗܵܐ ܕܸܟ݂ܪܵܐ ܚܲܕ݂ ܐܲܚܝܼܕ݂ ܒܣܵܘܟܿܬܼܵܐ ܒܩܲܪܢܵܬܹܗ: ܘܐܸܙܲܠ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܢܲܣܒܹܿܗ ܠܕ݂ܟ݂ܪܵܐ: ܘܐܲܣܩܹܗ ܠܲܥܠܵܬܼܵܐ ܚܠܵܦ ܒܪܹܗ.

Levavit Abraham oculos suos viditque arietem unum inter vepres haerentem cornibus; quem assumens obtulit holocaustum pro filio.

Համբարձ Աբրահամ զաչս իւր եւ ետես, եւ ահա խոյ մի կախեալ կայր զծառոյն սաբեկայ զեղջերաց``. եւ գնաց Աբրահամ առ զխոյն, եւ եհան զնա յողջակէզ փոխանակ Իսահակայ որդւոյ իւրոյ:

და აღიხილნა თუალნი თჳსნი აბრაჰამ და იხილა: და აჰა, ვერძი ერთი გამოკიდებულ იყო რქათაგან ნერგსა საბეკსა, რქათა მიერ. და მივიდა აბრაჰამ და მოიბა ვერძი იგი და შეწირა იგი მსხუერპლად უფლისა ისაკის წილ, ძისა თჳსისა. 13 13

13 And Abraham lifted up his eyes, and looked, and behold behind him a ram caught in a thicket by his horns: and Abraham went and took the ram, and offered him up for a burnt offering in the stead of his son.

יד. וַיִּקְרָא אַבְרָהָם שֵׁם הַמָּקוֹם הַהוּא יְהֹוָה יִרְאֶה אֲשֶׁר יֵאָמֵר הַיּוֹם בְּהַר יְהֹוָה יֵרָאֶה:

καὶ ἐκάλεσεν Αβρααμ τὸ ὄνομα τοῦ τόπου ἐκείνου κύριος εἶδεν ἵνα εἴπωσιν σήμερον ἐν τῷ ὄρει κύριος ὤφθη

14 ܘܲܩܪܵܐ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܫܡܹܗ ܕܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܘ̇: ܡܵܪܝܵܐ ܢܸܚܙܸܐ: ܕܐܸܬܼܐܡܲܪ ܝܵܘܡܵܢܵܐ ܒܛܘܼܪܵܐ ܗܵܢܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܢܸܚܙܸܐ.

Appellavitque nomen loci illius: “Dominus videt”. Unde usque hodie dicitur: “In monte Dominus videtur”.

Եւ կոչեաց Աբրահամ զանուն տեղւոյն այնորիկ Տէր ետես. զի ասիցեն ցայսօր. Ի լերինն յայնմիկ Տէր երեւեցաւ:

და უწოდა აბრაჰამ სახელი ადგილსა მას "უფალმან იხილა", რომელსა ჰრქჳან დღესა მთასა მას "უფალი გამოჩნდა". 14 14

14 And Abraham called the name of that place Jehovahjireh: as it is said to this day, In the mount of the LORD it shall be seen.

טו. וַיִּקְרָא מַלְאַךְ יְהֹוָה אֶל אַבְרָהָם שֵׁנִית מִן הַשָּׁמָיִם:

καὶ ἐκάλεσεν ἄγγελος κυρίου τὸν Αβρααμ δεύτερον ἐκ τοῦ οὐρανοῦ

15 ܘܲܩܪܵܐ ܡܲܠܲܐܟܹܗ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܕܬܲܪܬܹܿܝܢ ܙܲܒ݂ܢܝܼܢ ܡ̣ܢ ܫܡܲܝܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂.

Vocavit autem angelus Domini Abraham secundo de caelo et dixit:

Եւ կոչեաց հրեշտակ Տեառն զԱբրահամ երկիցս անգամ յերկնից եւ ասէ:

და უწოდა ანგელოზი უფლისა აბრაჰამს მეორედ ზეცით და ჰრქუა. 15 15

15 And the angel of the LORD called unto Abraham out of heaven the second time,

טז. וַיֹּאמֶר בִּי נִשְׁבַּעְתִּי נְאֻם יְהֹוָה כִּי יַעַן אֲשֶׁר עָשִׂיתָ אֶת הַדָּבָר הַזֶּה וְלֹא חָשַׂכְתָּ אֶת בִּנְךָ אֶת יְחִידֶךָ:

λέγων κατ᾽ ἐμαυτοῦ ὤμοσα λέγει κύριος οὗ εἵνεκεν ἐποίησας τὸ ῥῆμα τοῦτο καὶ οὐκ ἐφείσω τοῦ υἱοῦ σου τοῦ ἀγαπητοῦ δι᾽ ἐμέ

16 ܒܝܼ ܝܼܡܝܼܬܼ ܐܵܡܲܪ ܡܵܪܝܵܐ. ܚܠܵܦ ܕܲܥܒܲܕܿܬܿ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܘܠܵܐ ܚܣܲܟ݂ܬܿ ܠܲܒ݂ܪܵܟ݂ ܠܝܼܚܝܼܕ݂ܵܟ݂ ܡܹܢܝ.

“Per memetipsum iuravi, dicit Dominus: quia fecisti hanc rem et non pepercisti filio tuo unigenito,

Յանձն իմ երդուայ, ասէ Տէր, փոխանակ զի արարեր դու զբանդ զայդ, եւ ոչ խնայեցեր յորդիդ քո սիրելի վասն իմ:

თავსა ჩემსა ვფუცე, თქუა უფალმან, ვინათგან ჰყავ სიტყაჲ ესე. და არა ჰრიდე ძესა შენსა საყუარელსა ჩემთჳს. 16 16

16 And said, By myself have I sworn, saith the LORD, for because thou hast done this thing, and hast not withheld thy son, thine only son:

יז. כִּי בָרֵךְ אֲבָרֶכְךָ וְהַרְבָּה אַרְבֶּה אֶת זַרְעֲךָ כְּכוֹכְבֵי הַשָּׁמַיִם וְכַחוֹל אֲשֶׁר עַל שְׂפַת הַיָּם וְיִרַשׁ זַרְעֲךָ אֵת שַׁעַר אֹיְבָיו:

ἦ μὴν εὐλογῶν εὐλογήσω σε καὶ πληθύνων πληθυνῶ τὸ σπέρμα σου ὡς τοὺς ἀστέρας τοῦ οὐρανοῦ καὶ ὡς τὴν ἄμμον τὴν παρὰ τὸ χεῖλος τῆς θαλάσσης καὶ κληρονομήσει τὸ σπέρμα σου τὰς πόλεις τῶν ὑπεναντίων

17 ܡܒܲܪܵܟ݂ܘܿ ܐܹܒܲܪܟ݂ܵܟ: ܘܡܲܣܓܵܝܘܼ ܐܲܣܓܸܐ ܙܲܪܥܵܟ݂ ܐܲܝܟ ܟܵܘ̈ܟܿܒܲܝ ܫܡܲܝܵܐ: ܘܐܲܝܟ ܚܵܠܵܐ ܕܥܲܠ ܣܸܦܬܹܗ ܕܝܲܡܵܐ: ܘܢܹܐܪܲܬܼ ܙܲܪܥܵܟ݂ ܐܲܪ̈ܥܵܬܼܵܐ ܕܲܒ݂ܥܸܠܕܿܒ݂ܵܒ݂ܵܘ̈ܗܝ.

benedicam tibi et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli et velut arenam, quae est in litore maris. Possidebit semen tuum portas inimicorum suorum,

Այո, օրհնելով օրհնեցից զքեզ, եւ բազմացուցանելով բազմացուցից զզաւակ քո իբրեւ զաստեղս երկնից բազմութեամբ, եւ իբրեւ զաւազ առ ափն ծովու. եւ ժառանգեսցէ զաւակ քո զքաղաքս հակառակորդաց իւրոց:

კურთხევით გაკურთხო შენ და განმრავლებით განვამრავლო ნათესავი შენი, ვითარ-ცა ვარსკულავნი ცისანი და ვითარცა ქჳშაჲ ზღჳსკიდისაჲ. და დაიმკჳდროს ნათესავმან შენმან ქალაქები იგი მტერთა. 17 17

17 That in blessing I will bless thee, and in multiplying I will multiply thy seed as the stars of the heaven, and as the sand which is upon the sea shore; and thy seed shall possess the gate of his enemies;

יח. וְהִתְבָּרֲכוּ בְזַרְעֲךָ כֹּל גּוֹיֵי הָאָרֶץ עֵקֶב אֲשֶׁר שָׁמַעְתָּ בְּקֹלִי:

καὶ ἐνευλογηθήσονται ἐν τῷ σπέρματί σου πάντα τὰ ἔθνη τῆς γῆς ἀνθ᾽ ὧν ὑπήκουσας τῆς ἐμῆς φωνῆς

18 ܘܢܸܬܼܒܲܪܟ݂ܘܼܢ ܒܙܲܪܥܵܟ݂ ܟܠܗܘܿܢ ܥܲܡܡܹ̈ܐ ܕܐܲܪܥܵܐ: ܚܠܵܦ ܕܲܫܡܲܥܬ ܒܩܵܠܝ.

et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae, quia oboedisti voci meae”.

Եւ օրհնեսցին ի զաւակի քում ամենայն ազգք երկրի, փոխանակ զի լուար ձայնի իմում:

და იკურთხეოდიან შენდა მომართ და ნათესავისა შენისა მომართ ყოველნი ტომნი ქუეყანისანი, ამისთჳს რამეთუ ისმინე ჴმისა ჩემისა. 18 18

18 And in thy seed shall all the nations of the earth be blessed; because thou hast obeyed my voice.

יט. וַיָּשָׁב אַבְרָהָם אֶל נְעָרָיו וַיָּקֻמוּ וַיֵּלְכוּ יַחְדָּו אֶל בְּאֵר שָׁבַע וַיֵּשֶׁב אַבְרָהָם בִּבְאֵר שָׁבַע:

ἀπεστράφη δὲ Αβρααμ πρὸς τοὺς παῖδας αὐτοῦ καὶ ἀναστάντες ἐπορεύθησαν ἅμα ἐπὶ τὸ φρέαρ τοῦ ὅρκου καὶ κατῴκησεν Αβρααμ ἐπὶ τῷ φρέατι τοῦ ὅρκου

19 ܘܲܗܦܲܟ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܠܘܵܬܼ ܥܠܲܝܡܵܘ̈ܗܝ: ܘܩܵܡܘ ܘܐܸܙܲܠܘ ܐܲܟ݂ܚ̄ܕ݂ܵܐ ܠܒܹܪ ܫܒܲܥ. ܘܝܼܬܸܒ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܒܒܹܪ ܫܒܲܥ.

Reversus est Abraham ad pueros suos, et surrexerunt abieruntque Bersabee simul, et habitavit Abraham in Bersabee.

Դարձաւ Աբրահամ առ պատանիսն իւր, եւ յարուցեալ գնացին ի միասին ի Ջրհորն երդման. եւ բնակեցաւ Աբրահամ առ Ջրհորովն երդման:

და მიიქცა აბრაჰამ მონათა თჳსთა თანა. და აღდგეს და წარვიდეს. ერთბამად ჯურღმულად ფიცისა და დაეშენა აბრაჰამ ჯურღმულსა მას ზედა ფიცისასა. 19 19

19 So Abraham returned unto his young men, and they rose up and went together to Beersheba; and Abraham dwelt at Beersheba.

כ. וַיְהִי אַחֲרֵי הַדְּבָרִים הָאֵלֶּה וַיֻּגַּד לְאַבְרָהָם לֵאמֹר הִנֵּה יָלְדָה מִלְכָּה גַם הִוא בָּנִים לְנָחוֹר אָחִיךָ:

ἐγένετο δὲ μετὰ τὰ ῥήματα ταῦτα καὶ ἀνηγγέλη τῷ Αβρααμ λέγοντες ἰδοὺ τέτοκεν Μελχα καὶ αὐτὴ υἱοὺς Ναχωρ τῷ ἀδελφῷ σου

20 ܘܲܗܘ̤ܵܐ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ: ܘܐܸܬܼܚܵܘܝܼ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܗܵܐ ܝܸܠܕܲܬܼ ܡܸܠܟܵܐ ܐܵܦ ܗܝܼ ܒܢܲܝܵ̈ܐ ܠܢܵܚܘܿܪ ܐܲܚܘܼܟ.

His ita gestis, nuntiatum est Abrahae quod Melcha quoque genuisset filios Nachor fratri suo:

Եւ եղեւ յետ բանիցս այսոցիկ պատմեցաւ Աբրահամու, թէ ահա ծնաւ Մեղքա եւ նա որդիս Նաքովրայ եղբօր քում:

და იყო, შემდგომად სიტყუათა ამათ უთხრეს აბრაჰამ და ჰრქუეს: აჰა ესერა, უშვა მელქამანცა ძეებ ნაქორს, ძმასა შენსა. 20 20

20 And it came to pass after these things, that it was told Abraham, saying, Behold, Milcah, she hath also born children unto thy brother Nahor;

כא. אֶת עוּץ בְּכֹרוֹ וְאֶת בּוּז אָחִיו וְאֶת קְמוּאֵל אֲבִי אֲרָם:

τὸν Ωξ πρωτότοκον καὶ τὸν Βαυξ ἀδελφὸν αὐτοῦ καὶ τὸν Καμουηλ πατέρα Σύρων

21 ܠܥܘܿܨ ܒܘܼܟ݂ܪܹܗ ܘܲܠܒ݂ܘܿܙ ܐܲܚܘܼܗܝ: ܘܠܲܩܡܘܼܐܝܹܠ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܕܐܵܪܵܡ.

Us primogenitum et Buz fratrem eius et Camuel patrem Aram

զՈվք զանդրանիկն նորա, եւ զԲաւ զեղբայր նորա, եւ զԿամուէլ հայր Ասորւոց:

ოქს პირმშოჲ და კავქს, ძმაჲ მისი, და კამოელ მამაჲ ასურთაჲ. 21 21

21 Huz his firstborn, and Buz his brother, and Kemuel the father of Aram,

כב. וְאֶת כֶּשֶׂד וְאֶת חֲזוֹ וְאֶת פִּלְדָּשׁ וְאֶת יִדְלָף וְאֵת בְּתוּאֵל:

καὶ τὸν Χασαδ καὶ τὸν Αζαυ καὶ τὸν Φαλδας καὶ τὸν Ιεδλαφ καὶ τὸν Βαθουηλ

22 ܘܲܠܟ݂ܵܣܵܪ: ܘܲܠܚܲܙܘܿ. ܘܲܠܦܲܠܪܲܫ: ܘܠܝܲܪܦܲܠ: ܘܠܲܒ݂ܬܼܘܼܐܹܝܠ.

et Cased et Azau, Pheldas quoque et Iedlaph

եւ զՔասադ եւ զԱզաւ եւ զՓաղդաս եւ զՅետդափ եւ զԲաթուէլ:

და ქაზათ და აზავ და ფალდას და ალაბ და ბათოელ. 22 22

22 And Chesed, and Hazo, and Pildash, and Jidlaph, and Bethuel.

כג. וּבְתוּאֵל יָלַד אֶת רִבְקָה שְׁמֹנָה אֵלֶּה יָלְדָה מִלְכָּה לְנָחוֹר אֲחִי אַבְרָהָם:

καὶ Βαθουηλ ἐγέννησεν τὴν Ρεβεκκαν ὀκτὼ οὗτοι υἱοί οὓς ἔτεκεν Μελχα τῷ Ναχωρ τῷ ἀδελφῷ Αβρααμ

23 ܘܲܒ݂ܬܼܘܼܐܹܝܠ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܪܲܦܩܵܐ: ܬܡܵܢܝܵܐ ܗܵܠܹܝܢ ܝܸܠܕܲܬܼ ܡܸܠܟܵܐ ܠܢܵܚܘܿܪ ܐܲܚܘܼܗܝ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ.

ac Bathuel, de quo nata est Rebecca. Octo istos genuit Melcha Nachor fratri Abrahae.

Եւ Բաթուէլ ծնաւ զՌեբեկա. ութ սոքա որդիք զորս ծնաւ Մեղքա Նաքովրայ եղբօրն Աբրահամու:

და ბათოელს ესუა რებეკა. რვანი ესე ძენი, რომელნი უსხნა მელქა ნაქორს, ძმასა აბრაჰამისსა. 23 23

23 And Bethuel begat Rebekah: these eight Milcah did bear to Nahor, Abraham's brother.

כד. וּפִילַגְשׁוֹ וּשְׁמָהּ רְאוּמָה וַתֵּלֶד גַּם הִוא אֶת טֶבַח וְאֶת גַּחַם וְאֶת תַּחַשׁ וְאֶת מַעֲכָה:

καὶ ἡ παλλακὴ αὐτοῦ ᾗ ὄνομα Ρεημα ἔτεκεν καὶ αὐτὴ τὸν Ταβεκ καὶ τὸν Γααμ καὶ τὸν Τοχος καὶ τὸν Μωχα

24 ܘܲܕ݂ܪܘܼܟ݂ܬܹܗ ܫܡܵܗ ܪܘܿܡܵܐ: ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܐܵܦ ܗܝܼ ܠܛܵܒ݂ܵܚ: ܘܠܓ݂ܵܚܵܡ: ܘܲܠܬܼܵܚܵܫ: ܘܲܠܡܲܥܟܵܐ.

Concubina vero illius, nomine Reuma, peperit Tabee et Gaham et Tahas et Maacha.

Եւ հարճն նորին որոյ էր անուն Ռեէմա, ծնաւ եւ նա զՏաբեկ եւ զԳաամ եւ զՏոքոս եւ զՄովքա:

და ხარჭმან მისმან, რომელსა ერქუა რეჰმა, შვა მანცა, ბაეკ და ტაბეკ და ტოქოს და მუქან. 24 24

24 And his concubine, whose name was Reumah, she bare also Tebah, and Gaham, and Thahash, and Maachah.

כג

ΚΓʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܟܓ

Cap. 23

ԳԼ. ԻԳ

თავი ოცდამესამე

א. וַיִּהְיוּ חַיֵּי שָׂרָה מֵאָה שָׁנָה וְעֶשְׂרִים שָׁנָה וְשֶׁבַע שָׁנִים שְׁנֵי חַיֵּי שָׂרָה:

ἐγένετο δὲ ἡ ζωὴ Σαρρας ἔτη ἑκατὸν εἴκοσι ἑπτά

1 ܘܲܗܘ̤ܵܘ ܚܲܝܹ̈ܝܗܿ ܕܣܲܪܵܐ ܡܵܐܐ ܘܥܸܣܪܝܼܢ ܘܲܫܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܫܢܲܝܵ̈ܐ ܕܲܚܝܵܬܼ ܣܲܪܵܐ.

Vixit autem Sara centum viginti septem annis

Եւ եղեն կեանք Սառայի հարեւր եւ քսան եւ եւթն ամ:

იყო ცხორებაჲ სარრასი ასოცდაშჳდ წელ. 1 1

1 And Sarah was an hundred and seven and twenty years old: these were the years of the life of Sarah.

ב. וַתָּמָת שָׂרָה בְּקִרְיַת אַרְבַּע הִוא חֶבְרוֹן בְּאֶרֶץ כְּנָעַן וַיָּבֹא אַבְרָהָם לִסְפֹּד לְשָׂרָה וְלִבְכֹּתָהּ:

καὶ ἀπέθανεν Σαρρα ἐν πόλει Αρβοκ ἥ ἐστιν ἐν τῷ κοιλώματι αὕτη ἐστὶν Χεβρων ἐν γῇ Χανααν ἦλθεν δὲ Αβρααμ κόψασθαι Σαρραν καὶ πενθῆσαι

2 ܘܡܝܼܬܲܬ̤ ܣܲܪܵܐ ܒܩܘܼܪܝܲܬ̤ ܓܲܢ̄ܒܵܪܹ̈ܐ: ܗܝ̤ ܗ̄ܝܼ ܚܸܒ݂ܪܘܼܢ ܕܒܲܐܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܐܸܬܼܵܐ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܠܡܲܪܩܵܕ݂ܘܼ ܥܲܠ ܣܲܪܵܐ ܘܲܠܡܸܒ݂ܟ݂ܝܵܗ.

et mortua est in Cariatharbe, quae est Hebron, in terra Chanaan; venitque Abraham, ut plangeret et fleret eam.

Եւ մեռաւ Սառա ի քաղաքի Արբոկա ի ձորն, այն ինքն է Քեբրոն յերկրին Քանանացւոց. եւ եկն Աբրահամ կոծել զՍառա եւ սուգ առնուլ:

და მოკუდა სარრა ქალაქსა შინა არბოკსა, რომელ არს ღელოვანსა მას, ესე იგი არს, ქებრონი ქუეყანასა ქანანისსა. მოვიდა აბრაჰამ ტყებად სარრასა და გლოვად. 2 2

2 And Sarah died in Kirjatharba; the same is Hebron in the land of Canaan: and Abraham came to mourn for Sarah, and to weep for her.

ג. וַיָּקָם אַבְרָהָם מֵעַל פְּנֵי מֵתוֹ וַיְדַבֵּר אֶל בְּנֵי חֵת לֵאמֹר:

καὶ ἀνέστη Αβρααμ ἀπὸ τοῦ νεκροῦ αὐτοῦ καὶ εἶπεν τοῖς υἱοῖς Χετ λέγων

3 ܘܩܵܡ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܡܝܼܬܼܬܹܿܗ: ܘܡܲܠܸܠ ܥܲܡ ܒܢܲܝ̈ ܚܹܝܬܼ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ.

Cumque surrexisset ab officio funeris, locutus est ad filios Heth dicens:

Եւ յարեաւ Աբրահամ ի մեռելոյ անտի իւրմէ, եւ խօսեցաւ ընդ որդիսն Քետայ եւ ասէ:

და აღდგა აბრაჰამ მკუდრისა მისგან და ჰრქუა ძეთა ქეტისთა მეტყუელმან: 3 3

3 And Abraham stood up from before his dead, and spake unto the sons of Heth, saying,

ד. גֵּר וְתוֹשָׁב אָנֹכִי עִמָּכֶם תְּנוּ לִי אֲחֻזַּת קֶבֶר עִמָּכֶם וְאֶקְבְּרָה מֵתִי מִלְּפָנָי:

πάροικος καὶ παρεπίδημος ἐγώ εἰμι μεθ᾽ ὑμῶν δότε οὖν μοι κτῆσιν τάφου μεθ᾽ ὑμῶν καὶ θάψω τὸν νεκρόν μου ἀπ᾽ ἐμοῦ

4 ܥܵܡܘܿܪܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܘܬܼܵܘܬܵܒ݂ܵܐ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ. ܗܲܒ݂ܘ ܠܝܼ ܝܵܪܬܿܘܼܬܼܵܐ ܕܩܲܒ݂ܪܵܐ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ: ܘܐܸܩܒܿܘܪ ܡܝܼܬܬܿܝ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡܲܝ.

“Advena sum et inquilinus apud vos; date mihi possessionem sepulcri vobiscum, ut sepeliam mortuum meum”.

Պանդուխտ եւ նժդեհ եմ ես ի միջի ձերում. արդ տուք ինձ ստացուած գերեզմանի ընդ ձեզ եւ թաղեցից զմեռեալս իմ:

მწირ და წარმავალ ვარ მე თქუენ თანა. მომეცით მე ადგილი საფლავისაჲ თქუენ შორის და დავფლა მკუდარი ჩემი ჩემგან. 4 4

4 I am a stranger and a sojourner with you: give me a possession of a buryingplace with you, that I may bury my dead out of my sight.

ה. וַיַּעֲנוּ בְנֵי חֵת אֶת אַבְרָהָם לֵאמֹר לוֹ:

ἀπεκρίθησαν δὲ οἱ υἱοὶ Χετ πρὸς Αβρααμ λέγοντες

5 ܘܲܥܢܵܘ ܒܢܲܝ̈ ܚܹܝܬܼ ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ.

Responderunt filii Heth dicentes:

Պատասխանի ետուն որդիքն Քետայ Աբրահամու եւ ասեն:

მიუგეს ძეთა ქეტისთა აბრაჰამის მიმართ და ჰრქუეს. 5 5

5 And the children of Heth answered Abraham, saying unto him,

ו. שְׁמָעֵנוּ אֲדֹנִי נְשִׂיא אֱלֹהִים אַתָּה בְּתוֹכֵנוּ בְּמִבְחַר קְבָרֵינוּ קְבֹר אֶת מֵתֶךָ אִישׁ מִמֶּנּוּ אֶת קִבְרוֹ לֹא יִכְלֶה מִמְּךָ מִקְּבֹר מֵתֶךָ:

μή κύριε ἄκουσον δὲ ἡμῶν βασιλεὺς παρὰ θεοῦ εἶ σὺ ἐν ἡμῖν ἐν τοῖς ἐκλεκτοῖς μνημείοις ἡμῶν θάψον τὸν νεκρόν σου οὐδεὶς γὰρ ἡμῶν τὸ μνημεῖον αὐτοῦ κωλύσει ἀπὸ σοῦ τοῦ θάψαι τὸν νεκρόν σου ἐκεῖ

6 ܫܡܲܥܲܝܢ ܡܵܪܲܢ: ܪܲܒܵܐ ܐܲܢ̄ܬ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܒܲܝܢܵܬܼܵܢ: ܒܓܼܒ݂ܝܵܐ ܕܩܲܒ݂ܪܵܢ ܩܒ݂ܘܿܪ ܡܝܼܬܼܬܵܟ݂ ܐ̄ܢܵܫ ܡܸܢܲܢ ܠܵܐ ܢܸܟ݂ܠܸܐ ܩܲܒ݂ܪܹܗ ܡܸܢܵܟ݂ ܠܡܸܩܒܲܪ ܡܝܼܬܼܬܵܟ.

“Audi nos, domine, princeps Dei es apud nos: in nobilissimo sepulcrorum nostrorum sepeli mortuum tuum; nullusque te prohibebit, quin in sepulcro eius sepelias mortuum tuum”.

Ունկն դիր մեզ, Տէր. թագաւոր յԱստուծոյ ես ի միջի մերում. յընտիր շիրմաց մերոց թաղեա զմեռեալդ քո. զի ոչ ոք ի մէնջ արգելու ի քէն զշիրիմս:

რად უფალო? ისმინე ჩუენი: მეფე ხარ ღმრთისა მიერ. ჩვენ შორის რჩეულთა საფლავთა დაჰფალ მკუდარი შენი არა ვინ ჩუენგანმან დააყენოს საფლავი მისი შენგან დაფლვად მკუდარი შენი მუნ. 6 6

6 Hear us, my lord: thou art a mighty prince among us: in the choice of our sepulchres bury thy dead; none of us shall withhold from thee his sepulchre, but that thou mayest bury thy dead.

ז. וַיָּקָם אַבְרָהָם וַיִּשְׁתַּחוּ לְעַם הָאָרֶץ לִבְנֵי חֵת:

ἀναστὰς δὲ Αβρααμ προσεκύνησεν τῷ λαῷ τῆς γῆς τοῖς υἱοῖς Χετ

7 ܘܩܵܡ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܲܣܓܸܕ݂ ܠܥܲܡܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ ܠܲܒ݂ܢܲܝ̈ ܚܹܝܬܼ: ܘܡܲܠܸܠ ܥܲܡܗܘܿܢ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ.

Surrexit Abraham et adoravit populum terrae, filios videlicet Heth,

Յարեաւ Աբրահամ եւ երկիր եպագ ժողովրդեան երկրին, որդւոցն Քետայ:

აღდგა აბრაჰამ და თაყუანი-სცა ერსა მას მის ქუეყანისასა, ძეთა ქეტისთა. 7 7

7 And Abraham stood up, and bowed himself to the people of the land, even to the children of Heth.

ח. וַיְדַבֵּר אִתָּם לֵאמֹר אִם יֵשׁ אֶת נַפְשְׁכֶם לִקְבֹּר אֶת מֵתִי מִלְּפָנַי שְׁמָעוּנִי וּפִגְעוּ לִי בְּעֶפְרוֹן בֶּן צֹחַר:

καὶ ἐλάλησεν πρὸς αὐτοὺς Αβρααμ λέγων εἰ ἔχετε τῇ ψυχῇ ὑμῶν ὥστε θάψαι τὸν νεκρόν μου ἀπὸ προσώπου μου ἀκούσατέ μου καὶ λαλήσατε περὶ ἐμοῦ Εφρων τῷ τοῦ Σααρ

8 ܐܸܢ ܨܵܒ݂̈ܝܵܢ ܢܲܦ̮ܫܵܬܼܟ݂ܘܿܢ ܕܐܸܩܒܿܘܪ ܡܝܼܬܬܿܝ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡܲܝ: ܫܘܼܡܥܘܼܢܝ: ܘܲܒ݂ܥܵܘ ܠܝܼ ܡ̣ܢ ܥܸܦܪܘܿܢ ܒܲܪ ܨܵܚܲܪ.

dixitque ad eos: “Si placet animae vestrae, ut sepeliam mortuum meum, audite me et intercedite pro me apud Ephron filium Seor,

Եւ խօսեցաւ ընդ նոսա Աբրահամ եւ ասէ. Եթէ յօժարիցէք ի մտի ձերում թաղել զմեռեալդ իմ յերեսաց իմոց, ունկն դիք ինձ, եւ խօսեցարուք վասն իմ ընդ Եփրոնի որդւոյ Սահառայ:

და ეტყოდა მათ და ჰრქუა: უკუეთუ გულითად გნებავს, რათა დავჰფლა მკუდარი ჩემი პირისაგან ჩემისა; ისმინეთ ჩემი და ეტყოდეთ ჩემთჳს ეფრონს, ძესა სარისსა. 8 8

8 And he communed with them, saying, If it be your mind that I should bury my dead out of my sight; hear me, and intreat for me to Ephron the son of Zohar,

ט. וְיִתֶּן לִי אֶת מְעָרַת הַמַּכְפֵּלָה אֲשֶׁר לוֹ אֲשֶׁר בִּקְצֵה שָׂדֵהוּ בְּכֶסֶף מָלֵא יִתְּנֶנָּה לִּי בְּתוֹכְכֶם לַאֲחֻזַּת קָבֶר:

καὶ δότω μοι τὸ σπήλαιον τὸ διπλοῦν ὅ ἐστιν αὐτῷ τὸ ὂν ἐν μέρει τοῦ ἀγροῦ αὐτοῦ ἀργυρίου τοῦ ἀξίου δότω μοι αὐτὸ ἐν ὑμῖν εἰς κτῆσιν μνημείου

9 ܘܢܸܬܸܿܠ ܠܝܼ ܡܥܲܪܬܼܵܐ ܐܲܥܝܼܦܬܵܐ ܕܝܼܠܹܗ ܕܒܲܣܛܲܪ ܚܲܩܠܹܗ ܒܟܸܣܦܵܐ ܫܲܠܡܵܐ ܢܸܬܿܠܝܼܗܿ ܠܝܼ ܒܲܝܢܵܬܼܟ݂ܘܿܢ ܠܝܘܼܪܬܵܢܵܐ ܕܩܲܒ݂ܪܵܐ.

ut det mihi speluncam Machpela, quam habet in extrema parte agri sui. Pecunia digna tradat eam mihi coram vobis in possessionem sepulcri”.

եւ տացէ ինձ զայրն կրկին``, որ է ի վիճակի ագարակին իւրոյ, արծաթոյ` որչափ եւ արժան իցէ. տացէ զնա ինձ ի միջի ձերում ի ստացուած բնակաց:

და მომეცინ მე ქუაბი მრჩობლთავი ოცდამეოთხეი. რომელ არს მისი, რომელ-იგი არს ერთკერძო აგარაკსა მისსა, ვეცხლის რაჲ ღირდეს, მომეცინ მე იგი თქუენ შორის მონაგებად საფლავისა. 9 9

9 That he may give me the cave of Machpelah, which he hath, which is in the end of his field; for as much money as it is worth he shall give it me for a possession of a buryingplace amongst you.

י. וְעֶפְרוֹן ישֵׁב בְּתוֹךְ בְּנֵי חֵת וַיַּעַן עֶפְרוֹן הַחִתִּי אֶת אַבְרָהָם בְּאָזְנֵי בְנֵי חֵת לְכֹל בָּאֵי שַׁעַר עִירוֹ לֵאמֹר:

Εφρων δὲ ἐκάθητο ἐν μέσῳ τῶν υἱῶν Χετ ἀποκριθεὶς δὲ Εφρων ὁ Χετταῖος πρὸς Αβρααμ εἶπεν ἀκουόντων τῶν υἱῶν Χετ καὶ πάντων τῶν εἰσπορευομένων εἰς τὴν πόλιν λέγων

10 ܘܥܸܦܪܘܿܢ ܝܵܬܸܒ݂ ܒܓ݂ܵܘ ܒܢܲܝ̈ ܚܹܝܬܼ: ܘܲܥܢܵܐ ܥܸܦܪܘܿܢ ܚܹܝܬܼܵܝܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܩܕ݂ܵܡ ܒܢܲܝ̈ ܚܹܝܬܼ ܘܲܩܕ݂ܵܡ ܟܠ ܥܵܐ̈ܠܲܝ ܬܲܪܥܵܐ ܕܲܩܪܝܼܬܹܗ.

Sedebat autem Ephron in medio filiorum Heth. Responditque Ephron Hetthaeus ad Abraham, filiis Heth audientibus cunctis, qui ingrediebantur portam civitatis illius, dicens:

Եւ Եփրոն նստէր ի մէջ որդւոցն Քետայ: Պատասխանի ետ Եփրոն Քետացի Աբրահամու եւ ասէ լու ի լու որդւոցն Քետայ եւ ամենեցուն որ մտանէին ընդ դուռն քաղաքին նորա:

ხოლო ეფრონ ჯდა შორის ძეთა ქეტისთა, მიუგო ეფრონ ქეტელმან აბრაჰამს და ჰრქუა წინაშე ძეთა ქეტისთა და ყოველთა, რომელნი შევიდეს ქალაქად. 10 10

10 And Ephron dwelt among the children of Heth: and Ephron the Hittite answered Abraham in the audience of the children of Heth, even of all that went in at the gate of his city, saying,

יא. לֹא אֲדֹנִי שְׁמָעֵנִי הַשָּׂדֶה נָתַתִּי לָךְ וְהַמְּעָרָה אֲשֶׁר בּוֹ לְךָ נְתַתִּיהָ לְעֵינֵי בְנֵי עַמִּי נְתַתִּיהָ לָּךְ קְבֹר מֵתֶךָ:

παρ᾽ ἐμοὶ γενοῦ κύριε καὶ ἄκουσόν μου τὸν ἀγρὸν καὶ τὸ σπήλαιον τὸ ἐν αὐτῷ σοι δίδωμι ἐναντίον πάντων τῶν πολιτῶν μου δέδωκά σοι θάψον τὸν νεκρόν σου

11 ܘܐܸܡܲܪ݂: ܠܵܐ ܡܵܪܝ: ܫܡܲܥܲܝܢܝ: ܚܲܩܠܵܐ ܝܸܗ̄ܒܹܿܬܼ ܠܵܟ: ܘܲܡܥܲܪܬܼܵܐ ܕܒ݂ܵܗ ܠܵܟ݂ ܝܲܗ̄ܒ݂ܬܵܗ: ܩܕ݂ܵܡ ܒܢܲܝ̈ ܥܲܡܝ ܝܲܗ̄ܒ݂ܬܵܗܿ ܠܵܟ: ܩܒ݂ܘܿܪ ܡܝܼܬܼܬܵܟ.

“Nequaquam ita fiat, domine mi, ausculta me. Agrum do tibi et speluncam, quae in eo est, praesentibus filiis populi mei; sepeli mortuum tuum”.

Եւ ասէ. Յիս դարձ, Տէր, եւ ունկն դիր ինձ. զագարակն ետու քեզ, եւ զայրն որ ի նմա` տաց քեզ. առաջի ամենայն քաղաքակցաց իմոց ետու քեզ. թաղեա զմեռեալն քո:

და ჰრქუა: ჩემდა მოიხილე, უფალო და ისმინე ჩემი: აგარაკსა მას და ქუაბსა, რომელ არს მას შინა, შენ მიგცემ, წინაშე ყოველთა მოქალაქეთა ჩემთა დაჰფალ მუნ მკუდარი შენი. 11 11

11 Nay, my lord, hear me: the field give I thee, and the cave that is therein, I give it thee; in the presence of the sons of my people give I it thee: bury thy dead.

יב. וַיִּשְׁתַּחוּ אַבְרָהָם לִפְנֵי עַם הָאָרֶץ:

καὶ προσεκύνησεν Αβρααμ ἐναντίον τοῦ λαοῦ τῆς γῆς

12 ܘܲܣܓܸܕ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܩܕ݂ܵܡ ܥܲܡܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ.

Adoravit Abraham coram populo terrae

Եւ երկիր եպագ Աբրահամ առաջի ժողովրդեան երկրին:

თაყუანის-სცა აბრაჰამ წინაშე ყოვლისა ერისა მის ქუეყანისა. 12 12

12 And Abraham bowed down himself before the people of the land.

יג. וַיְדַבֵּר אֶל עֶפְרוֹן בְּאָזְנֵי עַם הָאָרֶץ לֵאמֹר אַךְ אִם אַתָּה לוּ שְׁמָעֵנִי נָתַתִּי כֶּסֶף הַשָּׂדֶה קַח מִמֶּנִּי וְאֶקְבְּרָה אֶת מֵתִי שָׁמָּה:

καὶ εἶπεν τῷ Εφρων εἰς τὰ ὦτα τοῦ λαοῦ τῆς γῆς ἐπειδὴ πρὸς ἐμοῦ εἶ ἄκουσόν μου τὸ ἀργύριον τοῦ ἀγροῦ λαβὲ παρ᾽ ἐμοῦ καὶ θάψω τὸν νεκρόν μου ἐκεῖ

13 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܥܸܦܪܘܿܢ ܩܕ݂ܵܡ ܥܲܡܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ: ܐܸܢ ܨܵܒܹܐ ܐܲܢ̄ܬ ܫܡܲܥܲܝܢܝ: ܐܸܬܸܿܠ ܠܵܟ݂ ܟܸܣܦܵܐ ܕܡܲܝ̈ ܚܲܩܠܵܐ ܣܲܒ݂ ܡܹܢܝ: ܘܐܸܩܒܿܘܿܪ ܡܝܼܬܿܬܿܝ ܬܲܡܵܢ.

et locutus est ad Ephron, audiente populo terrae: “Quaeso, ut audias me. Dabo pecuniam pro agro; suscipe eam, et sic sepeliam mortuum meum in eo”.

Եւ խօսեցաւ ընդ Եփրոնի յականջս ժողովրդեան երկրին եւ ասէ. Որովհետեւ անսացեր ինձ, ունկն դիր ինձ. տաց քեզ արծաթ ընդ ագարակին, ա՛ռ յինէն եւ թաղեցից անդ զմեռեալս:

და ჰრქუა ეფრონს ყურთა მიმართ ყოვლისა ერისა მის ქუეყანისათა: რამეთუ ჩემ კერძო ხარ, ისმინე ჩემი, ვეცხლი აგარაკისა მის მიიღე ჩემგან და დავფლა მკუდარი ჩემი მუნ. 13 13

13 And he spake unto Ephron in the audience of the people of the land, saying, But if thou wilt give it, I pray thee, hear me: I will give thee money for the field; take it of me, and I will bury my dead there.

יד. וַיַּעַן עֶפְרוֹן אֶת אַבְרָהָם לֵאמֹר לוֹ:

ἀπεκρίθη δὲ Εφρων τῷ Αβρααμ λέγων

14 ܘܲܥܢܵܐ ܥܸܦܪܘܿܢ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ.

Respondit Ephron ad Abraham dicens ei:

Պատասխանի ետ Եփրոն Աբրահամու եւ ասէ ցնա:

და მიუგო ეფრონ აბრაჰამს და ჰრქუა: 14 14

14 And Ephron answered Abraham, saying unto him,

טו. אֲדֹנִי שְׁמָעֵנִי אֶרֶץ אַרְבַּע מֵאֹת שֶׁקֶל כֶּסֶף בֵּינִי וּבֵינְךָ מַה הִוא וְאֶת מֵתְךָ קְבֹר:

οὐχί κύριε ἀκήκοα γῆ τετρακοσίων διδράχμων ἀργυρίου ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ σοῦ τί ἂν εἴη τοῦτο σὺ δὲ τὸν νεκρόν σου θάψον

15 ܡܵܪܝ ܫܡܲܥܲܝܢܝ: ܐܲܪܥܵܐ ܐܲܪܒܲܥܡܵܐܐ ܐܸܢܘܿܢ ܡܲܬܼܩܵܠ̈ܝܼܢ ܕܟܸܣܦܵܐ: ܒܲܝܢܲܝ ܘܠܵܟ݂ ܡܵܢܵܐ ܗ̄ܝܼ: ܘܡܝܼܬܿܬܿܟ ܩܒ݂ܘܿܪ.

“Domine mi, audi me. Terra quadringentorum siclorum argenti inter me et te quid est hoc? Sepeli mortuum tuum”.

Ոչ տէր իմ. լուայ թէ`` գետինն չորեքհարեւր սատեր արծաթոյ է. ընդ իս եւ ընդ քեզ զի՞նչ է այն. բայց դու թաղեա զմեռեալն քո:

არა, უფალო, რამეთუ მასმიეს, ვითარმედ ქუეყანა ოთხასისა დიდრაქმისა ვეცხლისა არს, არამედ შენ შორის და ჩემ შორის რაჲ არს ესე? ხოლო შენ დაჰფალ მკუდარი შენი. 15 15

15 My lord, hearken unto me: the land is worth four hundred shekels of silver; what is that betwixt me and thee? bury therefore thy dead.

טז. וַיִּשְׁמַע אַבְרָהָם אֶל עֶפְרוֹן וַיִּשְׁקֹל אַבְרָהָם לְעֶפְרֹן אֶת הַכֶּסֶף אֲשֶׁר דִּבֶּר בְּאָזְנֵי בְנֵי חֵת אַרְבַּע מֵאוֹת שֶׁקֶל כֶּסֶף עֹבֵר לַסֹּחֵר:

καὶ ἤκουσεν Αβρααμ τοῦ Εφρων καὶ ἀπεκατέστησεν Αβρααμ τῷ Εφρων τὸ ἀργύριον ὃ ἐλάλησεν εἰς τὰ ὦτα τῶν υἱῶν Χετ τετρακόσια δίδραχμα ἀργυρίου δοκίμου ἐμπόροις

16 ܘܲܫܡܲܥ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܠܥܸܦܪܘܿܢ: ܘܲܬܼܩܲܠ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܠܥܸܦܪܘܿܢ ܟܸܣܦܵܐ ܕܡܲܠܸܠ ܩܕ݂ܵܡ ܒܢܲܝ̈ ܚܹܝܬܼ: ܐܲܪܒܲܥܡܵܐܐ ܡܲܬܼܩܵܠ̈ܝܼܢ ܕܟܸܣܦܵܐ ܕܲܢܦܲܩ ܠܬܲܓܵܪܵܐ.

Auscultavit Abraham Ephron et appendit pecuniam, quam Ephron postulaverat, audientibus filiis Heth, quadringentos siclos argenti, sicut mos erat apud negotiatores.

Եւ իբրեւ լուաւ Աբրահամ յԵփրոնէ, կշռեաց զարծաթն Եփրոնի, զոր խօսեցաւ յականջս որդւոցն Քետայ, չորեքհարեւր սատեր արծաթոյ ընտրոյ վաճառականաց:

და ისმინა აბრაჰამ ეფრონისი და მისცა აბრაჰამ ეფრონს ვეცხლი იგი, რომელ თქუა ეფრონ წინაშე ძეთა ქეტისთა, ოთხას დიდრაქმაი ვეცხლი გამოცდილითა სავაჭროჲთა. 16 16

16 And Abraham hearkened unto Ephron; and Abraham weighed to Ephron the silver, which he had named in the audience of the sons of Heth, four hundred shekels of silver, current money with the merchant.

יז. וַיָּקָם שְׂדֵה עֶפְרוֹן אֲשֶׁר בַּמַּכְפֵּלָה אֲשֶׁר לִפְנֵי מַמְרֵא הַשָּׂדֶה וְהַמְּעָרָה אֲשֶׁר בּוֹ וְכָל הָעֵץ אֲשֶׁר בַּשָּׂדֶה אֲשֶׁר בְּכָל גְּבֻלוֹ סָבִיב:

καὶ ἔστη ὁ ἀγρὸς Εφρων ὃς ἦν ἐν τῷ διπλῷ σπηλαίῳ ὅς ἐστιν κατὰ πρόσωπον Μαμβρη ὁ ἀγρὸς καὶ τὸ σπήλαιον ὃ ἦν ἐν αὐτῷ καὶ πᾶν δένδρον ὃ ἦν ἐν τῷ ἀγρῷ ὅ ἐστιν ἐν τοῖς ὁρίοις αὐτοῦ κύκλῳ

17 ܘܩܵܡܲܬܼ ܚܲܩܠܵܐ ܕܥܸܦܪܘܿܢ ܕܒܲܐܥܝܼܦܬܵܐ ܕܲܩܕ݂ܵܡ ܡܲܡܪܹܐ: ܚܲܩܠܵܐ ܕܲܡܥܲܪܬܼܵܐ: ܘܲܡܥܲܪܬܼܵܐ ܕܒ݂ܵܗ: ܘܟ݂ܠܗܘܿܢ ܐܝܼܠܵܢܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܚܲܩܠܵܐ ܕܒܲܬܼܚܘܼܡܵܐ ܟܲܕ݂ ܚܵܕܪܵܐ.

Confirmatusque est ager Ephronis, qui erat in Machpela respiciens Mambre, tam ipse quam spelunca in eo et omnes arbores eius in cunctis terminis eius per circuitum,

Եւ հաստատեցաւ ագարակն Եփրոնի, որ է առ կրկնով այրիւն`` յանդիման Մամբրէի, ագարակն եւ այրն որ է ի նմա, եւ ամենայն ծառատունկ որ էր յագարակի անդ շուրջ յամենայն սահմանս նորա:

და დაამტკიცა აგარაკი იგი ეფრონისი. რომელი იყო ქუაბსა მა~ მრჩობლსა, რომელ არს პირისპირ წინაშე მამბრესსა აგარაკი იგი და ქუაბი, რომელი იყო მას შინა და ყოველი ხე, რომელი იყო აგარაკსა შინა, რომელ არს საზღვართა მისთა გარემო. 17 17

17 And the field of Ephron which was in Machpelah, which was before Mamre, the field, and the cave which was therein, and all the trees that were in the field, that were in all the borders round about, were made sure

יח. לְאַבְרָהָם לְמִקְנָה לְעֵינֵי בְנֵי חֵת בְּכֹל בָּאֵי שַׁעַר עִירוֹ:

τῷ Αβρααμ εἰς κτῆσιν ἐναντίον τῶν υἱῶν Χετ καὶ πάντων τῶν εἰσπορευομένων εἰς τὴν πόλιν

18 ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܐܸܙܕܲܒܲܢܘ ܩܕ݂ܵܡ ܒ̈ܢܲܝ ܚܹܝܬܼ: ܘܲܩܕ݂ܵܡ ܟܠ ܥܵܐ̈ܠܲܝ ܬܲܪܥܵܐ ܕܲܩܪܝܼܬܹܗ.

Abrahae in possessionem, videntibus filiis Heth cunctis, qui intrabant portam civitatis illius.

ի ստացուածս Աբրահամու առաջի որդւոցն Քետայ, որ մտանէին ընդ դուռն քաղաքին նորա:

ესე მოიგო აბრაჰამ წინაშე ძეთა ქეტისთა და ყოველთა შემავალთა ქალაქისათა. 18 18

18 Unto Abraham for a possession in the presence of the children of Heth, before all that went in at the gate of his city.

יט. וְאַחֲרֵי כֵן קָבַר אַבְרָהָם אֶת שָׂרָה אִשְׁתּוֹ אֶל מְעָרַת שְׂדֵה הַמַּכְפֵּלָה עַל פְּנֵי מַמְרֵא הִוא חֶבְרוֹן בְּאֶרֶץ כְּנָעַן:

μετὰ ταῦτα ἔθαψεν Αβρααμ Σαρραν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ ἐν τῷ σπηλαίῳ τοῦ ἀγροῦ τῷ διπλῷ ὅ ἐστιν ἀπέναντι Μαμβρη αὕτη ἐστὶν Χεβρων ἐν τῇ γῇ Χανααν

19 ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪܟܸܿܢ ܩܒܲܪ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܠܣܲܪܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ: ܒܲܡܥܲܪܬܼܵܐ ܕܲܒ݂ܚܲܩܠܵܐ ܐܲܥܝܼܦܬܵܐ ܕܲܩܕ݂ܵܡ ܡܲܡܪܹܐ: ܗܝܼ ܗ̄ܝܼ ܚܸܒ݂ܪܘܼܢ ܕܒܲܐܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ.

Deinde sepelivit Abraham Saram uxorem suam in spelunca agri Machpela, qui respiciebat Mambre haec est Hebron in terra Chanaan.

Եւ յետ այնորիկ թաղեաց Աբրահամ զՍառա զկին իւր ի կրկնում այրի ագարակին, որ է`` յանդիման Մամբրէի, այն է Քեբրոն` յերկրին Քանանացւոց:

და ამისსა შემდგომად დაჰფლა აბრაჰამ ცოლი თჳსი სარრა, ქუაბსა მას შინა აგარაკისასა მრჩობლსა, რომელ არს წინაშე მამბრესსა. ესე იგი არს, ქებრონი ქუეყანასა ქანანისასა. 19 19

19 And after this, Abraham buried Sarah his wife in the cave of the field of Machpelah before Mamre: the same is Hebron in the land of Canaan.

כ. וַיָּקָם הַשָּׂדֶה וְהַמְּעָרָה אֲשֶׁר בּוֹ לְאַבְרָהָם לַאֲחֻזַּת קָבֶר מֵאֵת בְּנֵי חֵת:

καὶ ἐκυρώθη ὁ ἀγρὸς καὶ τὸ σπήλαιον ὃ ἦν ἐν αὐτῷ τῷ Αβρααμ εἰς κτῆσιν τάφου παρὰ τῶν υἱῶν Χετ

20 ܘܩܵܡܲܬܼ ܚܲܩܠܵܐ ܕܲܡܥܲܪܬܼܵܐ ܘܲܡܥܲܪܬܼܵܐ ܕܒ݂ܵܗ: ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܠܝܘܼܪܬܵܢܵܐ ܕܩܲܒ݂ܪܵܐ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܼ ܒ̈ܢܲܝ ܚܹܝܬܼ.

Et confirmatus est ager et antrum, quod erat in eo, Abrahae in possessionem sepulcri a filiis Heth.

Եւ հաստատեցաւ ագարակն եւ այրն որ է ի նմա` Աբրահամու, ի ստացուածս շիրմաց յորդւոցն Քետայ:

და დაამტკიცნა აგარაკი იგი და ქუაბი, რომელ იყო მას შინა აბრაჰამისად, მოსაგებად საფლავი ძეთაგან ქეტისთა. 20 20

20 And the field, and the cave that is therein, were made sure unto Abraham for a possession of a buryingplace by the sons of Heth.

כד

ΚΔʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܟܕ

Cap. 24

ԳԼ. ԻԴ

א. וְאַבְרָהָם זָקֵן בָּא בַּיָּמִים וַיהֹוָה בֵּרַךְ אֶת אַבְרָהָם בַּכֹּל:

καὶ Αβρααμ ἦν πρεσβύτερος προβεβηκὼς ἡμερῶν καὶ κύριος εὐλόγησεν τὸν Αβρααμ κατὰ πάντα

1 ܘܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܣܐܸܒ݂ ܘܥܲܠ ܒܲܫ̈ܢܲܝܵܐ: ܘܡܵܪܝܵܐ ܒܵܪܸܟ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܒܟ݂ܠ.

Erat autem Abraham senex dierumque multorum; et Do minus in cunctis benedixerat ei.

Եւ Աբրահամ էր ծերացեալ եւ անցեալ զաւուրբք. եւ Տէր օրհնեաց զԱբրահամ ամենայնիւ:

და იყო აბრაჰამ მოხუცებულ და გარდასრულ დღეთა და უფალმან აკურთხა აბრაჰამ ყოვლითა-ვე. 1 1

1 And Abraham was old, and well stricken in age: and the LORD had blessed Abraham in all things.

ב. וַיֹּאמֶר אַבְרָהָם אֶל עַבְדּוֹ זְקַן בֵּיתוֹ הַמּשֵׁל בְּכָל אֲשֶׁר לוֹ שִׂים נָא יָדְךָ תַּחַת יְרֵכִי:

καὶ εἶπεν Αβρααμ τῷ παιδὶ αὐτοῦ τῷ πρεσβυτέρῳ τῆς οἰκίας αὐτοῦ τῷ ἄρχοντι πάντων τῶν αὐτοῦ θὲς τὴν χεῖρά σου ὑπὸ τὸν μηρόν μου

2 ܘܲܩܪܵܐ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܠܥܲܒ݂ܕܹܿܗ ܣܵܒ݂ܵܐ ܪܲܒ ܒܲܝܬܹܿܗ ܕܫܲܠܝܼܛ ܒܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܹܗ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܣܝܼܡ ܐܝܼܕ݂ܵܟ݂ ܬܚܹܝܬܼ ܚܲܨܝ.

Dixitque Abraham ad servum seniorem domus suae, qui praeerat omnibus, quae habebat: “Pone manum tuam subter femur meum,

Եւ ասէ Աբրահամ ցծառայն իւր ցերէց տան իւրոյ, ցիշխան ամենայն ընչից նորա. Դիր զձեռն քո ընդ երանօք իմովք:

და ჰრქუა აბრაჰამ მონასა თჳსსა უხუცესსა სახლისა მისისასა, მთავარსა მას ყოვლისასა, რომელ-რაჲ იყო მისი: დამდევ ჴელი შენი წყვილთა ჩემთა. 2 2

2 And Abraham said unto his eldest servant of his house, that ruled over all that he had, Put, I pray thee, thy hand under my thigh:

ג. וְאַשְׁבִּיעֲךָ בַּיהֹוָה אֱלֹהֵי הַשָּׁמַיִם וֵאלֹהֵי הָאָרֶץ אֲשֶׁר לֹא תִקַּח אִשָּׁה לִבְנִי מִבְּנוֹת הַכְּנַעֲנִי אֲשֶׁר אָנֹכִי יוֹשֵׁב בְּקִרְבּוֹ:

καὶ ἐξορκιῶ σε κύριον τὸν θεὸν τοῦ οὐρανοῦ καὶ τὸν θεὸν τῆς γῆς ἵνα μὴ λάβῃς γυναῖκα τῷ υἱῷ μου Ισαακ ἀπὸ τῶν θυγατέρων τῶν Χαναναίων μεθ᾽ ὧν ἐγὼ οἰκῶ ἐν αὐτοῖς

3 ܘܐܵܘܡܝܵܟ݂ ܒܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ ܘܐܲܠܵܗܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ: ܕܠܵܐ ܬܸܣܲܒ݂ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܒܹܪܝ ܡ̣ܢ ܒ̈ܢܵܬܼ ܟܢܲܥܢܵܝܹ̈ܐ ܕܝܵܬܸܒ݂ ܐ̄ܢܵܐ ܒܲܝܢܵܬܼܗܘܿܢ.

ut adiurem te per Dominum, Deum caeli et Deum terrae, ut non accipias uxorem filio meo de filiabus Chananaeorum, inter quos habito;

եւ երդմնեցուցից զքեզ ի Տէր, յԱստուած երկնից եւ յԱստուած երկրի, զի մի՛ առցես կին որդւոյ իմում Իսահակայ ի դստերաց Քանանացւոց յորոց միջի ես բնակեմ:

და გაფუცო შენ უფალსა ღმერთსა ცათასა და ქუეყანისასა, რათა არა მოჰგუარო ცოლი ძესა ჩემსა ისაკს ასულთაგან ქანანელთასა, რომელთა თანა მე დამკჳდრებულ ვარ მათ შორის. 3 3

3 And I will make thee swear by the LORD, the God of heaven, and the God of the earth, that thou shalt not take a wife unto my son of the daughters of the Canaanites, among whom I dwell:

ד. כִּי אֶל אַרְצִי וְאֶל מוֹלַדְתִּי תֵּלֵךְ וְלָקַחְתָּ אִשָּׁה לִבְנִי לְיִצְחָק:

ἀλλὰ εἰς τὴν γῆν μου οὗ ἐγενόμην πορεύσῃ καὶ εἰς τὴν φυλήν μου καὶ λήμψῃ γυναῖκα τῷ υἱῷ μου Ισαακ ἐκεῖθεν

4 ܐܸܠܵܐ ܠܐܲܪܥܝ ܘܲܠܬܼܵܘ̈ܠܕ݂ܵܬܼܝ ܙܸܠ: ܘܣܲܒ݂ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܒܹܪܝ ܐܝܼܣܚܵܩ.

sed ad terram et cognationem meam proficiscaris et inde accipias uxorem filio meo Isaac”.

Այլ յերկիրն իմ ուստի ելեալ եմ երթիցես եւ ի տուն իմ``, եւ առցես դու անտի կին որդւոյ իմում Իսահակայ:

არამედ ქუეყანით ჩუენით, ვინა-იგი ვიყავ მე, მუნ წარხჳდე ნათესავთა ჩემთა და მოჰგუარო ცოლი ძესა ჩემსა ისაკს მიერ. 4 4

4 But thou shalt go unto my country, and to my kindred, and take a wife unto my son Isaac.

ה. וַיֹּאמֶר אֵלָיו הָעֶבֶד אוּלַי לֹא תֹאבֶה הָאִשָּׁה לָלֶכֶת אַחֲרַי אֶל הָאָרֶץ הַזֹּאת הֶהָשֵׁב אָשִׁיב אֶת בִּנְךָ אֶל הָאָרֶץ אֲשֶׁר יָצָאתָ מִשָּׁם:

εἶπεν δὲ πρὸς αὐτὸν ὁ παῖς μήποτε οὐ βούλεται ἡ γυνὴ πορευθῆναι μετ᾽ ἐμοῦ ὀπίσω εἰς τὴν γῆν ταύτην ἀποστρέψω τὸν υἱόν σου εἰς τὴν γῆν ὅθεν ἐξῆλθες ἐκεῖθεν

5 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܥܲܒ݂ܕܵܐ: ܘܐܸܢ ܠܵܐ ܬܸܨܒܸܿܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܡܹܐܬܼܵܐ ܒܵܬܼܪܝ ܠܐܲܪܥܵܐ ܗܵܕܹܐ: ܡܲܗܦܵܟ݂ܘܼ ܐܲܗܦܟܝܘܼܗܝ ܠܲܒ݂ܪܵܟ݂ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܲܢܦܲܩܬ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ.

Respondit servus: “Si noluerit mulier venire mecum in terram hanc, num reducere debeo filium tuum ad terram, a quo tu egressus es?”.

Ասէ ցնա ծառայն. Գուցէ կինն ոչ կամիցի գալ ընդ իս յերկիրս յայս, դարձուցանելով դարձուցի՞ց զորդի քո յերկիրն ուստի ելեր:

ჰრქუა მას მონამან მან უკეთუ არა ინებოს დედაკაცმან მოსლვად ჩემ თანა ქუეყანასა ამას, მივაქციოა ძე შენი ქუეყანასა მას, ვინა-ცა გამოხუედ შენ მიერ? 5 5

5 And the servant said unto him, Peradventure the woman will not be willing to follow me unto this land: must I needs bring thy son again unto the land from whence thou camest?

ו. וַיֹּאמֶר אֵלָיו אַבְרָהָם הִשָּׁמֶר לְךָ פֶּן תָּשִׁיב אֶת בְּנִי שָׁמָּה:

εἶπεν δὲ πρὸς αὐτὸν Αβρααμ πρόσεχε σεαυτῷ μὴ ἀποστρέψῃς τὸν υἱόν μου ἐκεῖ

6 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܐܸܙܕܲܗܪ ܠܵܟ݂ ܕܲܠܡܵܐ ܬܲܗܦܸܟ ܠܒܹܪܝ ܠܬܲܡܵܢ.

Dixit Abraham: “Cave, ne quando reducas illuc filium meum.

Եւ ասէ Աբրահամ. Զգոյշ լեր, մի՛ դարձուցանիցես զորդի իմ անդր:

ჰრქუა მას აბრაჰამ: ეკრძალე თავსა შენსა, ნუ მიაქცევ ძესა ჩემსა მუნ. 6 6

6 And Abraham said unto him, Beware thou that thou bring not my son thither again.

ז. יְהֹוָה אֱלֹהֵי הַשָּׁמַיִם אֲשֶׁר לְקָחַנִי מִבֵּית אָבִי וּמֵאֶרֶץ מוֹלַדְתִּי וַאֲשֶׁר דִּבֶּר לִי וַאֲשֶׁר נִשְׁבַּע לִי לֵאמֹר לְזַרְעֲךָ אֶתֵּן אֶת הָאָרֶץ הַזֹּאת הוּא יִשְׁלַח מַלְאָכוֹ לְפָנֶיךָ וְלָקַחְתָּ אִשָּׁה לִבְנִי מִשָּׁם:

κύριος ὁ θεὸς τοῦ οὐρανοῦ καὶ ὁ θεὸς τῆς γῆς ὃς ἔλαβέν με ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός μου καὶ ἐκ τῆς γῆς ἧς ἐγενήθην ὃς ἐλάλησέν μοι καὶ ὤμοσέν μοι λέγων σοὶ δώσω τὴν γῆν ταύτην καὶ τῷ σπέρματί σου αὐτὸς ἀποστελεῖ τὸν ἄγγελον αὐτοῦ ἔμπροσθέν σου καὶ λήμψῃ γυναῖκα τῷ υἱῷ μου Ισαακ ἐκεῖθεν

7 ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ ܕܕܲܒ݂ܪܲܢܝ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ: ܡ̣ܢ ܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܝ: ܘܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܬܼܵܘ̈ܠܕ݂ܵܬܼܝ: ܘܕܸܐܡܲܪ ܠܝܼ: ܘܕܲܐܩܝܼܡ ܠܝܼ: ܕܲܠܙܲܪܥܵܟ݂ ܐܸܬܿܠܝܼܗܿ ܐܲܪܥܵܐ ܗܵܕܹܐ : ܗܘܼ ܢܫܲܕܲܪ ܡܲܠܲܐܟܹܗܿ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟ: ܘܬܸܣܲܒ݂ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܒܹܪܝ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ.

Dominus, Deus caeli, qui tulit me de domo patris mei et de terra nativitatis meae, qui locutus est mihi et iuravit mihi dicens: "Semini tuo dabo terram hanc", ipse mittet angelum suum coram te, et accipies inde uxorem filio meo.

Տէր Աստուած երկնից եւ Աստուած երկրի``, որ առ զիս ի տանէ հօր իմոյ եւ յերկրէն ուստի ծնեալ էի, որ խօսեցաւն ընդ իս եւ երդուաւ ինձ եւ ասէ. Զաւակի քում տաց զերկիրդ զայդ, նա առաքեսցէ զհրեշտակ իւր առաջի քո, եւ առցես անտի կին որդւոյ իմում Իսահակայ:

უფალმან ღმერთმან ცისამან და ღმერთმან ქუეყანისამან, რომელმან გამომიყუანა მე სახლისაგან მამისა ჩემისა და ქუეყანისა მისგან, რომელსა ვიშევ, რომელ-იგი მეტყოდა მე და მეფუცა და მრქუა: შენ მიგცე ქუეყანაჲ ესე და ნათესავსა შენსა, მან წარავლინოს ანგელოზი მისი წინაშე შენსა და მოჰგუარო ცოლი ძესა ჩემსა მუნით. 7 7

7 The LORD God of heaven, which took me from my father's house, and from the land of my kindred, and which spake unto me, and that sware unto me, saying, Unto thy seed will I give this land; he shall send his angel before thee, and thou shalt take a wife unto my son from thence.

ח. וְאִם לֹא תֹאבֶה הָאִשָּׁה לָלֶכֶת אַחֲרֶיךָ וְנִקִּיתָ מִשְּׁבֻעָתִי זֹאת רַק אֶת בְּנִי לֹא תָשֵׁב שָׁמָּה:

ἐὰν δὲ μὴ θέλῃ ἡ γυνὴ πορευθῆναι μετὰ σοῦ εἰς τὴν γῆν ταύτην καθαρὸς ἔσῃ ἀπὸ τοῦ ὅρκου τούτου μόνον τὸν υἱόν μου μὴ ἀποστρέψῃς ἐκεῖ

8 ܘܐܸܢ ܠܵܐ ܬܸܬܿܛܦܝܼܣ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܡܹܐܬܼܵܐ ܥܲܡܵܟ: ܗܘ̤ܵܝܬܿ ܙܲܟܵܝ ܡ̣ܢ ܡܵܘ̈ܡܵܬܼܝ ܗܵܕܹܐ: ܒܲܠܚܘܿܕ݂ ܠܒܹܪܝ ܠܵܐ ܬܲܗܦܸܟ ܠܬܲܡܵܢ.

Sin autem noluerit mulier sequi te, non teneberis iuramento; filium tantum meum ne reducas illuc”.

Ապա թէ ոչ կամիցի կինն գալ ընդ քեզ յերկիրս յայս``, քաւեալ լիջիր դու յերդմանէդ յայդմանէ. բայց միայն զորդեակդ իմ մի՛ դարձուցանիցես անդր:

ხოლო უკუეთუ არა ინებოს დედაკაცმან მოსლვაჲ ჩუენ თანა ქუეყანასა ამას, უბრალო იყო შენ ფიცისა ამისგან, გარნა ძესა ჩემსა ნუ მიაქცევ მუნ 8 8

8 And if the woman will not be willing to follow thee, then thou shalt be clear from this my oath: only bring not my son thither again.

ט. וַיָּשֶׂם הָעֶבֶד אֶת יָדוֹ תַּחַת יֶרֶךְ אַבְרָהָם אֲדֹנָיו וַיִּשָּׁבַע לוֹ עַל הַדָּבָר הַזֶּה:

καὶ ἔθηκεν ὁ παῖς τὴν χεῖρα αὐτοῦ ὑπὸ τὸν μηρὸν Αβρααμ τοῦ κυρίου αὐτοῦ καὶ ὤμοσεν αὐτῷ περὶ τοῦ ῥήματος τούτου

9 ܘܣܵܡ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܐܝܼܕܹܗ ܬܚܹܝܬܼ ܚܲܨܹܗ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܡܵܪܹܗ: ܘܝܼܡܵܐ ܠܹܗ ܥܲܠ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܗܵܢܵܐ.

Posuit ergo servus manum sub femore Abraham domini sui et iuravit illi super hac re.

Եւ եդ ծառայն Աբրահամու զձեռն իւր ընդ երանօք տեառն իւրոյ, եւ երդուաւ նմա վասն բանիս այսորիկ:

და დასდვა ჴელი მონამან მან წყჳლთა აბრაჰამისთა, უფლისა თჳსისათა, და ეფუცა მას სიტყჳსა ამისთჳს. 9 9

9 And the servant put his hand under the thigh of Abraham his master, and sware to him concerning that matter.

י. וַיִּקַּח הָעֶבֶד עֲשָׂרָה גְמַלִּים מִגְּמַלֵּי אֲדֹנָיו וַיֵּלֶךְ וְכָל טוּב אֲדֹנָיו בְּיָדוֹ וַיָּקָם וַיֵּלֶךְ אֶל אֲרַם נַהֲרַיִם אֶל עִיר נָחוֹר:

καὶ ἔλαβεν ὁ παῖς δέκα καμήλους ἀπὸ τῶν καμήλων τοῦ κυρίου αὐτοῦ καὶ ἀπὸ πάντων τῶν ἀγαθῶν τοῦ κυρίου αὐτοῦ μεθ᾽ ἑαυτοῦ καὶ ἀναστὰς ἐπορεύθη εἰς τὴν Μεσοποταμίαν εἰς τὴν πόλιν Ναχωρ

10 ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܥܸܣܪܵܐ ܓܲܡ̈ܠܝܼܢ ܡ̣ܢ ܓܲܡ̈ܠܹܐ ܕܡܵܪܹܗ ܘܐܸܙܲܠ: ܘܡ̣ܢ ܟܠ ܛܘܼܒ݂ܵܐ ܕܡܵܪܹܗ ܒܐܝܼܕܹܗ: ܘܩܵܡ ܐܸܙܲܠ ܠܐܵܪܵܡ ܢܲܗܪ̈ܝܼܢ ܠܲܩܪܝܼܬܼܵܐ ܕܢܵܚܘܿܪ.

Tulitque servus decem camelos de grege domini sui et abiit ex omnibus bonis eius portans secum; profectusque perrexit in Aram Naharaim ad urbem Nachor.

Եւ առ ծառայն տասն ուղտ յուղտուց տեառն իւրոյ եւ գնաց, եւ յամենայն բարութեանց տեառն իւրոյ ընդ իւր. եւ յարեաւ գնաց ի Միջագետս ի քաղաքն Նաքովրայ:

და წარიყუანა მონამან მან ათი აქლემი აქლემთაგან უფლისა თჳსისათა და ყოვლისაგან კეთილისა უფლისა თჳსისა თავისა თჳსისა თანა და აღდგა და წარვიდა შუამდინარედ ქალაქად ნაქორისაჲ. 10 10

10 And the servant took ten camels of the camels of his master, and departed; for all the goods of his master were in his hand: and he arose, and went to Mesopotamia, unto the city of Nahor.

יא. וַיַּבְרֵךְ הַגְּמַלִּים מִחוּץ לָעִיר אֶל בְּאֵר הַמָּיִם לְעֵת עֶרֶב לְעֵת צֵאת הַשֹּׁאֲבֹת:

καὶ ἐκοίμισεν τὰς καμήλους ἔξω τῆς πόλεως παρὰ τὸ φρέαρ τοῦ ὕδατος τὸ πρὸς ὀψέ ἡνίκα ἐκπορεύονται αἱ ὑδρευόμεναι

11 ܘܐܲܒ݂ܪܸܟ ܓܲܡ̈ܠܵܘܗܝ ܠܒܲܪ ܡ̣ܢ ܩܪܝܼܬܼܵܐ: ܥܲܠ ܒܹܪܵܐ ܕܡܲܝܵ̈ܐ ܠܥܸܕܵܢ ܪܲܡܫܵܐ: ܠܥܸܕܵܢ ܕܢܵܦ̈ܩܵܢ ܡܵܠ̈ܝܵܬܼ ܡܲܝ̈ܵܐ.

Cumque camelos fecisset accumbere extra oppidum iuxta puteum aquae vespere, tempore quo solent mulieres egredi ad hauriendam aquam, dixit:

Եւ նստոյց զուղտսն արտաքոյ քաղաքին առ ջրհորոյ ջրոցն ընդ երեկս, յորժամ ջրուորն ելանէր:

და დააწვინნა აქლემნი იგი გარეშე ქალაქსა ჯურღმულსა მას თანა მიმწუხრი, რაჟამს გამოვლენედ მერწყულნი. 11 11

11 And he made his camels to kneel down without the city by a well of water at the time of the evening, even the time that women go out to draw water.

יב. וַיֹּאמַר יְהֹוָה אֱלֹהֵי אֲדֹנִי אַבְרָהָם הַקְרֵה נָא לְפָנַי הַיּוֹם וַעֲשֵׂה חֶסֶד עִם אֲדֹנִי אַבְרָהָם:

καὶ εἶπεν κύριε ὁ θεὸς τοῦ κυρίου μου Αβρααμ εὐόδωσον ἐναντίον ἐμοῦ σήμερον καὶ ποίησον ἔλεος μετὰ τοῦ κυρίου μου Αβρααμ

12 ܘܨܲܠܝܼ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܹܗ ܕܡܵܪܝ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܛܲܝܸܒ݂ ܩܕ݂ܵܡܝ ܝܵܘܡܵܢܵܐ: ܘܲܥܒܸܕ݂ ܛܲܝܒܿܘܼܬܼܵܐ ܥܲܡ ܡܵܪܝ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ.

“Domine,Deus domini mei Abraham, occurre obsecro mihi hodie et fac misericordiam cum domino meo Abraham.

Եւ ասէ. Տէր, Աստուած տեառն իմոյ Աբրահամու, յաջողեա առաջի իմ այսօր, եւ արա ողորմութիւն ընդ տեառն իմում Աբրահամու:

და თქუა: უფალო ღმერთო, უფლისა ჩემისა აბრაჰამისო, წარმიმართე მე წინაშე ჩემსა დღეს და ყავ წყალობაჲ უფლისა ჩემისა აბრაჰამის თანა. 12 12

12 And he said O LORD God of my master Abraham, I pray thee, send me good speed this day, and shew kindness unto my master Abraham.

יג. הִנֵּה אָנֹכִי נִצָּב עַל עֵין הַמָּיִם וּבְנוֹת אַנְשֵׁי הָעִיר יֹצְאֹת לִשְׁאֹב מָיִם:

ἰδοὺ ἐγὼ ἕστηκα ἐπὶ τῆς πηγῆς τοῦ ὕδατος αἱ δὲ θυγατέρες τῶν οἰκούντων τὴν πόλιν ἐκπορεύονται ἀντλῆσαι ὕδωρ

13 ܗܵܐ ܐܸܢܵܐ ܩܵܐܹܡ ܐ̄ܢܵܐ ܥܲܠ ܒܹܪܵܐ ܕܡܲܝܵ̈ܐ: ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܼ ܐ̄ܢܵܫܲܝ̈ ܩܪܝܼܬܼܵܐ ܢܵܦ̈ܩܵܢ ܠܡܸܡܠܵܐ ܡܲܝ̈ܵܐ.

Ecce ego sto prope fontem aquae, et filiae habitatorum huius civitatis egredientur ad hauriendam aquam.

Ահաւասիկ ես կամ ի վերայ աղբեր ջրոյս, եւ դստերք բնակչաց քաղաքիս ելանեն հանել ջուր:

აჰა ესერა, ვდგა მე წყაროსა ამას ზედა წყლისასა და ასულნი ამის ქალაქისა მკჳდრნი გამოვლენ ვსებად წყლისა. 13 13

13 Behold, I stand here by the well of water; and the daughters of the men of the city come out to draw water:

יד. וְהָיָה הַנַּעֲרָה אֲשֶׁר אֹמַר אֵלֶיהָ הַטִּי נָא כַדֵּךְ וְאֶשְׁתֶּה וְאָמְרָה שְׁתֵה וְגַם גְּמַלֶּיךָ אַשְׁקֶה אֹתָהּ הֹכַחְתָּ לְעַבְדְּךָ לְיִצְחָק וּבָהּ אֵדַע כִּי עָשִׂיתָ חֶסֶד עִם אֲדֹנִי:

καὶ ἔσται ἡ παρθένος ᾗ ἂν ἐγὼ εἴπω ἐπίκλινον τὴν ὑδρίαν σου ἵνα πίω καὶ εἴπῃ μοι πίε καὶ τὰς καμήλους σου ποτιῶ ἕως ἂν παύσωνται πίνουσαι ταύτην ἡτοίμασας τῷ παιδί σου Ισαακ καὶ ἐν τούτῳ γνώσομαι ὅτι ἐποίησας ἔλεος τῷ κυρίῳ μου Αβρααμ

14 ܘܲܥܠܲܝܡܬܼܵܐ ܕܐܹܡܲܪ ܠܵܗܿ: ܐܲܪܟܸܿܢ ܠܝܼ ܩܘܼܠܬܹܟ݂ܝ ܕܐܸܫܬܸܿܐ: ܘܬܹܐܡܲܪ ܠܝܼ ܐܸܫܬܲܝ ܘܐܵܦ ܠܓܲܡ̈ܠܲܝܟ ܐܲܫܩܸܐ: ܗܝܼ ܗ̄ܝܼ ܕܛܲܝܸܒ݂ܬܿ ܠܥܲܒ݂ܕܵܟ݂ ܐܝܼܣܚܵܩ: ܘܲܒ݂ܗܵܕܹܐ ܐܸܕܲܥ ܕܥܵܒܸܕ݂ ܐܲܢ̄ܬ ܛܲܝܒܿܘܼܬܼܵܐ ܘܩܘܼܫܬܵܐ ܥܲܡ ܡܵܪܝ.

Igitur puella, cui ego dixero: "Inclina hydriam tuam, ut bibam", et illa responderit: "Bibe, quin et camelis tuis dabo potum", ipsa est, quam praeparasti servo tuo Isaac, et per hoc intellegam quod feceris misericordiam cum domino meo”.

Եւ եղիցի կոյս մի որում ես ասացից, թէ Խոնարհեցո զսափորդ քո զի արբից, եւ ասասցէ ցիս. Արբ, եւ ուղտուցդ քոց եւս արբուցից մինչեւ դադարեսցեն յըմպելոյ, զայն պատրաստեցեր ծառային քում Իսահակայ, եւ այնու գիտացից թէ արարեր ողորմութիւն տեառն իմում Աբրահամու:

და იყოს ქალწული. რომელსა ვჰრქუა მე: მომიდრიკე მე სარწყული შენი, რათა ვსუა მე. ხოლო მან მრქუას: შენცა სუ და აქლემთაცა შენთა ასუ, ესე არს დედაკაცი, რომელი განუმზადე მონასა შენსა ისაკს. და ამით ვცნა, რამეთუ ჰყავ წყალობაჲ უფლისა ჩემისა აბრაჰამის თანა. 14 14

14 And let it come to pass, that the damsel to whom I shall say, Let down thy pitcher, I pray thee, that I may drink; and she shall say, Drink, and I will give thy camels drink also: let the same be she that thou hast appointed for thy servant Isaac; and thereby shall I know that thou hast shewed kindness unto my master.

טו. וַיְהִי הוּא טֶרֶם כִּלָּה לְדַבֵּר וְהִנֵּה רִבְקָה יֹצֵאת אֲשֶׁר יֻלְּדָה לִבְתוּאֵל בֶּן מִלְכָּה אֵשֶׁת נָחוֹר אֲחִי אַבְרָהָם וְכַדָּהּ עַל שִׁכְמָהּ:

καὶ ἐγένετο πρὸ τοῦ συντελέσαι αὐτὸν λαλοῦντα ἐν τῇ διανοίᾳ καὶ ἰδοὺ Ρεβεκκα ἐξεπορεύετο ἡ τεχθεῖσα Βαθουηλ υἱῷ Μελχας τῆς γυναικὸς Ναχωρ ἀδελφοῦ δὲ Αβρααμ ἔχουσα τὴν ὑδρίαν ἐπὶ τῶν ὤμων αὐτῆς

15 ܘܗܘ̤ ܥܕܲܟܹܿܝܠ ܠܵܐ ܫܲܠܸܡ ܠܲܡܡܲܠܵܠܘܼ: ܘܗܵܐ ܪܲܦܩܵܐ ܢܸܦܩܲܬܼ ܕܐܸܬܼܝܲܠܕܲܬܼ ܠܲܒ݂ܬܼܘܼܐܹܝܠ ܒܲܪ ܡܸܠܟܵܐ ܐܲܢ̄ܬܲܬܼ ܢܵܚܘܿܪ ܐܲܚܘܼܗܝ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܩܘܼܠܬܵܐ ܥܲܠ ܟܲܬܼܦܵܗܿ.

Necdum intra se verba compleverat, et ecce Rebecca egrediebatur filia Bathuel filii Melchae uxoris Nachor fratris Abraham habens hydriam in scapula:

Եւ եղեւ մինչչեւ կատարեալ էր նորա զխօսսն ի մտի իւրում``, եւ ահա Ռեբեկա եկն ել, որ ծնեալն էր Բաթուելի որդւոյ Մեղքայ կնոջ Նաքովրայ եղբօր Աբրահամու, եւ ունէր սափոր յուս իւր:

და ვიდრე აღსრულებადმდე სიტყუათა ამათ გონებასა შინა. მუნთქუეს-ვე რებეკა გამოვიდოდა, შობილი ბათოელისი, ძისა მელქასი, ცოლისა ნაქორისა, ძმისა აბრაჰამისაჲ, და აქუნდა სარწყული მჴართა თჳსთა. 15 15

15 And it came to pass, before he had done speaking, that, behold, Rebekah came out, who was born to Bethuel, son of Milcah, the wife of Nahor, Abraham's brother, with her pitcher upon her shoulder.

טז. וְהַנַּעֲרָה טֹבַת מַרְאֶה מְאֹד בְּתוּלָה וְאִישׁ לֹא יְדָעָהּ וַתֵּרֶד הָעַיְנָה וַתְּמַלֵּא כַדָּהּ וַתָּעַל:

ἡ δὲ παρθένος ἦν καλὴ τῇ ὄψει σφόδρα παρθένος ἦν ἀνὴρ οὐκ ἔγνω αὐτήν καταβᾶσα δὲ ἐπὶ τὴν πηγὴν ἔπλησεν τὴν ὑδρίαν καὶ ἀνέβη

16 ܘܲܥܠܲܝܡܬܼܵܐ ܫܲܦܝܼܪܵܐ ܗ̄ܘܵܬܼ ܒܚܸܙܘܵܐ ܛܵܒ݂: ܒܬܼܘܼܠܬܵܐ ܕܓܲܒ݂ܪܵܐ ܠܵܐ ܝܲܕ݂ܥܵܗ: ܘܢܸܚܬܲܬܼ ܠܒܹܪܵܐ: ܘܲܡܠܲܬܼ ܩܘܼܠܬܵܐ ܘܣܸܠܩܲܬܼ.

puella decora nimis, virgo et incognita viro. Descendit ad fontem et implevit hydriam ac revertebatur.

Եւ էր կոյսն գեղեցիկ երեսօք յոյժ, կոյս` զոր այր ոչ գիտէր. էջ յաղբեւրն եւ ելից զսափորն իւր եւ ել:

ხოლო ქალწული შუენიერ იყო ხილვითა ფრიად, და ქალწული იყო, მამაკაცი არა უწყოდა მან. და შთავიდა წყაროსა მას და აღმოავსო სარწყული და აღმოვიდა. 16 16

16 And the damsel was very fair to look upon, a virgin, neither had any man known her: and she went down to the well, and filled her pitcher, and came up.

יז. וַיָּרָץ הָעֶבֶד לִקְרָאתָהּ וַיֹּאמֶר הַגְמִיאִינִי נָא מְעַט מַיִם מִכַּדֵּךְ:

ἐπέδραμεν δὲ ὁ παῖς εἰς συνάντησιν αὐτῆς καὶ εἶπεν πότισόν με μικρὸν ὕδωρ ἐκ τῆς ὑδρίας σου

17 ܘܲܪܗܸܛ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܠܐܘܼܪܥܵܗܿ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܗ: ܐܲܫܩܵܐܝܼܢܝ ܩܲܠܝܼܠ ܡܲܝ̈ܵܐ ܡ̣ܢ ܩܘܼܠܬܹܿܟ݂ܝ.

Occurritque ei servus et ait: “Pauxillum mihi ad sorbendum praebe aquae de hydria tua”.

Ընթացաւ ծառայն ընդ առաջ նորա եւ ասէ. Արբո ինձ սակաւ մի ջուր ի սափորոյ այտի:

ხოლო მირბიოდა ყრმაჲ მიგებებად მისსა და ჰრქუა მას: მეც მე წყალი, ისწრაფა და გარდამოიღო სარწყული იგი მისგან. 17 17

17 And the servant ran to meet her, and said, Let me, I pray thee, drink a little water of thy pitcher.

יח. וַתֹּאמֶר שְׁתֵה אֲדֹנִי וַתְּמַהֵר וַתֹּרֶד כַּדָּהּ עַל יָדָהּ וַתַּשְׁקֵהוּ:

ἡ δὲ εἶπεν πίε κύριε καὶ ἔσπευσεν καὶ καθεῖλεν τὴν ὑδρίαν ἐπὶ τὸν βραχίονα αὐτῆς καὶ ἐπότισεν αὐτόν

18 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܹܗ: ܐܸܫܬܲܝ ܡܵܪܝ: ܘܐܸܣܬܲܪܗܒܲܬܼ ܘܐܲܚܬܲܬܼ ܩܘܼܠܬܵܐ ܥܲܠ ܐܝܼܕܹܝܗܿ: ܘܐܲܫܩܝܵܬܹܗ.

Quae respondit: “Bibe, domine mi”. Celeriterque deposuit hydriam super ulnam suam et dedit ei potum.

Եւ նա ասէ. Արբ, տէր: Եւ փութացաւ իջոյց զսափորն ի վերայ բազկաց իւրոց, եւ արբոյց նմա:

და თქუა: სუ, უფალო. და ასუა. 18 18

18 And she said, Drink, my lord: and she hasted, and let down her pitcher upon her hand, and gave him drink.

יט. וַתְּכַל לְהַשְׁקֹתוֹ וַתֹּאמֶר גַּם לִגְמַלֶּיךָ אֶשְׁאָב עַד אִם כִּלּוּ לִשְׁתֹּת:

ἕως ἐπαύσατο πίνων καὶ εἶπεν καὶ ταῖς καμήλοις σου ὑδρεύσομαι ἕως ἂν πᾶσαι πίωσιν

19 ܘܓܲܡܪܲܬܼ ܠܡܲܫܩܵܝܘܼܬܹܗ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ: ܐܵܦ ܠܓܲܡ̈ܠܲܝܟ ܐܸܡܠܸܐ ܥܕܲܡܵܐ ܕܢܸܫܠܡܘܼܢ ܠܡܸܫܬܵܐ.

Cumque ille bibisset, adiecit: “Quin et camelis tuis hauriam aquam, donec cuncti bibant”.

մինչեւ դադարեաց յըմպելոյ, եւ ասէ. Եւ ուղտուցդ քոց հանից ջուր` մինչեւ ամենեքեան արբցեն:

ვიდრე განძღებოდა სმითა. და თქუა: აქლემთაცა შენთა ვასუა, ვიდრემდის ყოველთა სუან. 19 19

19 And when she had done giving him drink, she said, I will draw water for thy camels also, until they have done drinking.

כ. וַתְּמַהֵר וַתְּעַר כַּדָּהּ אֶל הַשֹּׁקֶת וַתָּרָץ עוֹד אֶל הַבְּאֵר לִשְׁאֹב וַתִּשְׁאַב לְכָל גְּמַלָּיו:

καὶ ἔσπευσεν καὶ ἐξεκένωσεν τὴν ὑδρίαν εἰς τὸ ποτιστήριον καὶ ἔδραμεν ἔτι ἐπὶ τὸ φρέαρ ἀντλῆσαι καὶ ὑδρεύσατο πάσαις ταῖς καμήλοις

20 ܘܐܸܣܬܲܪܗܒܲܬܼ ܘܢܸܦܨܲܬܼ ܩܘܼܠܬܵܗ ܠܫܸܩܝܵܐ: ܘܪܸܗܛܲܬ̤ ܬܘܼܒ݂ ܠܒܹܪܵܐ ܠܡܸܡܠܵܐ: ܘܲܡܠܲܬ̤ ܠܟ݂ܠܗܘܿܢ ܓܲܡܠܵܘ̈ܗܝ.

Effundensque hydriam in canalibus recurrit ad puteum, ut hauriret aquam; et haustam omnibus camelis dedit.

Եւ փութացաւ թափեաց զսափորն յաւազանն, եւ ընթացաւ դարձեալ ի ջրհորն հանել, եւ եհան ջուր ամենայն ուղտուցն նորա:

ისწრაფა და წარმოაცალიერა სარწყული ისარნებსა შინა. და მირბიოდა მერმეცა ჯურღმულისა მიმართ აღმოვსებად წყლისა და ასვა ყოველთავე აქლემთა. 20 20

20 And she hasted, and emptied her pitcher into the trough, and ran again unto the well to draw water, and drew for all his camels.

כא. וְהָאִישׁ מִשְׁתָּאֵה לָהּ מַחֲרִישׁ לָדַעַת הַהִצְלִיחַ יְהֹוָה דַּרְכּוֹ אִם לֹא:

ὁ δὲ ἄνθρωπος κατεμάνθανεν αὐτὴν καὶ παρεσιώπα τοῦ γνῶναι εἰ εὐόδωκεν κύριος τὴν ὁδὸν αὐτοῦ ἢ οὔ

21 ܘܓܲܒ݂ܪܵܐ ܡܲܫܩܸܐ ܘܡܸܬܼܒܲܩܸܐ ܒܵܗ: ܘܲܡܟܲܬܲܪ ܠܡܸܕܲܥ: ܐܸܢ ܐܲܨܠܲܚ ܡܵܪܝܵܐ ܐܘܼܪܚܹܗ: ܐܵܘ ܠܵܐ.

Ille autem contemplabatur eam tacitus, scire volens utrum prosperum fecisset iter suum Dominus an non.

Եւ այրն միտ դնէր նմա, եւ լուռ կայր ի միտ առնուլ, եթէ աջողեա՞ց Տէր զճանապարհ նորա, եւ թէ ոչ:

ხოლო კაცი შეისწავლიდა მას და ზომდა ცნობად, უკუეთუ კეთილ-ყო ღმერთმან გზაჲ მისი, ანუ არა. 21 21

21 And the man wondering at her held his peace, to wit whether the LORD had made his journey prosperous or not.

כב. וַיְהִי כַּאֲשֶׁר כִּלּוּ הַגְּמַלִּים לִשְׁתּוֹת וַיִּקַּח הָאִישׁ נֶזֶם זָהָב בֶּקַע מִשְׁקָלוֹ וּשְׁנֵי צְמִידִים עַל יָדֶיהָ עֲשָׂרָה זָהָב מִשְׁקָלָם:

ἐγένετο δὲ ἡνίκα ἐπαύσαντο πᾶσαι αἱ κάμηλοι πίνουσαι ἔλαβεν ὁ ἄνθρωπος ἐνώτια χρυσᾶ ἀνὰ δραχμὴν ὁλκῆς καὶ δύο ψέλια ἐπὶ τὰς χεῖρας αὐτῆς δέκα χρυσῶν ὁλκὴ αὐτῶν

22 ܘܟܲܕ݂ ܓܡܲܪܘ ܓܲܡ̈ܠܹܐ ܠܡܸܫܬܵܐ: ܢܣܲܒ݂ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܩܕ݂ܵܫܵܐ ܕܕܲܗܒ݂ܵܐ ܡܲܬܼܩܵܠܵܐ ܡܲܬܼܩܵܠܹܗ: ܘܲܬܼܪܹܝܢ ܫܹܐܪܝܼܢ ܥܲܠ ܐܝܼܕܹܝܗܿ: ܡ̣ܢ ܥܸܣܪܵܐ ܕܕܲܗܒ݂ܵܐ ܡܲܬܼܩܵܠܗܘܿܢ.

Postquam ergo biberunt cameli, protulit vir anulum aureum pondo dimidii sicli pro naribus et duas armillas pro manibus eius pondo siclorum decem;

Եւ եղեւ իբրեւ դադարեցին ամենայն ուղտքն յըմպելոյ, եւ առ այրն գինդս ոսկիս` մի մի ըստ դահեկանի ձուլոյ``, եւ երկուս ապարանջանս ի ձեռս նորա ի տասն դահեկանէ ձոյլ նոցա:

და იყო, ვითარცა დასცხრეს ყოველნი აქლემნი სმისაგან, მოიხუნა კაცმან საყურნი ოქროჲსანი თითოჲ დიდრაქმისა საწონისანი და ორნი სალტენი ჴელთა მისთა ოქროჲ საწონი მათნი. 22 22

22 And it came to pass, as the camels had done drinking, that the man took a golden earring of half a shekel weight, and two bracelets for her hands of ten shekels weight of gold;

כג. וַיֹּאמֶר בַּת מִי אַתְּ הַגִּידִי נָא לִי הֲיֵשׁ בֵּית אָבִיךְ מָקוֹם לָנוּ לָלִין:

καὶ ἐπηρώτησεν αὐτὴν καὶ εἶπεν θυγάτηρ τίνος εἶ ἀνάγγειλόν μοι εἰ ἔστιν παρὰ τῷ πατρί σου τόπος ἡμῖν καταλῦσαι

23 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܗ: ܒܪܲܬܼ ܡܿܢ ܐܲܢ̄ܬ: ܚܵܘܵܐܝܼܢܝ ܐܸܢ ܐܝܼܬܼ ܠܲܢ ܐܲܬܼܪܵܐ ܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܟ݂ܝ ܠܲܡܒ݂ܵܬܼ.

dixitque: “Cuius es filia? lndica mihi. Est in domo patris tui locus nobis ad pernoctandum?”.

Եւ եհարց զնա եւ ասէ. Ո՞յր դուստր ես դու, պատմեա ինձ. թէ իցէ՞ ի տան քում`` մեզ տեղի իջավանաց:

და ჰკითხა მას და ჰრქუა: ასული ვისი ხარ. შენ? მითხარ მე. უკუეთუ არს მამისა შენისა თანა ადგილი ჩემთჳს დავანებად. 23 23

23 And said, Whose daughter art thou? tell me, I pray thee: is there room in thy father's house for us to lodge in?

כד. וַתֹּאמֶר אֵלָיו בַּת בְּתוּאֵל אָנֹכִי בֶּן מִלְכָּה אֲשֶׁר יָלְדָה לְנָחוֹר:

καὶ εἶπεν αὐτῷ θυγάτηρ Βαθουηλ εἰμὶ ἐγὼ τοῦ Μελχας ὃν ἔτεκεν τῷ Ναχωρ

24 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܹܗ: ܒܪܲܬܼ ܒܬܼܘܼܐܹܝܠ ܐ̄ܢܵܐ ܒܲܪ ܡܸܠܟܵܐ ܕܝܸܠܕܲܬܼ ܠܢܵܚܘܿܪ.

Quae respondit: “Filia Bathuelis sum filii Melchae, quem peperit Nachor”.

Եւ ասէ ցնա. Դուստր Բաթուելի եմ ես որդւոյ Մեղքայ զոր ծնաւ Նաքովրայ:

და ჰრქუა მან მას: ასული ბათოელისი ვარ მე მელქაჲსისაჲ, რომელი უშვა მან ნაქორს. 24 24

24 And she said unto him, I am the daughter of Bethuel the son of Milcah, which she bare unto Nahor.

כה. וַתֹּאמֶר אֵלָיו גַּם תֶּבֶן גַּם מִסְפּוֹא רַב עִמָּנוּ גַּם מָקוֹם לָלוּן:

καὶ εἶπεν αὐτῷ καὶ ἄχυρα καὶ χορτάσματα πολλὰ παρ᾽ ἡμῖν καὶ τόπος τοῦ καταλῦσαι

25 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܹܗ : ܘܐܵܦ ܬܸܒ݂ܢܵܐ ܘܐܵܦ ܟܸܣܬܼܵܐ ܣܲܓܿܝܼ ܠܲܢ: ܘܐܵܦ ܐܲܬܼܪܵܐ ܠܲܡܒ݂ܵܬܼ.

Et addidit dicens: “Palearum quoque et pabuli plurimum est apud nos et locus ad pernoctandum”.

Եւ ասէ ցնա. Եւ յարդ եւ խոտ շատ է մեր, եւ տեղի իջավանաց:

და ჰრქუა მას: ბზე-ცა და თივაჲ არს ჩუენდა და ადგილი დავანებად. 25 25

25 She said moreover unto him, We have both straw and provender enough, and room to lodge in.

כו. וַיִּקֹּד הָאִישׁ וַיִּשְׁתַּחוּ לַיהֹוָה:

καὶ εὐδοκήσας ὁ ἄνθρωπος προσεκύνησεν κυρίῳ

26 ܘܲܒ݂ܪܲܟ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܣܓܸܕ݂ ܠܡܵܪܝܵܐ.

Inclinavit se homo et adoravit Dominum

Խնդաց այրն եւ երկիր եպագ Աստուծոյ:

და სთნდა კაცსა მას და თაყუანის-სცა უფალსა. 26 26

26 And the man bowed down his head, and worshipped the LORD.

כז. וַיֹּאמֶר בָּרוּךְ יְהֹוָה אֱלֹהֵי אֲדֹנִי אַבְרָהָם אֲשֶׁר לֹא עָזַב חַסְדּוֹ וַאֲמִתּוֹ מֵעִם אֲדֹנִי אָנֹכִי בַּדֶּרֶךְ נָחַנִי יְהֹוָה בֵּית אֲחֵי אֲדֹנִי:

καὶ εἶπεν εὐλογητὸς κύριος ὁ θεὸς τοῦ κυρίου μου Αβρααμ ὃς οὐκ ἐγκατέλιπεν τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ καὶ τὴν ἀλήθειαν ἀπὸ τοῦ κυρίου μου ἐμὲ εὐόδωκεν κύριος εἰς οἶκον τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ κυρίου μου

27 ܘܐܸܡܲܪ݂ : ܒܪܝܼܟ ܗ̄ܘܼ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܹܗ ܕܡܵܪܝ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܕܠܵܐ ܟܠܵܐ ܛܲܝܒܿܘܼܬܹܗ ܘܩܘܼܫܬܹܿܗ ܡ̣ܢ ܡܵܪܝ: ܐܸܠܵܐ ܒܐܘܼܪܚܵܐ ܕܲܒܿܪܲܝܢܝ ܡܵܪܝܵܐ ܠܒܹܝܬܼ ܐܲܚܘܼܗܝ ܕܡܵܪܝ: ܠܡܸܣܲܒ݂ ܒܪܲܬܼ ܐܲܚܘܼܗܝ ܕܡܵܪܝ ܠܲܒ݂ܪܹܗ.

dicens: “Benedictus Dominus, Deus domini mei Abraham, qui non abstulit misericordiam et veritatem suam a domino meo et recto itinere me perduxit in domum fratris domini mei”.

եւ ասէ. Օրհնեալ Տէր Աստուած տեառն իմոյ Աբրահամու, որ ոչ վրիպեցոյց զարդարութիւն իւր եւ զճշմարտութիւն ի տեառնէ իմմէ, եւ ինձ յաջողեաց Տէր ի տան եղբօր տեառն իմոյ:

და თქუა: კურთხეულ არს უფალი ღმერთი უფლისა ჩემისა აბრაჰამისი. რომელმან არა დამაკლო სიმართლე მისი და ჭეშმარიტებაჲ უფლისა ჩემისა აბრაჰამისგან, მე მომიძღუა უფალი სახიდ ძმისა უფლისა ჩემისა 27 27

27 And he said, Blessed be the LORD God of my master Abraham, who hath not left destitute my master of his mercy and his truth: I being in the way, the LORD led me to the house of my master's brethren.

כח. וַתָּרָץ הַנַּעֲרָה וַתַּגֵּד לְבֵית אִמָּהּ כַּדְּבָרִים הָאֵלֶּה:

καὶ δραμοῦσα ἡ παῖς ἀπήγγειλεν εἰς τὸν οἶκον τῆς μητρὸς αὐτῆς κατὰ τὰ ῥήματα ταῦτα

28 ܘܪܸܗܛܲܬܼ ܛܠܝܼܬܼܵܐ ܘܚܵܘܝܲܬܼ ܠܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܡܸܠܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ.

Cucurrit itaque puella et nuntiavit in domum matris suae omnia, quae evenerant.

Եւ ընթացաւ աղջիկն պատմեաց ի տան մօր իւրոյ ըստ բանիցն այնոցիկ:

და მირბიოდა ქალი და მიუთხრა სახლსა დედისა თჳსისასა მსგავსად სიტყუათა ამათ. 28 28

28 And the damsel ran, and told them of her mother's house these things.

כט. וּלְרִבְקָה אָח וּשְׁמוֹ לָבָן וַיָּרָץ לָבָן אֶל הָאִישׁ הַחוּצָה אֶל הָעָיִן:

τῇ δὲ Ρεβεκκα ἀδελφὸς ἦν ᾧ ὄνομα Λαβαν καὶ ἔδραμεν Λαβαν πρὸς τὸν ἄνθρωπον ἔξω ἐπὶ τὴν πηγήν

29 ܘܲܠܪܲܦܩܵܐ ܐܝܼܬܼ ܗ̄ܘܵܐ ܐܲܚܵܐ ܘܲܫܡܹܗ ܠܵܒ݂ܵܢ: ܘܲܪܗܸܛ ܠܵܒ݂ܵܢ ܠܘܵܬܼ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܠܒܲܪ ܠܘܵܬܼ ܒܹܪܵܐ.

Habebat autem Rebecca fratrem nomine Laban, qui festinus egressus est ad hominem, ubi erat fons.

Եւ Ռեբեկայ էր եղբայր որում անուն էր Լաբան. եւ ընթացաւ Լաբան առ այրն արտաքս յաղբեւրն:

ხოლო რებეკას ძმაჲ იყო, რომლისა სახელი ლაბან. და მირბიოდა კაცისა მიმართ გარე წყაროსა ზედა. 29 29

29 And Rebekah had a brother, and his name was Laban: and Laban ran out unto the man, unto the well.

ל. וַיְהִי כִּרְאֹת אֶת הַנֶּזֶם וְאֶת הַצְּמִדִים עַל יְדֵי אֲחֹתוֹ וּכְשָׁמְעוֹ אֶת דִּבְרֵי רִבְקָה אֲחֹתוֹ לֵאמֹר כֹּה דִבֶּר אֵלַי הָאִישׁ וַיָּבֹא אֶל הָאִישׁ וְהִנֵּה עֹמֵד עַל הַגְּמַלִּים עַל הָעָיִן:

καὶ ἐγένετο ἡνίκα εἶδεν τὰ ἐνώτια καὶ τὰ ψέλια ἐπὶ τὰς χεῖρας τῆς ἀδελφῆς αὐτοῦ καὶ ὅτε ἤκουσεν τὰ ῥήματα Ρεβεκκας τῆς ἀδελφῆς αὐτοῦ λεγούσης οὕτως λελάληκέν μοι ὁ ἄνθρωπος καὶ ἦλθεν πρὸς τὸν ἄνθρωπον ἑστηκότος αὐτοῦ ἐπὶ τῶν καμήλων ἐπὶ τῆς πηγῆς

30 ܟܲܕ݂ ܚܙܵܐ ܩܕ݂ܵܫܹ̈ܐ ܘܫܹܐܪܹ̈ܐ ܒܐܝܼܕܲܝ ܚܵܬܹܗ: ܘܟܲܕ݂ ܫܡܲܥ ܡܸܠܹ̈ܝܗܿ ܕܪܲܦܩܵܐ ܚܵܬܹܗ: ܕܐܸܡܪܲܬܼ ܕܗܵܟܲܢܵܐ ܐܸܡܲܪ ܠܝܼ ܓܲܒ݂ܪܵܐ: ܘܐܸܬܼܵܐ ܠܘܵܬܼ ܓܲܒ݂ܪܵܐ: ܘܗܵܐ ܩܵܐܹܡ ܠܘܵܬܼ ܓܲܡ̈ܠܹܐ ܥܲܠ ܒܹܪܵܐ.

Cumque vidisset anulum in naribus et armillas in manibus sororis suae et audisset cuncta verba referentis: “Haec locutus est mihi homo”, venit ad virum, qui stabat iuxta camelos et prope fontem aquae;

Իբրեւ ետես զգինդսն եւ զապարանջանսն ի ձեռսն քեռ իւրոյ, եւ զի լուաւ զբանսն յՌեբեկայ քեռէ իւրմէ որ ասէր, թէ Այսպէս ինչ խօսեցաւ ընդ իս այրն. եւ եկն առ այրն, մինչ կայր ի վերայ ուղտուց իւրոց առ աղբերն:

და იყო ვითარცა იხილნა სალტენი და საყურნი ჴელთა ზედა დისა თჳსისათა, რამეთუ ესმნეს სიტყუანი დისა მისისა რებეკას მეტყუელისანი: ესრეთ მეტყოდა მე კაცი, და მოვიდა კაცისა მომართ, დგა რა იგი აქლემთა თანა წყაროსა ზედა. 30 30

30 And it came to pass, when he saw the earring and bracelets upon his sister's hands, and when he heard the words of Rebekah his sister, saying, Thus spake the man unto me; that he came unto the man; and, behold, he stood by the camels at the well.

לא. וַיֹּאמֶר בּוֹא בְּרוּךְ יְהֹוָה לָמָּה תַעֲמֹד בַּחוּץ וְאָנֹכִי פִּנִּיתִי הַבַּיִת וּמָקוֹם לַגְּמַלִּים:

καὶ εἶπεν αὐτῷ δεῦρο εἴσελθε εὐλογητὸς κύριος ἵνα τί ἕστηκας ἔξω ἐγὼ δὲ ἡτοίμακα τὴν οἰκίαν καὶ τόπον ταῖς καμήλοις

31 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܥܘܿܠ ܒܪܝܼܟܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ: ܠܡܵܢܵܐ ܩܵܐܹܡ ܐܲܢ̄ܬ ܒܫܘܼܩܵܐ: ܘܐܸܢܵܐ ܬܲܩܸܢܬ ܒܲܝܬܵܐ ܘܕ݂ܘܼܟܿܬܼܵܐ ܠܓܲܡ̈ܠܹܐ.

dixitque ad eum: “Ingredere, benedicte Domini, cur foris stas? Praeparavi domum et locum camelis”.

Եւ ասէ ցնա. Եկ մուտ ի տուն, օրհնեալ Տեառն, զի՞ կաս արտաքոյ. զի ես պատրաստեցի տուն եւ տեղի ուղտուցդ:

და ჰრქუა მას: მოედ, შემოვედ კურთხეულ არს უფალი, რაჲსათჳს სდგა გარე? რამეთუ მე განმიმზადებიეს სახლი ღა ადგილი აქლემთა. 31 31

31 And he said, Come in, thou blessed of the LORD; wherefore standest thou without? for I have prepared the house, and room for the camels.

לב. וַיָּבֹא הָאִישׁ הַבַּיְתָה וַיְפַתַּח הַגְּמַלִּים וַיִּתֵּן תֶּבֶן וּמִסְפּוֹא לַגְּמַלִּים וּמַיִם לִרְחֹץ רַגְלָיו וְרַגְלֵי הָאֲנָשִׁים אֲשֶׁר אִתּוֹ:

εἰσῆλθεν δὲ ὁ ἄνθρωπος εἰς τὴν οἰκίαν καὶ ἀπέσαξεν τὰς καμήλους καὶ ἔδωκεν ἄχυρα καὶ χορτάσματα ταῖς καμήλοις καὶ ὕδωρ νίψασθαι τοῖς ποσὶν αὐτοῦ καὶ τοῖς ποσὶν τῶν ἀνδρῶν τῶν μετ᾽ αὐτοῦ

32 ܘܥܲܠ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܠܒܲܝܬܵܐ: ܘܲܫܪܵܐ ܡ̣ܢ ܓܲܡ̈ܠܹܐ: ܘܐܲܪܡܝܼ ܬܸܒ݂ܢܵܐ ܘܟܸܣܬܼܵܐ ܠܓܲܡ̈ܠܹܐ: ܘܡܲܝܵ̈ܐ ܠܲܡܫܵܓܼܘܼ ܪܸܓܼܠܵܘܗܝ ܘܪܸ̈ܓܼܠܹܐ ܕܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܕܥܲܡܹܗ.

Et introduxit eum in hospitium ac destravit camelos; deditque paleas et pabulum camelis et aquam ad lavandos pedes eius et virorum, qui venerant cum eo.

Եմուտ այրն ի տուն անդր, եւ իջոյց ուղտուցն. եւ ետուն յարդ եւ խոտ ուղտուցն, եւ ջուր լուանալոյ ոտից նորա եւ ոտից նոցա որ ընդ նմայն էին:

და შევიდა კაცი სახიდ და გარდატჳრთნა აქლემნი და მისცა ბზე და თივაჲ აქლემთა და წყალი დასაბანელად ფერჴთა მისთა და ფერჴთა მისთანათა კაცთასა. 32 32

32 And the man came into the house: and he ungirded his camels, and gave straw and provender for the camels, and water to wash his feet, and the men's feet that were with him.

לג. וַיּוּשָׂם לְפָנָיו לֶאֱכֹל וַיֹּאמֶר לֹא אֹכַל עַד אִם דִּבַּרְתִּי דְּבָרָי וַיֹּאמֶר דַּבֵּר:

καὶ παρέθηκεν αὐτοῖς ἄρτους φαγεῖν καὶ εἶπεν οὐ μὴ φάγω ἕως τοῦ λαλῆσαί με τὰ ῥήματά μου καὶ εἶπαν λάλησον

33 ܘܣܵܡ ܩܕ݂ܵܡܲܝܗܘܿܢ ܠܡܸܠܥܲܣ: ܘܐܸܡܲܪ݂: ܠܵܐ ܠܵܥܸܣ ܐ̄ܢܵܐ ܥܕܲܡܵܐ ܕܐܸܡܲܪ ܡܸܠܲܝ̈: ܐܸܡܪܝܼܢ ܠܹܗ: ܐܸܡܲܪ.

Et apposuit in conspectu eius panem. Qui ait: “Non comedam, donec loquar sermones meos”. Respondit: “Loquere”.

Եւ եդին հաց առաջի նորա` ուտել. եւ նա ասէ. Ոչ կերայց մինչեւ խօսեցայց զբանս իմ: Եւ ասեն. Խօսեաց:

და დაუგნა მან პურნი ჭამად. და თქუა მან: არა ვჭამო ვიდრე თქუმადმდე სიტყუათა ჩემთა. 33 33

33 And there was set meat before him to eat: but he said, I will not eat, until I have told mine errand. And he said, Speak on.

לד. וַיֹּאמַר עֶבֶד אַבְרָהָם אָנֹכִי:

καὶ εἶπεν παῖς Αβρααμ ἐγώ εἰμι

34 ܘܐܸܡܲܪ݂: ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ.

At ille: “Servus, inquit, Abraham sum;

Եւ ասէ. Ծառայ Աբրահամու եմ ես:

და ჰრქუა მონაჲ აბრაჰამისი ვარ მე. 34 34

34 And he said, I am Abraham's servant.

לה. וַיהֹוָה בֵּרַךְ אֶת אֲדֹנִי מְאֹד וַיִּגְדָּל וַיִּתֶּן לוֹ צֹאן וּבָקָר וְכֶסֶף וְזָהָב וַעֲבָדִם וּשְׁפָחֹת וּגְמַלִּים וַחֲמֹרִים:

κύριος δὲ εὐλόγησεν τὸν κύριόν μου σφόδρα καὶ ὑψώθη καὶ ἔδωκεν αὐτῷ πρόβατα καὶ μόσχους ἀργύριον καὶ χρυσίον παῖδας καὶ παιδίσκας καμήλους καὶ ὄνους

35 ܘܡܵܪܝܵܐ ܒܲܪܸܟ ܠܡܵܪܝ: ܘܝܼܪܸܒ݂ ܛܵܒ݂ ܘܲܗܘܸܵܘ ܠܹܗ ܥܵܢܵܐ: ܘܬܼܵܘܪܹ̈ܐ: ܘܣܹܐܡܵܐ: ܘܕܲܗܒ݂ܵܐ: ܘܥܲܒ݂ܕܹ̈ܐ: ܘܐܲܡܗܵܬܼܵܐ: ܘܐܲܬܵܢܹ̈ܐ: ܘܓܲܡ̈ܠܹܐ: ܘܚܸܡܪ̈ܵܐ.

et Dominus benedixit domino meo valde, magnificatusque est; et dedit ei oves et boves, argentum et aurum, servos et ancillas, camelos et asinos.

եւ Տէր օրհնեաց զտէր իմ յոյժ, եւ բարձրացաւ. եւ ետ նմա արջառ եւ ոչխար եւ արծաթ եւ ոսկի, ծառայս եւ աղախնայս, ուղտս եւ էշս:

უფალმან აკურთხა უფალი ჩემი ფრიად, და ამაღლდა. და მისცნა მას ცხოვარნი და ზროხანი, ოქროჲ და ვეცხლი, აქლემი და ვირნი. 35 35

35 And the LORD hath blessed my master greatly; and he is become great: and he hath given him flocks, and herds, and silver, and gold, and menservants, and maidservants, and camels, and asses.

לו. וַתֵּלֶד שָׂרָה אֵשֶׁת אֲדֹנִי בֵן לַאדֹנִי אַחֲרֵי זִקְנָתָהּ וַיִּתֶּן לוֹ אֶת כָּל אֲשֶׁר לוֹ:

καὶ ἔτεκεν Σαρρα ἡ γυνὴ τοῦ κυρίου μου υἱὸν ἕνα τῷ κυρίῳ μου μετὰ τὸ γηρᾶσαι αὐτόν καὶ ἔδωκεν αὐτῷ ὅσα ἦν αὐτῷ

36 ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܣܲܪܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܡܵܪܝ ܒܪܵܐ ܠܡܵܪܝ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܣܸܐܒܲܬ̤: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ܠܹܗ ܟܠܡܸܕܸܿܡ ܕܐܝܼܬܼ ܠܹܗ.

Et peperit Sara uxor domini mei filium domino meo in senectute sua; deditque illi omnia, quae habuerat.

Եւ ծնաւ Սառա կին տեառն իմոյ որդի մի տեառն իմում յետ ծերութեան իւրոյ, եւ նմա ետ զամենայն ինչ որ էր նորա:

და უშვა სარრა, ცოლმან უფლისა ჩემისამან, ძე ერთი უფალსა ჩემსა შემდგომად დაბერებისა მისისა და მისცა მას ყოველი, რაოდენი-რაჲ იყო მისი. 36 36

36 And Sarah my master's wife bare a son to my master when she was old: and unto him hath he given all that he hath.

לז. וַיַּשְׁבִּעֵנִי אֲדֹנִי לֵאמֹר לֹא תִקַּח אִשָּׁה לִבְנִי מִבְּנוֹת הַכְּנַעֲנִי אֲשֶׁר אָנֹכִי ישֵׁב בְּאַרְצוֹ:

καὶ ὥρκισέν με ὁ κύριός μου λέγων οὐ λήμψῃ γυναῖκα τῷ υἱῷ μου ἀπὸ τῶν θυγατέρων τῶν Χαναναίων ἐν οἷς ἐγὼ παροικῶ ἐν τῇ γῇ αὐτῶν

37 ܘܐܵܘܡܝܲܢܝ ܡܵܪܝ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܝܼ: ܠܵܐ ܬܸܣܲܒ݂ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܒܹܪܝ ܡ̣ܢ ܒ̈ܢܵܬܼ ܟܢܲܥܢܵܝܹ̈ܐ ܕܝܵܬܸܒ݂ ܐ̄ܢܵܐ ܒܐܲܪܥܗܘܿܢ.

Et adiuravit me dominus meus dicens: "Non accipies uxorem filio meo de filiabus Chananaeorum, in quorum terra habito;

Եւ երդմնեցոյց զիս տէր իմ եւ ասէ. Ոչ առցես կին որդւոյ իմում Իսահակայ ի դստերաց աստի Քանանացւոց, յորոց միջի ես պանդխտեալս եմ յերկրի սոցա:

და მაფუცა მე უფალმან ჩემმან მეტყუელმან: არა მოჰგუარო ცოლი ძესა ჩემსა ასულთაგან ქანანელთასა, რომელთა თანა მე მკჳდრ ვარ ქუეყანასა მათსა. 37 37

37 And my master made me swear, saying, Thou shalt not take a wife to my son of the daughters of the Canaanites, in whose land I dwell:

לח. אִם לֹא אֶל בֵּית אָבִי תֵּלֵךְ וְאֶל מִשְׁפַּחְתִּי וְלָקַחְתָּ אִשָּׁה לִבְנִי:

ἀλλ᾽ ἢ εἰς τὸν οἶκον τοῦ πατρός μου πορεύσῃ καὶ εἰς τὴν φυλήν μου καὶ λήμψῃ γυναῖκα τῷ υἱῷ μου ἐκεῖθεν

38 ܐܸܠܵܐ ܙܸܠ ܠܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܝ ܘܲܠܫܲܪܒܲܬܼܝ: ܘܣܲܒ݂ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܒܹܪܝ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ.

sed ad domum patris mei perges et de cognatione mea accipies uxorem filio meo".

Այլ ի տուն հօր իմոյ երթիցես եւ ի տոհմ իմ, եւ առցես անտի կին որդւոյ իմում:

არამედ სახიდ მამისა ჩემისა წარხჳდე და ტომისა მიმართ ჩემისა და მოჰგუარო ცოლი ძესა ჩემსა, ისაკს, მუნით. 38 38

38 But thou shalt go unto my father's house, and to my kindred, and take a wife unto my son.

לט. וָאֹמַר אֶל אֲדֹנִי אֻלַי לֹא תֵלֵךְ הָאִשָּׁה אַחֲרָי:

εἶπα δὲ τῷ κυρίῳ μου μήποτε οὐ πορεύσεται ἡ γυνὴ μετ᾽ ἐμοῦ

39 ܘܐܸܡܪܹܬܼ ܠܡܵܪܝ: ܘܕܲܠܡܵܐ ܠܵܐ ܬܸܨܒܹܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܡܹܐܬܼܵܐ ܥܲܡܝ.

Ego vero respondi domino meo: Quid, si noluerit venire mecum mulier?

Եւ ես ասացի ցտէրն իմ. Գուցէ ոչ գայցէ կինն ընդ իս:

ხოლო მე ვარქუ: უკუეთუ არა მოვიდეს დედაკაცი ჩემ თანა? 39 39

39 And I said unto my master, Peradventure the woman will not follow me.

מ. וַיֹּאמֶר אֵלָי יְהֹוָה אֲשֶׁר הִתְהַלַּכְתִּי לְפָנָיו יִשְׁלַח מַלְאָכוֹ אִתָּךְ וְהִצְלִיחַ דַּרְכֶּךָ וְלָקַחְתָּ אִשָּׁה לִבְנִי מִמִּשְׁפַּחְתִּי וּמִבֵּית אָבִי:

καὶ εἶπέν μοι κύριος ᾧ εὐηρέστησα ἐναντίον αὐτοῦ αὐτὸς ἀποστελεῖ τὸν ἄγγελον αὐτοῦ μετὰ σοῦ καὶ εὐοδώσει τὴν ὁδόν σου καὶ λήμψῃ γυναῖκα τῷ υἱῷ μου ἐκ τῆς φυλῆς μου καὶ ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός μου

40 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܝܼ ܡܵܪܝ: ܡܵܪܝܵܐ ܕܦܸܠܚܹܬܼ ܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ: ܗܘ̤ ܢܫܲܕܲܪ ܡܲܠܲܐܟܹܗ ܥܲܡܵܟ݂ ܘܢܲܬܼܩܸܢ ܐܘܼܪܚܵܟ: ܘܬܸܣܲܒ݂ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܒܹܪܝ ܡ̣ܢ ܫܲܪܒ݂ܵܬܼܝ ܘܡ̣ܢ ܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܝ.

"Dominus, ait, in cuius conspectu ambulo, mittet angelum suum tecum et diriget viam tuam; accipiesque uxorem filio meo de cognatione mea et de domo patris mei.

Եւ ասէ ցիս. Տէր Աստուած իմ որում հաճոյ եղէ`` առաջի նորա, նա առաքեսցէ զհրեշտակ իւր ընդ քեզ, եւ յաջողեսցէ զճանապարհ քո, եւ առցես կին որդւոյ իմում յազգէ իմմէ եւ ի տանէ հօր իմոյ:

და მრქუა მე უფალმან ღმერთმან, რომლისა სათნო-ვიქმენ წინაშე მისსა, მან წარმოავლინენ ანგელოზი თჳსი შენ თანა და წარმართენ გზა შენი და მოგუარო ცოლი ძესა ჩემსა ტომისაგან ჩემისა და სახლისაგან მამისა ჩემისა. 40 40

40 And he said unto me, The LORD, before whom I walk, will send his angel with thee, and prosper thy way; and thou shalt take a wife for my son of my kindred, and of my father's house:

מא. אָז תִּנָּקֶה מֵאָלָתִי כִּי תָבוֹא אֶל מִשְׁפַּחְתִּי וְאִם לֹא יִתְּנוּ לָךְ וְהָיִיתָ נָקִי מֵאָלָתִי:

τότε ἀθῷος ἔσῃ ἀπὸ τῆς ἀρᾶς μου ἡνίκα γὰρ ἐὰν ἔλθῃς εἰς τὴν ἐμὴν φυλὴν καὶ μή σοι δῶσιν καὶ ἔσῃ ἀθῷος ἀπὸ τοῦ ὁρκισμοῦ μου

41 ܘܗܵܝܕܹܿܝܢ ܬܸܬܼܚܲܣܸܐ ܡ̣ܢ ܡܵܘܡܵܬܼܝ ܟܲܕ݂ ܬܹܐܙܲܠ ܠܫܲܪܒ݂ܵܬܼܝ. ܘܐܸܢ ܠܵܐ ܢܸܬܿܠܘܼܢ ܠܵܟ: ܗܘ̤ܝܬܿ ܡܚܲܣܲܝ ܡ̣ܢ ܡܵܘ̈ܡܵܬܼܝ.

Innocens eris a maledictione mea, cum veneris ad propinquos meos, et non dederint tibi; tunc innocens eris a maledictione mea".

Եւ յայնժամ քաւեալ լիցիս ի նզովից աստի իմոց``, յորժամ երթիցես ի տոհմն իմ եւ ոչ տացեն, քաւեալ լիցիս յերդմանէ աստի իմմէ:

მაშინ უბრალო იყო წყევისაგან ჩემისა, ხოლო რაჟამს წარხჳდე ტომისა მიმართ ჩემისა და არა მოგცენ შენ და იყო უბრალო ფიცისაგან. 41 41

41 Then shalt thou be clear from this my oath, when thou comest to my kindred; and if they give not thee one, thou shalt be clear from my oath.

מב. וָאָבֹא הַיּוֹם אֶל הָעָיִן וָאֹמַר יְהֹוָה אֱלֹהֵי אֲדֹנִי אַבְרָהָם אִם יֶשְׁךָ נָּא מַצְלִיחַ דַּרְכִּי אֲשֶׁר אָנֹכִי הֹלֵךְ עָלֶיהָ:

καὶ ἐλθὼν σήμερον ἐπὶ τὴν πηγὴν εἶπα κύριε ὁ θεὸς τοῦ κυρίου μου Αβρααμ εἰ σὺ εὐοδοῖς τὴν ὁδόν μου ἣν νῦν ἐγὼ πορεύομαι ἐπ᾽ αὐτήν

42 ܘܐܸܬܲܝܬ ܝܵܘܡܵܢܵܐ ܠܘܵܬܼ ܒܹܪܵܐ ܘܐܸܡܪܹܬܼ: ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܡܵܪܝ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܐܸܢ ܐܲܬܼܩܸܢܬܿ ܐܘܼܪܚܝ ܕܐܸܬܲܝܬ ܥܠܹܝܗ.

Veni ergo hodie ad fontem et dixi: Domine, Deus domini mei Abraham, si direxisti viam meam, in qua nunc ambulo,

Եւ իբրեւ եկի այսօր յաղբեւրն, ասեմ. Տէր, Աստուած տեառն իմոյ Աբրահամու, եթէ յաջողեցեր ինձ զճանապարհս իմ զոր ես այժմիկ եկեալ եմ:

და მო-რა-ვედ მე დღეს წყაროსა ზედა, ვთქუ: უფალო ღმერთო უფლისა ჩემისა აბრაჰამისო! უკუეთუ შენ გზა კეთილ ჰყოფ გზასა ჩემსა, რომელსა ზედა ვალ მე. 42 42

42 And I came this day unto the well, and said, O LORD God of my master Abraham, if now thou do prosper my way which I go:

מג. הִנֵּה אָנֹכִי נִצָּב עַל עֵין הַמָּיִם וְהָיָה הָעַלְמָה הַיֹּצֵאת לִשְׁאֹב וְאָמַרְתִּי אֵלֶיהָ הַשְׁקִינִי נָא מְעַט מַיִם מִכַּדֵּךְ:

ἰδοὺ ἐγὼ ἐφέστηκα ἐπὶ τῆς πηγῆς τοῦ ὕδατος καὶ αἱ θυγατέρες τῶν ἀνθρώπων τῆς πόλεως ἐξελεύσονται ὑδρεύσασθαι ὕδωρ καὶ ἔσται ἡ παρθένος ᾗ ἂν ἐγὼ εἴπω πότισόν με μικρὸν ὕδωρ ἐκ τῆς ὑδρίας σου

43 ܗܵܐ ܐܸܢܵܐ ܩܵܐܹܡ ܐ̄ܢܵܐ ܥܲܠ ܒܹܪܵܐ ܕܡܲܝܵ̈ܐ: ܘܲܥܠܲܝܡܬܼܵܐ ܕܢܵܦܩܵܐ ܠܡܸܡܠܵܐ ܡܲܝ̈ܵܐ: ܘܐܹܡܲܪ ܠܵܗ.

ecce sto iuxta fontem aquae; et virgo, quae egredietur ad hauriendam aquam, audierit a me: "Da mihi pauxillum aquae ad bibendum ex hydria tua";

ահաւասիկ ես հասեալ կամ ի վերայ աղբեր ջրոյս, եւ դստերք մարդկան քաղաքիս ելանեն հանել ջուր.`` եւ եղիցի կոյս ցոր ես ասացից` թէ Արբո ինձ սակաւ մի ջուր ի սափորոյդ քումմէ:

აჰა, მე ვდგა წყაროსა ზედა წყლისასა, ხოლო ასულნი კაცთა ქალაქისათანი გამოვლენ ვსებად წყლისა. და იყოს ქალწული, რომელსაცა ვჰრქუა მე: მასუ მცირედი წყალი სარწყულისაგან შენისა. 43 43

43 Behold, I stand by the well of water; and it shall come to pass, that when the virgin cometh forth to draw water, and I say to her, Give me, I pray thee, a little water of thy pitcher to drink;

מד. וְאָמְרָה אֵלַי גַּם אַתָּה שְׁתֵה וְגַם לִגְמַלֶּיךָ אֶשְׁאָב הִוא הָאִשָּׁה אֲשֶׁר הֹכִיחַ יְהֹוָה לְבֶן אֲדֹנִי:

καὶ εἴπῃ μοι καὶ σὺ πίε καὶ ταῖς καμήλοις σου ὑδρεύσομαι αὕτη ἡ γυνή ἣν ἡτοίμασεν κύριος τῷ ἑαυτοῦ θεράποντι Ισαακ καὶ ἐν τούτῳ γνώσομαι ὅτι πεποίηκας ἔλεος τῷ κυρίῳ μου Αβρααμ

44 ܐܲܫܩܵܐܝܼܢܝ ܩܲܠܝܼܠ ܡܲܝ̈ܵܐ ܡ̣ܢ ܩܘܼܠܬܹܟ݂ܝ. ܘܬܹܐܡܲܪ ܠܝܼ ܐܵܦ ܐܲܢ̄ܬ ܐܸܫܬܲܝ ܘܐܵܦ ܠܓ݂ܵܡ̈ܠܲܝܟ ܐܸܡܠܸܐ: ܗܝܼ ܗ̄ܝܼ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܕܛܲܝܸܒ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܠܒܲܪ ܡܵܪܝ.

et dixerit mihi: "Et tu bibe, et camelis tuis hauriam", ipsa est mulier, quam praeparavit Dominus filio domini mei.

եւ ասասցէ ցիս թէ` Արբ եւ ուղտուցդ եւս քոց հանից ջուր, այն է կին զոր պատրաստեաց Տէր ծառայի իւրում Իսահակայ. եւ այնու գիտացից թէ արարեր ողորմութիւն ընդ տեառն իմում Աբրահամու:

და მრქუას მე: და შენ სუ და აქლემთაცა შენთა ვასუა, ესე დედაკაცი არს, რომელი განუმზადა უფალმან მსახურსა თჳსსა ისაკს, და ამით ვცნა, ვითარმედ უყავ წყალობაჲ უფალსა ჩემსა აბრაჰამს. 44 44

44 And she say to me, Both drink thou, and I will also draw for thy camels: let the same be the woman whom the LORD hath appointed out for my master's son.

מה. אֲנִי טֶרֶם אֲכַלֶּה לְדַבֵּר אֶל לִבִּי וְהִנֵּה רִבְקָה יֹצֵאת וְכַדָּהּ עַל שִׁכְמָהּ וַתֵּרֶד הָעַיְנָה וַתִּשְׁאָב וָאֹמַר אֵלֶיהָ הַשְׁקִינִי נָא:

καὶ ἐγένετο πρὸ τοῦ συντελέσαι με λαλοῦντα ἐν τῇ διανοίᾳ εὐθὺς Ρεβεκκα ἐξεπορεύετο ἔχουσα τὴν ὑδρίαν ἐπὶ τῶν ὤμων καὶ κατέβη ἐπὶ τὴν πηγὴν καὶ ὑδρεύσατο εἶπα δὲ αὐτῇ πότισόν με

45 ܘܐܸܢܵܐ ܥܕܲܟܹܿܝܠ ܠܵܐ ܫܸܠܡܹܬܼ ܠܲܡܡܲܠܵܠܘܼ ܒܠܹܒܿܝ: ܘܗܵܐ ܪܲܦܩܵܐ ܢܸܦܩܲܬ̤ ܘܩܘܼܠܬܵܐ ܥܲܠ ܟܲܬܼܦܵܗ: ܘܢܸܚܬܲܬܼ ܠܥܲܝܢܵܐ ܘܲܡܠܲܬܼ: ܘܐܸܡܪܸܬܼ ܠܵܗ: ܐܲܫܩܵܐܝܼܢܝ ܩܲܠܝܼܠ ܡܲܝ̈ܵܐ ܡ̣ܢ ܩܘܼܠܬܹܟ݂ܝ.

Dum haec tacitus mecum volverem, apparuit Rebecca veniens cum hydria, quam portabat in scapula; descenditque ad fontem et hausit aquam. Et aio ad eam: Da mihi paululum bibere.

Եւ եղեւ մինչչեւ իմ կատարեալ էր զխօսս ի մտի իմում, անդէն վաղվաղակի ելանէր Ռեբեկա, եւ ունէր սափոր յուս իւր. էջ յաղբեւրն եւ եհան ջուր. եւ ասեմ ցնա. Արբո ինձ:

და იყო პირველ დასრულებისა ჩემგან, მეტყუელისა გონებასა შინა, მეყსეულად რებეკა გამოვიდოდა მქონებელი სარწყულისა მჴართა ზედა. და შთავიდა წყაროსა ზედა და აღმოივსო. ხოლო ვარქუ მას: მასუ მე. 45 45

45 And before I had done speaking in mine heart, behold, Rebekah came forth with her pitcher on her shoulder; and she went down unto the well, and drew water: and I said unto her, Let me drink, I pray thee.

מו. וַתְּמַהֵר וַתּוֹרֶד כַּדָּהּ מֵעָלֶיהָ וַתֹּאמֶר שְׁתֵה וְגַם גְּמַלֶּיךָ אַשְׁקֶה וָאֵשְׁתְּ וְגַם הַגְּמַלִּים הִשְׁקָתָה:

καὶ σπεύσασα καθεῖλεν τὴν ὑδρίαν αὐτῆς ἀφ᾽ ἑαυτῆς καὶ εἶπεν πίε σύ καὶ τὰς καμήλους σου ποτιῶ καὶ ἔπιον καὶ τὰς καμήλους μου ἐπότισεν

46 ܘܐܸܣܬܲܪܗܒܲܬܼ ܘܐܲܚܬܲܬܼ ܩܘܼܠܬܵܗ ܡܸܢܵܗ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܝܼ: ܐܸܫܬܲܝ ܐܵܦ ܠܓܲܡ̈ܠܲܝܟ ܐܲܫܩܵܐ: ܘܐܸܫܬܿܝܼܬܼ ܘܐܵܦ ܠܓܲܡܠܲܝ̈ ܐܲܫܩܝܼܬܼ.

Quae festina deposuit hydriam de umero et dixit mihi: "Et tu bibe, et camelis tuis potum tribuam". Bibi, et adaquavit camelos.

Եւ փութացեալ իջոյց զսափորն յինքենէ եւ ասէ. Արբ դու, եւ ուղտուցդ եւս քոց արբուցից: Եւ արբի, եւ ուղտուցն իմոց արբոյց:

და მოსწრაფე ქმნილმან შთა-მოიღო სარწყული თავისაგან თჳსისა და თქუა: სუ შენცა ღა აქლემთაცა შენთა ვასუა. და აქლემთაცა ასუა. 46 46

46 And she made haste, and let down her pitcher from her shoulder, and said, Drink, and I will give thy camels drink also: so I drank, and she made the camels drink also.

מז. וָאֶשְׁאַל אֹתָהּ וָאֹמַר בַּת מִי אַתְּ וַתֹּאמֶר בַּת בְּתוּאֵל בֶּן נָחוֹר אֲשֶׁר יָלְדָה לּוֹ מִלְכָּה וָאָשִׂם הַנֶּזֶם עַל אַפָּהּ וְהַצְּמִידִים עַל יָדֶיהָ:

καὶ ἠρώτησα αὐτὴν καὶ εἶπα τίνος εἶ θυγάτηρ ἡ δὲ ἔφη θυγάτηρ Βαθουηλ εἰμὶ τοῦ υἱοῦ Ναχωρ ὃν ἔτεκεν αὐτῷ Μελχα καὶ περιέθηκα αὐτῇ τὰ ἐνώτια καὶ τὰ ψέλια περὶ τὰς χεῖρας αὐτῆς

47 ܘܫܲܐܸܠܬܵܗ : ܘܐܸܡܪܹܬܼ ܠܵܗ: ܒܪܲܬܼ ܡܿܢ ܐܲܢ̄ܬ ܘܐܸܡܪܲܬܼ: ܒܪܲܬܼ ܒܬܼܘܼܐܹܝܠ ܐ̄ܢܵܐ ܒܲܪ ܢܵܚܘܿܪ ܕܝܸܠܕܲܬܼ ܠܹܗ ܡܸܠܟܵܐ: ܘܐܲܪܡܝܼܬܼ ܫܹܐܪܹ̈ܐ ܒܐܝܼܕܹܝܗ ܘܲܩܕ݂ܵܫܹ̈ܐ ܒܐܸܕ݂ܢܹܝܗܿ. ܘܩܸܥܕܹܿܬ ܘܣܸܓܼܕܹܿܬܼ ܠܡܵܪܝܵܐ.

Interrogavique eam et dixi: Cuius es filia? Quae respondit: "Filia Bathuelis sum filii Nachor, quem peperit illi Melcha". Suspendi itaque anulum in naribus eius et armillas posui in manibus eius.

Եւ հարցի ցնա եւ ասեմ. Ո՞յր դուստր ես դու, պատմեա ինձ``: Եւ նա ասէ. Դուստր Բաթուելի եմ ես, որդւոյ Նաքովրայ զոր ծնաւ նմա Մեղքա: Եւ եդի գինդս յականջս`` նորա, եւ ապարանջանս ի ձեռս նորա:

და ვჰკითხე მას და ვარქუ: ვისი ხარ ასული? ხოლო მან თქუა: ასული ბათოელისი, რომელი უშვა მელქა. და შეუსხენ მას საყურნი და სალტენი ჴელთა მისთა. 47 47

47 And I asked her, and said, Whose daughter art thou? And she said, the daughter of Bethuel, Nahor's son, whom Milcah bare unto him: and I put the earring upon her face, and the bracelets upon her hands.

מח. וָאֶקֹּד וָאֶשְׁתַּחֲוֶה לַיהֹוָה וָאֲבָרֵךְ אֶת יְהֹוָה אֱלֹהֵי אֲדֹנִי אַבְרָהָם אֲשֶׁר הִנְחַנִי בְּדֶרֶךְ אֱמֶת לָקַחַת אֶת בַּת אֲחִי אֲדֹנִי לִבְנוֹ:

καὶ εὐδοκήσας προσεκύνησα κυρίῳ καὶ εὐλόγησα κύριον τὸν θεὸν τοῦ κυρίου μου Αβρααμ ὃς εὐόδωσέν μοι ἐν ὁδῷ ἀληθείας λαβεῖν τὴν θυγατέρα τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ κυρίου μου τῷ υἱῷ αὐτοῦ

48 ܘܒܲܪܸܟܹܬܼ ܠܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܡܵܪܝ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܕܕܲܒ݂ܪܵܢܝ ܒܐܘܼܪܚܵܐ ܕܩܘܼܫܬܵܐ ܠܒܹܝܬܼ ܐܲܚܘܼܗܝ ܕܡܵܪܝ: ܠܡܸܣܲܒ݂ ܒܪܲܬܼ ܐܲܚܘܼܗܝ ܕܡܵܪܝ ܠܲܒ݂ܪܹܗ.

Pronusque adoravi Dominum benedicens Domino, Deo domini mei Abraham, qui perduxit me recto itinere, ut sumerem filiam fratris domini mei filio eius.

Եւ խնդացի, եւ երկիր պագի Տեառն, եւ օրհնեցի զՏէր Աստուած տեառն իմոյ Աբրահամու, որ յաջողեաց ինձ ի ճանապարհի աստ ճշմարտութեան, առնուլ զդուստր եղբօր տեառն իմոյ որդւոյ նորա:

და სათნო ჩენილმან თაყუანის-ვეც უფალსა და ვაკურთხე უფალი ღმერთი უფლისა ჩემისა აბრაჰამისი, რომელმან წარმიმართა მე გზასა ჭეშმარიტებისასა მიყვანებად ასულისა ძმისა უფლისა ჩემისა ძისა მისისათჳს. 48 48

48 And I bowed down my head, and worshipped the LORD, and blessed the LORD God of my master Abraham, which had led me in the right way to take my master's brother's daughter unto his son.

מט. וְעַתָּה אִם יֶשְׁכֶם עֹשִׂים חֶסֶד וֶאֱמֶת אֶת אֲדֹנִי הַגִּידוּ לִי וְאִם לֹא הַגִּידוּ לִי וְאֶפְנֶה עַל יָמִין אוֹ עַל שְׂמֹאל:

εἰ οὖν ποιεῖτε ὑμεῖς ἔλεος καὶ δικαιοσύνην πρὸς τὸν κύριόν μου ἀπαγγείλατέ μοι εἰ δὲ μή ἀπαγγείλατέ μοι ἵνα ἐπιστρέψω εἰς δεξιὰν ἢ εἰς ἀριστεράν

49 ܘܗܵܫܵܐ ܐܸܢ ܥܲܒ݂ܕܿܝܼܢ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܛܲܝܒܿܘܼܬܼܵܐ ܘܩܘܼܫܬܵܐ ܥܲܡ ܡܵܪܝ: ܚܵܘܵܐܘܼܢܝ. ܘܐܸܢ ܠܵܐ: ܚܵܘܵܐܘܼܢܝ: ܘܐܸܬܼܦܢܸܐ ܠܝܲܡܝܼܢܵܐ ܐܵܘ ܠܣܸܡܵܠܵܐ.

Quam ob rem, si facitis misericordiam et veritatem cum domino meo, indicate mihi; sin autem aliud placet, et hoc dicite mihi, ut vadam ad dexteram sive ad sinistram”.

Արդ եթէ առնէք դուք շնորհս եւ արդարութիւն առ տէրն իմ, պատմեցէք ինձ. ապա թէ ոչ, ցուցէք ինձ զի դարձայց յաջ կամ յահեակ:

აწ უკუეთუ ჰყოფთ ვიდრემე თქუენ წყალობასა და სიმართლესა უფლისა თანა ჩემისა, მითხართ მე, ხოლო უკუეთუ არა, რათა მივაქციო მარჯუენით, ანუ მარცხენით. 49 49

49 And now if ye will deal kindly and truly with my master, tell me: and if not, tell me; that I may turn to the right hand, or to the left.

נ. וַיַּעַן לָבָן וּבְתוּאֵל וַיֹּאמְרוּ מֵיהֹוָה יָצָא הַדָּבָר לֹא נוּכַל דַּבֵּר אֵלֶיךָ רַע אוֹ טוֹב:

ἀποκριθεὶς δὲ Λαβαν καὶ Βαθουηλ εἶπαν παρὰ κυρίου ἐξῆλθεν τὸ πρόσταγμα τοῦτο οὐ δυνησόμεθα οὖν σοι ἀντειπεῖν κακὸν καλῷ

50 ܘܲܥܢܵܘ ܠܵܒ݂ܵܢ ܘܲܒ݂ܬܼܘܼܐܹܝܠ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܡ̣ܢ ܡܵܪܝܵܐ ܢܸܦܩܲܬܼ ܡܸܠܬܼܵܐ: ܠܵܐ ܡܸܫܟܿܚܝܼܢܲܢ ܠܡܹܐܡܲܪ ܠܵܟ݂ ܛܵܒ݂ܬܼܵܐ ܐܵܘ ܒܝܼܫܬܵܐ.

Responderunt Laban et Bathuel: “A Domino egressus est sermo; non possumus extra placitum eius quidquam aliud loqui tecum.

Պատասխանի ետուն Լաբան եւ Բաթուէլ եւ ասեն. Ի Տեառնէ ել իրդ այդ. եւ մեք ոչ կարեմք հակառակ ինչ չար ասել բարւոյ:

მიუბეს ლაბან და ბათოელ და თქუეს: უფლისაგან გამოვიდა ბრძანებაჲ ესე. ვერ ძალ-გჳც უკუე წინააღდგომად, თქუმად ჰავ-კარგობისა. 50 50

50 Then Laban and Bethuel answered and said, The thing proceedeth from the LORD: we cannot speak unto thee bad or good.

נא. הִנֵּה רִבְקָה לְפָנֶיךָ קַח וָלֵךְ וּתְהִי אִשָּׁה לְבֶן אֲדֹנֶיךָ כַּאֲשֶׁר דִּבֶּר יְהֹוָה:

ἰδοὺ Ρεβεκκα ἐνώπιόν σου λαβὼν ἀπότρεχε καὶ ἔστω γυνὴ τῷ υἱῷ τοῦ κυρίου σου καθὰ ἐλάλησεν κύριος

51 ܗܵܐ ܪܲܦܩܵܐ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟ ܕܒܲܪ ܘܙܸܠ: ܘܬܸܗܘܸܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܒܲܪ ܡܵܪܵܟ݂ ܐܲܝܟܲܢܵܐ ܕܐܸܡܲܪ ܡܵܪܝܵܐ.

En Rebecca coram te est; tolle eam et proficiscere, et sit uxor filii domini tui, sicut locutus est Dominus”.

Ահաւադիկ Ռեբեկա առաջի քո, առ եւ գնա. եւ եղիցի կին որդւոյ տեառն քոյ` որպէս եւ խօսեցաւ Տէր:

აჰა, რებეკა წინაშე შენსა, მიიყუანე და განისწრაფე და ეყავნ ცოლ ძესა უფლისა შენისასა, ვითარცა თქუა უფალმან. 51 51

51 Behold, Rebekah is before thee, take her, and go, and let her be thy master's son's wife, as the LORD hath spoken.

נב. וַיְהִי כַּאֲשֶׁר שָׁמַע עֶבֶד אַבְרָהָם אֶת דִּבְרֵיהֶם וַיִּשְׁתַּחוּ אַרְצָה לַיהֹוָה:

ἐγένετο δὲ ἐν τῷ ἀκοῦσαι τὸν παῖδα τὸν Αβρααμ τῶν ῥημάτων τούτων προσεκύνησεν ἐπὶ τὴν γῆν κυρίῳ

52 ܘܟܲܕ݂ ܫܡܲܥ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܡܸܠܲܝ̈ܗܘܿܢ: ܣܓܸܕ݂ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ.

Quod cum audisset puer Abraham, procidens adoravit in terram Dominum.

Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ ծառայն Աբրահամու զբանս նոցա, երկիր եպագ Տեառն:

ხოლო იყო ყრმისაგან სმენასა აბრაჰამისსა სიტყუათა მათთასა, თაყუანის-სცა ქუეყანასა ზედა უფალსა. 52 52

52 And it came to pass, that, when Abraham's servant heard their words, he worshipped the LORD, bowing himself to the earth.

נג. וַיּוֹצֵא הָעֶבֶד כְּלֵי כֶסֶף וּכְלֵי זָהָב וּבְגָדִים וַיִּתֵּן לְרִבְקָה וּמִגְדָּנֹת נָתַן לְאָחִיהָ וּלְאִמָּהּ:

καὶ ἐξενέγκας ὁ παῖς σκεύη ἀργυρᾶ καὶ χρυσᾶ καὶ ἱματισμὸν ἔδωκεν Ρεβεκκα καὶ δῶρα ἔδωκεν τῷ ἀδελφῷ αὐτῆς καὶ τῇ μητρὶ αὐτῆς

53 ܘܐܲܦܸܩ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܡܵܢܹ̈ܐ ܕܕܲܗܒ݂ܵܐ: ܘܡܵܢܹ̈ܐ ܕܣܹܐܡܵܐ: ܘܲܠܒ݂ܘܼܫܹ̈ܐ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܪܲܦܩܵܐ: ܘܡܵܘܗܒ݂ܵܬܼܵܐ ܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܐܲܚܹ̈ܝܗܿ ܘܠܸܐܡܵܗܿ.

Prolatisque vasis argenteis et aureis ac vestibus, dedit ea Rebeccae; res pretiosas dedit fratri eius et matri.

Եւ եհան ծառայն անօթս ոսկւոյ եւ անօթս արծաթոյ եւ հանդերձս, եւ ետ Ռեբեկայ. եւ ետ ընծայս եղբարց նորա եւ մօրն:

და გამომღებელმან ყრმამან ჭურჭლისა ოქროჲსა და ვეცხლისა და შესამოსლისა და მისცნა რებეკას. და ძღუენი მისცა ძმასა მისსა და დედასა მისსა. 53 53

53 And the servant brought forth jewels of silver, and jewels of gold, and raiment, and gave them to Rebekah: he gave also to her brother and to her mother precious things.

נד. וַיֹּאכְלוּ וַיִּשְׁתּוּ הוּא וְהָאֲנָשִׁים אֲשֶׁר עִמּוֹ וַיָּלִינוּ וַיָּקוּמוּ בַבֹּקֶר וַיֹּאמֶר שַׁלְּחֻנִי לַאדֹנִי:

καὶ ἔφαγον καὶ ἔπιον αὐτὸς καὶ οἱ ἄνδρες οἱ μετ᾽ αὐτοῦ ὄντες καὶ ἐκοιμήθησαν καὶ ἀναστὰς πρωὶ εἶπεν ἐκπέμψατέ με ἵνα ἀπέλθω πρὸς τὸν κύριόν μου

54 ܘܲܠܥܸܣܘ ܘܐܸܫܬܿܝܼܘ ܗܘ̤ ܘܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܕܥܲܡܹܗ: ܘܒ݂ܵܬܼܘ: ܘܩܲܕܸܿܡ ܒܫܲܦܪܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܫܲܕܿܪܘܼܢܝ ܐܹܙܲܠ ܠܘܵܬܼ ܡܵܪܝ.

Tunc comederunt et biberunt ipse et viri, qui erant cum eo, et pernoctaverunt ibi. Surgens autem mane locutus est puer: “Dimittite me, ut vadam ad dominum meum”.

Կերան եւ արբին նա եւ արքն որ ընդ նմա էին, եւ ննջեցին. եւ յարուցեալ ի վաղորդայն անդր ասէ. Արձակեցէք զիս զի երթայց`` առ տէր իմ:

და ჭამეს და სუეს მან და მისთანათა მყოფთა კაცთა. და დაიძინეს და აღ-რაჲ-დგა განთიად ყრმაჲ იგი და თქუა: განმავლინე მე, რათა წარვიდე უფლისა ჩემისა. 54 54

54 And they did eat and drink, he and the men that were with him, and tarried all night; and they rose up in the morning, and he said, Send me away unto my master.

נה. וַיֹּאמֶר אָחִיהָ וְאִמָּהּ תֵּשֵׁב הַנַּעֲרָה אִתָּנוּ יָמִים אוֹ עָשׂוֹר אַחַר תֵּלֵךְ:

εἶπαν δὲ οἱ ἀδελφοὶ αὐτῆς καὶ ἡ μήτηρ μεινάτω ἡ παρθένος μεθ᾽ ἡμῶν ἡμέρας ὡσεὶ δέκα καὶ μετὰ ταῦτα ἀπελεύσεται

55 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ ܐܲܚܹ̈ܝܗ ܘܐܸܡܹܗ: ܬܸܬܸܒ݂ ܥܠܲܝܡܬܼܵܐ ܥܲܡܵܢ ܝܼܪܲܚ ܝܵܘܡܝܼܢ: ܘܗܵܝܕܹܝܢ ܬܹܐܙܲܠ.

Responderuntque frater eius et mater: “Maneat puella saltem decem dies apud nos et postea proficiscetur”.

Եւ ասեն եղբարքն նորա եւ մայրն. Կացցէ կոյսն առ մեզ իբրեւ աւուրս տասն, եւ ապա երթիցէ:

მიუგეს ძმათა რებეკასთა და დედამან და ჰრქუეს: იყავნ ჩუენ თანა ქალწული ესე ვითარ აწ დღე ოდენ ათთა და ამისსა შემდგომად წარვიდეთ. 55 55

55 And her brother and her mother said, Let the damsel abide with us a few days, at the least ten; after that she shall go.

נו. וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם אַל תְּאַחֲרוּ אֹתִי וַיהֹוָה הִצְלִיחַ דַּרְכִּי שַׁלְּחוּנִי וְאֵלְכָה לַאדֹנִי:

ὁ δὲ εἶπεν πρὸς αὐτούς μὴ κατέχετέ με καὶ κύριος εὐόδωσεν τὴν ὁδόν μου ἐκπέμψατέ με ἵνα ἀπέλθω πρὸς τὸν κύριόν μου

56 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܠܵܐ ܬܫܵܘܚܪܘܼܢܵܢܝ: ܕܡܵܪܝܵܐ ܐܲܬܼܩܸܢ ܐܘܼܪܚܝ: ܫܲܕܿܪܘܼܢܵܝ ܐܹܙܲܠ ܠܘܵܬܼ ܡܵܪܝ.

“Nolite, ait, me retinere, quia Dominus direxit viam meam; dimittite me, ut pergam ad dominum meum”.

Եւ նա ասէ ցնոսա. Մի՛ խափանէք զիս, զի Տէր աջողեաց զճանապարհս իմ. արձակեցէք զիս զի երթայց առ տէրն իմ:

ხოლო მან ჰრქუა მათ: ნუ მაბრკოლებთ მე, რამეთუ უფლისა მიერ წარმემართა გზაჲ ჩემი, წარმგზავნეთ მე და წარვიდე უფლისა ჩემისა. 56 56

56 And he said unto them, Hinder me not, seeing the LORD hath prospered my way; send me away that I may go to my master.

נז. וַיֹּאמְרוּ נִקְרָא לַנַּעֲרָה וְנִשְׁאֲלָה אֶת פִּיהָ:

οἱ δὲ εἶπαν καλέσωμεν τὴν παῖδα καὶ ἐρωτήσωμεν τὸ στόμα αὐτῆς

57 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܢܸܩܪܸܐ ܠܲܛܠܝܼܬܼܵܐ ܘܢܸܫܐܲܠ ܡ̣ܢ ܦܘܼܡܵܗܿ.

Dixerunt: “Vocemus puellam et quaeramus ipsius voluntatem”.

Եւ ասեն եղբարք նորա``. Կոչեսցուք զաղջիկն եւ հարցցուք ի բերանոյ նորա:

ხოლო მათ ჰრქუეს: მოუწოდეთ ქალწულსა მასცა და ვჰკითხოთ პირსა მისსა. 57 57

57 And they said, We will call the damsel, and enquire at her mouth.

נח. וַיִּקְרְאוּ לְרִבְקָה וַיֹּאמְרוּ אֵלֶיהָ הֲתֵלְכִי עִם הָאִישׁ הַזֶּה וַתֹּאמֶר אֵלֵךְ:

καὶ ἐκάλεσαν Ρεβεκκαν καὶ εἶπαν αὐτῇ πορεύσῃ μετὰ τοῦ ἀνθρώπου τούτου ἡ δὲ εἶπεν πορεύσομαι

58 ܘܲܩܪܵܐܘܼܗܿ ܠܪܲܦܩܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܵܗ: ܐܵܙܵܠ̄ܐ ܐܲܢ̄ܬ ܥܲܡ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ : ܐܵܙܵܠ̄ܐ ܐ̄ܢܵܐ.

Cumque vocata venisset, sciscitati sunt: “Vis ire cum homine isto?”. Quae ait: “Vadam”.

Կոչեցին զՌեբեկա եւ ասեն ցնա. Երթա՞ս ընդ առնս ընդ այսմիկ: Եւ նա ասէ. Երթամ:

და მოუწოდეს რებეკას და ჰრქუეს: წარხჳდეა კაცისა ამის თანა? ხოლო მან თქუა: წარვიდე. 58 58

58 And they called Rebekah, and said unto her, Wilt thou go with this man? And she said, I will go.

נט. וַיְשַׁלְּחוּ אֶת רִבְקָה אֲחֹתָם וְאֶת מֵנִקְתָּהּ וְאֶת עֶבֶד אַבְרָהָם וְאֶת אֲנָשָׁיו:

καὶ ἐξέπεμψαν Ρεβεκκαν τὴν ἀδελφὴν αὐτῶν καὶ τὰ ὑπάρχοντα αὐτῆς καὶ τὸν παῖδα τὸν Αβρααμ καὶ τοὺς μετ᾽ αὐτοῦ

59 ܘܫܲܕܪܘܼܗܿ ܠܪܲܦܩܵܐ ܚܵܬܼܗܘܿܢ ܘܲܠܡܲܝܢܲܩܬܼܵܗܿ. ܘܲܠܥܲܒ݂ܕܵܐ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܲܠܓܲܒ݂ܪ̈ܵܘܗܝ.

Dimiserunt ergo Rebeccam sororem eorum et nutricem illius servumque Abraham et comites eius,

Եւ յուղարկեցին զՌեբեկա զքոյրն իւրեանց եւ զինչս նորա, եւ զծառայն Աբրահամու եւ որ ընդ նմայն էին:

და წარგზავნეს რებეკა, დაჲ მათი, და ზითევი მისი და მონაჲ იგი აბრაჰამისი და მისთანანი ყოველნი. 59 59

59 And they sent away Rebekah their sister, and her nurse, and Abraham's servant, and his men.

ס. וַיְבָרְכוּ אֶת רִבְקָה וַיֹּאמְרוּ לָהּ אֲחֹתֵנוּ אַתְּ הֲיִי לְאַלְפֵי רְבָבָה וְיִירַשׁ זַרְעֵךְ אֵת שַׁעַר שׂנְאָיו:

καὶ εὐλόγησαν Ρεβεκκαν τὴν ἀδελφὴν αὐτῶν καὶ εἶπαν αὐτῇ ἀδελφὴ ἡμῶν εἶ γίνου εἰς χιλιάδας μυριάδων καὶ κληρονομησάτω τὸ σπέρμα σου τὰς πόλεις τῶν ὑπεναντίων

60 ܘܒܲܪܟ݂ܘܼܗܿ ܠܪܲܦܩܵܐ ܚܵܬܼܗܘܿܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܵܗ: ܚܵܬܲܢ ܐܲܢ̄ܬ: ܗܘܲܝ ܠܐܲܠܦܹ̈ܐ ܘܲܠܪܸ̈ܒܿܘܵܬܼܵܐ: ܘܢܹܐܪܲܬܼ ܙܲܪܥܹܟ݂ܝ ܐܲܪ̈ܥܵܬܼܵܐ ܕܲܒ݂ܥܸܠܕܿܒ݂ܵܒ݂ܵܘ̈ܗܝ.

imprecantes prospera sorori suae atque dicentes: “Soror nostra es, crescas in mille milia, et possideat semen tuum portas inimicorum suorum!”.

Եւ օրհնեցին զՌեբեկա եւ ասեն ցնա. Քոյր մեր ես. իցես ի հազարս եւ ի բեւրս, եւ ժառանգեսցէ զաւակ քո զքաղաքս թշնամեաց քոց:

და აკურთხეს რებეკა, დაჲ მათი, და ჰრქუეს: დაჲ ჩუენი ხარ შენ, იყავ ათასეულად ბევრეულთა და დაიმკჳდრონ ნათესავმან შენმან ქალაქები მტერთაჲ. 60 60

60 And they blessed Rebekah, and said unto her, Thou art our sister, be thou the mother of thousands of millions, and let thy seed possess the gate of those which hate them.

סא. וַתָּקָם רִבְקָה וְנַעֲרֹתֶיהָ וַתִּרְכַּבְנָה עַל הַגְּמַלִּים וַתֵּלַכְנָה אַחֲרֵי הָאִישׁ וַיִּקַּח הָעֶבֶד אֶת רִבְקָה וַיֵּלַךְ:

ἀναστᾶσα δὲ Ρεβεκκα καὶ αἱ ἅβραι αὐτῆς ἐπέβησαν ἐπὶ τὰς καμήλους καὶ ἐπορεύθησαν μετὰ τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἀναλαβὼν ὁ παῖς τὴν Ρεβεκκαν ἀπῆλθεν

61 ܘܩܵܡܲܬܼ ܪܲܦܩܵܐ ܘܲܥܠܲܝܡܬܼܵܗ: ܘܝܼܬܸܒ݂ ܥܲܠ ܓܲܡܠܵܐ ܘܐܸܙܲܠ ܒܵܬܲܪ ܓܲܒ݂ܪܵܐ: ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܠܪܲܦܩܵܐ ܘܐܸܙܲܠ.

Igitur surrexit Rebecca et puellae illius et, ascensis camelis, secutae sunt virum; sumpsitque servus Rebeccam et abiit.

Յարուցեալ Ռեբեկա եւ նաժիշտք իւր` ելին յուղտսն եւ գնացին ընդ առնն. եւ առեալ ծառային զՌեբեկա` գնաց:

აღდგა რებეკა და შიმუნვარნი მისნი და აღსხდეს აქლემებსა ზედა და წარვიდეს, კაცისა მის თანა და წარიყუანა მონამან მან რებეკა და წარვიდა. 61 61

61 And Rebekah arose, and her damsels, and they rode upon the camels, and followed the man: and the servant took Rebekah, and went his way.

סב. וְיִצְחָק בָּא מִבּוֹא בְּאֵר לַחַי רֹאִי וְהוּא יוֹשֵׁב בְּאֶרֶץ הַנֶּגֶב:

Ισαακ δὲ ἐπορεύετο διὰ τῆς ἐρήμου κατὰ τὸ φρέαρ τῆς ὁράσεως αὐτὸς δὲ κατῴκει ἐν τῇ γῇ τῇ πρὸς λίβα

62 ܘܐܝܼܣܚܵܩ ܐܵܬܹܐ ܡܹܐܬܼܵܐ ܡ̣ܢ ܒܹܪܵܐ ܕܚܲܝܵܐ ܚܙܵܢܝ: ܘܗܘ̤ ܝܵܬܸܒ݂ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܬܲܝܡܢܵܐ.

Isaac autem venerat a regione putei Lahairoi et habitabat in terra Nageb.

Եւ Իսահակ յանապատի անդ առ Ջրհորով տեսլեանն`` բնակէր յերկրին ի կողմն հարաւոյ:

ხოლო ისაკ იქცეოდა უდაბნოსა, ჯურღმულსა მას თანა ხილვისასა, რამეთუ იგი დამკჳდრებულ იყო ქუეყანასა მას სამხრითკერძოსა. 62 62

62 And Isaac came from the way of the well Lahairoi; for he dwelt in the south country.

סג. וַיֵּצֵא יִצְחָק לָשׂוּחַ בַּשָּׂדֶה לִפְנוֹת עָרֶב וַיִּשָּׂא עֵינָיו וַיַּרְא וְהִנֵּה גְמַלִּים בָּאִים:

καὶ ἐξῆλθεν Ισαακ ἀδολεσχῆσαι εἰς τὸ πεδίον τὸ πρὸς δείλης καὶ ἀναβλέψας τοῖς ὀφθαλμοῖς εἶδεν καμήλους ἐρχομένας

63 ܘܲܢܦܲܩ ܐܝܼܣܚܵܩ ܠܲܡܗܲܠܵܟ݂ܘܼ ܒܚܲܩܠܵܐ ܒܥܸܕܵܢ ܪܲܡܫܵܐ. ܘܐܲܪܝܼܡ ܥܲܝܢܵܘ̈ܗܝ ܘܲܚܙܵܐ: ܘܗܵܐ ܓܲܡ̈ܠܹܐ ܐܵܬܹܝܢ.

Et egressus est Isaac ad lamentandum in agro, inclinata iam die. Cumque levasset oculos, vidit camelos venientes.

Եւ ել Իսահակ զբօսանել ի դաշտին ընդ երեկս. ամբարձ զաչս իւր եւ ետես զի գային ուղտք տասն:

და განსრულ იყო იგი ველად განცხრომად მიმწუხრი. და აღმხილველმან თუალთამან იხილნა აქლემნი მომავალნი ათნი. 63 63

63 And Isaac went out to meditate in the field at the eventide: and he lifted up his eyes, and saw, and, behold, the camels were coming.

סד. וַתִּשָּׂא רִבְקָה אֶת עֵינֶיהָ וַתֵּרֶא אֶת יִצְחָק וַתִּפֹּל מֵעַל הַגָּמָל:

καὶ ἀναβλέψασα Ρεβεκκα τοῖς ὀφθαλμοῖς εἶδεν τὸν Ισαακ καὶ κατεπήδησεν ἀπὸ τῆς καμήλου

64 ܘܐܲܪܝܼܡܲܬܼ ܪܲܦܩܵܐ ܥܲܝܢܹ̈ܝܗܿ ܘܲܚܙܵܬܼ ܠܐܝܼܣܚܵܩ: ܘܐܸܬܼܪܲܟ݂ܢܲܬܼ ܥܲܠ ܓܲܡܠܵܐ.

Rebecca quoque levavit oculos et vidit Isaac; descenditque de camelo

Ամբարձեալ զաչս իւր եւ Ռեբեկա ետես զԻսահակ, էջ վաղվաղակի յուղտուէ անտի:

და მიადგნა რებეკა თუალნი თჳსნი და იხილა ისაკ შთამავალი სწრაფი აქლემთა მომართ. 64 64

64 And Rebekah lifted up her eyes, and when she saw Isaac, she lighted off the camel.

סה. וַתֹּאמֶר אֶל הָעֶבֶד מִי הָאִישׁ הַלָּזֶה הַהֹלֵךְ בַּשָּׂדֶה לִקְרָאתֵנוּ וַיֹּאמֶר הָעֶבֶד הוּא אֲדֹנִי וַתִּקַּח הַצָּעִיף וַתִּתְכָּס:

καὶ εἶπεν τῷ παιδί τίς ἐστιν ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος ὁ πορευόμενος ἐν τῷ πεδίῳ εἰς συνάντησιν ἡμῖν εἶπεν δὲ ὁ παῖς οὗτός ἐστιν ὁ κύριός μου ἡ δὲ λαβοῦσα τὸ θέριστρον περιεβάλετο

65 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܥܲܒ݂ܕܵܐ: ܡܲܢܘܼ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܗܵܢܵܐ ܕܐܵܬܹܐ ܒܚܲܩܠܵܐ ܠܐܘܼܪܥܲܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܥܲܒ݂ܕܵܐ: ܗܘܼܝܘ̤ ܡܵܪܝ: ܘܢܸܣܒܲܬܼ ܪܕ݂ܝܼܕ݂ܵܐ ܘܐܸܬܼܟܲܣܝܲܬܼ.

et ait ad puerum: “Quis est ille homo, qui venit per agrum in occursum nobis?”. Dixitque ei: “Ipse est dominus meus”. At illa tollens cito velum operuit se.

եւ ասէ ցծառայն. Ո՞վ է այրն որ գայ ի դաշտին ընդ առաջ մեր: Եւ ասէ ծառայն. Նա է տէրն իմ: Եւ նորա առեալ զձորձս արկաւ զիւրեւ:

და ჰრქუა მონასა მას: ვინ არს კაცი ესე, რომელი მოგებებად ჩუენდა? ხოლო მან ჰრქუა: ესე უფალი ჩემი. და გარდამოჴდა იგი აქლემისა მისგან და მოიღო თერისტროჲ და გარე მოისხა. 65 65

65 For she had said unto the servant, What man is this that walketh in the field to meet us? And the servant had said, It is my master: therefore she took a vail, and covered herself.

סו. וַיְסַפֵּר הָעֶבֶד לְיִצְחָק אֵת כָּל הַדְּבָרִים אֲשֶׁר עָשָׂה:

καὶ διηγήσατο ὁ παῖς τῷ Ισαακ πάντα τὰ ῥήματα ἃ ἐποίησεν

66 ܘܐܸܫܬܲܥܝܼ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܠܐܝܼܣܚܵܩ ܟܠܗܘܿܢ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܹ̈ܐ ܕܥܸܒ݂ܕܲܬܼ.

Servus autem cuncta, quae gesserat, narravit Isaac;

Եւ պատմեաց ծառայն Իսահակայ զամենայն զխօսսն զոր արար:

მაშინ მიუთხრა მონამან მან ისაკს ყოველივე ესე სიტყუაჲ, რაჲცა ყო. 66 66

66 And the servant told Isaac all things that he had done.

סז. וַיְבִאֶהָ יִצְחָק הָאֹהֱלָה שָׂרָה אִמּוֹ וַיִּקַּח אֶת רִבְקָה וַתְּהִי לוֹ לְאִשָּׁה וַיֶּאֱהָבֶהָ וַיִּנָּחֵם יִצְחָק אַחֲרֵי אִמּוֹ:

εἰσῆλθεν δὲ Ισαακ εἰς τὸν οἶκον τῆς μητρὸς αὐτοῦ καὶ ἔλαβεν τὴν Ρεβεκκαν καὶ ἐγένετο αὐτοῦ γυνή καὶ ἠγάπησεν αὐτήν καὶ παρεκλήθη Ισαακ περὶ Σαρρας τῆς μητρὸς αὐτοῦ

67 ܘܐܲܥܠܵܗܿ ܐܝܼܣܚܵܩ ܠܡܲܫܟܢܵܐ ܕܣܲܪܵܐ ܐܸܡܹܗ: ܘܢܲܣܒܵܗܿ ܠܪܲܦܩܵܐ: ܘܲܗܘܵܬܼ ܠܹܗ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܘܪܲܚܡܵܗܿ: ܘܐܸܬܼܒܲܝܲܐ ܐܝܼܣܚܵܩ ܒܵܬܲܪ ܐܸܡܹܗ.

qui introduxit eam in tabernaculum Sarae matris suae et accepit Rebeccam uxorem; et dilexit eam et consolatus est a morte matris suae.

Եւ եմուտ Իսահակ ի տուն Սառայի մօր իւրոյ, եւ առ զՌեբեկա եւ եղեւ նորա կին. եւ սիրեաց զնա, եւ մխիթարեցաւ Իսահակ վասն Սառայի մօր իւրոյ:

ხოლო შევიდა ისაკ სახიდ დედისა თჳსისასა და შეიყუანა რებეკა და იყო იგი მისა ცოლად. და შეიყუარა იგი და ნუგეშინის-იცა ისაკ სარრაჲსთჳს დედისა თჳსისა. 67 67

67 And Isaac brought her into his mother Sarah's tent, and took Rebekah, and she became his wife; and he loved her: and Isaac was comforted after his mother's death.

כה

ΚΕʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܟܗ

Cap. 25

ԳԼ. ԻԵ

თავი ოცდამეხუთე

א. וַיֹּסֶף אַבְרָהָם וַיִּקַּח אִשָּׁה וּשְׁמָהּ קְטוּרָה:

προσθέμενος δὲ Αβρααμ ἔλαβεν γυναῖκα ᾗ ὄνομα Χεττουρα

1 ܘܐܵܘܣܸܦ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܲܢܣܲܒ݂ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܘܲܫܡܵܗ ܩܸܢܛܪܘܿܢܵܐ.

Abraham vero aliam duxit uxorem nomine Ceturam,

Եւ յաւել Աբրահամ առնուլ կին որում անուն էր Քետուրա:

მერმე შესძინა აბრაჰამ და მოიყუანა ცოლი, რომელსა სახელი ერქუა ქეტურა. 1 1

1 Then again Abraham took a wife, and her name was Keturah.

ב. וַתֵּלֶד לוֹ אֶת זִמְרָן וְאֶת יָקְשָׁן וְאֶת מְדָן וְאֶת מִדְיָן וְאֶת יִשְׁבָּק וְאֶת שׁוּחַ:

ἔτεκεν δὲ αὐτῷ τὸν Ζεμραν καὶ τὸν Ιεξαν καὶ τὸν Μαδαν καὶ τὸν Μαδιαμ καὶ τὸν Ιεσβοκ καὶ τὸν Σωυε

2 ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܠܹܗ ܠܙܲܡܪܵܢ: ܘܝܲܩܫܵܢ: ܘܡܵܕܵܢ: ܘܡܸܕ݂ܝܲܢ: ܘܐܲܫܒܵܩ: ܘܫܘܿܚ.

quae peperit ei Zamran et Iecsan et Madan et Madian et Iesboc et Sue.

Եւ ծնաւ նմա զԶեմրան եւ զՅեկսան, եւ զՄադան եւ զՄադիան եւ զՅեսբոկ եւ զՍովիւէ:

და უშვა მას ზემბრან და იეკტან და მანადან და მადიამ, იესბოკამ და სუვიე. 2 2

2 And she bare him Zimran, and Jokshan, and Medan, and Midian, and Ishbak, and Shuah.

ג. וְיָקְשָׁן יָלַד אֶת שְׁבָא וְאֶת דְּדָן וּבְנֵי דְדָן הָיוּ אַשּׁוּרִם וּלְטוּשִׁם וּלְאֻמִּים:

Ιεξαν δὲ ἐγέννησεν τὸν Σαβα καὶ τὸν Θαιμαν καὶ τὸν Δαιδαν υἱοὶ δὲ Δαιδαν ἐγένοντο Ραγουηλ καὶ Ναβδεηλ καὶ Ασσουριιμ καὶ Λατουσιιμ καὶ Λοωμιμ

3 ܘܝܲܩܫܵܢ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܲܫܒ݂ܵܐ ܘܲܠܕ݂ܵܪܲܢ: ܘܲܒ݂ܢܲܝ̈ ܕܵܪܲܢ ܗܘ̤ܵܘ ܐܲܫܘܿܕܝܼܡ : ܘܠܲܛܫܝܼܡ: ܘܐܲܡܝܼܡ.

Iecsan quoque genuit Saba et Dedan. Filii Dedan fuerunt Assurim et Latusim et Loommim.

Եւ Յեկսան ծնաւ զՍաբա եւ զԹեման`` եւ զԴադան. եւ եղեն որդիք Դադանայ` Ռագուէլ եւ Նաբդեէլ եւ`` Ասուրիիմ եւ Լատուսիիմ եւ Լովովմիմ:

და იეკტან შვა სამან და თემან და დედან. და ძენი დედანისნი იყუნეს: რაგველ და ნაბდიელ და სურინ და ლატუსინ და ლომიმ. 3 3

3 And Jokshan begat Sheba, and Dedan. And the sons of Dedan were Asshurim, and Letushim, and Leummim.

ד. וּבְנֵי מִדְיָן עֵיפָה וָעֵפֶר וַחֲנֹךְ וַאֲבִידָע וְאֶלְדָּעָה כָּל אֵלֶּה בְּנֵי קְטוּרָה:

υἱοὶ δὲ Μαδιαμ Γαιφα καὶ Αφερ καὶ Ενωχ καὶ Αβιρα καὶ Ελραγα πάντες οὗτοι ἦσαν υἱοὶ Χεττουρας

4 ܘܲܒ݂ܢܲܝ̈ ܡܸܕ݂ܝܵܢ: ܥܦܵܐ: ܘܚܵܦܵܪ: ܘܲܚܢܘܿܟ: ܘܐܲܒ݂ܝܼܕܲܥ: ܘܐܲܠܕܲܥܵܐ: ܟܠܗܘܿܢ ܗܵܠܹܝܢ ܒ̈ܢܲܝ ܩܢܸܛܪܘܿܢܵܐ.

At vero ex Madian ortus est Epha et Opher et Henoch et Abida et Eldaa. Omnes hi filii Ceturae.

Եւ որդիք Մադիամու` Գեփար եւ Ափեր եւ Ենոք եւ Աբիդա եւ Եղդագա. ամենեքեան սոքա էին որդիք Քետուրայ:

და ძენი მადიამისნი: გეფარ და აფერ და ენოქ და აბიდრა და სერგამაჲ. ესე ყოველნი იყვნეს ძენი ქეტურაჲსნი. 4 4

4 And the sons of Midian; Ephah, and Epher, and Hanoch, and Abidah, and Eldaah. All these were the children of Keturah.

ה. וַיִּתֵּן אַבְרָהָם אֶת כָּל אֲשֶׁר לוֹ לְיִצְחָק:

ἔδωκεν δὲ Αβρααμ πάντα τὰ ὑπάρχοντα αὐτοῦ Ισαακ τῷ υἱῷ αὐτοῦ

5 ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܟܠܡܸܕܸܡ ܕܐܝܼܬܼ ܠܹܗ ܠܐܝܼܣܚܵܩ ܒܪܹܗ.

Deditque Abraham cuncta, quae possederat, Isaac;

Եւ ետ Աբրահամ զամենայն ինչս իւր Իսահակայ որդւոյ իւրում:

და მისცა აბრაჰამ ყოველივე მონაგები ისაკს, ძესა თჳსსა. 5 5

5 And Abraham gave all that he had unto Isaac.

ו. וְלִבְנֵי הַפִּילַגְשִׁים אֲשֶׁר לְאַבְרָהָם נָתַן אַבְרָהָם מַתָּנֹת וַיְשַׁלְּחֵם מֵעַל יִצְחָק בְּנוֹ בְּעוֹדֶנּוּ חַי קֵדְמָה אֶל אֶרֶץ קֶדֶם:

καὶ τοῖς υἱοῖς τῶν παλλακῶν αὐτοῦ ἔδωκεν Αβρααμ δόματα καὶ ἐξαπέστειλεν αὐτοὺς ἀπὸ Ισαακ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ ἔτι ζῶντος αὐτοῦ πρὸς ἀνατολὰς εἰς γῆν ἀνατολῶν

6 ܘܠܲܒ݂̈ܢܲܝ ܕܪܘܼܟ݂ܬܹܗ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܝܲܗ̄ܒ݂ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܡܵܘܗܒ݂ܵܬܼܵܐ: ܘܫܲܕܲܪ ܐܸܢܘܿܢ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܼ ܐܝܼܣܚܵܩ ܒܪܹܗ: ܥܲܕ݂ ܗܘ̤ ܚܲܝ: ܩܲܕ݂ܡܵܝܑܝܼܬܼ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܡܲܕ݂ܢܚܵܐ.

filiis autem concubinarum suarum largitus est munera et separavit eos ab Isaac filio suo, dum adhuc ipse viveret, ad plagam orientalem.

Եւ որդւոց հարճիցն իւրոց որ էին Աբրահամու` ետ Աբրահամ պարգեւս, եւ արձակեաց զնոսա յԻսահակայ որդւոյ իւրոյ, մինչդեռ ինքն կենդանի էր, ընդ արեւելս` յերկիրն արեւելից:

და ძეთა მათ ხარჭთა მისთასა სცა საცემელი და განავლინნა იგინი ისაკისგან, ძისა თჳსისა, ცხორებასავე თჳსსა აღმოსლვად ქუეყანად აღმოსავალთასა. 6 6

6 But unto the sons of the concubines, which Abraham had, Abraham gave gifts, and sent them away from Isaac his son, while he yet lived, eastward, unto the east country.

ז. וְאֵלֶּה יְמֵי שְׁנֵי חַיֵּי אַבְרָהָם אֲשֶׁר חָי מְאַת שָׁנָה וְשִׁבְעִים שָׁנָה וְחָמֵשׁ שָׁנִים:

ταῦτα δὲ τὰ ἔτη ἡμερῶν ζωῆς Αβρααμ ὅσα ἔζησεν ἑκατὸν ἑβδομήκοντα πέντε ἔτη

7 ܘܗܵܠܹܝܢ ܝܵܘܡܲܝ ܫܢܲܝ ܚܲܝܵܘܗܝ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܕܲܚܝܵܐ: ܡܵܐܐ ܘܫܲܒ݂ܥܝܼܢ ܘܚܲܡܸܫ ܫܢ̈ܝܼܢ.

Fuerunt autem dies vitae Abrahae centum septuaginta quinque anni.

Եւ այս են ամք աւուրց կենացն Աբրահամու զորս եկեաց, հարիւր եւթանասուն եւ հինգ ամ:

ესე არიან წელნი დღეთა აბრაჰამისთანი, რაოდენ ცხოვნდა ასსამეოცდაათხუთმეტ წელ. 7 7

7 And these are the days of the years of Abraham's life which he lived, an hundred threescore and fifteen years.

ח. וַיִּגְוַע וַיָּמָת אַבְרָהָם בְּשֵׂיבָה טוֹבָה זָקֵן וְשָׂבֵעַ וַיֵּאָסֶף אֶל עַמָּיו:

καὶ ἐκλιπὼν ἀπέθανεν Αβρααμ ἐν γήρει καλῷ πρεσβύτης καὶ πλήρης ἡμερῶν καὶ προσετέθη πρὸς τὸν λαὸν αὐτοῦ

8 ܘܐܸܬܼܟܪܲܗ ܘܡܝܼܬܼ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܒܣܲܝܒܘܼܬܼܵܐ ܛܵܒ݂ܬܼܵܐ: ܣܐܸܒ݂ ܘܲܣܒܲܥ ܝܵܘܡܵܬܹܗ: ܘܐܸܬܼܟܲܢܲܫ ܠܘܵܬ ܥܲܡܹܗ.

Et deficiens mortuus est Abraham in senectute bona provectaeque aetatis et plenus dierum congregatusque est ad populum suum.

Եւ պակասեալ Աբրահամու մեռաւ ի բարւոք ծերութեան, ալեւորեալ եւ լի աւուրբք. եւ յաւելաւ առ ժողովուրդ իւր:

და მოკუდა აბრაჰამ სიბერითა კეთილითა მოხუცებული ღა დღითა სავსე და შეეძინა ერსა თჳსსა. 8 8

8 Then Abraham gave up the ghost, and died in a good old age, an old man, and full of years; and was gathered to his people.

ט. וַיִּקְבְּרוּ אֹתוֹ יִצְחָק וְיִשְׁמָעֵאל בָּנָיו אֶל מְעָרַת הַמַּכְפֵּלָה אֶל שְׂדֵה עֶפְרֹן בֶּן צֹחַר הַחִתִּי אֲשֶׁר עַל פְּנֵי מַמְרֵא:

καὶ ἔθαψαν αὐτὸν Ισαακ καὶ Ισμαηλ οἱ υἱοὶ αὐτοῦ εἰς τὸ σπήλαιον τὸ διπλοῦν εἰς τὸν ἀγρὸν Εφρων τοῦ Σααρ τοῦ Χετταίου ὅ ἐστιν ἀπέναντι Μαμβρη

9 ܘܩܲܒ݂ܪܘܼܗܝ ܐܝܼܣܚܵܩ ܘܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ ܒܢܵܘ̈ܗܝ: ܒܲܡܥܲܪܬܼܵܐ ܐܲܥܝܼܦܬܵܐ ܕܲܒ݂ܚܲܩܠܵܐ ܕܥܸܦܪܘܿܢ ܒܲܪ ܨܵܚܲܪ ܚܹܬܼܵܝܵܐ ܕܲܩܕ݂ܵܡ ܡܲܡܪܹܐ.

Et sepelierunt eum Isaac et Ismael filii sui in spelunca Machpela, quae sita est in agro Ephron filii Seor Hetthaei e regione Mambre,

Եւ թաղեցին զնա Իսահակ եւ Իսմայէլ որդիք նորա` յայրի անդ ի կրկնում յագարակին Եփրոնի որդւոյ Սահառայ Քետացւոյ, որ է յանդիման Մամբրէի:

და დაფლეს იგი ისაკ და ისმაელ, ძეთა მისთა, ქუაბსა მრჩობლსა, აგარაკსა მას ეფრონისსა, ძისა საარისსა ქეტელისასა, რომელ არს წინაშე მამბრესსა. 9 9

9 And his sons Isaac and Ishmael buried him in the cave of Machpelah, in the field of Ephron the son of Zohar the Hittite, which is before Mamre;

י. הַשָּׂדֶה אֲשֶׁר קָנָה אַבְרָהָם מֵאֵת בְּנֵי חֵת שָׁמָּה קֻבַּר אַבְרָהָם וְשָׂרָה אִשְׁתּוֹ:

τὸν ἀγρὸν καὶ τὸ σπήλαιον ὃ ἐκτήσατο Αβρααμ παρὰ τῶν υἱῶν Χετ ἐκεῖ ἔθαψαν Αβρααμ καὶ Σαρραν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ

10 ܚܲܩܠܵܐ ܕܲܙܒܲܢ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܡ̣ܢ ܒܢܲܝ ܚܹܝܬܼ ܠܝܘܼܪܬܵܢܵܐ ܕܩܲܒ݂ܪܵܐ: ܬܲܡܵܢ ܐܸܬܼܩܒܲܪ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܣܲܪܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ.

quem emerat a filiis Heth. Ibi sepultus est ipse et Sara uxor eius.

Ագարակն եւ այրն զոր ստացաւ Աբրահամ յորդւոցն Քետայ. անդ թաղեցին զԱբրահամ եւ զՍառա կին նորա:

აგარაკი იგი და ქუაბი, რომელ მოიგო აბრაჰამ ძეთაგან ქეტისთა, მუნ დაჰფლეს აბრაჰამ და სარრა, ცოლი მისი. 10 10

10 The field which Abraham purchased of the sons of Heth: there was Abraham buried, and Sarah his wife.

יא. וַיְהִי אַחֲרֵי מוֹת אַבְרָהָם וַיְבָרֶךְ אֱלֹהִים אֶת יִצְחָק בְּנוֹ וַיֵּשֶׁב יִצְחָק עִם בְּאֵר לַחַי רֹאִי:

ἐγένετο δὲ μετὰ τὸ ἀποθανεῖν Αβρααμ εὐλόγησεν ὁ θεὸς Ισαακ τὸν υἱὸν αὐτοῦ καὶ κατῴκησεν Ισαακ παρὰ τὸ φρέαρ τῆς ὁράσεως

11 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܡܝܼܬܼ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܒܲܪܸܟ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܝܼܣܚܵܩ ܒܪܹܗ: ܘܝܼܬܸܒ݂ ܐܝܼܣܚܵܩ ܥܲܠ ܓܹܢ̄ܒ݂ ܒܹܪܵܐ ܕܚܲܝܵܐ ܚܙܵܢܝ.

Et post obitum illius benedixit Deus Isaac filio eius, qui habitabat iuxta puteum Lahairoi.

Եւ եղեւ յետ մահուանն Աբրահամու օրհնեաց Աստուած զԻսահակ զորդի նորա. եւ բնակեցաւ Իսահակ առ Ջրհորի տեսլեանն:

და იყო, შემდგომად სიკუდილისა აბრაჰამისა აკურთხა ღმერთმან ისაკი, ძე მისი. და დაემკჳდრა ისაკ ჯურღმულსა მას თანა ხილვისასა. 11 11

11 And it came to pass after the death of Abraham, that God blessed his son Isaac; and Isaac dwelt by the well Lahairoi.

יב. וְאֵלֶּה תֹּלְדֹת יִשְׁמָעֵאל בֶּן אַבְרָהָם אֲשֶׁר יָלְדָה הָגָר הַמִּצְרִית שִׁפְחַת שָׂרָה לְאַבְרָהָם:

αὗται δὲ αἱ γενέσεις Ισμαηλ τοῦ υἱοῦ Αβρααμ ὃν ἔτεκεν Αγαρ ἡ παιδίσκη Σαρρας τῷ Αβρααμ

12 ܘܗܵܠܹܝܢ ܬܵܘܠܕ݂ܵܬܹܗ ܕܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ ܒܲܪ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܕܝܸܠܕܲܬܼ ܗܵܓ݂ܵܪ ܡܸܨܪܵܝܬܵܐ ܐܲܡܬܼܵܗܿ ܕܣܲܪܲܐ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ.

Hae sunt generationes Ismael filii Abrahae, quem peperit ei Agar Aegyptia famula Sarae.

Եւ այս են ծնունդք Իսմայելի որդւոյ Աբրահամու, զոր ծնաւ Ագար Եգիպտացի Աբրահամու, աղախինն Սառայի:

და ესე შობანი არიან ისმაელისნი, ძისა აბრაჰამისნი, რომელ უშვა აგარ მეგჳპტელმან, მჴევალმან აბრაჰამს. 12 12

12 Now these are the generations of Ishmael, Abraham's son, whom Hagar the Egyptian, Sarah's handmaid, bare unto Abraham:

יג. וְאֵלֶּה שְׁמוֹת בְּנֵי יִשְׁמָעֵאל בִּשְׁמֹתָם לְתוֹלְדֹתָם בְּכֹר יִשְׁמָעֵאל נְבָיֹת וְקֵדָר וְאַדְבְּאֵל וּמִבְשָׂם:

καὶ ταῦτα τὰ ὀνόματα τῶν υἱῶν Ισμαηλ κατ᾽ ὄνομα τῶν γενεῶν αὐτοῦ πρωτότοκος Ισμαηλ Ναβαιωθ καὶ Κηδαρ καὶ Ναβδεηλ καὶ Μασσαμ

13 ܘܗܵܠܹܝܢ ܫܡܵܗܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܢܲܝ̈ ܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ ܒܲܫܡܵܗܲܝܗܘܿܢ ܠܬܼܵܘ̈ܠܕ݂ܵܬܼܗܘܿܢ: ܒܘܼܟ݂ܪܹܗ ܕܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ ܢܒ݂ܝܼܘܼܬܼ: ܘܩܹܕ݂ܵܪ: ܘܐܲܪܒܵܠ: ܘܡܲܒ݂ܣܲܡ.

Et haec nomina filiorum Ismael in vocabulis et generationibus suis: primogenitus Ismaelis Nabaioth, dein Cedar et Adbeel et Mabsam,

Եւ այս են անուանք որդւոցն Իսմայելի ըստ անուանց ազգացն նորա. անդրանիկ Իսմայելի Նաբեովթ եւ Կեդար եւ Աբդեէլ եւ Մաբսամ:

და ესე სახელები არს ძეთა ისმაელისთა მსგავსად სახელებისა ნათესავთა მათთასა: პირმშოჲ ისმაელისი-ნაბეოთ და კედარ და აბდიელ, მასმან. 13 13

13 And these are the names of the sons of Ishmael, by their names, according to their generations: the firstborn of Ishmael, Nebajoth; and Kedar, and Adbeel, and Mibsam,

יד. וּמִשְׁמָע וְדוּמָה וּמַשָּׂא:

καὶ Μασμα καὶ Ιδουμα καὶ Μασση

14 ܘܡܲܫܡܲܥ: ܘܪܘܿܡܵܐ: ܘܡܲܣܵܐ.

Masma quoque et Duma et Massa,

եւ Մասմա եւ Իդումա եւ Մասէ:

და მასონ და იდუმა და მასე. 14 14

14 And Mishma, and Dumah, and Massa,

טו. חֲדַד וְתֵימָא יְטוּר נָפִישׁ וָקֵדְמָה:

καὶ Χοδδαδ καὶ Θαιμαν καὶ Ιετουρ καὶ Ναφες καὶ Κεδμα

15 ܘܚܵܕ݂ܵܪ: ܘܬܲܝܡܵܐ: ܘܢܵܛܘܿܪ: ܘܲܢܦܸܫ: ܘܲܩܕܸܡ.

Hadad et Thema, Iethur et Naphis et Cedma.

եւ Քողդադ եւ Թեմա եւ Յետուր եւ Նափէս եւ Կեդմա:

და ქოლდადად და თემან, და ესტურ და ნაფეს და კედნაჲ. 15 15

15 Hadar, and Tema, Jetur, Naphish, and Kedemah:

טז. אֵלֶּה הֵם בְּנֵי יִשְׁמָעֵאל וְאֵלֶּה שְׁמֹתָם בְּחַצְרֵיהֶם וּבְטִירֹתָם שְׁנֵים עָשָׂר נְשִׂיאִם לְאֻמֹּתָם:

οὗτοί εἰσιν οἱ υἱοὶ Ισμαηλ καὶ ταῦτα τὰ ὀνόματα αὐτῶν ἐν ταῖς σκηναῖς αὐτῶν καὶ ἐν ταῖς ἐπαύλεσιν αὐτῶν δώδεκα ἄρχοντες κατὰ ἔθνη αὐτῶν

16 ܗܵܠܹܝܢ ܐܸܢܘܿܢ ܒܢܵܘܗܝ ܕܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ: ܘܗܵܠܹܝܢ ܫܡܵܗܲܝܗܘܿܢ ܒܕ݂ܵܪܲܝܗܘܿܢ ܘܒܲܛܝܵܪܲܝܗܘܿܢ: ܬܪܸܥܣܲܪ ܪܵܘܪܒ݂ܵܢܝܼܢ ܠܐܸܡܘܵܬܼܗܘܿܢ.

Isti sunt filii Ismaelis, et haec nomina eorum per vicos et mansiones eorum: duodecim principes tribuum suarum.

Սոքա են որդիք Իսմայելի, եւ այս անուանք են նոցա ի հանգրուանս իւրեանց եւ ի խորանս իւրեանց, երկոտասան իշխանք նոցա ըստ ազգաց իւրեանց:

ესე არიან ძენი ისმაელისნი ესე არს სახელები მათი კარვებსა მათსა და ეზოთა შინა მათსა, ათორმეტნი მთავარნი ნათესავთა მათთანი. 16 16

16 These are the sons of Ishmael, and these are their names, by their towns, and by their castles; twelve princes according to their nations.

יז. וְאֵלֶּה שְׁנֵי חַיֵּי יִשְׁמָעֵאל מְאַת שָׁנָה וּשְׁלשִׁים שָׁנָה וְשֶׁבַע שָׁנִים וַיִּגְוַע וַיָּמָת וַיֵּאָסֶף אֶל עַמָּיו:

καὶ ταῦτα τὰ ἔτη τῆς ζωῆς Ισμαηλ ἑκατὸν τριάκοντα ἑπτὰ ἔτη καὶ ἐκλιπὼν ἀπέθανεν καὶ προσετέθη πρὸς τὸ γένος αὐτοῦ

17 ܘܗܵܠܹܝܢ ܫܢܲܝ ܚܲܝܵܘܗܝ ܕܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ: ܡܵܐܐ ܘܲܬܼܠܵܬܼܝܼܢ ܘܲܫܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܐܸܬܼܟܪܲܗ ܘܡܝܼܬܼ ܘܐܸܬܼܟܲܢܲܫ ܠܘܵܬܼ ܥܲܡܹܗ.

Et facti sunt anni vitae Ismaelis centum triginta septem; deficiens mortuus est et appositus ad populum suum.

Եւ այս են ամք կենաց Իսմայելի, հարեւր երեսուն եւ եւթն ամ. եւ պակասեալ մեռաւ, եւ յաւելաւ յազգ իւր:

და ესე არიან წელნი დღეთა ცხორებისა ისმაელისანი: ასოცდაჩჳდმეტ წელ. და მოკლებით მოკუდა და შეეძინა ნათესავსა თჳსსა. 17 17

17 And these are the years of the life of Ishmael, an hundred and thirty and seven years: and he gave up the ghost and died; and was gathered unto his people.

יח. וַיִּשְׁכְּנוּ מֵחֲוִילָה עַד שׁוּר אֲשֶׁר עַל פְּנֵי מִצְרַיִם בֹּאֲכָה אַשּׁוּרָה עַל פְּנֵי כָל אֶחָיו נָפָל:

κατῴκησεν δὲ ἀπὸ Ευιλατ ἕως Σουρ ἥ ἐστιν κατὰ πρόσωπον Αἰγύπτου ἕως ἐλθεῖν πρὸς Ἀσσυρίους κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ κατῴκησεν

18 ܘܲܫܪܵܘ ܡ̣ܢ ܚܘܝܼܠܵܐ: ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܫܘܿܕ݂ ܕܲܩܕ݂ܵܡ ܡܸܨܪܝܹܢ ܕܲܒ݂ܡܲܥܠܵܢܵܐ ܕܐܵܬܼܘܼܪ: ܥܲܠ ܬܚܘܼܡܵܐ ܕܟ݂ܠܗܘܿܢ ܐܲܚܵܘܗܝ ܫܪܵܐ.

Habitaverunt autem ab Hevila usque Sur, quae respicit Aegyptum introeuntibus Assyriam. In faciem cunctorum fratrum suorum obiit.

Եւ բնակեցաւ յԵւիլայ մինչեւ ցՍուր որ է յանդիման Եգիպտոսի, մինչեւ ի գալ յԱսորեստանեայս. յանդիման ամենայն եղբարց իւրոց բնակեցաւ:

და დაეშენა ევლათიდგან ვიდრე სურდამდე, რომელ არს წინაშე პირსა ეგჳპტისასა ვიდრე მოსულადმდე ასურასტანელთა წინაშე, პირსა ყოველთა ძმათა მისთასა დაემკჳდრა. 18 18

18 And they dwelt from Havilah unto Shur, that is before Egypt, as thou goest toward Assyria: and he died in the presence of all his brethren.

יט. וְאֵלֶּה תּוֹלְדֹת יִצְחָק בֶּן אַבְרָהָם אַבְרָהָם הוֹלִיד אֶת יִצְחָק:

καὶ αὗται αἱ γενέσεις Ισαακ τοῦ υἱοῦ Αβρααμ Αβρααμ ἐγέννησεν τὸν Ισαακ

19 ܘܗܵܠܹܝܢ ܬܵܘ̈ܠܕ݂ܵܬܹܗ ܕܐܝܼܣܚܵܩ ܒܲܪ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ. ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܐܵܘܠܸܕ݂ ܠܐܝܼܣܚܵܩ.

Hae sunt generationes Isaac filii Abraham: Abraham genuit Isaac;

Եւ այս են ծնունդք Իսահակայ որդւոյ Աբրահամու. Աբրահամ ծնաւ զԻսահակ:

და ესე შობანი არიან ისაკისნი, ძისა აბრაჰამისნი: აბრაჰამ შვა ისაკ. 19 19

19 And these are the generations of Isaac, Abraham's son: Abraham begat Isaac:

כ. וַיְהִי יִצְחָק בֶּן אַרְבָּעִים שָׁנָה בְּקַחְתּוֹ אֶת רִבְקָה בַּת בְּתוּאֵל הָאֲרַמִּי מִפַּדַּן אֲרָם אֲחוֹת לָבָן הָאֲרַמִּי לוֹ לְאִשָּׁה:

ἦν δὲ Ισαακ ἐτῶν τεσσαράκοντα ὅτε ἔλαβεν τὴν Ρεβεκκαν θυγατέρα Βαθουηλ τοῦ Σύρου ἐκ τῆς Μεσοποταμίας ἀδελφὴν Λαβαν τοῦ Σύρου ἑαυτῷ γυναῖκα

20 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܐܝܼܣܚܵܩ ܒܲܪ ܐܲܪܒܿܥܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܟܲܕ݂ ܢܣܲܒ݂ ܠܪܲܦܩܵܐ ܒܪܲܬܼ ܒܬܼܘܼܐܹܝܠ ܐܵܪܵܡܵܝܵܐ ܡ̣ܢ ܦܵܕܵܢ ܕܐܵܪܲܡ: ܚܵܬܹܗ ܕܠܵܒ݂ܵܢ ܐܵܪܵܡܵܝܵܐ ܠܹܗ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ.

qui, cum quadraginta esset annorum, duxit uxorem Rebeccam filiam Bathuelis Aramaei de Paddanaram, sororem Laban Aramaei.

Եւ էր Իսահակ ամաց քառասնից յորժամ առ զՌեբեկա զդուստր Բաթուելի Ասորւոյ, որ էր ի Միջագետաց Ասորւոց, զքոյր Լաբանու Ասորւոյ իւր ի կնութեան:

და იყო ისაკ ორმეოცდასამთა წლისა, ოდეს მოიყუანა რებეკა, ასული ბათოელისი, ასურისა შუამდინარით, დაჲ ლაბანისი, თჳსსა ცოლად 20 20

20 And Isaac was forty years old when he took Rebekah to wife, the daughter of Bethuel the Syrian of Padanaram, the sister to Laban the Syrian.

כא. וַיֶּעְתַּר יִצְחָק לַיהֹוָה לְנֹכַח אִשְׁתּוֹ כִּי עֲקָרָה הִוא וַיֵּעָתֶר לוֹ יְהֹוָה וַתַּהַר רִבְקָה אִשְׁתּוֹ:

ἐδεῖτο δὲ Ισαακ κυρίου περὶ Ρεβεκκας τῆς γυναικὸς αὐτοῦ ὅτι στεῖρα ἦν ἐπήκουσεν δὲ αὐτοῦ ὁ θεός καὶ ἔλαβεν ἐν γαστρὶ Ρεβεκκα ἡ γυνὴ αὐτοῦ

21 ܘܨܲܠܝܼ ܐܝܼܣܚܵܩ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ ܡܸܛܠ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܲܥܩܲܪܬܼܵܐ ܗ̄ܝܼ: ܘܲܥܢܵܝܗܝ ܡܵܪܝܵܐ: ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܪܲܦܩܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ.

Deprecatusque est Isaac Dominum pro uxore sua, eo quod esset sterilis. Qui exaudivit eum et dedit conceptum Rebeccae.

Եւ աղաչէր Իսահակ զՏէր վասն Ռեբեկայ կնոջ իւրոյ զի ամուլ էր: Եւ լուաւ նմա Աստուած, եւ յղացաւ Ռեբեկա կին նորա:

და ევედრებოდა ისაკ ღმერთსა, ცოლისა თჳსისა რებეკასთჳს, რამეთუ ბერწ იყო. და შეისმინა მისი ღმერთმან და მუცლად-იღო ცოლმან მისმან, რებეკა 21 21

21 And Isaac intreated the LORD for his wife, because she was barren: and the LORD was intreated of him, and Rebekah his wife conceived.

כב. וַיִּתְרֹצֲצוּ הַבָּנִים בְּקִרְבָּהּ וַתֹּאמֶר אִם כֵּן לָמָּה זֶּה אָנֹכִי וַתֵּלֶךְ לִדְרשׁ אֶת יְהֹוָה:

ἐσκίρτων δὲ τὰ παιδία ἐν αὐτῇ εἶπεν δέ εἰ οὕτως μοι μέλλει γίνεσθαι ἵνα τί μοι τοῦτο ἐπορεύθη δὲ πυθέσθαι παρὰ κυρίου

22 ܘܐܲܠܨܝܼܢ ܒܢܹܝܗܿ ܒܟܲܪܣܵܐ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ. ܐܸܢ ܗܵܟܲܢܵܐ ܗ̄ܘܼ: ܠܡܵܢܵܐ ܚܲܝܵܐ ܐ̄ܢܵܐ. ܘܐܸܙܲܠ̄ܬܼ ܠܡܸܫܐܲܠ ܡ̣ܢ ܡܵܪܝܵܐ.

Sed collidebantur in utero eius parvuli. Quae ait: “Si sic est, cur mihi?”. Perrexitque, ut consuleret Dominum.

Եւ խաղային մանկունքն ի նմա. եւ ասէ. Եթէ այսպէս լինիցի ինձ, ընդէ՞ր իցէ ինձ այս: Եւ գնաց հարցանել ի Տեառնէ:

და ჰკრთებოდეს ყრმანი მუცელსა მისსა და თქუა: უკუეთუ ესრეთ ყოფად არს ჩემდა, რაჲსათჳსმე ესე ჩემდა? და წარვიდა იგი კითხვად უფლისა მიერ. 22 22

22 And the children struggled together within her; and she said, If it be so, why am I thus? And she went to enquire of the LORD.

כג. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה לָהּ שְׁנֵי גוֹיִם בְּבִטְנֵךְ וּשְׁנֵי לְאֻמִּים מִמֵּעַיִךְ יִפָּרֵדוּ וּלְאֹם מִלְאֹם יֶאֱמָץ וְרַב יַעֲבֹד צָעִיר:

καὶ εἶπεν κύριος αὐτῇ δύο ἔθνη ἐν τῇ γαστρί σού εἰσιν καὶ δύο λαοὶ ἐκ τῆς κοιλίας σου διασταλήσονται καὶ λαὸς λαοῦ ὑπερέξει καὶ ὁ μείζων δουλεύσει τῷ ἐλάσσονι

23 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܗ ܡܵܪܝܵܐ: ܬܪܹܝܢ ܥܲܡܝܼܢ ܒܲܡܥܲܝܟܝ: ܘܬܲܪܬܹܝܢ ܐܸܡ̈ܘܵܢ ܡ̣ܢ ܡܥܲܝܟܝ ܢܸܬܼܦܲܪܫܵܢ: ܘܐܘܼܡܬܵܐ ܡ̣ܢ ܐܘܼܡܬܵܐ ܬܸܥܫܲܢ: ܘܪܲܒܵܐ ܢܸܫܬܲܥܒܲܕ݂ ܠܲܙܥܘܿܪܵܐ.

Qui respondens ait: “Duae gentes sunt in utero tuo, et duo populi ex ventre tuo dividentur; populusque populum superabit, et maior serviet minori”.

Եւ ասէ ցնա Տէր. Երկու ազգ են յարգանդի քում, եւ երկու ժողովուրդք յորովայնէ քումմէ զատցին. եւ ժողովուրդ զժողովրդեամբ ելեւել առնիցէ, եւ երէցն կրտսերոյն ծառայեսցէ:

და ჰრქუა მას უფალმან: აჰა ეგერა, ორი ნათესავი არს მუცელსა შენსა და ორნი ერნი მუცლისა შენისაგან გამოვიდენ. და ერი ერსა წარემატოს და უხუცესი ჰმონებდეს მრწემსა. 23 23

23 And the LORD said unto her, Two nations are in thy womb, and two manner of people shall be separated from thy bowels; and the one people shall be stronger than the other people; and the elder shall serve the younger.

כד. וַיִּמְלְאוּ יָמֶיהָ לָלֶדֶת וְהִנֵּה תוֹמִם בְּבִטְנָהּ:

καὶ ἐπληρώθησαν αἱ ἡμέραι τοῦ τεκεῖν αὐτήν καὶ τῇδε ἦν δίδυμα ἐν τῇ κοιλίᾳ αὐτῆς

24 ܘܫܲܠܡܸܘ ܝܵܘܡܵܬܼܵܗ ܠܡܹܐܠܲܕ݂: ܘܗܵܐ ܬܐܵܡܹܐ ܒܟܲܪܣܵܗ.

Iam tempus pariendi venerat, et ecce gemini in utero eius.

Եւ իբրեւ լցան նորա աւուրք ծնանելոյ, եւ էին երկու որդիք յորովայնի նորա:

და აღივსნეს დღენი იგი შობისა მისისანი და იყვნეს მარჩბივნი მუცელსა მისსა. 24 24

24 And when her days to be delivered were fulfilled, behold, there were twins in her womb.

כה. וַיֵּצֵא הָרִאשׁוֹן אַדְמוֹנִי כֻּלּוֹ כְּאַדֶּרֶת שֵׂעָר וַיִּקְרְאוּ שְׁמוֹ עֵשָׂו:

ἐξῆλθεν δὲ ὁ υἱὸς ὁ πρωτότοκος πυρράκης ὅλος ὡσεὶ δορὰ δασύς ἐπωνόμασεν δὲ τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ησαυ

25 ܘܲܢܦܲܩ ܩܲܕ݂ܡܵܝܵܐ ܣܡܲܩܪܵܝ: ܘܟ݂ܠܹܗ ܥܸܙ̈ܩܵܬܼܵܐ ܕܣܲܥܪܵܐ: ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܹܗ ܥܹܣܘܿ.

Qui primus egressus est rufus erat et totus quasi pallium pilosum; vocatumque est nomen eius Esau. Postea frater eius egrediens plantam Esau tenebat manu, et idcirco appellatum est nomen eius Iacob.

Եւ եկն ել որդին անդրանիկ շառագոյն ամենեւին` իբրեւ զմորթ թաւ, եւ անուանեաց զանուն զորա Եսաւ. եւ ապա ել եղբայր նորա, եւ ձեռն նորա ունէր զգարշապարէ Եսաւայ. եւ կոչեաց զանուն նորա Յակոբ:

და გამოვიდა პირმშოჲ იგი მწითური ყოვლად, ვითარცა ტყავი ფაჩუნიერი. და დასდვა მას სახელი ესავ. და ამისსა შემდგომად გამოვიდა ძმაჲ მისი და ჴელი მისი მოხეული იყო ბრჭალსა ესავისსა და უწოდა სახელი მისი იაკობ. 25 25

25 And the first came out red, all over like an hairy garment; and they called his name Esau.

כו. וְאַחֲרֵי כֵן יָצָא אָחִיו וְיָדוֹ אֹחֶזֶת בַּעֲקֵב עֵשָׂו וַיִּקְרָא שְׁמוֹ יַעֲקֹב וְיִצְחָק בֶּן שִׁשִּׁים שָׁנָה בְּלֶדֶת אֹתָם:

καὶ μετὰ τοῦτο ἐξῆλθεν ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ καὶ ἡ χεὶρ αὐτοῦ ἐπειλημμένη τῆς πτέρνης Ησαυ καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ιακωβ Ισαακ δὲ ἦν ἐτῶν ἑξήκοντα ὅτε ἔτεκεν αὐτοὺς Ρεβεκκα

26 ܘܒ݂ܵܬܼܪܹܗ ܢܦܲܩ ܐܲܚܘܼܗܝ: ܘܐܝܼܕܹܗ ܐܲܚܝܼܕ݂ܵܐ ܒܥܸܩܒ݂ܵܗ ܕܥܹܣܘܿ: ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܹܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂. ܘܐܝܼܣܚܵܩ ܒܲܪ ܫܬܿܝܼܢ ܗ̄ܘܵܐ ܫܢ̈ܝܼܢ ܟܲܕ ܝܸܠܕܲܬܼ ܐܸܢܘܿܢ.

Sexagenarius erat Isaac, quando nati sunt parvuli.

Եւ Իսահակ էր ամաց վաթսնից, յորժամ ծնաւ զնոսա Ռեբեկա:

და ისაკ იყო სამეოცსა წელსა, რომელსა ჟამსა შვნა იგინი რებეკა 26 26

26 And after that came his brother out, and his hand took hold on Esau's heel; and his name was called Jacob: and Isaac was threescore years old when she bare them.

כז. וַיִּגְדְּלוּ הַנְּעָרִים וַיְהִי עֵשָׂו אִישׁ יֹדֵעַ צַיִד אִישׁ שָׂדֶה וְיַעֲקֹב אִישׁ תָּם ישֵׁב אֹהָלִים:

ηὐξήθησαν δὲ οἱ νεανίσκοι καὶ ἦν Ησαυ ἄνθρωπος εἰδὼς κυνηγεῖν ἄγροικος Ιακωβ δὲ ἦν ἄνθρωπος ἄπλαστος οἰκῶν οἰκίαν

27 ܘܲܪܒ݂ܵܘ ܛܠܵܝܹ̈ܐ: ܘܲܗܘ̤ܵܐ ܥܹܣܘܿ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܝܵܕܲܥ ܨܲܝܕܵܐ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܕܒܲܪܵܐ: ܘܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܓܒܲܪ ܬܲܡܝܼܡ ܘܥܵܡܲܪ ܒܡܲܫܟܿܢܵܐ.

Quibus adultis, factus est Esau vir gnarus venandi et homo agrestis; Iacob autem vir compositus et habitans in tabernaculis.

Եւ աճեցին մանկունքն. եւ էր Եսաւ այր հմուտ որսոյ` վայրագ, եւ Յակոբ` այր առանց պաճուճանաց`` ընտասուն:

აღორძნდეს ჭაბუკნი ესე. და იყო ესავ მეცნიერ ნადირობად, მეველე. ხოლო იაკობ - კაცი უმანკოჲ, მყოფ სახლსა შინა. 27 27

27 And the boys grew: and Esau was a cunning hunter, a man of the field; and Jacob was a plain man, dwelling in tents.

כח. וַיֶּאֱהַב יִצְחָק אֶת עֵשָׂו כִּי צַיִד בְּפִיו וְרִבְקָה אֹהֶבֶת אֶת יַעֲקֹב:

ἠγάπησεν δὲ Ισαακ τὸν Ησαυ ὅτι ἡ θήρα αὐτοῦ βρῶσις αὐτῷ Ρεβεκκα δὲ ἠγάπα τὸν Ιακωβ

28 ܘܲܪܚܸܡ ܐܝܼܣܚܵܩ ܠܥܹܣܘܿ: ܡܸܛܠ ܕܨܲܝܕܹܿܗ ܒܦܘܼܡܹܗ: ܘܪܲܦܩܵܐ ܪܸܚܡܲܬܼ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂.

Isaac amabat Esau, eo quod de venationibus illius libenter vesceretur; et Rebecca diligebat Iacob.

Եւ սիրեաց Իսահակ զԵսաւ, զի որս նորա կերակուր էր նմա. եւ Ռեբեկա սիրէր զՅակոբ:

უყვარდა ისაკს ესავ, რამეთუ ნადირი მისი იყო საზრდელად მისა, და რებეკას უყვარდა იაკობ. 28 28

28 And Isaac loved Esau, because he did eat of his venison: but Rebekah loved Jacob.

כט. וַיָּזֶד יַעֲקֹב נָזִיד וַיָּבֹא עֵשָׂו מִן הַשָּׂדֶה וְהוּא עָיֵף:

ἥψησεν δὲ Ιακωβ ἕψεμα ἦλθεν δὲ Ησαυ ἐκ τοῦ πεδίου ἐκλείπων

29 ܘܒܲܫܸܠ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܘܼܫܵܠܵܐ: ܘܗܵܐ ܥܹܣܘܿ ܐܲܚܘܼܗܝ ܐܸܬܼܵܐ ܡ̣ܢ ܚܲܩܠܵܐ: ܘܗܘ̤ ܡܛܲܪܲܦ.

Coxit autem Iacob pulmentum; ad quem, cum venisset Esau de agro lassus,

Եւ էր եփեալ Յակոբայ թան. եւ եկն Եսաւ ի դաշտէ նքթեալ:

შეგბოლა იაკობ გბოლვილი. და მოვიდა ესავ ველით დამაშურალი. 29 29

29 And Jacob sod pottage: and Esau came from the field, and he was faint:

ל. וַיֹּאמֶר עֵשָׂו אֶל יַעֲקֹב הַלְעִיטֵנִי נָא מִן הָאָדֹם הָאָדֹם הַזֶּה כִּי עָיֵף אָנֹכִי עַל כֵּן קָרָא שְׁמוֹ אֱדוֹם:

καὶ εἶπεν Ησαυ τῷ Ιακωβ γεῦσόν με ἀπὸ τοῦ ἑψέματος τοῦ πυρροῦ τούτου ὅτι ἐκλείπω διὰ τοῦτο ἐκλήθη τὸ ὄνομα αὐτοῦ Εδωμ

30 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܥܹܣܘܿ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܐܲܛܥܸܡܲܝܢܝ ܡ̣ܢ ܣܘܼܡܵܩܹ̈ܐ ܣܘܼܡܵܩܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܲܡܛܲܪܲܦ ܐ̄ܢܵܐ: ܡܸܛܠ ܗܵܢܐ ܩܪܵܐ ܫܡܹܗ ܐܲܕ݂ܘܿܡ.

ait: “Da mihi de coctione hac rufa, quia oppido lassus sum”. Quam ob causam vocatum est nomen eius Edom (id est Rufus).

Եւ ասէ Եսաւ ցՅակոբ. Տուր ինձ ճաշակել ի շիկաթանէդ յայդմանէ, զի նքթեալ եմ: Վասն այնորիկ կոչեցաւ անուն նորա Եդովմ:

და ჰრქუა ესავ იაკობს: გემო მაჩუენე მე მგბარისა მისგან ოსპისანი, რამეთუ მოუძლურდი. ამისთჳს ეწოდა სახელი მისი ედომ. 30 30

30 And Esau said to Jacob, Feed me, I pray thee, with that same red pottage; for I am faint: therefore was his name called Edom.

לא. וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב מִכְרָה כַיּוֹם אֶת בְּכֹרָתְךָ לִי:

εἶπεν δὲ Ιακωβ τῷ Ησαυ ἀπόδου μοι σήμερον τὰ πρωτοτόκιά σου ἐμοί

31 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܙܲܒܸܿܢ ܠܝܼ ܝܵܘܡܵܢܵܐ ܒܘܼܟ݂ܪܘܼܬܼܵܟ.

Cui dixit Iacob: “Vende mihi prius primogenita tua”.

Եւ ասէ Յակոբ ցԵսաւ. Վաճառեա ինձ այսօր զանդրանկութիւնս քո:

და ჰრქუა იაკობ ესავს: მომეც მე დღეს პირმშოებაჲ შენი. 31 31

31 And Jacob said, Sell me this day thy birthright.

לב. וַיֹּאמֶר עֵשָׂו הִנֵּה אָנֹכִי הוֹלֵךְ לָמוּת וְלָמָּה זֶּה לִי בְּכֹרָה:

εἶπεν δὲ Ησαυ ἰδοὺ ἐγὼ πορεύομαι τελευτᾶν καὶ ἵνα τί μοι ταῦτα τὰ πρωτοτόκια

32 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܥܹܣܘܿ ܒܠܸܒܸܿܗ: ܗܵܐ ܐܸܢܵܐ ܐܵܙܸܠ ܐ̄ܢܵܐ ܠܲܡܡܵܬܼ: ܠܡܵܢܵܐ ܐܵܙܵܠܐ ܠܝܼ ܒܘܼܟ݂ܪܘܼܬܼܵܐ.

Ille respondit: “En morior; quid mihi proderunt primogenita?”.

Եւ ասէ Եսաւ. Ահաւասիկ ես երթամ ի վախճանել, եւ առ իմէ՞ իցեն ինձ այն անդրանկութիւնք:

ჰრქუა მას ესავ: აჰა ესერა, მე მივახ აღსრულებად და ჩემდა რაჲ სარგებელ არს პირმშოებაჲ ესე? 32 32

32 And Esau said, Behold, I am at the point to die: and what profit shall this birthright do to me?

לג. וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב הִשָּׁבְעָה לִּי כַּיּוֹם וַיִּשָּׁבַע לוֹ וַיִּמְכֹּר אֶת בְּכֹרָתוֹ לְיַעֲקֹב:

καὶ εἶπεν αὐτῷ Ιακωβ ὄμοσόν μοι σήμερον καὶ ὤμοσεν αὐτῷ ἀπέδοτο δὲ Ησαυ τὰ πρωτοτόκια τῷ Ιακωβ

33 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܝܼܡܝܼ ܠܝܼ ܝܵܘܡܵܢܵܐ: ܘܝܼܡܵܐ ܠܹܗ: ܘܙܲܒܸܿܢ ܒܘܼܟ݂ܪܘܼܬܹܗ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂.

Ait Iacob: “Iura ergo mihi”. Iuravit et vendidit primogenita.

Եւ ասէ ցնա Յակոբ. Երդուիր ինձ այսօր: Եւ երդուաւ նմա, եւ վաճառեաց Եսաւ զանդրանկութիւնս իւր Յակոբայ:

ჰრქუა მას იაკობ: მეფუცე მე დღეს. და ეფუცა მას და მისცა პირმშოებაჲ თჳსი იაკობს. 33 33

33 And Jacob said, Swear to me this day; and he sware unto him: and he sold his birthright unto Jacob.

לד. וְיַעֲקֹב נָתַן לְעֵשָׂו לֶחֶם וּנְזִיד עֲדָשִׁים וַיֹּאכַל וַיֵּשְׁתְּ וַיָּקָם וַיֵּלַךְ וַיִּבֶז עֵשָׂו אֶת הַבְּכֹרָה:

Ιακωβ δὲ ἔδωκεν τῷ Ησαυ ἄρτον καὶ ἕψεμα φακοῦ καὶ ἔφαγεν καὶ ἔπιεν καὶ ἀναστὰς ᾤχετο καὶ ἐφαύλισεν Ησαυ τὰ πρωτοτόκια

34 ܘܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܥܹܣܘܿ ܠܡܸܠܥܲܣ: ܠܲܚܡܵܐ ܘܒ݂ܘܼܫܵܠܵܐ ܕܲܛܠܵܦ̮ܚܹ̈ܐ: ܘܲܠܥܸܣ ܘܐܸܫܬܿܝܼ ܘܩܵܡ ܘܐܸܙܲܠ. ܘܒܲܣܲܪ ܥܹܣܘܿ ܥܲܠ ܒܘܼܟ݂ܪܘܼܬܼܵܐ.

Et sic, accepto pane et lentis edulio, comedit et bibit; surrexit et abiit parvipendens quod primogenita vendidisset.

Եւ Յակոբ ետ Եսաւայ հաց եւ թան ոսպնեայ. կերաւ եւ արբ, եւ յարեաւ գնաց. եւ անարգեաց Եսաւ զանդրանկութիւնսն:

ხოლო იაკობ სცა ესავს პური და მგბარი ოსპნისა. ჭამა და სუა, აღდგა და წარვიდა. და განაქარვა ესავ პირმშოებაჲ თჳსი. 34 34

34 Then Jacob gave Esau bread and pottage of lentiles; and he did eat and drink, and rose up, and went his way: thus Esau despised his birthright.

כו

Κςʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܟܘ

Cap. 26

ԳԼ. ԻԶ

თავი ოცდამეექვსე

א. וַיְהִי רָעָב בָּאָרֶץ מִלְּבַד הָרָעָב הָרִאשׁוֹן אֲשֶׁר הָיָה בִּימֵי אַבְרָהָם וַיֵּלֶךְ יִצְחָק אֶל אֲבִימֶלֶךְ מֶלֶךְ פְּלִשְׁתִּים גְּרָרָה:

ἐγένετο δὲ λιμὸς ἐπὶ τῆς γῆς χωρὶς τοῦ λιμοῦ τοῦ πρότερον ὃς ἐγένετο ἐν τῷ χρόνῳ τῷ Αβρααμ ἐπορεύθη δὲ Ισαακ πρὸς Αβιμελεχ βασιλέα Φυλιστιιμ εἰς Γεραρα

1 ܘܲܗܘ̤ܵܐ ܟܲܦܢܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ: ܣܛܲܪ ܡ̣ܢ ܟܲܦܢܵܐ ܩܲܕ݂ܡܵܝܵܐ ܕܲܗܘܵܐ ܒܝܵܘܡܲܝ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܐܸܙܲܠ ܐܝܼܣܚܵܩ ܠܘܵܬܼ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܡܲܠܟܵܐ ܕܦܠܫܸܬܵܝܹ̈ܐ ܠܓ݂ܵܕ݂ܵܪ.

Orta autem fame super terram post eam sterilitatem, quae acciderat in diebus Abraham, abiit Isaac ad Abimelech regem Philisthim in Gerara.

Եւ եղեւ սով յերկրին. թող զառաջին սովն որ եղեւ ի ժամանակս Աբրահամու. եւ չոգաւ Իսահակ առ Աբիմելէք արքայ Փղշտացւոց ի Գերարա:

და იქმნა სიყმილი ქუეყანასა ზედა თჳნიერ მის სიყმილისა, რომელ-იგი იყო ჟამთა აბრაჰამისთა. და მივიდა ისაკ აბიმელექისა, მეფისა ფილისტიმელთასა, გერარდ. 1 1

1 And there was a famine in the land, beside the first famine that was in the days of Abraham. And Isaac went unto Abimelech king of the Philistines unto Gerar.

ב. וַיֵּרָא אֵלָיו יְהֹוָה וַיֹּאמֶר אַל תֵּרֵד מִצְרָיְמָה שְׁכֹן בָּאָרֶץ אֲשֶׁר אֹמַר אֵלֶיךָ:

ὤφθη δὲ αὐτῷ κύριος καὶ εἶπεν μὴ καταβῇς εἰς Αἴγυπτον κατοίκησον δὲ ἐν τῇ γῇ ᾗ ἄν σοι εἴπω

2 ܘܐܸܬܼܚܙܝܼ ܠܹܗ ܡܵܪܝܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܠܵܐ ܬܸܚܘܿܬܼ ܠܡܸܨܪܹܝܢ: ܫܪܝܼ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܐܹܡܲܪ ܠܵܟ.

Apparuitque ei Dominus et ait: “Ne descendas in Aegyptum, sed habita in terra, quam dixero tibi,

Եւ երեւեցաւ նմա Տէր եւ ասէ. Մի՛ իջաներ յԵգիպտոս, այլ բնակեա դու յերկրիդ յորում ասացից քեզ:

ეჩუენა მას უფალი და ჰრქუა: ნუ შთახუალ ეგჳპტედ. არამედ დაემკჳდრე ქუეყანასა მას, რომლისა მე გრქუა შენ. 2 2

2 And the LORD appeared unto him, and said, Go not down into Egypt; dwell in the land which I shall tell thee of:

ג. גּוּר בָּאָרֶץ הַזֹּאת וְאֶהְיֶה עִמְּךָ וַאֲבָרֲכֶךָּ כִּי לְךָ וּלְזַרְעֲךָ אֶתֵּן אֶת כָּל הָאֲרָצֹת הָאֵל וַהֲקִמֹתִי אֶת הַשְּׁבֻעָה אֲשֶׁר נִשְׁבַּעְתִּי לְאַבְרָהָם אָבִיךָ:

καὶ παροίκει ἐν τῇ γῇ ταύτῃ καὶ ἔσομαι μετὰ σοῦ καὶ εὐλογήσω σε σοὶ γὰρ καὶ τῷ σπέρματί σου δώσω πᾶσαν τὴν γῆν ταύτην καὶ στήσω τὸν ὅρκον μου ὃν ὤμοσα Αβρααμ τῷ πατρί σου

3 ܥܡܲܪ ܒܐܲܪܥܵܐ ܗܵܕܹܐ: ܘܐܸܗܘܸܐ ܥܲܡܵܟ݂ ܘܐܹܒܲܪܟ݂ܵܟ: ܡܸܛܠ ܕܠܵܟ݂ ܘܲܠܙܲܪܥܵܟ݂ ܐܸܬܸܿܠ ܟܠܗܹܝܢ ܡܲܠܟܿܘܵ̈ܬܼܵܐ ܗܵܠܹܝܢ: ܘܐܲܩܝܼܡ ܡܵܘ̈ܡܵܬܼܵܐ ܕܝܼܡܲܝܬܿ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܐܲܒ݂ܘܼܟ.

et peregrinare in ea; eroque tecum et benedicam tibi. Tibi enim et semini tuo dabo universas regiones has complens iuramentum, quod spopondi Abraham patri tuo,

Պանդխտեաց յերկրիս յայսմիկ, եւ եղէց ընդ քեզ եւ օրհնեցից զքեզ. զի քեզ եւ զաւակի քում տաց զամենայն զերկիրս զայս, եւ հաստատեցից զերդումն իմ զոր երդուայ Աբրահամու հօր քում:

და მწირობდ მუნ შინა და ვიყო მე შენ თანა და გაკურთხო შენ, და რამეთუ შენ და ნათესავსა შენსა მივსცე ესე ყოველი და დავამტკიცო ფიცი იგი, რომელ ვეფუცე აბრაჰამს, მამასა შენსა. 3 3

3 Sojourn in this land, and I will be with thee, and will bless thee; for unto thee, and unto thy seed, I will give all these countries, and I will perform the oath which I sware unto Abraham thy father;

ד. וְהִרְבֵּיתִי אֶת זַרְעֲךָ כְּכוֹכְבֵי הַשָּׁמַיִם וְנָתַתִּי לְזַרְעֲךָ אֵת כָּל הָאֲרָצֹת הָאֵל וְהִתְבָּרֲכוּ בְזַרְעֲךָ כֹּל גּוֹיֵי הָאָרֶץ:

καὶ πληθυνῶ τὸ σπέρμα σου ὡς τοὺς ἀστέρας τοῦ οὐρανοῦ καὶ δώσω τῷ σπέρματί σου πᾶσαν τὴν γῆν ταύτην καὶ ἐνευλογηθήσονται ἐν τῷ σπέρματί σου πάντα τὰ ἔθνη τῆς γῆς

4 ܘܐܲܣܓܹܿܐ ܙܲܪܥܵܟ݂ ܐܲܝܟ ܟܵܘܟܿܒܲܝ̈ ܫܡܲܝܵܐ: ܘܐܸܬܸܿܠ ܠܙܲܪܥܵܟ݂ ܟܠܗܹܝܢ ܐܲܪ̈ܥܵܬܼܵܐ ܗܵܠܹܝܢ: ܘܢܸܬܼܒܲܪܟ݂ܘܼܢ ܒܙܲܪܥܵܟ݂ ܟܠܗܘܿܢ ܥܲܡܡܹ̈ܐ ܕܐܲܪܥܵܐ.

et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli daboque posteris tuis universas regiones has; et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae,

Եւ բազմացուցից զզաւակ քո իբրեւ զաստեղս երկնից, եւ տաց զաւակի քում զամենայն զերկիրս զայս, եւ օրհնեսցին ի զաւակի քում ամենայն ազգք երկրի:

და განვამრავლო ნათესავი შენი ვითარცა ვარსკულავნი ცისანი, და მიგცე შენ და ნათესავსა შენსა ყოველი ესე ქუეყანაჲ. და იკურთხეოდიან ნათესავისა შენისა მიმართ ყოველნი ტომნი ქუეყანისანი. 4 4

4 And I will make thy seed to multiply as the stars of heaven, and will give unto thy seed all these countries; and in thy seed shall all the nations of the earth be blessed;

ה. עֵקֶב אֲשֶׁר שָׁמַע אַבְרָהָם בְּקֹלִי וַיִּשְׁמֹר מִשְׁמַרְתִּי מִצְו‍ֹתַי חֻקּוֹתַי וְתוֹרֹתָי:

ἀνθ᾽ ὧν ὑπήκουσεν Αβρααμ ὁ πατήρ σου τῆς ἐμῆς φωνῆς καὶ ἐφύλαξεν τὰ προστάγματά μου καὶ τὰς ἐντολάς μου καὶ τὰ δικαιώματά μου καὶ τὰ νόμιμά μου

5 ܚܠܵܦ ܕܲܫܡܲܥ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܒܩܵܠܲܝ: ܘܲܢܛܲܪ ܢܛܘܼܪܵܬܼܝ ܘܦܘܼܩܕܵܢܲܝ̈ ܘܲܩܝܵܡܲܝ̈ ܘܢܵܡܘܿܣܲܝ̈.

eo quod oboedierit Abraham voci meae et custodierit praecepta et mandata mea et iustificationes legesque servaverit”.

Փոխանակ զի լուաւ Աբրահամ հայր քո ձայնի իմում, եւ պահեաց զհրամանս իմ եւ զպատուիրանս իմ եւ զիրաւունս իմ եւ զօրէնս իմ:

ამისთჳს რამეთუ ერჩდა აბრაჰამ ჴმასა ჩემსა, რამეთუ დაიმარხა მცნებანი ჩემნი და ბრძანებანი ჩემნი და სჯულნი ჩემნი. 5 5

5 Because that Abraham obeyed my voice, and kept my charge, my commandments, my statutes, and my laws.

ו. וַיֵּשֶׁב יִצְחָק בִּגְרָר:

καὶ κατῴκησεν Ισαακ ἐν Γεραροις

6 ܘܝܼܬܸܒ݂ ܐܝܼܣܚܵܩ ܒܓ݂ܵܕ݂ܵܪ.

Mansit itaque Isaac in Geraris.

Եւ բնակեցաւ Իսահակ ի մէջ Գերարացւոց:

და დაეშენა ისაკ გერარეთს. 6 6

6 And Isaac dwelt in Gerar:

ז. וַיִּשְׁאֲלוּ אַנְשֵׁי הַמָּקוֹם לְאִשְׁתּוֹ וַיֹּאמֶר אֲחֹתִי הִוא כִּי יָרֵא לֵאמֹר אִשְׁתִּי פֶּן יַהַרְגֻנִי אַנְשֵׁי הַמָּקוֹם עַל רִבְקָה כִּי טוֹבַת מַרְאֶה הִוא:

ἐπηρώτησαν δὲ οἱ ἄνδρες τοῦ τόπου περὶ Ρεβεκκας τῆς γυναικὸς αὐτοῦ καὶ εἶπεν ἀδελφή μού ἐστιν ἐφοβήθη γὰρ εἰπεῖν ὅτι γυνή μού ἐστιν μήποτε ἀποκτείνωσιν αὐτὸν οἱ ἄνδρες τοῦ τόπου περὶ Ρεβεκκας ὅτι ὡραία τῇ ὄψει ἦν

7 ܘܫܲܐܠܘܼܗܝ ܐ̄ܢܵܫܲܝ ܐܲܬܼܪܵܐ ܥܲܠ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܚܵܬܼܝ ܗ̄ܝܼ: ܡܸܛܠ ܕܲܕ݂ܚܸܠ ܕܢܹܐܡܲܪ ܕܐܲܢ̄ܬܲܬܼܝ ܗ̄ܝܼ : ܕܲܠܡܵܐ ܢܸܩܛܠܘܼܢܹܗ ܐ̄ܢܵܫܲܝ ܐܲܬܼܪܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܪܲܦܩܵܐ ܕܫܲܦܝܼܪܵܐ ܗ̄ܝܼ ܒܚܸܙܘܵܗ.

Qui, cum interrogaretur a viris loci illius super uxore sua, respondit: “Soror mea est”. Timuerat enim confiteri quod sibi esset sociata coniugio, reputans ne forte interficerent eum propter illius pulchritudinem.

Եւ հարցին արք տեղւոյն զՌեբեկայ կնոջէ նորա. եւ ասէ. Քոյր իմ է, քանզի երկեաւ ասել թէ Կին իմ է, թէ գուցէ սպանանիցեն զնա արք տեղւոյն վասն Ռեբեկայ, զի գեղեցիկ էր երեսօք:

ჰკითხეს კაცთა მის ადგილისათა რებეკაჲსთჳს, ცოლისა მისისა, და თქუა: დაჲ ჩემი არს. რამეთუ შეეშინა თქუმად, ვითარმედ: ცოლი ჩემი არს, ნუუკუე-მცა მოკლეს იგი კაცთა მის ადგილისათა რებეკაჲსთჳს, ცოლისა მისისა, რამეთუ შუენიერ იყო იგი პირითა. 7 7

7 And the men of the place asked him of his wife; and he said, She is my sister: for he feared to say, She is my wife; lest, said he, the men of the place should kill me for Rebekah; because she was fair to look upon.

ח. וַיְהִי כִּי אָרְכוּ לוֹ שָׁם הַיָּמִים וַיַּשְׁקֵף אֲבִימֶלֶךְ מֶלֶךְ פְּלִשְׁתִּים בְּעַד הַחַלּוֹן וַיַּרְא וְהִנֵּה יִצְחָק מְצַחֵק אֵת רִבְקָה אִשְׁתּוֹ:

ἐγένετο δὲ πολυχρόνιος ἐκεῖ παρακύψας δὲ Αβιμελεχ ὁ βασιλεὺς Γεραρων διὰ τῆς θυρίδος εἶδεν τὸν Ισαακ παίζοντα μετὰ Ρεβεκκας τῆς γυναικὸς αὐτοῦ

8 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܕܟܲܕ݂ ܢܓܲܪܘ ܠܹܗ ܬܲܡܵܢ ܝܵܘ̈ܡܵܬܼܵܐ: ܐܲܕ݂ܝܼܩ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܡܲܠܟܵܐ ܕܦܠܸܫܬܵܝܹܐ ܡ̣ܢ ܟܵܘܬܼܵܐ: ܘܲܚܙܵܝܗܝ ܠܐܝܼܣܚܵܩ ܟܲܕ݂ ܡܓܲܚܸܟ ܥܲܡ ܪܲܦܩܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ.

Cumque pertransissent dies plurimi et ibidem moraretur, prospiciens Abimelech rex Philisthim per fenestram vidit eum iocantem cum Rebecca uxore sua.

Եւ եղեւ անդ բազում ժամանակս. եւ կարկառաւ Աբիմելէք արքայ Փղշտացւոց ընդ պատուհան, եւ ետես զԻսահակ զի խաղայր ընդ Ռեբեկայ կնոջ իւրում:

და იყო იგი მუნ მრავალ ჟამ. და შთახედა აბიმელექ მეფემან გერარელთამან სარკუმლით და იხილა ისაკ, იმღერდა რებეკაჲს თანა, ცოლისა თჳსისა. 8 8

8 And it came to pass, when he had been there a long time, that Abimelech king of the Philistines looked out at a window, and saw, and, behold, Isaac was sporting with Rebekah his wife.

ט. וַיִּקְרָא אֲבִימֶלֶךְ לְיִצְחָק וַיֹּאמֶר אַךְ הִנֵּה אִשְׁתְּךָ הִוא וְאֵיךְ אָמַרְתָּ אֲחֹתִי הִוא וַיֹּאמֶר אֵלָיו יִצְחָק כִּי אָמַרְתִּי פֶּן אָמוּת עָלֶיהָ:

ἐκάλεσεν δὲ Αβιμελεχ τὸν Ισαακ καὶ εἶπεν αὐτῷ ἄρα γε γυνή σού ἐστιν τί ὅτι εἶπας ἀδελφή μού ἐστιν εἶπεν δὲ αὐτῷ Ισαακ εἶπα γάρ μήποτε ἀποθάνω δι᾽ αὐτήν

9 ܘܲܩܪܵܐ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܠܐܝܼܣܚܵܩ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܗܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܟ݂ ܗ̄ܝܼ: ܘܐܲܝܟܲܢܵܐ ܐܵܡܲܪ ܗ̄ܘܲܝܬܿ ܕܚܵܬܼܝ ܗ̄ܝܼ: ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܐܝܼܣܚܵܩ ܡܸܛܠ ܕܐܹܡܪܹܬܼ ܕܲܠܡܵܐ ܐܹܡܘܼܬܼ ܡܸܛܠܵܬܼܵܗ.

Et, accersito eo, ait: “Perspicuum est quod uxor tua sit; cur mentitus es eam sororem tuam esse?”. Respondit: “Timui, ne morerer propter eam”.

Կոչեաց Աբիմելէք զԻսահակ եւ ասէ ցնա. Ուրեմն կին քո էր, եւ ընդէ՞ր ասացեր թէ Քոյր իմ է: Ասէ ցնա Իսահակ. Քանզի ասացի թէ Գուցէ մեռանիցիմ վասն նորա:

მოუწოდა აბიმელექ ისაკს და ჰრქუა: ცოლი სამე შენი არს. რაჲსათჳს სთქუ, დაჲ ჩემი არს? ჰრქუა მას ისაკ: ვთქუ, ნუუკუემცა მოვჰკუედ მაგის ძლით. 9 9

9 And Abimelech called Isaac, and said, Behold, of a surety she is thy wife; and how saidst thou, She is my sister? And Isaac said unto him, Because I said, Lest I die for her.

י. וַיֹּאמֶר אֲבִימֶלֶךְ מַה זֹּאת עָשִׂיתָ לָּנוּ כִּמְעַט שָׁכַב אַחַד הָעָם אֶת אִשְׁתֶּךָ וְהֵבֵאתָ עָלֵינוּ אָשָׁם:

εἶπεν δὲ αὐτῷ Αβιμελεχ τί τοῦτο ἐποίησας ἡμῖν μικροῦ ἐκοιμήθη τις τοῦ γένους μου μετὰ τῆς γυναικός σου καὶ ἐπήγαγες ἐφ᾽ ἡμᾶς ἄγνοιαν

10 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ: ܡܵܢܵܘ ܗܵܢܵܐ ܕܲܥܒܲܕ݂ܬ ܠܲܢ: ܥܲܕ݂ ܩܲܠܝܼܠ ܕܵܡܸܟ ܗ̄ܘܵܐ ܚܲܕ݂ ܡ̣ܢ ܥܲܡܵܐ ܥܲܡ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܟ: ܘܡܲܝܬܸܿܐ ܗ̄ܘܲܝܬܿ ܠܲܢ ܚܛܵܗܵܐ.

Dixitque Abimelech: “Quare hoc fecisti nobis? Potuit coire quispiam de populo cum uxore tua, et induxeras super nos grande peccatum”. Praecepitque omni populo dicens:

Ասէ ցնա Աբիմելէք. Ընդ է՞ր արարեր զայդ ընդ մեզ. սակաւիկ մեւս եւս եւ մտեալ էր ուրումն յազգէ իմմէ առ կին քո, եւ ածէիր ի վերայ մեր անգիտութիւն:

ჰრქუა მას აბიმელექ: რაჲ ესე მიყავ ჩუენ? მცირედღა და წარ-მცა- იტაცა ვინმე იგი ნათესავისა ჩუენისაგანმან ცოლი შენი და მო-მცა-ჰჴადე ჩუენ ზედა უმეცრებაჲ. და უბრძანა აბიმელექ ყოველსა ერსა თჳსსა 10 10

10 And Abimelech said, What is this thou hast done unto us? one of the people might lightly have lien with thy wife, and thou shouldest have brought guiltiness upon us.

יא. וַיְצַו אֲבִימֶלֶךְ אֶת כָּל הָעָם לֵאמֹר הַנֹּגֵעַ בָּאִישׁ הַזֶּה וּבְאִשְׁתּוֹ מוֹת יוּמָת:

συνέταξεν δὲ Αβιμελεχ παντὶ τῷ λαῷ αὐτοῦ λέγων πᾶς ὁ ἁπτόμενος τοῦ ἀνθρώπου τούτου ἢ τῆς γυναικὸς αὐτοῦ θανάτου ἔνοχος ἔσται

11 ܘܦܲܩܸܕ݂ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܠܟ݂ܠܹܗ ܥܲܡܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܡܿܢ ܕܡܲܗܲܪ ܠܓܲܒ݂ܪܵܐ ܗܵܢܵܐ ܘܠܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ: ܡܸܬܼܩܛܵܠܘܼ ܢܸܬܼܩܛܸܠ.

“Qui tetigerit hominem hunc et uxorem eius, morte morietur”.

Եւ պատուիրեաց Աբիմելէք ամենայն ժողովրդեան իւրում եւ ասէ. Ամենայն որ հարկանիցի ընդ այրդ ընդ այդ կամ ընդ կին դորա, մահու պարտական լիցի:

და ჰრქუა: ყოველი, რომელი შეეხოს კაცსა მას და ცოლსა მისსა, სიკუდილისა თანა-მდებ იყოს. 11 11

11 And Abimelech charged all his people, saying, He that toucheth this man or his wife shall surely be put to death.

יב. וַיִּזְרַע יִצְחָק בָּאָרֶץ הַהִוא וַיִּמְצָא בַּשָּׁנָה הַהִוא מֵאָה שְׁעָרִים וַיְבָרֲכֵהוּ יְהֹוָה:

ἔσπειρεν δὲ Ισαακ ἐν τῇ γῇ ἐκείνῃ καὶ εὗρεν ἐν τῷ ἐνιαυτῷ ἐκείνῳ ἑκατοστεύουσαν κριθήν εὐλόγησεν δὲ αὐτὸν κύριος

12 ܘܲܙܪܲܥ ܐܝܼܣܚܵܩ ܒܐܲܪܥܵܐ: ܘܐܸܫܟܲܚ ܒܫܲܢ̄ܬܵܐ ܗܵܝ ܡܵܐܐ ܕܥܸܣܪܵܐ: ܘܒܲܪܟܹܗ ܡܵܪܝܵܐ ܘܝܼܪܸܒ݂ ܓܲܒ݂ܪܵܐ.

Sevit autem Isaac in terra illa et invenit in ipso anno centuplum; benedixitque ei Dominus.

Եւ սերմանեաց սերմն Իսահակ յերկրին յայնմիկ, եւ եգիտ ի տարւոջն յայնմիկ հարիւրաւոր զգարին: Եւ օրհնեաց զնա Տէր:

სთესა ისაკ მას წელსა და იყო ას ასეული ქრთილისაჲ. აკურთხა იგი უფალმან. 12 12

12 Then Isaac sowed in that land, and received in the same year an hundredfold: and the LORD blessed him.

יג. וַיִּגְדַּל הָאִישׁ וַיֵּלֶךְ הָלוֹךְ וְגָדֵל עַד כִּי גָדַל מְאֹד:

καὶ ὑψώθη ὁ ἄνθρωπος καὶ προβαίνων μείζων ἐγίνετο ἕως οὗ μέγας ἐγένετο σφόδρα

13 ܘܐܸܙܲܠ ܡܹܐܙܲܠ ܥܕܲܡܵܐ ܕܝܼܪܸܒ݂ ܛܵܒ݂.

Et locupletatus est homo et ibat proficiens atque succrescens, donec magnus vehementer effectus est;

Եւ բարձրացաւ այրն, եւ երթայր յառաջադէմ եւ մեծանայր, մինչեւ եղեւ մեծ յոյժ:

და ამაღლდა კაცი იგი და ვიდოდა და უფროჲს იქმნებოდა, ვიდრემდე დიდ იქმნა ფრიად. 13 13

13 And the man waxed great, and went forward, and grew until he became very great:

יד. וַיְהִי לוֹ מִקְנֵה צֹאן וּמִקְנֵה בָקָר וַעֲבֻדָּה רַבָּה וַיְקַנְאוּ אֹתוֹ פְּלִשְׁתִּים:

ἐγένετο δὲ αὐτῷ κτήνη προβάτων καὶ κτήνη βοῶν καὶ γεώργια πολλά ἐζήλωσαν δὲ αὐτὸν οἱ Φυλιστιιμ

14 ܘܲܗܘ̤ܵܐ ܠܹܗ ܩܸܢܝܵܢܵܐ ܕܥܵܢܵ̈ܐ: ܘܩܸܢܝܵܢܵܐ ܕܬܼܵܘܪܹ̈ܐ: ܘܲܥܒ݂ܵܕܿܬܵܐ ܪܲܒܬܼܵܐ: ܘܛܲܢܘ ܒܹܗ ܦܠܸܫܬܵܝܹ̈ܐ.

habuitque possessionem ovium et armentorum et familiae plurimum. Ob haec invidentes ei Philisthim

Եւ եղեւ նորա անասուն ոչխարի եւ արջառոյ, եւ արմտիք բազում. եւ նախանձեցան ընդ նմա Փղշտացիքն:

და იყო მისი სამწყსოჲ ცხოვართაჲ და მროწლე ზროხათაჲ და ქუეყანისა საქმე ფრიად. ეშურებოდეს მას ფილისტიმელნი იგი. 14 14

14 For he had possession of flocks, and possession of herds, and great store of servants: and the Philistines envied him.

טו. וְכָל הַבְּאֵרֹת אֲשֶׁר חָפְרוּ עַבְדֵי אָבִיו בִּימֵי אַבְרָהָם אָבִיו סִתְּמוּם פְּלִשְׁתִּים וַיְמַלְאוּם עָפָר:

καὶ πάντα τὰ φρέατα ἃ ὤρυξαν οἱ παῖδες τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἐν τῷ χρόνῳ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἐνέφραξαν αὐτὰ οἱ Φυλιστιιμ καὶ ἔπλησαν αὐτὰ γῆς

15 ܘܟ݂ܠܗܹܝܢ ܒܹܪܹ̈ܐ ܕܲܚܦܲܪܘ ܥܲܒ݂ܕܲܝ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܒܝܵܘ̈ܡܵܘܗܝ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܛܲܡܸܡܘ ܐܸܢܹܝܢ ܦܠܸܫܬܵܝܹ̈ܐ: ܘܲܡܠܵܘ ܐܸܢܹܝܢ ܥܲܦܪܵܐ.

omnes puteos, quos foderant servi patris illius in diebus Abraham, obstruxerunt implentes humo,

Եւ զամենայն ջրհորս զոր փորեցին ծառայք նորա ի ժամանակսն Աբրահամու հօր նորա` խցին Փղշտացիքն եւ լցին զնոսա հողով:

და ყოველივე ჯურღმულები, რომელი თხარეს მონათა მამისა მისისათა, დაყვეს იგი ფილისტიმელთა და აღავსეს მიწითა. 15 15

15 For all the wells which his father's servants had digged in the days of Abraham his father, the Philistines had stopped them, and filled them with earth.

טז. וַיֹּאמֶר אֲבִימֶלֶךְ אֶל יִצְחָק לֵךְ מֵעִמָּנוּ כִּי עָצַמְתָּ מִמֶּנּוּ מְאֹד:

εἶπεν δὲ Αβιμελεχ πρὸς Ισαακ ἄπελθε ἀφ᾽ ἡμῶν ὅτι δυνατώτερος ἡμῶν ἐγένου σφόδρα

16 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܠܐܝܼܣܚܵܩ: ܙܸܠ ܠܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܼܵܢ: ܡܸܛܠ ܕܲܥܫܸܢܬܿ ܛܵܒ݂ ܡܸܢܲܢ.

in tantum ut ipse Abimelech diceret ad Isaac: “Recede a nobis, quoniam potentior nostri factus es valde”.

Եւ ասէ Աբիմելէք ցԻսահակ. Երթ գնա ի մէնջ, զի կարի զօրագոյն քան զմեզ եղեր:

ჰრქუა აბიმელექ ისაკს: განვედ ჩუენგან, რამეთუ უძლიერეს ჩუენსა იქმენ ფრიად. 16 16

16 And Abimelech said unto Isaac, Go from us; for thou art much mightier than we.

יז. וַיֵּלֶךְ מִשָּׁם יִצְחָק וַיִּחַן בְּנַחַל גְּרָר וַיֵּשֶׁב שָׁם:

καὶ ἀπῆλθεν ἐκεῖθεν Ισαακ καὶ κατέλυσεν ἐν τῇ φάραγγι Γεραρων καὶ κατῴκησεν ἐκεῖ

17 ܘܐܸܙܲܠ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ ܐܝܼܣܚܵܩ: ܘܲܫܪܵܐ ܒܢܲܚܠܵܐ ܕܓ݂ܵܕ݂ܵܪ: ܘܝܼܬܸܒ݂ ܬܲܡܵܢ.

Et ille discedens tentoria fixit ad torrentem Gerarae habitavitque ibi.

Եւ գնաց անտի Իսահակ, եւ բնակեցաւ ի ձորն Գերարացւոց, եւ անդ բնակեաց:

და წარვიდა ისაკ და დაივანა ჴევსა მას გერარისასა და დაეშენა მუნ. 17 17

17 And Isaac departed thence, and pitched his tent in the valley of Gerar, and dwelt there.

יח. וַיָּשָׁב יִצְחָק וַיַּחְפֹּר אֶת בְּאֵרֹת הַמַּיִם אֲשֶׁר חָפְרוּ בִּימֵי אַבְרָהָם אָבִיו וַיְסַתְּמוּם פְּלִשְׁתִּים אַחֲרֵי מוֹת אַבְרָהָם וַיִּקְרָא לָהֶן שֵׁמוֹת כַּשֵּׁמֹת אֲשֶׁר קָרָא לָהֶן אָבִיו:

καὶ πάλιν Ισαακ ὤρυξεν τὰ φρέατα τοῦ ὕδατος ἃ ὤρυξαν οἱ παῖδες Αβρααμ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ ἐνέφραξαν αὐτὰ οἱ Φυλιστιιμ μετὰ τὸ ἀποθανεῖν Αβρααμ τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ ἐπωνόμασεν αὐτοῖς ὀνόματα κατὰ τὰ ὀνόματα ἃ ἐπωνόμασεν Αβρααμ ὁ πατὴρ αὐτοῦ

18 ܘܲܗܦܲܟ ܐܝܼܣܚܵܩ ܘܲܚܦܲܪ ܒܹܪܵܐ ܕܡܲܝܵ̈ܐ: ܕܲܚܦܲܪܘ ܥܲܒ݂ܕܲܝ̈ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܒܝܵܘܡܵܘܗܝ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܛܲܡܸܡܘ ܐܸܢܹܝܢ ܦܠܸܫܬܵܝܹ̈ܐ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܡܝܼܬܼ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܲܩܪܵܐ ܠܗܹܝܢ ܫܡܵܗܹ̈ܐ ܐܲܝܟ ܫܡܵܗܹ̈ܐ ܕܲܩܪܵܐ ܗ̄ܘܵܐ ܠܗܹܝܢ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ.

Rursum fodit puteos, quos foderant in diebus patris sui Abraham et quos, illo mortuo, obstruxerant Philisthim. Appellavitque eos eisdem nominibus, quibus ante pater vocaverat.

Եւ դարձեալ Իսահակ փորեաց զջրհորսն ջրոց, զոր փորեցին ծառայքն Աբրահամու հօր նորա, եւ խցին զայն Փղշտացիքն յետ մահուանն Աբրահամու հօր նորա, եւ եդ նոցա անուանս ըստ անուանցն զոր անուանեաց նոցա Աբրահամ հայր իւր:

და მერმე მო-ვე-თხარა ისაკ ჯურღმულები იგი წყალისა, რომელ თხარეს მონათა აბრაჰამ მამისა მისისათა და დაყუეს იგი ფილისტიმელთა მათ შემდგომად სიკუდილისა მამისა მისისა აბრაჰამისა და დასდვა მათ სახელები, რაჲცა-იგი დაედვა აბრაჰამს, მამასა მისსა. 18 18

18 And Isaac digged again the wells of water, which they had digged in the days of Abraham his father; for the Philistines had stopped them after the death of Abraham: and he called their names after the names by which his father had called them.

יט. וַיַּחְפְּרוּ עַבְדֵי יִצְחָק בַּנָּחַל וַיִּמְצְאוּ שָׁם בְּאֵר מַיִם חַיִּים:

καὶ ὤρυξαν οἱ παῖδες Ισαακ ἐν τῇ φάραγγι Γεραρων καὶ εὗρον ἐκεῖ φρέαρ ὕδατος ζῶντος

19 ܘܲܚܦܲܪܘ ܥܲܒ݂ܕܵܘ̈ܗܝ ܕܐܝܼܣܚܵܩ ܒܢܲܚܠܵܐ: ܘܐܸܫܟܲܚܘ ܬܲܡܵܢ ܒܹܪܵܐ ܕܡܲܝܵ̈ܐ ܚܲܝܹ̈ܐ .

Foderunt servi Isaac in torrente et reppererunt ibi puteum aquae vivae.

Եւ փորեցին ծառայքն Իսահակայ ի ձորն Գերարացւոց, եւ գտին անդ ջրհոր ջրոյ կենդանւոյ:

და თხარეს მონათა ისაკისთა ჯურღმული ჴევსა მას გერარისასა და პოვეს მუნ ჯურღმული წლისა ცხოველისაჲ. 19 19

19 And Isaac's servants digged in the valley, and found there a well of springing water.

כ. וַיָּרִיבוּ רֹעֵי גְרָר עִם רֹעֵי יִצְחָק לֵאמֹר לָנוּ הַמָּיִם וַיִּקְרָא שֵׁם הַבְּאֵר עֵשֶׂק כִּי הִתְעַשְּׂקוּ עִמּוֹ:

καὶ ἐμαχέσαντο οἱ ποιμένες Γεραρων μετὰ τῶν ποιμένων Ισαακ φάσκοντες αὐτῶν εἶναι τὸ ὕδωρ καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα τοῦ φρέατος Ἀδικία ἠδίκησαν γὰρ αὐτόν

20 ܘܲܢܨܵܘ ܪ̈ܵܥܵܘܵܬܼܵܐ ܕܓ݂ܵܕ݂ܵܪ ܥܲܡ ܪ̈ܵܥܵܘܵܬܼܵܐ ܕܐܝܼܣܚܵܩ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܕܝܼܠܲܢ ܐܸܢܹܝܢ ܡܲܝ̈ܵܐ: ܘܲܩܪܵܘ ܫܡܵܗ ܕܒܹܪܵܐ ܥܲܣܩܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܐܸܬܼܥܣܸܩܘ ܥܲܡܹܗ.

Sed et ibi iurgium fuit pastorum Gerarae adversus pastores Isaac dicentium: “Nostra est aqua!”. Quam ob rem nomen putei vocavit Esec (id est Iurgium), quia iurgati sunt cum eo.

Եւ մարտնչէին հովիւքն Գերարացւոց ընդ հովիւսն Իսահակայ, եւ ասէին թէ իւրեանց իցէ ջրհորն. եւ կոչեաց զանուն ջրհորոյն Զրկումն. քանզի զրկէին զնա:

და ჰლალვიდეს მწყემსნი იგი გერარელთანი მწყემსთა მათ ისაკისთა და იტყოდეს, ვითარმედ: მათი არს წყალი იგი. და უწოდა სახელი ჯურღმულსა მას "ვნებაჲ", რამეთუ ავნეს მას. 20 20

20 And the herdmen of Gerar did strive with Isaac's herdmen, saying, The water is ours: and he called the name of the well Esek; because they strove with him.

כא. וַיַּחְפְּרוּ בְּאֵר אַחֶרֶת וַיָּרִיבוּ גַּם עָלֶיהָ וַיִּקְרָא שְׁמָהּ שִׂטְנָה:

ἀπάρας δὲ Ισαακ ἐκεῖθεν ὤρυξεν φρέαρ ἕτερον ἐκρίνοντο δὲ καὶ περὶ ἐκείνου καὶ ἐπωνόμασεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐχθρία

21 ܘܲܚܦܲܪܘ ܒܹܪܵܐ ܐ̄ܚܪܹܬܵܐ: ܘܲܢܨܵܘ ܐܵܦ ܥܠܹܝܗܿ: ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܵܗ ܣܵܛܵܢܵܐ.

Foderunt autem et alium puteum, et pro illo quoque rixati sunt; appellavitque eum Sitna (id est Inimicitias).

Չուեաց անտի եւ փորեաց`` մեւս եւս ջրհոր ջրոյ. հակառակէին եւ վասն այնորիկ եւս. եւ կոչեաց զանուն նորա Թշնամութիւն:

წარმოვიდა მიერ ისაკ და თხარა ჯურღმული სხუაჲ. და ესჯოდეს მას იგინი მისთჳსცა და დასდვა მას სახელი "მტერობაჲ". 21 21

21 And they digged another well, and strove for that also: and he called the name of it Sitnah.

כב. וַיַּעְתֵּק מִשָּׁם וַיַּחְפֹּר בְּאֵר אַחֶרֶת וְלֹא רָבוּ עָלֶיהָ וַיִּקְרָא שְׁמָהּ רְחֹבוֹת וַיֹּאמֶר כִּי עַתָּה הִרְחִיב יְהֹוָה לָנוּ וּפָרִינוּ בָאָרֶץ:

ἀπάρας δὲ ἐκεῖθεν ὤρυξεν φρέαρ ἕτερον καὶ οὐκ ἐμαχέσαντο περὶ αὐτοῦ καὶ ἐπωνόμασεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Εὐρυχωρία λέγων διότι νῦν ἐπλάτυνεν κύριος ἡμῖν καὶ ηὔξησεν ἡμᾶς ἐπὶ τῆς γῆς

22 ܘܫܲܢܝܼ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ: ܘܲܚܦܲܪܘ ܒܹܪܵܐ ܐ̄ܚܪܹܬܼܵܐ: ܘܠܵܐ ܢܨܵܘ ܥܠܹܝܗܿ: ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܵܗ ܪܲܚܒܿܘܼܬܼ: ܘܐܸܡܲܪ݂: ܗܵܫܵܐ ܐܲܪܘܲܚ ܠܲܢ ܡܵܪܝܵܐ: ܘܲܣܓܼܝܼܢ ܒܐܲܪܥܵܐ.

Profectus inde fodit alium puteum, pro quo non contenderunt; itaque vocavit nomen eius Rehoboth (id est Latitudinem) dicens: “Nunc dilatavit nos Dominus, et crescemus in terra”.

Չուեաց անտի եւ փորեաց այլ ջրհոր, եւ ոչ մարտնչէին վասն այնր. եւ կոչեաց զանուն նորա Անդորրութիւն, ասէ, Զի այժմ ընդարձակեաց մեզ Տէր, եւ աճեցոյց զմեզ յերկրի:

და წარვიდა იგი მიერ-ცა და თხარა ჯურღმული სხუაჲ და არა ჰლალვიდეს მისთჳს და დასდვა მას სახელი "ფართოებაჲ" და თქუა: რამეთუ განგჳფართა ჩუენ უფალმან აწ და აღგუაორძინა ჩუენ ქვეყანასა ზედა. 22 22

22 And he removed from thence, and digged another well; and for that they strove not: and he called the name of it Rehoboth; and he said, For now the LORD hath made room for us, and we shall be fruitful in the land.

כג. וַיַּעַל מִשָּׁם בְּאֵר שָׁבַע:

ἀνέβη δὲ ἐκεῖθεν ἐπὶ τὸ φρέαρ τοῦ ὅρκου

23 ܘܲܣܠܸܩ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ ܠܒܹܪ ܫܒܲܥ.

Ascendit autem ex illo loco in Bersabee,

Ել անտի ի Ջրհորն երդման:

აღმოვიდა მიერ ჯურღმულსა მას ზედა ფიცისასა. 23 23

23 And he went up from thence to Beersheba.

כד. וַיֵּרָא אֵלָיו יְהֹוָה בַּלַּיְלָה הַהוּא וַיֹּאמֶר אָנֹכִי אֱלֹהֵי אַבְרָהָם אָבִיךָ אַל תִּירָא כִּי אִתְּךָ אָנֹכִי וּבֵרַכְתִּיךָ וְהִרְבֵּיתִי אֶת זַרְעֲךָ בַּעֲבוּר אַבְרָהָם עַבְדִּי:

καὶ ὤφθη αὐτῷ κύριος ἐν τῇ νυκτὶ ἐκείνῃ καὶ εἶπεν ἐγώ εἰμι ὁ θεὸς Αβρααμ τοῦ πατρός σου μὴ φοβοῦ μετὰ σοῦ γάρ εἰμι καὶ ηὐλόγηκά σε καὶ πληθυνῶ τὸ σπέρμα σου διὰ Αβρααμ τὸν πατέρα σου

24 ܘܐܸܬܼܓܿܠܝܼ ܥܠܵܘܗܝ ܡܵܪܝܵܐ ܒܠܸܠܝܵܐ ܗܵܘ̇ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܐܸܢܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܐܲܠܵܗܹܗ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܐܲܒ݂ܘܼܟ: ܠܵܐ ܬܸܕ݂ܚܲܠ ܡܸܛܠ ܕܥܲܡܵܟ݂ ܐ̄ܢܵܐ: ܘܐܹܒܲܪܟ݂ܵܟ݂ ܘܐܲܣܓܹܿܐ ܙܲܪܥܵܟ݂ ܡܸܛܠ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܥܲܒ݂ܕܲܝ.

ubi apparuit ei Dominus in ipsa nocte dicens: “Ego sum Deus Abraham patris tui. Noli timere, quia tecum sum; benedicam tibi et multiplicabo semen tuum propter servum meum Abraham”.

Եւ երեւեցաւ նմա Տէր ի գիշերին յայնմիկ եւ ասէ. Ես եմ Աստուած հօր քո. մի՛ երկնչիր, զի ընդ քեզ եմ, եւ օրհնեցից զքեզ եւ բազմացուցից զզաւակ քո վասն Աբրահամու հօր քո:

და ეჩუენა მას უფალი ღამესა მას და ჰრქუა: მე ვარ ღმერთი მამისა შენისა აბრაჰამისი. ნუ გეშინინ, რამეთუ მე შენ თანა ვარ. და გაკურთხო შენ და განვამრავლო ნათესავი შენი აბრაჰამისთჳს, მამისა შენისა. 24 24

24 And the LORD appeared unto him the same night, and said, I am the God of Abraham thy father: fear not, for I am with thee, and will bless thee, and multiply thy seed for my servant Abraham's sake.

כה. וַיִּבֶן שָׁם מִזְבֵּחַ וַיִּקְרָא בְּשֵׁם יְהֹוָה וַיֶּט שָׁם אָהֳלוֹ וַיִּכְרוּ שָׁם עַבְדֵי יִצְחָק בְּאֵר:

καὶ ᾠκοδόμησεν ἐκεῖ θυσιαστήριον καὶ ἐπεκαλέσατο τὸ ὄνομα κυρίου καὶ ἔπηξεν ἐκεῖ τὴν σκηνὴν αὐτοῦ ὤρυξαν δὲ ἐκεῖ οἱ παῖδες Ισαακ φρέαρ

25 ܘܲܒ݂ܢܵܐ ܬܲܡܵܢ ܡܲܕ݂ܒܚܵܐ: ܘܲܩܪܵܐ ܒܲܫܡܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ: ܘܲܢܩܲܫ ܬܲܡܵܢ ܡܲܫܟܿܢܹܗ: ܘܲܚܦܲܪܘ ܬܲܡܵܢ ܥܲܒ݂ܕܵܘ̈ܗܝ ܕܐܝܼܣܚܵܩ ܒܹܪܵܐ.

Itaque aedificavit ibi altare et, invocato nomine Domini, extendit tabernaculum, et servi Isaac foderunt ibi puteum.

Եւ շինեաց անդ սեղան, եւ կարդաց զանուն Տեառն, եւ եհար անդ զխորան իւր. փորեցին ծառայքն Իսահակայ անդ ջրհոր:

და აღაშენა მუნ საკურთხეველი და ხადა სახელი უფლისა და აღმართა მუნ კარავი თჳსი. თხარეს მონათა ისაკისთა ჯურღმული ჴევსა მას გერარონისასა. 25 25

25 And he builded an altar there, and called upon the name of the LORD, and pitched his tent there: and there Isaac's servants digged a well.

כו. וַאֲבִימֶלֶךְ הָלַךְ אֵלָיו מִגְּרָר וַאֲחֻזַּת מֵרֵעֵהוּ וּפִיכֹל שַׂר צְבָאוֹ:

καὶ Αβιμελεχ ἐπορεύθη πρὸς αὐτὸν ἀπὸ Γεραρων καὶ Οχοζαθ ὁ νυμφαγωγὸς αὐτοῦ καὶ Φικολ ὁ ἀρχιστράτηγος τῆς δυνάμεως αὐτοῦ

26 ܘܐܲܒ݂ܝܼܡܲܠܟ ܐܸܬܼܵܐ ܠܘܵܬܹܗ ܡ̣ܢ ܓܵܕ݂ܵܪ: ܘܐܲܚܙܘܼܬܼ ܪܵܚܡܹܗ: ܘܦܝܼܟܸܿܠ ܪܲܒ ܚܲܝܠܹܗ.

Abimelech autem venit ad eum de Geraris et Ochozath amicus illius et Phicol dux militum,

Եւ Աբիմելէք չոգաւ առ նա ի Գերարայ, եւ Ոքոզաթ տաճարապետ նորա եւ Փիքող սպարապետ զօրաց նորա:

და აბიმელექ მოვიდა გერარონით და ოქოზათ, ეზოჲსმოძღუარი მისი, და ფიქოლ, ერისთავი ძლიერებისა მისისაჲ. 26 26

26 Then Abimelech went to him from Gerar, and Ahuzzath one of his friends, and Phichol the chief captain of his army.

כז. וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם יִצְחָק מַדּוּעַ בָּאתֶם אֵלָי וְאַתֶּם שְׂנֵאתֶם אֹתִי וַתְּשַׁלְּחוּנִי מֵאִתְּכֶם:

καὶ εἶπεν αὐτοῖς Ισαακ ἵνα τί ἤλθατε πρός με ὑμεῖς δὲ ἐμισήσατέ με καὶ ἀπεστείλατέ με ἀφ᾽ ὑμῶν

27 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ ܐܝܼܣܚܵܩ: ܠܡܵܢܵܐ ܐܸܬܲܝܬܿܘܿܢ ܠܘܵܬܼܝ: ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܣܢܲܝܬܿܘܼܢܵܢܝ ܘܫܲܕܲܪܬܿܘܼܢܵܢܝ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܼܟ݂ܘܿܢ.

et locutus est eis Isaac: “Quid venistis ad me hominem, quem odistis et expulistis a vobis?”.

Եւ ասէ ցնոսա Իսահակ. Զի՞ եկիք առ իս, զի դուք ատեցէք զիս եւ հալածեցէք ի ձէնջ:

და ჰრქუა მათ ისაკ: რაჲსათჳს მოხუედით ჩემდა, რამეთუ თქუენ მომიძულეთ მე? და გამომავლინეთ თქუენგან. 27 27

27 And Isaac said unto them, Wherefore come ye to me, seeing ye hate me, and have sent me away from you?

כח. וַיֹּאמְרוּ רָאוֹ רָאִינוּ כִּי הָיָה יְהֹוָה עִמָּךְ וַנֹּאמֶר תְּהִי נָא אָלָה בֵּינוֹתֵינוּ בֵּינֵינוּ וּבֵינֶךָ וְנִכְרְתָה בְרִית עִמָּךְ:

καὶ εἶπαν ἰδόντες ἑωράκαμεν ὅτι ἦν κύριος μετὰ σοῦ καὶ εἴπαμεν γενέσθω ἀρὰ ἀνὰ μέσον ἡμῶν καὶ ἀνὰ μέσον σοῦ καὶ διαθησόμεθα μετὰ σοῦ διαθήκην

28 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ: ܡܸܚܙܵܐ ܚܙܲܝܢ ܕܲܗܘܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܥܲܡܵܟ. ܘܐܸܡܲܪ݂ܢ ܕܬܸܗܘܸܐ ܡܵܘ̈ܡܵܬܼܵܐ ܒܲܝܢܲܢ ܘܠܵܟ: ܘܲܢܩܝܼܡ ܩܝܵܡܵܐ ܥܲܡܵܟ.

Qui responderunt: “Vidimus tecum esse Dominum et idcirco diximus: Sit iuramentum inter nos et te, et ineamus tecum foedus,

Եւ ասեն. Տեսանելով տեսաք զի էր Տէր ընդ քեզ, եւ ասեմք. Եղիցի դաշն ընդ միմեանս, ընդ մեզ եւ ընդ քեզ, եւ դիցուք ընդ քեզ ուխտ:

ხოლო მათ ჰრქუეს: ხილვით ვიხილეთ, უფალი, რამეთუ შენ თანა არს, და ვთქუთ: იყავნ ფიცი შორის შენსა და ჩუენსა და აღვთქუათ შენ თანა აღთქუმაჲ. 28 28

28 And they said, We saw certainly that the LORD was with thee: and we said, Let there be now an oath betwixt us, even betwixt us and thee, and let us make a covenant with thee;

כט. אִם תַּעֲשֵׂה עִמָּנוּ רָעָה כַּאֲשֶׁר לֹא נְגַעֲנוּךָ וְכַאֲשֶׁר עָשִׂינוּ עִמְּךָ רַק טוֹב וַנְּשַׁלֵּחֲךָ בְּשָׁלוֹם אַתָּה עַתָּה בְּרוּךְ יְהֹוָה:

μὴ ποιήσειν μεθ᾽ ἡμῶν κακόν καθότι ἡμεῖς σε οὐκ ἐβδελυξάμεθα καὶ ὃν τρόπον ἐχρησάμεθά σοι καλῶς καὶ ἐξαπεστείλαμέν σε μετ᾽ εἰρήνης καὶ νῦν σὺ εὐλογητὸς ὑπὸ κυρίου

29 ܕܠܵܐ ܬܸܥܒܲܕ݂ ܠܲܢ ܒܝܼܫܬܵܐ: ܐܲܝܟܲܢܵܐ ܕܠܵܐ ܐܲܗܲܪܢܵܟ: ܘܐܲܝܟܲܢܵܐ ܕܲܥܒܲܕ݂ܢ ܠܘܵܬܼܵܟ݂ ܫܲܦܝܼܪܬܵܐ ܘܫܲܕܲܪܢܵܟ݂ ܒܲܫܠܵܡܵܐ: ܐܲܢ̄ܬ ܗ̄ܘܼ ܗܵܫܵܐ ܒܪܝܼܟܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ.

ut non facias nobis quidquam mali, sicut et nos non attigimus te et nihil fecimus tibi nisi bonum et cum pace dimisimus te. Tu es enim benedictus Domini”.

չառնել ինչ մեզ չար, որպէս եւ մեք ոչինչ մեղաք քեզ, եւ զոր օրինակ արարաք քեզ բարի եւ արձակեցաք զքեզ խաղաղութեամբ. եւ արդ դու օրհնեալ ի Տեառնէ ես:

რათა არა ჰყო ბოროტი ჩუენდა მომართ, ვითარცა-იგი ჩუენ არა მოგიძაგეთ შენ, ვითარცა-იგი გიყავთ ჩუენ კეთილად და წარმოგავლინეთ მშჳდობით. და აწ შენ კურთხეულ ხარ უფლისა მიერ. 29 29

29 That thou wilt do us no hurt, as we have not touched thee, and as we have done unto thee nothing but good, and have sent thee away in peace: thou art now the blessed of the LORD.

ל. וַיַּעַשׂ לָהֶם מִשְׁתֶּה וַיֹּאכְלוּ וַיִּשְׁתּוּ:

καὶ ἐποίησεν αὐτοῖς δοχήν καὶ ἔφαγον καὶ ἔπιον

30 ܘܲܥܒܲܕ݂ ܠܗܘܿܢ ܡܲܫܬܿܝܵܐ: ܘܲܠܥܸܣܘ ܘܐܸܫܬܿܝܼܘ.

Fecit ergo eis convivium, et comederunt et biberunt.

Եւ արար նոցա խրախութիւն, կերան եւ արբին:

და უმზადა ისაკ სერი. ჭამეს და სუეს. 30 30

30 And he made them a feast, and they did eat and drink.

לא. וַיַּשְׁכִּימוּ בַבֹּקֶר וַיִּשָּׁבְעוּ אִישׁ לְאָחִיו וַיְשַׁלְּחֵם יִצְחָק וַיֵּלְכוּ מֵאִתּוֹ בְּשָׁלוֹם:

καὶ ἀναστάντες τὸ πρωὶ ὤμοσαν ἄνθρωπος τῷ πλησίον αὐτοῦ καὶ ἐξαπέστειλεν αὐτοὺς Ισαακ καὶ ἀπῴχοντο ἀπ᾽ αὐτοῦ μετὰ σωτηρίας

31 ܘܩܲܕܸܿܡܘ ܒܨܲܦܪܵܐ ܘܝܼܡܵܘ ܓܒܲܪ ܠܐܲܚܘܼܗܝ: ܘܫܲܕܲܪ ܐܸܢܘܿܢ ܐܝܼܣܚܵܩ: ܘܐܸܙܲܠܘ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܹܗ ܒܲܫܠܵܡܵܐ.

Surgentesque mane iuraverunt sibi mutuo. Dimisitque eos Isaac, et profecti sunt ab eo cum pace.

Եւ յարուցեալ ի վաղիւ անդր երդուան այր ընկերի իւրում. եւ արձակեաց զնոսա Իսահակ, եւ գնացին ի նմանէ ողջութեամբ:

და აღდგეს განთიად და ეფუცა კაცი მოყუასსა თჳსსა. და წარგზავნა იგინი ისაკ და წარვიდეს მისგან ცოცხლებით. 31 31

31 And they rose up betimes in the morning, and sware one to another: and Isaac sent them away, and they departed from him in peace.

לב. וַיְהִי בַּיּוֹם הַהוּא וַיָּבֹאוּ עַבְדֵי יִצְחָק וַיַּגִּדוּ לוֹ עַל אֹדוֹת הַבְּאֵר אֲשֶׁר חָפָרוּ וַיֹּאמְרוּ לוֹ מָצָאנוּ מָיִם:

ἐγένετο δὲ ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ καὶ παραγενόμενοι οἱ παῖδες Ισαακ ἀπήγγειλαν αὐτῷ περὶ τοῦ φρέατος οὗ ὤρυξαν καὶ εἶπαν οὐχ εὕρομεν ὕδωρ

32 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܒܝܵܘܡܵܐ ܗܵܘ̇ ܘܐܸܬܼܵܘ ܥܲܒ݂ܕܵܘܗܝ ܕܐܝܼܣܚܵܩ: ܘܚܵܘܝܼܘܗܝ ܥܲܠ ܨܒ݂ܘܼܬܼܵܐ ܕܒܹܪܵܐ ܕܲܚܦܲܪܘ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ ܐܸܫܟܲܚܢ ܡܲܝ̈ܵܐ.

Ecce autem venerunt in ipso die servi Isaac annuntiantes ei de puteo, quem foderant, atque dicentes: “Invenimus aquam”.

Եւ եղեւ յաւուր յայնմիկ եկին ծառայքն Իսահակայ եւ պատմեցին նմա վասն ջրհորոյն զոր փորեցին, թէ Գտաք ջուր:

და მათ დღეთა ოდენ მოვიდეს მონანი ისაკისნი და უთხრეს ჯურღმულისა მისთჳს, რომელ თხარეს, და ჰრქუეს: არა ვპოვეთ წყალი. 32 32

32 And it came to pass the same day, that Isaac's servants came, and told him concerning the well which they had digged, and said unto him, We have found water.

לג. וַיִּקְרָא אֹתָהּ שִׁבְעָה עַל כֵּן שֵׁם הָעִיר בְּאֵר שֶׁבַע עַד הַיּוֹם הַזֶּה:

καὶ ἐκάλεσεν αὐτὸ Ὅρκος διὰ τοῦτο ὄνομα τῇ πόλει Φρέαρ ὅρκου ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας

33 ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܵܗ ܣܲܒ݂ܥܵܐ: ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܩܪܵܐ ܫܡܵܗ ܕܲܩܪܝܼܬܼܵܐ ܒܲܪ ܣܒܲܥ ܥܕܲܡܵܐ ܠܝܵܘܡܵܢܵܐ.

Unde appellavit eum Sabee (quod significat Abundantiam); et nomen urbi impositum est Bersabee usque in praesentem diem.

Եւ կոչեաց զնա Երդումն. վասն այնորիկ է անուն քաղաքին այնմիկ Ջրհոր երդման` մինչեւ ցայսօր ժամանակի:

და ფიცისა მისთჳს უწოდა ქალაქსა მას "ჯურღმული ფიცისა", ვიდრე დღეინდელად დღემდე. 33 33

33 And he called it Shebah: therefore the name of the city is Beersheba unto this day.

לד. וַיְהִי עֵשָׂו בֶּן אַרְבָּעִים שָׁנָה וַיִּקַּח אִשָּׁה אֶת יְהוּדִית בַּת בְּאֵרִי הַחִתִּי וְאֶת בָּשְׂמַת בַּת אֵילֹן הַחִתִּי:

ἦν δὲ Ησαυ ἐτῶν τεσσαράκοντα καὶ ἔλαβεν γυναῖκα Ιουδιν τὴν θυγατέρα Βεηρ τοῦ Χετταίου καὶ τὴν Βασεμμαθ θυγατέρα Αιλων τοῦ Ευαίου

34 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܥܹܣܘܿ ܒܲܪ ܐܲܪܒܿܥܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܲܢܣܲܒ݂ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܠܲܝܗܘܼܕܿܝܼܬܼ ܒܪܲܬܼ ܒܹܪܝܼ ܚܹܝܬܼܵܝܵܐ: ܘܲܠܒܸܣܡܲܬܼ ܒܪܲܬܼ ܐܲܠܘܿܢ ܚܵܘܵܝܵܐ.

Esau vero quadragenarius duxit uxores Iudith filiam Beeri Hetthaei et Basemath filiam Elon Hetthaei.

Եւ էր Եսաւ ամաց քառասնից, եւ առ իւր կին զՅուդիթ դուստր Բէերայ Քետացւոյ, եւ զՄասեմաթ դուստր Ելովնայ Խեւացւոյ:

იყო ესავ ორმეოცის წლის და მოიყუანა ცოლი იუდინა, ასული ბეჰრისი ქეტელისა, და ბასემათ, ასული ელონისი ეველისაჲ. 34 34

34 And Esau was forty years old when he took to wife Judith the daughter of Beeri the Hittite, and Bashemath the daughter of Elon the Hittite:

לה. וַתִּהְיֶיןָ מֹרַת רוּחַ לְיִצְחָק וּלְרִבְקָה:

καὶ ἦσαν ἐρίζουσαι τῷ Ισαακ καὶ τῇ Ρεβεκκα

35 ܘܲܗܘ̤̈ܝ ܡܲܡܪܵܢ ܠܪܘܼܚܹܗ ܕܐܝܼܣܚܵܩ ܘܲܕܪܲܦܩܵܐ.

Quae ambae offenderant animum Isaac et Rebeccae.

Եւ դառնացուցանէին զԻսահակ եւ զՌեբեկա:

და იყვნეს მჴდომ ისაკისა და რებეკასა. 35 35

35 Which were a grief of mind unto Isaac and to Rebekah.

כז

ΚΖʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܟܙ

Cap. 27

ԳԼ. ԻԷ

თავი ოცდამეშვიდე

א. וַיְהִי כִּי זָקֵן יִצְחָק וַתִּכְהֶיןָ עֵינָיו מֵרְאֹת וַיִּקְרָא אֶת עֵשָׂו בְּנוֹ הַגָּדֹל וַיֹּאמֶר אֵלָיו בְּנִי וַיֹּאמֶר אֵלָיו הִנֵּנִי:

ἐγένετο δὲ μετὰ τὸ γηρᾶσαι Ισαακ καὶ ἠμβλύνθησαν οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ τοῦ ὁρᾶν καὶ ἐκάλεσεν Ησαυ τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν πρεσβύτερον καὶ εἶπεν αὐτῷ υἱέ μου καὶ εἶπεν ἰδοὺ ἐγώ

1 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܕܟܲܕ݂ ܣܐܸܒ݂ ܐܝܼܣܚܵܩ: ܘܝܼܩܲܪ ܥܲܝܢܵܘܗܝ ܠܡܸܚܙܵܐ: ܩܪܵܐ ܠܥܹܣܘܿ ܒܪܹܗ ܪܲܒܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܒܹܪܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܗܵܐ ܐܸܢܵܐ.

Senuit autem Isaac, et caligaverunt oculi eius, et videre non poterat. Vocavitque Esau filium suum maiorem et dixit ei: “Fili mi”. Qui respondit: “Adsum”.

Եւ եղեւ իբրեւ ծերացաւ Իսահակ, եւ վատեցին աչք նորա ի տեսանելոյ, կոչեաց զԵսաւ զորդի իւր զերէց եւ ասէ ցնա. Որդեակ իմ: Եւ նա ասէ ցնա. Ահաւասիկ եմ:

და შემდგომად სიბერისა მის ისაკისა დაუბრყჳლდეს თუალნი მისნი ხედვად. და მოუწოდა ძესა თჳსსა უხუცესსა და ჰრქუა მას: ძეო ჩემო. და მან თქუა: აჰა, მე. 1 1

1 And it came to pass, that when Isaac was old, and his eyes were dim, so that he could not see, he called Esau his eldest son, and said unto him, My son: and he said unto him, Behold, here am I.

ב. וַיֹּאמֶר הִנֵּה נָא זָקַנְתִּי לֹא יָדַעְתִּי יוֹם מוֹתִי:

καὶ εἶπεν ἰδοὺ γεγήρακα καὶ οὐ γινώσκω τὴν ἡμέραν τῆς τελευτῆς μου

2 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܐܝܼܣܚܵܩ: ܗܵܐ ܐܸܢܵܐ ܣܸܐܒܹܬܼ: ܘܠܵܐ ܝܵܕܲܥ ܐ̄ܢܵܐ ܝܵܘܡܵܐ ܕܡܵܐܹܬܼ ܐ̄ܢܵܐ ܒܹܗ.

Cui pater: “Vides, inquit, quod senuerim et ignorem diem mortis meae;

Եւ նա ասէ ցնա. Ահաւասիկ ես ծերացեալ եմ, եւ ոչ գիտեմ զօր վախճանի իմոյ:

ჰრქუა მას: აჰა ესერა, მე დავბერდი და არა ვიცი დღე აღსრულებისა ჩემისა. 2 2

2 And he said, Behold now, I am old, I know not the day of my death:

ג. וְעַתָּה שָׂא נָא כֵלֶיךָ תֶּלְיְךָ וְקַשְׁתֶּךָ וְצֵא הַשָּׂדֶה וְצוּדָה לִּי צָיִד:

νῦν οὖν λαβὲ τὸ σκεῦός σου τήν τε φαρέτραν καὶ τὸ τόξον καὶ ἔξελθε εἰς τὸ πεδίον καὶ θήρευσόν μοι θήραν

3 ܗܵܫܵܐ ܣܲܒ݂ ܡܵܐܢܲܝ̈ܟ ܣܲܝܦܵܟ݂ ܘܩܸܫܬܵܟ.

sume arma tua, pharetram et arcum, et egredere in agrum. Cumque venatu aliquid apprehenderis,

Արդ առ դու զգործի քո` զաղեղն եւ զկապարճս, եւ ել ի դաշտ եւ որսա ինձ որս:

აწ აღიღე ჭურჭელი შენი, მშჳლდ-კაპარჭი და განვედ ველად და მინადირე მე ნადირი. 3 3

3 Now therefore take, I pray thee, thy weapons, thy quiver and thy bow, and go out to the field, and take me some venison;

ד. וַעֲשֵׂה לִי מַטְעַמִּים כַּאֲשֶׁר אָהַבְתִּי וְהָבִיאָה לִּי וְאֹכֵלָה בַּעֲבוּר תְּבָרֶכְךָ נַפְשִׁי בְּטֶרֶם אָמוּת:

καὶ ποίησόν μοι ἐδέσματα ὡς φιλῶ ἐγώ καὶ ἔνεγκέ μοι ἵνα φάγω ὅπως εὐλογήσῃ σε ἡ ψυχή μου πρὶν ἀποθανεῖν με

4 ܘܦܘܿܩ ܠܕܲܒ݂ܪܵܐ: ܘܨܘܼܕ݂ ܨܲܝܕܵܐ: ܘܲܥܒܸܕ݂ ܒܘܼܫܵܠܵܐ ܐܲܝܟ ܕܪܸܚܡܹܬܼ: ܘܐܲܝܬܵܐ ܠܝܼ ܐܹܟ݂ܘܿܠ: ܡܸܛܠ ܕܲܬܼܒܲܪܟ݂ܵܟ݂ ܢܲܦ̮ܫܝ ܥܲܕ݂ܠܵܐ ܐܹܡܘܼܬܼ.

fac mihi inde pulmentum, sicut velle me nosti, et affer, ut comedam; et benedicat tibi anima mea, antequam moriar”.

Եւ արա ինձ խորտիկս որպէս եւ ես սիրեմ, եւ բեր մատո ինձ զի կերայց. եւ օրհնեսցէ զքեզ անձն իմ մինչչեւ մեռեալ իցեմ:

და მიქმენ მე სანოვაგენი, ვითარ-იგი მე მიყუარს. და მომართუ მე და ვჭამო, რათა გაკურთხოს სულმან ჩემმან ვიდრე სიკუდილადმდე ჩემდა. 4 4

4 And make me savoury meat, such as I love, and bring it to me, that I may eat; that my soul may bless thee before I die.

ה. וְרִבְקָה שֹׁמַעַת בְּדַבֵּר יִצְחָק אֶל עֵשָׂו בְּנוֹ וַיֵּלֶךְ עֵשָׂו הַשָּׂדֶה לָצוּד צַיִד לְהָבִיא:

Ρεβεκκα δὲ ἤκουσεν λαλοῦντος Ισαακ πρὸς Ησαυ τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἐπορεύθη δὲ Ησαυ εἰς τὸ πεδίον θηρεῦσαι θήραν τῷ πατρὶ αὐτοῦ

5 ܘܪܲܦܩܵܐ ܫܸܡܥܲܬܼ: ܟܲܕ݂ ܐܵܡܲܪ ܐܝܼܣܚܵܩ ܠܥܹܣܘܿ ܒܪܹܗ: ܘܐܸܙܲܠ ܥܹܣܘܿ ܠܚܲܩܠܵܐ ܠܲܡܨܵܕ݂ ܨܲܝܕܵܐ ܠܡܲܝܬܵܝܘܼ.

Rebecca autem audierat Isaac loquentem cum Esau filio suo. Esau ergo abiit in agrum, ut venationem caperet et offerret eam.

Եւ լուաւ Ռեբեկա զի խօսէր Իսահակ ընդ որդւոյ իւրում. գնաց Եսաւ ի դաշտ որսալ որս հօր իւրում:

ხოლო რებეკას ესმოდა, ეტყოდა რაჲ ისაკ ესავს, ძესა თჳსსა და ვითარცა განვიდა ესავ ველად და ნადირობად ნადირისა მამისათჳს თჳსისა. 5 5

5 And Rebekah heard when Isaac spake to Esau his son. And Esau went to the field to hunt for venison, and to bring it.

ו. וְרִבְקָה אָמְרָה אֶל יַעֲקֹב בְּנָהּ לֵאמֹר הִנֵּה שָׁמַעְתִּי אֶת אָבִיךָ מְדַבֵּר אֶל עֵשָׂו אָחִיךָ לֵאמֹר:

Ρεβεκκα δὲ εἶπεν πρὸς Ιακωβ τὸν υἱὸν αὐτῆς τὸν ἐλάσσω ἰδὲ ἐγὼ ἤκουσα τοῦ πατρός σου λαλοῦντος πρὸς Ησαυ τὸν ἀδελφόν σου λέγοντος

6 ܘܪܲܦܩܵܐ ܐܸܡܪܲܬܼ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܪܵܗ: ܗܵܐ ܫܸܡܥܹܬܼ ܠܐܲܒ݂ܘܼܟ ܕܐܸܡܲܪ ܠܥܹܣܘܿ ܐܲܚܘܼܟ.

Rebecca autem dixit filio suo Iacob: “Ecce, audivi patrem tuum loquentem cum Esau fratre tuo et dicentem ei:

Եւ խօսեցաւ Ռեբեկա ընդ Յակոբայ որդւոյ իւրում եւ ասէ. Ահա լուայ ես ի հօրէ քումմէ, զի խօսէր ընդ եղբօր քում եւ ասէր:

მოუწოდა რებეკა იაკობს, ძესა თჳსსა უმრწემესსა, და ჰრქუა: ესერა, მესმა, ვითარ-იგი ეტყოდა მამაჲ შენი ესავს, ძმასა შენსა, და ჰრქუა: 6 6

6 And Rebekah spake unto Jacob her son, saying, Behold, I heard thy father speak unto Esau thy brother, saying,

ז. הָבִיאָה לִּי צַיִד וַעֲשֵׂה לִי מַטְעַמִּים וְאֹכֵלָה וַאֲבָרֶכְכָה לִפְנֵי יְהֹוָה לִפְנֵי מוֹתִי:

ἔνεγκόν μοι θήραν καὶ ποίησόν μοι ἐδέσματα καὶ φαγὼν εὐλογήσω σε ἐναντίον κυρίου πρὸ τοῦ ἀποθανεῖν με

7 ܐܲܝܬܵܐ ܠܝܼ ܨܲܝܕܵܐ: ܘܲܥܒܸܕ݂ ܠܝܼ ܒܘܼܫܵܠܵܐ: ܘܐܹܟ݂ܘܿܠ ܘܐܹܒܲܪܟ݂ܵܟ݂ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܘܬܿܝ.

"Affer mihi venationem tuam et fac cibos, ut comedam et benedicam tibi coram Domino, antequam moriar".

Բեր ինձ որս եւ արա ինձ խորտիկս, զի կերայց եւ օրհնեցից զքեզ առաջի Տեառն մինչչեւ մեռեալ իցեմ:

მინადირე მე ნადირი და მიქმენ მე ჭამადი. და ვჭამო და გაკურთხო შენ წინაშე უფლისა ვიდრე სიკუდილადმდე ჩემდა. 7 7

7 Bring me venison, and make me savoury meat, that I may eat, and bless thee before the LORD before my death.

ח. וְעַתָּה בְנִי שְׁמַע בְּקֹלִי לַאֲשֶׁר אֲנִי מְצַוָּה אֹתָךְ:

νῦν οὖν υἱέ ἄκουσόν μου καθὰ ἐγώ σοι ἐντέλλομαι

8 ܘܗܵܫܵܐ ܒܹܪܝ ܫܡܲܥ ܒܩܵܠܝ: ܠܡܸܕܸܡ ܕܲܡܦܲܩܕ݂ܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܠܵܟ.

Nunc ergo, fili mi, audi vocem meam in eo, quod praecipio tibi.

Եւ արդ, որդեակ իմ, լուր ինձ, որպէս ես պատուիրեմ քեզ:

აწ უკუე, შვილო, ისმინე ჩემი, ვითარცა მე გამცნებ შენ 8 8

8 Now therefore, my son, obey my voice according to that which I command thee.

ט. לֶךְ נָא אֶל הַצֹּאן וְקַח לִי מִשָּׁם שְׁנֵי גְּדָיֵי עִזִּים טֹבִים וְאֶעֱשֶׂה אֹתָם מַטְעַמִּים לְאָבִיךָ כַּאֲשֶׁר אָהֵב:

καὶ πορευθεὶς εἰς τὰ πρόβατα λαβέ μοι ἐκεῖθεν δύο ἐρίφους ἁπαλοὺς καὶ καλούς καὶ ποιήσω αὐτοὺς ἐδέσματα τῷ πατρί σου ὡς φιλεῖ

9 ܙܸܠ ܠܥܵܢܵܐ: ܘܣܲܒ݂ ܠܝܼ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ ܬܪܹܝܢ ܓܕܲܝܵ̈ܐ ܕܥܸܙܹ̈ܐ ܕܛܵܒ݂ܝܼܢ: ܘܐܸܥܒܸܿܕ ܐܸܢܘܿܢ ܒܘܼܫܵܠܵܐ ܠܐܲܒ݂ܘܼܟ ܐܲܝܟ ܕܪܵܚܸܡ.

Pergens ad gregem affer mihi duos haedos optimos, ut faciam ex eis escas patri tuo, quibus libenter vescitur.

Գնա դու ի խաշն, եւ առ ինձ անտի երկուս ուլս փափուկս եւ ընտիրս, եւ արարից զնոսա խորտիկս հօր քում որպէս եւ սիրէ:

და წარვედ არვედ და მომართუენ მიერ ორნი თიკანნი ჩჩჳლნი და კეთილნი. 9 9

9 Go now to the flock, and fetch me from thence two good kids of the goats; and I will make them savoury meat for thy father, such as he loveth:

י. וְהֵבֵאתָ לְאָבִיךָ וְאָכָל בַּעֲבֻר אֲשֶׁר יְבָרֶכְךָ לִפְנֵי מוֹתוֹ:

καὶ εἰσοίσεις τῷ πατρί σου καὶ φάγεται ὅπως εὐλογήσῃ σε ὁ πατήρ σου πρὸ τοῦ ἀποθανεῖν αὐτόν

10 ܘܐܲܥܸܠ ܠܐܲܒ݂ܘܼܟ ܘܢܹܐܟ݂ܘܿܠ: ܘܲܢܒܲܪܟ݂ܵܟ݂ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܘܬܹܿܗ.

Quas cum intuleris patri tuo, et comederit, benedicat tibi, priusquam moriatur”.

Եւ մատուսցես հօր քում եւ կերիցէ. զի օրհնեսցէ զքեզ հայր քո`` մինչչեւ մեռեալ իցէ:

და უქმნე იგი სანოვაგედ მამასა შენსა, ვითარ-იგი უყუარს მას. და შეართვი იგი მამასა შენსა, ჭამოს და გაკურთხოს შენ მამამან შენმან ვიდრე სიკუდილადმდე მისსა. 10 10

10 And thou shalt bring it to thy father, that he may eat, and that he may bless thee before his death.

יא. וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב אֶל רִבְקָה אִמּוֹ הֵן עֵשָׂו אָחִי אִישׁ שָׂעִר וְאָנֹכִי אִישׁ חָלָק:

εἶπεν δὲ Ιακωβ πρὸς Ρεβεκκαν τὴν μητέρα αὐτοῦ ἔστιν Ησαυ ὁ ἀδελφός μου ἀνὴρ δασύς ἐγὼ δὲ ἀνὴρ λεῖος

11 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܪܲܦܩܵܐ ܐܸܡܹܗ: ܗܵܐ ܥܹܣܘܿ ܐܵܚܝ ܓܒܲܪ ܣܥܲܪ. ܘܐܸܢܵܐ ܓܒܲܪ ܫܥܵܥ.

Cui ille respondit: “Nosti quod Esau frater meus homo pilosus sit, et ego lenis.

Եւ ասէ Յակոբ ցՌեբեկա մայր իւր. Եղբայր իմ Եսաւ` այր թաւ է, եւ ես լերկ:

ჰრქუა იაკობ რებეკას, დედასა თჳსსა: არს ესავ, ძმაჲ ჩემი, კაცი ფაჩუნიერი და მე კაცი წყლტუ. 11 11

11 And Jacob said to Rebekah his mother, Behold, Esau my brother is a hairy man, and I am a smooth man:

יב. אוּלַי יְמֻשֵּׁנִי אָבִי וְהָיִיתִי בְעֵינָיו כִּמְתַעְתֵּעַ וְהֵבֵאתִי עָלַי קְלָלָה וְלֹא בְרָכָה:

μήποτε ψηλαφήσῃ με ὁ πατήρ μου καὶ ἔσομαι ἐναντίον αὐτοῦ ὡς καταφρονῶν καὶ ἐπάξω ἐπ᾽ ἐμαυτὸν κατάραν καὶ οὐκ εὐλογίαν

12 ܕܲܠܡܵܐ ܢܡܘܼܫܲܢܝ ܐܲܒ݂ܝ ܘܐܸܗܘܸܐ ܒܥܲܝܢܵܘܗܝ ܐܲܝܟ ܡܒܲܙܚܵܢܵܐ: ܘܬܲܝܬܸܿܝܢ ܥܠܲܝ ܠܵܘ̈ܛܵܬܼܵܐ ܘܠܵܐ ܒܘܼܪ̈ܟܵܬܼܵܐ.

Si attrectaverit me pater meus et senserit, timeo, ne putet me sibi voluisse illudere; et inducam super me maledictionem pro benedictione”.

գուցէ շօշափիցէ զիս հայր իմ, եւ լինիցիմ առաջի նորա իբրեւ արհամարհոտ, եւ ածիցեմ ի վերայ իմ անէծս եւ ոչ օրհնութիւն:

ნუუკუე ჴელი შემახოს მე მამამან ჩემმან და ვიყო წინაშე მისსა ვითარცა შეურაცხის-მყოფელი და მოვიღო თავისა ჩემისა წყევაჲ და არა კურთხევაჲ. 12 12

12 My father peradventure will feel me, and I shall seem to him as a deceiver; and I shall bring a curse upon me, and not a blessing.

יג. וַתֹּאמֶר לוֹ אִמּוֹ עָלַי קִלְלָתְךָ בְּנִי אַךְ שְׁמַע בְּקֹלִי וְלֵךְ קַח לִי:

εἶπεν δὲ αὐτῷ ἡ μήτηρ ἐπ᾽ ἐμὲ ἡ κατάρα σου τέκνον μόνον ὑπάκουσον τῆς φωνῆς μου καὶ πορευθεὶς ἔνεγκέ μοι

13 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܹܗ ܐܸܡܹܗ: ܥܠܲܝ ܠܵܘ̈ܛܵܬܼܵܟ݂ ܒܹܪܝ: ܒܲܠܚܘܿܕ݂ ܫܡܲܥ ܒܩܵܠܝ: ܘܙܸܠ ܣܲܒ݂ ܠܝܼ.

Ad quem mater: “In me sit, ait, ista maledictio, fili mi; tantum audi vocem meam et perge afferque, quae dixi”.

Եւ ասէ ցնա մայրն իւր. Յիմ վերայ անէծքն այն, որդեակ. բայց միայն լուր ձայնի իմում եւ երթ ած ինձ:

ჰრქუა მას დედამან მისმან: ჩემ ზედა იყავნ, შვილო, წყევაჲ იგი. გარნა შენ ისმინე ჴმისა ჩემისა და წარვედ და მომართუ მე, რაჲ-იგი გარქუ შენ. 13 13

13 And his mother said unto him, Upon me be thy curse, my son: only obey my voice, and go fetch me them.

יד. וַיֵּלֶךְ וַיִּקַּח וַיָּבֵא לְאִמּוֹ וַתַּעַשׂ אִמּוֹ מַטְעַמִּים כַּאֲשֶׁר אָהֵב אָבִיו:

πορευθεὶς δὲ ἔλαβεν καὶ ἤνεγκεν τῇ μητρί καὶ ἐποίησεν ἡ μήτηρ αὐτοῦ ἐδέσματα καθὰ ἐφίλει ὁ πατὴρ αὐτοῦ

14 ܘܐܸܙܲܠ ܢܣܲܒ݂ ܘܐܲܝܬܿܝܼ ܠܐܸܡܹܗ: ܘܥܸܒ݂ܕܲܬܼ ܒܘܼܫܵܠܵܐ ܐܲܝܟܲܢܵܐ ܕܪܵܚܸܡ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ.

Abiit et attulit deditque matri. Paravit illa cibos, sicut noverat velle patrem illius.

Գնաց եւ առ ած մօր իւրում. եւ արար խորտիկս, որպէս եւ սիրէր հայր նորա:

ხოლო იგი წარვიდა და მოიყუანნა და მოართუა დედასა თჳსსა. და უქმნა დედამან მისმან სანოვაგენი, ვითარცა უყვარდა მამასა მისსა. 14 14

14 And he went, and fetched, and brought them to his mother: and his mother made savoury meat, such as his father loved.

טו. וַתִּקַּח רִבְקָה אֶת בִּגְדֵי עֵשָׂו בְּנָהּ הַגָּדֹל הַחֲמֻדֹת אֲשֶׁר אִתָּהּ בַּבָּיִת וַתַּלְבֵּשׁ אֶת יַעֲקֹב בְּנָהּ הַקָּטָן:

καὶ λαβοῦσα Ρεβεκκα τὴν στολὴν Ησαυ τοῦ υἱοῦ αὐτῆς τοῦ πρεσβυτέρου τὴν καλήν ἣ ἦν παρ᾽ αὐτῇ ἐν τῷ οἴκῳ ἐνέδυσεν Ιακωβ τὸν υἱὸν αὐτῆς τὸν νεώτερον

15 ܘܢܸܣܒܲܬܼ ܪܲܦܩܵܐ ܡܵܢܹ̈ܐ ܕܥܹܣܘܿ ܒܪܵܗ ܪܲܒܵܐ ܪܓܼܝܼܓܼ̈ܐ ܕܐܝܼܬܼ ܥܲܡܹܗ ܒܒܲܝܬܵܐ: ܘܐܲܠܒܿܫܲܬܼ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܪܵܗ ܙܥܘܿܪܵܐ.

Et vestibus Esau valde bonis, quas apud se habebat domi, induit eum

Եւ առեալ Ռեբեկայ զպատմուճանն զազնիւ որդւոյ իւրոյ երիցու` որ կայր առ նմա ի տան, զգեցոյց Յակոբայ որդւոյ իւրում կրտսերոյ:

და მოიღო რებეკა სამოსელი ესავისი, ძისა თჳსისა, კეთილი, რომელი ედვა მის თანა სახლსა შინა, და შეჰმოსა იგი იაკობს, ძესა თჳსსა უმრწემესსა. 15 15

15 And Rebekah took goodly raiment of her eldest son Esau, which were with her in the house, and put them upon Jacob her younger son:

טז. וְאֵת עֹרֹת גְּדָיֵי הָעִזִּים הִלְבִּישָׁה עַל יָדָיו וְעַל חֶלְקַת צַוָּארָיו:

καὶ τὰ δέρματα τῶν ἐρίφων περιέθηκεν ἐπὶ τοὺς βραχίονας αὐτοῦ καὶ ἐπὶ τὰ γυμνὰ τοῦ τραχήλου αὐτοῦ

16 ܘܡܸܫܟܵܐ ܕܲܓܼܕܲܝܵܐ ܕܥܸܙܹ̈ܐ: ܐܲܠܒܿܫܲܬܼ ܥܲܠ ܐܝܼܕ݂ܵܘܗܝ ܘܥܲܠ ܫܥܵܥܘܼܬܼܵܐ ܕܨܵܘܪܹܗ.

pelliculasque haedorum circumdedit manibus et colli nuda protexit;

Եւ զուլենիսն ագոյց ի բազուկս նորա, եւ ի վերայ մերկոյ պարանոցի նորա:

და ტყავნი იგი თიკანთანი მოხჳნა მკლავთა მისთა და შიშუელსა ქედსა მისსა. 16 16

16 And she put the skins of the kids of the goats upon his hands, and upon the smooth of his neck:

יז. וַתִּתֵּן אֶת הַמַּטְעַמִּים וְאֶת הַלֶּחֶם אֲשֶׁר עָשָׂתָה בְּיַד יַעֲקֹב בְּנָהּ:

καὶ ἔδωκεν τὰ ἐδέσματα καὶ τοὺς ἄρτους οὓς ἐποίησεν εἰς τὰς χεῖρας Ιακωβ τοῦ υἱοῦ αὐτῆς

17 ܘܝܸܗ̄ܒܲܬܼ ܒܘܼܫܵܠܵܐ ܘܠܲܚܡܵܐ ܕܥܸܒ݂ܕܲܬܼ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܪܵܗ.

dedit pulmentum optimum et panes, quos coxerat, in manus filii sui Iacob.

Եւ ետ զխորտիկն եւ զհացն զոր արար ի ձեռս Յակոբայ որդւոյ իւրոյ:

და მისცა საჭმელი იგი, რომელ ქმნა და პური ჴელთა იაკობისთა, ძისა თჳსისათა. 17 17

17 And she gave the savoury meat and the bread, which she had prepared, into the hand of her son Jacob.

יח. וַיָּבֹא אֶל אָבִיו וַיֹּאמֶר אָבִי וַיֹּאמֶר הִנֶּנִּי מִי אַתָּה בְּנִי:

καὶ εἰσήνεγκεν τῷ πατρὶ αὐτοῦ εἶπεν δέ πάτερ ὁ δὲ εἶπεν ἰδοὺ ἐγώ τίς εἶ σύ τέκνον

18 ܘܐܲܥܸܠ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂: ܐܲܒ݂ܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܗܵܐ ܐܸܢܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂: ܡܿܢ ܐܲܢ̄ܬ ܒܹܪܝ.

Qui ingressus ad patrem suum dixit: “Pater mi”. At ille respondit: “Audio. Quis es tu, fili mi?”.

Եւ տարաւ հօր իւրում եւ ասէ. Հայր իմ: Եւ նա ասէ. Աւասիկ եմ: Եւ ասէ. Ո՞վ ես դու, որդեակ:

და შეართუა იგი მამასა თჳსსა და ჰრქუა: მამაო და მან ჰრქუა: აჰა, მე, ვინ ხარ შენ, შჳლო? 18 18

18 And he came unto his father, and said, My father: and he said, Here am I; who art thou, my son?

יט. וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב אֶל אָבִיו אָנֹכִי עֵשָׂו בְּכֹרֶךָ עָשִׂיתִי כַּאֲשֶׁר דִּבַּרְתָּ אֵלָי קוּם נָא שְׁבָה וְאָכְלָה מִצֵּידִי בַּעֲבוּר תְּבָרֲכַנִּי נַפְשֶׁךָ:

καὶ εἶπεν Ιακωβ τῷ πατρὶ αὐτοῦ ἐγὼ Ησαυ ὁ πρωτότοκός σου ἐποίησα καθὰ ἐλάλησάς μοι ἀναστὰς κάθισον καὶ φάγε τῆς θήρας μου ὅπως εὐλογήσῃ με ἡ ψυχή σου

19 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܐܸܢܵܐ ܗ̄ܘܼ ܒܪܵܟ݂ ܒܘܼܟ݂ܪܵܟ݂ ܥܹܣܘܿ: ܥܸܒ݂ܕܹܬܼ ܐܲܝܟ ܕܐܸܡܲܪܬܿ ܠܝܼ: ܩܘܼܡ ܬܸܒ݂ ܐܲܟ݂ܘܿܠ ܡ̣ܢ ܨܲܝܕܿܝ: ܡܸܛܠ ܕܲܬܼܒܲܪܟ݂ܵܢܝ ܢܲܦ̮ܫܵܟ.

Dixitque Iacob ad patrem suum: “Ego sum Esau primogenitus tuus. Feci sicut praecepisti mihi; surge, sede et comede de venatione mea, ut benedicat mihi anima tua”.

Եւ ասէ Յակոբ ցհայրն. Ես եմ Եսաւ անդրանիկն քո. արարի որպէս եւ խօսեցար ընդ իս. արի նիստ եւ կեր յորսոյ իմմէ, զի օրհնեսցէ զիս անձն քո:

და ჰრქუა იაკობ მამასა თჳსსა: მე ვარ ესავ, პირმშოჲ შჳლი შენი. ვყავ, ვითარ-იგი მეტყოდე მე. აღდეგ და დაჯედ და ჭამე ნადირებულისა ჩემისა, რათა მაკურთხოს მე სულმან შენმან. 19 19

19 And Jacob said unto his father, I am Esau thy first born; I have done according as thou badest me: arise, I pray thee, sit and eat of my venison, that thy soul may bless me.

כ. וַיֹּאמֶר יִצְחָק אֶל בְּנוֹ מַה זֶּה מִהַרְתָּ לִמְצֹא בְּנִי וַיֹּאמֶר כִּי הִקְרָה יְהֹוָה אֱלֹהֶיךָ לְפָנָי:

εἶπεν δὲ Ισαακ τῷ υἱῷ αὐτοῦ τί τοῦτο ὃ ταχὺ εὗρες ὦ τέκνον ὁ δὲ εἶπεν ὃ παρέδωκεν κύριος ὁ θεός σου ἐναντίον μου

20 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܝܼܣܚܵܩ ܠܲܒ݂ܪܹܗ: ܡܵܢܵܐ ܗ̄ܘܼ ܗܵܢܵܐ ܕܒܲܥܓܲܠ ܐܸܫܟܲܚܬܿ ܒܹܪܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܸܕܸܡ ܕܛܲܝܸܒ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܟ݂ ܩܕ݂ܵܡܲܝ.

Rursum Isaac ad filium suum: “Quomodo, inquit, tam cito invenire potuisti, fili mi?”. Qui respondit: “Voluntas Domini Dei tui fuit, ut occurreret mihi”.

Եւ ասէ Իսահակ ցորդին իւր. Զի՞ է զի վաղվաղակի գտեր, որդեակ: Եւ նա ասէ, որպէս պատրաստեաց Տէր Աստուած առաջի իմ:

ჰრქუა ისაკ ძესა თჳსსა: რაჲ არს, შჳლო, რამეთუ ადრე ჰპოვე, შჳლო? და მან ჰრქუა: რამეთუ მომცა მე უფალმან ღმერთმან შენმან წინაშე ჩემსა. 20 20

20 And Isaac said unto his son, How is it that thou hast found it so quickly, my son? And he said, Because the LORD thy God brought it to me.

כא. וַיֹּאמֶר יִצְחָק אֶל יַעֲקֹב גְּשָׁה נָּא וַאֲמֻשְׁךָ בְּנִי הַאַתָּה זֶה בְּנִי עֵשָׂו אִם לֹא:

εἶπεν δὲ Ισαακ τῷ Ιακωβ ἔγγισόν μοι καὶ ψηλαφήσω σε τέκνον εἰ σὺ εἶ ὁ υἱός μου Ησαυ ἢ οὔ

21 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܝܼܣܚܵܩ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܪܹܗ: ܩܪܘܿܒ݂ ܢܹܐ ܐܹܡܘܼܫܵܟ݂ ܒܹܪܝ: ܐܸܢ ܐܲܢ̄ܬܿ ܗ̄ܘ ܒܹܪܝ ܥܹܣܘܿ ܐܵܘ ܠܵܐ.

Dixitque Isaac ad Iacob: “Accede huc, ut tangam te, fili mi, et probem, utrum tu sis filius meus Esau an non”.

Եւ ասէ Իսահակ ցՅակոբ. Մօտ եկ եւ շօշափեցից զքեզ, որդեակ,, եթէ դո՞ւ իցես որդի իմ Եսաւ, թէ ոչ:

ჰრქუა ისაკ იაკობს: მომეახლე მე და ჴელი შეგახო. უკეთუ შენ ხარ შჳლი ჩემი ესავ, ანუ არა. 21 21

21 And Isaac said unto Jacob, Come near, I pray thee, that I may feel thee, my son, whether thou be my very son Esau or not.

כב. וַיִּגַּשׁ יַעֲקֹב אֶל יִצְחָק אָבִיו וַיְמֻשֵּׁהוּ וַיֹּאמֶר הַקֹּל קוֹל יַעֲקֹב וְהַיָּדַיִם יְדֵי עֵשָׂו:

ἤγγισεν δὲ Ιακωβ πρὸς Ισαακ τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ ἐψηλάφησεν αὐτὸν καὶ εἶπεν ἡ μὲν φωνὴ φωνὴ Ιακωβ αἱ δὲ χεῖρες χεῖρες Ησαυ

22 ܘܲܩܪܸܒ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܘܵܬܼ ܐܝܼܣܚܵܩ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܡܵܫܹܗ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܩܵܠܵܐ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂ : ܘܓܸܫܲܬܼ ܐܝܼܕܲܝܵܐ ܕܥܹܣܘܿ.

Accessit ille ad patrem, et, palpato eo, dixit Isaac: “Vox quidem, vox Iacob est, sed manus, manus sunt Esau”.

Մատեաւ Յակոբ առ Իսահակ հայր իւր, եւ շօշափեաց զնա եւ ասէ. Ձայնդ` ձայն Յակոբայ, եւ ձեռքդ` ձեռք Եսաւայ:

და მიეახლა იაკობ ისაკს, მამასა თჳსსა და მან ჴელი შეახო და თქუა: ჴმაჲ ესე - ჴმაჲ იაკობისი, ხოლო ჴელნი - ესავისნი. 22 22

22 And Jacob went near unto Isaac his father; and he felt him, and said, The voice is Jacob's voice, but the hands are the hands of Esau.

כג. וְלֹא הִכִּירוֹ כִּי הָיוּ יָדָיו כִּידֵי עֵשָׂו אָחִיו שְׂעִרֹת וַיְבָרֲכֵהוּ:

καὶ οὐκ ἐπέγνω αὐτόν ἦσαν γὰρ αἱ χεῖρες αὐτοῦ ὡς αἱ χεῖρες Ησαυ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ δασεῖαι καὶ ηὐλόγησεν αὐτόν

23 ܘܠܵܐ ܐܸܫܬܵܘܕܿܥܹܗ: ܡܸܛܠ ܕܲܗܘܲܝ ܐܝܼܕ݂ܵܘܗܝ ܐܲܝܟ ܐܝܼܕܲܝ ܥܹܣܘܿ ܐܲܚܘܼܗܝ ܣܲܥܪܲܢ: ܘܒܲܪܟܹܗ.

Et non cognovit eum, quia pilosae manus similitudinem maioris expresserant. Benedixit ergo illi.

Եւ ոչ ծանեաւ զնա. զի էին ձեռք նորա իբրեւ զձեռսն Եսաւայ եղբօր իւրոյ թաւ. եւ օրհնեաց զնա:

და ვერ იცნა იგი, რამეთუ იყვნეს ჴელნი მისნი ვითარცა ჴელნი ესავის, ძმისა მისისანი, ფაჩუნიერ და აკურთხა იგი. 23 23

23 And he discerned him not, because his hands were hairy, as his brother Esau's hands: so he blessed him.

כד. וַיֹּאמֶר אַתָּה זֶה בְּנִי עֵשָׂו וַיֹּאמֶר אָנִי:

καὶ εἶπεν σὺ εἶ ὁ υἱός μου Ησαυ ὁ δὲ εἶπεν ἐγώ

24 ܘܐܸܡܲܪ݂: ܐܲܢ̄ܬܿ ܗ̄ܘܼ ܗܵܢܵܐ ܒܹܪܝ ܥܹܣܘܿ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܸܢܵܐ ܗ̄ܘܼ.

Ait: “Tu es filius meus Esau?”. Respondit: “Ego sum”.

եւ ասէ. Դո՞ւ ես որդի իմ Եսաւ: Եւ նա ասէ. Ես եմ:

და თქუა: შენ ხარ ძე ჩემი ესავ? და თქუა: მე ვარ. 24 24

24 And he said, Art thou my very son Esau? And he said, I am.

כה. וַיֹּאמֶר הַגִּשָׁה לִּי וְאֹכְלָה מִצֵּיד בְּנִי לְמַעַן תְּבָרֶכְךָ נַפְשִׁי וַיַּגֶּשׁ לוֹ וַיֹּאכַל וַיָּבֵא לוֹ יַיִן וַיֵּשְׁתְּ:

καὶ εἶπεν προσάγαγέ μοι καὶ φάγομαι ἀπὸ τῆς θήρας σου τέκνον ἵνα εὐλογήσῃ σε ἡ ψυχή μου καὶ προσήγαγεν αὐτῷ καὶ ἔφαγεν καὶ εἰσήνεγκεν αὐτῷ οἶνον καὶ ἔπιεν

25 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܩܲܪܸܒ݂ ܠܝܼ ܐܹܟ݂ܘܿܠ ܡ̣ܢ ܨܲܝܕܵܐ ܕܒܹܪܝ: ܡܸܛܠ ܕܲܬܼܒܲܪܟ݂ܵܟ݂ ܢܲܦ̮ܫܝ: ܘܩܲܪܸܒ݂ ܠܹܗ ܘܲܠܥܸܣ: ܘܐܲܥܸܠ ܠܹܗ ܚܲܡܪܵܐ ܘܐܸܫܬܿܝܼ.

At ille: “Affer, inquit, mihi, et comedam de venatione tua, fili mi, ut benedicat tibi anima mea”. Quos cum oblatos comedisset, obtulit ei etiam vinum. Quo hausto,

Եւ ասէ. Մատո ինձ եւ կերայց յորսոյ քումմէ, որդեակ, զի օրհնեսցէ զքեզ անձն իմ: Առ մատոյց նմա եւ կերաւ. եւ եբեր նմա գինի, եւ արբ:

და ჰრქუა ისაკ: მომართუ მე ნადირებულისა შენისა და ვჭამო, და გაკურთხოს შენ სულმან ჩემმან. და მოართუა მას და ჭამა და ღჳნოჲ სუა. 25 25

25 And he said, Bring it near to me, and I will eat of my son's venison, that my soul may bless thee. And he brought it near to him, and he did eat: and he brought him wine and he drank.

כו. וַיֹּאמֶר אֵלָיו יִצְחָק אָבִיו גְּשָׁה נָּא וּשֲׁקָה לִּי בְּנִי:

καὶ εἶπεν αὐτῷ Ισαακ ὁ πατὴρ αὐτοῦ ἔγγισόν μοι καὶ φίλησόν με τέκνον

26 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܐܝܼܣܚܵܩ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܩܪܘܿܒ݂ ܘܫܘܿܩܲܝܢܝ ܒܹܪܝ: ܘܲܩܪܸܒ݂ ܘܢܲܫܩܹܗ.

dixit ad eum Isaac pater eius: “Accede ad me et da mihi osculum, fili mi”.

Եւ ասէ ցնա Իսահակ հայր իւր. Մօտ եկ եւ համբուրեա զիս, որդեակ:

და ჰრქუა მას ისაკ, მამამან მისმან: მომეახლე მე და ამბორს-გიყო შენ, შჳლო. 26 26

26 And his father Isaac said unto him, Come near now, and kiss me, my son.

כז. וַיִּגַּשׁ וַיִּשַּׁק לוֹ וַיָּרַח אֶת רֵיחַ בְּגָדָיו וַיְבָרֲכֵהוּ וַיֹּאמֶר רְאֵה רֵיחַ בְּנִי כְּרֵיחַ שָׂדֶה אֲשֶׁר בֵּרֲכוֹ יְהֹוָה:

καὶ ἐγγίσας ἐφίλησεν αὐτόν καὶ ὠσφράνθη τὴν ὀσμὴν τῶν ἱματίων αὐτοῦ καὶ ηὐλόγησεν αὐτὸν καὶ εἶπεν ἰδοὺ ὀσμὴ τοῦ υἱοῦ μου ὡς ὀσμὴ ἀγροῦ πλήρους ὃν ηὐλόγησεν κύριος

27 ܘܐܲܪܝܼܚ ܪܝܹܚܵܐ ܕܡܵܢܵܘܗܝ: ܘܒܲܪܟܹܗ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܚܙܵܘ ܪܹܝܚܹܗ ܕܒܹܪܝ: ܐܲܝܟ ܪܹܝܚܵܐ ܕܚܲܩܠܵܐ ܕܒܲܪܟ݂ܵܗܿ ܡܵܪܝܵܐ.

Accessit et osculatus est eum. Statimque, ut sensit vestimentorum illius fragrantiam, benedicens illi ait: “Ecce odor filii mei sicut odor agri pleni, cui benedixit Dominus.

Եւ մատեաւ համբուրեաց զնա. եւ առ զհոտ հանդերձից նորա, եւ օրհնեաց զնա եւ ասէ. Ահա հոտ որդւոյ իմոյ իբրեւ զհոտ անդոյ լիոյ զոր օրհնեաց Տէր:

და მიეახლა და ამბორს-უყო მას. და ეცა სულნელებაჲ სამოსლისა მისისაჲ აკურთხა იგი და თქუა: აჰა ესერა, სულნელებაჲ ძისა ჩემისაჲ, ვითარცა სულნელებაჲ ველისა სავსისა, რომელი აკურთხა უფალმან. 27 27

27 And he came near, and kissed him: and he smelled the smell of his raiment, and blessed him, and said, See, the smell of my son is as the smell of a field which the LORD hath blessed:

כח. וְיִתֶּן לְךָ הָאֱלֹהִים מִטַּל הַשָּׁמַיִם וּמִשְׁמַנֵּי הָאָרֶץ וְרֹב דָּגָן וְתִירשׁ:

καὶ δῴη σοι ὁ θεὸς ἀπὸ τῆς δρόσου τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἀπὸ τῆς πιότητος τῆς γῆς καὶ πλῆθος σίτου καὶ οἴνου

28 ܢܸܬܸܿܠ ܠܵܟ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܡ̣ܢ ܛܲܠܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ: ܘܡ̣ܢ ܫܘܼܡܢܵܗܿ ܕܐܲܪܥܵܐ: ܘܣܘܿܓܼܐܵܐ ܕܲܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܘܲܕ݂ܚܲܡܪܵܐ.

Det tibi Deus de rore caeli et de pinguedine terrae et abundantiam frumenti et vini.

Եւ տացէ քեզ Աստուած ի ցօղոյ երկնից եւ ի պարարտութենէ երկրի, եւ բազմութիւն ցորենոյ եւ գինւոյ:

მოგეცინ შენ უფალმან ცუარისაგან ზეცისა და სიპოხისაგან ქუეყანისა სიმრავლე იფქლისა და ღჳნისაჲ. 28 28

28 Therefore God give thee of the dew of heaven, and the fatness of the earth, and plenty of corn and wine:

כט. יַעַבְדוּךָ עַמִּים וְיִשְׁתַּחֲווּ לְךָ לְאֻמִּים הֱוֵה גְבִיר לְאַחֶיךָ וְיִשְׁתַּחֲווּ לְךָ בְּנֵי אִמֶּךָ אֹרֲרֶיךָ אָרוּר וּמְבָרֲכֶיךָ בָּרוּךְ:

καὶ δουλευσάτωσάν σοι ἔθνη καὶ προσκυνήσουσίν σοι ἄρχοντες καὶ γίνου κύριος τοῦ ἀδελφοῦ σου καὶ προσκυνήσουσίν σοι οἱ υἱοὶ τοῦ πατρός σου ὁ καταρώμενός σε ἐπικατάρατος ὁ δὲ εὐλογῶν σε εὐλογημένος

29 ܢܸܦܠܚܘܼܢܵܟ݂ ܥܲܡܡܹ̈ܐ: ܘܢܸܣܓܿܕ݂ܵܢ ܠܵܟ݂ ܐܸܡܘ̈ܵܬܼܵܐ: ܗܘ̤ܝܼ ܪܹܫܵܐ ܠܐܲܚܲܝܟ: ܘܢܸܣܓܿܕ݂ܘܼܢ ܠܵܟ݂ ܒ̈ܢܲܝ ܐܸܡܵܟ. ܠܵܝ̈ܛܲܝܟ ܠܝܼܛܝܼܢ: ܘܒ݂ܵܪ̈ܟܲܝܟ ܒܪܝܼܟ݂ܝܼܢ.

Et serviant tibi populi, et adorent te nationes; esto dominus fratrum tuorum, et incurventur ante te filii matris tuae. Qui maledixerit tibi, sit maledictus; et, qui benedixerit tibi, sit benedictus!”.

Եւ ծառայեսցեն քեզ ազգք, եւ երկիր պագցեն քեզ իշխանք. եւ եղիցես տէր եղբօր քում, եւ երկիր պագցեն քեզ որդիք հօր քո. որ անիծանիցէ զքեզ` անիծեալ լիցի, եւ որ օրհնեսցէ զքեզ` օրհնեալ:

და გმონებდენ შენ თესლები და თაყუანის-გცემდენ შენ მთავარნი, და იყავ შენ უფალ ძმისა შენისა და თაყუანის-გცემდენ შენ ძენი მამისა შენისანი; მწყევარნი შენნი წყეულ იყვნენ და მაკურთხეველნი შენნი კურთხეულ იყვნენ. 29 29

29 Let people serve thee, and nations bow down to thee: be lord over thy brethren, and let thy mother's sons bow down to thee: cursed be every one that curseth thee, and blessed be he that blesseth thee.

ל. וַיְהִי כַּאֲשֶׁר כִּלָּה יִצְחָק לְבָרֵךְ אֶת יַעֲקֹב וַיְהִי אַךְ יָצֹא יָצָא יַעֲקֹב מֵאֵת פְּנֵי יִצְחָק אָבִיו וְעֵשָׂו אָחִיו בָּא מִצֵּידוֹ:

καὶ ἐγένετο μετὰ τὸ παύσασθαι Ισαακ εὐλογοῦντα Ιακωβ τὸν υἱὸν αὐτοῦ καὶ ἐγένετο ὡς ἐξῆλθεν Ιακωβ ἀπὸ προσώπου Ισαακ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ Ησαυ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ ἦλθεν ἀπὸ τῆς θήρας

30 ܘܟܲܕ݂ ܫܲܠܸܡ ܐܝܼܣܚܵܩ ܠܲܡܒܲܪܵܟ݂ܘܼܬܹܗ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܘܲܢܦܲܩ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܼ ܐܝܼܣܚܵܩ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܗܵܐ ܥܹܣܘܿ ܐܲܚܘܼܗܝ ܐܸܬܼܵܐ ܡ̣ܢ ܨܲܝܕܹܿܗ.

Vix Isaac benedictionem Iacob finierat, et Iacob egressus erat a patre suo Isaac, venit Esau frater eius

Եւ եղեւ յետ դադարելոյն Իսահակայ յօրհնելոյ անտի զՅակոբ զորդի իւր, իբրեւ ել Յակոբ յերեսաց Իսահակայ հօր իւրոյ, եւ եկն Եսաւ եղբայր նորա յորսոյ:

და იყო, ვითარცა დასცხრა ისაკ კურთხევისაგან იაკობისა, ძისა თჳსისა, გამოვიდა იაკობ პირისაგან ისაკისა, მამისა თჳსისა, და მოვიდა ესავ, ძმაჲ მისი, ნადირობით. 30 30

30 And it came to pass, as soon as Isaac had made an end of blessing Jacob, and Jacob was yet scarce gone out from the presence of Isaac his father, that Esau his brother came in from his hunting.

לא. וַיַּעַשׂ גַּם הוּא מַטְעַמִּים וַיָּבֵא לְאָבִיו וַיֹּאמֶר לְאָבִיו יָקֻם אָבִי וְיֹאכַל מִצֵּיד בְּנוֹ בַּעֲבֻר תְּבָרֲכַנִּי נַפְשֶׁךָ:

καὶ ἐποίησεν καὶ αὐτὸς ἐδέσματα καὶ προσήνεγκεν τῷ πατρὶ αὐτοῦ καὶ εἶπεν τῷ πατρί ἀναστήτω ὁ πατήρ μου καὶ φαγέτω τῆς θήρας τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ ὅπως εὐλογήσῃ με ἡ ψυχή σου

31 ܘܲܥܒܲܕ݂ ܐܵܦ ܗܘܼ ܒܘܼܫܵܠܵܐ: ܘܐܲܥܸܠ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ. ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܢܩܘܼܡ ܐܲܒ݂ܝ ܘܢܸܠܥܲܣ ܡ̣ܢ ܨܲܝܕܵܐ ܕܲܒ݂ܪܹܗ: ܡܸܛܠ ܕܲܬܼܒܲܪܟ݂ܵܢܝ ܢܲܦ̮ܫܵܟ.

coctosque de venatione cibos intulit patri dicens: “Surge, pater mi, et comede de venatione filii tui, ut benedicat mihi anima tua”.

Արար եւ նա խորտիկս, եւ մատոյց հօր իւրում, եւ ասէ ցհայր իւր. Յարիցէ հայր իմ եւ կերիցէ յորսոյ որդւոյ իւրոյ, զի օրհնեսցէ զիս անձն քո:

და უქმნა საჭმელი და შეართუა მამასა თჳსსა და ჰრქუა: აღდეგინ მამაჲ ჩემი და ჭამენ ნადირებულისაგან ძისა თჳსისა, რათა მაკურთხოს მე სულმან შენმან. 31 31

31 And he also had made savoury meat, and brought it unto his father, and said unto his father, Let my father arise, and eat of his son's venison, that thy soul may bless me.

לב. וַיֹּאמֶר לוֹ יִצְחָק אָבִיו מִי אָתָּה וַיֹּאמֶר אֲנִי בִּנְךָ בְכֹרְךָ עֵשָׂו:

καὶ εἶπεν αὐτῷ Ισαακ ὁ πατὴρ αὐτοῦ τίς εἶ σύ ὁ δὲ εἶπεν ἐγώ εἰμι ὁ υἱός σου ὁ πρωτότοκος Ησαυ

32 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܐܝܼܣܚܵܩ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܡܿܢ ܐܲܢ̄ܬܿ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܸܢܵܐ ܗ̄ܘܼ ܒܪܵܟ݂ ܒܘܼܟ݂ܪܵܟ݂ ܥܹܣܘܿ.

Dixitque illi Isaac pater eius: “Quis enim es tu?”. Qui respondit: “Ego sum filius tuus primogenitus Esau”.

Եւ ասէ ցնա Իսահակ հայր իւր. Ո՞վ ես դու: Եւ նա ասէ. Ես եմ որդին քո անդրանիկ Եսաւ:

და ჰრქუა მას ისაკ, მამამან მისმან: ვინ ხარ შენ? ხოლო მან ჰრქუა: მე ვარ ძე შენი პირმშო, ესავ. 32 32

32 And Isaac his father said unto him, Who art thou? And he said, I am thy son, thy firstborn Esau.

לג. וַיֶּחֱרַד יִצְחָק חֲרָדָה גְּדֹלָה עַד מְאֹד וַיֹּאמֶר מִי אֵפוֹא הוּא הַצָּד צַיִד וַיָּבֵא לִי וָאֹכַל מִכֹּל בְּטֶרֶם תָּבוֹא וָאֲבָרֲכֵהוּ גַּם בָּרוּךְ יִהְיֶה:

ἐξέστη δὲ Ισαακ ἔκστασιν μεγάλην σφόδρα καὶ εἶπεν τίς οὖν ὁ θηρεύσας μοι θήραν καὶ εἰσενέγκας μοι καὶ ἔφαγον ἀπὸ πάντων πρὸ τοῦ σε ἐλθεῖν καὶ ηὐλόγησα αὐτόν καὶ εὐλογημένος ἔστω

33 ܘܲܬܼܘܲܗ ܐܝܼܣܚܵܩ ܬܵܘܸܗܬܼܵܐ ܪܲܒܿܬܼܵܐ ܘܥܲܫܝܼܢܬܵܐ ܕܛܵܒ݂. ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܲܢܘܼ ܟܲܝ ܗܵܘ̇ ܕܨܵܕ݂ ܨܲܝܕܵܐ ܘܐܲܝܬܵܐ ܠܝܼ: ܘܠܸܥܣܹܬܼ ܡ̣ܢ ܟܠ ܥܲܕ݂ܠܵܐ ܬܹܐܬܹܐ ܘܒܲܪܟ݂ܬܹܿܗ ܘܐܵܦ ܒܪܝܼܟ ܢܸܗܘܸܐ.

Expavit Isaac stupore vehementi ultra modum et ait: “Quis igitur ille est, qui dudum captam venationem attulit mihi, et comedi ex omnibus, priusquam tu venires? Benedixique ei, et erit benedictus!”.

Եւ զարմացաւ Իսահակ զարմացումն`` մեծ յոյժ, եւ ասէ. Իսկ այն ո՞վ էր որ որսացաւ ինձ որս, եւ եբեր մատոյց, եւ կերայ յամենայնէ մինչչեւ քո եկեալ էր, եւ օրհնեցի զնա, եւ եղիցի օրհնեալ:

განცჳფრდა ისაკ განცჳფრებითა დიდითა და თქუა: ვინ იყო, რომელმან მინადირა მე ნადირი, შემომართუა და ვსჭამე მისგან ვიდრე მოსლვადმდე შენდა? და ვაკურთხე იგი და იყავნ კურთხეულ. 33 33

33 And Isaac trembled very exceedingly, and said, Who? where is he that hath taken venison, and brought it me, and I have eaten of all before thou camest, and have blessed him? yea, and he shall be blessed.

לד. כִּשְׁמֹעַ עֵשָׂו אֶת דִּבְרֵי אָבִיו וַיִּצְעַק צְעָקָה גְּדֹלָה וּמָרָה עַד מְאֹד וַיֹּאמֶר לְאָבִיו בָּרֲכֵנִי גַם אָנִי אָבִי:

ἐγένετο δὲ ἡνίκα ἤκουσεν Ησαυ τὰ ῥήματα Ισαακ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἀνεβόησεν φωνὴν μεγάλην καὶ πικρὰν σφόδρα καὶ εἶπεν εὐλόγησον δὴ κἀμέ πάτερ

34 ܘܟܲܕ݂ ܫܡܲܥ ܥܹܣܘܿ ܡܸܠܵܘܗܝ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܐܲܝܠܸܠ ܝܼܠܲܠܬܵܐ ܪܲܒܬܼܵܐ ܘܡܲܪܝܼܪܬܵܐ ܕܛܵܒ݂: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܒܲܪܟܲܝܢܝ ܐܵܦ ܠܝܼ ܐܲܒ݂ܝ.

Auditis Esau sermonibus patris, irrugiit clamore magno et amaro ultra modum et ait patri suo: “Benedic etiam mihi, pater mi!”.

Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ Եսաւ զբանսն Իսահակայ հօր իւրոյ, աղաղակեաց ի ձայն մեծ դառնացեալ յոյժ, եւ ասէ ցհայրն իւր. Օրհնեա արդ եւ զիս, հայր:

და ვითარცა ესმეს სიტყუანი ესე ესავს ისაკისგან, მამისა თჳსისა, ღაღად-ყო მწარედ ჴმითა დიდითა ფრიად და თქუა: მაკურთხე მეცა, მამაო. 34 34

34 And when Esau heard the words of his father, he cried with a great and exceeding bitter cry, and said unto his father, Bless me, even me also, O my father.

לה. וַיֹּאמֶר בָּא אָחִיךָ בְּמִרְמָה וַיִּקַּח בִּרְכָתֶךָ:

εἶπεν δὲ αὐτῷ ἐλθὼν ὁ ἀδελφός σου μετὰ δόλου ἔλαβεν τὴν εὐλογίαν σου

35 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܥܲܠ ܐܲܚܘܼܟ ܒܢܸܟ݂ܠܵܐ: ܘܩܲܒܸܿܠ ܐܸܢܹܝܢ ܒܘܼܪܟܵܬܼܵܟ.

Qui ait: “Venit germanus tuus fraudulenter et accepit benedictionem tuam”.

Եւ ասէ նա. Եկն եղբայր քո նենգութեամբ եւ առ զօրհնութիւնս քո:

ჰრქუა მას ისაკ: მოვიდა ძმაჲ შენი ზაკჳთ და მიიღო კურთხევაჲ შენი. 35 35

35 And he said, Thy brother came with subtilty, and hath taken away thy blessing.

לו. וַיֹּאמֶר הֲכִי קָרָא שְׁמוֹ יַעֲקֹב וַיַּעְקְבֵנִי זֶה פַעֲמַיִם אֶת בְּכֹרָתִי לָקָח וְהִנֵּה עַתָּה לָקַח בִּרְכָתִי וַיֹּאמַר הֲלֹא אָצַלְתָּ לִּי בְּרָכָה:

καὶ εἶπεν δικαίως ἐκλήθη τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ιακωβ ἐπτέρνικεν γάρ με ἤδη δεύτερον τοῦτο τά τε πρωτοτόκιά μου εἴληφεν καὶ νῦν εἴληφεν τὴν εὐλογίαν μου καὶ εἶπεν Ησαυ τῷ πατρὶ αὐτοῦ οὐχ ὑπελίπω μοι εὐλογίαν πάτερ

36 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܥܹܣܘܿ: ܫܲܪܝܼܪܵܐܝܼܬܼ ܐܸܬܼܩܪܝܼ ܫܡܹܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܕܢܲܟ݂ܠܲܢܝ ܗܵܐ ܬܲܪܬܹܿܝܢ ܙܲܒ݂ܢܝܼܢ: ܘܒ݂ܘܼܟ݂ܪܘܼܬܼܝ ܢܣܲܒ݂: ܘܗܵܫܵܐ ܗܵܐ ܩܲܒܸܿܠ ܒܘܼܪܟܵܬܼܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܥܹܣܘܿ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܠܝܼ ܠܵܐ ܫܒܲܩܬܿ ܒܘܼܪܟܵܬܼܵܐ.

At ille subiunxit: “Iuste vocatum est nomen eius Iacob; supplantavit enim me en altera vice: primogenita mea ante tulit et nunc secundo surripuit benedictionem meam”. Rursumque ait: “Numquid non reservasti mihi benedictionem?”.

Եւ նա ասէ. Յիրաւի կոչեցաւ անուն նորա Յակոբ, զի այս երկիցս խաբեաց զիս. առ զանդրանկութիւնսն իմ, եւ արդ առ զօրհնութիւնս իմ: Եւ ասէ Եսաւ ցհայր իւր. Եւ ոչ մի՞ ինչ օրհնութիւն թողեր ինձ, հայր:

და თქუა ესავ: სამართლად ეწოდა სახელი მისი იაკობ, რამეთუ განმწიხნა მე, ესერა, მეორედ. პირველად პირმშოებაჲ ჩემი მიმიღო და აწ ესერა კურთხევაჲ ჩემი მიმიღო. და ჰრქუა ესავ მამასა თჳსსა ისაკს: არა დამიშთინე-ა მე კურთხევაჲ, მამაო? 36 36

36 And he said, Is not he rightly named Jacob? for he hath supplanted me these two times: he took away my birthright; and, behold, now he hath taken away my blessing. And he said, Hast thou not reserved a blessing for me?

לז. וַיַּעַן יִצְחָק וַיֹּאמֶר לְעֵשָׂו הֵן גְּבִיר שַׂמְתִּיו לָךְ וְאֶת כָּל אֶחָיו נָתַתִּי לוֹ לַעֲבָדִים וְדָגָן וְתִירשׁ סְמַכְתִּיו וּלְכָה אֵפוֹא מָה אֶעֱשֶׂה בְּנִי:

ἀποκριθεὶς δὲ Ισαακ εἶπεν τῷ Ησαυ εἰ κύριον αὐτὸν ἐποίησά σου καὶ πάντας τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ ἐποίησα αὐτοῦ οἰκέτας σίτῳ καὶ οἴνῳ ἐστήρισα αὐτόν σοὶ δὲ τί ποιήσω τέκνον

37 ܥܢܵܐ ܐܝܼܣܚܵܩ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܥܹܣܘܿ: ܗܵܐ ܪܹܫܵܐ ܥܒܲܕܿܬܹܿܗ ܠܵܟ: ܘܐܵܦ ܟܠܗܘܿܢ ܐܲܚܵܘܗܝ ܝܸܗ̄ܒܹܿܬܼ ܠܹܗ ܥܲܒ݂ܕܹ̈ܐ: ܘܒܲܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܘܲܒ݂ܚܲܡܪܵܐ ܣܲܡܸܟ݂ܬܹܿܗ: ܘܠܵܟ݂ ܗܵܟܹܝܠ ܡܵܢܵܐ ܐܸܥܒܸܿܕ ܒܹܪܝ.

Respondit Isaac: “Ecce, dominum tuum illum constitui et omnes fratres eius servituti illius subiugavi; frumento et vino stabilivi eum. Et tibi post haec, fili mi, ultra quid faciam?”.

Պատասխանի ետ Իսահակ եւ ասէ ցԵսաւ. Որովհետեւ տէր արարի զնա քեզ, եւ զամենայն եղբարս նորա արարի նմա ծառայս, ցորենով եւ գինւով հաստատեցի զնա, քեզ զի՞նչ արարից, որդեակ:

მიუგო ისაკ და ჰრქუა ესავს: ვინათგან უფალ-ვყო იგი შენ ზედა და ყოველნი ძმანი მისნი ვყუენ მისა მრწემ, იფქლითა და ღჳნითა განვამტკიცე იგი, აწ შენ რაჲ გიყო, შჳლო? 37 37

37 And Isaac answered and said unto Esau, Behold, I have made him thy lord, and all his brethren have I given to him for servants; and with corn and wine have I sustained him: and what shall I do now unto thee, my son?

לח. וַיֹּאמֶר עֵשָׂו אֶל אָבִיו הַבֲרָכָה אַחַת הִוא לְךָ אָבִי בָּרֲכֵנִי גַם אָנִי אָבִי וַיִּשָּׂא עֵשָׂו קֹלוֹ וַיֵּבְךְּ:

εἶπεν δὲ Ησαυ πρὸς τὸν πατέρα αὐτοῦ μὴ εὐλογία μία σοί ἐστιν πάτερ εὐλόγησον δὴ κἀμέ πάτερ κατανυχθέντος δὲ Ισαακ ἀνεβόησεν φωνὴν Ησαυ καὶ ἔκλαυσεν

38 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܥܹܣܘܿ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܒܘܼܪܟܿܬܼܵܐ ܚܕ݂ܵܐ ܗ̄ܝܼ ܠܵܟ݂ ܐܲܒ݂ܝ: ܒܲܪܟܲܝܢܝ ܐܵܦ ܠܝܼ ܐܲܒ݂ܝ: ܘܐܲܪܝܼܡ ܥܹܣܘܿ ܩܵܠܹܗ ܘܲܒ݂ܟ݂ܵܐ.

Dixitque Esau ad patrem suum: “Num unam tantum benedictionem habes, pater mi? Mihi quoque obsecro, ut benedicas!”. Cumque eiulatu magno fleret,

Ասէ Եսաւ ցհայրն իւր. Միթէ մի՞ օրհնութիւն իցէ քո, հայր. օրհնեա եւ զիս, հայր: Եւ իբրեւ ստրջացաւ Իսահակ,`` ամբարձ զձայն իւր Եսաւ եւ ելաց:

ჰრქუა ესავ მამასა თჳსსა: ერთი ხოლო ნუ არსა კურთხევაჲ შენი, მამაო? მაკურთხე მეცა. და ვითარცა შეწუხნა ისაკ, ღაღად-ყო ესავ ჴმითა დიდითა და ტიროდა ფრიად. 38 38

38 And Esau said unto his father, Hast thou but one blessing, my father? bless me, even me also, O my father. And Esau lifted up his voice, and wept.

לט. וַיַּעַן יִצְחָק אָבִיו וַיֹּאמֶר אֵלָיו הִנֵּה מִשְׁמַנֵּי הָאָרֶץ יִהְיֶה מוֹשָׁבֶךָ וּמִטַּל הַשָּׁמַיִם מֵעָל:

ἀποκριθεὶς δὲ Ισαακ ὁ πατὴρ αὐτοῦ εἶπεν αὐτῷ ἰδοὺ ἀπὸ τῆς πιότητος τῆς γῆς ἔσται ἡ κατοίκησίς σου καὶ ἀπὸ τῆς δρόσου τοῦ οὐρανοῦ ἄνωθεν

39 ܥܢܵܐ ܐܝܼܣܚܵܩ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܗܵܐ ܒܫܘܼܡܢܵܗ ܕܐܲܪܥܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܡܵܘܬܿܒ݂ܵܟ: ܘܡ̣ܢ ܛܲܠܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ ܡ̣ܢ ܠܥܸܠ.

motus Isaac dixit ad eum: “Ecce, procul a pinguedine terrae erit habitatio tua et procul a rore caeli desuper.

Պատասխանի ետ Իսահակ հայր նորա եւ ասէ ցնա. Ահա ի պարարտութենէ երկրի եղիցի բնակութիւն քո, եւ ի ցօղոյ երկնից ի վերուստ:

მიუგო ისაკ და ჰრქუა: აჰა ესერა, სიპოხისაგან ქუეყანისა იყოს მკჳდრობაჲ შენი და ცუარისაგან ცისა ზეგარდამო. 39 39

39 And Isaac his father answered and said unto him, Behold, thy dwelling shall be the fatness of the earth, and of the dew of heaven from above;

מ. וְעַל חַרְבְּךָ תִחְיֶה וְאֶת אָחִיךָ תַּעֲבֹד וְהָיָה כַּאֲשֶׁר תָּרִיד וּפָרַקְתָּ עֻלּוֹ מֵעַל צַוָּארֶךָ:

καὶ ἐπὶ τῇ μαχαίρῃ σου ζήσῃ καὶ τῷ ἀδελφῷ σου δουλεύσεις ἔσται δὲ ἡνίκα ἐὰν καθέλῃς καὶ ἐκλύσεις τὸν ζυγὸν αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ τραχήλου σου

40 ܘܥܲܠ ܚܲܪܒܵܟ݂ ܬܸܚܸܐ: ܘܠܲܐܚܘܼܟ ܬܸܦܠܘܿܚ. ܘܐܸܢ ܬܿܬܼܘܼܒ݂: ܢܸܥܒܲܪ ܢܝܼܪܹܗ ܡ̣ܢ ܨܵܘܪܵܟ.

De gladio tuo vives et fratri tuo servies. Tempusque veniet, cum excutias et solvas iugum eius de cervicibus tuis”.

եւ սրով քով կեցցես. եւ եղբօր քում ծառայեսցես. եւ եղիցի յորժամ քակեսցես, եւ լուծցես զլուծ նորա ի պարանոցէ քումմէ:

და მახჳლითა შენითა სცხოვნდებოდი და ძმასა შენსა ჰმონებდე. ხოლო იყოს ოდესმე, რაჟამს განიჴსნენ უღელი მისი ქედისაგან შენისა. 40 40

40 And by thy sword shalt thou live, and shalt serve thy brother; and it shall come to pass when thou shalt have the dominion, that thou shalt break his yoke from off thy neck.

מא. וַיִּשְׂטֹם עֵשָׂו אֶת יַעֲקֹב עַל הַבְּרָכָה אֲשֶׁר בֵּרֲכוֹ אָבִיו וַיֹּאמֶר עֵשָׂו בְּלִבּוֹ יִקְרְבוּ יְמֵי אֵבֶל אָבִי וְאַהַרְגָה אֶת יַעֲקֹב אָחִי:

καὶ ἐνεκότει Ησαυ τῷ Ιακωβ περὶ τῆς εὐλογίας ἧς εὐλόγησεν αὐτὸν ὁ πατὴρ αὐτοῦ εἶπεν δὲ Ησαυ ἐν τῇ διανοίᾳ ἐγγισάτωσαν αἱ ἡμέραι τοῦ πένθους τοῦ πατρός μου ἵνα ἀποκτείνω Ιακωβ τὸν ἀδελφόν μου

41 ܘܲܣܩܲܪ ܥܹܣܘܿ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܥܲܠ ܒܘܼܪܟܵܬܼܵܐ ܕܒܲܪܟܹܗ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ. ܘܐܸܡܲܪ݂ ܥܹܣܘܿ ܒܠܸܒܹܿܗ: ܢܸܩܪܒ݂ܘܼܢ ܝܵܘܡܵܬܼܵܐ ܕܒܹܝܬܼ ܒܵܟ݂ܵܘܗܝ ܕܐܲܒ݂ܝ: ܘܐܸܩܛܠܝܼܘܗܝ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܲܚܝ.

Oderat ergo Esau Iacob pro benedictione, qua benedixerat ei pater, dixitque in corde suo: “Appropinquabunt dies luctus patris mei, et occidam Iacob fratrem meum”.

Եւ պահէր Եսաւ ոխս Յակոբայ վասն օրհնութեանն զոր օրհնեաց զնա հայր իւր. եւ ասէր Եսաւ ի մտի իւրում. Մերձեսցին աւուրք կարեաց հօր իմոյ, զի սպանից զՅակոբ զեղբայր իմ:

და ძჳრსა უთქმიდა ესავ იაკობს კურთხევისა მისთჳს, რომლითა აკურთხა იგი ისაკ, მამამან მისმან, და თქუა ესავ გონებასა თჳსსა მოიწინენ დღენი სიკუდილისა მამისა ჩემისანი, და მოვკლა იაკობ, ძმაჲ ჩემი. 41 41

41 And Esau hated Jacob because of the blessing wherewith his father blessed him: and Esau said in his heart, The days of mourning for my father are at hand; then will I slay my brother Jacob.

מב. וַיֻּגַּד לְרִבְקָה אֶת דִּבְרֵי עֵשָׂו בְּנָהּ הַגָּדֹל וַתִּשְׁלַח וַתִּקְרָא לְיַעֲקֹב בְּנָהּ הַקָּטָן וַתֹּאמֶר אֵלָיו הִנֵּה עֵשָׂו אָחִיךָ מִתְנַחֵם לְךָ לְהָרְגֶךָ:

ἀπηγγέλη δὲ Ρεβεκκα τὰ ῥήματα Ησαυ τοῦ υἱοῦ αὐτῆς τοῦ πρεσβυτέρου καὶ πέμψασα ἐκάλεσεν Ιακωβ τὸν υἱὸν αὐτῆς τὸν νεώτερον καὶ εἶπεν αὐτῷ ἰδοὺ Ησαυ ὁ ἀδελφός σου ἀπειλεῖ σοι τοῦ ἀποκτεῖναί σε

42 ܘܐܸܬܼܐܡܲܪ ܠܪܲܦܩܵܐ ܡܸܠܵܘܗܝ ܕܥܹܣܘܿ ܒܪܵܗ ܩܲܫܝܼܫܵܐ: ܘܫܲܕܪܲܬܼ ܩܪܵܬܼ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܪܵܗ ܙܥܘܿܪܵܐ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܹܗ: ܗܵܐ ܥܹܣܘܿ ܐܲܚܘܼܟ ܡܸܬܼܠܲܚܲܡ ܠܵܟ݂ ܠܡܸܩܛܠܵܟ.

Nuntiata sunt Rebeccae verba Esau filii eius maioris, quae mittens et vocans Iacob filium suum minorem dixit ad eum: “Ecce, Esau frater tuus minatur, ut occidat te.

Ազդ եղեւ Ռեբեկայ բանքն Եսաւայ որդւոյ իւրոյ երիցու. եւ յղեաց կոչեաց զորդի իւր զկրտսեր զՅակոբ եւ ասէ ցնա. Ահա Եսաւ եղբայր քո սպառնայ սպանանել զքեզ:

უთხრეს რებეკას სიტყუაჲ ესე ძისა თჳსისა უხუცესისა. და მიავლინა და მოუწოდა ძესა თჳსსა უმრწემესსა და ჰრქუა მას: აჰა ესერა, ძმაჲ შენი ესავ გითქუამს შენ მოკლვად. 42 42

42 And these words of Esau her elder son were told to Rebekah: and she sent and called Jacob her younger son, and said unto him, Behold, thy brother Esau, as touching thee, doth comfort himself, purposing to kill thee.

מג. וְעַתָּה בְנִי שְׁמַע בְּקֹלִי וְקוּם בְּרַח לְךָ אֶל לָבָן אָחִי חָרָנָה:

νῦν οὖν τέκνον ἄκουσόν μου τῆς φωνῆς καὶ ἀναστὰς ἀπόδραθι εἰς τὴν Μεσοποταμίαν πρὸς Λαβαν τὸν ἀδελφόν μου εἰς Χαρραν

43 ܗܵܫܵܐ ܒܹܪܝ ܫܡܲܥ ܒܩܵܠܝ: ܘܩܘܼܡ ܙܸܠ ܠܵܟ݂ ܠܘܵܬܼ ܠܵܒ݂ܵܢ ܐܲܚܝ ܠܚܵܪܲܢ. ܘܬܸܒ݂ ܬܲܡܵܢ ܝܵܘܡܵܬܼܵܐ ܙܥܘܿܪܹ̈ܐ ܥܕܲܡܵܐ ܕܢܸܬܿܬܿܢܝܼܚ ܪܘܼܓܼܙܹܗ ܕܐܲܚܘܼܟ.

Nunc ergo, fili mi, audi vocem meam et consurgens fuge ad Laban fratrem meum in Charran;

Արդ լուր, որդեակ, ձայնի իմում, եւ արի գնա ի Միջագետս`` առ Լաբան եղբայր իմ ի Խառան:

აწ უკუე, შჳლო, ისმინე ჴმისა ჩემისა: და აღდეგ და წარივლტოდე შუამდინარედ ლაბანისა, ძმისა ჩემისა, ქარანად. 43 43

43 Now therefore, my son, obey my voice; arise, flee thou to Laban my brother to Haran;

מד. וְיָשַׁבְתָּ עִמּוֹ יָמִים אֲחָדִים עַד אֲשֶׁר תָּשׁוּב חֲמַת אָחִיךָ:

καὶ οἴκησον μετ᾽ αὐτοῦ ἡμέρας τινὰς ἕως τοῦ ἀποστρέψαι τὸν θυμὸν

See previous

habitabisque cum eo dies paucos, donec requiescat furor fratris tui,

եւ բնակեսցես ընդ նմա աւուրս բազումս, մինչեւ անցցէ սրտմտութիւն բարկութեան եղբօր քո ի քէն:

და იყავ მის თანა რაოდენმე დღე, ვიდრემდე გარე მიიქცეს გულისწყრომაჲ და რისხვაჲ ძმისა შენისა შენგან. 44 44

44 And tarry with him a few days, until thy brother's fury turn away;

מה. עַד שׁוּב אַף אָחִיךָ מִמְּךָ וְשָׁכַח אֵת אֲשֶׁר עָשִׂיתָ לּוֹ וְשָׁלַחְתִּי וּלְקַחְתִּיךָ מִשָּׁם לָמָה אֶשְׁכַּל גַּם שְׁנֵיכֶם יוֹם אֶחָד:

καὶ τὴν ὀργὴν τοῦ ἀδελφοῦ σου ἀπὸ σοῦ καὶ ἐπιλάθηται ἃ πεποίηκας αὐτῷ καὶ ἀποστείλασα μεταπέμψομαί σε ἐκεῖθεν μήποτε ἀτεκνωθῶ ἀπὸ τῶν δύο ὑμῶν ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ

44 ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܕܢܸܥܒܲܪ ܪܘܼܓܼܙܹܗ ܕܐܲܚܘܼܟ ܡܸܢܵܟ: ܘܢܸܛܥܸܐ ܡܸܕܸܡ ܕܲܥܒܲܕܿܬܿ ܠܹܗ: ܘܐܹܫܲܕܲܪ ܘܐܸܕ݂ܒܿܪܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ: ܕܠܵܐ ܐܸܬܼܓܲܙܸܐ ܐܵܦ ܡ̣ܢ ܬܪܲܝܟܿܘܿܢ ܒܝܵܘܡܵܐ ܚܲܕ݂.

et cesset indignatio eius, obliviscaturque eorum, quae fecisti in eum. Postea mittam et adducam te inde huc. Cur utroque orbabor filio in uno die?”.

եւ`` մոռասցի զոր ինչ արարեր նմա. եւ ապա առաքեցից կոչեցից զքեզ անտի. գուցէ անզաւակիցիմ յերկոցունց ի ձէնջ ի միում աւուր:

და დავიწყდეს, რაჲ-იგი უყავ მას. და მოვავლინო და მოგიწოდო შენ მიერ, ნუუკუე უშვილო ვიქმნე თქუენ ორთაგან-ვე ერთსა შინა დღესა. 45 45

45 Until thy brother's anger turn away from thee, and he forget that which thou hast done to him: then I will send, and fetch thee from thence: why should I be deprived also of you both in one day?

מו. וַתֹּאמֶר רִבְקָה אֶל יִצְחָק קַצְתִּי בְחַיַּי מִפְּנֵי בְּנוֹת חֵת אִם לֹקֵחַ יַעֲקֹב אִשָּׁה מִבְּנוֹת חֵת כָּאֵלֶּה מִבְּנוֹת הָאָרֶץ לָמָּה לִּי חַיִּים:

εἶπεν δὲ Ρεβεκκα πρὸς Ισαακ προσώχθικα τῇ ζωῇ μου διὰ τὰς θυγατέρας τῶν υἱῶν Χετ εἰ λήμψεται Ιακωβ γυναῖκα ἀπὸ τῶν θυγατέρων τῆς γῆς ταύτης ἵνα τί μοι ζῆν

45 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܪܲܦܩܵܐ ܠܐܝܼܣܚܵܩ. ܥܵܩܲܬ̤ ܠܝܼ ܒܚܲܝܲܝ̈ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܒ̈ܢܵܬܼ ܚܝܹܬܼ. ܐܸܢ ܢܸܣܲܒ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܡ̣ܢ ܒ̈ܢܵܬܼ ܚܹܝܬܼ ܐܲܝܟ ܗܵܠܝܹܢ ܒ̈ܢܵܬܼ ܐܲܪܥܵܐ: ܠܡܵܢܵܐ ܐܵܙܠܝܼܢ ܠܝܼ ܚܲܝܹ̈ܐ.

Dixit quoque Rebecca ad Isaac: “Taedet me vitae meae propter filias Heth; si acceperit Iacob uxorem de filiabus Heth sicut istis de filiabus terrae, nolo vivere”.

Եւ ասէ Ռեբեկա ցԻսահակ. Ձանձրացեալ է անձն իմ ի դստերաց որդւոց Քետայ. եթէ առնուցու Յակոբ կին ի դստերաց անտի Քետայ, ի դստերաց երկրիս այսորիկ, եւ ընդէ՞ր իցէ ինձ կեալ:

და ჰრქუა რებეკა ისაკს: მომეწყინა ცხორებაჲ ჩემი ასულთაგან ქეტის ძეთასა. უკუეთუ მოიყვანოს იაკობ ცოლი ასულთაგან ამის ქუეყანისათა, რომლისა-ღა არს ცხორებაჲ ჩემი? 46 46

46 And Rebekah said to Isaac, I am weary of my life because of the daughters of Heth: if Jacob take a wife of the daughters of Heth, such as these which are of the daughters of the land, what good shall my life do me?

כח

ΚΗʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܟܚ

Cap. 28

ԳԼ. ԻԸ

თავი ოცდამერვე

א. וַיִּקְרָא יִצְחָק אֶל יַעֲקֹב וַיְבָרֶךְ אֹתוֹ וַיְצַוֵּהוּ וַיֹּאמֶר לוֹ לֹא תִקַּח אִשָּׁה מִבְּנוֹת כְּנָעַן:

προσκαλεσάμενος δὲ Ισαακ τὸν Ιακωβ εὐλόγησεν αὐτὸν καὶ ἐνετείλατο αὐτῷ λέγων οὐ λήμψῃ γυναῖκα ἐκ τῶν θυγατέρων Χανααν

1 ܘܲܩܪܵܐ ܐܝܼܣܚܵܩ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܘܒܲܪܟܹܗ ܘܦܲܩܕܹܗ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܠܵܐ ܬܸܣܲܒ݂ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܡ̣ܢ ܒ̈ܢܵܬܼ ܟܢܲܥܢ.

Vocavit itaque Isaac Iacob et benedixit eum praecepit que ei dicens: “Noli accipere coniugem de filiabus Chanaan;

Կոչեաց առ ինքն Իսահակ զՅակոբ, օրհնեաց զնա եւ պատուիրեաց նմա եւ ասէ. Մի՛ առնուցուս կին ի դստերաց աստի Քանանացւոց:

მოუწოდა ისაკ იაკობს და აკურთხა იგი და ამცნო მას და ჰრქუა: არა მოიყუანო ცოლი ასულთაგან ქანანისათა. 1 1

1 And Isaac called Jacob, and blessed him, and charged him, and said unto him, Thou shalt not take a wife of the daughters of Canaan.

ב. קוּם לֵךְ פַּדֶּנָה אֲרָם בֵּיתָה בְתוּאֵל אֲבִי אִמֶּךָ וְקַח לְךָ מִשָּׁם אִשָּׁה מִבְּנוֹת לָבָן אֲחִי אִמֶּךָ:

ἀναστὰς ἀπόδραθι εἰς τὴν Μεσοποταμίαν εἰς τὸν οἶκον Βαθουηλ τοῦ πατρὸς τῆς μητρός σου καὶ λαβὲ σεαυτῷ ἐκεῖθεν γυναῖκα ἐκ τῶν θυγατέρων Λαβαν τοῦ ἀδελφοῦ τῆς μητρός σου

2 ܩܘܼܡ ܙܸܠ ܠܦܵܕܵܢ ܕܐܵܪܵܡ: ܠܒܹܝܬܼ ܒܬܼܘܼܐܹܝܠ ܐܲܒ݂ܘܼܗܿ ܕܐܸܡܵܟ: ܘܣܲܒ݂ ܠܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܡ̣ܢ ܒ̈ܢܵܬܼ ܠܵܒ݂ܵܢ ܐܲܚܘܼܗܿ ܕܐܸܡܵܟ.

surge, vade in Paddanaram ad domum Bathuel patris matris tuae et accipe tibi inde uxorem de filiabus Laban avunculi tui.

Այլ արի գնա ի Միջագետս Ասորւոց, ի տուն Բաթուելի հօր մօր քոյ, եւ առ անտի քեզ կին ի դստերաց Լաբանու եղբօր մօր քո:

არამედ აღდეგ და წარვედ შუამდინარედ, სახიდ ბათოელისა, დედის მამისა შენისა, და მიერ მოიყვანე თავისა შენისა ცოლი, ასულთაგან ლაბანისათა, დედისძმისა შენისათა. 2 2

2 Arise, go to Padanaram, to the house of Bethuel thy mother's father; and take thee a wife from thence of the daughers of Laban thy mother's brother.

ג. וְאֵל שַׁדַּי יְבָרֵךְ אֹתְךָ וְיַפְרְךָ וְיַרְבֶּךָ וְהָיִיתָ לִקְהַל עַמִּים:

ὁ δὲ θεός μου εὐλογήσαι σε καὶ αὐξήσαι σε καὶ πληθύναι σε καὶ ἔσῃ εἰς συναγωγὰς ἐθνῶν

3 ܐܹܝܠܫܲܕܲܝ ܢܒܲܪܟ݂ܵܟ: ܘܢܲܟ݂ܒܿܪܵܟ݂ ܘܢܲܣܓܹܿܝܟ: ܘܬܸܗܘܸܐ ܠܟܸܢܫܵܐ ܕܥܲܡܡܹ̈ܐ.

Deus autem omnipotens benedicat tibi et crescere te faciat atque multiplicet, ut sis in multitudinem populorum;

Եւ Աստուած իմ օրհնեսցէ զքեզ, եւ աճեցուսցէ զքեզ եւ բազմացուսցէ զքեզ, եւ եղիցես ի ժողովս ազգաց:

ხოლო ღმერთმან ჩემმან გაკურთხენ შენ და აღგაორძინენ და განგამრავლენ და იყავ შენ კრებულად ნათესავთა. 3 3

3 And God Almighty bless thee, and make thee fruitful, and multiply thee, that thou mayest be a multitude of people;

ד. וְיִתֶּן לְךָ אֶת בִּרְכַּת אַבְרָהָם לְךָ וּלְזַרְעֲךָ אִתָּךְ לְרִשְׁתְּךָ אֶת אֶרֶץ מְגֻרֶיךָ אֲשֶׁר נָתַן אֱלֹהִים לְאַבְרָהָם:

καὶ δῴη σοι τὴν εὐλογίαν Αβρααμ τοῦ πατρός μου σοὶ καὶ τῷ σπέρματί σου μετὰ σέ κληρονομῆσαι τὴν γῆν τῆς παροικήσεώς σου ἣν ἔδωκεν ὁ θεὸς τῷ Αβρααμ

4 ܘܢܸܬܸܿܠ ܠܵܟ݂ ܒܘܼܪܟܿܬܹܗ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܠܵܟ݂ ܘܲܠܙܲܪܥܵܟ݂ ܥܲܡܵܟ: ܘܢܵܘܪܬܼܵܟ݂ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܲܥܡܪܵܟ݂ ܕܝܲܗ̄ܒ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ.

et det tibi benedictiones Abraham tibi et semini tuo tecum, ut possideas terram peregrinationis tuae, quam pollicitus est Deus avo tuo”.

Եւ տացէ քեզ զօրհնութիւնն Աբրահամու հօր իմոյ``, քեզ եւ զաւակի քում յետ քո, ժառանգել քեզ զերկիր պանդխտութեան քո` զոր ետ Աստուած Աբրահամու:

და მოგეცინ შენ კურთხევაჲ აბრაჰამისი, მამისა ჩემისაჲ, შენ და ნათესავსა შენსა შემდგომად შენსა და დაიმკჳდრენ ქუეყანაჲ ესე მწირობისა შენისა, რომელი მოსცა ღმერთმან აბრაჰამს. 4 4

4 And give thee the blessing of Abraham, to thee, and to thy seed with thee; that thou mayest inherit the land wherein thou art a stranger, which God gave unto Abraham.

ה. וַיִּשְׁלַח יִצְחָק אֶת יַעֲקֹב וַיֵּלֶךְ פַּדֶּנָה אֲרָם אֶל לָבָן בֶּן בְּתוּאֵל הָאֲרַמִּי אֲחִי רִבְקָה אֵם יַעֲקֹב וְעֵשָׂו:

καὶ ἀπέστειλεν Ισαακ τὸν Ιακωβ καὶ ἐπορεύθη εἰς τὴν Μεσοποταμίαν πρὸς Λαβαν τὸν υἱὸν Βαθουηλ τοῦ Σύρου ἀδελφὸν δὲ Ρεβεκκας τῆς μητρὸς Ιακωβ καὶ Ησαυ

5 ܘܫܲܕܿܪܹܗ ܐܝܼܣܚܵܩ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܘܐܸܙܲܠ ܠܦܵܕܵܢ ܕܐܵܪܵܡ: ܠܘܵܬܼ ܠܵܒ݂ܵܢ ܒܲܪ ܒܬܼܘܼܐܹܝܠ ܐܵܪܵܡܵܝܵܐ: ܐܲܚܘܼܗܿ ܕܪܲܦܩܵܐ ܐܸܡܹܗ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܲܕ݂ܥܹܣܘܿ.

Cumque dimisisset eum Isaac, profectus est in Paddanaram ad Laban filium Bathuel Aramaei fratrem Rebeccae matris Iacob et Esau.

Եւ արձակեաց Իսահակ զՅակոբ, եւ գնաց ի Միջագետս Ասորւոց առ Լաբան որդի Բաթուելի Ասորւոյ, եղբայր Ռեբեկայ, մօր Յակոբայ եւ Եսաւայ:

და წარგზავნა ისაკ იაკობი. და აღდგა იაკობ და წარვიდა შუამდინარედ ლაბანისსა, ძისა ბათოელ ასურისა, ძმისა რებეკასა, დედისა იაკობისა და ესავისა. 5 5

5 And Isaac sent away Jacob: and he went to Padanaram unto Laban, son of Bethuel the Syrian, the brother of Rebekah, Jacob's and Esau's mother.

ו. וַיַּרְא עֵשָׂו כִּי בֵרַךְ יִצְחָק אֶת יַעֲקֹב וְשִׁלַּח אֹתוֹ פַּדֶּנָה אֲרָם לָקַחַת לוֹ מִשָּׁם אִשָּׁה בְּבָרֲכוֹ אֹתוֹ וַיְצַו עָלָיו לֵאמֹר לֹא תִקַּח אִשָּׁה מִבְּנוֹת כְּנָעַן:

εἶδεν δὲ Ησαυ ὅτι εὐλόγησεν Ισαακ τὸν Ιακωβ καὶ ἀπῴχετο εἰς τὴν Μεσοποταμίαν Συρίας λαβεῖν ἑαυτῷ ἐκεῖθεν γυναῖκα ἐν τῷ εὐλογεῖν αὐτὸν καὶ ἐνετείλατο αὐτῷ λέγων οὐ λήμψῃ γυναῖκα ἀπὸ τῶν θυγατέρων Χανααν

6 ܘܲܚܙܵܐ ܥܹܣܘܿ ܕܒܲܪܟܹܗ ܐܝܼܣܚܵܩ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܲܚܘܼܗܝ: ܘܫܲܕܿܪܹܗ ܠܦܵܕܵܢ ܕܐܵܪܵܡ ܠܡܸܣܲܒ݂ ܠܹܗ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܟܲܕ݂ ܒܲܪܟܹܗ ܘܦܲܩܕܹܗ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܕܠܵܐ ܬܸܣܲܒ݂ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܡ̣ܢ ܒ̈ܢܵܬܼ ܟܢܲܥܢ.

Videns autem Esau quod benedixisset pater suus Iacob et misisset eum in Paddanaram, ut inde uxorem duceret, et quod post benedictionem praecepisset ei dicens: “Non accipies uxorem de filiabus Chanaan”,

Եւ իբրեւ ետես Եսաւ եթէ օրհնեաց Իսահակ զՅակոբ, եւ գնաց ի Միջագետս Ասորւոց առնուլ իւր անտի կին, եւ յօրհնելն զնա պատուիրեաց եւ ասէ. Մի՛ առնուցուս կին ի դստերաց աստի Քանանացւոց:

ვითარცა იხილა ესავ, რამეთუ აკურთხა ისაკმან იაკობი და წარვიდა შუამდინარედ. ასურეთისა მოყვანებად მიერ თავისა თჳსისა ცოლი და კურთხევასა მას მისსა ამცნო მას და ჰრქუა: არა მოყვანებად ცოლი ასულთაგან ქანანისთა. 6 6

6 When Esau saw that Isaac had blessed Jacob, and sent him away to Padanaram, to take him a wife from thence; and that as he blessed him he gave him a charge, saying, Thou shalt not take a wife of the daughers of Canaan;

ז. וַיִּשְׁמַע יַעֲקֹב אֶל אָבִיו וְאֶל אִמּוֹ וַיֵּלֶךְ פַּדֶּנָה אֲרָם:

καὶ ἤκουσεν Ιακωβ τοῦ πατρὸς καὶ τῆς μητρὸς αὐτοῦ καὶ ἐπορεύθη εἰς τὴν Μεσοποταμίαν Συρίας

7 ܘܲܫܡܲܥ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܘܠܸܐܡܹܗ: ܘܐܸܙܲܠ ܠܦܵܕܵܢ ܕܐܵܪܵܡ.

quodque oboediens Iacob parentibus suis isset in Paddanaram;

Եւ ունկնդիր եղեւ Յակոբ հօր եւ մօր իւրում, եւ գնաց ի Միջագետս Ասորւոց:

და რამეთუ ერჩდა იაკობ მამასა თჳსსა და დედასა, და წარვიდა შუამდინარედ ასურეთისა. 7 7

7 And that Jacob obeyed his father and his mother, and was gone to Padanaram;

ח. וַיַּרְא עֵשָׂו כִּי רָעוֹת בְּנוֹת כְּנָעַן בְּעֵינֵי יִצְחָק אָבִיו:

καὶ εἶδεν Ησαυ ὅτι πονηραί εἰσιν αἱ θυγατέρες Χανααν ἐναντίον Ισαακ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ

8 ܘܲܚܙܵܐ ܥܹܣܘܿ ܕܒ݂ܝܼܫܵܢ ܒ̈ܢܵܬܼ ܟܢܲܥܢ ܒܥܲܝܢܲܝ ܐܝܼܣܚܵܩ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ.

probans quoque quod non libenter aspiceret filias Chanaan pater suus,

Եւ ետես Եսաւ եթէ չար թուին դստերք Քանանացւոցն առաջի Իսահակայ հօր իւրոյ:

და იხილა ესავ, რამეთუ ბოროტ არიან ასულნი ქანანელთანი წინაშე ისაკისა, მამისა მისისა. 8 8

8 And Esau seeing that the daughters of Canaan pleased not Isaac his father;

ט. וַיֵּלֶךְ עֵשָׂו אֶל יִשְׁמָעֵאל וַיִּקַּח אֶת מָחֲלַת בַּת יִשְׁמָעֵאל בֶּן אַבְרָהָם אֲחוֹת נְבָיוֹת עַל נָשָׁיו לוֹ לְאִשָּׁה:

καὶ ἐπορεύθη Ησαυ πρὸς Ισμαηλ καὶ ἔλαβεν τὴν Μαελεθ θυγατέρα Ισμαηλ τοῦ υἱοῦ Αβρααμ ἀδελφὴν Ναβαιωθ πρὸς ταῖς γυναιξὶν αὐτοῦ γυναῖκα

9 ܘܐܸܙܲܠ ܥܹܣܘܿ ܠܘܵܬܼ ܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ: ܘܲܢܣܲܒ݂ ܠܒܸܣܡܲܬܼ ܒܪܲܬܼ ܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ ܒܲܪ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܚܵܬܹܗ ܕܲܢܒ݂ܝܼܘܼܬܼ ܥܲܠ ܢܸܫܵܘ̈ܗܝ ܠܹܗ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ.

ivit ad Ismaelem et duxit uxorem, absque iis, quas habebat, Mahalath filiam Ismael filii Abraham sororem Nabaioth.

գնաց Եսաւ առ Իսմայէլ, եւ առ զՄայելէթ դուստր Իսմայելի որդւոյ Աբրահամու, զքոյր Նաբէութայ, ի վերայ այլոց կանանց իւրոց իւր կնութեան:

წარვიდა ესავ ისმაელისა, ძისა აბრაჰამისა, და მოიყვანა მაელეთ, ასული ისმაელისი, დაჲ ნაბეოთისი, ცოლთა მისთა თანა თჳსა ცოლად. 9 9

9 Then went Esau unto Ishmael, and took unto the wives which he had Mahalath the daughter of Ishmael Abraham's son, the sister of Nebajoth, to be his wife.

י. וַיֵּצֵא יַעֲקֹב מִבְּאֵר שָׁבַע וַיֵּלֶךְ חָרָנָה:

καὶ ἐξῆλθεν Ιακωβ ἀπὸ τοῦ φρέατος τοῦ ὅρκου καὶ ἐπορεύθη εἰς Χαρραν

10 ܘܲܢܦܲܩ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܡ̣ܢ ܒܹܪ ܫܒܲܥ ܕܢܹܐܙܲܠ ܠܚܵܪܵܢ.

Igitur egressus Iacob de Bersabee pergebat Charran.

Եւ ել Յակոբ ի Ջրհորոյ անտի երդման, եւ գնաց ի Խառան:

და განვიდა იაკობ ჯურღმულისა მისგან ფიცისა და წარვიდა ქარრანად. 10 10

10 And Jacob went out from Beersheba, and went toward Haran.

יא. וַיִּפְגַּע בַּמָּקוֹם וַיָּלֶן שָׁם כִּי בָא הַשֶּׁמֶשׁ וַיִּקַּח מֵאַבְנֵי הַמָּקוֹם וַיָּשֶׂם מְרַאֲשֹׁתָיו וַיִּשְׁכַּב בַּמָּקוֹם הַהוּא:

καὶ ἀπήντησεν τόπῳ καὶ ἐκοιμήθη ἐκεῖ ἔδυ γὰρ ὁ ἥλιος καὶ ἔλαβεν ἀπὸ τῶν λίθων τοῦ τόπου καὶ ἔθηκεν πρὸς κεφαλῆς αὐτοῦ καὶ ἐκοιμήθη ἐν τῷ τόπῳ ἐκείνῳ

11 ܘܲܦܓܲܥ ܒܐܲܬܼܪܵܐ ܘܒ݂ܵܬܼ ܬܲܡܵܢ: ܡܸܛܠ ܕܥܸܪܒܲܬܼ ܫܸܡܫܵܐ: ܘܲܢܣܲܒ݂ ܡ̣ܢ ܟܹܐܦܹ̈ܐ ܕܐܲܬܼܪܵܐ ܘܣܵܡ ܐܸܵܣܕ݂ܵܘ̈ܗܝ: ܘܲܕ݂ܡܸܟ ܒܗܵܘ̇ ܐܲܬܼܪܵܐ.

Cumque venisset ad quendam locum et vellet in eo requiescere post solis occubitum, tulit de lapidibus, qui iacebant, et supponens capiti suo dormivit in eodem loco.

Եւ եհաս ի տեղի մի եւ ննջեաց անդ, քանզի արեւն ի մուտս էր. եւ առ ի քարանց տեղւոյն եւ եդ ընդ սնարս իւր, եւ ննջեաց ի տեղւոջն յայնմ:

და მიემთხჳა ადგილსა ერთსა და დაიძინა მუნ, რამეთუ დაჰვიდოდა მზე. და მოიღო ლოდი ლოდთაგან მის ადგილისათა და დაიდვა სასთუნალად და დაწვა ადგილსა მას. 11 11

11 And he lighted upon a certain place, and tarried there all night, because the sun was set; and he took of the stones of that place, and put them for his pillows, and lay down in that place to sleep.

יב. וַיַּחֲלֹם וְהִנֵּה סֻלָּם מֻצָּב אַרְצָה וְרֹאשׁוֹ מַגִּיעַ הַשָּׁמָיְמָה וְהִנֵּה מַלְאֲכֵי אֱלֹהִים עֹלִים וְיֹרְדִים בּוֹ:

καὶ ἐνυπνιάσθη καὶ ἰδοὺ κλίμαξ ἐστηριγμένη ἐν τῇ γῇ ἧς ἡ κεφαλὴ ἀφικνεῖτο εἰς τὸν οὐρανόν καὶ οἱ ἄγγελοι τοῦ θεοῦ ἀνέβαινον καὶ κατέβαινον ἐπ᾽ αὐτῆς

12 ܘܲܚܙܵܐ ܒܚܸܠܡܹܗ: ܘܗܵܐ ܣܸܒܸܿܠܬܵܐ ܩܵܝܡܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ: ܘܪܹܫܵܗ ܡܵܛܹܐ ܠܲܫܡܲܝܵܐ: ܘܗܵܐ ܡܲܠܲܐܟ݂ܵܘ̈ܗܝ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܣܵܠܩܝܼܢ ܘܢܵܚܬܿܝܼܢ ܒܵܗ.

Viditque in somnio scalam stantem super terram et cacumen illius tangens caelum, angelos quoque Dei ascendentes et descendentes per eam

Եւ ետես տեսիլ. եւ ահա սանդուղք հաստատեալ յերկրի, որոյ գլուխ իւր հասանէր յերկինս, եւ հրեշտակք Աստուծոյ ելանէին եւ իջանէին ընդ նա:

და ჩუენებასა იხილვიდა. და აჰა ესერა, კიბენი აღმართებულნი ქუეყანით, რომლისა თავი მიწდომილ იყო ცად და ანგელოზნი ღმრთისანი აღვიდოდეს და გარდამოვიდოდეს მას ზედა. 12 12

12 And he dreamed, and behold a ladder set up on the earth, and the top of it reached to heaven: and behold the angels of God ascending and descending on it.

יג. וְהִנֵּה יְהֹוָה נִצָּב עָלָיו וַיֹּאמַר אֲנִי יְהֹוָה אֱלֹהֵי אַבְרָהָם אָבִיךָ וֵאלֹהֵי יִצְחָק הָאָרֶץ אֲשֶׁר אַתָּה שֹׁכֵב עָלֶיהָ לְךָ אֶתְּנֶנָּה וּלְזַרְעֶךָ:

ὁ δὲ κύριος ἐπεστήρικτο ἐπ᾽ αὐτῆς καὶ εἶπεν ἐγὼ κύριος ὁ θεὸς Αβρααμ τοῦ πατρός σου καὶ ὁ θεὸς Ισαακ μὴ φοβοῦ ἡ γῆ ἐφ᾽ ἧς σὺ καθεύδεις ἐπ᾽ αὐτῆς σοὶ δώσω αὐτὴν καὶ τῷ σπέρματί σου

13 ܘܗܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܩܵܐܹܡ ܠܥܸܠ ܡܸܢܵܗ: ܘܐܸܡܲܪ݂ : ܐܸܢܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܹܗ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܐܲܒ݂ܘܼܟ: ܘܐܲܠܵܗܹܗ ܕܐܝܼܣܚܵܩ. ܐܲܪܥܵܐ ܕܕ݂ܵܡܸܟ ܐܲܢ̄ܬܿ ܥܠܹܝܗܿ: ܠܵܟ݂ ܐܸܬܿܠܝܼܗܿ ܘܲܠܙܲܪܥܵܟ.

et Dominum innixum scalae dicentem sibi: “Ego sum Dominus, Deus Abraham patris tui et Deus Isaac. Terram, in qua dormis, tibi dabo et semini tuo.

Եւ Տէր հաստատեալ կայր ի նմա, եւ ասէ. Ես եմ Տէր, Աստուած Աբրահամու հօր քո, եւ Աստուած Իսահակայ. մի՛ երկնչիր, զի`` զերկիրդ յորում դուդ ննջեցեր, քեզ տաց զդա եւ զաւակի քում:

ხოლო უფალი დამტკიცებულ იყო მას ზედა. და თქუა: მე ვარ ღმერთი აბრაჰამისი და ღმერთი ისაკისი მამისა შენისა, ნუ გეშინინ. ქუეყანაჲ ეგე, რომელსა გძინავს, შენ მიგცე და ნათესავსა შენსა. 13 13

13 And, behold, the LORD stood above it, and said, I am the LORD God of Abraham thy father, and the God of Isaac: the land whereon thou liest, to thee will I give it, and to thy seed;

יד. וְהָיָה זַרְעֲךָ כַּעֲפַר הָאָרֶץ וּפָרַצְתָּ יָמָּה וָקֵדְמָה וְצָפֹנָה וָנֶגְבָּה וְנִבְרְכוּ בְךָ כָּל מִשְׁפְּחֹת הָאֲדָמָה וּבְזַרְעֶךָ:

καὶ ἔσται τὸ σπέρμα σου ὡς ἡ ἄμμος τῆς γῆς καὶ πλατυνθήσεται ἐπὶ θάλασσαν καὶ ἐπὶ λίβα καὶ ἐπὶ βορρᾶν καὶ ἐπ᾽ ἀνατολάς καὶ ἐνευλογηθήσονται ἐν σοὶ πᾶσαι αἱ φυλαὶ τῆς γῆς καὶ ἐν τῷ σπέρματί σου

14 ܘܢܸܗܘܸܐ ܙܲܪܥܵܟ݂ ܐܲܝܟ ܥܲܦܪܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ. ܘܬܸܣܓܸܿܐ ܠܡܲܕ݂ܢܚܵܐ: ܘܲܠܡܲܥܪܒ݂ܵܐ: ܘܲܠܓܲܪܒܿܝܵܐ: ܘܲܠܬܲܝܡܢܵܐ: ܘܢܸܬܼܒܲܪܟܲܢ ܒܵܟ݂ ܟܠܗܹܝܢ ܫܲܪ̈ܒ݂ܵܬܼܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܒ݂ܙܲܪܥܵܟ.

Eritque semen tuum quasi pulvis terrae; dilataberis ad occidentem et orientem et septentrionem et meridiem; et benedicentur in te et in semine tuo cunctae tribus terrae.

Եւ եղիցի զաւակ քո իբրեւ զաւազ երկրի, եւ ընդարձակեսցի ի ծովակողմն եւ ընդ արեւելս եւ ընդ հիւսիսի եւ ընդ հարաւ. եւ օրհնեսցին ի քեզ ամենայն ազգք երկրի եւ ի զաւակի քում:

და იყოს ნათესავი შენი, ვითარცა ქჳშაჲ ზღჳსა და განვრცნეს ჩრდილოდ და ბღუარად და აღმოსავლად. და იკურთხეოდიან შენდამი ყოველნი ტომნი ქუეყანისანი და ნათესავისა შენისა მიმართ. 14 14

14 And thy seed shall be as the dust of the earth, and thou shalt spread abroad to the west, and to the east, and to the north, and to the south: and in thee and in thy seed shall all the families of the earth be blessed.

טו. וְהִנֵּה אָנֹכִי עִמָּךְ וּשְׁמַרְתִּיךָ בְּכֹל אֲשֶׁר תֵּלֵךְ וַהֲשִׁבֹתִיךָ אֶל הָאֲדָמָה הַזֹּאת כִּי לֹא אֶעֱזָבְךָ עַד אֲשֶׁר אִם עָשִׂיתִי אֵת אֲשֶׁר דִּבַּרְתִּי לָךְ:

καὶ ἰδοὺ ἐγὼ μετὰ σοῦ διαφυλάσσων σε ἐν τῇ ὁδῷ πάσῃ οὗ ἐὰν πορευθῇς καὶ ἀποστρέψω σε εἰς τὴν γῆν ταύτην ὅτι οὐ μή σε ἐγκαταλίπω ἕως τοῦ ποιῆσαί με πάντα ὅσα ἐλάλησά σοι

15 ܘܗܵܐ ܐܸܢܵܐ ܥܲܡܵܟ: ܘܐܸܛܪܵܟ݂ ܠܐܲܝܟܵܐ ܕܬܹܐܙܲܠ: ܘܐܲܗܦܟ݂ܵܟ݂ ܠܐܲܪܥܵܐ ܗܵܕܹܐ: ܘܠܵܐ ܐܸܫܒܿܩܵܟ݂ ܥܕܲܡܵܐ ܕܐܸܥܒܸܿܕ ܡܸܕܸܡ ܕܐܸܡܪܹܬܼ ܠܵܟ.

Et ecce, ego tecum sum et custodiam te, quocumque perrexeris, et reducam te in terram hanc; nec dimittam te, nisi complevero quae dixi tibi”.

Եւ ես աւասիկ ընդ քեզ եմ պահել զքեզ յամենայն ճանապարհս քո յոր եւ գնասցես. եւ դարձուցից զքեզ յերկիրս յայս. զի ոչ թողից զքեզ մինչեւ արարից զամենայն ինչ զոր խօսեցայ ընդ քեզ:

და, აჰა, მე შენ თანა ვარ დაცვად შენდა ყოველსავე გზასა შენსა, ვიდრეცა ხჳდოდი. და მოგაქციო შენ ამასვე ქუეყანასა, რამეთუ არა დაგიტეო, შენ, ვიდრემდე ვჰყო მე იგი, რაოდენსა გეტყოდე შენ. 15 15

15 And, behold, I am with thee, and will keep thee in all places whither thou goest, and will bring thee again into this land; for I will not leave thee, until I have done that which I have spoken to thee of.

טז. וַיִּיקַץ יַעֲקֹב מִשְּׁנָתוֹ וַיֹּאמֶר אָכֵן יֵשׁ יְהֹוָה בַּמָּקוֹם הַזֶּה וְאָנֹכִי לֹא יָדָעְתִּי:

καὶ ἐξηγέρθη Ιακωβ ἀπὸ τοῦ ὕπνου αὐτοῦ καὶ εἶπεν ὅτι ἔστιν κύριος ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ ἐγὼ δὲ οὐκ ᾔδειν

16 ܘܐܸܬܿܬܿܥܝܼܪ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܡ̣ܢ ܫܸܢܬܹܗ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܫܲܪܝܼܪܵܐܝܼܬܼ ܐܝܼܬܼ ܡܵܪܝܵܐ ܒܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܘܐܸܢܵܐ ܠܵܐ ܝܸܕ݂ܥܹܬܼ.

Cumque evigilasset Iacob de somno, ait: “Vere Dominus est in loco isto, et ego nesciebam”.

Եւ զարթեաւ Յակոբ ի քնոյ անտի իւրմէ եւ ասէ. Տէր է ի տեղւոջս յայսմիկ, եւ ես ոչ գիտէի:

და ვითარცა განიღჳძა იაკობ ძილისა მისგან, თქუა, რამეთუ: არს უფალი ადგილსა ამას და მე არა ვიცოდე. 16 16

16 And Jacob awaked out of his sleep, and he said, Surely the LORD is in this place; and I knew it not.

יז. וַיִּירָא וַיֹּאמַר מַה נּוֹרָא הַמָּקוֹם הַזֶּה אֵין זֶה כִּי אִם בֵּית אֱלֹהִים וְזֶה שַׁעַר הַשָּׁמָיִם:

καὶ ἐφοβήθη καὶ εἶπεν ὡς φοβερὸς ὁ τόπος οὗτος οὐκ ἔστιν τοῦτο ἀλλ᾽ ἢ οἶκος θεοῦ καὶ αὕτη ἡ πύλη τοῦ οὐρανοῦ

17 ܘܲܕ݂ܚܸܠ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܕܸܚܠܬܼܵܐ ܪܲܒܿܬܼܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂: ܡܵܐ ܕܚܝܼܠ ܗ̄ܘܼ ܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܢܵܐ ܝܵܘܡܵܢܵܐ: ܠܲܝܬܵܘܗܝ ܗܵܢܵܐ ܐܸܠܵܐ ܐܸܢ ܒܲܝܬܹܿܗ ܕܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܗܵܢܵܘ ܬܲܪܥܹܗ ܕܲܫܡܲܝܵܐ.

Pavensque: “Quam terribilis est, inquit, locus iste! Non est hic aliud nisi domus Dei et porta caeli”.

Զահի հարաւ եւ ասէ. Ահեղ իմն է տեղիս այս. եւ ոչ է սա եթէ ոչ տուն Աստուծոյ, եւ այս է դուռն երկնից:

და შეეშინა და თქუა: ვითარ საშინელ არს ადგილი ესე. არა არს სხუაჲ ესე, გარნა სახლი ღმრთისაჲ და ესე ბჭე ზეცისაჲ. 17 17

17 And he was afraid, and said, How dreadful is this place! this is none other but the house of God, and this is the gate of heaven.

יח. וַיַּשְׁכֵּם יַעֲקֹב בַּבֹּקֶר וַיִּקַּח אֶת הָאֶבֶן אֲשֶׁר שָׂם מְרַאֲשֹׁתָיו וַיָּשֶׂם אֹתָהּ מַצֵּבָה וַיִּצֹק שֶׁמֶן עַל רֹאשָׁהּ:

καὶ ἀνέστη Ιακωβ τὸ πρωὶ καὶ ἔλαβεν τὸν λίθον ὃν ὑπέθηκεν ἐκεῖ πρὸς κεφαλῆς αὐτοῦ καὶ ἔστησεν αὐτὸν στήλην καὶ ἐπέχεεν ἔλαιον ἐπὶ τὸ ἄκρον αὐτῆς

18 ܘܩܲܕܸܿܡ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܫܲܦܪܵܐ: ܘܲܢܣܲܒ݂ ܟܹܐܦܵܐ ܕܣܵܡ ܐܸܣܵܕ݂ܵܘ̈ܗܝ: ܘܥܲܒ݂ܕܹܿܗ ܩܵܝܹܡܬܼܵܐ: ܘܲܢܣܲܟ ܡܸܫܚܵܐ ܒܪܹܫܹܗ.

Surgens ergo Iacob mane tulit lapidem, quem supposuerat capiti suo, et erexit in titulum fundens oleum desuper.

Եւ յարեաւ Յակոբ ընդ առաւօտն եւ առ զվէմն զոր եդ ընդ սնարս իւր, եւ կանգնեաց զնա արձան, եւ արկ եւղ ի գլուխ նորա:

აღდგა იაკობ განთიად და აღიღო ლოდი იგი, რომელი ედვა სასთუნალად. და აღმართა იგი ძეგლად და დაასხა ზეთი თავსა ზედა მის ლოდისასა. 18 18

18 And Jacob rose up early in the morning, and took the stone that he had put for his pillows, and set it up for a pillar, and poured oil upon the top of it.

יט. וַיִּקְרָא אֶת שֵׁם הַמָּקוֹם הַהוּא בֵּית אֵל וְאוּלָם לוּז שֵׁם הָעִיר לָרִאשֹׁנָה:

καὶ ἐκάλεσεν Ιακωβ τὸ ὄνομα τοῦ τόπου ἐκείνου Οἶκος θεοῦ καὶ Ουλαμλους ἦν ὄνομα τῇ πόλει τὸ πρότερον

19 ܘܲܩܪܵܐ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܫܡܹܗ ܕܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܘ̇ ܒܹܝܬܼ ܐܹܝܠ: ܒܪܲܡ ܠܘܼܙ ܫܡܹܗ ܗ̄ܘܵܐ ܠܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܘ̇ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܝܼܡ.

Appellavitque nomen loci illius Bethel; prius autem urbs vocabatur Luza.

Եւ կոչեաց Յակոբ զանուն տեղւոյն այնորիկ Տուն Աստուծոյ``. եւ յառաջ անուն էր քաղաքին այնորիկ Լուզա:

და უწოდა სახელი ადგილსა მას "სახლი ღმრთისა", რამეთუ უალამ იყო სახელი ქალაქისა მის პირველად. 19 19

19 And he called the name of that place Bethel: but the name of that city was called Luz at the first.

כ. וַיִּדַּר יַעֲקֹב נֶדֶר לֵאמֹר אִם יִהְיֶה אֱלֹהִים עִמָּדִי וּשְׁמָרַנִי בַּדֶּרֶךְ הַזֶּה אֲשֶׁר אָנֹכִי הוֹלֵךְ וְנָתַן לִי לֶחֶם לֶאֱכֹל וּבֶגֶד לִלְבֹּשׁ:

καὶ ηὔξατο Ιακωβ εὐχὴν λέγων ἐὰν ᾖ κύριος ὁ θεὸς μετ᾽ ἐμοῦ καὶ διαφυλάξῃ με ἐν τῇ ὁδῷ ταύτῃ ᾗ ἐγὼ πορεύομαι καὶ δῷ μοι ἄρτον φαγεῖν καὶ ἱμάτιον περιβαλέσθαι

20 ܘܲܢܕܲܪ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܢܸܕ݂ܪܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܐܸܢ ܢܸܗܘܸܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܥܲܡܝ: ܘܲܢܢܲܛܪܲܢܝ ܒܐܘܼܪܚܵܐ ܗܵܕܹܐ ܕܐܵܙܸܠ ܐ̄ܢܵܐ ܒܵܗ: ܘܢܸܬܸܿܠ ܠܝܼ ܠܲܚܡܵܐ ܠܡܹܐܟܲܠ ܘܲܠܒ݂ܘܼܫܵܐ ܠܡܸܠܒܲܫ.

Vovit Iacob etiam votum dicens: “Si fuerit Deus mecum et custodierit me in via hac, per quam ambulo, et dederit mihi panem ad vescendum et vestimentum ad induendum,

Եւ ուխտեաց Յակոբ ուխտ եւ ասէ. Եթէ եղիցի Տէր Աստուած ընդ իս, եւ ապրեցուսցէ զիս ի ճանապարհիս յայսմիկ զոր ես երթամ, եւ տացէ ինձ հաց ուտելոյ եւ հանդերձ զգենլոյ:

და აღთქუა აღთქუმაჲ ახალი და თქუა: უკუეთუ იყოს ღმერთი ჩემ თანა და დამიცვეს მე გზასა მას, რომელსა მე მივალ, და მცეს მე პური ჭამად და სამოსელი შემოსად. 20 20

20 And Jacob vowed a vow, saying, If God will be with me, and will keep me in this way that I go, and will give me bread to eat, and raiment to put on,

כא. וְשַׁבְתִּי בְשָׁלוֹם אֶל בֵּית אָבִי וְהָיָה יְהֹוָה לִי לֵאלֹהִים:

καὶ ἀποστρέψῃ με μετὰ σωτηρίας εἰς τὸν οἶκον τοῦ πατρός μου καὶ ἔσται μοι κύριος εἰς θεόν

21 ܘܐܸܗܦܘܿܟ ܒܲܫܠܵܡܵܐ ܠܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܝ: ܢܸܗܘܸܐ ܠܝܼ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ.

reversusque fuero prospere ad domum patris mei, erit mihi Dominus in Deum,

եւ դարձուսցէ զիս ողջութեամբ ի տուն հօր իմոյ, եւ եղիցի ինձ Տէր յԱստուած:

და მომაქციოს მე ცოცხლებით სახლსა მამისა ჩემისასა, იყოს უფალი ჩემი ღმერთად ჩემდა. 21 21

21 So that I come again to my father's house in peace; then shall the LORD be my God:

כב. וְהָאֶבֶן הַזֹּאת אֲשֶׁר שַׂמְתִּי מַצֵּבָה יִהְיֶה בֵּית אֱלֹהִים וְכֹל אֲשֶׁר תִּתֶּן לִי עַשֵּׂר אֲעַשְּׂרֶנּוּ לָךְ:

καὶ ὁ λίθος οὗτος ὃν ἔστησα στήλην ἔσται μοι οἶκος θεοῦ καὶ πάντων ὧν ἐάν μοι δῷς δεκάτην ἀποδεκατώσω αὐτά σοι

22 ܘܟܹܐܦܵܐ ܗܵܕܹܐ ܕܥܸܒ݂ܕܸܿܬ ܩܵܝܹܡܬܼܵܐ: ܬܸܗܘܸܐ ܒܲܝܬܹܿܗ ܕܐܲܠܵܗܵܐ. ܘܟ݂ܠ ܕܬܸܬܸܿܠ ܠܝܼ ܡܥܲܣܵܪܘܼ: ܐܹܥܲܣܲܪ ܠܵܟ.

et lapis iste, quem erexi in titulum, erit domus Dei; cunctorumque, quae dederis mihi, decimas offeram tibi”.

Եւ վէմս զոր կանգնեցի արձան` եղիցի ինձ Տուն Աստուծոյ. եւ յամենայնէ զոր տացես ինձ` տաց քեզ տասանորդս:

და ლოდი ესე, რომელ აღვდგი ძეგლად, იყოს სახლად ღმრთისა ჩემისა, და ყოვლისაგანი, რაოდენი-რაჲ მომცეს მე. ათეული მივსცე მას. 22 22

22 And this stone, which I have set for a pillar, shall be God's house: and of all that thou shalt give me I will surely give the tenth unto thee.

כט

ΚΘʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܟܛ

Cap. 29

ԳԼ. ԻԹ

თავი ოცდამეცხრე

א. וַיִּשָּׂא יַעֲקֹב רַגְלָיו וַיֵּלֶךְ אַרְצָה בְנֵי קֶדֶם:

καὶ ἐξάρας Ιακωβ τοὺς πόδας ἐπορεύθη εἰς γῆν ἀνατολῶν πρὸς Λαβαν τὸν υἱὸν Βαθουηλ τοῦ Σύρου ἀδελφὸν δὲ Ρεβεκκας μητρὸς Ιακωβ καὶ Ησαυ

1 ܘܐܲܪܝܼܡ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܪܸ̈ܓܼܠܵܘܗܝ: ܘܐܸܙܲܠ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܲܒ݂ܢܲܝ ܡܲܕ݂ܢܚܵܐ.

Profectus ergo Iacob venit in terram orientalium.

Եւ զոտս իւր ամբարձեալ Յակոբայ գնալ յերկիրն արեւելից, առ Լաբան որդի Բաթուելի Ասորւոյ, եղբայր Ռեբեկայ, մօր Յակոբայ եւ Եսաւայ:

და წარემართა იაკობ და წარვიდა ქუეყანად მზისა აღმოსავალად ლაბანის, ასურისა, ძისა ბათოელ ასულისა, ხოლო ძმისა რებეკასა, დედისა იაკობისა და ესავისა. 1 1

1 Then Jacob went on his journey, and came into the land of the people of the east.

ב. וַיַּרְא וְהִנֵּה בְאֵר בַּשָּׂדֶה וְהִנֵּה שָׁם שְׁלשָׁה עֶדְרֵי צֹאן רֹבְצִים עָלֶיהָ כִּי מִן הַבְּאֵר הַהִוא יַשְׁקוּ הָעֲדָרִים וְהָאֶבֶן גְּדֹלָה עַל פִּי הַבְּאֵר:

καὶ ὁρᾷ καὶ ἰδοὺ φρέαρ ἐν τῷ πεδίῳ ἦσαν δὲ ἐκεῖ τρία ποίμνια προβάτων ἀναπαυόμενα ἐπ᾽ αὐτοῦ ἐκ γὰρ τοῦ φρέατος ἐκείνου ἐπότιζον τὰ ποίμνια λίθος δὲ ἦν μέγας ἐπὶ τῷ στόματι τοῦ φρέατος

2 ܘܲܚܙܵܐ ܘܗܵܐ ܒܹܪܵܐ ܒܚܲܩܠܵܐ: ܘܬܲܡܵܢ ܬܠܵܬܼܵܐ ܓܙܵܪܝܼܢ ܕܥܵܢܵܐ ܪܒ݂ܝܼܥܝܼܢ ܥܠܹܝܗܿ: ܡܸܛܠ ܕܡ̣ܢ ܒܹܪܵܐ ܗܵܝ ܫܵܬܹܝܢ ܓܙܵܪܹ̈ܐ: ܘܟܹܐܦܵܐ ܪܲܒܿܬܼܵܐ ܥܲܠ ܦܘܼܡܵܗ ܕܒܹܪܵܐ.

Et vidit puteum in agro, tres quoque greges ovium accubantes iuxta eum; nam ex illo adaquabantur pecora, et os eius grandi lapide claudebatur.

Եւ հայեցաւ եւ ահա ջրհոր մի ի դաշտի անդ. եւ էին անդ երեք հօտք խաշանց մակաղեալք ի նմա, եւ ի ջրհորոյն յայնմանէ արբուցանէին զխաշինսն. եւ վէմ մի մեծ կայր ի վերայ բերանոյ ջրհորոյն:

და მიჰხედა, და იხილა ჯურღმული ველსა ზედა. და იყვნეს მუნ სამნი მწყემსნი ცხოვართანი და განისუენებდეს მუნ, რამეთუ მის ჯურღმულისაგან ასჳან წყალი სამწყსოსა მათსა. და ქვაჲ დაედვა პირსა ზედა ჯურღმულისასა. 2 2

2 And he looked, and behold a well in the field, and, lo, there were three flocks of sheep lying by it; for out of that well they watered the flocks: and a great stone was upon the well's mouth.

ג. וְנֶאֶסְפוּ שָׁמָּה כָל הָעֲדָרִים וְגָלֲלוּ אֶת הָאֶבֶן מֵעַל פִּי הַבְּאֵר וְהִשְׁקוּ אֶת הַצֹּאן וְהֵשִׁיבוּ אֶת הָאֶבֶן עַל פִּי הַבְּאֵר לִמְקֹמָהּ:

καὶ συνήγοντο ἐκεῖ πάντα τὰ ποίμνια καὶ ἀπεκύλιον τὸν λίθον ἀπὸ τοῦ στόματος τοῦ φρέατος καὶ ἐπότιζον τὰ πρόβατα καὶ ἀπεκαθίστων τὸν λίθον ἐπὶ τὸ στόμα τοῦ φρέατος εἰς τὸν τόπον αὐτοῦ

3 ܘܡܸܬܼܟܲܢܫܝܼܢ ܠܬܲܡܵܢ ܟܠܗܘܿܢ ܓܙܵܪܹ̈ܐ: ܘܲܡܥܲܓܿܠܝܼܢ ܟܹܐܦܵܐ ܡ̣ܢ ܦܘܼܡܵܗ ܕܒܹܪܵܐ: ܘܡܲܫܩܝܼܢ ܥܵܢܵܐ: ܘܡܲܗܦܟ݂ܝܼܢ ܟܹܐܦܵܐ ܠܦܘܼܡܵܗ ܕܒܹܪܵܐ ܠܕ݂ܘܼܟܿܬܼܵܗ.

Morisque erat, ut, cunctis ovibus congregatis, devolverent lapidem et, refectis gregibus, rursum super os putei ponerent.

Եւ անդր ժողովէին ամենայն հօտք, եւ տապալէին զվէմն ի բերանոյ ջրհորոյն, եւ տային ջուր խաշանցն, եւ կափուցանէին զվէմն ի բերան ջրհորոյն անդրէն ի տեղի իւր:

და შეკრბის მუნ ყოველი სამწყსოჲ და მწყემსები და გარდააგორიან ლოდი იგი პირისა მისგან ჯურღმულისა და ასჳან ცხოვარსა და კუალად დასდვიან ლოდი იგი პირსა-ვე მის ჯურღმულისსა ადგილსა თჳსსა. 3 3

3 And thither were all the flocks gathered: and they rolled the stone from the well's mouth, and watered the sheep, and put the stone again upon the well's mouth in his place.

ד. וַיֹּאמֶר לָהֶם יַעֲקֹב אַחַי מֵאַיִן אַתֶּם וַיֹּאמְרוּ מֵחָרָן אֲנָחְנוּ:

εἶπεν δὲ αὐτοῖς Ιακωβ ἀδελφοί πόθεν ἐστὲ ὑμεῖς οἱ δὲ εἶπαν ἐκ Χαρραν ἐσμέν

4 ܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܐܲܚܲܝ̈ ܐܲܝܡܸܟܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ: ܐܵܡܪܝܼܢ ܠܹܗ ܡ̣ܢ ܚܵܪܵܢ ܚܢܲܢ.

Dixitque ad pastores: “Fratres, unde estis?”. Qui responderunt: “De Charran”.

Եւ ասէ ցնոսա Յակոբ. Եղբարք, ուստի՞ էք դուք: Եւ նոքա ասեն. Ի Խառանէ եմք:

და ვითარ იხილნა იგინი იაკობ, ჰრქუა მათ: ძმანო, ვინანი ხართ? ხოლო მათ ჰრქუეს: ქარანით ვართ ჩუენ. 4 4

4 And Jacob said unto them, My brethren, whence be ye? And they said, Of Haran are we.

ה. וַיֹּאמֶר לָהֶם הַיְדַעְתֶּם אֶת לָבָן בֶּן נָחוֹר וַיֹּאמְרוּ יָדָעְנוּ:

εἶπεν δὲ αὐτοῖς γινώσκετε Λαβαν τὸν υἱὸν Ναχωρ οἱ δὲ εἶπαν γινώσκομεν

5 ܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ: ܝܵܕ݂ܥܝܼܢ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܠܠܵܒ݂ܵܢ ܒܲܪ ܢܵܚܘܿܪ: ܐܵܡܪܝܼܢ ܠܹܗ ܝܵܕ݂ܥܝܼܢܲܢ.

Quos interrogans: “Numquid, ait, nostis Laban filium Nachor?”. Dixerunt: “Novimus”.

Ասէ ցնոսա. Գիտէ՞ք դուք զԼաբան զորդի Նաքովրայ: Եւ նոքա ասեն. Գիտեմք:

და ჰრქუა მათ: იცით-ა ლაბან, ძე ნაქორისა? და მათ ჰრქუეს: ვიცით. 5 5

5 And he said unto them, Know ye Laban the son of Nahor? And they said, We know him.

ו. וַיֹּאמֶר לָהֶם הֲשָׁלוֹם לוֹ וַיֹּאמְרוּ שָׁלוֹם וְהִנֵּה רָחֵל בִּתּוֹ בָּאָה עִם הַצֹּאן:

εἶπεν δὲ αὐτοῖς ὑγιαίνει οἱ δὲ εἶπαν ὑγιαίνει καὶ ἰδοὺ Ραχηλ ἡ θυγάτηρ αὐτοῦ ἤρχετο μετὰ τῶν προβάτων

6 ܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ: ܫܠܵܡ ܗ̄ܘܼ: ܐܵܡܪܝܼܢ ܠܹܗ ܫܠܵܡ. ܘܗܵܐ ܪܵܚܹܝܠ ܒܲܪܬܹܗ ܐܵܬܼܝܵܐ ܥܲܡ ܥܵܢܵܐ.

“Sanusne est?”, inquit. “Valet, inquiunt, et ecce Rachel filia eius venit cum grege”.

Ասէ ցնոսա. Ո՞ղջ իցէ: Եւ նոքա ասեն. Ողջ է: Եւ ահա Ռաքէլ դուստր նորա գայր ընդ խաշինսն:

ხოლო მან ჰრქუა: ცოცხლებით არს-ა? და მათ ჰრქუეს: ცოცხლებით არს. და ვიდრე იგინი ამას იტყოდეს, აჰა, რაქელ მოვიდოდა ცხოვართა თანა მამისა თჳსისათა. 6 6

6 And he said unto them, Is he well? And they said, He is well: and, behold, Rachel his daughter cometh with the sheep.

ז. וַיֹּאמֶר הֵן עוֹד הַיּוֹם גָּדוֹל לֹא עֵת הֵאָסֵף הַמִּקְנֶה הַשְׁקוּ הַצֹּאן וּלְכוּ רְעוּ:

καὶ εἶπεν Ιακωβ ἔτι ἐστὶν ἡμέρα πολλή οὔπω ὥρα συναχθῆναι τὰ κτήνη ποτίσαντες τὰ πρόβατα ἀπελθόντες βόσκετε

7 ܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܗܵܐ ܥܕܲܟܹܿܝܠ ܝܵܘܡܵܐ ܩܲܝܵܡ: ܠܵܐ ܗ̄ܘܵܐ ܙܲܒ݂ܢܵܐ ܠܡܸܟ݂ܢܲܫ ܒܥܝܼܪܵܐ: ܐܵܫܩܵܘ ܥܵܢܵܐ ܘܙܸܠܘ ܪܥܵܘ.

Dixitque: “Adhuc multum diei superest, nec est tempus, ut congregentur greges; date potum ovibus et sic ad pastum eas reducite”.

Եւ ասէ Յակոբ. Դեռ աւուր շատ կայ, չեւ եւս է ժամ խաշանցդ ժողովելոյ. արբուցէք խաշանցդ, եւ երթայք արածեցէք:

და თქუა იაკობ: დღე დგას-ღა ფრიად და არ-ღა არს შეკრებაჲ სამწყსოთაჲ; ასუთ ცხოვართა, წარვედით და აძოებდით. 7 7

7 And he said, Lo, it is yet high day, neither is it time that the cattle should be gathered together: water ye the sheep, and go and feed them.

ח. וַיֹּאמְרוּ לֹא נוּכַל עַד אֲשֶׁר יֵאָסְפוּ כָּל הָעֲדָרִים וְגָלֲלוּ אֶת הָאֶבֶן מֵעַל פִּי הַבְּאֵר וְהִשְׁקִינוּ הַצֹּאן:

οἱ δὲ εἶπαν οὐ δυνησόμεθα ἕως τοῦ συναχθῆναι πάντας τοὺς ποιμένας καὶ ἀποκυλίσωσιν τὸν λίθον ἀπὸ τοῦ στόματος τοῦ φρέατος καὶ ποτιοῦμεν τὰ πρόβατα

8 ܐܵܡܪܝܼܢ ܠܹܗ. ܠܵܐ ܡܸܫܟܿܚܝܼܢܲܢ ܥܕܲܡܵܐ ܕܡܸܬܼܟܲܢܫܝܼܢ ܟܠܗܘܿܢ ܓܙܵܪܹ̈ܐ: ܘܲܡܥܲܓܿܠܝܼܢ ܟܹܐܦܵܐ ܡ̣ܢ ܦܘܼܡܗܿ ܕܒܹܪܵܐ: ܘܡܲܫܩܝܼܢܲܢ ܥܵܢܵܐ.

Qui responderunt: “Non possumus, donec omnia pecora congregentur et amoveamus lapidem de ore putei, ut adaquemus greges”.

Եւ նոքա ասեն. չէ հնար թէ մինչ ոչ ժողովիցին ամենայն հովիւք, եւ տապալիցեն զվէմդ ի բերանոյ ջրհորոյդ, եւ արբուցանիցեմք խաշանցս:

ხოლო მათ ჰრქუეს: ვერ შემძლებელ ვართ, ვიდრე შეკრებადმდე ყოველთა მწყემსთა, და გარდააგორვონ ლოდი ესე პირისაგან ჯურღმულისა ამის და მაშინ-ღა ვასუათ საცხოვარსა ჩუენსა. 8 8

8 And they said, We cannot, until all the flocks be gathered together, and till they roll the stone from the well's mouth; then we water the sheep.

ט. עוֹדֶנּוּ מְדַבֵּר עִמָּם וְרָחֵל בָּאָה עִם הַצֹּאן אֲשֶׁר לְאָבִיהָ כִּי רֹעָה הִוא:

ἔτι αὐτοῦ λαλοῦντος αὐτοῖς καὶ Ραχηλ ἡ θυγάτηρ Λαβαν ἤρχετο μετὰ τῶν προβάτων τοῦ πατρὸς αὐτῆς αὐτὴ γὰρ ἔβοσκεν τὰ πρόβατα τοῦ πατρὸς αὐτῆς

9 ܘܥܲܕ݂ ܗܘܼ ܡܲܠܸܠ ܥܲܡܗܘܿܢ: ܪܵܚܹܝܠ ܐܸܬܼܵܬ̤ ܥܲܡ ܥܵܢܵܐ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗ: ܡܸܛܠ ܕܪܵܥܝܼܬܼܵܐ ܗ̄ܝܼ.

Adhuc loquebatur cum eis, et ecce Rachel veniebat cum ovibus patris sui; nam gregem ipsa pascebat.

Մինչդեռ նա ընդ նոսա խօսէր, ահա Ռաքէլ դուստր Լաբանու գայր ընդ խաշինս հօր իւրոյ. քանզի նա արածէր զխաշինս հօր իւրոյ:

ჯერეთ ზრახვიდა იგი მათ, და რაქელ მოვიდოდა ცხოვართა თანა მამისა მისისათა, რამეთუ აძოებდა ცხოვართა მამისა მისისათა. 9 9

9 And while he yet spake with them, Rachel came with her father's sheep; for she kept them.

י. וַיְהִי כַּאֲשֶׁר רָאָה יַעֲקֹב אֶת רָחֵל בַּת לָבָן אֲחִי אִמּוֹ וְאֶת צֹאן לָבָן אֲחִי אִמּוֹ וַיִּגַּשׁ יַעֲקֹב וַיָּגֶל אֶת הָאֶבֶן מֵעַל פִּי הַבְּאֵר וַיַּשְׁקְ אֶת צֹאן לָבָן אֲחִי אִמּוֹ:

ἐγένετο δὲ ὡς εἶδεν Ιακωβ τὴν Ραχηλ θυγατέρα Λαβαν ἀδελφοῦ τῆς μητρὸς αὐτοῦ καὶ τὰ πρόβατα Λαβαν ἀδελφοῦ τῆς μητρὸς αὐτοῦ καὶ προσελθὼν Ιακωβ ἀπεκύλισεν τὸν λίθον ἀπὸ τοῦ στόματος τοῦ φρέατος καὶ ἐπότισεν τὰ πρόβατα Λαβαν τοῦ ἀδελφοῦ τῆς μητρὸς αὐτοῦ

10 ܘܟܲܕ݂ ܚܙܵܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܪܵܚܹܝܠ ܒܪܲܬܼ ܠܵܒ݂ܵܢ ܐܲܚܘܼܗ ܕܐܸܡܹܗ: ܘܲܠܥܵܢܵܐ ܕܠܵܒ݂ܵܢ ܐܲܚܘܼܗ ܕܐܸܡܹܗ: ܩܪܸܒ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܥܲܓܸܿܠ ܟܹܐܦܵܐ ܡ̣ܢ ܦܘܼܡܵܗܿ ܕܒܹܪܐܵ: ܘܐܲܫܩܝܼ ܠܥܵܢܵܐ ܕܠܵܒ݂ܵܢ ܐܲܚܘܼܗ ܕܐܸܡܹܗ.

Cum vidisset Iacob Rachel filiam Laban avunculi sui ovesque Laban avunculi sui, accedens amovit lapidem de ore putei

Եւ եղեւ իբրեւ ետես Յակոբ զՌաքէլ դուստր Լաբանայ եղբօր մօր իւրոյ, եւ զխաշինս Լաբանայ եղբօր մօր իւրոյ, եւ մատուցեալ Յակոբ տապալեցոյց զվէմն ի բերանոյ ջրհորոյն, եւ արբոյց խաշանցն Լաբանու եղբօր մօր իւրոյ:

და ვითარცა იხილა იაკობ რაქელ, ასული ლაბანისი. დედისძმისა თჳსისა, მოვიდა და გარდააგორვა ლოდი იგი პირისაგან მის ჯურღმულისა და სუა ცხოვართა მათ ლაბანისთა, დედისძმისა თჳსისათა. 10 10

10 And it came to pass, when Jacob saw Rachel the daughter of Laban his mother's brother, and the sheep of Laban his mother's brother, that Jacob went near, and rolled the stone from the well's mouth, and watered the flock of Laban his mother's brother.

יא. וַיִּשַּׁק יַעֲקֹב לְרָחֵל וַיִּשָּׂא אֶת קֹלוֹ וַיֵּבְךְּ:

καὶ ἐφίλησεν Ιακωβ τὴν Ραχηλ καὶ βοήσας τῇ φωνῇ αὐτοῦ ἔκλαυσεν

11 ܘܢܲܫܩܵܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܪܵܚܹܝܠ: ܘܐܲܪܝܼܡ ܩܵܠܹܗ ܘܲܒ݂ܟ݂ܵܐ.

et adaquavit gregem Laban avunculi sui. Tunc Iacob osculatus est Rachel et elevata voce flevit;

Եւ համբուրեաց Յակոբ զՌաքէլ, եւ ձայն եբարձ եւ ելաց:

და ამბორს-უყო რაქელს და ღაღად-ყო ჴმითა დიდითა და ტიროდა. 11 11

11 And Jacob kissed Rachel, and lifted up his voice, and wept.

יב. וַיַּגֵּד יַעֲקֹב לְרָחֵל כִּי אֲחִי אָבִיהָ הוּא וְכִי בֶן רִבְקָה הוּא וַתָּרָץ וַתַּגֵּד לְאָבִיהָ:

καὶ ἀνήγγειλεν τῇ Ραχηλ ὅτι ἀδελφὸς τοῦ πατρὸς αὐτῆς ἐστιν καὶ ὅτι υἱὸς Ρεβεκκας ἐστίν καὶ δραμοῦσα ἀπήγγειλεν τῷ πατρὶ αὐτῆς κατὰ τὰ ῥήματα ταῦτα

12 ܘܚܵܘܝܼ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܪܵܚܹܝܠ: ܕܐܲܚܵܐ ܗ̄ܘܼ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗ: ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܪܲܦܩܵܐ ܗ̄ܘܼ: ܘܪܸܗܛܲܬܼ ܘܚܵܘܝܲܬܼ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗ.

et indicavit ei quod frater esset patris eius et filius Rebeccae. At illa festinans nuntiavit patri suo.

Եւ պատմեաց Յակոբ Ռաքելայ եթէ եղբայր հօր նորա է, եւ որդի Ռեբեկայ. եւ ընթացաւ պատմեաց հօր իւրում ըստ բանիցս այսոցիկ:

და უთხრა რაქელს, ვითარმედ ძმაჲ არს მამისა მისისა და ვითარმედ ძე არს რებეკასი. და წარვიდა რაქელ და უთხრა მამასა თჳსსა სიტყჳსა მისებრ იაკობისა 12 12

12 And Jacob told Rachel that he was her father's brother, and that he was Rebekah's son: and she ran and told her father.

יג. וַיְהִי כִשְׁמֹעַ לָבָן אֶת שֵׁמַע יַעֲקֹב בֶּן אֲחֹתוֹ וַיָּרָץ לִקְרָאתוֹ וַיְחַבֶּק לוֹ וַיְנַשֶּׁק לוֹ וַיְבִיאֵהוּ אֶל בֵּיתוֹ וַיְסַפֵּר לְלָבָן אֵת כָּל הַדְּבָרִים הָאֵלֶּה:

ἐγένετο δὲ ὡς ἤκουσεν Λαβαν τὸ ὄνομα Ιακωβ τοῦ υἱοῦ τῆς ἀδελφῆς αὐτοῦ ἔδραμεν εἰς συνάντησιν αὐτῷ καὶ περιλαβὼν αὐτὸν ἐφίλησεν καὶ εἰσήγαγεν αὐτὸν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ καὶ διηγήσατο τῷ Λαβαν πάντας τοὺς λόγους τούτους

13 ܘܟܲܕ݂ ܫܡܲܥ ܠܵܒ݂ܵܢ ܫܸܡܥܵܐ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܲܪ ܚܵܬܹܗ: ܪܗܸܛ ܠܐܘܼܪܥܹܗ ܘܥܲܦܩܹܗ ܘܢܲܫܩܹܗ: ܘܐܲܝܬܿܝܹܗ ܠܒܲܝܬܹܿܗ: ܘܐܸܫܬܲܥܝܼ ܠܠܵܒ݂ܵܢ ܟܠܗܹܝܢ ܡܸܠܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ.

Qui cum audisset venisse Iacob filium sororis suae, cucurrit obviam ei; complexusque eum et in oscula ruens duxit in domum suam. Auditis autem omnibus, quae evenerant,

Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ Լաբան զանուն Յակոբայ որդւոյ քեռ իւրոյ, ընթացաւ ընդ առաջ նորա, գիրկս արկ եւ համբուրեաց զնա, եւ տարաւ զնա ի տուն իւր. եւ պատմեաց Լաբանու զամենայն զբանս զայսոսիկ:

და ვითარცა ესმა ლაბანს სახელი იაკობისი, დისწულისა თჳსისა, სრბით გამოვიდა შემთხუევად მისა და ვითარცა იხილა იგი, მოეხჳა მას და ამბორს-უყო. და შეიყვანა სახიდ თჳსა და უთხრა ლაბან ყოველთა სიტყუანი ესე. 13 13

13 And it came to pass, when Laban heard the tidings of Jacob his sister's son, that he ran to meet him, and embraced him, and kissed him, and brought him to his house. And he told Laban all these things.

יד. וַיֹּאמֶר לוֹ לָבָן אַךְ עַצְמִי וּבְשָׂרִי אָתָּה וַיֵּשֶׁב עִמּוֹ חֹדֶשׁ יָמִים:

καὶ εἶπεν αὐτῷ Λαβαν ἐκ τῶν ὀστῶν μου καὶ ἐκ τῆς σαρκός μου εἶ σύ καὶ ἦν μετ᾽ αὐτοῦ μῆνα ἡμερῶν

14 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܠܵܒ݂ܵܢ: ܫܲܪܝܼܪܵܐܝܼܬܼ ܓܲܪܡܝ ܐܲܢ̄ܬܿ ܘܒܸܣܪܝ. ܘܝܼܬܸܒ݂ ܠܘܵܬܹܗ ܝܼܪܲܚ ܝܵܘܡܝܼܢ.

respondit: “Vere os meum es et caro mea!”. Et, postquam Iacob habitavit apud eum per dies mensis unius,

Եւ ասէ ցնա Լաբան. Յոսկերացս իմոց եւ ի մարմնոցս իմոց ես դու: Եւ էր ընդ նմա ամսօրեայ մի ժամանակ:

ჰრქუა მას ლაბან: ძუალთა ჩემთაგანი და ჴორცთა ჩემთაგანი ხარ შენ. და იყო მის თანა თთვეთა და დღეთა მრავალთა. 14 14

14 And Laban said to him, Surely thou art my bone and my flesh. And he abode with him the space of a month.

טו. וַיֹּאמֶר לָבָן לְיַעֲקֹב הֲכִי אָחִי אַתָּה וַעֲבַדְתַּנִי חִנָּם הַגִּידָה לִּי מַה מַּשְׂכֻּרְתֶּךָ:

εἶπεν δὲ Λαβαν τῷ Ιακωβ ὅτι γὰρ ἀδελφός μου εἶ οὐ δουλεύσεις μοι δωρεάν ἀπάγγειλόν μοι τίς ὁ μισθός σού ἐστιν

15 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܒ݂ܵܢ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܫܲܪܝܼܪܵܐܝܼܬܼ ܐܵܚܝ ܐܲܢ̄ܬܿ: ܬܸܦܠܚܲܢܝ ܡܲܓܵܢ: ܚܵܘܵܢܝ ܡܵܢܵܘ ܐܲܓܼܪܵܟ.

dixit ei Laban: “Num, quia frater meus es, gratis servies mihi? Dic quid mercedis accipias”.

Եւ ասէ Լաբան ցՅակոբ. Զի եղբայր իմ ես դու, ոչ ծառայեսցես ինձ ձրի``. յայտ արա ինձ զինչ իցեն վարձք քո:

და ჰრქუა ლაბან იაკობს: რამეთუ ძმაჲ ჩემი ხარი შენ. აჰა მმონო მე მედად. მითხარ მე, რაჲ არს სასყიდელი შენი? 15 15

15 And Laban said unto Jacob, Because thou art my brother, shouldest thou therefore serve me for nought? tell me, what shall thy wages be?

טז. וּלְלָבָן שְׁתֵּי בָנוֹת שֵׁם הַגְּדֹלָה לֵאָה וְשֵׁם הַקְּטַנָּה רָחֵל:

τῷ δὲ Λαβαν δύο θυγατέρες ὄνομα τῇ μείζονι Λεια καὶ ὄνομα τῇ νεωτέρᾳ Ραχηλ

16 ܘܲܠܠܵܒ݂ܵܢ ܐܝܼܬܼ ܗ̄ܘܼ̈ܝ ܬܲܪܬܹܿܝܢ ܒܢܵܢ: ܫܡܵܗܿ ܕܩܲܫܝܼܫܬܵܐ ܠܲܝܵܐ: ܘܲܫܡܵܗ ܕܲܙܥܘܿܪܬܵܐ ܪܵܚܹܝܠ.

Habebat vero filias duas: nomen maioris Lia, minor vero appellabatur Rachel;

Եւ Լաբանայ էին երկու դստերք. անուն երիցուն Լիա, եւ անուն կրտսերոյն Ռաքէլ:

ხოლო ლაბანს ესხნეს ორ ასულ. სახელი უხუცესისა ლია და სახელი უმრწემესისა მის რაქელ. 16 16

16 And Laban had two daughters: the name of the elder was Leah, and the name of the younger was Rachel.

יז. וְעֵינֵי לֵאָה רַכּוֹת וְרָחֵל הָיְתָה יְפַת תֹּאַר וִיפַת מַרְאֶה:

οἱ δὲ ὀφθαλμοὶ Λειας ἀσθενεῖς Ραχηλ δὲ καλὴ τῷ εἴδει καὶ ὡραία τῇ ὄψει

17 ܘܥܲܝܢܹܝܗ ܕܠܲܝܵܐ ܪܲܟܿܝܼܟ݂ܵܢ ܗ̄ܘܼ̈ܝ: ܘܪܵܚܹܝܠ ܫܲܦܝܼܪܵܐ ܗ̄ܘܵܬܼ ܒܚܸܙܘܵܗ ܘܝܵܐܹܐ ܩܘܼܒ݂ܠܠܵܗܿ.

sed Lia lippis erat oculis, Rachel decora et venusto aspectu.

Եւ աչք Լիայ գիջագոյնք, բայց Ռաքէլ բարի էր տեսլեամբ եւ գեղեցիկ երեսօք:

და იყვნეს თუალნი ლიასნი უძლურ, ხოლო რაქელ იყო კეთილ ხილვითა და შუენიერ პირითა. 17 17

17 Leah was tender eyed; but Rachel was beautiful and well favoured.

יח. וַיֶּאֱהַב יַעֲקֹב אֶת רָחֵל וַיֹּאמֶר אֶעֱבָדְךָ שֶׁבַע שָׁנִים בְּרָחֵל בִּתְּךָ הַקְּטַנָּה:

ἠγάπησεν δὲ Ιακωβ τὴν Ραχηλ καὶ εἶπεν δουλεύσω σοι ἑπτὰ ἔτη περὶ Ραχηλ τῆς θυγατρός σου τῆς νεωτέρας

18 ܘܲܪܚܸܡ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܪܵܚܹܝܠ: ܘܐܸܡܲܪ݂: ܐܸܦܠܚܵܟ݂ ܫܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ ܒܪܵܚܹܝܠ ܒܲܪܬܼܵܟ݂ ܙܥܘܿܪܬܵܐ.

Quam diligens Iacob ait: “Serviam tibi pro Rachel filia tua minore septem annis”.

Եւ սիրեաց Յակոբ զՌաքէլ. եւ ասէ. Ծառայեցից քեզ եւթն ամ վասն Ռաքելայ դստեր քո կրտսերոյ:

და უყვარდა იაკობს რაქელ და თქუა: გმონებდე შენ შჳდ წელ რაქელისთჳს, ასულისა შენისა უმრწემესისა. 18 18

18 And Jacob loved Rachel; and said, I will serve thee seven years for Rachel thy younger daughter.

יט. וַיֹּאמֶר לָבָן טוֹב תִּתִּי אֹתָהּ לָךְ מִתִּתִּי אֹתָהּ לְאִישׁ אַחֵר שְׁבָה עִמָּדִי:

εἶπεν δὲ αὐτῷ Λαβαν βέλτιον δοῦναί με αὐτὴν σοὶ ἢ δοῦναί με αὐτὴν ἀνδρὶ ἑτέρῳ οἴκησον μετ᾽ ἐμοῦ

19 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܠܵܒ݂ܵܢ: ܦܲܩܲܚ ܕܐܸܬܿܠܝܼܗܿ ܠܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܠܐ̄ܢܵܫ ܐ̄ܚܪܹܝܢ: ܬܸܒ݂ ܥܲܡܝ.

Respondit Laban: “Melius est, ut tibi eam dem quam alteri viro; mane apud me”.

Եւ ասէ ցնա Լաբան. Լաւ իցէ` քեզ տալ զնա քան տալ զնա առն օտարի. բնակեա դու ընդ իս:

მიუგო და ჰრქუა ლაბან: უმჯობეს არს ჩუენდა მიცემად იგი შენ, ვიდრე მიცემად იგი სხუასა ქმარსა, იყოფოდე ჩემ თანა. 19 19

19 And Laban said, It is better that I give her to thee, than that I should give her to another man: abide with me.

כ. וַיַּעֲבֹד יַעֲקֹב בְּרָחֵל שֶׁבַע שָׁנִים וַיִּהְיוּ בְעֵינָיו כְּיָמִים אֲחָדִים בְּאַהֲבָתוֹ אֹתָהּ:

καὶ ἐδούλευσεν Ιακωβ περὶ Ραχηλ ἔτη ἑπτά καὶ ἦσαν ἐναντίον αὐτοῦ ὡς ἡμέραι ὀλίγαι παρὰ τὸ ἀγαπᾶν αὐτὸν αὐτήν

20 ܘܲܦܠܲܚ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܪܵܚܹܝܠ ܫܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܲܗܘܼ̈ܝ ܒܥܲܝܢܵܘܗܝ ܐܲܝܟ ܝܵܘܡܵܬܼܵܐ ܙܥܘܿܪܹ̈ܐ: ܡܸܛܠ ܕܪܵܚܸܡ ܗ̄ܘܵܐ ܠܵܗ.

Servivit igitur Iacob pro Rachel septem annis, et videbantur illi pauci dies prae amoris magnitudine.

Եւ ծառայեաց Յակոբ վասն Ռաքելայ ամս եւթն. եւ էին յաչս նորա իբրեւ աւուրք սակաւք, քանզի սիրէր զնա:

და ჰმონებდა იაკობ შჳდ წელ რაქელისთჳს და იყუნეს წინაშე მისსა ვითარცა დღენი მცირენი სიყვარულისა მისისათჳს. და ვითარცა წარჰჴდეს შჳდნი წელნი, 20 20

20 And Jacob served seven years for Rachel; and they seemed unto him but a few days, for the love he had to her.

כא. וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב אֶל לָבָן הָבָה אֶת אִשְׁתִּי כִּי מָלְאוּ יָמָי וְאָבוֹאָה אֵלֶיהָ:

εἶπεν δὲ Ιακωβ πρὸς Λαβαν ἀπόδος τὴν γυναῖκά μου πεπλήρωνται γὰρ αἱ ἡμέραι μου ὅπως εἰσέλθω πρὸς αὐτήν

21 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܠܵܒ݂ܵܢ: ܗܲܒ݂ ܠܝܼ ܐܲܢ̄ܬܲܬܼܝ: ܡܸܛܠ ܕܲܫܠܸܡܘ ܝܵܘܡܵܬܼܵܐ ܘܐܹܥܘܿܠ ܠܘܵܬܼܵܗ.

Dixitque ad Laban: “Da mihi uxorem meam, quia iam tempus expletum est, ut ingrediar ad eam”.

Եւ ասէ Յակոբ ցԼաբան. Տուր ինձ զկին իմ, լցեալ են աւուրք, զի մտից առ նա:

ჰრქუა იაკობ ლაბანს: მომეც მე ცოლი ჩემი, რამეთუ აღესრულნეს დღენი იგი დროსანი. 21 21

21 And Jacob said unto Laban, Give me my wife, for my days are fulfilled, that I may go in unto her.

כב. וַיֶּאֱסֹף לָבָן אֶת כָּל אַנְשֵׁי הַמָּקוֹם וַיַּעַשׂ מִשְׁתֶּה:

συνήγαγεν δὲ Λαβαν πάντας τοὺς ἄνδρας τοῦ τόπου καὶ ἐποίησεν γάμον

22 ܘܟܲܢܸܫ ܠܵܒ݂ܵܢ ܠܟ݂ܠܗܘܿܢ ܐ̄ܢܵܫܲܝ ܐܲܬܼܪܵܐ: ܘܲܥܒܲܕ݂ ܡܲܫܬܿܝܵܐ.

Qui, vocatis omnibus viris loci ad convivium, fecit nuptias.

Եւ ժողովեաց Լաբան զամենայն արս տեղւոյն, եւ արար հարսանիս:

და შეკრიბნა ლაბან ყოველნი კაცნი მის ადგილისანი და ყო ქორწილი. 22 22

22 And Laban gathered together all the men of the place, and made a feast.

כג. וַיְהִי בָעֶרֶב וַיִּקַּח אֶת לֵאָה בִתּוֹ וַיָּבֵא אֹתָהּ אֵלָיו וַיָּבֹא אֵלֶיהָ:

καὶ ἐγένετο ἑσπέρα καὶ λαβὼν Λαβαν Λειαν τὴν θυγατέρα αὐτοῦ εἰσήγαγεν αὐτὴν πρὸς Ιακωβ καὶ εἰσῆλθεν πρὸς αὐτὴν Ιακωβ

23 ܘܟܲܕ݂ ܗܘܵܐ ܪܲܡܫܵܐ: ܕܒܲܪ ܠܠܲܝܵܐ ܒܲܪܬܹܗ ܘܐܲܥܠܵܗܿ ܠܘܵܬܹܗ: ܘܥܲܠ ܥܠܹܝܗܿ.

Et vespere sumpsit Liam filiam suam et introduxit ad eum, et venit ad eam.

Եւ եղեւ երեկոյ, առեալ Լաբանու զԼիա դուստր իւր տարաւ առ Յակոբ, եւ եմուտ առ նա Յակոբ:

და იყო მწუხრი. და მოიყვანა ლაბან ლია, ასული თჳსი, და შეიყვანა იაკობისა და შევიდა მისსა იაკობ. 23 23

23 And it came to pass in the evening, that he took Leah his daughter, and brought her to him; and he went in unto her.

כד. וַיִּתֵּן לָבָן לָהּ אֶת זִלְפָּה שִׁפְחָתוֹ לְלֵאָה בִתּוֹ שִׁפְחָה:

ἔδωκεν δὲ Λαβαν Λεια τῇ θυγατρὶ αὐτοῦ Ζελφαν τὴν παιδίσκην αὐτοῦ αὐτῇ παιδίσκην

24 ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܹܗ ܠܵܒ݂ܵܢ ܠܠܲܝܵܐ ܒܲܪܬܹܗ: ܠܙܲܠܦܵܐ ܐܲܡܬܹܗ ܐܲܡܬܼܵܐ.

Et dedit Laban ancillam filiae Zelpham nomine. Facto mane, vidit, et ecce erat Lia.

Եւ ետ Լաբան զԶելփա զաղախին իւր նաժիշտ դստեր իւրում Լիայ:

და მისცა ლაბან ლიას, ასულსა თჳსსა, ზელფა მჴევალი თჳსი, მისა მჴევლად. და ვითარცა იყო განთიადი და, აჰა ესერა, იყო იგი ლია. 24 24

24 And Laban gave unto his daughter Leah Zilpah his maid for an handmaid.

כה. וַיְהִי בַבֹּקֶר וְהִנֵּה הִוא לֵאָה וַיֹּאמֶר אֶל לָבָן מַה זֹּאת עָשִׂיתָ לִּי הֲלֹא בְרָחֵל עָבַדְתִּי עִמָּךְ וְלָמָּה רִמִּיתָנִי:

ἐγένετο δὲ πρωί καὶ ἰδοὺ ἦν Λεια εἶπεν δὲ Ιακωβ τῷ Λαβαν τί τοῦτο ἐποίησάς μοι οὐ περὶ Ραχηλ ἐδούλευσα παρὰ σοί καὶ ἵνα τί παρελογίσω με

25 ܘܟܲܕ݂ ܗܘܵܐ ܨܲܦܪܵܐ: ܘܲܚܙܵܐ ܕܠܲܝܵܐ ܗ̄ܝܼ: ܐܸܡܲܪ ܠܠܵܒ݂ܵܢ: ܡܵܢܵܘ ܗܵܢܵܐ ܕܲܥܒܲܕ݂ܬܿ ܠܝܼ: ܗܵܐ ܒܪܵܚܹܝܠ ܦܸܠܚܹܬܼ ܥܲܡܵܟ: ܠܡܵܢܵܐ ܢܟܲܠܬܵܢܝ.

Et dixit ad socerum suum: “Quid hoc fecisti mihi? Nonne pro Rachel servivi tibi? Quare imposuisti mihi?”.

Եւ իբրեւ այգ եղեւ, եւ ահա Լիա էր. եւ ասէ Յակոբ ցԼաբան. Զի՞նչ գործեցեր զայս. ո՞չ վասն Ռաքելի ծառայեցի քեզ. ընդէ՞ր խաբեցեր զիս:

და ჰრქუა იაკობ ლაბანს: რაჲ ესე ჰყავ, ანუ აჰა რაქელისთჳს გმონებდ? რაჲსათჳს შეურაცხ-მყავ მე. 25 25

25 And it came to pass, that in the morning, behold, it was Leah: and he said to Laban, What is this thou hast done unto me? did not I serve with thee for Rachel? wherefore then hast thou beguiled me?

כו. וַיֹּאמֶר לָבָן לֹא יֵעָשֶׂה כֵן בִּמְקוֹמֵנוּ לָתֵת הַצְּעִירָה לִפְנֵי הַבְּכִירָה:

εἶπεν δὲ Λαβαν οὐκ ἔστιν οὕτως ἐν τῷ τόπῳ ἡμῶν δοῦναι τὴν νεωτέραν πρὶν ἢ τὴν πρεσβυτέραν

26 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܒ݂ܵܢ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܠܵܐ ܡܸܬܼܥܒܸܕ݂ ܗܵܟܲܢܵܐ ܒܐܲܬܼܪܵܢ: ܠܡܸܬܲܠ ܙܥܘܿܪܬܵܐ ܩܕ݂ܵܡ ܩܲܫܝܼܫܬܵܐ.

Respondit Laban: “Non est in loco nostro consuetudinis, ut minorem ante maiorem tradamus ad nuptias.

Ասէ Լաբան. չեն օրէնք յաշխարհի մերում տալ նախ զկրտսերն քան զերէց:

და თქუა ლაბან: არა არს ჩუენსა ადგილსა ეგრეთ-მიცემად უმრწემესი უწინარეს უხუცესისა. 26 26

26 And Laban said, It must not be so done in our country, to give the younger before the firstborn.

כז. מַלֵּא שְׁבֻעַ זֹאת וְנִתְּנָה לְךָ גַּם אֶת זֹאת בַּעֲבֹדָה אֲשֶׁר תַּעֲבֹד עִמָּדִי עוֹד שֶׁבַע שָׁנִים אֲחֵרוֹת:

συντέλεσον οὖν τὰ ἕβδομα ταύτης καὶ δώσω σοι καὶ ταύτην ἀντὶ τῆς ἐργασίας ἧς ἐργᾷ παρ᾽ ἐμοὶ ἔτι ἑπτὰ ἔτη ἕτερα

27 ܫܲܠܸܡ ܡܸܫܬܿܘܼܬܼܵܗ ܕܗܵܕܹܐ: ܘܐܸܬܸܿܠ ܠܵܟ݂ ܐܵܦ ܗܝܼ: ܒܦܘܼܠܚܵܢܵܐ ܕܬܸܦܠܘܿܚ ܥܲܡܝ ܬܘܼܒ݂ ܫܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ ܐ̄ܚܪܵܢܝܼܢ.

Imple hebdomadam hanc, et alteram quoque dabo tibi pro opere, quo serviturus es mihi septem annis aliis”.

Արդ կատարեա եւթն եւս ամ ընդ նորա``, եւ տաց քեզ եւ զնա փոխանակ վաստակոցն զոր վաստակեսցես ինձ զեւթն ամ եւս այլ:

აღასრულენ სხუანი-ღა წელნი და მიგცე იგი შენ საქმისა მისთჳს. რომელსა იქმოდი ჩემ თანა მერმეცა შჳდ წელ. 27 27

27 Fulfil her week, and we will give thee this also for the service which thou shalt serve with me yet seven other years.

כח. וַיַּעַשׂ יַעֲקֹב כֵּן וַיְמַלֵּא שְׁבֻעַ זֹאת וַיִּתֶּן לוֹ אֶת רָחֵל בִּתּוֹ לוֹ לְאִשָּׁה:

ἐποίησεν δὲ Ιακωβ οὕτως καὶ ἀνεπλήρωσεν τὰ ἕβδομα ταύτης καὶ ἔδωκεν αὐτῷ Λαβαν Ραχηλ τὴν θυγατέρα αὐτοῦ αὐτῷ γυναῖκα

28 ܘܲܥܒܲܕ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܗܵܟܲܢܵܐ: ܘܡܲܠܝܼ ܡܸܫܬܿܘܼܬܼܵܐ ܕܗܵܝ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܹܗ ܠܪܵܚܹܝܠ ܒܲܪܬܹܗ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ.

Acquievit placito et, hebdomada transacta, dedit ei Laban filiam suam Rachel uxorem,

Արար այնպէս Յակոբ, եւ կատարեաց եւթն եւս ամ ընդ նորա``. եւ ետ նմա Լաբան զՌաքէլ դուստր իւր կնութեան:

და ყო იაკობ ეგრეთ და აღასრულნა სხუანი წელნი. 28 28

28 And Jacob did so, and fulfilled her week: and he gave him Rachel his daughter to wife also.

כט. וַיִּתֵּן לָבָן לְרָחֵל בִּתּוֹ אֶת בִּלְהָה שִׁפְחָתוֹ לָהּ לְשִׁפְחָה:

ἔδωκεν δὲ Λαβαν Ραχηλ τῇ θυγατρὶ αὐτοῦ Βαλλαν τὴν παιδίσκην αὐτοῦ αὐτῇ παιδίσκην

29 ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܵܒ݂ܵܢ ܠܪܵܚܹܝܠ ܒܲܪܬܹܗ ܠܒܲܠܗܵܐ ܐܲܡܬܹܗ ܐܲܡܬܼܵܐ.

cui servam Bilham tradidit.

Եւ ետ Լաբան Ռաքելի դստեր իւրում զԲալլա զաղախին իւր նաժիշտ:

და მისცა მას ლაბან ასული თჳსი რაქელ ცოლად მისა და რაქელს მისცა ბალა, მჴევალი თჳსი, მისა მჴევლად. 29 29

29 And Laban gave to Rachel his daughter Bilhah his handmaid to be her maid.

ל. וַיָּבֹא גַּם אֶל רָחֵל וַיֶּאֱהַב גַּם אֶת רָחֵל מִלֵּאָה וַיַּעֲבֹד עִמּוֹ עוֹד שֶׁבַע שָׁנִים אֲחֵרוֹת:

καὶ εἰσῆλθεν πρὸς Ραχηλ ἠγάπησεν δὲ Ραχηλ μᾶλλον ἢ Λειαν καὶ ἐδούλευσεν αὐτῷ ἑπτὰ ἔτη ἕτερα

30 ܘܥܲܠ ܐܵܦ ܥܲܠ ܪܵܚܹܝܠ: ܘܪܲܚܡܵܗܿ ܐܵܦ ܠܪܵܚܝܹܠ ܡ̣ܢ ܠܲܝܵܐ: ܘܲܦܠܲܚ ܥܲܡܹܗ ܬܘܼܒ݂ ܫܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ ܐ̄ܚܪܵܢܝܼܢ.

Et ingressus etiam ad Rachel amavit eam plus quam Liam serviens apud eum septem annis aliis.

Եւ եմուտ առ Ռաքէլ, եւ սիրեաց զՌաքէլ քան զԼիա. եւ ծառայեաց նմա այլ եւս եւթն ամ:

და შევიდა იაკობ რაქელისა და შეიყუარა იგი უფროჲს ლიასსა და ჰმონებდა მას შჳდ წელ-ღა სხუა. 30 30

30 And he went in also unto Rachel, and he loved also Rachel more than Leah, and served with him yet seven other years.

לא. וַיַּרְא יְהֹוָה כִּי שְׂנוּאָה לֵאָה וַיִּפְתַּח אֶת רַחְמָהּ וְרָחֵל עֲקָרָה:

ἰδὼν δὲ κύριος ὅτι μισεῖται Λεια ἤνοιξεν τὴν μήτραν αὐτῆς Ραχηλ δὲ ἦν στεῖρα

31 ܘܲܚܙܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܕܣܲܢܝܵܐ ܗ̄ܝܼ ܠܲܝܵܐ: ܘܲܦܬܲܚ ܡܲܪܒܿܥܵܗ. ܘܪܵܚܹܝܠ ܥܩܲܪܬܼܵܐ.

Videns autem Dominus quod despiceret Liam, aperuit vulvam eius, Rachel sterili permanente.

Իբրեւ ետես Տէր եթէ ատելի է Լիա, եբաց զարգանդ նորա. բայց Ռաքէլ ամուլ էր:

და იხილა ღმერთმან, რამეთუ სძულს ლია. განაღო საშოჲ მისი. ხოლო რაქელ იყო ბერწ. 31 31

31 And when the LORD saw that Leah was hated, he opened her womb: but Rachel was barren.

לב. וַתַּהַר לֵאָה וַתֵּלֶד בֵּן וַתִּקְרָא שְׁמוֹ רְאוּבֵן כִּי אָמְרָה כִּי רָאָה יְהֹוָה בְּעָנְיִי כִּי עַתָּה יֶאֱהָבַנִי אִישִׁי:

καὶ συνέλαβεν Λεια καὶ ἔτεκεν υἱὸν τῷ Ιακωβ ἐκάλεσεν δὲ τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ρουβην λέγουσα διότι εἶδέν μου κύριος τὴν ταπείνωσιν νῦν με ἀγαπήσει ὁ ἀνήρ μου

32 ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܠܲܝܵܐ: ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܒܪܵܐ: ܘܲܩܪܵܬܼ ܫܡܹܗ ܪܘܼܒܹܝܠ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ: ܡܸܛܠ ܕܲܚܙܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܫܘܼܥܒܵܕ݂ܝ: ܗܵܫܵܐ ܢܸܪܚܡܲܢܝ ܒܲܥܠܝ.

Et concepit Lia et genuit filium vocavitque nomen eius Ruben dicens: “Vidit Dominus humilitatem meam; nunc amabit me vir meus”.

Եւ յղացաւ Լիա, եւ ծնաւ որդի Յակոբայ, եւ կոչեաց զանուն նորա Ռուբէն. ասէ. Զի ետես Տէր զտառապանս իմ, արդ սիրեսցէ զիս այր իմ:

მიუდგა ლია და უშვა იაკობს ძე. და უწოდა სახელი მისი რუბენ და თქუა: რამეთუ იხილა უფალმან სიმდაბლე ჩემი და მომცა მე შვილი და აწ შემიყუაროს მე ქმარმან ჩემმან. 32 32

32 And Leah conceived, and bare a son, and she called his name Reuben: for she said, Surely the LORD hath looked upon my affliction; now therefore my husband will love me.

לג. וַתַּהַר עוֹד וַתֵּלֶד בֵּן וַתֹּאמֶר כִּי שָׁמַע יְהֹוָה כִּי שְׂנוּאָה אָנֹכִי וַיִּתֶּן לִי גַּם אֶת זֶה וַתִּקְרָא שְׁמוֹ שִׁמְעוֹן:

καὶ συνέλαβεν πάλιν Λεια καὶ ἔτεκεν υἱὸν δεύτερον τῷ Ιακωβ καὶ εἶπεν ὅτι ἤκουσεν κύριος ὅτι μισοῦμαι καὶ προσέδωκέν μοι καὶ τοῦτον ἐκάλεσεν δὲ τὸ ὄνομα αὐτοῦ Συμεων

33 ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܬܘܼܒ݂ ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܒܪܵܐ. ܘܐܸܡܪܲܬܼ: ܡܸܛܠ ܕܲܫܡܲܥ ܡܵܪܝܵܐ ܕܣܵܢܝܵܐ ܐ̄ܢܵܐ. ܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܝܼ ܐܵܦ ܗܵܢܵܐ: ܘܲܩܪܲܬܼ ܫܡܹܗ ܫܸܡܥܘܿܢ.

Rursumque concepit et peperit filium et ait: “Quoniam audivit me Dominus haberi contemptui, dedit etiam istum mihi”; vocavitque nomen illius Simeon.

Յղացաւ դարձեալ Լիա եւ ծնաւ երկրորդ որդի Յակոբայ, եւ ասէ. Զի լուաւ Տէր եթէ ատեցեալ եմ, եւ յաւել ինձ զսա. եւ կոչեաց զանուն նորա Շմաւոն:

და მერმე მიუდგა ლია და უშვა ძე მეორე იაკობს და თქუა: რამეთუ ისმინა უფალმან ვედრებისა ჩემისა და იხილა, ვითარმედ ვსძულ მე, და მომცა მე შვილი მეორე. და უწოდა სახელი მისი სჳმეონ. 33 33

33 And she conceived again, and bare a son; and said, Because the LORD hath heard I was hated, he hath therefore given me this son also: and she called his name Simeon.

לד. וַתַּהַר עוֹד וַתֵּלֶד בֵּן וַתֹּאמֶר עַתָּה הַפַּעַם יִלָּוֶה אִישִׁי אֵלַי כִּי יָלַדְתִּי לוֹ שְׁלשָׁה בָנִים עַל כֵּן קָרָא שְׁמוֹ לֵוִי:

καὶ συνέλαβεν ἔτι καὶ ἔτεκεν υἱὸν καὶ εἶπεν ἐν τῷ νῦν καιρῷ πρὸς ἐμοῦ ἔσται ὁ ἀνήρ μου ἔτεκον γὰρ αὐτῷ τρεῖς υἱούς διὰ τοῦτο ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Λευι

34 ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܬܘܼܒ݂ ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܒܪܵܐ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ: ܙܒܲܢ̄ܬܵܐ ܗܵܕܹܐ ܢܸܬܼܠܵܘܹܐ ܠܝܼ ܒܲܥܠܝ: ܡܸܛܠ ܕܝܸܠܕܹܿܬܼ ܠܹܗ ܬܠܵܬܼܵܐ ܒܢܝܼܢ: ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܩܪܵܬܼ ܫܡܹܗ ܠܹܘܝܼ.

Concepit tertio et genuit alium filium dixitque: “Nunc quoque copulabitur mihi maritus meus, eo quod pepererim ei tres filios”; et idcirco appellavit nomen eius Levi.

Եւ յղացաւ եւ ծնաւ որդի, եւ ասէ. Արդ առ իս եղիցի այր իմ, զի ծնայ նմա երիս որդիս. վասն այսորիկ կոչեաց զանուն նորա Ղեւի:

და მერმე მიუდგა და შვა ძე და თქუა: ამიერითგან ჩემდამო იყოს ქმარი ჩემი, რამეთუ უშვენ მას სამ ძე და უწოდა სახელი მისი ლევი. 34 34

34 And she conceived again, and bare a son; and said, Now this time will my husband be joined unto me, because I have born him three sons: therefore was his name called Levi.

לה. וַתַּהַר עוֹד וַתֵּלֶד בֵּן וַתֹּאמֶר הַפַּעַם אוֹדֶה אֶת יְהֹוָה עַל כֵּן קָרְאָה שְׁמוֹ יְהוּדָה וַתַּעֲמֹד מִלֶּדֶת:

καὶ συλλαβοῦσα ἔτι ἔτεκεν υἱὸν καὶ εἶπεν νῦν ἔτι τοῦτο ἐξομολογήσομαι κυρίῳ διὰ τοῦτο ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ιουδα καὶ ἔστη τοῦ τίκτειν

35 ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܬܘܼܒ݂ ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܒܪܵܐ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ: ܙܲܒ݂ܢܵܐ ܗܵܢܵܐ ܐܵܘܕܸܐ ܠܡܵܪܝܵܐ: ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܩܪܵܬܼ ܫܡܹܗ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ. ܘܩܵܡܲܬܼ ܡ̣ܢ ܝܲܠܕܵܐ.

Quarto concepit et peperit filium et ait: “Modo confitebor Domino”; et ob hoc vocavit eum Iudam. Cessavitque parere.

Եւ յղացաւ դարձեալ, ծնաւ որդի, եւ ասէ. Զայս միւսանգամ գոհացայց զՏեառնէ. եւ կոչեաց զանուն նորա Յուդա. եւ եկաց ի ծննդոց:

და მერმე მიუდგა და შვა ძე და თქუა: აწ უკვე აღუვარო უფალსა და. უწოდა სახელი მისი იუდა. და დადგა შობისაგან. 35 35

35 And she conceived again, and bare a son: and she said, Now will I praise the LORD: therefore she called his name Judah; and left bearing.

Λʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܠ

Cap. 30

ԳԼ. Լ

თავი ოცდამეათე

א. וַתֵּרֶא רָחֵל כִּי לֹא יָלְדָה לְיַעֲקֹב וַתְּקַנֵּא רָחֵל בַּאֲחֹתָהּ וַתֹּאמֶר אֶל יַעֲקֹב הָבָה לִּי בָנִים וְאִם אַיִן מֵתָה אָנֹכִי:

ἰδοῦσα δὲ Ραχηλ ὅτι οὐ τέτοκεν τῷ Ιακωβ καὶ ἐζήλωσεν Ραχηλ τὴν ἀδελφὴν αὐτῆς καὶ εἶπεν τῷ Ιακωβ δός μοι τέκνα εἰ δὲ μή τελευτήσω ἐγώ

1 ܘܲܚܙܲܬܼ ܪܵܚܹܝܠ ܕܠܵܐ ܝܵܠܕܵܐ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܛܸܢܲܬ̤ ܒܚܵܬܼܵܗ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܗܲܒ݂ ܠܝܼ ܒܢܲܝܵܐ: ܘܐܸܢ ܠܵܐ ܡܵܝܬܵܐ ܐ̄ܢܵܐ.

Cernens autem Rachel quod infecunda esset, invidit sorori et ait marito suo: “Da mihi liberos, alioquin moriar”.

Իբրեւ ետես Ռաքէլ եթէ ոչ ծնաւ որդի Յակոբայ, նախանձեցաւ Ռաքէլ ընդ քեռն իւրում, եւ ասէ ցՅակոբ. Տուր ինձ որդիս, ապա թէ ոչ` մեռանիմ:

და ვითარცა იხილა რაქელ, რამეთუ არა უშვა ძე იაკობს, და ეშურებოდა რაქელ ლიას, დასა თჳსსა, და ჰრქუა იაკობს: მეც მე შვილი; უკუეთუ არა, მოვკუდე მე. 1 1

1 And when Rachel saw that she bare Jacob no children, Rachel envied her sister; and said unto Jacob, Give me children, or else I die.

ב. וַיִּחַר אַף יַעֲקֹב בְּרָחֵל וַיֹּאמֶר הֲתַחַת אֱלֹהִים אָנֹכִי אֲשֶׁר מָנַע מִמֵּךְ פְּרִי בָטֶן:

ἐθυμώθη δὲ Ιακωβ τῇ Ραχηλ καὶ εἶπεν αὐτῇ μὴ ἀντὶ θεοῦ ἐγώ εἰμι ὃς ἐστέρησέν σε καρπὸν κοιλίας

2 ܘܐܸܬܼܚܲܡܲܬܼ ܪܘܼܓܼܙܹܗ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܥܲܠ ܪܵܚܹܝܠ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܗ: ܚܠܵܦ ܐܲܠܵܗܵܐ ܐ̄ܢܵܐ: ܕܲܟ݂ܠܵܐ ܡܸܢܹܟ݂ܝ ܦܹܐܪܹ̈ܐ ܕܟܲܪܣܵܐ.

Cui iratus respondit Iacob: “Num pro Deo ego sum, qui privavit te fructu ventris?”.

Բարկացաւ Յակոբ Ռաքելայ եւ ասէ ցնա. Միթէ փոխանակ Աստուծո՞յ իցեմ ես, որ արգել զպտուղ որովայնի քո:

განურისხნა იაკობ რაქელს და ჰრქუა: ნუუკუე, ნაცუალი ღმრთისა ვარი მე, რომელმან დაგაკლო შენ ნაყოფი მუცლისა შენისა. 2 2

2 And Jacob's anger was kindled against Rachel: and he said, Am I in God's stead, who hath withheld from thee the fruit of the womb?

ג. וַתֹּאמֶר הִנֵּה אֲמָתִי בִלְהָה בֹּא אֵלֶיהָ וְתֵלֵד עַל בִּרְכַּי וְאִבָּנֶה גַם אָנֹכִי מִמֶּנָּה:

εἶπεν δὲ Ραχηλ τῷ Ιακωβ ἰδοὺ ἡ παιδίσκη μου Βαλλα εἴσελθε πρὸς αὐτήν καὶ τέξεται ἐπὶ τῶν γονάτων μου καὶ τεκνοποιήσομαι κἀγὼ ἐξ αὐτῆς

3 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܹܗ: ܗܵܐ ܐܲܡܲܬܼܝ ܒܲܠܗܵܐ: ܥܘܿܠ ܥܠܹܝܗ: ܘܬܹܐܠܲܕ݂ ܥܲܠ ܒܘܼܪܟܲܝ: ܘܐܸܬܼܒܲܝܲܐ ܐܵܦ ܐܸܢܵܐ ܡܸܢܵܗ.

At illa: “Ecce, inquit, famula mea Bilha; ingredere ad illam, ut pariat super genua mea, et habeam ex illa et ego filios”.

Եւ ասէ Ռաքէլ ցՅակոբ. Աւանիկ աղախին իմ Բալլա. մուտ առ նա, եւ ծնցի ի վերայ ծնկաց իմոց, եւ արարից եւ ես որդիս ի նմանէ:

ხოლო რაქელ ჰრქუა იაკობს: აჰა ეგერა, ბალა, მჴევალი ჩემი შევედ უკუე მისა და მიშუეს მე მუჴლთა ჩემთა ზედა და შვილიერ ვიქმნე მეცა მისგან. 3 3

3 And she said, Behold my maid Bilhah, go in unto her; and she shall bear upon my knees, that I may also have children by her.

ד. וַתִּתֶּן לוֹ אֶת בִּלְהָה שִׁפְחָתָהּ לְאִשָּׁה וַיָּבֹא אֵלֶיהָ יַעֲקֹב:

καὶ ἔδωκεν αὐτῷ Βαλλαν τὴν παιδίσκην αὐτῆς αὐτῷ γυναῖκα εἰσῆλθεν δὲ πρὸς αὐτὴν Ιακωβ

4 ܘܝܸܗ̄ܒܲܬܼ ܠܹܗ ܠܒܲܠܗܵܐ ܐܲܡܬܼܵܗ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܘܥܲܠ ܥܠܹܝܗ.

Deditque illi Bilham famulam suam in coniugium. Quae,

Եւ ետ նմա զԲալլա զաղախին իւր կնութեան, եմուտ առ նա Յակոբ:

და მისცა მას რაქელ ბალა, მჴევალი თჳსი, ცოლად და შევიდა მისა იაკობ. 4 4

4 And she gave him Bilhah her handmaid to wife: and Jacob went in unto her.

ה. וַתַּהַר בִּלְהָה וַתֵּלֶד לְיַעֲקֹב בֵּן:

καὶ συνέλαβεν Βαλλα ἡ παιδίσκη Ραχηλ καὶ ἔτεκεν τῷ Ιακωβ υἱόν

5 ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܒܲܠܗܵܐ: ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܪܵܐ.

ingresso ad se Iacob, concepit et peperit filium.

Եւ յղացաւ Բալլա նաժիշտ Ռաքելայ``, եւ ծնաւ որդի Յակոբայ:

და მიუდგა ბალა, მჴევალი რაქელისი, ღა უშვა ძე იაკობს. 5 5

5 And Bilhah conceived, and bare Jacob a son.

ו. וַתֹּאמֶר רָחֵל דָּנַנִּי אֱלֹהִים וְגַם שָׁמַע בְּקֹלִי וַיִּתֶּן לִי בֵּן עַל כֵּן קָרְאָה שְׁמוֹ דָּן:

καὶ εἶπεν Ραχηλ ἔκρινέν μοι ὁ θεὸς καὶ ἐπήκουσεν τῆς φωνῆς μου καὶ ἔδωκέν μοι υἱόν διὰ τοῦτο ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Δαν

6 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܪܵܚܹܝܠ: ܕܵܢܲܢܝ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܐܵܦ ܫܡܲܥ ܒܩܵܠܝ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܝܼ ܒܪܵܐ: ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܩܪܵܬܼ ܫܡܹܗ ܕܵܢ.

Dixitque Rachel: “Iudicavit mihi Deus et exaudivit vocem quoque meam dans mihi filium”; et idcirco appellavit nomen illius Dan.

Եւ ասէ Ռաքէլ. Իրաւ արար ինձ Աստուած, եւ լուաւ ձայնի իմում, եւ ետ ինձ որդի. վասն այնորիկ կոչեաց զանուն նորա Դան:

და თქუა რაქელ: მისაჯა მე ღმერთმან და ისმინა ვედრებისა ჩემისა და მომცა მე შვილი. ამისთჳს უწოდა სახელი მისი დაან. 6 6

6 And Rachel said, God hath judged me, and hath also heard my voice, and hath given me a son: therefore called she his name Dan.

ז. וַתַּהַר עוֹד וַתֵּלֶד בִּלְהָה שִׁפְחַת רָחֵל בֵּן שֵׁנִי לְיַעֲקֹב:

καὶ συνέλαβεν ἔτι Βαλλα ἡ παιδίσκη Ραχηλ καὶ ἔτεκεν υἱὸν δεύτερον τῷ Ιακωβ

7 ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܬܘܼܒ݂ ܒܲܠܗܵܐ ܐܲܡܬܼܵܐ ܕܪܵܚܹܝܠ: ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܒܪܵܐ ܐ̄ܚܪܹܢܵܐ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂.

Rursumque Bilha famula Rachel concepit et peperit Iacob alterum filium, et

Եւ յղացաւ դարձեալ Բալլա նաժիշտն Ռաքելայ, եւ ծնաւ որդի երկրորդ Յակոբայ:

და მერმე მიუდგა ბალა, მჴევალი რაქელისი, და შვა ძე მეორე. 7 7

7 And Bilhah Rachel's maid conceived again, and bare Jacob a second son.

ח. וַתֹּאמֶר רָחֵל נַפְתּוּלֵי אֱלֹהִים נִפְתַּלְתִּי עִם אֲחֹתִי גַּם יָכֹלְתִּי וַתִּקְרָא שְׁמוֹ נַפְתָּלִי:

καὶ εἶπεν Ραχηλ συνελάβετό μοι ὁ θεός καὶ συνανεστράφην τῇ ἀδελφῇ μου καὶ ἠδυνάσθην καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Νεφθαλι

8 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܪܵܚܹܝܠ: ܒܥܹܝܬܼ ܡ̣ܢ ܡܵܪܝܵܐ: ܘܐܸܬܼܟܲܫܦܹܬܼ ܥܲܡ ܚܵܬܼܝ: ܘܐܵܦ ܐܸܫܟܿܚܹܬܼ. ܘܲܩܪܵܬܼ ܫܡܹܗ ܢܲܦ̮ܬܵܠܝܼ.

ait Rachel: “Certamina Dei certavi cum sorore mea et invalui”; vocavitque eum Nephthali.

Եւ ասէ Ռաքէլ. Օգնեաց ինձ Աստուած, զի գումարեցայ ընդ քեռ իմում եւ յաղթեցի. եւ կոչեաց զանուն նորա Նեփթաղիմ:

და თქუა რაქელ: შემეწია მე ღმერთი და მივესწორე დასა ჩემსა და უწოდა სახელი მისი ლეფთალემ. 8 8

8 And Rachel said, With great wrestlings have I wrestled with my sister, and I have prevailed: and she called his name Naphtali.

ט. וַתֵּרֶא לֵאָה כִּי עָמְדָה מִלֶּדֶת וַתִּקַּח אֶת זִלְפָּה שִׁפְחָתָהּ וַתִּתֵּן אֹתָהּ לְיַעֲקֹב לְאִשָּׁה:

εἶδεν δὲ Λεια ὅτι ἔστη τοῦ τίκτειν καὶ ἔλαβεν Ζελφαν τὴν παιδίσκην αὐτῆς καὶ ἔδωκεν αὐτὴν τῷ Ιακωβ γυναῖκα

9 ܘܲܚܙܵܬܼ ܠܲܝܵܐ ܕܩܵܡܲܬܼ ܡ̣ܢ ܝܵܠܕܵܐ: ܘܕܸܒ݂ܪܲܬܼ ܠܙܲܠܦܵܐ ܐܲܡܬܼܵܗ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ܬܵܗ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂.

Sentiens Lia quod parere desisset, sumpsit Zelpham ancillam suam et tradidit eam Iacob in uxorem.

Իբրեւ ետես Լիա եթէ եկաց ի ծննդենէ, առ զԶելփա զնաժիշտ իւր եւ ետ Յակոբայ կնութեան:

და ვითარცა იხილა ლია, რამეთუ დადგა შობისაგან, მოიყუანა ზელფა, მჴევალი თჳსი, და მისცა იგი იაკობს ცოლად და შევიდა მისა მიმართ იაკობ. 9 9

9 When Leah saw that she had left bearing, she took Zilpah her maid, and gave her Jacob to wife.

י. וַתֵּלֶד זִלְפָּה שִׁפְחַת לֵאָה לְיַעֲקֹב בֵּן:

εἰσῆλθεν δὲ πρὸς αὐτὴν Ιακωβ καὶ συνέλαβεν Ζελφα ἡ παιδίσκη Λειας καὶ ἔτεκεν τῷ Ιακωβ υἱόν

10 ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܙܲܠܦܵܐ ܐܲܡܬܼܵܗ ܕܠܲܝܵܐ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܪܵܐ.

Quae peperit Iacob filium.

Յղացաւ Զելփա նաժիշտն Լիայ, եւ ծնաւ որդի Յակոբայ:

და მიუდგა ზელფა, მჴევალი ლიასი, და უშვა იაკობს ძე. 10 10

10 And Zilpah Leah's maid bare Jacob a son.

יא. וַתֹּאמֶר לֵאָה בָּא גָד וַתִּקְרָא אֶת שְׁמוֹ גָּד:

καὶ εἶπεν Λεια ἐν τύχῃ καὶ ἐπωνόμασεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Γαδ

11 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܲܝܵܐ ܐܸܬܼܵܐ ܓܲܕܿܝ: ܘܲܩܪܲܬܼ ܫܡܹܗ ܓܵܕ݂.

Dixitque Lia: “Feliciter!”; et idcirco vocavit nomen eius Gad.

Եւ ասէ Լիա. Առ իս բախտ իմ. եւ անուանեաց զանուն նորա Գադ:

და თქუა: კეთილ და ბედნიერ, და უწოდა სახელი მის გაად. 11 11

11 And Leah said, A troop cometh: and she called his name Gad.

יב. וַתֵּלֶד זִלְפָּה שִׁפְחַת לֵאָה בֵּן שֵׁנִי לְיַעֲקֹב:

καὶ συνέλαβεν Ζελφα ἡ παιδίσκη Λειας καὶ ἔτεκεν ἔτι τῷ Ιακωβ υἱὸν δεύτερον

12 ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܙܲܠܦܵܐ ܐܲܡܬܼܵܗ ܕܠܲܝܵܐ ܒܪܵܐ ܕܲܬܼܪܹܝܢ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂.

Peperit quoque Zelpha ancilla Liae Iacob alterum filium.

Յղացաւ Զելփա նաժիշտն Լիայ, եւ ծնաւ եւս որդի երկրորդ` Յակոբայ:

და მერმე მიუდგა ზელფა, მჴევალი ლიასი, და შვა ძე მეორე. 12 12

12 And Zilpah Leah's maid bare Jacob a second son.

יג. וַתֹּאמֶר לֵאָה בְּאָשְׁרִי כִּי אִשְּׁרוּנִי בָּנוֹת וַתִּקְרָא אֶת שְׁמוֹ אָשֵׁר:

καὶ εἶπεν Λεια μακαρία ἐγώ ὅτι μακαρίζουσίν με αἱ γυναῖκες καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ασηρ

13 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܲܝܵܐ: ܒܬܸܫܒܿܘܿܚܬܿܝ ܕܫܲܒܿܚܲܢ̈ܝ ܒ̈ܢܵܬܼܵܐ: ܘܲܩܪܵܬܼ ܫܡܹܗ ܐܵܫܝܼܪ.

Dixitque Lia: “Pro beatitudine mea! Beatam quippe me dicent mulieres”; propterea appellavit eum Aser.

Եւ ասէ Լիա. Երանելի եմ ես, զի երանեսցեն զիս կանայք: Եւ կոչեաց զանուն նորա Ասեր, մեծութիւն:

და თქუა ლია: ნეტარ ვარ მე, რამეთუ მნატრიდენ მე დედანი. და უწოდა სახელი მისი ასერ. 13 13

13 And Leah said, Happy am I, for the daughters will call me blessed: and she called his name Asher.

יד. וַיֵּלֶךְ רְאוּבֵן בִּימֵי קְצִיר חִטִּים וַיִּמְצָא דוּדָאִים בַּשָּׂדֶה וַיָּבֵא אֹתָם אֶל לֵאָה אִמּוֹ וַתֹּאמֶר רָחֵל אֶל לֵאָה תְּנִי נָא לִי מִדּוּדָאֵי בְּנֵךְ:

ἐπορεύθη δὲ Ρουβην ἐν ἡμέραις θερισμοῦ πυρῶν καὶ εὗρεν μῆλα μανδραγόρου ἐν τῷ ἀγρῷ καὶ ἤνεγκεν αὐτὰ πρὸς Λειαν τὴν μητέρα αὐτοῦ εἶπεν δὲ Ραχηλ τῇ Λεια δός μοι τῶν μανδραγορῶν τοῦ υἱοῦ σου

14 ܘܐܸܙܲܠ ܪܘܼܒܹܝܠ ܒܝܵܘܡܲܝ ܚܨܵܕܵܐ ܕܚܸܛܹ̈ܐ: ܘܐܸܫܟܲܚ ܝܲܒ݂ܪ̈ܘܼܚܹܐ ܒܚܲܩܠܵܐ: ܘܐܲܝܬܿܝܼ ܐܸܢܘܿܢ ܠܠܲܝܵܐ ܐܸܡܹܗ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܪܵܚܹܝܠ ܠܠܲܝܵܐ: ܗܲܒ݂ܝ ܠܝܼ ܡ̣ܢ ܝܲܒ݂ܪ̈ܘܼܚܹܐ ܕܲܒ݂ܪܹܟ݂ܝ.

Egressus autem Ruben tempore messis triticeae, repperit in agro mandragoras, quas Liae matri suae detulit. Dixitque Rachel: “Da mihi partem de mandragoris filii tui”.

Գնաց Ռուբէն յաւուրս հնձոց ցորենոյ, եւ եգիտ խնձոր մանրագորաց յանդի, եւ եբեր զայն առ Լիա մայր իւր. ասէ Ռաքէլ ցԼիա քոյր իւր. Տուր ինձ ի մանրագորաց որդւոյ քո:

განვიდა რუბენ დღესა ზაფხულისასა ცხელსა და პოვა ვაშლი მანდრაგორი ველსა ზედა და მოართუა იგი ლიას, დედასა თჳსსა. და ჰრქუა რაქელ დასა თჳსსა: მომეც მანდრაგორი ძისა შენისანი. 14 14

14 And Reuben went in the days of wheat harvest, and found mandrakes in the field, and brought them unto his mother Leah. Then Rachel said to Leah, Give me, I pray thee, of thy son's mandrakes.

טו. וַתֹּאמֶר לָהּ הַמְעַט קַחְתֵּךְ אֶת אִישִׁי וְלָקַחַת גַּם אֶת דּוּדָאֵי בְּנִי וַתֹּאמֶר רָחֵל לָכֵן יִשְׁכַּב עִמָּךְ הַלַּיְלָה תַּחַת דּוּדָאֵי בְנֵךְ:

εἶπεν δὲ Λεια οὐχ ἱκανόν σοι ὅτι ἔλαβες τὸν ἄνδρα μου μὴ καὶ τοὺς μανδραγόρας τοῦ υἱοῦ μου λήμψῃ εἶπεν δὲ Ραχηλ οὐχ οὕτως κοιμηθήτω μετὰ σοῦ τὴν νύκτα ταύτην ἀντὶ τῶν μανδραγορῶν τοῦ υἱοῦ σου

15 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܵܗ ܠܲܝܵܐ: ܠܵܐ ܟܲܕܿܘܼ ܠܹܟ݂ܝ ܕܲܕ݂ܒܲܪܬܿܝ ܒܲܥܠܝ: ܐܸܠܵܐ ܐܵܦ ܕܬܸܣܒ݂ܝܼܢ ܝܲܒ݂ܪ̈ܘܼܚܹܐ ܕܒܹܪܝ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܪܵܚܹܝܠ: ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܢܸܕܡܲܟ ܥܲܡܹܟ݂ܝ ܒܠܸܠܝܵܐ ܗܵܢܵܐ ܚܠܵܦ ܝܲܒ݂ܪ̈ܘܼܚܹܐ ܕܲܒ݂ܪܹܟ݂ܝ.

Illa respondit: “Parumne tibi videtur, quod praeripueris maritum mihi, ut etiam mandragoras filii mei auferas?”. Ait Rachel: “Dormiat ergo tecum hac nocte pro mandragoris filii tui”.

Եւ ասէ Լիա. Ո՞չ իցէ քեզ շատ զի առեր զայրն իմ, միթէ եւ զմանրագո՞րս որդւոյ իմոյ առնուցուս: Եւ ասէ Ռաքէլ. Ոչ այդպէս է`` ննջեսցէ ընդ քեզ զայս գիշեր փոխանակ մանրագորաց որդւոյ քո:

და ჰრქუა მას ლია: ვერ კმა არს შენდა, რამეთუ მიმიღე ქმარი ჩემი? და აწ მანდრაგორიცა ძისა ჩემისა მი-ვე-იღო-ა? ჰრქუა მას რაქელ: აჰა ეგერა, შევედინ შენდა ამას ღამესა მანდრაგორთა წილ ძისა შენისათა. 15 15

15 And she said unto her, Is it a small matter that thou hast taken my husband? and wouldest thou take away my son's mandrakes also? And Rachel said, Therefore he shall lie with thee to night for thy son's mandrakes.

טז. וַיָּבֹא יַעֲקֹב מִן הַשָּׂדֶה בָּעֶרֶב וַתֵּצֵא לֵאָה לִקְרָאתוֹ וַתֹּאמֶר אֵלַי תָּבוֹא כִּי שָׂכֹר שְׂכַרְתִּיךָ בְּדוּדָאֵי בְּנִי וַיִּשְׁכַּב עִמָּהּ בַּלַּיְלָה הוּא:

εἰσῆλθεν δὲ Ιακωβ ἐξ ἀγροῦ ἑσπέρας καὶ ἐξῆλθεν Λεια εἰς συνάντησιν αὐτῷ καὶ εἶπεν πρός με εἰσελεύσῃ σήμερον μεμίσθωμαι γάρ σε ἀντὶ τῶν μανδραγορῶν τοῦ υἱοῦ μου καὶ ἐκοιμήθη μετ᾽ αὐτῆς τὴν νύκτα ἐκείνην

16 ܘܥܲܠ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܡ̣ܢ ܚܲܩܠܵܐ ܒܪܲܡܫܵܐ: ܘܢܸܦܩܲܬܼ ܠܲܝܵܐ ܠܐܘܼܪܥܹܗ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ: ܠܘܵܬܼܝ ܥܵܐܹܠ ܐܲܢ̄ܬܿ ܡܸܛܠ ܕܡܹܐܓܲܪ ܐܸܓܲܪܬܵܟ݂ ܒܝܲܒ݂ܪ̈ܘܼܚܹܐ ܕܒܹܪܝ. ܘܲܕ݂ܡܸܟ ܥܲܡܵܗ ܒܠܸܠܝܵܐ ܗܵܘ̇.

Redeuntique ad vesperam Iacob de agro egressa est in occursum eius Lia et: “Ad me, inquit, intrabis, quia mercede conduxi te pro mandragoris filii mei”. Dormivitque cum ea nocte illa.

Եւ իբրեւ եմուտ Յակոբ յանդէ ընդ երեկս, ել Լիա ընդ առաջ նորա եւ ասէ. Առ իս մտցես այսօր. քանզի ի վարձու կալայ զքեզ փոխանակ մանրագորաց որդւոյ իմոյ: Եւ ննջեաց ընդ նմա զայն գիշեր:

შემოვიდა იაკობ ველით მიმწუხრი. და განვიდა ლია მიგებებად მისა და ჰრქუა: ჩემდა შემოხჳდე დღეს, რამეთუ მომიყიდიე შენ მანდრაგორთა წილ ძისა შენისათა. და შევიდა მისა მას ღამესა. 16 16

16 And Jacob came out of the field in the evening, and Leah went out to meet him, and said, Thou must come in unto me; for surely I have hired thee with my son's mandrakes. And he lay with her that night.

יז. וַיִּשְׁמַע אֱלֹהִים אֶל לֵאָה וַתַּהַר וַתֵּלֶד לְיַעֲקֹב בֵּן חֲמִישִׁי:

καὶ ἐπήκουσεν ὁ θεὸς Λειας καὶ συλλαβοῦσα ἔτεκεν τῷ Ιακωβ υἱὸν πέμπτον

17 ܘܫܲܡܥܵܗ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܠܲܝܵܐ: ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܪܵܐ ܕܚܲܡܫܵܐ.

Et exaudivit Deus Liam, concepitque et peperit Iacob filium quintum

Եւ լուաւ Աստուած Լիայ. յղացաւ եւ ծնաւ Յակոբայ որդի հինգերորդ:

და ისმინა ღმერთმან ლიასი. და მიუდგა და უშვა იაკობს ძე მეხუთე. 17 17

17 And God hearkened unto Leah, and she conceived, and bare Jacob the fifth son.

יח. וַתֹּאמֶר לֵאָה נָתַן אֱלֹהִים שְׂכָרִי אֲשֶׁר נָתַתִּי שִׁפְחָתִי לְאִישִׁי וַתִּקְרָא שְׁמוֹ יִשָּׂשכָר:

καὶ εἶπεν Λεια ἔδωκεν ὁ θεὸς τὸν μισθόν μου ἀνθ᾽ οὗ ἔδωκα τὴν παιδίσκην μου τῷ ἀνδρί μου καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ισσαχαρ ὅ ἐστιν Μισθός

18 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܲܝܵܐ: ܝܲܗ̄ܒ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܐܲܓܼܪܝ ܕܝܸܗ̄ܒܹܿܬ ܐܲܡܬܼܝ ܠܒܲܥܠܝ: ܘܲܩܪܵܬܼ ܫܡܹܗ ܐܝܼܣܵܟ݂ܵܪ.

et ait: “Dedit Deus mercedem mihi, quia dedi ancillam meam viro meo”; appellavitque nomen illius Issachar.

Եւ ասէ Լիա. Ետ ինձ Աստուած զվարձս իմ, փոխանակ զի ետու զաղախինն իմ առն իմում: Եւ կոչեաց զանուն նորա Իսաքար, որ է վարձ:

და თქუა ლია: მომცა მე ღმერთმან სასყიდელი ჩემი ამისთჳს, რამეთუ მივეც მჴევალი ჩემი ქმარსა. და უწოდა სახელი მისი იზაქარ, რომელ არს სასყიდელი. 18 18

18 And Leah said, God hath given me my hire, because I have given my maiden to my husband: and she called his name Issachar.

יט. וַתַּהַר עוֹד לֵאָה וַתֵּלֶד בֵּן שִׁשִּׁי לְיַעֲקֹב:

καὶ συνέλαβεν ἔτι Λεια καὶ ἔτεκεν υἱὸν ἕκτον τῷ Ιακωβ

19 ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܬܘܼܒ݂ ܠܲܝܵܐ: ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܒܪܵܐ ܕܫܸܬܵܐ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂.

Rursum Lia concepit et peperit Iacob sextum filium

Եւ յղացաւ միւսանգամ Լիա, եւ ծնաւ որդի վեցերորդ` Յակոբայ:

და მიუდგა ლია და უშვა იაკობს, ძე მეექუსე. 19 19

19 And Leah conceived again, and bare Jacob the sixth son.

כ. וַתֹּאמֶר לֵאָה זְבָדַנִי אֱלֹהִים אֹתִי זֶבֶד טוֹב הַפַּעַם יִזְבְּלֵנִי אִישִׁי כִּי יָלַדְתִּי לוֹ שִׁשָּׁה בָנִים וַתִּקְרָא אֶת שְׁמוֹ זְבֻלוּן:

καὶ εἶπεν Λεια δεδώρηταί μοι ὁ θεὸς δῶρον καλόν ἐν τῷ νῦν καιρῷ αἱρετιεῖ με ὁ ἀνήρ μου ἔτεκον γὰρ αὐτῷ υἱοὺς ἕξ καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ζαβουλων

20 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܲܝܵܐ: ܙܲܒ݂ܕܲܢܝ ܐܲܠܵܗܵܐ ܙܸܒ݂ܕܵܐ ܛܵܒ݂ܵܐ: ܙܲܒ݂ܢܵܐ ܗܵܢܵܐ ܢܸܬܼܢܲܩܲܦ ܠܝܼ ܒܲܥܠܝ: ܡܸܛܠ ܕܝܸܠܕܹܿܬܼ ܠܹܗ ܫܬܵܐ ܒܢܝܼܢ: ܘܲܩܪܵܬܼ ܫܡܹܗ ܙܒ݂ܘܼܠܘܼܢ.

et ait: “Donavit me Deus dono bono; hac vice honorabit me maritus meus, eo quod genuerim ei sex filios”; et idcirco appellavit nomen eius Zabulon.

Եւ ասէ Լիա. Պարգեւեաց ինձ Աստուած պարգեւ բարի. յայսմ հետէ սիրեսցէ զիս`` այր իմ, զի ծնայ նմա որդիս վեց: Եւ կոչեաց զանուն նորա Զաբողոն:

და თქუა ლია: მომანიჭა მე ღმერთმან ნიჭი კეთილი. ამიერითგან სათნო-მიყოს მე ქმარმან ჩემმან, რამეთუ უშვენ ძენი ექუსნი. და უწოდა სახელი მისი ზაბულონ. 20 20

20 And Leah said, God hath endued me with a good dowry; now will my husband dwell with me, because I have born him six sons: and she called his name Zebulun.

כא. וְאַחַר יָלְדָה בַּת וַתִּקְרָא אֶת שְׁמָהּ דִּינָה:

καὶ μετὰ τοῦτο ἔτεκεν θυγατέρα καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτῆς Δινα

21 ܘܒ݂ܵܬܼܪܟܸܿܢ ܝܸܠܕܲܬܼ ܒܲܪܬܼܵܐ: ܘܲܩܪܵܬܼ ܫܡܵܗ ܕܝܼܢܵܐ.

Post quem peperit filiam nomine Dinam.

Եւ յետ այնորիկ ծնաւ դուստր, եւ կոչեաց զանուն նորա Դինա:

და ამისა შემდგომად შვა ასული და უწოდა სახელი მისი დინა. 21 21

21 And afterwards she bare a daughter, and called her name Dinah.

כב. וַיִּזְכֹּר אֱלֹהִים אֶת רָחֵל וַיִּשְׁמַע אֵלֶיהָ אֱלֹהִים וַיִּפְתַּח אֶת רַחְמָהּ:

ἐμνήσθη δὲ ὁ θεὸς τῆς Ραχηλ καὶ ἐπήκουσεν αὐτῆς ὁ θεὸς καὶ ἀνέῳξεν αὐτῆς τὴν μήτραν

22 ܘܐܸܬܿܕܲܟ݂ܪܵܗ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܪܵܚܹܝܠ: ܘܫܲܡܥܵܗ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܲܦܬܲܚ ܡܲܪܒܿܥܵܐ.

Recordatus quoque Deus Rachelis exaudivit eam Deus et aperuit vulvam illius.

Եւ յիշեաց Աստուած զՌաքէլ. եւ լուաւ նմա Աստուած, եւ եբաց զարգանդ նորա:

ხოლო მოეჴსენა ღმერთსა რაქელ და შეისმინა მისი და განაღო საშოჲ მისი. 22 22

22 And God remembered Rachel, and God hearkened to her, and opened her womb.

כג. וַתַּהַר וַתֵּלֶד בֵּן וַתֹּאמֶר אָסַף אֱלֹהִים אֶת חֶרְפָּתִי:

καὶ συλλαβοῦσα ἔτεκεν τῷ Ιακωβ υἱόν εἶπεν δὲ Ραχηλ ἀφεῖλεν ὁ θεός μου τὸ ὄνειδος

23 ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܒܪܵܐ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܐܲܥܒܲܪ ܐܲܠܵܗܵܐ ܚܸܣܕܝ.

Quae concepit et peperit filium dicens: “Abstulit Deus opprobrium meum”;

Եւ յղացաւ ծնաւ որդի Յակոբայ. եւ ասէ Ռաքէլ. Եհան յինէն Աստուած զնախատինս իմ:

მიუდგა და უშვა იაკობს ძე და თქუა რაქელ: მომისპო მე ღმერთმან ყუედრებაჲ ჩემი. 23 23

23 And she conceived, and bare a son; and said, God hath taken away my reproach:

כד. וַתִּקְרָא אֶת שְׁמוֹ יוֹסֵף לֵאמֹר יֹסֵף יְהֹוָה לִי בֵּן אַחֵר:

καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ιωσηφ λέγουσα προσθέτω ὁ θεός μοι υἱὸν ἕτερον

24 ܘܲܩܪܲܬܼ ܫܡܹܗ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ : ܢܵܘܣܸܦ ܠܝܼ ܐܲܠܵܗܵܐ ܒܪܵܐ ܐ̄ܚܪܹܢܵܐ.

et vocavit nomen illius Ioseph dicens: “Addat mihi Dominus filium alterum!”.

Եւ կոչեաց զանուն նորա Յովսէփ. ասէ. Յաւելցէ ինձ Աստուած որդի մեւս եւս:

და უწოდა სახელი მისი იოსებ. და თქუა რაქელ: შემძინა მე ღმერთმან შჳლი სხუაჲ. 24 24

24 And she called his name Joseph; and said, The LORD shall add to me another son.

כה. וַיְהִי כַּאֲשֶׁר יָלְדָה רָחֵל אֶת יוֹסֵף וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב אֶל לָבָן שַׁלְּחֵנִי וְאֵלְכָה אֶל מְקוֹמִי וּלְאַרְצִי:

ἐγένετο δὲ ὡς ἔτεκεν Ραχηλ τὸν Ιωσηφ εἶπεν Ιακωβ τῷ Λαβαν ἀπόστειλόν με ἵνα ἀπέλθω εἰς τὸν τόπον μου καὶ εἰς τὴν γῆν μου

25 ܘܟܲܕ݂ ܝܸܠܕܲܬܼ ܪܵܚܹܝܠ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܐܸܡܲܪ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܠܵܒ݂ܵܢ: ܫܲܕܲܪܲܝܢܝ ܐܹܙܲܠ ܠܐܲܬܼܪܝ ܘܠܲܐܪܥܝ.

Nato autem Ioseph, dixit Iacob ad Laban: “Dimitte me, ut revertar in patriam et ad terram meam.

Եւ եղեւ իբրեւ ծնաւ Ռաքէլ զՅովսէփ, ասէ Յակոբ ցԼաբան. Արձակեա զիս զի երթայց ի տեղի իմ եւ յերկիր իմ:

და იყო, ვითარცა შვა რაქელ იოსები, ჰრქუა იაკობ ლაბანს: წარმავლინე მე, და წარვიდე ქუეყანად ჩემდა, და ადგიდ ჩემდა. 25 25

25 And it came to pass, when Rachel had born Joseph, that Jacob said unto Laban, Send me away, that I may go unto mine own place, and to my country.

כו. תְּנָה אֶת נָשַׁי וְאֶת יְלָדַי אֲשֶׁר עָבַדְתִּי אֹתְךָ בָּהֵן וְאֵלֵכָה כִּי אַתָּה יָדַעְתָּ אֶת עֲבֹדָתִי אֲשֶׁר עֲבַדְתִּיךָ:

ἀπόδος τὰς γυναῖκάς μου καὶ τὰ παιδία περὶ ὧν δεδούλευκά σοι ἵνα ἀπέλθω σὺ γὰρ γινώσκεις τὴν δουλείαν ἣν δεδούλευκά σοι

26 ܗܲܒ݂ܠܝܼ ܢܸܫܲܝ̈ ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ: ܕܲܦܠܲܚܬܵܟ݂ ܒܗܘܿܢ ܘܐܹܙܲܠ: ܡܸܛܠ ܕܐܲܢ̄ܬܿ ܝܵܕܲܥ ܐܲܢ̄ܬܿ ܦܘܼܠܚܵܢܵܐ ܕܲܦܠܲܚܬܵܟ.

Da mihi uxores et liberos meos, pro quibus servivi tibi, ut abeam; tu nosti servitutem, qua servivi tibi”.

Եւ տուր զկանայս եւ զմանկունս իմ, վասն որոց ծառայեցի քեզ, զի գնացից. զի դու ինքնին իսկ գիտես զծառայութիւնն զոր ծառայեցի քեզ:

და მომცენ მე ცოლნი ჩემნი და შვილნი ჩემნი, რომელთათჳს გმონებდ შენ, რათა წარვიდე, რამეთუ შენ იცი მონებაჲ ჩემი, რომელ გმონე შენ. 26 26

26 Give me my wives and my children, for whom I have served thee, and let me go: for thou knowest my service which I have done thee.

כז. וַיֹּאמֶר אֵלָיו לָבָן אִם נָא מָצָאתִי חֵן בְּעֵינֶיךָ נִחַשְׁתִּי וַיְבָרֲכֵנִי יְהֹוָה בִּגְלָלֶךָ:

εἶπεν δὲ αὐτῷ Λαβαν εἰ εὗρον χάριν ἐναντίον σου οἰωνισάμην ἄν εὐλόγησεν γάρ με ὁ θεὸς τῇ σῇ εἰσόδῳ

27 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܒ݂ܵܢ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܐܸܢ ܐܸܫܟܿܚܹܬܼ ܪܲܚܡܹܐ ܒܥܲܝܢܲܝܟ: ܢܲܣܝܼܬܼ ܕܒܲܪܟ݂ܵܢܝ ܡܵܪܝܵܐ ܡܸܛܠܵܬܼܵܟ.

Ait illi Laban: “Inveniam gratiam in conspectu tuo; augurio didici, quia benedixerit mihi Deus propter te.

Ասէ ցնա Լաբան. Եթէ գտի շնորհս առաջի քո. հմայեցի զի օրհնեաց զիս Աստուած յոտին քում:

ჰრქუა მას ლაბან: უკეთუ ვჰპოვე მადლი წინაშე შენსა, ვისმინო, თუ მაკურთხა მე ღმერთმან შემოსლვასა შენსა. 27 27

27 And Laban said unto him, I pray thee, if I have found favour in thine eyes, tarry: for I have learned by experience that the LORD hath blessed me for thy sake.

כח. וַיֹּאמַר נָקְבָה שְׂכָרְךָ עָלַי וְאֶתֵּנָה:

διάστειλον τὸν μισθόν σου πρός με καὶ δώσω

28 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܦܪܘܿܫ ܐܵܓܼܪܵܟ݂ ܥܠܲܝ ܘܐܸܬܸܿܠ: ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܐܲܢ̄ܬܿ ܝܵܕܲܥ ܐܲܢ̄ܬܿ ܦܘܼܠܚܵܢܵܐ ܕܲܦܠܲܚܬܵܟ: ܘܕܲܗܘܵܐ ܩܸܢܝܵܢܵܟ݂ ܥܲܡܝ.

Constitue mercedem tuam, quam dem tibi”.

Եւ ասէ Լաբան. Յայտ արա զվարձս քո յինէն, եւ տաց:

და თქუა: განიჩინე სასყიდელი შენი ჩემ თანა და მე მიგცე შენ. 28 28

28 And he said, Appoint me thy wages, and I will give it.

כט. וַיֹּאמֶר אֵלָיו אַתָּה יָדַעְתָּ אֵת אֲשֶׁר עֲבַדְתִּיךָ וְאֵת אֲשֶׁר הָיָה מִקְנְךָ אִתִּי:

εἶπεν δὲ αὐτῷ Ιακωβ σὺ γινώσκεις ἃ δεδούλευκά σοι καὶ ὅσα ἦν κτήνη σου μετ᾽ ἐμοῦ

29 ܡܸܛܠ ܕܩܲܠܝܼܠ ܐܝܼܬܼ ܗ̄ܘܵܐ ܠܵܟ݂ ܩܕ݂ܵܡܲܝ ܘܲܣܓܼܝ ܛܵܒ݂: ܘܒܲܪܟ݂ܵܟ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܡܸܛܠܵܬܼܝ.

At ille respondit: “Tu nosti quomodo servierim tibi et quanti in manibus meis facti sint greges tui.

Ասէ ցնա Յակոբ. Դու գիտես որչափ ինչ ծառայեցի քեզ, եւ որչափ խաշն էր քո առ իս:

ჰრქუა მას იაკობ: შენ იცი, რამეთუ გმონე შენ და რაოდენ იყო საცხოვარი შენ ჩემ თანა, რამეთუ მცირედ იყვნეს, რაოდენ-იგი იყვნეს ჩემ წინაშე. 29 29

29 And he said unto him, Thou knowest how I have served thee, and how thy cattle was with me.

ל. כִּי מְעַט אֲשֶׁר הָיָה לְךָ לְפָנַי וַיִּפְרֹץ לָרֹב וַיְבָרֶךְ יְהֹוָה אֹתְךָ לְרַגְלִי וְעַתָּה מָתַי אֶעֱשֶׂה גַם אָנֹכִי לְבֵיתִי:

μικρὰ γὰρ ἦν ὅσα σοι ἦν ἐναντίον ἐμοῦ καὶ ηὐξήθη εἰς πλῆθος καὶ ηὐλόγησέν σε κύριος ἐπὶ τῷ ποδί μου νῦν οὖν πότε ποιήσω κἀγὼ ἐμαυτῷ οἶκον

30 ܘܗܵܫܵܐ ܡܵܢܵܐ ܐܸܥܒܸܿܕ݂ ܐܵܦ ܐܸܢܵܐ ܠܒܲܝܬܿܝ.

Modicum habuisti, antequam venirem ad te, et nunc multiplicatum est vehementer, benedixitque tibi Dominus ad introitum meum. Nunc autem quando providebo etiam domui meae?”.

Սակաւիկ ինչ էր յառաջ քան զիս եւ աճեաց ի բազմութիւն, եւ օրհնեաց զքեզ Տէր Աստուած յոտին իմում. եւ արդ ես ե՞րբ առնիցեմ ինձ տուն:

და აღგაორძინა სიმრავლედ და გაკურთხა შენ უფალმან ღმერთმან ფერჴსა ჩემსა, აწ უკუე ოდეს-ღა ვიშენო თავისა ჩემისა სახლი. 30 30

30 For it was little which thou hadst before I came, and it is now increased unto a multitude; and the LORD hath blessed thee since my coming: and now when shall I provide for mine own house also?

לא. וַיֹּאמֶר מָה אֶתֶּן לָךְ וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב לֹא תִתֶּן לִי מְאוּמָה אִם תַּעֲשֶׂה לִּי הַדָּבָר הַזֶּה אָשׁוּבָה אֶרְעֶה צֹאנְךָ אֶשְׁמֹר:

καὶ εἶπεν αὐτῷ Λαβαν τί σοι δώσω εἶπεν δὲ αὐτῷ Ιακωβ οὐ δώσεις μοι οὐθέν ἐὰν ποιήσῃς μοι τὸ ῥῆμα τοῦτο πάλιν ποιμανῶ τὰ πρόβατά σου καὶ φυλάξω

31 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܠܵܒ݂ܵܢ : ܡܵܢܵܐ ܐܸܬܸܿܠ ܠܵܟ. ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܠܵܐ ܬܸܬܸܿܠ ܠܝܼ ܡܸܕܸܿܡ: ܐܸܢ ܬܸܥܒܸܿܕ݂ ܠܝܼ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܕܐܵܡܲܪ ܐ̄ܢܵܐ ܠܵܟ: ܐܸܗܦܘܿܟ ܐܲܪܥܹܐ ܥܲܡܵܟ݂ ܘܐܸܛܲܪ.

Dixitque Laban: “Quid tibi dabo?”. At ille ait: “Nihil mihi dabis; si feceris, quod postulo, iterum pascam et custodiam pecora tua.

Եւ ասէ ցնա Լաբան. Զի՞նչ տաց քեզ: Եւ ասէ ցնա Յակոբ. Մի՛ ինչ տար ինձ, բայց զայս եւեթ բանս արասցես ինձ. դարձեալ արածեցից զխաշինս քո եւ պահեցից:

ჰრქუა მას ლაბან: რაჲ მიგცე შენ? ჰრქუა მას იაკობ: ნუ რას მომცემ მე. უკუეთუ ჰყო სიტყუაჲ ესე ჩემი, კუალად ვჰმწყსიდე-ღა ცხოვართა შენთა და ვსცვიდე. 31 31

31 And he said, What shall I give thee? And Jacob said, Thou shalt not give me any thing: if thou wilt do this thing for me, I will again feed and keep thy flock.

לב. אֶעֱבֹר בְּכָל צֹאנְךָ הַיּוֹם הָסֵר מִשָּׁם כָּל שֶׂה נָקֹד וְטָלוּא וְכָל שֶׂה חוּם בַּכְּשָׂבִים וְטָלוּא וְנָקֹד בָּעִזִּים וְהָיָה שְׂכָרִי:

παρελθάτω πάντα τὰ πρόβατά σου σήμερον καὶ διαχώρισον ἐκεῖθεν πᾶν πρόβατον φαιὸν ἐν τοῖς ἀρνάσιν καὶ πᾶν διάλευκον καὶ ῥαντὸν ἐν ταῖς αἰξίν ἔσται μοι μισθός

32 ܐܸܥܒܲܪ ܒܟ݂ܠܵܗܿ ܥܵܢܵܟ݂ ܝܵܘܡܵܢܵܐ: ܘܐܸܦܪܘܿܫ ܠܝܼ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ ܟܠ ܐܸܡܪܵܐ ܕܲܩܪܵܚ ܘܦܲܝܣܟ݂ܵܝ: ܘܟ݂ܠ ܐܸܡܪܵܐ ܕܐܵܟܹܡ ܒܚܸܘܵܪܵܬܼܵܐ: ܘܦܲܝܣܟ݂ܵܝ ܘܲܩܪܵܚ ܒܥܸܙܹܐ ܢܸܗܘܸܐ ܐܲܓܼܪܝ.

Gyrabo omnes greges tuos hodie; separa cuncta pecora varia et maculosa et, quodcumque furvum in ovibus et maculosum variumque in capris fuerit, erit merces mea.

Եւ անցցեն այսօր ամենայն խաշինքդ առաջի քո, եւ զատո ի միմեանց զամենայն ոչխար զխայտախարիւ եւ զգորշ, եւ զամենայն արօտական զհամակ յօդեաց. եւ ամենայն խայտախարիւն յօդեաց եւ պիսակն յայծեաց եղիցին վարձք:

წარმოავლინე ყოველი ცხოვარი შენი დღეს და გამოარჩიე მიერ ყოველი ცხოვარი ფერით ტარიგთაგან და ყოველი სპეტაკი და სხურებული თხათაგან. ესე იყო სასყიდელად ჩემდა. 32 32

32 I will pass through all thy flock to day, removing from thence all the speckled and spotted cattle, and all the brown cattle among the sheep, and the spotted and speckled among the goats: and of such shall be my hire.

לג. וְעָנְתָה בִּי צִדְקָתִי בְּיוֹם מָחָר כִּי תָבוֹא עַל שְׂכָרִי לְפָנֶיךָ כֹּל אֲשֶׁר אֵינֶנּוּ נָקֹד וְטָלוּא בָּעִזִּים וְחוּם בַּכְּשָׂבִים גָּנוּב הוּא אִתִּי:

καὶ ἐπακούσεταί μοι ἡ δικαιοσύνη μου ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ αὔριον ὅτι ἐστὶν ὁ μισθός μου ἐνώπιόν σου πᾶν ὃ ἐὰν μὴ ᾖ ῥαντὸν καὶ διάλευκον ἐν ταῖς αἰξὶν καὶ φαιὸν ἐν τοῖς ἀρνάσιν κεκλεμμένον ἔσται παρ᾽ ἐμοί

33 ܘܬܸܣܗܲܕ݂ ܥܠܲܝ ܙܵܟ݂ܘܼܬܼܝ ܐܲܝܟ ܕܝܵܘܡܵܢܵܐ: ܕܲܡܚܵܪ ܟܲܕ݂ ܬܸܥܘܿܠ ܥܲܠ ܐܲܓܼܪܝ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟ: ܟܠ ܕܠܵܐ ܗ̄ܘܵܐ ܩܪܵܚ ܘܦܲܝܣܟ݂ܵܝ ܒܥܸܙܹ̈ܐ: ܘܐܵܟܹܡ ܒܚܸܘܵܪܵܬܼܵܐ: ܓܢܝܼܒ݂ܵܐ ܗ̄ܘܼ ܠܝܼ.

Respondebitque mihi cras iustitia mea; quando veneris, ut inspicias mercedem meam, omnia, quae non fuerint varia et maculosa in capris et furva in ovibus, furti me arguent”.

Եւ երեւեսցի արդարութիւն իմ ի վաղիւ օր թէ գոն իմ վարձք առաջի քո. ամենայն որ ոչ իցէ խայտ եւ պիսակ յայծեաց, եւ գորշախայտ յօդեաց``, ի գողօնս համարեալ լիցի ինձ:

და შეისმინოს ჩემი სიმართლემან ჩემმან ამას დღესა შინა ხვალე, რამეთუ არს სასყიდელი ჩემი შენ თანა: ყოველი, რომელი არა იყოს სხურებულ და მოთეთრე თხათა შორის და სპეტაკ და ფეროჲ კრავთა შორის, წოდებულ იყავნ ჩემდა. 33 33

33 So shall my righteousness answer for me in time to come, when it shall come for my hire before thy face: every one that is not speckled and spotted among the goats, and brown among the sheep, that shall be counted stolen with me.

לד. וַיֹּאמֶר לָבָן הֵן לוּ יְהִי כִדְבָרֶךָ:

εἶπεν δὲ αὐτῷ Λαβαν ἔστω κατὰ τὸ ῥῆμά σου

34 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܠܵܒ݂ܵܢ: ܐܹܝܢ ܢܸܗܘܸܐ ܐܲܝܟ ܡܸܠܬܼܵܟ.

Dixit Laban: “Gratum habeo, quod petis!”.

Եւ ասէ ցնա Լաբան. Եղիցի ըստ բանի քում:

ჰრქუა მას ლაბან: იყავნ სიტყჳსაებრ შენისა! 34 34

34 And Laban said, Behold, I would it might be according to thy word.

לה. וַיָּסַר בַּיּוֹם הַהוּא אֶת הַתְּיָשִׁים הָעֲקֻדִּים וְהַטְּלֻאִים וְאֵת כָּל הָעִזִּים הַנְּקֻדּוֹת וְהַטְּלֻאֹת כֹּל אֲשֶׁר לָבָן בּוֹ וְכָל חוּם בַּכְּשָׂבִים וַיִּתֵּן בְּיַד בָּנָיו:

καὶ διέστειλεν ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ τοὺς τράγους τοὺς ῥαντοὺς καὶ τοὺς διαλεύκους καὶ πάσας τὰς αἶγας τὰς ῥαντὰς καὶ τὰς διαλεύκους καὶ πᾶν ὃ ἦν λευκὸν ἐν αὐτοῖς καὶ πᾶν ὃ ἦν φαιὸν ἐν τοῖς ἀρνάσιν καὶ ἔδωκεν διὰ χειρὸς τῶν υἱῶν αὐτοῦ

35 ܘܲܦܪܲܫ ܒܝܵܘܡܵܐ ܗܵܘ̇ ܬܲܝܫܹ̈ܐ ܩܲܪܚܹܐ ܘܦܲܝܣܟ݂ܵܝܹܐ: ܘܟ݂ܠܗܹܝܢ ܥܸܙܹ̈ܐ ܩܪܵܚܵܬܼܵܐ ܘܦܲܝܣܟ݂ܵܝܵܬܼܵܐ: ܘܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܒܗܹܝܢ ܚܸܘܵܪܵܐ: ܘܟ݂ܠ ܕܐܵܟܹܡ ܒܚܸܘܵܪܵܬܼܵܐ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܒܝܲܕ݂ ܒܢܵܘܗܝ.

Et separavit in die illo hircos striatos atque maculosos et omnes capras varias et maculosas, omne, in quo album erat, et omne furvum in ovibus, et tradidit in manu filiorum suorum.

Եւ զատոյց յաւուր յայնմիկ զքաղս կապոյտս եւ զպիսակս, եւ զամենայն այծս կապոյտս եւ զպիսակս, եւ զամենայն սպիտակս ի նոցանէ եւ զամենայն համակս`` յօդեաց, ետ ի ձեռս որդւոցն իւրոց:

და განარჩია მას დღესა შინა ვაცები სხურებული და სპეტაკი და ყოველი თხაჲ ნეზჳ ჭრელი და სპეტაკი, და ყოველი-ვე, რომელი იყო თეთრ მათ შორის, და ყოველივე, რომელი იყო ფეროჲ კრავთა შორის, და მისცა მას, ჴელითა ძეთა თჳსთათა და სამწყოსოჲ თჳს-თჳსად. 35 35

35 And he removed that day the he goats that were ringstraked and spotted, and all the she goats that were speckled and spotted, and every one that had some white in it, and all the brown among the sheep, and gave them into the hand of his sons.

לו. וַיָּשֶׂם דֶּרֶךְ שְׁלשֶׁת יָמִים בֵּינוֹ וּבֵין יַעֲקֹב וְיַעֲקֹב רֹעֶה אֶת צֹאן לָבָן הַנּוֹתָרֹת:

καὶ ἀπέστησεν ὁδὸν τριῶν ἡμερῶν ἀνὰ μέσον αὐτῶν καὶ ἀνὰ μέσον Ιακωβ Ιακωβ δὲ ἐποίμαινεν τὰ πρόβατα Λαβαν τὰ ὑπολειφθέντα

36 ܘܲܥܒܲܕ݂ ܡܲܪܕܹܿܐ ܬܠܵܬܼܵܐ ܝܵܘܡܝܼܢ ܒܲܝܢܵܘܗܝ ܠܠܵܒ݂ܵܢ: ܘܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܪܵܥܹܐ ܥܵܢܹܗ ܕܠܵܒ݂ܵܢ ܗܵܝ ܕܐܸܫܬܲܚܪܲܬܼ.

Et posuit spatium itineris trium dierum inter se et Iacob, qui pascebat reliquos greges Laban.

Եւ մեկնեցոյց ճանապարհ երից աւուրց ընդ մէջ նոցա եւ ընդ մէջ Յակոբայ. եւ Յակոբ արածէր զխաշինսն Լաբանու զմնացեալս:

განაშორა გზასა სამისა დღისასა შორის მათსა და შორის იაკობისა. და იაკობ ჰმწყსიდა ცხოვართა ლაბანისთა ნეშტთა. 36 36

36 And he set three days' journey betwixt himself and Jacob: and Jacob fed the rest of Laban's flocks.

לז. וַיִּקַּח לוֹ יַעֲקֹב מַקַּל לִבְנֶה לַח וְלוּז וְעַרְמוֹן וַיְפַצֵּל בָּהֵן פְּצָלוֹת לְבָנוֹת מַחְשׂף הַלָּבָן אֲשֶׁר עַל הַמַּקְלוֹת:

ἔλαβεν δὲ ἑαυτῷ Ιακωβ ῥάβδον στυρακίνην χλωρὰν καὶ καρυίνην καὶ πλατάνου καὶ ἐλέπισεν αὐτὰς Ιακωβ λεπίσματα λευκὰ περισύρων τὸ χλωρόν ἐφαίνετο δὲ ἐπὶ ταῖς ῥάβδοις τὸ λευκόν ὃ ἐλέπισεν ποικίλον

37 ܘܲܢܣܲܒ݂ ܠܹܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܙܸܩܬܹܿܐ ܚܸܘܵܪܵܬܼܵܐ ܪܲܛܝܼܒ݂ܵܬܼܵܐ: ܕܠܘܼܙܵܐ ܘܲܕܿܕ݂ܘܼܠܒܵܐ: ܘܲܩܠܲܦ ܒܗܹܝܢ ܩܠܵܦܹ̈ܐ ܚܸܘܵܪܵܬܼܵܐ: ܘܡܲܚܘܲܪ ܚܸܘܵܪܵܐ ܕܲܒ݂ܙܸܩܬܹܿܐ.

Tollens ergo Iacob virgas virides populeas et amygdalinas et ex platanis, ex parte ita decorticavit eas, ut in his, quae spoliata fuerant, candor appareret.

Եւ առ Յակոբ գաւազան` շեր դալար եւ ընգուզի եւ սօսւոյ, եւ կեղեւեաց զնոսա Յակոբ, եւ եղեւ սպիտակ. եւ եքերծ զդալարն ի գաւազանաց անտի, եւ երեւէր ի գաւազանսն սպիտակն զոր քերծոյր` նկարէն:

ხოლო იაკობ მოიღო კუერთხი ბრაწისა და ნიგუზისაჲ და ძელქჳსაჲ ნედლი და გამოქურთნა იგი იაკობ, ნაქრთუენად თეთრად, გარე შემძრველმან სიმწვანისამან, ხოლო დააჩნდა კუერთხთა მათ თეთრი იგი, რომელ გამოქურთნა ჭრელად. 37 37

37 And Jacob took him rods of green poplar, and of the hazel and chesnut tree; and pilled white strakes in them, and made the white appear which was in the rods.

לח. וַיַּצֵּג אֶת הַמַּקְלוֹת אֲשֶׁר פִּצֵּל בָּרְהָטִים בְּשִׁקֲתוֹת הַמָּיִם אֲשֶׁר תָּבֹאןָ הַצֹּאן לִשְׁתּוֹת לְנֹכַח הַצֹּאן וַיֵּחַמְנָה בְּבֹאָן לִשְׁתּוֹת:

καὶ παρέθηκεν τὰς ῥάβδους ἃς ἐλέπισεν ἐν ταῖς ληνοῖς τῶν ποτιστηρίων τοῦ ὕδατος ἵνα ὡς ἂν ἔλθωσιν τὰ πρόβατα πιεῖν ἐνώπιον τῶν ῥάβδων ἐλθόντων αὐτῶν εἰς τὸ πιεῖν

38 ܘܲܕ݂ܥܲܨ ܐܸܢܹܝܢ ܠܙܸܩܬܵܐ ܕܲܩܠܵܦ ܒܪܲܗܛܵܐ ܕܡܲܝܵܐ: ܒܹܝܬܼ ܡܲܫܬܵܝܐ: ܟܲܪ ܕܐܵܬܹܝܢ ܥܵܢܵܐ ܠܡܸܫܬܵܐ ܠܘܼܩܒܲܠ ܥܵܢܵܐ: ܘܚܵܡܵܢ ܡܵܐ ܕܐܵܬܼܝܵܢ ܠܡܸܫܬܵܐ.

Posuitque virgas, quas ex parte decorticaverat, in canalibus, ubi effundebatur aqua, ut, cum venissent greges ad bibendum, ante oculos haberent virgas et in aspectu earum conciperent.

Եւ դնէր զգաւազանսն զոր քերծոյր` յաւազանս ջրարբից ջրոյն. զի իբրեւ գայցեն խաշինքն ըմպել ջուր, հանդէպ գաւազանացն զկծիցին, յորժամ գայցեն ըմպել ջուր:

და დაუსხა კუერთხები იგი წინა ისარნებსა მას წყლისსასუმელსა, რათა, რაჟამს მოვიდეს ცხოვარი სუმად წყლისა წინაშე კუერთხთა მოსლვასა მათსა სუმად. 38 38

38 And he set the rods which he had pilled before the flocks in the gutters in the watering troughs when the flocks came to drink, that they should conceive when they came to drink.

לט. וַיֶּחֱמוּ הַצֹּאן אֶל הַמַּקְלוֹת וַתֵּלַדְןָ הַצֹּאן עֲקֻדִּים נְקֻדִּים וּטְלֻאִים:

ἐγκισσήσωσιν τὰ πρόβατα εἰς τὰς ῥάβδους καὶ ἔτικτον τὰ πρόβατα διάλευκα καὶ ποικίλα καὶ σποδοειδῆ ῥαντά

39 ܘܚܵܡܵܢ ܥܵܢܵܐ ܥܲܠ ܙܸܩܬܹ̈ܐ: ܘܝܵܠܕܵܢ ܥܵܢܵܐ ܐܸܡܪܹ̈ܐ ܩܲܪ̈ܚܹܐ ܘܦܲܝܣܟ݂ܵܝܹ̈ܐ.

Factumque est ut in ipso calore coitus greges intuerentur virgas et parerent striata et varia et maculosa.

Եւ զկծէին խաշինքն ի գաւազանսն, եւ ծնանէին խաշինքն գորշախայտս եւ պիսակս եւ խայտախարիւս:

მიხედოდიან ცხოვართა მათ და ისახოდიან კუერთხებსა მას და შობდეს სპეტაკსა და ჭრელსა და ნაცრისფერად სხურებულსა. 39 39

39 And the flocks conceived before the rods, and brought forth cattle ringstraked, speckled, and spotted.

מ. וְהַכְּשָׂבִים הִפְרִיד יַעֲקֹב וַיִּתֵּן פְּנֵי הַצֹּאן אֶל עָקֹד וְכָל חוּם בְּצֹאן לָבָן וַיָּשֶׁת לוֹ עֲדָרִים לְבַדּוֹ וְלֹא שָׁתָם עַל צֹאן לָבָן:

τοὺς δὲ ἀμνοὺς διέστειλεν Ιακωβ καὶ ἔστησεν ἐναντίον τῶν προβάτων κριὸν διάλευκον καὶ πᾶν ποικίλον ἐν τοῖς ἀμνοῖς καὶ διεχώρισεν ἑαυτῷ ποίμνια καθ᾽ ἑαυτὸν καὶ οὐκ ἔμιξεν αὐτὰ εἰς τὰ πρόβατα Λαβαν

40 ܘܲܦܪܲܫ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܩܕ݂ܵܡ ܥܵܢܵܐ ܐܸܡܪܹ̈ܐ ܩܲܪ̈ܚܹܐ ܘܦܲܝܣܟ݂ܵܝܹܐ ܘܟ݂ܠ ܕܐܵܟܹܡ ܒܥܵܢܹܗ ܕܠܵܒ݂ܵܢ: ܘܲܥܒܲܕ݂ ܠܹܗ ܓܙܵܪܵܐ ܒܲܠܚܘܿܕ݂ܵܘܗܝ: ܘܠܵܐ ܚܠܲܛ ܐܸܢܹܝܢ ܒܥܵܢܹܗ ܕܠܵܒ݂ܵܢ.

Agnos autem segregavit Iacob et posuit gregem ex adverso striatorum et omnium furvorum in grege Laban et constituit sibi greges seorsum neque statuit eos cum grege Laban.

Եւ զորոջսն ուրոյն զատանէր Յակոբ, եւ կացուցանէր յանդիման մաքեացն, եւ զխոյ կապոյտ եւ զամենայն գորշախայտն յօդեաց``. եւ զատանէր իւր հօտս առանձինն, եւ ոչ խառնէր զնոսա ի խաշինս Լաբանու:

ხოლო ტარიგები იგი დაარჩია იაკობ და დაადგინა წინაშე ცხოვართა მათ ვერძი მოსპეტაკე და ყოვლად ჭრელი ტარიგთა შორის და განაშორვა სამწყსო იგი თჳსაგან და არა შერთო იგი ცხოვართა ლაბანისთა. 40 40

40 And Jacob did separate the lambs, and set the faces of the flocks toward the ringstraked, and all the brown in the flock of Laban; and he put his own flocks by themselves, and put them not unto Laban's cattle.

מא. וְהָיָה בְּכָל יַחֵם הַצֹּאן הַמְקֻשָּׁרוֹת וְשָׂם יַעֲקֹב אֶת הַמַּקְלוֹת לְעֵינֵי הַצֹּאן בָּרְהָטִים לְיַחֲמֵנָּה בַּמַּקְלוֹת:

ἐγένετο δὲ ἐν τῷ καιρῷ ᾧ ἐνεκίσσησεν τὰ πρόβατα ἐν γαστρὶ λαμβάνοντα ἔθηκεν Ιακωβ τὰς ῥάβδους ἐναντίον τῶν προβάτων ἐν ταῖς ληνοῖς τοῦ ἐγκισσῆσαι αὐτὰ κατὰ τὰς ῥάβδους

41 ܘܲܒ݂ܟ݂ܠ ܫܢܵܐ ܕܚܵܡܵܐ ܥܵܢܵܐ ܒܟ݂ܝܼܪܵܝܹܬܐ: ܣܵܐܹܡ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܙܸܩܬܹ̈ܐ ܩܕ݂ܵܡ ܥܵܢܵܐ ܒܪܲܗܛܵܐ ܕܢܸܚܡ̈ܝܵܢ ܒܙܸܩܬܹ̈ܐ.

Quotiescumque igitur calefiebant pecora robusta, ponebat Iacob virgas in canalibus aquarum ante oculos pecorum, ut in earum contemplatione conciperent.

Եւ լինէր յորժամ զկծէին խաշինքն ի խառնսն եւ յղենային``, դնէր Յակոբ զգաւազանսն յանդիման խաշանցն յաւազանսն, առ ի զկծելոյ նոցա ըստ գաւազանացն:

და იყო მას ჟამსა შინა, ოდეს მაკდებიედ ცხოვარნი და მუცლად-იღებდენ, დაასხის იაკობ კუერთხები იგი წინაშე ცხოვართა მათ ისარნებსა შორის წყლის სასხმელსა მას, რათა მუცლად-იღონ მათ კუერთხებისა მის სახედ. 41 41

41 And it came to pass, whensoever the stronger cattle did conceive, that Jacob laid the rods before the eyes of the cattle in the gutters, that they might conceive among the rods.

מב. וּבְהַעֲטִיף הַצֹּאן לֹא יָשִׂים וְהָיָה הָעֲטֻפִים לְלָבָן וְהַקְּשֻׁרִים לְיַעֲקֹב:

ἡνίκα δ᾽ ἂν ἔτεκον τὰ πρόβατα οὐκ ἐτίθει ἐγένετο δὲ τὰ ἄσημα τοῦ Λαβαν τὰ δὲ ἐπίσημα τοῦ Ιακωβ

42 ܘܒܲܠܩܝܼܫܵܝܹܐ ܕܥܵܢܵܐ ܠܵܐ ܣܵܐܹܡ ܗ̄ܘܵܐ. ܘܗܵܘܹ̇ܝܢ ܠܩܝܼܫܵܝܹܐ ܠܠܵܒ݂ܵܢ: ܘܲܒ݂ܟ݂ܝܼܪܵܝܹܐ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂.

Quando vero pecora debilia erant, non ponebat eas. Factaque sunt debilia Laban et robusta Iacob;

Եւ յորժամ ծնանէին խաշինքն` ոչ դնէր. եւ լինէր աննշանն Լաբանու, եւ նշանաւորն Յակոբայ:

და რაჟამს შობედ, არა დაასხის. და იყო უნიშნოჲ იგი ლაბანისაჲ, ხოლო ნიშნოანი იგი იაკობისა. 42 42

42 But when the cattle were feeble, he put them not in: so the feebler were Laban's, and the stronger Jacob's.

מג. וַיִּפְרֹץ הָאִישׁ מְאֹד מְאֹד וַיְהִי לוֹ צֹאן רַבּוֹת וּשְׁפָחוֹת וַעֲבָדִים וּגְמַלִּים וַחֲמֹרִים:

καὶ ἐπλούτησεν ὁ ἄνθρωπος σφόδρα σφόδρα καὶ ἐγένετο αὐτῷ κτήνη πολλὰ καὶ βόες καὶ παῖδες καὶ παιδίσκαι καὶ κάμηλοι καὶ ὄνοι

43 ܘܲܥܬܲܪ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܛܵܒ݂ ܛܵܒ݂: ܘܲܗܘ̤ܵܬܼ ܠܹܗ ܥܵܢܵܐ ܣܲܓܿܝܼܐܬܼܵܐ: ܘܥܲܒ݂ܕܹ̈ܐ: ܘܐܲܡܗܵܬܼܵܐ: ܘܐܲܬܵܢܹ̈ܐ: ܘܓܲܡܠܹ̈ܐ: ܘܚܸܡܪ̈ܵܐ.

ditatusque est homo ultra modum et habuit greges multos, ancillas et servos, camelos et asinos.

Եւ մեծացաւ այրն յոյժ յոյժ, եւ եղեւ նորա ոչխար եւ արջառ յոյժ, ծառայք եւ աղախնայք, ուղտք եւ էշք:

და განმდიდრდა კაცი იგი ფრიად ფრიად და იყო მისი საცხოვარი ფრიად: ზროხაჲ, და მონაჲ და მჴევალი, აქლემი და ვირები. 43 43

43 And the man increased exceedingly, and had much cattle, and maidservants, and menservants, and camels, and asses.

לא

ΛΑʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܠܐ

Cap. 31

ԳԼ. ԼԱ

თავი ოცდამეთერთმეტე

א. וַיִּשְׁמַע אֶת דִּבְרֵי בְנֵי לָבָן לֵאמֹר לָקַח יַעֲקֹב אֵת כָּל אֲשֶׁר לְאָבִינוּ וּמֵאֲשֶׁר לְאָבִינוּ עָשָׂה אֵת כָּל הַכָּבֹד הַזֶּה:

ἤκουσεν δὲ Ιακωβ τὰ ῥήματα τῶν υἱῶν Λαβαν λεγόντων εἴληφεν Ιακωβ πάντα τὰ τοῦ πατρὸς ἡμῶν καὶ ἐκ τῶν τοῦ πατρὸς ἡμῶν πεποίηκεν πᾶσαν τὴν δόξαν ταύτην

1 ܘܲܫܡܲܥ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܡܸܠܲܝܗܘܿܢ ܕܲܒ݂ܢܲܝ ܠܵܒ݂ܵܢ ܕܐܵܡܪܝܼܢ: ܢܣܲܒ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܟܠ ܕܐܝܼܬܼ ܗ̄ܘܵܐ ܠܐܲܒ݂ܘܼܢ: ܘܡ̣ܢ ܕܐܲܒ݂ܘܼܢ ܩܢܵܐ ܗܵܢܵܐ ܩܸܢܝܵܢܵܐ ܟܠܹܗ.

Postquam autem audivit verba filiorum Laban dicen tium: “Tulit Iacob omnia, quae fuerunt patris nostri, et de patris nostri facultate acquisivit has divitias”,

Եւ լուաւ Յակոբ զբանս որդւոցն Լաբանու զի ասէին եթէ. Առ Յակոբ զամենայն ինչս հօր մերոյ, եւ ի հօր մերոյ ընչից արար իւր զայն ամենայն փառս:

და ესმა იაკობს სიტყუაჲ ძეთა ლაბანისთა, ვითარ-იგი ეტყოდეს: მიგვიღო იაკობ ყოველივე მამისა ჩუენისა და მამისა ჩუენისათა მოიგო ყოველი ესე დიდებაჲ. 1 1

1 And he heard the words of Laban's sons, saying, Jacob hath taken away all that was our father's; and of that which was our father's hath he gotten all this glory.

ב. וַיַּרְא יַעֲקֹב אֶת פְּנֵי לָבָן וְהִנֵּה אֵינֶנּוּ עִמּוֹ כִּתְמוֹל שִׁלְשׁוֹם:

καὶ εἶδεν Ιακωβ τὸ πρόσωπον τοῦ Λαβαν καὶ ἰδοὺ οὐκ ἦν πρὸς αὐτὸν ὡς ἐχθὲς καὶ τρίτην ἡμέραν

2 ܘܲܚܙܵܐ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܲܦܘܵܗܝ ܕܠܵܒ݂ܵܢ: ܕܠܵܐ ܗܘܼ̈ܝ ܥܲܡܹܗ ܐܲܝܟ ܕܐܸܬܼܡܵܠܝ ܘܐܲܝܟ ܕܲܡܢܲܬܼܡܵܠܝ.

animadvertit quoque faciem Laban quod non esset erga se sicut heri et nudiustertius.

Եւ ետես Յակոբ զերեսս Լաբանու, եւ ահա ոչ էին ընդ նմա որպէս յերէկն եւ յեռանդ:

და იხილა იაკობ პირი ლაბანისი და არა იყო მისა მიმართ, ვითარ-იგი გუშინდელსა და ძოღანდელსა დღესა. 2 2

2 And Jacob beheld the countenance of Laban, and, behold, it was not toward him as before.

ג. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה אֶל יַעֲקֹב שׁוּב אֶל אֶרֶץ אֲבוֹתֶיךָ וּלְמוֹלַדְתֶּךָ וְאֶהְיֶה עִמָּךְ:

εἶπεν δὲ κύριος πρὸς Ιακωβ ἀποστρέφου εἰς τὴν γῆν τοῦ πατρός σου καὶ εἰς τὴν γενεάν σου καὶ ἔσομαι μετὰ σοῦ

3 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܗܦܘܿܟ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܐܲܒ݂ܵܗܲܝܟ ܘܲܠܬܼܵܘܠܕ݂ܵܬܼܵܟ: ܘܐܸܗܘܸܐ ܥܲܡܵܟ.

Et dixit Dominus ad Iacob: “Revertere in terram patrum tuorum et ad cognationem tuam, eroque tecum”.

Եւ ասէ Տէր Աստուած ցՅակոբ. Դարձիր յերկիր հօր քո եւ յազգ քո, եւ եղէց ընդ քեզ:

და ჰრქუა უფალმან იაკობს: მიიქეც ქუეყანად მამისა შენისა და ქუეყანად ნათესავისა შენისა და ვიყო მე შენ თანა. 3 3

3 And the LORD said unto Jacob, Return unto the land of thy fathers, and to thy kindred; and I will be with thee.

ד. וַיִּשְׁלַח יַעֲקֹב וַיִּקְרָא לְרָחֵל וּלְלֵאָה הַשָּׂדֶה אֶל צֹאנוֹ:

ἀποστείλας δὲ Ιακωβ ἐκάλεσεν Ραχηλ καὶ Λειαν εἰς τὸ πεδίον οὗ τὰ ποίμνια

4 ܘܫܲܕܲܪ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܩܪܵܐ ܠܪܵܚܹܝܠ ܘܠܠܲܝܵܐ ܠܚܲܩܠܵܐ: ܠܘܵܬܼ ܥܵܢܹܗ.

Misit Iacob et vocavit Rachel et Liam in agrum, ubi pascebat greges,

Եւ յղեաց Յակոբ եւ կոչեաց զՌաքէլ եւ զԼիա ի դաշտ անդր ուր խաշինքն էին:

მიავლინა იაკობ და მოუწოდა ლიას და რაქელს ველად, სადა-იგი იყო სამწყსოჲ. 4 4

4 And Jacob sent and called Rachel and Leah to the field unto his flock,

ה. וַיֹּאמֶר לָהֶן רֹאֶה אָנֹכִי אֶת פְּנֵי אֲבִיכֶן כִּי אֵינֶנּוּ אֵלַי כִּתְמֹל שִׁלְשֹׁם וֵאלֹהֵי אָבִי הָיָה עִמָּדִי:

καὶ εἶπεν αὐταῖς ὁρῶ ἐγὼ τὸ πρόσωπον τοῦ πατρὸς ὑμῶν ὅτι οὐκ ἔστιν πρὸς ἐμοῦ ὡς ἐχθὲς καὶ τρίτην ἡμέραν ὁ δὲ θεὸς τοῦ πατρός μου ἦν μετ᾽ ἐμοῦ

5 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܹܝܢ: ܚܵܙܹܐ ܐ̄ܢܵܐ ܐܲܦܵܘܗܝ ܕܐܲܒ݂ܘܼܟܹܝܢ: ܕܠܵܐ ܗܘܼ̈ܝ ܠܘܵܬܼܝ ܐܲܝܟ ܕܐܸܬܼܡܵܠܝ ܘܐܲܝܟ ܕܲܡܢܲܬܼܡܵܠܝ: ܘܐܲܠܵܗܹܗ ܕܐܲܒ݂ܝ ܗܘܵܐ ܥܲܡܝ.

dixitque eis: “Video faciem patris vestri quod non sit erga me sicut heri et nudiustertius; Deus autem patris mei fuit mecum,

եւ ասէ ցնոսա. Տեսանեմ ես զերեսս հօր ձերոյ, զի ոչ են ընդ իս որպէս յերէկն եւ յեռանդ. եւ Աստուած հօր իմոյ էր ընդ իս:

და ჰრქუა მათ: ვხედავ მე პირსა მამისა თქუენისა, რამეთუ არა არს ჩემდა მომართ, ვითარ-იგი გუშინ და ძოღან. და ღმერთი მამისა ჩემისა იყოს ჩემ თანა. 5 5

5 And said unto them, I see your father's countenance, that it is not toward me as before; but the God of my father hath been with me.

ו. וְאַתֵּנָה יְדַעְתֶּן כִּי בְּכָל כֹּחִי עָבַדְתִּי אֶת אֲבִיכֶן:

καὶ αὐταὶ δὲ οἴδατε ὅτι ἐν πάσῃ τῇ ἰσχύι μου δεδούλευκα τῷ πατρὶ ὑμῶν

6 ܘܐܲܢ̄ܬܹܿܝܢ ܝܵܕ݂ܥܵܢ ܐ̄ܢ̄ܬܹܿܝܢ: ܕܲܒ݂ܟ݂ܠܹܗ ܚܲܝܠܝ ܦܸܠܚܹܬܼ ܠܐܲܒ݂ܘܼܟܹܝܢ.

et ipsae nostis quod totis viribus meis servierim patri vestro.

Եւ դուք ինքնին գիտէք զի յամենայն զօրութենէ իմմէ ծառայեցի հօր ձերում:

თქუენ თჳთ იცით, რამეთუ ყოვლითა ძალითა ჩემითა ვჰმონე მამასა თქუენსა. 6 6

6 And ye know that with all my power I have served your father.

ז. וַאֲבִיכֶן הֵתֶל בִּי וְהֶחֱלִף אֶת מַשְׂכֻּרְתִּי עֲשֶׂרֶת מֹנִים וְלֹא נְתָנוֹ אֱלֹהִים לְהָרַע עִמָּדִי:

ὁ δὲ πατὴρ ὑμῶν παρεκρούσατό με καὶ ἤλλαξεν τὸν μισθόν μου τῶν δέκα ἀμνῶν καὶ οὐκ ἔδωκεν αὐτῷ ὁ θεὸς κακοποιῆσαί με

7 ܘܐܲܒ݂ܘܼܟܹܝܢ ܕܲܓܸܿܠ ܒܝܼ: ܘܚܲܠܸܦ ܐܲܓܼܪܝ ܥܣܲܪ ܙܲܒ݂ܢܝܼܢ: ܘܠܵܐ ܫܲܒ݂ܩܹܗ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܢܲܒ݂ܐܸܫ ܠܝܼ.

Sed pater vester circumvenit me et mutavit mercedem meam decem vicibus; et tamen non dimisit eum Deus, ut noceret mihi.

Եւ հայր ձեր ընդհարաւ ընդ իս, եւ փոխեաց զվարձս իմ զտասն բծացդ``, եւ ոչ ետ նմա Աստուած առնել ինձ չար:

ხოლო მამამან თქუენმან დამაკლო და ცვალა სასყიდელი ჩემი ათისა ტარიგისაჲ და არა უტევა მას ღმერთმან ბოროტის-ყოფად ჩემდა. 7 7

7 And your father hath deceived me, and changed my wages ten times; but God suffered him not to hurt me.

ח. אִם כֹּה יֹאמַר נְקֻדִּים יִהְיֶה שְׂכָרֶךָ וְיָלְדוּ כָל הַצֹּאן נְקֻדִּים וְאִם כֹּה יֹאמַר עֲקֻדִּים יִהְיֶה שְׂכָרֶךָ וְיָלְדוּ כָל הַצֹּאן עֲקֻדִּים:

ἐὰν οὕτως εἴπῃ τὰ ποικίλα ἔσται σου μισθός καὶ τέξεται πάντα τὰ πρόβατα ποικίλα ἐὰν δὲ εἴπῃ τὰ λευκὰ ἔσται σου μισθός καὶ τέξεται πάντα τὰ πρόβατα λευκά

8 ܐܸܢ ܗܵܟܲܢܵܐ ܢܹܐܡܲܪ ܕܲܩܪܵܚܹܐ ܢܸܗܘܸܐ ܐܲܓܼܪܵܟ: ܝܵܠܕܵܢ ܟܠܗܹܝܢ ܥܵܢܵܐ ܩܪܵܚܹܐ: ܘܐܸܢ ܢܹܐܡܲܪ ܕܦܲܝܣܟ݂ܵܝܹܐ ܢܸܗܘܸܐ ܐܲܓܼܪܵܟ: ܝܵܠܕܵܢ ܟܠܗܹܝܢ ܥܵܢܵܐ ܦܲܝܣܟ݂ܵܝܹܐ.

Si quando dixit: "Variae erunt mercedes tuae", pariebant omnes oves varios fetus. Quando vero e contrario ait: "Striata quaeque accipies pro mercede", omnes greges striata pepererunt.

Եթէ ասիցէ, Նկարէնքդ`` եղիցին քո վարձք, ամենայն խաշինքս նկարէնս ծնանին``. եւ եթէ ասիցէ թէ Սպիտակքդ`` եղիցին քո վարձք, ամենայն խաշինքս սպիտակս ծնանին:

უკუეთუ თქუას: ვითარმედ ჭრელი იგი იყავნ შენდა სასყიდელად, შობდენ ყოველნივე ცხოვარნი ჭრელსა. და უკუეთუ ესრეთ თქუას: იყვნედ სპეტაკნი სასყიდელად შენდა, შობდენ ყოველნივე ცხოვარნი სპეტაკსა. 8 8

8 If he said thus, The speckled shall be thy wages; then all the cattle bare speckled: and if he said thus, The ringstraked shall be thy hire; then bare all the cattle ringstraked.

ט. וַיַּצֵּל אֱלֹהִים אֶת מִקְנֵה אֲבִיכֶם וַיִּתֶּן לִי:

καὶ ἀφείλατο ὁ θεὸς πάντα τὰ κτήνη τοῦ πατρὸς ὑμῶν καὶ ἔδωκέν μοι αὐτά

9 ܘܲܦܪܲܫ ܐܲܠܵܗܵܐ ܡ̣ܢ ܩܸܢܝܵܢܵܐ ܕܐܲܒ݂ܘܼܟܹܝܢ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܝܼ.

Tulitque Deus substantiam patris vestri et dedit mihi.

Եւ եհան Աստուած զամենայն խաշինս`` հօր ձերոյ եւ ետ ինձ:

და მოუღო ღმერთმან ყოველივე იგი საცხოვარი მამისა თქუენისა და მომცა მე. 9 9

9 Thus God hath taken away the cattle of your father, and given them to me.

י. וַיְהִי בְּעֵת יַחֵם הַצֹּאן וָאֶשָּׂא עֵינַי וָאֵרֶא בַּחֲלוֹם וְהִנֵּה הָעֲתֻּדִים הָעֹלִים עַל הַצֹּאן עֲקֻדִּים נְקֻדִּים וּבְרֻדִּים:

καὶ ἐγένετο ἡνίκα ἐνεκίσσων τὰ πρόβατα καὶ εἶδον τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτὰ ἐν τῷ ὕπνῳ καὶ ἰδοὺ οἱ τράγοι καὶ οἱ κριοὶ ἀναβαίνοντες ἦσαν ἐπὶ τὰ πρόβατα καὶ τὰς αἶγας διάλευκοι καὶ ποικίλοι καὶ σποδοειδεῖς ῥαντοί

10 ܘܲܒ݂ܙܲܒ݂ܢܵܐ ܕܚܵܡܵܐ ܥܵܢܵܐ: ܐܵܪܝܼܡܹܬܼ ܥܲܝܢܲܝ ܘܲܚܙܹܝܬܼ ܒܚܸܠܡܵܐ: ܘܗܵܐ ܬܲܝܫܹ̈ܐ ܣܵܠܩܝܼܢ ܥܲܠ ܥܵܢܵܐ: ܩܪܵܚܹܐ: ܘܦܲܝܣܟ݂ܵܝܹܐ: ܘܒ݂ܵܪܕܹܐ.

Postquam enim conceptus gregis tempus advenerat, levavi oculos meos et vidi in somnis ascendentes mares super feminas, striatos et varios et respersos.

Եւ լինէր յորժամ զկծէին խաշինքն, տեսանէի աչօք իմովք յերազի, եւ ահա քաղք եւ խոյք ելանէին ի վերայ մաքեաց եւ այծից, պիսակք եւ խայտախարիւք եւ գորշախայտք:

და იყო, რაჟამს მაკდებოდეს ცხოვარნი და მუცლად-იღებდეს, ვიხილე თუალითა ჩემითა ძილსა შინა: და აჰა, ვაცები და ვერძები აღვიდოდა ცხოვართა და თხათა სპეტაკი და ჭრელი და ნაცრისფერად სხურებული. 10 10

10 And it came to pass at the time that the cattle conceived, that I lifted up mine eyes, and saw in a dream, and, behold, the rams which leaped upon the cattle were ringstraked, speckled, and grisled.

יא. וַיֹּאמֶר אֵלַי מַלְאַךְ הָאֱלֹהִים בַּחֲלוֹם יַעֲקֹב וָאֹמַר הִנֵּנִי:

καὶ εἶπέν μοι ὁ ἄγγελος τοῦ θεοῦ καθ᾽ ὕπνον Ιακωβ ἐγὼ δὲ εἶπα τί ἐστιν

11 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܝܼ ܡܲܠܲܐܟܹܗ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܒܚܸܠܡܵܐ: ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܘܐܸܡܪܹܬܼ ܗܵܐ ܐܸܢܵܐ.

Dixitque angelus Dei ad me in somnis: "Iacob". Et ego respondi: Adsum.

Եւ ասէ ցիս հրեշտակ Աստուծոյ ի տեսլեան. Յակոբ: Եւ ես ասեմ. Զի՞ է:

და მრქუა მე ანგელოზმან უფლისამან ძილსა შინა: იაკობ, იაკობ. მე ვარქუ ვითარმედ: რაჲ არს? და თქუა: 11 11

11 And the angel of God spake unto me in a dream, saying, Jacob: And I said, Here am I.

יב. וַיֹּאמֶר שָׂא נָא עֵינֶיךָ וּרְאֵה כָּל הָעֲתֻּדִים הָעֹלִים עַל הַצֹּאן עֲקֻדִּים נְקֻדִּים וּבְרֻדִּים כִּי רָאִיתִי אֵת כָּל אֲשֶׁר לָבָן עֹשֶׂה לָּךְ:

καὶ εἶπεν ἀνάβλεψον τοῖς ὀφθαλμοῖς σου καὶ ἰδὲ τοὺς τράγους καὶ τοὺς κριοὺς ἀναβαίνοντας ἐπὶ τὰ πρόβατα καὶ τὰς αἶγας διαλεύκους καὶ ποικίλους καὶ σποδοειδεῖς ῥαντούς ἑώρακα γὰρ ὅσα σοι Λαβαν ποιεῖ

12 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܝܼ: ܐܲܪܝܼܡ ܥܲܝܢܲܝܟ ܘܲܚܙܝܼ ܟܠ ܬܲܝܫܹ̈ܐ ܕܣܵܠܩܝܼܢ ܥܲܠ ܥܵܢܵܐ: ܩܪܵܚܹܐ: ܘܦܲܝܣܟ݂ܵܝܹܐ: ܘܒ݂ܵܪܕܹܐ: ܡܸܛܠ ܕܲܚܙܹܝܬܼ ܟܠ ܕܲܥ̣ܒܲܕ݂ ܠܵܟ݂ ܠܵܒ݂ܵܢ.

Qui ait: "Leva oculos tuos et vide universos masculos ascendentes super feminas, striatos et varios atque respersos. Vidi enim omnia, quae fecit tibi Laban.

Եւ ասէ. Հայեաց աչօք քովք, եւ տես զքաղսն եւ զխոյս որ ելանեն ի մաքիսն եւ յայծս. զիա՛րդ պիսակք եւ գորշախայտք եւ խայտախարիւք են. քանզի տեսի որչափ ինչ առնէր ընդ քեզ Լաբան:

აღიხილენ თუალნი შენნი და იხილენ ვაცები ესე და ვერძები, აღმავალი ცხოვართა და თხათა სპეტაკთა და ჭრელთა და ნაცრისფერად სხურებულთა, რამეთუ მე ვიხილე, რასა-იგი ლაბან გიყოფს შენ. 12 12

12 And he said, Lift up now thine eyes, and see, all the rams which leap upon the cattle are ringstraked, speckled, and grisled: for I have seen all that Laban doeth unto thee.

יג. אָנֹכִי הָאֵל בֵּית אֵל אֲשֶׁר מָשַׁחְתָּ שָּׁם מַצֵּבָה אֲשֶׁר נָדַרְתָּ לִּי שָׁם נֶדֶר עַתָּה קוּם צֵא מִן הָאָרֶץ הַזֹּאת וְשׁוּב אֶל אֶרֶץ מוֹלַדְתֶּךָ:

ἐγώ εἰμι ὁ θεὸς ὁ ὀφθείς σοι ἐν τόπῳ θεοῦ οὗ ἤλειψάς μοι ἐκεῖ στήλην καὶ ηὔξω μοι ἐκεῖ εὐχήν νῦν οὖν ἀνάστηθι καὶ ἔξελθε ἐκ τῆς γῆς ταύτης καὶ ἄπελθε εἰς τὴν γῆν τῆς γενέσεώς σου καὶ ἔσομαι μετὰ σοῦ

13 ܐܸܢܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܒܹܝܬܼ ܐܹܝܠ: ܕܲܡܫܲܚܬܿ ܠܝܼ ܬܲܡܵܢ ܩܵܝܹܡܬܼܵܐ: ܘܲܢܕܲܪܬܿ ܠܝܼ ܬܲܡܵܢ ܢܸܕ݂ܪܵܐ: ܗܵܫܵܐ ܩܘܼܡ ܦܘܿܩ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܗܵܕܹܐ: ܘܲܗܦܘܿܟ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܬܼܵܘܠܕ݂ܵܬܼܵܟ.

Ego sum Deus Bethel, ubi unxisti lapidem et votum vovisti mihi. Nunc ergo surge et egredere de terra hac revertens in terram nativitatis tuae"”.

Ես եմ Աստուած որ երեւեցայ քեզ ի տեղւոջն Աստուծոյ``. ուր օծեր ինձ զարձանն, եւ եդիր ուխտս. եւ արդ արի ել յերկրէս յայսմանէ, եւ երթ յերկիր ծննդեան քո, եւ եղէց ընդ քեզ:

მე ვარ ღმერთი შენი, რომელი გეჩუენე შენ ადგილსა ღმრთისასა, სადა-იგი სცხე ჩემდა ძეგლსა და აღმითქუ მე აღთქუმაჲ. აწ აღდეგ და განვედ ამიერ ქუეყანით და მივედ შენ ქუეყანასა შობისა შენისასა და ვიყო მე შენ თანა. 13 13

13 I am the God of Bethel, where thou anointedst the pillar, and where thou vowedst a vow unto me: now arise, get thee out from this land, and return unto the land of thy kindred.

יד. וַתַּעַן רָחֵל וְלֵאָה וַתֹּאמַרְנָה לוֹ הַעוֹד לָנוּ חֵלֶק וְנַחֲלָה בְּבֵית אָבִינוּ:

καὶ ἀποκριθεῖσα Ραχηλ καὶ Λεια εἶπαν αὐτῷ μὴ ἔστιν ἡμῖν ἔτι μερὶς ἢ κληρονομία ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ πατρὸς ἡμῶν

14 ܘܲܥܢܲܝ ܪܵܚܹܝܠ ܘܠܲܝܵܐ ܘܐܵܡܪܵܢ ܠܹܗ: ܬܘܼܒ݂ ܠܝܲܬܿܠܲܢ ܡܢܵܬܼܵܐ ܘܝܵܪܬܿܘܼܬܼܵܐ ܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܢ.

Responderunt ei Rachel et Lia: “Numquid habemus adhuc partem et hereditatem in domo patris nostri?

Պատասխանի ետուն Ռաքէլ եւ Լիա եւ ասեն ցնա. Միթէ գո՞յ եւս մեր այսուհետեւ բաժին եւ ժառանգութիւն ի տան հօր մերոյ:

მიუგეს ლია და რაქელ და ჰრქუეს მას: ნუუკუე ამიერითგან არს ნაწილ და სამკჳდრებელ სახისა შინა მამისა შენისასა? 14 14

14 And Rachel and Leah answered and said unto him, Is there yet any portion or inheritance for us in our father's house?

טו. הֲלוֹא נָכְרִיּוֹת נֶחְשַׁבְנוּ לוֹ כִּי מְכָרָנוּ וַיֹּאכַל גַּם אָכוֹל אֶת כַּסְפֵּנוּ:

οὐχ ὡς αἱ ἀλλότριαι λελογίσμεθα αὐτῷ πέπρακεν γὰρ ἡμᾶς καὶ κατέφαγεν καταβρώσει τὸ ἀργύριον ἡμῶν

15 ܗܵܐ ܐܲܝܟ ܢܘܼܟ݂ܪܵܝܵܬܼܵܐ ܚܫܝܼܒ݂ܵܢ ܚ̄ܢܲܢ ܠܹܗ: ܡܸܛܠ ܕܙܲܒܿܢܲܢ ܘܐܵܦ ܐܸܟܲܠ ܟܸܣܦܲܢ.

Nonne quasi alienas reputavit nos et vendidit nos comeditque pretium nostrum?

Ո՞չ ապաքէն իբրեւ զօտարոտիս համարեալ եմք նմա. զի վաճառեաց զմեզ եւ եկեր ուտելով զարծաթ մեր:

ანუ არა, ვითარცა უცხონი შერაცხილ ვართ მის წინაშე, რამეთუ განმყიდნა ჩვენ და შეჭამა შეჭმით ვეცხლი ჩუენი. 15 15

15 Are we not counted of him strangers? for he hath sold us, and hath quite devoured also our money.

טז. כִּי כָל הָעֹשֶׁר אֲשֶׁר הִצִּיל אֱלֹהִים מֵאָבִינוּ לָנוּ הוּא וּלְבָנֵינוּ וְעַתָּה כֹּל אֲשֶׁר אָמַר אֱלֹהִים אֵלֶיךָ עֲשֵׂה:

πάντα τὸν πλοῦτον καὶ τὴν δόξαν ἣν ἀφείλατο ὁ θεὸς τοῦ πατρὸς ἡμῶν ἡμῖν ἔσται καὶ τοῖς τέκνοις ἡμῶν νῦν οὖν ὅσα εἴρηκέν σοι ὁ θεός ποίει

16 ܡܸܛܠ ܕܟ݂ܠܹܗ ܥܘܼܬܼܪܵܐ ܕܲܦܪܲܫ ܐܲܠܵܗܵܐ ܡ̣ܢ ܕܐܲܒ݂ܘܼܢ: ܕܝܼܠܲܢ ܗ̄ܘܼ ܘܕܲܒ݂ܢܲܝܢ: ܘܗܵܫܵܐ ܟܠ ܕܐܵܡܲܪ ܠܵܟ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܥܒܸܕ݂.

Sed omnes opes, quas tulit Deus patri nostro, nobis abstulit ac filiis nostris; unde omnia, quae praecepit tibi Deus, fac”.

Ամենայն մեծութիւն եւ փառք`` զոր եհան Աստուած ի հօրէ մերմէ, մեզ եղիցի`` եւ որդւոց մերոց. արդ զոր ինչ ասաց քեզ Աստուած` արա:

ყოველივე სიმდიდრე და დიდებაჲ, რომელი მოუღო ღმერთმან მამისაგან ჩუენისა, ჩუენდა იყოს და შჳლთა ჩუენთა. აწ რაჲ-იგი გრქუა შენ ღმერთმან შენმან, ეგრეცა ყავ: 16 16

16 For all the riches which God hath taken from our father, that is ours, and our children's: now then, whatsoever God hath said unto thee, do.

יז. וַיָּקָם יַעֲקֹב וַיִּשָּׂא אֶת בָּנָיו וְאֶת נָשָׁיו עַל הַגְּמַלִּים:

ἀναστὰς δὲ Ιακωβ ἔλαβεν τὰς γυναῖκας αὐτοῦ καὶ τὰ παιδία αὐτοῦ ἐπὶ τὰς καμήλους

17 ܘܩܵܡ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܲܫܩܲܠ ܠܲܒ݂ܢܵܘܗܝ: ܘܲܠܢܸܫܵܘܗܝ ܥܲܠ ܓܲܡܠܹ̈ܐ.

Surrexit itaque Iacob et imposuit liberos suos ac coniuges suas super camelos.

Յարեաւ Յակոբ, առ զկանայս իւր եւ զմանկունս իւր, եւ եհան զնոսա յուղտս:

აღდგა იაკობ და წარიყვანნა ცოლნი თჳსნი და ყრმანი და აღსხნა იგინი აქლემებსა. 17 17

17 Then Jacob rose up, and set his sons and his wives upon camels;

יח. וַיִּנְהַג אֶת כָּל מִקְנֵהוּ וְאֶת כָּל רְכֻשׁוֹ אֲשֶׁר רָכָשׁ מִקְנֵה קִנְיָנוֹ אֲשֶׁר רָכַשׁ בְּפַדַּן אֲרָם לָבוֹא אֶל יִצְחָק אָבִיו אַרְצָה כְּנָעַן:

καὶ ἀπήγαγεν πάντα τὰ ὑπάρχοντα αὐτοῦ καὶ πᾶσαν τὴν ἀποσκευὴν αὐτοῦ ἣν περιεποιήσατο ἐν τῇ Μεσοποταμίᾳ καὶ πάντα τὰ αὐτοῦ ἀπελθεῖν πρὸς Ισαακ τὸν πατέρα αὐτοῦ εἰς γῆν Χανααν

18 ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܟܠܵܗܿ ܒܥܝܼܪܹܗ ܘܟ݂ܠܹܗܿ ܩܸܢܝܵܢܹܗ ܕܲܩܢܵܐ ܒܦܵܕܵܢ ܕܐܵܪܵܡ: ܠܡܹܐܬܼܵܐ ܠܘܵܬܼ ܐܝܼܣܚܵܩ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ.

Tulitque omnes greges suos et omnem substantiam suam, quidquid in Paddanaram acquisierat, ut iret ad Isaac patrem suum in terram Chanaan.

Եւ խաղացոյց զամենայն ինչս իւր եւ զամենայն ստացուածս իւր զոր արար ի Միջագետս Ասորւոց, երթալ առ Իսահակ հայր իւր յերկիրն Քանանացւոց:

და წარიღო ყოველივე მონაგები მისი და ყოველი ჭურჭელი მისი, რომელ მოიგო შუამდინარეს და ყოველივე, რაჲცა იყო მისი. და წარმემართა მისლვად ისაკისასა, მამისა თჳსისა, ქუეყანად ქანანისა. 18 18

18 And he carried away all his cattle, and all his goods which he had gotten, the cattle of his getting, which he had gotten in Padanaram, for to go to Isaac his father in the land of Canaan.

יט. וְלָבָן הָלַךְ לִגְזֹז אֶת צֹאנוֹ וַתִּגְנֹב רָחֵל אֶת הַתְּרָפִים אֲשֶׁר לְאָבִיהָ:

Λαβαν δὲ ᾤχετο κεῖραι τὰ πρόβατα αὐτοῦ ἔκλεψεν δὲ Ραχηλ τὰ εἴδωλα τοῦ πατρὸς αὐτῆς

19 ܘܠܵܒ݂ܵܢ ܐܸܙܲܠ ܠܡܸܓܲܙ ܥܵܢܹܗ: ܘܓܸܢܒܲܬܼ ܪܵܚܹܝܠ ܨܲܠܡܹ̈ܐ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗܿ.

Eo tempore Laban ierat ad tondendas oves, et Rachel furata est theraphim patris sui.

Եւ Լաբան երթեալ էր ի կտուրս խաշանց իւրոց. եւ գողացաւ Ռաքէլ զկուռս հօր իւրոյ:

ხოლო ლაბან მივიდოდა რისვად ცხოვართა თჳსთა. და მოიპარნა რაქელ კერპნი მამისა თჳსისანი. 19 19

19 And Laban went to shear his sheep: and Rachel had stolen the images that were her father's.

כ. וַיִּגְנֹב יַעֲקֹב אֶת לֵב לָבָן הָאֲרַמִּי עַל בְּלִי הִגִּיד לוֹ כִּי בֹרֵחַ הוּא:

ἔκρυψεν δὲ Ιακωβ Λαβαν τὸν Σύρον τοῦ μὴ ἀναγγεῖλαι αὐτῷ ὅτι ἀποδιδράσκει

20 ܘܲܓܼܢܲܒ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܸܒܹܿܗ ܕܠܵܒ݂ܵܢ ܐܵܪܵܡܵܝܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܠܵܐ ܚܵܘܝܹܗ ܕܐܵܙܹܠ.

Iacob autem decepit cor Laban, non indicans ei quod fugeret.

Եւ գողացաւ Յակոբ զսիրտ Լաբանու աներոյ իւրոյ`` չպատմել նմա թէ գնայցէ:

და დაუმალა იაკობ ლაბანს ასურსა და არა უთხრა, რამეთუ წარივლტის. 20 20

20 And Jacob stole away unawares to Laban the Syrian, in that he told him not that he fled.

כא. וַיִּבְרַח הוּא וְכָל אֲשֶׁר לוֹ וַיָּקָם וַיַּעֲבֹר אֶת הַנָּהָר וַיָּשֶׂם אֶת פָּנָיו הַר הַגִּלְעָד:

καὶ ἀπέδρα αὐτὸς καὶ πάντα τὰ αὐτοῦ καὶ διέβη τὸν ποταμὸν καὶ ὥρμησεν εἰς τὸ ὄρος Γαλααδ

21 ܘܲܥܪܲܩ ܗܘܼ ܘܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܹܗ: ܘܩܵܡ ܘܲܥܒܲܪ ܢܲܗܪܵܐ: ܘܣܵܡ ܐܲܦܵܘܗܝ ܠܛܘܼܪ ܓܸܠܥܵܕ݂.

Cumque fugisset cum omnibus, quae possidebat, et, amne transmisso, pergeret contra montem Galaad,

Եւ գնաց ինքն եւ ամենայն որ ինչ իւր էր, եւ յարուցեալ անց ընդ Գետ եւ դիմեաց ի լեառն Գաղաադու:

და წარივლტოდა იგი და ყოველივე მისი. და წიაღჴდა მდინარესა და მიმართა მთასა მას გალადისასა. 21 21

21 So he fled with all that he had; and he rose up, and passed over the river, and set his face toward the mount Gilead.

כב. וַיֻּגַּד לְלָבָן בַּיּוֹם הַשְּׁלִישִׁי כִּי בָרַח יַעֲקֹב:

ἀνηγγέλη δὲ Λαβαν τῷ Σύρῳ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ὅτι ἀπέδρα Ιακωβ

22 ܘܐܸܬܼܐܡܲܪ ܠܠܵܒ݂ܵܢ ܒܝܵܘܡܵܐ ܕܲܬܼܠܵܬܼܵܐ: ܕܲܥܪܲܩ ܠܹܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂.

nuntiatum est Laban die tertio quod fugisset Iacob.

Ազդ եղեւ Լաբանու Ասորւոյ յաւուրն երրորդի, եթէ գնաց Յակոբ:

უთხრეს ლაბანს ასურსა დღესა მესამესა. ვითარმედ წიაღჴდა იაკობ. 22 22

22 And it was told Laban on the third day that Jacob was fled.

כג. וַיִּקַּח אֶת אֶחָיו עִמּוֹ וַיִּרְדֹּף אַחֲרָיו דֶּרֶךְ שִׁבְעַת יָמִים וַיַּדְבֵּק אֹתוֹ בְּהַר הַגִּלְעָד:

καὶ παραλαβὼν πάντας τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ μεθ᾽ ἑαυτοῦ ἐδίωξεν ὀπίσω αὐτοῦ ὁδὸν ἡμερῶν ἑπτὰ καὶ κατέλαβεν αὐτὸν ἐν τῷ ὄρει τῷ Γαλααδ

23 ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܠܐܲܚܵܘܗܝ ܥܲܡܹܗ: ܘܲܪܕܲܦ ܒܵܬܼܪܹܗ ܡܲܪܕܸܐ ܫܲܒ݂ܥܵܐ ܝܵܘܡܝܼܢ: ܘܐܲܕ݂ܪܟܹܗ ܒܛܘܼܪܵܐ ܕܓܸܠܥܵܕ݂.

Qui, assumptis fratribus suis, persecutus est eum diebus septem et comprehendit eum in monte Galaad.

Եւ առեալ զեղբարս իւր ընդ իւր, պնդեցաւ զկնի նորա ճանապարհ զեւթն աւուր, եւ եհաս նմա ի լերինն Գաղաադու:

და წარიყუანნა მის თანა ყოველნი ძენი მისნი, ლაბან დევნა-უყო იაკობს გზასა შჳდისა დღისასა და ეწია მას მთასა გალადისასა. 23 23

23 And he took his brethren with him, and pursued after him seven days' journey; and they overtook him in the mount Gilead.

כד. וַיָּבֹא אֱלֹהִים אֶל לָבָן הָאֲרַמִּי בַּחֲלֹם הַלָּיְלָה וַיֹּאמֶר לוֹ הִשָּׁמֶר לְךָ פֶּן תְּדַבֵּר עִם יַעֲקֹב מִטּוֹב עַד רָע:

ἦλθεν δὲ ὁ θεὸς πρὸς Λαβαν τὸν Σύρον καθ᾽ ὕπνον τὴν νύκτα καὶ εἶπεν αὐτῷ φύλαξαι σεαυτόν μήποτε λαλήσῃς μετὰ Ιακωβ πονηρά

24 ܘܐܸܬܼܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܥܲܠ ܠܵܒ݂ܵܢ ܐܵܪܵܡܵܝܵܐ ܒܚܸܠܡܵܐ ܕܠܸܠܝܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܐܸܙܕܲܗܲܪ ܠܵܟ݂ ܕܲܠܡܵܐ ܬܡܲܠܸܠ ܥܲܡ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܡ̣ܢ ܛܵܒ݂ܬܼܵܐ ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܒ݂ܝܼܫܬܵܐ.

Venit autem Deus ad Laban Aramaeum per somnium noctis dixitque ei: "Cave, ne quidquam loquaris contra Iacob!".

Եւ եկն Աստուած առ Լաբան Ասորի ի տեսլեան գիշերոյ եւ ասէ ցնա. Զգոյշ լեր անձին քում, գուցէ խօսիցիս ընդ Յակոբայ անզգամութեամբ:

ხოლო მოვიდა ღმერთი ლაბანისა ჩუენებად ღამე და ჰრქუა მას: ეკრძალე, ნუუკუე ეტყოდე იაკობს ფიცხელად და ეწია ლაბან იაკობს. 24 24

24 And God came to Laban the Syrian in a dream by night, and said unto him, Take heed that thou speak not to Jacob either good or bad.

כה. וַיַּשֵּׂג לָבָן אֶת יַעֲקֹב וְיַעֲקֹב תָּקַע אֶת אָהֳלוֹ בָּהָר וְלָבָן תָּקַע אֶת אֶחָיו בְּהַר הַגִּלְעָד:

καὶ κατέλαβεν Λαβαν τὸν Ιακωβ Ιακωβ δὲ ἔπηξεν τὴν σκηνὴν αὐτοῦ ἐν τῷ ὄρει Λαβαν δὲ ἔστησεν τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ ἐν τῷ ὄρει Γαλααδ

25 ܘܐܲܕ݂ܪܸܟ ܠܵܒ݂ܵܢ ܠܝܵܥܩܘܿܒ݂: ܘܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܢܩܲܫ ܡܲܫܟܿܢܹܗ ܒܛܘܼܪܵܐ: ܘܠܵܒ݂ܵܢ ܐܲܫܪܝܼ ܐܲܚܵܘܗܝ ܒܛܘܼܪܵܐ ܕܓܸܠܥܵܕ݂.

Iamque Iacob extenderat in monte tabernaculum, cum Laban, consecutus eum cum fratribus suis, in eodem monte Galaad fixit tentorium.

Եւ եհաս Լաբան Յակոբայ. եւ Յակոբ եհար զխորան իւր ի լերինն. եւ Լաբան կացոյց զեղբարս իւր ի լերինն Գաղաադու:

ხოლო იაკობს აღედგა კარავი მთასა მას ზედა, და ლაბან დაადგინა ძმანი თჳსნი მთასა მას ზედა გალაადისა. 25 25

25 Then Laban overtook Jacob. Now Jacob had pitched his tent in the mount: and Laban with his brethren pitched in the mount of Gilead.

כו. וַיֹּאמֶר לָבָן לְיַעֲקֹב מֶה עָשִׂיתָ וַתִּגְנֹב אֶת לְבָבִי וַתְּנַהֵג אֶת בְּנֹתַי כִּשְׁבֻיוֹת חָרֶב:

εἶπεν δὲ Λαβαν τῷ Ιακωβ τί ἐποίησας ἵνα τί κρυφῇ ἀπέδρας καὶ ἐκλοποφόρησάς με καὶ ἀπήγαγες τὰς θυγατέρας μου ὡς αἰχμαλώτιδας μαχαίρᾳ

26 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܒ݂ܵܢ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܡܵܢܵܐ ܥܸܒ݂ܕܹܿܬܼ ܠܵܟ݂ ܕܲܓܼܢܲܒ݂ܬܿ ܠܲܒ݂ܢܲܝ: ܘܲܕ݂ܒܲܪܬܿ ܠܲܒ݂ܢܵܬܼܝ ܐܲܝܟ ܫܒ݂ܝܼܬܼܵܐ ܕܚܲܪܒܵܐ.

Et dixit ad Iacob: “Quare ita egisti et decepisti cor meum, abigens filias meas quasi captivas gladio?

Եւ ասէ Լաբան ցՅակոբ. Ընդէ՞ր արարեր զայդ, ընդէ՞ր գաղտագնաց եղեր յինէն, եւ գողացար զիս``, եւ վարեցեր զդստերս իմ իբրեւ զգերեալս սրոյ:

და ჰრქუა ლაბან იაკობს: რაჲ ესე მიყავ? რაჲსა იდუმალ წარმოივლტოდე? დამპარენ-ცა და წარმოიყუანენ ასულნი ჩემნი, ვითარცა ტყუენი მახჳლითა. 26 26

26 And Laban said to Jacob, What hast thou done, that thou hast stolen away unawares to me, and carried away my daughters, as captives taken with the sword?

כז. לָמָּה נַחְבֵּאתָ לִבְרֹחַ וַתִּגְנֹב אֹתִי וְלֹא הִגַּדְתָּ לִּי וָאֲשַׁלֵּחֲךָ בְּשִׂמְחָה וּבְשִׁרִים בְּתֹף וּבְכִנּוֹר:

καὶ εἰ ἀνήγγειλάς μοι ἐξαπέστειλα ἄν σε μετ᾽ εὐφροσύνης καὶ μετὰ μουσικῶν τυμπάνων καὶ κιθάρας

27 ܠܡܵܢܵܐ ܐܸܬܿܛܲܫܝܼܬܿ ܠܡܸܥܪܲܩ: ܘܐܸܬܼܓܿܢܸܒ݂ܬܿ ܡܹܢܝ ܘܠܵܐ ܚܵܘܝܼܬܵܢܝ: ܫܲܕܲܪܬܵܟ݂ ܕܹܝܢ ܒܚܲܕ݂ܘܼܬܼܵܐ: ܘܒܲܙܡܵܪܵܐ: ܘܲܒ݂ܟܸܢܵܪܹ̈ܐ: ܘܒܲܦܠܲܓܹ̈ܐ.

Cur clam fugisti et decepisti me, non indicans mihi, ut prosequerer te cum gaudio et canticis et tympanis et citharis?

Եւ եթէ ազդ արարեալ էր ինձ,`` առաքէի զքեզ ուրախութեամբ եւ արուեստականօք թմբկաց եւ քնարաց:

და თუმცა მითხრა მე, წარმო-მცა-გგზავნე შენ სახიობითა, ბობღნითა და ქნარითა. 27 27

27 Wherefore didst thou flee away secretly, and steal away from me; and didst not tell me, that I might have sent thee away with mirth, and with songs, with tabret, and with harp?

כח. וְלֹא נְטַשְׁתַּנִי לְנַשֵּׁק לְבָנַי וְלִבְנֹתָי עַתָּה הִסְכַּלְתָּ עֲשׂוֹ:

οὐκ ἠξιώθην καταφιλῆσαι τὰ παιδία μου καὶ τὰς θυγατέρας μου νῦν δὲ ἀφρόνως ἔπραξας

28 ܘܠܵܐ ܫܒܲܩܬܵܢܝ ܠܲܡܢܲܫܵܩܘܼ ܠܲܒ݂ܢܲܝ ܘܠܲܒ݂ܢܵܬܼܝ: ܗܵܫܵܐ ܐܲܣܟܸܿܠܬܿ ܒܡܸܕܸܡ ܕܲܥܒܲܕܿܬܿ.

Non es passus, ut oscularer filios meos ac filias; stulte operatus es. Et nunc

Եւ չէի՞ արդեւք արժանի`` համբուրել զորդեակս իմ եւ զդստերս իմ. եւ արդ անմտութեամբ արարեր:

არა ვღირდია ამბორის-ყოფად ყრმათა ჩემთა და ასულთა ჩემთა? ხოლო აწ უგუნურად ჰყავ. 28 28

28 And hast not suffered me to kiss my sons and my daughters? thou hast now done foolishly in so doing.

כט. יֶשׁ לְאֵל יָדִי לַעֲשׂוֹת עִמָּכֶם רָע וֵאלֹהֵי אֲבִיכֶם אֶמֶשׁ אָמַר אֵלַי לֵאמֹר הִשָּׁמֶר לְךָ מִדַּבֵּר עִם יַעֲקֹב מִטּוֹב עַד רָע:

καὶ νῦν ἰσχύει ἡ χείρ μου κακοποιῆσαί σε ὁ δὲ θεὸς τοῦ πατρός σου ἐχθὲς εἶπεν πρός με λέγων φύλαξαι σεαυτόν μήποτε λαλήσῃς μετὰ Ιακωβ πονηρά

29 ܡܵܛܹܐ ܗ̄ܘܵܐ ܒܐܝܼܕܲܝ ܕܐܸܥܒܸܿܕ ܠܟ݂ܘܿܢ ܒܝܼܫܬܵܐ: ܘܐܲܠܵܗܵܐ ܕܐܲܒ݂ܘܼܟ݂ܘܿܢ ܒܪܲܡܫܵܐ ܐܸܡܲܪ ܠܝܼ: ܐܸܙܕܲܗܲܪ ܠܵܟ݂ ܕܲܠܡܵܐ ܬܡܲܠܸܠ ܥܲܡ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܡ̣ܢ ܛܵܒ݂ܬܼܵܐ ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܒ݂ܝܼܫܬܵܐ.

valet quidem manus mea reddere tibi malum, sed Deus patris vestri heri dixit mihi: “Cave, ne loquaris contra Iacob quidquam!”.

Եւ այժմ ձեռնհաս էի առնել քեզ չար, բայց Աստուած հօր քո երէկ ասաց ցիս, ասէ. Զգոյշ լեր գուցէ խօսիցիս ընդ Յակոբայ անզգամութեամբ:

და აწცა შემძლებელ არს ჴელი ჩემი ბოროტის-ყოფად შენდა. არამედ ღმერთმან მამისა შენისამან მრქუა მე გუშინ: ეკრძალე თავსა შენსა, ნუუკუე ეტყოდი იაკობს ბოროტსა. 29 29

29 It is in the power of my hand to do you hurt: but the God of your father spake unto me yesternight, saying, Take thou heed that thou speak not to Jacob either good or bad.

ל. וְעַתָּה הָלֹךְ הָלַכְתָּ כִּי נִכְסֹף נִכְסַפְתָּה לְבֵית אָבִיךָ לָמָּה גָנַבְתָּ אֶת אֱלֹהָי:

νῦν οὖν πεπόρευσαι ἐπιθυμίᾳ γὰρ ἐπεθύμησας ἀπελθεῖν εἰς τὸν οἶκον τοῦ πατρός σου ἵνα τί ἔκλεψας τοὺς θεούς μου

30 ܘܗܵܫܵܐ ܡܹܐܙܲܠ ܐܵܙܹܠ ܐܲܢ̄ܬܿ: ܡܸܛܠ ܕܡܸܬܼܪܲܓܼܪܵܓܼܘܼ ܐܸܬܼܪܲܓܼܪܲܓܼܬܿ ܠܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܟ: ܠܡܵܢܵܐ ܓܢܲܒ݂ܬ ܐܲܠܵܗܲܝ̈.

Esto, profectus es, quia desiderio tibi erat domus patris tui; cur furatus es deos meos?”.

Եւ արդ գնացեալ երթաս, զի ցանկանալով ցանկացեալ ես երթալ ի տուն հօր քո. եւ ընդէ՞ր գողացար զաստուածսն իմ:

და აწ წარმოსრულ ხარ, გულის თქუმით გულმან გითქუა წარსლვად სახედ მამისა შენისა. გარნა რაჲსათჳს წარმოიპარენ ღმერთნი ჩემნი? 30 30

30 And now, though thou wouldest needs be gone, because thou sore longedst after thy father's house, yet wherefore hast thou stolen my gods?

לא. וַיַּעַן יַעֲקֹב וַיֹּאמֶר לְלָבָן כִּי יָרֵאתִי כִּי אָמַרְתִּי פֶּן תִּגְזֹל אֶת בְּנוֹתֶיךָ מֵעִמִּי:

ἀποκριθεὶς δὲ Ιακωβ εἶπεν τῷ Λαβαν εἶπα γάρ μήποτε ἀφέλῃς τὰς θυγατέρας σου ἀπ᾽ ἐμοῦ καὶ πάντα τὰ ἐμά

31 ܘܲܥܢܵܐ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܠܵܒ݂ܵܢ: ܡܸܛܠ ܕܕܸܚܠܹܬܼ ܘܐܸܡܲܪ݂ܬܿ ܕܕܲܠܡܵܐ ܬܸܕܸܒܲܪ ܒܢܵܬܼܵܟ݂ ܡܹܢܝ.

Respondit Iacob: “Quia timui. Dixi enim, ne forte violenter auferres filias tuas a me.

Պատասխանի ետ Յակոբ եւ ասէ ցԼաբան. Քանզի երկեայ. ասացի թէ գուցէ հանիցես զդստերս քո յինէն, եւ զամենայն ինչ զիմ:

მიუგო იაკობ და ჰრქუა ლაბანს: რამეთუ შემეშინა და ვთქუ: ნუუკუე მიმიხუნე ასულნი შენნი და ყოველივე ჩემი. 31 31

31 And Jacob answered and said to Laban, Because I was afraid: for I said, Peradventure thou wouldest take by force thy daughters from me.

לב. עִם אֲשֶׁר תִּמְצָא אֶת אֱלֹהֶיךָ לֹא יִחְיֶה נֶגֶד אַחֵינוּ הַכֶּר לְךָ מָה עִמָּדִי וְקַח לָךְ וְלֹא יָדַע יַעֲקֹב כִּי רָחֵל גְּנָבָתַם:

ἐπίγνωθι τί ἐστιν τῶν σῶν παρ᾽ ἐμοί καὶ λαβέ καὶ οὐκ ἐπέγνω παρ᾽ αὐτῷ οὐθέν καὶ εἶπεν αὐτῷ Ιακωβ παρ᾽ ᾧ ἐὰν εὕρῃς τοὺς θεούς σου οὐ ζήσεται ἐναντίον τῶν ἀδελφῶν ἡμῶν οὐκ ᾔδει δὲ Ιακωβ ὅτι Ραχηλ ἡ γυνὴ αὐτοῦ ἔκλεψεν αὐτούς

32 ܠܘܵܬܼ ܡܿܢ ܕܢܸܫܬܲܟ݂ܚܘܼܢ ܐܲܠܵܗܲܝܟ ܠܵܐ ܢܸܚܸܐ: ܩܕ݂ܵܡ ܐܲܚܲܝܢ ܐܸܫܬܵܘܕܲܥ ܕܝܼܠܵܟ: ܡܵܢܵܐ ܐܝܼܬܼ ܠܘܵܬܼܝ ܘܣܲܒ݂ ܠܵܟ: ܘܠܵܐ ܝܼܕܲܥ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܕܪܵܚܹܝܠ ܓܸܢܒܲܬ̤ ܐܸܢܹܝܢ.

Apud quemcumque inveneris deos tuos, non vivat! Coram fratribus nostris scrutare, quidquid tuorum apud me inveneris, et aufer”. Ignorabat enim Iacob quod Rachel furata esset theraphim.

Եւ ասէ Յակոբ.`` Առ որում գտցես զաստուածսն քո, մի՛ կեցցէ առաջի`` եղբարցս մերոց. եւ արդ ծանիր ինչ ի քոց ընչից առ իս, եւ առցես: Եւ ոչ ծանեաւ առ նմա եւ ոչ ինչ. եւ ոչ`` գիտէր Յակոբ թէ Ռաքելայ կնոջ իւրոյ`` գողացեալ էր զնոսա:

მიუგო იაკობ და ჰრქუა: რომლისა თანა ჰპოვნე ღმერთნი შენნი, არა ცხონდეს წინაშე ძმათა ჩემთა აწ უკუე იცან ყოველი, რაჲ არს შენი ჩემ თანა, და მიიღე. და ვერარაჲ იცნა მის თანა არცა ერთი რაჲ. არა იცოდა იაკობ, რამეთუ რაქელ, ცოლმან მისმან, წარმოიპარნა იგინი. 32 32

32 With whomsoever thou findest thy gods, let him not live: before our brethren discern thou what is thine with me, and take it to thee. For Jacob knew not that Rachel had stolen them.

לג. וַיָּבֹא לָבָן בְּאֹהֶל יַעֲקֹב וּבְאֹהֶל לֵאָה וּבְאֹהֶל שְׁתֵּי הָאֲמָהֹת וְלֹא מָצָא וַיֵּצֵא מֵאֹהֶל לֵאָה וַיָּבֹא בְּאֹהֶל רָחֵל:

εἰσελθὼν δὲ Λαβαν ἠρεύνησεν εἰς τὸν οἶκον Λειας καὶ οὐχ εὗρεν καὶ ἐξελθὼν ἐκ τοῦ οἴκου Λειας ἠρεύνησεν τὸν οἶκον Ιακωβ καὶ ἐν τῷ οἴκῳ τῶν δύο παιδισκῶν καὶ οὐχ εὗρεν εἰσῆλθεν δὲ καὶ εἰς τὸν οἶκον Ραχηλ

33 ܘܥܲܠ ܠܵܒ݂ܵܢ ܠܡܲܫܟܿܢܵܐ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܲܠܡܲܫܟܿܢܵܐ ܕܠܲܝܵܐ ܘܲܠܡܲܫܟܿܢܵܐ ܕܬܲܪܬܹܿܝܢ ܐܲܡܗܵܬܼܵܐ: ܘܠܵܐ ܐܸܫܟܲܚ: ܘܲܢܦܲܩ ܡ̣ܢ ܡܲܫܟܿܢܵܐ ܕܠܲܝܵܐ ܘܥܲܠ ܠܡܲܫܟܿܢܵܐ ܕܪܵܚܹܝܠ.

Ingressus itaque Laban tabernacula Iacob et Liae et utriusque famulae, non invenit. Egressus de tentorio Liae, intravit tentorium Rachelis.

Եւ մտեալ Լաբան յուզէր ի տան Յակոբայ, եւ ի տան Լիայ, եւ ի տան երկոցուն հարճիցն, եւ ոչ գտանէր. եւ ելեալ ի տանէ անտի Լիայ` եմուտ ի տուն Ռաքելի:

შევიდა ლაბან და აღიხილა სახლი ლიასი და არა პოვა, გამოვიდა სახლისაგან ლიაჲსა და აღიხილა სახლი იაკობისი და არა პოვა, და სახლები ორთავე მჴევალთა და არა პოვა. და შევიდა სახლსა რაქელისსა. 33 33

33 And Laban went into Jacob's tent, and into Leah's tent, and into the two maidservants' tents; but he found them not. Then went he out of Leah's tent, and entered into Rachel's tent.

לד. וְרָחֵל לָקְחָה אֶת הַתְּרָפִים וַתְּשִׂמֵם בְּכַר הַגָּמָל וַתֵּשֶׁב עֲלֵיהֶם וַיְמַשֵּׁשׁ לָבָן אֶת כָּל הָאֹהֶל וְלֹא מָצָא:

Ραχηλ δὲ ἔλαβεν τὰ εἴδωλα καὶ ἐνέβαλεν αὐτὰ εἰς τὰ σάγματα τῆς καμήλου καὶ ἐπεκάθισεν αὐτοῖς

34 ܘܪܵܚܹܝܠ ܢܸܣܒܲܬܼ ܨܲܠܡܹ̈ܐ: ܘܣܵܡܲܬܼ ܐܸܢܘܿܢ ܒܲܥܒ݂ܝܼܛܵܐ ܕܓܲܡܠܵܐ: ܘܝܸܬܼܒܲܬܼ ܥܠܲܝܗܘܿܢ: ܘܡܵܫ ܠܵܒ݂ܵܢ ܟܠܹܗ ܡܲܫܟܿܢܵܐ ܘܠܵܐ ܐܸܫܟܲܚ.

Illa autem absconderat theraphim in stramento cameli et sedit desuper. Scrutantique omne tentorium et nihil invenienti

Իսկ Ռաքելի առեալ զկուռսն եդ ընդ ուղտու պատատաւ, եւ նստաւ ի վերայ նոցա. եւ յուզեաց Լաբան զամենայն տաղաւարն եւ ոչ եգիտ:

ხოლო რაქელ მოიხუნა კერპნი იგი და ქუე შესხნა იგინი პალანთა აქლემისათა და დაჯდა მათ ზედა. 34 34

34 Now Rachel had taken the images, and put them in the camel's furniture, and sat upon them. And Laban searched all the tent, but found them not.

לה. וַתֹּאמֶר אֶל אָבִיהָ אַל יִחַר בְּעֵינֵי אֲדֹנִי כִּי לוֹא אוּכַל לָקוּם מִפָּנֶיךָ כִּי דֶרֶךְ נָשִׁים לִי וַיְחַפֵּשׂ וְלֹא מָצָא אֶת הַתְּרָפִים:

καὶ εἶπεν τῷ πατρὶ αὐτῆς μὴ βαρέως φέρε κύριε οὐ δύναμαι ἀναστῆναι ἐνώπιόν σου ὅτι τὸ κατ᾽ ἐθισμὸν τῶν γυναικῶν μοί ἐστιν ἠρεύνησεν δὲ Λαβαν ἐν ὅλῳ τῷ οἴκῳ καὶ οὐχ εὗρεν τὰ εἴδωλα

35 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܪܵܚܹܝܠ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܠܵܐ ܢܸܬܼܒܿܐܸܫ ܒܥܲܝܢܲܝ ܡܵܪܝ ܡܸܛܠ ܕܠܵܐ ܡܸܫܟܿܚܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܠܲܡܩܵܡ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟ: ܡܸܛܠ ܕܐܘܼܪܚܵܐ ܠܝܼ ܕܢܸܫܹ̈ܐ: ܘܲܒ݂ܨܵܐ ܘܠܵܐ ܐܸܫܟܲܚ ܨܲܠܡܹ̈ܐ.

ait: “Ne irascatur dominus meus, quod coram te assurgere nequeo, quia iuxta consuetudinem feminarum nunc accidit mihi”. Quaesivit ergo et non invenit theraphim.

Եւ նա ասէ ցհայր իւր. Մի՛ ինչ ծանր թուեսցի քեզ, տէր. ոչ կարեմ յոտն յառնել առաջի քո, քանզի ի կանանց օրէնս եմ: Եւ յուզեաց Լաբան զամենայն զտունն`` եւ ոչ եգիտ զկուռսն:

და ჰრქუა მამასა თჳსსა: ნუ მძიმე-გიჩნ, უფალო, ვერ ძალ-მიც აღდგომად შენ წინაშე, რამეთუ ჩუეულებათა დედათასა ვარ მე. აღიხილა ლაბან ყოველივე სახლნი და არა პოვა კერპნი იგი. 35 35

35 And she said to her father, Let it not displease my lord that I cannot rise up before thee; for the custom of women is upon me. And he searched but found not the images.

לו. וַיִּחַר לְיַעֲקֹב וַיָּרֶב בְּלָבָן וַיַּעַן יַעֲקֹב וַיֹּאמֶר לְלָבָן מַה פִּשְׁעִי מַה חַטָּאתִי כִּי דָלַקְתָּ אַחֲרָי:

ὠργίσθη δὲ Ιακωβ καὶ ἐμαχέσατο τῷ Λαβαν ἀποκριθεὶς δὲ Ιακωβ εἶπεν τῷ Λαβαν τί τὸ ἀδίκημά μου καὶ τί τὸ ἁμάρτημά μου ὅτι κατεδίωξας ὀπίσω μου

36 ܘܐܸܬܼܒܿܐܸܫ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܲܢܨܵܐ ܥܲܡ ܠܵܒ݂ܵܢ: ܘܲܥܢܵܐ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܠܵܒ݂ܵܢ: ܡܵܢܵܐ ܗ̄ܝܼ ܣܲܟ݂ܠܘܼܬܼܝ ܘܡܵܢܵܘ ܣܘܼܪܚܵܢܝ ܕܲܪܕܲܦܬܿ ܒܵܬܲܪܝ.

Tumensque Iacob cum iurgio ait: “Quam ob culpam meam et ob quod peccatum meum sic persecutus es me,

Բարկացաւ Յակոբ եւ կագէր ընդ Լաբանու. պատասխանի ետ Յակոբ եւ ասէ ցԼաբան. Զի՞նչ վնաս է իմ, կամ զի՞նչ յանցանք են իմ, զի պնդեցար զհետ իմ:

განრისხნა იაკობ და ჰლალვიდა ლაბანს. და ჰრქუა: რაჲ არს ბრალი ჩემი და შეცოდებაჲ ჩემი. რამეთუ მდევნი? 36 36

36 And Jacob was wroth, and chode with Laban: and Jacob answered and said to Laban, What is my trespass? what is my sin, that thou hast so hotly pursued after me?

לז. כִּי מִשַּׁשְׁתָּ אֶת כָּל כֵּלַי מַה מָּצָאתָ מִכֹּל כְּלֵי בֵיתֶךָ שִׂים כֹּה נֶגֶד אַחַי וְאַחֶיךָ וְיוֹכִיחוּ בֵּין שְׁנֵינוּ:

καὶ ὅτι ἠρεύνησας πάντα τὰ σκεύη μου τί εὗρες ἀπὸ πάντων τῶν σκευῶν τοῦ οἴκου σου θὲς ὧδε ἐναντίον τῶν ἀδελφῶν μου καὶ τῶν ἀδελφῶν σου καὶ ἐλεγξάτωσαν ἀνὰ μέσον τῶν δύο ἡμῶν

37 ܗܵܐ ܡܵܫܬܿ ܟܠܗܘܿܢ ܡܵܢܲܝ: ܡܵܢܵܐ ܐܸܫܟܲܚܬܿ ܡ̣ܢ ܟܠܗܘܿܢ ܡܵܐܢܲܝ ܒܲܝܬܵܟ: ܣܝܼܡ ܗܵܪܟܵܐ ܩܕ݂ܵܡ ܐܲܚܲܝ ܘܐܲܚܲܝܟ: ܘܢܲܟܿܣܘܼܢ ܒܹܝܬܼ ܬܪܲܝܢ.

quia scrutatus es omnem supellectilem meam? Quid invenisti de cuncta substantia domus tuae? Pone hic coram fratribus meis et fratribus tuis, et iudicent inter me et te.

Եւ յուզեցեր զամենայն զինչս իմ, զի՞նչ գտեր յամենայն ընչից քոց ի տան իմում``, դիր առաջի եղբարցս իմոց եւ եղբարց քոց, եւ յանդիմանեսցեն ի մէջ մեր երկոցունց:

და აღიხილე ყოველი ჭურჭელი სახლისა ჩემისა? რაჲ ჰპოვე ყოვლისაგან ჭურჭლისა სახლსა შენისასა? დადევ აქა წინაშე ყოველთა ძმათა შენთა და ჩემთა და გუამხილონ საშუალ ორთავე. 37 37

37 Whereas thou hast searched all my stuff, what hast thou found of all thy household stuff? set it here before my brethren and thy brethren, that they may judge betwixt us both.

לח. זֶה עֶשְׂרִים שָׁנָה אָנֹכִי עִמָּךְ רְחֵלֶיךָ וְעִזֶּיךָ לֹא שִׁכֵּלוּ וְאֵילֵי צֹאנְךָ לֹא אָכָלְתִּי:

ταῦτά μοι εἴκοσι ἔτη ἐγώ εἰμι μετὰ σοῦ τὰ πρόβατά σου καὶ αἱ αἶγές σου οὐκ ἠτεκνώθησαν κριοὺς τῶν προβάτων σου οὐ κατέφαγον

38 ܗܵܐ ܥܸܣܪܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ ܥܲܡܵܟ݂ ܐ̄ܢܵܐ: ܢܩܵܘܵܬܼܵܟ݂ ܘܥܸܙܲܝܟ ܠܵܐ ܓܲܝܸܙ: ܘܕܸܟ݂ܪܹ̈ܐ ܕܥܵܢܵܟ݂ ܠܵܐ ܐܸܟ݂ܠܹܬܼ.

Ecce, viginti annis fui tecum. Oves tuae et caprae non abortiverunt, arietes gregis tui non comedi;

Այս քսան ամ է զի էի ընդ քեզ. ոչխարք քո եւ այծիք ոչ ստերջացան, եւ զխոյս մաքեաց քոց ոչ կերայ:

ესე ოცი წელ არს, ვინათგან ვარ მე შენ თანა. ცხოვარნი შენნი და თხანი შენნი არა უშვილო იქმნნეს, ვერძნი ცხოვართა შენთანი არა შევჭამენ. 38 38

38 This twenty years have I been with thee; thy ewes and thy she goats have not cast their young, and the rams of thy flock have I not eaten.

לט. טְרֵפָה לֹא הֵבֵאתִי אֵלֶיךָ אָנֹכִי אֲחַטֶּנָּה מִיָּדִי תְּבַקְשֶׁנָּה גְּנֻבְתִי יוֹם וּגְנֻבְתִי לָיְלָה:

θηριάλωτον οὐκ ἀνενήνοχά σοι ἐγὼ ἀπετίννυον παρ᾽ ἐμαυτοῦ κλέμματα ἡμέρας καὶ κλέμματα νυκτός

39 ܘܕܲܬܼܒ݂ܝܼܪܵܐ ܠܵܐ ܐܲܝܬܿܝܼܬܼ ܠܵܟ: ܐܸܢܵܐ ܡܢܲܛܲܪ ܗ̄ܘܹܝܬܼ ܠܵܗܿ ܕܡ̣ܢ ܐܝܼܕܲܝ ܬܵܒܲܥ ܗ̄ܘܲܝܬܿ ܠܵܗ: ܕܡܸܬܼܓܿܢܸܒ݂ ܒܐܝܼܡܵܡܵܐ ܘܲܕ݂ܡܸܬܼܓܿܢܸܒ݂ ܒܠܸܠܝܵܐ.

nec dilaceratum a bestia ostendi tibi: ego damnum omne reddebam; quidquid die noctuque furto perierat, a me exigebas.

Զգազանաբեկն ոչ բերի առ քեզ, այլ ես յանձնէ տուժէի. զգողունի տուընջեան եւ զգողունի գիշերոյ:

ნამჴეცავი არა სადა მოგართვი შენ; მე ვზღევდ თავით ჩემით ნაპარევსა დღისასა და ნაპარევსა ღამისასა; ვიქმენ ისართა თანა. 39 39

39 That which was torn of beasts I brought not unto thee; I bare the loss of it; of my hand didst thou require it, whether stolen by day, or stolen by night.

מ. הָיִיתִי בַיּוֹם אֲכָלַנִי חֹרֶב וְקֶרַח בַּלָּיְלָה וַתִּדַּד שְׁנָתִי מֵעֵינָי:

ἐγινόμην τῆς ἡμέρας συγκαιόμενος τῷ καύματι καὶ παγετῷ τῆς νυκτός καὶ ἀφίστατο ὁ ὕπνος ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν μου

40 ܗܘܹܝܬܼ ܒܐܝܼܡܵܡܵܐ ܐܲܟ݂ܠܲܢܝ ܫܵܘܒܵܐ: ܘܲܓܼܠܝܼܕ݂ܵܐ ܒܠܸܠܝܵܐ: ܦܸܪܕܲܬܼ ܫܸܢܲܬܼܝ ܡ̣ܢ ܥܲܝܢܲܝ.

Die aestu consumebar et nocte gelu, fugiebatque somnus ab oculis meis.

Զցերեկ այրեալ լինէի ի տօթոյ, եւ զցայգ ի ցրտոյ. հատեալ էր քուն յաչաց իմոց:

შევიწვებოდე სიცხითა დღისათა და ნეფხვითა ღამისათა და განყენებულ იყო ძილი თუალთაგან ჩემთა. 40 40

40 Thus I was; in the day the drought consumed me, and the frost by night; and my sleep departed from mine eyes.

מא. זֶה לִּי עֶשְׂרִים שָׁנָה בְּבֵיתֶךָ עֲבַדְתִּיךָ אַרְבַּע עֶשְׂרֵה שָׁנָה בִּשְׁתֵּי בְנֹתֶיךָ וְשֵׁשׁ שָׁנִים בְּצֹאנֶךָ וַתַּחֲלֵף אֶת מַשְׂכֻּרְתִּי עֲשֶׂרֶת מֹנִים:

ταῦτά μοι εἴκοσι ἔτη ἐγώ εἰμι ἐν τῇ οἰκίᾳ σου ἐδούλευσά σοι δέκα τέσσαρα ἔτη ἀντὶ τῶν δύο θυγατέρων σου καὶ ἓξ ἔτη ἐν τοῖς προβάτοις σου καὶ παρελογίσω τὸν μισθόν μου δέκα ἀμνάσιν

41 ܗܵܐ ܥܸܣܪܝܼܢ ܠܝܼ ܫܢ̈ܝܼܢ ܒܒܲܝܬܵܟ: ܦܸܠܚܹܬܼ ܠܵܟ݂ ܐܲܒܲܪܥܸܣܪܹܐ ܫܢ̈ܝܼܢ ܒܬܲܪܬܹܝܢ ܒ̈ܢܵܬܼܵܟ: ܘܫܸܬܼ ܫܢܝܼܢ ܒܥܵܢܵܟ: ܘܚܲܠܸܦܬܿ ܐܲܓܼܪܝ ܥܣܲܪ ܙܲܒ݂ܢܝܼܢ.

Sic per viginti annos in domo tua servivi tibi: quattuordecim pro filiabus et sex pro gregibus tuis; immutasti quoque mercedem meam decem vicibus.

Այս քսան ամ է ի տան քում էի. զչորեքտասան ամ փոխանակ դստերաց քոց վաստակեցի, եւ զվեց ամ ի խաշինս քո, եւ խաբեցեր զիս ի վարձս տասն բծացս:

ესე ოცი წელი არს ჩემი, ვინათგან ვარ მე სახლსა შენსა. გმონე შენ ათოთხმეტი წელი ორთა ასულთა შენთათჳს და ექუს წელ ცხოვართა შენთა ზედა და შეურაცხ-ჰყავ ყოველი სასყიდელი ჩემი ათთა მათ ტარიგთათჳს. 41 41

41 Thus have I been twenty years in thy house; I served thee fourteen years for thy two daughters, and six years for thy cattle: and thou hast changed my wages ten times.

מב. לוּלֵי אֱלֹהֵי אָבִי אֱלֹהֵי אַבְרָהָם וּפַחַד יִצְחָק הָיָה לִי כִּי עַתָּה רֵיקָם שִׁלַּחְתָּנִי אֶת עָנְיִי וְאֶת יְגִיעַ כַּפַּי רָאָה אֱלֹהִים וַיּוֹכַח אָמֶשׁ:

εἰ μὴ ὁ θεὸς τοῦ πατρός μου Αβρααμ καὶ ὁ φόβος Ισαακ ἦν μοι νῦν ἂν κενόν με ἐξαπέστειλας τὴν ταπείνωσίν μου καὶ τὸν κόπον τῶν χειρῶν μου εἶδεν ὁ θεὸς καὶ ἤλεγξέν σε ἐχθές

42 ܘܐܸܠܘܼܠܵܐ ܐܲܠܵܗܹܗ ܕܐܲܒ݂ܝ: ܐܲܠܵܗܹܗ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܘܕܸܚܠܬܹܗ ܕܐܝܼܣܚܵܩ ܩܵܡ ܠܝܼ: ܗܵܫܵܐ ܣܪܝܼܩܵܐܝܼܬܼ ܡܫܲܕܲܪ ܗ̄ܘܲܝܬܿ ܠܝܼ: ܥܲܡܠܝ ܘܠܹܐܘܬܼܵܐ ܕܐܝܼܕܲܝ ܚܙܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܐܲܟܿܣܵܟ݂ ܒܪܲܡܫܵܐ.

Nisi Deus patris mei, Deus Abraham et Timor Isaac, affuisset mihi, certemodo nudum me dimisisses; afflictionem meam et laborem manuum mearum respexit Deus et iudicavit heri”.

Եթէ ոչ Աստուած հօր իմոյ, Աստուած Աբրահամու եւ Երկեւղն Իսահակայ էր ընդ իս, այժմ թերեւս ունայն իսկ արձակէիր զիս. այլ զտառապանս իմ եւ զվաստակս ձեռաց իմոց ետես Աստուած, եւ յանդիմանեաց զքեզ երէկ:

არა თუმცა ღმერთი მამისა ჩემისა აბრაჰამისა იყო ჩემ თანა და შიში ისაკისი, აწ ცალიერი-მცა გამომავლინე მე. სიმდაბლე ჩემი და შრომაჲ ჴელთა ჩემთა იხილა ღმერთმან და გამხილა გუშინ. 42 42

42 Except the God of my father, the God of Abraham, and the fear of Isaac, had been with me, surely thou hadst sent me away now empty. God hath seen mine affliction and the labour of my hands, and rebuked thee yesternight.

מג. וַיַּעַן לָבָן וַיֹּאמֶר אֶל יַעֲקֹב הַבָּנוֹת בְּנֹתַי וְהַבָּנִים בָּנַי וְהַצֹּאן צֹאנִי וְכֹל אֲשֶׁר אַתָּה רֹאֶה לִי הוּא וְלִבְנֹתַי מָה אֶעֱשֶׂה לָאֵלֶּה הַיּוֹם אוֹ לִבְנֵיהֶן אֲשֶׁר יָלָדוּ:

ἀποκριθεὶς δὲ Λαβαν εἶπεν τῷ Ιακωβ αἱ θυγατέρες θυγατέρες μου καὶ οἱ υἱοὶ υἱοί μου καὶ τὰ κτήνη κτήνη μου καὶ πάντα ὅσα σὺ ὁρᾷς ἐμά ἐστιν καὶ τῶν θυγατέρων μου τί ποιήσω ταύταις σήμερον ἢ τοῖς τέκνοις αὐτῶν οἷς ἔτεκον

43 ܘܲܥܢܵܐ ܠܵܒ݂ܵܢ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܒܢܵܬܼܵܐ ܒܢܵܬܼܝ: ܘܲܒ݂ܢܲܝܵܐ ܒܢܲܝ: ܘܥܵܢܵܐ ܥܵܢ̈ܝ: ܘܟ݂ܠ ܕܚܵܙܹܐ ܐܲܢ̄ܬܿ ܕܝܼܠܝ ܗ̄ܘܼ: ܘܠܲܒ݂ܢܵܬܼܝ ܗܵܠܹܝܢ: ܡܵܢܵܐ ܐܸܥܒܸܿܕ ܠܗܹܝܢ ܝܵܘܡܵܢܵܐ ܐܵܘ ܠܲܒ݂ܢܲܝܗܹܝܢ ܕܝܼܠܸܕ݂.

Respondit ei Laban: “Filiae filiae meae et filii filii mei et greges greges mei et omnia, quae cernis, mea sunt; et filiabus meis quid possum facere illis hodie et filiis earum, quos genuerunt?

Պատասխանի ետ Լաբան եւ ասէ ցՅակոբ. Դստերքդ` դստերք իմ են, եւ ուստերքդ` ուստերք իմ են, եւ խաշինքդ` խաշինք իմ են. եւ ամենայն ինչ զոր դու տեսանես` իմ է եւ դստերացդ իմոց. եւ արդ զի՞նչ արարից դոցա այսօր, կամ որդւոց դոցա զոր ես ծնայ:

მიუგო ლაბან და ჰრქუა იაკობს: ასულნი ესე - ასულნი ჩემნი და ძენი ესე - ძენი ჩემნი და საცხოვარი ესე - საცხოვარი ჩემი. და ყოველსა ამას რომელსა ჰხედავ, ჩემი არს, და ასულთა ამათ ჩემთათჳს რაჲ ვჰყო დღეს, ანუ შვილთა მათთა, რომელნი შვენ? 43 43

43 And Laban answered and said unto Jacob, These daughters are my daughters, and these children are my children, and these cattle are my cattle, and all that thou seest is mine: and what can I do this day unto these my daughters, or unto their children which they have born?

מד. וְעַתָּה לְכָה נִכְרְתָה בְרִית אֲנִי וָאָתָּה וְהָיָה לְעֵד בֵּינִי וּבֵינֶךָ:

νῦν οὖν δεῦρο διαθώμεθα διαθήκην ἐγὼ καὶ σύ καὶ ἔσται εἰς μαρτύριον ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ σοῦ εἶπεν δὲ αὐτῷ ἰδοὺ οὐθεὶς μεθ᾽ ἡμῶν ἐστιν ἰδὲ ὁ θεὸς μάρτυς ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ σοῦ

44 ܘܗܵܫܵܐ ܗܵܐ ܢܩܝܼܡ ܩܝܵܡܵܐ ܐܸܢܵܐ ܘܐܲܢ̄ܬܿ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܣܵܗܕܵܐ ܒܲܝܢܲܝ ܘܠܵܟ.

Veni ergo, et ineamus foedus ego et tu, ut sit in testimonium inter me et te”.

Բայց արդ եկ ուխտ դիցուք ես եւ դու, եւ եղիցի ի վկայութիւն ընդ իս եւ ընդ քեզ: Եւ ասէ ցնա. Ահա ոչ ոք է ի միջի մերում, բայց Աստուած վկայ ընդ իս եւ ընդ քեզ:

აწ მოვედ და აღვითქუათ აღთქუმაჲ მე და შენ და იყოს საწამებელ შორის შენსა და ჩემსა. და ჰრქუა მას: აჰა ესერა, არა ვინ არს ჩუენ თანა, აჰა ესერა. ღმერთი არს მოწამე შორის შენსა და ჩემსა. 44 44

44 Now therefore come thou, let us make a covenant, I and thou; and let it be for a witness between me and thee.

מה. וַיִּקַּח יַעֲקֹב אָבֶן וַיְרִימֶהָ מַצֵּבָה:

λαβὼν δὲ Ιακωβ λίθον ἔστησεν αὐτὸν στήλην

45 ܘܲܢܣܲܒ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܟܹܐܦܵܐ: ܘܐܲܪܝܼܡܹܗ ܩܵܝܹܡܬܼܵܐ.

Tulit itaque Iacob lapidem et erexit illum in titulum;

Եւ առեալ Յակոբայ վէմ` կանգնեաց արձան:

და მოიღო იაკობ ლოდი და აღდგა იგი ძეგლად. 45 45

45 And Jacob took a stone, and set it up for a pillar.

מו. וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב לְאֶחָיו לִקְטוּ אֲבָנִים וַיִּקְחוּ אֲבָנִים וַיַּעֲשׂוּ גָל וַיֹּאכְלוּ שָׁם עַל הַגָּל:

εἶπεν δὲ Ιακωβ τοῖς ἀδελφοῖς αὐτοῦ συλλέγετε λίθους καὶ συνέλεξαν λίθους καὶ ἐποίησαν βουνόν καὶ ἔφαγον καὶ ἔπιον ἐκεῖ ἐπὶ τοῦ βουνοῦ καὶ εἶπεν αὐτῷ Λαβαν ὁ βουνὸς οὗτος μαρτυρεῖ ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ σοῦ σήμερον

46 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܐܲܚܵܘܗܝ: ܠܲܩܸܛܘ ܟܹܐܦܹ̈ܐ: ܘܲܢܣܲܒ݂ܘ ܟܹܐܦܹ̈ܐ ܘܲܥܒܲܕ݂ܘ ܝܲܓܼܪܵܐ: ܘܐܸܟܲܠܘ ܬܲܡܵܢ ܥܲܠ ܝܲܓܼܪܵܐ.

dixitque fratribus suis: “Afferte lapides”. Qui congregantes fecerunt tumulum comederuntque ibi super eum.

Եւ ասէ ցեղբարսն իւր. Կուտեցէք քարինս: Եւ կուտեցին քարինս եւ արարին բլուր, եւ կերան եւ արբին անդ ի վերայ բլրոյն:

და ჰრქუა იაკობ ძმათა თჳსთა: შეკრიბეთ ლოდები. და შეკრიბეს ლოდები და აღდგეს ბორცუსა. და ჭამეს ბორცუსა მის თანა. 46 46

46 And Jacob said unto his brethren, Gather stones; and they took stones, and made an heap: and they did eat there upon the heap.

מז. וַיִּקְרָא לוֹ לָבָן יְגַר שָׂהֲדוּתָא וְיַעֲקֹב קָרָא לוֹ גַּלְעֵד:

καὶ ἐκάλεσεν αὐτὸν Λαβαν Βουνὸς τῆς μαρτυρίας Ιακωβ δὲ ἐκάλεσεν αὐτὸν Βουνὸς μάρτυς

47 ܘܲܩܪܵܝܗܝ ܠܵܒ݂ܵܢ ܝܲܓܼܪܵܐ ܕܣܵܗܕܘܼܬܼܵܐ: ܘܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܩܪܵܝܗܝ ܓܸܠܥܵܕ݂.

Quem vocavit Laban Iegarsahadutha (id est Tumulus testimonii), et Iacob Galed (uterque iuxta proprietatem linguae suae).

Եւ կոչեաց զնա Լաբան Կարկառ վկայութեան``. եւ Յակոբ կոչեաց զնա Կարկառ վկայ:

და ჰრქუა და უწოდა ლაბან "ბორცჳ მოწმობათა" და იაკობ უწოდა "ბორცუ მოწამე", თჳთოეულმან განმარტებით ენათა თჳსთათა. 47 47

47 And Laban called it Jegarsahadutha: but Jacob called it Galeed.

מח. וַיֹּאמֶר לָבָן הַגַּל הַזֶּה עֵד בֵּינִי וּבֵינְךָ הַיּוֹם עַל כֵּן קָרָא שְׁמוֹ גַּלְעֵד:

εἶπεν δὲ Λαβαν τῷ Ιακωβ ἰδοὺ ὁ βουνὸς οὗτος καὶ ἡ στήλη αὕτη ἣν ἔστησα ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ σοῦ μαρτυρεῖ ὁ βουνὸς οὗτος καὶ μαρτυρεῖ ἡ στήλη αὕτη διὰ τοῦτο ἐκλήθη τὸ ὄνομα αὐτοῦ Βουνὸς μαρτυρεῖ

48 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܒ݂ܵܢ: ܝܲܓܼܪܵܐ ܗܵܢܵܐ ܣܵܗܹܕ݂ ܒܲܝܢܲܝ ܘܠܵܟ݂ ܝܵܘܡܵܢܵܐ: ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܩܪܵܐ ܫܡܹܗ ܓܸܠܥܵܕ݂.

Dixitque Laban: “Tumulus iste testis erit inter me et te hodie”; et idcirco appellatum est nomen eius Galed (id est Tumulus testis)

Եւ ասէ ցնա Լաբան. Բլուրս այս վկայ է ընդ իս եւ ընդ քեզ այսօր: Եւ կոչեաց զնա Լաբան Բլուր վկայութեան, եւ Յակոբ կոչեաց զնա Բլուր վկայ. եւ ասէ Լաբան ցՅակոբ. Ահա բլուրս այս եւ արձանս այս` զոր կանգնեցի ընդ իս եւ ընդ քեզ, վկայ է բլուրս այս, վկայ է արձանս այս.`` վասն այնորիկ կոչեցաւ անուն բլրոյն Վկայութիւն:

ჰრქუა ლაბან იაკობს: ბორცჳ ესე მოწამე არს შორის ჩემსა და შენსა დღეს. და უწოდა მას ლაბან "ბორცუ წამებისაჲ", ხოლო იაკობ უწოდა "ბორცუ მოწამე". და ჰრქუა ლაბან იაკობს: აჰა ესერა, ბორცჳ ესე და ძეგლი, რომელი აღმართე შორის ჩემსა და შენსა, წამებს ბორცჳ ესე და ძეგლიცა ესე წამებს. ამისთჳს ეწოდა სახელი მისი "ბორცუ წამებისაჲ". 48 48

48 And Laban said, This heap is a witness between me and thee this day. Therefore was the name of it called Galeed;

מט. וְהַמִּצְפָּה אֲשֶׁר אָמַר יִצֶף יְהֹוָה בֵּינִי וּבֵינֶךָ כִּי נִסָּתֵר אִישׁ מֵרֵעֵהוּ:

καὶ ἡ ὅρασις ἣν εἶπεν ἐπίδοι ὁ θεὸς ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ σοῦ ὅτι ἀποστησόμεθα ἕτερος ἀπὸ τοῦ ἑτέρου

49 ܘܕ݂ܵܘܩܵܐ: ܕܐܸܡܲܪ ܢܸܚܙܸܐ ܡܵܪܝܵܐ ܒܲܝܢܲܝ ܘܠܵܟ: ܡܸܛܠ ܕܦܲܪܫܝܼܢܲܢ ܓܒܲܪ ܡ̣ܢ ܐܲܚܘܼܗܝ.

et etiam Maspha (id est Specula), quia dixit: “Speculetur Dominus inter me et te, quando absconditi erimus ab invicem.

եւ Տեսիլն զորմէ`` ասաց` թէ տեսցէ Աստուած ընդ իս եւ ընդ քեզ, զի մեկնիմք ընկեր յընկերէ:

და ხილვაჲ იგი, რომელ იხილე, იხილენ ღმერთმან შორის ჩემდა და შენსა, რამეთუ განვეშორებით მოყუასი მოყუასისა. 49 49

49 And Mizpah; for he said, The LORD watch between me and thee, when we are absent one from another.

נ. אִם תְּעַנֶּה אֶת בְּנֹתַי וְאִם תִּקַּח נָשִׁים עַל בְּנֹתַי אֵין אִישׁ עִמָּנוּ רְאֵה אֱלֹהִים עֵד בֵּינִי וּבֵינֶךָ:

εἰ ταπεινώσεις τὰς θυγατέρας μου εἰ λήμψῃ γυναῖκας ἐπὶ ταῖς θυγατράσιν μου ὅρα οὐθεὶς μεθ᾽ ἡμῶν ἐστιν

50 ܐܸܢ ܬܨܲܥܲܪ ܠܲܒ݂ܢܵܬܼܝ: ܘܐܸܢ ܬܸܣܲܒ݂ ܢܸܫܹ̈ܐ ܥܲܠ ܒܢܵܬܼܝ: ܠܲܝܬܿ ܐ̄ܢܵܫ ܥܲܡܲܢ: ܚܙܝܼ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܣܵܗܹܕ݂ ܒܲܝܢܲܝ ܘܠܵܟ.

Si afflixeris filias meas et si introduxeris uxores alias super eas, cum nemo nobiscum sit, vide, Deus est testis inter me et te”.

Եթէ վշտացուսցես զդստերս իմ, եթէ առցես կանայս առ դստերօք իմովք, զգոյշ լեր` զի ոչ ոք է ընդ մեզ որ տեսանէ. Աստուած լիցի վկայ ընդ իս եւ ընդ քեզ:

უკუეთუ დაამდაბლნე ასულნი ჩემნი, უკუეთუ ისხნე ცოლნი სხუანი ასულთა ჩემთა ზედა, იხილე, არა ვინ არს მოწამე თჳნიერ ღმრთისა, რომელი დგას და ხედავს. 50 50

50 If thou shalt afflict my daughters, or if thou shalt take other wives beside my daughters, no man is with us; see, God is witness betwixt me and thee.

נא. וַיֹּאמֶר לָבָן לְיַעֲקֹב הִנֵּה הַגַּל הַזֶּה וְהִנֵּה הַמַּצֵּבָה אֲשֶׁר יָרִיתִי בֵּינִי וּבֵינֶךָ:

ἐάν τε γὰρ ἐγὼ μὴ διαβῶ πρὸς σὲ μηδὲ σὺ διαβῇς πρός με τὸν βουνὸν τοῦτον καὶ τὴν στήλην ταύτην ἐπὶ κακίᾳ

51 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܒ݂ܵܢ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܗܵܐ ܝܲܓܼܪܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܘܗܵܐ ܩܵܝܹܡܬܼܵܐ ܗܵܕܹܐ ܕܐܲܩܝܼܡܹܬܼ ܒܲܝܢܲܝ ܘܠܵܟ.

Dixitque Laban ad Iacob: “En tumulus hic et lapis, quem erexi inter me et te.

Եւ ասէ Լաբան ցՅակոբ. Ահա կարկառս այս եւ ահա արձանս զոր հաստատեցաք ընդ իս եւ ընդ քեզ:

და ჰრქუა ლაბან იაკობს: აჰა, ბორცჳ ესე და ძეგლი. რომელი დავაფუძენით შორის ჩემსა და შორის შენსა. 51 51

51 And Laban said to Jacob, Behold this heap, and behold this pillar, which I have cast betwixt me and thee:

נב. עֵד הַגַּל הַזֶּה וְעֵדָה הַמַּצֵּבָה אִם אָנִי לֹא אֶעֱבֹר אֵלֶיךָ אֶת הַגַּל הַזֶּה וְאִם אַתָּה לֹא תַעֲבֹר אֵלַי אֶת הַגַּל הַזֶּה וְאֶת הַמַּצֵּבָה הַזֹּאת לְרָעָה:

52 ܣܵܗܸܕ݂ ܝܲܓܼܪܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܘܣܵܗܕܵܐ ܩܵܝܹܡܬܼܵܐ ܗܵܕܹܐ: ܕܐܸܢܵܐ ܠܵܐ ܐܸܥܒܲܪ ܥܠܲܝܟ ܝܲܓܼܪܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܘܐܵܦ ܐܲܢ̄ܬܿ ܠܵܐ ܬܸܥܒܲܪ ܥܠܲܝ ܝܲܓܼܪܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܘܩܵܝܹܡܬܼܵܐ ܠܒ݂ܝܼܫܬܵܐ.

Testis erit tumulus iste et lapis quod ego non transibo tumulum hunc pergens ad te, neque tu transibis tumulum hunc et lapidem hunc ad malum.

եղիցի վկայ կարկառս, եւ վկայ արձանս, զի ոչ ես անցից ըստ կարկառս, եւ մի՛ դու անցանիցես ըստ բլուրս եւ ըստ արձանս ըստ այս` չարութեամբ:

იყოს მოწამედ ბორცჳ და მოწამედ ძეგლი, რამეთუ არცა მე წიაღ-მოვიდე ძეგლსა ამას, და ნურ-ცა შენ წიაღმოხვალ ჩემდა ბორცუსა ამას და ძეგლსა ბოროტებით. 52 52

52 This heap be witness, and this pillar be witness, that I will not pass over this heap to thee, and that thou shalt not pass over this heap and this pillar unto me, for harm.

נג. אֱלֹהֵי אַבְרָהָם וֵאלֹהֵי נָחוֹר יִשְׁפְּטוּ בֵינֵינוּ אֱלֹהֵי אֲבִיהֶם וַיִּשָּׁבַע יַעֲקֹב בְּפַחַד אָבִיו יִצְחָק:

ὁ θεὸς Αβρααμ καὶ ὁ θεὸς Ναχωρ κρινεῖ ἀνὰ μέσον ἡμῶν καὶ ὤμοσεν Ιακωβ κατὰ τοῦ φόβου τοῦ πατρὸς αὐτοῦ Ισαακ

53 ܐܲܠܵܗܹܗ ܕܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܐܲܠܵܗܹܗ ܕܢܵܚܘܿܪ ܢܕ݂ܘܼܢ ܒܲܝܢܵܬܲܢ: ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܐܲܒ݂ܵܗܵܬܲܢ: ܘܝܼܡܵܐ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܕܸܚܠܬܼܵܐ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܐܝܼܣܚܵܩ.

Deus Abraham et Deus Nachor iudicent inter nos”. Iuravit Iacob per Timorem patris sui Isaac;

Աստուած Աբրահամու եւ Աստուած Նաքովրայ եղիցի դատաւոր ի միջի մերում, Աստուած հարցն նոցա: Եւ երդուաւ Յակոբ յԵրկեւղ հօր իւրոյ Իսահակայ:

ღმერთმან აბრაჰამისმან და ღმერთმან ნაქორისმან საჯენ შორის ჩუენსა, ღმერთმან მამათა მათთამან. და ფუცა იაკობ შიშსა მამისა თჳსისა ისაკისსა. 53 53

53 The God of Abraham, and the God of Nahor, the God of their father, judge betwixt us. And Jacob sware by the fear of his father Isaac.

נד. וַיִּזְבַּח יַעֲקֹב זֶבַח בָּהָר וַיִּקְרָא לְאֶחָיו לֶאֱכָל לָחֶם וַיֹּאכְלוּ לֶחֶם וַיָּלִינוּ בָּהָר:

καὶ ἔθυσεν Ιακωβ θυσίαν ἐν τῷ ὄρει καὶ ἐκάλεσεν τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ καὶ ἔφαγον καὶ ἔπιον καὶ ἐκοιμήθησαν ἐν τῷ ὄρει

54 ܘܕܲܒܲܚ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܕܸܒ݂ܚܬܼܵܐ ܒܛܘܼܪܵܐ: ܘܲܩܪܵܐ ܠܐܲܚܵܘܗܝ ܠܡܹܐܟܲܠ ܠܲܚܡܵܐ: ܘܐܸܟܲܠܘ ܠܲܚܡܵܐ ܘܒ݂ܵܬܼܘ ܒܛܘܼܪܵܐ.

immolatisque victimis in monte, vocavit fratres suos, ut ederent panem. Qui cum comedissent, pernoctaverunt in monte.

Եւ եզեն Յակոբ զենլիս ի լերինն, եւ կոչեաց զեղբարս իւր ուտել հաց. կերան եւ արբին, եւ ագան ի լերին անդ:

და შეწირა მსხუერპლი იაკობ მთასა მას თანა და ხადა ყოველთა ძმათა თჳსთა. ჭამეს და სუეს და დაიძინეს მთასა მას. 54 54

54 Then Jacob offered sacrifice upon the mount, and called his brethren to eat bread: and they did eat bread, and tarried all night in the mount.

לב

ΛΒʹ

Cap. 32

א. וַיַּשְׁכֵּם לָבָן בַּבֹּקֶר וַיְנַשֵּׁק לְבָנָיו וְלִבְנוֹתָיו וַיְבָרֶךְ אֶתְהֶם וַיֵּלֶךְ וַיָּשָׁב לָבָן לִמְקֹמוֹ:

ἀναστὰς δὲ Λαβαν τὸ πρωὶ κατεφίλησεν τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ καὶ τὰς θυγατέρας αὐτοῦ καὶ εὐλόγησεν αὐτούς καὶ ἀποστραφεὶς Λαβαν ἀπῆλθεν εἰς τὸν τόπον αὐτοῦ

55 ܘܩܲܕܸܿܡ ܠܵܒ݂ܵܢ ܒܫܲܦܪܵܐ: ܘܢܲܫܸܩ ܠܲܒ݂ܢܵܘܗܝ ܘܠܲܒ݂ܢܵܬܹܗ: ܘܒܲܪܸܟ ܐܸܢܘܿܢ: ܘܲܗܦܲܟ ܠܵܒ݂ܵܢ ܘܐܸܙܲܠ ܠܐܲܬܼܪܹܗ.

Laban vero de nocte consur gens osculatus est filios et fi lias suas et benedixit illis reversusque est in locum suum.

Եւ յարուցեալ Լաբան ի վաղիւ անդր համբուրեաց զորդիս իւր եւ զդստերս իւր եւ օրհնեաց զնոսա, եւ գնաց` դարձ արարեալ Լաբանայ ի տեղի իւր:

და აღდგა ლაბან განთიად და ამბორს-უყო ძეთა მისთა და ასულთა თჳსთა და აკურთხნა იგინი და მიიქცა ლაბან და წარვიდა ადგიდ თჳსა. და იაკობ წარვიდა გზასა თჳსსა. 55 55

55 And early in the morning Laban rose up, and kissed his sons and his daughters, and blessed them: and Laban departed, and returned unto his place.

ב. וְיַעֲקֹב הָלַךְ לְדַרְכּוֹ וַיִּפְגְּעוּ בוֹ מַלְאֲכֵי אֱלֹהִים:

καὶ Ιακωβ ἀπῆλθεν εἰς τὴν ἑαυτοῦ ὁδόν καὶ ἀναβλέψας εἶδεν παρεμβολὴν θεοῦ παρεμβεβληκυῖαν καὶ συνήντησαν αὐτῷ οἱ ἄγγελοι τοῦ θεοῦ

ܩܦܠܐܘܢ ܠܒ
1 ܘܐܵܦ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܸܙܲܠ ܠܐܘܼܪܚܹܗ: ܘܲܦܓܲܥܘ ܒܹܗ ܡܲܠܲܐܟ݂ܵܘܗܝ ܕܐܲܠܵܗܵܐ.

Iacob quoque abiit itinere, quo coeperat, fueruntque ei obviam angeli Dei.

ԳԼ. ԼԲ
Եւ Յակոբ գնաց զճանապարհ իւր: Եւ հայեցեալ ետես զբանակ Աստուծոյ բանակեալ.`` եւ ընդ առաջ եղեն նմա հրեշտակք Աստուծոյ:

თავი ოცდამეთორმეტე

და აღიხილნა იაკობ თუალნი და იხილა ბანაკი ღმრთისაჲ დაბანაკებული და შეემთხჳნეს მას ანგელოზნი ღმრთისანი. 1 1

1 32

And Jacob went on his way, and the angels of God met him.

ג. וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב כַּאֲשֶׁר רָאָם מַחֲנֵה אֱלֹהִים זֶה וַיִּקְרָא שֵׁם הַמָּקוֹם הַהוּא מַחֲנָיִם:

εἶπεν δὲ Ιακωβ ἡνίκα εἶδεν αὐτούς Παρεμβολὴ θεοῦ αὕτη καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα τοῦ τόπου ἐκείνου Παρεμβολαί

2 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܟܲܕ݂ ܚܙܵܐ ܐܸܢܘܿܢ: ܡܲܫܪܝܼܬܼܵܐ ܗ̄ܝܼ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܗܵܕܹܐ: ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܹܗ ܕܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܘ̇ ܡܲܚܢܝܼܡ.

Quos cum vidisset, ait: “Castra Dei sunt haec”; et appellavit nomen loci illius Mahanaim (id est Castra).

Եւ ասէ Յակոբ իբրեւ ետես զնոսա. Այս բանակ Աստուծոյ է: Եւ կոչեաց զանուն տեղւոյն այնորիկ Բանակս:

ხოლო იაკობ თქუა, რაჟამს იხილნა იგინი: ბანაკი წმიდაჲ არს ესე და უწოდა ადგილსა მას "ბანაკებ". 2 2

2 And when Jacob saw them, he said, This is God's host: and he called the name of that place Mahanaim.

ד. וַיִּשְׁלַח יַעֲקֹב מַלְאָכִים לְפָנָיו אֶל עֵשָׂו אָחִיו אַרְצָה שֵׂעִיר שְׂדֵה אֱדוֹם:

ἀπέστειλεν δὲ Ιακωβ ἀγγέλους ἔμπροσθεν αὐτοῦ πρὸς Ησαυ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ εἰς γῆν Σηιρ εἰς χώραν Εδωμ

3 ܘܫܲܕܲܪ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܝܼܙ̈ܓܲܕܹܿܐ ܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ ܠܘܵܬܼ ܥܹܣܘܿ ܐܲܚܘܼܗܝ: ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܣܵܥܝܼܪ: ܠܚܲܩܠܵܐ ܕܐܵܕ݂ܘܿܡ.

Misit autem nuntios ante se ad Esau fratrem suum in terram Seir, in regionem Edom.

Եւ առաքեաց Յակոբ հրեշտակս յառաջ քան զինքն առ Եսաւ եղբայր իւր յերկիրն ի Սէիր, յաշխարհն Եդովմայ:

წარავლინნა იაკობ მაუწყებელნი წინაშე ესავისა, ძმისა თჳსისა, ქუეყანად სეირად, სოფელსა ედომისასა. 3 3

3 And Jacob sent messengers before him to Esau his brother unto the land of Seir, the country of Edom.

ה. וַיְצַו אֹתָם לֵאמֹר כֹּה תֹאמְרוּן לַאדֹנִי לְעֵשָׂו כֹּה אָמַר עַבְדְּךָ יַעֲקֹב עִם לָבָן גַּרְתִּי וָאֵחַר עַד עָתָּה:

καὶ ἐνετείλατο αὐτοῖς λέγων οὕτως ἐρεῖτε τῷ κυρίῳ μου Ησαυ οὕτως λέγει ὁ παῖς σου Ιακωβ μετὰ Λαβαν παρῴκησα καὶ ἐχρόνισα ἕως τοῦ νῦν

4 ܘܲܦܩܲܕ݂ ܐܸܢܘܿܢ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܗܵܟܲܢܵܐ ܬܹܐܡܪܘܼܢ ܠܡܵܪܝ ܥܹܣܘܿ: ܗܵܟܲܢܵܐ ܐܵܡܲܪ ܥܲܒ݂ܕܵܟ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܥܲܡ ܠܵܒ݂ܵܢ ܥܸܡܪܹܬܼ: ܘܐܵܘܚܪܹܬܼ ܥܕܲܡܵܐ ܠܝܵܘܡܵܢܵܐ.

Praecepitque eis dicens: “Sic loquimini domino meo Esau: Haec dicit servus tuus Iacob: Apud Laban peregrinatus sum et fui usque in praesentem diem.

Պատուէր ետ նոցա եւ ասէ. Այսպէս ասասջիք տեառն իմում Եսաւայ, թէ Այսպէս ասէ ծառայ քո Յակոբ, Ընդ Լաբանայ կեցի եւ յամեցի մինչեւ ցայժմ:

ამცნო მათ და ჰრქუა: ესრე არქუთ უფალსა ჩემსა ესავს: ესრე იტყჳს მონა შენი იაკობ: ლაბანის თანა ვმწირობდ და ვყოვნე ვიდრე აქამომდე. 4 4

4 And he commanded them, saying, Thus shall ye speak unto my lord Esau; Thy servant Jacob saith thus, I have sojourned with Laban, and stayed there until now:

ו. וַיְהִי לִי שׁוֹר וַחֲמוֹר צֹאן וְעֶבֶד וְשִׁפְחָה וָאֶשְׁלְחָה לְהַגִּיד לַאדֹנִי לִמְצֹא חֵן בְּעֵינֶיךָ:

καὶ ἐγένοντό μοι βόες καὶ ὄνοι καὶ πρόβατα καὶ παῖδες καὶ παιδίσκαι καὶ ἀπέστειλα ἀναγγεῖλαι τῷ κυρίῳ μου Ησαυ ἵνα εὕρῃ ὁ παῖς σου χάριν ἐναντίον σου

5 ܘܲܗܘܵܘ ܠܝܼ ܬܵܘܪܹ̈ܐ: ܘܚܸܡܪ̈ܵܐ: ܘܥܵܢܵ̈ܐ ܘܥܲܒ݂̈ܕܹܐ: ܘܐܲܡ̈ܗܵܬܼܵܐ: ܘܫܲܕܪܲܬܼ ܠܲܡܚܵܘܝܘܼ ܠܡܵܪܝ ܕܐܸܫܟܲܚ ܪ̈ܲܚܡܹܐ ܒܥܲܝܢܲܝܟ.

Habeo boves et asinos, oves et servos atque ancillas; mittoque nunc legationem ad dominum meum, ut inveniam gratiam in conspectu tuo”.

Եւ եղեն իմ արջառ եւ ոչխար եւ էշք, ծառայք եւ աղախնայք. եւ առաքեցի պատմել տեառն իմում Եսաւայ զի գտցէ ծառայ քո շնորհս առաջի քո:

და მოვიგე ზროხაჲ და ვირები და ცხოვარი, მონები და მჴევლები. და მივავლინე უფლისა ჩემისა ესავისა თხრობად, რათა პოოს მონამან შენმან მადლი წინაშე შენსა. 5 5

5 And I have oxen, and asses, flocks, and menservants, and womenservants: and I have sent to tell my lord, that I may find grace in thy sight.

ז. וַיָּשֻׁבוּ הַמַּלְאָכִים אֶל יַעֲקֹב לֵאמֹר בָּאנוּ אֶל אָחִיךָ אֶל עֵשָׂו וְגַם הֹלֵךְ לִקְרָאתְךָ וְאַרְבַּע מֵאוֹת אִישׁ עִמּוֹ:

καὶ ἀνέστρεψαν οἱ ἄγγελοι πρὸς Ιακωβ λέγοντες ἤλθομεν πρὸς τὸν ἀδελφόν σου Ησαυ καὶ ἰδοὺ αὐτὸς ἔρχεται εἰς συνάντησίν σοι καὶ τετρακόσιοι ἄνδρες μετ᾽ αὐτοῦ

6 ܘܲܗܦܲܟ݂ܘ ܐܝܼܙ̈ܓܲܕܹܿܐ ܠܘܵܬܼ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ: ܐܸܙܲܠܢ ܠܘܵܬܼ ܥܹܣܘܿ ܐܲܚܘܼܟ: ܘܗܵܐ ܐܵܦ ܗܘܼ ܐܵܬܹܐ ܠܐܘܼܪܥܵܟ: ܘܐܲܪܒܲܥܡܵܐܐ ܓܲܒ݂ܪܝܼܢ ܥܲܡܹܗ.

Reversique sunt nuntii ad Iacob dicentes: “Venimus ad Esau fratrem tuum, et ecce properat in occursum tibi cum quadringentis viris”.

Եւ դարձեալ հրեշտակացն առ Յակոբ` ասեն. Չոգաք առ Եսաւ եղբայր քո, եւ գայ ընդ առաջ քո, եւ չորք հարեւր այր ընդ նմա:

და მოიქცეს და მოვიდეს მაუწყებელნი იგი იაკობისა და ჰრქუეს: მივედით ესავისა, ძმისა შენისა, და აჰა, იგიცა მოვალს შემთხუევად შენდა და ოთხასნი კაცნი მის თანა. 6 6

6 And the messengers returned to Jacob, saying, We came to thy brother Esau, and also he cometh to meet thee, and four hundred men with him.

ח. וַיִּירָא יַעֲקֹב מְאֹד וַיֵּצֶר לוֹ וַיַּחַץ אֶת הָעָם אֲשֶׁר אִתּוֹ וְאֶת הַצֹּאן וְאֶת הַבָּקָר וְהַגְּמַלִּים לִשְׁנֵי מַחֲנוֹת:

ἐφοβήθη δὲ Ιακωβ σφόδρα καὶ ἠπορεῖτο καὶ διεῖλεν τὸν λαὸν τὸν μετ᾽ αὐτοῦ καὶ τοὺς βόας καὶ τὰ πρόβατα εἰς δύο παρεμβολάς

7 ܘܲܕ݂ܚܸܠ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܘܥܵܩܲܬܼ ܠܹܗ ܛܵܒ݂: ܘܦܲܠܸܓܼ ܥܲܡܵܐ ܕܥܲܡܹܗ: ܘܥܵܢܵܐ : ܘܬܼܵܘܪܹ̈ܐ: ܘܓܲܡ̈ܠܹܐ: ܠܬܲܪܬܹܿܝܢ ܡܲܫܪܝܼܢ.

Timuit Iacob valde et perterritus divisit populum, qui secum erat, greges quoque et oves et boves et camelos in duas turmas

Զահի հարաւ Յակոբ, եւ տարակուսեալ էր. եւ զատոյց զժողովուրդն որ ընդ նմա էր, եւ զարջառ եւ զոչխար եւ զուղտս յերկուս բանակս:

ხოლო იაკობს შეეშინა ფრიად და უღონოებად. განყო ერი მისი მის თანა და ცხოვარი და ზროხა ღა აქლემი ორად ბანაკად. 7 7

7 Then Jacob was greatly afraid and distressed: and he divided the people that was with him, and the flocks, and herds, and the camels, into two bands;

ט. וַיֹּאמֶר אִם יָבוֹא עֵשָׂו אֶל הַמַּחֲנֶה הָאַחַת וְהִכָּהוּ וְהָיָה הַמַּחֲנֶה הַנִּשְׁאָר לִפְלֵיטָה:

καὶ εἶπεν Ιακωβ ἐὰν ἔλθῃ Ησαυ εἰς παρεμβολὴν μίαν καὶ ἐκκόψῃ αὐτήν ἔσται ἡ παρεμβολὴ ἡ δευτέρα εἰς τὸ σῴζεσθαι

8 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܐܸܢ ܢܹܐܬܸܐ ܥܹܣܘܿ ܐܵܚܝ ܥܲܠ ܡܲܫܪܝܼܬܼܵܐ ܚܕ݂ܵܐ ܘܢܸܚܪܒ݂ܝܼܗܿ: ܡܲܫܪܝܼܬܼܵܐ ܕܡܸܫܬܲܚܪܵܐ ܡܸܬܼܦܲܠܛܵܐ.

dicens: “Si venerit Esau ad unam turmam et percusserit eam, alia turma, quae reliqua est, salvabitur”.

Եւ ասէ Յակոբ. Եթէ եկեսցէ Եսաւ յառաջին բանակն եւ հարցէ զնա, ապրեսցի երկրորդ բանակն:

და თქუა იაკობ: უკუეთუ მოვიდეს და ბანაკი ესე ერთი მოსრას, განერეს მეორე იგი ბანაკი საცხორებელად. 8 8

8 And said, If Esau come to the one company, and smite it, then the other company which is left shall escape.

י. וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב אֱלֹהֵי אָבִי אַבְרָהָם וֵאלֹהֵי אָבִי יִצְחָק יְהֹוָה הָאֹמֵר אֵלַי שׁוּב לְאַרְצְךָ וּלְמוֹלַדְתְּךָ וְאֵיטִיבָה עִמָּךְ:

εἶπεν δὲ Ιακωβ ὁ θεὸς τοῦ πατρός μου Αβρααμ καὶ ὁ θεὸς τοῦ πατρός μου Ισαακ κύριε ὁ εἴπας μοι ἀπότρεχε εἰς τὴν γῆν τῆς γενέσεώς σου καὶ εὖ σε ποιήσω

9 ܘܨܲܠܝܼ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܐܲܠܵܗܹܗ ܕܐܲܒ݂ܝ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ: ܐܲܠܵܗܹܗ ܕܐܲܒ݂ܝ ܐܝܼܣܚܵܩ: ܡܵܪܝܵܐ ܕܐܸܡܲܪ ܠܝܼ ܗܦܘܿܟ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܐܲܒ݂ܵܗܲܝܟ: ܘܲܠܬܼܵܘ̈ܠܕ݂ܵܬܼܵܟ: ܘܐܲܛܐܸܒ݂ ܠܵܟ.

Dixitque Iacob: “Deus patris mei Abraham et Deus patris mei Isaac, Domine, qui dixisti mihi: "Revertere in terram tuam et in locum nativitatis tuae, et benefaciam tibi",

Եւ ասէ Յակոբ. Աստուած հօր իմոյ Աբրահամու եւ Աստուած հօր իմոյ Իսահակայ, Տէր, որ ասացեր ցիս թէ Երթ յերկիր ծննդեան քո եւ բարի արարից քեզ:

და თქუა იაკობ: ღმერთო მამისა ჩემისა აბრაჰამისო და ღმერთო ისაკისო, უფალო, რომელმან მარქუ მე: წარვედ ქუეყანად საშოჲსა შენისა, კეთილი გიყო შენ. 9 9

9 And Jacob said, O God of my father Abraham, and God of my father Isaac, the LORD which saidst unto me, Return unto thy country, and to thy kindred, and I will deal well with thee:

יא. קָטֹנְתִּי מִכֹּל הַחֲסָדִים וּמִכָּל הָאֱמֶת אֲשֶׁר עָשִׂיתָ אֶת עַבְדֶּךָ כִּי בְמַקְלִי עָבַרְתִּי אֶת הַיַּרְדֵּן הַזֶּה וְעַתָּה הָיִיתִי לִשְׁנֵי מַחֲנוֹת:

ἱκανοῦταί μοι ἀπὸ πάσης δικαιοσύνης καὶ ἀπὸ πάσης ἀληθείας ἧς ἐποίησας τῷ παιδί σου ἐν γὰρ τῇ ῥάβδῳ μου διέβην τὸν Ιορδάνην τοῦτον νῦν δὲ γέγονα εἰς δύο παρεμβολάς

10 ܒܨܼܝܪ ܐ̄ܢܵܐ ܡ̣ܢ ܟܠܗܹܝܢ ܛܲܝܒܿܘܵܬܼܵܟ: ܘܡ̣ܢ ܟܠܵܗ ܩܘܼܫܬܵܐ ܕܲܥܒܲܕ݂ܬܿ ܥܲܡ ܥܲܒ݂ܕܵܟ: ܡܸܛܠ ܕܲܒ݂ܚܘܼܛܪܝ ܥܸܒ݂ܪܹܬܼ ܝܘܿܪܕܿܢܵܢ ܗܵܢܵܐ: ܘܗܵܫܵܐ ܗܘܹܝܬܼ ܠܬܲܪܬܹܿܝܢ ܡܲܫܪܝܼܢ.

minor sum cunctis miserationibus et cuncta veritate, quam explesti servo tuo. In baculo meo transivi Iordanem istum et nunc cum duabus turmis regredior.

չեմ բաւական ամենայն արդարութեանն եւ ճշմարտութեանն զոր արարեր ընդ ծառայի քում. զի ցուպ ի ձեռն անցի ընդ այս Յորդանան, եւ արդ աւասիկ եղէ յերկուս բանակս:

კმა არს ჩემდა ყოვლისაგან სიმართლისა და ყოვლისაგან ჭეშმარიტებისა, რომელი უყავ მონასა შენსა, რამეთუ ამით კუერთხითა წიაღმოვჰჴედ იორდანესა ამას და, აწ ესერა, ვიქმენ ორად ბანაკად. 10 10

10 I am not worthy of the least of all the mercies, and of all the truth, which thou hast shewed unto thy servant; for with my staff I passed over this Jordan; and now I am become two bands.

יב. הַצִּילֵנִי נָא מִיַּד אָחִי מִיַּד עֵשָׂו כִּי יָרֵא אָנֹכִי אֹתוֹ פֶּן יָבוֹא וְהִכַּנִי אֵם עַל בָּנִים:

ἐξελοῦ με ἐκ χειρὸς τοῦ ἀδελφοῦ μου Ησαυ ὅτι φοβοῦμαι ἐγὼ αὐτόν μήποτε ἐλθὼν πατάξῃ με καὶ μητέρα ἐπὶ τέκνοις

11 ܦܲܨܲܢܝ ܡ̣ܢ ܐܝܼܕ݂ܵܘܗܝ ܕܥܹܣܘܿ ܐܵܚܝ: ܡܸܛܠ ܕܕ݂ܵܚܸܠ ܐ̄ܢܵܐ ܡܸܢܹܗ: ܕܲܠܡܵܐ ܢܹܐܬܹܐ ܘܢܸܡܚܹܝܢܝ: ܐܸܡܵܐ ܥܲܡ ܒܢܹܝܗ.

Erue me de manu fratris mei, de manu Esau, quia valde eum timeo; ne forte veniens percutiat matrem cum filiis.

Եւ ապրեցո զիս ի ձեռաց եղբօր իմոյ Եսաւայ. զի զահի հարեալ եմ ես ի նմանէ, գուցէ եկեալ հարկանիցէ զիս, մայր առ մանկան:

განმარინე მე, ჴელთაგან მისა ჩემისა ესავისთა, რამეთუ მეშინის მე მისგან, ნუუკუე მოვიდეს და მომკლას მე და დედანი შვილთა ზედა. 11 11

11 Deliver me, I pray thee, from the hand of my brother, from the hand of Esau: for I fear him, lest he will come and smite me, and the mother with the children.

יג. וְאַתָּה אָמַרְתָּ הֵיטֵב אֵיטִיב עִמָּךְ וְשַׂמְתִּי אֶת זַרְעֲךָ כְּחוֹל הַיָּם אֲשֶׁר לֹא יִסָּפֵר מֵרֹב:

σὺ δὲ εἶπας καλῶς εὖ σε ποιήσω καὶ θήσω τὸ σπέρμα σου ὡς τὴν ἄμμον τῆς θαλάσσης ἣ οὐκ ἀριθμηθήσεται ἀπὸ τοῦ πλήθους

12 ܘܐܲܢ̄ܬܿ ܐܸܡܲܪܬ ܕܡܲܛܐܵܒ݂ܘܼ ܐܲܛܐܸܒ݂ ܠܵܟ: ܘܐܸܥܒܸܿܕ ܙܲܪܥܵܟ݂ ܐܲܝܟ ܚܵܠܵܐ ܕܝܲܡܵܐ ܕܠܵܐ ܡܸܬܼܡܢܸܐ ܡ̣ܢ ܣܘܿܓܹܐܗ.

Tu locutus es quod bene mihi faceres et dilatares semen meum sicut arenam maris, quae prae multitudine numerari non potest”.

Եւ դու ասացեր թէ Բարի արարից քեզ``, եւ եդից զզաւակ քո իբրեւ զաւազ ծովու որ ոչ թուիցի ի բազմութենէ:

შენ სთქუ: კეთილად კეთილი გიყო შენ და ვყო ნათესავი შენი ვითარცა ქჳშაჲ ზღჳსაჲ, რომელი არა აღირაცხების სიმრავლისაგან. 12 12

12 And thou saidst, I will surely do thee good, and make thy seed as the sand of the sea, which cannot be numbered for multitude.

יד. וַיָּלֶן שָׁם בַּלַּיְלָה הַהוּא וַיִּקַּח מִן הַבָּא בְיָדוֹ מִנְחָה לְעֵשָׂו אָחִיו:

καὶ ἐκοιμήθη ἐκεῖ τὴν νύκτα ἐκείνην καὶ ἔλαβεν ὧν ἔφερεν δῶρα καὶ ἐξαπέστειλεν Ησαυ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ

13 ܘܒ݂ܵܬܼ ܬܲܡܵܢ ܒܠܸܠܝܵܐ ܗܵܘ̇: ܘܲܢܣܲܒ݂ ܡ̣ܢ ܡܸܕܸܿܡ ܕܐܲܝܬܿܝܼ ܒܐܝܼܕܹܗ ܩܘܼܪܒܵܢܵܐ ܠܥܹܣܘܿ ܐܲܚܘܼܗܝ.

Mansit ibi nocte illa et sumpsit de his, quae habebat, munera Esau fratri suo:

Եւ ննջեաց անդ զայն գիշեր. եւ առ յորոց ածէրն ձեռամբ իւրով պատարագս, եւ առաքեաց Եսաւայ եղբօր իւրում:

და დაიძინა მუნ ღამესა მას. და მოიღო რომელ-იგი მოაქუნდა ძღუენი, და მიუძღუანა ესავს, ძმასა თჳსსა. 13 13

13 And he lodged there that same night; and took of that which came to his hand a present for Esau his brother;

טו. עִזִּים מָאתַיִם וּתְיָשִׁים עֶשְׂרִים רְחֵלִים מָאתַיִם וְאֵילִים עֶשְׂרִים:

αἶγας διακοσίας τράγους εἴκοσι πρόβατα διακόσια κριοὺς εἴκοσι

14 ܥܸܙܹ̈ܐ ܡܵܐܬܹܿܝܢ: ܘܬܲܝܫܹ̈ܐ ܥܸܣܪܝܼܢ: ܢܩܵܘ̈ܵܬܼܵܐ ܡܵܐܬܹܿܝܢ: ܘܕܸܟ݂ܪܹ̈ܐ ܥܸܣܪܝܼܢ.

capras ducentas, hircos viginti, oves ducentas et arietes viginti,

այծս երկերիւր, քաղս քսան, մաքիս երկերիւր, խոյս քսան:

თხანი ორასი, ვაცნი ოცნი, ცხოვარნი ორასი, ვერძნი ოცნი. 14 14

14 Two hundred she goats, and twenty he goats, two hundred ewes, and twenty rams,

טז. גְּמַלִּים מֵינִיקוֹת וּבְנֵיהֶם שְׁלשִׁים פָּרוֹת אַרְבָּעִים וּפָרִים עֲשָׂרָה אֲתֹנֹת עֶשְׂרִים וַעְיָרִם עֲשָׂרָה:

καμήλους θηλαζούσας καὶ τὰ παιδία αὐτῶν τριάκοντα βόας τεσσαράκοντα ταύρους δέκα ὄνους εἴκοσι καὶ πώλους δέκα

15 ܓܲܡܠܹ̈ܐ ܡܲܝܢܩܵܬܼܵܐ ܘܲܒ݂ܢܲܝܗܹܝܢ ܬܠܵܬܼܝܼܢ: ܬܵܘܪ̈ܵܬܼܵܐ ܐܲܪܒܿܥܝܼܢ: ܘܬܼܵܘܪܹ̈ܐ ܥܸܣܪܵܐ: ܐܲܬܵܢܹ̈ܐ ܥܸܣܪܝܼܢ: ܘܥܝܼܠܹ̈ܐ ܥܸܣܪܵܐ.

camelos fetas cum pullis suis triginta, vaccas quadraginta et tauros decem, asinas viginti et pullos earum decem.

ուղտս ծնեալս կոզռամբք հանդերձ` երեսուն, կովս քառասուն եւ ցուլս տասն, էշս քսան եւ մտրուկս տասն:

და აქლემი ჴდალი და კიცვები მათი ოცდაათი, ზროხაჲ ორმეოცი და კუროჲ ათი, ვირნი ოცნი და კარაულნი ათნი. 15 15

15 Thirty milch camels with their colts, forty kine, and ten bulls, twenty she asses, and ten foals.

יז. וַיִּתֵּן בְּיַד עֲבָדָיו עֵדֶר עֵדֶר לְבַדּוֹ וַיֹּאמֶר אֶל עֲבָדָיו עִבְרוּ לְפָנַי וְרֶוַח תָּשִׂימוּ בֵּין עֵדֶר וּבֵין עֵדֶר:

καὶ ἔδωκεν διὰ χειρὸς τοῖς παισὶν αὐτοῦ ποίμνιον κατὰ μόνας εἶπεν δὲ τοῖς παισὶν αὐτοῦ προπορεύεσθε ἔμπροσθέν μου καὶ διάστημα ποιεῖτε ἀνὰ μέσον ποίμνης καὶ ποίμνης

16 ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܒܐܝܼܕ݂ܵܐ ܕܥܲܒ݂ܕܵܘܗܝ: ܓܙܵܪܵܐ ܓܙܵܪܵܐ ܒܲܠܚܘܿܕ݂: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܥܲܒ݂ܕܵܘܗܝ: ܥܒܲܪܘ ܩܕ݂ܵܡܲܝ: ܘܲܪܘܲܚܬܼܵܐ ܥܒܸܕ݂ܘ ܒܹܝܬܼ ܓܙܵܪܵܐ ܠܲܓܼܙܵܪܵܐ.

Et misit per manus servorum suorum singulos seorsum greges dixitque pueris suis: “Antecedite me, et sit spatium inter gregem et gregem”.

Եւ ետ ի ձեռս ծառայից իւրոց հօտս հօտս առանձինն. եւ ասէ ցծառայսն իւր. Երթայք դուք յառաջ քան զիս, եւ բացագոյնս ի միմեանց տանիցիք հօտս ի հօտից:

და მისცა იგი ჴელთა მონათა მისთასა სამწყსო თჳს-თჳს და ჰრქუა მათ: წარვედით წინაშე ჩემსა და ხანი დაუტევეთ სამწყსოჲ და სამწყსოსა. 16 16

16 And he delivered them into the hand of his servants, every drove by themselves; and said unto his servants, Pass over before me, and put a space betwixt drove and drove.

יח. וַיְצַו אֶת הָרִאשׁוֹן לֵאמֹר כִּי יִפְגָשְׁךָ עֵשָׂו אָחִי וּשְׁאֵלְךָ לֵאמֹר לְמִי אַתָּה וְאָנָה תֵלֵךְ וּלְמִי אֵלֶּה לְפָנֶיךָ:

καὶ ἐνετείλατο τῷ πρώτῳ λέγων ἐάν σοι συναντήσῃ Ησαυ ὁ ἀδελφός μου καὶ ἐρωτᾷ σε λέγων τίνος εἶ καὶ ποῦ πορεύῃ καὶ τίνος ταῦτα τὰ προπορευόμενά σου

17 ܘܲܦܩܲܕ݂ ܠܩܲܕ݂ܡܵܝܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܕܟܲܕ ܢܸܦ̮ܓܲܥ ܒܵܟ݂ ܥܹܣܘܿ ܐܵܚܝ: ܘܲܢܫܲܐܠܵܟ݂ ܘܢܹܐܡܲܪ ܠܵܟ: ܕܡܿܢ ܐܲܢ̄ܬܿ: ܘܠܲܐܝܟܵܐ ܐܵܙܸܠ ܐܲܢ̄ܬܿ: ܘܲܕ݂ܡܵܢ ܗܵܠܹܝܢ ܕܲܩܕ݂ܵܡܲܝܟ.

Et praecepit priori dicens: “Si obvium habueris Esau fratrem meum, et interrogaverit te: "Cuius es?" et "Quo vadis?" et "Cuius sunt ista, quae sequeris?",

Պատուիրեաց առաջնոյն եւ ասէ. Եթէ պատահիցէ քեզ Եսաւ եղբայր իմ, եւ հարցանիցէ թէ Ո՞յր ես եւ յո՞ երթաս եւ ո՞յր է այդ որ առաջի քո երթայ:

და ამცნო პირველსა მას და ჰრქუა: უკუეთუ შეგემთხჳოს შენ ესავ, ძმაჲ ჩემი, და გკითხოს შენ და გრქუას: ვისი ხარ, ანუ ვიდრე ხუალ და ვისი არს, რომელი-ესე ვალს წინაშე შენსა? 17 17

17 And he commanded the foremost, saying, When Esau my brother meeteth thee, and asketh thee, saying, Whose art thou? and whither goest thou? and whose are these before thee?

יט. וְאָמַרְתָּ לְעַבְדְּךָ לְיַעֲקֹב מִנְחָה הִוא שְׁלוּחָה לַאדֹנִי לְעֵשָׂו וְהִנֵּה גַם הוּא אַחֲרֵינוּ:

ἐρεῖς τοῦ παιδός σου Ιακωβ δῶρα ἀπέσταλκεν τῷ κυρίῳ μου Ησαυ καὶ ἰδοὺ αὐτὸς ὀπίσω ἡμῶν

18 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܕܥܲܒ݂ܕܵܟ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܩܘܼܪܒܵܢܵܐ ܕܫܲܕܲܪ ܠܡܵܪܝ ܥܹܣܘܿ: ܘܗܵܐ ܐܵܦ ܗܘܼ ܐܵܬܹܐ ܒܲܬܼܪܲܢ.

respondebis: Servi tui Iacob; munera misit domino meo Esau. Ipse quoque post nos venit”.

ասասցես, թէ Ծառայի քո Յակոբայ պատարագք են, զոր առաքեաց տեառն իւրում Եսաւայ. եւ ինքն զկնի մեր գայ:

არქუ შენ: მონისა შენისა იაკობისი; ძღუენი რომელი მიუძღუანა უფალსა ესავს და აჰა, იგი შემდგომად ჩუენსა მოვალს. 18 18

18 Then thou shalt say, They be thy servant Jacob's; it is a present sent unto my lord Esau: and, behold, also he is behind us.

כ. וַיְצַו גַּם אֶת הַשֵּׁנִי גַּם אֶת הַשְּׁלִישִׁי גַּם אֶת כָּל הַהֹלְכִים אַחֲרֵי הָעֲדָרִים לֵאמֹר כַּדָּבָר הַזֶּה תְּדַבְּרוּן אֶל עֵשָׂו בְּמֹצַאֲכֶם אֹתוֹ:

καὶ ἐνετείλατο τῷ πρώτῳ καὶ τῷ δευτέρῳ καὶ τῷ τρίτῳ καὶ πᾶσι τοῖς προπορευομένοις ὀπίσω τῶν ποιμνίων τούτων λέγων κατὰ τὸ ῥῆμα τοῦτο λαλήσατε Ησαυ ἐν τῷ εὑρεῖν ὑμᾶς αὐτὸν

19 ܘܲܦܩܲܕ݂ ܠܬܸܢܝܵܢܵܐ: ܘܐܵܦ ܠܲܬܼܠܝܼܬܼܵܝܵܐ: ܘܐܵܦ ܠܟ݂ܠ ܕܐܵܙܠ̄ܝܼܢ ܒܵܬܲܪ ܓܙܵܪܵܐ ܠܡܹܐܡܲܪ: ܐܲܝܟ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܬܹܐܡܪܘܼܢ ܠܥܹܣܘܿ ܡܵܐ ܕܐܸܫܟܲܚܬܿܘܼܢܵܝܗܝ.

Similiter mandata dedit secundo ac tertio et cunctis, qui sequebantur greges, dicens: “Iisdem verbis loquimini ad Esau, cum inveneritis eum,

Պատուիրեաց առաջնումն եւ երկրորդին եւ երրորդին, եւ ամենեցուն որ երթային յառաջ զհետ խաշանցն` ասէր. Ըստ բանիս այսմիկ խօսեսջիք ընդ Եսաւայ, յորժամ գտանիցէք զնա:

ესრეთ ამცნო პირველსა და მეორესა და მესამესა და ყოველთავე, რომელნი ვიდოდეს წინაშე მისა, და ამის სიტყჳსაებრ ეტყოდეთ თქუენ ესავს, რაჟამს გპოვნეს მან. 19 19

19 And so commanded he the second, and the third, and all that followed the droves, saying, On this manner shall ye speak unto Esau, when ye find him.

כא. וַאֲמַרְתֶּם גַּם הִנֵּה עַבְדְּךָ יַעֲקֹב אַחֲרֵינוּ כִּי אָמַר אֲכַפְּרָה פָנָיו בַּמִּנְחָה הַהֹלֶכֶת לְפָנָי וְאַחֲרֵי כֵן אֶרְאֶה פָנָיו אוּלַי יִשָּׂא פָנָי:

καὶ ἐρεῖτε ἰδοὺ ὁ παῖς σου Ιακωβ παραγίνεται ὀπίσω ἡμῶν εἶπεν γάρ ἐξιλάσομαι τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἐν τοῖς δώροις τοῖς προπορευομένοις αὐτοῦ καὶ μετὰ τοῦτο ὄψομαι τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἴσως γὰρ προσδέξεται τὸ πρόσωπόν μου

20 ܘܬܹܐܡܪܘܼܢ ܠܹܗ: ܕܗܵܐ ܐܵܦ ܥܲܒ݂ܕܵܟ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܲܬܼܪܲܢ: ܡܸܛܠ ܕܐܸܡܲܪ ܕܐܲܢܝܼܚ ܪܘܼܓܼܙܹܗ ܒܩܘܼܪܒܵܢܵܐ ܕܐܵܙܸܠ ܩܕ݂ܵܡܲܝ: ܘܒ݂ܵܬܸܪܟܸܿܢ ܐܸܚܙܸܐ ܐܲܦܵܘܗܝ: ܟܒܲܪ ܢܸܣܲܒ݂ ܒܐܲܦܲܝ.

et addetis: Ipse quoque servus tuus Iacob iter nostrum insequitur. Dixit enim: Placabo illum muneribus, quae praecedunt, et postea videbo faciem eius: forsitan propitiabitur mihi”.

Եւ ասասջիք. Ահա ծառայ քո Յակոբ գայ զհետ մեր. քանզի ասաց թէ Ցածուցից զերեսս նորա պատարագօքդ որ երթան առաջի, եւ ապա տեսից զերեսս նորա, թերեւս արասցէ մեծարանս երեսաց իմոց:

და არქუთ: აჰა, მონა შენი იაკობ მოვალს შედგომად ჩუენსა. რამეთუ თქუა: მოვამშჳდო ძღუენითა ამით, წინაჲსწარ ჩემსა წარძღუანულითა, და მისა. შემდგომად ვიხილო პირი მისი; ვინ იცის, შემიწყნაროს. 20 20

20 And say ye moreover, Behold, thy servant Jacob is behind us. For he said, I will appease him with the present that goeth before me, and afterward I will see his face; peradventure he will accept of me.

כב. וַתַּעֲבֹר הַמִּנְחָה עַל פָּנָיו וְהוּא לָן בַּלַּיְלָה הַהוּא בַּמַּחֲנֶה:

καὶ παρεπορεύοντο τὰ δῶρα κατὰ πρόσωπον αὐτοῦ αὐτὸς δὲ ἐκοιμήθη τὴν νύκτα ἐκείνην ἐν τῇ παρεμβολῇ

21 ܘܲܥܒܲܪ ܩܘܼܪܒܵܢܵܐ ܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ: ܘܗܘܼ ܒܵܬܼ ܒܠܸܠܝܵܐ ܗܵܘ̇ ܒܡܲܫܪܝܼܬܼܵܐ.

Praecesserunt itaque munera ante eum, ipse vero mansit nocte illa in castris.

Եւ երթային յառաջագոյն ընծայքն քան զնա. եւ ինքն ննջեաց զայն գիշեր անդէն ի բանակին:

და შემიმთხჳოს მე. და წინა უძღოდა ძღუენი იგი წინაშე მისა. ხოლო მან დაიძინა ღამესა მას სავანესა მას. 21 21

21 So went the present over before him: and himself lodged that night in the company.

כג. וַיָּקָם בַּלַּיְלָה הוּא וַיִּקַּח אֶת שְׁתֵּי נָשָׁיו וְאֶת שְׁתֵּי שִׁפְחֹתָיו וְאֶת אַחַד עָשָׂר יְלָדָיו וַיַּעֲבֹר אֵת מַעֲבַר יַבֹּק:

ἀναστὰς δὲ τὴν νύκτα ἐκείνην ἔλαβεν τὰς δύο γυναῖκας καὶ τὰς δύο παιδίσκας καὶ τὰ ἕνδεκα παιδία αὐτοῦ καὶ διέβη τὴν διάβασιν τοῦ Ιαβοκ

22 ܘܩܲܕܸܿܡ ܒܠܸܠܝܵܐ: ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܬܲܪܬܹܿܝܢ ܢܸܫܵܘܗܝ ܘܬܲܪܬܹܿܝܢ ܐܲܡܗܵܬܹܗ: ܘܲܚܕܲܥܣܲܪ ܒܢܵܘܗܝ: ܘܐܲܥܒܲܪ ܐܸܢܘܿܢ ܠܡܲܕ݂ܒܿܪܵܐ ܕܝܵܒ݂ܵܩ.

Cumque nocte surrexisset, tulit duas uxores suas et totidem famulas cum undecim filiis et transivit vadum Iaboc;

Եւ յարուցեալ ի նմին գիշերի` առ զերկուս կանայսն եւ զերկուս աղախնայսն եւ զմետասան որդիս իւր, եւ անց ընդ հունն Յաբոկայ:

და აღდგა მას ღამესა და მოიყვანნა ორნი იგი ცოლნი თჳსნი რა ორნი მჴევალნი და ათორმეტნი ძენი მისნი და წიაღმოჴდა წიაღმოსლვასა მას რაბოკისასა და წარმოიყუანნა იგინი. 22 22

22 And he rose up that night, and took his two wives, and his two womenservants, and his eleven sons, and passed over the ford Jabbok.

כד. וַיִּקָּחֵם וַיַּעֲבִרֵם אֶת הַנָּחַל וַיַּעֲבֵר אֶת אֲשֶׁר לוֹ:

καὶ ἔλαβεν αὐτοὺς καὶ διέβη τὸν χειμάρρουν καὶ διεβίβασεν πάντα τὰ αὐτοῦ

23 ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܐܸܢܘܿܢ ܘܐܲܥܒܲܪ ܐܸܢܘܿܢ ܢܲܚܠܵܐ: ܘܐܲܥܒܲܪ ܟܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܹܗ.

sumptis ergo traductisque illis et omnibus, quae ad se pertinebant, per torrentem,

Եւ առ անցոյց զնոսա ընդ ձորն, եւ զամենայն ինչ որ իւր էր:

და წიაღმოჴდა ნაღუარევსა მას და წიაღმოიკრიბა ყოველივე, რა-ცა იყო მისი. 23 23

23 And he took them, and sent them over the brook, and sent over that he had.

כה. וַיִּוָּתֵר יַעֲקֹב לְבַדּוֹ וַיֵּאָבֵק אִישׁ עִמּוֹ עַד עֲלוֹת הַשָּׁחַר:

ὑπελείφθη δὲ Ιακωβ μόνος καὶ ἐπάλαιεν ἄνθρωπος μετ᾽ αὐτοῦ ἕως πρωί

24 ܘܦܵܫ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܲܠܚܘܿܕ݂ܵܘܗܝ: ܘܐܸܬܼܟܲܬܲܫ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܥܲܡܹܗ: ܥܕܲܡܵܐ ܕܲܣܠܸܩ ܫܲܦܪܵܐ.

mansit solus. Et ecce vir luctabatur cum eo usque mane.

Եւ մնաց Յակոբ միայն. եւ մարտեաւ այր մի ընդ նմա մինչեւ ցառաւօտ:

და დადგა იგი მარტოჲ მუნ. და ერკინებოდა მას კაცი ვიდრე განთიადმდე. 24 24

24 And Jacob was left alone; and there wrestled a man with him until the breaking of the day.

כו. וַיַּרְא כִּי לֹא יָכֹל לוֹ וַיִּגַּע בְּכַף יְרֵכוֹ וַתֵּקַע כַּף יֶרֶךְ יַעֲקֹב בְּהֵאָבְקוֹ עִמּוֹ:

εἶδεν δὲ ὅτι οὐ δύναται πρὸς αὐτόν καὶ ἥψατο τοῦ πλάτους τοῦ μηροῦ αὐτοῦ καὶ ἐνάρκησεν τὸ πλάτος τοῦ μηροῦ Ιακωβ ἐν τῷ παλαίειν αὐτὸν μετ᾽ αὐτοῦ

25 ܘܲܚܙܵܐ ܕܠܵܐ ܡܸܬܼܡܨܸܐ ܚܲܝܠܹܗ: ܘܲܩܪܸܒ݂ ܠܲܚܪܘܿܬܹܗ: ܘܲܫܢܵܬܼ ܚܪܘܿܬܹܗ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܟܲܕ݂ ܐܸܬܼܟܲܬܲܫ ܥܲܡܹܗ.

Qui cum videret quod eum superare non posset, tetigit acetabulum femoris eius, et statim luxatum est acetabulum femoris Iacob, cum luctaretur cum illo.

Եւ իբրեւ ետես թէ ոչ յաղթէ նմա, բուռն եհար զամոլաջլէ զըստի նորա, եւ ընդարմացոյց զամոլաջիլ զըստին Յակոբայ ի կռուելն իւրում ընդ նմա:

და ვითარ იხილა, რამეთუ ვერ უძლავს მისსა მიმართ, შეახო ვრცელსა ბარკლისა მისისასა დ, დაუბუშა ვრცელი ბარკლისაჲ იაკობისი ბრძოლასა მას მისსა მის თანა. 25 25

25 And when he saw that he prevailed not against him, he touched the hollow of his thigh; and the hollow of Jacob's thigh was out of joint, as he wrestled with him.

כז. וַיֹּאמֶר שַׁלְּחֵנִי כִּי עָלָה הַשָּׁחַר וַיֹּאמֶר לֹא אֲשַׁלֵּחֲךָ כִּי אִם בֵּרַכְתָּנִי:

καὶ εἶπεν αὐτῷ ἀπόστειλόν με ἀνέβη γὰρ ὁ ὄρθρος ὁ δὲ εἶπεν οὐ μή σε ἀποστείλω ἐὰν μή με εὐλογήσῃς

26 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܫܲܕܲܪܲܝܢܝ ܡܸܛܠ ܕܲܣܠܸܩ ܫܲܦܪܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܐ ܐܹܫܲܕܪܲܟ: ܐܸܠܵܐ ܐܸܢ ܒܲܪܸܟ݂ܬܵܢܝ.

Dixitque: “Dimitte me, iam enim ascendit aurora”. Respondit: “Non dimittam te, nisi benedixeris mihi”.

Եւ ասէ ցնա. Արձակեա զիս, քանզի այգ եղեւ. եւ նա ասէ. Ոչ արձակեցից զքեզ, եթէ ոչ օրհնեսցես զիս:

და თქუა: განმიტევე მე, რამეთუ აღმოჴდა ცისკარი, ხოლო მან ჰრქუა მას: არა განგიტეო შენ, ვიდრემდე მაკურთხო მე. 26 26

26 And he said, Let me go, for the day breaketh. And he said, I will not let thee go, except thou bless me.

כח. וַיֹּאמֶר אֵלָיו מַה שְּׁמֶךָ וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב:

εἶπεν δὲ αὐτῷ τί τὸ ὄνομά σού ἐστιν ὁ δὲ εἶπεν Ιακωβ

27 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܐܲܝܟܲܢܵܐ ܫܡܵܟ: ܘܐܸܡܲܪ݂: ܝܲܥܩܘܿܒ݂.

Ait ad eum: “Quod nomen est tibi?”. Respondit: “Iacob”.

Եւ նա ասէ ցսա. Զի՞նչ անուն է քո: Եւ սա ասէ ցնա. Յակոբ:

და მან ჰრქუა: რაჲ არს სახელი შენი? ხოლო მან ჰრქუა: იაკობ. 27 27

27 And he said unto him, What is thy name? And he said, Jacob.

כט. וַיֹּאמֶר לֹא יַעֲקֹב יֵאָמֵר עוֹד שִׁמְךָ כִּי אִם יִשְׂרָאֵל כִּי שָׂרִיתָ עִם אֱלֹהִים וְעִם אֲנָשִׁים וַתּוּכָל:

εἶπεν δὲ αὐτῷ οὐ κληθήσεται ἔτι τὸ ὄνομά σου Ιακωβ ἀλλὰ Ισραηλ ἔσται τὸ ὄνομά σου ὅτι ἐνίσχυσας μετὰ θεοῦ καὶ μετὰ ἀνθρώπων δυνατός

28 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ: ܠܵܐ ܢܸܬܼܩܪܸܐ ܬܘܼܒ݂ ܫܡܵܟ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܐܸܠܵܐ ܝܼܣܪܵܝܹܠ: ܡܸܛܠ ܕܐܸܫܬܲܪܲܪܬܿ ܥܲܡ ܡܲܠܲܐܟ݂ܵܐ: ܘܥܲܡ ܓܲܒ݂ܪܵܐ: ܘܐܸܬܼܡܨܝܼܬ ܚܲܝܠܵܐ.

At ille: “Nequaquam, inquit, Iacob amplius appellabitur nomen tuum, sed Israel: quoniam certasti cum Deo et cum hominibus et praevaluisti!”.

Եւ ասէ ցսա. Յայսմ հետէ ոչ կոչեսցեն զանուն քո Յակոբ, այլ Իսրայէլ եղիցի անուն քո. զի ժուժկալեցեր ընդ Աստուծոյ եւ ընդ մարդկան, զօրաւոր լիջիր:

და მან ჰრქუა: არღარა გერქუას შენ ამიერითგან იაკობ, არამედ ისრაჱლ იყოს სახელი შენი. რამეთუ განსძლიერდი ღმრთისა თანა და კაცთა თანაცა ძლიერ იყო. 28 28

28 And he said, Thy name shall be called no more Jacob, but Israel: for as a prince hast thou power with God and with men, and hast prevailed.

ל. וַיִּשְׁאַל יַעֲקֹב וַיֹּאמֶר הַגִּידָה נָּא שְׁמֶךָ וַיֹּאמֶר לָמָּה זֶּה תִּשְׁאַל לִשְׁמִי וַיְבָרֶךְ אֹתוֹ שָׁם:

ἠρώτησεν δὲ Ιακωβ καὶ εἶπεν ἀνάγγειλόν μοι τὸ ὄνομά σου καὶ εἶπεν ἵνα τί τοῦτο ἐρωτᾷς τὸ ὄνομά μου καὶ ηὐλόγησεν αὐτὸν ἐκεῖ

29 ܘܫܲܐܠܹܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܚܵܘܵܢܝ ܫܡܵܟ: ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ: ܠܡܵܢܵܐ ܫܵܐܹܠ ܐܲܢ̄ܬܿ ܥܲܠ ܫܹܡܝ: ܘܒܲܪܟܹܗ ܬܲܡܵܢ.

Interrogavit eum Iacob: “Dic mihi, quo appellaris nomine?”. Respondit: “Cur quaeris nomen meum?”. Et benedixit ei in eodem loco.

Եհարց Յակոբ եւ ասէ. Պատմեա ինձ զանուն քո: Եւ ասէ. Զի՞ հարցանես զանուանէ իմմէ: Եւ օրհնեաց զնա անդ:

ხოლო ჰკითხა იაკობ და ჰრქუა: რაჲ არს სახელი შენი? და მან ჰრქუა: რაჲსათჳს იკითხავ სახელსა ჩემსა? და იგი არს საკჳრველ. და აკურთხა იგი მუნ. 29 29

29 And Jacob asked him, and said, Tell me, I pray thee, thy name. And he said, Wherefore is it that thou dost ask after my name? And he blessed him there.

לא. וַיִּקְרָא יַעֲקֹב שֵׁם הַמָּקוֹם פְּנִיאֵל כִּי רָאִיתִי אֱלֹהִים פָּנִים אֶל פָּנִים וַתִּנָּצֵל נַפְשִׁי:

καὶ ἐκάλεσεν Ιακωβ τὸ ὄνομα τοῦ τόπου ἐκείνου Εἶδος θεοῦ εἶδον γὰρ θεὸν πρόσωπον πρὸς πρόσωπον καὶ ἐσώθη μου ἡ ψυχή

30 ܘܲܩܪܵܐ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܫܡܹܗ ܕܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܘ̇ ܦܢܘܼܐܹܝܠ: ܡܸܛܠ ܕܲܚܙܹܝܬܼ ܡܲܠܲܐܟ݂ܵܐ ܐܲܦܝܼܢ ܠܘܼܩܒܲܠ ܐܲܦܝܼܢ: ܘܐܸܬܼܦܲܨܝܲܬܼ ܢܲܦ̮ܫܝ.

Vocavitque Iacob nomen loci illius Phanuel dicens: “Vidi Deum facie ad faciem, et salva facta est anima mea”.

Եւ կոչեաց Յակոբ զանուն տեղւոյն այնորիկ Տեսիլ Աստուծոյ``. զի տեսի զԱստուած դէմ յանդիման, եւ ապրեցաւ անձն իմ:

და უწოდა იაკობ ადგილსა მას "ხილვაჲ ღმრთისაჲ", რამეთუ "ვიხილე ღმერთ პირისპირ და ცხოვნდა სული ჩემი". 30 30

30 And Jacob called the name of the place Peniel: for I have seen God face to face, and my life is preserved.

לב. וַיִּזְרַח לוֹ הַשֶּׁמֶשׁ כַּאֲשֶׁר עָבַר אֶת פְּנוּאֵל וְהוּא צֹלֵעַ עַל יְרֵכוֹ:

ἀνέτειλεν δὲ αὐτῷ ὁ ἥλιος ἡνίκα παρῆλθεν τὸ Εἶδος τοῦ θεοῦ αὐτὸς δὲ ἐπέσκαζεν τῷ μηρῷ αὐτοῦ

31 ܘܕܸܢܚܲܬܼ ܠܹܗ ܫܸܡܫܵܐ ܟܲܕ݂ ܥܒܲܪ ܠܲܦܢܘܼܐܝܹܠ: ܘܗܘܼ ܡܲܣܡܸܐ ܗ̄ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܚܪܘܿܬܹܗ.

Ortusque est ei sol, cum transgrederetur Phanuel; ipse vero claudicabat propter femur.

Եւ ծագեաց նմա արեւ իբրեւ անց Տեսիլն Աստուծոյ. եւ նա կաղայր երթայր ի զըստէ անտի:

და აღმოუჴდა მას მზე. და ვითარცა წარვიდა ხილვაჲ იგი ღმრთისაჲ, კელობდა იგი ბარკლითა მით. 31 31

31 And as he passed over Penuel the sun rose upon him, and he halted upon his thigh.

לג. עַל כֵּן לֹא יֹאכְלוּ בְנֵי יִשְׂרָאֵל אֶת גִּיד הַנָּשֶׁה אֲשֶׁר עַל כַּף הַיָּרֵךְ עַד הַיּוֹם הַזֶּה כִּי נָגַע בְּכַף יֶרֶךְ יַעֲקֹב בְּגִיד הַנָּשֶׁה:

ἕνεκεν τούτου οὐ μὴ φάγωσιν οἱ υἱοὶ Ισραηλ τὸ νεῦρον ὃ ἐνάρκησεν ὅ ἐστιν ἐπὶ τοῦ πλάτους τοῦ μηροῦ ἕως τῆς ἡμέρας ταύτης ὅτι ἥψατο τοῦ πλάτους τοῦ μηροῦ Ιακωβ τοῦ νεύρου καὶ ἐνάρκησεν

32 ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܠܵܐ ܐܵܟ݂ܠܝܼܢ ܒܢܲܝ̈ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܓܝܵܕ݂ܵܐ ܕܓܸܢܫܝܵܐ ܕܒܲܚܪܘܿܬܼܵܐ ܕܥܲܛܡܵܐ ܥܕܲܡܵܐ ܠܝܵܘܡܵܢܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܐܲܩܪܸܒ݂ ܠܲܚܪܘܿܬܼܵܐ ܕܥܲܛܡܹܗ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܓܸܢܫܝܵܐ.

Quam ob causam non comedunt filii Israel nervum, qui est in femore, usque in praesentem diem, eo quod tetigerit nervum femoris Iacob.

Վասն այնորիկ ոչ ուտեն որդիքն Իսրայելի զամոլաջիլն զոր ընդարմացոյց, որ է ի վերայ տախտակի զըստին, մինչեւ ցայսօր. զի բուռն եհար զտախտակէ զըստին Յակոբայ, եւ ընդարմացոյց զամոլաջիլ նորա:

ამისთჳს არა ჭამონ ძეთა ისრაჱლისათა ძარღჳ, რომელი დაუბუშდა, რომელი არს ვრცელსა ბარკლისასა ვიდრე დღეინდელად დღედმდე, რომელსა შეახო ვრცელსა ბარკლისასა ძარღუსა იაკობისსა, რომელ დაუბუშა. 32 32

32 Therefore the children of Israel eat not of the sinew which shrank, which is upon the hollow of the thigh, unto this day: because he touched the hollow of Jacob's thigh in the sinew that shrank.

לג

ΛΓʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܠܓ

Cap. 33

ԳԼ. ԼԳ

თავი ოცდამეცამეტე

א. וַיִּשָּׂא יַעֲקֹב עֵינָיו וַיַּרְא וְהִנֵּה עֵשָׂו בָּא וְעִמּוֹ אַרְבַּע מֵאוֹת אִישׁ וַיַּחַץ אֶת הַיְלָדִים עַל לֵאָה וְעַל רָחֵל וְעַל שְׁתֵּי הַשְּׁפָחוֹת:

ἀναβλέψας δὲ Ιακωβ εἶδεν καὶ ἰδοὺ Ησαυ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ ἐρχόμενος καὶ τετρακόσιοι ἄνδρες μετ᾽ αὐτοῦ καὶ ἐπιδιεῖλεν Ιακωβ τὰ παιδία ἐπὶ Λειαν καὶ Ραχηλ καὶ τὰς δύο παιδίσκας

1 ܘܐܲܪܝܼܡ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܥܲܝܢܵܘܗܝ ܘܲܚܙܵܐ: ܘܗܵܐ ܥܹܣܘܿ ܐܵܬܹܐ: ܘܥܲܡܹܗ ܐܲܪܒܲܥܡܵܐܐ ܓܲܒ݂ܪ̈ܝܼܢ: ܘܦܲܠܸܓܼ ܛܠܵܝܹ̈ܐ ܥܲܠ ܠܲܝܵܐ: ܘܥܲܠ ܪܵܚܹܝܠ: ܘܥܲܠ ܬܲܪܬܹܿܝܢ ܐܲܡܗܵܬܼܵܐ.

Elevans autem Iacob oculos suos vidit venientem Esau et cum eo quadringentos viros; divisitque filios Liae et Rachel ambarumque famularum.

Զաչս իւր ի վեր եբարձ Յակոբ եւ ետես, Եւ ահա Եսաւ եղբայր իւր`` գայր, եւ ընդ նմա արք չորեք հարեւր. եւ բաշխեաց Յակոբ զմանկունսն ի Լիա եւ յՌաքէլ, եւ յերկուս աղախնայսն:

აღიხილნა თუალნი თჳსნი იაკობ და იხილა, აჰა, ესავ, ძმაჲ მისი, მომავალი და ოთხასი კაცი მის თანა. 1 1

1 And Jacob lifted up his eyes, and looked, and, behold, Esau came, and with him four hundred men. And he divided the children unto Leah, and unto Rachel, and unto the two handmaids.

ב. וַיָּשֶׂם אֶת הַשְּׁפָחוֹת וְאֶת יַלְדֵיהֶן רִאשֹׁנָה וְאֶת לֵאָה וִילָדֶיהָ אַחֲרֹנִים וְאֶת רָחֵל וְאֶת יוֹסֵף אַחֲרֹנִים:

καὶ ἐποίησεν τὰς δύο παιδίσκας καὶ τοὺς υἱοὺς αὐτῶν ἐν πρώτοις καὶ Λειαν καὶ τὰ παιδία αὐτῆς ὀπίσω καὶ Ραχηλ καὶ Ιωσηφ ἐσχάτους

2 ܘܐܲܥܒܲܪ ܠܐܲܡܗܵܬܼܵܐ ܘܠܲܒ݂ܢܲܝܗܹܝܢ ܩܲܕ݂ܡܵܐܝܑܬܼ: ܘܲܠܠܲܝܵܐ ܘܠܲܒ݂ܢܹܝܗ ܒܵܬܲܪܗܹܝܢ: ܘܲܠܪܵܚܹܝܠ ܘܲܠܝܵܘܣܸܦ ܒܚܲܪܬܼܵܐ.

Et posuit utramque ancillam et liberos earum in principio, Liam vero et filios eius in secundo loco, Rachel autem et Ioseph novissimos.

Եւ արար զերկուս աղախնայսն եւ զորդիս նոցա առաջի, եւ զԼիա եւ զորդիս նորա զկնի, եւ զՌաքէլ եւ զՅովսէփ հուսկ յետոյ:

და განუყვნა ყრმანი იგი ლიას და რაქელს და ორთა მათ მჴევალთა. და დაადგინა ორნი იგი მჴევალნი პირველად, და ლია და ყრმანი მისნი შემდგომად, და რაქელ და იოსებ უკანაჲსკნელ. 2 2

2 And he put the handmaids and their children foremost, and Leah and her children after, and Rachel and Joseph hindermost.

ג. וְהוּא עָבַר לִפְנֵיהֶם וַיִּשְׁתַּחוּ אַרְצָה שֶׁבַע פְּעָמִים עַד גִּשְׁתּוֹ עַד אָחִיו:

αὐτὸς δὲ προῆλθεν ἔμπροσθεν αὐτῶν καὶ προσεκύνησεν ἐπὶ τὴν γῆν ἑπτάκις ἕως τοῦ ἐγγίσαι τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ

3 ܘܗܘܼ ܥܒܲܪ ܩܕ݂ܵܡܲܝܗܘܿܢ: ܘܲܣܓܸܕ݂ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ ܫܒܲܥ ܙܲܒ݂ܢܝܼܢ: ܥܕܲܡܵܐ ܕܲܩܪܸܒ݂ ܠܘܵܬܼ ܐܲܚܘܼܗܝ.

Et ipse praegrediens adoravit pronus in terram septies, donec appropinquaret ad fratrem suum.

Եւ ինքն անց յառաջ քան զնոսա, եւ երկիր եպագ եւթն անգամ ի վերայ երկրի` մինչեւ մերձենալ առ եղբայրն իւր:

და იაკობ წარუძღუა წინაშე მათსა და თაყუანის-სცა მას ქუეყანასა ზედა შვიდგზის ვიდრე მიახლებადმდე ძმისა თჳსისა. 3 3

3 And he passed over before them, and bowed himself to the ground seven times, until he came near to his brother.

ד. וַיָּרָץ עֵשָׂו לִקְרָאתוֹ וַיְחַבְּקֵהוּ וַיִּפֹּל עַל צַוָּארָיו כתיב צוארו וַֹיִֹשָֹׁקֵֹהֹוֹּ וַיִּבְכּוּ:

καὶ προσέδραμεν Ησαυ εἰς συνάντησιν αὐτῷ καὶ περιλαβὼν αὐτὸν ἐφίλησεν καὶ προσέπεσεν ἐπὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ ἔκλαυσαν ἀμφότεροι

4 ܘܲܪܗܸܛ ܥܹܣܘܿ ܠܐܘܼܪܥܹܗ: ܘܥܲܦܩܹܗ ܘܲܢܦܲܠ ܥܲܠ ܨܵܘܪܹܗ ܘܢܲܫܩܹܗ: ܘܲܒ݂ܟ݂ܵܘ.

Currens itaque Esau obviam fratri suo amplexatus est eum; stringensque collum eius osculatus est eum, et fleverunt.

Եւ ընթացաւ Եսաւ ընդ առաջ նորա. գիրկս արկ նմա եւ համբուրեաց``, եւ անկաւ ի վերայ պարանոցի նորա եւ համբուրեաց զնա. եւ լացին երկոքեան:

და მირბიოდა ესავ შემთხუევად მისა და მოეხჳა და ამბორს-უყო და დასდვა პირი მისი ზედა ქედსა იაკობისასა; და ტიროდეს ორნივე. 4 4

4 And Esau ran to meet him, and embraced him, and fell on his neck, and kissed him: and they wept.

ה. וַיִּשָּׂא אֶת עֵינָיו וַיַּרְא אֶת הַנָּשִׁים וְאֶת הַיְלָדִים וַיֹּאמֶר מִי אֵלֶּה לָּךְ וַיֹּאמַר הַיְלָדִים אֲשֶׁר חָנַן אֱלֹהִים אֶת עַבְדֶּךָ:

καὶ ἀναβλέψας εἶδεν τὰς γυναῖκας καὶ τὰ παιδία καὶ εἶπεν τί ταῦτά σοί ἐστιν ὁ δὲ εἶπεν τὰ παιδία οἷς ἠλέησεν ὁ θεὸς τὸν παῖδά σου

5 ܘܐܲܪܝܼܡ ܥܹܣܘܿ ܥܲܝܢܵܘܗܝ: ܘܲܚܙܵܐ ܢܸܫܹ̈ܐ ܘܲܛܠܵܝܹ̈ܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܝܡܸܟܵܐ ܠܵܟ݂ ܗܵܠܹܝܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܛܠܵܝܹ̈ܐ ܐܸܢܘܿܢ ܕܝܲܗ̄ܒ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܥܲܒ݂ܕܵܟ.

Levatisque oculis, vidit mulieres et liberos earum et ait: “Qui sunt isti tibi?”. Respondit: “Liberi sunt, quos donavit mihi Deus servo tuo”.

Եւ հայեցեալ ի վեր ետես զկանայսն եւ զմանկունս, եւ ասէ. Դոքա զի՞նչ են քո: Եւ նա ասէ. Մանկունք իմ են, որովք ողորմեցաւ Աստուած ծառայի քում:

და მიხედა და იხილნა ცოლნი მისნი და ყრმანი და ჰრქუა: რაჲ გეყვიან ესენი? და მან ჰრქუა: ყრმანი ესე, რომელ მე შემიწყალა ღმერთმან, მონაჲ შენი. 5 5

5 And he lifted up his eyes, and saw the women and the children; and said, Who are those with thee? And he said, The children which God hath graciously given thy servant.

ו. וַתִּגַּשְׁןָ הַשְּׁפָחוֹת הֵנָּה וְיַלְדֵיהֶן וַתִּשְׁתַּחֲוֶיןָ:

καὶ προσήγγισαν αἱ παιδίσκαι καὶ τὰ τέκνα αὐτῶν καὶ προσεκύνησαν

6 ܘܲܩܪܸܒ݂ ܐܲܡܗܵܬܼܵܐ ܗܸܢܹܝܢ ܘܲܒ݂ܢܲܝܗܹܝܢ ܘܲܣܓܸܕ݂ܘ.

Et appropinquantes ancillae et filii earum incurvati sunt.

Եւ մատեան աղախնայքն եւ որդիք նոցա, եւ երկիր պագին նմա:

და მოეახლნეს მჴევალნი იგი და ყრმანი მათნი და თაყუანის-სცეს. 6 6

6 Then the handmaidens came near, they and their children, and they bowed themselves.

ז. וַתִּגַּשׁ גַּם לֵאָה וִילָדֶיהָ וַיִּשְׁתַּחֲווּ וְאַחַר נִגַּשׁ יוֹסֵף וְרָחֵל וַיִּשְׁתַּחֲווּ:

καὶ προσήγγισεν Λεια καὶ τὰ τέκνα αὐτῆς καὶ προσεκύνησαν καὶ μετὰ ταῦτα προσήγγισεν Ραχηλ καὶ Ιωσηφ καὶ προσεκύνησαν

7 ܘܩܸܪܒܲܬܼ ܐܵܦ ܠܲܝܵܐ ܘܲܒ݂ܢܹܝܗ ܘܲܣܓܸܕ݂ܘ: ܘܒ݂ܵܬܸܪܟܸܿܢ ܩܸܪܒܲܬܼ ܐܵܦ ܪܵܚܹܝܠ ܘܝܵܘܣܸܦ ܘܲܣܓܸܕ݂ܘ.

Accessit quoque Lia cum liberis suis et, cum similiter adorassent, extremi Ioseph et Rachel adoraverunt.

Եւ մատեաւ Լիա եւ որդիք իւր եւ երկիր պագին նմա. յետոյ մատեաւ Յովսէփ եւ Ռաքէլ եւ երկիր պագին նմա:

და მოეახლა ლია და შვილი მისნი და თაყუანის-სცეს, და ამისა შემდგომად მოეახლნეს რაქელ და იოსებ და თაყუანის-სცეს. 7 7

7 And Leah also with her children came near, and bowed themselves: and after came Joseph near and Rachel, and they bowed themselves.

ח. וַיֹּאמֶר מִי לְךָ כָּל הַמַּחֲנֶה הַזֶּה אֲשֶׁר פָּגָשְׁתִּי וַיֹּאמֶר לִמְצֹא חֵן בְּעֵינֵי אֲדֹנִי:

καὶ εἶπεν τί ταῦτά σοί ἐστιν πᾶσαι αἱ παρεμβολαὶ αὗται αἷς ἀπήντηκα ὁ δὲ εἶπεν ἵνα εὕρῃ ὁ παῖς σου χάριν ἐναντίον σου κύριε

8 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܥܹܣܘܿ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܐܲܝܡܸܟܵܐ ܠܵܟ݂ ܗܵܕܹܐ ܟܠܵܗ ܡܲܫܪܝܼܬܼܵܐ ܕܦܸܓܼܥܲܬܼ ܒܝܼ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܡܸܛܠ ܕܐܸܫܟܿܚܹܬܼ ܪܲܚܡܹܐ ܒܥܲܝܢܲܝ ܡܵܪܝ.

“Quaenam sunt, inquit, istae turmae, quas obvias habui?”. Respondit: “Ut invenirem gratiam coram domino meo”.

Եւ ասէ. Զի՞նչ էր այն ամենայն չու որ ինձ դիպեցաւ: Եւ նա ասէ. Զի գտցէ շնորհս ծառայ քո առաջի քո:

მიუგო და ჰრქუა ესავ: შენი არსა ყოველნი ესე ბანაკები, რომელ შემემთხჳა? და მან მიუგო მას: რათა პოვოს მადლი მონამან შენმან წინაშე შენსა. 8 8

8 And he said, What meanest thou by all this drove which I met? And he said, These are to find grace in the sight of my lord.

ט. וַיֹּאמֶר עֵשָׂו יֶשׁ לִי רָב אָחִי יְהִי לְךָ אֲשֶׁר לָךְ:

εἶπεν δὲ Ησαυ ἔστιν μοι πολλά ἄδελφε ἔστω σοι τὰ σά

9 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܥܹܣܘܿ: ܐܝܼܬܼ ܠܝܼ ܘܣܲܓܿܝܼ ܠܝܼ: ܐܵܚܝ ܩܲܕܵܐ ܕܝܼܠܵܟ.

At ille: “Habeo, ait, plurima, frater mi; sint tua tibi”.

Եւ ասէ Եսաւ. Կայ եւ իմ շատ, եղբայր, քեզ լիցի քոյդ:

ჰრქუა მას ესავ: არს ჩემი ფრიად, ძმაო, გეყავნ შენ შენივე. 9 9

9 And Esau said, I have enough, my brother; keep that thou hast unto thyself.

י. וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב אַל נָא אִם נָא מָצָאתִי חֵן בְּעֵינֶיךָ וְלָקַחְתָּ מִנְחָתִי מִיָּדִי כִּי עַל כֵּן רָאִיתִי פָנֶיךָ כִּרְאֹת פְּנֵי אֱלֹהִים וַתִּרְצֵנִי:

εἶπεν δὲ Ιακωβ εἰ εὕρηκα χάριν ἐναντίον σου δέξαι τὰ δῶρα διὰ τῶν ἐμῶν χειρῶν ἕνεκεν τούτου εἶδον τὸ πρόσωπόν σου ὡς ἄν τις ἴδοι πρόσωπον θεοῦ καὶ εὐδοκήσεις με

10 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܐܸܢ ܐܸܫܟܿܚܹܬܼ ܪܲܚܡܹܐ ܒܥܲܝܢܲܝܟ: ܣܲܒ݂ ܩܘܼܪܒܵܢܝ ܡ̣ܢ ܐܝܼܕܲܝ: ܡܸܛܠ ܕܗܵܫܵܐ ܚܙܹܝܬܼ ܐܲܦܲܝܟ: ܐܲܝܟ ܚܸܙܘܵܐ ܕܐܲܦܲܝ ܡܲܠܲܐܟ݂ܵܐ: ܘܐܸܨܛܒ݂ܝܼܬܿ ܒܝܼ.

Dixit Iacob: “Noli ita, obsecro; sed, si inveni gratiam in oculis tuis, accipe munusculum de manibus meis; sic enim vidi faciem tuam quasi viderim vultum Dei, et mihi propitius fuisti.

Եւ ասէ Յակոբ. Մի՛ այդպէս, եթէ գտի շնորհս առաջի քո, ընկալ զընծայսն ի ձեռաց իմոց. քանզի այնպէս տեսի զերեսս քո` որպէս ոք տեսանիցէ զերեսս Աստուծոյ, եւ զուարթասցիս ընդ իս:

ხოლო იაკობ თქუა: უკუეთუ ვპოვე მადლი წინაშე შენსა, მიიღე ძღუენი ჴელთაგან ჩემთა ამისთჳს, რამეთუ ვიხილე პირი შენი, ვითარცა ვინ იხილის პირი ღმრთისა, ჯერ-მიჩინე. 10 10

10 And Jacob said, Nay, I pray thee, if now I have found grace in thy sight, then receive my present at my hand: for therefore I have seen thy face, as though I had seen the face of God, and thou wast pleased with me.

יא. קַח נָא אֶת בִּרְכָתִי אֲשֶׁר הֻבָאת לָךְ כִּי חַנַּנִי אֱלֹהִים וְכִי יֶשׁ לִי כֹל וַיִּפְצַר בּוֹ וַיִּקָּח:

λαβὲ τὰς εὐλογίας μου ἃς ἤνεγκά σοι ὅτι ἠλέησέν με ὁ θεὸς καὶ ἔστιν μοι πάντα καὶ ἐβιάσατο αὐτόν καὶ ἔλαβεν

11 ܣܲܒ݂ ܒܘܼܪܟܵܬܼܝ ܕܐܲܝܬܿܝܼܬܼ ܠܵܟ: ܡܸܛܠ ܕܪܲܚܸܡ ܥܠܲܝ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܡܸܛܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܝܼ ܟܠ: ܘܐܲܠܨܹܗ ܘܩܲܒܸܿܠ.

Suscipe, quaeso, benedictionem, quae allata est tibi; quia Deus misertus est mihi, et habeo omnia”. Et, cum compelleret illum, suscepit

Եւ առ զօրհնութիւնսդ իմ զոր մատուցի քեզ. զի ողորմեցաւ ինձ Աստուած, եւ է իմ ամենայն ինչ: Եւ բռնադատեաց զնա, եւ առ:

და მიიღე კურთხეული ესე, რომელ მოგართუ შენ, რამეთუ შემიწყალა მე ღმერთმან და არს ჩემი ფრიად. და აიძულა მას და მიიღო. 11 11

11 Take, I pray thee, my blessing that is brought to thee; because God hath dealt graciously with me, and because I have enough. And he urged him, and he took it.

יב. וַיֹּאמֶר נִסְעָה וְנֵלֵכָה וְאֵלְכָה לְנֶגְדֶּךָ:

καὶ εἶπεν ἀπάραντες πορευσόμεθα ἐπ᾽ εὐθεῖαν

12 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܥܹܣܘܿ: ܢܸܫܩܘܿܠ ܘܢܹܐܙܲܠ: ܘܐܹܙܲܠ ܠܩܘܼܒ݂ܠܵܟ.

et ait: “Gradiamur simul, eroque socius itineris tui”.

Եւ ասէ. Չուեսցուք գնասցուք եւ երթիցուք զուղղորդն:

ჰრქუა მას ესავ: აღვდგეთ და წარვიდეთ მართლ. 12 12

12 And he said, Let us take our journey, and let us go, and I will go before thee.

יג. וַיֹּאמֶר אֵלָיו אֲדֹנִי יֹדֵעַ כִּי הַיְלָדִים רַכִּים וְהַצֹּאן וְהַבָּקָר עָלוֹת עָלָי וּדְפָקוּם יוֹם אֶחָד וָמֵתוּ כָּל הַצֹּאן:

εἶπεν δὲ αὐτῷ ὁ κύριός μου γινώσκει ὅτι τὰ παιδία ἁπαλώτερα καὶ τὰ πρόβατα καὶ αἱ βόες λοχεύονται ἐπ᾽ ἐμέ ἐὰν οὖν καταδιώξω αὐτοὺς ἡμέραν μίαν ἀποθανοῦνται πάντα τὰ κτήνη

13 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܡܵܪܝ ܝܵܕܲܥ ܕܲܛܠܵܝܹ̈ܐ ܛܠܹܝܢ: ܘܥܵܢܵܐ ܘܬܼܵܘܪܹ̈ܐ ܡܲܝܢ̈ܩܵܢ ܥܠܲܝ: ܘܐܸܢ ܪܵܕܹܦ ܐ̄ܢܵܐ ܠܗܘܿܢ ܚܲܕ݂ ܝܘܿܡ: ܡܲܝܬܵܐ ܟܠܵܗܿ ܥܵܢܵܐ.

Dixit Iacob: “Nosti, domine mi, quod parvulos habeam teneros et oves et boves fetas mecum; quas si plus in ambulando fecero laborare vel una die, morientur cuncti greges.

Եւ ասէ ցնա. Տէր իմ ինքնին գիտէ, զի մանկունքս մատաղ են, եւ ոչխարի եւ արջառոյ ծնունդ արձակեալ է. եւ եթէ մի օր ստիպեմ զդոսա, մեռանին ամենայն խաշինքդ:

ჰრქუა მას მან: უფალმან ჩემმან იცის, რამეთუ ყრმანი ჩემნი ჩჩჳლ არიან და ზროხა და ცხოვარი ჩემნი შობენ ოდენ. უკუეთუ წარვიქცინე იგინი დღე ერთ, გინა თუ ორ დღე, მოსწყდეს ყოველნი საცხოვარნი ჩემნი. 13 13

13 And he said unto him, My lord knoweth that the children are tender, and the flocks and herds with young are with me: and if men should overdrive them one day, all the flock will die.

יד. יַעֲבָר נָא אֲדֹנִי לִפְנֵי עַבְדּוֹ וַאֲנִי אֶתְנַהֲלָה לְאִטִּי לְרֶגֶל הַמְּלָאכָה אֲשֶׁר לְפָנַי וּלְרֶגֶל הַיְלָדִים עַד אֲשֶׁר אָבֹא אֶל אֲדֹנִי שֵׂעִירָה:

προελθέτω ὁ κύριός μου ἔμπροσθεν τοῦ παιδός ἐγὼ δὲ ἐνισχύσω ἐν τῇ ὁδῷ κατὰ σχολὴν τῆς πορεύσεως τῆς ἐναντίον μου καὶ κατὰ πόδα τῶν παιδαρίων ἕως τοῦ με ἐλθεῖν πρὸς τὸν κύριόν μου εἰς Σηιρ

14 ܢܸܥܒܲܪ ܡܵܪܝ ܩܕ݂ܵܡ ܥܲܒ݂ܕܹܿܗ: ܘܐܸܢܵܐ ܐܹܗܲܠܸܟ ܪܲܟܿܝܼܟ݂ܵܐܝܼܬܼ: ܠܲܪܓܸܠ ܥܒ݂ܵܕܿܬܵܐ ܕܲܩܕ݂ܵܡܲܝ: ܘܠܲܪܓܸܠ ܛܠܵܝܹ̈ܐ: ܥܕܲܡܵܐ ܕܐܹܬܹܐ ܠܘܵܬܼ ܡܵܪܝ ܠܣܵܥܝܼܪ.

Praecedat dominus meus ante servum suum; et ego sequar paulatim secundum gressum pecorum ante me et secundum gressum parvulorum, donec veniam ad dominum meum in Seir”.

Այլ յառաջեսցէ տէր իմ քան զծառայ իւր, եւ ես ըստ կարի եւ ըստ պարապոյ ճանապարհիդ`` առաջի իմ, եւ ըստ կազդուրել մանկանց իմոց խաղացից, մինչեւ եկից առ տէր իմ ի Սէիր:

წარვედინ უფალი ჩემი წინაშე მონისა თჳსისა და მე შეუძლო გზასა ზედა მოცალედ სლვით წინაშე ჩემსა და შემდგომად ყრმათა მისლვადმდე ჩემდა უფლისა ჩემისა სეირად. 14 14

14 Let my lord, I pray thee, pass over before his servant: and I will lead on softly, according as the cattle that goeth before me and the children be able to endure, until I come unto my lord unto Seir.

טו. וַיֹּאמֶר עֵשָׂו אַצִּיגָה נָּא עִמְּךָ מִן הָעָם אֲשֶׁר אִתִּי וַיֹּאמֶר לָמָּה זֶּה אֶמְצָא חֵן בְּעֵינֵי אֲדֹנִי:

εἶπεν δὲ Ησαυ καταλείψω μετὰ σοῦ ἀπὸ τοῦ λαοῦ τοῦ μετ᾽ ἐμοῦ ὁ δὲ εἶπεν ἵνα τί τοῦτο ἱκανὸν ὅτι εὗρον χάριν ἐναντίον σου κύριε

15 ܐܵܡܲܪ ܠܹܗ ܥܹܣܘܿ: ܐܸܫܒܿܘܿܩ ܠܘܵܬܼܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܥܲܡܵܐ ܕܥܲܡܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܡܵܢܵܐ ܗܵܘܹ̇ܐ ܠܝܼ: ܐܸܫܟܲܚ ܪܲܚܡܹܐ ܒܥܲܝܢܲܝ̈ ܡܵܪܝ.

Respondit Esau: “Oro te, ut de populo, qui mecum est, saltem socii remaneant viae tuae”. “Non est, inquit, necesse; hoc uno indigeo, ut inveniam gratiam in conspectu domini mei”.

Եւ ասէ Եսաւ. Իսկ թողից առ քեզ ի ժողովրդենէ աստի որ ընդ իս են: Եւ նա ասէ. Ընդէ՞ր իցէ ինձ այդ, շատ է զի գտի շնորհս առաջի քո, տէր:

ჰრქუა მას ესავ დაუტეო ერისა ამისგან შენ თანა, რომელი არს ჩემ თანა. ხოლო მან ჰრქუა: რაჲსათჳს? ესე კმა არს, რამეთუ ვპოვე მადლი წინაშე შენსა, უფალო. 15 15

15 And Esau said, Let me now leave with thee some of the folk that are with me. And he said, What needeth it? let me find grace in the sight of my lord.

טז. וַיָּשָׁב בַּיּוֹם הַהוּא עֵשָׂו לְדַרְכּוֹ שֵׂעִירָה:

ἀπέστρεψεν δὲ Ησαυ ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ εἰς τὴν ὁδὸν αὐτοῦ εἰς Σηιρ

16 ܘܲܗܦܲܟ ܥܹܣܘܿ ܒܝܵܘܡܵܐ ܗܵܘ̇ ܠܐܘܼܪܚܹܗ ܠܣܵܥܝܼܪ.

Reversus est itaque illo die Esau itinere suo in Seir.

Եւ դարձաւ յաւուր յայնմիկ Եսաւ ընդ ճանապարհ իւր ի Սէիր:

და მიაქცია ესავ მას დღესა შინა გზასა თჳსსა სეირად. 16 16

16 So Esau returned that day on his way unto Seir.

יז. וְיַעֲקֹב נָסַע סֻכֹּתָה וַיִּבֶן לוֹ בָּיִת וּלְמִקְנֵהוּ עָשָׂה סֻכֹּת עַל כֵּן קָרָא שֵׁם הַמָּקוֹם סֻכּוֹת:

καὶ Ιακωβ ἀπαίρει εἰς Σκηνάς καὶ ἐποίησεν ἑαυτῷ ἐκεῖ οἰκίας καὶ τοῖς κτήνεσιν αὐτοῦ ἐποίησεν σκηνάς διὰ τοῦτο ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα τοῦ τόπου ἐκείνου Σκηναί

17 ܘܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܫܩܲܠ ܠܣܵܟ݂ܘܼܬܼ: ܘܲܒ݂ܢܵܐ ܠܹܗ ܒܲܝܬܵܐ: ܘܠܲܒ݂ܥܝܼܪܹܗ ܥܒܲܕ݂ ܡܛܲܠܠܹ̈ܐ: ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܩܪܵܐ ܫܡܹܗ ܕܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܘ̇ ܣܵܟ݂ܘܼܬܼ.

Et Iacob venit in Succoth, ubi, aedificata sibi domo et fixis tentoriis pro gregibus suis, appellavit nomen loci illius Succoth (id est Tabernacula).

Եւ Յակոբ չուեաց ի Խորանս եւ արար իւր անդ տունս, եւ խաշանց իւրոց արար դադարս. վասն այնորիկ կոչեաց զանուն տեղւոյն այնորիկ Խորանս:

და იაკობ წარმოვიდა კარვობად და იქმნა მუნ სახლი და საცხოვარსა თჳსსა უქმნა საყოფელი. ამისთჳს უწოდა სახელი ადგილისა მის "კარვებ". 17 17

17 And Jacob journeyed to Succoth, and built him an house, and made booths for his cattle: therefore the name of the place is called Succoth.

יח. וַיָּבֹא יַעֲקֹב שָׁלֵם עִיר שְׁכֶם אֲשֶׁר בְּאֶרֶץ כְּנַעַן בְּבֹאוֹ מִפַּדַּן אֲרָם וַיִּחַן אֶת פְּנֵי הָעִיר:

καὶ ἦλθεν Ιακωβ εἰς Σαλημ πόλιν Σικιμων ἥ ἐστιν ἐν γῇ Χανααν ὅτε ἦλθεν ἐκ τῆς Μεσοποταμίας Συρίας καὶ παρενέβαλεν κατὰ πρόσωπον τῆς πόλεως

18 ܘܐܸܬܼܵܐ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܫܵܠܝܼܡ ܩܪܝܼܬܼܵܐ ܕܲܫܟܹܝܡ: ܕܒܲܐܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܟܲܕ݂ ܐܸܬܼܵܐ ܡ̣ܢ ܦܵܕܵܢ ܕܐܵܪܵܡ: ܘܲܫܪܵܐ ܠܩܘܼܒ݂ܠܵܗ ܕܲܩܪܝܼܬܼܵܐ.

Transivitque Iacob incolumis ad urbem Sichem, quae est in terra Chanaan, cum veniret de Paddanaram; et habitavit iuxta oppidum.

Եւ եկն Յակոբ ի Սաղէմ քաղաք Սիկիմացւոց, որ է յերկրին Քանանացւոց, իբրեւ եկն ի Միջագետաց Ասորւոց, եւ բնակեցաւ յանդիման քաղաքին:

და მოვიდა იაკობ სალემ ქალაქად სიკიმიელთა, რომელ არს ქუეყანასა ქანანისასა, ოდეს-იგი მოვიდოდა შუა მდინარით ასურეთისათ, და დაიბანაკა წინაშე პირისპირ ქალაქსა მას. 18 18

18 And Jacob came to Shalem, a city of Shechem, which is in the land of Canaan, when he came from Padanaram; and pitched his tent before the city.

יט. וַיִּקֶן אֶת חֶלְקַת הַשָּׂדֶה אֲשֶׁר נָטָה שָׁם אָהֳלוֹ מִיַּד בְּנֵי חֲמוֹר אֲבִי שְׁכֶם בְּמֵאָה קְשִׂיטָה:

καὶ ἐκτήσατο τὴν μερίδα τοῦ ἀγροῦ οὗ ἔστησεν ἐκεῖ τὴν σκηνὴν αὐτοῦ παρὰ Εμμωρ πατρὸς Συχεμ ἑκατὸν ἀμνῶν

19 ܘܲܙܒܲܢ ܡܢܵܬܼܵܐ ܕܚܲܩܠܵܐ ܡ̣ܢ ܒ̈ܢܲܝ ܚܡܘܿܪ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܕܲܫܟܹܝܡ ܒܡܵܐܐ ܢܩܵܘܵܢ.

Emitque partem agri, in qua fixerat tabernaculum suum, a filiis Hemmor patris Sichem centum argenteis.

Եւ ստացաւ զվիճակ անդին ուր եհար զխորան իւր` յԵմովրայ հօրէ Սիւքեմայ հարեւր ոչխարի:

და მოიგო ნაწილი იგი ველისაჲ, სადა-იგი აღდგა კარავი თჳსი, ემორისგან, მამისა სჳქემისა, ასის ტარიგისა. 19 19

19 And he bought a parcel of a field, where he had spread his tent, at the hand of the children of Hamor, Shechem's father, for an hundred pieces of money.

כ. וַיַּצֶּב שָׁם מִזְבֵּחַ וַיִּקְרָא לוֹ אֵל אֱלֹהֵי יִשְׂרָאֵל:

καὶ ἔστησεν ἐκεῖ θυσιαστήριον καὶ ἐπεκαλέσατο τὸν θεὸν Ισραηλ

20 ܘܲܢܩܲܫ ܬܲܡܵܢ ܡܲܫܟܿܢܹܗ: ܘܐܲܩܝܼܡ ܬܲܡܵܢ ܡܲܕ݂ܒܚܵܐ: ܘܲܩܪܵܝܗܝ ܐܹܝܠ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܝܼܣܪܵܝܹܠ.

Et erexit ibi altare et vocavit illud: “Deus est Deus Israel”.

Եւ շինեաց անդ սեղան, եւ կարդաց զԱստուած Իսրայէլի:

და აღმართა მუნ საკურთხეველი და ხადა სახელსა ღმრთისა ისრაჱლისასა. 20 20

20 And he erected there an altar, and called it EleloheIsrael.

לד

ΛΔʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܠܕ

Cap. 34

ԳԼ. ԼԴ

თავი ოცდამეთოთხმეტე

א. וַתֵּצֵא דִינָה בַּת לֵאָה אֲשֶׁר יָלְדָה לְיַעֲקֹב לִרְאוֹת בִּבְנוֹת הָאָרֶץ:

ἐξῆλθεν δὲ Δινα ἡ θυγάτηρ Λειας ἣν ἔτεκεν τῷ Ιακωβ καταμαθεῖν τὰς θυγατέρας τῶν ἐγχωρίων

1 ܘܢܸܦܩܲܬܼ ܕܝܼܢܵܐ ܒܪܲܬܼ ܠܲܝܵܐ ܕܐܸܬܼܝܲܠܕܲܬܼ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܠܡܸܚܙܵܐ ܒܢܵܬܼ ܐܲܬܼܪܵܐ.

Egressa est autem Dina filia, quam Lia pepererat Iacob, ut videret filias regionis illius.

Եւ ել Դինա դուստր Լիայ` զոր ծնաւ Յակոբայ, ի զնին դստերաց աշխարհին:

გამოვიდა დინა, ასული ლიასი, რომელ უშვა იაკობს, განცდად ასულთა მის სოფლისათა. 1 1

1 And Dinah the daughter of Leah, which she bare unto Jacob, went out to see the daughters of the land.

ב. וַיַּרְא אֹתָהּ שְׁכֶם בֶּן חֲמוֹר הַחִוִּי נְשִׂיא הָאָרֶץ וַיִּקַּח אֹתָהּ וַיִּשְׁכַּב אֹתָהּ וַיְעַנֶּהָ:

καὶ εἶδεν αὐτὴν Συχεμ ὁ υἱὸς Εμμωρ ὁ Χορραῖος ὁ ἄρχων τῆς γῆς καὶ λαβὼν αὐτὴν ἐκοιμήθη μετ᾽ αὐτῆς καὶ ἐταπείνωσεν αὐτήν

2 ܘܲܚܙܵܗ ܫܟܹܝܡ ܒܲܪ ܚܡܘܿܪ ܚܵܘܵܝܵܐ ܪܲܒܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ ܘܕܲܒ݂ܪܵܗܿ ܘܲܕ݂ܡܸܟ ܥܲܡܵܗ ܘܨܲܥܪܵܗܿ.

Quam cum vidisset Sichem filius Hemmor Hevaei principis terrae illius, adamavit eam et rapuit; et dormivit cum illa, vi opprimens illam.

Եւ ետես զնա Սիւքեմ որդի Եմովրայ Քոռեցի, որ իշխանն էր երկրին, եւ առ զնա, եւ ննջեաց ընդ նմա, եւ տառապեցոյց զնա:

და იხილა იგი სჳქემ, ძემან ემორისმან, ქორეველმან, მთავარმან მის ქუეყანისამან და მიიყვანა იგი მისდა და დაწვა მის თანა და დაამდაბლა იგი. 2 2

2 And when Shechem the son of Hamor the Hivite, prince of the country, saw her, he took her, and lay with her, and defiled her.

ג. וַתִּדְבַּק נַפְשׁוֹ בְּדִינָה בַּת יַעֲקֹב וַיֶּאֱהַב אֶת הַנַּעֲרָה וַיְדַבֵּר עַל לֵב הַנַּעֲרָה:

καὶ προσέσχεν τῇ ψυχῇ Δινας τῆς θυγατρὸς Ιακωβ καὶ ἠγάπησεν τὴν παρθένον καὶ ἐλάλησεν κατὰ τὴν διάνοιαν τῆς παρθένου αὐτῇ

3 ܘܢܸܦܩܲܬ̤ ܢܲܦ̮ܫܹܗ ܒܵܬܲܪ ܕܝܼܢܵܐ ܒܪܲܬܼ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܘܪܲܚܡܵܗܿ ܠܲܛܠܝܼܬܼܵܐ: ܘܲܡܠܵܐ ܒܠܸܒܵܗܿ ܕܲܛܠܝܼܬܼܵܐ.

Et conglutinata est anima eius cum ea, et amavit puellam et locutus est ad cor eius.

Եւ ուշ եդեալ Դինայի դստերն Յակոբայ` սիրեաց զկոյսն, եւ խօսեցաւ ըստ մտաց կուսին:

და შეეყო სული მისი დინას, ასულსა იაკობისასა, და შეიყუარა ქალი იგი და ეტყოდა გონებისაებრ მისისა. 3 3

3 And his soul clave unto Dinah the daughter of Jacob, and he loved the damsel, and spake kindly unto the damsel.

ד. וַיֹּאמֶר שְׁכֶם אֶל חֲמוֹר אָבִיו לֵאמֹר קַח לִי אֶת הַיַּלְדָּה הַזֹּאת לְאִשָּׁה:

εἶπεν δὲ Συχεμ πρὸς Εμμωρ τὸν πατέρα αὐτοῦ λέγων λαβέ μοι τὴν παιδίσκην ταύτην εἰς γυναῖκα

4 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܫܟܹܝܡ ܠܲܚܡܘܿܪ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܣܲܒ݂ ܠܝܼ ܛܠܝܼܬܼܵܐ ܗܵܕܹܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ.

Dixitque ad Hemmor patrem suum: “Accipe mihi puellam hanc coniugem”.

Եւ խօսեցաւ Սիւքեմ ընդ Եմովրայ հօր իւրոյ եւ ասէ. Առ դու ինձ զաղջիկս զայս կնութեան:

მიუგო სჳქემ მამასა თჳსსა და ჰრქუა: მომგუარე მე ყრმაჲ ესე ცოლად. 4 4

4 And Shechem spake unto his father Hamor, saying, Get me this damsel to wife.

ה. וְיַעֲקֹב שָׁמַע כִּי טִמֵּא אֶת דִּינָה בִתּוֹ וּבָנָיו הָיוּ אֶת מִקְנֵהוּ בַּשָּׂדֶה וְהֶחֱרִשׁ יַעֲקֹב עַד בֹּאָם:

Ιακωβ δὲ ἤκουσεν ὅτι ἐμίανεν ὁ υἱὸς Εμμωρ Διναν τὴν θυγατέρα αὐτοῦ οἱ δὲ υἱοὶ αὐτοῦ ἦσαν μετὰ τῶν κτηνῶν αὐτοῦ ἐν τῷ πεδίῳ παρεσιώπησεν δὲ Ιακωβ ἕως τοῦ ἐλθεῖν αὐτούς

5 ܘܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܫܡܲܥ ܕܛܲܡܲܐܘܼ ܠܕ݂ܝܼܢܵܐ ܒܲܪܬܹܗ: ܘܲܒ݂ܢܵܘܗܝ ܥܲܡ ܒܥܝܼܪܵܐ ܗܘ̤ܵܘ ܒܚܲܩܠܵܐ: ܘܲܫܬܸܩ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܥܕܲܡܵܐ ܕܐܸܬܼܵܘ.

Cum audisset Iacob quod violasset Dinam filiam suam, absentibus filiis et in pastu pecorum occupatis, siluit, donec redirent.

Եւ լուաւ Յակոբ եթէ պղծեաց որդի Եմովրայ զԴինա զդուստր իւր. եւ որդիք նորա էին ի խաշինս ի դաշտի. լուռ եղեւ Յակոբ մինչեւ եկին նոքա:

იაკობს ესმა, რამეთუ შეაგინა ასული მისი ძემან ემორისმან, დინა, ასული მისი. ხოლო ძენი მისნი იყვნეს საცხოვარსა მისსა თანა ველსა გარე, და დაიდუმა იაკობ ვიდრე მოსლვადმდე მათა. 5 5

5 And Jacob heard that he had defiled Dinah his daughter: now his sons were with his cattle in the field: and Jacob held his peace until they were come.

ו. וַיֵּצֵא חֲמוֹר אֲבִי שְׁכֶם אֶל יַעֲקֹב לְדַבֵּר אִתּוֹ:

ἐξῆλθεν δὲ Εμμωρ ὁ πατὴρ Συχεμ πρὸς Ιακωβ λαλῆσαι αὐτῷ

6 ܘܲܢܦܲܩ ܚܡܘܿܪ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܕܲܫܟܹܝܡ: ܠܘܵܬ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܲܡܡܲܠܵܠܘܼ ܥܲܡܹܗ.

Egresso autem Hemmor patre Sichem, ut loqueretur ad Iacob,

Եւ ել Եմովր հայր Սիւքեմայ առ Յակոբ խօսել ընդ նմա:

გამოვიდა ემორ, მამაჲ სჳქემისაჲ, იაკობისა სიტყუად მისა. 6 6

6 And Hamor the father of Shechem went out unto Jacob to commune with him.

ז. וּבְנֵי יַעֲקֹב בָּאוּ מִן הַשָּׂדֶה כְּשָׁמְעָם וַיִּתְעַצְּבוּ הָאֲנָשִׁים וַיִּחַר לָהֶם מְאֹד כִּי נְבָלָה עָשָׂה בְיִשְׂרָאֵל לִשְׁכַּב אֶת בַּת יַעֲקֹב וְכֵן לֹא יֵעָשֶׂה:

οἱ δὲ υἱοὶ Ιακωβ ἦλθον ἐκ τοῦ πεδίου ὡς δὲ ἤκουσαν κατενύχθησαν οἱ ἄνδρες καὶ λυπηρὸν ἦν αὐτοῖς σφόδρα ὅτι ἄσχημον ἐποίησεν ἐν Ισραηλ κοιμηθεὶς μετὰ τῆς θυγατρὸς Ιακωβ καὶ οὐχ οὕτως ἔσται

7 ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܸܬܼܵܘ ܡ̣ܢ ܚܲܩܠܵܐ: ܘܟܲܕ݂ ܫܡܲܥܘ ܟܸܪܝܲܬܼ ܠܗܘܿܢ ܠܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ: ܘܐܸܬܼܒܿܐܸܫ ܠܗܘܿܢ ܛܵܒ݂: ܡܸܛܠ ܕܲܥܒܲܕ݂ܘ ܛܲܡܐܘܼܬܼܵܐ ܒܝܼܣܪܵܝܹܠ: ܘܨܲܥܲܪܘ ܠܒܲܪܬܼ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܘܗܵܟܲܢܵܐ ܠܵܐ ܡܸܬܼܥܒܸܕ݂.

ecce filii Iacob veniebant de agro, auditoque, quod acciderat, contristati et irati sunt valde, eo quod foedam rem esset operatus in Israel et, violata filia Iacob, rem illicitam perpetrasset.

Եկին եւ որդիքն Յակոբայ ի դաշտէ. իբրեւ լուան, ստրջացան արքն, եւ տրտմութիւն էր նոցա յոյժ. զի խայտառակութիւն արար յԻսրայելի, մտանելով առ դուստրն Յակոբայ, եւ ոչ այնպէս վճարիցի:

ხოლო ძენი იაკობისნი მოვიდეს ველით. ვითარცა ესმა ესე, შეწუხნეს იგინი და მწუხარებაჲ იყო მათა დიდად, რამეთუ სარცხჳნელ იქმნა ისრაჱლსა შორის, ვითარმედ დაწვა ასულისა თანა იაკობისა, და არა ეგრე იყოს. 7 7

7 And the sons of Jacob came out of the field when they heard it: and the men were grieved, and they were very wroth, because he had wrought folly in Israel in lying with Jacob's daughter: which thing ought not to be done.

ח. וַיְדַבֵּר חֲמוֹר אִתָּם לֵאמֹר שְׁכֶם בְּנִי חָשְׁקָה נַפְשׁוֹ בְּבִתְּכֶם תְּנוּ נָא אֹתָהּ לוֹ לְאִשָּׁה:

καὶ ἐλάλησεν Εμμωρ αὐτοῖς λέγων Συχεμ ὁ υἱός μου προείλατο τῇ ψυχῇ τὴν θυγατέρα ὑμῶν δότε οὖν αὐτὴν αὐτῷ γυναῖκα

8 ܘܡܲܠܸܠ ܚܡܘܿܪ ܥܲܡܗܘܿܢ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܫܟܹܝܡ ܒܹܪܝ ܨܒ݂ܵܬܼ ܢܲܦ̮ܫܹܗ ܒܒܲܪܬܼܟ݂ܘܿܢ: ܗܲܒ݂ܘܼܗܿ ܠܹܗ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ.

Locutus est itaque Hemmor ad eos: “Sichem filii mei adhaesit anima filiae vestrae; date eam illi uxorem,

Եւ խօսեցաւ ընդ նոսա Եմովր եւ ասէ. Սիւքեմ որդի իմ սիրեաց ոգւովք չափ զդուստրն ձեր. արդ տուք զնա նմա կնութեան:

ეტყოდა მათ ემორ და ჰრქუა: ძემან ჩემმან, სჳქემ, აღირჩია სულითა ასული თქუენი. მოეცით მას იგი ცოლად. 8 8

8 And Hamor communed with them, saying, The soul of my son Shechem longeth for your daughter: I pray you give her him to wife.

ט. וְהִתְחַתְּנוּ אֹתָנוּ בְּנֹתֵיכֶם תִּתְּנוּ לָנוּ וְאֶת בְּנֹתֵינוּ תִּקְחוּ לָכֶם:

ἐπιγαμβρεύσασθε ἡμῖν τὰς θυγατέρας ὑμῶν δότε ἡμῖν καὶ τὰς θυγατέρας ἡμῶν λάβετε τοῖς υἱοῖς ὑμῶν

9 ܘܐܸܬܼܚܲܬܲܢܘ ܥܲܡܵܢ: ܒܢܵܬܼܟ݂ܘܿܢ ܗܵܒ݂ܘ ܠܲܢ: ܘܲܒ݂ܢܵܬܲܢ ܣܲܒ݂ܘ ܠܟ݂ܘܿܢ.

et iungamus vicissim conubia: filias vestras tradite nobis et filias nostras accipite vobis.

եւ արարէք ընդ մեզ խնամութիւն. զդստերս ձեր տուք մեզ, եւ զդստերս մեր առէք որդւոց ձերոց:

გუემზახენით ჩუენ და ასულნი თქუენნი მომცენით ჩუენ და ასულნი ჩუენნი მიუთხოენით ძეთა თქუენთა. 9 9

9 And make ye marriages with us, and give your daughters unto us, and take our daughters unto you.

י. וְאִתָּנוּ תֵּשֵׁבוּ וְהָאָרֶץ תִּהְיֶה לִפְנֵיכֶם שְׁבוּ וּסְחָרוּהָ וְהֵאָחֲזוּ בָּהּ:

καὶ ἐν ἡμῖν κατοικεῖτε καὶ ἡ γῆ ἰδοὺ πλατεῖα ἐναντίον ὑμῶν κατοικεῖτε καὶ ἐμπορεύεσθε ἐπ᾽ αὐτῆς καὶ ἐγκτήσασθε ἐν αὐτῇ

10 ܘܥܲܡܲܢ ܬܸܒ݂ܘ: ܘܐܲܪܥܵܐ ܗܵܐ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟܘܿܢ: ܬܸܒ݂ܘ ܘܐܸܬܿܬܲܓܲܪܘ ܘܝܼܪܸܬܼܘ ܒܵܗ.

Et habitate nobiscum; terra in potestate vestra est: manete, perambulate et possidete eam”.

Եւ բնակեցէք ի միջի մերում, եւ երկիրդ ահա ընդարձակ է առաջի ձեր, եւ բնակեցէք եւ շահեցարուք ի դմա, եւ ստացարուք ստացուածս ի դմա:

და ჩუენ შორის დაემკჳდრენით, რამეთუ, აჰა ესერა, ქუეყანა ჩუენი ფართო არს წინაშე თქუენსა, დაეშენენით, და ივაჭრებდით მას ზედა და მოიგებდით მას შინა. 10 10

10 And ye shall dwell with us: and the land shall be before you; dwell and trade ye therein, and get you possessions therein.

יא. וַיֹּאמֶר שְׁכֶם אֶל אָבִיהָ וְאֶל אַחֶיהָ אֶמְצָא חֵן בְּעֵינֵיכֶם וַאֲשֶׁר תֹּאמְרוּ אֵלַי אֶתֵּן:

εἶπεν δὲ Συχεμ πρὸς τὸν πατέρα αὐτῆς καὶ πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς αὐτῆς εὕροιμι χάριν ἐναντίον ὑμῶν καὶ ὃ ἐὰν εἴπητε δώσομεν

11 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܫܟܹܝܡ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗ ܘܠܲܐܚܹܝܗ: ܐܸܫܟܲܚ ܪܲܚܡܹܐ ܒܥܲܝܢܲܝܟܿܘܿܢ: ܘܟ݂ܠ ܕܬܹܐܡܪܘܼܢ ܠܝܼ ܐܸܬܸܿܠ.

Sed et Sichem ad patrem et ad fratres eius ait: “Inveniam gratiam coram vobis et, quaecumque statueritis, dabo.

Եւ ասէ Սիւքեմ ցհայր նորա եւ ցեղբարս նորա. Գտից շնորհս առաջի ձեր, եւ զոր ինչ ասիցէք` տացուք:

ჰრქუა სჳქემ მამასა მისსა და ძმათა მისთა: ვჰპოებმცა მადლსა თქუენ წინაშე და, რაჲ-იგი სთქუთ, მიგცე. 11 11

11 And Shechem said unto her father and unto her brethren, Let me find grace in your eyes, and what ye shall say unto me I will give.

יב. הַרְבּוּ עָלַי מְאֹד מֹהַר וּמַתָּן וְאֶתְּנָה כַּאֲשֶׁר תֹּאמְרוּ אֵלָי וּתְנוּ לִי אֶת הַנַּעֲרָ לְאִשָּׁה:

πληθύνατε τὴν φερνὴν σφόδρα καὶ δώσω καθότι ἂν εἴπητέ μοι καὶ δώσετέ μοι τὴν παῖδα ταύτην εἰς γυναῖκα

12 ܐܲܣܓܵܘ ܥܠܲܝ ܛܵܒ݂ ܡܲܗܪܵܐ ܘܡܵܘܗܒ݂ܵܬܼܵܐ: ܘܐܸܬܸܿܠ ܐܲܝܟܲܢܵܐ ܕܬܹܐܡܪܘܼܢ ܠܝܼ: ܘܗܲܒ݂ܘ ܠܝܼ ܛܠܝܼܬܼܵܐ ܗܵܕܹܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ.

Augete mihi valde dotem et munera; libens tribuam, quod petieritis. Tantum date mihi puellam hanc uxorem”.

Յաճախեցէք յոյժ զվարձանս եւ զօժիտս, եւ տաց` որչափ եւ ասիցէք. եւ տուք ինձ զաղջիկն զայն կնութեան:

განამრავლეთ სათხოველი ფრიად და მიგცე, რაჲცა მრქუათ მე, და მომეცით მე ქალი ესე ცოლად ჩემდა. 12 12

12 Ask me never so much dowry and gift, and I will give according as ye shall say unto me: but give me the damsel to wife.

יג. וַיַּעֲנוּ בְנֵי יַעֲקֹב אֶת שְׁכֶם וְאֶת חֲמוֹר אָבִיו בְּמִרְמָה וַיְדַבֵּרוּ אֲשֶׁר טִמֵּא אֵת דִּינָה אֲחֹתָם:

ἀπεκρίθησαν δὲ οἱ υἱοὶ Ιακωβ τῷ Συχεμ καὶ Εμμωρ τῷ πατρὶ αὐτοῦ μετὰ δόλου καὶ ἐλάλησαν αὐτοῖς ὅτι ἐμίαναν Διναν τὴν ἀδελφὴν αὐτῶν

13 ܘܲܥܢܵܘ ܒ̈ܢܲܝ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܲܫܟܹܝܡ ܘܠܲܚܡܘܿܪ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ ܒܢܸܟ݂ܠܵܐ: ܥܲܠ ܕܛܲܡܲܐܘ ܠܕ݂ܝܼܢܵܐ ܚܵܬܼܗܘܿܢ.

Responderunt filii Iacob Sichem et Hemmor patri eius in dolo ob stuprum sororis:

Պատասխանի ետուն որդիքն Յակոբայ Սիւքեմայ եւ Եմովրայ հօր նորա նենգութեամբ, եւ ասեն ցնոսա``, (վասն զի պղծեցին զԴինա զքոյր նոցա:

მიუგეს ძეთა იაკობისთა სჳქემს და ემორს, მამასა მისსა, ზაკჳთ, რამეთუ შეაგინა დაჲ იგი მათი, და ეტყოდეს მათ სჳმეონ და ლევი, ძმანი დინასნი, ძენი ლიასნი: 13 13

13 And the sons of Jacob answered Shechem and Hamor his father deceitfully, and said, because he had defiled Dinah their sister:

יד. וַיֹּאמְרוּ אֲלֵיהֶם לֹא נוּכַל לַעֲשׂוֹת הַדָּבָר הַזֶּה לָתֵת אֶת אֲחֹתֵנוּ לְאִישׁ אֲשֶׁר לוֹ עָרְלָה כִּי חֶרְפָּה הִוא לָנוּ:

καὶ εἶπαν αὐτοῖς Συμεων καὶ Λευι οἱ ἀδελφοὶ Δινας υἱοὶ δὲ Λειας οὐ δυνησόμεθα ποιῆσαι τὸ ῥῆμα τοῦτο δοῦναι τὴν ἀδελφὴν ἡμῶν ἀνθρώπῳ ὃς ἔχει ἀκροβυστίαν ἔστιν γὰρ ὄνειδος ἡμῖν

14 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܠܵܐ ܡܸܫܟܿܚܝܼܢܲܢ ܠܡܸܥܒܲܕ݂ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܠܡܸܬܲܠ ܚܵܬܲܢ ܠܓܲܒ݂ܪܵܐ ܕܐܝܼܬܼ ܠܹܗ ܥܘܼܪܠܘܼܬܼܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܚܸܣܕܵܐ ܗ̄ܘܼ ܠܲܢ.

“Non possumus facere, quod petitis, dare sororem nostram homini incircumciso, opprobrium enim esset nobis.

եւ ասեն Շմաւոն եւ Ղեւի եղբարքն Դինայ` որդիքն Լիայ``. Ոչ կարեմք առնել զայդ բան, տալ զքոյրն մեր առն անթլփատի, քանզի նախատինք են մեզ:

ვერ ჴელ-გეწიფების სიტყუაჲ ეგე, მიცემად დაჲ ჩუენი კაცსა წინა-დაუცუეთელსა, რამეთუ საყუედრელ არს იგი ჩუენდა. 14 14

14 And they said unto them, We cannot do this thing, to give our sister to one that is uncircumcised; for that were a reproach unto us:

טו. אַךְ בְּזֹאת נֵאוֹת לָכֶם אִם תִּהְיוּ כָמֹנוּ לְהִמֹּל לָכֶם כָּל זָכָר:

ἐν τούτῳ ὁμοιωθησόμεθα ὑμῖν καὶ κατοικήσομεν ἐν ὑμῖν ἐὰν γένησθε ὡς ἡμεῖς καὶ ὑμεῖς ἐν τῷ περιτμηθῆναι ὑμῶν πᾶν ἀρσενικόν

15 ܒܪܲܡ ܒܗܵܕܹܐ ܢܸܬܿܛܦܝܼܣ ܠܟ݂ܘܿܢ ܐܸܢ ܗܘܼ ܕܬܸܗܘܘܿܢ ܐܲܟ݂ܘܵܬܲܢ: ܘܬܸܓܼܙܪܘܼܢ ܟܠ ܕܸܟ݂ܪܵܐ ܐܲܝܟܲܢܵܐ ܕܲܚܢܲܢ ܓܙܝܼܪܝܼܢ.

In hoc tantum valebimus acquiescere vobis: si esse volueritis similes nostri, circumcidatur in vobis omne masculini sexus;

բայց այսու նմանեսցուք ձեզ, եւ բնակեսցուք ի միջի ձերում``, եթէ լինիցիք իբրեւ զմեզ եւ դուք` ի թլփատել ձեզ զամենայն արու:

ამით მსგავს იყვენით ჩვენდა და დავემკჳდრნეთ თქუენ შორის, უკეთუ იქმნნეთ თქუენ, ვითარცა-ესე ჩუენ ვართ, რათა წინა-დაიცვითოს ყოველმან წულმან თქუენმან, 15 15

15 But in this will we consent unto you: If ye will be as we be, that every male of you be circumcised;

טז. וְנָתַנּוּ אֶת בְּנֹתֵינוּ לָכֶם וְאֶת בְּנֹתֵיכֶם נִקַּח לָנוּ וְיָשַׁבְנוּ אִתְּכֶם וְהָיִינוּ לְעַם אֶחָד:

καὶ δώσομεν τὰς θυγατέρας ἡμῶν ὑμῖν καὶ ἀπὸ τῶν θυγατέρων ὑμῶν λημψόμεθα ἡμῖν γυναῖκας καὶ οἰκήσομεν παρ᾽ ὑμῖν καὶ ἐσόμεθα ὡς γένος ἕν

16 ܢܸܬܸܿܠ ܠܟ݂ܘܿܢ ܒܢܵܬܲܢ: ܘܲܒ݂ܢܵܬܼܟ݂ܘܿܢ ܢܸܣܲܒ݂ ܠܲܢ: ܘܢܸܬܸܿܒ݂ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܥܲܡܵܐ ܚܲܕ݂.

tunc dabimus et accipiemus mutuo filias nostras ac vestras et habitabimus vobiscum erimusque unus populus.

եւ տացուք զդստերս մեր ձեզ, եւ ի դստերաց ձերոց առցուք մեզ կանայս, եւ բնակեսցուք առ ձեզ, եւ եղիցուք իբրեւ ազգ մի:

მაშინ მიგცნეთ ასულნი ჩუენნი თქუენ და ასულნი თქუენნი მივიყუანნეთ ჩუენდა. და დავიმკჳდროთ თქუენ შორის და ვიყოთ ვითარცა ერთი ნათესავი. 16 16

16 Then will we give our daughters unto you, and we will take your daughters to us, and we will dwell with you, and we will become one people.

יז. וְאִם לֹא תִשְׁמְעוּ אֵלֵינוּ לְהִמּוֹל וְלָקַחְנוּ אֶת בִּתֵּנוּ וְהָלָכְנוּ:

ἐὰν δὲ μὴ εἰσακούσητε ἡμῶν τοῦ περιτέμνεσθαι λαβόντες τὰς θυγατέρας ἡμῶν ἀπελευσόμεθα

17 ܘܐܸܢ ܠܵܐ ܬܸܫܡܥܘܼܢܲܢ ܠܡܸܓܼܙܲܪ: ܢܸܕ݂ܒܲܪ ܒܲܪܬܲܢ ܘܢܹܐܙܲܠ.

Si autem circumcidi nolueritis, tollemus filiam nostram et recedemus”.

Ապա թէ ոչ լսիցէք մեզ` թլփատել, առեալ զդստերս մեր ի բաց գնասցուք:

უკუეთუ არა ისმინოთ ჩუენი, რაჲთამცა წინა-დაიცჳთეთ, წარვიყუანნეთ ასულნი ჩუენნი და წარვიდეთ. 17 17

17 But if ye will not hearken unto us, to be circumcised; then will we take our daughter, and we will be gone.

יח. וַיִּיטְבוּ דִבְרֵיהֶם בְּעֵינֵי חֲמוֹר וּבְעֵינֵי שְׁכֶם בֶּן חֲמוֹר:

καὶ ἤρεσαν οἱ λόγοι ἐναντίον Εμμωρ καὶ ἐναντίον Συχεμ τοῦ υἱοῦ Εμμωρ

18 ܘܲܫܦܲܪ ܡܸܠܲܝ̈ܗܘܿܢ ܒܥܲܝܢܲܝ ܚܡܘܿܪ ܘܲܒ݂ܥܲܝܢܲܝ ܫܟܹܝܡ ܒܪܹܗ.

Placuit oblatio eorum Hemmor et Sichem filio eius,

Եւ հաճոյ թուեցան բանքն առաջի Եմովրայ, եւ առաջի Սիւքեմայ որդւոյ Եմովրայ:

და სთნდეს სიტყუანი წინაშე ემორისა და წინაშე სჳქემისა, ძისა ემორისა. 18 18

18 And their words pleased Hamor, and Shechem Hamor's son.

יט. וְלֹא אֵחַר הַנַּעַר לַעֲשׂוֹת הַדָּבָר כִּי חָפֵץ בְּבַת יַעֲקֹב וְהוּא נִכְבָּד מִכֹּל בֵּית אָבִיו:

καὶ οὐκ ἐχρόνισεν ὁ νεανίσκος τοῦ ποιῆσαι τὸ ῥῆμα τοῦτο ἐνέκειτο γὰρ τῇ θυγατρὶ Ιακωβ αὐτὸς δὲ ἦν ἐνδοξότατος πάντων τῶν ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ

19 ܘܠܵܐ ܫܵܘܚܲܪ ܛܲܠܝܵܐ ܠܡܸܥܒܿܕ݂ܵܗ ܠܲܥܒ݂ܝܼܕܿܬܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܐܸܨܛܒ݂ܝܼ ܗ̄ܘܵܐ ܒܒܲܪܬܼ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܘܗܘܼ ܝܲܩܝܼܪ ܗ̄ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܟܠܹܗ ܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ.

nec distulit adulescens quin statim, quod petebatur, expleret; amabat enim filiam Iacob valde, et ipse erat inclitus in omni domo patris sui.

Եւ ոչ յամեաց պատանին առնել զբանն, զի յոյժ հարեալ էր ի դստերն Յակոբայ. եւ նա էր պատուականագոյն քան զամենեսեան որ ի տան հօր նորա էին:

და არღარა ყოვნა ჭაბუკმან მან ყოფად საქმისა ამის, რამეთუ ტრფიალ იყო ასულისა იაკობისა, რამეთუ იგი იყო უდიდებულეს ყოველთა სახლსა შინა მამისა თჳსისასა. 19 19

19 And the young man deferred not to do the thing, because he had delight in Jacob's daughter: and he was more honourable than all the house of his father.

כ. וַיָּבֹא חֲמוֹר וּשְׁכֶם בְּנוֹ אֶל שַׁעַר עִירָם וַיְדַבְּרוּ אֶל אַנְשֵׁי עִירָם לֵאמֹר:

ἦλθεν δὲ Εμμωρ καὶ Συχεμ ὁ υἱὸς αὐτοῦ πρὸς τὴν πύλην τῆς πόλεως αὐτῶν καὶ ἐλάλησαν πρὸς τοὺς ἄνδρας τῆς πόλεως αὐτῶν λέγοντες

20 ܘܐܸܬܼܵܐ ܚܡܘܿܪ ܘܲܫܟܹܝܡ ܒܪܹܗ ܠܬܲܪܥܵܐ ܕܲܩܪܝܼܬܼܗܘܿܢ: ܘܡܲܠܸܠܘ ܥܲܡ ܐ̄ܢܵܫܵܐ ܕܲܩܪܝܼܬܼܗܘܿܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܗܘܿܢ.

Ingressique portam urbis, Hemmor et Sichem filius eius locuti sunt ad viros civitatis suae:

Եւ եկին Եմովր եւ Սիւքեմ որդի նորա ի դուռն քաղաքին իւրեանց, եւ խօսեցան ընդ արս քաղաքին իւրեանց եւ ասեն:

მოვიდეს ემორ და სჳქემ, ძე მისი, ბჭეთა თანა ქალაქისა მათისათა და ეტყოდეს კაცთა მათ მის ქალაქისათა და ჰრქუეს: 20 20

20 And Hamor and Shechem his son came unto the gate of their city, and communed with the men of their city, saying,

כא. הָאֲנָשִׁים הָאֵלֶּה שְׁלֵמִים הֵם אִתָּנוּ וְיֵשְׁבוּ בָאָרֶץ וְיִסְחֲרוּ אֹתָהּ וְהָאָרֶץ הִנֵּה רַחֲבַת יָדַיִם לִפְנֵיהֶם אֶת בְּנֹתָם נִקַּח לָנוּ לְנָשִׁים וְאֶת בְּנֹתֵינוּ נִתֵּן לָהֶם:

οἱ ἄνθρωποι οὗτοι εἰρηνικοί εἰσιν μεθ᾽ ἡμῶν οἰκείτωσαν ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἐμπορευέσθωσαν αὐτήν ἡ δὲ γῆ ἰδοὺ πλατεῖα ἐναντίον αὐτῶν τὰς θυγατέρας αὐτῶν λημψόμεθα ἡμῖν γυναῖκας καὶ τὰς θυγατέρας ἡμῶν δώσομεν αὐτοῖς

21 ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ ܫܵܠܡܝܼܢ ܐܸܢܘܿܢ ܥܲܡܵܢ: ܢܸܬܿܒ݂ܘܼܢ ܒܐܲܪܥܵܐ ܘܢܸܬܿܬܲܓܿܪܘܼܢ ܒܵܗ: ܘܐܲܪܥܵܐ ܗܵܐ ܪܘܲܚܬܼܵܐ ܕܐܝܼܕܲܝܵܐ ܩܕ݂ܵܡܲܝܗܘܿܢ: ܒܢܵܬܼܗܘܿܢ ܢܸܣܲܒ݂ ܠܲܢ ܢܸܫܹ̈ܐ: ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܲܢ ܢܸܬܸܿܠ ܠܗܘܿܢ.

“Viri isti pacifici sunt erga nos; maneant in terra et perambulent eam, quae spatiosa et lata est eis; filias eorum accipiemus uxores et nostras illis dabimus.

Որեարն այն խաղաղութեամբ են ընդ մեզ. արդ բնակեսցեն յերկրիս եւ շահեսցին ի սմա. զի երկիրս ընդարձակ է առաջի նոցա. զդստերս նոցա առցուք մեզ կանայս, եւ զդստերս մեր տացուք նոցա:

კაცნი ესე მშჳდობისანი არიან ჩუენ თანა, დაემკჳდრნედ ამას ქუეყანასა და ვაჭრობდედ. ესერა, ქუეყანაჲ ფართო არს წინაშე მათსა. ასულნი მათნი მოვიყუანნეთ ჩუენდა ცოლად და ასულნი ჩუენნი მივსცნეთ მათ. 21 21

21 These men are peaceable with us; therefore let them dwell in the land, and trade therein; for the land, behold, it is large enough for them; let us take their daughters to us for wives, and let us give them our daughters.

כב. אַךְ בְּזֹאת יֵאֹתוּ לָנוּ הָאֲנָשִׁים לָשֶׁבֶת אִתָּנוּ לִהְיוֹת לְעַם אֶחָד בְּהִמּוֹל לָנוּ כָּל זָכָר כַּאֲשֶׁר הֵם נִמֹּלִים:

μόνον ἐν τούτῳ ὁμοιωθήσονται ἡμῖν οἱ ἄνθρωποι τοῦ κατοικεῖν μεθ᾽ ἡμῶν ὥστε εἶναι λαὸν ἕνα ἐν τῷ περιτέμνεσθαι ἡμῶν πᾶν ἀρσενικόν καθὰ καὶ αὐτοὶ περιτέτμηνται

22 ܒܪܲܡ ܗܵܕܹܐ ܡܸܬܿܛܦܝܼܣܝܼܢ ܠܲܢ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܕܢܸܬܿܒ݂ܘܼܢ ܥܲܡܵܢ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܥܲܡܵܐ ܚܲܕ݂: ܡܵܐ ܕܲܓܼܙܲܪܢ ܟܠ ܕܸܟ݂ܪܵܐ ܐܲܝܟܲܢܵܐ ܕܗܸܢܘܿܢ ܓܙܝܼܪܝܼܢ.

Tantum in hoc valebunt viri acquiescere nobis, ut maneant nobiscum et efficiamur unus populus, si circumcidamus masculos nostros ritum gentis imitantes;

Բայց միայն այսու նմանեսցեն մեզ որեարն` բնակել ընդ մեզ լինել ազգ մի, ի թլփատել մեզ զամենայն արու, որպէս նոքայն թլփատեալ են:

გარნა ამით ხოლო ვემსგავსნეთ ჩუენ კაცთა მათ დამკჳდრებად ჩუენ თანა, რათა ვიყვნეთ ვითარცა ერი ერთი წინა-დაცუეთითა მით ჩუენითა ყოველსავე წულსა თანა, ვითარცა-იგი წინა-დაცუეთილ არიან. 22 22

22 Only herein will the men consent unto us for to dwell with us, to be one people, if every male among us be circumcised, as they are circumcised.

כג. מִקְנֵהֶם וְקִנְיָנָם וְכָל בְּהֶמְתָּם הֲלוֹא לָנוּ הֵם אַךְ נֵאוֹתָה לָהֶם וְיֵשְׁבוּ אִתָּנוּ:

καὶ τὰ κτήνη αὐτῶν καὶ τὰ ὑπάρχοντα αὐτῶν καὶ τὰ τετράποδα οὐχ ἡμῶν ἔσται μόνον ἐν τούτῳ ὁμοιωθῶμεν αὐτοῖς καὶ οἰκήσουσιν μεθ᾽ ἡμῶν

23 ܘܢܸܟ݂ܣܲܝܗܘܿܢ ܘܩܸܢܝܵܢܗܘܿܢ ܘܟ݂ܠܵܗܿ ܒܥܝܼܪܗܘܿܢ: ܗܵܐ ܕܝܼܠܲܢ ܐܸܢܘܿܢ: ܒܪܲܡ ܢܸܬܿܛܦܝܼܣ ܠܗܘܿܢ: ܘܢܸܬܿܒ݂ܘܼܢ ܥܲܡܵܢ.

et pecora et substantia et armenta eorum nostra erunt. Tantum in hoc acquiescamus, et habitabunt nobiscum”.

Եւ ինչք նոցա եւ անասուն նոցա եւ չորքոտանի նոցա ո՞չ ապաքէն մեր լինիցի. բայց այնու եւեթ նմանեսցուք նոցա, եւ բնակեսցեն ի միջի մերում:

და საცხოვარი მათი და ყოველივე მონაგები მათი ჩუენდა იყოს, გარნა ამით ხოლო ვემსგავსნეთ მათ და დაემკჳდრნენ ჩუენ თანა. 23 23

23 Shall not their cattle and their substance and every beast of their's be our's? only let us consent unto them, and they will dwell with us.

כד. וַיִּשְׁמְעוּ אֶל חֲמוֹר וְאֶל שְׁכֶם בְּנוֹ כָּל יֹצְאֵי שַׁעַר עִירוֹ וַיִּמֹּלוּ כָּל זָכָר כָּל יֹצְאֵי שַׁעַר עִירוֹ:

καὶ εἰσήκουσαν Εμμωρ καὶ Συχεμ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ πάντες οἱ ἐκπορευόμενοι τὴν πύλην τῆς πόλεως αὐτῶν καὶ περιετέμοντο τὴν σάρκα τῆς ἀκροβυστίας αὐτῶν πᾶς ἄρσην

24 ܘܲܫܡܲܥܘ ܡ̣ܢ ܫܟܹܝܡ ܘܡ̣ܢ ܚܡܘܿܪ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܟܠ ܢܲܦܩܲܝ ܬܲܪܥܵܐ ܕܲܩܪܝܼܬܹܗ: ܘܲܓܼܙܲܪܘ ܟܠ ܕܸܟ݂ܪܵܐ ܟܠ ܢܲܦܩܲܝ ܬܲܪܥܵܐ ܕܲܩܪܝܼܬܹܗ:

Assensique sunt omnes, circumcisis cunctis maribus, qui egrediebantur e porta civitatis suae.

Եւ լուան Եմովրայ եւ Սիւքեմայ որդւոյ նորա ամենեքին որ ելանէին ընդ դուռն քաղաքին իւրեանց. եւ թլփատեցին զմարմին անթլփատութեան իւրեանց ամենայն արու, ամենեքին որ ելանէին ընդ դուռն քաղաքի նորա:

და ისმინეს ემორისი და სჳქემისი, ძისა მისისაჲ, ყოველთავე გამომავალთა ბჭეთა ზედა მის ქალაქისათა და წინა-დაიცუეთდეს წინა-დაცვეთილებასა მათსა ყოველივე წული. 24 24

24 And unto Hamor and unto Shechem his son hearkened all that went out of the gate of his city; and every male was circumcised, all that went out of the gate of his city.

כה. וַיְהִי בַיּוֹם הַשְּׁלִישִׁי בִּהְיוֹתָם כֹּאֲבִים וַיִּקְחוּ שְׁנֵי בְנֵי יַעֲקֹב שִׁמְעוֹן וְלֵוִי אֲחֵי דִינָה אִישׁ חַרְבּוֹ וַיָּבֹאוּ עַל הָעִיר בֶּטַח וַיַּהַרְגוּ כָּל זָכָר:

ἐγένετο δὲ ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ ὅτε ἦσαν ἐν τῷ πόνῳ ἔλαβον οἱ δύο υἱοὶ Ιακωβ Συμεων καὶ Λευι οἱ ἀδελφοὶ Δινας ἕκαστος τὴν μάχαιραν αὐτοῦ καὶ εἰσῆλθον εἰς τὴν πόλιν ἀσφαλῶς καὶ ἀπέκτειναν πᾶν ἀρσενικόν

25 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܒܝܵܘܡܵܐ ܬܠܝܼܬܼܵܝܵܐ ܟܲܕ݂ ܚܣܲܢܘ ܟܹܐܒܲܝܗܘܿܢ: ܢܣܲܒ݂ܘ ܬܪܹܝܢ ܒܢܵܘܗܝ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܫܸܡܥܘܿܢ ܘܠܹܘܝܼ ܐܲܚܝܹܗ ܕܕ݂ܝܼܢܵܐ: ܓܒܲܪ ܚܲܪܒܹܿܗ: ܘܥܲܠܘ ܥܲܠ ܩܪܝܼܬܼܵܐ ܒܫܸܠܝܵܐ: ܘܩܲܛܠܸܘ ܟܠ ܕܸܟ݂ܪܵܐ.

Et ecce, die tertio, quando gravissimus vulnerum dolor est, arreptis duo filii Iacob Simeon et Levi fratres Dinae gladiis, ingressi sunt urbem securi; interfectisque omnibus masculis,

Եւ եղեւ յաւուրն երրորդի մինչդեռ էին նոքա ի ցաւսն, առին երկու որդիքն Յակոբայ, Շմաւոն եւ Ղեւի եղբարք Դինայ` իւրաքանչիւր զսուր իւր, եւ մտին ի քաղաքն կազմութեամբ, եւ կոտորեցին զամենայն արու:

და იყო დღესა მესამესა, ვითარ იყვნეს ოდენ სალმობასა შინა. მოიღეს ძეთა იაკობისთა: სჳმეონ და ლევი, ძმათა დინასთა, კაცად-კაცადმან მახჳლი თჳსი და შევიდეს ქალაქად განკრძალულებით და მოსრეს ყოველივე მამაკაცი. 25 25

25 And it came to pass on the third day, when they were sore, that two of the sons of Jacob, Simeon and Levi, Dinah's brethren, took each man his sword, and came upon the city boldly, and slew all the males.

כו. וְאֶת חֲמוֹר וְאֶת שְׁכֶם בְּנוֹ הָרְגוּ לְפִי חָרֶב וַיִּקְחוּ אֶת דִּינָה מִבֵּית שְׁכֶם וַיֵּצֵאוּ:

τόν τε Εμμωρ καὶ Συχεμ τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἀπέκτειναν ἐν στόματι μαχαίρας καὶ ἔλαβον τὴν Διναν ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ Συχεμ καὶ ἐξῆλθον

26 ܘܠܲܚܡܘܿܪ ܘܠܲܫܟܹܝܡ ܒܪܹܗ ܩܛܲܠܘ ܒܦܘܼܡܵܐ ܕܚܲܪܒܵܐ: ܘܕܲܒ݂ܪܘܼܗܿ ܠܕ݂ܝܼܢܵܐ ܚܵܬܼܗܘܿܢ ܡ̣ܢ ܒܝܹܬܼ ܫܟܹܝܡ: ܘܲܢܦܲܩܘ.

Hemmor et Sichem pariter necaverunt, tollentes Dinam de domo Sichem sororem suam.

Եւ զԵմովր եւ զՍիւքեմ զորդի նորա սպանին ի սուր սուսերի. եւ առին զԴինա ի տանէ Սիւքեմայ եւ ելին:

და ემორ და სჳქემ, ძე მისი, მოსწყჳდეს პირითა მახჳლისათა და გამოიყუანეს დინა, დაჲ მათი, სახლისაგან სჳქემისა და გამოვიდეს. 26 26

26 And they slew Hamor and Shechem his son with the edge of the sword, and took Dinah out of Shechem's house, and went out.

כז. בְּנֵי יַעֲקֹב בָּאוּ עַל הַחֲלָלִים וַיָּבֹזּוּ הָעִיר אֲשֶׁר טִמְּאוּ אֲחוֹתָם:

οἱ δὲ υἱοὶ Ιακωβ εἰσῆλθον ἐπὶ τοὺς τραυματίας καὶ διήρπασαν τὴν πόλιν ἐν ᾗ ἐμίαναν Διναν τὴν ἀδελφὴν αὐτῶν

27 ܘܲܒ݂ܢܲܝ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܥܲܠܘ ܥܲܠ ܩܛܝܼܠܹ̈ܐ: ܘܒܲܙܘ ܠܲܩܪܝܼܬܼܵܐ: ܥܲܠ ܕܛܲܡܲܐܘ ܠܕ݂ܝܼܢܵܐ ܚܵܬܼܗܘܿܢ.

Filii Iacob irruerunt super occisos, et depopulati sunt urbem in ultionem stupri.

Եւ որդիքն Յակոբայ մտին ի վերայ վիրաւորացն, եւ առին աւար զքաղաքն, յորում պղծեցին զԴինա զքոյրն նոցա:

ხოლო ძენი იაკობისნი შევიდეს წყლულებასა მას ზედა და აღიჭრეს ყოველივე იგი ქალაქი ამისთჳს, რამეთუ შეაგინეს დინა, დაჲ მათი. 27 27

27 The sons of Jacob came upon the slain, and spoiled the city, because they had defiled their sister.

כח. אֶת צֹאנָם וְאֶת בְּקָרָם וְאֶת חֲמֹרֵיהֶם וְאֵת אֲשֶׁר בָּעִיר וְאֶת אֲשֶׁר בַּשָּׂדֶה לָקָחוּ:

καὶ τὰ πρόβατα αὐτῶν καὶ τοὺς βόας αὐτῶν καὶ τοὺς ὄνους αὐτῶν ὅσα τε ἦν ἐν τῇ πόλει καὶ ὅσα ἦν ἐν τῷ πεδίῳ ἔλαβον

28 ܘܥܵܢܗܘܿܢ: ܘܬܼܵܘܪ̈ܲܝܗܘܿܢ: ܘܚܸܡܪ̈ܗܘܿܢ ܕܒܲܩܪܝܼܬܼܵܐ ܘܕܲܒ݂ܚܲܩܠܵܐ ܕܒܲܪܘ.

Oves eorum et armenta et asinos cunctaque, quae in civitate et in agris erant, tulerunt.

Զարջառ եւ զոչխար եւ զէշս նոցա որ էին`` ի քաղաքին, եւ որ ինչ ի բացի էր` առին:

ცხოვარი და ზროხაჲ მათი, და ვირები მათი, რაოდენი იყო ქალაქსა მას შინა, რაოდენი იყო ველსა ზედა. 28 28

28 They took their sheep, and their oxen, and their asses, and that which was in the city, and that which was in the field,

כט. וְאֶת כָּל חֵילָם וְאֶת כָּל טַפָּם וְאֶת נְשֵׁיהֶם שָׁבוּ וַיָּבֹזּוּ וְאֵת כָּל אֲשֶׁר בַּבָּיִת:

καὶ πάντα τὰ σώματα αὐτῶν καὶ πᾶσαν τὴν ἀποσκευὴν αὐτῶν καὶ τὰς γυναῖκας αὐτῶν ᾐχμαλώτευσαν καὶ διήρπασαν ὅσα τε ἦν ἐν τῇ πόλει καὶ ὅσα ἦν ἐν ταῖς οἰκίαις

29 ܘܟ݂ܠܗܘܿܢ ܢܸܟ݂ܣܲܝܗܘܿܢ ܘܟ݂ܠܵܗܿ ܝܼܩܲܪܬܿܗܘܿܢ: ܘܲܠܢܸܫܲܝܗܘܿܢ ܫܒ݂ܵܘ: ܘܒܲܙܘ ܟܠ ܕܐܝܼܬܼ ܒܲܩܪܝܼܬܼܵܐ.

Omnes opes eorum, parvulos quoque et uxores duxerunt captivas et diripuerunt omnia, quae in domibus erant.

Եւ զամենայն մարդագերի նոցա, եւ զամենայն`` զկահ եւ զկարասի նոցա, եւ զկանայս նոցա գերեցին, եւ յափշտակեցին որ ինչ էր ի քաղաքին եւ որ ինչ`` ի տունս:

წარმოიღეს ყოველივე დედა-წული მათი და ყოველი ჭურჭელი მათი და ცოლნი მათნი წარმოსტყუენეს, და, რაოდენი-რაჲ იყო სახლებსა შინა, იავარ-ყვეს. 29 29

29 And all their wealth, and all their little ones, and their wives took they captive, and spoiled even all that was in the house.

ל. וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב אֶל שִׁמְעוֹן וְאֶל לֵוִי עֲכַרְתֶּם אֹתִי לְהַבְאִישֵׁנִי בְּישֵׁב הָאָרֶץ בַּכְּנַעֲנִי וּבַפְּרִזִּי וַאֲנִי מְתֵי מִסְפָּר וְנֶאֶסְפוּ עָלַי וְהִכּוּנִי וְנִשְׁמַדְתִּי אֲנִי וּבֵיתִי:

εἶπεν δὲ Ιακωβ Συμεων καὶ Λευι μισητόν με πεποιήκατε ὥστε πονηρόν με εἶναι πᾶσιν τοῖς κατοικοῦσιν τὴν γῆν ἔν τε τοῖς Χαναναίοις καὶ τοῖς Φερεζαίοις ἐγὼ δὲ ὀλιγοστός εἰμι ἐν ἀριθμῷ καὶ συναχθέντες ἐπ᾽ ἐμὲ συγκόψουσίν με καὶ ἐκτριβήσομαι ἐγὼ καὶ ὁ οἶκός μου

30 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܫܸܡܥܘܿܢ ܘܲܠܠܹܘܝܼ: ܐܲܗܪܬܿܘܼܢܵܢܝ: ܕܬܲܒ݂ܐܫܘܼܢ ܠܝܼ ܒܹܝܬܼ ܥܵܡܘܼܪܹ̈ܝܗ ܕܐܲܪܥܵܐ: ܒܹܝܬܼ ܟܢܲܥܢܵܝܹ̈ܐ ܘܒܹܝܬܼ ܦܲܪ̈ܙܵܝܹܐ: ܘܐܸܢܵܐ ܩܲܠܝܼܠ ܐ̄ܢܵܐ ܒܡܸܢܝܵܢܵܐ: ܘܡܸܬܼܟܲܢܫܝܼܢ ܥܠܲܝ ܘܡܵܚܹܝܢ ܠܝܼ: ܘܐܵܒܹܕ݂ ܐ̄ܢܵܐ ܐܸܢܵܐ ܘܒܲܝܬܿܝ.

Iacob autem dixit ad Simeon et Levi: “Turbastis me et odiosum fecistis me Chananaeis et Pherezaeis habitatoribus terrae huius. Nos pauci sumus; illi congregati percutient me, et delebor ego et domus mea”.

Եւ ասէ Յակոբ ցՇմաւոն եւ ցՂեւի. Ատելի արարէք զիս, երեւել անզգամ ամենայն`` բնակչաց երկրիս ի մէջ Քանանացւոց եւ Փերեզացւոց. եւ ես սակաւաւոր եմ թուով, արդ եթէ ժողովիցին ի վերայ իմ եւ հարկանիցեն զիս, սատակելով սատակիցիմ ե՛ւ ես ե՛ւ տուն իմ:

და ჰრქუა იაკობ სჳმეონს და ლევის: საძულელ მქმენით მე, რათა ვიყო ვითარცა ბოროტი ყოველთა მკჳდრთა შორის ამის ქუეყანისათა, ქანანელთა შორის და ფერეზელთა და მე მცირე ვარ რიცხჳთ და შეკრბენ ჩემ ზედა და მომსრან მე და აღვიჴოცო მე და სახლი ჩემი. 30 30

30 And Jacob said to Simeon and Levi, Ye have troubled me to make me to stink among the inhabitants of the land, among the Canaanites and the Perizzites: and I being few in number, they shall gather themselves together against me, and slay me; and I shall be destroyed, I and my house.

לא. וַיֹּאמְרוּ הַכְזוֹנָה יַעֲשֶׂה אֶת אֲחוֹתֵנוּ:

οἱ δὲ εἶπαν ἀλλ᾽ ὡσεὶ πόρνῃ χρήσωνται τῇ ἀδελφῇ ἡμῶν

31 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܐܲܝܟ ܙܵܢܝܼܬܼܵܐ ܐܸܬܼܥܒܸܕ݂ ܠܚܵܬܲܢ.

Responderunt: “Numquid ut scorto abuti debuere sorore nostra?”.

Եւ ասեն. Իսկ զիա՞րդ զի իբրեւ զբոզ քարշեցին զքոյրն մեր:

ხოლო მათ ჰრქუეს: არამედ, ვითარცა მეძავი იჴმიონა დაჲ ჩუენი? 31 31

31 And they said, Should he deal with our sister as with an harlot?

לה

ΛΕʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܠܗ

Cap. 35

ԳԼ. ԼԵ

თავი ოცდამეთხუთმეტე

א. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים אֶל יַעֲקֹב קוּם עֲלֵה בֵית אֵל וְשֶׁב שָׁם וַעֲשֵׂה שָׁם מִזְבֵּחַ לָאֵל הַנִּרְאֶה אֵלֶיךָ בְּבָרְחֲךָ מִפְּנֵי עֵשָׂו אָחִיךָ:

εἶπεν δὲ ὁ θεὸς πρὸς Ιακωβ ἀναστὰς ἀνάβηθι εἰς τὸν τόπον Βαιθηλ καὶ οἴκει ἐκεῖ καὶ ποίησον ἐκεῖ θυσιαστήριον τῷ θεῷ τῷ ὀφθέντι σοι ἐν τῷ ἀποδιδράσκειν σε ἀπὸ προσώπου Ησαυ τοῦ ἀδελφοῦ σου

1 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܩܘܼܡ ܣܲܩ ܠܒܹܝܬܼ ܐܹܝܠ: ܘܬܸܒ݂ ܬܲܡܵܢ: ܘܲܥܒܸܕ݂ ܬܲܡܵܢ ܡܲܕ݂ܒܚܵܐ ܠܐܹܝܠ ܕܐܸܬܼܓܿܠܝܼ ܥܠܲܝܟ: ܟܲܕ݂ ܥܵܪܸܩ ܐܲܢ̄ܬܿ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܥܹܣܘܿ ܐܲܚܘܼܟ.

Locutus est Deus ad Iacob: “Surge et ascende Bethel et habita ibi; facque altare Deo, qui apparuit tibi, quando fugiebas Esau fratrem tuum”.

Եւ ասէ Աստուած ցՅակոբ. Արի ել ի տեղին ի Բեթէլ, եւ անդ բնակեսցես, եւ արասցես անդ սեղան Աստուծոյ որ երեւեցաւն քեզ ի փախչելն քո յերեսաց Եսաւայ եղբօր քո:

ჰრქუა ღმერთმან იაკობს: აღდეგ და აღვედ შენ ბეთელდ და დაემკჳდრე მუნ და აღუშენე მუნ საკურთხეველი ღმერთსა, რომელი გეჩუენა შენ, ოდეს-იგი ივლტოდე შენ პირისაგან ესავისა, ძმისა შენისა 1 1

1 And God said unto Jacob, Arise, go up to Bethel, and dwell there: and make there an altar unto God, that appeared unto thee when thou fleddest from the face of Esau thy brother.

ב. וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב אֶל בֵּיתוֹ וְאֶל כָּל אֲשֶׁר עִמּוֹ הָסִרוּ אֶת אֱלֹהֵי הַנֵּכָר אֲשֶׁר בְּתֹכְכֶם וְהִטַּהֲרוּ וְהַחֲלִיפוּ שִׂמְלֹתֵיכֶם:

εἶπεν δὲ Ιακωβ τῷ οἴκῳ αὐτοῦ καὶ πᾶσιν τοῖς μετ᾽ αὐτοῦ ἄρατε τοὺς θεοὺς τοὺς ἀλλοτρίους τοὺς μεθ᾽ ὑμῶν ἐκ μέσου ὑμῶν καὶ καθαρίσασθε καὶ ἀλλάξατε τὰς στολὰς ὑμῶν

2 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܲܒ݂ܢܲܝ ܒܲܝܬܹܿܗ: ܘܲܠܟ݂ܠ ܕܥܲܡܹܗ: ܐܲܥܒܲܪܘ ܐܲܠܵܗܹ̈ܐ ܡ̣ܢ ܒܲܝܢܵܬܼܟ݂ܘܿܢ: ܘܐܸܬܿܕܲܟܵܘ: ܘܚܲܠܸܦܘ ܢܲܚܬܲܝܟܿܘܿܢ.

Iacob vero, convocata omni domo sua, ait: “Abigite deos alienos, qui in medio vestri sunt, et mundamini ac mutate vestimenta vestra.

Եւ ասէ Յակոբ ցընտանիս իւր եւ ցամենեսին որ ընդ նմա էին. Ի բաց առէք զաստուածսդ օտարոտիս որ ընդ ձեզ են ի միջոյ ձերմէ, եւ սրբեցարուք, եւ փոխեցէք զպատմուճանս ձեր:

ჰრქუა იაკობ სახლსა თჳსსა და ყოველთა მისთანათა: აღიხილენით ღმერთნი ეგე უცხოთესლთანი, რომელ არიან თქუენ შორის, და განწმიდენით და შეიცვალეთ სამოსლები თქუენი. 2 2

2 Then Jacob said unto his household, and to all that were with him, Put away the strange gods that are among you, and be clean, and change your garments:

ג. וְנָקוּמָה וְנַעֲלֶה בֵּית אֵל וְאֶעֱשֶׂה שָּׁם מִזְבֵּחַ לָאֵל הָעֹנֶה אֹתִי בְּיוֹם צָרָתִי וַיְהִי עִמָּדִי בַּדֶּרֶךְ אֲשֶׁר הָלָכְתִּי:

καὶ ἀναστάντες ἀναβῶμεν εἰς Βαιθηλ καὶ ποιήσωμεν ἐκεῖ θυσιαστήριον τῷ θεῷ τῷ ἐπακούσαντί μοι ἐν ἡμέρᾳ θλίψεως ὃς ἦν μετ᾽ ἐμοῦ καὶ διέσωσέν με ἐν τῇ ὁδῷ ᾗ ἐπορεύθην

3 ܘܩܘܼܡܘ ܢܸܣܲܩ ܠܒܹܝܬܼ ܐܹܝܠ: ܐܸܥܒܸܿܕ ܬܲܡܵܢ ܡܲܕ݂ܒܚܵܐ ܠܐܲܠܵܗܵܐ ܕܲܥܢܵܢܝ ܒܝܵܘܡܵܐ ܕܐܘܼܠܨܵܢܝ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܥܲܡܝ ܒܐܘܼܪܚܵܐ ܕܐܸܙܹܠ̄ܬܼ.

Surgamus et ascendamus in Bethel, ut faciamus ibi altare Deo, qui exaudivit me in die tribulationis meae et socius fuit itineris mei”.

Եւ յարուցեալ ելցուք ի Բեթէլ, եւ արասցուք անդ սեղան Աստուծոյ, որ լուաւ ինձ յաւուր նեղութեան, որ էր ընդ իս եւ ապրեցոյց զիս ի ճանապարհին` զոր գնացի:

და აღდეგით და აღვიდეთ ბეთელდ და უქმნეთ მუნ საკურთხეველი ღმერთსა, რომელმან შეისმინა ჩემი ყოველსა შინა ჭირსა ჩემსა, რომელი იყო ჩემ თანა და მიჴსნა მე გზასა ზედა, რომელსა ვიდოდე. 3 3

3 And let us arise, and go up to Bethel; and I will make there an altar unto God, who answered me in the day of my distress, and was with me in the way which I went.

ד. וַיִּתְּנוּ אֶל יַעֲקֹב אֵת כָּל אֱלֹהֵי הַנֵּכָר אֲשֶׁר בְּיָדָם וְאֶת הַנְּזָמִים אֲשֶׁר בְּאָזְנֵיהֶם וַיִּטְמֹן אֹתָם יַעֲקֹב תַּחַת הָאֵלָה אֲשֶׁר עִם שְׁכֶם:

καὶ ἔδωκαν τῷ Ιακωβ τοὺς θεοὺς τοὺς ἀλλοτρίους οἳ ἦσαν ἐν ταῖς χερσὶν αὐτῶν καὶ τὰ ἐνώτια τὰ ἐν τοῖς ὠσὶν αὐτῶν καὶ κατέκρυψεν αὐτὰ Ιακωβ ὑπὸ τὴν τερέμινθον τὴν ἐν Σικιμοις καὶ ἀπώλεσεν αὐτὰ ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας

4 ܘܝܲܗ̄ܒ݂ܘ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܟܠܗܘܿܢ ܐܲܠܵܗܹ̈ܐ ܢܘܼܟ݂ܪ̈ܵܝܹܐ ܕܒ݂ܐܝܼܕܲܝܗܘܿܢ: ܘܲܩܕ݂ܵܫܹ̈ܐ ܕܒܸܐܕ݂ܢܲܝܗܘܿܢ: ܘܲܛܡܲܪ ܐܸܢܘܿܢ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܬܚܹܝܬܼ ܒܸܛܡܬܼܵܐ ܕܥܲܡ ܫܟܹܝܡ.

Dederunt ergo ei omnes deos alienos, quos habebant, et inaures, quae erant in auribus eorum; at ille infodit ea subter Quercum, quae est prope urbem Sichem.

Եւ ետուն ցՅակոբ զաստուածսն օտարոտիս որ էին ի ձեռս նոցա, եւ զգինդս որ յականջս իւրեանց. եւ ծածկեաց զնոսա Յակոբ ի ներքոյ բեւեկնոյն ի Սիկիմ, եւ կորոյս զնոսա մինչեւ ցայսօր ժամանակի:

და მოსცნეს იაკობს კერპნი იგი უცხოთესლთანი, რომელნი იყვნეს ჴელთა შინა მათთა და საყურები იგი ყურთა მათთა. და დამალნა იგინი იაკობ ქუეშე ბელეკონსა მას, რომელი იყო სიკიმას, და წარწყმიდნა იგინი ვიდრე დღეინდელად დღედმდე. 4 4

4 And they gave unto Jacob all the strange gods which were in their hand, and all their earrings which were in their ears; and Jacob hid them under the oak which was by Shechem.

ה. וַיִּסָּעוּ וַיְהִי חִתַּת אֱלֹהִים עַל הֶעָרִים אֲשֶׁר סְבִיבוֹתֵיהֶם וְלֹא רָדְפוּ אַחֲרֵי בְּנֵי יַעֲקֹב:

καὶ ἐξῆρεν Ισραηλ ἐκ Σικιμων καὶ ἐγένετο φόβος θεοῦ ἐπὶ τὰς πόλεις τὰς κύκλῳ αὐτῶν καὶ οὐ κατεδίωξαν ὀπίσω τῶν υἱῶν Ισραηλ

5 ܘܲܫܩܲܠܘ: ܘܲܗܘܵܬܼ ܕܸܚܠܬܹܗ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܥܲܠ ܩܘܼܪ̈ܝܵܐ ܕܒܲܚܕ݂ܵܪܲܝܗܘܿܢ: ܘܠܲܐ ܪܕܲܦܘ ܒܵܬܲܪ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܒ݂ܵܬܲܪ ܒܢܵܘܗܝ.

Cumque profecti essent, terror Dei invasit omnes per circuitum civitates, et non sunt ausi persequi filios Iacob.

Եւ չուեաց Իսրայէլ ի Սիկիմայ``. եւ եղեւ ահ Աստուծոյ ի վերայ քաղաքացն որ շուրջ զնովաւ, եւ ոչ ելին զհետ որդւոցն Իսրայելի:

და წარმოვიდა ისრაჱლ სიკიმათ და იყო შიში ღმრთისაჲ ქალაქებსა მას მათსა ზედა გარემოს და არა დევნა-უყვეს უკუანა ძეთა ისრაჱლისათა. 5 5

5 And they journeyed: and the terror of God was upon the cities that were round about them, and they did not pursue after the sons of Jacob.

ו. וַיָּבֹא יַעֲקֹב לוּזָה אֲשֶׁר בְּאֶרֶץ כְּנַעַן הִוא בֵּית אֵל הוּא וְכָל הָעָם אֲשֶׁר עִמּוֹ:

ἦλθεν δὲ Ιακωβ εἰς Λουζα ἥ ἐστιν ἐν γῇ Χανααν ἥ ἐστιν Βαιθηλ αὐτὸς καὶ πᾶς ὁ λαός ὃς ἦν μετ᾽ αὐτοῦ

6 ܘܐܸܬܼܵܐ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܠܘܼܙ ܕܒܲܐܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܗܝܼ ܗ̄ܝܼ ܒܹܝܬܼ ܐܹܝܠ: ܗܘܼ ܘܟ݂ܠܹܗܿ ܥܲܡܵܐ ܕܥܲܡܹܗܿ.

Venit igitur Iacob Luzam, quae est in terra Chanaan, id est Bethel, ipse et omnis populus cum eo.

Եւ եկն Յակոբ ի Լուզ, որ է յերկրին Քանանացւոց, այն ինքն է Բեթէլ, ինքն եւ ամենայն ժողովուրդն որ ընդ նմա:

მოვიდა იაკობ ლუზად, რომელ არს ქუეყანასა ქანანისასა, ესე არს ბეთელი, და ყოველი ერი მის თანა. 6 6

6 So Jacob came to Luz, which is in the land of Canaan, that is, Bethel, he and all the people that were with him.

ז. וַיִּבֶן שָׁם מִזְבֵּחַ וַיִּקְרָא לַמָּקוֹם אֵל בֵּית אֵל כִּי שָׁם נִגְלוּ אֵלָיו הָאֱלֹהִים בְּבָרְחוֹ מִפְּנֵי אָחִיו:

καὶ ᾠκοδόμησεν ἐκεῖ θυσιαστήριον καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα τοῦ τόπου Βαιθηλ ἐκεῖ γὰρ ἐπεφάνη αὐτῷ ὁ θεὸς ἐν τῷ ἀποδιδράσκειν αὐτὸν ἀπὸ προσώπου Ησαυ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ

7 ܘܲܒ݂ܢܵܐ ܬܲܡܵܢ ܡܲܕ݂ܒܚܵܐ: ܘܲܩܪܵܝܗܝ ܠܐܲܬܼܪܵܐ ܗܵܘ̇ ܒܹܝܬܼ ܐܹܝܠ: ܡܸܛܠ ܕܬܲܡܵܢ ܐܸܬܼܓܿܠܝܼ ܥܠܵܘܗܝ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܟܲܕ݂ ܥܵܪܹܩ ܗ̄ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܥܹܣܘܿ ܐܲܚܘܼܗܝ.

Aedificavitque ibi altare et appellavit nomen loci illius Deus Bethel; ibi enim apparuit ei Deus, cum fugeret fratrem suum.

Եւ շինեաց անդ սեղան, եւ կոչեաց զանուն տեղւոյն Բեթէլ. զի անդ երեւեցաւ նմա Աստուած ի փախչել նորա յերեսաց Եսաւայ եղբօր իւրոյ:

და აღაშენა მუნ საკურთხეველი და უწოდა სახელი ადგილსა მას ბეთელ, რამეთუ მუნ ეჩუენა ღმერთი, რაჟამს ივლტოდა იგი პირისაგან ესავისა, ძმისა თჳსისა. 7 7

7 And he built there an altar, and called the place Elbethel: because there God appeared unto him, when he fled from the face of his brother.

ח. וַתָּמָת דְּבֹרָה מֵינֶקֶת רִבְקָה וַתִּקָּבֵר מִתַּחַת לְבֵית אֵל תַּחַת הָאַלּוֹן וַיִּקְרָא שְׁמוֹ אַלּוֹן בָּכוּת:

ἀπέθανεν δὲ Δεββωρα ἡ τροφὸς Ρεβεκκας κατώτερον Βαιθηλ ὑπὸ τὴν βάλανον καὶ ἐκάλεσεν Ιακωβ τὸ ὄνομα αὐτῆς Βάλανος πένθους

8 ܘܡܝܼܬܲܬܼ ܕܸܒ݂ܘܿܪܵܐ ܡܲܝܢܲܩܬܼܵܗܿ ܕܪܲܦܩܵܐ: ܘܐܸܬܼܩܲܒ݂ܪܲܬܼ ܠܬܲܚܬܿ ܡ̣ܢ ܒܹܝܬܼ ܐܹܝܠ: ܬܚܹܝܬܼ ܒܲܛܡܬܼܵܐ: ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܵܗܿ ܒܸܛܡܬܼܵܐ ܕܲܒ݂ܟ݂ܵܬܼܵܐ.

Eodem tempore mortua est Debora nutrix Rebeccae et sepulta est ad radices Bethel subter quercum; vocatumque est nomen loci illius Quercus fletus.

Եւ մեռաւ Դեբովրա դայեակն Ռեբեկայ, եւ թաղեցաւ ի ներքոյ Բեթելայ ընդ կաղնեաւն. եւ կոչեաց զանուն նորա Կաղնի սգոյ:

მოკუდა დებორა, მზარდული რებეკასი, და დაეფლა იგი ქუემოკერძო ბეთელსა ქუეშე მუხასა. და უწოდა სახელი მუხასა მას "მუხაჲ გლოისაჲ". 8 8

8 But Deborah Rebekah's nurse died, and she was buried beneath Bethel under an oak: and the name of it was called Allonbachuth.

ט. וַיֵּרָא אֱלֹהִים אֶל יַעֲקֹב עוֹד בְּבֹאוֹ מִפַּדַּן אֲרָם וַיְבָרֶךְ אֹתוֹ:

ὤφθη δὲ ὁ θεὸς Ιακωβ ἔτι ἐν Λουζα ὅτε παρεγένετο ἐκ Μεσοποταμίας τῆς Συρίας καὶ ηὐλόγησεν αὐτὸν ὁ θεός

9 ܘܐܸܬܼܓܿܠܝܼ ܬܘܼܒ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܥܲܠ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܟܲܕ݂ ܐܸܬܼܵܐ ܡ̣ܢ ܦܵܕܵܢ ܕܐܵܪܵܡ: ܘܒܲܪܟܹܗ.

Apparuit iterum Deus Iacob, postquam reversus est de Paddanaram, benedixitque ei

Եւ երեւեցաւ Աստուած Յակոբայ` մինչդեռ անդ էր ի Լուզ,`` յորժամ եկն ի Միջագետաց Ասորւոց, եւ օրհնեաց զնա Աստուած:

ეჩუენა ღმერთი იაკობს მერმეცა ლუზას, რაჟამს მოვიდა შუამდინარით ასურეთისათ, აკურთხა იგი 9 9

9 And God appeared unto Jacob again, when he came out of Padanaram, and blessed him.

י. וַיֹּאמֶר לוֹ אֱלֹהִים שִׁמְךָ יַעֲקֹב לֹא יִקָּרֵא שִׁמְךָ עוֹד יַעֲקֹב כִּי אִם יִשְׂרָאֵל יִהְיֶה שְׁמֶךָ וַיִּקְרָא אֶת שְׁמוֹ יִשְׂרָאֵל:

καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ θεός τὸ ὄνομά σου Ιακωβ οὐ κληθήσεται ἔτι Ιακωβ ἀλλ᾽ Ισραηλ ἔσται τὸ ὄνομά σου

10 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܠܵܐ ܢܸܬܼܩܪܸܐ ܬܘܼܒ݂ ܫܡܵܟ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܐܸܠܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܫܡܵܟ݂ ܝܼܣܪܵܝܹܠ: ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܹܗ ܝܼܣܪܵܝܹܠ.

dicens: “Non vocaberis ultra Iacob, sed Israel erit nomen tuum”, et appellavit eum Israel.

Եւ ասէ ցնա Աստուած. Անունդ քո Յակոբ` ոչ եւս կոչեսցի Յակոբ, այլ Իսրայէլ եղիցի անուն քո: Եւ կոչեաց զանուն նորա Իսրայէլ:

და ჰრქუა. არღარა გერქუას სახელი შენი იაკობ, არამედ ისრაჱლ იყოს სახელი შენი. 10 10

10 And God said unto him, Thy name is Jacob: thy name shall not be called any more Jacob, but Israel shall be thy name: and he called his name Israel.

יא. וַיֹּאמֶר לוֹ אֱלֹהִים אֲנִי אֵל שַׁדַּי פְּרֵה וּרְבֵה גּוֹי וּקְהַל גּוֹיִם יִהְיֶה מִמֶּךָּ וּמְלָכִים מֵחֲלָצֶיךָ יֵצֵאוּ:

εἶπεν δὲ αὐτῷ ὁ θεός ἐγὼ ὁ θεός σου αὐξάνου καὶ πληθύνου ἔθνη καὶ συναγωγαὶ ἐθνῶν ἔσονται ἐκ σοῦ καὶ βασιλεῖς ἐκ τῆς ὀσφύος σου ἐξελεύσονται

11 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܐܸܢܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܐܹܝܠܫܲܕܲܝ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܟܒܲܪ ܘܲܣܓܼܝܼ: ܥܲܡܵܐ ܘܟܸܢܫܵܐ ܕܥܲܡܡܹ̈ܐ ܡܸܢܵܟ݂ ܢܸܗܘܘܿܢ: ܘܡܲܠܟܹ̈ܐ ܡ̣ܢ ܚܲܨܵܟ݂ ܢܸܦܩܘܼܢ.

Dixitque ei: “Ego Deus omnipotens. Cresce et multiplicare; gens et congregatio nationum erunt ex te, reges de lumbis tuis egredientur.

Եւ ասէ ցնա Աստուած. Ես եմ Աստուած քո բաւական``. աճեսջիր եւ բազմասջիր. ազգք եւ ժողովք ազգաց եղիցին ի քէն, եւ թագաւորք յերանաց քոց ելցեն:

ჰრქუა მას ღმერთმან: მე ვარ ღმერთი შენი, აღორძნდი და განმრავლდინ ნათესავი შენი, შესაკრებელნი თესლთანი იყვნენ შენგან და მეფენი წელთა შენთაგან გამოვიდენ. 11 11

11 And God said unto him, I am God Almighty: be fruitful and multiply; a nation and a company of nations shall be of thee, and kings shall come out of thy loins;

יב. וְאֶת הָאָרֶץ אֲשֶׁר נָתַתִּי לְאַבְרָהָם וּלְיִצְחָק לְךָ אֶתְּנֶנָּה וּלְזַרְעֲךָ אַחֲרֶיךָ אֶתֵּן אֶת הָאָרֶץ:

καὶ τὴν γῆν ἣν δέδωκα Αβρααμ καὶ Ισαακ σοὶ δέδωκα αὐτήν σοὶ ἔσται καὶ τῷ σπέρματί σου μετὰ σὲ δώσω τὴν γῆν ταύτην

12 ܘܐܲܪܥܵܐ ܕܝܼܡܝܼܬܼ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܠܐܝܼܣܚܵܩ: ܠܵܟ݂ ܐܸܬܿܠܝܼܗܿ: ܘܲܠܙܲܪܥܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܒܵܬܼܪܵܟ݂ ܐܸܬܿܠܝܼܗܿ ܐܲܪܥܵܐ.

Terramque, quam dedi Abraham et Isaac, dabo tibi; et semini tuo post te dabo terram hanc”.

Եւ զերկիրդ զոր ետու Աբրահամու եւ Իսահակայ` քեզ տաց զդա, քեզ եղիցի, եւ զաւակի քում յետ քո տաց զերկիրդ զայդ:

და ქუეყანა, რომელი მივეც აბრაჰამს და ისაკს, შენ მიგცე იგი, და შენდა იყოს და ნათესავისა შენისა შემდგომად შენსა. 12 12

12 And the land which I gave Abraham and Isaac, to thee I will give it, and to thy seed after thee will I give the land.

יג. וַיַּעַל מֵעָלָיו אֱלֹהִים בַּמָּקוֹם אֲשֶׁר דִּבֶּר אִתּוֹ:

ἀνέβη δὲ ὁ θεὸς ἀπ᾽ αὐτοῦ ἐκ τοῦ τόπου οὗ ἐλάλησεν μετ᾽ αὐτοῦ

13 ܘܐܸܬܿܬܿܪܝܼܡ ܡܸܢܹܗ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܒܐܲܬܼܪܵܐ ܕܡܲܠܸܠ ܥܲܡܹܗ.

Et ascendit ab eo Deus.

Եւ վերացաւ ի նմանէ Աստուած ի տեղւոջէն ուր խօսեցաւ ընդ նմա:

აღვიდა ღმერთი მიერ ადგილით, სადა-იგი ეტყოდა მას. 13 13

13 And God went up from him in the place where he talked with him.

יד. וַיַּצֵּב יַעֲקֹב מַצֵּבָה בַּמָּקוֹם אֲשֶׁר דִּבֶּר אִתּוֹ מַצֶּבֶת אָבֶן וַיַּסֵּךְ עָלֶיהָ נֶסֶךְ וַיִּצֹק עָלֶיהָ שָׁמֶן:

καὶ ἔστησεν Ιακωβ στήλην ἐν τῷ τόπῳ ᾧ ἐλάλησεν μετ᾽ αὐτοῦ στήλην λιθίνην καὶ ἔσπεισεν ἐπ᾽ αὐτὴν σπονδὴν καὶ ἐπέχεεν ἐπ᾽ αὐτὴν ἔλαιον

14 ܘܐܲܩܝܼܡ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܩܵܝܹܡܬܼܵܐ ܒܐܲܬܼܪܵܐ ܕܡܲܠܸܠ ܥܲܡܹܗ: ܩܵܝܹܡܬܼܵܐ ܕܟܹܐܦܵܐ: ܘܢܲܩܝܼ ܥܠܹܝܗ ܢܘܼܩܵܝܵܐ: ܘܲܢܣܲܟ ܥܠܹܝܗܿ ܡܸܫܚܵܐ.

Ille vero erexit titulum lapideum in loco, quo locutus ei fuerat Deus, libans super eum libamina et effundens oleum

Եւ կանգնեաց Յակոբ արձան ի տեղւոջն ուր խօսեցաւ ընդ նմա, արձան քարեղէն, եւ նուիրեաց ի նմա նուէրս, եւ արկ ի վերայ նորա եւղ:

და აღმართნა იაკობ ძეგლნი ადგილსა მას, სადა-იგი იტყოდა ღმერთი მის თანა, და შეწირა მას ზედა შესაწირავი და დაასხა მას ზედა ზეთი. 14 14

14 And Jacob set up a pillar in the place where he talked with him, even a pillar of stone: and he poured a drink offering thereon, and he poured oil thereon.

טו. וַיִּקְרָא יַעֲקֹב אֶת שֵׁם הַמָּקוֹם אֲשֶׁר דִּבֶּר אִתּוֹ שָׁם אֱלֹהִים בֵּית אֵל:

καὶ ἐκάλεσεν Ιακωβ τὸ ὄνομα τοῦ τόπου ἐν ᾧ ἐλάλησεν μετ᾽ αὐτοῦ ἐκεῖ ὁ θεός Βαιθηλ

15 ܘܲܩܪܐܵ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܫܡܹܗܿ ܕܐܲܬܼܪܵܐ: ܗܵܘ̇ ܕܡܲܠܸܠ ܥܲܡܹܗ ܬܲܡܵܢ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܒܹܝܬܼ ܐܹܝܠ.

vocansque nomen loci illius Bethel.

Եւ կոչեաց զանուն տեղւոյն ուր խօսեցաւ ընդ նմա Աստուած` Բեթէլ:

და უწოდა სახელი ადგილსა მას ბეთელ და გამოვიდა მუნით, ჟამსა ზამთრისასა. 15 15

15 And Jacob called the name of the place where God spake with him, Bethel.

טז. וַיִּסְעוּ מִבֵּית אֵל וַיְהִי עוֹד כִּבְרַת הָאָרֶץ לָבוֹא אֶפְרָתָה וַתֵּלֶד רָחֵל וַתְּקַשׁ בְּלִדְתָּהּ:

ἀπάρας δὲ Ιακωβ ἐκ Βαιθηλ ἔπηξεν τὴν σκηνὴν αὐτοῦ ἐπέκεινα τοῦ πύργου Γαδερ ἐγένετο δὲ ἡνίκα ἤγγισεν Χαβραθα εἰς γῆν ἐλθεῖν Εφραθα ἔτεκεν Ραχηλ καὶ ἐδυστόκησεν ἐν τῷ τοκετῷ

16 ܘܲܫܩܲܠ ܡ̣ܢ ܒܹܝܬܼ ܐܹܝܠ: ܘܲܪܕ݂ܵܐ ܬܘܼܒ݂ ܐܲܝܟ ܡܲܪܕܹܐ ܦܲܪܣܚܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ: ܠܡܸܥܲܠ ܠܐܲܦܪܵܬܼ: ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܪܵܚܹܝܠ: ܘܚܸܣܢܲܬܼ ܟܲܕ݂ ܝܵܠܕܵܐ.

Egressi sunt de Bethel. Et adhuc spatium quoddam erat usque ad Ephratham, cum parturiret Rachel;

Եւ չուեաց ի Բեթելայ. եւ եղեւ իբրեւ մերձեցաւ ի Քաբրաթա երկիր, մտանել`` յԵփրաթա, ծնաւ Ռաքէլ, եւ դժուարածին եղեւ ի ծննդեանն:

და მიეახლა ქაბრათად მისლვად ქუეყანად ეფრათად, შვა რაქელ. 16 16

16 And they journeyed from Bethel; and there was but a little way to come to Ephrath: and Rachel travailed, and she had hard labour.

יז. וַיְהִי בְהַקְשֹׁתָהּ בְּלִדְתָּהּ וַתֹּאמֶר לָהּ הַמְיַלֶּדֶת אַל תִּירְאִי כִּי גַם זֶה לָךְ בֵּן:

ἐγένετο δὲ ἐν τῷ σκληρῶς αὐτὴν τίκτειν εἶπεν αὐτῇ ἡ μαῖα θάρσει καὶ γὰρ οὗτός σοί ἐστιν υἱός

17 ܘܲܗܘ̤ܵܐ ܕܟܲܕ݂ ܚܸܣܢܲܬܼ: ܐܸܡܪܲܬܼ ܠܵܗ ܚܲܝܬܼܵܐ: ܠܵܐ ܬܸܕ݂ܚܠܝܼܢ: ܡܸܛܠ ܕܐܵܦ ܗܵܢܵܐ ܒܪܵܐ ܗ̄ܘܼ ܠܹܟ݂ܝ.

ob difficultatem partus periclitari coepit, dixitque ei obstetrix: “Noli timere, quia et hac vice habes filium”.

Եւ եղեւ ի վշտանալն նորա ի ծննդեանն, եւ ասէ ցնա ծնուցիչն. Քաջալերեաց, զի եւ այդ եւս քո ուստր է:

და შობასა მისსა ძნიად შობდა. და იყო ფიცხლად შობასა მისსა. ჰრქუა მას ყრმისა აღმქმელმან მან: ნუ გეშინინ, რამეთუ ესეცა ძე გესვა შენ. 17 17

17 And it came to pass, when she was in hard labour, that the midwife said unto her, Fear not; thou shalt have this son also.

יח. וַיְהִי בְּצֵאת נַפְשָׁהּ כִּי מֵתָה וַתִּקְרָא שְׁמוֹ בֶּן אוֹנִי וְאָבִיו קָרָא לוֹ בִנְיָמִין:

ἐγένετο δὲ ἐν τῷ ἀφιέναι αὐτὴν τὴν ψυχήν ἀπέθνῃσκεν γάρ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Υἱὸς ὀδύνης μου ὁ δὲ πατὴρ ἐκάλεσεν αὐτὸν Βενιαμιν

18 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܕܟܲܕ݂ ܢܲܦܩܵܐ ܢܲܦ̮ܫܵܗ ܘܡܵܝܬܵܐ: ܩܪܵܬ̤ ܫܡܹܗ ܒܲܪ ܟܹܐܒܲܝ̈: ܘܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܩܪܵܝܗܝ ܒܸܢܝܵܡܹܝܢ.

Egrediente autem anima et imminente iam morte, vocavit nomen filii sui Benoni (id est Filius doloris mei); pater vero appellavit eum Beniamin (id est Filius dextrae).

Եւ եղեւ ընդ հանել ոգւոցն, քանզի մեռաւ, կոչեաց զանուն նորա Որդի վշտաց իմոց. եւ հայրն կոչեաց զնա Բենիամին:

და იყო აღმოსლვასა ოდენ სულისა მისისასა. რამეთუ მოკუდებოდა, უწოდა სახელი მისი "ძე სალმობისა ჩემისა". ხოლო მამამან უწოდა მას ბენიამენ. 18 18

18 And it came to pass, as her soul was in departing, (for she died) that she called his name Benoni: but his father called him Benjamin.

יט. וַתָּמָת רָחֵל וַתִּקָּבֵר בְּדֶרֶךְ אֶפְרָתָה הִוא בֵּית לָחֶם:

ἀπέθανεν δὲ Ραχηλ καὶ ἐτάφη ἐν τῇ ὁδῷ Εφραθα αὕτη ἐστὶν Βηθλεεμ

19 ܘܡܝܼܬܲܬܼ ܪܵܚܹܝܠ: ܘܐܸܬܼܩܲܒ݂ܪܲܬܼ ܒܐܘܼܪܚܵܐ ܕܐܵܦܪܲܬܼ: ܗܝܼ ܗ̄ܝܼ ܒܹܝܬܼ ܠܚܸܡ.

Mortua est ergo Rachel et sepulta est in via, quae ducit Ephratham; haec est Bethlehem.

Մեռաւ Ռաքէլ եւ թաղեցաւ ի ճանապարհին Եփրաթայ, այն իսկ է Բեթղեհեմ:

მოკუდა რაქელ და დავფლა გზასა ზედა ცხენთ სარბიელსა ეფრათას, ესე იგი არს ბეთლემი. 19 19

19 And Rachel died, and was buried in the way to Ephrath, which is Bethlehem.

כ. וַיַּצֵּב יַעֲקֹב מַצֵּבָה עַל קְבֻרָתָהּ הִוא מַצֶּבֶת קְבֻרַת רָחֵל עַד הַיּוֹם:

καὶ ἔστησεν Ιακωβ στήλην ἐπὶ τοῦ μνημείου αὐτῆς αὕτη ἐστὶν στήλη μνημείου Ραχηλ ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας

20 ܘܐܲܩܝܼܡ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܩܵܝܹܡܬܼܵܐ ܥܲܠ ܩܲܒ݂ܪܵܗ ܕܪܵܚܹܝܠ: ܗܝܼ ܗ̄ܝܼ ܩܵܝܹܡܬܼܵܐ ܕܩܲܒ݂ܪܵܐ ܕܪܵܚܹܝܠ ܥܕܲܡܵܐ ܠܝܵܘܡܵܢܵܐ.

Erexitque Iacob titulum super sepulcrum eius; hic est titulus monumenti Rachel usque in praesentem diem.

Եւ կանգնեաց Յակոբ արձան ի վերայ շիրմին նորա, այն է արձան շիրմի Ռաքելայ մինչեւ ցայսօր ժամանակի:

და აღმართა იაკობ ძეგლი საფლავსა ზედა რაქელისსა, ესე არს ძეგლი საფლავისა რაქელისი ვიდრე დღეინდელად დღედმდე. 20 20

20 And Jacob set a pillar upon her grave: that is the pillar of Rachel's grave unto this day.

כא. וַיִּסַּע יִשְׂרָאֵל וַיֵּט אָהֳלֹה מֵהָלְאָה לְמִגְדַּל עֵדֶר:

21 ܘܲܫܩܲܠ ܝܼܣܪܵܝܹܠ: ܘܲܢܩܲܫ ܡܲܫܟܿܢܹܗ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ: ܠܡܲܓܼܕܠܵܐ ܕܓ݂ܵܕ݂ܵܪ.

Egressus inde Israel, fixit tabernaculum trans Magdaleder (id est Turris gregis).

Եւ չուեաց Իսրայէլ եւ եհար զխորան իւր յայնկոյս աշտարակին Գադերայ:

და წარვიდა ისრაჱლ და დასცა კარავი თჳსი დამართებით გოდლისა მის გადერისასა. 21 21

21 And Israel journeyed, and spread his tent beyond the tower of Edar.

כב. וַיְהִי בִּשְׁכֹּן יִשְׂרָאֵל בָּאָרֶץ הַהִוא וַיֵּלֶךְ רְאוּבֵן וַיִּשְׁכַּב אֶת בִּלְהָה פִּילֶגֶשׁ אָבִיו וַיִּשְׁמַע יִשְׂרָאֵל פ וַיִּהְיוּ בְנֵי יַעֲקֹב שְׁנֵים עָשָׂר:

ἐγένετο δὲ ἡνίκα κατῴκησεν Ισραηλ ἐν τῇ γῇ ἐκείνῃ ἐπορεύθη Ρουβην καὶ ἐκοιμήθη μετὰ Βαλλας τῆς παλλακῆς τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ ἤκουσεν Ισραηλ καὶ πονηρὸν ἐφάνη ἐναντίον αὐτοῦ ἦσαν δὲ οἱ υἱοὶ Ιακωβ δώδεκα

22 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܕܟܲܕ݂ ܫܪܵܐ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܒܐܲܪܥܵܐ ܗܵܝ: ܐܸܙܲܠ ܪܘܼܒܹܝܠ ܘܲܫܟܸܒ݂ ܥܲܠ ܒܲܠܗܵܐ: ܕܪܘܼܟ݂ܬܹܿܗ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܲܫܡܲܥ ܝܼܣܪܵܝܹܠ.

Cumque habitaret in illa regione, abiit Ruben et dormivit cum Bilha concubina patris sui; quod illum minime latuit. Erant autem filii Iacob duodecim.

Եւ եղեւ իբրեւ բնակեաց Իսրայէլ յերկրին յայնմիկ, գնաց Ռուբէն եւ ննջեաց ընդ Բալլայ հարճի հօր իւրոյ. լուաւ Իսրայէլ եւ չար թուեցաւ առաջի նորա``: Եւ էին որդիք Յակոբայ երկոտասանք:

და იყო, რაჟამს დაემკჳდრა ისრაჱლ ქუეყანასა მას, მივიდა რუბენ და დაწვა ბალას თანა, ხარჭისა მამისა თჳსისა, იაკობისა. და ვითარცა ესმა ესე ისრაჱლს, ბოროტ-უჩნდა წინაშე მისსა. იყუნეს ძენი იაკობისნი ათორმეტ. 22 22

22 And it came to pass, when Israel dwelt in that land, that Reuben went and lay with Bilhah his father's concubine: and Israel heard it. Now the sons of Jacob were twelve:

כג. בְּנֵי לֵאָה בְּכוֹר יַעֲקֹב רְאוּבֵן וְשִׁמְעוֹן וְלֵוִי וִיהוּדָה וְיִשָּׂשכָר וּזְבֻלוּן:

υἱοὶ Λειας πρωτότοκος Ιακωβ Ρουβην Συμεων Λευι Ιουδας Ισσαχαρ Ζαβουλων

23 ܘܲܗܘ̤ܵܘ ܒܢܵܘܗ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܬܪܸܥܣܲܪ: ܒܢܹܝܗܿ ܕܠܲܝܵܐ ܒܘܼܟ݂ܪܹܗ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܪܘܼܒܹܝܠ: ܘܫܸܡܥܘܿܢ: ܘܠܹܘܝܼ: ܘܲܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ: ܘܐܝܼܣܵܟ݂ܵܪ: ܘܲܙܒ݂ܘܼܠܘܼܢ.

Filii Liae: primogenitus Ruben et Simeon et Levi et Iudas et Issachar et Zabulon.

Որդիք Լիայ, անդրանիկ Յակոբայ` Ռուբէն, Շմաւոն, Ղեւի, Յուդա, Իսաքար, Զաբուղոն:

ძენი ლიასნი: პირმშოჲ რუბენ, სჳმეონ, ლევი, იუდა, იზაქარ, ზაბულონ. 23 23

23 The sons of Leah; Reuben, Jacob's firstborn, and Simeon, and Levi, and Judah, and Issachar, and Zebulun:

כד. בְּנֵי רָחֵל יוֹסֵף וּבִנְיָמִן:

υἱοὶ δὲ Ραχηλ Ιωσηφ καὶ Βενιαμιν

24 ܘܲܒ݂ܢܹܝܗ ܕܪܵܚܹܝܠ: ܝܵܘܣܸܦ: ܘܒܸܢܝܵܡܹܝܢ.

Filii Rachel: Ioseph et Beniamin.

Եւ որդիք Ռաքելի` Յովսէփ եւ Բենիամին:

და ძენი რაქელისნი: იოსებ და ბენიამენ. 24 24

24 The sons of Rachel; Joseph, and Benjamin:

כה. וּבְנֵי בִלְהָה שִׁפְחַת רָחֵל דָּן וְנַפְתָּלִי:

υἱοὶ δὲ Βαλλας παιδίσκης Ραχηλ Δαν καὶ Νεφθαλι

25 ܘܲܒ݂ܢܹܝܗ ܕܒܲܠܗܵܐ ܐܲܡܬܼܵܗ ܕܪܵܚܹܝܠ: ܕܵܢ: ܘܢܲܦ̮ܬܵܠܝܼ.

Filii Bilhae ancillae Rachelis: Dan et Nephthali.

Եւ որդիք Բալլայ նաժշտին Ռաքելայ` Դան եւ Նեփթաղիմ:

და ძენი ბალასნი, მჴევლისა რაქელისნი: დაან და ნეფთალიმ. 25 25

25 And the sons of Bilhah, Rachel's handmaid; Dan, and Naphtali:

כו. וּבְנֵי זִלְפָּה שִׁפְחַת לֵאָה גָּד וְאָשֵׁר אֵלֶּה בְּנֵי יַעֲקֹב אֲשֶׁר יֻלַּד לוֹ בְּפַדַּן אֲרָם:

υἱοὶ δὲ Ζελφας παιδίσκης Λειας Γαδ καὶ Ασηρ οὗτοι υἱοὶ Ιακωβ οἳ ἐγένοντο αὐτῷ ἐν Μεσοποταμίᾳ τῆς Συρίας

26 ܘܲܒ݂ܢܹܝܗ ܕܙܲܠܦܵܐ ܐܲܡܬܼܵܗ ܕܠܲܝܵܐ: ܓܵܕ݂: ܘܐܵܫܝܼܪ: ܗܵܠܹܝܢ ܒܢܵܘܗܝ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܕܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ܘ ܠܹܗ ܒܦܵܕܵܢ ܕܐܵܪܵܡ.

Filii Zelphae ancillae Liae: Gad et Aser. Hi sunt filii Iacob, qui nati sunt ei in Paddanaram.

Եւ որդիք Զելփայ նաժշտին Լիայ` Գադ եւ Ասեր: Այս են որդիք Յակոբայ, որ եղեն նմա ի Միջագետս Ասորւոց:

და ძენი ზელფასნი, მჴევლისა ლიასნი: გაად და ასერ. ესე ძენი იაკობისნი, რომელნი ესხნეს მას შუამდინარეს ასურეთისასა. 26 26

26 And the sons of Zilpah, Leah's handmaid: Gad, and Asher: these are the sons of Jacob, which were born to him in Padanaram.

כז. וַיָּבֹא יַעֲקֹב אֶל יִצְחָק אָבִיו מַמְרֵא קִרְיַת הָאַרְבַּע הִוא חֶבְרוֹן אֲשֶׁר גָּר שָׁם אַבְרָהָם וְיִצְחָק:

ἦλθεν δὲ Ιακωβ πρὸς Ισαακ τὸν πατέρα αὐτοῦ εἰς Μαμβρη εἰς πόλιν τοῦ πεδίου αὕτη ἐστὶν Χεβρων ἐν γῇ Χανααν οὗ παρῴκησεν Αβρααμ καὶ Ισαακ

27 ܘܐܸܬܼܵܐ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܘܵܬܼ ܐܝܼܣܚܵܩ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܠܡܲܡܪܹܐ ܩܘܼܪܝܲܬܼ ܓܲܢ̄ܒܵܪܹ̈ܐ: ܗܝܼ ܗ̄ܝܼ ܚܸܒ݂ܪܘܼܢ ܕܒܲܐܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܕܲܥܡܲܪ ܬܲܡܵܢ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܐܝܼܣܚܵܩ.

Venit Iacob ad Isaac patrem suum in Mambre Cariatharbe, id est Hebron, ubi peregrinatus est Abraham et Isaac.

Եւ եկն Յակոբ առ Իսահակ հայր իւր ի Մամբրէ` ի քաղաք դաշտին``, այն եւ Քեբրոն, յերկրին Քանանացւոց,`` ուր պանդխտեցան Աբրահամ եւ Իսահակ:

მოვიდა იაკობ ისაკისა, მამისა თჳსისა, ჯერეთ სიცოცხლესა-ღა ქალაქად მამბრედ ეველისა, ესე იგი არს ქებრონი, ქუეყანასა ქანანისასა, სადა-იგი მსხემ იყო აბრაჰამ და ისაკ. 27 27

27 And Jacob came unto Isaac his father unto Mamre, unto the city of Arbah, which is Hebron, where Abraham and Isaac sojourned.

כח. וַיִּהְיוּ יְמֵי יִצְחָק מְאַת שָׁנָה וּשְׁמֹנִים שָׁנָה:

ἐγένοντο δὲ αἱ ἡμέραι Ισαακ ἃς ἔζησεν ἔτη ἑκατὸν ὀγδοήκοντα

28 ܘܲܗܘ̤ܵܘ ܝܵܘܡܵܘܗܝ ܕܐܝܼܣܚܵܩ: ܡܵܐܐ ܘܲܬܼܡܵܢܐܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ.

Et completi sunt dies Isaac centum octoginta annorum;

Եւ եղեն ամենայն աւուրք Իսահակայ զոր եկեաց` ամք հարեւր եւ ութսուն:

და იყუნეს დღენი ისაკისნი, რაოდენ ცხონდა ასოთხმეოცდაათ წელ. 28 28

28 And the days of Isaac were an hundred and fourscore years.

כט. וַיִּגְוַע יִצְחָק וַיָּמָת וַיֵּאָסֶף אֶל עַמָּיו זָקֵן וּשְׂבַע יָמִים וַיִּקְבְּרוּ אֹתוֹ עֵשָׂו וְיַעֲקֹב בָּנָיו:

καὶ ἐκλιπὼν ἀπέθανεν καὶ προσετέθη πρὸς τὸ γένος αὐτοῦ πρεσβύτερος καὶ πλήρης ἡμερῶν καὶ ἔθαψαν αὐτὸν Ησαυ καὶ Ιακωβ οἱ υἱοὶ αὐτοῦ

29 ܘܐܸܬܼܟܿܪܲܗ ܐܝܼܣܚܵܩ ܘܡܝܼܬܼ: ܘܐܸܬܼܟܿܢܸܫ ܠܘܵܬܼ ܥܲܡܹܗ: ܣܐܸܒ݂ ܘܲܣܒܲܥ ܝܵܘܡܵܬܹܗ: ܘܩܲܒ݂ܪܘܼܗܝ ܥܹܣܘܿ ܘܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܢܵܘܗܝ: ܒܩܲܒ݂ܪܵܐ ܕܲܙܒܲܢ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ.

consumptusque aetate mortuus est et appositus est populo suo senex et plenus dierum. Et sepelierunt eum Esau et Iacob filii sui.

Եւ պակասեալ Իսահակայ մեռաւ, եւ յաւելաւ յազգ իւր, ծերացեալ եւ լի աւուրբք. եւ թաղեցին զնա Եսաւ եւ Յակոբ որդիք իւր:

და მოაკლდა ისაკ და მოკუდა და შეეძინა მამათა თჳსთა მოხუცებული და სავსე დღითა და დაჰფლეს იგი ესავ და იაკობ, ძეთა მისთა. 29 29

29 And Isaac gave up the ghost, and died, and was gathered unto his people, being old and full of days: and his sons Esau and Jacob buried him.

לו

Λςʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܠܘ

Cap. 36

ԳԼ. ԼԶ

თავი ოცდამეთექვსმეტე

א. וְאֵלֶּה תֹּלְדוֹת עֵשָׂו הוּא אֱדוֹם:

αὗται δὲ αἱ γενέσεις Ησαυ αὐτός ἐστιν Εδωμ

1 ܘܗܵܠܹܝܢ ܬܵܘ̈ܠܕ݂ܵܬܹܗ ܕܥܹܣܘܿ: ܥܹܣܘܿ ܗܘ̤ܝܘܼ ܐܵܕ݂ܘܿܡ.

Hae sunt autem generationes Esau. Ipse est Edom.

Եւ այս են ծնունդք Եսաւայ, նա է Եդովմ:

ესე შობანი არიან ესავისნი, ესე იგი არს ედომ. 1 1

1 Now these are the generations of Esau, who is Edom.

ב. עֵשָׂו לָקַח אֶת נָשָׁיו מִבְּנוֹת כְּנָעַן אֶת עָדָה בַּת אֵילוֹן הַחִתִּי וְאֶת אָהֳלִיבָמָה בַּת עֲנָה בַּת צִבְעוֹן הַחִוִּי:

Ησαυ δὲ ἔλαβεν γυναῖκας ἑαυτῷ ἀπὸ τῶν θυγατέρων τῶν Χαναναίων τὴν Αδα θυγατέρα Αιλων τοῦ Χετταίου καὶ τὴν Ελιβεμα θυγατέρα Ανα τοῦ υἱοῦ Σεβεγων τοῦ Ευαίου

2 ܥܹܣܘܿ ܢܣܲܒ݂ ܢܸܫܵܘ̈ܗܝ ܡ̣ܢ ܒ̈ܢܵܬܼ ܟܢܲܥܢ: ܠܥܲܕܵܐ ܒܪܲܬܼ ܐܲܠܘܿܢ ܚܹܬܼܵܝܵܐ: ܘܠܲܐܗܠܝܼܒ݂ܵܡܵܐ ܒܪܲܬܼ ܥܲܢܵܐ ܒܲܪ ܨܸܒ݂ܥܘܿܢ ܚܵܘܵܝܵܐ.

Esau accepit uxores de filiabus Chanaan: Ada filiam Elon Hetthaei et Oolibama filiam Ana filii Sebeon Horraei;

Եւ առ իւր Եսաւ կանայս ի դստերաց Քանանացւոց, զԱդդա զդուստր Ելոնայ Քետացւոյ, եւ զՈղիբամա դուստր Անայի` որդւոյ Սեբեգովնի Խեւացւոյ:

და მოიყვანნა ესავ თავისა თჳსისა ცოლნი მისნი ასულთაგან ქანანისთა: ადან, ასული სელონისი ქეტელისა, და ოლიბემან, ასული ენანისი, ძისა სებეგონისი ეველისა. 2 2

2 Esau took his wives of the daughters of Canaan; Adah the daughter of Elon the Hittite, and Aholibamah the daughter of Anah the daughter of Zibeon the Hivite;

ג. וְאֶת בָּשְׂמַת בַּת יִשְׁמָעֵאל אֲחוֹת נְבָיוֹת:

καὶ τὴν Βασεμμαθ θυγατέρα Ισμαηλ ἀδελφὴν Ναβαιωθ

3 ܘܲܠܒܸܣܡܲܬܼ ܒܪܲܬܼ ܐܝܼܫܡܵܥܹܝܠ: ܚܵܬܹܗ ܕܲܢܒ݂ܝܼܘܼܬܼ.

Basemath quoque filiam Ismael sororem Nabaioth.

Եւ զԲասեմաթ զդուստր Իսմայելի` զքոյր Նաբէութայ:

და ბასემათ, ასული ისმაელისი, დაჲ ნაბეოთისი. 3 3

3 And Bashemath Ishmael's daughter, sister of Nebajoth.

ד. וַתֵּלֶד עָדָה לְעֵשָׂו אֶת אֱלִיפָז וּבָשְׂמַת יָלְדָה אֶת רְעוּאֵל:

ἔτεκεν δὲ Αδα τῷ Ησαυ τὸν Ελιφας καὶ Βασεμμαθ ἔτεκεν τὸν Ραγουηλ

4 ܘܝܲܠܕܲܬܼ ܥܲܕܵܐ ܠܥܹܣܘܿ: ܠܐܹܠܝܼܦܲܙ: ܘܒܸܣܡܲܬܼ ܝܸܠܕܲܬܼ ܠܲܪܥܘܼܐܹܝܠ.

Peperit autem Ada Eliphaz, Basemath genuit Rahuel,

Եւ ծնաւ Ադդա Եսաւայ զԵղիփազ, եւ Բասեմաթ ծնաւ զՌագուէլ:

და უშვა მას - ადან ესავს ელიფას და ბასიმათ უშვა რაგოელ. 4 4

4 And Adah bare to Esau Eliphaz; and Bashemath bare Reuel;

ה. וְאָהֳלִיבָמָה יָלְדָה אֶת יְעוּשׁ וְאֶת יַעְלָם וְאֶת קֹרַח אֵלֶּה בְּנֵי עֵשָׂו אֲשֶׁר יֻלְּדוּ לוֹ בְּאֶרֶץ כְּנָעַן:

καὶ Ελιβεμα ἔτεκεν τὸν Ιεους καὶ τὸν Ιεγλομ καὶ τὸν Κορε οὗτοι υἱοὶ Ησαυ οἳ ἐγένοντο αὐτῷ ἐν γῇ Χανααν

5 ܘܐܲܗܠܝܼܒ݂ܵܡܵܐ ܝܸܠܕܲܬ ܠܝܲܥܘܿܫ: ܘܠܝܲܥܠܲܢ: ܘܲܠܩܘܼܪܚ: ܗܵܠܝܹܢ ܒܢܵܘܗܝ ܕܥܹܣܘܿ ܕܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ܘ ܠܹܗ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ.

Oolibama genuit Iehus et Ialam et Core. Hi filii Esau, qui nati sunt ei in terra Chanaan.

Եւ Ողիբամա ծնաւ զՅէուս եւ զԵգղոմ եւ զԿորխ. սոքա են որդիք Եսաւայ, որ եղեն նմա յերկրին Քանանացւոց:

და ოლიბემან უშვა იეულ და ეგლომ და კორე. ესე ძენი ესავისნი, რომელნი ესხნეს მას ქუეყანასა ქანანისასა. 5 5

5 And Aholibamah bare Jeush, and Jaalam, and Korah: these are the sons of Esau, which were born unto him in the land of Canaan.

ו. וַיִּקַּח עֵשָׂו אֶת נָשָׁיו וְאֶת בָּנָיו וְאֶת בְּנֹתָיו וְאֶת כָּל נַפְשׁוֹת בֵּיתוֹ וְאֶת מִקְנֵהוּ וְאֶת כָּל בְּהֶמְתּוֹ וְאֵת כָּל קִנְיָנוֹ אֲשֶׁר רָכַשׁ בְּאֶרֶץ כְּנָעַן וַיֵּלֶךְ אֶל אֶרֶץ מִפְּנֵי יַעֲקֹב אָחִיו:

ἔλαβεν δὲ Ησαυ τὰς γυναῖκας αὐτοῦ καὶ τοὺς υἱοὺς καὶ τὰς θυγατέρας καὶ πάντα τὰ σώματα τοῦ οἴκου αὐτοῦ καὶ πάντα τὰ ὑπάρχοντα καὶ πάντα τὰ κτήνη καὶ πάντα ὅσα ἐκτήσατο καὶ ὅσα περιεποιήσατο ἐν γῇ Χανααν καὶ ἐπορεύθη ἐκ γῆς Χανααν ἀπὸ προσώπου Ιακωβ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ

6 ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܥܹܣܘܿ ܢܸܫܵܘ̈ܗܝ: ܘܲܒ݂̈ܢܵܘܗܝ: ܘܲܒ݂̈ܢܵܬܹܗ: ܘܟ݂ܠ ܢܲܦ̮ܫܵܬܼܵܐ ܕܒܲܝܬܹܿܗ ܘܟ݂ܠܵܗܿ ܒܥܝܼܪܹܗ ܘܟ݂ܠܹܗܿ ܩܸܢܝܵܢܹܗ ܕܲܩܢܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܐܸܙܲܠ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܣܵܥܝܼܪ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܲܚܘܼܗܝ.

Tulit autem Esau uxores suas et filios et filias et omnes animas domus suae et pecora armenta et cuncta, quae acquisierat in terra Chanaan, et abiit in terram Seir; recessitque a fratre suo Iacob.

Եւ առ Եսաւ զկանայս իւր եւ զուստերս եւ զդստերս իւր եւ զամենայն մարդիկ տան իւրոյ, եւ զամենայն ինչս եւ զանասուն, եւ զամենայն ինչ զոր ստացաւ եւ զոր արար`` յերկրին Քանանացւոց, եւ գնաց յերկրէն Քանանացւոց յերեսաց Յակոբայ եղբօր իւրոյ:

წარიყუანა ესავ ცოლნი თჳსნი, ძენი და ასულნი თჳსნი და ყოველი კაცი სახლისა თჳსისა და ყოველივე მონაგები მისი და ყოველი საცხოვარი და ყოველი ძენი თჳსნი და ყოველივე, რაჲცა მოეგო ქუეყანასა ქანანისსა, და წარვიდა ქუეყანით ქანანისათ პირისაგან იაკობისა, ძმისა თჳსისა. 6 6

6 And Esau took his wives, and his sons, and his daughters, and all the persons of his house, and his cattle, and all his beasts, and all his substance, which he had got in the land of Canaan; and went into the country from the face of his brother Jacob.

ז. כִּי הָיָה רְכוּשָׁם רָב מִשֶּׁבֶת יַחְדָּו וְלֹא יָכְלָה אֶרֶץ מְגוּרֵיהֶם לָשֵׂאת אֹתָם מִפְּנֵי מִקְנֵיהֶם:

ἦν γὰρ αὐτῶν τὰ ὑπάρχοντα πολλὰ τοῦ οἰκεῖν ἅμα καὶ οὐκ ἐδύνατο ἡ γῆ τῆς παροικήσεως αὐτῶν φέρειν αὐτοὺς ἀπὸ τοῦ πλήθους τῶν ὑπαρχόντων αὐτῶν

7 ܡܸܛܠ ܕܣܲܓܿܝܼ ܗ̄ܘܵܐ ܩܸܢܝܵܢܗܘܿܢ ܠܡܸܬܲܒ݂ ܐܲܟ݂ܚ̄ܕ݂ܵܐ: ܘܠܵܐ ܡܵܘܦܝܵܐ ܗ̄ܘܵܬܼ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܲܥܡܲܪܗܘܿܢ ܠܲܡܣܲܝܒܵܪܘܼ ܐܸܢܘܿܢ: ܡܸܛܠ ܩܸܢܝܵܢܗܘܿܢ.

Divites enim erant valde et simul habitare non poterant; nec sustinebat eos terra peregrinationis eorum prae multitudine gregum.

Զի էին բազում ինչք նոցա ի միասին բնակելոյ. եւ ոչ կարէր երկիրն պանդխտութեան հանդարտել նոցա ի բազմութենէ ընչից իւրեանց:

რამეთუ იყო მონაგები მათი ფრიად და ვერ ეძლო მკჳდრობად ერთად და ვერ ეძლო ქუეყანასა მწირობისა მათისასა ტჳრთვად მათა სიმრავლისაგან მონაგებთა მათთასა. 7 7

7 For their riches were more than that they might dwell together; and the land wherein they were strangers could not bear them because of their cattle.

ח. וַיֵּשֶׁב עֵשָׂו בְּהַר שֵׂעִיר עֵשָׂו הוּא אֱדוֹם:

ᾤκησεν δὲ Ησαυ ἐν τῷ ὄρει Σηιρ Ησαυ αὐτός ἐστιν Εδωμ

8 ܘܝܼܬܸܒ݂ ܥܹܣܘܿ ܒܛܘܼܪܵܐ ܕܣܵܥܝܼܪ: ܥܹܣܘܿ ܗܘܼܝܘܼ ܐܵܕ݂ܘܿܡ.

Habitavitque Esau in monte Seir. Ipse est Edom.

Եւ բնակեցաւ Եսաւ ի լերինն Սէիր. Եսաւ` որ նա ինքն է Եդովմ:

და დაეშენა ესავ მთასა სეირსა, და ესე იგი არს, ედომ. 8 8

8 Thus dwelt Esau in mount Seir: Esau is Edom.

ט. וְאֵלֶּה תֹּלְדוֹת עֵשָׂו אֲבִי אֱדוֹם בְּהַר שֵׂעִיר:

αὗται δὲ αἱ γενέσεις Ησαυ πατρὸς Εδωμ ἐν τῷ ὄρει Σηιρ

9 ܘܗܵܠܹܝܢ ܬܵܘ̈ܠܕ݂ܵܬܹܗ ܕܥܹܣܘܿ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ ܕܐܵܕ݂ܘܿܡܵܝܹ̈ܐ: ܒܛܘܼܪܵܐ ܕܣܵܥܝܼܪ.

Hae autem sunt generationes Esau patris Edom in monte Seir,

Եւ այս են ծնունդք Եսաւայ` հօրն Եդովմայեցւոց, ի լերինն Սէիր:

ესე შობანი არიან ესავისნი, მამისა ედომისნი, მთასა სეირსა. 9 9

9 And these are the generations of Esau the father of the Edomites in mount Seir:

י. אֵלֶּה שְׁמוֹת בְּנֵי עֵשָׂו אֱלִיפַז בֶּן עָדָה אֵשֶׁת עֵשָׂו רְעוּאֵל בֶּן בָּשְׂמַת אֵשֶׁת עֵשָׂו:

καὶ ταῦτα τὰ ὀνόματα τῶν υἱῶν Ησαυ Ελιφας υἱὸς Αδας γυναικὸς Ησαυ καὶ Ραγουηλ υἱὸς Βασεμμαθ γυναικὸς Ησαυ

10 ܘܗܵܠܹܝܢ ܫܡܵܗܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܢܲܝ ܥܹܣܘܿ: ܐܹܠܝܼܦܵܙ ܒܲܪ ܥܲܕܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܥܹܣܘܿ: ܘܲܪܥܘܼܐܹܝܠ ܒܲܪ ܒܸܣܡܲܬܼ: ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܥܹܣܘܿ.

et haec nomina filiorum eius: Eliphaz filius Ada uxoris Esau, Rahuel quoque filius Basemath uxoris eius.

Եւ այս են անուանք որդւոցն Եսաւայ. Եղիփազ որդի Ադդայի կնոջ Եսաւայ, եւ Ռագուէլ որդի Բասեմաթայ կնոջ Եսաւայ:

და ესე სახელები არს ძეთა ესავისთაჲ: ელიფას, ძე ადასი, ცოლისა ესავისი, როგოველ, ძე ბასემათისი, ცოლისა ესავისი. 10 10

10 These are the names of Esau's sons; Eliphaz the son of Adah the wife of Esau, Reuel the son of Bashemath the wife of Esau.

יא. וַיִּהְיוּ בְּנֵי אֱלִיפָז תֵּימָן אוֹמָר צְפוֹ וְגַעְתָּם וּקְנַז:

ἐγένοντο δὲ υἱοὶ Ελιφας Θαιμαν Ωμαρ Σωφαρ Γοθομ καὶ Κενεζ

11 ܘܲܗܘܵܘ ܒܢܵܘܗܝ ܕܐܹܠܝܼܦܵܙ: ܬܲܝܡܵܢ ܘܐܘܿܡܵܪ: ܘܨܲܦܘܿ: ܘܓܲܥܬܲܡ: ܘܩܲܢ̄ܙ.

Fueruntque Eliphaz filii: Theman, Omar, Sepho et Gatham et Cenez.

Եւ եղեն որդիք Եղիփազայ` Թեման, Ովմար, Սովբար, Գոթոմ եւ Կենէզ:

იყუნეს ძენი ელიფასნი: თემან, ომარ, სოფორ, გოთომ, კენეზ. 11 11

11 And the sons of Eliphaz were Teman, Omar, Zepho, and Gatam, and Kenaz.

יב. וְתִמְנַע הָיְתָה פִילֶגֶשׁ לֶאֱלִיפַז בֶּן עֵשָׂו וַתֵּלֶד לֶאֱלִיפַז אֶת עֲמָלֵק אֵלֶּה בְּנֵי עָדָה אֵשֶׁת עֵשָׂו:

Θαμνα δὲ ἦν παλλακὴ Ελιφας τοῦ υἱοῦ Ησαυ καὶ ἔτεκεν τῷ Ελιφας τὸν Αμαληκ οὗτοι υἱοὶ Αδας γυναικὸς Ησαυ

12 ܘܬܲܡܢܲܥ ܗܘܵܬܼ ܕܪܘܼܟ݂ܬܹܿܐ ܠܐܹܠܝܼܦܵܙ ܒܲܪ ܥܹܣܘܿ: ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܠܐܹܠܝܼܦܵܙ ܠܲܥܡܵܠܹܝܩ: ܗܵܠܹܝܢ ܒܢܹܝܗ ܕܥܲܕܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܥܹܣܘܿ.

Erat autem Thamna concubina Eliphaz filii Esau, quae peperit ei Amalec. Hi sunt filii Ada uxoris Esau.

Եւ Թամնա էր հարճ Եղիփազու որդւոյ Եսաւայ, եւ ծնաւ Եղիփազու զԱմաղէկ. սոքա են որդիք Ադդայի կնոջ Եսաւայ:

ხოლო თამნა, ხარჭმან ელიფასისმან, ძისა ესავისმან, უშვა ელიფაზს ამალეკი. ესე ძენი ადასნი, ცოლისა ესავისნი. 12 12

12 And Timna was concubine to Eliphaz Esau's son; and she bare to Eliphaz Amalek: these were the sons of Adah Esau's wife.

יג. וְאֵלֶּה בְּנֵי רְעוּאֵל נַחַת וָזֶרַח שַׁמָּה וּמִזָּה אֵלֶּה הָיוּ בְּנֵי בָשְׂמַת אֵשֶׁת עֵשָׂו:

οὗτοι δὲ υἱοὶ Ραγουηλ Ναχοθ Ζαρε Σομε καὶ Μοζε οὗτοι ἦσαν υἱοὶ Βασεμμαθ γυναικὸς Ησαυ

13 ܘܗܵܠܹܝܢ ܒ̈ܢܲܝ ܪܥܘܼܐܹܝܠ: ܢܵܚܵܬܼ: ܘܙܲܪܚ: ܘܫܲܡܵܐ: ܘܡܲܙܵܐ: ܗܵܠܹܝܢ ܒ̈ܢܲܝ ܒܸܣܡܲܬܼ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܥܹܣܘܿ.

Filii autem Rahuel: Nahath et Zara, Samma et Meza; hi filii Basemath uxoris Esau.

Եւ այս են որդիք Ռագուելի` Նաքովթ, Զարեհ, Սամմա եւ Մեզա. սոքա են որդիք Բասեմաթայ կնոջ Եսաւայ:

და ესე არიან ძენი რაგოელისნი: ნაქეთ, ზარეთ, ბოსრ და მოზე. ესე იყვნეს ძენი ბასემათისნი, ცოლისა ესავისნი. 13 13

13 And these are the sons of Reuel; Nahath, and Zerah, Shammah, and Mizzah: these were the sons of Bashemath Esau's wife.

יד. וְאֵלֶּה הָיוּ בְּנֵי אָהֳלִיבָמָה בַת עֲנָה בַּת צִבְעוֹן אֵשֶׁת עֵשָׂו וַתֵּלֶד לְעֵשָׂו אֶת יְעוּשׁ וְאֶת יַעְלָם וְאֶת קֹרַח:

οὗτοι δὲ ἦσαν υἱοὶ Ελιβεμας θυγατρὸς Ανα τοῦ υἱοῦ Σεβεγων γυναικὸς Ησαυ ἔτεκεν δὲ τῷ Ησαυ τὸν Ιεους καὶ τὸν Ιεγλομ καὶ τὸν Κορε

14 ܘܗܵܠܹܝܢ ܒ̈ܢܲܝ ܐܲܗܠܝܼܒ݂ܵܡܵܐ: ܒܲܪܬܼ ܥܲܢܵܐ ܒܲܪ ܨܸܒ݂ܥܘܿܢ: ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܥܹܣܘܿ: ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܠܥܹܣܘܿ ܠܝܲܥܘܿܫ: ܘܲܠܝܲܥܠܵܢ: ܘܲܠܩܘܿܪܚ.

Isti erant filii Oolibama filiae Ana filii Sebeon uxoris Esau, quos genuit ei: Iehus et Ialam et Core.

Եւ այս են որդիք Ողիբամայ դստեր Անայի որդւոյ Սեբեգովնի կնոջ Եսաւայ, եւ ծնաւ Եսաւայ զՅէուս եւ զԵգղոմ եւ զԿորխ:

და ესე იყვნეს ძენი ოლიბემასნი, ასულისა ენანისნი, ძისა სებეგორისა; ცოლისა ესავისნი. და უშვა ესავს იეოლ და იეგლონ და კორე. 14 14

14 And these were the sons of Aholibamah, the daughter of Anah the daughter of Zibeon, Esau's wife: and she bare to Esau Jeush, and Jaalam, and Korah.

טו. אֵלֶּה אַלּוּפֵי בְנֵי עֵשָׂו בְּנֵי אֱלִיפַז בְּכוֹר עֵשָׂו אַלּוּף תֵּימָן אַלּוּף אוֹמָר אַלּוּף צְפוֹ אַלּוּף קְנַז:

οὗτοι ἡγεμόνες υἱοὶ Ησαυ υἱοὶ Ελιφας πρωτοτόκου Ησαυ ἡγεμὼν Θαιμαν ἡγεμὼν Ωμαρ ἡγεμὼν Σωφαρ ἡγεμὼν Κενεζ

15 ܘܗܵܠܹܝܢ ܪܵܘܪ̈ܒ݂ܵܢܹܐ ܕܲܒ݂̈ܢܲܝ ܥܹܣܘܿ: ܒܢܲܝ ܐܹܠܝܼܦܵܙ ܒܘܼܟ݂ܪܹܗ ܕܥܹܣܘܿ: ܪܲܒܵܐ ܬܲܝܡܵܢ: ܪܲܒܵܐ ܐܘܿܡܵܪ: ܪܲܒܵܐ ܨܲܦܘܿ: ܪܲܒܵܐ ܩܲܢܙ.

Hi duces filiorum Esau. Filii Eliphaz primogeniti Esau: dux Theman, dux Omar, dux Sepho, dux Cenez,

Սոքա են իշխանք` որդիք Եսաւայ. որդիք Եղիփազու անդրանկանն Եսաւայ, իշխան Թեման, իշխան Ովմար, իշխան Սովփար, իշխան Կենէզ:

ესე იყვნეს მთავარნი, ძენი ესავისნი: ძენი ელიფასნი, პირმშო ესავისი: მთავარი თემან, მთავარი ომარ, მთავარი სოფარ, მთავარი კინეზ. 15 15

15 These were dukes of the sons of Esau: the sons of Eliphaz the firstborn son of Esau; duke Teman, duke Omar, duke Zepho, duke Kenaz,

טז. אַלּוּף קֹרַח אַלּוּף גַּעְתָּם אַלּוּף עֲמָלֵק אֵלֶּה אַלּוּפֵי אֱלִיפַז בְּאֶרֶץ אֱדוֹם אֵלֶּה בְּנֵי עָדָה:

ἡγεμὼν Κορε ἡγεμὼν Γοθομ ἡγεμὼν Αμαληκ οὗτοι ἡγεμόνες Ελιφας ἐν γῇ Ιδουμαίᾳ οὗτοι υἱοὶ Αδας

16 ܪܲܒܵܐ ܓܲܥܬܵܡ: ܪܲܒܵܐ ܩܘܿܪܚ: ܪܲܒܵܐ ܥܡܵܠܹܝܩ: ܗܵܠܹܝܢ ܪܵܘܪ̈ܒ݂ܵܢܹܐ ܕܐܹܠܝܼܦܵܙ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܐܵܕ݂ܘܿܡ: ܗܵܠܹܝܢ ܒܢܹܝܗ ܕܥܲܕܵܐ.

dux Core, dux Gatham, dux Amalec. Hi duces Eliphaz in terra Edom; hi filii Ada.

իշխան Կորխ, իշխան Գոթոմ, իշխան Ամաղէկ. սոքա են իշխանք Եղիփազու յերկրին Եդովմայեցւոց. սոքա են որդիք Ադդայի:

მთავარი კორე, მთავარი გოთომ, მთავარი ამალეკ. ესე არიან მთავარნი ელიფასისნი ქუეყანასა იდუმიასასა. ესე ძენი ადასნი. 16 16

16 Duke Korah, duke Gatam, and duke Amalek: these are the dukes that came of Eliphaz in the land of Edom; these were the sons of Adah.

יז. וְאֵלֶּה בְּנֵי רְעוּאֵל בֶּן עֵשָׂו אַלּוּף נַחַת אַלּוּף זֶרַח אַלּוּף שַׁמָּה אַלּוּף מִזָּה אֵלֶּה אַלּוּפֵי רְעוּאֵל בְּאֶרֶץ אֱדוֹם אֵלֶּה בְּנֵי בָשְׂמַת אֵשֶׁת עֵשָׂו:

καὶ οὗτοι υἱοὶ Ραγουηλ υἱοῦ Ησαυ ἡγεμὼν Ναχοθ ἡγεμὼν Ζαρε ἡγεμὼν Σομε ἡγεμὼν Μοζε οὗτοι ἡγεμόνες Ραγουηλ ἐν γῇ Εδωμ οὗτοι υἱοὶ Βασεμμαθ γυναικὸς Ησαυ

17 ܘܗܵܠܹܝܢ ܒܢܲܝ ܪܥܘܼܐܹܝܠ ܒܲܪ ܥܹܣܘܿ: ܪܲܒܵܐ ܢܵܚܵܬܼ: ܪܲܒܵܐ ܙܲܪܚ: ܪܲܒܵܐ ܫܲܡܵܐ: ܪܲܒܵܐ ܡܲܙܵܐ: ܗܵܠܹܝܢ ܪܵܘܪ̈ܒ݂ܵܢܹܐ ܕܲܪܥܘܼܐܹܝܠ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܐܵܕ݂ܘܿܡ: ܗܵܠܹܝܢ ܒܢܹܝܗ ܕܒܸܣܡܲܬܼ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܥܹܣܘܿ.

Hi filii Rahuel filii Esau: dux Nahath, dux Zara, dux Samma, dux Meza. Hi duces Rahuel in terra Edom; isti filii Basemath uxoris Esau.

Եւ այս են որդիք Ռագուելի որդւոյ Եսաւայ. իշխան Նաքովթ, իշխան Զարեհ, իշխան Սամմա, իշխան Մոզէ. այս են իշխանք Ռագուելի յերկրին Եդովմայ. սոքա են որդիք Բասեմաթայ կնոջ Եսաւայ:

და ესე ძენი რაგოელისნი, ძისა ესავისნი: მთავარი ნაქეთ, მთავარი ზარეთ, მთავარი ომეთ, მთავარი მოზე. ესე მთავარნი რაგოელისნი ქუეყანასა ედომისასა. ესე ძენი ბასემათისნი, ცოლისა ესავისნი. 17 17

17 And these are the sons of Reuel Esau's son; duke Nahath, duke Zerah, duke Shammah, duke Mizzah: these are the dukes that came of Reuel in the land of Edom; these are the sons of Bashemath Esau's wife.

יח. וְאֵלֶּה בְּנֵי אָהֳלִיבָמָה אֵשֶׁת עֵשָׂו אַלּוּף יְעוּשׁ אַלּוּף יַעְלָם אַלּוּף קֹרַח אֵלֶּה אַלּוּפֵי אָהֳלִיבָמָה בַּת עֲנָה אֵשֶׁת עֵשָׂו:

οὗτοι δὲ υἱοὶ Ελιβεμας γυναικὸς Ησαυ ἡγεμὼν Ιεους ἡγεμὼν Ιεγλομ ἡγεμὼν Κορε οὗτοι ἡγεμόνες Ελιβεμας

18 ܘܗܵܠܹܝܢ ܒܢܲܝ ܐܲܗܠܝܼܒ݂ܵܡܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܥܹܣܘܿ: ܪܲܒܵܐ ܝܲܥܘܿܫ: ܪܲܒܵܐ ܝܲܥܠܵܢ: ܪܲܒܵܐ ܩܘܼܪܚ: ܗܵܠܹܝܢ ܒ̈ܢܲܝ ܐܲܗܠܝܼܒ݂ܵܡܵܐ ܒܲܪܬܼ ܥܲܢܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܥܹܣܘܿ.

Hi filii Oolibama uxoris Esau: dux Iehus, dux Ialam, dux Core. Hi duces Oolibama filiae Ana uxoris Esau.

Եւ այս են որդիք Ողիբամայ կնոջ Եսաւայ. իշխան Յէուս, իշխան Յեգղոմ, իշխան Կորխ. այս են իշխանք Ողիբամայ դստեր Անայի կնոջ Եսաւայ:

და ესე ძენი ილიბემასნი, ცოლისა ესავისნი: მთავარი იულ, მთავარი ეგლომ, და მთავარი კორე. ესე მთავარნი ილიბემასნი. და ესე ძენი ესავისნი. 18 18

18 And these are the sons of Aholibamah Esau's wife; duke Jeush, duke Jaalam, duke Korah: these were the dukes that came of Aholibamah the daughter of Anah, Esau's wife.

יט. אֵלֶּה בְנֵי עֵשָׂו וְאֵלֶּה אַלּוּפֵיהֶם הוּא אֱדוֹם:

οὗτοι υἱοὶ Ησαυ καὶ οὗτοι ἡγεμόνες αὐτῶν οὗτοί εἰσιν υἱοὶ Εδωμ

19 ܗܵܠܹܝܢ ܒ̈ܢܲܝ ܥܹܣܘܿ: ܘܗܵܠܹܝܢ ܪܵܘܼܪ̈ܒ݂ܵܢܲܝܗܘܿܢ: ܥܹܣܘܿ ܗܘܼܝܘܼ ܐܵܕ݂ܘܿܡ.

Isti sunt filii Esau et hi duces eorum. Ipse est Edom.

Այս են որդիք Եսաւայ, եւ այս են իշխանք նոցա, եւ այս են որդիք`` Եդովմայ:

და ესე მთავარნი მათნი. ესე არიან ძენი ედომისნი. 19 19

19 These are the sons of Esau, who is Edom, and these are their dukes.

כ. אֵלֶּה בְנֵי שֵׂעִיר הַחֹרִי ישְׁבֵי הָאָרֶץ לוֹטָן וְשׁוֹבָל וְצִבְעוֹן וַעֲנָה:

οὗτοι δὲ υἱοὶ Σηιρ τοῦ Χορραίου τοῦ κατοικοῦντος τὴν γῆν Λωταν Σωβαλ Σεβεγων Ανα

20 ܘܗܵܠܹܝܢ ܒ̈ܢܲܝ ܣܵܥܝܼܪ ܚܵܘܪܵ̈ܝܹܐ ܝܲܬܼܒܲܝ̈ ܐܲܪܥܵܐ: ܠܵܘܛܵܢ: ܘܫܘܿܒ݂ܵܠ: ܘܨܸܒ݂ܥܘܿܢ: ܘܥܲܢܵܐ.

Isti sunt filii Seir Horraei habitatores terrae: Lotan et Sobal et Sebeon et Ana

Եւ այս են որդիք Սէիրայ Քոռացւոյ որ բնակեալ էր յերկրին. Ղովտան, Սեբաղ, Սեբեգովն, Անա:

ხოლო ესე ძენი სეირისნი ქორელისანი, რომელი დამკჳდრებულ იყო ქუეყანასა მას ლოტანისსა: სობალ, სებეგონ, ანა. 20 20

20 These are the sons of Seir the Horite, who inhabited the land; Lotan, and Shobal, and Zibeon, and Anah,

כא. וְדִשׁוֹן וְאֵצֶר וְדִישָׁן אֵלֶּה אַלּוּפֵי הַחֹרִי בְּנֵי שֵׂעִיר בְּאֶרֶץ אֱדוֹם:

καὶ Δησων καὶ Ασαρ καὶ Ρισων οὗτοι ἡγεμόνες τοῦ Χορραίου τοῦ υἱοῦ Σηιρ ἐν τῇ γῇ Εδωμ

21 ܘܕ݂ܝܼܫܘܿܢ: ܘܐܵܨܵܪ: ܘܕܲܝܫܵܢ: ܗܵܠܹܝܢ ܪܵܘܪ̈ܒ݂ܵܢܹܐ ܕܚܵܘܪܵ̈ܝܹܐ ܒ̈ܢܲܝ ܣܵܥܝܼܪ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܐܵܕ݂ܘܿܡ.

et Dison et Eser et Disan; hi duces Horraei filii Seir in terra Edom.

Դեսոն եւ Ասեր եւ Ռիսոն. սոքա են իշխանք Քոռեցւոյն, որդւոյ Սէիրայ յերկրին Եդովմայ:

და დესონ, ასარ და რისონ. ესე მთავარნი სეირის ქორელისანი. ქუეყანასა ედომისსა. 21 21

21 And Dishon, and Ezer, and Dishan: these are the dukes of the Horites, the children of Seir in the land of Edom.

כב. וַיִּהְיוּ בְנֵי לוֹטָן חֹרִי וְהֵימָם וַאֲחוֹת לוֹטָן תִּמְנָע:

ἐγένοντο δὲ υἱοὶ Λωταν Χορρι καὶ Αιμαν ἀδελφὴ δὲ Λωταν Θαμνα

22 ܘܲܗܘܵܘ ܒ̈ܢܲܝ ܠܵܘܛܵܢ: ܚܘܿܪܝܼ: ܘܗܘܿܡܵܡ: ܘܚܵܬܹܗ ܕܠܵܘܛܵܢ ܬܲܡܢܲܥ.

Facti sunt autem filii Lotan: Hori et Hemam; erat autem soror Lotan Thamna.

Եւ եղեն որդիք Ղովտանայ` Քոռի եւ Եմման, եւ քոյր Ղովտանայ` Թամնա:

ხოლო იყვნეს ძენი, ლოტანისანი: ქორრი და ემან, ხოლო დაჲ ლოტანისნი თამნა. 22 22

22 And the children of Lotan were Hori and Hemam; and Lotan's sister was Timna.

כג. וְאֵלֶּה בְּנֵי שׁוֹבָל עַלְוָן וּמָנַחַת וְעֵיבָל שְׁפוֹ וְאוֹנָם:

οὗτοι δὲ υἱοὶ Σωβαλ Γωλων καὶ Μαναχαθ καὶ Γαιβηλ Σωφ καὶ Ωμαν

23 ܘܗܵܠܹܝܢ ܒ̈ܢܲܝ ܫܘܿܒ݂ܵܠ: ܥܲܠܘܵܢ: ܘܡܲܢܚܲܬܼ: ܘܥܘܿܒ݂ܵܠ: ܘܫܵܦܲܪ: ܘܐܘܿܝܵܡ.

Et isti filii Sobal: Alvan et Manahath et Ebal, Sepho et Onam.

Եւ սոքա են որդիք Սոբաղայ. Գաղոմ եւ Մանաքաթ եւ Գեբաղ եւ Սովփար եւ Ովնան:

და ესე ძენი სობალისნი: გოლომ და მანაქათ, და გებელ, სოფ და ონან. 23 23

23 And the children of Shobal were these; Alvan, and Manahath, and Ebal, Shepho, and Onam.

כד. וְאֵלֶּה בְנֵי צִבְעוֹן וְאַיָּה וַעֲנָה הוּא עֲנָה אֲשֶׁר מָצָא אֶת הַיֵּמִם בַּמִּדְבָּר בִּרְעֹתוֹ אֶת הַחֲמֹרִים לְצִבְעוֹן אָבִיו:

καὶ οὗτοι υἱοὶ Σεβεγων Αιε καὶ Ωναν οὗτός ἐστιν ὁ Ωνας ὃς εὗρεν τὸν Ιαμιν ἐν τῇ ἐρήμῳ ὅτε ἔνεμεν τὰ ὑποζύγια Σεβεγων τοῦ πατρὸς αὐτοῦ

24 ܘܗܵܠܹܝܢ ܒ̈ܢܲܝ ܨܸܒ݂ܥܘܿܢ: ܐܲܢܵܐ ܘܥܵܢܵܐ: ܗܵܘ̇ ܥܲܢܵܐ ܕܐܸܫܟܲܚ ܠܹܗ ܡܲܝܵܐ ܒܡܲܕ݂ܒܪܵܐ: ܟܲܕ݂ ܪܵܥܹܐ ܗ̄ܘܵܐ ܚܸܡܪ̈ܵܐ ܕܨܸܒ݂ܥܘܿܢ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ.

Et hi filii Sebeon: Aia et Ana. Iste est Ana, qui invenit aquas calidas in solitudine, cum pasceret asinos Sebeon patris sui.

Եւ այս են որդիք Սեբեգովնի. Այիէ եւ Ովնան. այս Ովնան է որ եգիտ զաղբեւրն յանապատի` մինչ արածէր զէշսն Սեբեգովնի հօր իւրոյ:

და ესე ძენი სებეგონისნი: ეე და ესან. ესე იგი არს ენან, რომელმან პოვა იამინი უდაბნოსა, რაჟამს-იგი აძოებდა კარაულთა სებეგონისთა, მამისა თჳსისათა. 24 24

24 And these are the children of Zibeon; both Ajah, and Anah: this was that Anah that found the mules in the wilderness, as he fed the asses of Zibeon his father.

כה. וְאֵלֶּה בְנֵי עֲנָה דִּשֹׁן וְאָהֳלִיבָמָה בַּת עֲנָה:

οὗτοι δὲ υἱοὶ Ανα Δησων καὶ Ελιβεμα θυγάτηρ Ανα

25 ܘܗܵܠܹܝܢ ܒ̈ܢܲܝ ܥܲܢܵܐ: ܕܝܼܫܘܿܢ ܘܐܲܗܠܝܼܒ݂ܵܡܵܐ.

Habuitque filium Dison et filiam Oolibama.

Եւ այս են որդիք Անայի. Դեսոն եւ Ողիբամա դուստր Անայի:

და ესე ძენი ენანისნი: დესონ და ელიბემა, ასული ინანისი. 25 25

25 And the children of Anah were these; Dishon, and Aholibamah the daughter of Anah.

כו. וְאֵלֶּה בְּנֵי דִישָׁן חֶמְדָּן וְאֶשְׁבָּן וְיִתְרָן וּכְרָן:

οὗτοι δὲ υἱοὶ Δησων Αμαδα καὶ Ασβαν καὶ Ιεθραν καὶ Χαρραν

26 ܘܗܵܠܹܝܢ ܒ̈ܢܲܝ ܕܝܼܫܘܿܢ: ܚܲܡܪܲܢ: ܘܐܲܫܒܲܢ: ܘܝܲܬܼܪܵܢ: ܘܟܲܪܵܢ.

Et isti filii Dison: Hemdan et Eseban et Iethran et Charran.

Եւ այս են որդիք Դեսոնայ. Ամադան եւ Եսբան եւ Յեթրան եւ Քառան:

ხოლო ესე ძენი დესონისნი: ამა და აბამა და იეთრამ და ქარრან. 26 26

26 And these are the children of Dishon; Hemdan, and Eshban, and Ithran, and Cheran.

כז. אֵלֶּה בְּנֵי אֵצֶר בִּלְהָן וְזַעֲוָן וַעֲקָן:

οὗτοι δὲ υἱοὶ Ασαρ Βαλααν καὶ Ζουκαμ καὶ Ιωυκαμ καὶ Ουκαν

27 ܘܗܵܠܹܝܢ ܒ̈ܢܲܝ ܐܵܨܵܪ: ܒܲܠܗܵܢ: ܘܙܲܥܘܿܢ: ܘܥܲܩܵܢ.

Hi filii Eser: Bilhan et Zavan et Iacan.

Եւ այս են որդիք Ասերայ. Բալլան եւ Զուկան եւ Ոսնիկան եւ`` Ուկամ:

ესე ძენი ასარისნი: ბალაამ და ზუკამ და იოვიკამ და ოკამ. 27 27

27 The children of Ezer are these; Bilhan, and Zaavan, and Akan.

כח. אֵלֶּה בְנֵי דִישָׁן עוּץ וַאֲרָן:

οὗτοι δὲ υἱοὶ Ρισων Ως καὶ Αραμ

28 ܘܗܵܠܹܝܢ ܒ̈ܢܲܝ ܕܲܝܫܵܢ: ܥܘܼܨ: ܘܐܵܪܵܢ.

Habuit autem filios Disan: Us et Aran.

Եւ այս են որդիք Ռիսոնի. Ովս եւ Առան:

და ესე ძენი რისუნისნი: ოს და არრან. 28 28

28 The children of Dishan are these; Uz, and Aran.

כט. אֵלֶּה אַלּוּפֵי הַחֹרִי אַלּוּף לוֹטָן אַלּוּף שׁוֹבָל אַלּוּף צִבְעוֹן אַלּוּף עֲנָה:

οὗτοι ἡγεμόνες Χορρι ἡγεμὼν Λωταν ἡγεμὼν Σωβαλ ἡγεμὼν Σεβεγων ἡγεμὼν Ανα

29 ܘܗܵܠܹܝܢ ܪܵܘܪ̈ܒ݂ܵܢܹܐ ܕܚܵܘܪ̈ܵܝܹܐ: ܪܲܒܵܐ ܠܵܘܛܵܢ: ܪܲܒܵܐ ܫܘܼܒ݂ܵܠ: ܪܲܒܵܐ ܨܸܒ݂ܥܘܿܢ: ܪܲܒܵܐ ܥܲܢܵܐ.

Isti duces Horraeorum: dux Lotan, dux Sobal, dux Sebeon, dux Ana,

Եւ այս են իշխանք Քոռեայ. իշխան Ղովտան, իշխան Սովբաղ, իշխան Սեբեգոն, իշխան Անա:

ესე მთავარნი ქორისნი: მთავარი ლუტან, მთავარი სობალ, მთავარი სებეგონ, მთავარი ენან. 29 29

29 These are the dukes that came of the Horites; duke Lotan, duke Shobal, duke Zibeon, duke Anah,

ל. אַלּוּף דִּשֹׁן אַלּוּף אֵצֶר אַלּוּף דִּישָׁן אֵלֶּה אַלּוּפֵי הַחֹרִי לְאַלֻּפֵיהֶם בְּאֶרֶץ שֵׂעִיר:

ἡγεμὼν Δησων ἡγεμὼν Ασαρ ἡγεμὼν Ρισων οὗτοι ἡγεμόνες Χορρι ἐν ταῖς ἡγεμονίαις αὐτῶν ἐν γῇ Εδωμ

30 ܪܲܒܵܐ ܕܝܼܫܘܿܢ: ܪܲܒܵܐ ܐܵܨܵܪ: ܪܲܒܵܐ ܕܵܝܫܲܢ: ܗܵܠܹܝܢ ܪܵܘܪ̈ܒ݂ܵܢܹܐ ܕܚܵܘܪ̈ܵܝܹܐ ܠܪܵܘܪ̈ܒ݂ܵܢܲܝܗܘܿܢ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܣܵܥܝܼܪ.

dux Dison, dux Eser, dux Disan; isti duces Horraeorum secundum tribus eorum in terra Seir.

իշխան Դեսոն, իշխան Ասեր, իշխան Ռիսոն. այս են իշխանք Քոռեայ ի պետութիւնս իւրեանց յերկրին Եդովմայ:

მთავარი ასარ, მთავარი დესონ, მთავარი რისონ. ესე მთავარნი სამთავროსა მათსა ზედა ქუეყანასა მას ედომისასა. 30 30

30 Duke Dishon, duke Ezer, duke Dishan: these are the dukes that came of Hori, among their dukes in the land of Seir.

לא. וְאֵלֶּה הַמְּלָכִים אֲשֶׁר מָלְכוּ בְּאֶרֶץ אֱדוֹם לִפְנֵי מְלָךְ מֶלֶךְ לִבְנֵי יִשְׂרָאֵל:

καὶ οὗτοι οἱ βασιλεῖς οἱ βασιλεύσαντες ἐν Εδωμ πρὸ τοῦ βασιλεῦσαι βασιλέα ἐν Ισραηλ

31 ܘܗܵܠܹܝܢ ܡܲܠܟܹ̈ܐ ܕܐܲܡܠܸܟ݂ܘ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܐܵܕ݂ܘܿܡ: ܩܕ݂ܵܡ ܕܢܲܡܠܸܟ ܡܲܠܟܵܐ ܠܲܒ݂̈ܢܲܝ ܝܼܣܪܵܝܹܠ.

Reges autem, qui regnaverunt in terra Edom, antequam haberent regem filii Israel, fuerunt hi.

Եւ այս թագաւորք են որ թագաւորեցին յերկրին Եդովմայեցւոց, մինչչեւ թագաւորեալ էր թագաւոր յԻսրայելի:

და ესე მეფენი, რომელნი მეფობდეს ქუეყანასა ედომისასა ვიდრე მეფისა ყოფადმდე ისრაჱლსა ზედა. 31 31

31 And these are the kings that reigned in the land of Edom, before there reigned any king over the children of Israel.

לב. וַיִּמְלֹךְ בֶּאֱדוֹם בֶּלַע בֶּן בְּעוֹר וְשֵׁם עִירוֹ דִּנְהָבָה:

καὶ ἐβασίλευσεν ἐν Εδωμ Βαλακ υἱὸς τοῦ Βεωρ καὶ ὄνομα τῇ πόλει αὐτοῦ Δενναβα

32 ܐܲܡܠܸܟ ܒܐܵܕ݂ܘܿܡ ܒܵܠܲܥ ܒܲܪ ܒܥܘܿܪ: ܘܲܫܡܵܐ ܕܲܩܪܝܼܬܹܗ ܕܝܼܗܲܒ݂.

Regnavit in Edom Bela filius Beor, nomenque urbis eius Denaba.

Եւ թագաւորեաց յԵդովմ Բաղա որդի Սեպփովրայ. եւ անուն քաղաքին նորա Դեննաբա:

და მეფობდა ედომს ბალაკ, ძე ბეორისი, და სახელი ქალაქისა მისისა დენნაბა. 32 32

32 And Bela the son of Beor reigned in Edom: and the name of his city was Dinhabah.

לג. וַיָּמָת בָּלַע וַיִּמְלֹךְ תַּחְתָּיו יוֹבָב בֶּן זֶרַח מִבָּצְרָה:

ἀπέθανεν δὲ Βαλακ καὶ ἐβασίλευσεν ἀντ᾽ αὐτοῦ Ιωβαβ υἱὸς Ζαρα ἐκ Βοσορρας

33 ܘܡܝܼܬܼ ܒܵܠܲܥ: ܘܐܲܡܠܸܟ ܒܵܬܼܪܹܗ ܝܘܼܒ݂ܵܒ݂ ܒܲܪ ܙܲܪܚ ܡ̣ܢ ܒܘܿܨܵܪ.

Mortuus est autem Bela, et regnavit pro eo Iobab filius Zarae de Bosra.

Եւ մեռաւ Բաղա, եւ թագաւորեաց ընդ նորա Յովբաբ որդի Զարեհի ի Բոսորայ:

მოკუდა ბალაკ და მეფობდა მის წილ იობაბ, ძე ზარასი, ბოსორელი. 33 33

33 And Bela died, and Jobab the son of Zerah of Bozrah reigned in his stead.

לד. וַיָּמָת יוֹבָב וַיִּמְלֹךְ תַּחְתָּיו חֻשָׁם מֵאֶרֶץ הַתֵּימָנִי:

ἀπέθανεν δὲ Ιωβαβ καὶ ἐβασίλευσεν ἀντ᾽ αὐτοῦ Ασομ ἐκ τῆς γῆς Θαιμανων

34 ܘܡܝܼܬܼ ܝܘܿܒ݂ܵܒ݂: ܘܐܲܡܠܸܟ ܒܵܬܼܪܹܗ ܚܫܘܿܡ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܬܲܝܡܢܵܐ.

Cumque mortuus esset Iobab, regnavit pro eo Husam de terra Themanorum.

Եւ մեռաւ Յովբաբ, եւ թագաւորեաց ընդ նորա Ասոմ յերկրէ Թեմանացւոց:

მოკუდა იობაბ და მეფობდა მის წილ ასონ ქუეყანისაგან თემანელთასა. 34 34

34 And Jobab died, and Husham of the land of Temani reigned in his stead.

לה. וַיָּמָת חֻשָׁם וַיִּמְלֹךְ תַּחְתָּיו הֲדַד בֶּן בְּדַד הַמַּכֶּה אֶת מִדְיָן בִּשְׂדֵה מוֹאָב וְשֵׁם עִירוֹ עֲוִית:

ἀπέθανεν δὲ Ασομ καὶ ἐβασίλευσεν ἀντ᾽ αὐτοῦ Αδαδ υἱὸς Βαραδ ὁ ἐκκόψας Μαδιαμ ἐν τῷ πεδίῳ Μωαβ καὶ ὄνομα τῇ πόλει αὐτοῦ Γεθθαιμ

35 ܘܡܝܼܬܼ ܚܫܘܿܡ: ܘܐܲܡܠܸܟ ܒܵܬܼܪܹܗ ܗܕ݂ܵܕ݂ ܒܲܪ ܒܕ݂ܵܕ݂ ܕܩܲܛܸܠ ܠܡܸܕ݂ܝܵܢܵܝܹ̈ܐ ܒܚܲܩܠܵܬܼܵܐ ܕܡܘܼܐܵܒ݂: ܘܲܫܡܵܐ ܕܲܩܪܝܼܬܹܗ ܓܘܝܼܬܼ.

Hoc quoque mortuo, regnavit pro eo Adad filius Badad, qui percussit Madian in regione Moab; et nomen urbis eius Avith.

Եւ մեռաւ Ասոմ, եւ թագաւորեաց ընդ նորա Ադադ որդի Բադադայ, որ կոտորեաց զՄադիամ ի դաշտին Մովաբացւոց. եւ անուն քաղաքի նորա Գեթէմ:

მოკუდა ასონ და მეფობდა მის წილ ადად, ძე ბარადისი, რომელმან მოსრა მადიამი ველსა მას მოაბისასა და სახელი ქალაქისა მისისა გეთემ. 35 35

35 And Husham died, and Hadad the son of Bedad, who smote Midian in the field of Moab, reigned in his stead: and the name of his city was Avith.

לו. וַיָּמָת הֲדָד וַיִּמְלֹךְ תַּחְתָּיו שַׂמְלָה מִמַּשְׂרֵקָה:

ἀπέθανεν δὲ Αδαδ καὶ ἐβασίλευσεν ἀντ᾽ αὐτοῦ Σαμαλα ἐκ Μασεκκας

36 ܘܡܝܼܬܼ ܗܕ݂ܵܕ݂: ܘܐܲܡܠܸܟ ܒܵܬܼܪܹܗ ܣܲܡܠܵܐ ܡ̣ܢ ܡܲܣܪܩܵܐ.

Cumque mortuus esset Adad, regnavit pro eo Semla de Masreca.

Եւ մեռաւ Ադադ, եւ թագաւորեաց ընդ նորա Սամաղա ի Մասեկկայ:

მოკუდა ადად და მეფობდა მის წილ სამალაკ, რომელი იყო მასეკათ. 36 36

36 And Hadad died, and Samlah of Masrekah reigned in his stead.

לז. וַיָּמָת שַׂמְלָה וַיִּמְלֹךְ תַּחְתָּיו שָׁאוּל מֵרְחֹבוֹת הַנָּהָר:

ἀπέθανεν δὲ Σαμαλα καὶ ἐβασίλευσεν ἀντ᾽ αὐτοῦ Σαουλ ἐκ Ροωβωθ τῆς παρὰ ποταμόν

37 ܘܡܝܼܬܼ ܣܲܡܠܵܐ: ܘܐܲܡܠܸܟ ܒܵܬܼܪܹܗ ܫܵܐܘܿܠ ܡ̣ܢ ܪܲܚܒܿܘܼܬܼ ܢܲܗܪܵܐ.

Hoc quoque mortuo, regnavit pro eo Saul de Rohoboth iuxta fluvium.

Եւ մեռաւ Սամաղա, եւ թագաւորեաց ընդ նորա Սաւուղ յՌոբոթայ` որ առ Գետեզերն:

მოკუდა სამალაკ და მეფობდა მის წილ საულ, რომელი იყო რობოთით, რომელ არს მდინარესა ზედა. 37 37

37 And Samlah died, and Saul of Rehoboth by the river reigned in his stead.

לח. וַיָּמָת שָׁאוּל וַיִּמְלֹךְ תַּחְתָּיו בַּעַל חָנָן בֶּן עַכְבּוֹר:

ἀπέθανεν δὲ Σαουλ καὶ ἐβασίλευσεν ἀντ᾽ αὐτοῦ Βαλαεννων υἱὸς Αχοβωρ

38 ܘܡܝܼܬܼ ܫܵܐܘܿܠ: ܘܐܲܡܠܸܟ ܒܵܬܼܪܹܗ ܒܥܸܠܚܲܢܵܢ ܒܲܪ ܥܒܲܟܿܘܿܪ.

Cumque et hic obiisset, successit in regnum Baalhanan filius Achobor.

Եւ մեռաւ Սաւուղ, եւ թագաւորեաց ընդ նորա Բալլայենոն որդի Ոքոբորայ:

მოკუდა საულ და მეფობდა მის წილ ბალაენონ, ძე აქაბრისი. 38 38

38 And Saul died, and Baalhanan the son of Achbor reigned in his stead.

לט. וַיָּמָת בַּעַל חָנָן בֶּן עַכְבּוֹר וַיִּמְלֹךְ תַּחְתָּיו הֲדַר וְשֵׁם עִירוֹ פָּעוּ וְשֵׁם אִשְׁתּוֹ מְהֵיטַבְאֵל בַּת מַטְרֵד בַּת מֵי זָהָב:

ἀπέθανεν δὲ Βαλαεννων υἱὸς Αχοβωρ καὶ ἐβασίλευσεν ἀντ᾽ αὐτοῦ Αραδ υἱὸς Βαραδ καὶ ὄνομα τῇ πόλει αὐτοῦ Φογωρ ὄνομα δὲ τῇ γυναικὶ αὐτοῦ Μαιτεβεηλ θυγάτηρ Ματραιθ υἱοῦ Μαιζοοβ

39 ܘܡܝܼܬܼ ܒܥܸܠܚܲܢܵܢ ܒܲܪ ܥܒܲܟܿܘܿܪ: ܘܐܲܡܠܸܟ ܒܵܬܼܪܹܗ ܗܕ݂ܵܕ݂: ܘܲܫܡܵܐ ܕܲܩܪܝܼܬܹܗ ܦܵܥܘܿ: ܘܲܫܡܵܐ ܕܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܡܲܗܛܒ݂ܵܐܹܝܠ ܒܲܪܬܼ ܡܲܛܪܝܼܕ݂ ܒܲܪ ܡܝܼܙܵܗܵܒ݂.

Isto quoque mortuo, regnavit pro eo Adad, nomenque urbis eius Phau; et appellabatur uxor eius Meetabel filia Matred filiae Mezaab.

Եւ մեռաւ Բալլայենոն որդի Ոքոբորայ, եւ թագաւորեաց ընդ նորա Ադադ որդի Բարադայ``. եւ անուն քաղաքի նորա Փոգով. եւ անուն կնոջ նորա Մետաբէէլ դուստր Մատրեթայ, որդւոյ Մազովբայ:

მოკუდა ბალაენონ და მეფობდა მის წილ ადად, ძე ბარადისი, და სახელი ქალაქისა მისისა ფოგორ, და სახელი ცოლისა მატებელ, ასული მატრადისი, ძისა მეზოფისი. 39 39

39 And Baalhanan the son of Achbor died, and Hadar reigned in his stead: and the name of his city was Pau; and his wife's name was Mehetabel, the daughter of Matred, the daughter of Mezahab.

מ. וְאֵלֶּה שְׁמוֹת אַלּוּפֵי עֵשָׂו לְמִשְׁפְּחֹתָם לִמְקֹמֹתָם בִּשְׁמֹתָם אַלּוּף תִּמְנָע אַלּוּף עַלְוָה אַלּוּף יְתֵת:

ταῦτα τὰ ὀνόματα τῶν ἡγεμόνων Ησαυ ἐν ταῖς φυλαῖς αὐτῶν κατὰ τόπον αὐτῶν ἐν ταῖς χώραις αὐτῶν καὶ ἐν τοῖς ἔθνεσιν αὐτῶν ἡγεμὼν Θαμνα ἡγεμὼν Γωλα ἡγεμὼν Ιεθερ

40 ܘܗܵܠܹܝܢ ܫܡܵܗܹ̈ܐ ܕܪܵܘܪ̈ܒ݂ܵܢܹܐ ܕܥܹܣܘܿ: ܠܫܲܪ̈ܒ݂ܵܬܼܗܘܿܢ: ܠܬܼܵܘ̈ܠܕ݂ܵܬܼܗܘܿܢ: ܒܲܫܡܵܗܲܝܗܘܿܢ: ܪܲܒܵܐ ܬܲܡܢܲܥ: ܪܲܒܵܐ ܥܲܢܘܵܐ: ܪܲܒܵܐ ܐܲܝܬܿܝܼܬܼ.

Haec ergo nomina ducum Esau in cognationibus et locis et vocabulis suis: dux Thamna, dux Alva, dux Ietheth,

Այս են անուանք որդւոցն Եսաւայ եւ`` իշխանացն Եսաւայ յազգս իւրեանց, ըստ տեղիս իւրեանց` յաշխարհս իւրեանց, եւ ի տոհմս իւրեանց`` ըստ անուանց նոցա. իշխան Թամանա, իշխան Ղովտան, իշխան Յեթաթ:

და ესე სახელები მთავართა მათ ესავისთა ტომთა მათთა და ადგიდ-ადგილსა მათსა და სოფლებსა მათსა და ნათესავსა შორის მათსა: მთავარი თამნა, მთავარი გოლა, მთავარი იეთომ. 40 40

40 And these are the names of the dukes that came of Esau, according to their families, after their places, by their names; duke Timnah, duke Alvah, duke Jetheth,

מא. אַלּוּף אָהֳלִיבָמָה אַלּוּף אֵלָה אַלּוּף פִּינֹן:

ἡγεμὼν Ελιβεμας ἡγεμὼν Ηλας ἡγεμὼν Φινων

41 ܪܲܒܵܐ ܐܲܗܠܝܼܒ݂ܵܡܵܐ: ܪܲܒܵܐ ܐܹܝܠܵܐ: ܪܲܒܵܐ ܦܝܼܢܘܿܢ.

dux Oolibama, dux Ela, dux Phinon,

իշխան Ողիբամասա, իշխան Հելայ, իշխան Փենովն:

მთავარი ელიბემა, მთავარი ილას, მთავარი ფინონ. 41 41

41 Duke Aholibamah, duke Elah, duke Pinon,

מב. אַלּוּף קְנַז אַלּוּף תֵּימָן אַלּוּף מִבְצָר:

ἡγεμὼν Κενεζ ἡγεμὼν Θαιμαν ἡγεμὼν Μαζαρ

42 ܪܲܒܵܐ ܩܲܢ̄ܙ: ܪܲܒܵܐ ܬܲܝܡܵܢ: ܪܲܒܵܐ ܡܲܒ݂ܨܲܪ.

dux Cenez, dux Theman, dux Mabsar,

իշխան Կենէզ, իշխան Թեման, իշխան Մազար:

მთავარი კენეზ, მთავარი თემან, მთავარი მაზარ. 42 42

42 Duke Kenaz, duke Teman, duke Mibzar,

מג. אַלּוּף מַגְדִּיאֵל אַלּוּף עִירָם אֵלֶּה אַלּוּפֵי אֱדוֹם לְמשְׁבֹתָם בְּאֶרֶץ אֲחֻזָּתָם הוּא עֵשָׂו אֲבִי אֱדוֹם:

ἡγεμὼν Μεγεδιηλ ἡγεμὼν Ζαφωιμ οὗτοι ἡγεμόνες Εδωμ ἐν ταῖς κατῳκοδομημέναις ἐν τῇ γῇ τῆς κτήσεως αὐτῶν οὗτος Ησαυ πατὴρ Εδωμ

43 ܪܲܒܵܐ ܡܲܓܼܕܿܝܼܠ: ܪܲܒܵܐ ܓܝܼܲܪܲܡ: ܗܵܠܹܝܢ ܪܵܘܪ̈ܒ݂ܵܢܹܐ ܕܐܵܕ݂ܘܿܡܵܝܹ̈ܐ ܒܹܝܬܼ ܡܲܥܡܲܪܗܘܿܢ: ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܝܵܪܬܿܘܼܬܼܗܘܿܢ: ܗܘ̤ܝܘܼ ܥܹܣܘܿ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ ܕܐܵܕ݂ܘܿܡܵܝܹ̈ܐ.

dux Magdiel, dux Iram. Hi duces Edom habitantes in terra imperii sui. Ipse est Esau pater Idumaeorum.

իշխան Մագէդիէլ, իշխան Զաբոյին: Սոքա են իշխանք Եդովմայեցւոց ըստ բնակութեան յերկրի ստացուածոց իւրեանց. եւ այս է Եսաւ հայր Եդովմայ:

მთავარი მეგედიელ, მთავარი ზეფოიმ. ესე მთავარნი ედომისნი და შენებულთა შინა ქუეყანისა მის მონაგებისა მათისასა. ესე არს ესავ, მამაჲ ედომისაჲ. 43 43

43 Duke Magdiel, duke Iram: these be the dukes of Edom, according to their habitations in the land of their possession: he is Esau the father of the Edomites.

לז

ΛZʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܠܙ

Cap. 37

ԳԼ. ԼԷ

თავი ოცდამეჩვიდმეტე

א. וַיֵּשֶׁב יַעֲקֹב בְּאֶרֶץ מְגוּרֵי אָבִיו בְּאֶרֶץ כְּנָעַן:

κατῴκει δὲ Ιακωβ ἐν τῇ γῇ οὗ παρῴκησεν ὁ πατὴρ αὐτοῦ ἐν γῇ Χανααν

1 ܘܝܼܬܸܒ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܡܲܥܡܪܹܗ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ.

Habitavit autem Iacob in terra Chanaan, in qua pere grinatus est pater suus.

Եւ բնակէր Յակոբ յերկրին ուր պանդխտեցաւ հայր նորա, յերկրին Քանանացւոց:

ხოლო იაკობ დამკჳდრებულ იყო ქუეყანასა მას, სადაცა დამკჳდრებულ იყო მამაჲ მისი ქუეყანასა მას ქანანისასა. 1 1

1 And Jacob dwelt in the land wherein his father was a stranger, in the land of Canaan.

ב. אֵלֶּה תֹּלְדוֹת יַעֲקֹב יוֹסֵף בֶּן שְׁבַע עֶשְׂרֵה שָׁנָה הָיָה רֹעֶה אֶת אֶחָיו בַּצֹּאן וְהוּא נַעַר אֶת בְּנֵי בִלְהָה וְאֶת בְּנֵי זִלְפָּה נְשֵׁי אָבִיו וַיָּבֵא יוֹסֵף אֶת דִּבָּתָם רָעָה אֶל אֲבִיהֶם:

αὗται δὲ αἱ γενέσεις Ιακωβ Ιωσηφ δέκα ἑπτὰ ἐτῶν ἦν ποιμαίνων μετὰ τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ τὰ πρόβατα ὢν νέος μετὰ τῶν υἱῶν Βαλλας καὶ μετὰ τῶν υἱῶν Ζελφας τῶν γυναικῶν τοῦ πατρὸς αὐτοῦ κατήνεγκεν δὲ Ιωσηφ ψόγον πονηρὸν πρὸς Ισραηλ τὸν πατέρα αὐτῶν

2 ܘܗܵܠܹܝܢ ܬܵܘ̈ܠܕ݂ܵܬܹܗ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܝܵܘܣܸܦ ܒܲܪ ܫܒܲܥܸܣܪܹܐ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܪܵܥܹܐ ܗ̄ܘܵܐ ܥܲܡ ܐܲܚܵܘܗܝ ܥܵܢܵܐ: ܘܗܘܼ ܪܵܒܹܐ ܗ̄ܘܵܐ ܥܲܡ ܒ̈ܢܲܝ ܒܲܠܗܵܐ ܘܥܲܡ ܒ̈ܢܲܝ ܙܲܠܦܵܐ ܢܸܫܵܘܗܝ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܐܲܝܬܿܝܼ ܝܵܘܣܸܦ ܛܸܒܿܗܘܿܢ ܒܝܼܫܵܐ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ.

Hae sunt generationes Iacob. Ioseph, cum decem et scptem esset annorum, pascebat gregem cum fratribus suis adhuc puer; et erat cum filiis Bilhae et Zelphae uxorum patris sui; detulitque patri malam eorum famam.

Եւ այս են ծնունդք Յակոբայ. Յովսէփ եւթնեւտասնամեայ էր մինչ արածէր եղբարբքն հանդերձ խաշինս. եւ էր կրտսեր ընդ որդիսն Բալլայ եւ ընդ որդիսն Զելփայ կանանց հօր իւրոյ. եւ բերէին համբաւ չար զՅովսեփայ առ Իսրայէլ հայրն իւրեանց:

ესე შობანი არიან იაკობისანი: იოსებ აჩჳდმეტის წლის იყო და ჰმწყსიდა ძმათა თჳსთა თანა ცხოვართა მამისა თჳსისათა. ყრმა-ღა იყო ძეთა თანა ბალასთა, და ძეთა თანა ზელფასთა, ხარჭთა მამისა თჳსისა თანა. და დასდვეს ბრალი ბოროტი იოსებს ისრაჱლისა მიმართ, მამისა თჳსისა. 2 2

2 These are the generations of Jacob. Joseph, being seventeen years old, was feeding the flock with his brethren; and the lad was with the sons of Bilhah, and with the sons of Zilpah, his father's wives: and Joseph brought unto his father their evil report.

ג. וְיִשְׂרָאֵל אָהַב אֶת יוֹסֵף מִכָּל בָּנָיו כִּי בֶן זְקֻנִים הוּא לוֹ וְעָשָׂה לוֹ כְּתֹנֶת פַּסִּים:

Ιακωβ δὲ ἠγάπα τὸν Ιωσηφ παρὰ πάντας τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ ὅτι υἱὸς γήρους ἦν αὐτῷ ἐποίησεν δὲ αὐτῷ χιτῶνα ποικίλον

3 ܘܝܼܣܪܵܝܹܠ ܪܵܚܸܡ ܗ̄ܘܵܐ ܠܹܗ ܠܝܵܘܣܸܦ ܝܲܬܿܝܼܪ ܡ̣ܢ ܟܠܗܘܿܢ ܒܢܵܘܗܝ: ܡܸܛܠ ܕܒܲܪ ܣܲܝܒܿܘܼܬܼܵܐ ܗܘܵܐ ܠܹܗ: ܘܲܥܒܲܕ݂ ܠܹܗ ܟܘܿܬܿܝܼܢܵܐ ܕܦܸ̈ܕ݂ܝܵܬܼܵܐ.

Israel autem diligebat Ioseph super omnes filios suos, eo quod in senectute genuisset eum; fecitque ei tunicam talarem.

Բայց`` Իսրայէլ սիրէր զՅովսէփ առաւել քան զամենայն որդիսն իւր, քանզի որդի ծերութեան էր նորա. եւ արար նմա պատմուճան ծաղկեայ:

ხოლო ისრაჱლს უყუარდა იოსებ უფროჲს ყოველთა ძეთა თჳსთა, რამეთუ შვილი სიბერისაჲ იყო იგი. და უქმნა მას სამოსელი ჭრელი მრავალფერი. 3 3

3 Now Israel loved Joseph more than all his children, because he was the son of his old age: and he made him a coat of many colours.

ד. וַיִּרְאוּ אֶחָיו כִּי אֹתוֹ אָהַב אֲבִיהֶם מִכָּל אֶחָיו וַיִּשְׂנְאוּ אֹתוֹ וְלֹא יָכְלוּ דַּבְּרוֹ לְשָׁלֹם:

ἰδόντες δὲ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ ὅτι αὐτὸν ὁ πατὴρ φιλεῖ ἐκ πάντων τῶν υἱῶν αὐτοῦ ἐμίσησαν αὐτὸν καὶ οὐκ ἐδύναντο λαλεῖν αὐτῷ οὐδὲν εἰρηνικόν

4 ܘܲܚܙܵܘ ܐܲܚܵܘܗܝ ܕܠܹܗ ܪܵܚܸܡ ܗ̄ܘܵܐ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ ܝܲܬܿܝܼܪ ܡ̣ܢ ܟܠܗܘܿܢ: ܘܲܣܢܵܐܘܼܗܝ ܘܠܵܐ ܐܸܫܟܲܚܘ ܠܲܡܡܲܠܵܠܘܼ ܥܲܡܹܗ ܫܠܵܡܵܐ.

Videntes autem fratres eius quod a patre plus cunctis filiis amaretur, oderant eum nec poterant ei quidquam pacifice loqui.

Իբրեւ տեսին եղբարքն նորա թէ սիրէ զնա հայրն քան զամենայն որդիս իւր, ատեցին զնա, եւ ոչ կարէին խօսել ինչ ընդ նմա խաղաղութեամբ:

და ვითარცა იხილეს ძმათა მისთა, რამეთუ მამასა უყვარს იგი უფროჲს ყოველთა ძეთა მისთა, მოიძულეს იგი ძმათა თჳსთა და ვერ ეძლო მათ მშჳდობისა სიტყუად მის თანა რაჲთურთით. 4 4

4 And when his brethren saw that their father loved him more than all his brethren, they hated him, and could not speak peaceably unto him.

ה. וַיַּחֲלֹם יוֹסֵף חֲלוֹם וַיַּגֵּד לְאֶחָיו וַיּוֹסִפוּ עוֹד שְׂנֹא אֹתוֹ:

ἐνυπνιασθεὶς δὲ Ιωσηφ ἐνύπνιον ἀπήγγειλεν αὐτὸ τοῖς ἀδελφοῖς αὐτοῦ

5 ܘܲܚܠܲܡ ܝܵܘܣܸܦ ܚܸܠܡܵܐ: ܘܚܵܘܝܹܗ ܠܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܘܐܵܘܣܸܦܘ ܠܡܸܣܢܝܹܗ.

Accidit quoque ut visum somnium referret fratribus suis; quae causa maioris odii seminarium fuit.

Ետես երազ Յովսէփ եւ պատմեաց եղբարցն իւրոց. եւ յաւելին եւս ատել զնա:

ჩუენებაჲ იხილა იოსებ და უთხრა ძმათა თჳსთა. 5 5

5 And Joseph dreamed a dream, and he told it his brethren: and they hated him yet the more.

ו. וַיֹּאמֶר אֲלֵיהֶם שִׁמְעוּ נָא הַחֲלוֹם הַזֶּה אֲשֶׁר חָלָמְתִּי:

καὶ εἶπεν αὐτοῖς ἀκούσατε τοῦ ἐνυπνίου τούτου οὗ ἐνυπνιάσθην

6 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܫܡܲܥܘ ܚܸܠܡܵܐ ܗܵܢܵܐ ܕܚܸܠܡܹܬܼ.

Dixitque ad eos: “Audite somnium meum, quod vidi.

Եւ ասէ ցնոսա. Լուարուք զերազն զոր տեսի:

და ჰრქუა: იხილეთ ჩუენებაჲ ესე, რომელი მეჩუენა. 6 6

6 And he said unto them, Hear, I pray you, this dream which I have dreamed:

ז. וְהִנֵּה אֲנַחְנוּ מְאַלְּמִים אֲלֻמִּים בְּתוֹךְ הַשָּׂדֶה וְהִנֵּה קָמָה אֲלֻמָּתִי וְגַם נִצָּבָה וְהִנֵּה תְסֻבֶּינָה אֲלֻמֹּתֵיכֶם וַתִּשְׁתַּחֲוֶיןָ לַאֲלֻמָּתִי:

ᾤμην ἡμᾶς δεσμεύειν δράγματα ἐν μέσῳ τῷ πεδίῳ καὶ ἀνέστη τὸ ἐμὸν δράγμα καὶ ὠρθώθη περιστραφέντα δὲ τὰ δράγματα ὑμῶν προσεκύνησαν τὸ ἐμὸν δράγμα

7 ܗܵܐ ܚܢܲܢ ܐܵܣܪܝܼܢ ܚ̄ܢܲܢ ܟܲܦܹ̈ܐ ܒܓ݂ܵܘ ܚܲܩܠܵܐ: ܘܗܵܐ ܩܵܡܲܬܼ ܟܲܦܝ ܘܐܸܙܕܲܩܦܲܬܼ: ܘܗܵܐ ܚܵܕ݂ܪܵܢ ܟܲܦܲܝ̈ܟܿܘܿܢ ܘܣܵܓܼ̈ܕܵܢ ܠܟܲܦܝ.

Putabam ligare nos manipulos in agro, et quasi consurgere manipulum meum et stare, vestrosque manipulos circumstantes adorare manipulum meum”.

Թուէր եթէ որայ կապէաք ի դաշտի միում, եւ կանգնեցաւ որայն իմ եկաց ուղղորդ. եւ դարձան որայքն ձեր եւ պագին երկիր իմում որայոյն:

მეგონა მე, ვითარმედ თქუენ ჰკრევდით მჭელეულსა შორის ველსა და აღდგა მჭელეული ჩემი და აღემართა. და მოიქცეს მჭელეულნი თქუენნი და თაყუანის-სცეს მჭელეულსა ჩემსა. 7 7

7 For, behold, we were binding sheaves in the field, and, lo, my sheaf arose, and also stood upright; and, behold, your sheaves stood round about, and made obeisance to my sheaf.

ח. וַיֹּאמְרוּ לוֹ אֶחָיו הֲמָלֹךְ תִּמְלֹךְ עָלֵינוּ אִם מָשׁוֹל תִּמְשֹׁל בָּנוּ וַיּוֹסִפוּ עוֹד שְׂנֹא אֹתוֹ עַל חֲלֹמֹתָיו וְעַל דְּבָרָיו:

εἶπαν δὲ αὐτῷ οἱ ἀδελφοί μὴ βασιλεύων βασιλεύσεις ἐφ᾽ ἡμᾶς ἢ κυριεύων κυριεύσεις ἡμῶν καὶ προσέθεντο ἔτι μισεῖν αὐτὸν ἕνεκεν τῶν ἐνυπνίων αὐτοῦ καὶ ἕνεκεν τῶν ῥημάτων αὐτοῦ

8 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܡܲܡܠܵܟ݂ܘܼ ܡܲܡܠܸܟ ܐܲܢ̄ܬܿ ܥܠܲܝܢ: ܐܵܘ ܡܸܫܬܲܠܵܛܘܼ ܡܸܫܬܲܠܲܛ ܐܲܢ̄ܬ ܒܲܢ: ܘܐܵܘܣܸܦܘ ܬܘܼܒ݂ ܠܡܸܣܢܝܹܗ ܥܲܠ ܚܸܠܡܵܘ̈ܗܝ ܘܥܲܠ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܘ̈ܗܝ.

Responderunt fratres eius: “Numquid rex noster eris? Aut subiciemur dicioni tuae?”. Haec ergo causa somniorum atque sermonum, invidiae et odii fomitem ministravit.

Եւ ասեն ցնա եղբարքն իւր. Միթէ թագաւորելո՞վ թագաւորեսցես ի վերայ մեր, կամ տիրելո՞վ տիրեսցես մեզ: Եւ յաւելին եւս ատել զնա վասն երազոցն նորա եւ վասն բանիցն նորա:

ჰრქუეს მას ძმათა თჳსთა: აწ მეფობით ნუ მეფობდი-ა ჩუენ ზედა, ანუ უფლებით უფლებდე ჩუენ ზედა? და შესძინეს მერმე სიძულილი მისი ჩუენებათა მათ მისთათჳს და სიტყუათათჳს მისთა. 8 8

8 And his brethren said to him, Shalt thou indeed reign over us? or shalt thou indeed have dominion over us? And they hated him yet the more for his dreams, and for his words.

ט. וַיַּחֲלֹם עוֹד חֲלוֹם אַחֵר וַיְסַפֵּר אֹתוֹ לְאֶחָיו וַיֹּאמֶר הִנֵּה חָלַמְתִּי חֲלוֹם עוֹד וְהִנֵּה הַשֶּׁמֶשׁ וְהַיָּרֵחַ וְאַחַד עָשָׂר כּוֹכָבִים מִשְׁתַּחֲוִים לִי:

εἶδεν δὲ ἐνύπνιον ἕτερον καὶ διηγήσατο αὐτὸ τῷ πατρὶ αὐτοῦ καὶ τοῖς ἀδελφοῖς αὐτοῦ καὶ εἶπεν ἰδοὺ ἐνυπνιασάμην ἐνύπνιον ἕτερον ὥσπερ ὁ ἥλιος καὶ ἡ σελήνη καὶ ἕνδεκα ἀστέρες προσεκύνουν με

9 ܘܲܚܠܲܡ ܬܘܼܒ݂ ܚܸܠܡܵܐ ܐ̄ܚܪܹܢܵܐ ܘܐܸܫܬܲܥܝܹܗ ܠܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܗܵܐ ܚܸܠܡܵܐ ܚܸܠܡܹܬܼ ܬܘܼܒ݂: ܘܗܵܐ ܫܸܡܫܵܐ ܘܣܲܗܪܵܐ ܘܲܚܕܲܥܣܲܪ ܟܵܘܟܿܒ݂ܝܼܢ ܣܵܓܼܕܿܝܼܢ ܠܝܼ.

Aliud quoque vidit somnium, quod narrans fratribus ait: “Vidi per somnium quasi solem et lunam et stellas undecim adorare me”.

Եւ ետես մեւս եւս երազ, եւ պատմեաց հօր իւրում եւ`` եղբարց իւրոց, եւ ասէ. Ահա տեսանէի մեւս եւս այլ երազ, որպէս թէ արեգակնդ եւ լուսին եւ մետասան աստեղք երկիր պագանէին ինձ:

მერმე იხილა ჩუენებაჲ სხუაჲ და უთხრა იგი მამასა და ძმათა და თქუა: აჰა მეჩუენა მე ჩუენებაჲ სხუაჲ, ვითარმედ მზე და მთოვარე და ათერთმეტნი ვარსკულავნი თაყუანის-მცემდეს. 9 9

9 And he dreamed yet another dream, and told it his brethren, and said, Behold, I have dreamed a dream more; and, behold, the sun and the moon and the eleven stars made obeisance to me.

י. וַיְסַפֵּר אֶל אָבִיו וְאֶל אֶחָיו וַיִּגְעַר בּוֹ אָבִיו וַיֹּאמֶר לוֹ מָה הַחֲלוֹם הַזֶּה אֲשֶׁר חָלָמְתָּ הֲבוֹא נָבוֹא אֲנִי וְאִמְּךָ וְאַחֶיךָ לְהִשְׁתַּחֲוֹת לְךָ אָרְצָה:

καὶ ἐπετίμησεν αὐτῷ ὁ πατὴρ αὐτοῦ καὶ εἶπεν αὐτῷ τί τὸ ἐνύπνιον τοῦτο ὃ ἐνυπνιάσθης ἆρά γε ἐλθόντες ἐλευσόμεθα ἐγώ τε καὶ ἡ μήτηρ σου καὶ οἱ ἀδελφοί σου προσκυνῆσαί σοι ἐπὶ τὴν γῆν

10 ܘܐܸܫܬܲܥܝܼ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܘܠܲܐܚܵܘ̈ܗܝ ܘܲܟ݂ܐܵܐ ܒܹܗ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܡܵܢܵܘ ܚܸܠܡܵܐ ܗܵܢܵܐ ܕܲܚܠܲܡܬܿ: ܡܹܐܬܼܵܐ ܢܹܐܬܹܐ ܐܸܢܵܐ ܘܐܸܡܵܟ݂ ܘܐܲܚܲܝ̈ܟ ܠܡܸܣܓܲܕ݂ ܠܵܟ݂ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Quod cum patri suo et fratribus retulisset, increpavit eum pater suus et dixit: “Quid sibi vult hoc somnium, quod vidisti? Num ego et mater tua et fratres tui adorabimus te proni in terram?”.

Սաստեաց նմա հայրն իւր եւ ասէ. Զի՞նչ է երազն զոր տեսեր. արդ գալով գայցեմք ես եւ մայր քո եւ եղբարք քո եւ երկի՞ր պագանիցեմք քեզ:

შერისხნა მამამან მისმან და ჰრქუა: რაჲ არს ჩუნებაჲ ესე, რომელ გეჩუენა შენ? აწ უკუუე მო-მე-ვიდეთა მოსლვით მე და დედაჲ შენი და ძმანი შენნი თაყუანის-ცემად შენდა ქუეყანასა ზედა? 10 10

10 And he told it to his father, and to his brethren: and his father rebuked him, and said unto him, What is this dream that thou hast dreamed? Shall I and thy mother and thy brethren indeed come to bow down ourselves to thee to the earth?

יא. וַיְקַנְאוּ בוֹ אֶחָיו וְאָבִיו שָׁמַר אֶת הַדָּבָר:

ἐζήλωσαν δὲ αὐτὸν οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ ὁ δὲ πατὴρ αὐτοῦ διετήρησεν τὸ ῥῆμα

11 ܘܛܵܢܘ ܒܹܗ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܘܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܢܵܛܲܪ ܗ̄ܘܵܐ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܹ̈ܐ.

Invidebant igitur ei fratres sui; pater vero rem tacitus considerabat.

Եւ նախանձեցան ընդ նմա եղբարքն իւր. բայց հայրն պահէր զբանսն:

და ეშურებოდეს მას ძმანი მისნი ხოლო მამასა მისსა დაემარხა სიტყუაჲ ესე. 11 11

11 And his brethren envied him; but his father observed the saying.

יב. וַיֵּלְכוּ אֶחָיו לִרְעוֹת אֶת צֹאן אֲבִיהֶם בִּשְׁכֶם:

ἐπορεύθησαν δὲ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ βόσκειν τὰ πρόβατα τοῦ πατρὸς αὐτῶν εἰς Συχεμ

12 ܘܐܸܙܲܠܘ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ ܕܝܵܘܣܸܦ: ܠܡܸܪܥܵܐ ܥܵܢܵܐ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ ܒܲܫܟܹܝܡ.

Cumque fratres illius in pascendis gregibus patris morarentur in Sichem,

Եւ գնացին եղբարքն նորա արածել զխաշինս հօրն իւրեանց ի Սիւքեմ:

და წარვიდეს ძმანი მისნი ძოვნად ცხოვართა მამისა თჳსისათა სჳქემად. 12 12

12 And his brethren went to feed their father's flock in Shechem.

יג. וַיֹּאמֶר יִשְׂרָאֵל אֶל יוֹסֵף הֲלוֹא אַחֶיךָ רֹעִים בִּשְׁכֶם לְכָה וְאֶשְׁלָחֲךָ אֲלֵיהֶם וַיֹּאמֶר לוֹ הִנֵּנִי:

καὶ εἶπεν Ισραηλ πρὸς Ιωσηφ οὐχ οἱ ἀδελφοί σου ποιμαίνουσιν ἐν Συχεμ δεῦρο ἀποστείλω σε πρὸς αὐτούς εἶπεν δὲ αὐτῷ ἰδοὺ ἐγώ

13 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܗܵܐ ܐܲܚܲܝܟ ܪܵܥܹܝܢ ܒܲܫܟܹܝܡ: ܬܵܐ ܐܹܫܲܕܿܪܵܟ݂ ܠܘܵܬܼܗܘܿܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܗܵܐ ܐܸܢܵܐ.

dixit Israel ad Ioseph: “Fratres tui pascunt oves in Sichimis; veni, mittam te ad eos”. Quo respondente:

Եւ ասէ Իսրայէլ ցՅովսէփ. Ո՞չ աւանիկ եղբարք քո արածեն զխաշինսն ի Սիւքեմ. եկ առաքեցից զքեզ առ նոսա: Եւ ասէ ցնա. Ահաւասիկ ես:

და ჰრქუა ისრაჱლ იოსების მიმართ: ანუ არა ძმანი შენნი მწყსიან სჳქემს? მოვედ და წარგავლინო შენ მათდა მიმართ. 13 13

13 And Israel said unto Joseph, Do not thy brethren feed the flock in Shechem? come, and I will send thee unto them. And he said to him, Here am I.

יד. וַיֹּאמֶר לוֹ לֶךְ נָא רְאֵה אֶת שְׁלוֹם אַחֶיךָ וְאֶת שְׁלוֹם הַצֹּאן וַהֲשִׁבֵנִי דָּבָר וַיִּשְׁלָחֵהוּ מֵעֵמֶק חֶבְרוֹן וַיָּבֹא שְׁכֶמָה:

εἶπεν δὲ αὐτῷ Ισραηλ πορευθεὶς ἰδὲ εἰ ὑγιαίνουσιν οἱ ἀδελφοί σου καὶ τὰ πρόβατα καὶ ἀνάγγειλόν μοι καὶ ἀπέστειλεν αὐτὸν ἐκ τῆς κοιλάδος τῆς Χεβρων καὶ ἦλθεν εἰς Συχεμ

14 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܙܸܠ ܚܙܝܼ ܫܠܵܡܵܐ ܕܐܲܚܲܝܟ ܘܲܫܠܵܡܵܐ ܕܥܵܢܵܐ: ܘܐܲܬܼܝܼܒܲܝܢܝ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ: ܘܫܲܕܿܪܹܗ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܡ̣ܢ ܥܘܼܡܩܵܐ ܕܚܸܒ݂ܪܘܼܢ: ܘܐܸܬܼܵܐ ܠܲܫܟܹܝܡ.

“Praesto sum”, ait ei: “Vade et vide, si cuncta prospera sint erga fratres tuos et pecora, et renuntia mihi quid agatur”. Missus de valle Hebron venit in Sichem;

Ասէ ցնա Իսրայէլ. Երթ տես եթէ ո՞ղջ իցեն եղբարքն քո եւ խաշինք, եւ բեր ինձ զրոյց: Եւ առաքեաց զնա ի ծործորոյն Քեբրոնի. եկն ի Սիւքեմ:

ხოლო მან ჰრქუა: აჰა, მე. და ჰრქუა მის ისრაჱლ: წარვედ და იხილენ ძმანი შენნი, ვითარძი ცოცხლებით არიან, საცხოვარი, და მითხარ მე. და წარავლინა იგი ღელეთაგან ქებრონისთა და მივიდა სჳქემად. 14 14

14 And he said to him, Go, I pray thee, see whether it be well with thy brethren, and well with the flocks; and bring me word again. So he sent him out of the vale of Hebron, and he came to Shechem.

טו. וַיִּמְצָאֵהוּ אִישׁ וְהִנֵּה תֹעֶה בַּשָּׂדֶה וַיִּשְׁאָלֵהוּ הָאִישׁ לֵאמֹר מַה תְּבַקֵּשׁ:

καὶ εὗρεν αὐτὸν ἄνθρωπος πλανώμενον ἐν τῷ πεδίῳ ἠρώτησεν δὲ αὐτὸν ὁ ἄνθρωπος λέγων τί ζητεῖς

15 ܘܐܸܫܟܿܚܹܗ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܟܲܕ݂ ܛܵܥܹܐ ܒܚܲܩܠܵܐ: ܘܫܲܐܠܹܗ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܗܵܘ̇ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܡܵܢܵܐ ܒܵܥܹܐ ܐܲܢ̄ܬܿ.

invenitque eum vir errantem in agro et interrogavit quid quaereret.

Եւ եգիտ զնա այր մի` մոլորեալ ի դաշտին. եհարց ցնա այրն եւ ասէ. Զի՞նչ խնդրես:

და პოვა იგი კაცმან შეცთომილი ველსა ზედა. და ჰკითხა მას: ვის ეძიებ? 15 15

15 And a certain man found him, and, behold, he was wandering in the field: and the man asked him, saying, What seekest thou?

טז. וַיֹּאמֶר אֶת אַחַי אָנֹכִי מְבַקֵּשׁ הַגִּידָה נָּא לִי אֵיפֹה הֵם רֹעִים:

ὁ δὲ εἶπεν τοὺς ἀδελφούς μου ζητῶ ἀνάγγειλόν μοι ποῦ βόσκουσιν

16 ܘܐܸܡܲܪ݂: ܠܐܲܚܲܝ̈ ܒܵܥܹܐ ܐ̄ܢܵܐ: ܚܵܘܵܢܝ ܐܲܝܟܵܐ ܪܵܥܹܝܢ.

At ille respondit: “Fratres meos quaero; indica mihi, ubi pascant greges”.

Եւ նա ասէ. Զեղբարսն իմ խնդրեմ. պատմեա ինձ ո՞ւր արածիցեն:

ხოლო მან ჰრქუა: ძმათა ჩემთა ვეძიებ: მითხარ მე სადა აძოებენ? 16 16

16 And he said, I seek my brethren: tell me, I pray thee, where they feed their flocks.

יז. וַיֹּאמֶר הָאִישׁ נָסְעוּ מִזֶּה כִּי שָׁמַעְתִּי אֹמְרִים נֵלְכָה דֹּתָיְנָה וַיֵּלֶךְ יוֹסֵף אַחַר אֶחָיו וַיִּמְצָאֵם בְּדֹתָן:

εἶπεν δὲ αὐτῷ ὁ ἄνθρωπος ἀπήρκασιν ἐντεῦθεν ἤκουσα γὰρ αὐτῶν λεγόντων πορευθῶμεν εἰς Δωθαϊμ καὶ ἐπορεύθη Ιωσηφ κατόπισθεν τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ καὶ εὗρεν αὐτοὺς ἐν Δωθαϊμ

17 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܓܲܒ݂ܪܵܐ: ܫܩܲܠܘ ܠܗܘܿܢ ܡܸܟܵܐ: ܘܫܸܡܥܹܬܼ ܕܐܲܡܪܝܼܢ ܢܹܐܙܲܠ ܠܕ݂ܘܿܬܼܵܢ: ܘܐܸܙܲܠ ܝܵܘܣܸܦ ܒܵܬܲܪ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܘܐܸܫܟܲܚ ܐܸܢܘܿܢ ܒܕ݂ܘܿܬܼܵܢ.

Dixitque ei vir: “Recesserunt de loco isto; audivi autem eos dicentes: "Eamus in Dothain"”. Perrexit ergo Ioseph post fratres suos et invenit eos in Dothain.

Եւ ասէ ցնա այրն. Բարձին աստի. եւ լուայ զի ասէին, Երթիցուք ի Դովթայիմ: Եւ գնաց Յովսէփ զհետ եղբարց իւրոց, եւ եգիտ զնոսա ի Դովթայիմ:

და ჰრქუა მას კაცმან მან: წარვიდეს ამიერ, რამეთუ მესმა მათი, იტყოდეს რაჲ, ვითარმედ წარვიდეთ დოთაიმად. და წარვიდა იოსებ კუალსა ძმათა თჳსთასა და პოვნა იგინი დოთაიმს. 17 17

17 And the man said, They are departed hence; for I heard them say, Let us go to Dothan. And Joseph went after his brethren, and found them in Dothan.

יח. וַיִּרְאוּ אֹתוֹ מֵרָחֹק וּבְטֶרֶם יִקְרַב אֲלֵיהֶם וַיִּתְנַכְּלוּ אֹתוֹ לַהֲמִיתוֹ:

προεῖδον δὲ αὐτὸν μακρόθεν πρὸ τοῦ ἐγγίσαι αὐτὸν πρὸς αὐτοὺς καὶ ἐπονηρεύοντο τοῦ ἀποκτεῖναι αὐτόν

18 ܘܲܚܙܵܐܘܼܗܝ ܡ̣ܢ ܪܘܼܚܩܵܐ: ܘܥܲܕ݂ܠܵܐ ܢܸܬܼܩܲܪܲܒ݂ ܠܘܵܬܼܗܘܿܢ: ܡܸܬܼܚܲܫܒ݂ܝܼܢ ܗ̄ܘܵܘ ܥܠܵܘܗܝ ܠܡܸܩܛܠܹܗ.

Qui cum vidissent eum procul, antequam accederet ad eos, cogitaverunt illum occidere.

Տեսին զնա եղբարքն յառաջագոյն`` ի հեռաստանէ` մինչչեւ մօտ եկեալ էր առ նոսա, խորհուրդ վատ ի մէջ առին սպանանել զնա:

და მათ წინასწარ იხილეს იგი მიმავალი მათა შორის, ვიდრე მიახლებადმდე მათა, მოი-ძმაჲ-ცვეს მოკლვა მისი, ვიდრე მისლვადმდე მისა. 18 18

18 And when they saw him afar off, even before he came near unto them, they conspired against him to slay him.

יט. וַיֹּאמְרוּ אִישׁ אֶל אָחִיו הִנֵּה בַּעַל הַחֲלֹמוֹת הַלָּזֶה בָּא:

εἶπαν δὲ ἕκαστος πρὸς τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ ἰδοὺ ὁ ἐνυπνιαστὴς ἐκεῖνος ἔρχεται

19 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܓܒܲܪ ܠܐܲܚܘܼܗܝ: ܗܵܐ ܚܵܠܹܡ ܚܸܠܡܹ̈ܐ ܗܵܘ̇ ܐܵܬܹܐ.

Et mutuo loquebantur: “Ecce somniator venit;

Եւ ասեն իւրաքանչիւր ցեղբայր իւր. Ահա երազատեսն գայ:

და ჰრქუა კაცად-კაცადმან ძმასა თჳსსა: აჰა, ჩუენებისმხილველი იგი მოვალს. 19 19

19 And they said one to another, Behold, this dreamer cometh.

כ. וְעַתָּה לְכוּ וְנַהַרְגֵהוּ וְנַשְׁלִכֵהוּ בְּאַחַד הַבֹּרוֹת וְאָמַרְנוּ חַיָּה רָעָה אֲכָלָתְהוּ וְנִרְאֶה מַה יִּהְיוּ חֲלֹמֹתָיו:

νῦν οὖν δεῦτε ἀποκτείνωμεν αὐτὸν καὶ ῥίψωμεν αὐτὸν εἰς ἕνα τῶν λάκκων καὶ ἐροῦμεν θηρίον πονηρὸν κατέφαγεν αὐτόν καὶ ὀψόμεθα τί ἔσται τὰ ἐνύπνια αὐτοῦ

20 ܬܵܘ ܢܸܩܛܠܝܼܘܗܝ ܘܢܲܪܡܹܝܘܗܝ ܒܚܲܕ݂ ܡ̣ܢ ܓܘܼ̈ܒܹܿܐ: ܘܢܹܐܡܲܪ ܕܚܲܝܘܬܼܵܐ ܒܝܼܫܬܵܐ ܐܸܟܲܠܬܹܿܗ: ܘܢܸܚܙܸܐ ܡܵܢܵܐ ܗܵܘܹ̇ܐ ܠܚܸܠܡܵܘ̈ܗܝ.

venite, occidamus eum et mittamus in unam cisternarum dicemusque: Fera pessima devoravit eum. Et tunc apparebit quid illi prosint somnia sua”.

եկայք սպանցուք զնա, եւ ընկեսցուք ի մի ի գբոց աստի, եւ ասասցուք եթէ Գազան չար եկեր զնա, եւ տեսցուք զինչ լինիցին երազքն նորա:

აწ მოვედით და მოვკლათ იგი და შთავაგდოთ იგი ერთსა ჯურღმულთაგანსა და ვთქუათ, ვითარმედ მჴეცმან ბოროტმან შეჭამა იგი. და ვიხილოთ, რაჲძი იყოს ჩუენებაჲ იგი მისი. 20 20

20 Come now therefore, and let us slay him, and cast him into some pit, and we will say, Some evil beast hath devoured him: and we shall see what will become of his dreams.

כא. וַיִּשְׁמַע רְאוּבֵן וַיַּצִּלֵהוּ מִיָּדָם וַיֹּאמֶר לֹא נַכֶּנּוּ נָפֶשׁ:

ἀκούσας δὲ Ρουβην ἐξείλατο αὐτὸν ἐκ τῶν χειρῶν αὐτῶν καὶ εἶπεν οὐ πατάξομεν αὐτὸν εἰς ψυχήν

21 ܘܲܫܡܲܥ ܪܘܼܒܹܝܠ: ܘܦܲܨܝܹܗ ܡ̣ܢ ܐܝܼܕܲܝܗܘܿܢ.

Audiens autem hoc Ruben nitebatur liberare eum de manibus eorum et dixit:

Իբրեւ լուաւ Ռուբէն, կորզեաց զնա ի ձեռաց նոցա եւ ասէ. Մի՛ հարցուք զդա յոգի:

ესმა ესე რუბენს და განარინა იგი ჴელისაგან მათისა. 21 21

21 And Reuben heard it, and he delivered him out of their hands; and said, Let us not kill him.

כב. וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם רְאוּבֵן אַל תִּשְׁפְּכוּ דָם הַשְׁלִיכוּ אֹתוֹ אֶל הַבּוֹר הַזֶּה אֲשֶׁר בַּמִּדְבָּר וְיָד אַל תִּשְׁלְחוּ בוֹ לְמַעַן הַצִּיל אֹתוֹ מִיָּדָם לַהֲשִׁיבוֹ אֶל אָבִיו:

εἶπεν δὲ αὐτοῖς Ρουβην μὴ ἐκχέητε αἷμα ἐμβάλετε αὐτὸν εἰς τὸν λάκκον τοῦτον τὸν ἐν τῇ ἐρήμῳ χεῖρα δὲ μὴ ἐπενέγκητε αὐτῷ ὅπως ἐξέληται αὐτὸν ἐκ τῶν χειρῶν αὐτῶν καὶ ἀποδῷ αὐτὸν τῷ πατρὶ αὐτοῦ

22 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܠܵܐ ܢܸܩܛܘܿܠ ܢܲܦ̮ܫܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ ܪܘܼܒܹܝܠ: ܠܵܐ ܬܹܐܫܕܿܘܼܢ ܕܡܵܐ: ܐܲܪܡܵܐܘܼܗܝ ܒܓܘܼܒܵܐ ܗܵܢܵܐ ܕܲܒ݂ܡܲܕ݂ܒܿܪܵܐ: ܘܐܝܼܕ݂ܵܐ ܠܵܐ ܬܵܘܫܛܘܼܢ ܒܹܗ: ܕܲܢܦܲܨܝܼܘܗܝ ܡ̣ܢ ܐܝܼܕܲܝܗܘܿܢ ܘܢܲܗܦܟ݂ܝܼܘܗܝ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ.

“Non interficiamus animam eius”. Et dixit ad eos: “Non effundatis sanguinem; sed proicite eum in cisternam hanc, quae est in solitudine, manusque vestras servate innoxias”. Hoc autem dicebat volens eripere eum de manibus eorum et reddere patri suo.

Եւ ասէ ցնոսա Ռուբէն. Մի՛ հեղցուք արիւն, այլ արկէք զդա ի գուբ մի յանապատի աստ, եւ ձեռն մի՛ արկանէք ի նա. զի թափեսցէ զնա ի ձեռաց նոցա, եւ հասուցանիցէ զնա առ հայր իւր:

და ჰრქუა მათ: არა მოვჰკლათ იგი მოკლვით, ნუ დასთხევთ სისხლსა. შთააგდეთ ეგე ჯურღმულსა უდაბნოსასა, ხოლო ჴელსა ნუ მიჰყოფთ მის ზედა, რათამცა განარინა იგი ჴელთაგან მათთა და მისცა მამასა თჳსსა. 22 22

22 And Reuben said unto them, Shed no blood, but cast him into this pit that is in the wilderness, and lay no hand upon him; that he might rid him out of their hands, to deliver him to his father again.

כג. וַיְהִי כַּאֲשֶׁר בָּא יוֹסֵף אֶל אֶחָיו וַיַּפְשִׁיטוּ אֶת יוֹסֵף אֶת כֻּתָּנְתּוֹ אֶת כְּתֹנֶת הַפַּסִּים אֲשֶׁר עָלָיו:

ἐγένετο δὲ ἡνίκα ἦλθεν Ιωσηφ πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ ἐξέδυσαν τὸν Ιωσηφ τὸν χιτῶνα τὸν ποικίλον τὸν περὶ αὐτὸν

23 ܘܟܲܕ݂ ܐܸܬܼܵܐ ܝܵܘܣܸܦ ܠܘܵܬܼ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܐܲܫܠܚܘܼܗܝ ܟܘܿܬܿܝܼܢܵܐ ܕܦܸ̈ܕ݂ܝܵܬܼܵܐ ܕܲܠܒ݂ܝܼܫ ܗ̄ܘܵܐ.

Confestim igitur, ut pervenit ad fratres suos, nudaverunt eum tunica talari

Եւ եղեւ իբրեւ եկն Յովսէփ առ եղբարսն իւր, մերկացին զպատմուճանն նորա ծաղկեայ ի նմանէ:

და იყო, რაჟამს მოვიდა იოსებ ძმათა თჳსთა, განძარცუეს მას სამოსელი იგი ჭრელი, რომელ ემოსა. 23 23

23 And it came to pass, when Joseph was come unto his brethren, that they stript Joseph out of his coat, his coat of many colours that was on him;

כד. וַיִּקָּחֻהוּ וַיַּשְׁלִכוּ אֹתוֹ הַבֹּרָה וְהַבּוֹר רֵק אֵין בּוֹ מָיִם:

καὶ λαβόντες αὐτὸν ἔρριψαν εἰς τὸν λάκκον ὁ δὲ λάκκος κενός ὕδωρ οὐκ εἶχεν

24 ܘܢܲܣܒܿܘܼܗܝ ܘܐܲܪܡܝܘܼܗܝ ܒܓܼܘܼܒܵܐ: ܘܓܼܘܼܒܵܐ ܣܪܝܼܩ ܗ̄ܘܵܐ ܘܠܲܝܬܿ ܒܹܗ ܡܲܝܵܐ.

miseruntque eum in cisternam, quae non habebat aquam.

Եւ առին ընկեցին զնա ի գուբն. եւ գուբն ունայն էր, եւ ջուր ոչ գոյր ի նմա:

და მიიყუანეს და შთააგდეს იგი ჯურღმულსა მას. ხოლო ჯურღმული იგი ცალიერ იყო, წყალი არა დგა. 24 24

24 And they took him, and cast him into a pit: and the pit was empty, there was no water in it.

כה. וַיֵּשְׁבוּ לֶאֱכָל לֶחֶם וַיִּשְׂאוּ עֵינֵיהֶם וַיִּרְאוּ וְהִנֵּה אֹרְחַת יִשְׁמְעֵאלִים בָּאָה מִגִּלְעָד וּגְמַלֵּיהֶם נֹשְׂאִים נְכֹאת וּצְרִי וָלֹט הוֹלְכִים לְהוֹרִיד מִצְרָיְמָה:

ἐκάθισαν δὲ φαγεῖν ἄρτον καὶ ἀναβλέψαντες τοῖς ὀφθαλμοῖς εἶδον καὶ ἰδοὺ ὁδοιπόροι Ισμαηλῖται ἤρχοντο ἐκ Γαλααδ καὶ αἱ κάμηλοι αὐτῶν ἔγεμον θυμιαμάτων καὶ ῥητίνης καὶ στακτῆς ἐπορεύοντο δὲ καταγαγεῖν εἰς Αἴγυπτον

25 ܘܝܼܬܸܒ݂ܘ ܠܡܹܐܟܲܠ ܠܲܚܡܵܐ: ܘܐܲܪܝܼܡܘ ܥܲܝܢܲܝܗܘܿܢ ܘܚܵܙܹܝܢ: ܘܗܵܐ ܫܝܵܪܬܵܐ ܕܥܲܪ̈ܒ݂ܵܝܹܐ ܐܵܬܼܝܵܐ ܡ̣ܢ ܓܸܠܥܵܕ݂: ܘܓܲܡ̈ܠܲܝܗܘܿܢ ܛܥܝܼܢܝܼܢ ܪ̈ܗܸܛܢܹܐ: ܘܨܲܪܘܵܐ ܘܒܸܛܡܹ̈ܐ: ܘܐܵܙܠ̄ܝܢ ܠܡܵܘܒܵܠܘܼ ܠܡܸܨܪܹܝܢ.

Et sederunt, ut comederent panem. Attollentes autem oculos viderunt Ismaelitas viatorcs venire de Galaad et camelos eorum portantes tragacanthum et masticem et ladanum in Aegyptum.

Եւ նստան ուտել զհաց. զաչս ի վեր բարձեալ տեսին, եւ ահա ճանապարհորդք Իսմայելացիք գային ի Գաղաադէ, եւ ուղտք նոցա լի էին խնկովք, ստաշխամբ եւ ռետնիւ, եւ երթային իջուցանել յԵգիպտոս:

და დასხდეს ჭამად პურისა და აღიხილნეს თუალნი მათნი და იხილნეს, და, აჰა ესერა, მოგზაურნი ისმაელიტელნი ვაჭარნი მოვიდოდეს გალათით. და აქლემნი მათნი სავსე იყვნეს საკუმეველითა, შტახსითა და მკურისკევითა და მივიდოდეს შთასლვად ეგჳპტედ. 25 25

25 And they sat down to eat bread: and they lifted up their eyes and looked, and, behold, a company of Ishmeelites came from Gilead with their camels bearing spicery and balm and myrrh, going to carry it down to Egypt.

כו. וַיֹּאמֶר יְהוּדָה אֶל אֶחָיו מַה בֶּצַע כִּי נַהֲרֹג אֶת אָחִינוּ וְכִסִּינוּ אֶת דָּמוֹ:

εἶπεν δὲ Ιουδας πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ τί χρήσιμον ἐὰν ἀποκτείνωμεν τὸν ἀδελφὸν ἡμῶν καὶ κρύψωμεν τὸ αἷμα αὐτοῦ

26 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ ܠܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܡܵܢܵܐ ܝܘܼܬܼܪܵܢܵܐ ܕܢܸܩܛܘܿܠ ܠܐܲܚܘܼܢ: ܘܲܢܟܲܣܸܐ ܕܡܹܗ.

Dixit ergo Iudas fratribus suis: “Quid nobis prodest, si occiderimus fratrem nostrum et celaverimus sanguinem ipsius?

Եւ ասէ Յուդա ցեղբարսն իւր. Զի՞նչ օգուտ է եթէ սպանանիցեմք զեղբայրն մեր, եւ թաքուցանիցեմք զարիւն նորա:

ჰრქუა იუდა ძმათა თჳსთა: რაჲ სარგებელ არს, უკუეთუ მოვჰკლათ ძმა ჩუენი და დავმალოთ სისხლი მისი? 26 26

26 And Judah said unto his brethren, What profit is it if we slay our brother, and conceal his blood?

כז. לְכוּ וְנִמְכְּרֶנּוּ לַיִּשְׁמְעֵאלִים וְיָדֵנוּ אַל תְּהִי בוֹ כִּי אָחִינוּ בְשָׂרֵנוּ הוּא וַיִּשְׁמְעוּ אֶחָיו:

δεῦτε ἀποδώμεθα αὐτὸν τοῖς Ισμαηλίταις τούτοις αἱ δὲ χεῖρες ἡμῶν μὴ ἔστωσαν ἐπ᾽ αὐτόν ὅτι ἀδελφὸς ἡμῶν καὶ σὰρξ ἡμῶν ἐστιν ἤκουσαν δὲ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ

27 ܬܵܘ ܢܙܲܒܿܢܝܼܘܗܝ ܠܥܲܪ̈ܒ݂ܵܝܹܐ: ܘܐܝܼܕ݂ܵܢ ܠܵܐ ܬܸܗܘܸܐ ܒܹܗ: ܡܸܛܠ ܕܐܲܚܘܼܢ ܗ̄ܘܼ ܘܒܸܣܪܲܢ: ܘܲܫܡܲܥܘ ܡܸܢܹܗ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ.

Melius est ut vendatur Ismaelitis, et manus nostrae non polluantur; frater enim et caro nostra est”. Acquieverunt fratres sermonibus illius.

եկայք վաճառեսցուք զնա Իսմայելացւոցն, եւ ձեռք մեր մի՛ շաղախեսցին ի նմա, զի եղբայր եւ մարմին մեր է: Եւ լուան նմա եղբարքն իւր:

მოდით და მივჰყიდოთ იგი ისმაელიტელთა მათ, ხოლო ჴელი ჩუენი ნუ იყოფინ მის ზედა, რამეთუ ძმაჲ ჩუენი არს. ისმინეს მისი ძმათა მისთა. 27 27

27 Come, and let us sell him to the Ishmeelites, and let not our hand be upon him; for he is our brother and our flesh. And his brethren were content.

כח. וַיַּעַבְרוּ אֲנָשִׁים מִדְיָנִים סֹחֲרִים וַיִּמְשְׁכוּ וַיַּעֲלוּ אֶת יוֹסֵף מִן הַבּוֹר וַיִּמְכְּרוּ אֶת יוֹסֵף לַיִּשְׁמְעֵאלִים בְּעֶשְׂרִים כָּסֶף וַיָּבִיאוּ אֶת יוֹסֵף מִצְרָיְמָה:

καὶ παρεπορεύοντο οἱ ἄνθρωποι οἱ Μαδιηναῖοι οἱ ἔμποροι καὶ ἐξείλκυσαν καὶ ἀνεβίβασαν τὸν Ιωσηφ ἐκ τοῦ λάκκου καὶ ἀπέδοντο τὸν Ιωσηφ τοῖς Ισμαηλίταις εἴκοσι χρυσῶν καὶ κατήγαγον τὸν Ιωσηφ εἰς Αἴγυπτον

28 ܘܲܥܒܲܪܘ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܬܲܓܵܪܹ̈ܐ ܡܸܕ݂ܝܵܢܵܝܹ̈ܐ: ܘܲܢܓܲܕ݂ܘ ܐܲܣܩܘܼܗܝ ܠܝܵܘܣܸܦ ܡ̣ܢ ܓܘܼܒܵܐ: ܘܙܲܒܿܢܘܼܗܝ ܠܝܵܘܣܸܦ ܠܥܲܪ̈ܒ݂ܵܝܹܐ ܒܥܸܣܪܝܼܢ ܕܟܸܣܦܵܐ: ܘܐܲܝܬܿܝܘܼܗܝ ܠܡܸܨܪܹܝܢ.

Et praetereuntibus Madianitis negotiatoribus, extrahentes Ioseph de cisterna, vendiderunt eum Ismaelitis viginti argenteis. Qui duxerunt eum in Aegyptum.

Եւ անցանէին արք Մադիանացիք, վաճառականք, եւ ձգեցին հանին զՅովսէփ ի գբոյ անտի, եւ վաճառեցին զՅովսէփ Իսմայելացւոցն քսան դահեկանի. եւ իջուցին զՅովսէփ յԵգիպտոս:

და წარმოვიდეს კაცნი იგი მადიამელნი ვაჭარნი, და აღმოიყუანეს იოსებ მიერ ჯურღმულით და მიჰყიდეს ისმაელიტელთა მათ ოც დრაჰკნისა. 28 28

28 Then there passed by Midianites merchantmen; and they drew and lifted up Joseph out of the pit, and sold Joseph to the Ishmeelites for twenty pieces of silver: and they brought Joseph into Egypt.

כט. וַיָּשָׁב רְאוּבֵן אֶל הַבּוֹר וְהִנֵּה אֵין יוֹסֵף בַּבּוֹר וַיִּקְרַע אֶת בְּגָדָיו:

ἀνέστρεψεν δὲ Ρουβην ἐπὶ τὸν λάκκον καὶ οὐχ ὁρᾷ τὸν Ιωσηφ ἐν τῷ λάκκῳ καὶ διέρρηξεν τὰ ἱμάτια αὐτοῦ

29 ܘܲܗܦܲܟ ܪܘܼܒܹܝܠ ܠܓܼܘܼܒܵܐ: ܘܗܵܐ ܠܲܝܬ ܒܹܗ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܨܲܪܝܼ ܠܒ݂ܘܼܫܵܘ̈ܗܝ.

Reversusque Ruben ad cisternam non invenit puerum

Դարձաւ Ռուբէն ի գուբն, եւ ոչ եգիտ զՅովսէփ ի գբի անդ. պատառեաց զհանդերձս իւր:

და შთაიყუანეს იგი ეგჳპტედ. მოაქცია რუბენ ჯურღმულსა მას და არა პოვა იოსებ ჯურღმულსა მას. 29 29

29 And Reuben returned unto the pit; and, behold, Joseph was not in the pit; and he rent his clothes.

ל. וַיָּשָׁב אֶל אֶחָיו וַיֹּאמַר הַיֶּלֶד אֵינֶנּוּ וַאֲנִי אָנָה אֲנִי בָא:

καὶ ἀνέστρεψεν πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ καὶ εἶπεν τὸ παιδάριον οὐκ ἔστιν ἐγὼ δὲ ποῦ πορεύομαι ἔτι

30 ܘܲܗܦܲܟ ܠܘܵܬܼ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܛܲܠܝܵܐ ܐܲܝܟܵܐ ܗ̄ܘܼ: ܘܐܸܢܵܐ ܠܐܲܝܟܵܐ ܐܵܙܹܠ ܐ̄ܢܵܐ.

et, scissis vestibus, pergens ad fratres suos ait: “Puer non comparet, et ego quo ibo?”.

Դարձաւ առ եղբարսն իւր եւ ասէ. Պատանեակն չէ անդ. եւ ես արդ յո՞ երթայց:

და დაიპო სამოსელი თჳსი და მიაქცია ძმათა თჳსთა და ჰრქუა მათ: ყრმაჲ იგი აქა არა არს და მე ვიდრე მივიდე? 30 30

30 And he returned unto his brethren, and said, The child is not; and I, whither shall I go?

לא. וַיִּקְחוּ אֶת כְּתֹנֶת יוֹסֵף וַיִּשְׁחֲטוּ שְׂעִיר עִזִּים וַיִּטְבְּלוּ אֶת הַכֻּתֹּנֶת בַּדָּם:

λαβόντες δὲ τὸν χιτῶνα τοῦ Ιωσηφ ἔσφαξαν ἔριφον αἰγῶν καὶ ἐμόλυναν τὸν χιτῶνα τῷ αἵματι

31 ܘܢܲܣܒܿܘܼܗܿ ܠܟ݂ܘܿܬܿܝܼܢܵܐ ܕܝܵܘܣܸܦ: ܘܲܢܟܲܣܘ ܨܸܦܪܵܝܵܐ ܕܥܸܙܹ̈ܐ: ܘܦܲܠܦܠܘܼܗܿ ܠܟ݂ܘܿܬܿܝܼܢܵܐ ܒܲܕ݂ܡܹܗ.

Tulerunt autem tunicam eius et in sanguinem haedi, quem occiderant, tinxerunt

Եւ առեալ զպատմուճանն Յովսեփայ` զենին ուլ այծեաց, եւ թաթաւեցին զպատմուճանն յարեանն:

ხოლო მათ მოიღეს სამოსელი იოსებისი და დაკლეს თიკანი თხათაჲ და შებღალეს სამოსელი იგი სისხლითა. 31 31

31 And they took Joseph's coat, and killed a kid of the goats, and dipped the coat in the blood;

לב. וַיְשַׁלְּחוּ אֶת כְּתֹנֶת הַפַּסִּים וַיָּבִיאוּ אֶל אֲבִיהֶם וַיֹּאמְרוּ זֹאת מָצָאנוּ הַכֶּר נָא הַכְּתֹנֶת בִּנְךָ הִוא אִם לֹא:

καὶ ἀπέστειλαν τὸν χιτῶνα τὸν ποικίλον καὶ εἰσήνεγκαν τῷ πατρὶ αὐτῶν καὶ εἶπαν τοῦτον εὕρομεν ἐπίγνωθι εἰ χιτὼν τοῦ υἱοῦ σού ἐστιν ἢ οὔ

32 ܘܫܲܕܿܪܘܼܗܿ ܠܟ݂ܘܿܬܿܝܼܢܵܐ ܕܦܸ̈ܕ݂ܝܵܬܼܵܐ ܘܐܲܝܬܿܝܘܼܗܿ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܗܵܕܹܐ ܐܸܫܟܲܚܢ: ܐܸܫܬܵܘܕܲܥ ܟܘܿܬܿܝܼܢܵܐ: ܐܸܢ ܕܲܒ݂ܪܵܟ݂ ܗ̄ܝܼ ܐܵܘ ܠܵܐ.

mittentes, qui ferrent ad patrem et dicerent: “Hanc invenimus; vide, utrum tunica talaris filii tui sit an non?”.

Եւ առաքեցին զպատմուճանն ծաղկեայ տանել առ հայրն իւրեանց, եւ ասեն. Զայդ գտաք. ծանիր եթէ որդւոյ քո՞ իցէ պատմուճանդ եւ եթէ ոչ:

და სამოსელი ჭრელი მიუძღუანეს მამასა თჳსსა და ჰრქუეს: ესე ვპოვეთ. იცან, უკუეთუ სამოსელი ძისა შენისა არს, ანუ არა. 32 32

32 And they sent the coat of many colours, and they brought it to their father; and said, This have we found: know now whether it be thy son's coat or no.

לג. וַיַּכִּירָהּ וַיֹּאמֶר כְּתֹנֶת בְּנִי חַיָּה רָעָה אֲכָלָתְהוּ טָרֹף טֹרַף יוֹסֵף:

καὶ ἐπέγνω αὐτὸν καὶ εἶπεν χιτὼν τοῦ υἱοῦ μού ἐστιν θηρίον πονηρὸν κατέφαγεν αὐτόν θηρίον ἥρπασεν τὸν Ιωσηφ

33 ܘܐܸܫܬܵܘܕܿܥܵܗ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܟܘܿܬܿܝܼܢܵܐ ܕܒܹܪܝ ܗ̄ܝܼ: ܚܲܝܘܬܼܵܐ ܒܝܼܫܬܵܐ ܐܸܟܲܠܬܹܗ: ܡܸܬܼܒܲܪ ܬܒ݂ܝܼܪ ܝܵܘܣܸܦ ܒܹܪܝ.

Quam cum agnovisset pater, ait: “Tunica filii mei est; fera pessima comedit eum, bestia devoravit Ioseph”.

Եւ ծանեաւ զնա եւ ասէ. Պատմուճանս որդւոյ իմոյ է. գազան չար եկեր զնա, գազան յափշտակեաց զՅովսէփ:

და იცნა იგი და თქუა: სამოსელი ძისა ჩემისა არს ესე. მჴეცმან ბოროტმან შეჭამა იოსებ, მჴეცმან ბოროტმან მიმტაცა იოსებ. 33 33

33 And he knew it, and said, It is my son's coat; an evil beast hath devoured him; Joseph is without doubt rent in pieces.

לד. וַיִּקְרַע יַעֲקֹב שִׂמְלֹתָיו וַיָּשֶׂם שַׂק בְּמָתְנָיו וַיִּתְאַבֵּל עַל בְּנוֹ יָמִים רַבִּים:

διέρρηξεν δὲ Ιακωβ τὰ ἱμάτια αὐτοῦ καὶ ἐπέθετο σάκκον ἐπὶ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ καὶ ἐπένθει τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἡμέρας πολλάς

34 ܘܨܲܪܝܼ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܒ݂ܘܼܫܵܘ̈ܗܝ: ܘܐܸܣܲܪ ܣܲܩܵܐ ܒܚܲܨܵܘ̈ܗܝ: ܘܐܸܬܼܐܒܸܠ ܥܲܠ ܒܪܹܗ ܝܵܘ̈ܡܵܬܼܵܐ ܣܲܓܿܝܹ̈ܐܐ.

Scissisque vestibus, indutus est cilicio lugens filium suum multo tempore.

Եւ պատառեաց զհանդերձս իւր, եւ քուրձ զգեցաւ ի վերայ միջոյ իւրոյ. եւ սուգ ունէր ի վերայ որդւոյն իւրոյ աւուրս բազումս:

და დაიპო იაკობ სამოსელი თჳსი და შეიმოსა ძაძა წელთა მისთა და ეგლოვდა ძესა თჳსსა დღეთა მრავალთა. 34 34

34 And Jacob rent his clothes, and put sackcloth upon his loins, and mourned for his son many days.

לה. וַיָּקֻמוּ כָל בָּנָיו וְכָל בְּנֹתָיו לְנַחֲמוֹ וַיְמָאֵן לְהִתְנַחֵם וַיֹּאמֶר כִּי אֵרֵד אֶל בְּנִי אָבֵל שְׁאֹלָה וַיֵּבְךְּ אֹתוֹ אָבִיו:

συνήχθησαν δὲ πάντες οἱ υἱοὶ αὐτοῦ καὶ αἱ θυγατέρες καὶ ἦλθον παρακαλέσαι αὐτόν καὶ οὐκ ἤθελεν παρακαλεῖσθαι λέγων ὅτι καταβήσομαι πρὸς τὸν υἱόν μου πενθῶν εἰς ᾅδου καὶ ἔκλαυσεν αὐτὸν ὁ πατὴρ αὐτοῦ

35 ܘܩܵܡܘ ܟܠܗܘܿܢ ܒܢܵܘ̈ܗܝ: ܘܟ݂ܠܗܹܝܢ ܒܢܵܬܹ̈ܗ ܠܲܡܒܲܝܵܐܘܼܬܹܗ: ܘܠܵܐ ܨܒ݂ܵܐ ܠܡܸܬܼܒܲܝܵܐܘܼ: ܘܐܸܡܲܪ݂: ܐܸܚܘܿܬܼ ܥܲܠ ܒܹܪܝ ܟܲܕ݂ ܐܲܒ݂ܝܼܠ ܐ̄ܢܵܐ ܠܲܫܝܘܿܠ: ܘܲܒ݂ܟ݂ܵܝܗܝ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ.

Congregatis autem cunctis liberis eius, ut lenirent dolorem patris, noluit consolationem accipere et ait: “Descendam ad filium meum lugens in infernum”. Et flevit super eo pater eius.

Եւ ժողովեցան ամենայն ուստերք նորա եւ ամենայն դստերք նորա, եւ եկին մխիթարել զնա, եւ ոչ կամէր մխիթարել. ասէ. Զի իջից ես սովին սգով առ որդի իմ ի դժոխս: Եւ ելաց զնա հայրն իւր:

შეკრბეს ყოველნი ძენი მისნი და ასულნი და მოვიდეს ნუგეშინის- ცემად მისა. და არა უნდა ნუგეშინის-ცემისა და თქუა, ვითარმედ: შთავიდე ძისა ჩემისა თანა გლოვით ჯოჯოხეთად. და ტიროდა მამა თჳსი. 35 35

35 And all his sons and all his daughters rose up to comfort him; but he refused to be comforted; and he said, For I will go down into the grave unto my son mourning. Thus his father wept for him.

לו. וְהַמְּדָנִים מָכְרוּ אֹתוֹ אֶל מִצְרָיִם לְפוֹטִיפַר סְרִיס פַּרְעֹה שַׂר הַטַּבָּחִים:

οἱ δὲ Μαδιηναῖοι ἀπέδοντο τὸν Ιωσηφ εἰς Αἴγυπτον τῷ Πετεφρη τῷ σπάδοντι Φαραω ἀρχιμαγείρῳ

36 ܘܡܸܕ݂ܝܵܢܵܝܹ̈ܐ ܙܲܒܿܢܘܼܗܝ ܒܡܸܨܪܹܝܢ ܠܦܘܿܛܝܼܦܲܪ ܡܗܲܝܡܢܵܐ: ܪܲܒ ܕܲܚܫܹ̈ܐ ܕܦܸܪܥܘܿܢ.

Madianitae autem vendiderunt Ioseph in Aegypto Putiphari eunucho pharaonis, magistro satellitum.

Իսկ Միադիանացիքն վաճառեցին զՅովսէփ յԵգիպտոս Պետափրեայ ներքինւոյ դահճապետի փարաւոնի:

ხოლო მადიამელთა მათ ვაჭართა მიჰყიდეს იოსებ ეგჳპტეს პეტეფრეს, საჭურისსა ფარაოსასა მატაკარანსა. 36 36

36 And the Midianites sold him into Egypt unto Potiphar, an officer of Pharaoh's, and captain of the guard.

לח

ΛHʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܠܚ

Cap. 38

ԳԼ. ԼԸ

თავი ოცდამეთვრამეტე

א. וַיְהִי בָּעֵת הַהִוא וַיֵּרֶד יְהוּדָה מֵאֵת אֶחָיו וַיֵּט עַד אִישׁ עֲדֻלָּמִי וּשְׁמוֹ חִירָה:

ἐγένετο δὲ ἐν τῷ καιρῷ ἐκείνῳ κατέβη Ιουδας ἀπὸ τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ καὶ ἀφίκετο ἕως πρὸς ἄνθρωπόν τινα Οδολλαμίτην ᾧ ὄνομα Ιρας

1 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܒܙܲܒ݂ܢܵܐ ܗܵܘ̇: ܘܲܢܚܸܬܼ ܝܗܘܼܕ݂ܵܐ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܼ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܘܲܣܛܵܐ ܠܘܵܬܼ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܥܲܪܠܹܡܵܝܵܐ: ܘܲܫܡܹܗ ܚܝܼܪܵܐ.

Eo tempore descendens Iudas a fratribus suis divertit ad virum Odollamitem nomine Hiram.

Եւ եղեւ ի ժամանակի յայնմիկ էջ Յուդա յեղբարց իւրոց, եւ չոգաւ առ ոմն Ոդողոմացի որում անուն էր Իրաս:

და იყო მის ჟამსა, ოდენ წარმოვიდა იუდა ძმათა თჳსთაგან და მოვიდა ვიდრე კაცისა ვისამე ოდოლამელისა, რომელსა სახელი ერქუა ირას. 1 1

1 And it came to pass at that time, that Judah went down from his brethren, and turned in to a certain Adullamite, whose name was Hirah.

ב. וַיַּרְא שָׁם יְהוּדָה בַּת אִישׁ כְּנַעֲנִי וּשְׁמוֹ שׁוּעַ וַיִּקָּחֶהָ וַיָּבֹא אֵלֶיהָ:

καὶ εἶδεν ἐκεῖ Ιουδας θυγατέρα ἀνθρώπου Χαναναίου ᾗ ὄνομα Σαυα καὶ ἔλαβεν αὐτὴν καὶ εἰσῆλθεν πρὸς αὐτήν

2 ܘܲܚܙܵܐ ܬܲܡܵܢ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ ܒܲܪܬܼ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܟܢܲܥܢܵܝܵܐ: ܘܲܫܡܹܗ ܫܘܿܥ: ܘܢܲܣܒܵܗܿ ܘܥܲܠ ܠܘܵܬܼܵܗ.

Viditque ibi filiam hominis Chananaei vocabulo Sue et, accepta uxore, ingressus est ad eam.

Եւ ետես անդ Յուդա զդուստր առն Քանանացւոյ, որում անուն էր Շաւա, եւ առ զնա իւր կին, եւ եմուտ առ նա:

და იხილა მუნ იუდა ასული კაცისა ქანანელისაჲ, რომელსა სახელი ერქუა სავანა, და მოიყუანა იგი და შეირთო. 2 2

2 And Judah saw there a daughter of a certain Canaanite, whose name was Shuah; and he took her, and went in unto her.

ג. וַתַּהַר וַתֵּלֶד בֵּן וַיִּקְרָא אֶת שְׁמוֹ עֵר:

καὶ συλλαβοῦσα ἔτεκεν υἱὸν καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ηρ

3 ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܠܹܗ ܒܪܵܐ: ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܹܗ ܥܝܼܪ.

Quae concepit et peperit filium vocavitque nomen eius Her.

Եւ յղացաւ եւ ծնաւ որդի, եւ կոչեաց զանուն նորա Էր:

და მიუდგა და შვა ძე და უწოდა სახელი მისი ჱერ. 3 3

3 And she conceived, and bare a son; and he called his name Er.

ד. וַתַּהַר עוֹד וַתֵּלֶד בֵּן וַתִּקְרָא אֶת שְׁמוֹ אוֹנָן:

καὶ συλλαβοῦσα ἔτι ἔτεκεν υἱὸν καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Αυναν

4 ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܬܘܼܒ݂ ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܒܪܵܐ: ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܹܗ ܐܘܿܢܵܢ.

Rursumque concepto fetu, natum filium nominavit Onan.

Եւ յղացաւ դարձեալ եւ ծնաւ որդի, եւ կոչեաց զանուն նորա Աւնան:

და მერმე მიუდგა და შვა ძე და უწოდა სახელი მისი ავნან. 4 4

4 And she conceived again, and bare a son; and she called his name Onan.

ה. וַתֹּסֶף עוֹד וַתֵּלֶד בֵּן וַתִּקְרָא אֶת שְׁמוֹ שֵׁלָה וְהָיָה בִכְזִיב בְּלִדְתָּהּ אֹתוֹ:

καὶ προσθεῖσα ἔτι ἔτεκεν υἱὸν καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Σηλωμ αὐτὴ δὲ ἦν ἐν Χασβι ἡνίκα ἔτεκεν αὐτούς

5 ܘܐܵܘܣܦܲܬܼ ܬܘܼܒ݂ ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܒܪܵܐ: ܘܲܩܪܵܐ ܫܡܹܗ ܫܹܠܵܐ: ܘܦܸܣܩܲܬܼ ܗ̄ܘܵܬܼ ܟܲܕ݂ ܝܸܠܸܕܿܬܹܗ.

Tertium quoque peperit, quem appellavit Sela. Ipsa autem erat in Chasib, quando peperit illum.

Եւ յաւել դարձեալ ծնաւ որդի, եւ կոչեաց զանուն նորա Սելովմ. եւ նա էր ի Քասբի յորժամ ծնաւ զնոսա:

და შესძინა მერმე და შვა ძე და უწოდა სახელი მისი სელომ. ესე იყო ქაზბის, რაჟამს შვნა იგინი. 5 5

5 And she yet again conceived, and bare a son; and called his name Shelah: and he was at Chezib, when she bare him.

ו. וַיִּקַּח יְהוּדָה אִשָּׁה לְעֵר בְּכוֹרוֹ וּשְׁמָהּ תָּמָר:

καὶ ἔλαβεν Ιουδας γυναῖκα Ηρ τῷ πρωτοτόκῳ αὐτοῦ ᾗ ὄνομα Θαμαρ

6 ܘܲܢܣܲܒ݂ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ ܠܥܝܼܪ ܒܘܼܟ݂ܪܹܗ: ܘܲܫܡܵܗ ܬܵܡܵܪ.

Dedit autem Iudas uxorem primogenito suo Her nomine Thamar.

Եւ առ Յուդա կին Էրայ անդրանկի իւրում, որում անուն էր Թամար:

და მოჰგუარა იუდა ცოლი ჰერს, პირმშოსა ძესა თჳსსა, რომელსა სახელი ერქუა თამარ. 6 6

6 And Judah took a wife for Er his firstborn, whose name was Tamar.

ז. וַיְהִי עֵר בְּכוֹר יְהוּדָה רַע בְּעֵינֵי יְהֹוָה וַיְמִתֵהוּ יְהֹוָה:

ἐγένετο δὲ Ηρ πρωτότοκος Ιουδα πονηρὸς ἐναντίον κυρίου καὶ ἀπέκτεινεν αὐτὸν ὁ θεός

7 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܥܝܼܪ ܒܘܼܟ݂ܪܹܗ ܕܲܝܗܘܼܕ݂ܵܐ ܒܝܼܫ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ: ܘܐܲܡܝܼܬܹܗ ܡܵܪܝܵܐ.

Fuit quoque Her primogenitus Iudae nequam in conspectu Domini, et ab eo occisus est.

Եւ եղեւ Էր` անդրանիկն Յուդայ` չար առաջի Տեառն, եւ սպան զնա Աստուած:

და იყო პირმშო იგი ჰერ, ძე იუდასი, უკეთურ წინაშე უფლისა და მოკლა იგი უფალმან. 7 7

7 And Er, Judah's firstborn, was wicked in the sight of the LORD; and the LORD slew him.

ח. וַיֹּאמֶר יְהוּדָה לְאוֹנָן בֹּא אֶל אֵשֶׁת אָחִיךָ וְיַבֵּם אֹתָהּ וְהָקֵם זֶרַע לְאָחִיךָ:

εἶπεν δὲ Ιουδας τῷ Αυναν εἴσελθε πρὸς τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου καὶ γάμβρευσαι αὐτὴν καὶ ἀνάστησον σπέρμα τῷ ἀδελφῷ σου

8 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ ܠܐܘܿܢܵܢ ܒܪܹܗ: ܥܘܿܠ ܥܲܠ ܐܲܢ̄ܬܲܬܼ ܐܲܚܘܼܟ ܘܝܲܒܸܿܡܹܝܗܿ: ܘܐܲܩܝܼܡ ܙܲܪܥܵܐ ܠܐܲܚܘܼܟ.

Dixit ergo Iudas ad Onan: “Ingredere ad uxorem fratris tui et sociare illi, ut suscites semen fratri tuo”.

Եւ ասէ Յուդա ցԱւնան. Մուտ առ կին եղբօր քո, եւ ամուսնասցիս ընդ նմա, եւ յարուսցես զաւակ եղբօր քում:

და ჰრქუა იუდა ავნანს: შევედ ცოლისა ძმისა შენისა და ესიძე მას და აღუდგინე თესლი ძმასა შენსა. 8 8

8 And Judah said unto Onan, Go in unto thy brother's wife, and marry her, and raise up seed to thy brother.

ט. וַיֵּדַע אוֹנָן כִּי לֹּא לוֹ יִהְיֶה הַזָּרַע וְהָיָה אִם בָּא אֶל אֵשֶׁת אָחִיו וְשִׁחֵת אַרְצָה לְבִלְתִּי נְתָן זֶרַע לְאָחִיו:

γνοὺς δὲ Αυναν ὅτι οὐκ αὐτῷ ἔσται τὸ σπέρμα ἐγίνετο ὅταν εἰσήρχετο πρὸς τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ ἐξέχεεν ἐπὶ τὴν γῆν τοῦ μὴ δοῦναι σπέρμα τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ

9 ܘܝܼܕܲܥ ܐܘܿܢܵܢ ܕܠܹܗ ܠܵܐ ܗܵܘܹ̇ܐ ܙܲܪܥܵܐ: ܘܡܵܐ ܕܥܵܐܹܠ ܗ̄ܘܵܐ ܥܲܠ ܐܲܢ̄ܬܲܬܼ ܐܲܚܘܼܗܝ: ܡܚܲܒܸܿܠ ܗ̄ܘܵܐ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܕܠܵܐ ܢܩܝܼܡ ܙܲܪܥܵܐ ܠܐܲܚܘܼܗܝ.

Ille, sciens non sibi nasci hunc filium, introiens ad uxorem fratris sui semen fundebat in terram, ne proles fratris nomine nasceretur.

Իբրեւ գիտաց Աւնան թէ ոչ լինի նմա զաւակն, լինէր յորժամ մտանէր առ կին եղբօր իւրոյ, հեղոյր զսերմն յերկիր, չտալ զաւակ եղբօր իւրում:

გულისჴმა-ყო ავნან, ვითარმედ არა მისსა იყოს თესლი იგი. და იყო, ვითარცა შევიდა ცოლისა მის ძმისა თჳსისა, დასთხია ქუეყანასა, რათა არა მისცეს თესლი ძმასა თჳსსა. 9 9

9 And Onan knew that the seed should not be his; and it came to pass, when he went in unto his brother's wife, that he spilled it on the ground, lest that he should give seed to his brother.

י. וַיֵּרַע בְּעֵינֵי יְהֹוָה אֲשֶׁר עָשָׂה וַיָּמֶת גַּם אֹתוֹ:

πονηρὸν δὲ ἐφάνη ἐναντίον τοῦ θεοῦ ὅτι ἐποίησεν τοῦτο καὶ ἐθανάτωσεν καὶ τοῦτον

10 ܘܐܸܬܼܒܿܐܸܫ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ ܡܸܕܸܿܡ ܕܲܥܒܲܕ݂: ܘܐܲܡܝܼܬܹܗ ܐܵܦ ܠܹܗ.

Et idcirco occidit et eum Dominus, quod rem detestabilem fecerat.

Եւ չար թուեցաւ առաջի Աստուծոյ գործն զոր արար, եւ սպան եւ զնա եւս:

ბოროტ-უჩნდა წინაშე ღმრთისა საქმე, ესე, რამეთუ ყო ესრეთ, და მოაკუდინა ესეცა უფალმან. 10 10

10 And the thing which he did displeased the LORD: wherefore he slew him also.

יא. וַיֹּאמֶר יְהוּדָה לְתָמָר כַּלָּתוֹ שְׁבִי אַלְמָנָה בֵית אָבִיךְ עַד יִגְדַּל שֵׁלָה בְנִי כִּי אָמַר פֶּן יָמוּת גַּם הוּא כְּאֶחָיו וַתֵּלֶךְ תָּמָר וַתֵּשֶׁב בֵּית אָבִיהָ:

εἶπεν δὲ Ιουδας Θαμαρ τῇ νύμφῃ αὐτοῦ κάθου χήρα ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ πατρός σου ἕως μέγας γένηται Σηλωμ ὁ υἱός μου εἶπεν γάρ μήποτε ἀποθάνῃ καὶ οὗτος ὥσπερ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ ἀπελθοῦσα δὲ Θαμαρ ἐκάθητο ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ πατρὸς αὐτῆς

11 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ ܠܬܼܵܡܵܪ ܟܲܠܬܹܗ: ܬܸܒ݂ܝ ܒܐܲܪܡܠܘܼܬܼܵܐ ܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܟ݂ܝ: ܥܕܲܡܵܐ ܕܢܸܪܒܸܿܐ ܫܹܠܵܐ ܒܹܪܝ: ܡܸܛܠ ܕܐܸܡܲܪ ܕܲܠܡܵܐ ܢܡܘܼܬܼ ܐܵܦ ܗܘܼ ܐܲܝܟ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܘܐܸܙܲܠܬ̤ ܬܵܡܵܪ ܘܝܸܬܼܒܲܬܼ ܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ.

Quam ob rem dixit Iudas Thamar nurui suae: “Esto vidua in domo patris tui, donec crescat Sela filius meus”. Timebat, enim, ne et ipse moreretur sicut fratres eius. Quae abiit et habitavit in domo patris sui.

Եւ ասէ Յուդա ցԹամար նու իւր. Նիստ այրի ի տան հօր քո` մինչեւ եղիցի մեծ Սելովմ որդի իմ. զի ասէր թէ գուցէ եւ նա եւս մեռանիցի որպէս եւ եղբարքն նորա: Գնաց Թամար եւ նստաւ ի տան հօր իւրոյ:

ჰრქუა იუდა თამარს, სძალსა თჳსსა: დაჯედ ქურივად სახლსა შინა მამისა შენისასა, ვიდრემდის განმწჳსნეს სელომ, ძე ჩემი, რამეთუ, თქუა: ნუუკუე მოკუდეს ესეცა, ვითარცა ძმანი მისნი. ხოლო თამარ წარვიდა და დაჯდა სახლსა შინა მამისა თჳსისასა. 11 11

11 Then said Judah to Tamar his daughter in law, Remain a widow at thy father's house, till Shelah my son be grown: for he said, Lest peradventure he die also, as his brethren did. And Tamar went and dwelt in her father's house.

יב. וַיִּרְבּוּ הַיָּמִים וַתָּמָת בַּת שׁוּעַ אֵשֶׁת יְהוּדָה וַיִּנָּחֶם יְהוּדָה וַיַּעַל עַל גֹּזְזֵי צֹאנוֹ הוּא וְחִירָה רֵעֵהוּ הָעֲדֻלָּמִי תִּמְנָתָה:

ἐπληθύνθησαν δὲ αἱ ἡμέραι καὶ ἀπέθανεν Σαυα ἡ γυνὴ Ιουδα καὶ παρακληθεὶς Ιουδας ἀνέβη ἐπὶ τοὺς κείροντας τὰ πρόβατα αὐτοῦ αὐτὸς καὶ Ιρας ὁ ποιμὴν αὐτοῦ ὁ Οδολλαμίτης εἰς Θαμνα

12 ܘܲܣܓܼܝܼܘ ܝܵܘܡܵܬܼܵܐ: ܘܡܝܼܬܲܬܼ ܒܪܲܬܼ ܫܘܿܥ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܲܝܗܘܼܕ݂ܵܐ: ܘܐܸܬܼܒܲܝܲܐ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ: ܘܲܣܠܸܩ ܠܘܵܬܼ ܓܵܙܲܝ̈ ܥܵܢܹ̈ܗ: ܗܘܼ ܘܚܝܼܪܵܐ ܪܵܚܡܹܗ ܥܲܪܠܹܡܵܝܵܐ ܠܬܲܡܢܲܬܼ.

Evolutis autem multis diebus, mortua est filia Sue uxor Iudae. Qui, post luctum consolatione suscepta, ascendebat ad tonsores ovium suarum ipse et Hiras amicus suus Odollamites in Thamnam.

Բազմացան աւուրքն, եւ մեռաւ դուստրն Շաւայ, կին Յուդայ. մխիթարեցաւ Յուդա եւ գնաց ի կտուրս խաշանց իւրոց, ինքն եւ Իրաս հովիւ իւր Ոդողոմացի ի Թամնա:

აღესრულნეს დღენი და მოკუდა სავანა, ცოლი იუდასი, და ნუგეშინის-იცა გლოისაგან იუდა და მივიდა მრისველთა ცხოვართა მისთასა და ირა, მწყემსი იგი ოდოლამელი, თამნად. 12 12

12 And in process of time the daughter of Shuah Judah's wife died; and Judah was comforted, and went up unto his sheepshearers to Timnath, he and his friend Hirah the Adullamite.

יג. וַיֻּגַּד לְתָמָר לֵאמֹר הִנֵּה חָמִיךְ עֹלֶה תִמְנָתָה לָגֹז צֹאנוֹ:

καὶ ἀπηγγέλη Θαμαρ τῇ νύμφῃ αὐτοῦ λέγοντες ἰδοὺ ὁ πενθερός σου ἀναβαίνει εἰς Θαμνα κεῖραι τὰ πρόβατα αὐτοῦ

13 ܘܚܵܘܝܼܘ ܠܬܼܵܡܵܪ ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܵܗܿ: ܗܵܐ ܚܡܘܼܟ݂ܝ ܣܵܠܹܩ ܠܬܲܡܢܲܬܼ ܠܡܸܓܵܙ ܥܵܢܹ̈ܗ.

Nuntiatumque est Thamar quod socer illius ascenderet in Thamnam ad tondendas oves.

Ազդ եղեւ Թամարայ նուոյ նորա`` եւ ասեն. Ահա սկեսրայր քո ելանէ ի Թամնա` կտրել զխաշինս իւր:

და უთხრეს თამარს, სძალსა მისსა, და ჰრქუეს: ესერა, მამამთილი შენი აღვალს თამნად რისვად ცხოვართა თჳსთა ღა ირას, მწყემსი მისი. 13 13

13 And it was told Tamar, saying, Behold thy father in law goeth up to Timnath to shear his sheep.

יד. וַתָּסַר בִּגְדֵי אַלְמְנוּתָהּ מֵעָלֶיהָ וַתְּכַס בַּצָּעִיף וַתִּתְעַלָּף וַתֵּשֶׁב בְּפֶתַח עֵינַיִם אֲשֶׁר עַל דֶּרֶךְ תִּמְנָתָה כִּי רָאֲתָה כִּי גָדַל שֵׁלָה וְהִוא לֹא נִתְּנָה לוֹ לְאִשָּׁה:

καὶ περιελομένη τὰ ἱμάτια τῆς χηρεύσεως ἀφ᾽ ἑαυτῆς περιεβάλετο θέριστρον καὶ ἐκαλλωπίσατο καὶ ἐκάθισεν πρὸς ταῖς πύλαις Αιναν ἥ ἐστιν ἐν παρόδῳ Θαμνα εἶδεν γὰρ ὅτι μέγας γέγονεν Σηλωμ αὐτὸς δὲ οὐκ ἔδωκεν αὐτὴν αὐτῷ γυναῖκα

14 ܘܐܲܥܒܿܪܲܬܼ ܠܒ݂ܘܼܫܝ ܐܲܪܡܠܘܼܬܼܵܗ ܡܸܢܵܗ: ܘܐܸܬܼܟܲܣܝܲܬܼ ܒܲܪܕ݂ܝܼܕ݂ܵܐ ܘܐܸܨܛܲܒܿܬܲܬܼ: ܘܝܸܬܼܒܲܬܼ ܒܦܵܠܫܲܬܼ ܐܘܼܪ̈ܚܵܬܼܵܐ ܕܒ݂ܐܘܼܪܚܵܐ ܕܬܲܡܢܲܬܼ: ܡܸܛܠ ܕܲܚܙܵܬܼ ܕܲܪܒ݂ܵܐ ܫܹܠܵܐ: ܘܗܝܼ ܠܵܐ ܡܸܬܼܝܲܗ̄ܒܵܐ ܠܹܗ.

Quae, depositis viduitatis vestibus, cooperuit se velo et, mutato habitu, sedit in porta Enaim in via, quae ducit Thamnam; eo quod crevisset Sela, et non eum accepisset maritum.

Եւ եհան զհանդերձս այրութեան իւրոյ յինքենէ, արկաւ տեռ եւ զարդարեցաւ, եւ նստաւ առ դրան Ենանու յանցս Թամնայ. զի ետես եթէ մեծ եղեւ Սելովմ, եւ նա ոչ տայր զնա նմա կին:

განიძარცუა თამარ სამოსელი ქურიობისა მისგან და გარემოისხა თერისტროჲ და შეიმკო და დაჯდა იგი ბჭეთა თანა ენანისთა, რომელ არს თანაწარსავალსა თამნასასა, რამეთუ იხილა, ვითარმედ განჰმწჳსნა სელომ, ძე მისი, და მან არა მისცა იგი მას ცოლად. 14 14

14 And she put her widow's garments off from her, and covered her with a vail, and wrapped herself, and sat in an open place, which is by the way to Timnath; for she saw that Shelah was grown, and she was not given unto him to wife.

טו. וַיִּרְאֶהָ יְהוּדָה וַיַּחְשְׁבֶהָ לְזוֹנָה כִּי כִסְּתָה פָּנֶיהָ:

καὶ ἰδὼν αὐτὴν Ιουδας ἔδοξεν αὐτὴν πόρνην εἶναι κατεκαλύψατο γὰρ τὸ πρόσωπον αὐτῆς καὶ οὐκ ἐπέγνω αὐτήν

15 ܘܲܚܙܵܗ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ ܘܚܲܫܒܵܗܿ ܐܲܝܟ ܙܵܢܝܼܬܼܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܟܲܣܝܲܬܼ ܐܲܦܝܹܗܿ.

Quam cum vidisset Iudas, suspicatus est esse meretricem; operuerat enim vultum suum.

Իբրեւ ետես զնա Յուդա, համարեցաւ թէ բոզ իցէ, քանզի ծածկեալ էր զերեսս իւր եւ ոչ ծանեաւ զնա:

და ვითარ იხილა იგი იუდა, აგონა, ვითარმედ მეძავი ნუ იყოს, რამეთუ დაიფარა პირი და ვერ იცნა იგი. 15 15

15 When Judah saw her, he thought her to be an harlot; because she had covered her face.

טז. וַיֵּט אֵלֶיהָ אֶל הַדֶּרֶךְ וַיֹּאמֶר הָבָה נָּא אָבוֹא אֵלַיִךְ כִּי לֹא יָדַע כִּי כַלָּתוֹ הִוא וַתֹּאמֶר מַה תִּתֶּן לִי כִּי תָבוֹא אֵלָי:

ἐξέκλινεν δὲ πρὸς αὐτὴν τὴν ὁδὸν καὶ εἶπεν αὐτῇ ἔασόν με εἰσελθεῖν πρὸς σέ οὐ γὰρ ἔγνω ὅτι ἡ νύμφη αὐτοῦ ἐστιν ἡ δὲ εἶπεν τί μοι δώσεις ἐὰν εἰσέλθῃς πρός με

16 ܘܲܣܛܵܐ ܠܘܵܬܼܵܗ ܠܐܘܼܪܚܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܗ: ܬܵܐ ܐܹܥܘܿܠ ܠܘܵܬܹܟ݂ܝ: ܡܸܛܠ ܕܠܵܐ ܝܵܕܲܥ ܗ̄ܘܵܐ ܕܟܲܠܬܹܗ ܗܝܼ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܹܗ: ܡܵܢܵܐ ܝܵܗܸܒ݂ ܐܲܢ̄ܬܿ ܕܥܵܐܹܠ ܐܲܢ̄ܬ ܠܘܵܬܼܝ.

Declinansque ad eam in via ait: “Veni, coeam tecum”; nesciebat enim quod nurus sua esset. Qua respondente: “Quid mihi dabis, ut fruaris concubitu meo?”,

Խոտորեցաւ առ նա ի ճանապարհէ անտի եւ ասէ. Թոյլ տուր ինձ մտանել առ քեզ: Զի ոչ ծանեաւ թէ նուն նորա իցէ: Եւ նա ասէ. Զի՞նչ տացես ինձ եթէ մտանիցես առ իս:

და მიაქცია მისა გზისა მისგან და ჰრქუა მას: მიტევე მე შესლვად შენდა. რამეთუ ვერ იცნა იგი, ვითარმედ ძის ცოლი მისსა არს. ხოლო მან ჰრქუა მას: რაჲ მომცე მე, უკუეთუ შემოხჳდე ჩემდა. 16 16

16 And he turned unto her by the way, and said, Go to, I pray thee, let me come in unto thee; (for he knew not that she was his daughter in law.) And she said, What wilt thou give me, that thou mayest come in unto me?

יז. וַיֹּאמֶר אָנֹכִי אֲשַׁלַּח גְּדִי עִזִּים מִן הַצֹּאן וַתֹּאמֶר אִם תִּתֵּן עֵרָבוֹן עַד שָׁלְחֶךָ:

ὁ δὲ εἶπεν ἐγώ σοι ἀποστελῶ ἔριφον αἰγῶν ἐκ τῶν προβάτων ἡ δὲ εἶπεν ἐὰν δῷς ἀρραβῶνα ἕως τοῦ ἀποστεῖλαί σε

17 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܸܢܵܐ ܐܹܫܲܕܲܪ ܓܲܕ݂ܝܵܐ ܕܥܸܙܹ̈ܐ ܡ̣ܢ ܥܵܢܵܐ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ: ܐܸܢ ܬܸܬܸܿܠ ܠܝܼ ܡܸܫܟܵܢܵܐ ܥܕܲܡܵܐ ܕܲܡܫܲܕܲܪ ܐܲܢ̄ܬܿ.

dixit: “Mittam tibi haedum de gregibus”. Rursum illa dicente: “Si dederis mihi arrabonem, donec mittas illum”,

Եւ ասէ. Ես տաց ածել քեզ ուլ այծեաց ի խաշանց իմոց: Եւ նա ասէ թէ. Տաս գրաւական մինչեւ տացես ածել:

და იუდა ჰრქუა მას: მე მოგიძღუანო შენ თიკანი თხათა სამწყსოთ. ხოლო მან ჰრქუა მას: მომეც მე წინდი ვიდრე მოძღუანებადმდე შენდა. 17 17

17 And he said, I will send thee a kid from the flock. And she said, Wilt thou give me a pledge, till thou send it?

יח. וַיֹּאמֶר מָה הָעֵרָבוֹן אֲשֶׁר אֶתֶּן לָךְ וַתֹּאמֶר חֹתָמְךָ וּפְתִילֶךָ וּמַטְּךָ אֲשֶׁר בְּיָדֶךָ וַיִּתֶּן לָהּ וַיָּבֹא אֵלֶיהָ וַתַּהַר לוֹ:

ὁ δὲ εἶπεν τίνα τὸν ἀρραβῶνά σοι δώσω ἡ δὲ εἶπεν τὸν δακτύλιόν σου καὶ τὸν ὁρμίσκον καὶ τὴν ῥάβδον τὴν ἐν τῇ χειρί σου καὶ ἔδωκεν αὐτῇ καὶ εἰσῆλθεν πρὸς αὐτήν καὶ ἐν γαστρὶ ἔλαβεν ἐξ αὐτοῦ

18 ܘܐܸܡܲܪ݂: ܡܵܢܵܐ ܡܸܫܟܵܢܵܐ ܐܸܬܸܿܠ ܠܹܟ݂ܝ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ: ܥܹܙܲܩܬܼܵܟ݂ ܘܫܘܼܫܸܦܵܟ݂ ܘܚܘܼܛܪܵܐ ܕܒ݂ܐܝܼܕܲܟ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܵܗܿ ܘܥܲܠ ܠܘܵܬܼܵܗ: ܘܒܸܛܢܲܬܼ ܡܸܢܹܗ.

ait Iudas: “Quid vis tibi pro arrabone dari?”. Respondit: “Sigillum tuum et funiculum et baculum, quem manu tenes”. Et dedit ei. In coitu cum eo mulier concepit

Եւ նա ասէ. Զի՞նչ գրաւական տաց քեզ: Եւ ասէ. Զմատանիդ եւ զգինդդ եւ զգաւազանդ որ ի ձեռին քում. եւ եմուտ առ նա, եւ յղացաւ ի նմանէ:

და იუდა ჰრქუა: რაჲ წინდი მიგცე შენ? ხოლო მან ჰრქუა: ბეჭედი შენნი და მძივი და კუერთხი ეგე, რომელ გაქუს ჴელსა შენსა. და მან მისცა იგი და შევიდა მისა, და მიუდგა მისგან. 18 18

18 And he said, What pledge shall I give thee? And she said, Thy signet, and thy bracelets, and thy staff that is in thine hand. And he gave it her, and came in unto her, and she conceived by him.

יט. וַתָּקָם וַתֵּלֶךְ וַתָּסַר צְעִיפָהּ מֵעָלֶיהָ וַתִּלְבַּשׁ בִּגְדֵי אַלְמְנוּתָהּ:

καὶ ἀναστᾶσα ἀπῆλθεν καὶ περιείλατο τὸ θέριστρον ἀφ᾽ ἑαυτῆς καὶ ἐνεδύσατο τὰ ἱμάτια τῆς χηρεύσεως αὐτῆς

19 ܘܩܵܡܲܬܼ ܘܐܸܙܲܠ̄ܬܼ: ܘܐܲܥܒܿܪܲܬܼ ܪܕ݂ܝܼܕ݂ܵܐ ܡܸܢܵܗ: ܘܠܸܒ݂ܫܲܬܼ ܠܒ݂ܘܼܫܲܝ ܐܲܪܡܠܘܼܬܼܵܗ.

et surgens abiit; depositoque velo, induta est viduitatis vestibus.

Եւ յարեաւ գնաց, եւ եհան ի բաց զձորձն իւր յինքենէ, եւ զգեցաւ զհանդերձն այրութեան իւրոյ:

და იგი აღდგა და მოიძარცვა თერისტრა თავისაგან თჳსისა და შეიმოსა სამოსელი იგი ქურიობისა მისისა. 19 19

19 And she arose, and went away, and laid by her vail from her, and put on the garments of her widowhood.

כ. וַיִּשְׁלַח יְהוּדָה אֶת גְּדִי הָעִזִּים בְּיַד רֵעֵהוּ הָעֲדֻלָּמִי לָקַחַת הָעֵרָבוֹן מִיַּד הָאִשָּׁה וְלֹא מְצָאָהּ:

ἀπέστειλεν δὲ Ιουδας τὸν ἔριφον ἐξ αἰγῶν ἐν χειρὶ τοῦ ποιμένος αὐτοῦ τοῦ Οδολλαμίτου κομίσασθαι τὸν ἀρραβῶνα παρὰ τῆς γυναικός καὶ οὐχ εὗρεν αὐτήν

20 ܘܫܲܕܲܪ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ ܓܲܕ݂ܝܵܐ ܕܥܸܙܹ̈ܐ ܒܝܲܕ݂ ܪܲܚܡܹܗ ܥܲܪܠܹܡܵܝܵܐ: ܠܡܸܣܲܒ݂ ܡܸܫܟܵܢܵܐ ܡ̣ܢ ܐܝܼܕܹܝܗܿ ܕܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܘܠܵܐ ܐܸܫܟܿܚܵܗ.

Misit autem Iudas haedum per amicum suum Odollamitem, ut reciperet pignus, quod dederat mulieri. Qui cum non invenisset eam,

Եւ առաքեաց Յուդա ուլ այծեաց ի ձեռն հովուին իւրոյ Ոդողոմացւոյ առնուլ զգրաւականն ի կնոջէ անտի. եւ ոչ եգիտ զնա:

ხოლო იუდა მიუძღუანა თიკანი თხათაჲ ჴელითა მწყემსისა მის ოდოლამელისათა, რათა მიიღოს წინდი იგი დედაკაცისა მისგან. ხოლო მან არა პოვა იგი 20 20

20 And Judah sent the kid by the hand of his friend the Adullamite, to receive his pledge from the woman's hand: but he found her not.

כא. וַיִּשְׁאַל אֶת אַנְשֵׁי מְקֹמָהּ לֵאמֹר אַיֵּה הַקְּדֵשָׁה הִוא בָעֵינַיִם עַל הַדָּרֶךְ וַיֹּאמְרוּ לֹא הָיְתָה בָזֶה קְדֵשָׁה:

ἐπηρώτησεν δὲ τοὺς ἄνδρας τοὺς ἐκ τοῦ τόπου ποῦ ἐστιν ἡ πόρνη ἡ γενομένη ἐν Αιναν ἐπὶ τῆς ὁδοῦ καὶ εἶπαν οὐκ ἦν ἐνταῦθα πόρνη

21 ܘܫܲܐܸܠ ܠܐ̄ܢܵܫܲܝ̈ ܐܲܬܼܪܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܐܲܝܟܵܐ ܗ̄ܝܼ ܙܵܢܝܼܬܼܵܐ ܕܝܵܬܼܒܵܐ ܒܦܵܠܫܲܬܼ ܐܘܼܪ̈ܚܵܬܼܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܲܝܬ ܗܵܪܟܵܐ ܙܵܢܝܼܬܼܵܐ.

interrogavit homines loci illius: “Ubi est meretrix, quae sedebat in Enaim in via?”. Respondentibus cunctis: “Non fuit in loco isto meretrix”,

Եհարց զարս տեղւոյն եւ ասէ ցնոսա. Ո՞ւր է բոզն որ էր յԵնան ի վերայ ճանապարհիս: Եւ ասեն. չէր աստ ուրեք բոզ:

და ჰკითხა კაცითა მის ადგილისათა: ვითარმედ სადა არს მეძავი იგი, რომელი იყო ენანს გზასა ზედა? 21 21

21 Then he asked the men of that place, saying, Where is the harlot, that was openly by the way side? And they said, There was no harlot in this place.

כב. וַיָּשָׁב אֶל יְהוּדָה וַיֹּאמֶר לֹא מְצָאתִיהָ וְגַם אַנְשֵׁי הַמָּקוֹם אָמְרוּ לֹא הָיְתָה בָזֶה קְדֵשָׁה:

καὶ ἀπεστράφη πρὸς Ιουδαν καὶ εἶπεν οὐχ εὗρον καὶ οἱ ἄνθρωποι οἱ ἐκ τοῦ τόπου λέγουσιν μὴ εἶναι ὧδε πόρνην

22 ܘܲܗܦܲܟ ܠܘܵܬܼ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܵܐ ܐܸܫܟܿܚܵܗܿ: ܘܐܵܦ ܐ̄ܢܵܫܲܝ̈ ܐܲܬܼܪܵܐ ܐܵܡܪܝܼܢ: ܠܲܝܬ ܗܵܪܟܵܐ ܙܵܢܝܼܬܼܵܐ.

reversus est ad Iudam et dixit ei: “Non inveni eam; sed et homines loci illius dixerunt mihi numquam ibi sedisse scortum”.

Եւ դարձաւ առ Յուդա եւ ասէ. Ոչ գտի: Եւ արք տեղւոյն ասեն թէ չիք աստ բոզ:

და მათ ჰრქუეს: არა არს მეძავი აქა. და მიიქცა მწყემსი იგი იუდასა ღა ჰრქუა: არა ვპოვე; და კაცთა მის ადგილისათა თქუეს: არა არს აქა მეძავი. 22 22

22 And he returned to Judah, and said, I cannot find her; and also the men of the place said, that there was no harlot in this place.

כג. וַיֹּאמֶר יְהוּדָה תִּקַּח לָהּ פֶּן נִהְיֶה לָבוּז הִנֵּה שָׁלַחְתִּי הַגְּדִי הַזֶּה וְאַתָּה לֹא מְצָאתָהּ:

εἶπεν δὲ Ιουδας ἐχέτω αὐτά ἀλλὰ μήποτε καταγελασθῶμεν ἐγὼ μὲν ἀπέσταλκα τὸν ἔριφον τοῦτον σὺ δὲ οὐχ εὕρηκας

23 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ: ܬܸܣܲܒ݂ ܠܵܗ: ܕܲܠܡܵܐ ܐܸܗܘܸܐ ܓܘܼܚܟܵܐ: ܗܵܐ ܫܲܕܿܪܹܬܼ ܓܲܕ݂ܝܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܘܐܲܢ̄ܬ ܠܵܐ ܐܸܫܟܲܚܬܵܗ.

Ait Iudas: “Habeat sibi; ne simus in ludibrium. Ego misi haedum, quem promiseram, et tu non invenisti eam”.

Ասէ Յուդա. Նմա լիցի այն, այլ զի մի՛ ծաղր կացցուք. ես ետու տանել զուլդ, եւ դու ոչ գտեր:

და თქუა იუდა: აქუნდინ იგი მას არამედ ნუუკუე მოვიკიცხნეთ, მე, მიუძღუანე თიკანი ესე, ხოლო შენ არა ჰპოვე იგი. 23 23

23 And Judah said, Let her take it to her, lest we be shamed: behold, I sent this kid, and thou hast not found her.

כד. וַיְהִי כְּמִשְׁלשׁ חֳדָשִׁים וַיֻּגַּד לִיהוּדָה לֵאמֹר זָנְתָה תָּמָר כַּלָּתֶךָ וְגַם הִנֵּה הָרָה לִזְנוּנִים וַיֹּאמֶר יְהוּדָה הוֹצִיאוּהָ וְתִשָּׂרֵף:

ἐγένετο δὲ μετὰ τρίμηνον ἀπηγγέλη τῷ Ιουδα λέγοντες ἐκπεπόρνευκεν Θαμαρ ἡ νύμφη σου καὶ ἰδοὺ ἐν γαστρὶ ἔχει ἐκ πορνείας εἶπεν δὲ Ιουδας ἐξαγάγετε αὐτήν καὶ κατακαυθήτω

24 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܬܠܵܬܼܵܐ ܝܵܪܚܝܼܢ: ܘܐܸܬܼܚܵܘܝܼ ܠܲܝܗܘܼܕ݂ܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ: ܙܲܢܝܲܬܼ ܬܵܡܵܪ ܟܲܠܬܼܵܟ: ܘܗܵܐ ܡ̣ܢ ܙܵܢܝܘܼܬܼܵܐ ܒܲܛܢܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ: ܐܲܦܩܘܼܗܿ ܘܬܹܐܩܲܕ݂.

Ecce autem post tres menses nuntiaverunt Iudae dicentes: “Fornicata est Thamar nurus tua et gravida est ex fornicatione”. Dixitque Iudas: “Producite eam, ut comburatur”.

Եւ եղեւ յետ երից ամսոց ազդ եղեւ Յուդայի եւ ասեն. Պոռնկեցաւ նու քո Թամար, եւ ահա յղի է ի պոռնկութենէ: Եւ ասէ Յուդա. Հանէք զնա արտաքս, եւ այրեսցի:

და შემდგომად სამისა თთჳსა უთხრეს იუდას და ჰრქუეს, ვითარმედ ისიძა თამარ, სძალმან შენმან, და მიდგომილ არს იგი სიძვით. თქუა იუდა: გამოიყუანეთ იგი და დაწვით ცეცხლითა. 24 24

24 And it came to pass about three months after, that it was told Judah, saying, Tamar thy daughter in law hath played the harlot; and also, behold, she is with child by whoredom. And Judah said, Bring her forth, and let her be burnt.

כה. הִוא מוּצֵאת וְהִיא שָׁלְחָה אֶל חָמִיהָ לֵאמֹר לְאִישׁ אֲשֶׁר אֵלֶּה לּוֹ אָנֹכִי הָרָה וַתֹּאמֶר הַכֶּר נָא לְמִי הַחֹתֶמֶת וְהַפְּתִילִים וְהַמַּטֶּה הָאֵלֶּה:

αὐτὴ δὲ ἀγομένη ἀπέστειλεν πρὸς τὸν πενθερὸν αὐτῆς λέγουσα ἐκ τοῦ ἀνθρώπου τίνος ταῦτά ἐστιν ἐγὼ ἐν γαστρὶ ἔχω καὶ εἶπεν ἐπίγνωθι τίνος ὁ δακτύλιος καὶ ὁ ὁρμίσκος καὶ ἡ ῥάβδος αὕτη

25 ܘܟܲܕ݂ ܗܸܢܘܿܢ ܡܲܦܩܝܼܢ ܠܵܗ: ܫܵܠܚܵܐ ܠܲܚܡܘܼܗܿ: ܡ̣ܢ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܕܗܵܠܹܝܢ ܕܝܼܠܹܗ ܡܸܢܹܗ ܒܲܛܢܵܐ ܐ̄ܢܵܐ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ: ܐܸܫܬܵܘܕܲܥ ܕܡܿܢ ܗ̄ܝܼ ܥܹܙܲܩܬܼܵܐ ܘܫܘܼܫܸܦܵܐ ܘܚܘܼܛܪܵܐ ܗܵܠܹܝܢ.

Quae cum educeretur ad poenam, misit ad socerum suum dicens: “De viro, cuius haec sunt, concepi; cognosce cuius sit sigillum et funiculus et baculus”.

Եւ մինչդեռ տանէին զնա, առաքեաց առ սկեսրայրն իւր եւ ասէ. Յառնէ ոյր այդ գրաւականք են` յղի եմ ես: Եւ ասէ. Ծանիր ո՞յր իցէ մատանիդ գինդդ եւ գաւազանդ:

და ვითარცა გამოჰყვანდა, მიუვლინა მამამთილსა თჳსსა და ჰრქუა: კაცითა მისგან, რომლისა არს ესე წინდი, მისგან მიდგომილ ვარ; და თქუა: იცან, ვისი არს ბეჭედი ესე და მძივი და კუერთხი. 25 25

25 When she was brought forth, she sent to her father in law, saying, By the man, whose these are, am I with child: and she said, Discern, I pray thee, whose are these, the signet, and bracelets, and staff.

כו. וַיַּכֵּר יְהוּדָה וַיֹּאמֶר צָדְקָה מִמֶּנִּי כִּי עַל כֵּן לֹא נְתַתִּיהָ לְשֵׁלָה בְנִי וְלֹא יָסַף עוֹד לְדַעְתָּהּ:

ἐπέγνω δὲ Ιουδας καὶ εἶπεν δεδικαίωται Θαμαρ ἢ ἐγώ οὗ εἵνεκεν οὐκ ἔδωκα αὐτὴν Σηλωμ τῷ υἱῷ μου καὶ οὐ προσέθετο ἔτι τοῦ γνῶναι αὐτήν

26 ܘܗܘܼ ܐܸܫܬܵܘܕܲܥ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ: ܙܲܟܵܝܵܐ ܗ̄ܝܼ ܡܹܢܝ: ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܠܵܐ ܝܲܗ̄ܒ݂ܬܵܗ ܠܫܹܠܸܵܐ ܒܹܪܝ: ܘܠܵܐ ܐܵܘܣܸܦ ܬܘܼܒ݂ ܠܡܸܕܥܵܗܿ.

Qui, agnitis pignoribus, ait: “Iustior me est, quia non tradidi eam Sela filio meo”. Attamen ultra non cognovit illam.

Ծանեաւ Յուդա եւ ասէ. Արդարացեալ է նա քան զիս. զի ոչ ետու զնա որդւոյ իմում Սելովմայ. եւ ոչ եւս յաւել գիտել զնա:

ხოლო იუდა იცნა იგი და თქუა: მართალ არს თამარ, ვიდრე-ღა მე რამეთუ არა მივეც სელომს, ძესა ჩემსა. და არღარა შესძინა მერმე ცნობად მისა. 26 26

26 And Judah acknowledged them, and said, She hath been more righteous than I; because that I gave her not to Shelah my son. And he knew her again no more.

כז. וַיְהִי בְּעֵת לִדְתָּהּ וְהִנֵּה תְאוֹמִים בְּבִטְנָהּ:

ἐγένετο δὲ ἡνίκα ἔτικτεν καὶ τῇδε ἦν δίδυμα ἐν τῇ γαστρὶ αὐτῆς

27 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܙܒܲܢ ܡܵܘܠܵܕ݂ܵܗܿ: ܘܗܵܐ ܬܐܵܡܹ̈ܐ ܒܟܲܪܣܵܗܿ.

Instante autem partu, apparuerunt gemini in utero; atque in ipsa effusione infantium unus protulit manum, in qua obstetrix ligavit coccinum dicens:

Եւ եղեւ իբրեւ ծնանէր, եւ էին երկու որդիք յորովայնի նորա:

და იყო, რაჟამს შობდა იგი, იყვნეს მარჩბივნი მუცელსა მისსა. და შობასა მისსა ერთმან მან პირველ გამოყო ჴელი მისი. მოიღო ამქუმელმან და გამოაბა მეწამული ჴელსა მისსა. 27 27

27 And it came to pass in the time of her travail, that, behold, twins were in her womb.

כח. וַיְהִי בְלִדְתָּהּ וַיִּתֶּן יָד וַתִּקַּח הַמְיַלֶּדֶת וַתִּקְשֹׁר עַל יָדוֹ שָׁנִי לֵאמֹר זֶה יָצָא רִאשֹׁנָה:

ἐγένετο δὲ ἐν τῷ τίκτειν αὐτὴν ὁ εἷς προεξήνεγκεν τὴν χεῖρα λαβοῦσα δὲ ἡ μαῖα ἔδησεν ἐπὶ τὴν χεῖρα αὐτοῦ κόκκινον λέγουσα οὗτος ἐξελεύσεται πρότερος

28 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܕܟܲܕ݂ ܝܵܠܕܵܐ ܝܲܗ̄ܒ݂ ܐܝܼܕܹܗ: ܢܸܣܒܲܬܼ ܚܲܝܬܼܵܐ ܚܘܼܛܵܐ ܕܲܙܚܘܿܪܝܼܬܼܵܐ: ܘܩܲܛܪܲܬܼ ܥܲܠ ܐܝܼܕܹܗ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܗܵܢܵܐ ܢܸܦܘܿܩ ܩܲܕ݂ܡܵܝܑܬܼ.

“Iste egressus est prior”.

Եւ եղեւ ի ժամանակի ծննդեան նորա, մին յառաջագոյն եհան զձեռն իւր. եւ առ ծնուցիչն` կապեաց կարմիր ի ձեռն նորա, եւ ասէ. Նախ սա եկեսցէ:

და თქუა: ესე გამოვიდეს პირველად. 28 28

28 And it came to pass, when she travailed, that the one put out his hand: and the midwife took and bound upon his hand a scarlet thread, saying, This came out first.

כט. וַיְהִי כְּמֵשִׁיב יָדוֹ וְהִנֵּה יָצָא אָחִיו וַתֹּאמֶר מַה פָּרַצְתָּ עָלֶיךָ פָּרֶץ וַיִּקְרָא שְׁמוֹ פָּרֶץ:

ὡς δὲ ἐπισυνήγαγεν τὴν χεῖρα καὶ εὐθὺς ἐξῆλθεν ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ ἡ δὲ εἶπεν τί διεκόπη διὰ σὲ φραγμός καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Φαρες

29 ܘܟܲܕ݂ ܐܲܗܦܸܟ ܐܝܼܕܹܗ ܢܦܲܩ ܐܲܚܘܼܗܝ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ: ܡܵܐ ܐܸܬܿܬܲܪܥܲܬܼ ܥܠܲܝܟ ܬܘܼܪܥܬܼܵܐ: ܘܲܩܪܲܬܼ ܫܡܹܗ ܦܲܪܨ.

Illo vero retrahente manum, egressus est frater eius; dixitque mulier: “Qualem rupisti tibi rupturam?”. Et ob hanc causam vocatum est nomen eius Phares (id est Ruptura).

Իբրեւ ամփոփեաց զձեռն անդրէն, եկն ել վաղվաղակի եղբայր նորա. եւ նա ասէ. Զի՞ է զի խրամատեցաւ վասն քո ցանգ``: Եւ կոչեաց զանուն նորա Փարէս:

და ვითარცა შეყო ჴელი მისი, მეყსეულად გამოვიდა ძმაჲ მისი და აღმქუმელმან თქუა: რაჲსა განეღო შენთჳს ღობე? და უწოდა სახელი მისი ფარეზ. 29 29

29 And it came to pass, as he drew back his hand, that, behold, his brother came out: and she said, How hast thou broken forth? this breach be upon thee: therefore his name was called Pharez.

ל. וְאַחַר יָצָא אָחִיו אֲשֶׁר עַל יָדוֹ הַשָּׁנִי וַיִּקְרָא שְׁמוֹ זָרַח:

καὶ μετὰ τοῦτο ἐξῆλθεν ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ ἐφ᾽ ᾧ ἦν ἐπὶ τῇ χειρὶ αὐτοῦ τὸ κόκκινον καὶ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ζαρα

30 ܘܒ݂ܵܬܸܪܟܸܿܢ ܢܦܲܩ ܐܲܚܘܼܗܝ ܕܥܲܠ ܐܝܼܕܹܗ ܚܘܼܛܵܐ ܕܲܙܚܘܿܪܝܼܬܼܵܐ: ܘܲܩܪܲܬܼ ܫܡܹܗ ܙܲܪܚ.

Postea egressus est frater eius, in cuius manu erat coccinum; qui appellatus est Zara (id est Ortus solis).

Եւ յետոյ եկն ել եղբայր նորա, յորոյ ձեռին կապեալ էր զկարմիրն, եւ կոչեաց զանուն նորա Զարա:

და მისა შემდგომად გამოვიდა ძმაჲ მისი, რომლისსა იყო ჴელსა მისსა ზედა მეწამული და უწოდა სახელი მისი ზარა. 30 30

30 And afterward came out his brother, that had the scarlet thread upon his hand: and his name was called Zarah.

לט

ΛΘʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܠܛ

Cap. 39

ԳԼ. ԼԹ

თავი ოცდამეცხრამეტე

א. וְיוֹסֵף הוּרַד מִצְרָיְמָה וַיִּקְנֵהוּ פּוֹטִיפַר סְרִיס פַּרְעֹה שַׂר הַטַּבָּחִים אִישׁ מִצְרִי מִיַּד הַיִּשְׁמְעֵאלִים אֲשֶׁר הוֹרִדֻהוּ שָׁמָּה:

Ιωσηφ δὲ κατήχθη εἰς Αἴγυπτον καὶ ἐκτήσατο αὐτὸν Πετεφρης ὁ εὐνοῦχος Φαραω ἀρχιμάγειρος ἀνὴρ Αἰγύπτιος ἐκ χειρὸς Ισμαηλιτῶν οἳ κατήγαγον αὐτὸν ἐκεῖ

1 ܘܲܠܝܵܘܣܸܦ ܐܲܚܬܼܘܼܗܝ ܡܸܕ݂ܝܵܢܵܝܹ̈ܐ ܠܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܙܲܒ݂ܢܹܗ ܦܘܿܛܝܼܦܲܪ ܡܗܲܝܡܢܵܐ ܪܲܒ ܕܲܚܫܹ̈ܐ ܕܦܸܪܥܘܿܢ: ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܡܸܨܪܵܝܵܐ: ܡ̣ܢ ܐܝܼܕ݂ܵܐ ܕܥܲܪ̈ܒ݂ܵܝܹܐ ܕܐܲܚܬܼܘܼܗܝ ܠܬܲܡܵܢ.

Igitur Ioseph ductus est in Aegyptum; emitque eum Pu tiphar eunuchus pharaonis, princeps satellitum, vir Aegyptius, de manu Ismaelitarum, a quibus perductus erat.

Եւ զՅովսէփ իջուցին յԵգիպտոս, եւ գնեաց զնա Պետափրէս ներքինի փարաւոնի, դահճապետ, այր Եգիպտացի, ի ձեռաց Իսմայելացւոցն որք իջուցին զնա անդր:

ხოლო იოსებ შთაიყუანეს ეგჳპტედ და მიიყიდა იგი პეტეფრი, საჭურისმან ფარაოსმან, მზარაულთა მთავარმან, კაცმან ეგჳპტელმან, ჴელთაგან ისმაელიტელთასა, რომელთა შთაიყვანეს იგი მუნ. 1 1

1 And Joseph was brought down to Egypt; and Potiphar, an officer of Pharaoh, captain of the guard, an Egyptian, bought him of the hands of the Ishmeelites, which had brought him down thither.

ב. וַיְהִי יְהֹוָה אֶת יוֹסֵף וַיְהִי אִישׁ מַצְלִיחַ וַיְהִי בְּבֵית אֲדֹנָיו הַמִּצְרִי:

καὶ ἦν κύριος μετὰ Ιωσηφ καὶ ἦν ἀνὴρ ἐπιτυγχάνων καὶ ἐγένετο ἐν τῷ οἴκῳ παρὰ τῷ κυρίῳ τῷ Αἰγυπτίῳ

2 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܥܲܡ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܡܲܨܠܲܚ ܒܹܝܬܼ ܡܵܪܹܗ ܡܸܨܪܵܝܵܐ.

Fuitque Dominus cum eo, et erat vir in cunctis prospere agens habitabatque in domo domini sui.

Եւ էր Տէր ընդ Յովսեփայ, եւ էր այր աջողակ, եւ եղեւ ի տան տեառն իւրոյ յԵգիպտոս:

და იყო უფალი იოსების თანა. და იყო კაც მაგებელ, და იყო სახლსა შინა კაცისა მის ეგჳპტელისა წინაშე. 2 2

2 And the LORD was with Joseph, and he was a prosperous man; and he was in the house of his master the Egyptian.

ג. וַיַּרְא אֲדֹנָיו כִּי יְהֹוָה אִתּוֹ וְכֹל אֲשֶׁר הוּא עֹשֶׂה יְהֹוָה מַצְלִיחַ בְּיָדוֹ:

ᾔδει δὲ ὁ κύριος αὐτοῦ ὅτι κύριος μετ᾽ αὐτοῦ καὶ ὅσα ἂν ποιῇ κύριος εὐοδοῖ ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ

3 ܘܲܚܙܵܐ ܡܵܪܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ ܥܲܡܹܗ: ܘܟ݂ܠ ܕܥܵܒܸܕ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܡܲܨܠܲܚ ܒܐܝܼܕܹܗ.

Qui optime noverat esse Dominum cum eo et omnia, quae gereret, ab eo dirigi in manu illius.

Իբրեւ`` գիտաց տէրն նորա թէ Տէր ընդ նմա է, եւ զամենայն զինչ եւ առնէր` Տէր յաջողէր ի ձեռս նորա:

ხოლო იცოდა უფალმან მისმან, რამეთუ ღმერთი იყო მის თანა, და რაოდენსა-რას იქმს, უფალი წარმართებს ჴელთა შინა მისთა. 3 3

3 And his master saw that the LORD was with him, and that the LORD made all that he did to prosper in his hand.

ד. וַיִּמְצָא יוֹסֵף חֵן בְּעֵינָיו וַיְשָׁרֶת אֹתוֹ וַיַּפְקִדֵהוּ עַל בֵּיתוֹ וְכָל יֶשׁ לוֹ נָתַן בְּיָדוֹ:

καὶ εὗρεν Ιωσηφ χάριν ἐναντίον τοῦ κυρίου αὐτοῦ εὐηρέστει δὲ αὐτῷ καὶ κατέστησεν αὐτὸν ἐπὶ τοῦ οἴκου αὐτοῦ καὶ πάντα ὅσα ἦν αὐτῷ ἔδωκεν διὰ χειρὸς Ιωσηφ

4 ܘܐܸܫܟܲܚ ܝܵܘܣܸܦ ܪ̈ܲܚܡܹܐ ܒܥܲܝܢܵܘܗܝ ܘܫܲܡܫܹܗ: ܘܐܲܫܠܛܹܗ ܥܲܠ ܒܲܝܬܹܿܗ: ܘܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܹܗ ܝܲܗ̄ܒ݂ ܒܐܝܼܕ݂ܵܘܗܝ.

Invenitque loseph gratiam coram domino suo et ministrabat ei. Et factum est, postquam praeposuit eum domui suae et omnia, quae possidebat, tradidit in manum eius,

Եւ եգիտ Յովսէփ շնորհս առաջի տեառն իւրոյ, զի հաճոյ էր նմա. եւ կացոյց զնա ի վերայ տան իւրոյ, եւ զամենայն ինչ որ իւր էր` ետ ի ձեռս Յովսեփայ:

და პოვა იოსებ მადლი წინაშე უფლისა თჳსისა და სათნო-ეყო იგი მას. და დაადგინა იგი სახლსა ზედა თჳსსა და ყოველივე რაჲცა იყო, მისცა ჴელთა იოსებისთა, და იყო შემდგომად დადგინებისა მისისა სახლსა ზედა მისსა, რაჲცა იყო მისი, აკურთხონ სახლი ეგჳპტელისა მის იოსებისათჳს. 4 4

4 And Joseph found grace in his sight, and he served him: and he made him overseer over his house, and all that he had he put into his hand.

ה. וַיְהִי מֵאָז הִפְקִיד אֹתוֹ בְּבֵיתוֹ וְעַל כָּל אֲשֶׁר יֶשׁ לוֹ וַיְבָרֶךְ יְהֹוָה אֶת בֵּית הַמִּצְרִי בִּגְלַל יוֹסֵף וַיְהִי בִּרְכַּת יְהֹוָה בְּכָל אֲשֶׁר יֶשׁ לוֹ בַּבַּיִת וּבַשָּׂדֶה:

ἐγένετο δὲ μετὰ τὸ κατασταθῆναι αὐτὸν ἐπὶ τοῦ οἴκου αὐτοῦ καὶ ἐπὶ πάντα ὅσα ἦν αὐτῷ καὶ ηὐλόγησεν κύριος τὸν οἶκον τοῦ Αἰγυπτίου διὰ Ιωσηφ καὶ ἐγενήθη εὐλογία κυρίου ἐν πᾶσιν τοῖς ὑπάρχουσιν αὐτῷ ἐν τῷ οἴκῳ καὶ ἐν τῷ ἀγρῷ

5 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܙܲܒ݂ܢܵܐ ܕܐܲܫܠܛܹܗ ܥܲܠ ܒܲܝܬܹܿܗ: ܘܥܲܠ ܟܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܹܗ: ܒܵܪܸܟ ܡܵܪܝܵܐ ܠܒܲܝܬܹܿܗ ܕܡܸܨܪܵܝܵܐ ܡܸܛܠ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܲܗܘܵܬܼ ܒܘܼܪܟܿܬܹܗ ܕܡܵܪܝܵܐ ܒܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܹܗ ܒܒܲܝܬܵܐ ܘܲܒ݂ܚܲܩܠܵܐ.

benedixit Dominus domui Aegyptii propter Ioseph, et benedictio Domini erat in omni possessione eius tam in aedibus quam in agris.

Եւ եղեւ յետ կացուցանելոյ զնա ի վերայ տան իւրոյ եւ ի վերայ ամենայն իրիք որ ինչ էր նորա, եւ օրհնեաց Տէր զտուն Եգիպտացւոյն վասն Յովսեփայ. եւ եղեւ օրհնութիւն Տեառն ի վերայ ամենայն ընչից նորա ի տան եւ յանդի:

და იყო კურთხევაჲ უფლისაჲ ყოველთა ზედა მონაგებთა მისთა. სახლსა შინა და აგარაკსა. და მისცა ყოველივე, რაჲცა იყო მისი, ჴელთა იოსებისთა. 5 5

5 And it came to pass from the time that he had made him overseer in his house, and over all that he had, that the LORD blessed the Egyptian's house for Joseph's sake; and the blessing of the LORD was upon all that he had in the house, and in the field.

ו. וַיַּעֲזֹב כָּל אֲשֶׁר לוֹ בְּיַד יוֹסֵף וְלֹא יָדַע אִתּוֹ מְאוּמָה כִּי אִם הַלֶּחֶם אֲשֶׁר הוּא אוֹכֵל וַיְהִי יוֹסֵף יְפֵה תֹאַר וִיפֵה מַרְאֶה:

καὶ ἐπέτρεψεν πάντα ὅσα ἦν αὐτῷ εἰς χεῖρας Ιωσηφ καὶ οὐκ ᾔδει τῶν καθ᾽ ἑαυτὸν οὐδὲν πλὴν τοῦ ἄρτου οὗ ἤσθιεν αὐτός καὶ ἦν Ιωσηφ καλὸς τῷ εἴδει καὶ ὡραῖος τῇ ὄψει σφόδρα

6 ܘܲܫܒܲܩ ܟܠ ܡܸܕܸܡ ܕܐܝܼܬܼ ܠܹܗ ܒܝܲܕ݂ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܠܵܐ ܝܼܕܲܥ ܥܲܡܹܗ ܡܸܕܸܿܡ: ܐܸܠܵܐ ܐܸܢ ܠܲܚܡܵܐ ܕܐܵܟܹܠ ܗ̄ܘܵܐ: ܘܝܵܘܣܸܦ ܫܲܦܝܼܪ ܗ̄ܘܵܐ ܚܸܙܘܹܗ ܘܝܵܐܹܐ ܩܘܼܒ݂ܠܠܹܗ.

Et reliquit omnia, quae possidebat, in manu Ioseph nec cum eo quidquam aliud noverat nisi panem, quo vescebatur. Erat autem Ioseph pulchra facie et decorus aspectu.

Եւ եթող զամենայն որ ինչ իւր էր` ի ձեռս Յովսեփայ. եւ ոչ գիտէր զամենայն որ ինչ կայր ի տան իւրում, բայց միայն զհացն զոր ուտէր: Եւ էր Յովսէփ ազնիւ երեսօք եւ գեղեցիկ տեսլեամբ յոյժ:

და არღარა იცოდა, რასა იქმოდა იოსებ, გარნა პური, რომელ ჭამის მან. და იყო იოსებ კეთილ სახითა, შუენიერ ქმნულობითა. 6 6

6 And he left all that he had in Joseph's hand; and he knew not ought he had, save the bread which he did eat. And Joseph was a goodly person, and well favoured.

ז. וַיְהִי אַחַר הַדְּבָרִים הָאֵלֶּה וַתִּשָּׂא אֵשֶׁת אֲדֹנָיו אֶת עֵינֶיהָ אֶל יוֹסֵף וַתֹּאמֶר שִׁכְבָה עִמִּי:

καὶ ἐγένετο μετὰ τὰ ῥήματα ταῦτα καὶ ἐπέβαλεν ἡ γυνὴ τοῦ κυρίου αὐτοῦ τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῆς ἐπὶ Ιωσηφ καὶ εἶπεν κοιμήθητι μετ᾽ ἐμοῦ

7 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ: ܐܲܪܡܝܲܬܼ ܐܲܢ̄ܬܲܬܼ ܡܵܪܹܗ ܥܲܝܢܵܗ ܥܲܠ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܹܗ: ܕܡܸܟ ܥܲܡܝ.

Post haec ergo iniecit uxor domini eius oculos suos in Ioseph et ait: “Dormi mecum”.

Եւ եղեւ յետ բանիցս այսոցիկ եւ արկ կին տեառն իւրոյ զաչս իւր ի վերայ Յովսեփայ, եւ ասէ ցնա. Քունեա ընդ իս:

და იყო შემდგომად სიტყჳსა ამის, თუალ-აგნა ცოლმან უფლისა თჳსისამან იოსებს და ჰრქუა მას: დაწევ ჩემ თანა. 7 7

7 And it came to pass after these things, that his master's wife cast her eyes upon Joseph; and she said, Lie with me.

ח. וַיְמָאֵן וַיֹּאמֶר אֶל אֵשֶׁת אֲדֹנָיו הֵן אֲדֹנִי לֹא יָדַע אִתִּי מַה בַּבָּיִת וְכֹל אֲשֶׁר יֶשׁ לוֹ נָתַן בְּיָדִי:

ὁ δὲ οὐκ ἤθελεν εἶπεν δὲ τῇ γυναικὶ τοῦ κυρίου αὐτοῦ εἰ ὁ κύριός μου οὐ γινώσκει δι᾽ ἐμὲ οὐδὲν ἐν τῷ οἴκῳ αὐτοῦ καὶ πάντα ὅσα ἐστὶν αὐτῷ ἔδωκεν εἰς τὰς χεῖράς μου

8 ܘܠܵܐ ܨܒ݂ܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܐܲܢ̄ܬܲܬܼ ܡܵܪܹܗ: ܗܵܐ ܡܵܪܝ ܠܵܐ ܝܵܕܲܥ ܥܲܡܝ ܡܵܢܵܐ ܐܝܼܬܼ ܒܒܲܝܬܹܿܗ: ܘܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܹܗ ܐܲܫܠܸܛ ܒܐܝܼܕܲܝ.

Qui nequaquam acquiescens dixit ad eam: “Ecce dominus meus, omnibus mihi traditis, non curat de ulla re in domo sua,

Եւ նա ոչ կամեցաւ, եւ ասէ ցկին տեառն իւրոյ. Զի եթէ տէր իմ ոչ ճանաչէ ինչ ի տան իւրում վասն իմ``. եւ զամենայն ինչ ետ ի ձեռս իմ:

ხოლო მან არა ინება და ჰრქუა ცოლსა მას უფლისა თჳსისასა: უკუეთუ უფალმან ჩემმან არა უწყის ჩემთჳს სახლსა შინა მისსა. 8 8

8 But he refused, and said unto his master's wife, Behold, my master wotteth not what is with me in the house, and he hath committed all that he hath to my hand;

ט. אֵינֶנּוּ גָדוֹל בַּבַּיִת הַזֶּה מִמֶּנִּי וְלֹא חָשַׂךְ מִמֶּנִּי מְאוּמָה כִּי אִם אוֹתָךְ בַּאֲשֶׁר אַתְּ אִשְׁתּוֹ וְאֵיךְ אֶעֱשֶׂה הָרָעָה הַגְּדֹלָה הַזֹּאת וְחָטָאתִי לֵאלֹהִים:

καὶ οὐχ ὑπερέχει ἐν τῇ οἰκίᾳ ταύτῃ οὐθὲν ἐμοῦ οὐδὲ ὑπεξῄρηται ἀπ᾽ ἐμοῦ οὐδὲν πλὴν σοῦ διὰ τὸ σὲ γυναῖκα αὐτοῦ εἶναι καὶ πῶς ποιήσω τὸ ῥῆμα τὸ πονηρὸν τοῦτο καὶ ἁμαρτήσομαι ἐναντίον τοῦ θεοῦ

9 ܘܠܲܝܬ ܕܪܲܒ ܒܒܲܝܬܵܐ ܗܵܢܵܐ ܡܹܢܝ: ܘܠܵܐ ܚܣܲܟ ܡܹܢܝ ܡܕܸܿܡ: ܐܸܠܵܐ ܐܸܢ ܠܹܟ݂ܝ ܕܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܐܲܢ̄ܬܿܝ: ܘܐܲܝܟܲܢܵܐ ܐܸܥܒܸܿܕ ܒܝܼܫܬܵܐ ܗܵܕܹܐ ܪܲܒܬܼܵܐ: ܘܐܸܚܛܸܐ ܠܐܲܠܵܗܵܐ.

nec quisquam maior est in domo hac quam ego, et nihil mihi subtraxit praeter te, quae uxor eius es. Quomodo ergo possum malum hoc magnum facere et peccare in Deum?”.

եւ չիք ինչ ի տան աստ որ մեծ է քան զիս. եւ չիք ինչ զատեալ յինէն բայց ի քէն` զի կին նորա ես. եւ զիա՞րդ առնիցեմ զբանդ զայդ զչար եւ զմեծ, եւ մեղանչիցեմ առաջի Աստուծոյ:

და ყოველივე, რაჲცა არს მისი, მომცა ჴელთა ჩემთა და არარაჲთ ვინ მმატს მე სახლსა ამას შინა და არცა გარეშე, რაჲ არს ჴელსა ჩემსა, არცა თჳნიერ ხოლო შენსა, რამეთუ ცოლი ხარ შენ მისი, და ვითარ ვქმნე საქმე ბოროტი და ვცოდო წინაშე ღმრთისა? 9 9

9 There is none greater in this house than I; neither hath he kept back any thing from me but thee, because thou art his wife: how then can I do this great wickedness, and sin against God?

י. וַיְהִי כְּדַבְּרָהּ אֶל יוֹסֵף יוֹם יוֹם וְלֹא שָׁמַע אֵלֶיהָ לִשְׁכַּב אֶצְלָהּ לִהְיוֹת עִמָּהּ:

ἡνίκα δὲ ἐλάλει τῷ Ιωσηφ ἡμέραν ἐξ ἡμέρας καὶ οὐχ ὑπήκουσεν αὐτῇ καθεύδειν μετ᾽ αὐτῆς τοῦ συγγενέσθαι αὐτῇ

10 ܘܟܲܕ݂ ܐܵܡܪܵܐ ܗ̄ܘܵܬܼ ܠܹܗ ܟܠܝܘܿܡ: ܘܠܵܐ ܫܵܡܲܥ ܗ̄ܘܵܐ ܠܵܗ: ܠܡܸܕ݂ܡܲܟ ܠܘܵܬܼܵܗ ܘܲܠܡܸܗܘܵܐ ܥܲܡܵܗ.

Huiuscemodi verbis per singulos dies et mulier molesta erat adulescenti, et ille recusabat stuprum.

Եւ եղեւ իբրեւ խօսէր ընդ Յովսեփայ օր ըստ օրէ, եւ ոչ անսայր քունել ընդ նմա, եւ ոչ հուպ լինել:

და რაჟამს ეტყჳნ იგი დღითი დღედ, არა ერჩდა იოსებ დაწოლად მის თანა და თანა-ყოფად მას. 10 10

10 And it came to pass, as she spake to Joseph day by day, that he hearkened not unto her, to lie by her, or to be with her.

יא. וַיְהִי כְּהַיּוֹם הַזֶּה וַיָּבֹא הַבַּיְתָה לַעֲשׂוֹת מְלַאכְתּוֹ וְאֵין אִישׁ מֵאַנְשֵׁי הַבַּיִת שָׁם בַּבָּיִת:

ἐγένετο δὲ τοιαύτη τις ἡμέρα εἰσῆλθεν Ιωσηφ εἰς τὴν οἰκίαν ποιεῖν τὰ ἔργα αὐτοῦ καὶ οὐθεὶς ἦν τῶν ἐν τῇ οἰκίᾳ ἔσω

11 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܒܚܲܕ݂ ܡ̣ܢ ܝܵܘܡܵܬܼܵܐ: ܘܥܲܠ ܝܵܘܣܸܦ ܠܒܲܝܬܵܐ ܠܡܸܥܒܲܕ݂ ܥܒ݂ܵܕ݂ܵܐ: ܘܠܲܝܬ ܐ̄ܢܵܫ ܡ̣ܢ ܐ̄ܢܵܫܲܝ̈ ܒܲܝܬܵܐ ܬܲܡܵܢ ܒܒܲܝܬܵܐ.

Accidit autem quadam die, ut intraret Ioseph domum et opus suum absque arbitris faceret;

Եւ եղեւ օր ինչ այնպիսի, մտեալ Յովսէփ ի տունն գործել զգործ ինչ իւր. եւ ոչ ոք էր անդ յընտանեաց անտի ի ներքս:

და იყო ეგე ვითარ რაჲმე დღე და შევიდა იოსებ სახიდ საქმედ საქმესა თჳსსა, და არა ვინ იყო სახლსა მას შინა. 11 11

11 And it came to pass about this time, that Joseph went into the house to do his business; and there was none of the men of the house there within.

יב. וַתִּתְפְּשֵׂהוּ בְּבִגְדוֹ לֵאמֹר שִׁכְבָה עִמִּי וַיַּעֲזֹב בִּגְדוֹ בְּיָדָהּ וַיָּנָס וַיֵּצֵא הַחוּצָה:

καὶ ἐπεσπάσατο αὐτὸν τῶν ἱματίων λέγουσα κοιμήθητι μετ᾽ ἐμοῦ καὶ καταλιπὼν τὰ ἱμάτια αὐτοῦ ἐν ταῖς χερσὶν αὐτῆς ἔφυγεν καὶ ἐξῆλθεν ἔξω

12 ܘܐܸܚܲܕ݂ܬܹܗ ܒܲܠܒ݂ܵܫܹܗ: ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܹܗ: ܕܡܸܟ ܥܲܡܝ: ܘܫܲܒ݂ܩܹܗ ܠܒ݂ܵܫܹܗ ܒܐܝܼܕܹܝܼ̈ܗܿ ܘܲܥܪܲܩ ܢܦܲܩ ܠܹܗ ܠܫܘܼܩܵܐ.

illa, apprehensa lacinia vestimenti eius, dixit: “Dormi mecum”. Qui, relicto in manu illius pallio, fugit et egressus est foras.

Բուռն եհար զձորձոց նորա եւ ասէ. Ննջեա ընդ իս: Եւ նորա թողեալ զձորձս իւր ի ձեռս նորա, եւ փախեաւ եւ ել արտաքս:

შებმა-უყო სამოსელსა მისსა და ეტყოდა: დაწევ ჩემ თანა. ხოლო იოსებ მიუტევა სამოსელი თჳსი ჴელთა მისთა და ივლტოდა და განვიდა გარე. 12 12

12 And she caught him by his garment, saying, Lie with me: and he left his garment in her hand, and fled, and got him out.

יג. וַיְהִי כִּרְאוֹתָהּ כִּי עָזַב בִּגְדוֹ בְּיָדָהּ וַיָּנָס הַחוּצָה:

καὶ ἐγένετο ὡς εἶδεν ὅτι κατέλιπεν τὰ ἱμάτια αὐτοῦ ἐν ταῖς χερσὶν αὐτῆς καὶ ἔφυγεν καὶ ἐξῆλθεν ἔξω

13 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܕܟܲܕ݂ ܚܙܵܬܼ ܕܫܲܒ݂ܩܹܗ ܠܒ݂ܵܫܹܗ ܒܐܝܼܕܹܝܼ̈ܗܿ: ܘܲܥܪܲܩ ܠܫܘܼܩܵܐ.

Cumque vidisset illum mulier vestem reliquisse in manibus suis et fugisse foras,

Եւ եղեւ իբրեւ ետես եթէ եթող զձորձս իւր ի ձեռս նորա եւ փախեաւ ել արտաքս:

და ვითარცა იხილა, რამეთუ დაუტევა სამოსელი მისი ჴელთა მისთა და ივლტოდა და განვიდა გარე. 13 13

13 And it came to pass, when she saw that he had left his garment in her hand, and was fled forth,

יד. וַתִּקְרָא לְאַנְשֵׁי בֵיתָהּ וַתֹּאמֶר לָהֶם לֵאמֹר רְאוּ הֵבִיא לָנוּ אִישׁ עִבְרִי לְצַחֶק בָּנוּ בָּא אֵלַי לִשְׁכַּב עִמִּי וָאֶקְרָא בְּקוֹל גָּדוֹל:

καὶ ἐκάλεσεν τοὺς ὄντας ἐν τῇ οἰκίᾳ καὶ εἶπεν αὐτοῖς λέγουσα ἴδετε εἰσήγαγεν ἡμῖν παῖδα Εβραῖον ἐμπαίζειν ἡμῖν εἰσῆλθεν πρός με λέγων κοιμήθητι μετ᾽ ἐμοῦ καὶ ἐβόησα φωνῇ μεγάλῃ

14 ܩܪܵܬܼ ܠܐ̄ܢܵܫܲܝ̈ ܒܲܝܬܵܗ ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܗܘܿܢ: ܚܙܵܘ ܕܐܲܝܬܿܝܼ ܠܲܢ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܥܸܒ݂ܪܵܝܵܐ ܠܡܸܓܼܚܲܟ ܥܠܲܝܢ: ܥܲܠ ܥܠܲܝ ܠܡܸܕ݂ܡܲܟ ܥܲܡܝ: ܘܲܩܥܹܝܬ̤ ܒܩܵܠܵܐ ܪܵܡܵܐ.

vocavit homines domus suae et ait ad eos: “En introduxit virum Hebraeum, ut illuderet nobis; ingressus est ad me, ut coiret mecum. Cumque ego succlamassem,

կոչեաց զընտանիս տանն եւ ասէ. Տեսէք զի ած մեզ ծառայ Եբրայեցի խաղ առնել զմեզ. եմուտ առ իս եւ ասէ, Ննջեա ընդ իս. եւ ես աղաղակեցի ի ձայն բարձր:

მოუწოდა, რომელნი-იგი იყვნეს სახლსა შინა, და ეტყოდა მათ და ჰრქუა: იხილეთ აწ, რამეთუ შემომგუარა ჩუენ მონაჲ ებრაელი საკიცხევად ჩუენდა: შემოვიდა დაწოლად ჩემ თანა. და მე ღაღად-ვყავ ჴმითა დიდითა. 14 14

14 That she called unto the men of her house, and spake unto them, saying, See, he hath brought in an Hebrew unto us to mock us; he came in unto me to lie with me, and I cried with a loud voice:

טו. וַיְהִי כְשָׁמְעוֹ כִּי הֲרִימֹתִי קוֹלִי וָאֶקְרָא וַיַּעֲזֹב בִּגְדוֹ אֶצְלִי וַיָּנָס וַיֵּצֵא הַחוּצָה:

ἐν δὲ τῷ ἀκοῦσαι αὐτὸν ὅτι ὕψωσα τὴν φωνήν μου καὶ ἐβόησα καταλιπὼν τὰ ἱμάτια αὐτοῦ παρ᾽ ἐμοὶ ἔφυγεν καὶ ἐξῆλθεν ἔξω

15 ܘܟܲܕ݂ ܫܡܲܥ ܕܐܵܪܝܼܡܹܬܼ ܩܵܠܝ ܘܲܩܥܹܝܬ̤: ܫܲܒ݂ܩܹܗ ܠܒ݂ܵܫܹܗ ܒܐܝܼܕܲܝ̈: ܘܲܥܪܲܩ ܢܦܲܩ ܠܹܗ ܠܫܘܼܩܵܐ.

et audisset vocem meam, reliquit pallium, quod tenebam, et fugit foras”.

Եւ իբրեւ լուաւ թէ մեծաբարբառ աղաղակեցի, եթող զձորձս իւր առ իս եւ փախեաւ ել արտաքս:

მას ვითარცა ესმა, რამეთუ აღვიმაღლე ჴმაჲ ჩემი და ღაღად-ვყავ, დაუტევა სამოსელი მისი ჩემ თანა, და ივლტოდა და განვიდა გარე. 15 15

15 And it came to pass, when he heard that I lifted up my voice and cried, that he left his garment with me, and fled, and got him out.

טז. וַתַּנַּח בִּגְדוֹ אֶצְלָהּ עַד בּוֹא אֲדֹנָיו אֶל בֵּיתוֹ:

καὶ καταλιμπάνει τὰ ἱμάτια παρ᾽ ἑαυτῇ ἕως ἦλθεν ὁ κύριος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ

16 ܘܣܵܡܬܹܗ ܠܒܵܫܹܗ ܠܘܵܬܼܵܗ: ܥܕܲܡܵܐ ܕܥܲܠ ܡܵܪܵܗ ܠܒܲܝܬܵܐ.

Retentum pallium ostendit marito revertenti domum

Եւ եդ զձորձսն առ իւր` մինչեւ եկն տէրն ի տուն իւր:

და დაიყენა სამოსელი იგი მის თანა, ვიდრემდე მოვიდა უფალი იგი სახიდ თჳსად. და უთხრა მას მსგავსად სიტყჳსა ამის და ჰრქუა: 16 16

16 And she laid up his garment by her, until his lord came home.

יז. וַתְּדַבֵּר אֵלָיו כַּדְּבָרִים הָאֵלֶּה לֵאמֹר בָּא אֵלַי הָעֶבֶד הָעִבְרִי אֲשֶׁר הֵבֵאתָ לָּנוּ לְצַחֶק בִּי:

καὶ ἐλάλησεν αὐτῷ κατὰ τὰ ῥήματα ταῦτα λέγουσα εἰσῆλθεν πρός με ὁ παῖς ὁ Εβραῖος ὃν εἰσήγαγες πρὸς ἡμᾶς ἐμπαῖξαί μοι καὶ εἶπέν μοι κοιμηθήσομαι μετὰ σοῦ

17 ܘܐܸܡܪܲܬܼ ܠܹܗ ܐܲܝܟ ܡܸܠܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ: ܥܲܠ ܥܠܲܝ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܥܸܒ݂ܪܵܝܵܐ ܕܐܵܝܬܿܝܼܬܿ ܠܲܢ ܠܲܡܓܲܚܵܟ݂ܘܼ ܒܲܢ.

et secundum verba haec locuta est: “Ingressus est ad me servus Hebraeus, quem adduxisti, ut illuderet mihi;

Եւ խօսեցաւ ընդ նմա ըստ բանիցս այսոցիկ, եւ ասէ. Եմուտ առ իս ծառայն Եբրայեցի զոր ածեր մեզ` խաղ առնել զիս. եւ ասէ ցիս` Քունեա ընդ իս:

შემოვიდა ჩემდა მონაჲ ესე ებრაელი, რომელი შემოიყვანე, კიცხევად შენდა, და მრქუა მე: დავწვე შენ თანა. 17 17

17 And she spake unto him according to these words, saying, The Hebrew servant, which thou hast brought unto us, came in unto me to mock me:

יח. וַיְהִי כַּהֲרִימִי קוֹלִי וָאֶקְרָא וַיַּעֲזֹב בִּגְדוֹ אֶצְלִי וַיָּנָס הַחוּצָה:

ὡς δὲ ἤκουσεν ὅτι ὕψωσα τὴν φωνήν μου καὶ ἐβόησα κατέλιπεν τὰ ἱμάτια αὐτοῦ παρ᾽ ἐμοὶ καὶ ἔφυγεν καὶ ἐξῆλθεν ἔξω

18 ܘܟܲܕ݂ ܐܵܪܝܼܡܹܬܼ ܩܵܠܝ ܘܲܩܥܝܹܬܼ: ܫܲܒ݂ܩܹܗ ܠܒ݂ܵܫܹܗ ܒܐܝܼܕܲܝ̈: ܘܲܥܪܲܩ ܢܦܲܩ ܠܹܗ ܠܫܘܼܩܵܐ.

cumque audisset me clamare, reliquit pallium, quod tenebam, et fugit foras”.

Իսկ իբրեւ լուաւ թէ բարձրացուցի զբարբառ իմ եւ աղաղակեցի, եթող զձորձս իւր յիս եւ փախեաւ ել արտաքս:

ვითარცა ესმა, რამეთუ ღაღად-ვყავ და აღვიმაღლე ჴმაჲ ჩემი, დაუტევა სამოსელი თჳსი და ივლტოდა და განვიდა გარე. 18 18

18 And it came to pass, as I lifted up my voice and cried, that he left his garment with me, and fled out.

יט. וַיְהִי כִשְׁמֹעַ אֲדֹנָיו אֶת דִּבְרֵי אִשְׁתּוֹ אֲשֶׁר דִּבְּרָה אֵלָיו לֵאמֹר כַּדְּבָרִים הָאֵלֶּה עָשָׂה לִי עַבְדֶּךָ וַיִּחַר אַפּוֹ:

ἐγένετο δὲ ὡς ἤκουσεν ὁ κύριος αὐτοῦ τὰ ῥήματα τῆς γυναικὸς αὐτοῦ ὅσα ἐλάλησεν πρὸς αὐτὸν λέγουσα οὕτως ἐποίησέν μοι ὁ παῖς σου καὶ ἐθυμώθη ὀργῇ

19 ܘܟܲܕ݂ ܫܡܲܥ ܡܵܪܹܗ ܡܸܠܹܝ̈ܗܿ ܕܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܐܸܡܪܲܬܼ ܠܹܗ: ܕܐܲܝܟ ܡܸܠܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ ܥܒܲܕ݂ ܠܝܼ ܥܲܒ݂ܕܵܟ: ܐܸܬܼܚܲܡܲܬܼ ܪܘܼܓܼܙܹܗ.

Dominus, auditis his verbis coniugis, iratus est valde;

Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ տէրն նորա զբանս կնոջն իւրոյ զոր խօսեցաւ ընդ նմա եւ ասէ, թէ Այսպէս արար ընդ իս ծառայն քո, բարկացաւ սրտմտութեամբ:

და იყო, ვითარცა ესმა უფალსა მისსა სიტყუანი იგი ცოლისა მისისანი, რაოდენ-იგი უთხრა მას და ჰრქუა, ვითარმედ ესე მიყო მე მონამან შენმან, განრისხნა პეტეფრე გულისწყრომით. 19 19

19 And it came to pass, when his master heard the words of his wife, which she spake unto him, saying, After this manner did thy servant to me; that his wrath was kindled.

כ. וַיִּקַּח אֲדֹנֵי יוֹסֵף אֹתוֹ וַיִּתְּנֵהוּ אֶל בֵּית הַסֹּהַר מְקוֹם אֲשֶׁר אֲסִירֵי כתיב אסורי הַמֶּלֶךְ אֲסוּרִים וַיְהִי שָׁם בְּבֵית הַסֹּהַר:

καὶ λαβὼν ὁ κύριος Ιωσηφ ἐνέβαλεν αὐτὸν εἰς τὸ ὀχύρωμα εἰς τὸν τόπον ἐν ᾧ οἱ δεσμῶται τοῦ βασιλέως κατέχονται ἐκεῖ ἐν τῷ ὀχυρώματι

20 ܘܕܲܒ݂ܪܹܗ ܡܵܪܹܗ ܘܐܲܪܡܝܹܗ ܒܹܝܬܼ ܐܲܣܝܼܪܹ̈ܐ: ܐܲܬܲܪ ܕܐܲܣܝܼܪܲܝ ܡܲܠܟܵܐ ܐܲܣܝܼܪܝܼܢ ܗ̄ܘܵܘ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܬܲܡܵܢ ܒܹܝܬܼ ܐܲܣܝܼܪܹ̈ܐ.

tradiditque Ioseph in carcerem, ubi vincti regis custodiebantur. Et erat ibi clausus.

Եւ ա՛ռ տէրն Յովսեփայ, արկ զնա ի բանտ, ի տեղի ուր կալանաւորքն արքունի կապեալ կային ի բանտին:

და მოიყუანა იოსებ და შესუა იგი საპყრობილესა, სადაცა პყრობილნი იგი მეფისანი იყვნეს საპყრობილესა შინა. 20 20

20 And Joseph's master took him, and put him into the prison, a place where the king's prisoners were bound: and he was there in the prison.

כא. וַיְהִי יְהֹוָה אֶת יוֹסֵף וַיֵּט אֵלָיו חָסֶד וַיִּתֵּן חִנּוֹ בְּעֵינֵי שַׂר בֵּית הַסֹּהַר:

καὶ ἦν κύριος μετὰ Ιωσηφ καὶ κατέχεεν αὐτοῦ ἔλεος καὶ ἔδωκεν αὐτῷ χάριν ἐναντίον τοῦ ἀρχιδεσμοφύλακος

21 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܥܲܡ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܐܲܪܡܝܼ ܥܠܵܘܗܝ ܚܸܣܕܵܐ: ܘܝܲܗ̄ܒܹܿܗ ܠܪܲܚܡܹܐ ܒܥܲܝܢܲܝ ܪܲܒ ܒܹܝܬܼ ܐܲܣܝܼܪܹ̈ܐ.

Fuit autem Dominus cum Ioseph et misertus illius dedit ei gratiam in conspectu principis carceris.

Եւ էր Տէր ընդ Յովսեփայ, եւ արկ զնովաւ ողորմութիւն, եւ ետ նմա շնորհս առաջի բանտապետին:

და იყო უფალი იოსების თანა და მოსცემდა წყალობასა და პოვა მადლი წინაშე მისა მესაპყრობილეთა მოძღურისა მის. 21 21

21 But the LORD was with Joseph, and shewed him mercy, and gave him favour in the sight of the keeper of the prison.

כב. וַיִּתֵּן שַׂר בֵּית הַסֹּהַר בְּיַד יוֹסֵף אֵת כָּל הָאֲסִירִם אֲשֶׁר בְּבֵית הַסֹּהַר וְאֵת כָּל אֲשֶׁר עֹשִׂים שָׁם הוּא הָיָה עֹשֶׂה:

καὶ ἔδωκεν ὁ ἀρχιδεσμοφύλαξ τὸ δεσμωτήριον διὰ χειρὸς Ιωσηφ καὶ πάντας τοὺς ἀπηγμένους ὅσοι ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ καὶ πάντα ὅσα ποιοῦσιν ἐκεῖ

22 ܘܐܲܫܠܸܡ ܪܲܒ ܒܹܝܬܼ ܐܲܣܝܼܪܹ̈ܐ ܒܝܲܕ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܟܠܗܘܿܢ ܐܲܣܝܼܪܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܒܹܝܬܼ ܐܲܣܝܼܪܹ̈ܐ: ܘܟ݂ܠ ܕܥܵܒ݂ܕܿܝܼܢ ܗ̄ܘܵܘ ܬܲܡܵܢ: ܗܘܼ ܥܵܒܸܕ݂ ܗ̄ܘܵܐ.

Qui tradidit in manu Ioseph universos vinctos, qui in custodia tenebantur, et, quidquid ibi faciendum erat, ipse faciebat,

Եւ ետ բանտապետն զբանտն ի ձեռս Յովսեփայ, եւ զամենայն կալանաւորսն որ էին ի բանտի անդ. եւ զամենայն որ ինչ գործէին անդ, նա էր որ գործէր:

და მისცა მესაპყრობილეთ მთავარმან მან საპყრობილე იგი ჴელთა იოსებისთა და ყოველნი იგი პყრობილნი, რაოდენნი იყვნეს საპყრობილესა შინა, რა ყოველივე, რაჲცა ქმნიან მუნ შინა. 22 22

22 And the keeper of the prison committed to Joseph's hand all the prisoners that were in the prison; and whatsoever they did there, he was the doer of it.

כג. אֵין שַׂר בֵּית הַסֹּהַר רֹאֶה אֶת כָּל מְאוּמָה בְּיָדוֹ בַּאֲשֶׁר יְהֹוָה אִתּוֹ וַאֲשֶׁר הוּא עֹשֶׂה יְהֹוָה מַצְלִיחַ:

οὐκ ἦν ὁ ἀρχιδεσμοφύλαξ τοῦ δεσμωτηρίου γινώσκων δι᾽ αὐτὸν οὐθέν πάντα γὰρ ἦν διὰ χειρὸς Ιωσηφ διὰ τὸ τὸν κύριον μετ᾽ αὐτοῦ εἶναι καὶ ὅσα αὐτὸς ἐποίει κύριος εὐώδου ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ

23 ܘܪܲܒ ܒܹܝܬܼ ܐܲܣܝܼܪܹ̈ܐ ܠܵܐ ܚܵܙܹܐ ܗ̄ܘܵܐ ܡܸܕܸܿܡ ܒܐܝܼܕܹܗ: ܡܸܛܠ ܕܡܵܪܝܵܐ ܗܘܵܐ ܥܲܡܹܗ: ܘܟ݂ܠ ܡܸܕܸܿܡ ܕܥܵܒܹܕ݂ ܗ̄ܘܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܡܲܨܠܲܚ.

nec princeps carceris spectabat quidquid in manu eius erat: Dominus enim erat cum illo et omnia opera eius dirigebat.

Եւ ոչ ինչ գիտէր բանտապետն զբանտին վասն նորա, զի ամենայն ի ձեռս Յովսեփայ էր. քանզի Տէր էր ընդ նմա, եւ զոր ինչ գործէր նա` Տէր յաջողէր ի ձեռս նորա:

არარაჲ იცოდა მესაპყრობილეთმთავარმან მან არცა ერთი რაჲ, რამეთუ ყოველივე იყო ჴელთა შინა იოსებისთა, ამისთჳს რამეთუ უფალი იყო მის თანა. და რაოდენსა-იგი იქმოდა, უფალი წარუმართებდა ჴელთა შინა მისთა. 23 23

23 The keeper of the prison looked not to any thing that was under his hand; because the LORD was with him, and that which he did, the LORD made it to prosper.

Μʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܡ

Cap. 40

ԳԼ. Խ

თავი მეორმოცე

א. וַיְהִי אַחַר הַדְּבָרִים הָאֵלֶּה חָטְאוּ מַשְׁקֵה מֶלֶךְ מִצְרַיִם וְהָאֹפֶה לַאֲדֹנֵיהֶם לְמֶלֶךְ מִצְרָיִם:

ἐγένετο δὲ μετὰ τὰ ῥήματα ταῦτα ἥμαρτεν ὁ ἀρχιοινοχόος τοῦ βασιλέως Αἰγύπτου καὶ ὁ ἀρχισιτοποιὸς τῷ κυρίῳ αὐτῶν βασιλεῖ Αἰγύπτου

1 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ: ܚܛܵܘ ܪܲܒ ܫܵܩܵܘ̈ܵܬܼܵܐ ܕܡܲܠܟܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ ܘܪܲܒ ܢܲܚܬܿܘܼܡܹ̈ܐ ܠܡܵܪܗܘܿܢ ܡܲܠܟܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ.

His ita gestis, accidit ut peccarent pincerna regis Aegypti et pistor domino suo.

Եւ եղեւ յետ բանիցս այսոցիկ, յանցեաւ տակառապետ արքային Եգիպտացւոց, եւ մատակարար տեառն նոցա արքային Եգիպտացւոց:

და იყო, შემდგომად სიტყუათა ამათ შესცოდა მთავარღჳნისმწდემან მეფისა ეგჳპტისამან და მეპურეთ მოძღუარმან უფალსა მათსა მეფესა ეგჳპტისასა. 1 1

1 And it came to pass after these things, that the butler of the king of Egypt and his baker had offended their lord the king of Egypt.

ב. וַיִּקְצֹף פַּרְעֹה עַל שְׁנֵי סָרִיסָיו עַל שַׂר הַמַּשְׁקִים וְעַל שַׂר הָאוֹפִים:

καὶ ὠργίσθη Φαραω ἐπὶ τοῖς δυσὶν εὐνούχοις αὐτοῦ ἐπὶ τῷ ἀρχιοινοχόῳ καὶ ἐπὶ τῷ ἀρχισιτοποιῷ

2 ܘܲܪܓܸܙ ܦܸܪܥܘܿܢ ܥܲܠ ܬܪܹܝܢ ܡܗܲܝܡܢܵܘܗܝ: ܥܲܠ ܪܲܒ ܫܵܩܵܘ̈ܵܬܼܵܐ: ܘܥܲܠ ܪܲܒ ܢܲܚܬܿܘܼܡܹ̈ܐ.

Iratusque pharao contra duos eunuchos, praepositum pincernarum et praepositum pistorum,

Եւ բարկացաւ փարաւոն ի վերայ երկոցունց ներքինեացն իւրոց, ի վերայ տակառապետին եւ ի վերայ մատակարարին:

და განურისხნა ფარაო ორთავე მათ საჭურისთა, ღჳნისმნესა მას და მეპურეთმოძღუარსა. 2 2

2 And Pharaoh was wroth against two of his officers, against the chief of the butlers, and against the chief of the bakers.

ג. וַיִּתֵּן אֹתָם בְּמִשְׁמַר בֵּית שַׂר הַטַּבָּחִים אֶל בֵּית הַסֹּהַר מְקוֹם אֲשֶׁר יוֹסֵף אָסוּר שָׁם:

καὶ ἔθετο αὐτοὺς ἐν φυλακῇ παρὰ τῷ δεσμοφύλακι εἰς τὸ δεσμωτήριον εἰς τὸν τόπον οὗ Ιωσηφ ἀπῆκτο ἐκεῖ

3 ܘܐܲܪܡܝܼ ܐܸܢܘܿܢ ܒܹܝܬܼ ܐܲܣܝܼܪܹ̈ܐ ܒܹܝܬܼ ܪܲܒ ܕܲܚܫܹ̈ܐ: ܒܐܲܬܼܪܵܐ ܕܝܵܘܣܸܦ ܐܲܣܝܼܪ ܬܲܡܵܢ.

misit eos in carcerem principis satellitum, in quo erat vinctus et Ioseph.

Եւ եդ զնոսա ի բանտի առ դահճապետին, յայնմ բանտի ի տեղւոջ ուր Յովսէփն կայր:

და მისცნა იგინი საპყრობილესა, სადაცა-იგი იოსებ პყრობილ იყო. 3 3

3 And he put them in ward in the house of the captain of the guard, into the prison, the place where Joseph was bound.

ד. וַיִּפְקֹד שַׂר הַטַּבָּחִים אֶת יוֹסֵף אִתָּם וַיְשָׁרֶת אֹתָם וַיִּהְיוּ יָמִים בְּמִשְׁמָר:

καὶ συνέστησεν ὁ ἀρχιδεσμώτης τῷ Ιωσηφ αὐτούς καὶ παρέστη αὐτοῖς ἦσαν δὲ ἡμέρας ἐν τῇ φυλακῇ

4 ܘܐܲܫܠܸܛ ܪܲܒ ܕܲܚܫܹ̈ܐ ܠܝܵܘܣܸܦ ܥܠܲܝܗܘܿܢ: ܘܫܲܡܸܫ ܐܸܢܘܿܢ: ܘܲܗܘ̤ܵܘ ܝܵܘܡܵܬܼܵܐ ܒܹܝܬܼ ܐܲܣܝܼܪܹ̈ܐ.

Et princeps satellitum tradidit eos Ioseph, qui ministrabat eis. Aliquantulum temporis illi in custodia tenebantur.

Եւ յանձն արար զնոսա դահճապետն Յովսեփայ, եւ կայր նոցա ի սպասու. եւ էին աւուրս ինչ ի բանտի անդ:

და შეჰვედრნა იგინი მესაპყრობილეთმთავარმან მან იოსებს. და დგა იგი წინაშე მათსა და იყუნეს იგინი საპყრობილესა შინა მრავალ დღე. 4 4

4 And the captain of the guard charged Joseph with them, and he served them: and they continued a season in ward.

ה. וַיַּחַלְמוּ חֲלוֹם שְׁנֵיהֶם אִישׁ חֲלֹמוֹ בְּלַיְלָה אֶחָד אִישׁ כְּפִתְרוֹן חֲלֹמוֹ הַמַּשְׁקֶה וְהָאֹפֶה אֲשֶׁר לְמֶלֶךְ מִצְרַיִם אֲשֶׁר אֲסוּרִים בְּבֵית הַסֹּהַר:

καὶ εἶδον ἀμφότεροι ἐνύπνιον ἑκάτερος ἐνύπνιον ἐν μιᾷ νυκτὶ ὅρασις τοῦ ἐνυπνίου αὐτοῦ ὁ ἀρχιοινοχόος καὶ ὁ ἀρχισιτοποιός οἳ ἦσαν τῷ βασιλεῖ Αἰγύπτου οἱ ὄντες ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ

5 ܘܲܚܠܲܡܘ ܚܸܠܡܹ̈ܐ ܬܪܲܝܗܘܿܢ: ܓܒܲܪ ܚܸܠܡܹܗ ܒܠܸܠܝܵܐ ܚܲܕ݂: ܓܒܲܪ ܐܲܝܟ ܦܫܵܪ ܚܸܠܡܹܗ: ܫܵܩܝܵܐ ܘܢܲܚܬܿܘܼܡܵܐ ܕܡܲܠܟܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܕܐܲܣܝܼܪܝܼܢ ܒܹܝܬܼ ܐܲܣܝܼܪܹ̈ܐ.

Videruntque ambo somnium nocte una iuxta interpretationem congruam sibi.

Եւ տեսին երազ երկոքին, զիւրաքանչիւր երազ ի միում գիշերի, տեսիլ երազոյ տակառապետին եւ մատակարարին`` որ էին արքային Եգիպտացւոց, մինչ էին ի բանտի անդ:

და იხილეს ჩუენებაჲ ორთავე, კაცად-კაცადმან მათმან ღამესა ერთსა, ხილვაჲ იგი ჩუენებისა მათისა, ღჳნისმნემან მან და მეპურეთმოძღუარმან მან, რომელ-იგი იყვნეს მეფისა მის ეგჳპტელისანი. და ესენი იყვნეს საპყრობილესა შინა. 5 5

5 And they dreamed a dream both of them, each man his dream in one night, each man according to the interpretation of his dream, the butler and the baker of the king of Egypt, which were bound in the prison.

ו. וַיָּבֹא אֲלֵיהֶם יוֹסֵף בַּבֹּקֶר וַיַּרְא אֹתָם וְהִנָּם זֹעֲפִים:

εἰσῆλθεν δὲ πρὸς αὐτοὺς Ιωσηφ τὸ πρωὶ καὶ εἶδεν αὐτούς καὶ ἦσαν τεταραγμένοι

6 ܘܥܲܠ ܠܘܵܬܼܗܘܿܢ ܝܵܘܣܸܦ ܒܨܲܦܪܵܐ: ܘܲܚܙܵܐ ܐܸܢܘܿܢ ܘܗܵܐ ܟܡܝܼܪܝܼܢ.

Ad quos cum introisset Ioseph mane et vidisset eos tristes,

Եմուտ առ նոսա Յովսէփ ընդ առաւօտն, եւ ետես զնոսա, եւ էին խռովեալք:

შევიდა მათა იოსებ განთიად და იხილნა იგინი, რამეთუ იყვნეს შეძრწუნებულ. 6 6

6 And Joseph came in unto them in the morning, and looked upon them, and, behold, they were sad.

ז. וַיִּשְׁאַל אֶת סְרִיסֵי פַרְעֹה אֲשֶׁר אִתּוֹ בְמִשְׁמַר בֵּית אֲדֹנָיו לֵאמֹר מַדּוּעַ פְּנֵיכֶם רָעִים הַיּוֹם:

καὶ ἠρώτα τοὺς εὐνούχους Φαραω οἳ ἦσαν μετ᾽ αὐτοῦ ἐν τῇ φυλακῇ παρὰ τῷ κυρίῳ αὐτοῦ λέγων τί ὅτι τὰ πρόσωπα ὑμῶν σκυθρωπὰ σήμερον

7 ܘܫܲܐܸܠ ܠܲܡܗܲܝܡܢܲܝ ܦܸܪܥܘܿܢ ܕܥܲܡܹܗ ܒܲܚܒ݂ܘܼܫܝܵܐ ܒܹܝܬܼ ܡܵܪܹܗ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܠܡܵܢܵܐ ܟܡܝܼܪܵܢ ܐܲܦܲܝܟܿܘܿܢ ܝܵܘܡܵܢܵܐ.

sciscitatus est eos dicens: “Cur tristior est hodie solito facies vestra?”.

Եհարց ցներքինիսն փարաւոնի որ էին ընդ նմա ի բանտի անդ առ տեառն նորա եւ ասէ. Ընդէ՞ր տրտում են երեսք ձեր այսօր:

და ჰკითხვიდა საჭურისთა მათ ფარაოსთა, რომელნი იყვნეს საპყრობილესა მას შინა უფლისა თჳსისასა, და ჰრქუა მათ: რაჲსათჳს პირნი თქუენნი მწუხარე არიან დღეს. 7 7

7 And he asked Pharaoh's officers that were with him in the ward of his lord's house, saying, Wherefore look ye so sadly to day?

ח. וַיֹּאמְרוּ אֵלָיו חֲלוֹם חָלַמְנוּ וּפֹתֵר אֵין אֹתוֹ וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם יוֹסֵף הֲלוֹא לֵאלֹהִים פִּתְרֹנִים סַפְּרוּ נָא לִי:

οἱ δὲ εἶπαν αὐτῷ ἐνύπνιον εἴδομεν καὶ ὁ συγκρίνων οὐκ ἔστιν αὐτό εἶπεν δὲ αὐτοῖς Ιωσηφ οὐχὶ διὰ τοῦ θεοῦ ἡ διασάφησις αὐτῶν ἐστιν διηγήσασθε οὖν μοι

8 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ: ܚܸܠܡܵܐ ܚܠܲܡܢ: ܘܦܵܫܘܿܪܵܐ ܠܲܝܬܿ ܠܹܗ: ܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ ܝܵܘܣܸܦ: ܗܵܐ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܐܸܢܘܿܢ ܦܫܵܪܹ̈ܐ: ܐܸܫܬܲܥܵܘ ܠܝܼ.

Qui responderunt: “Somnium vidimus, et non est qui interpretetur nobis”. Dixitque ad eos Ioseph: “Numquid non Dei est interpretatio? Referte mihi quid videritis”.

Եւ նոքա ասեն ցնա. Երազ տեսաք, եւ ոչ ոք է որ մեկնիցէ զնա: Եւ ասէ ցնոսա Յովսէփ. Ո՞չ ապաքէն ի ձեռս Աստուծոյ իցէ մեկնութիւն նոցա. պատմեցէք ինձ:

ხოლო მათ ჰრქუეს მას: ჩუენებაჲ ვიხილეთ და გამომეტყუელ მისა არა ვინ არს. ჰრქუა მათ იოსებ: ანუ არა ღმრთისა მიერ არს გამოთქმაჲ მათი? მითხართ იგი მე. 8 8

8 And they said unto him, We have dreamed a dream, and there is no interpreter of it. And Joseph said unto them, Do not interpretations belong to God? tell me them, I pray you.

ט. וַיְסַפֵּר שַׂר הַמַּשְׁקִים אֶת חֲלֹמוֹ לְיוֹסֵף וַיֹּאמֶר לוֹ בַּחֲלוֹמִי וְהִנֵּה גֶפֶן לְפָנָי:

καὶ διηγήσατο ὁ ἀρχιοινοχόος τὸ ἐνύπνιον αὐτοῦ τῷ Ιωσηφ καὶ εἶπεν ἐν τῷ ὕπνῳ μου ἦν ἄμπελος ἐναντίον μου

9 ܘܐܸܫܬܲܥܝܼ ܪܲܒ ܫܵܩܵܘ̈ܵܬܼܵܐ ܚܸܠܡܹܗ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܒܚܸܠܡܝ: ܗܵܐ ܓܦܸܬܵܐ ܩܕ݂ܵܡܲܝ.

Narravit praepositus pincernarum somnium suum: “Videbam coram me vitem,

Եւ պատմեաց տակառապետն զերազն իւր Յովսեփայ եւ ասէ. Թուէր ինձ ի տեսլեան իմում որթ մի առաջի իմ:

და უთხრა ღჳნისმნემან მან ჩუენებაჲ იგი თჳსი იოსებს და თქუა: ვხედევდ ძილსა შინა ჩემსა. 9 9

9 And the chief butler told his dream to Joseph, and said to him, In my dream, behold, a vine was before me;

י. וּבַגֶּפֶן שְׁלשָׁה שָׂרִיגִם וְהִוא כְפֹרַחַת עָלְתָה נִצָּהּ הִבְשִׁילוּ אַשְׁכְּלֹתֶיהָ עֲנָבִים:

ἐν δὲ τῇ ἀμπέλῳ τρεῖς πυθμένες καὶ αὐτὴ θάλλουσα ἀνενηνοχυῖα βλαστούς πέπειροι οἱ βότρυες σταφυλῆς

10 ܘܒܲܓܼܦܸܬܵܐ ܬܠܵܬܼ ܫܒܸܫ̈ܬܿܝܼܢ: ܘܗ̤ܝ ܟܲܕ݂ ܦܸܪܥܲܬܼ: ܥܠܵܘ ܛܲܪܦܹܝܗܿ: ܘܲܒ݂ܫܸܠܘ ܣܓܼܘܼ̈ܠܹܝܗܿ ܘܲܗܘ̤ܵܘ ܥܸܢܒܹ̈ܐ.

in qua erant tres propagines, crescere paulatim in gemmas et post flores uvas maturescere;

Եւ յորթն երեք ուռք կանաչք յոյժ. եւ ունէր երիս ողկոյզս հասեալ, ողկոյզ խաղողոյ:

და იყო ვენაჴი წინაშე ჩემსა და ვენაჴსა მას სამნი ძირნი ჯდა. იგი ჩენთა და აღმოორძნდა მორჩი და მწიფე იყვნეს ტევანნი მისნი. 10 10

10 And in the vine were three branches: and it was as though it budded, and her blossoms shot forth; and the clusters thereof brought forth ripe grapes:

יא. וְכוֹס פַּרְעֹה בְּיָדִי וָאֶקַּח אֶת הָעֲנָבִים וָאֶשְׂחַט אֹתָם אֶל כּוֹס פַּרְעֹה וָאֶתֵּן אֶת הַכּוֹס עַל כַּף פַּרְעֹה:

καὶ τὸ ποτήριον Φαραω ἐν τῇ χειρί μου καὶ ἔλαβον τὴν σταφυλὴν καὶ ἐξέθλιψα αὐτὴν εἰς τὸ ποτήριον καὶ ἔδωκα τὸ ποτήριον εἰς τὰς χεῖρας Φαραω

11 ܘܟ݂ܵܣܵܐ ܕܦܸܪܥܘܿܢ ܒܐܝܼܕܲܝ: ܘܢܸܣܒܹܿܬܼ ܥܸܢܒܹ̈ܐ ܘܥܸܨܪܹܬܼ ܐܸܢܹܝܢ ܒܟ݂ܵܣܹܗ ܕܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܝܸܗ̄ܒܹܿܬܼ ܟܵܣܵܐ ܠܐܝܼܕܲܝ̈ ܦܸܪܥܘܿܢ.

calicemque pharaonis in manu mea. Tuli ergo uvas et expressi in calicem, quem tenebam, et tradidi poculum pharaoni”.

Եւ բաժակն փարաւոնի ի ձեռին իմում. առնուի զխաղողն եւ ճմլէի ի բաժակն փարաւոնի, եւ տայի զբաժակն ի ձեռս փարաւոնի:

და სასუმელი ფარაოჲსი ჴელსა ჩემსა და მოვიღე ყურძენი, იგი და გამოვწურე სასუმელსა შინა ფარაოჲსსა და მივეც სასუმელი იგი ჴელთა ფარაოსთა. 11 11

11 And Pharaoh's cup was in my hand: and I took the grapes, and pressed them into Pharaoh's cup, and I gave the cup into Pharaoh's hand.

יב. וַיֹּאמֶר לוֹ יוֹסֵף זֶה פִּתְרֹנוֹ שְׁלשֶׁת הַשָּׂרִגִים שְׁלשֶׁת יָמִים הֵם:

καὶ εἶπεν αὐτῷ Ιωσηφ τοῦτο ἡ σύγκρισις αὐτοῦ οἱ τρεῖς πυθμένες τρεῖς ἡμέραι εἰσίν

12 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܝܵܘܣܸܦ: ܗܵܢܵܘ ܦܫܵܪܹܗ ܕܚܸܠܡܵܟ: ܬܠܵܬܼ ܫܒܸܫ̈ܬܿܝܼܢ: ܬܠܵܬܼܵܐ ܐܸܢܘܿܢ ܝܵܘܡܝܼܢ.

Respondit Ioseph: “Haec est interpretatio somnii: tres propagines, tres adhuc dies sunt,

Եւ ասէ ցնա Յովսէփ. Այս է մեկնութիւն նորա. երեք ուռքն` երեք աւուրք են:

და ჰრქუა მას იოსებ: ესე არს გამოთარგმანებაჲ მაგისი: სამნი იგი ძირნი სამნი დღენი არიან. 12 12

12 And Joseph said unto him, This is the interpretation of it: The three branches are three days:

יג. בְּעוֹד שְׁלשֶׁת יָמִים יִשָּׂא פַרְעֹה אֶת רֹאשֶׁךָ וַהֲשִׁיבְךָ עַל כַּנֶּךָ וְנָתַתָּ כוֹס פַּרְעֹה בְּיָדוֹ כַּמִּשְׁפָּט הָרִאשׁוֹן אֲשֶׁר הָיִיתָ מַשְׁקֵהוּ:

ἔτι τρεῖς ἡμέραι καὶ μνησθήσεται Φαραω τῆς ἀρχῆς σου καὶ ἀποκαταστήσει σε ἐπὶ τὴν ἀρχιοινοχοΐαν σου καὶ δώσεις τὸ ποτήριον Φαραω εἰς τὴν χεῖρα αὐτοῦ κατὰ τὴν ἀρχήν σου τὴν προτέραν ὡς ἦσθα οἰνοχοῶν

13 ܘܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܬܠܵܬܼܵܐ ܝܵܘܡܝܼܢ: ܢܸܬܿܕܲܟ݂ܪܵܟ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ ܘܢܲܗܦܟ݂ܵܟ݂ ܥܲܠ ܫܸܕܿܬܼܵܟ: ܘܬܸܬܸܿܠ ܟܵܣܵܐ ܠܦܸܪܥܘܿܢ ܒܐܝܼܕܹܗ: ܐܲܝܟ ܢܵܡܘܿܣܵܐ ܩܲܕ݂ܡܵܝܵܐ ܕܡܲܫܩܹܐ ܗ̄ܘܲܝܬܿ ܠܹܗ.

post quos elevabit pharao caput tuum et restituet te in gradum pristinum; dabisque ei calicem iuxta officium tuum, sicut facere ante consueveras.

Այլ եւս երեք աւուրք, եւ յիշեսցէ փարաւոն զիշխանութիւնն քո, եւ անդէն ի նմին տակառապետութեան քում կացուսցէ զքեզ``. եւ տացես զբաժակն փարաւոնի ի ձեռս նորա, ըստ առաջնոյ իշխանութեանն քո`` որպէս եւ էիրն տակառապետ:

სამნი დღენი წარჴდენ, მოეჴსენოს ფარაოს სამთავროჲ შენი და კუალად დაგადგინოს შენ მთავრად ღჳნისმნეობასავე შენსა და მისცე სასუმელი ფარაოჲსი ჴელსა მისსა, პირველისაებრ მთავრობისა შენისა, ვითარცა-იგი იყავ პირისმწდე. 13 13

13 Yet within three days shall Pharaoh lift up thine head, and restore thee unto thy place: and thou shalt deliver Pharaoh's cup into his hand, after the former manner when thou wast his butler.

יד. כִּי אִם זְכַרְתַּנִי אִתְּךָ כַּאֲשֶׁר יִיטַב לָךְ וְעָשִׂיתָ נָּא עִמָּדִי חָסֶד וְהִזְכַּרְתַּנִי אֶל פַּרְעֹה וְהוֹצֵאתַנִי מִן הַבַּיִת הַזֶּה:

ἀλλὰ μνήσθητί μου διὰ σεαυτοῦ ὅταν εὖ σοι γένηται καὶ ποιήσεις ἐν ἐμοὶ ἔλεος καὶ μνησθήσῃ περὶ ἐμοῦ Φαραω καὶ ἐξάξεις με ἐκ τοῦ ὀχυρώματος τούτου

14 ܐܸܠܵܐ ܐܸܬܿܕܲܟ݂ܪܲܝܢܝ ܥܲܡܵܟ݂ ܟܲܕ݂ ܢܲܛܐܸܒ݂ ܠܵܟ: ܘܲܥܒܸܕ݂ ܥܲܡܝ ܛܲܝܒܿܘܼܬܼܵܐ ܘܩܘܼܫܬܵܐ: ܘܐܸܬܿܕܲܟ݂ܪܲܝܢܝ ܩܕ݂ܵܡ ܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܐܲܦܸܩܲܝܢܝ ܡ̣ܢ ܒܹܝܬܼ ܐܲܣܝܼܪܹ̈ܐ ܗܵܢܵܐ.

Tantum memento mei, cum tibi bene fuerit, et facias mecum misericordiam, ut suggeras pharaoni, ut educat me de isto carcere;

Այլ զիս յիշեսջիր յորժամ բարի լինիցի քեզ, եւ արասցես ինձ ողորմութիւն. եւ յիշեսցես զիս առաջի փարաւոնի, եւ հանցես զիս ի բանտէ աստի յայսմանէ:

არამედ მომიჴსენე მე თავით შენით, რაჟამს კეთილი გიყოს შენ, და ყავ ჩემ ზედა წყალობაჲ და მოიჴსენე ჩემთჳს წინაშე ფარაოჲსა და განმიყვანოს მე საპყრობილისა ამისგან. 14 14

14 But think on me when it shall be well with thee, and shew kindness, I pray thee, unto me, and make mention of me unto Pharaoh, and bring me out of this house:

טו. כִּי גֻנֹּב גֻּנַּבְתִּי מֵאֶרֶץ הָעִבְרִים וְגַם פֹּה לֹא עָשִׂיתִי מְאוּמָה כִּי שָׂמוּ אֹתִי בַּבּוֹר:

ὅτι κλοπῇ ἐκλάπην ἐκ γῆς Εβραίων καὶ ὧδε οὐκ ἐποίησα οὐδέν ἀλλ᾽ ἐνέβαλόν με εἰς τὸν λάκκον τοῦτον

15 ܡܸܛܠ ܕܡܸܓܼܢܲܒ݂ ܓܢܝܼܒ݂ ܐ̄ܢܵܐ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܥܸܒ݂ܪܵܝܹܐ: ܘܐܵܦ ܗܵܪܟܵܐ ܡܸܕܸܿܡ ܠܵܐ ܥܸܒ݂ܕܹܬܼ ܕܐܲܪܡܝܘܼܢܝ ܒܹܝܬܼ ܐܲܣܝܼܪܹ̈ܐ.

quia furto sublatus sum de terra Hebraeorum et hic innocens in lacum missus sum”.

զի գողանալով գողացան զիս յերկրէն Եբրայեցւոց. եւ աստ ինչ ոչ արարի, եւ արկին զիս ի տուն գբոյս այսորիկ:

რამეთუ პარვით წარმომიპარეს მე ქუეყანით ებრაელთაჲთ და აქა-ცა არარაჲ ვქმენ ბოროტი და შემომაგდეს მე სახლსა ამას ჯურღმულისასა. 15 15

15 For indeed I was stolen away out of the land of the Hebrews: and here also have I done nothing that they should put me into the dungeon.

טז. וַיַּרְא שַׂר הָאֹפִים כִּי טוֹב פָּתָר וַיֹּאמֶר אֶל יוֹסֵף אַף אֲנִי בַּחֲלוֹמִי וְהִנֵּה שְׁלשָׁה סַלֵּי חֹרִי עַל רֹאשִׁי:

καὶ εἶδεν ὁ ἀρχισιτοποιὸς ὅτι ὀρθῶς συνέκρινεν καὶ εἶπεν τῷ Ιωσηφ κἀγὼ εἶδον ἐνύπνιον καὶ ᾤμην τρία κανᾶ χονδριτῶν αἴρειν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς μου

16 ܘܲܚܙܵܐ ܪܲܒ ܢܲܚܬܿܘܼܡܹܐ ܕܫܲܦܝܼܪ ܦܫܲܪ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܘܐܵܦ ܐܸܢܵܐ ܒܚܸܠܡܝ: ܘܗܵܐ ܬܠܵܬܼܵܐ ܣܲܠܹ̈ܐ ܕܚܸܘܵܪ̈ܵܬܼܵܐ ܥܲܠ ܪܹܫܝ.

Videns pistorum magister quod somnium in bonum dissolvisset, ait: “Et ego vidi somnium, quod tria canistra farinae haberem super caput meum;

Իբրեւ ետես մատակարարն եթէ ուղիղ մեկնեաց, ասէ ցՅովսէփ. Եւ ես տեսանէի յերազի, եւ թուէր ինձ թէ երիս խանս նաշհոյ ունէի ի գլուխ իմ:

და ვითარცა იხილა მეპურეთმოძღუარმან მან, რამეთუ მართალ გამოუთარგმნა მას, ჰრქუა იოსებს: მეცა ვიხილე ჩუენებაჲ: მეგონა მე, ვითარმედ სამნი ლაკანნი სამინდოთა მაქუნდეს თავსა ზედა ჩემსა. 16 16

16 When the chief baker saw that the interpretation was good, he said unto Joseph, I also was in my dream, and, behold, I had three white baskets on my head:

יז. וּבַסַּל הָעֶלְיוֹן מִכֹּל מַאֲכַל פַּרְעֹה מַעֲשֵׂה אֹפֶה וְהָעוֹף אֹכֵל אֹתָם מִן הַסַּל מֵעַל רֹאשִׁי:

ἐν δὲ τῷ κανῷ τῷ ἐπάνω ἀπὸ πάντων τῶν γενῶν ὧν ὁ βασιλεὺς Φαραω ἐσθίει ἔργον σιτοποιοῦ καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατήσθιεν αὐτὰ ἀπὸ τοῦ κανοῦ τοῦ ἐπάνω τῆς κεφαλῆς μου

17 ܘܲܒ݂ܣܲܠܵܐ ܥܸܠܵܝܵܐ ܡ̣ܢ ܟܠ ܡܹܐܟ݂ܠܹܗ ܕܦܸܪܥܘܿܢ: ܥܒ݂ܵܕ݂ܵܐ ܕܢܲܚܬܿܘܼܡܵܐ: ܘܚܲܝܘܲܬܼ ܟܸܢܦܵܐ ܐܵܟ݂ܠܵܐ ܠܗܘܿܢ ܡ̣ܢ ܣܲܠܵܐ ܡ̣ܢ ܠܥܸܠ ܡ̣ܢ ܪܹܫܝ.

et in uno canistro, quod erat excelsius, portare me ex omnibus cibis pharaonis, qui fiunt arte pistoria, avesque comedere eos”.

Եւ ի վերնում խանին յամենայնէ զոր ուտէր արքայ փարաւոն` գործ մատակարարաց. եւ թռչունք ուտէին զնա ի խանէ անտի որ էր ի վերայ գլխոյ իմոյ:

ხოლო ლაკანსა მას ზედა კერძოჲსა იყო ყოვლისაგან სანოვაგისა, რომელსა ჭამნ მეფე ფარაო, ქმნული მეპურეთ მოძღურისა. და მფრინველნი ცისანი შესჭამდეს მას ლაკნისა მისგან, რომელ იყო თავსა ზედა ჩემსა. 17 17

17 And in the uppermost basket there was of all manner of bakemeats for Pharaoh; and the birds did eat them out of the basket upon my head.

יח. וַיַּעַן יוֹסֵף וַיֹּאמֶר זֶה פִּתְרֹנוֹ שְׁלשֶׁת הַסַּלִּים שְׁלשֶׁת יָמִים הֵם:

ἀποκριθεὶς δὲ Ιωσηφ εἶπεν αὐτῷ αὕτη ἡ σύγκρισις αὐτοῦ τὰ τρία κανᾶ τρεῖς ἡμέραι εἰσίν

18 ܥܢܵܐ ܝܵܘܣܸܦ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܗܵܢܵܘ ܦܫܵܪܹܗ ܕܚܸܠܡܵܟ: ܬܠܵܬܼܵܐ ܣܲܠܝܼ̈ܢ ܬܠܵܬܼܵܐ ܐܸܢܘܿܢ ܝܵܘܡܝܼܢ.

Respondit Ioseph: “Haec est interpretatio somnii: tria canistra, tres adhuc dies sunt,

Պատասխանի ետ Յովսէփ եւ ասէ ցնա. Այս է մեկնութիւն նորա. երեք խանքն` երեք աւուրք են:

მიუგო მას იოსებ და ჰრქუა: ესე არს შეტყუებაჲ მაგისი: სამნი ეგე ლაკანნი სამნი დღენი არიან. 18 18

18 And Joseph answered and said, This is the interpretation thereof: The three baskets are three days:

יט. בְּעוֹד שְׁלשֶׁת יָמִים יִשָּׂא פַרְעֹה אֶת רֹאשְׁךָ מֵעָלֶיךָ וְתָלָה אוֹתְךָ עַל עֵץ וְאָכַל הָעוֹף אֶת בְּשָׂרְךָ מֵעָלֶיךָ:

ἔτι τριῶν ἡμερῶν ἀφελεῖ Φαραω τὴν κεφαλήν σου ἀπὸ σοῦ καὶ κρεμάσει σε ἐπὶ ξύλου καὶ φάγεται τὰ ὄρνεα τοῦ οὐρανοῦ τὰς σάρκας σου ἀπὸ σοῦ

19 ܒܵܬܲܪ ܬܠܵܬܼܵܐ ܝܵܘܡܝܼܢ ܢܸܣܲܒ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ ܪܹܫܵܟ݂ ܡܸܢܵܟ: ܘܢܸܙܩܦܵܟ݂ ܥܲܠ ܩܲܝܣܵܐ: ܘܬܹܐܟ݂ܘܿܠ ܦܵܪܲܚܬܼܵܐ ܒܸܣܪܵܟ݂ ܡܸܢܵܟ.

post quos auferet pharao caput tuum ac suspendet te in patibulo, et comedent volucres carnes tuas”.

Յետ երից աւուրց բարձցէ փարաւոն զգլուխ քո ի քէն, եւ կախեսցէ զքեզ զփայտէ. եւ կերիցեն թռչունք երկնից զմարմինս քո ի քէն:

სამნი-ღა დღენი წარჴდენ, მოგკუეთოს ფარაო თავი შენი შენგან და დამოგკიდონ შენ ძელსა. და მოვიდენ მფრინველნი ცისანი და შეჭამონ ჴორცნი შენნი. 19 19

19 Yet within three days shall Pharaoh lift up thy head from off thee, and shall hang thee on a tree; and the birds shall eat thy flesh from off thee.

כ. וַיְהִי בַּיּוֹם הַשְּׁלִישִׁי יוֹם הֻלֶּדֶת אֶת פַּרְעֹה וַיַּעַשׂ מִשְׁתֶּה לְכָל עֲבָדָיו וַיִּשָּׂא אֶת רֹאשׁ שַׂר הַמַּשְׁקִים וְאֶת רֹאשׁ שַׂר הָאֹפִים בְּתוֹךְ עֲבָדָיו:

ἐγένετο δὲ ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ ἡμέρα γενέσεως ἦν Φαραω καὶ ἐποίει πότον πᾶσι τοῖς παισὶν αὐτοῦ καὶ ἐμνήσθη τῆς ἀρχῆς τοῦ ἀρχιοινοχόου καὶ τῆς ἀρχῆς τοῦ ἀρχισιτοποιοῦ ἐν μέσῳ τῶν παίδων αὐτοῦ

20 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܒܝܵܘܡܵܐ ܬܠܝܼܬܼܵܝܵܐ: ܒܝܵܘܡܵܐ ܕܒܹܝܬܼ ܝܲܠܕܹܿܗ ܕܦܸܪܥܘܿܢ: ܥܒܲܕ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ ܡܲܫܬܿܝܵܐ ܠܟ݂ܠܗܘܿܢ ܥܲܒ݂ܕܵܘܗܝ.

Exinde dies tertius natalicius pharaonis erat; qui faciens grande convivium pueris suis elevavit caput magistri pincernarum et caput pistorum principis in medio puerorum suorum;

Եւ եղեւ յաւուրն երրորդի, օր ծննդոց էր փարաւոնի, եւ առնէր ուրախութիւն ամենայն ծառայից իւրոց. եւ յիշեաց զիշխանութիւն`` տակառապետին եւ զիշխանութիւն մատակարարին ի մէջ ծառայից իւրոց:

და იყო, მესამესა დღესა დღე იყო შობისა ფარაოსი და ყო სმა დიდი ყოველთა მონათა თჳსთა თანა და მოეჴსენა პატივი ღჳნისმნისა მის და პატიჟი მეპურეთმოძღურისა მის შორის მონათა თჳსთა. 20 20

20 And it came to pass the third day, which was Pharaoh's birthday, that he made a feast unto all his servants: and he lifted up the head of the chief butler and of the chief baker among his servants.

כא. וַיָּשֶׁב אֶת שַׂר הַמַּשְׁקִים עַל מַשְׁקֵהוּ וַיִּתֵּן הַכּוֹס עַל כַּף פַּרְעֹה:

καὶ ἀπεκατέστησεν τὸν ἀρχιοινοχόον ἐπὶ τὴν ἀρχὴν αὐτοῦ καὶ ἔδωκεν τὸ ποτήριον εἰς τὴν χεῖρα Φαραω

21 ܘܐܸܬܿܕܿܟܲܪ ܠܪܲܒ ܫܵܩܵܘ̈ܵܬܼܵܐ ܘܲܠܪܲܒ ܢܲܚܬܿܘܼܡܹ̈ܐ ܒܓ݂ܵܘ ܥܲܒ݂ܕܵܘܗܝ: ܘܐܲܩܝܼܡ ܠܪܲܒ ܫܵܩܵܘ̈ܵܬܼܵܐ ܥܲܠ ܫܸܕܿܬܹܗ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܟܵܣܵܐ ܥܲܠ ܐܝܼܕܲܝ̈ ܦܸܪܥܘܿܢ.

restituitque alterum in locum suum, ut porrigeret ei poculum,

Եւ կացոյց զտակառապետն անդէն յիշխանութեան իւրում, եւ ետ զբաժակն ի ձեռն փարաւոնի:

და კუალად დაადგინა ღჳნისმნე იგი მთავრობასავე თჳსსა ზედა და მისცა სასუმელი ჴელთა ფარაოჲსთა. 21 21

21 And he restored the chief butler unto his butlership again; and he gave the cup into Pharaoh's hand:

כב. וְאֵת שַׂר הָאֹפִים תָּלָה כַּאֲשֶׁר פָּתַר לָהֶם יוֹסֵף:

τὸν δὲ ἀρχισιτοποιὸν ἐκρέμασεν καθὰ συνέκρινεν αὐτοῖς Ιωσηφ

22 ܘܲܠܪܲܒ ܢܲܚܬܿܘܼܡܹ̈ܐ ܙܩܲܦ: ܐܲܝܟ ܕܲܦܫܲܪ ܠܗܘܿܢ ܝܵܘܣܸܦ.

alterum suspendit in patibulo, sicut interpretatus erat eis Ioseph.

Եւ զմատակարարն կախեաց զփայտէ, որպէս մեկնեացն Յովսէփ:

ხოლო მეპურეთმოძღუარი იგი დამოჰკიდა ძელსა, ვითარცა-იგი გამოუთარგმნა მას იოსებ. 22 22

22 But he hanged the chief baker: as Joseph had interpreted to them.

כג. וְלֹא זָכַר שַׂר הַמַּשְׁקִים אֶת יוֹסֵף וַיִּשְׁכָּחֵהוּ:

οὐκ ἐμνήσθη δὲ ὁ ἀρχιοινοχόος τοῦ Ιωσηφ ἀλλὰ ἐπελάθετο αὐτοῦ

23 ܘܠܵܐ ܐܸܬܿܕܿܟܲܪ ܪܲܒ ܫܵܩܵܘ̈ܵܬܼܵܐ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܘܲܛܥܵܝܗܝ.

Attamen praepositus pincernarum non est recordatus Ioseph, sed oblitus est interpretis sui.

Եւ ոչ յիշեաց տակառապետն զՅովսէփ, այլ մոռացաւ զնա:

ხოლო ღჳნისმნესა მას არა მოეჴსენა იოსებ, არამედ დაავიწყდა. 23 23

23 Yet did not the chief butler remember Joseph, but forgat him.

מא

ΜΑʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܡܐ

Cap. 41

ԳԼ. ԽԱ

თავი ორმოცდამეერთე

א. וַיְהִי מִקֵּץ שְׁנָתַיִם יָמִים וּפַרְעֹה חֹלֵם וְהִנֵּה עֹמֵד עַל הַיְאֹר:

ἐγένετο δὲ μετὰ δύο ἔτη ἡμερῶν Φαραω εἶδεν ἐνύπνιον ᾤετο ἑστάναι ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ

1 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܬܲܪܬܹܿܝܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܦܸܪܥܘܿܢ ܚܠܲܡ ܚܸܠܡܵܐ: ܘܗܵܐ ܩܵܐܹܡ ܥܲܠ ܢܲܗܪܵܐ.

Post duos annos vidit pharao somnium. Putabat se stare super fluvium,

Եւ եղեւ յետ երկուց ամաց աւուրց ետես փարաւոն երազ. թուէր թէ կայցէ առ եզեր գետոյ:

და იყო, შემდგომად ორისა წლისა მათ დღეთასა ფარაო იხილა ჩუენებაჲ: ეგონა, ვითარმედ დგა იგი მდინარესა ზედა. 1 1

1 And it came to pass at the end of two full years, that Pharaoh dreamed: and, behold, he stood by the river.

ב. וְהִנֵּה מִן הַיְאֹר עֹלֹת שֶׁבַע פָּרוֹת יְפוֹת מַרְאֶה וּבְרִיאֹת בָּשָׂר וַתִּרְעֶינָה בָּאָחוּ:

καὶ ἰδοὺ ὥσπερ ἐκ τοῦ ποταμοῦ ἀνέβαινον ἑπτὰ βόες καλαὶ τῷ εἴδει καὶ ἐκλεκταὶ ταῖς σαρξὶν καὶ ἐβόσκοντο ἐν τῷ ἄχει

2 ܘܗܵܐ ܡ̣ܢ ܢܲܗܪܵܐ ܣܵܠܩܲܢ ܫܒܲܥ ܬܵܘܪ̈ܵܢ: ܫܲܦܝܼܪܵܢ ܒܚܸܙܘܗܹܝܢ: ܘܫܲܡܝܼܢܲܢ ܒܒܸܣܪܗܹܝܢ: ܘܪܵܥܝܵܢ ܒܡܲܪܓܵܐ.

de quo ascendebant septem boves pulchrae et crassae et pascebantur in locis palustribus.

Եւ ահա որպէս թէ ի գետոյ անտի ելանէին եւթն երինջք գեղեցիկ տեսանելով եւ ընտիրք մարմնով, եւ արածէին ի խաղի անդ:

და, აჰა ესერა, ვითარცა მდინარისა მისგან გამოვიდოდეს შჳდნი ზროხანი, შუენიერნი პირითა და მსუქანნი ჴორცითა, და ძოვდეს მდინარისა კიდესა. 2 2

2 And, behold, there came up out of the river seven well favoured kine and fatfleshed; and they fed in a meadow.

ג. וְהִנֵּה שֶׁבַע פָּרוֹת אֲחֵרוֹת עֹלוֹת אַחֲרֵיהֶן מִן הַיְאֹר רָעוֹת מַרְאֶה וְדַקּוֹת בָּשָׂר וַתַּעֲמֹדְנָה אֵצֶל הַפָּרוֹת עַל שְׂפַת הַיְאֹר:

ἄλλαι δὲ ἑπτὰ βόες ἀνέβαινον μετὰ ταύτας ἐκ τοῦ ποταμοῦ αἰσχραὶ τῷ εἴδει καὶ λεπταὶ ταῖς σαρξὶν καὶ ἐνέμοντο παρὰ τὰς βόας παρὰ τὸ χεῖλος τοῦ ποταμοῦ

3 ܘܗܵܐ ܫܒܲܥ ܬܵܘܪ̈ܵܬܼܵܐ ܐ̄ܚܪܵܢܝܵܬܼܵܐ ܣܵܠܩܵܢ ܒܵܬܲܪܗܹܝܢ ܡ̣ܢ ܢܲܗܪܵܐ: ܒܝܼܫܵܢ ܒܚܸܙܘܗܹܝܢ ܘܲܡܚܝܼܠܲܢ ܒܒܸܣܪܗܹܝܢ: ܘܩܵܡܹ̈ܝܢ ܥܲܠ ܓܹܢ̄ܒ݂ ܬܵܘܪܵܬܼܵܐ ܥܲܠ ܣܸܦܲܬܼ ܢܲܗܪܵܐ.

Aliae quoque septem emergebant post illas de flumine foedae confectaeque macie et stabant in ipsa amnis ripa;

Եւ ահա այլ եւս եւթն երինջք ելանէին յետ նոցա ի գետոյ անտի, զազիրք տեսլեամբ եւ վտիտք մարմնովք. եւ արածէին առ այլ երնջովքն առ եզերբ գետոյն:

და სხუანი შჳდნი ზროხანი აღმოვიდოდეს შემდგომად მათსა მიერ მდინარით, საძაგელნი ხილვითა და მჭლენი ჴორცითა და ძოვდეს ზროხათავე მათ თანა კეთილსახისათა მდინარისკიდესა მას. 3 3

3 And, behold, seven other kine came up after them out of the river, ill favoured and leanfleshed; and stood by the other kine upon the brink of the river.

ד. וַתֹּאכַלְנָה הַפָּרוֹת רָעוֹת הַמַּרְאֶה וְדַקֹּת הַבָּשָׂר אֵת שֶׁבַע הַפָּרוֹת יְפֹת הַמַּרְאֶה וְהַבְּרִיאֹת וַיִּיקַץ פַּרְעֹה:

καὶ κατέφαγον αἱ ἑπτὰ βόες αἱ αἰσχραὶ καὶ λεπταὶ ταῖς σαρξὶν τὰς ἑπτὰ βόας τὰς καλὰς τῷ εἴδει καὶ τὰς ἐκλεκτάς ἠγέρθη δὲ Φαραω

4 ܘܐܸܟܲܠ ܬܵܘܪܵܬܼܵܐ ܕܒ݂ܝܼܫܵܢ ܒܚܸܙܘܗܹܝܢ ܘܲܡܚܝܼܠܲܢ ܒܒܸܣܪܗܹܝܢ: ܠܲܫܒܲܥ ܬܵܘܪܵܬܼܵܐ ܕܫܲܦܝܼܪܵܢ ܒܚܸܙܘܗܹܝܢ ܘܫܲܡܝܼܢܲܢ ܒܒܸܣܪܗܹܝܢ: ܘܐܸܬܿܬܿܥܝܼܪ ܦܸܪܥܘܿܢ.

devoraveruntque septem boves pulchras et crassas. Expergefactus pharao

Եւ ուտէին եւթն երինջքն զազիրք տեսլեամբ եւ վտիտք մարմնովք զեւթն երինջսն գեղեցիկս տեսլեամբ եւ զընտիրս: Զարթեաւ փարաւոն:

და შეჭამნეს შჳდთა მათ ზროხათა, საძაგელთა, ხილვითა და მჭლეთა ჴორცითა, შჳდნი იგი ზროხანი, კეთილნი ხილვითა და კეთილნი ჴორცითა. და არა ცხად იქმნა, ვითარმედ შევიდეს მუცელთა მათთა. განიღჳძა ფარაო. 4 4

4 And the ill favoured and leanfleshed kine did eat up the seven well favoured and fat kine. So Pharaoh awoke.

ה. וַיִּישָׁן וַיַּחֲלֹם שֵׁנִית וְהִנֵּה שֶׁבַע שִׁבֳּלִים עֹלוֹת בְּקָנֶה אֶחָד בְּרִיאוֹת וְטֹבוֹת:

καὶ ἐνυπνιάσθη τὸ δεύτερον καὶ ἰδοὺ ἑπτὰ στάχυες ἀνέβαινον ἐν πυθμένι ἑνὶ ἐκλεκτοὶ καὶ καλοί

5 ܘܲܕ݂ܡܸܟ ܘܲܚܠܲܡ ܕܬܲܪܬܹܿܝܢ ܙܲܒ݂ܢܝܼܢ: ܘܗܵܐ ܫܒܲܥ ܫܸܒܿܠܝܼܢ ܣܵܠܩܵܢ ܒܩܲܢܝܵܐ ܚܲܕ݂: ܡܲܠܝܵܢ ܘܛܵܒ݂ܵܢ.

rursum dormivit et vidit alterum somnium. Septem spicae pullulabant in culmo uno plenae atque formosae.

Եւ անդրէն ի քուն եմուտ, եւ ետես երազ երկրորդ. եւ ահա եւթն հասկ ելանէին ի միում փնջի ընտիրք եւ գեղեցիկք:

და მეორე ჩუენებასა იხილვიდა: აჰა ესერა, შჳდნი თავნი ჴუვილისანი აღმოვიდოდეს ძირსა ერთსა ზედა, რჩეულნი და კეთილნი. 5 5

5 And he slept and dreamed the second time: and, behold, seven ears of corn came up upon one stalk, rank and good.

ו. וְהִנֵּה שֶׁבַע שִׁבֳּלִים דַּקּוֹת וּשְׁדוּפֹת קָדִים צֹמְחוֹת אַחֲרֵיהֶן:

ἄλλοι δὲ ἑπτὰ στάχυες λεπτοὶ καὶ ἀνεμόφθοροι ἀνεφύοντο μετ᾽ αὐτούς

6 ܘܗܵܐ ܫܒܲܥ ܫܸܒܿܠܝܼܢ ܩܲܛܝܼܢܵܢ ܘܲܫܩܝܼܦܵܢ ܠܪܘܼܚܵܐ ܕܫܵܘܒܵܐ: ܝܲܥܝܵܢ ܒܵܬܲܪܗܹܝܢ.

Aliae quoque totidem spicae tenues et percussae vento urente oriebantur

Եւ ահա եւթն այլ հասկք ոսինք եւ խորշակահարք ելանէին յետ նոցա:

და მერმე კუალად შჳდნი თავნი აღმოსცენდეს მათვე თანა, წულილნი და ხორშაკეულნი. 6 6

6 And, behold, seven thin ears and blasted with the east wind sprung up after them.

ז. וַתִּבְלַעְנָה הַשִּׁבֳּלִים הַדַּקּוֹת אֵת שֶׁבַע הַשִּׁבֳּלִים הַבְּרִיאוֹת וְהַמְּלֵאוֹת וַיִּיקַץ פַּרְעֹה וְהִנֵּה חֲלוֹם:

καὶ κατέπιον οἱ ἑπτὰ στάχυες οἱ λεπτοὶ καὶ ἀνεμόφθοροι τοὺς ἑπτὰ στάχυας τοὺς ἐκλεκτοὺς καὶ τοὺς πλήρεις ἠγέρθη δὲ Φαραω καὶ ἦν ἐνύπνιον

7 ܘܲܒ݂ܠܲܥ ܫܸܒܿܠܹ̈ܐ ܩܲܛܝܼܢܵܬܼܵܐ: ܠܲܫܒܲܥ ܫܸܒܿܠܹ̈ܐ ܫܲܡܝܼܢܵܬܼܵܐ ܘܡܲܠܝܵܬܼܵܐ: ܘܐܸܬܿܬܿܥܝܼܪ ܦܸܪܥܘܿܢ ܘܗܵܐ ܚܸܠܡܵܐ ܗ̄ܘܼ.

devorantes omnem priorum pulchritudinem. Evigilavit pharao, et ecce erat somnium!

եւ կլանէին եւթն հասկքն ոսինք եւ խորշակահարք`` զեւթն հասկսն զընտիրս եւ զատոքս: Զարթեաւ փարաւոն, եւ էր երազ:

და შეჭამნეს შჳდთა მათ წულილთა და ხორშაკეულთა შჳდნი იგი თავნი სავსენი და კეთილნი. და განიღჳძა ფარაო და, აჰა ესერა, იყო იგი ჩუენებაჲ. 7 7

7 And the seven thin ears devoured the seven rank and full ears. And Pharaoh awoke, and, behold, it was a dream.

ח. וַיְהִי בַבֹּקֶר וַתִּפָּעֶם רוּחוֹ וַיִּשְׁלַח וַיִּקְרָא אֶת כָּל חַרְטֻמֵּי מִצְרַיִם וְאֶת כָּל חֲכָמֶיהָ וַיְסַפֵּר פַּרְעֹה לָהֶם אֶת חֲלֹמוֹ וְאֵין פּוֹתֵר אוֹתָם לְפַרְעֹה:

ἐγένετο δὲ πρωὶ καὶ ἐταράχθη ἡ ψυχὴ αὐτοῦ καὶ ἀποστείλας ἐκάλεσεν πάντας τοὺς ἐξηγητὰς Αἰγύπτου καὶ πάντας τοὺς σοφοὺς αὐτῆς καὶ διηγήσατο αὐτοῖς Φαραω τὸ ἐνύπνιον καὶ οὐκ ἦν ὁ ἀπαγγέλλων αὐτὸ τῷ Φαραω

8 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܒܨܲܦܪܵܐ: ܘܐܸܬܿܛܲܪܦܲܬܼ ܪܘܼܚܹܗ ܕܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܫܲܕܲܪ ܩܪܵܐ ܠܟ݂ܠܗܘܿܢ ܚܲܪܵܫܹܐ: ܘܲܠܟ݂ܠܗܘܿܢ ܚܲܟܿܝܼܡ݂ܹܝܗ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܐܸܫܬܲܥܝܼ ܠܗܘܿܢ ܦܸܪܥܘܿܢ ܚܸܠܡܵܘܗܝ: ܘܠܲܝܬ ܐ̄ܢܵܫ ܕܦܵܫܲܪ ܠܗܘܿܢ ܠܦܸܪܥܘܿܢ.

Et, facto mane, pavore perterritus misit ad omnes coniectores Aegypti cunctosque sapientes suos; et accersitis narravit somnium, nec erat qui interpretaretur.

Եւ եղեւ առաւօտ, եւ խռովեցաւ անձն նորա, եւ առաքեաց կոչեաց զամենայն երազահանսն Եգիպտոսի եւ զամենայն իմաստունս նորա. եւ պատմեաց փարաւոն զերազսն իւր, եւ ոչ ոք էր որ մեկնէր զերազսն փարաւոնի:

და ვითარცა განთენა, შეძრწუნებულ იყო სული მისი მის თანა. და მიავლინა და მოუწოდა ყოველთავე გამომეტყუელთა ეგჳპტისათა და ყოველთა ბრძენთა მისთა და უთხრა მათ ფარაო ჩუენებაჲ იგი მისი. და არა ვინ იყო მათგანი, რომელმან-ცა უთხრა ფარაოს ჩუენებაჲ იგი. 8 8

8 And it came to pass in the morning that his spirit was troubled; and he sent and called for all the magicians of Egypt, and all the wise men thereof: and Pharaoh told them his dream; but there was none that could interpret them unto Pharaoh.

ט. וַיְדַבֵּר שַׂר הַמַּשְׁקִים אֶת פַּרְעֹה לֵאמֹר אֶת חֲטָאַי אֲנִי מַזְכִּיר הַיּוֹם:

καὶ ἐλάλησεν ὁ ἀρχιοινοχόος πρὸς Φαραω λέγων τὴν ἁμαρτίαν μου ἀναμιμνῄσκω σήμερον

9 ܘܡܲܠܸܠ ܪܲܒ ܫܵܩܵܘ̈ܵܬܼܵܐ ܩܕ݂ܵܡ ܦܸܪܥܘܿܢ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܣܘܼܪܚܵܢܝ ܡܲܕ݂ܟܲܪ ܐ̄ܢܵܐ ܝܵܘܡܵܢܵܐ.

Tunc demum reminiscens pincernarum magister ait: “Confiteor peccatum meum.

Եւ խօսեցաւ տակառապետն առաջի փարաւոնի եւ ասէ. Զյանցանս իմ յիշեցուցանեմ այսօր:

და ეტყოდა ღჳნისმნე იგი ფარაოს და ჰრქუა: ცოდვაჲ ჩემი მოვიჴსენო დღეს. 9 9

9 Then spake the chief butler unto Pharaoh, saying, I do remember my faults this day:

י. פַּרְעֹה קָצַף עַל עֲבָדָיו וַיִּתֵּן אֹתִי בְּמִשְׁמַר בֵּית שַׂר הַטַּבָּחִים אֹתִי וְאֵת שַׂר הָאֹפִים:

Φαραω ὠργίσθη τοῖς παισὶν αὐτοῦ καὶ ἔθετο ἡμᾶς ἐν φυλακῇ ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ ἀρχιμαγείρου ἐμέ τε καὶ τὸν ἀρχισιτοποιόν

10 ܦܸܪܥܘܿܢ ܪܓܸܙ ܥܲܠ ܥܲܒ݂ܕܵܘ̈ܗܝ: ܘܐܲܪܡܝܲܢܝ ܒܹܝܬܼ ܐܲܣܝܼܪܹ̈ܐ ܒܹܝܬܼ ܪܲܒ ܕܲܚܫܹ̈ܐ: ܠܝܼ ܘܲܠܪܲܒ ܢܲܚܬܿܘܼܡܹ̈ܐ.

Iratus rex servis suis me et magistrum pistorum retrudi iussit in carcerem principis satellitum,

Բարկացաւ փարաւոն ծառայից իւրոց, եւ եդ զմեզ ի բանտի ի տան դահճապետին, զիս եւ զմատակարարն:

ფარაო ჰრისხვიდა მონათა თჳსთა და შემსხნა ჩუენ საპყრობილესა, სახლსა მას მზარეულთმოძღურისა, მე და მეპურეთმოძღუარი. 10 10

10 Pharaoh was wroth with his servants, and put me in ward in the captain of the guard's house, both me and the chief baker:

יא. וַנַּחַלְמָה חֲלוֹם בְּלַיְלָה אֶחָד אֲנִי וָהוּא אִישׁ כְּפִתְרוֹן חֲלֹמוֹ חָלָמְנוּ:

καὶ εἴδομεν ἐνύπνιον ἐν νυκτὶ μιᾷ ἐγώ τε καὶ αὐτός ἕκαστος κατὰ τὸ αὑτοῦ ἐνύπνιον εἴδομεν

11 ܘܲܚܠܲܡܢ ܚܸܠܡܹ̈ܐ ܒܠܸܠܝܵܐ ܚܲܕ݂ ܐܸܢܵܐ ܘܗܵܘ̇: ܓܒܲܪ ܐܲܝܟ ܦܫܵܪ ܚܸܠܡܹܗ ܚܠܲܡܢ.

ubi una nocte uterque vidimus somnium praesagum futurorum.

Եւ տեսաք երկոքին երազ ի միում գիշերի, ես եւ նա. իւրաքանչիւր ըստ երազոյ իւրում`` տեսանէաք:

და ვიხილეთ ჩუენებაჲ ღამესა ერთსა მე და მან. კაცად-კაცადმან ჩუენმან მსგავსად თჳსისაებრ ჩუენებისა ვიხილეთ. 11 11

11 And we dreamed a dream in one night, I and he; we dreamed each man according to the interpretation of his dream.

יב. וְשָׁם אִתָּנוּ נַעַר עִבְרִי עֶבֶד לְשַׂר הַטַּבָּחִים וַנְּסַפֶּר לוֹ וַיִּפְתָּר לָנוּ אֶת חֲלֹמֹתֵינוּ אִישׁ כַּחֲלֹמוֹ פָּתָר:

ἦν δὲ ἐκεῖ μεθ᾽ ἡμῶν νεανίσκος παῖς Εβραῖος τοῦ ἀρχιμαγείρου καὶ διηγησάμεθα αὐτῷ καὶ συνέκρινεν ἡμῖν

12 ܘܬܲܡܵܢ ܥܲܡܵܢ ܥܠܲܝܡܵܐ ܥܸܒ݂ܪܵܝܵܐ: ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܕܪܲܒ ܕܲܚܫܹ̈ܐ: ܘܐܸܫܬܲܥܝܼܢ ܠܹܗ ܘܲܦܫܲܪ ܠܲܢ ܚܸܠܡܲܝ̈ܢ: ܐ̄ܢܵܫ ܐܲܝܟ ܚܸܠܡܹܗ ܦܫܲܪ.

Erat ibi puer Hebraeus eiusdem ducis satellitum famulus, cui narrantes somnia

Եւ էր անդ ընդ մեզ պատանի մի մանուկ Եբրայեցի, ծառայ դահճապետին, եւ պատմեցաք նմա, եւ մեկնեաց մեզ զերազսն մեր, առն ըստ իւրաքանչիւր երազոյ մեկնեաց:

და იყო მუნ ჩუენ თანა ჭაბუკი ებრაელი, მონაჲ მზარაულთა მოძღურისაჲ, და უთხართ მას ჩუენებაჲ იგი და განგჳმარტა ჩუენ. 12 12

12 And there was there with us a young man, an Hebrew, servant to the captain of the guard; and we told him, and he interpreted to us our dreams; to each man according to his dream he did interpret.

יג. וַיְהִי כַּאֲשֶׁר פָּתַר לָנוּ כֵּן הָיָה אֹתִי הֵשִׁיב עַל כַּנִּי וְאֹתוֹ תָלָה:

ἐγενήθη δὲ καθὼς συνέκρινεν ἡμῖν οὕτως καὶ συνέβη ἐμέ τε ἀποκατασταθῆναι ἐπὶ τὴν ἀρχήν μου ἐκεῖνον δὲ κρεμασθῆναι

13 ܘܐܲܝܟ ܕܲܦܫܲܪ ܠܲܢ: ܗܵܟܲܢܵܐ ܗܘܵܐ ܠܲܢ: ܠܝܼ ܐܲܗܦܸܟ ܥܲܠ ܫܸܕܲܬܼܝ: ܘܲܠܗܵܘ̇ ܙܩܲܦ.

audivimus quidquid postea rei probavit eventus. Ego enim redditus sum officio meo, et ille suspensus est in patibulo”.

Եւ եղեւ որպէս մեկնեացն մեզ` նոյնպէս եւ պատահեաց. ինձ գալ հասանել յիշխանութիւն, եւ նմա կախել զփայտէ:

და ვითარცა განგჳმარტა ჩუენ, ეგრეცა იყო: მე კუალად მოვედ ჩემსავე ამას პატივსა, ხოლო იგი დამოეკიდა ძელსა და მოკუდა. 13 13

13 And it came to pass, as he interpreted to us, so it was; me he restored unto mine office, and him he hanged.

יד. וַיִּשְׁלַח פַּרְעֹה וַיִּקְרָא אֶת יוֹסֵף וַיְרִיצֻהוּ מִן הַבּוֹר וַיְגַלַּח וַיְחַלֵּף שִׂמְלֹתָיו וַיָּבֹא אֶל פַּרְעֹה:

ἀποστείλας δὲ Φαραω ἐκάλεσεν τὸν Ιωσηφ καὶ ἐξήγαγον αὐτὸν ἐκ τοῦ ὀχυρώματος καὶ ἐξύρησαν αὐτὸν καὶ ἤλλαξαν τὴν στολὴν αὐτοῦ καὶ ἦλθεν πρὸς Φαραω

14 ܘܫܲܕܲܪ ܦܸܪܥܘܿܢ ܘܲܩܪܵܝܗܝ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܘܐܲܪܗܛܘܼܗܝ ܡ̣ܢ ܓܘܼܒܵܐ: ܘܲܓܪܵܥ ܘܚܲܠܸܦ ܢܲܚܬܵܘ̈ܗܝ: ܘܥܲܠ ܩܕ݂ܵܡ ܦܸܪܥܘܿܢ.

Protinus ad regis imperium eductum de carcere Ioseph totonderunt ac, veste mutata, obtulerunt ei.

Առաքեաց փարաւոն եւ կոչեաց զՅովսէփ. եւ հանին զնա ի բանտէ անտի, եւ փոքրեցին զհերս նորա, եւ փոխեցին զպատմուճան նորա``, եւ եկն առաջի փարաւոնի:

მიავლინა ფარაო და მოუწოდა იოსებს და გამოიყუანა იგი საპყრობილისა მისგან. დაუკვეცეს მას თმაჲ და შეუცვალეს მას სამოსელი მისი და მოვიდა წინაშე ფარაოჲსა. 14 14

14 Then Pharaoh sent and called Joseph, and they brought him hastily out of the dungeon: and he shaved himself, and changed his raiment, and came in unto Pharaoh.

טו. וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה אֶל יוֹסֵף חֲלוֹם חָלַמְתִּי וּפֹתֵר אֵין אֹתוֹ וַאֲנִי שָׁמַעְתִּי עָלֶיךָ לֵאמֹר תִּשְׁמַע חֲלוֹם לִפְתֹּר אֹתוֹ:

εἶπεν δὲ Φαραω τῷ Ιωσηφ ἐνύπνιον ἑώρακα καὶ ὁ συγκρίνων οὐκ ἔστιν αὐτό ἐγὼ δὲ ἀκήκοα περὶ σοῦ λεγόντων ἀκούσαντά σε ἐνύπνια συγκρῖναι αὐτά

15 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܚܸܠܡܵܐ ܚܸܠܡܹܬܼ ܘܦܵܫܘܿܪܵܐ ܠܲܝܬܿ ܠܹܗ: ܘܐܸܢܵܐ ܫܸܡܥܹܬܼ ܥܠܲܝܟ: ܕܫܵܡܲܥ ܐܲܢ̄ܬ ܚܸܠܡܹ̈ܐ ܘܦܵܫܲܪ ܐܲܢ̄ܬܿ ܠܹܗ.

Cui ille ait: “Vidi somnia, nec est qui edisserat; quae audivi te sapientissime conicere”.

Եւ ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Երազ տեսի, եւ չիք ոք որ մեկնէ զնա. բայց ես լուայ զքէն, ասեն, եթէ լսես զերազս, մեկնես:

და ჰრქუა ფარაო იოსებს: ჩუენებაჲ ვიხილე და არა ვინ არს, რომელმან-ცა განმიმარტა იგი, ხოლო მე მასმიეს შენთჳს ვითარმედ თქჳან, გესმის რაჲ ჩუენებაჲ, განჰმარტი იგი. 15 15

15 And Pharaoh said unto Joseph, I have dreamed a dream, and there is none that can interpret it: and I have heard say of thee, that thou canst understand a dream to interpret it.

טז. וַיַּעַן יוֹסֵף אֶת פַּרְעֹה לֵאמֹר בִּלְעָדָי אֱלֹהִים יַעֲנֶה אֶת שְׁלוֹם פַּרְעֹה:

ἀποκριθεὶς δὲ Ιωσηφ τῷ Φαραω εἶπεν ἄνευ τοῦ θεοῦ οὐκ ἀποκριθήσεται τὸ σωτήριον Φαραω

16 ܥܢܵܐ ܝܵܘܣܸܦ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܦܸܪܥܘܿܢ: ܕܲܠܡܵܐ ܣܵܒܲܪ ܐ̄ܢܵܐ ܕܒܸܠܥܵܕ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܢܸܥܢܸܐ ܫܠܵܡܵܐ ܠܦܸܪܥܘܿܢ.

Respondit Ioseph: “Absque me Deus respondebit prospera pharaoni!”.

Պատասխանի ետ Յովսէփ եւ ասէ ցփարաւոն. Առանց Աստուծոյ ոչ լինիցի պատասխանի փրկութեան`` փարաւոնի:

მიუგო იოსებ და ჰრქუა ფარაოს: თჳნიერ ღმრთისა ვერ მიეგოს სიტყუაჲ, მეფე, მაცხოვარებასა შენსა. 16 16

16 And Joseph answered Pharaoh, saying, It is not in me: God shall give Pharaoh an answer of peace.

יז. וַיְדַבֵּר פַּרְעֹה אֶל יוֹסֵף בַּחֲלֹמִי הִנְנִי עֹמֵד עַל שְׂפַת הַיְאֹר:

ἐλάλησεν δὲ Φαραω τῷ Ιωσηφ λέγων ἐν τῷ ὕπνῳ μου ᾤμην ἑστάναι παρὰ τὸ χεῖλος τοῦ ποταμοῦ

17 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܒܚܸܠܡܝ: ܗܵܐ ܩܵܐܹܡ ܐ̄ܢܵܐ ܥܲܠ ܣܸܦܲܬܼ ܢܲܗܪܵܐ.

Narravit ergo pharao, quod viderat: “Putabam me stare super ripam fluminis

Խօսեցաւ փարաւոն ընդ Յովսեփայ եւ ասէ. Թուէր ի տեսլեան իմում, եթէ կայի առ եզեր գետոյ:

ეტყოდა ფარაო იოსებს და ჰრქუა: ძილსა შინა მეგონა, ვითარმედ ვდეგ კიდესა მდინარისასა. 17 17

17 And Pharaoh said unto Joseph, In my dream, behold, I stood upon the bank of the river:

יח. וְהִנֵּה מִן הַיְאֹר עֹלֹת שֶׁבַע פָּרוֹת בְּרִיאוֹת בָּשָׂר וִיפֹת תֹּאַר וַתִּרְעֶינָה בָּאָחוּ:

καὶ ὥσπερ ἐκ τοῦ ποταμοῦ ἀνέβαινον ἑπτὰ βόες καλαὶ τῷ εἴδει καὶ ἐκλεκταὶ ταῖς σαρξὶν καὶ ἐνέμοντο ἐν τῷ ἄχει

18 ܘܗܵܐ ܡ̣ܢ ܢܲܗܪܵܐ ܣܵܠܩܵܢ ܫܒܲܥ ܬܵܘܪܵܬܼܵܐ ܫܲܡܝܼܢܲܢ ܒܒܸܣܪܗܹܝܢ: ܘܫܲܦܝܼܪ ܚܸܙܘܗܹܝܢ: ܘܪܵܥܝܵܢ ܒܡܲܪܓܵܐ.

et septem boves de amne conscendere pulchras nimis et obesis carnibus, quae in pastu paludis virecta carpebant.

եւ որպէս թէ ի գետոյ անտի ելանէին եւթն երինջք ընտիրք մարմնովք եւ գեղեցիկք տեսանելով, եւ արածէին ի խաղի անդ:

და ვითარცა მიერ მდინარით გამოვიდოდეს შჳდნი ზროხანი რჩეულნი ჴორცითა და შუენიერნი ხილვითა, და ძოვდეს კიდესა ზედა. 18 18

18 And, behold, there came up out of the river seven kine, fatfleshed and well favoured; and they fed in a meadow:

יט. וְהִנֵּה שֶׁבַע פָּרוֹת אֲחֵרוֹת עֹלוֹת אַחֲרֵיהֶן דַּלּוֹת וְרָעוֹת תֹּאַר מְאֹד וְרַקּוֹת בָּשָׂר לֹא רָאִיתִי כָהֵנָּה בְּכָל אֶרֶץ מִצְרַיִם לָרֹעַ:

καὶ ἰδοὺ ἑπτὰ βόες ἕτεραι ἀνέβαινον ὀπίσω αὐτῶν ἐκ τοῦ ποταμοῦ πονηραὶ καὶ αἰσχραὶ τῷ εἴδει καὶ λεπταὶ ταῖς σαρξίν οἵας οὐκ εἶδον τοιαύτας ἐν ὅλῃ γῇ Αἰγύπτῳ αἰσχροτέρας

19 ܘܗܵܐ ܫܒܲܥ ܬܵܘܪܲܢ ܐ̄ܚܪܵܢܝܼܢ ܣܵܠܩܵܢ ܒܵܬܲܪܗܹܝܢ: ܒܨܝܼܪܵܢ ܘܒ݂ܝܼܫ ܚܸܙܘܗܹܝܢ: ܘܲܡܚܝܼܠ ܒܸܣܪܗܹܝܢ ܛܵܒ݂: ܘܠܵܐ ܚܙܹܝܬܼ ܕܒ݂ܝܼܫܵܢ ܐܲܟ݂ܘܵܬܼܗܹܝܢ ܒܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ.

Et ecce has sequebantur aliae septem boves in tantum deformes et macilentae, ut numquam tales in terra Aegypti viderim;

Եւ ահա այլ եւս եւթն երինջք ելանէին զկնի նոցա ի գետոյ անտի``, ժանդք եւ զազիրք տեսանելով յոյժ եւ վտիտք մարմնովք, որպիսի ոչ տեսի յամենայն երկրիս Եգիպտացւոց զազրագոյնս քան զնոսա:

და მერმე კუალად სხუანი ზროხანი შჳდნი აღმოვიდოდეს, შემდგომად მათსა მიერ-ვე მდინარით, ხენეშნი და საძაგელნი ხილვითა და მჭლენი ჴორცითა, რომელ, არა სადა მეხილვნეს ეგევითარნი საძაგელნი ყოველსა ეგჳპტესა უუშვერესი. 19 19

19 And, behold, seven other kine came up after them, poor and very ill favoured and leanfleshed, such as I never saw in all the land of Egypt for badness:

כ. וַתֹּאכַלְנָה הַפָּרוֹת הָרַקּוֹת וְהָרָעוֹת אֵת שֶׁבַע הַפָּרוֹת הָרִאשֹׁנוֹת הַבְּרִיאֹת:

καὶ κατέφαγον αἱ ἑπτὰ βόες αἱ αἰσχραὶ καὶ λεπταὶ τὰς ἑπτὰ βόας τὰς πρώτας τὰς καλὰς καὶ ἐκλεκτάς

20 ܘܐܸܟܲܠ ܬܵܘܪܵܬܼܵܐ ܡܚܝܼܠܵܬܼܵܐ ܘܒ݂ܝܼܫܵܬܼܵܐ: ܠܲܫܒܲܥ ܬܵܘܪܵܬܼܵܐ ܩܲܕ݂ܡܵܝܵܬܼܵܐ ܫܲܡܝܼܢܵܬܼܵܐ.

quae, devoratis et consumptis prioribus,

Եւ ուտէին եւթն երինջքն վտիտք եւ զազիրք զեւթն երինջսն զառաջինս` զգեղեցիկսն եւ`` զընտիրս:

და შეჭამნეს შჳდთა მათ ზროხათა, მჭლეთა და საძაგელთა, შჳდნი იგი ზროხანი, კეთილნი და რჩეულნი. 20 20

20 And the lean and the ill favoured kine did eat up the first seven fat kine:

כא. וַתָּבֹאנָה אֶל קִרְבֶּנָה וְלֹא נוֹדַע כִּי בָאוּ אֶל קִרְבֶּנָה וּמַרְאֵיהֶן רַע כַּאֲשֶׁר בַּתְּחִלָּה וָאִיקָץ:

καὶ εἰσῆλθον εἰς τὰς κοιλίας αὐτῶν καὶ οὐ διάδηλοι ἐγένοντο ὅτι εἰσῆλθον εἰς τὰς κοιλίας αὐτῶν καὶ αἱ ὄψεις αὐτῶν αἰσχραὶ καθὰ καὶ τὴν ἀρχήν ἐξεγερθεὶς δὲ ἐκοιμήθην

21 ܘܥܲܠ ܠܓ݂ܵܘܗܹܝܢ: ܘܠܵܐ ܐܸܬܼܝܼܕܲܥ ܕܥܲܠ ܠܓ݂ܵܘܗܹܝܢ: ܘܚܸܙܘܗܹܝܢ ܒܝܼܫ ܐܲܝܟ ܕܲܒ݂ܩܲܕ݂ܡܵܝܬܵܐ: ܘܐܸܬܿܬܿܥܝܼܪܹܬܼ.

nullum saturitatis dedere vestigium; sed simili macie et squalore torpebant. Evigilans, rursus sopore depressus,

Եւ մտանէին յորովայնս նոցա եւ ոչ երեւէին``. եւ երեսք նոցա զազիրք իբրեւ զառաջինն: Զարթեայ եւ դարձեալ ննջեցի:

და შევიდეს მუცელთა მათთა და არა რაჲ აჩნდა, ვითარმედ შევიდეს მუცელთა მათ თანა. და პირნი მათნი საძაგელ იყვნეს, ვითარცა-იგი პირველ. 21 21

21 And when they had eaten them up, it could not be known that they had eaten them; but they were still ill favoured, as at the beginning. So I awoke.

כב. וָאֵרֶא בַּחֲלֹמִי וְהִנֵּה שֶׁבַע שִׁבֳּלִים עֹלֹת בְּקָנֶה אֶחָד מְלֵאֹת וְטֹבוֹת:

καὶ εἶδον πάλιν ἐν τῷ ὕπνῳ μου καὶ ὥσπερ ἑπτὰ στάχυες ἀνέβαινον ἐν πυθμένι ἑνὶ πλήρεις καὶ καλοί

22 ܘܬܼܘܼܒ݂ ܚܙܹܝܬܼ ܒܚܸܠܡܝ: ܘܗܵܐ ܫܒܲܥ ܫܸܒܿܠܝܼܢ ܣܵܠܩܵܢ ܒܩܲܢܝܵܐ ܚܲܕ݂: ܡܲܠܝܵܢ ܘܛܵܒ݂ܵܢ.

vidi somnium: Septem spicae pullulabant in culmo uno plenae atque pulcherrimae.

Եւ տեսանէի միւսանգամ յերազի, որպէս թէ եւթն հասկք ելանէին ի միում փնջի լիք եւ գեղեցիկք:

განვიღჳძე და კუალად დავიძინე. და ვიხილე მერმე ჩუენებასა: და ვითარცა შჳდნი თავნი ჴუვილისანი, აღმოვიდოდეს ადგილსა ერთსა, სავსენი და კეთილნი. 22 22

22 And I saw in my dream, and, behold, seven ears came up in one stalk, full and good:

כג. וְהִנֵּה שֶׁבַע שִׁבֳּלִים צְנֻמוֹת דַּקּוֹת שְׁדֻפוֹת קָדִים צֹמְחוֹת אַחֲרֵיהֶם:

ἄλλοι δὲ ἑπτὰ στάχυες λεπτοὶ καὶ ἀνεμόφθοροι ἀνεφύοντο ἐχόμενοι αὐτῶν

23 ܘܗܵܐ ܫܒܲܥ ܫܸܒܿܠܝܼܢ ܩܲܛܝܼܢܲܢ ܘܲܫܩܝܼܦܲܢ ܠܪܘܼܚܵܐ ܕܫܵܘܒܵܐ ܝܲܥܝܵܢ ܒܵܬܲܪܗܹܝܢ.

Aliae quoque septem tenues et percussae vento urente oriebantur e stipula;

Եւ այլ եւս եւթն հասկք ապականեալք, ազազունք եւ խորշակահարք ելանէին մօտ առ նոսա:

და მერმე კუალად სხუანი შჳდნი თავნი წულილნი და ხორშაკეულნი აღმოსცენდებოდეს მათ თანავე. 23 23

23 And, behold, seven ears, withered, thin, and blasted with the east wind, sprung up after them:

כד. וַתִּבְלַעְןָ הַשִּׁבֳּלִים הַדַּקֹּת אֵת שֶׁבַע הַשִּׁבֳּלִים הַטֹּבוֹת וָאֹמַר אֶל הַחַרְטֻמִּים וְאֵין מַגִּיד לִי:

καὶ κατέπιον οἱ ἑπτὰ στάχυες οἱ λεπτοὶ καὶ ἀνεμόφθοροι τοὺς ἑπτὰ στάχυας τοὺς καλοὺς καὶ τοὺς πλήρεις εἶπα οὖν τοῖς ἐξηγηταῖς καὶ οὐκ ἦν ὁ ἀπαγγέλλων μοι

24 ܘܲܒ݂ܠܲܥ ܫܸܒܿܠܹ̈ܐ ܩܲܛܝܼܢܵܬܼܵܐ ܠܲܫܒܲܥ ܫܸܒܿܠܹ̈ܐ ܛܵܒ݂ܵܬܼܵܐ: ܘܐܸܡܪܹܬܼ ܠܚܲܪܵܫܹܐ ܘܠܲܝܬ ܕܲܡܚܵܘܹܐ ܠܝܼ.

quae priorum pulchritudinem devoraverunt. Narravi coniectoribus somnium, et nemo est qui edisserat”.

Եւ կլանէին եւթն հասկքն ազազունք եւ խորշակահարք`` զեւթն հասկսն զգեղեցիկս եւ զատոքս``: Եւ պատմեցի երազահանացն, եւ ոչ ոք էր որ մեկնէր ինձ:

და შთანთქნეს შჳდთა მათ თავთა ხორშაკეულთა შჳდნი იგი თავნი, კეთილნი და სავსენი. უთხარ ესე გამომეტყუელთა და არა ვინ არს. რომელმან-ცა მითხრა მე. 24 24

24 And the thin ears devoured the seven good ears: and I told this unto the magicians; but there was none that could declare it to me.

כה. וַיֹּאמֶר יוֹסֵף אֶל פַּרְעֹה חֲלוֹם פַּרְעֹה אֶחָד הוּא אֵת אֲשֶׁר הָאֱלֹהִים עֹשֶׂה הִגִּיד לְפַרְעֹה:

καὶ εἶπεν Ιωσηφ τῷ Φαραω τὸ ἐνύπνιον Φαραω ἕν ἐστιν ὅσα ὁ θεὸς ποιεῖ ἔδειξεν τῷ Φαραω

25 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܠܦܸܪܥܘܿܢ: ܚܸܠܡܵܐ ܦܸܪܥܘܿܢ ܚܲܕ݂ ܗ̄ܘܼ: ܡܸܕܸܿܡ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܥܵܒܹܕ݂ ܚܵܘܝܼ ܠܦܸܪܥܘܿܢ.

Respondit Ioseph: “Somnium regis unum est: quae facturus est, Deus ostendit pharaoni.

Եւ ասէ Յովսէփ ցփարաւոն. Երազն փարաւոնի մի է. զոր ինչ Աստուած առնելոց է` եցոյց փարաւոնի:

ჰრქუა იოსებ ფარაოს: ჩუენება ფარაოჲსი ორი-ვე ერთ არს: რაოდენი ღმერთსა ეგულების ყოფად, უჩუენა ფარაოს: 25 25

25 And Joseph said unto Pharaoh, The dream of Pharaoh is one: God hath shewed Pharaoh what he is about to do.

כו. שֶׁבַע פָּרֹת הַטֹּבֹת שֶׁבַע שָׁנִים הֵנָּה וְשֶׁבַע הַשִּׁבֳּלִים הַטֹּבֹת שֶׁבַע שָׁנִים הֵנָּה חֲלוֹם אֶחָד הוּא:

αἱ ἑπτὰ βόες αἱ καλαὶ ἑπτὰ ἔτη ἐστίν καὶ οἱ ἑπτὰ στάχυες οἱ καλοὶ ἑπτὰ ἔτη ἐστίν τὸ ἐνύπνιον Φαραω ἕν ἐστιν

26 ܫܒܲܥ ܬܵܘܪܵܬܼܵܐ ܛܵܒ݂ܵܬܼܵܐ ܫܒܲܥ ܐܸܢܹܝܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܲܫܒܲܥ ܫܸܒܿܠܹ̈ܐ ܛܵܒ݂ܵܬܼܵܐ ܫܒܲܥ ܐܸܢܹܝܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܚܸܠܡܵܐ ܚܲܕ݂ܘܼ.

Septem boves pulchrae et septem spicae plenae septem ubertatis anni sunt; eandemque vim somnii comprehendunt.

Եւթն երինջքն գեղեցիկք` եւթն ամ են, եւ եւթն հասկքն գեղեցիկք` եւթն ամ են. երազն փարաւոնի մի է:

შჳდნი იგი ზროხანი კეთილნი შჳდნი წელნი არიან და შჳდნი იგი თავნი ჴუვილისანი კეთილნი შჳდნი წელნი არიან. ჩუენებაჲ ფარაოჲსა ორი-ვე ერთ არს. 26 26

26 The seven good kine are seven years; and the seven good ears are seven years: the dream is one.

כז. וְשֶׁבַע הַפָּרוֹת הָרַקּוֹת וְהָרָעֹת הָעֹלֹת אַחֲרֵיהֶן שֶׁבַע שָׁנִים הֵנָּה וְשֶׁבַע הַשִּׁבֳּלִים הָרֵקוֹת שְׁדֻפוֹת הַקָּדִים יִהְיוּ שֶׁבַע שְׁנֵי רָעָב:

καὶ αἱ ἑπτὰ βόες αἱ λεπταὶ αἱ ἀναβαίνουσαι ὀπίσω αὐτῶν ἑπτὰ ἔτη ἐστίν καὶ οἱ ἑπτὰ στάχυες οἱ λεπτοὶ καὶ ἀνεμόφθοροι ἔσονται ἑπτὰ ἔτη λιμοῦ

27 ܘܲܫܒܲܥ ܬܵܘܪܵܬܼܵܐ ܡܚܝܼܠܵܬܼܵܐ ܘܒ݂ܝܼܫܵܬܼܵܐ: ܕܣܵܠܩܵܢ ܒܵܬܲܪܗܹܝܢ: ܫܒܲܥ ܐܸܢܹܝܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܲܫܒܲܥ ܫܸܒܿܠܹ̈ܐ ܩܲܛܝܼܢܵܬܼܵܐ ܕܲܫܩܝܼܦܵܢ ܠܪܘܼܚܵܐ ܕܫܵܘܒܵܐ: ܢܸܗܘܝܵܢ ܫܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ ܕܟܲܦܢܵܐ.

Septem quoque boves tenues atque macilentae, quae ascenderunt post eas, et septem spicae tenues et vento urente percussae septem anni sunt venturae famis,

Եւ եւթն երինջքն տգեղք եւ վտիտք որ ելանէին զհետ նոցա` եւթն ամ են, եւ եւթն հասկքն ոսինք եւ խորշակահարք` լիցի զեւթն ամ սով:

შჳდნი იგი ზროხანი, რომელნი აღმოვიდოდეს შემდგომად მათსა მჭლენი, შჳდნი წელნი არიან; და შჳდნი იგი თავნი ჴუვილისანი წულილნი და ხორშაკეულნი - იყოს შჳდ წელ სიყმილი. 27 27

27 And the seven thin and ill favoured kine that came up after them are seven years; and the seven empty ears blasted with the east wind shall be seven years of famine.

כח. הוּא הַדָּבָר אֲשֶׁר דִּבַּרְתִּי אֶל פַּרְעֹה אֲשֶׁר הָאֱלֹהִים עֹשֶׂה הֶרְאָה אֶת פַּרְעֹה:

τὸ δὲ ῥῆμα ὃ εἴρηκα Φαραω ὅσα ὁ θεὸς ποιεῖ ἔδειξεν τῷ Φαραω

28 ܗܘܼ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܕܐܸܡܪܹܬܼ ܠܦܸܪܥܘܿܢ: ܐܲܝܠܹܝܢ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܥܵܒܹܕ݂: ܚܵܘܝܼ ܠܦܸܪܥܘܿܢ.

qui hoc ordine complebuntur:

Բանն զոր ասացի փարաւոնի` այն է, զոր ինչ Աստուած առնելոց է` եցոյց փարաւոնի:

ხოლო სიტყუაჲ იგი რომელ ვარქუ ფარაოს, რაოდენი ღმერთსა ეგულების, უჩუენა ფარაოს. 28 28

28 This is the thing which I have spoken unto Pharaoh: What God is about to do he sheweth unto Pharaoh.

כט. הִנֵּה שֶׁבַע שָׁנִים בָּאוֹת שָׂבָע גָּדוֹל בְּכָל אֶרֶץ מִצְרָיִם:

ἰδοὺ ἑπτὰ ἔτη ἔρχεται εὐθηνία πολλὴ ἐν πάσῃ γῇ Αἰγύπτῳ

29 ܘܗܵܐ ܫܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ ܐܵܬܼܝܵܢ: ܣܲܒ݂ܥܵܐ ܪܲܒܵܐ ܒܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ.

ecce septem anni venient fertilitatis magnae in universa terra Aegypti;

Ահա ամք եւթն եկեսցեն բազում լիութեան յամենայն երկրիս Եգիպտացւոց:

აჰა ესერა, შჳდნი წელნი მოვლენან ნაყოფიერებისა დიდისანი ყოველსა ქუეყანასა ეგჳპტისასა. 29 29

29 Behold, there come seven years of great plenty throughout all the land of Egypt:

ל. וְקָמוּ שֶׁבַע שְׁנֵי רָעָב אַחֲרֵיהֶן וְנִשְׁכַּח כָּל הַשָּׂבָע בְּאֶרֶץ מִצְרָיִם וְכִלָּה הָרָעָב אֶת הָאָרֶץ:

ἥξει δὲ ἑπτὰ ἔτη λιμοῦ μετὰ ταῦτα καὶ ἐπιλήσονται τῆς πλησμονῆς ἐν ὅλῃ γῇ Αἰγύπτῳ καὶ ἀναλώσει ὁ λιμὸς τὴν γῆν

30 ܘܲܢܩܘܼܡܵܢ ܫܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ ܕܟܲܦܢܵܐ ܒܵܬܲܪܗܹܝܢ: ܘܢܸܬܼܛܥܸܐ ܟܠܹܗ ܣܲܒ݂ܥܵܐ ܕܲܗܘܵܐ ܒܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܲܢܣܝܼܦ ܟܲܦܢܵܐ ܠܐܲܪܥܵܐ.

quos sequentur septem anni alii tantae sterilitatis, ut oblivioni tradatur cuncta retro abundantia. Consumptura est enim fames omnem terram,

Եւ յետ այնորիկ եկեսցէ եւթն ամ սովոյ, եւ մոռասցին զլիութիւնն յամենայն երկրիս Եգիպտացւոց. եւ սպառեսցէ սովն զերկիր:

და მოიწინენ შჳდნი წელნი სიყმილისანი შემდგომად მისა და დაივიწყონ ნაყოფიერებაჲ იგი მაძღრობისა ყოველსა ქუეყანასა ეგჳპტისასა. და აღჴოცოს სიყმილმან ქუეყანაჲ. 30 30

30 And there shall arise after them seven years of famine; and all the plenty shall be forgotten in the land of Egypt; and the famine shall consume the land;

לא. וְלֹא יִוָּדַע הַשָּׂבָע בָּאָרֶץ מִפְּנֵי הָרָעָב הַהוּא אַחֲרֵי כֵן כִּי כָבֵד הוּא מְאֹד:

καὶ οὐκ ἐπιγνωσθήσεται ἡ εὐθηνία ἐπὶ τῆς γῆς ἀπὸ τοῦ λιμοῦ τοῦ ἐσομένου μετὰ ταῦτα ἰσχυρὸς γὰρ ἔσται σφόδρα

31 ܘܠܵܐ ܢܸܬܼܝܼܕܲܥ ܣܲܒ݂ܥܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ: ܡܸܛܠ ܟܲܦܢܵܐ ܗܘܵ ܕܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪܟܸܿܝܢ ܕܥܲܫܝܼܢ ܗ̄ܘܼ ܛܵܒ݂.

et ubertatis magnitudinem perditura est inopiae magnitudo.

Եւ ոչ ծանիցի լիութիւնն յերեսաց սովոյն որ գայցէ յետ այնորիկ. քանզի սաստիկ լինիցի յոյժ:

და არ-ღა-რა საცნაურ იყოს ნაყოფიერებაჲ ქუეყანასა ზედა სიყმილისა მისგან, რომელ იყოს შემდგომად მისა, რამეთუ სასტიკ იყოს ფრიად. 31 31

31 And the plenty shall not be known in the land by reason of that famine following; for it shall be very grievous.

לב. וְעַל הִשָּׁנוֹת הַחֲלוֹם אֶל פַּרְעֹה פַּעֲמָיִם כִּי נָכוֹן הַדָּבָר מֵעִם הָאֱלֹהִים וּמְמַהֵר הָאֱלֹהִים לַעֲשׂתוֹ:

περὶ δὲ τοῦ δευτερῶσαι τὸ ἐνύπνιον Φαραω δίς ὅτι ἀληθὲς ἔσται τὸ ῥῆμα τὸ παρὰ τοῦ θεοῦ καὶ ταχυνεῖ ὁ θεὸς τοῦ ποιῆσαι αὐτό

32 ܘܕܸܐܬܿܬܿܢܝܼ ܚܸܠܡܵܐ ܠܦܸܪܥܘܿܢ ܕܬܲܪܬܹܿܝܢ ܙܲܒ݂ܢܝܼܢ: ܕܲܡܛܲܝܲܒ݂ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܲܡܣܲܪܗܸܒ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܡܸܥܒܿܕܹܗ.

Quod autem vidisti secundo ad eandem rem pertinens somnium, firmitatis indicium est, eo quod fiat sermo Dei et velocius a Deo impleatur.

Այլ վասն կրկնելոյ երազոյն փարաւոնի երկիցս անգամ, զի ճշմարիտ իցէ բանն առ ի յԱստուծոյ, եւ փութասցի Աստուած առնել զնա:

ხოლო მეორედ ქცევისა მისთჳს ჩუენებისა ფარაოჲსა ორგზის, რამეთუ ჭეშმარიტ იყოს სიტყუაჲ იგი ღმრთისამიერი და ისწრაფოს ღმერთმან ყოფად ესე. 32 32

32 And for that the dream was doubled unto Pharaoh twice; it is because the thing is established by God, and God will shortly bring it to pass.

לג. וְעַתָּה יֵרֶא פַרְעֹה אִישׁ נָבוֹן וְחָכָם וִישִׁיתֵהוּ עַל אֶרֶץ מִצְרָיִם:

νῦν οὖν σκέψαι ἄνθρωπον φρόνιμον καὶ συνετὸν καὶ κατάστησον αὐτὸν ἐπὶ γῆς Αἰγύπτου

33 ܗܵܫܵܐ ܢܸܚܙܸܐ ܦܸܪܥܘܿܢ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܚܲܟܿܝܼܡܵܐ ܘܣܲܟܿܘܼܠܬܼܵܢܵܐ: ܘܲܢܩܝܼܡܝܼܘܗܝ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ.

Nunc ergo provideat rex virum intellegentem et sapientem et praeficiat eum terrae Aegypti

Եւ արդ տես, խնդրեա այր մի իմաստուն եւ խորհրդական փարաւոնի, եւ կացուսցես զնա ի վերայ երկրիս Եգիպտացւոց:

აწ შენ იხილე კაცი ბრძენი და დაადგინე ყოველსა ქუეყანასა ზედა ეგჳპტისასა. 33 33

33 Now therefore let Pharaoh look out a man discreet and wise, and set him over the land of Egypt.

לד. יַעֲשֶׂה פַרְעֹה וְיַפְקֵד פְּקִדִים עַל הָאָרֶץ וְחִמֵּשׁ אֶת אֶרֶץ מִצְרַיִם בְּשֶׁבַע שְׁנֵי הַשָּׂבָע:

καὶ ποιησάτω Φαραω καὶ καταστησάτω τοπάρχας ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἀποπεμπτωσάτωσαν πάντα τὰ γενήματα τῆς γῆς Αἰγύπτου τῶν ἑπτὰ ἐτῶν τῆς εὐθηνίας

34 ܘܢܸܥܒܸܿܕ ܦܸܪܥܘܿܢ ܘܲܢܩܝܼܡ ܫܲܠܝܼܛܵܐ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܢܸܣܒ݂ܘܼܢ ܚܲܕ݂ ܡ̣ܢ ܚܲܡܫܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܒܲܫܒܲܥ ܫܢܲܝܵܐ ܕܣܲܒ݂ܥܵܐ.

constituatque praepositos per cunctas regiones et quintam partem fructuum per septem annos fertilitatis,

Եւ արասցէ, եւ կացուսցէ գործակալս փարաւոնի ի վերայ երկրիս, եւ հինգերորդեսցեն զարմտիս երկրիս Եգիպտացւոց զեւթն ամացն լիութեան:

და ყავნ ესრეთ ფარაო, დაადგინენინ ადგილთმთავარნი ქუეყანასა ზედა და ხუთეული აღიღეთ ყოვლისაგან ნაყოფისა ქუეყანისა ეგჳპტისა შჳდთა მათ წელთა ნაყოფიერებისათა. 34 34

34 Let Pharaoh do this, and let him appoint officers over the land, and take up the fifth part of the land of Egypt in the seven plenteous years.

לה. וְיִקְבְּצוּ אֶת כָּל אֹכֶל הַשָּׁנִים הַטֹּבוֹת הַבָּאֹת הָאֵלֶּה וְיִצְבְּרוּ בָר תַּחַת יַד פַּרְעֹה אֹכֶל בֶּעָרִים וְשָׁמָרוּ:

καὶ συναγαγέτωσαν πάντα τὰ βρώματα τῶν ἑπτὰ ἐτῶν τῶν ἐρχομένων τῶν καλῶν τούτων καὶ συναχθήτω ὁ σῖτος ὑπὸ χεῖρα Φαραω βρώματα ἐν ταῖς πόλεσιν φυλαχθήτω

35 ܘܲܢܟܲܢܫܘܼܢ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܕܲܫܢܲܝܵܐ ܗܵܠܹܝܢ ܛܵܒ݂ܵܬܼܵܐ ܕܐܵܬܼܝܵܢ: ܘܢܸܚܡܠܘܼܢ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܬܚܹܝܬܼ ܐܝܼܕ݂ܵܐ ܕܦܸܪܥܘܿܢ: ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܒܩܘܼܪ̈ܝܵܐ ܢܸܛܪܘܼܢ.

qui iam nunc futuri sunt, congreget in horrea; et omne frumentum sub pharaonis potestate condatur serveturque in urbibus;

Եւ ժողովեսցեն զամենայն կերակուրս զեւթն ամացն բարեաց եկելոց, եւ ժողովեսցի ցորեանն ընդ ձեռամբ փարաւոնի, եւ կերակուրք ի քաղաքս պահեսցին:

და შეკრიბედ ყოველივე საზრდელი შჳდთა მათ წელთა მომავალთა კეთილთა და შეკრიბედ იფქლი ჴელსა ქუეშე ფარაოსსა, საზრდელი ქალაქთა შინა. 35 35

35 And let them gather all the food of those good years that come, and lay up corn under the hand of Pharaoh, and let them keep food in the cities.

לו. וְהָיָה הָאֹכֶל לְפִקָּדוֹן לָאָרֶץ לְשֶׁבַע שְׁנֵי הָרָעָב אֲשֶׁר תִּהְיֶיןָ בְּאֶרֶץ מִצְרָיִם וְלֹא תִכָּרֵת הָאָרֶץ בָּרָעָב:

καὶ ἔσται τὰ βρώματα πεφυλαγμένα τῇ γῇ εἰς τὰ ἑπτὰ ἔτη τοῦ λιμοῦ ἃ ἔσονται ἐν γῇ Αἰγύπτῳ καὶ οὐκ ἐκτριβήσεται ἡ γῆ ἐν τῷ λιμῷ

36 ܘܢܸܗܘܸܐ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܢܛܝܼܪ ܠܐܲܪܥܵܐ: ܠܲܫܒܲܥ ܫܢܲܝܵܐ ܕܟܲܦܢܵܐ ܕܗܵܘ̇ܝܵܢ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܠܵܐ ܬܣܘܼܦ ܐܲܪܥܵܐ ܒܟܲܦܢܵܐ.

et paretur futurae septem annorum fami, quae pressura est Aegyptum, et non consumetur terra inopia”.

Եւ եղիցին կերակուրքն պահեալ երկրիս յեւթն ամս սովոյն որ լինիցին յերկրիս Եգիպտացւոց, եւ մի՛ սատակեսցի երկիրս ի սովոյ:

და დამარხულ იყავნ ქუეყანისათჳს საზრდელი იგი შჳდთა მათთჳს წელთა სიყმილისათა, რომელნი ყოფად არიან ქუეყანასა ეგჳპტისასა, და არა მოისრას ქუეყანა სიყმილითა. 36 36

36 And that food shall be for store to the land against the seven years of famine, which shall be in the land of Egypt; that the land perish not through the famine.

לז. וַיִּיטַב הַדָּבָר בְּעֵינֵי פַרְעֹה וּבְעֵינֵי כָּל עֲבָדָיו:

ἤρεσεν δὲ τὰ ῥήματα ἐναντίον Φαραω καὶ ἐναντίον πάντων τῶν παίδων αὐτοῦ

37 ܘܲܫܦܲܪ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܒܥܲܝܢܲܝ ܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܲܒ݂ܥܲܝܢܲܝ ܥܲܒ݂ܕܵܘܗܝ.

Placuit pharaoni consilium et cunctis ministris eius.

Եւ հաճոյ թուեցաւ բանն առաջի փարաւոնի եւ առաջի ամենայն ծառայից իւրոց:

ხოლო სათნო-უჩნდეს სიტყუანი ესე წინაშე ფარაოჲსა და წინაშე ყოვლისა ერისა მისისა. 37 37

37 And the thing was good in the eyes of Pharaoh, and in the eyes of all his servants.

לח. וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה אֶל עֲבָדָיו הֲנִמְצָא כָזֶה אִישׁ אֲשֶׁר רוּחַ אֱלֹהִים בּוֹ:

καὶ εἶπεν Φαραω πᾶσιν τοῖς παισὶν αὐτοῦ μὴ εὑρήσομεν ἄνθρωπον τοιοῦτον ὃς ἔχει πνεῦμα θεοῦ ἐν αὐτῷ

38 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ ܠܥܲܒ݂ܕܵܘܗܝ: ܡܸܫܬܿܟܲܚ ܐܲܝܟ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܗܵܢܵܐ ܕܪܘܼܚܵܐ ܕܐܲܠܵܗܵܐ ܐܝܼܬܼ ܒܹܗ.

Locutusque est ad eos: “Num invenire poterimus talem virum, qui spiritu Dei plenus sit?”.

Եւ ասէ փարաւոն ցամենայն ծառայս իւր. Միթէ գտանիցե՞մք այր այնպիսի որ ունիցի զոգի Աստուծոյ յանձին իւրում:

და ჰრქუა ფარაო ყოველთა მონათა თჳსთა: ვინა ვპოოთ ჩუენ სხვაჲ კაცი ესევითარი, რომლისა თანა არს სული ღმრთისაჲ თავისა თჳსისა შორის? 38 38

38 And Pharaoh said unto his servants, Can we find such a one as this is, a man in whom the Spirit of God is?

לט. וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה אֶל יוֹסֵף אַחֲרֵי הוֹדִיעַ אֱלֹהִים אוֹתְךָ אֶת כָּל זֹאת אֵין נָבוֹן וְחָכָם כָּמוֹךָ:

εἶπεν δὲ Φαραω τῷ Ιωσηφ ἐπειδὴ ἔδειξεν ὁ θεός σοι πάντα ταῦτα οὐκ ἔστιν ἄνθρωπος φρονιμώτερος καὶ συνετώτερός σου

39 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܐܵܘܕܿܥܵܟ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܗܵܕܹܐ ܟܠܵܗ: ܠܲܝܬ ܕܚܲܟܿܝܼܡ ܘܣܲܟܿܘܼܠܬܼܵܢ ܐܲܟ݂ܘܵܬܼܵܟ.

Dixit ergo ad Ioseph: “Quia ostendit tibi Deus omnia, quae locutus es, numquid sapientiorem et consimilem tui invenire potero?

Եւ ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Որովհետեւ եցոյց քեզ Աստուած զայդ ամենայն, չիք այր իմաստնագոյն եւ խորհրդական քան զքեզ:

და ჰრქუა ფარაო იოსებს, რამეთუ გიჩუენა შენ ღმერთმან ესე ყოველი და არა ვინ არს კაცი უბრძნეს შენსა და უგულისხმისმყოფელეს შენსა. 39 39

39 And Pharaoh said unto Joseph, Forasmuch as God hath shewed thee all this, there is none so discreet and wise as thou art:

מ. אַתָּה תִּהְיֶה עַל בֵּיתִי וְעַל פִּיךָ יִשַּׁק כָּל עַמִּי רַק הַכִּסֵּא אֶגְדַּל מִמֶּךָּ:

σὺ ἔσῃ ἐπὶ τῷ οἴκῳ μου καὶ ἐπὶ τῷ στόματί σου ὑπακούσεται πᾶς ὁ λαός μου πλὴν τὸν θρόνον ὑπερέξω σου ἐγώ

40 ܐܲܢ̄ܬ ܬܸܗܘܸܐ ܥܲܠ ܒܲܝܬܝ: ܘܥܲܠ ܡܸܠܲܬܼ ܦܘܼܡܵܟ݂ ܢܸܣܲܒ݂ ܕܝܼܢܵܐ ܟܠܹܗ ܥܲܡܝ: ܒܲܠܚܘܿܕ݂ ܟܘܼܪܣܝܵܐ ܐܹܪܲܒ݂ ܡܸܢܵܟ.

Tu eris super domum meam, et ad tui oris imperium cunctus populus meus oboediet; uno tantum regni solio te praecedam”.

Դու լիցիս ի վերայ տան իմոյ, եւ բերանոյ քում հնազանդ լիցի ամենայն ժողովուրդ իմ. բայց միայն աթոռովս ի վերոյ եղէց ես քան զքեզ:

შენ იყავ სახლსა ზედა ჩემსა და პირსა შენსა ერჩდეს ერი ჩემი, გარნა ხოლო საყდრითა გმატდე მე შენ. 40 40

40 Thou shalt be over my house, and according unto thy word shall all my people be ruled: only in the throne will I be greater than thou.

מא. וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה אֶל יוֹסֵף רְאֵה נָתַתִּי אֹתְךָ עַל כָּל אֶרֶץ מִצְרָיִם:

εἶπεν δὲ Φαραω τῷ Ιωσηφ ἰδοὺ καθίστημί σε σήμερον ἐπὶ πάσης γῆς Αἰγύπτου

41 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܚܙܝܼ ܕܐܲܫܠܸܛܬܵܟ݂ ܥܲܠ ܟܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ.

Dixitque rursus pharao ad Ioseph: “Ecce, constitui te super universam terram Aegypti”.

Եւ ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Ահաւասիկ կացուցի զքեզ այսօր ի վերայ երկրիս Եգիպտացւոց:

და ჰრქუა ფარაო იოსებს, აჰა ესერა, დამიდგინებიე შენ დღესითგან ყოველსა ქუეყანასა ეგჳპტისასა. 41 41

41 And Pharaoh said unto Joseph, See, I have set thee over all the land of Egypt.

מב. וַיָּסַר פַּרְעֹה אֶת טַבַּעְתּוֹ מֵעַל יָדוֹ וַיִּתֵּן אֹתָהּ עַל יַד יוֹסֵף וַיַּלְבֵּשׁ אֹתוֹ בִּגְדֵי שֵׁשׁ וַיָּשֶׂם רְבִד הַזָּהָב עַל צַוָּארוֹ:

καὶ περιελόμενος Φαραω τὸν δακτύλιον ἀπὸ τῆς χειρὸς αὐτοῦ περιέθηκεν αὐτὸν ἐπὶ τὴν χεῖρα Ιωσηφ καὶ ἐνέδυσεν αὐτὸν στολὴν βυσσίνην καὶ περιέθηκεν κλοιὸν χρυσοῦν περὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ

42 ܘܲܫܩܲܠ ܦܸܪܥܘܿܢ ܥܹܙܲܩܬܼܵܐ ܡ̣ܢ ܐܝܼܕܹܗ: ܘܣܵܡܵܗܿ ܒܐܝܼܕܹܗ ܕܝܵܘܣܸܦ: ܘܐܲܠܒܿܫܹܗ ܠܒ݂ܘܼܫܵܐ ܕܒ݂ܘܼܨܵܐ: ܘܐܲܪܡܝܼ ܗܲܡܢܝܼܟ݂ܵܐ ܕܕܲܗܒ݂ܵܐ ܒܨܵܘܪܹܗ.

Tulitque anulum de manu sua et dedit eum in manu eius; vestivitque eum stola byssina et collo torquem auream circumposuit.

Եւ հանեալ փարաւոնի զմատանին իւր ի ձեռանէ իւրմէ` եդ ի ձեռին Յովսեփայ, եւ զգեցոյց նմա պատմուճան բեհեզեայ, եւ արկ մանեակ ոսկի ի պարանոց նորա:

და წარიჴადა ფარაო ბეჭედი ჴელისა თჳსისა და შეაცუა ჴელსა იოსებსა და შეჰმოსეს მას სამოსელი ბისონი და გარდააცუეს მანიაკი ოქროჲსა ყელსა მისსა. 42 42

42 And Pharaoh took off his ring from his hand, and put it upon Joseph's hand, and arrayed him in vestures of fine linen, and put a gold chain about his neck;

מג. וַיַּרְכֵּב אֹתוֹ בְּמִרְכֶּבֶת הַמִּשְׁנֶה אֲשֶׁר לוֹ וַיִּקְרְאוּ לְפָנָיו אַבְרֵךְ וְנָתוֹן אֹתוֹ עַל כָּל אֶרֶץ מִצְרָיִם:

καὶ ἀνεβίβασεν αὐτὸν ἐπὶ τὸ ἅρμα τὸ δεύτερον τῶν αὐτοῦ καὶ ἐκήρυξεν ἔμπροσθεν αὐτοῦ κῆρυξ καὶ κατέστησεν αὐτὸν ἐφ᾽ ὅλης γῆς Αἰγύπτου

43 ܘܐܲܬܿܒܹܗ ܒܡܲܪܟܲܒ݂ܬܼܵܐ ܐ̄ܚܪܹܬܼܵܐ ܕܝܼܠܹܗ: ܘܲܩܪܵܐ ܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ ܐܲܒ݂ܵܐ ܘܫܲܠܝܼܛܵܐ: ܘܐܲܫܠܛܹܗ ܥܲܠ ܟܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ.

Fecitque eum ascendere super currum suum secundum, clamante praecone: “Abrech!”, ut omnes coram eo genuflecterent et praepositum esse scirent universae terrae Aegypti.

Եւ եհան զնա յերկրորդ կառս իւր. եւ քարոզ կարդայր առաջի նորա. եւ կացոյց զնա ի վերայ երկրին Եգիպտացւոց:

და აღსუეს იგი ეტლსა შემდგომსა მისსა და ქადაგებდა წინაშე მისსა ქადაგი და დაადგინა იგი ყოველსა ქუეყანასა ეგჳპტისასა. 43 43

43 And he made him to ride in the second chariot which he had; and they cried before him, Bow the knee: and he made him ruler over all the land of Egypt.

מד. וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה אֶל יוֹסֵף אֲנִי פַרְעֹה וּבִלְעָדֶיךָ לֹא יָרִים אִישׁ אֶת יָדוֹ וְאֶת רַגְלוֹ בְּכָל אֶרֶץ מִצְרָיִם:

εἶπεν δὲ Φαραω τῷ Ιωσηφ ἐγὼ Φαραω ἄνευ σοῦ οὐκ ἐξαρεῖ οὐθεὶς τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἐπὶ πάσῃ γῇ Αἰγύπτου

44 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܐܸܢܵܐ ܦܸܪܥܘܿܢ ܦܸܩܕܹܬܼ: ܕܒܸܠܥܵܕܲܝܟ ܐ̄ܢܵܫ ܠܵܐ ܢܪܝܼܡ ܐܝܼܕܹܗ ܐܵܘ ܪܸܓܼܠܹܗ ܒܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ.

Dixit quoque rex ad Ioseph: “Ego sum pharao; absque tuo imperio non movebit quisquam manum aut pedem in omni terra Aegypti”.

Եւ ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Ահաւասիկ ես փարաւոն, առանց քո ոչ ոք համբարձցէ զձեռս իւր եւ զոտս իւր ի վերայ ամենայն երկրիս Եգիպտացւոց:

და ჰრქუა ფარაო იოსებს: მე, ფარაო, გეტყჳ შენ: თჳნიერ შენსა არავინ აღყოს ჴელი ქუეყანასა ეგჳპტისასა. 44 44

44 And Pharaoh said unto Joseph, I am Pharaoh, and without thee shall no man lift up his hand or foot in all the land of Egypt.

מה. וַיִּקְרָא פַרְעֹה שֵׁם יוֹסֵף צָפְנַת פַּעְנֵחַ וַיִּתֶּן לוֹ אֶת אָסְנַת בַּת פּוֹטִי פֶרַע כֹּהֵן אֹן לְאִשָּׁה וַיֵּצֵא יוֹסֵף עַל אֶרֶץ מִצְרָיִם:

καὶ ἐκάλεσεν Φαραω τὸ ὄνομα Ιωσηφ Ψονθομφανηχ καὶ ἔδωκεν αὐτῷ τὴν Ασεννεθ θυγατέρα Πετεφρη ἱερέως Ἡλίου πόλεως αὐτῷ γυναῖκα

45 ܘܲܩܪܵܐ ܦܸܪܥܘܿܢ ܫܡܹܗ ܕܝܵܘܣܸܦ: ܨܲܦܢܲܬܼ ܦܲܥܢܲܚ: ܕܟܲܣܝܵܬܼܵܐ ܓܲܠܝܵܢ ܠܹܗ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܹܗ ܠܐܲܣܝܲܬܼ ܒܲܪܬܼ ܦܘܿܛܝܼܦܲܪ ܟܘܼܡܪܵܐ ܕܐܘܿܢ: ܐܲܢ̄ܬܿܬܼܵܐ: ܘܲܢܦܲܩ ܝܵܘܣܸܦ ܥܲܠ ܟܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ.

Vertitque nomen eius et vocavit eum lingua Aegyptiaca Saphaneth Phanec (quod interpretatur Salvator mundi) deditque illi uxorem Aseneth filiam Putiphare sacerdotis Heliopoleos. Egressus est itaque Ioseph ad terram Aegypti

Եւ կոչեաց փարաւոն զանուն Յովսեփայ Փսոմփթոմփանէ, եւ ետ նմա զԱսանէթ դուստր Պետափրեայ քրմի Արեգ քաղաքի կնութեան. եւ ել Յովսէփ յերեսաց փարաւոնի:

და უწოდა ფარაო სახელი იოსებს ფსომთოფანი და მისცა მას ასენექ, ასული პეტეფრესი, მღდელისა მის მზისქალაქისა, მისა ცოლად. 45 45

45 And Pharaoh called Joseph's name Zaphnathpaaneah; and he gave him to wife Asenath the daughter of Potipherah priest of On. And Joseph went out over all the land of Egypt.

מו. וְיוֹסֵף בֶּן שְׁלשִׁים שָׁנָה בְּעָמְדוֹ לִפְנֵי פַּרְעֹה מֶלֶךְ מִצְרָיִם וַיֵּצֵא יוֹסֵף מִלִּפְנֵי פַרְעֹה וַיַּעֲבֹר בְּכָל אֶרֶץ מִצְרָיִם:

Ιωσηφ δὲ ἦν ἐτῶν τριάκοντα ὅτε ἔστη ἐναντίον Φαραω βασιλέως Αἰγύπτου ἐξῆλθεν δὲ Ιωσηφ ἐκ προσώπου Φαραω καὶ διῆλθεν πᾶσαν γῆν Αἰγύπτου

46 ܘܝܵܘܣܸܦ ܒܲܪ ܬܠܵܬܼܝܼܢ ܗ̄ܘܵܐ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܟܲܕ݂ ܩܵܡ ܩܕ݂ܵܡ ܦܸܪܥܘܿܢ ܡܲܠܟܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܲܢܦܲܩ ܝܵܘܣܸܦ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܲܥܒܲܪ ܒܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ.

triginta autem annorum erat quando stetit in conspectu regis pharaonis et circuivit omnes regiones Aegypti.

Եւ էր Յովսէփ ամաց երեսնից` յորժամ ընծայեցաւ առաջի փարաւոնի արքային Եգիպտացւոց: Ել Յովսէփ յերեսաց փարաւոնի, եւ շրջեցաւ ընդ ամենայն Եգիպտոս:

იოსებ იყო ოცდაათის წლის, რაჟამს წარდგა წინაშე ფარაოჲსა, მეფისა ეგჳპტელთასა. განვიდა იოსებ პირისაგან ფარაოჲსა და მოვლო ყოველი ეგჳპტე. 46 46

46 And Joseph was thirty years old when he stood before Pharaoh king of Egypt. And Joseph went out from the presence of Pharaoh, and went throughout all the land of Egypt.

מז. וַתַּעַשׂ הָאָרֶץ בְּשֶׁבַע שְׁנֵי הַשָּׂבָע לִקְמָצִים:

καὶ ἐποίησεν ἡ γῆ ἐν τοῖς ἑπτὰ ἔτεσιν τῆς εὐθηνίας δράγματα

47 ܘܚܸܡܠܲܬܼ ܐܲܪܥܵܐ ܒܲܫܒܲܥ ܫܢܲܝܵܐ ܕܣܲܒ݂ܥܵܐ ܒܐܵܘܨܪܹ̈ܐ.

Venitque fertilitas septem annorum, et segetes congregavit in horrea Aegypti

Եւ արար երկիրն յեւթն ամս լիութեանն արդիւնս:

და ყო ქუეყანამან შჳდთა მათ წელთა ნაყოფიერებისათა ნაყოფი. 47 47

47 And in the seven plenteous years the earth brought forth by handfuls.

מח. וַיִּקְבֹּץ אֶת כָּל אֹכֶל שֶׁבַע שָׁנִים אֲשֶׁר הָיוּ בְּאֶרֶץ מִצְרַיִם וַיִּתֶּן אֹכֶל בֶּעָרִים אֹכֶל שְׂדֵה הָעִיר אֲשֶׁר סְבִיבֹתֶיהָ נָתַן בְּתוֹכָהּ:

καὶ συνήγαγεν πάντα τὰ βρώματα τῶν ἑπτὰ ἐτῶν ἐν οἷς ἦν ἡ εὐθηνία ἐν γῇ Αἰγύπτου καὶ ἔθηκεν τὰ βρώματα ἐν ταῖς πόλεσιν βρώματα τῶν πεδίων τῆς πόλεως τῶν κύκλῳ αὐτῆς ἔθηκεν ἐν αὐτῇ

48 ܘܲܚܡܲܠ ܟܠܹܗ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܕܲܫܒܲܥ ܫܢܲܝܵܐ ܕܣܲܒ݂ܥܵܐ ܕܲܗܘܲܝ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܒܩܘܼܪ̈ܝܵܐ: ܥܒ݂ܘܪܵܐ ܕܚܲܩܠܵܬܼܵܐ ܕܲܩܪܝܼܬܼܵܐ ܘܕܲܚܕ݂ܵܪܹܝܗ ܚܡܲܠ ܒܓܵܘܵܗ.

condens in singulis urbibus frumentum camporum in circuitu.

Եւ ժողովեաց զամենայն կերակուրս ամացն եւթանց, յորս էր լիութիւն` յերկրին Եգիպտացւոց. եւ համբարեաց կերակուրս ի քաղաքս, զկերակուրս դաշտաց քաղաքին որ շուրջ զնովաւ, համբարեաց ի նմա:

და შეკრიბა ყოველი საზრდელი შჳდთა მათ წელთა ნაყოფიერებისათა, ყოველსა ქუეყანასა ეგჳპტისასა. და დადვა საზრდელი ქალაქთა შინა, საზრდელი ველთა მათ ქალაქისა გარემოთა. 48 48

48 And he gathered up all the food of the seven years, which were in the land of Egypt, and laid up the food in the cities: the food of the field, which was round about every city, laid he up in the same.

מט. וַיִּצְבֹּר יוֹסֵף בָּר כְּחוֹל הַיָּם הַרְבֵּה מְאֹד עַד כִּי חָדַל לִסְפֹּר כִּי אֵין מִסְפָּר:

καὶ συνήγαγεν Ιωσηφ σῖτον ὡσεὶ τὴν ἄμμον τῆς θαλάσσης πολὺν σφόδρα ἕως οὐκ ἠδύναντο ἀριθμῆσαι οὐ γὰρ ἦν ἀριθμός

49 ܘܲܚܡܲܠ ܝܵܘܣܸܦ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ: ܐܲܝܟ ܚܵܠܵܐ ܕܝܲܡܵܐ ܣܘܿܓܼܐܵܐ ܕܛܵܒ݂: ܥܕܲܡܵܐ ܕܲܠܐܝܼ ܠܡܸܡܢܵܐ ܕܠܵܐ ܡܸܢܝܵܢܵܐ.

Tantaque fuit abundantia tritici, ut arenae maris coaequaretur, et copia mensuram excederet.

Եւ ժողովեաց Յովսէփ զցորեան իբրեւ զաւազ ծովու բազում յոյժ, մինչեւ ոչ կարէր համարել, քանզի ոչ գոյր թիւ:

და დადვა მას შინა. და შეკრიბა იოსებ იფქლი ვითარცა ქჳშაჲ ზღჳსა დიდად ფრიად, ვიდრემდე ვერ-ღა-რა ეძლო რაცხვად, რამეთუ არა იყო რიცხუ. 49 49

49 And Joseph gathered corn as the sand of the sea, very much, until he left numbering; for it was without number.

נ. וּלְיוֹסֵף יֻלָּד שְׁנֵי בָנִים בְּטֶרֶם תָּבוֹא שְׁנַת הָרָעָב אֲשֶׁר יָלְדָה לּוֹ אָסְנַת בַּת פּוֹטִי פֶרַע כֹּהֵן אוֹן:

τῷ δὲ Ιωσηφ ἐγένοντο υἱοὶ δύο πρὸ τοῦ ἐλθεῖν τὰ ἑπτὰ ἔτη τοῦ λιμοῦ οὓς ἔτεκεν αὐτῷ Ασεννεθ θυγάτηρ Πετεφρη ἱερέως Ἡλίου πόλεως

50 ܘܲܠܝܵܘܣܸܦ ܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ܘ ܠܹܗ ܬܪܹܝܢ ܒܢܝܼܢ: ܥܲܕ݂ܠܵܐ ܬܸܥܘܿܠ ܫܲܢ̄ܬܵܐ ܕܟܲܦܢܵܐ: ܕܝܸܠܕܲܬܼ ܠܹܗ ܐܲܣܝܲܬܼ ܒܲܪܬܼ ܦܘܿܛܝܼܦܲܪ ܟܘܼܡܪܵܐ ܕܐܘܿܢ.

Nati sunt autem Ioseph filii duo, antequam veniret fames, quos ei peperit Aseneth filia Putiphare sacerdotis Heliopoleos.

Եւ եղեն Յովսեփու երկու որդիք` մինչչեւ եկեալ էր եւթն ամացն սովոյ, զորս ծնաւ նմա Ասանէթ դուստր Պետափրեայ քրմի Արեգ քաղաքի:

ხოლო იოსებს ესხნეს ორ ძე, ვიდრე მოწევნადმდე შჳდთა მათ წელთა სიყმილისათა, რომელნი უშვნა ასენექ, ასულმან პეტეფრესმან, მღდელისა მის მზისქალაქისამან. 50 50

50 And unto Joseph were born two sons before the years of famine came, which Asenath the daughter of Potipherah priest of On bare unto him.

נא. וַיִּקְרָא יוֹסֵף אֶת שֵׁם הַבְּכוֹר מְנַשֶּׁה כִּי נַשַּׁנִי אֱלֹהִים אֶת כָּל עֲמָלִי וְאֵת כָּל בֵּית אָבִי:

ἐκάλεσεν δὲ Ιωσηφ τὸ ὄνομα τοῦ πρωτοτόκου Μανασση ὅτι ἐπιλαθέσθαι με ἐποίησεν ὁ θεὸς πάντων τῶν πόνων μου καὶ πάντων τῶν τοῦ πατρός μου

51 ܘܲܩܪܵܐ ܝܵܘܣܸܦ ܫܸܡ ܒܪܹܗ ܒܘܼܟ݂ܪܹܗ ܡܢܲܫܹܐ: ܡܸܛܠ ܕܐܲܢܫܝܲܢܝ ܐܲܠܵܗܵܐ ܟܠܹܗ ܥܲܡܠܝ ܘܟ݂ܠܹܗ ܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܝ.

Vocavitque nomen primogeniti Manasses dicens: “Oblivisci me fecit Deus omnium laborum meorum et domus patris mei”.

Եւ կոչեաց Յովսէփ զանուն անդրանկանն Մանասէ. զի ասէ` թէ Մոռացոյց ինձ Աստուած զամենայն վիշտս իմ, եւ զամենայն վիշտս հօր իմոյ:

და უწოდა სახელი იოსებ პირმშოსა მას მანასე და თქუა: დამავიწყა მე ღმერთმან ყოველი სალმობაჲ ჩემი და ყოველი მამისა ჩემისა. 51 51

51 And Joseph called the name of the firstborn Manasseh: For God, said he, hath made me forget all my toil, and all my father's house.

נב. וְאֵת שֵׁם הַשֵּׁנִי קָרָא אֶפְרָיִם כִּי הִפְרַנִי אֱלֹהִים בְּאֶרֶץ עָנְיִי:

τὸ δὲ ὄνομα τοῦ δευτέρου ἐκάλεσεν Εφραιμ ὅτι ηὔξησέν με ὁ θεὸς ἐν γῇ ταπεινώσεώς μου

52 ܘܲܫܡܹܗ ܕܐ̄ܚܪܹܢܵܐ ܩܪܵܐ ܐܲܦܪܹܝܡ: ܡܸܛܠ ܕܐܲܦܪܝܲܢܝ ܐܲܠܵܗܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܫܘܼܥܒܵܕ݂ܝ.

Nomen quoque secundi appellavit Ephraim dicens: “Crescere me fecit Deus in terra paupertatis meae”.

Եւ զանուն երկրորդին կոչեաց Եփրեմ, զի ասէ` թէ Աճեցոյց զիս Աստուած յերկրի տառապանաց իմոց:

და სახელი მეორისა მის უწოდა ეფრემ და თქუა: რამეთუ აღმაორძინა მე ღმერთმან სიმდაბლესა შინა ჩემსა. 52 52

52 And the name of the second called he Ephraim: For God hath caused me to be fruitful in the land of my affliction.

נג. וַתִּכְלֶינָה שֶׁבַע שְׁנֵי הַשָּׂבָע אֲשֶׁר הָיָה בְּאֶרֶץ מִצְרָיִם:

παρῆλθον δὲ τὰ ἑπτὰ ἔτη τῆς εὐθηνίας ἃ ἐγένοντο ἐν γῇ Αἰγύπτῳ

53 ܘܲܓܼܡܲܪ ܫܒܲܥ ܫܢܲܝܵܐ ܕܣܲܒ݂ܥܵܐ ܕܲܗܘܲܝ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ.

Igitur, transactis septem annis ubertatis, qui fuerant in Aegypto,

Եւ անցին եւթն ամք լիութեանն որ եղեն յերկրին Եգիպտացւոց:

წარჴდეს შჳდნი იგი წელნი ნაყოფიერებისანი, რომელ იყვნეს ქუეყანასა ეგჳპტისასა. 53 53

53 And the seven years of plenteousness, that was in the land of Egypt, were ended.

נד. וַתְּחִלֶּינָה שֶׁבַע שְׁנֵי הָרָעָב לָבוֹא כַּאֲשֶׁר אָמַר יוֹסֵף וַיְהִי רָעָב בְּכָל הָאֲרָצוֹת וּבְכָל אֶרֶץ מִצְרַיִם הָיָה לָחֶם:

καὶ ἤρξαντο τὰ ἑπτὰ ἔτη τοῦ λιμοῦ ἔρχεσθαι καθὰ εἶπεν Ιωσηφ καὶ ἐγένετο λιμὸς ἐν πάσῃ τῇ γῇ ἐν δὲ πάσῃ γῇ Αἰγύπτου ἦσαν ἄρτοι

54 ܘܫܲܪܝܼ ܫܒܲܥ ܫܢܲܝܵܐ ܕܟܲܦܢܵܐ ܠܡܹܐܬܼܵܐ ܐܲܝܟ ܕܐܸܡܲܪ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܟܲܦܢܵܐ ܒܟ݂ܠܗܹܝܢ ܐܲܪܥܵܬܼܵܐ: ܘܲܒ݂ܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ ܠܵܐ ܗܘܵܐ ܠܲܚܡܵܐ.

coeperunt venire septem anni inopiae, quos praedixerat Ioseph, et in universo orbe fames praevaluit; in cuncta autem terra Aegypti erat panis.

Եւ սկսան գալ եւթն ամք սովոյն, որպէս եւ ասաց Յովսէփ. եւ եղեւ սով յամենայն երկրին, զի`` յամենայն երկրին Եգիպտացւոց ոչ գտանէր հաց:

და იწყეს შჳდთა მათ წელთა სიყმილისათა მოსლვად, ვითარცა-იგი თქუა იოსებ. და იყო სიყმილი ყოველსა ქუეყანასა, და ყოველსა ეგჳპტესა არა იყო პური. 54 54

54 And the seven years of dearth began to come, according as Joseph had said: and the dearth was in all lands; but in all the land of Egypt there was bread.

נה. וַתִּרְעַב כָּל אֶרֶץ מִצְרַיִם וַיִּצְעַק הָעָם אֶל פַּרְעֹה לַלָּחֶם וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה לְכָל מִצְרַיִם לְכוּ אֶל יוֹסֵף אֲשֶׁר יֹאמַר לָכֶם תַּעֲשׂוּ:

καὶ ἐπείνασεν πᾶσα ἡ γῆ Αἰγύπτου ἐκέκραξεν δὲ ὁ λαὸς πρὸς Φαραω περὶ ἄρτων εἶπεν δὲ Φαραω πᾶσι τοῖς Αἰγυπτίοις πορεύεσθε πρὸς Ιωσηφ καὶ ὃ ἐὰν εἴπῃ ὑμῖν ποιήσατε

55 ܘܟܸܦܢܲܬܼ ܟܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܲܡܒܲܓܿܢܝܼܢ ܥܲܡܵܐ ܥܲܠ ܦܸܪܥܘܿܢ ܥܲܠ ܠܲܚܡܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ ܠܟ݂ܠܗܘܿܢ ܡܸܨܪܵܝܹܐ: ܙܸܠܘ ܠܘܵܬܼ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܡܸܕܸܿܡ ܕܐܵܡܲܪ ܠܟ݂ܘܿܢ ܬܸܥܒܿܕ݂ܘܿܢ.

Qua esuriente, clamavit populus ad pharaonem alimenta petens. Quibus ille respondit: “Ite ad Ioseph et, quidquid vobis dixerit, facite”.

Եւ սովեցաւ ամենայն երկիրն Եգիպտացւոց, եւ աղաղակեաց ամենայն ժողովուրդն առ փարաւոն վասն հացի. եւ ասէ փարաւոն ցամենայն Եգիպտացիսն. Երթայք առ Յովսէփ, եւ զոր ինչ ասիցէ ձեզ` արասջիք:

და შეემშია ყოველსა ქუეყანასა ეგჳპტისასა და ღაღად-ყო ყოველმან ერმან პურისათჳს ფარაოს მიმართ. ჰრქუა ფარაო ყოველთა მეგჳპტელთა: მივედით იოსებისა და რაჲ-იგი გრქუას, იგი-ცა ყავთ. 55 55

55 And when all the land of Egypt was famished, the people cried to Pharaoh for bread: and Pharaoh said unto all the Egyptians, Go unto Joseph; what he saith to you, do.

נו. וְהָרָעָב הָיָה עַל כָּל פְּנֵי הָאָרֶץ וַיִּפְתַּח יוֹסֵף אֶת כָּל אֲשֶׁר בָּהֶם וַיִּשְׁבֹּר לְמִצְרַיִם וַיֶּחֱזַק הָרָעָב בְּאֶרֶץ מִצְרָיִם:

καὶ ὁ λιμὸς ἦν ἐπὶ προσώπου πάσης τῆς γῆς ἀνέῳξεν δὲ Ιωσηφ πάντας τοὺς σιτοβολῶνας καὶ ἐπώλει πᾶσι τοῖς Αἰγυπτίοις

56 ܘܟܲܦܢܵܐ ܗܘܵܐ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝ ܟܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܦܬܲܚ ܝܵܘܣܸܦ ܐܵܘܨܪܹ̈ܐ: ܘܙܲܒܸܿܢ ܠܡܸܨܪܵܝܹܐ.
57 ܘܲܥܫܸܢ ܟܲܦܢܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ:

Et invaluit fames in omni terra Aegypti; aperuitque Ioseph universa horrea et vendebat Aegyptiis; nam et illos oppresserat fames.

Եւ էր սով ի վերայ երեսաց ամենայն երկրի. եւ եբաց Յովսէփ զամենայն շտեմարանս ցորենոյ, եւ վաճառէր ամենայն Եգիպտացւոցն. եւ սաստկացաւ սովն յամենայն երկիրն`` Եգիպտացւոց:

და სიყმილი იყო პირსა ზედა ყოვლისა ქუეყანისასა, განახუნა იოსებ ყოველნი იგი იფქლისა საუნჯენი და ჰყიდდა ყოველთა ეგჳპტელთა ზედა. 56 56

56 And the famine was over all the face of the earth: and Joseph opened all the storehouses, and sold unto the Egyptians; and the famine waxed sore in the land of Egypt.

נז. וְכָל הָאָרֶץ בָּאוּ מִצְרַיְמָה לִשְׁבֹּר אֶל יוֹסֵף כִּי חָזַק הָרָעָב בְּכָל הָאָרֶץ:

καὶ πᾶσαι αἱ χῶραι ἦλθον εἰς Αἴγυπτον ἀγοράζειν πρὸς Ιωσηφ ἐπεκράτησεν γὰρ ὁ λιμὸς ἐν πάσῃ τῇ γῇ

ܘܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܐܸܬܼܵܘ ܠܡܸܨܪܹܝܢ ܠܲܡܡܵܪ ܡ̣ܢ ܝܵܘܣܸܦ: ܡܸܛܠ ܕܲܥܫܸܢ ܟܲܦܢܵܐ ܒܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ.

Omnesque provinciae veniebant in Aegyptum, ut emerent escas apud Ioseph, quia inopia invaluerat in universa terra.

Եւ ամենայն աշխարհք գային յԵգիպտոս գնել ի Յովսեփայ, զի զօրանայր սովն ընդ ամենայն երկիր:

და ყოველი სოფლები მოვიდოდა ეგჳპტედ სყიდად იფქლისა იოსებისა, რამეთუ დაიპყრა სიყმილმან ყოველი ქუეყანაჲ. 57 57

57 And all countries came into Egypt to Joseph for to buy corn; because that the famine was so sore in all lands.

מב

ΜΒʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܡܒ

Cap. 42

ԳԼ. ԽԲ

თავი ორმოცდამეორე

א. וַיַּרְא יַעֲקֹב כִּי יֶשׁ שֶׁבֶר בְּמִצְרָיִם וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב לְבָנָיו לָמָּה תִּתְרָאוּ:

ἰδὼν δὲ Ιακωβ ὅτι ἔστιν πρᾶσις ἐν Αἰγύπτῳ εἶπεν τοῖς υἱοῖς αὐτοῦ ἵνα τί ῥᾳθυμεῖτε

1 ܘܲܚܙܵܐ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܕܐܝܼܬܼ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܒܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܲܒ݂ܢܵܘܗܝ: ܠܵܐ ܬܸܕ݂ܚܠܘܼܢ.

Audiens autem Iacob quod alimenta venderentur in Ae gypto, dixit filiis suis: “Quare aspicitis vos invicem?

Եւ ետես Յակոբ եթէ գոյ վաճառ յերկրին Եգիպտացւոց, ասէ Յակոբ ցորդիսն իւր. Ընդէ՞ր հեղգայք:

და ვითარცა იხილა იაკობ, რამეთუ არს სასყიდელი ეგჳპტეს, ჰრქუა ძეთა თჳსთა: რაჲსა უდებ ხართ. 1 1

1 Now when Jacob saw that there was corn in Egypt, Jacob said unto his sons, Why do ye look one upon another?

ב. וַיֹּאמֶר הִנֵּה שָׁמַעְתִּי כִּי יֶשׁ שֶׁבֶר בְּמִצְרָיִם רְדוּ שָׁמָּה וְשִׁבְרוּ לָנוּ מִשָּׁם וְנִחְיֶה וְלֹא נָמוּת:

ἰδοὺ ἀκήκοα ὅτι ἔστιν σῖτος ἐν Αἰγύπτῳ κατάβητε ἐκεῖ καὶ πρίασθε ἡμῖν μικρὰ βρώματα ἵνα ζῶμεν καὶ μὴ ἀποθάνωμεν

2 ܗܵܐ ܫܸܡܥܹܬܼ ܕܐܝܼܬܼ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܒܡܸܨܪܹܝܢ: ܚܘܿܬܼܘ ܠܬܲܡܵܢ ܘܡܘܼܪܘ ܠܲܢ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ: ܘܢܸܚܸܐ ܘܠܵܐ ܢܡܘܼܬܼ.

Audivi quod triticum venumdetur in Aegypto; descendite et emite nobis necessaria, ut possimus vivere et non consumamur inopia”.

Ահա լսեմ եթէ գոյ ցորեան յԵգիպտոս. իջէք անդր եւ գնեցէք մեզ սակաւ մի կերակուր, զի կեցցուք եւ մի՛ մեռցուք:

აჰა, მესმა, ვითარმედ არს იფქლი ეგჳპტედ, შთავედით მუნ და მიყიდეთ ჩუენ მცირედ საზრდელი, რათა ვცხოვნდეთ და არა მოვსწყდეთ. 2 2

2 And he said, Behold, I have heard that there is corn in Egypt: get you down thither, and buy for us from thence; that we may live, and not die.

ג. וַיֵּרְדוּ אֲחֵי יוֹסֵף עֲשָׂרָה לִשְׁבֹּר בָּר מִמִּצְרָיִם:

κατέβησαν δὲ οἱ ἀδελφοὶ Ιωσηφ οἱ δέκα πρίασθαι σῖτον ἐξ Αἰγύπτου

3 ܘܲܢܚܸܬܼܘ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ ܕܝܵܘܣܸܦ ܥܸܣܪܵܐ: ܠܲܡܡܵܪ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܡ̣ܢ ܡܸܨܪܹܝܢ.

Descenderunt igitur fratres Ioseph decem, ut emerent frumenta in Aegypto,

Եւ իջին եղբարքն Յովսեփայ տասնեքին` գնել ցորեան յԵգիպտոսէ:

და შთავიდეს ძმანი იოსებისნი ათნი ეგჳპტედ სყიდად იფქლისა. 3 3

3 And Joseph's ten brethren went down to buy corn in Egypt.

ד. וְאֶת בִּנְיָמִין אֲחִי יוֹסֵף לֹא שָׁלַח יַעֲקֹב אֶת אֶחָיו כִּי אָמַר פֶּן יִקְרָאֶנּוּ אָסוֹן:

τὸν δὲ Βενιαμιν τὸν ἀδελφὸν Ιωσηφ οὐκ ἀπέστειλεν μετὰ τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ εἶπεν γάρ μήποτε συμβῇ αὐτῷ μαλακία

4 ܘܲܠܒܸܢܝܵܡܹܝܢ ܐܲܚܘܼܗܝ ܕܝܵܘܣܸܦ: ܠܵܐ ܫܲܕܲܪ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܥܲܡ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܡܸܛܠ ܕܐܸܡܲܪ ܕܲܠܡܵܐ ܢܸܓܼܕܲܫ ܠܹܗ ܩܹܐܪܣܵܐ.

Beniamin fratre Ioseph domi retento a Iacob, qui dixerat fratribus eius: “Ne forte in itinere quidquam patiatur mali”.

Եւ զԲենիամին զեղբայրն Յովսեփայ ոչ արձակեաց Յակոբ ընդ եղբարսն. քանզի ասէր թէ Գուցէ պատահիցէ նմա հիւանդութիւն:

ხოლო ბენიამენ, ძმაჲ იოსებისი, არა წარავლინა ძმათა მისთა თანა, რამეთუ თქუა: ნუუკუე სნეულებაჲ რაჲმე ხუდეს გზასა ზედა. 4 4

4 But Benjamin, Joseph's brother, Jacob sent not with his brethren; for he said, Lest peradventure mischief befall him.

ה. וַיָּבֹאוּ בְּנֵי יִשְׂרָאֵל לִשְׁבֹּר בְּתוֹךְ הַבָּאִים כִּי הָיָה הָרָעָב בְּאֶרֶץ כְּנָעַן:

ἦλθον δὲ οἱ υἱοὶ Ισραηλ ἀγοράζειν μετὰ τῶν ἐρχομένων ἦν γὰρ ὁ λιμὸς ἐν γῇ Χανααν

5 ܘܐܸܬܼܵܘ ܒ̈ܢܲܝ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܠܲܡܡܵܪ ܥܲܡ ܐܲܝܠܹܝܢ ܕܐܵܙܠ̄ܝܼܢ: ܡܸܛܠ ܕܲܥܫܸܢ ܟܲܦܢܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ.

Et ingressi sunt filii Israel terram Aegypti cum aliis, qui pergebant ad emendum. Erat autem fames in terra Chanaan.

Եւ եկին որդիքն Իսրայելի գնել ընդ այլ երթեւեկսն. քանզի էր սով յերկրին Քանանացւոց:

მოვიდეს ძენი ისრაჱლისანი ეგჳპტედ სყიდად მომავალთა თანა. ხოლო იყო სიყმილი ქუეყანასა-ცა ქანანისასა. 5 5

5 And the sons of Israel came to buy corn among those that came: for the famine was in the land of Canaan.

ו. וְיוֹסֵף הוּא הַשַּׁלִּיט עַל הָאָרֶץ הוּא הַמַּשְׁבִּיר לְכָל עַם הָאָרֶץ וַיָּבֹאוּ אֲחֵי יוֹסֵף וַיִּשְׁתַּחֲווּ לוֹ אַפַּיִם אָרְצָה:

Ιωσηφ δὲ ἦν ἄρχων τῆς γῆς οὗτος ἐπώλει παντὶ τῷ λαῷ τῆς γῆς ἐλθόντες δὲ οἱ ἀδελφοὶ Ιωσηφ προσεκύνησαν αὐτῷ ἐπὶ πρόσωπον ἐπὶ τὴν γῆν

6 ܘܝܵܘܣܸܦ ܗܘܼܝܘܼ ܫܲܠܝܼܛ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ. ܘܗܘܼ ܡܡܝܼܪ ܠܟ݂ܠܹܗ ܥܲܡܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ. ܘܐܸܬܼܵܘ ܐܲܚܵܘܗܝ ܕܝܵܘܣܸܦ: ܘܲܣܓܸܕ݂ܘ ܠܹܗ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝܗܘܿܢ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Et Ioseph erat princeps in terra Aegypti, atque ad eius nutum frumenta populis vendebantur. Cumque venissent et adorassent eum fratres sui proni in terram,

Եւ Յովսէփ էր իշխան երկրին, եւ նա վաճառէր ամենայն ժողովրդեան երկրին. եւ եկեալ եղբարքն Յովսեփայ երկիր պագանէին ի վերայ երեսաց խոնարհ յերկիր:

ხოლო იოსებ იყო მთავარ ქუეყანასა მას და ესე მიჰყიდდა ყოველსა ერსა ქუეყანისასა. და მოვიდეს ძმანი იოსებისნი და თაყუანის-სცეს მას პირსა ზედა ქუეყანისასა. 6 6

6 And Joseph was the governor over the land, and he it was that sold to all the people of the land: and Joseph's brethren came, and bowed down themselves before him with their faces to the earth.

ז. וַיַּרְא יוֹסֵף אֶת אֶחָיו וַיַּכִּרֵם וַיִּתְנַכֵּר אֲלֵיהֶם וַיְדַבֵּר אִתָּם קָשׁוֹת וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם מֵאַיִן בָּאתֶם וַיֹּאמְרוּ מֵאֶרֶץ כְּנַעַן לִשְׁבָּר אֹכֶל:

ἰδὼν δὲ Ιωσηφ τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ ἐπέγνω καὶ ἠλλοτριοῦτο ἀπ᾽ αὐτῶν καὶ ἐλάλησεν αὐτοῖς σκληρὰ καὶ εἶπεν αὐτοῖς πόθεν ἥκατε οἱ δὲ εἶπαν ἐκ γῆς Χανααν ἀγοράσαι βρώματα

7 ܘܲܚܙܵܐ ܝܵܘܣܸܦ ܠܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܘܐܸܫܬܵܘܕܲܥ ܐܸܢܘܿܢ: ܘܐܸܬܼܢܟܸܠ ܥܠܲܝܗܘܿܢ: ܘܡܲܠܸܠ ܥܲܡܗܘܿܢ ܩܲܫܝܵܐܝܼܬܼ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܡ̣ܢ ܐܲܝܡܸܟܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ ܐܸܬܲܝܢ: ܠܲܡܡܵܪ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ.

et agnovisset eos, quasi ad alienos durius loquebatur interrogans eos: “Unde venistis?”. Qui responderunt: “De terra Chanaan, ut emamus victui necessaria”.

Եւ իբրեւ ետես Յովսէփ զեղբարսն իւր, ծանեաւ. եւ օտարանայր ի նոցանէ, եւ խօսեցաւ ընդ նոսա խստագոյնս, եւ ասէ. Ուստի՞ գայք: Եւ նոքա ասեն. Յերկրէն Քանանացւոց` գնել կերակուրս:

და ვითარცა იხილა იოსებ ძმანი თჳსნი, იცნა იგინი და არა გამოეცხადა მათ, არამედ ეტყოდა ფიცხელად და ჰრქუა მათ: ვინა მოხუალთ? ხოლო მათ ჰრქუეს: ქუეყანით ქანანისათ სყიდად საზრდელისა. 7 7

7 And Joseph saw his brethren, and he knew them, but made himself strange unto them, and spake roughly unto them; and he said unto them, Whence come ye? And they said, From the land of Canaan to buy food.

ח. וַיַּכֵּר יוֹסֵף אֶת אֶחָיו וְהֵם לֹא הִכִּרֻהוּ:

ἐπέγνω δὲ Ιωσηφ τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ αὐτοὶ δὲ οὐκ ἐπέγνωσαν αὐτόν

8 ܘܐܸܫܬܵܘܕܲܥ ܝܵܘܣܸܦ ܠܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܘܗܸܢܘܿܢ ܠܵܐ ܐܸܫܬܵܘܕܿܥܘܼܗܝ.

Et tamen fratres ipse cognoscens non est cognitus ab eis.

Ծանեաւ Յովսէփ զեղբարսն իւր, եւ նոքա ոչ ծանեան զնա:

იცნა იოსებ ძმანი თჳსნი, ხოლო მათ ვერ იცნეს იგი. 8 8

8 And Joseph knew his brethren, but they knew not him.

ט. וַיִּזְכֹּר יוֹסֵף אֵת הַחֲלֹמוֹת אֲשֶׁר חָלַם לָהֶם וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם מְרַגְּלִים אַתֶּם לִרְאוֹת אֶת עֶרְוַת הָאָרֶץ בָּאתֶם:

καὶ ἐμνήσθη Ιωσηφ τῶν ἐνυπνίων ὧν εἶδεν αὐτός καὶ εἶπεν αὐτοῖς κατάσκοποί ἐστε κατανοῆσαι τὰ ἴχνη τῆς χώρας ἥκατε

9 ܘܐܸܬܿܕܿܟܲܪ ܝܵܘܣܸܦ ܚܸܠܡܹ̈ܐ ܕܲܚܠܲܡ ܠܗܘܿܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ ܓܵܫܘܿܫܹ̈ܐ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ: ܘܲܠܡܸܚܙܵܐ ܗ̄ܘܼ ܛܸܒܵܗ ܕܐܲܪܥܵܐ ܐܸܬܲܝܬܿܘܿܢ.

Recordatusque somniorum, quae aliquando viderat, ait ad eos: “Exploratores estis; ut videatis infirmiora terrae, venistis!”.

Եւ յիշեաց Յովսէփ զերազսն իւր զոր ետես, եւ ասէ ցնոսա. Լրտեսք էք դուք, եւ դիտել զել եւ զմուտ`` աշխարհիս եկեալ էք:

მოეჴსენა იოსებს ჩუენებაჲ იგი, რომელ იხილა მან და ჰრქუა მათ: მსტოარნი ხართ და ალაგთა სოფლისათა მისრულ ხართ ხილვად. 9 9

9 And Joseph remembered the dreams which he dreamed of them, and said unto them, Ye are spies; to see the nakedness of the land ye are come.

י. וַיֹּאמְרוּ אֵלָיו לֹא אֲדֹנִי וַעֲבָדֶיךָ בָּאוּ לִשְׁבָּר אֹכֶל:

οἱ δὲ εἶπαν οὐχί κύριε οἱ παῖδές σου ἤλθομεν πρίασθαι βρώματα

10 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܠܵܐ ܡܵܪܲܢ: ܥܲܒ݂ܕܲܝܟ ܐܸܬܼܵܘ ܠܲܡܡܵܪ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ.

Qui dixerunt: “Non est ita, domine; sed servi tui venerunt, ut emerent cibos.

Եւ նոքա ասեն. Ոչ, տէր, ծառայք քո եկեալ եմք գնել կերակուրս:

ხოლო მათ ჰრქუეს: არა, უფალო, მონანი შენნი ვართ და მოვედით სყიდად საზრდელისა. 10 10

10 And they said unto him, Nay, my lord, but to buy food are thy servants come.

יא. כֻּלָּנוּ בְּנֵי אִישׁ אֶחָד נָחְנוּ כֵּנִים אֲנַחְנוּ לֹא הָיוּ עֲבָדֶיךָ מְרַגְּלִים:

πάντες ἐσμὲν υἱοὶ ἑνὸς ἀνθρώπου εἰρηνικοί ἐσμεν οὐκ εἰσὶν οἱ παῖδές σου κατάσκοποι

11 ܟܠܲܢ ܒ̈ܢܲܝ ܚܲܕ݂ ܓܒܲܪ ܚܢܲܢ: ܘܟܹܐܢܹܐ ܚܢܲܢ: ܘܠܵܐ ܗܘܵܘ ܓܵܫܘܿܫܹ̈ܐ ܥܲܒ݂ܕܲܝܟ.

Omnes filii unius viri sumus; sinceri sumus, nec quidquam famuli tui machinantur mali”.

Ամենեքին մեք եմք որդիք առն միոյ. արք խաղաղութեան եմք, եւ չեն ծառայք քո լրտեսք:

ჩუენ ყოველი ძმანი ვართ და ძენი ერთისა კაცისანი მშჳდობისანი ვართ და არა მსტოვარნი. 11 11

11 We are all one man's sons; we are true men, thy servants are no spies.

יב. וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם לֹא כִּי עֶרְוַת הָאָרֶץ בָּאתֶם לִרְאוֹת:

εἶπεν δὲ αὐτοῖς οὐχί ἀλλὰ τὰ ἴχνη τῆς γῆς ἤλθατε ἰδεῖν

12 ܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ ܝܵܘܣܸܦ: ܠܵܐ ܗ̄ܘܵܐ ܗܵܟܲܢܵܐ: ܛܸܒܵܗ ܗ̄ܘܼ ܕܐܲܪܥܵܐ ܐܸܬܲܝܬܿܘܿܢ ܠܡܸܚܙܵܐ.

Quibus ille respondit: “Aliter est; immunita terrae huius considerare venistis!”.

Ասէ ցնոսա. Ոչ, այլ զել եւ զմուտ`` երկրիս եկեալ էք տեսանել:

ჰრქუა მათ იოსებ: არა, არამედ ალაგთა სოფლებისათა მოსრულ ხართ ხილვად. 12 12

12 And he said unto them, Nay, but to see the nakedness of the land ye are come.

יג. וַיֹּאמְרוּ שְׁנֵים עָשָׂר עֲבָדֶיךָ אַחִים אֲנַחְנוּ בְּנֵי אִישׁ אֶחָד בְּאֶרֶץ כְּנָעַן וְהִנֵּה הַקָּטֹן אֶת אָבִינוּ הַיּוֹם וְהָאֶחָד אֵינֶנּוּ:

οἱ δὲ εἶπαν δώδεκά ἐσμεν οἱ παῖδές σου ἀδελφοὶ ἐν γῇ Χανααν καὶ ἰδοὺ ὁ νεώτερος μετὰ τοῦ πατρὸς ἡμῶν σήμερον ὁ δὲ ἕτερος οὐχ ὑπάρχει

13 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ: ܬܪܸܥܣܲܪ ܚܢܲܢ ܐܲܚܹ̈ܐ ܥܲܒ݂ܕܲܝܟ: ܒ̈ܢܲܝ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܚܲܕ݂: ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܲܙܥܘܿܪܵܐ ܗܵܐ ܠܘܵܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܢ ܗ̄ܘܼ ܝܵܘܡܵܢܵܐ: ܘܚܲܕ݂ ܠܲܝܬܵܘܗܝ.

At illi: “Duodecim, inquiunt, servi tui fratres sumus filii viri unius in terra Chanaan; minimus cum patre nostro est, alius non est super”.

Եւ նոքա ասեն. Երկոտասան եղբարք եմք ծառայք քո, որդիք առն միոյ, յերկրին Քանանացւոց. եւ կրտսերն առ հօր իւրում է այսօր, եւ մեւսն չէ ի միջի:

ხოლო მათ ჰრქუეს: ათორმეტნი ვიყვენით ჩუენ ძმანი, მონანი შენნი, ქუეყანასა ქანანისსა. და ერთი უმრწემესი ჩუენი მამისა თანა არს დღეს, ხოლო ერთი იგი არა არს ჩუენ შორის. 13 13

13 And they said, Thy servants are twelve brethren, the sons of one man in the land of Canaan; and, behold, the youngest is this day with our father, and one is not.

יד. וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם יוֹסֵף הוּא אֲשֶׁר דִּבַּרְתִּי אֲלֵכֶם לֵאמֹר מְרַגְּלִים אַתֶּם:

εἶπεν δὲ αὐτοῖς Ιωσηφ τοῦτό ἐστιν ὃ εἴρηκα ὑμῖν λέγων ὅτι κατάσκοποί ἐστε

14 ܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ ܝܵܘܣܸܦ: ܗܵܢܵܘ ܕܐܸܡܪܹܬܼ ܠܟ݂ܘܿܢ: ܕܓ݂ܵܫܘܿܫܹ̈ܐ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ.

“Hoc est, ait, quod locutus sum: exploratores estis!

Ասէ ցնոսա Յովսէփ. Այդ իսկ է զոր ասացի ձեզ, թէ լրտեսք էք:

ჰრქუა მათ იოსებ: ესე იგი არს, რომელსა გეტყოდე თქუენ, ვითარმედ მსტოვარნი ხართ. 14 14

14 And Joseph said unto them, That is it that I spake unto you, saying, Ye are spies:

טו. בְּזֹאת תִּבָּחֵנוּ חֵי פַרְעֹה אִם תֵּצְאוּ מִזֶּה כִּי אִם בְּבוֹא אֲחִיכֶם הַקָּטֹן הֵנָּה:

ἐν τούτῳ φανεῖσθε νὴ τὴν ὑγίειαν Φαραω οὐ μὴ ἐξέλθητε ἐντεῦθεν ἐὰν μὴ ὁ ἀδελφὸς ὑμῶν ὁ νεώτερος ἔλθῃ ὧδε

15 ܒܗܵܕܹܐ ܬܸܬܼܒܲܩܘܼܢ: ܠܵܐ ܚܲܝܵܘܗܝ ܕܦܸܪܥܘܿܢ: ܠܵܐ ܬܸܦܩܘܼܢ ܡܸܟܵܐ: ܐܸܠܵܐ ܐܸܢ ܢܹܐܬܹܐ ܐܲܚܘܼܟ݂ܘܿܢ ܙܥܘܿܪܵܐ ܠܗܲܪܟܵܐ.

Iam nunc experimentum vestri capiam: per salutem pharaonis, non egrediemini hinc, donec veniat frater vester minimus!

եւ դովին յայտ արարէք. երդուեալ յարեւն փարաւոնի, ոչ ելանէք աստի, եթէ ոչ եկեսցէ եղբայրն ձեր կրտսեր այսր:

ამით საცნაურ იყვნეთ: უკუეთუ მშჳდობისანი ხართ, ვფუცავ ცხორებასა ფარაოსსა, არა განხჳდეთ ამიერ, ვიდრე არა მოვიდეს აქა ძმაჲ იგი თქუენი უმრწემესი. 15 15

15 Hereby ye shall be proved: By the life of Pharaoh ye shall not go forth hence, except your youngest brother come hither.

טז. שִׁלְחוּ מִכֶּם אֶחָד וְיִקַּח אֶת אֲחִיכֶם וְאַתֶּם הֵאָסְרוּ וְיִבָּחֲנוּ דִּבְרֵיכֶם הַאֱמֶת אִתְּכֶם וְאִם לֹא חֵי פַרְעֹה כִּי מְרַגְּלִים אַתֶּם:

ἀποστείλατε ἐξ ὑμῶν ἕνα καὶ λάβετε τὸν ἀδελφὸν ὑμῶν ὑμεῖς δὲ ἀπάχθητε ἕως τοῦ φανερὰ γενέσθαι τὰ ῥήματα ὑμῶν εἰ ἀληθεύετε ἢ οὔ εἰ δὲ μή νὴ τὴν ὑγίειαν Φαραω ἦ μὴν κατάσκοποί ἐστε

16 ܫܲܕܲܪܘ ܚܲܕ݂ ܡܸܢܟ݂ܘܿܢ ܢܸܕ݂ܒܲܪ ܠܐܲܚܘܼܟ݂ܘܿܢ: ܘܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܐܸܬܼܐܣܸܪܘ: ܘܢܸܬܼܒܲܩܝܵܢ ܡܸܠܲܝ̈ܟܿܘܿܢ ܐܸܢ ܒܩܘܼܫܬܵܐ ܐܸܡܲܪܬܿܘܿܢ: ܘܐܸܢ ܠܵܐ ܚܲܝܵܘܗܝ ܕܦܸܪܥܘܿܢ ܐܸܠܵܐ ܓܵܫܘܿܫܹ̈ܐ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ.

Mittite ex vobis unum, et adducat eum; vos autem eritis in vinculis, donec probentur, quae dixistis, utrum vera an falsa sint. Alioquin, per salutem pharaonis, exploratores estis!”.

Արդ առաքեցէք զմի ոք ի ձէնջ եւ ածցէ զեղբայրն ձեր, եւ դուք կացէք ի դիպահոջ, մինչեւ յայտնի լինիցին բանք ձեր եթէ արդար խօսիցիք եւ թէ ոչ. ապա թէ ոչ, երդուեալ յարեւն փարաւոնի` թէ ոչ լրտեսք էք դուք:

წარავლინეთ ერთი თქუენგანი და მოიყუანეთ იგი აქა. ხოლო თქუენ გიპყრნე კრძალულად, ვიდრე განცხადნენ სიტყუანი თქუენნი, გინა თუ ჭეშმარიტ არიან, გინა არა. უკეთუ არა ვფუცავ ცხორებასა ფარაოსსა, ვითარმედ მსტოვარნი ხართ. 16 16

16 Send one of you, and let him fetch your brother, and ye shall be kept in prison, that your words may be proved, whether there be any truth in you: or else by the life of Pharaoh surely ye are spies.

יז. וַיֶּאֱסֹף אֹתָם אֶל מִשְׁמָר שְׁלשֶׁת יָמִים:

καὶ ἔθετο αὐτοὺς ἐν φυλακῇ ἡμέρας τρεῖς

17 ܘܐܲܪܡܝܼ ܐܸܢܘܿܢ ܒܹܝܬܼ ܚܒ݂ܘܼܫܝܵܐ: ܬܠܵܬܼܵܐ ܝܵܘܡܝܼܢ.

Tradidit ergo illos custodiae tribus diebus.

Եւ եդ զնոսա ի բանտի զերիս աւուրս:

და შესხნა იგინი საპყრობილესა სამ დღე. 17 17

17 And he put them all together into ward three days.

יח. וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם יוֹסֵף בַּיּוֹם הַשְּׁלִישִׁי זֹאת עֲשׂוּ וִחְיוּ אֶת הָאֱלֹהִים אֲנִי יָרֵא:

εἶπεν δὲ αὐτοῖς τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ τοῦτο ποιήσατε καὶ ζήσεσθε τὸν θεὸν γὰρ ἐγὼ φοβοῦμαι

18 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ ܝܵܘܣܸܦ ܒܝܵܘܡܵܐ ܬܠܝܼܬܼܵܝܵܐ: ܗܵܕܹܐ ܥܒܸܕ݂ ܘܲܚܝܵܘ: ܠܐܲܠܵܗܵܐ ܕܵܚܹܠ ܐ̄ܢܵܐ.

Die autem tertio eductis de carcere, ait: “Facite, quae dixi, et vivetis; Deum enim timeo.

Եւ ասէ ցնոսա Յովսէփ յաւուրն երրորդի. Զայս արարէք եւ ապրիք. զի եւ ես յԱստուծոյ երկիւղած եմ:

და მესამესა დღესა ჰრქუა მათ: ესე ჰყავთ და სცხოვნდეთ, რამეთუ მე ღმრთისა მეშინის. 18 18

18 And Joseph said unto them the third day, This do, and live; for I fear God:

יט. אִם כֵּנִים אַתֶּם אֲחִיכֶם אֶחָד יֵאָסֵר בְּבֵית מִשְׁמַרְכֶם וְאַתֶּם לְכוּ הָבִיאוּ שֶׁבֶר רַעֲבוֹן בָּתֵּיכֶם:

εἰ εἰρηνικοί ἐστε ἀδελφὸς ὑμῶν εἷς κατασχεθήτω ἐν τῇ φυλακῇ αὐτοὶ δὲ βαδίσατε καὶ ἀπαγάγετε τὸν ἀγορασμὸν τῆς σιτοδοσίας ὑμῶν

19 ܐܸܢ ܟܹܐܢܹܐ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ: ܐܲܚܘܼܟ݂ܘܿܢ ܚܲܕ݂ ܢܸܬܼܐܣܲܪ ܒܹܝܬܼ ܚܒ݂ܘܼܫܝܼܟ݂ܘܿܢ: ܘܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܙܸܠܘ ܐܵܘܒܸܠܘ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܠܟܲܦܢܹ̈ܐ ܕܐܝܼܬܼ ܒܒ݂ܵܬܲܝܟܿܘܿܢ.

Si sinceri estis, frater vester unus ligetur in carcere; vos autem abite et ferte frumenta, quae emistis, in domos vestras,

Եթէ արք խաղաղութեան էք, եղբայր մի ի ձէնջ աստ մնասցէ ի բանտի, եւ դուք տարայք զվաճառ ցորենոյդ ձերոյ:

უკუეთუ ხართ მშჳდობისანი. ძმაჲ თქუენი ერთი დავიყენო საპყრობილესა შინა, ხოლო თქუენ წარვედით და წარიღეთ სყიდული ეგე იფქლი თქუენი 19 19

19 If ye be true men, let one of your brethren be bound in the house of your prison: go ye, carry corn for the famine of your houses:

כ. וְאֶת אֲחִיכֶם הַקָּטֹן תָּבִיאוּ אֵלַי וְיֵאָמְנוּ דִבְרֵיכֶם וְלֹא תָמוּתוּ וַיַּעֲשׂוּ כֵן:

καὶ τὸν ἀδελφὸν ὑμῶν τὸν νεώτερον ἀγάγετε πρός με καὶ πιστευθήσονται τὰ ῥήματα ὑμῶν εἰ δὲ μή ἀποθανεῖσθε ἐποίησαν δὲ οὕτως

20 ܘܠܲܐܚܘܼܟ݂ܘܿܢ ܙܥܘܿܪܵܐ ܐܲܝܬܵܘ ܠܘܵܬܼܝ: ܘܢܸܬܼܗܲܝܡܢܵܢ ܡܸܠܲܝ̈ܟܿܘܿܢ ܘܠܵܐ ܬܡܘܼܬܼܘܼܢ: ܘܲܥܒܲܕ݂ܘ ܗܵܟܲܢܵܐ.

et fratrem vestrum minimum ad me adducite, ut possim vestros probare sermones, et non moriamini”. Fecerunt, ut dixerat,

Եւ զեղբայրն ձեր կրտսեր ածէք առ իս, եւ հաւատարիմ լինիցին բանք ձեր. ապա թէ ոչ, մեռանիք: Արարին`` այնպէս:

და ძმა იგი თქუენი მოიყუანეთ ჩემდა, და მაშინ-ღა თუ სარწმუნო იყვნენ სიტყუანი ეგე თქუენნი; უკეთუ არა, მოსწყდეთ. ხოლო მათ ჰრქუეს: ეგრე. 20 20

20 But bring your youngest brother unto me; so shall your words be verified, and ye shall not die. And they did so.

כא. וַיֹּאמְרוּ אִישׁ אֶל אָחִיו אֲבָל אֲשֵׁמִים אֲנַחְנוּ עַל אָחִינוּ אֲשֶׁר רָאִינוּ צָרַת נַפְשׁוֹ בְּהִתְחַנְנוֹ אֵלֵינוּ וְלֹא שָׁמָעְנוּ עַל כֵּן בָּאָה אֵלֵינוּ הַצָּרָה הַזֹּאת:

καὶ εἶπεν ἕκαστος πρὸς τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ ναί ἐν ἁμαρτίᾳ γάρ ἐσμεν περὶ τοῦ ἀδελφοῦ ἡμῶν ὅτι ὑπερείδομεν τὴν θλῖψιν τῆς ψυχῆς αὐτοῦ ὅτε κατεδέετο ἡμῶν καὶ οὐκ εἰσηκούσαμεν αὐτοῦ ἕνεκεν τούτου ἐπῆλθεν ἐφ᾽ ἡμᾶς ἡ θλῖψις αὕτη

21 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܓܒܲܪ ܠܐܲܚܘܼܗܝ: ܫܲܪܝܼܪܵܐܝܼܬܼ ܚܲܝܵܒ݂ܝܼܢܲܢ ܥܲܠ ܐܲܚܘܼܢ: ܕܲܚܙܲܝܢ ܒܛܘܼܪܵܦܵܐ ܕܢܲܦ̮ܫܹܗ: ܟܲܕ݂ ܡܸܬܼܟܲܫܲܦ ܗ̄ܘܵܐ ܠܲܢ ܘܠܵܐ ܫܡܲܥܢܵܝܗܝ: ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܐܸܬܼܵܬܼ ܥܠܲܝܢ ܥܵܩܬܼܵܐ ܗܵܕܹܐ.

et locuti sunt ad invicem: “Merito haec patimur, quia peccavimus in fratrem nostrum videntes angustiam animae illius, cum deprecaretur nos, et non audivimus. Idcirco venit super nos ista tribulatio”.

Եւ ասեն իւրաքանչիւր ցեղբայր իւր. Այո, քանզի ի մեղս եմք վասն եղբօրն մերոյ. զի արհամարհեցաք զնեղութիւն ոգւոց նորա յորժամ աղաչէրն զմեզ, եւ ոչ լուաք նմա. վասն այնորիկ եկն ի վերայ մեր այս նեղութիւն:

და ჰრქუა კაცად-კაცადმან ძმასა თჳსსა: ჰე, ცოდვასა შინა ვართ ძმისათჳს ჩუენისა, რამეთუ უგულებელს-ვყავთ ჭირი სულისა მისისა, რაჟამს-იგი გვევედრებოდა ჩუენ და არა ვისმინეთ მისი. ამისთჳს მოიწია ჩუენ ზედა ყოველი ესე ჭირი. 21 21

21 And they said one to another, We are verily guilty concerning our brother, in that we saw the anguish of his soul, when he besought us, and we would not hear; therefore is this distress come upon us.

כב. וַיַּעַן רְאוּבֵן אֹתָם לֵאמֹר הֲלוֹא אָמַרְתִּי אֲלֵיכֶם לֵאמֹר אַל תֶּחֶטְאוּ בַיֶּלֶד וְלֹא שְׁמַעְתֶּם וְגַם דָּמוֹ הִנֵּה נִדְרָשׁ:

ἀποκριθεὶς δὲ Ρουβην εἶπεν αὐτοῖς οὐκ ἐλάλησα ὑμῖν λέγων μὴ ἀδικήσητε τὸ παιδάριον καὶ οὐκ εἰσηκούσατέ μου καὶ ἰδοὺ τὸ αἷμα αὐτοῦ ἐκζητεῖται

22 ܘܲܥܢܵܐ ܪܘܼܒܹܝܠ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܠܵܐ ܐܸܡܪܹܬܼ ܠܟ݂ܘܿܢ: ܕܠܵܐ ܬܸܚܛܘܿܢ ܒܛܲܠܝܵܐ: ܘܠܵܐ ܫܡܲܥܬܿܘܿܢ: ܘܐܵܦ ܕܡܹܗ ܗܵܐ ܡܸܬܿܬܿܒܲܥ.

Et Ruben ait: “Numquid non dixi vobis: Nolite peccare in puerum? Et non audistis me. En sanguis eius exquiritur”.

Պատասխանի ետ Ռուբէն եւ ասէ ցնոսա. Ո՞չ խօսեցայ ընդ ձեզ եւ ասեմ, թէ Մի՛ մեղանչէք մանկանդ. եւ ոչ լուարուք ինձ. եւ ահա արիւն նորա խնդրի:

მიუგო რუბენ და ჰრქუა მათ: არა გეტყოდი-ა თქუენ და გარქუ: ნუ ავნებთ ყრმასა მაგას? და არა ისმინეთ ჩემი, აწ, ესერა, სისხლი მისი იძიების. 22 22

22 And Reuben answered them, saying, Spake I not unto you, saying, Do not sin against the child; and ye would not hear? therefore, behold, also his blood is required.

כג. וְהֵם לֹא יָדְעוּ כִּי שֹׁמֵעַ יוֹסֵף כִּי הַמֵּלִיץ בֵּינֹתָם:

αὐτοὶ δὲ οὐκ ᾔδεισαν ὅτι ἀκούει Ιωσηφ ὁ γὰρ ἑρμηνευτὴς ἀνὰ μέσον αὐτῶν ἦν

23 ܘܗܸܢܘܿܢ ܠܵܐ ܝܵܕ݂ܥܝܼܢ ܗ̄ܘܵܘ ܕܫܵܡܲܥ ܝܵܘܣܸܦ: ܡܸܛܠ ܕܬܲܪܓܿܡܵܢܵܐ ܩܵܐܹܡ ܗ̄ܘܵܐ ܒܲܝܢܵܬܼܗܘܿܢ.

Nesciebant autem quod intellegeret Ioseph, eo quod per interpretem loquebatur ad eos.

Եւ նոքա ոչ գիտէին թէ լսէր Յովսէփ, զի թարգման կայր ի միջի:

ხოლო მათ არა იცოდეს, ვითარმედ ესმის იოსებს, რამეთუ თარგმანი დგას მათ შორის. 23 23

23 And they knew not that Joseph understood them; for he spake unto them by an interpreter.

כד. וַיִּסֹּב מֵעֲלֵיהֶם וַיֵּבְךְּ וַיָּשָׁב אֲלֵהֶם וַיְדַבֵּר אֲלֵהֶם וַיִּקַּח מֵאִתָּם אֶת שִׁמְעוֹן וַיֶּאֱסֹר אֹתוֹ לְעֵינֵיהֶם:

ἀποστραφεὶς δὲ ἀπ᾽ αὐτῶν ἔκλαυσεν Ιωσηφ καὶ πάλιν προσῆλθεν πρὸς αὐτοὺς καὶ εἶπεν αὐτοῖς καὶ ἔλαβεν τὸν Συμεων ἀπ᾽ αὐτῶν καὶ ἔδησεν αὐτὸν ἐναντίον αὐτῶν

24 ܘܐܸܬܼܦܢܝܼ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܼܗܘܿܢ ܘܲܒ݂ܟ݂ܵܐ: ܘܲܗܦܲܟ ܠܘܵܬܼܗܘܿܢ ܘܡܲܠܸܠ ܥܲܡܗܘܿܢ: ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܡܸܢܗܘܿܢ ܠܫܸܡܥܘܿܢ: ܘܐܲܣܪܹܗ ܠܥܹܢܲܝܗܘܿܢ.

Avertitque se parumper et flevit; et reversus locutus est ad eos.

Եւ անցեալ մեկուսի ի նոցանէ` ելաց Յովսէփ. եւ եկն միւսանգամ առ նոսա, եւ խօսեցաւ ընդ նոսա. եւ առ ի նոցանէ զՇմաւոն եւ կապեաց առաջի նոցա:

მიიქცა გარე მათგან იოსებ და ტიროდა. მერმე მოუჴდა და ჰრქუა მათ ეგრევე. 24 24

24 And he turned himself about from them, and wept; and returned to them again, and communed with them, and took from them Simeon, and bound him before their eyes.

כה. וַיְצַו יוֹסֵף וַיְמַלְאוּ אֶת כְּלֵיהֶם בָּר וּלְהָשִׁיב כַּסְפֵּיהֶם אִישׁ אֶל שַׂקּוֹ וְלָתֵת לָהֶם צֵדָה לַדָּרֶךְ וַיַּעַשׂ לָהֶם כֵּן:

ἐνετείλατο δὲ Ιωσηφ ἐμπλῆσαι τὰ ἀγγεῖα αὐτῶν σίτου καὶ ἀποδοῦναι τὸ ἀργύριον ἑκάστου εἰς τὸν σάκκον αὐτοῦ καὶ δοῦναι αὐτοῖς ἐπισιτισμὸν εἰς τὴν ὁδόν καὶ ἐγενήθη αὐτοῖς οὕτως

25 ܘܲܦܩܲܕ݂ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܲܡܠܵܘ ܡܵܢܲܝܗܘܿܢ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ: ܘܲܠܡܲܗܦܵܟ݂ܘܼ ܟܸܣܦܗܘܿܢ ܓܒܲܪ ܒܣܲܩܹܗ: ܘܲܠܡܸܬܲܠ ܠܗܘܿܢ ܙ̈ܘܵܕܹܐ ܠܐܘܼܪܚܵܐ: ܘܲܥܒܲܕ݂ܘ ܠܗܘܿܢ ܗܵܟܲܢܵܐ.

Tollensque Simeon et ligans, illis praesentibus, iussit ministris, ut implerent eorum saccos tritico et reponerent pecunias singulorum in sacculis suis, datis supra cibariis in viam. Qui fecerunt ita.

Եւ ետ հրաման Յովսէփ լնուլ զամանս նոցա ցորենով, եւ դնել զարծաթն իւրաքանչիւր ի քրձի իւրում, եւ տալ նոցա պաշար ի ճանապարհ: Եւ եղեւ նոցա այնպէս:

და შეიპყრა სჳმეონ და შეკრა მათ წინაშე. და უბრძანა იოსებ აღვსებად ჭურჭელნი მათნი იფქლითა და მიცემად კაცად-კაცადისა ვეცხლი ძაძასა თჳსსა და მიცემად საგზალი გზასა ზედა და უყვეს მათ ეგრე. 25 25

25 Then Joseph commanded to fill their sacks with corn, and to restore every man's money into his sack, and to give them provision for the way: and thus did he unto them.

כו. וַיִּשְׂאוּ אֶת שִׁבְרָם עַל חֲמֹרֵיהֶם וַיֵּלְכוּ מִשָּׁם:

καὶ ἐπιθέντες τὸν σῖτον ἐπὶ τοὺς ὄνους αὐτῶν ἀπῆλθον ἐκεῖθεν

26 ܘܲܫܩܲܠܘ ܥܒ݂ܘܼܪܗܘܿܢ ܥܲܠ ܚܸܡܪ̈ܗܘܿܢ: ܘܐܸܙܲܠܘ ܡ̣ܢ ܬܲܡܵܢ.

At illi portantes frumenta in asinis suis profecti sunt.

Եւ նոցա բարձեալ իւրաքանչիւր իշոյ`` գնացին անտի:

და აღჰკიდეს იფქლი ვირთა მათთა და წარვიდეს მიერ. 26 26

26 And they laded their asses with the corn, and departed thence.

כז. וַיִּפְתַּח הָאֶחָד אֶת שַׂקּוֹ לָתֵת מִסְפּוֹא לַחֲמֹרוֹ בַּמָּלוֹן וַיַּרְא אֶת כַּסְפּוֹ וְהִנֵּה הוּא בְּפִי אַמְתַּחְתּוֹ:

λύσας δὲ εἷς τὸν μάρσιππον αὐτοῦ δοῦναι χορτάσματα τοῖς ὄνοις αὐτοῦ οὗ κατέλυσαν εἶδεν τὸν δεσμὸν τοῦ ἀργυρίου αὐτοῦ καὶ ἦν ἐπάνω τοῦ στόματος τοῦ μαρσίππου

27 ܘܲܦܬܲܚ ܚܲܕ݂ ܡܸܢܗܘܿܢ ܣܲܩܹܗ: ܠܡܲܪܡܵܝܘܼ ܟܸܣܬܼܵܐ ܠܲܚܡܵܪܹܗ ܒܹܝܬܼ ܒܵܘܬܼܵܐ: ܘܲܚܙܵܐ ܟܸܣܦܹܗ ܣܝܼܡ ܒܦܘܼܡ ܛܲܥܢܹܗ.

Apertoque unus sacco, ut daret iumento pabulum in deversorio, contemplatus pecuniam in ore sacculi

Եւ լուծեալ միոյ զքուրձ իւր տալ կերակուր գրաստու իւրում յիջաւանին, ետես զծրար արծաթոյն իւրոյ զի կայր ի բերան քրձի իւրոյ:

განჴსნა ერთმან ტჳრთსა, რათა-მცა სცა საზრდელი ვირთა სადგურსა ზედა, და იხილა კრული იგი ვეცხლი თჳსი, რამეთუ იყვა ზედა კერძო ძაძასა მისსა 27 27

27 And as one of them opened his sack to give his ass provender in the inn, he espied his money; for, behold, it was in his sack's mouth.

כח. וַיֹּאמֶר אֶל אֶחָיו הוּשַׁב כַּסְפִּי וְגַם הִנֵּה בְאַמְתַּחְתִּי וַיֵּצֵא לִבָּם וַיֶּחֶרְדוּ אִישׁ אֶל אָחִיו לֵאמֹר מַה זֹּאת עָשָׂה אֱלֹהִים לָנוּ:

καὶ εἶπεν τοῖς ἀδελφοῖς αὐτοῦ ἀπεδόθη μοι τὸ ἀργύριον καὶ ἰδοὺ τοῦτο ἐν τῷ μαρσίππῳ μου καὶ ἐξέστη ἡ καρδία αὐτῶν καὶ ἐταράχθησαν πρὸς ἀλλήλους λέγοντες τί τοῦτο ἐποίησεν ὁ θεὸς ἡμῖν

28 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܐܸܬܼܦܢܝܼ ܟܸܣܦܝ: ܘܗܵܐ ܗܘܼ ܒܦܘܼܡܝ ܛܲܥܢܝ: ܘܙܵܥ ܠܸܒܿܗܘܿܢ: ܘܲܬܼܡܲܗܘ ܓܒܲܪ ܒܐܲܚܘܼܗܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܡܵܢܵܐ ܗ̄ܝܼ ܗܵܕܹܐ ܕܲܥ̣ܒܲܕ݂ ܠܲܢ ܐܲܠܵܗܵܐ.

dixit fratribus suis: “Reddita est mihi pecunia: en habetur in sacco!”. Et obstupefacti turbatique mutuo dixerunt: “Quidnam est hoc, quod fecit nobis Deus?”.

Ասէ ցեղբարս իւր. Դարձուցաւ ինձ այսրէն արծաթն, եւ ահա աստէն կայ ի քրձի իմում: Եւ զարմացան միտք նոցա, խռովեցան ընդ միմեանս եւ ասեն. Զի՞նչ է այս զոր արար ընդ մեզ Աստուած:

მიუგო და ჰრქუა ძმათა თჳსთა: კუალად მომეცა მე ვეცხლი ჩემი და, აჰა, იგი ვაშკარანსა ჩემსა არს. და განუკრთა გული მათი და შეშფოთნეს ურთიერთას და იტყოდეს: რაჲ ესე მიყო ჩუენ ღმერთმან? 28 28

28 And he said unto his brethren, My money is restored; and, lo, it is even in my sack: and their heart failed them, and they were afraid, saying one to another, What is this that God hath done unto us?

כט. וַיָּבֹאוּ אֶל יַעֲקֹב אֲבִיהֶם אַרְצָה כְּנָעַן וַיַּגִּידוּ לוֹ אֵת כָּל הַקֹּרֹת אֹתָם לֵאמֹר:

ἦλθον δὲ πρὸς Ιακωβ τὸν πατέρα αὐτῶν εἰς γῆν Χανααν καὶ ἀπήγγειλαν αὐτῷ πάντα τὰ συμβάντα αὐτοῖς λέγοντες

29 ܘܐܸܬܼܵܘ ܠܘܵܬܼ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ: ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܚܵܘܝܘܼܗܝ ܟܠ ܕܲܓܕܲܫ ܠܗܘܿܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ.

Veneruntque ad Iacob patrem suum in terram Chanaan; et narraverunt ei omnia, quae accidissent sibi, dicentes:

Եւ եկին առ Յակոբ հայրն իւրեանց յերկիրն Քանանու, եւ պատմեցին նմա զամենայն ինչ որ անց ընդ նոսա, եւ ասեն:

და მოვიდეს იგინი იაკობისა, მამისა მათისა, ქუეყანად ქანანისა, უთხრეს მათ ყოველი, რაჲცა შეემთხჳა და ეტყოდეს: 29 29

29 And they came unto Jacob their father unto the land of Canaan, and told him all that befell unto them; saying,

ל. דִּבֶּר הָאִישׁ אֲדֹנֵי הָאָרֶץ אִתָּנוּ קָשׁוֹת וַיִּתֵּן אֹתָנוּ כִּמְרַגְּלִים אֶת הָאָרֶץ:

λελάληκεν ὁ ἄνθρωπος ὁ κύριος τῆς γῆς πρὸς ἡμᾶς σκληρὰ καὶ ἔθετο ἡμᾶς ἐν φυλακῇ ὡς κατασκοπεύοντας τὴν γῆν

30. ܡܲܠܸܠ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܡܵܪܵܗ ܕܐܲܪܥܵܐ ܥܲܡܵܢ ܩܲܫܝܵܐܝܼܬܼ: ܘܚܲܫܒܲܢ ܐܲܝܟ ܓܵܫܘܿܫܹ̈ܐ ܕܐܲܪܥܵܐ.

“Locutus est nobis dominus terrae dure et putavit nos exploratores esse provinciae”.

Խօսեցաւ այրն, տէր երկրին, ընդ մեզ խստագոյնս, եւ եդ զմեզ ի բանտի`` իբրեւ լրտեսս երկրին:

მეტყოდა ჩუენ კაცი იგი, უფალი მის ქუეყანისა ფიცხლად და შემსხნა საპყრობილესა, ვითარცა მსტოვარნი ქუეყანისანი. 30 30

30 The man, who is the lord of the land, spake roughly to us, and took us for spies of the country.

לא. וַנֹּאמֶר אֵלָיו כֵּנִים אֲנָחְנוּ לֹא הָיִינוּ מְרַגְּלִים:

εἴπαμεν δὲ αὐτῷ εἰρηνικοί ἐσμεν οὔκ ἐσμεν κατάσκοποι

31 ܘܐܸܡܲܪ݂ܢ ܠܹܗ ܟܹܐܢܹܐ ܚܢܲܢ: ܘܠܵܐ ܗܘܲܝܢ ܓܵܫܘܿܫܹ̈ܐ.

Cui respondimus: “Sinceri sumus, nec ullas molimur insidias;

Եւ ասեմք ցնա. Արք խաղաղութեան եմք, եւ չեմք լրտեսք:

ხოლო ჩუენ ვარქუთ მას: რამეთუ მშჳდობისანი ვართ და არა მსტოვარნი. 31 31

31 And we said unto him, We are true men; we are no spies:

לב. שְׁנֵים עָשָׂר אֲנַחְנוּ אַחִים בְּנֵי אָבִינוּ הָאֶחָד אֵינֶנּוּ וְהַקָּטֹן הַיּוֹם אֶת אָבִינוּ בְּאֶרֶץ כְּנָעַן:

δώδεκα ἀδελφοί ἐσμεν υἱοὶ τοῦ πατρὸς ἡμῶν ὁ εἷς οὐχ ὑπάρχει ὁ δὲ μικρότερος μετὰ τοῦ πατρὸς ἡμῶν σήμερον ἐν γῇ Χανααν

32 ܬܪܸܥܣܲܪ ܚܢܲܢ ܐܲܚܝܼܢ ܒ̈ܢܲܝ ܐܲܒ݂ܘܼܢ: ܘܚܲܕ݂ ܠܲܝܬܵܘܗܝ: ܘܲܙܥܘܿܪܵܐ ܠܘܵܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܢ ܗ̄ܘܼ ܝܵܘܡܵܢܵܐ: ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ.

duodecim fratres uno patre geniti sumus, unus non est super, minimus cum patre nostro est in terra Chanaan.

Երկոտասան եղբարք եմք որդիք հօր մերոյ. մին չէ ի միջի, եւ կրտսերն այժմ ընդ հօր մերում է յերկրին Քանանացւոց:

ათორმეტნი ვიყუენით ჩუენ ძენი ერთისა მამისანი, ერთი იგი არა შოვრის არს, ხოლო ერთი იგი უმრწამესი მამისა ჩუენისა თანა არს ქუეყანასა ქანანისსა. 32 32

32 We be twelve brethren, sons of our father; one is not, and the youngest is this day with our father in the land of Canaan.

לג. וַיֹּאמֶר אֵלֵינוּ הָאִישׁ אֲדֹנֵי הָאָרֶץ בְּזֹאת אֵדַע כִּי כֵנִים אַתֶּם אֲחִיכֶם הָאֶחָד הַנִּיחוּ אִתִּי וְאֶת רַעֲבוֹן בָּתֵּיכֶם קְחוּ וָלֵכוּ:

εἶπεν δὲ ἡμῖν ὁ ἄνθρωπος ὁ κύριος τῆς γῆς ἐν τούτῳ γνώσομαι ὅτι εἰρηνικοί ἐστε ἀδελφὸν ἕνα ἄφετε ὧδε μετ᾽ ἐμοῦ τὸν δὲ ἀγορασμὸν τῆς σιτοδοσίας τοῦ οἴκου ὑμῶν λαβόντες ἀπέλθατε

33 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܲܢ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܡܵܪܵܗ ܕܐܲܪܥܵܐ: ܒܗܵܕܹܐ ܐܸܕܲܥ ܕܟܹܐܢܹܐ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ: ܐܲܚܘܼܟ݂ܘܿܢ ܚܲܕ݂ ܫܒ݂ܘܼܩܘ ܠܘܵܬܼܝ: ܘܲܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܠܟܲܦܢܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܒ݂ܵܬܲܝܟܿܘܿܢ ܣܲܒ݂ܘ ܘܙܸܠܘ.

Et dixit nobis vir, dominus terrae: "Sic probabo quod sinceri sitis: fratrem vestrum unum dimittite apud me et cibaria domibus vestris necessaria sumite et abite;

Ասէ ցմեզ այրն, տէր երկրին. Այսու գիտացից թէ արք խաղաղութեան էք, եթէ զեղբայր մի ձեր աստ առ իս թողուցուք, եւ զվաճառս ցորենոյդ ի տունս ձեր առեալ տանիցիք:

და მრქუა ჩუენ კაცმან მან, უფალმან მის ქუეყანისამან: ამით ვცნა, რამეთუ მშჳდობისანი ხართ, ძმაჲ ერთი თქუენგანი აქა დაუტევეთ ჩემ თანა და სყიდულიცა იგი იფქლი, რომელი მიგიღებიეს, მიართჳთ ვანსა თქუენსა და წარვედით. 33 33

33 And the man, the lord of the country, said unto us, Hereby shall I know that ye are true men; leave one of your brethren here with me, and take food for the famine of your households, and be gone:

לד. וְהָבִיאוּ אֶת אֲחִיכֶם הַקָּטֹן אֵלַי וְאֵדְעָה כִּי לֹא מְרַגְּלִים אַתֶּם כִּי כֵנִים אַתֶּם אֶת אֲחִיכֶם אֶתֵּן לָכֶם וְאֶת הָאָרֶץ תִּסְחָרוּ:

καὶ ἀγάγετε πρός με τὸν ἀδελφὸν ὑμῶν τὸν νεώτερον καὶ γνώσομαι ὅτι οὐ κατάσκοποί ἐστε ἀλλ᾽ ὅτι εἰρηνικοί ἐστε καὶ τὸν ἀδελφὸν ὑμῶν ἀποδώσω ὑμῖν καὶ τῇ γῇ ἐμπορεύεσθε

34 ܘܐܲܝܬܵܘ ܠܐܲܚܘܼܟ݂ܘܿܢ ܙܥܘܿܪܵܐ ܠܘܵܬܼܝ: ܘܐܸܕܲܥ ܕܠܵܐ ܗܘܲܝܬܿܘܿܢ ܓܵܫܘܿܫܹ̈ܐ: ܐܸܠܵܐ ܟܹܐܢܹܐ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ: ܘܠܲܐܚܘܼܟ݂ܘܿܢ ܐܸܬܸܿܠ ܠܟ݂ܘܿܢ: ܘܒܲܐܪܥܵܐ ܬܸܬܲܓܿܪܘܼܢ.

fratremque vestrum minimum adducite ad me, ut sciam quod non sitis exploratores et istum, qui tenetur in vinculis, recipere possitis ac deinceps peragrandi terram habeatis licentiam"”.

եւ զեղբայրն ձեր կրտսեր ածիցէք առ իս, եւ գիտացից եթէ չէք լրտեսք, այլ արք խաղաղութեան էք. եւ զայս եւս եղբայր տաց ցձեզ, եւ յերկրի աստ առնիցէք վաճառ:

და ძმაჲ იგი თქუენი უმრწემესი მოიყუანეთ ჩემდა და ვცნა, რამეთუ არა მსტოვარნი ხართ, არამედ მშჳდობისანი, მიგცე ძმაჲ ესე თქუენი და ქუეყანასა ამას იქცეოდეთ და ვაჭრობდეთ. 34 34

34 And bring your youngest brother unto me: then shall I know that ye are no spies, but that ye are true men: so will I deliver you your brother, and ye shall traffick in the land.

לה. וַיְהִי הֵם מְרִיקִים שַׂקֵּיהֶם וְהִנֵּה אִישׁ צְרוֹר כַּסְפּוֹ בְּשַׂקּוֹ וַיִּרְאוּ אֶת צְרֹרוֹת כַּסְפֵּיהֶם הֵמָּה וַאֲבִיהֶם וַיִּירָאוּ:

ἐγένετο δὲ ἐν τῷ κατακενοῦν αὐτοὺς τοὺς σάκκους αὐτῶν καὶ ἦν ἑκάστου ὁ δεσμὸς τοῦ ἀργυρίου ἐν τῷ σάκκῳ αὐτῶν καὶ εἶδον τοὺς δεσμοὺς τοῦ ἀργυρίου αὐτῶν αὐτοὶ καὶ ὁ πατὴρ αὐτῶν καὶ ἐφοβήθησαν

35 ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܕܟܲܕ݂ ܗܸܢܘܿܢ ܡܣܲܪܩܝܼܢ ܣܲܩܲܝܗܘܿܢ: ܗܵܐ ܨܪܵܪܵܐ ܕܟܸܣܦܹܗ ܕܓܲܒ݂ܪܵܐ ܒܦܘܼܡ ܛܲܥܢܹܗ: ܘܲܚܙܵܘ ܨܪܵܪܲܝ ܟܸܣܦܗܘܿܢ ܗܸܢܘܿܢ ܘܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ: ܘܲܕ݂ܚܸܠܘ.

His dictis, cum frumenta effunderent, singuli reppererunt in ore saccorum ligatas pecunias; exterritisque simul omnibus,

Եւ եղեւ ի թափելն նոցա զքուրձս իւրեանց, եւ կայր իւրաքանչիւր ուրուք ծրար արծաթոյ ի քրձի իւրեանց. եւ իբրեւ տեսին զծրարս արծաթոյ իւրեանց, ինքեանք եւ հայր իւրեանց, երկեան յոյժ:

და იყო, ვითარცა წარმოაცალიერებდეს ძაძათა მათთა, იპოვა შეკრული ვეცხლი კაცად-კაცადისა ძაძასა თჳსსა. და ვითარცა იხილეს შეკრულები იგი ვეცხლი მათი და შეეშინათ. 35 35

35 And it came to pass as they emptied their sacks, that, behold, every man's bundle of money was in his sack: and when both they and their father saw the bundles of money, they were afraid.

לו. וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם יַעֲקֹב אֲבִיהֶם אֹתִי שִׁכַּלְתֶּם יוֹסֵף אֵינֶנּוּ וְשִׁמְעוֹן אֵינֶנּוּ וְאֶת בִּנְיָמִן תִּקָּחוּ עָלַי הָיוּ כֻלָּנָה:

εἶπεν δὲ αὐτοῖς Ιακωβ ὁ πατὴρ αὐτῶν ἐμὲ ἠτεκνώσατε Ιωσηφ οὐκ ἔστιν Συμεων οὐκ ἔστιν καὶ τὸν Βενιαμιν λήμψεσθε ἐπ᾽ ἐμὲ ἐγένετο πάντα ταῦτα

36 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ: ܠܝܼ ܓܲܙܝܼܬܿܘܿܢ: ܝܵܘܣܸܦ ܠܲܝܬܵܘܗܝ: ܘܫܸܡܥܘܿܢ ܠܲܝܬܵܘܗܝ: ܘܲܠܒܸܢܝܵܡܹܝܢ ܬܸܕ݂ܒܿܪܘܼܢ: ܥܠܲܝ ܫܠܸܡ ܟܠܗܹܝܢ.

dixit pater Iacob: “Absque liberis me esse fecistis: Ioseph non est super, Simeon tenetur in vinculis, et Beniamin auferetis. In me haec omnia mala reciderunt”.

Եւ ասէ ցնոսա Յակոբ հայրն իւրեանց. Զիս անորդի արարէք. Յովսէփ չէ ի միջի, Շմաւոն չէ ի միջի, եւ զԲենիամին եւս առնուցուք. յիմ վերայ եկն այս ամենայն:

და ჰრქუა იაკობ, მამამან მათმან: მე უშვილო მქმენით, იოსებ არა არს, სჳმეონ არა არს და ბენიამენ-ღა მიმიღოთ, ჩემ ზედა იქმნა ესე ყოველი. 36 36

36 And Jacob their father said unto them, Me have ye bereaved of my children: Joseph is not, and Simeon is not, and ye will take Benjamin away: all these things are against me.

לז. וַיֹּאמֶר רְאוּבֵן אֶל אָבִיו לֵאמֹר אֶת שְׁנֵי בָנַי תָּמִית אִם לֹא אֲבִיאֶנּוּ אֵלֶיךָ תְּנָה אֹתוֹ עַל יָדִי וַאֲנִי אֲשִׁיבֶנּוּ אֵלֶיךָ:

εἶπεν δὲ Ρουβην τῷ πατρὶ αὐτοῦ λέγων τοὺς δύο υἱούς μου ἀπόκτεινον ἐὰν μὴ ἀγάγω αὐτὸν πρὸς σέ δὸς αὐτὸν εἰς τὴν χεῖρά μου κἀγὼ ἀνάξω αὐτὸν πρὸς σέ

37 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܪܘܼܒܹܝܠ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܠܲܬܼܪܹܝܢ ܒ̈ܢܲܝ ܬܡܝܼܬܼ ܐܸܢ ܠܵܐ ܐܲܝܬܹܿܝܘܗܝ ܠܵܟ: ܐܲܫܠܸܡܵܝܗܝ ܠܝܼ: ܘܐܸܢܵܐ ܐܹܗܲܦܟ݂ܝܼܘܗܝ ܠܵܟ.

Cui respondit Ruben: “Duos filios meos interfice, si non reduxero illum tibi; trade illum in manu mea, et ego eum tibi restituam”.

Խօսեցաւ Ռուբէն ընդ հօր իւրում եւ ասէ. Զերկոսին զորդիսն իմ սպանջիր, եթէ ոչ ածից զդա առ քեզ. տուր զդա յիմ ձեռս, եւ ես ածից զդա առ քեզ:

მიუგო რუბენ მამასა თჳსსა და ჰრქუა: ორნი ესე ძენი ჩემნი მოსწყჳდენ, უკუეთუ არა მოვიყვანო ეგე შენდა. მომეც მე ეგე ჴელთა ჩემთა და მე აღმოგგუარო ეგე შენ. 37 37

37 And Reuben spake unto his father, saying, Slay my two sons, if I bring him not to thee: deliver him into my hand, and I will bring him to thee again.

לח. וַיֹּאמֶר לֹא יֵרֵד בְּנִי עִמָּכֶם כִּי אָחִיו מֵת וְהוּא לְבַדּוֹ נִשְׁאָר וּקְרָאָהוּ אָסוֹן בַּדֶּרֶךְ אֲשֶׁר תֵּלְכוּ בָהּ וְהוֹרַדְתֶּם אֶת שֵׂיבָתִי בְּיָגוֹן שְׁאוֹלָה:

ὁ δὲ εἶπεν οὐ καταβήσεται ὁ υἱός μου μεθ᾽ ὑμῶν ὅτι ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ ἀπέθανεν καὶ αὐτὸς μόνος καταλέλειπται καὶ συμβήσεται αὐτὸν μαλακισθῆναι ἐν τῇ ὁδῷ ᾗ ἂν πορεύησθε καὶ κατάξετέ μου τὸ γῆρας μετὰ λύπης εἰς ᾅδου

38 ܘܐܸܡܲܪ݂: ܠܵܐ ܢܵܚܹܬܼ ܒܹܪܝ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ: ܡܸܛܠ ܕܐܲܚܘܼܗܝ ܡܝܼܬܼ: ܘܗܘܼ ܒܲܠܚܘܿܕ݂ܵܘܗܝ ܐܸܫܬܿܚܲܪ ܠܐܸܡܹܗ: ܘܢܸܓܼܕܲܫ ܠܹܗ ܩܹܐܪܣܵܐ ܒܐܘܼܪܚܵܐ ܕܬܹܐܙܠ̄ܘܼܢ: ܘܬܲܚܬܿܘܼܢ ܣܲܝܒܿܘܼܬܼܝ ܒܕ݂ܵܘܘܿܢܵܐ ܠܲܫܝܘܿܠ.

At ille: “Non descendet, inquit, filius meus vobiscum. Frater mortuus est, et ipse solus remansit; si quid ei adversi acciderit in via, deducetis canos meos cum dolore ad inferos”.

Եւ նա ասէ. Ոչ իջանէ որդի իմ ընդ ձեզ. զի եղբայր սորա մեռաւ, եւ սա միայն մնացեալ է. եւ դէպ լինիցի սմա հիւանդանալ ի ճանապարհին զոր երթայցէք, եւ իջուցանիցէք զծերութիւնս իմ տրտմութեամբ ի դժոխս:

ჰრქუა მას იაკობ: არა შთავიდეს ძე ჩემი თქუენ თანა, რამეთუ ძმაჲ მაგისი მოკუდა და ეგე მარტოჲ დაშთომილ არს და შეემთხჳოს რაჲმე სნეულებაჲ გზასა ზედა, რომელსა მიხუალთ და შთაავლინოთ სიბერე ჩემი მწუხარებით ჯოჯოხეთად. 38 38

38 And he said, My son shall not go down with you; for his brother is dead, and he is left alone: if mischief befall him by the way in the which ye go, then shall ye bring down my gray hairs with sorrow to the grave.

מג

ΜΓʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܡܓ

Cap. 43

ԳԼ. ԽԳ

თავი ორმოცდამესამე

א. וְהָרָעָב כָּבֵד בָּאָרֶץ:

ὁ δὲ λιμὸς ἐνίσχυσεν ἐπὶ τῆς γῆς

1 ܘܟܲܦܢܵܐ ܥܫܸܢ ܒܐܲܪܥܵܐ.

Interim fames omnem terram vehementer premebat;

Եւ սովն եւս քան զեւս սաստկանայր ի վերայ երկրին:

ხოლო სიყმილი განძლიერდებოდა ქუეყანასა. 1 1

1 And the famine was sore in the land.

ב. וַיְהִי כַּאֲשֶׁר כִּלּוּ לֶאֱכֹל אֶת הַשֶּׁבֶר אֲשֶׁר הֵבִיאוּ מִמִּצְרָיִם וַיֹּאמֶר אֲלֵיהֶם אֲבִיהֶם שֻׁבוּ שִׁבְרוּ לָנוּ מְעַט אֹכֶל:

ἐγένετο δὲ ἡνίκα συνετέλεσαν καταφαγεῖν τὸν σῖτον ὃν ἤνεγκαν ἐξ Αἰγύπτου καὶ εἶπεν αὐτοῖς ὁ πατὴρ αὐτῶν πάλιν πορευθέντες πρίασθε ἡμῖν μικρὰ βρώματα

2 ܘܟܲܕ݂ ܓܲܡܲܪܘ ܠܡܹܐܟܲܠ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܕܐܲܝܬܿܝܼܘ ܡ̣ܢ ܡܸܨܪܹܝܢ: ܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ: ܚܘܿܬܼܘ ܡܘܼܪܘ ܠܲܢ ܩܲܠܝܼܠ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ.

consumptisque cibis, quos ex Aegypto detulerant, dixit Iacob ad filios suos: “Revertimini et emite nobis pauxillum escarum”.

Եւ եղեւ իբրեւ սպառեցին ուտել զցորեանն զոր բերին յերկրէն Եգիպտացւոց, ասէ ցնոսա հայրն իւրեանց. Դարձեալ երթայք գնեցէք սակաւ մի կերակուր:

და იყო, რაჟამს შეასრულეს იფქლი იგი შეჭმად, რომელ მიეღო ეგჳპტით, ჰრქუა მათ მამამან მათმან: კუალად წარვედით და მიყიდეთ ჩუენ მცირედ საზრდელი. 2 2

2 And it came to pass, when they had eaten up the corn which they had brought out of Egypt, their father said unto them, Go again, buy us a little food.

ג. וַיֹּאמֶר אֵלָיו יְהוּדָה לֵאמֹר הָעֵד הֵעִד בָּנוּ הָאִישׁ לֵאמֹר לֹא תִרְאוּ פָנַי בִּלְתִּי אֲחִיכֶם אִתְּכֶם:

εἶπεν δὲ αὐτῷ Ιουδας λέγων διαμαρτυρίᾳ διαμεμαρτύρηται ἡμῖν ὁ ἄνθρωπος λέγων οὐκ ὄψεσθε τὸ πρόσωπόν μου ἐὰν μὴ ὁ ἀδελφὸς ὑμῶν ὁ νεώτερος μεθ᾽ ὑμῶν ᾖ

3 ܐܸܡܲܪ ܠܹܗ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ ܡܣܲܗܵܕ݂ܘܼ ܣܲܗܸܕ݂ ܒܲܢ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܠܵܐ ܬܸܚܙܘܿܢ ܐܲܦܲܝ: ܐܸܠܵܐ ܟܲܕ݂ ܐܲܚܘܼܟ݂ܘܿܢ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ.

Respondit Iudas: “Denuntiavit nobis vir ille sub attestatione iurisiurandi dicens: "Non videbitis faciem meam, nisi fratrem vestrum minimum adduxeritis vobiscum".

Խօսեցաւ ընդ նմա Յուդա եւ ասէ. Վկայութեամբ եդ ընդ մեզ վկայութիւն այրն եւ ասէ. Մի՛ տեսանիցէք զերեսս իմ, եթէ ոչ եղբայրն ձեր կրտսեր ընդ ձեզ իցէ:

ჰრქუა მას იუდა: წამებით მიწამებდა ჩუენ კაცი იგი, უფალი ქუეყანისა მის, და თქუა: ვერ იხილოთ პირი ჩემი, უკუეთუ არა ძმაჲ იგი თქუენი უმრწემესი იყოს თქუენ თანა. 3 3

3 And Judah spake unto him, saying, The man did solemnly protest unto us, saying, Ye shall not see my face, except your brother be with you.

ד. אִם יֶשְׁךָ מְשַׁלֵּחַ אֶת אָחִינוּ אִתָּנוּ נֵרְדָה וְנִשְׁבְּרָה לְךָ אֹכֶל:

εἰ μὲν οὖν ἀποστέλλεις τὸν ἀδελφὸν ἡμῶν μεθ᾽ ἡμῶν καταβησόμεθα καὶ ἀγοράσωμέν σοι βρώματα

4 ܕܐܸܢ ܡܫܲܕܲܪ ܐܲܢ̄ܬ ܠܐܲܚܘܼܢ ܥܲܡܲܢ: ܢܸܚܘܿܬܼ ܘܲܢܡܘܼܪ ܠܲܢ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ.

Si ergo vis eum mittere nobiscum, pergemus pariter et ememus tibi necessaria;

Արդ եթէ արձակես զեղբայրդ մեր ընդ մեզ, իջցուք եւ գնեսցուք կերակուրս:

უკუეთუ მოავლინო შენ ძმაჲ ჩუენი ჩუენ თანა, შთავიდეთ და გიყიდოთ შენ საზრდელი. 4 4

4 If thou wilt send our brother with us, we will go down and buy thee food:

ה. וְאִם אֵינְךָ מְשַׁלֵּחַ לֹא נֵרֵד כִּי הָאִישׁ אָמַר אֵלֵינוּ לֹא תִרְאוּ פָנַי בִּלְתִּי אֲחִיכֶם אִתְּכֶם:

εἰ δὲ μὴ ἀποστέλλεις τὸν ἀδελφὸν ἡμῶν μεθ᾽ ἡμῶν οὐ πορευσόμεθα ὁ γὰρ ἄνθρωπος εἶπεν ἡμῖν λέγων οὐκ ὄψεσθέ μου τὸ πρόσωπον ἐὰν μὴ ὁ ἀδελφὸς ὑμῶν ὁ νεώτερος μεθ᾽ ὑμῶν ᾖ

5 ܘܐܸܢ ܠܵܐ ܡܫܲܕܲܪ ܐܲܢ̄ܬ: ܠܵܐ ܢܵܚܬܿܝܼܢܲܢ: ܡܸܛܠ ܕܓܲܒ݂ܪܵܐ ܐܸܡܲܪ ܠܲܢ: ܕܠܵܐ ܬܸܚܙܘܿܢ ܐܲܦܲܝ: ܐܸܠܵܐ ܟܲܕ݂ ܐܲܚܘܼܟ݂ܘܿܢ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ.

sin autem non vis, non ibimus. Vir enim, ut saepe diximus, denuntiavit nobis dicens: "Non videbitis faciem meam absque fratre vestro minimo"”.

Ապա թէ ոչ արձակես զեղբայրդ մեր ընդ մեզ``, ոչ երթիցուք. զի այրն խօսեցաւ ընդ մեզ եւ ասէ. Մի՛ տեսանիցէք զերեսս իմ, եթէ ոչ եղբայրն ձեր կրտսեր ընդ ձեզ իցէ:

უკუეთუ არა მოავლინებ ძმასა ჩუენსა ჩუენ თანა, არა შთავიდეთ, რამეთუ კაცი იგი გვეტყოდა ჩუენ და გურქუა: არა იხილოთ პირი ჩემი, უკუეთუ არა ძმაჲ იგი თქუენი უმრწმესი იყოს თქუენ თანა. 5 5

5 But if thou wilt not send him, we will not go down: for the man said unto us, Ye shall not see my face, except your brother be with you.

ו. וַיֹּאמֶר יִשְׂרָאֵל לָמָה הֲרֵעֹתֶם לִי לְהַגִּיד לָאִישׁ הַעוֹד לָכֶם אָח:

εἶπεν δὲ Ισραηλ τί ἐκακοποιήσατέ με ἀναγγείλαντες τῷ ἀνθρώπῳ εἰ ἔστιν ὑμῖν ἀδελφός

6 ܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ: ܠܡܵܢܵܐ ܐܲܒ݂ܐܸܫܬܿܘܿܢ ܠܝܼ: ܘܚܵܘܝܼܬܿܘܿܢ: ܠܓܲܒ݂ܪܵܐ ܐܸܢ ܐܝܼܬܼ ܠܟ݂ܘܿܢ ܐܲܚܵܐ.

Dixit eis Israel: “Cur in meam hoc fecistis miseriam, ut indicaretis ei et alium habere vos fratrem?”.

Եւ ասէ Իսրայէլ. Զի՞նչ չարիս հասուցէք ի վերայ իմ, զի պատմեցէք առնն թէ գուցէ ձեր եղբայր:

და ჰრქუა მათ ისრაჱლ: რაჲ ესე ბოროტი მიყავთ მე? რაჲსათჳს უთხართ, კაცსა მას, რამეთუ გივის თქუენ ძმაჲ. 6 6

6 And Israel said, Wherefore dealt ye so ill with me, as to tell the man whether ye had yet a brother?

ז. וַיֹּאמְרוּ שָׁאוֹל שָׁאַל הָאִישׁ לָנוּ וּלְמוֹלַדְתֵּנוּ לֵאמֹר הַעוֹד אֲבִיכֶם חַי הֲיֵשׁ לָכֶם אָח וַנַּגֶּד לוֹ עַל פִּי הַדְּבָרִים הָאֵלֶּה הֲיָדוֹעַ נֵדַע כִּי יֹאמַר הוֹרִידוּ אֶת אֲחִיכֶם:

οἱ δὲ εἶπαν ἐρωτῶν ἐπηρώτησεν ἡμᾶς ὁ ἄνθρωπος καὶ τὴν γενεὰν ἡμῶν λέγων εἰ ἔτι ὁ πατὴρ ὑμῶν ζῇ εἰ ἔστιν ὑμῖν ἀδελφός καὶ ἀπηγγείλαμεν αὐτῷ κατὰ τὴν ἐπερώτησιν ταύτην μὴ ᾔδειμεν εἰ ἐρεῖ ἡμῖν ἀγάγετε τὸν ἀδελφὸν ὑμῶν

7 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܡܫܲܐܵܠܘܼ ܫܲܐܸܠ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܥܠܲܝܢ ܘܥܲܠ ܫܲܪܒܿܬܲܢ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܥܕܲܟܹܿܝܠ ܐܲܒ݂ܘܼܟ݂ܘܿܢ ܚܲܝ: ܘܐܝܼܬܼ ܠܟ݂ܘܿܢ ܐܲܚܵܐ: ܘܚܵܘܝܼܢܵܝܗܝ ܡܸܛܠ ܡܸܠܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ: ܡܸܕܲܥ ܝܵܕ݂ܥܝܼܢ ܗ̄ܘܲܝܢ ܕܐܵܡܲܪ ܠܲܢ ܐܲܚܸܬܼܘ ܠܐܲܚܘܼܟ݂ܘܿܢ.

At illi responderunt: “Interrogavit nos homo per ordinem nostram progeniem: si pater viveret, si haberemus fratrem; et nos respondimus ei consequenter iuxta id, quod fuerat sciscitatus. Numquid scire poteramus quod dicturus esset: "Adducite fratrem vestrum vobiscum?"”.

Եւ նոքա ասեն. Հարցանելով եհարց զմէնջ այրն, եւ զազգէ մերմէ, եւ թէ Տակաւին կենդանի՞ իցէ հայրն ձեր, եւ եթէ իցէ՞ ձեր եղբայր. եւ պատմեցաք նմա ըստ հարցանելոյն նորա. միթէ գիտէա՞ք թէ ասելոց է ցմեզ` Ածէք զեղբայրն ձեր:

ხოლო მათ ჰრქუეს: კითხჳთ მკითხვიდა ჩუენ კაცი იგი ნათესავსა ჩუენსა: უკეთუ მამაჲ თქუენი ცოცხალ-ღა არს, ანუ თუ გივის ძმაჲ? და ჩუენ უთხართ მას კითხჳსა მისისაებრ. ჩუენ რაჲ უწყოდეთ, თუ მრქუას ჩუენ: ვითარმედ მოიყუანეთ ძმაჲ თქუენი? 7 7

7 And they said, The man asked us straitly of our state, and of our kindred, saying, Is your father yet alive? have ye another brother? and we told him according to the tenor of these words: could we certainly know that he would say, Bring your brother down?

ח. וַיֹּאמֶר יְהוּדָה אֶל יִשְׂרָאֵל אָבִיו שִׁלְחָה הַנַּעַר אִתִּי וְנָקוּמָה וְנֵלֵכָה וְנִחְיֶה וְלֹא נָמוּת גַּם אֲנַחְנוּ גַם אַתָּה גַּם טַפֵּנוּ:

εἶπεν δὲ Ιουδας πρὸς Ισραηλ τὸν πατέρα αὐτοῦ ἀπόστειλον τὸ παιδάριον μετ᾽ ἐμοῦ καὶ ἀναστάντες πορευσόμεθα ἵνα ζῶμεν καὶ μὴ ἀποθάνωμεν καὶ ἡμεῖς καὶ σὺ καὶ ἡ ἀποσκευὴ ἡμῶν

8 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ ܠܝܼܣܪܵܝܹܠ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܫܲܕܲܪ ܛܲܠܝܵܐ ܥܲܡܲܢ: ܘܲܢܩܘܼܡ ܘܢܹܐܙܲܠ ܘܢܸܚܸܐ ܘܠܵܐ ܢܡܘܼܬܼ: ܐܵܦ ܚܢܲܢ: ܐܵܦ ܐܲܢ̄ܬܿ: ܐܵܦ ܝܼܩܲܪܬܲܢ.

Iudas quoque dixit patri suo Israel: “Mitte puerum mecum, ut proficiscamur et possimus vivere, ne moriamur nos et tu et parvuli nostri.

Ասէ Յուդա ցԻսրայէլ հայրն իւր. Արձակեա ընդ իս զպատանեակդ, եւ յարուցեալ գնասցուք, զի կեցցուք եւ մի՛ մեռցուք, ե՛ւ մեք ե՛ւ դու ե՛ւ ստացուածք մեր:

ჰრქუა მას იუდა: მოავლინე ყრმაჲ ეგე ჩემ თანა და აღვდგეთ და წარვიდეთ, რათა ვსცხოვნდეთ და არა მოვსწყდეთ ჩუენ-ცა და შენ-ცა და ვანი-ცა შენი. 8 8

8 And Judah said unto Israel his father, Send the lad with me, and we will arise and go; that we may live, and not die, both we, and thou, and also our little ones.

ט. אָנֹכִי אֶעֶרְבֶנּוּ מִיָּדִי תְּבַקְשֶׁנּוּ אִם לֹא הֲבִיאֹתִיו אֵלֶיךָ וְהִצַּגְתִּיו לְפָנֶיךָ וְחָטָאתִי לְךָ כָּל הַיָּמִים:

ἐγὼ δὲ ἐκδέχομαι αὐτόν ἐκ χειρός μου ζήτησον αὐτόν ἐὰν μὴ ἀγάγω αὐτὸν πρὸς σὲ καὶ στήσω αὐτὸν ἐναντίον σου ἡμαρτηκὼς ἔσομαι πρὸς σὲ πάσας τὰς ἡμέρας

9 ܐܸܢܵܐ ܥܵܪܸܒ݂ ܐ̄ܢܵܐ ܒܹܗ: ܡ̣ܢ ܐܝܼܕܲܝ ܬܒܲܥܵܝܗܝ: ܐܸܢ ܠܵܐ ܐܲܝܬܿܝܼܘܗܝ ܠܵܟ: ܘܐܲܩܝܼܡܝܼܘܗܝ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟ: ܐܸܚܛܸܐ ܠܐܲܒ݂ܝ ܟܠܗܘܿܢ ܝܵܘܡܵܬܼܵܐ.

Ego spondeo pro puero; de manu mea require illum. Nisi reduxero et reddidero eum tibi, ero peccati reus in te omni tempore.

Ես առնում զդա յերաշխի. ի ձեռաց իմոց խնդրեսջիր զդա. եթէ ոչ ածից զդա առ քեզ եւ կացուցից առաջի քո, յանցաւոր եղէց զամենայն աւուրս:

მე თავს-ვიდვა ეგე და ჴელთა ჩემთაგან იძიე, უკუეთუ არა მოვიყუანო და დავადგინო ეგე შენ წინაშე, შეცოდებულ ვიყო შენდა ყოველთა დღეთა. 9 9

9 I will be surety for him; of my hand shalt thou require him: if I bring him not unto thee, and set him before thee, then let me bear the blame for ever:

י. כִּי לוּלֵא הִתְמַהְמָהְנוּ כִּי עַתָּה שַׁבְנוּ זֶה פַעֲמָיִם:

εἰ μὴ γὰρ ἐβραδύναμεν ἤδη ἂν ὑπεστρέψαμεν δίς

10 ܘܐܵܦ ܐܸܠܘܼܠܵܐ ܐܸܫܬܵܘܚܲܪܢ: ܟܒܲܪ ܕܹܝܢ ܗܦܲܟ݂ܢ ܕܬܲܪܬܹܿܝܢ ܙܲܒ݂ܢܝܼܢ.

Si non intercessisset dilatio, iam vice altera venissemus”.

Զի եթէ չէաք յամեալ, արդ երկիցս իսկ դարձեալ էր այսրէն:

და უკეთუმცა არა დავყოვნეთ, აწმცა მოქცეულ ვართ ორგზის. 10 10

10 For except we had lingered, surely now we had returned this second time.

יא. וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם יִשְׂרָאֵל אֲבִיהֶם אִם כֵּן אֵפוֹא זֹאת עֲשׂוּ קְחוּ מִזִּמְרַת הָאָרֶץ בִּכְלֵיכֶם וְהוֹרִידוּ לָאִישׁ מִנְחָה מְעַט צֳרִי וּמְעַט דְּבַשׁ נְכֹאת וָלֹט בָּטְנִים וּשְׁקֵדִים:

εἶπεν δὲ αὐτοῖς Ισραηλ ὁ πατὴρ αὐτῶν εἰ οὕτως ἐστίν τοῦτο ποιήσατε λάβετε ἀπὸ τῶν καρπῶν τῆς γῆς ἐν τοῖς ἀγγείοις ὑμῶν καὶ καταγάγετε τῷ ἀνθρώπῳ δῶρα τῆς ῥητίνης καὶ τοῦ μέλιτος θυμίαμα καὶ στακτὴν καὶ τερέμινθον καὶ κάρυα

11 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ: ܐܸܢ ܗܵܟܲܢܵܐ ܗ̄ܘܼ: ܗܵܕܹܐ ܥܒܸܕ݂ܘ: ܣܲܒ݂ܘ ܡ̣ܢ ܛܘܼܒ݂ܵܗ ܕܐܲܪܥܵܐ ܒܡܵܐܢܲܝܟܿܘܿܢ: ܘܐܲܚܸܬܼܘ ܠܓܲܒ݂ܪܵܐ ܩܘܼܪܒܵܢܵܐ: ܩܲܠܝܼܠ ܨܲܪܘܵܐ: ܘܩܲܠܝܼܠ ܕܸܒ݂ܫܵܐ: ܘܲܪ̈ܗܸܛܢܹܐ: ܘܠܵܛܡܹ̈ܐ: ܘܒܸܛܡܹ̈ܐ: ܘܫܸܓܼ̈ܕܹܐ.

Igitur Israel pater eorum dixit ad eos: “Si sic necesse est, facite, quod vultis; sumite de optimis terrae fructibus in vasis vestris et deferte viro munera: modicum resinae et mellis et tragacanthum et ladanum, pistacias terebinthi et amygdalas.

Ասէ ցնոսա Իսրայէլ հայրն իւրեանց. Այդպէս իցէ, արարէք զայդ. առէք ի պտղոյ երկրիս յամանս ձեր, եւ տարայք առնն պատարագս, ռետին եւ մեղր եւ խունկս եւ ստաշխն եւ բեւեկն եւ ընկոյզ:

და ჰრქუა მას ისრაჱლ: ვინათგან ეგრე არს, ესე ყავთ: მიიღეთ ნაყოფისაგან ამის ქუეყანისა ჭურჭელთა შინა თქუენთა და შთაართუთ ძღუენი კაცსა მის ღმრთისასა: რეტინე და თაფლი და საკუმეველი და შტახსი და ბელეკონი და ნიგოზი. 11 11

11 And their father Israel said unto them, If it must be so now, do this; take of the best fruits in the land in your vessels, and carry down the man a present, a little balm, and a little honey, spices, and myrrh, nuts, and almonds:

יב. וְכֶסֶף מִשְׁנֶה קְחוּ בְיֶדְכֶם וְאֶת הַכֶּסֶף הַמּוּשַׁב בְּפִי אַמְתְּחֹתֵיכֶם תָּשִׁיבוּ בְיֶדְכֶם אוּלַי מִשְׁגֶּה הוּא:

καὶ τὸ ἀργύριον δισσὸν λάβετε ἐν ταῖς χερσὶν ὑμῶν τὸ ἀργύριον τὸ ἀποστραφὲν ἐν τοῖς μαρσίπποις ὑμῶν ἀποστρέψατε μεθ᾽ ὑμῶν μήποτε ἀγνόημά ἐστιν

12 ܘܟܸܣܦܵܐ ܐܲܥܦܵܐ ܣܲܒ݂ܘ ܒܐܝܼܕܲܝܟܿܘܿܢ: ܘܟܸܣܦܵܐ ܕܲܗܦܲܟ ܒܦܘܼܡ ܛܲܥܢܲܝܟܿܘܿܢ: ܐܲܗܦܸܟ݂ܘ ܒܐܝܼܕܲܝܟܿܘܿܢ: ܕܲܠܡܵܐ ܛܘܼܥܝܲܝ ܗ̄ܝܼ.

Pecuniam quoque duplicem ferte vobiscum et illam, quam invenistis in sacculis, reportate, ne forte errore factum sit;

Եւ արծաթ կրկին առէք ի ձեռս ձեր, եւ զարծաթն որ դարձաւ յամանս ձեր` տարայք ընդ ձեզ, գուցէ ընդ խաբս ինչ իցէ:

და ვეცხლი ორი წილი მიიღეთ ჴელთა თქუენთა, ვეცხლი იგი, რომელ მოიგო ჭურჭელთა თქუენთა თანა, მიიღეთ თქუენ თანავე, ნუუკუ უმეცრება რაჲმე არს. 12 12

12 And take double money in your hand; and the money that was brought again in the mouth of your sacks, carry it again in your hand; peradventure it was an oversight:

יג. וְאֶת אֲחִיכֶם קָחוּ וְקוּמוּ שׁוּבוּ אֶל הָאִישׁ:

καὶ τὸν ἀδελφὸν ὑμῶν λάβετε καὶ ἀναστάντες κατάβητε πρὸς τὸν ἄνθρωπον

13 ܘܠܲܐܚܘܼܟ݂ܘܿܢ ܕܒܲܪܘ: ܘܩܘܼܡܘ ܘܲܗܦܘܿܟ݂ܘ ܠܘܵܬܼ ܓܲܒ݂ܪܵܐ.

sed et fratrem vestrum tollite et ite ad virum.

Եւ զեղբայրդ ձեր առէք, եւ արիք իջէք առ այրն:

და ძმაჲ თქუენი წარიყუანეთ, და აღდეგით და წარვედით მის კაცისა. 13 13

13 Take also your brother, and arise, go again unto the man:

יד. וְאֵל שַׁדַּי יִתֵּן לָכֶם רַחֲמִים לִפְנֵי הָאִישׁ וְשִׁלַּח לָכֶם אֶת אֲחִיכֶם אַחֵר וְאֶת בִּנְיָמִין וַאֲנִי כַּאֲשֶׁר שָׁכֹלְתִּי שָׁכָלְתִּי:

ὁ δὲ θεός μου δῴη ὑμῖν χάριν ἐναντίον τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἀποστείλαι τὸν ἀδελφὸν ὑμῶν τὸν ἕνα καὶ τὸν Βενιαμιν ἐγὼ μὲν γάρ καθὰ ἠτέκνωμαι ἠτέκνωμαι

14 ܘܐܹܝܠܫܲܕܲܝ ܢܸܬܸܿܠܟ݂ܘܿܢ ܠܪܲܚܡܹܐ ܩܕ݂ܵܡ ܓܲܒ݂ܪܵܐ: ܘܲܢܫܲܕܲܪ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ ܠܐܲܚܘܼܟ݂ܘܿܢ ܐ̄ܚܪܹܢܵܐ ܘܲܠܒܸܢܝܵܡܹܝܢ: ܘܐܸܢܵܐ ܐܲܝܟ ܕܓܲܙܝܼܬܼ ܓܲܙܝܼܬܼ.

Deus autem meus omnipotens faciat vobis eum placabilem, et remittat vobiscum fratrem vestrum, quem tenet, et hunc Beniamin. Ego autem quasi orbatus absque liberis ero”.

Եւ Աստուած իմ տացէ ձեզ շնորհս առաջի առնն, եւ արձակեսցէ ընդ ձեզ զեղբայրն ձեր զմեւս եւ զԲենիամին. բայց ես որպէս անզաւակեցայ, անզաւակեցայ:

ხოლო ღმერთმან ჩემმან მოგეცინ თქუენ მადლი წინაშე მის კაცისა, მოავლინენ ძმაჲ იგი თქუენი ერთი და ბენიამენ, რამეთუ მე ერთ-ვე უშვილო ვიქმენ. 14 14

14 And God Almighty give you mercy before the man, that he may send away your other brother, and Benjamin. If I be bereaved of my children, I am bereaved.

טו. וַיִּקְחוּ הָאֲנָשִׁים אֶת הַמִּנְחָה הַזֹּאת וּמִשְׁנֶה כֶּסֶף לָקְחוּ בְיָדָם וְאֶת בִּנְיָמִן וַיָּקֻמוּ וַיֵּרְדוּ מִצְרַיִם וַיַּעַמְדוּ לִפְנֵי יוֹסֵף:

λαβόντες δὲ οἱ ἄνδρες τὰ δῶρα ταῦτα καὶ τὸ ἀργύριον διπλοῦν ἔλαβον ἐν ταῖς χερσὶν αὐτῶν καὶ τὸν Βενιαμιν καὶ ἀναστάντες κατέβησαν εἰς Αἴγυπτον καὶ ἔστησαν ἐναντίον Ιωσηφ

15 ܘܲܢܣܲܒ݂ܘ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܩܘܼܪܒܵܢܵܐ ܗܵܢܵܐ: ܘܐܲܥܦܵܐ ܕܟܸܣܦܵܐ ܢܣܲܒ݂ܘ ܒܐܝܼܕܲܝܗܘܿܢ: ܘܲܕ݂ܒܲܪܘ ܥܲܡܗܘܿܢ ܠܒܸܢܝܵܡܹܝܢ: ܘܩܵܡܘ ܘܲܢܚܸܬܼܘ ܠܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܩܵܡܘ ܩܕ݂ܵܡ ܝܵܘܣܸܦ.

Tulerunt ergo viri munera et pecuniam duplicem et Beniamin descenderuntque in Aegyptum; et steterunt coram Ioseph.

Եւ առեալ արանցն զպատարագսն եւ արծաթ կրկին ի ձեռս իւրեանց եւ զԲենիամին, յարուցեալ իջին յԵգիպտոս, եւ կացին յանդիման Յովսեփայ:

მიიღეს კაცთა მათ ძღუენი იგი და ვეცხლი ორი წილი მიიღეს ჴელთა მათთა და ბენიამენ, და აღდგეს და შთავიდეს ეგჳპტედ და წარდგეს წინაშე იოსებისა. 15 15

15 And the men took that present, and they took double money in their hand and Benjamin; and rose up, and went down to Egypt, and stood before Joseph.

טז. וַיַּרְא יוֹסֵף אִתָּם אֶת בִּנְיָמִין וַיֹּאמֶר לַאֲשֶׁר עַל בֵּיתוֹ הָבֵא אֶת הָאֲנָשִׁים הַבָּיְתָה וּטְבֹחַ טֶבַח וְהָכֵן כִּי אִתִּי יֹאכְלוּ הָאֲנָשִׁים בַּצָּהֳרָיִם:

εἶδεν δὲ Ιωσηφ αὐτοὺς καὶ τὸν Βενιαμιν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ τὸν ὁμομήτριον καὶ εἶπεν τῷ ἐπὶ τῆς οἰκίας αὐτοῦ εἰσάγαγε τοὺς ἀνθρώπους εἰς τὴν οἰκίαν καὶ σφάξον θύματα καὶ ἑτοίμασον μετ᾽ ἐμοῦ γὰρ φάγονται οἱ ἄνθρωποι ἄρτους τὴν μεσημβρίαν

16 ܘܲܚܙܵܐ ܝܵܘܣܸܦ ܥܲܡܗܘܿܢ ܠܒܸܢܝܵܡܹܝܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܪܲܒ ܒܲܝܬܹܿܗ: ܐܲܥܸܠ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܠܒܲܝܬܵܐ: ܘܟ݂ܘܼܣ ܢܸܟ݂ܣܬܵܐ ܘܬܲܩܸܢ: ܡܸܛܠ ܕܥܲܡܝ ܐܵܟ݂ܠܝܼܢ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܒܛܲܗܪܵܐ.

Quos cum ille vidisset et Beniamin simul, praecepit dispensatori domus suae dicens: “Introduc viros domum et occide victimas et instrue convivium, quoniam mecum sunt comesturi meridie”.

Իբրեւ ետես զնոսա Յովսէփ, եւ զԲենիամին եղբայր իւր``, ասէ ցհազարապետ տանն իւրոյ. Տար զարսդ ի տուն, եւ զեն զենլիս եւ պատրաստեա. զի ընդ իս ուտելոց են արքդ այդոքիկ հաց ի միջօրէի:

ვითარცა იხილნა იგინი იოსებ და ბენიამენ, ძმაჲ იგი თჳსი ერთისა დედისაჲ, ჰრქუა ეზოჲსმოძღუარსა თჳსსა: შეიყუანენ კაცნი ეგე სახიდ და დაკალ საკლველები და მზა-ყავ, რამეთუ ჩემ თანა ჭამონ პური კაცთა მაგათ სამხრის. 16 16

16 And when Joseph saw Benjamin with them, he said to the ruler of his house, Bring these men home, and slay, and make ready; for these men shall dine with me at noon.

יז. וַיַּעַשׂ הָאִישׁ כַּאֲשֶׁר אָמַר יוֹסֵף וַיָּבֵא הָאִישׁ אֶת הָאֲנָשִׁים בֵּיתָה יוֹסֵף:

ἐποίησεν δὲ ὁ ἄνθρωπος καθὰ εἶπεν Ιωσηφ καὶ εἰσήγαγεν τοὺς ἀνθρώπους εἰς τὸν οἶκον Ιωσηφ

17 ܘܲܥܒܲܕ݂ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܐܲܝܟ ܕܐܸܡܲܪ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܐܲܥܸܠ ܐܸܢܘܿܢ ܠܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܠܒܹܝܬܼ ܝܵܘܣܸܦ.

Fecit ille, quod sibi fuerat imperatum, et introduxit viros in domum Ioseph.

Եւ արար այրն որպէս եւ ասաց Յովսէփ. եւ տարաւ ցարսն ի տուն Յովսեփայ:

ყო ეგრე კაცმან მან, ვითარცა უბრძანა მას იოსებ და შეიყუანნა იგინი ვანად იოსებისა. 17 17

17 And the man did as Joseph bade; and the man brought the men into Joseph's house.

יח. וַיִּירְאוּ הָאֲנָשִׁים כִּי הוּבְאוּ בֵּית יוֹסֵף וַיֹּאמְרוּ עַל דְּבַר הַכֶּסֶף הַשָּׁב בְּאַמְתְּחֹתֵינוּ בַּתְּחִלָּה אֲנַחְנוּ מוּבָאִים לְהִתְגֹּלֵל עָלֵינוּ וּלְהִתְנַפֵּל עָלֵינוּ וְלָקַחַת אֹתָנוּ לַעֲבָדִים וְאֶת חֲמֹרֵינוּ:

ἰδόντες δὲ οἱ ἄνθρωποι ὅτι εἰσήχθησαν εἰς τὸν οἶκον Ιωσηφ εἶπαν διὰ τὸ ἀργύριον τὸ ἀποστραφὲν ἐν τοῖς μαρσίπποις ἡμῶν τὴν ἀρχὴν ἡμεῖς εἰσαγόμεθα τοῦ συκοφαντῆσαι ἡμᾶς καὶ ἐπιθέσθαι ἡμῖν τοῦ λαβεῖν ἡμᾶς εἰς παῖδας καὶ τοὺς ὄνους ἡμῶν

18 ܘܲܕ݂ܚܸܠܘ ܟܲܕ݂ ܡܲܥܠܝܼܢ ܠܗܘܿܢ ܠܒܹܝܬܼ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܡܸܛܠ ܟܸܣܦܵܐ ܕܲܗܦܲܟ ܒܛܲܥܢܲܝܢ ܒܩܲܕ݂ܡܲܝܬܵܐ ܡܲܥܠܝܼܢ ܠܲܢ: ܠܡܸܬܼܪܵܘܪܵܒ݂ܘܼ ܥܠܲܝܢ: ܘܲܠܡܸܬܼܢܟ݂ܵܠܘܼ ܥܠܲܝܢ: ܕܢܸܥܒܿܕ݂ܘܼܢܲܢ ܥܲܒ݂ܕܹ̈ܐ: ܘܲܠܚܸܡܪ̈ܲܢ.

Ibique exterriti dixerunt mutuo: “Propter pecuniam, quam rettulimus prius in saccis nostris, introducti sumus, ut irruant in nos et violenter subiciant servituti et nos et asinos nostros”.

Եւ տեսեալ արանցն եթէ տարան զնոսա ի տուն Յովսեփայ, ասեն. Վասն արծաթոյն որ դարձաւ յամանս մեր զառաջինն` մտանեմք մեք անդր առ ի խուզելոյ զմեզ, արկանել`` ի վերայ մեր, եւ առնուլ զմեզ ի ծառայս եւ զէշս մեր:

ვითარცა იხილეს, რამეთუ შეიყუანეს კაცნი იგი სახიდ იოსებისა და თქუეს ვეცხლისა მისთჳს, რაჟამს იპოვა ჭურჭელთა ჩუენთა პირველად, მისთჳს შევჰყავთ ჩუენ შეწამებად დაცვისა და დადებად ბრალისა და მიყუანებად ჩუენდა მონად და კარაულთა ჩუენთა. 18 18

18 And the men were afraid, because they were brought into Joseph's house; and they said, Because of the money that was returned in our sacks at the first time are we brought in; that he may seek occasion against us, and fall upon us, and take us for bondmen, and our asses.

יט. וַיִּגְּשׁוּ אֶל הָאִישׁ אֲשֶׁר עַל בֵּית יוֹסֵף וַיְדַבְּרוּ אֵלָיו פֶּתַח הַבָּיִת:

προσελθόντες δὲ πρὸς τὸν ἄνθρωπον τὸν ἐπὶ τοῦ οἴκου Ιωσηφ ἐλάλησαν αὐτῷ ἐν τῷ πυλῶνι τοῦ οἴκου

19 ܘܲܩܪܸܒ݂ܘ ܠܘܵܬܼ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܪܲܒ ܒܲܝܬܹܗ ܕܝܵܘܣܸܦ: ܘܡܲܠܸܠܘ ܥܲܡܹܗ ܒܬܲܪܥܵܐ ܕܒܲܝܬܵܐ.

Quam ob rem in ipsis foribus accedentes ad dispensatorem domus

Մատուցեալ առ այրն, վերակացու տանն Յովսեփայ, խօսեցան առ դրանն:

მოუჴდეს კაცსა მას, რომელ-იგი იყო სახლსა ზედა იოსებისსა. 19 19

19 And they came near to the steward of Joseph's house, and they communed with him at the door of the house,

כ. וַיֹּאמְרוּ בִּי אֲדֹנִי יָרֹד יָרַדְנוּ בַּתְּחִלָּה לִשְׁבָּר אֹכֶל:

λέγοντες δεόμεθα κύριε κατέβημεν τὴν ἀρχὴν πρίασθαι βρώματα

20 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ: ܒܵܥܹܝܢܲܢ ܡܵܪܲܢ: ܡܚܲܬܼ ܢܚܸܬܲܢ ܒܩܲܕ݂ܡܵܝܬܵܐ ܠܲܡܡܵܪ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ.

locuti sunt: “Oramus, domine, ut audias nos. Iam ante descendimus, ut emeremus escas;

եւ ասեն. Աղաչեմք զքեզ, տէր, իջաք զառաջինն գնել կերակուրս:

ბჭეთა სახლისათა და ჰრქუეს: გევედრებით, უფალო, მოვედით პირველად სყიდად საზრდელისა. 20 20

20 And said, O sir, we came indeed down at the first time to buy food:

כא. וַיְהִי כִּי בָאנוּ אֶל הַמָּלוֹן וַנִּפְתְּחָה אֶת אַמְתְּחֹתֵינוּ וְהִנֵּה כֶסֶף אִישׁ בְּפִי אַמְתַּחְתּוֹ כַּסְפֵּנוּ בְּמִשְׁקָלוֹ וַנָּשֶׁב אֹתוֹ בְּיָדֵנוּ:

ἐγένετο δὲ ἡνίκα ἤλθομεν εἰς τὸ καταλῦσαι καὶ ἠνοίξαμεν τοὺς μαρσίππους ἡμῶν καὶ τόδε τὸ ἀργύριον ἑκάστου ἐν τῷ μαρσίππῳ αὐτοῦ τὸ ἀργύριον ἡμῶν ἐν σταθμῷ ἀπεστρέψαμεν νῦν ἐν ταῖς χερσὶν ἡμῶν

21 ܘܟܲܕ݂ ܐܸܙܲܠܢ ܠܒܹܝܬܼ ܒܵܘܬܼܵܐ: ܦܬܲܚܲܢ ܛܲܥܢܲܝܢ: ܘܗܵܐ ܟܸܣܦܹܗ ܕܓܲܒ݂ܪܵܐ ܒܦܘܼܡ ܛܲܥܢܹܗ: ܟܸܣܦܲܢ ܒܡܲܬܼܩܵܠܹܗ ܐܲܗܦܸܟ݂ܢܵܝܗܝ ܒܐܝܼܕܲܢ.

quibus emptis, cum venissemus ad deversorium, aperuimus saccos nostros et invenimus pecuniam in ore saccorum; quam nunc eodem pondere reportavimus.

Եւ եղեւ իբրեւ հասաք յիջավանս եւ բացաք զամանս մեր, եւ արծաթն իւրաքանչիւր յամանի իւրում էր. արդ զարծաթն այսրէն կշռով դարձուցաք, եւ աւասիկ ի ձեռին մերում է:

და იყო, ვითარცა მივედით სადგურსა და აღვაღეთ ძაძათა ჩუენთა, კაცად-კაცადისა ვეცხლი იპოვა ძაძათა ჩუენთა ვეცხლი ჩუენი, სასწორით მოგვიღებიეს ჴელთა ჩუენთა აწ. 21 21

21 And it came to pass, when we came to the inn, that we opened our sacks, and, behold, every man's money was in the mouth of his sack, our money in full weight: and we have brought it again in our hand.

כב. וְכֶסֶף אַחֵר הוֹרַדְנוּ בְיָדֵנוּ לִשְׁבָּר אֹכֶל לֹא יָדַעְנוּ מִי שָׂם כַּסְפֵּנוּ בְּאַמְתְּחֹתֵינוּ:

καὶ ἀργύριον ἕτερον ἠνέγκαμεν μεθ᾽ ἑαυτῶν ἀγοράσαι βρώματα οὐκ οἴδαμεν τίς ἐνέβαλεν τὸ ἀργύριον εἰς τοὺς μαρσίππους ἡμῶν

22 ܘܟܸܣܦܵܐ ܐ̄ܚܪܹܢܵܐ ܐܲܚܸܬܲܢ ܒܐܝܼܕܲܢ ܠܲܡܡܵܪ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ: ܘܠܵܐ ܝܼܕܲܥܲܢ ܡܲܢܘܼ ܣܵܡ ܟܸܣܦܲܢ ܒܦܘܼܡ ܛܲܥܢܲܝܢ.

Sed et aliud attulimus argentum, ut emamus, quae nobis necessaria sunt. Non est in nostra conscientia, quis posuerit argentum in marsupiis nostris”.

Եւ այլ արծաթ բերաք ընդ մեզ, գնել կերակուրս. եւ ոչ գիտեմք ո՛վ եդ զարծաթն յամանս մեր:

და ვეცხლი სხუაჲ მოგჳღებიეს სყიდად საზრდელისა და არა ვიცით, ვინ შთადვა იგი ძაძათა ჩუენთა. 22 22

22 And other money have we brought down in our hands to buy food: we cannot tell who put our money in our sacks.

כג. וַיֹּאמֶר שָׁלוֹם לָכֶם אַל תִּירָאוּ אֱלֹהֵיכֶם וֵאלֹהֵי אֲבִיכֶם נָתַן לָכֶם מַטְמוֹן בְּאַמְתְּחֹתֵיכֶם כַּסְפְּכֶם בָּא אֵלָי וַיּוֹצֵא אֲלֵהֶם אֶת שִׁמְעוֹן:

εἶπεν δὲ αὐτοῖς ἵλεως ὑμῖν μὴ φοβεῖσθε ὁ θεὸς ὑμῶν καὶ ὁ θεὸς τῶν πατέρων ὑμῶν ἔδωκεν ὑμῖν θησαυροὺς ἐν τοῖς μαρσίπποις ὑμῶν τὸ δὲ ἀργύριον ὑμῶν εὐδοκιμοῦν ἀπέχω καὶ ἐξήγαγεν πρὸς αὐτοὺς τὸν Συμεων

23 ܐܵܡܲܪ ܠܗܘܿܢ: ܫܠܵܡ ܠܟ݂ܘܿܢ: ܠܵܐ ܬܸܕ݂ܚܠܘܼܢ: ܐܲܠܵܗܟ݂ܘܿܢ ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܐܲܒ݂ܘܼܟ݂ܘܿܢ ܣܵܡ ܠܟ݂ܘܿܢ ܣܝܼܡܬܼܵܐ ܒܛܲܥܢܲܝܟܿܘܿܢ: ܟܸܣܦܟ݂ܘܿܢ ܥܲܠ ܠܘܵܬܼܝ: ܘܐܲܦܸܩ ܠܘܵܬܼܗܘܿܢ ܠܫܸܡܥܘܿܢ.

At ille respondit: “Pax vobiscum, nolite timere. Deus vester et Deus patris vestri dedit vobis thesauros in saccis vestris; nam pecuniam, quam dedistis mihi, probatam ego habeo”. Eduxitque ad eos Simeon.

Եւ ասէ ցնոսա. Խաղաղութիւն ընդ ձեզ, մի՛ երկնչիք. Աստուածն ձեր եւ հարցն ձերոց ետ ձեզ գանձս յամանս ձեր. այլ իմ զձեր արծաթն առեալ եւ հաճեալ եմ: Եւ եհան առ նոսա զՇմաւոն:

ხოლო მან ჰრქუა მათ: შენდობა იყავნ თქუენდა. ნუ გეშინინ, ღმერთმან თქუენმან და ღმერთმან მამათა თქუენთამან გცა საფასე ჭურჭელთა თქუენთა. ხოლო მე ვეცხლი თქუენი გამოცდილი მომიღებიეს და გამოგუარა მათ სჳმეონ და შეიყუანნა იგინი შინაგან. 23 23

23 And he said, Peace be to you, fear not: your God, and the God of your father, hath given you treasure in your sacks: I had your money. And he brought Simeon out unto them.

כד. וַיָּבֵא הָאִישׁ אֶת הָאֲנָשִׁים בֵּיתָה יוֹסֵף וַיִּתֶּן מַיִם וַיִּרְחֲצוּ רַגְלֵיהֶם וַיִּתֵּן מִסְפּוֹא לַחֲמֹרֵיהֶם:

καὶ ἤνεγκεν ὕδωρ νίψαι τοὺς πόδας αὐτῶν καὶ ἔδωκεν χορτάσματα τοῖς ὄνοις αὐτῶν

24 ܘܐܲܥܸܠ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܠܒܹܝܬܼ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܡܲܝܵܐ ܘܐܲܫܝܼܓܼܘ ܪܸܓܼܠܲܝܗܘܿܢ: ܘܐܲܪܡܝܼ ܟܸܣܬܼܵܐ ܠܲܒ݂ܥܝܼܪܗܘܿܢ.

Et introductis domum attulit aquam, et laverunt pedes suos; deditque pabulum asinis eorum.

Եւ տարաւ ի ներքս այրն զորեարն ի տուն Յովսեփայ, եւ բերին ջուր լուանալ զոտս նոցա, եւ ետ կերակուր գրաստուց նոցա:

და მოართუა წყალი დაბანად ფერჴთა მათთა და სცა საზრდელი ვირთა მათთა. 24 24

24 And the man brought the men into Joseph's house, and gave them water, and they washed their feet; and he gave their asses provender.

כה. וַיָּכִינוּ אֶת הַמִּנְחָה עַד בּוֹא יוֹסֵף בַּצָּהֳרָיִם כִּי שָׁמְעוּ כִּי שָׁם יֹאכְלוּ לָחֶם:

ἡτοίμασαν δὲ τὰ δῶρα ἕως τοῦ ἐλθεῖν Ιωσηφ μεσημβρίας ἤκουσαν γὰρ ὅτι ἐκεῖ μέλλει ἀριστᾶν

25 ܘܬܲܩܸܢܘ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܩܘܼܪܒܵܢܵܐ: ܟܲܕ݂ ܥܵܐܹܠ ܝܵܘܣܸܦ ܒܛܲܗܪܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܲܫܡܲܥ ܕܬܲܡܲܢ ܐܵܟ݂ܠܝܼܢ ܠܲܚܡܵܐ.

Illi vero parabant munera, donec ingrederetur Ioseph meridie; audierant enim quod ibi comesturi essent panem.

Եւ նոքա պատրաստեցին զպատարագսն մինչչեւ եկեալ էր Յովսէփ ի միջօրէին. քանզի լուան թէ անդ ճաշելոց է:

ხოლო მათ მზა-ყუეს ძღუენი მოსლვადმდე იოსებისა სამხრად, რამეთუ ესმა ვითარმედ, მუნ სადილობად არს. 25 25

25 And they made ready the present against Joseph came at noon: for they heard that they should eat bread there.

כו. וַיָּבֹא יוֹסֵף הַבַּיְתָה וַיָּבִיאוּ לוֹ אֶת הַמִּנְחָה אֲשֶׁר בְּיָדָם הַבָּיְתָה וַיִּשְׁתַּחֲווּ לוֹ אָרְצָה:

εἰσῆλθεν δὲ Ιωσηφ εἰς τὴν οἰκίαν καὶ προσήνεγκαν αὐτῷ τὰ δῶρα ἃ εἶχον ἐν ταῖς χερσὶν αὐτῶν εἰς τὸν οἶκον καὶ προσεκύνησαν αὐτῷ ἐπὶ πρόσωπον ἐπὶ τὴν γῆν

26 ܘܥܲܠ ܝܵܘܣܸܦ ܠܒܲܝܬܵܐ: ܘܐܲܝܬܿܝܼܘ ܠܹܗ ܩܘܼܪܒܵܢܵܐ ܕܒ݂ܐܝܼܕܲܝܗܘܿܢ ܠܒܲܝܬܵܐ: ܘܲܣܓܸܕ݂ܘ ܠܹܗ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Igitur ingressus est Ioseph domum suam, obtuleruntque ei munera tenentes in manibus suis; et adoraverunt proni in terram.

Եմուտ Յովսէփ ի տուն, եւ մատուցին նմա զընծայսն զոր ունէին ի ձեռս իւրեանց` ի տան անդ, եւ երկիր պագին նմա ի վերայ երեսաց իւրեանց յերկիր:

შევიდა იოსებ სახიდ თჳსა და შეართუეს მის ძღუენი, რომელ აქუნდა ჴელთა მათთა და თაყუანი-სცეს მას თავითა ქუეყანასა ზედა. 26 26

26 And when Joseph came home, they brought him the present which was in their hand into the house, and bowed themselves to him to the earth.

כז. וַיִּשְׁאַל לָהֶם לְשָׁלוֹם וַיֹּאמֶר הֲשָׁלוֹם אֲבִיכֶם הַזָּקֵן אֲשֶׁר אֲמַרְתֶּם הַעוֹדֶנּוּ חָי:

ἠρώτησεν δὲ αὐτούς πῶς ἔχετε καὶ εἶπεν αὐτοῖς εἰ ὑγιαίνει ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ πρεσβύτερος ὃν εἴπατε ἔτι ζῇ

27 ܘܫܲܐܸܠ ܒܲܫܠܡܗܘܿܢ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܫܠܵܡ ܗ̄ܘܼ ܐܲܒ݂ܘܼܟ݂ܘܿܢ ܣܵܒ݂ܵܐ ܕܐܸܡܲܪܬܿܘܿܢ ܠܝܼ : ܥܕܲܟܹܿܝܠ ܚܲܝ ܗ̄ܘܼ.

At ille, clementer resalutatis eis, interrogavit eos dicens: “Salvusne est pater vester senex, de quo dixeratis mihi? Adhuc vivit?”.

Եհարց զնոսա եւ ասէ. Զիա՞րդ կայք: Եւ ասէ ցնոսա եթէ Ո՞ղջ իցէ հայրն ձեր ծերունի, զորմէ ասացէք թէ տակաւին կենդանի է:

ჰკითხა მათ იოსებ და ჰრქუა: ვითარ-რაჲ ცოცხლებით იყუენით? და მერმე ჰრქუა მათ: ცოცხლებით არს-ა მამაჲ იგი თქუენი მოხუცებული, რომლისა სთქუთ: ცოცხალ-ღა არს? 27 27

27 And he asked them of their welfare, and said, Is your father well, the old man of whom ye spake? Is he yet alive?

כח. וַיֹּאמְרוּ שָׁלוֹם לְעַבְדְּךָ לְאָבִינוּ עוֹדֶנּוּ חָי וַיִּקְּדוּ וַיִּשְׁתַּחֲווּ כתיב וישתחו:

οἱ δὲ εἶπαν ὑγιαίνει ὁ παῖς σου ὁ πατὴρ ἡμῶν ἔτι ζῇ καὶ εἶπεν εὐλογητὸς ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος τῷ θεῷ καὶ κύψαντες προσεκύνησαν αὐτῷ

28 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܫܠܵܡ ܗ̄ܘܼ ܥܲܒ݂ܕܵܟ݂ ܐܲܒ݂ܘܼܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ ܥܕܲܟܹܿܝܠ ܚܲܝ ܗ̄ܘܼ: ܘܲܩܥܸܕ݂ܘ ܘܲܣܓܸܕ݂ܘ.

Qui responderunt: “Sospes est servus tuus pater noster, adhuc vivit”. Et incurvati adoraverunt eum.

Եւ նոքա ասեն. Ողջ է ծառայ քո հայր մեր, տակաւին կենդանի է: Եւ ասէ. Օրհնեալ է այրն այն յԱստուծոյ:`` Եւ խոնարհեցան երկիր պագին նմա:

ხოლო მათ ჰრქუეს: ცოცხლებით არს მონაჲ შენი, მამაჲ ჩუენი, ცოცხალ-ღა არს. და თქუა იოსებ: კურთხეულ არს კაცი იგი ღმრთისა მიერ და იგინი მოდრკეს და თაყუანის-სცეს. 28 28

28 And they answered, Thy servant our father is in good health, he is yet alive. And they bowed down their heads, and made obeisance.

כט. וַיִּשָּׂא עֵינָיו וַיַּרְא אֶת בִּנְיָמִין אָחִיו בֶּן אִמּוֹ וַיֹּאמֶר הֲזֶה אֲחִיכֶם הַקָּטֹן אֲשֶׁר אֲמַרְתֶּם אֵלָי וַיֹּאמַר אֱלֹהִים יָחְנְךָ בְּנִי:

ἀναβλέψας δὲ τοῖς ὀφθαλμοῖς Ιωσηφ εἶδεν Βενιαμιν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ τὸν ὁμομήτριον καὶ εἶπεν οὗτος ὁ ἀδελφὸς ὑμῶν ὁ νεώτερος ὃν εἴπατε πρός με ἀγαγεῖν καὶ εἶπεν ὁ θεὸς ἐλεήσαι σε τέκνον

29 ܘܐܲܪܝܼܡ ܥܲܝܢܵܘܗܝ ܘܲܚܙܵܐ ܠܒܸܢܝܵܡܹܝܢ ܐܲܚܘܼܗܝ ܒܲܪ ܐܸܡܹܗ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܗܵܢܵܘ ܐܲܚܘܼܟ݂ܘܿܢ ܙܥܘܿܪܵܐ: ܕܐܸܡܲܪܬܿܘܼܢ ܠܝܼ: ܘܐܸܡܲܪ݂: ܐܲܠܵܗܵܐ ܢܪܲܚܸܡ ܥܠܲܝܟ ܒܹܪܝ.

Attollens autem Ioseph oculos vidit Beniamin fratrem suum uterinum et ait: “Iste est frater vester parvulus, de quo dixeratis mihi?”. Et rursum: “Deus, inquit, misereatur tui, fili mi”.

Ամբարձ զաչս իւր եւ ետես զԲենիամին զեղբայր իւր զհամամայր, եւ ասէ. Ա՞յդ է եղբայրն ձեր կրտսեր զորմէ ասացէք ածել առ իս: Եւ ասէ. Աստուած ողորմեսցի քեզ, որդեակ:

აღიხილნა თუალნი თჳსნი იოსებ და იხილა ბენიამენ, ძმაჲ თჳსი, ერთისა დედისაჲ და ჰრქუა: ესე არსა ძმაჲ თქუენი მრწემი, რომლისა სთქუთ ჩემდა მოყვანებაჲ? და ჰრქუა: ღმერთმან შეგიწყალენ შენ, შვილო. 29 29

29 And he lifted up his eyes, and saw his brother Benjamin, his mother's son, and said, Is this your younger brother, of whom ye spake unto me? And he said, God be gracious unto thee, my son.

ל. וַיְמַהֵר יוֹסֵף כִּי נִכְמְרוּ רַחֲמָיו אֶל אָחִיו וַיְבַקֵּשׁ לִבְכּוֹת וַיָּבֹא הַחַדְרָה וַיֵּבְךְּ שָׁמָּה:

ἐταράχθη δὲ Ιωσηφ συνεστρέφετο γὰρ τὰ ἔντερα αὐτοῦ ἐπὶ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ καὶ ἐζήτει κλαῦσαι εἰσελθὼν δὲ εἰς τὸ ταμιεῖον ἔκλαυσεν ἐκεῖ

30 ܘܐܸܣܬܲܪܗܲܒ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܡܸܛܠ ܕܓܵܠܘ ܪܲܚܡܵܘܗܝ ܥܲܠ ܐܲܚܘܼܗܝ: ܘܲܒ݂ܥܵܐ ܠܡܸܒ݂ܟ݂ܵܐ: ܘܥܲܠ ܠܬܼܵܘܵܢܵܐ ܘܲܒ݂ܟ݂ܵܐ ܬܲܡܵܢ.

Festinavitque, quia commota fuerant viscera eius super fratre suo, et erumpebant lacrimae; et introiens cubiculum flevit.

Եւ խռովեցաւ Յովսէփ, եւ գալարէին աղիք նորա ի վերայ եղբօրն իւրոյ, եւ խնդրէր լալ. մտեալ ի սենեակ անդր ելաց:

შეძრწუნდა იოსებ, რამეთუ, შეიწვებოდეს ნაწლევნი მისნი ძმასა მისსა ზედა და ეგულებოდა ტირილად, შევიდა საუნჯედ და ტიროდა მუნ. 30 30

30 And Joseph made haste; for his bowels did yearn upon his brother: and he sought where to weep; and he entered into his chamber, and wept there.

לא. וַיִּרְחַץ פָּנָיו וַיֵּצֵא וַיִּתְאַפַּק וַיֹּאמֶר שִׂימוּ לָחֶם:

καὶ νιψάμενος τὸ πρόσωπον ἐξελθὼν ἐνεκρατεύσατο καὶ εἶπεν παράθετε ἄρτους

31 ܘܐܲܫܝܼܓܼ ܐܲܦܵܘܗܝ: ܘܲܢܦܲܩ ܘܚܲܡܣܸܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܕܲܢܣܝܼܡܘܿܢ ܠܲܚܡܵܐ.

Rursumque, lota facie, egressus continuit se et ait: “Ponite panes”.

Եւ լուացեալ զերեսս իւր` ել, պնդեաց զանձն եւ ասէ. Արկէք հաց:

და დაიბანა პირი თჳსი და დაითმინა ტირილი და უბრძანა დაგება პურისა. 31 31

31 And he washed his face, and went out, and refrained himself, and said, Set on bread.

לב. וַיָּשִׂימוּ לוֹ לְבַדּוֹ וְלָהֶם לְבַדָּם וְלַמִּצְרִים הָאֹכְלִים אִתּוֹ לְבַדָּם כִּי לֹא יוּכְלוּן הַמִּצְרִים לֶאֱכֹל אֶת הָעִבְרִים לֶחֶם כִּי תוֹעֵבָה הִוא לְמִצְרָיִם:

καὶ παρέθηκαν αὐτῷ μόνῳ καὶ αὐτοῖς καθ᾽ ἑαυτοὺς καὶ τοῖς Αἰγυπτίοις τοῖς συνδειπνοῦσιν μετ᾽ αὐτοῦ καθ᾽ ἑαυτούς οὐ γὰρ ἐδύναντο οἱ Αἰγύπτιοι συνεσθίειν μετὰ τῶν Εβραίων ἄρτους βδέλυγμα γάρ ἐστιν τοῖς Αἰγυπτίοις

32 ܘܣܵܡܘ ܠܹܗ ܒܲܠܚܘܿܕ݂ܵܘܗܝ: ܘܲܠܗܘܿܢ ܒܲܠܚܘܿܕܲܝܗܘܿܢ: ܘܲܠܡܸܨܪܵܝܹܐ ܕܐܲܟ݂ܠܝܼܢ ܥܲܡܹܗ ܒܲܠܚܘܿܕܲܝܗܘܿܢ: ܡܸܛܠ ܕܠܵܐ ܡܸܫܟܿܚܝܼܢ ܡܸܨܪܵܝܹܐ ܠܡܹܐܟܲܠ ܠܲܚܡܵܐ ܥܲܡ ܥܸܒ݂ܪܵܝܹܐ: ܡܸܛܠ ܕܛܲܡܐܘܼܬܼܵܐ ܗ̄ܝܼ ܠܡܸܨܪܵܝܹܐ.

Quibus appositis, seorsum Ioseph et seorsum fratribus, Aegyptiis quoque, qui vescebantur simul, seorsum illicitum est enim Aegyptiis comedere cum Hebraeis, et profanum putant huiuscemodi convivium

Եւ արկին նմա միայնոյ, եւ նոցա իւրաքանչիւր ումեք, եւ Եգիպտացւոցն որ ճաշէին ընդ նմա` իւրաքանչիւր առանձինն. զի ոչ կարէին Եգիպտացիքն ուտել հաց ընդ Եբրայեցիսն, քանզի գարշելի էին Եգիպտացւոցն:

და დაუგეს მას მარტოსა და მათ თჳსა და მეგჳპტელთა მათ, რომელნი პურს ერთნეს, თჳსა რამეთუ ვერ ჴელ-ეწიფების მეგჳპტელთა პურისა ჭამად ებრაელთა თანა. რამეთუ საძაგელებაჲ არს მეგჳპტელთაჲ ყოველი მწყემსი ცხოვართა. 32 32

32 And they set on for him by himself, and for them by themselves, and for the Egyptians, which did eat with him, by themselves: because the Egyptians might not eat bread with the Hebrews; for that is an abomination unto the Egyptians.

לג. וַיֵּשְׁבוּ לְפָנָיו הַבְּכֹר כִּבְכֹרָתוֹ וְהַצָּעִיר כִּצְעִרָתוֹ וַיִּתְמְהוּ הָאֲנָשִׁים אִישׁ אֶל רֵעֵהוּ:

ἐκάθισαν δὲ ἐναντίον αὐτοῦ ὁ πρωτότοκος κατὰ τὰ πρεσβεῖα αὐτοῦ καὶ ὁ νεώτερος κατὰ τὴν νεότητα αὐτοῦ ἐξίσταντο δὲ οἱ ἄνθρωποι ἕκαστος πρὸς τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ

33 ܘܐܸܣܬܿܡܸܟ݂ܘ ܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ: ܩܲܫܝܼܫܵܐ ܐܲܝܟ ܩܲܫܝܼܫܘܼܬܹܗ: ܘܲܙܥܘܿܪܵܐ ܐܲܝܟ ܙܥܘܿܪܘܼܬܹܗ: ܘܲܬܼܡܲܗܘ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܓܒܲܪ ܒܚܲܒ݂ܪܹܗ.

sederunt coram eo, primogenitus iuxta primogenita sua et minimus iuxta aetatem suam. Et mirabantur nimis,

Նստաւ առաջի նորա անդրանիկն` ըստ երիցութեան իւրում, եւ կրտսերն` ըստ կրտսերութեան իւրում. եւ զարմացեալ էին արքն իւրաքանչիւր ընդ եղբօր իւրում:

და დასხდეს წინაშე მისსა უხუცესი უხუცესად და უმრწემესი უმრწემესად, განუკჳრდებოდა კაცთა მათ კაცად-კაცადისა ძმისა მიმართ თჳსისა. 33 33

33 And they sat before him, the firstborn according to his birthright, and the youngest according to his youth: and the men marvelled one at another.

לד. וַיִּשָּׂא מַשְׂאֹת מֵאֵת פָּנָיו אֲלֵהֶם וַתֵּרֶב מַשְׂאַת בִּנְיָמִן מִמַּשְׂאֹת כֻּלָּם חָמֵשׁ יָדוֹת וַיִּשְׁתּוּ וַיִּשְׁכְּרוּ עִמּוֹ:

ἦραν δὲ μερίδας παρ᾽ αὐτοῦ πρὸς αὐτούς ἐμεγαλύνθη δὲ ἡ μερὶς Βενιαμιν παρὰ τὰς μερίδας πάντων πενταπλασίως πρὸς τὰς ἐκείνων ἔπιον δὲ καὶ ἐμεθύσθησαν μετ᾽ αὐτοῦ

34 ܘܲܫܩܲܠܘ ܠܗܘܿܢ ܫܩܵܠܹ̈ܐ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ: ܘܲܣܓܼܝܼ ܫܩܵܠܹܗ ܕܒܸܢܝܵܡܹܝܢ ܡ̣ܢ ܫܩܵܠܹ̈ܐ ܕܟ݂ܠܗܘܿܢ: ܚܲܡܸܫ ܡܢܵܘܵܢ: ܘܐܸܫܬܿܝܼܘ ܘܲܪܘܝܼܘ ܥܲܡܹܗ.

sumptis partibus, quas ab eo acceperant; maiorque pars venit Beniamin, ita ut quinque partibus excederet. Biberuntque et inebriati sunt cum eo.

Եւ առին իւրեանց մասունս ի նմանէ, եւ մեծացաւ մասն Բենիամինի քան զմասունս ամենեցուն հնգպատիկ քան զնոցայն. արբին եւ արբեցան ընդ նմա:

რამეთუ მიიღებდეს იგინი ბოძსა კაცად-კაცადი, მიიხუენ თავისა თჳსისა, ხოლო დიდად განდიდნებოდა ბოძი ბენიამენისი უფროჲს მათსა ხუთ წილ, ვიდრე მათი, სუეს ღჳნოჲ და დაითვრნეს მის თანა. 34 34

34 And he took and sent messes unto them from before him: but Benjamin's mess was five times so much as any of their's. And they drank, and were merry with him.

מד

ΜΔʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܡܕ

Cap. 44

ԳԼ. ԽԴ

თავი ორმოცდამეოთხე

א. וַיְצַו אֶת אֲשֶׁר עַל בֵּיתוֹ לֵאמֹר מַלֵּא אֶת אַמְתְּחֹת הָאֲנָשִׁים אֹכֶל כַּאֲשֶׁר יוּכְלוּן שְׂאֵת וְשִׂים כֶּסֶף אִישׁ בְּפִי אַמְתַּחְתּוֹ:

καὶ ἐνετείλατο Ιωσηφ τῷ ὄντι ἐπὶ τῆς οἰκίας αὐτοῦ λέγων πλήσατε τοὺς μαρσίππους τῶν ἀνθρώπων βρωμάτων ὅσα ἐὰν δύνωνται ἆραι καὶ ἐμβάλατε ἑκάστου τὸ ἀργύριον ἐπὶ τοῦ στόματος τοῦ μαρσίππου

1 ܘܲܦܩܲܕ݂ ܠܪܲܒ ܒܲܝܬܹܿܗ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܡܠܝܼ ܛܲܥܢܲܝܗܘܿܢ ܕܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ: ܟܡܵܐ ܕܡܸܫܟܿܚܝܼܢ ܠܡܸܫܩܲܠ: ܘܣܝܼܡ ܟܸܣܦܹܗ ܕܓܲܒ݂ܪܵܐ ܒܦܘܼܡ ܛܲܥܢܹܗ.

Praecepit autem Ioseph dispensatori domus suae dicens: “Imple saccos eorum frumento, quantum possunt capere, et pone pecuniam singulorum in summitate sacci.

Եւ հրաման ետ Յովսէփ հազարապետին իւրում եւ ասէ. Լցէք զամանս արանցն կերակրով որչափ եւ կարիցեն բառնալ, եւ դիք զարծաթն իւրաքանչիւր ի բերան ամանոյ իւրոյ:

და უბრძანა იოსებ ეზოჲსმოძღუარსა თჳსსა და ჰრქუა: აღავსენით ძაძანი მაგათ კაცთანი საზრდელითა, რაოდენ რომელ ედვას აღებად და შთაუდევით ვეცხლი კაცად-კაცადისა პირსა ზედა ძაძისა თჳსისასა. 1 1

1 And he commanded the steward of his house, saying, Fill the men's sacks with food, as much as they can carry, and put every man's money in his sack's mouth.

ב. וְאֶת גְּבִיעִי גְּבִיעַ הַכֶּסֶף תָּשִׂים בְּפִי אַמְתַּחַת הַקָּטֹן וְאֵת כֶּסֶף שִׁבְרוֹ וַיַּעַשׂ כִּדְבַר יוֹסֵף אֲשֶׁר דִּבֵּר:

καὶ τὸ κόνδυ μου τὸ ἀργυροῦν ἐμβάλατε εἰς τὸν μάρσιππον τοῦ νεωτέρου καὶ τὴν τιμὴν τοῦ σίτου αὐτοῦ ἐγενήθη δὲ κατὰ τὸ ῥῆμα Ιωσηφ καθὼς εἶπεν

2 ܘܣܲܒ݂ ܐܸܣܩܦܵܐ ܕܝܼܠܝ ܕܣܹܐܡܵܐ: ܘܣܝܼܡ ܒܦܘܼܡ ܛܲܥܢܹܗ ܕܲܙܥܘܿܪܵܐ: ܘܲܟ݂ܣܸܦ ܡܝܵܪܹܗ: ܘܲܥܒܲܕ݂ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܐܲܝܟ ܡܸܠܬܹܗ ܕܝܵܘܣܸܦ.

Scyphum autem meum argenteum et pretium, quod dedit tritici, pone in ore sacci iunioris”. Factumque est ita.

Եւ զսկիհն իմ արծաթի դիջիք յամանի կրտսերոյն, եւ զգինս ցորենոյ նորա: Եւ եղեւ ըստ բանին Յովսեփայ որպէս եւ ասաց:

და ბარძიმი იგი ჩემი ვეცხლისა შთაუდევით ძაძასა უმრწემესისასა და სასყიდელი-ცა იფქლისა მისისაჲ, ხოლო მათ ყუეს სიტყჳსა მის იოსებისსა, ვითარ-იგი უბრძანა მათ. 2 2

2 And put my cup, the silver cup, in the sack's mouth of the youngest, and his corn money. And he did according to the word that Joseph had spoken.

ג. הַבֹּקֶר אוֹר וְהָאֲנָשִׁים שֻׁלְּחוּ הֵמָּה וַחֲמֹרֵיהֶם:

τὸ πρωὶ διέφαυσεν καὶ οἱ ἄνθρωποι ἀπεστάλησαν αὐτοὶ καὶ οἱ ὄνοι αὐτῶν

3 ܘܟܲܕ݂ ܗܘܵܐ ܫܲܦܪܵܐ: ܐܸܫܬܿܪܝܼܘ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܠܡܹܐܙܲܠ: ܗܸܢܘܿܢ ܘܚܸܡܪ̈ܗܘܿܢ.

Et, orto mane, dimissi sunt cum asinis suis.

Եւ իբրեւ առաւօտ եղեւ, արձակեցան արքն, ինքեանք եւ էշք իւրեանց:

ღამე იგი განთენა და კაცნი იგი წარიგზავნნეს და კარაულნი მათნი 3 3

3 As soon as the morning was light, the men were sent away, they and their asses.

ד. הֵם יָצְאוּ אֶת הָעִיר לֹא הִרְחִיקוּ וְיוֹסֵף אָמַר לַאֲשֶׁר עַל בֵּיתוֹ קוּם רְדֹף אַחֲרֵי הָאֲנָשִׁים וְהִשַּׂגְתָּם וְאָמַרְתָּ אֲלֵהֶם לָמָּה שִׁלַּמְתֶּם רָעָה תַּחַת טוֹבָה:

ἐξελθόντων δὲ αὐτῶν τὴν πόλιν οὐκ ἀπέσχον μακράν καὶ Ιωσηφ εἶπεν τῷ ἐπὶ τῆς οἰκίας αὐτοῦ ἀναστὰς ἐπιδίωξον ὀπίσω τῶν ἀνθρώπων καὶ καταλήμψῃ αὐτοὺς καὶ ἐρεῖς αὐτοῖς τί ὅτι ἀνταπεδώκατε πονηρὰ ἀντὶ καλῶν

4 ܗܸܢܘܿܢ ܢܦܲܩܘ ܡ̣ܢ ܩܪܝܼܬܼܵܐ: ܘܠܵܐ ܐܲܪܚܸܩܘ: ܘܝܵܘܣܸܦ ܐܸܡܲܪ ܠܪܲܒ ܒܲܝܬܹܿܗ: ܩܘܼܡ ܪܕ݂ܘܿܦ ܒܵܬܲܪ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ: ܘܐܲܕ݂ܪܸܟ ܐܸܢܘܿܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܠܡܵܢܵܐ ܦܪܲܥܬܿܘܿܢ ܒܝܼܫܬܵܐ ܚܠܵܦ ܛܵܒ݂ܬܼܵܐ.

Iamque urbem exierant et processerant paululum, tunc Ioseph, arcessito dispensatore domus: “Surge, inquit, et persequere viros; et apprehensis dicito: "Quare reddidistis malum pro bono? Cur furati estis mihi scyphum argenteum?

Եւ իբրեւ ելին ըստ քաղաքն, եւ չէին մեկնեալ ի բաց, ասէ Յովսէփ ցհազարապետն իւր. Արի՛, պնդեաց զհետ արանցն, եւ հասցես նոցա, եւ ասասցես ցնոսա. Զի՞ է զի հատուցէք չար փոխանակ բարեաց:

და ვითარცა განვლეს ქალაქი, არღა განშორებულ იყვნეს შორად, ჰრქუა იოსებ ეზოსმოძღუარსა თჳსსა: აღდეგ, დევნა-უყავ კაცთა მათ, ეწიე და არქუ მათ: რაჲსათჳს მომაგეთ მე ბოროტი კეთილისა წილ? 4 4

4 And when they were gone out of the city, and not yet far off, Joseph said unto his steward, Up, follow after the men; and when thou dost overtake them, say unto them, Wherefore have ye rewarded evil for good?

ה. הֲלוֹא זֶה אֲשֶׁר יִשְׁתֶּה אֲדֹנִי בּוֹ וְהוּא נַחֵשׁ יְנַחֵשׁ בּוֹ הֲרֵעֹתֶם אֲשֶׁר עֲשִׂיתֶם:

ἵνα τί ἐκλέψατέ μου τὸ κόνδυ τὸ ἀργυροῦν οὐ τοῦτό ἐστιν ἐν ᾧ πίνει ὁ κύριός μου αὐτὸς δὲ οἰωνισμῷ οἰωνίζεται ἐν αὐτῷ πονηρὰ συντετέλεσθε ἃ πεποιήκατε

5 ܗܵܢܵܐ ܐܸܣܩܦܵܐ ܕܫܵܬܹܐ ܒܹܗ ܡܵܪܝ: ܐܵܦ ܡܢܲܚܵܫܘܼ ܡܢܲܚܸܫ ܒܹܗ: ܐܲܒ݂ܐܸܫܬܿܘܿܢ ܒܡܸܕܸܿܡ ܕܲܥܒܲܕ݂ܬܿܘܿܢ.

Nonne ipse est, in quo bibit dominus meus et in quo augurari solet? Pessimam rem fecistis!"”.

Ընդէ՞ր գողացայք զսկիհն արծաթի:`` Ո՞չ այն էր որով ըմպէր տէրն իմ, եւ նովաւ ինքն հմայելով հմայէր. եւ արդ չար գործեցէք զոր արարէքդ:

რასა მიმპარეთ მე ბარძიმი ვეცხლისაჲ, ანუ არა ესე არს-ა, რომლითა სუამნ უფალი ჩემი და იგი ზმნით იზმნიან მაგით? ბოროტი აღასრულეთ რომელ ესე ჰყავთ. 5 5

5 Is not this it in which my lord drinketh, and whereby indeed he divineth? ye have done evil in so doing.

ו. וַיַּשִּׂגֵם וַיְדַבֵּר אֲלֵהֶם אֶת הַדְּבָרִים הָאֵלֶּה:

εὑρὼν δὲ αὐτοὺς εἶπεν αὐτοῖς κατὰ τὰ ῥήματα ταῦτα

6 ܘܐܲܕ݂ܪܸܟ ܐܸܢܘܿܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ ܐܲܝܟ ܡܸܠܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ.

Fecit ille, ut iusserat, et apprehensis per ordinem locutus est.

Եւ իբրեւ եգիտ զնոսա, ասէ ըստ բանիցս այսոցիկ:

და ვითარ ეწია იგი, ჰრქუა მათ სიტყჳსა მისებრ. 6 6

6 And he overtook them, and he spake unto them these same words.

ז. וַיֹּאמְרוּ אֵלָיו לָמָּה יְדַבֵּר אֲדֹנִי כַּדְּבָרִים הָאֵלֶּה חָלִילָה לַעֲבָדֶיךָ מֵעֲשׂוֹת כַּדָּבָר הַזֶּה:

οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ ἵνα τί λαλεῖ ὁ κύριος κατὰ τὰ ῥήματα ταῦτα μὴ γένοιτο τοῖς παισίν σου ποιῆσαι κατὰ τὸ ῥῆμα τοῦτο

7 ܐܵܡܪܝܼܢ ܠܹܗ: ܠܵܐ ܢܹܐܡܲܪ ܡܵܪܲܢ ܡܸܠܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ: ܚܵܣ ܠܥܲܒ݂ܕܲܝܟ ܠܡܸܥܒܲܕ݂ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܗܵܢܵܐ.

Qui responderunt: “Quare sic loquitur dominus noster? Absit a servis tuis, ut tantum flagitii commiserimus.

Եւ նոքա ասեն ցնա. Ընդէ՞ր խօսիցի տէր այդպիսի բանս. քաւ լիցի ծառայից քոց առնել ըստ բանիդ այդմիկ:

ხოლო მათ მიუგეს და ჰრქუეს: რად იტყჳს უფალი ჩუენი სიტყუასა მაგას? ნუ იყოფინ ჩუენდა, მონათა შენთა სიტყჳსა მაგისებრ. 7 7

7 And they said unto him, Wherefore saith my lord these words? God forbid that thy servants should do according to this thing:

ח. הֵן כֶּסֶף אֲשֶׁר מָצָאנוּ בְּפִי אַמְתְּחֹתֵינוּ הֱשִׁיבֹנוּ אֵלֶיךָ מֵאֶרֶץ כְּנָעַן וְאֵיךְ נִגְנֹב מִבֵּית אֲדֹנֶיךָ כֶּסֶף אוֹ זָהָב:

εἰ τὸ μὲν ἀργύριον ὃ εὕρομεν ἐν τοῖς μαρσίπποις ἡμῶν ἀπεστρέψαμεν πρὸς σὲ ἐκ γῆς Χανααν πῶς ἂν κλέψαιμεν ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ κυρίου σου ἀργύριον ἢ χρυσίον

8 ܗܵܐ ܟܸܣܦܵܐ ܕܐܸܫܟܲܚܢ ܒܦܘܼܡ ܛܲܥܢܲܝܢ: ܐܲܗܦܸܟ݂ܢܵܝܗܝ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܐܲܝܟܲܢܵܐ ܓܵܢܒ݂ܝܼܢ ܗ̄ܘܲܝܢ ܡ̣ܢ ܒܹܝܬܼ ܡܵܪܵܟ݂ ܕܲܗܒ݂ܵܐ ܘܣܹܐܡܵܐ.

Pecuniam, quam invenimus in summitate saccorum, reportavimus ad te de terra Chanaan; et quomodo consequens est, ut furati simus de domo domini tui aurum vel argentum?

Զի եթէ զարծաթն զոր գտաք յամանս մեր` դարձուցաք առ ձեզ յերկրէն Քանանացւոց, զիա՞րդ գողանայաք ի տանէ տեառն քո արծաթ կամ ոսկի:

უკუეთუ ვეცხლი იგი, რომელ ვპოვეთ ჭურჭელთა ჩუენთა, მოვიღე შენდა ქუეყანით ქანანით, ვითარმცა ვიპარეთ სახლისაგან უფლისა შენისა ოქროჲ, გინა ვეცხლი? 8 8

8 Behold, the money, which we found in our sacks' mouths, we brought again unto thee out of the land of Canaan: how then should we steal out of thy lord's house silver or gold?

ט. אֲשֶׁר יִמָּצֵא אִתּוֹ מֵעֲבָדֶיךָ וָמֵת וְגַם אֲנַחְנוּ נִהְיֶה לַאדֹנִי לַעֲבָדִים:

παρ᾽ ᾧ ἂν εὑρεθῇ τὸ κόνδυ τῶν παίδων σου ἀποθνῃσκέτω καὶ ἡμεῖς δὲ ἐσόμεθα παῖδες τῷ κυρίῳ ἡμῶν

9 ܡܿܢ ܕܢܸܫܬܿܟܲܚ ܠܘܵܬܹܗ ܡ̣ܢ ܥܲܒ݂ܕܲܝܟ ܢܡܘܼܬܼ: ܘܲܚܢܲܢ ܢܸܗܘܸܐ ܥܲܒ݂ܕܹ̈ܐ ܠܡܵܪܲܢ.

Apud quemcumque fuerit inventum servorum tuorum, quod quaeris, moriatur; et nos erimus servi domini nostri”.

Եւ արդ առ որում գտցի ի ծառայից քոց սկիհն` մեռցի, եւ մեք եղիցուք տեառն մերում ծառայք:

ხოლო რომლისაცა თანა იპოოს მონათა შენთაგანისა ბარძიმი იგი მოკუედინ და ჩუენმცა ვართ უფლისა შენისა მონა. 9 9

9 With whomsoever of thy servants it be found, both let him die, and we also will be my lord's bondmen.

י. וַיֹּאמֶר גַּם עַתָּה כְדִבְרֵיכֶם כֶּן הוּא אֲשֶׁר יִמָּצֵא אִתּוֹ יִהְיֶה לִּי עָבֶד וְאַתֶּם תִּהְיוּ נְקִיִּם:

ὁ δὲ εἶπεν καὶ νῦν ὡς λέγετε οὕτως ἔσται ὁ ἄνθρωπος παρ᾽ ᾧ ἂν εὑρεθῇ τὸ κόνδυ αὐτὸς ἔσται μου παῖς ὑμεῖς δὲ ἔσεσθε καθαροί

10 ܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ: ܐܵܦ ܗܵܫܵܐ ܐܲܝܟ ܡܸܠܲܬܼܟ݂ܘܿܢ ܗܵܟܲܢܵܐ: ܡܿܢ ܕܢܸܫܬܿܟܲܚ ܠܘܵܬܹܗ: ܗܘܼ ܢܸܗܘܸܐ ܠܝܼ ܥܲܒ݂ܕܵܐ: ܘܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܬܸܗܘܘܿܢ ܙܲܟܵܝܼܝܢ.

Qui dixit eis: “Fiat iuxta vestram sententiam: apud quemcumque fuerit inventum, ipse sit servus meus; vos autem eritis innoxii”.

Եւ նա ասէ. Այդպէս եղիցի որպէս ասացէքդ. առ որում գտցի սկիհն` եղիցի իմ ծառայ, եւ դուք անպարտք լինիցիք:

ხოლო მან ჰრქუა: და აწ ვითარ იტყჳთ, ეგრე იყავნ. ვის თანა-ცა იპოოს ბარძიმი იგი, იყავნ ჩუენდა მონა. ხოლო თქუენ უბრალო იყვნეთ. 10 10

10 And he said, Now also let it be according unto your words: he with whom it is found shall be my servant; and ye shall be blameless.

יא. וַיְמַהֲרוּ וַיּוֹרִדוּ אִישׁ אֶת אַמְתַּחְתּוֹ אָרְצָה וַיִּפְתְּחוּ אִישׁ אַמְתַּחְתּוֹ:

καὶ ἔσπευσαν καὶ καθεῖλαν ἕκαστος τὸν μάρσιππον αὐτοῦ ἐπὶ τὴν γῆν καὶ ἤνοιξαν ἕκαστος τὸν μάρσιππον αὐτοῦ

11 ܘܐܸܣܬܲܪܗܲܒ݂ܘ: ܘܐܲܚܸܬܼܘ ܓܒܲܪ ܛܲܥܢܹܗ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܲܦܬܲܚ ܓܒܲܪ ܛܲܥܢܹܗ.

Itaque festinato deponentes in terram saccos aperuerunt singuli.

Եւ փութացան իջուցին զբեռն իւրաքանչիւր ի գետին, եւ բացին իւրաքանչիւր զաման իւր:

და ისწრაფეს და გარდაჰჴადეს კაცად-კაცადმან ტჳრთი თჳსი და განჴსნეს თითოეულად ძაძა თჳსი. 11 11

11 Then they speedily took down every man his sack to the ground, and opened every man his sack.

יב. וַיְחַפֵּשׂ בַּגָּדוֹל הֵחֵל וּבַקָּטֹן כִּלָּה וַיִּמָּצֵא הַגָּבִיעַ בְּאַמְתַּחַת בִּנְיָמִן:

ἠρεύνα δὲ ἀπὸ τοῦ πρεσβυτέρου ἀρξάμενος ἕως ἦλθεν ἐπὶ τὸν νεώτερον καὶ εὗρεν τὸ κόνδυ ἐν τῷ μαρσίππῳ τῷ Βενιαμιν

12 ܘܲܒ݂ܨܵܘ: ܡ̣ܢ ܪܲܒܵܐ ܫܵܪܝܼ: ܘܒܲܙܥܘܿܪܵܐ ܫܲܠܸܡ: ܘܐܸܫܬܿܟܲܚ ܐܸܣܩܦܵܐ ܒܛܲܥܢܹܗ ܕܒܸܢܝܵܡܹܝܢ.

Quos scrutatus incipiens a maiore usque ad minimum invenit scyphum in sacco Beniamin.

Եւ յուզեաց` սկսեալ յերիցուէն մինչեւ եկն կատարեաց ի կրտսերն, եւ եգիտ զսկիհն յամանի Բենիամինի:

და იწყო და აღიხილვიდა უხუცესითგან, ვიდრემდე მოვიდა უმრწემესისა და პოვა ბარძიმი იგი ტჳრთსა შინა ბენიამენისსა. 12 12

12 And he searched, and began at the eldest, and left at the youngest: and the cup was found in Benjamin's sack.

יג. וַיִּקְרְעוּ שִׂמְלֹתָם וַיַּעֲמֹס אִישׁ עַל חֲמֹרוֹ וַיָּשֻׁבוּ הָעִירָה:

καὶ διέρρηξαν τὰ ἱμάτια αὐτῶν καὶ ἐπέθηκαν ἕκαστος τὸν μάρσιππον αὐτοῦ ἐπὶ τὸν ὄνον αὐτοῦ καὶ ἐπέστρεψαν εἰς τὴν πόλιν

13 ܘܨܲܪܝܼܘ ܠܒ݂ܘܼܫܲܝܗܘܿܢ: ܘܲܫܩܲܠܘ ܓܒܲܪ ܥܲܠ ܚܡܵܪܹܗ: ܘܲܗܦܲܟ݂ܘ ܠܲܩܪܝܼܬܼܵܐ.

At illi, scissis vestibus, oneratisque rursum asinis, reversi sunt in oppidum.

Եւ պատառեցին զհանդերձս իւրեանց, եւ եդին իւրաքանչիւր զբեռն իւր ի վերայ իշոյ իւրոյ, եւ դարձան ի քաղաքն:

ხოლო მათ დაიპეს სამოსელი მათი და აჰკიდეს კაცად-კაცადმან ტჳრთი თჳსი კარაულსა მათსა და მიიქცეს ქალაქად. 13 13

13 Then they rent their clothes, and laded every man his ass, and returned to the city.

יד. וַיָּבֹא יְהוּדָה וְאֶחָיו בֵּיתָה יוֹסֵף וְהוּא עוֹדֶנּוּ שָׁם וַיִּפְּלוּ לְפָנָיו אָרְצָה:

εἰσῆλθεν δὲ Ιουδας καὶ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ πρὸς Ιωσηφ ἔτι αὐτοῦ ὄντος ἐκεῖ καὶ ἔπεσον ἐναντίον αὐτοῦ ἐπὶ τὴν γῆν

14 ܘܥܲܠ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ ܘܐܲܚܵܘ̈ܗܝ ܠܘܵܬܼ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܗܘܼ ܥܕܲܟܹܿܝܠ ܬܲܡܵܢ: ܘܲܢܦܲܠܘ ܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Et Iudas cum fratribus ingressus est ad Ioseph necdum enim de loco abierat omnesque ante eum pariter in terram corruerunt.

Եւ եմուտ Յուդա եւ եղբարք իւր առ Յովսէփ, մինչդեռ անդէն էր, եւ անկաւ առաջի նորա ի վերայ երկրի:

შევიდა იუდა და ძმანი მისნი იოსებისა, ვიდრე სახლსა-ღა შინა იყო და დაცჳვეს წინაშე მისსა ქუეყანისა ზედა. 14 14

14 And Judah and his brethren came to Joseph's house; for he was yet there: and they fell before him on the ground.

טו. וַיֹּאמֶר לָהֶם יוֹסֵף מָה הַמַּעֲשֶׂה הַזֶּה אֲשֶׁר עֲשִׂיתֶם הֲלוֹא יְדַעְתֶּם כִּי נַחֵשׁ יְנַחֵשׁ אִישׁ אֲשֶׁר כָּמֹנִי:

εἶπεν δὲ αὐτοῖς Ιωσηφ τί τὸ πρᾶγμα τοῦτο ὃ ἐποιήσατε οὐκ οἴδατε ὅτι οἰωνισμῷ οἰωνιεῖται ἄνθρωπος οἷος ἐγώ

15 ܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ ܝܵܘܣܸܦ: ܡܵܢܵܘ ܥܒ݂ܵܕ݂ܵܐ ܗܵܢܵܐ ܕܲܥܒܲܕ݂ܬܿܘܿܢ: ܠܵܐ ܝܲܕ݂ܥܝܼܬܿܘܿܢ: ܕܲܡܢܲܚܵܫܘܼ ܡܢܲܚܸܫ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܕܐܲܟ݂ܘܵܬܼܝ.

Quibus ille ait: “Cur sic agere voluistis? An ignoratis quod non sit similis mei in augurandi scientia?”.

Ասէ ցնոսա Յովսէփ. Զի՞նչ են իրքդ զոր արարէք. ո՞չ գիտէք թէ հմայելով հմայէ այր որ իբրեւ զիս է:

ჰრქუა მათ იოსებ: რაჲ-ვსე ჰქმენით? არა იცითა, რამეთუ ზმნით იზმნის კაცი ჩემ ვითარი? 15 15

15 And Joseph said unto them, What deed is this that ye have done? wot ye not that such a man as I can certainly divine?

טז. וַיֹּאמֶר יְהוּדָה מַה נֹּאמַר לַאדֹנִי מַה נְּדַבֵּר וּמַה נִּצְטַדָּק הָאֱלֹהִים מָצָא אֶת עֲוֹן עֲבָדֶיךָ הִנֶּנּוּ עֲבָדִים לַאדֹנִי גַּם אֲנַחְנוּ גַּם אֲשֶׁר נִמְצָא הַגָּבִיעַ בְּיָדוֹ:

εἶπεν δὲ Ιουδας τί ἀντεροῦμεν τῷ κυρίῳ ἢ τί λαλήσωμεν ἢ τί δικαιωθῶμεν ὁ δὲ θεὸς εὗρεν τὴν ἀδικίαν τῶν παίδων σου ἰδού ἐσμεν οἰκέται τῷ κυρίῳ ἡμῶν καὶ ἡμεῖς καὶ παρ᾽ ᾧ εὑρέθη τὸ κόνδυ

16 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ: ܡܵܢܵܐ ܢܹܐܡܲܪ ܠܡܵܪܝ: ܘܡܵܢܵܐ ܢܡܲܠܸܠ: ܘܲܒ݂ܡܵܢܵܐ ܢܸܙܟܸܿܐ: ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܐܲܠܵܗܵܐ ܐܸܫܬܿܟܲܚ ܚܛܵܗܵܐ ܠܥܲܒ݂ܕܲܝܟ: ܗܵܐ ܚܢܲܢ ܥܲܒ݂ܕܸܐ ܠܡܵܪܝ: ܐܵܦ ܚܢܲܢ: ܐܵܦ ܡܿܢ ܕܐܸܫܬܿܟܲܚ ܐܸܣܩܦܵܐ ܒܐܝܼܕܹܗ.

Cui Iudas: “Quid respondebimus, inquit, domino meo? Vel quid loquemur aut iuste poterimus obtendere? Deus invenit iniquitatem servorum tuorum; en omnes servi sumus domini mei, et nos et apud quem inventus est scyphus”.

Ասէ Յուդա. Զի՜նչ տացուք պատասխանի տեառն, կամ զի՜նչ խօսիցիմք, կամ զո՜ր իրաւունս ցուցանիցեմք. եգիտ Աստուած զյանցանս ծառայից քոց. արդ աւասիկ կամք ծառայք տեառն մերոյ, ե՛ւ մեք ե՛ւ առ որում եւ սկիհն գտաւ:

ჰრქუა მას იუდა: რაჲ სიტყუაჲ მიუგოთ უფალსა ჩუენსა, ანუ რასა ვიტყოდით, ანუ რასა ვიმართლობდეთ, რამეთუ ღმერთმან პოვნა მონანი თჳსნი ცოდვასა შინა. აჰა ესერა, ვართ ჩუენ მონა უფლისა ჩუენისა და რომლისა თანა იპოვა ბარძიმი იგი. 16 16

16 And Judah said, What shall we say unto my lord? what shall we speak? or how shall we clear ourselves? God hath found out the iniquity of thy servants: behold, we are my lord's servants, both we, and he also with whom the cup is found.

יז. וַיֹּאמֶר חָלִילָה לִּי מֵעֲשׂוֹת זֹאת הָאִישׁ אֲשֶׁר נִמְצָא הַגָּבִיעַ בְּיָדוֹ הוּא יִהְיֶה לִּי עָבֶד וְאַתֶּם עֲלוּ לְשָׁלוֹם אֶל אֲבִיכֶם:

εἶπεν δὲ Ιωσηφ μή μοι γένοιτο ποιῆσαι τὸ ῥῆμα τοῦτο ὁ ἄνθρωπος παρ᾽ ᾧ εὑρέθη τὸ κόνδυ αὐτὸς ἔσται μου παῖς ὑμεῖς δὲ ἀνάβητε μετὰ σωτηρίας πρὸς τὸν πατέρα ὑμῶν

17 ܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ: ܚܵܣ ܠܝܼ ܕܐܸܥܒܸܿܕ ܗܵܕܹܐ: ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܕܐܸܫܬܿܟܲܚ ܐܸܣܩܦܵܐ ܠܘܵܬܹܗ: ܗܘܼ ܢܸܗܘܸܐ ܠܝܼ ܥܲܒ݂ܕܵܐ: ܘܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܣܲܩܘ ܒܲܫܠܵܡܵܐ ܠܘܵܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܟ݂ܘܿܢ.

Respondit Ioseph: “Absit a me, ut sic agam! Qui furatus est scyphum, ipse sit servus meus; vos autem abite liberi ad patrem vestrum”.

Եւ նա ասէ. Քա՛ւ լիցի ինձ առնել զբանդ զայդ. այրն առ որում սկիհն գտաւ` նա եղիցի իմ ծառայ, եւ դուք ելէք ողջութեամբ առ հայրն ձեր:

ჰრქუა მას იოსებ: ნუ იყოფინ ჩემდა ყოფად სიტყჳსა მაგის, კაცი რომლისა თანა იპოვა ბარძიმი იგი, იგი-ცა იყოს ჩემდა მონა ხოლო თქუენ აღვედით ცოცხლებით მამისა თქუენისა. 17 17

17 And he said, God forbid that I should do so: but the man in whose hand the cup is found, he shall be my servant; and as for you, get you up in peace unto your father.

יח. וַיִּגַּשׁ אֵלָיו יְהוּדָה וַיֹּאמֶר בִּי אֲדֹנִי יְדַבֶּר נָא עַבְדְּךָ דָבָר בְּאָזְנֵי אֲדֹנִי וְאַל יִחַר אַפְּךָ בְּעַבְדֶּךָ כִּי כָמוֹךָ כְּפַרְעֹה:

ἐγγίσας δὲ αὐτῷ Ιουδας εἶπεν δέομαι κύριε λαλησάτω ὁ παῖς σου ῥῆμα ἐναντίον σου καὶ μὴ θυμωθῇς τῷ παιδί σου ὅτι σὺ εἶ μετὰ Φαραω

18 ܘܲܩܪܸܒ݂ ܠܘܵܬܹܗ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܒܵܥܹܐ ܐ̄ܢܵܐ ܡܸܢܵܟ݂ ܡܵܪܝ: ܢܡܲܠܸܠ ܥܲܒ݂ܕܵܟ݂ ܡܸܠܬܼܵܐ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟ ܡܵܪܝ: ܘܠܵܐ ܢܸܬܼܚܲܡܲܬܼ ܪܘܼܓܼܙܵܟ݂ ܥܲܠ ܥܲܒ݂ܕܵܟ: ܡܸܛܠ ܕܐܲܢ̄ܬ ܐܲܝܟ ܦܸܪܥܘܿܢ.

Accedens autem propius Iudas confidenter ait: “Oro, domine mi, loquatur servus tuus verbum in auribus tuis, et ne irascaris famulo tuo; tu es enim sicut pharao!

Մատուցեալ առ նա Յուդա եւ ասէ. Աղաչեմ, տէր, խօսեսցի ծառայ քո բան մի առաջի քո. մի՛ բարկասցիս ծառայի քում, զի դու ես յետ փարաւոնի:

მი-რე-ეახლა მას იუდა და ჰრქუა: გევედრები უფალო, იტყოდი მონა შენი წინაშე შენსა და ნუ განჰრისხნები მონისა შენისათჳს, რამეთუ შე ხარ შემდგომი ფარაოსა. 18 18

18 Then Judah came near unto him, and said, Oh my lord, let thy servant, I pray thee, speak a word in my lord's ears, and let not thine anger burn against thy servant: for thou art even as Pharaoh.

יט. אֲדֹנִי שָׁאַל אֶת עֲבָדָיו לֵאמֹר הֲיֵשׁ לָכֶם אָב אוֹ אָח:

κύριε σὺ ἠρώτησας τοὺς παῖδάς σου λέγων εἰ ἔχετε πατέρα ἢ ἀδελφόν

19 ܡܵܪܝ ܫܲܐܸܠ ܠܥܲܒ݂ܕܵܘܗܝ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܐܝܼܬܼ ܠܟ݂ܘܿܢ ܐܲܒ݂ܵܐ ܐܵܘ ܐܲܚܵܐ.

Dominus meus interrogavit prius servos suos: "Habetis patrem aut fratrem?".

Տէր, դու հարցեր ցծառայս քո եւ ասացեր, եթէ Կայցէ՞ ձեր հայր կամ եղբայր:

შენ გვკითხე მონათა შენთა და სთქუ: უკუეთუ გივის მამაჲ, გინათუ ძმაჲ? 19 19

19 My lord asked his servants, saying, Have ye a father, or a brother?

כ. וַנֹּאמֶר אֶל אֲדֹנִי יֶשׁ לָנוּ אָב זָקֵן וְיֶלֶד זְקֻנִים קָטָן וְאָחִיו מֵת וַיִּוָּתֵר הוּא לְבַדּוֹ לְאִמּוֹ וְאָבִיו אֲהֵבוֹ:

καὶ εἴπαμεν τῷ κυρίῳ ἔστιν ἡμῖν πατὴρ πρεσβύτερος καὶ παιδίον γήρως νεώτερον αὐτῷ καὶ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ ἀπέθανεν αὐτὸς δὲ μόνος ὑπελείφθη τῇ μητρὶ αὐτοῦ ὁ δὲ πατὴρ αὐτὸν ἠγάπησεν

20 ܘܐܸܡܲܪ݂ܢ ܠܡܵܪܝ: ܐܝܼܬܼ ܠܲܢ ܐܲܒ݂ܵܐ ܣܵܒ݂ܵܐ: ܘܲܒ݂ܪܵܐ ܒܲܪ ܣܲܝܒܿܘܼܬܼܵܐ ܙܥܘܿܪܵܐ: ܘܐܲܚܘܼܗܝ ܡܝܼܬܼ: ܘܗܘܼ ܒܲܠܚܘܿܕ݂ܵܘܗܝ ܐܸܫܬܿܚܲܪ ܠܐܸܡܹܗ: ܘܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܪܵܚܸܡ ܠܹܗ.

Et nos respondimus domino meo: "Est nobis pater senex et puer parvulus, qui in senectute illius natus est, cuius uterinus frater mortuus est; et ipse solus superest a matre sua, pater vero tenere diligit eum"”.

Եւ մեք ասեմք տեառն. Կայ մեր հայր ծերացեալ, եւ մանուկ մի կրտսեր, որդի ծերութեան նորա, եւ եղբայր նորա մեռաւ, եւ նա միայն մնաց մօր իւրոյ, եւ հայրն սիրէ զնա:

და გარქუთ უფალსა ჩუენისა, ვითარმედ გჳვის ჩუენ მამაჲ მოხუცებული და ძე სიბერისა მისისა. ძმაჲ მისი მოკუდა და იგი მარტო დაშთა დედასა მისსა და მამამან მისმან შეიყუარა იგი. 20 20

20 And we said unto my lord, We have a father, an old man, and a child of his old age, a little one; and his brother is dead, and he alone is left of his mother, and his father loveth him.

כא. וַתֹּאמֶר אֶל עֲבָדֶיךָ הוֹרִדֻהוּ אֵלָי וְאָשִׂימָה עֵינִי עָלָיו:

εἶπας δὲ τοῖς παισίν σου καταγάγετε αὐτὸν πρός με καὶ ἐπιμελοῦμαι αὐτοῦ

21 ܘܐܸܡܲܪ݂ܬ ܠܥܲܒ݂ܕܲܝܟ: ܐܲܚܬܼܘܗܝ ܠܘܵܬܼܝ ܘܐܹܣܝܼܡ ܥܲܝܢܝ ܥܠܵܘܗܝ.

Dixistique servis tuis: "Adducite eum ad me, et ponam oculos meos super illum".

Եւ ասացեր ցծառայս քո. Իջուցէք զնա առ իս եւ խնամարկեցից նմա:

ხოლო შენ არქუ მონათა შენთა: მოიყუანეთ იგი ჩემდა და მე ვიღუაწო იგი. 21 21

21 And thou saidst unto thy servants, Bring him down unto me, that I may set mine eyes upon him.

כב. וַנֹּאמֶר אֶל אֲדֹנִי לֹא יוּכַל הַנַּעַר לַעֲזֹב אֶת אָבִיו וְעָזַב אֶת אָבִיו וָמֵת:

καὶ εἴπαμεν τῷ κυρίῳ οὐ δυνήσεται τὸ παιδίον καταλιπεῖν τὸν πατέρα ἐὰν δὲ καταλίπῃ τὸν πατέρα ἀποθανεῖται

22 ܘܐܸܡܲܪ݂ܢ ܡܵܪܲܢ: ܠܵܐ ܡܸܫܟܲܚ ܛܲܠܝܵܐ ܠܡܸܫܒܲܩ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܐܸܢ ܫܵܒܹܩ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܡܵܐܹܬܼ.

Suggessimus domino meo: "Non potest puer relinquere patrem suum; si enim illum dimiserit, morietur".

Եւ ասացաք ցտէր. Ոչ կարէ մանուկն թողուլ զհայր իւր. ապա թէ թողուցու զհայրն իւր` մեռանի:

ხოლო ჩუენ გარქუთ შენ, უფალსა ჩუენსა, ვერ ჴელ-გეწიფების ყრმასა მას დატევებად მამისა, უკუეთუ დაუტეოს მამაჲ, მოკუდეს იგი. 22 22

22 And we said unto my lord, The lad cannot leave his father: for if he should leave his father, his father would die.

כג. וַתֹּאמֶר אֶל עֲבָדֶיךָ אִם לֹא יֵרֵד אֲחִיכֶם הַקָּטֹן אִתְּכֶם לֹא תֹסִפוּן לִרְאוֹת פָּנָי:

σὺ δὲ εἶπας τοῖς παισίν σου ἐὰν μὴ καταβῇ ὁ ἀδελφὸς ὑμῶν ὁ νεώτερος μεθ᾽ ὑμῶν οὐ προσθήσεσθε ἔτι ἰδεῖν τὸ πρόσωπόν μου

23 ܘܐܸܡܲܪ݂ܬ ܠܥܲܒ݂ܕܲܝܟ: ܕܐܸܢ ܠܵܐ ܢܵܚܹܬܼ ܐܲܚܘܼܟ݂ܘܿܢ ܙܥܘܿܪܵܐ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ: ܠܵܐ ܬܵܘܣܦܘܼܢ ܠܡܸܚܙܵܐ ܐܲܦܲܝ.

Et dixisti servis tuis: "Nisi venerit frater vester minimus vobiscum, non videbitis amplius faciem meam".

Եւ դու ասացեր ցծառայս քո. Եթէ ոչ իջանիցէ եղբայրն ձեր կրտսեր ընդ ձեզ, մի՛ յաւելուցուք տեսանել զերեսս իմ:

ხოლო შენ არქუ მონათა შენთა: უკუეთუ არა მოვიდეს ძმაჲ თქუენი უმრწემესი თქუენ თანა, არ-ღა-რა შესძინოთ ხილვად პირისა ჩემისა. 23 23

23 And thou saidst unto thy servants, Except your youngest brother come down with you, ye shall see my face no more.

כד. וַיְהִי כִּי עָלִינוּ אֶל עַבְדְּךָ אָבִי וַנַּגֶּד לוֹ אֵת דִּבְרֵי אֲדֹנִי:

ἐγένετο δὲ ἡνίκα ἀνέβημεν πρὸς τὸν παῖδά σου πατέρα δὲ ἡμῶν ἀπηγγείλαμεν αὐτῷ τὰ ῥήματα τοῦ κυρίου

24 ܘܟܲܕ݂ ܣܠܸܩܲܢ ܠܘܵܬܼ ܥܲܒ݂ܕܵܟ݂ ܐܲܒ݂ܘܼܢ: ܘܚܵܘܝܼܢܵܝܗܝ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܘܗܝ ܕܡܵܪܝ.

Cum ergo ascendissemus ad famulum tuum patrem nostrum, narravimus ei omnia, quae locutus est dominus meus,

Եւ եղեւ իբրեւ ելաք մեք առ ծառայ քո հայր մեր, պատմեցաք նմա զբանս տեառն մերոյ:

და იყო, ვითარცა აღვედით მონისა შენისა, მამისა ჩუენისა, უთხართ მას სიტყუაჲ უფლისაჲ ჩუენისა. 24 24

24 And it came to pass when we came up unto thy servant my father, we told him the words of my lord.

כה. וַיֹּאמֶר אָבִינוּ שֻׁבוּ שִׁבְרוּ לָנוּ מְעַט אֹכֶל:

εἶπεν δὲ ἡμῖν ὁ πατὴρ ἡμῶν βαδίσατε πάλιν ἀγοράσατε ἡμῖν μικρὰ βρώματα

25 ܐܸܡܲܪ ܠܲܢ ܥܲܒ݂ܕܵܟ݂ ܐܲܒ݂ܘܼܢ: ܗܦܘܿܟ݂ܘ ܡܘܼܪܘ ܠܲܢ ܩܲܠܝܼܠ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ.

et dixit pater noster: "Revertimini et emite nobis parum tritici".

Եւ ասէ հայրն մեր. Երթայք դարձեալ գնեցէք մեզ սակաւ մի կերակուր:

და მრქუა ჩუენ მონამან შენმან, მამამან ჩუენმან: წარვედით, და მიყიდეთ ჩუენ კუალად მცირედ საზრდელი. 25 25

25 And our father said, Go again, and buy us a little food.

כו. וַנֹּאמֶר לֹא נוּכַל לָרֶדֶת אִם יֵשׁ אָחִינוּ הַקָּטֹן אִתָּנוּ וְיָרַדְנוּ כִּי לֹא נוּכַל לִרְאוֹת פְּנֵי הָאִישׁ וְאָחִינוּ הַקָּטֹן אֵינֶנּוּ אִתָּנוּ:

ἡμεῖς δὲ εἴπαμεν οὐ δυνησόμεθα καταβῆναι ἀλλ᾽ εἰ μὲν ὁ ἀδελφὸς ἡμῶν ὁ νεώτερος καταβαίνει μεθ᾽ ἡμῶν καταβησόμεθα οὐ γὰρ δυνησόμεθα ἰδεῖν τὸ πρόσωπον τοῦ ἀνθρώπου τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ νεωτέρου μὴ ὄντος μεθ᾽ ἡμῶν

26 ܘܐܸܡܲܪ݂ܢ ܠܐܲܒ݂ܘܼܢ: ܠܵܐ ܡܸܫܟܿܚܝܼܢܲܢ ܠܡܸܚܲܬܼ: ܐܸܢ ܢܵܚܹܬܼ ܐܲܚܘܿܢ ܙܥܘܿܪܵܐ ܥܲܡܲܢ: ܢܵܚܬܿܝܼܢܲܢ: ܡܸܛܠ ܕܠܵܐ ܡܸܫܟܿܚܝܼܢܲܢ ܠܡܸܚܙܵܐ ܐܲܦܵܘܗܝ ܕܓܲܒ݂ܪܵܐ: ܟܲܕ݂ ܐܲܚܘܿܢ ܙܥܘܿܪܵܐ ܠܵܐ ܗ̄ܘܵܐ ܥܲܡܲܢ.

Cui diximus: "Ire non possumus. Si frater noster minimus descenderit nobiscum, proficiscemur simul; alioquin, illo absente, non poterimus videre faciem viri".

Եւ մեք ասացաք թէ Ոչ կարեմք իջանել անդր, եթէ ոչ եղբայրդ մեր կրտսեր իջանիցէ ընդ մեզ, եւ ապա իջանիցեմք. զի ոչ կարեմք տեսանել զերեսս առնն, եթէ եղբայրդ մեր կրտսեր ընդ մեզ ոչ իցէ:

ხოლო ჩუენ ვარქუთ: ვერ, ჴელ-გუეწიფების შთასლვად, არა თუ ძმაჲ ჩუენი უმრწემესი შთამოვიდეს ჩუენ თანა, რამეთუ ვერ ჴელ-გუეწიფების ხილვად პირისა კაცისა მის, უკუეთუ ძმაჲ ჩუენი უმრწემესი არა იყოს ჩუენ თანა. 26 26

26 And we said, We cannot go down: if our youngest brother be with us, then will we go down: for we may not see the man's face, except our youngest brother be with us.

כז. וַיֹּאמֶר עַבְדְּךָ אָבִי אֵלֵינוּ אַתֶּם יְדַעְתֶּם כִּי שְׁנַיִם יָלְדָה לִּי אִשְׁתִּי:

εἶπεν δὲ ὁ παῖς σου ὁ πατὴρ ἡμῶν πρὸς ἡμᾶς ὑμεῖς γινώσκετε ὅτι δύο ἔτεκέν μοι ἡ γυνή

27 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܲܢ ܥܲܒ݂ܕܵܟ݂ ܐܲܒ݂ܘܼܢ: ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܝܲܕ݂ܥܝܼܢ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܕܲܬܼܪܹܝܢ ܝܸܠܕܲܬܼ ܠܝܼ ܐܲܢ̄ܬܲܬܼܝ.

Ad quae servus tuus pater meus respondit: "Vos scitis quod duos genuerit mihi uxor mea.

Եւ ասէ ցմեզ ծառայ քո հայր մեր. Դուք իսկ գիտէք զի երկուս ծնաւ ինձ կին իմ:

ხოლო მრქუა ჩუენ მამამან ჩუენმან, მონამან შენმან, ჩუენდა მომართ: თქუენ უწყით, რამეთუ ორნი შუნა იგინი ცოლმან ჩემმან. 27 27

27 And thy servant my father said unto us, Ye know that my wife bare me two sons:

כח. וַיֵּצֵא הָאֶחָד מֵאִתִּי וָאֹמַר אַךְ טָרֹף טֹרָף וְלֹא רְאִיתִיו עַד הֵנָּה:

καὶ ἐξῆλθεν ὁ εἷς ἀπ᾽ ἐμοῦ καὶ εἴπατε ὅτι θηριόβρωτος γέγονεν καὶ οὐκ εἶδον αὐτὸν ἔτι καὶ νῦν

28 ܘܲܢܦܲܩ ܚܲܕ݂ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܼܝ: ܘܐܹܡܪܹܬ ܕܡܸܩܛܲܠ ܩܛܝܼܠ: ܘܠܵܐ ܚܙܲܝܬܹܗ ܥܕܲܡܵܐ ܠܗܵܫܵܐ.

Egressus est unus a me, et dixi: Bestia devoravit eum! Et hucusque non comparet.

Մին ել յինէն եւ ասացէք թէ գազանակուր եղեւ, եւ ոչ եւս տեսանեմ զնա մինչեւ ցայժմ:

და ერთი იგი წარწყმდა, განვიდა ჩემგან და სთქუთ: მჴეცმან შეჭამა იგი და არ-ღა-რა ვიხილე. 28 28

28 And the one went out from me, and I said, Surely he is torn in pieces; and I saw him not since:

כט. וּלְקַחְתֶּם גַּם אֶת זֶה מֵעִם פָּנַי וְקָרָהוּ אָסוֹן וְהוֹרַדְתֶּם אֶת שֵׂיבָתִי בְּרָעָה שְׁאֹלָה:

ἐὰν οὖν λάβητε καὶ τοῦτον ἐκ προσώπου μου καὶ συμβῇ αὐτῷ μαλακία ἐν τῇ ὁδῷ καὶ κατάξετέ μου τὸ γῆρας μετὰ λύπης εἰς ᾅδου

29 ܘܕܲܒ݂ܪܝܼܢ ܐܢ̄ܬܿܘܿܢ ܐܵܦ ܠܗܵܢܵܐ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܼܝ: ܘܐܵܪܲܥ ܠܹܗ ܣܲܩܘܼܒ݂ܠܵܐ: ܘܡܲܚܬܼܝܼܢ ܐܢ̄ܬܿܘܿܢ ܣܲܝܒܿܘܼܬܼܝ ܒܒ݂ܝܼܫܬܵܐ ܠܲܫܝܘܿܠ.

Si tuleritis et istum a facie mea, et aliquid ei in via contigerit, deducetis canos meos cum maerore ad inferos".

Արդ եթէ զսա եւս առնուցուք յերեսաց իմոց, եւ պատահիցէ սմա հիւանդութիւն ի ճանապարհի``, իջուցանէք զծերութիւնս իմ տրտմութեամբ հանդերձ ի դժոխս:

აწ უკუე ესე-ღა თუ წარიყუანოთ პირისაგან ჩემისა და შეხუდეს მაგას სნეულებაჲ გზასა ზედა, შთაავლინოთ სიბერე ჩემი მწუხარებით ჯოჯოხეთა. 29 29

29 And if ye take this also from me, and mischief befall him, ye shall bring down my gray hairs with sorrow to the grave.

ל. וְעַתָּה כְּבֹאִי אֶל עַבְדְּךָ אָבִי וְהַנַּעַר אֵינֶנּוּ אִתָּנוּ וְנַפְשׁוֹ קְשׁוּרָה בְנַפְשׁוֹ:

νῦν οὖν ἐὰν εἰσπορεύωμαι πρὸς τὸν παῖδά σου πατέρα δὲ ἡμῶν καὶ τὸ παιδάριον μὴ ᾖ μεθ᾽ ἡμῶν ἡ δὲ ψυχὴ αὐτοῦ ἐκκρέμαται ἐκ τῆς τούτου ψυχῆς

30 ܘܗܵܫܵܐ ܡܵܐ ܕܐܸܙܲܠܢ ܠܘܵܬܼ ܥܲܒ݂ܕܵܟ݂ ܐܲܒ݂ܘܼܢ ܘܛܲܠܝܵܐ ܠܵܐ ܗ̄ܘܵܐ ܥܲܡܲܢ: ܘܢܲܦ̮ܫܹܗ ܚܲܒܿܝܼܒ݂ܵܐ ܠܹܗ ܐܲܝܟ ܢܲܦ̮ܫܹܗ.

Igitur, si intravero ad servum tuum patrem meum, et puer defuerit cum anima illius ex huius anima pendeat

Եւ արդ եթէ երթայցեմք առ ծառայ քո հայր մեր, եւ պատանեակս չիցէ ընդ մեզ, եւ նորա ոգին կախեալ կայ զդորա ոգւոյդ:

აწ უკუეთუ შევიდე მონისა შენისა, მამისა ჩუენისა, და ყრმაჲ ეგე არა იყოს ჩუენ თანა, რამეთუ სულნი მისნი გამოაბენ სულთა მაგისთა. 30 30

30 Now therefore when I come to thy servant my father, and the lad be not with us; seeing that his life is bound up in the lad's life;

לא. וְהָיָה כִּרְאוֹתוֹ כִּי אֵין הַנַּעַר וָמֵת וְהוֹרִידוּ עֲבָדֶיךָ אֶת שֵׂיבַת עַבְדְּךָ אָבִינוּ בְּיָגוֹן שְׁאֹלָה:

καὶ ἔσται ἐν τῷ ἰδεῖν αὐτὸν μὴ ὂν τὸ παιδάριον μεθ᾽ ἡμῶν τελευτήσει καὶ κατάξουσιν οἱ παῖδές σου τὸ γῆρας τοῦ παιδός σου πατρὸς δὲ ἡμῶν μετ᾽ ὀδύνης εἰς ᾅδου

31 ܘܡܵܐ ܕܚܵܙܹܐ ܕܠܲܝܬ ܛܲܠܝܵܐ ܥܲܡܲܢ: ܡܵܐܹܬܼ: ܘܡܲܚܬܼܝܼܢ ܥܲܒܕܲܝܟ ܣܲܝܒܿܘܼܬܹܗ ܕܥܲܒ݂ܕܵܟ݂ ܐܲܒ݂ܘܼܢ ܒܕ݂ܵܘܘܿܢܵܐ ܠܲܫܝܘܿܠ.

videritque eum non esse nobiscum, morietur; et deducent famuli tui canos eius cum dolore ad inferos.

Եւ լինիցի իբրեւ ոչ տեսանիցէ ընդ մեզ զմանուկդ, վախճանիցի. եւ իջուցանիցեն ծառայք քո զծերութիւն ծառայի քո հօր մերոյ չարչարանօք հանդերձ ի դժոխս:

და იყოს, რაჟამს იხილოს, ვითარმედ ყრმაჲ ეგე არა არს ჩუენ თანა, აღესრულოს და შთავიდეს სიბერე მამისა ჩუენისა მწუხარებით ჯოჯოხეთა. 31 31

31 It shall come to pass, when he seeth that the lad is not with us, that he will die: and thy servants shall bring down the gray hairs of thy servant our father with sorrow to the grave.

לב. כִּי עַבְדְּךָ עָרַב אֶת הַנַּעַר מֵעִם אָבִי לֵאמֹר אִם לֹא אֲבִיאֶנּוּ אֵלֶיךָ וְחָטָאתִי לְאָבִי כָּל הַיָּמִים:

ὁ γὰρ παῖς σου ἐκδέδεκται τὸ παιδίον παρὰ τοῦ πατρὸς λέγων ἐὰν μὴ ἀγάγω αὐτὸν πρὸς σὲ καὶ στήσω αὐτὸν ἐναντίον σου ἡμαρτηκὼς ἔσομαι πρὸς τὸν πατέρα πάσας τὰς ἡμέρας

32 ܡܸܛܠ ܕܥܲܒ݂ܕܵܟ݂ ܥܪܲܒ݂ ܒܛܲܠܝܵܐ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܢ: ܘܐܸܡܪܹܬܼ ܕܐܸܢ ܠܵܐ ܐܲܝܬܿܝܼܘܗܝ ܠܵܟ: ܐܸܚܛܸܐ ܠܐܲܒ݂ܝ ܟܠܗܘܿܢ ܝܵܘܡܵܬܼܵܐ.

Servus tuus pro puero patri meo spopondit: Nisi reduxero eum, peccati reus ero in patrem meum omni tempore.

Զի ծառայի քո առեալ է յերաշխի զմանուկդ ի հօրէ իւրմէ. ասեմ. Եթէ ոչ ածից զդա առ քեզ եւ կացուցից առաջի քո``, յանցաւոր եղէց առ հայր իմ զամենայն աւուրս:

რამეთუ მონასა შენსა თავს-მიდებიეს ყრმაჲ ეგე მამისაგან და ვარქუ: უკუეთუ არა მოვიყუანო შენ წინაშე და დავადგინო, შეცოდებულ ვიყო მე მამისა ყოველთა დღეთა. 32 32

32 For thy servant became surety for the lad unto my father, saying, If I bring him not unto thee, then I shall bear the blame to my father for ever.

לג. וְעַתָּה יֵשֶׁב נָא עַבְדְּךָ תַּחַת הַנַּעַר עֶבֶד לַאדֹנִי וְהַנַּעַר יַעַל עִם אֶחָיו:

νῦν οὖν παραμενῶ σοι παῖς ἀντὶ τοῦ παιδίου οἰκέτης τοῦ κυρίου τὸ δὲ παιδίον ἀναβήτω μετὰ τῶν ἀδελφῶν

33 ܘܗܵܫܵܐ ܢܦܘܼܫ ܥܲܒ݂ܕܵܟ݂ ܚܠܵܦ ܛܲܠܝܵܐ: ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܠܡܵܪܝ: ܘܛܲܠܝܵܐ ܢܸܣܲܩ ܥܲܡ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ.

Manebo itaque servus tuus pro puero in ministerio domini mei, et puer ascendat cum fratribus suis.

Եւ արդ կացից ես ծառայ քո փոխանակ մանկանդ ստրուկ տեառն իմոյ, եւ պատանեակդ ելցէ ընդ եղբարս իւր:

აწ უკუე ვდგე მე მონად შენდა ყრმისა მაგის წილ, ხოლო ყრმაჲ ეგე აღვიდეს ძმათა თანა მამისა თჳსისა. 33 33

33 Now therefore, I pray thee, let thy servant abide instead of the lad a bondman to my lord; and let the lad go up with his brethren.

לד. כִּי אֵיךְ אֶעֱלֶה אֶל אָבִי וְהַנַּעַר אֵינֶנּוּ אִתִּי פֶּן אֶרְאֶה בָרָע אֲשֶׁר יִמְצָא אֶת אָבִי:

πῶς γὰρ ἀναβήσομαι πρὸς τὸν πατέρα τοῦ παιδίου μὴ ὄντος μεθ᾽ ἡμῶν ἵνα μὴ ἴδω τὰ κακά ἃ εὑρήσει τὸν πατέρα μου

34 ܡܸܛܠ ܕܐܲܝܟܲܢܵܐ ܐܸܣܲܩ ܠܘܵܬܼ ܐܲܒ݂ܝ: ܘܛܲܠܝܵܐ ܠܵܐ ܗ̄ܘܵܐ ܥܲܡܝ: ܕܲܠܡܵܐ ܐܸܚܙܸܐ ܒܒ݂ܝܼܫܬܵܐ ܕܬܸܓܼܕܲܫ ܠܐܲܒ݂ܝ.

Non enim possum redire ad patrem meum, absente puero, ne calamitatis, quae oppressura est patrem meum, testis assistam”.

քանզի զիա՞րդ ելանիցեմ առ հայրն իմ, եթէ պատանեակդ չիցէ ընդ մեզ. զի մի՛ տեսից զչարիսն որ գտանիցեն զհայրն իմ:

ვითარმე უკუე აღვიდე მამისა, არა თუ იყოს ძმაჲ ჩუენი უმრწემესი ჩუენ თანა, რათა არა ვიხილო ძჳრი, რომელი პოოს მამამან ჩემმან? 34 34

34 For how shall I go up to my father, and the lad be not with me? lest peradventure I see the evil that shall come on my father.

מה

ΜΕʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܡܗ

Cap. 45

ԳԼ. ԽԵ

თავი ორმოცდამეხუთე

א. וְלֹא יָכֹל יוֹסֵף לְהִתְאַפֵּק לְכֹל הַנִּצָּבִים עָלָיו וַיִּקְרָא הוֹצִיאוּ כָל אִישׁ מֵעָלָי וְלֹא עָמַד אִישׁ אִתּוֹ בְּהִתְוַדַּע יוֹסֵף אֶל אֶחָיו:

καὶ οὐκ ἠδύνατο Ιωσηφ ἀνέχεσθαι πάντων τῶν παρεστηκότων αὐτῷ ἀλλ᾽ εἶπεν ἐξαποστείλατε πάντας ἀπ᾽ ἐμοῦ καὶ οὐ παρειστήκει οὐδεὶς ἔτι τῷ Ιωσηφ ἡνίκα ἀνεγνωρίζετο τοῖς ἀδελφοῖς αὐτοῦ

1 ܘܠܵܐ ܐܸܫܟܲܚ ܝܵܘܣܸܦ ܠܲܡܚܲܡܣܵܢܘܼ ܡ̣ܢ ܟܠ ܕܩܵܝܡܝܼܢ ܗ̄ܘܵܘ ܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܦܸܩܘ ܠܟ݂ܠܢܵܫ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܼܝ: ܘܠܵܐ ܩܵܘܝܼ ܐ̄ܢܵܫ ܠܘܵܬܹܗ ܟܲܕ݂ ܐܸܬܼܓܿܠܝܼ ܝܵܘܣܸܦ ܠܐܲܚܵܘ̈ܗܝ.

Non se poterat ultra cohibere Ioseph omnibus coram astantibus, unde clamavit: “Egredimini, cuncti, foras!”. Et nemo aderat cum eo, quando manifestavit se fratribus suis.

Եւ ոչ կարաց Յովսէփ ժոյժ ունել առաջի ամենեցուն որ շուրջ զնովաւն կային, այլ ասէ``. Հանէք զամենեսին արտաքս յինէն: Եւ չկայր եւս ոք անդ առ նմա, յորժամ ետ ծանօթս եղբարցն իւրոց:

და ვერ-ღა-რა ეძლო იოსებს დათმენად ყოველთა წინაშე მდგომარეთა მისთა და თქუა: განავლინეთ ყოველი კაცი ჩემგან და არა ვინ დადგა წინაშე იოსებისა, არცა ერთი. ღა რაჟამს გამოეცხადებოდა იოსებ ძმათა თჳსთა. 1 1

1 Then Joseph could not refrain himself before all them that stood by him; and he cried, Cause every man to go out from me. And there stood no man with him, while Joseph made himself known unto his brethren.

ב. וַיִּתֵּן אֶת קֹלוֹ בִּבְכִי וַיִּשְׁמְעוּ מִצְרַיִם וַיִּשְׁמַע בֵּית פַּרְעֹה:

καὶ ἀφῆκεν φωνὴν μετὰ κλαυθμοῦ ἤκουσαν δὲ πάντες οἱ Αἰγύπτιοι καὶ ἀκουστὸν ἐγένετο εἰς τὸν οἶκον Φαραω

2 ܘܐܲܪܝܼܡ ܩܵܠܹܗ ܒܲܒ݂ܟ݂ܵܬܼܵܐ: ܘܲܫܡܲܥܘ ܡܸܨܪܵܝܹܐ: ܘܐܸܫܬܿܡܲܥ ܒܹܝܬܼ ܦܸܪܥܘܿܢ.

Elevavitque vocem cum fletu, quam audierunt Aegyptii omnisque domus pharaonis.

Եւ ձայն բարձեալ լալով հանդերձ` մինչ լուան Եգիպտացիքն, եւ ազդ եղեւ ի տուն փարաւոնի:

აღიმაღლა ჴმაჲ ტირილით და ესმა ჴმაჲ ყოველთა მეგჳპტელთა და მიესმა სახლსა ფარაოჲსსა. 2 2

2 And he wept aloud: and the Egyptians and the house of Pharaoh heard.

ג. וַיֹּאמֶר יוֹסֵף אֶל אֶחָיו אֲנִי יוֹסֵף הַעוֹד אָבִי חָי וְלֹא יָכְלוּ אֶחָיו לַעֲנוֹת אֹתוֹ כִּי נִבְהֲלוּ מִפָּנָיו:

εἶπεν δὲ Ιωσηφ πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ ἐγώ εἰμι Ιωσηφ ἔτι ὁ πατήρ μου ζῇ καὶ οὐκ ἐδύναντο οἱ ἀδελφοὶ ἀποκριθῆναι αὐτῷ ἐταράχθησαν γάρ

3 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܠܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܐܸܢܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܝܵܘܣܸܦ ܐܲܚܘܼܟ݂ܘܿܢ: ܥܕܲܟܹܿܝܠ ܐܲܒ݂ܝ ܚܲܝ ܗ̄ܘܼ: ܘܠܵܐ ܐܸܫܟܲܚܘ ܐܲܚܵܘܗܝ ܠܡܸܬܲܠ ܠܹܗ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܲܕ݂ܚܸܠܘ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ.

Et dixit Ioseph fratribus suis: “Ego sum Ioseph! Adhuc pater meus vivit?”. Nec poterant respondere fratres nimio terrore perterriti.

Ասէ Յովսէփ ցեղբարսն իւր. Ես եմ Յովսէփ. արդարեւ տակաւին կենդանի՞ իցէ հայր իմ: Եւ ոչ կարէին եղբարքն նորա տալ նմա պատասխանի, զի խռովեցան յերեսաց նորա:

და ჰრქუა იოსებ ძმათა თჳსთა: მე ვარ იოსებ, ცოცხალღა არსა მამაჲ ჩემი? და ვერ მიუგეს ძმათა მისთა სიტყუაჲ, რამეთუ შეეშინა და შეძრწუნდეს ფრიად. 3 3

3 And Joseph said unto his brethren, I am Joseph; doth my father yet live? And his brethren could not answer him; for they were troubled at his presence.

ד. וַיֹּאמֶר יוֹסֵף אֶל אֶחָיו גְּשׁוּ נָא אֵלַי וַיִּגָּשׁוּ וַיֹּאמֶר אֲנִי יוֹסֵף אֲחִיכֶם אֲשֶׁר מְכַרְתֶּם אֹתִי מִצְרָיְמָה:

εἶπεν δὲ Ιωσηφ πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ ἐγγίσατε πρός με καὶ ἤγγισαν καὶ εἶπεν ἐγώ εἰμι Ιωσηφ ὁ ἀδελφὸς ὑμῶν ὃν ἀπέδοσθε εἰς Αἴγυπτον

4 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܠܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܩܪܘܿܒ݂ܘ ܠܘܵܬܼܝ: ܘܲܩܪܸܒ݂ܘ ܠܘܵܬܹܗ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܐܸܢܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܝܵܘܣܸܦ ܐܲܚܘܼܟ݂ܘܿܢ: ܕܙܲܒܸܿܢܬܿܘܼܢܵܢܝ ܠܡܸܨܪܵܝܹܐ.

Ad quos ille clementer: “Accedite, inquit, ad me”. Et cum accessissent prope: “Ego sum, ait, Ioseph frater vester, quem vendidistis in Aegyptum.

Ասէ Յովսէփ ցեղբարսն. Մօտ եկայք առ իս: Եւ չոգան մօտ: Եւ ասէ. Ես եմ Յովսէփ եղբայրն ձեր, զոր դուք վաճառեցէք յԵգիպտոս:

ჰრქუა იოსებ ძმათა მისთა: მომეახლენით მე! ხოლო იგინი მიეახლნეს და ჰრქუა: მე ვარ იოსებ, ძმაჲ თქუენი, რომელი მიმყიდეთ ეგჳპტედ. 4 4

4 And Joseph said unto his brethren, Come near to me, I pray you. And they came near. And he said, I am Joseph your brother, whom ye sold into Egypt.

ה. וְעַתָּה אַל תֵּעָצְבוּ וְאַל יִחַר בְּעֵינֵיכֶם כִּי מְכַרְתֶּם אֹתִי הֵנָּה כִּי לְמִחְיָה שְׁלָחַנִי אֱלֹהִים לִפְנֵיכֶם:

νῦν οὖν μὴ λυπεῖσθε μηδὲ σκληρὸν ὑμῖν φανήτω ὅτι ἀπέδοσθέ με ὧδε εἰς γὰρ ζωὴν ἀπέστειλέν με ὁ θεὸς ἔμπροσθεν ὑμῶν

5 ܘܗܵܫܵܐ ܠܵܐ ܬܸܟ݂ܪܸܐ ܠܟ݂ܘܿܢ: ܘܠܵܐ ܢܸܬܼܒܿܐܸܫ ܒܥܲܝܢܲܝܟܿܘܿܢ ܕܙܲܒܸܿܢܬܿܘܼܢܵܢܝ ܠܗܲܪܟܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܲܠܬܼܘܼܪܣܵܝܵܐ ܗ̄ܘܼ ܫܲܕܪܲܢܝ ܐܲܠܵܗܵܐ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟܿܘܿܢ.

Nolite contristari, neque vobis durum esse videatur quod vendidistis me in his regionibus. Pro salute enim vestra misit me Deus ante vos in Aegyptum.

Բայց մի՛ ինչ տրտմիք, եւ մի՛ խիստ թուեսցի ձեզ զի վաճառեցէք զիս այսր. քանզի ի փրկութիւն առաքեաց զիս Աստուած առաջի ձեր:

ხოლო აწ ნუ სწუხთ, ნუცა ფიცხელ-გიჩნ თქუენ, რამეთუ მომყიდეთ მე აქა, რამეთუ ცხორებისა თქუენისათჳს მომავლინა მე ღმერთმან წინაშე თქუენსა. 5 5

5 Now therefore be not grieved, nor angry with yourselves, that ye sold me hither: for God did send me before you to preserve life.

ו. כִּי זֶה שְׁנָתַיִם הָרָעָב בְּקֶרֶב הָאָרֶץ וְעוֹד חָמֵשׁ שָׁנִים אֲשֶׁר אֵין חָרִישׁ וְקָצִיר:

τοῦτο γὰρ δεύτερον ἔτος λιμὸς ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἔτι λοιπὰ πέντε ἔτη ἐν οἷς οὐκ ἔσται ἀροτρίασις οὐδὲ ἄμητος

6 ܡܸܛܠ ܕܗܵܐ ܬܲܪܬܹܿܝܢ ܫܢ̈ܝܼܢ ܟܲܦܢܵܐ ܒܓ݂ܵܘܵܗ ܕܐܲܪܥܵܐ: ܘܬܼܘܼܒ݂ ܚܲܡܸܫ ܫܢܝܼܢ ܕܠܲܝܬܿ ܕܙܵܪܲܥ ܘܲܕ݂ܚܵܨܸܕ݂.

Biennium est enim quod coepit fames esse in terra, et adhuc quinque anni restant, quibus nec arari poterit nec meti.

Զի այս երկրորդ ամ է սովոյս ի վերայ երկրի, եւ այլ եւս հինգ ամ` յորս ոչ լինիցի վար, եւ ոչ հունձ:

რამეთუ ესე მეორე-ღა წელი არს სიყმილი ქუეყანასა ზედა და მერმე ხუთნი-ღა წელნი ყოფად არიან, რომელსა არა იყოს ჴნვა, არაც ლეწვა. 6 6

6 For these two years hath the famine been in the land: and yet there are five years, in the which there shall neither be earing nor harvest.

ז. וַיִּשְׁלָחֵנִי אֱלֹהִים לִפְנֵיכֶם לָשׂוּם לָכֶם שְׁאֵרִית בָּאָרֶץ וּלְהַחֲיוֹת לָכֶם לִפְלֵיטָה גְּדֹלָה:

ἀπέστειλεν γάρ με ὁ θεὸς ἔμπροσθεν ὑμῶν ὑπολείπεσθαι ὑμῶν κατάλειμμα ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἐκθρέψαι ὑμῶν κατάλειψιν μεγάλην

7 ܘܫܲܕܿܪܲܢܝ ܐܲܠܵܗܵܐ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟܿܘܿܢ: ܠܲܡܣܵܡ ܠܟ݂ܘܿܢ ܫܲܪܟܵܢܵܐ: ܘܲܠܡܲܚܵܝܘܼ ܠܟ݂ܘܿܢ ܡܫܵܘܙܒ݂ܵܘܼܬܼܵܐ ܪܲܒܬܼܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ.

Praemisitque me Deus, ut reservemini super terram, et servetur vita vestra in salvationem magnam.

Եւ զիս առաքեաց Աստուած առաջի ձեր առ ի թողլոյ ձեզ զաւակ յերկրի, եւ կերակրել զձեր`` մնացորդս մեծամեծս:

და მომავლინა მე ღმერთმან თქუენსა წინა, რათა დაშთეს ნეშტი თქუენი ქუეყანასა ზედა გამოზრდად თქუენდა ნეშტად დიდად. 7 7

7 And God sent me before you to preserve you a posterity in the earth, and to save your lives by a great deliverance.

ח. וְעַתָּה לֹא אַתֶּם שְׁלַחְתֶּם אֹתִי הֵנָּה כִּי הָאֱלֹהִים וַיְשִׂימֵנִי לְאָב לְפַרְעֹה וּלְאָדוֹן לְכָל בֵּיתוֹ וּמשֵׁל בְּכָל אֶרֶץ מִצְרָיִם:

νῦν οὖν οὐχ ὑμεῖς με ἀπεστάλκατε ὧδε ἀλλ᾽ ἢ ὁ θεός καὶ ἐποίησέν με ὡς πατέρα Φαραω καὶ κύριον παντὸς τοῦ οἴκου αὐτοῦ καὶ ἄρχοντα πάσης γῆς Αἰγύπτου

8 ܘܗܵܫܵܐ ܠܵܐ ܗ̄ܘܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܫܲܕܲܪܬܿܘܼܢܵܢܝ ܠܗܲܪܟܵܐ: ܐܸܠܵܐ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܘܥܲܒ݂ܕܲܢܝ ܐܲܒ݂ܵܐ ܠܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܡܵܪܵܐ ܥܲܠ ܟܠܹܗ ܒܲܝܬܹܿܗ: ܘܫܲܠܝܼܛܵܐ ܒܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ.

Non vestro consilio, sed Dei voluntate huc missus sum, qui fecit me quasi patrem pharaonis et dominum universae domus eius ac principem in omni terra Aegypti.

Եւ արդ ոչ եթէ դուք առաքեցէք զիս այսր, այլ Աստուած. եւ արար զիս հայր փարաւոնի եւ տէր ամենայն տան նորա, եւ իշխան ամենայն երկրիս Եգիպտացւոց:

ხოლო აწ არა თქუენ მომავლინეთ მე აქა, არამედ ღმერთმან და მყო მე, ვითარცა მამაჲ ფარაოსი, უფალ ყოველსა ზედა სახლსა მისსა და მთავარ ყოველსა ქუეყანასა ეგჳპტისასა. 8 8

8 So now it was not you that sent me hither, but God: and he hath made me a father to Pharaoh, and lord of all his house, and a ruler throughout all the land of Egypt.

ט. מַהֲרוּ וַעֲלוּ אֶל אָבִי וַאֲמַרְתֶּם אֵלָיו כֹּה אָמַר בִּנְךָ יוֹסֵף שָׂמַנִי אֱלֹהִים לְאָדוֹן לְכָל מִצְרָיִם רְדָה אֵלַי אַל תַּעֲמֹד:

σπεύσαντες οὖν ἀνάβητε πρὸς τὸν πατέρα μου καὶ εἴπατε αὐτῷ τάδε λέγει ὁ υἱός σου Ιωσηφ ἐποίησέν με ὁ θεὸς κύριον πάσης γῆς Αἰγύπτου κατάβηθι οὖν πρός με καὶ μὴ μείνῃς

9 ܒܲܥܓܲܠ ܣܲܩܘ ܠܘܵܬܼܝ ܐܲܒ݂ܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ: ܗܵܟܲܢܵܐ ܐܵܡܲܪ ܒܪܵܟ݂ ܝܵܘܣܸܦ: ܥܲܒ݂ܕܲܢܝ ܐܲܠܵܗܵܐ ܡܵܪܵܐ ܥܲܠ ܟܠܵܗ ܡܸܨܪܹܝܢ: ܚܘܿܬܼ ܠܘܵܬܼ ܘܠܵܐ ܬܸܫܬܵܘܚܲܪ.

Festinate et ascendite ad patrem meum et dicetis ei: "Haec mandat filius tuus Ioseph: Deus fecit me dominum universae terrae Aegypti; descende ad me, ne moreris.

Արդ փութացեալ ելէք առ հայրն իմ եւ ասացէք ցնա. Այսպէս ասէ որդի քո Յովսէփ. Արար զիս Աստուած տէր ամենայն երկրիս Եգիպտացւոց. արդ եկ էջ առ իս, եւ մի՛ հեղգար:

ისწრაფეთ და აღვედით მამისა ჩემისა და არქუეთ მას: ამის იტყჳს იოსებ, ძე შენი, მყო მე ღმერთმან უფალ ყოველსა ქუეყანასა ეგჳპტისასა შთამოვედ ჩემდა და ნუ ჰყოვნი. 9 9

9 Haste ye, and go up to my father, and say unto him, Thus saith thy son Joseph, God hath made me lord of all Egypt: come down unto me, tarry not:

י. וְיָשַׁבְתָּ בְאֶרֶץ גּשֶׁן וְהָיִיתָ קָרוֹב אֵלַי אַתָּה וּבָנֶיךָ וּבְנֵי בָנֶיךָ וְצֹאנְךָ וּבְקָרְךָ וְכָל אֲשֶׁר לָךְ:

καὶ κατοικήσεις ἐν γῇ Γεσεμ Ἀραβίας καὶ ἔσῃ ἐγγύς μου σὺ καὶ οἱ υἱοί σου καὶ οἱ υἱοὶ τῶν υἱῶν σου τὰ πρόβατά σου καὶ αἱ βόες σου καὶ ὅσα σοί ἐστιν

10 ܘܬܸܒ݂ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܓܹܫܲܢ: ܘܲܗܘܲܝܬܿ ܩܲܪܝܼܒ݂ ܠܝܼ: ܐܲܢ̄ܬܿ ܘܲܒ݂̈ܢܲܝܟ ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ ܒܲܝܬܵܟ: ܘܥܵܢܵܟ݂ ܘܬܼܵܘܪܲܝܟ ܘܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܵܟ.

Et habitabis in terra Gessen; erisque iuxta me tu et filii tui et filii filiorum tuorum, oves tuae et armenta tua et universa, quae possides.

Եւ բնակեսցես յերկրիս Գեսեմ` յԱրաբիա, եւ եղիցես մօտ առ իս, դու եւ որդիք քո եւ որդիք որդւոց քոց, եւ ոչխար քո եւ արջառ քո եւ որ ինչ քո իցէ:

და დაემკჳდრე ქუეყანასა გესემ არაბიასა და იყავ მახლობელად ჩემსა შენ და ძენი შენნი და ძენი ძეთა შენთანი და ცხოვარი და ზროხაჲ შენი ყოველი, რაოდენი-რაჲ არს შენი. 10 10

10 And thou shalt dwell in the land of Goshen, and thou shalt be near unto me, thou, and thy children, and thy children's children, and thy flocks, and thy herds, and all that thou hast:

יא. וְכִלְכַּלְתִּי אֹתְךָ שָׁם כִּי עוֹד חָמֵשׁ שָׁנִים רָעָב פֶּן תִּוָּרֵשׁ אַתָּה וּבֵיתְךָ וְכָל אֲשֶׁר לָךְ:

καὶ ἐκθρέψω σε ἐκεῖ ἔτι γὰρ πέντε ἔτη λιμός ἵνα μὴ ἐκτριβῇς σὺ καὶ οἱ υἱοί σου καὶ πάντα τὰ ὑπάρχοντά σου

11 ܘܐܹܬܲܪܣܹܝܟ݂ܘܿܢ ܬܲܡܵܢ: ܡܸܛܠ ܕܬܼܘܼܒ݂ ܚܲܡܸܫ ܫܢܝܼܢ ܩܲܝܵܡ ܟܲܦܢܵܐ: ܕܲܠܡܵܐ ܬܹܐܒܲܕ݂ ܐܲܢ̄ܬ ܘܒܲܝܬܵܟ݂ ܘܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܵܟ.

Ibique te pascam adhuc enim quinque anni residui sunt famis ne et tu pereas et domus tua et omnia, quae possides".

Եւ կերակրեցից զքեզ անդ. զի այլ եւս հինգ ամ կայ սովոյս. զի մի՛ սատակիցիս, դու եւ որդիք քո եւ ամենայն ստացուածք քո:

და მე გამოგზარდო შენ, რამეთუ ხუთ წელსა სიყმილი ყოფად არს, რათა არა მოსწყდეთ შენ და ძენი შენნი და ყოველი მონაგები შენი. 11 11

11 And there will I nourish thee; for yet there are five years of famine; lest thou, and thy household, and all that thou hast, come to poverty.

יב. וְהִנֵּה עֵינֵיכֶם רֹאוֹת וְעֵינֵי אָחִי בִנְיָמִין כִּי פִי הַמְדַבֵּר אֲלֵיכֶם:

ἰδοὺ οἱ ὀφθαλμοὶ ὑμῶν βλέπουσιν καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ Βενιαμιν τοῦ ἀδελφοῦ μου ὅτι τὸ στόμα μου τὸ λαλοῦν πρὸς ὑμᾶς

12 ܘܗܵܐ ܥܲܝܢܲܝܟܿܘܿܢ ܚܵܙ̈ܝܵܢ: ܘܥܲܝܢܵܘܗܝ ܕܐܲܚܝ ܒܸܢܝܵܡܹܝܢ: ܕܦܘܼܡܝ ܡܲܡܠܸܠ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ.

En oculi vestri et oculi fratris mei Beniamin vident quia os meum est, quod loquitur ad vos.

Ահաւասիկ աչք ձեր տեսանեն եւ աչք Բենիամինի եղբօր իմոյ, զի բերան իմ խօսի ընդ ձեզ:

აჰა ესერა, თუალნი თქუენნი ხედვენ და თუალნი ბენიამენისნი, ძმისა ჩემისანი, რამეთუ პირი ჩემი გეტყჳს თქუენ. 12 12

12 And, behold, your eyes see, and the eyes of my brother Benjamin, that it is my mouth that speaketh unto you.

יג. וְהִגַּדְתֶּם לְאָבִי אֶת כָּל כְּבוֹדִי בְּמִצְרַיִם וְאֵת כָּל אֲשֶׁר רְאִיתֶם וּמִהַרְתֶּם וְהוֹרַדְתֶּם אֶת אָבִי הֵנָּה:

ἀπαγγείλατε οὖν τῷ πατρί μου πᾶσαν τὴν δόξαν μου τὴν ἐν Αἰγύπτῳ καὶ ὅσα εἴδετε καὶ ταχύναντες καταγάγετε τὸν πατέρα μου ὧδε

13 ܘܚܵܘܵܘ ܠܐܲܒ݂ܝ ܟܠܹܗ ܐܝܼܩܵܪܝ ܕܲܒ݂ܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܟ݂ܠ ܕܲܚܙܲܝܬܿܘܿܢ: ܘܣܲܪܗܸܒ݂ܘ ܐܲܚܸܬܼܘ ܠܐܲܒ݂ܝ ܠܗܲܪܟܵܐ:

Nuntiate patri meo universam gloriam meam in Aegypto et cuncta, quae vidistis. Festinate et adducite eum ad me”.

Արդ պատմեցէք հօր իմում զամենայն զփառս իմ որ են յԵգիպտոս, եւ որչափ ինչ տեսէք դուք. եւ փութացեալ իջուցէք զհայրն իմ այսր:

უთხართ მამასა ჩემსა ყოველივე დიდებაჲ ეგჳპტეს შინა და რაოდენი-ესე იხილეთ და ადრე ყავთ და მოიყვანეთ მამა ჩემი აქა. 13 13

13 And ye shall tell my father of all my glory in Egypt, and of all that ye have seen; and ye shall haste and bring down my father hither.

יד. וַיִּפֹּל עַל צַוְּארֵי בִנְיָמִן אָחִיו וַיֵּבְךְּ וּבִנְיָמִן בָּכָה עַל צַוָּארָיו:

καὶ ἐπιπεσὼν ἐπὶ τὸν τράχηλον Βενιαμιν τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ ἔκλαυσεν ἐπ᾽ αὐτῷ καὶ Βενιαμιν ἔκλαυσεν ἐπὶ τῷ τραχήλῳ αὐτοῦ

14 ܘܲܢܦܲܠ ܥܲܠ ܨܵܘܪܹܗ ܕܒܸܢܝܵܡܹܝܢ ܐܲܚܘܼܗܝ: ܘܲܒ݂ܟ݂ܵܐ: ܘܒܸܢܝܵܡܹܝܢ ܒܟ݂ܵܐ ܥܲܠ ܨܵܘܪܹܗ.

Cumque amplexatus recidisset in collum Beniamin fratris sui, flevit, illo quoque similiter flente, super collum eius.

Եւ անկեալ ի վերայ պարանոցին Բենիամինի եղբօր իւրոյ ելաց, եւ Բենիամին ելաց ի վերայ պարանոցի նորա:

და მოეხჳა ქედსა ბენიამენისსა, ძმისა თჳსისსა, და ტიროდა მას ზედა. და ბენიამენ ტიროდა ქედსა ზედა იოსებისსა. 14 14

14 And he fell upon his brother Benjamin's neck, and wept; and Benjamin wept upon his neck.

טו. וַיְנַשֵּׁק לְכָל אֶחָיו וַיֵּבְךְּ עֲלֵהֶם וְאַחֲרֵי כֵן דִּבְּרוּ אֶחָיו אִתּוֹ:

καὶ καταφιλήσας πάντας τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ ἔκλαυσεν ἐπ᾽ αὐτοῖς καὶ μετὰ ταῦτα ἐλάλησαν οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ πρὸς αὐτόν

15 ܘܢܲܫܸܩ ܠܟ݂ܠܗܘܿܢ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܘܲܒ݂ܟ݂ܵܐ ܥܠܲܝܗܘܿܢ: ܘܒ݂ܵܬܸܪܟܸܿܢ ܡܲܠܸܠܘ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ ܥܲܡܹܗ.

Osculatusque est Ioseph omnes fratres suos et ploravit super singulos. Post quae ausi sunt loqui ad eum.

Եւ համբուրեաց զամենայն եղբարսն իւր, եւ ելաց ի վերայ նոցա. յետ այնորիկ խօսեցան եղբարք նորա ընդ նմա:

და ამბორს-უყოფდა ყოველთა ძმათა თჳსთა და ტიროდა მათ თანა და ამისა შემდგომად ეტყოდეს მას ძმანი მისნი. 15 15

15 Moreover he kissed all his brethren, and wept upon them: and after that his brethren talked with him.

טז. וְהַקֹּל נִשְׁמַע בֵּית פַּרְעֹה לֵאמֹר בָּאוּ אֲחֵי יוֹסֵף וַיִּיטַב בְּעֵינֵי פַרְעֹה וּבְעֵינֵי עֲבָדָיו:

καὶ διεβοήθη ἡ φωνὴ εἰς τὸν οἶκον Φαραω λέγοντες ἥκασιν οἱ ἀδελφοὶ Ιωσηφ ἐχάρη δὲ Φαραω καὶ ἡ θεραπεία αὐτοῦ

16 ܘܩܵܠܵܐ ܐܸܫܬܿܡܲܥ ܒܹܝܬܼ ܦܸܪܥܘܿܢ ܕܐܵܡܪܝܼܢ: ܐܸܬܼܵܘ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ ܕܝܵܘܣܸܦ: ܘܲܫܦܲܪ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܵܐ ܒܥܲܝܢܲܝ ܦܸܪܥܘܿܢ ܘܲܒ݂ܥܲܝܢܲܝ ܥܲܒ݂ܕ݂ܵܘ̈ܗܝ.

Auditumque est et celebri sermone vulgatum in aula regis: “Venerunt fratres Ioseph!”. Et gavisus est pharao atque omnis familia eius.

Եւ հնչեաց համբաւն ի տուն փարաւոնի, եւ ասեն. Եկին եղբարք Յովսեփու: Ուրախ եղեւ փարաւոն եւ ծառայք նորա:

და მიიწია სიტყუაჲ ესე სახლსა ფარაოსსა და უთხრეს, ვითარმედ მოსრულ არიან ძმანი იოსებისნი, განიხარა ფარაო და ყოველთა მსახურთა მისთა. 16 16

16 And the fame thereof was heard in Pharaoh's house, saying, Joseph's brethren are come: and it pleased Pharaoh well, and his servants.

יז. וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה אֶל יוֹסֵף אֱמֹר אֶל אַחֶיךָ זֹאת עֲשׂוּ טַעֲנוּ אֶת בְּעִירְכֶם וּלְכוּ בֹאוּ אַרְצָה כְּנָעַן:

εἶπεν δὲ Φαραω πρὸς Ιωσηφ εἰπὸν τοῖς ἀδελφοῖς σου τοῦτο ποιήσατε γεμίσατε τὰ πορεῖα ὑμῶν καὶ ἀπέλθατε εἰς γῆν Χανααν

17 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܐܸܡܲܪ ܠܐܲܚܲܝܟ: ܗܵܟܲܢܵܐ ܥܒܸܕ݂ܘ: ܐܲܛܥܸܢܘ ܒܥܝܼܪܟ݂ܘܿܢ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ: ܘܙܸܠܘ ܐܵܘܒܸܿܠܘ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ.

Dixitque ad Ioseph, ut imperaret fratribus suis dicens: “Onerantes iumenta ite in terram Chanaan

Ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Ասա ցեղբարս քո. Այսպէս արարէք. լցէք զբեռինս ձեր եւ երթայք յերկիրն Քանանացւոց:

და ჰრქუა ფარაო იოსებს: არქუ ძმათა შენთა, რათა ესრე ყონ; აღავსეთ ძაძები თქუენი იფქლითა და წარვედით ქუეყანად ქანანისად. 17 17

17 And Pharaoh said unto Joseph, Say unto thy brethren, This do ye; lade your beasts, and go, get you unto the land of Canaan;

יח. וּקְחוּ אֶת אֲבִיכֶם וְאֶת בָּתֵּיכֶם וּבֹאוּ אֵלָי וְאֶתְּנָה לָכֶם אֶת טוּב אֶרֶץ מִצְרַיִם וְאִכְלוּ אֶת חֵלֶב הָאָרֶץ:

καὶ παραλαβόντες τὸν πατέρα ὑμῶν καὶ τὰ ὑπάρχοντα ὑμῶν ἥκετε πρός με καὶ δώσω ὑμῖν πάντων τῶν ἀγαθῶν Αἰγύπτου καὶ φάγεσθε τὸν μυελὸν τῆς γῆς

18 ܘܲܕ݂ܒܲܪܘ ܠܐܲܒ݂ܘܼܟ݂ܘܿܢ: ܘܲܠܐ̄ܢܵܫܲܝ̈ ܒܵܬܲܝ̈ܟܿܘܿܢ ܘܐܲܝܬܵܘ ܠܘܵܬܼܝ: ܘܐܸܬܸܿܠ ܠܟ݂ܘܿܢ ܛܘܼܒ݂ܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܐܲܟ݂ܘܿܠܘ ܫܘܼܡܢܵܗ ܕܐܲܪܥܵܐ.

et tollite inde patrem vestrum et cognationem et venite ad me; et ego dabo vobis omnia bona Aegypti, ut comedatis medullam terrae.

Եւ առեալ զհայրն ձեր եւ զստացուածս ձեր` եկեսջիք առ իս. եւ տաց ձեզ յամենայն բարութեանցս Եգիպտացւոց, եւ կերիջիք զուղիղ երկրիս:

და წარმოიყუანეთ მამაჲ თქუენი და ყოველი მონაგები თქუენი, და მოდით ჩემდა და მიგცე თქუენ ყოველივე კეთილი ეგჳპტისაჲ და შჭამდეთ თქუენ ტჳნსა ქუეყანისასა. 18 18

18 And take your father and your households, and come unto me: and I will give you the good of the land of Egypt, and ye shall eat the fat of the land.

יט. וְאַתָּה צֻוֵּיתָה זֹאת עֲשׂוּ קְחוּ לָכֶם מֵאֶרֶץ מִצְרַיִם עֲגָלוֹת לְטַפְּכֶם וְלִנְשֵׁיכֶם וּנְשָׂאתֶם אֶת אֲבִיכֶם וּבָאתֶם:

σὺ δὲ ἔντειλαι ταῦτα λαβεῖν αὐτοῖς ἁμάξας ἐκ γῆς Αἰγύπτου τοῖς παιδίοις ὑμῶν καὶ ταῖς γυναιξίν καὶ ἀναλαβόντες τὸν πατέρα ὑμῶν παραγίνεσθε

19 ܘܐܲܢ̄ܬ ܗܵܐ ܡܫܲܠܲܛ ܐܲܢ̄ܬ: ܐܸܡܲܪ ܠܐܲܚܲܝܟ: ܗܵܟܲܢܵܐ ܥܒܸܕ݂ܘ: ܕܒܲܪܘ ܠܟ݂ܘܿܢ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ ܥܵܓܼ̈ܠܵܬܼܵܐ ܠܢܸܫܲܝ̈ܟܿܘܿܢ ܘܠܝܼܩܲܪܬܿܟ݂ܘܿܢ: ܘܲܫܩܘܿܠܘ ܠܐܲܒ݂ܘܼܟ݂ܘܿܢ ܘܬܼܵܘ.

Praecipe etiam: tollite plaustra de terra Aegypti ad subvectionem parvulorum vestrorum ac coniugum et tollite patrem vestrum et properate quantocius venientes.

Եւ դու զայս հրաման տացես``. առնուլ յերկրէս Եգիպտացւոց սայլս մանկանց եւ կանանց ձերոց, եւ առեալ զհայրն ձեր ածիցէք:

ხოლო შენ ამცენ ესე, რათა მიიღონ ურმები ქუეყანით ეგჳპტით ყრმათა თქუენთათჳს და ცოლთა და წარმოიყუანეთ მამაჲ თქუენი და მოვედით 19 19

19 Now thou art commanded, this do ye; take you wagons out of the land of Egypt for your little ones, and for your wives, and bring your father, and come.

כ. וְעֵינְכֶם אַל תָּחֹס עַל כְּלֵיכֶם כִּי טוּב כָּל אֶרֶץ מִצְרַיִם לָכֶם הוּא:

καὶ μὴ φείσησθε τοῖς ὀφθαλμοῖς τῶν σκευῶν ὑμῶν τὰ γὰρ πάντα ἀγαθὰ Αἰγύπτου ὑμῖν ἔσται

20 ܘܥܲܝܢܲܝܟܿܘܿܢ ܠܵܐ ܢܚܘܼܣܵܢ ܥܲܠ ܡܵܐܢܲܝܟܿܘܿܢ: ܡܸܛܠ ܕܛܘܼܒ݂ܵܗ ܕܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ ܕܝܼܠܟ݂ܘܿܢ ܗ̄ܘܼ.

Nec doleatis super supellectilem vestram, quia omnes opes Aegypti vestrae erunt”.

Եւ մի՛ ագահիցեն աչք ձեր ի կահ ձեր, զի բարութիւն ամենայն երկրիս Եգիպտացւոց ձեզ լինիցի:

და ნუ ჰრიდებნ თუალი თქუენი ჭურჭელსა თქუენსა, რამეთუ ყოველივე კეთილი ეგჳპტისა თქუენდა იყოს. 20 20

20 Also regard not your stuff; for the good of all the land of Egypt is your's.

כא. וַיַּעֲשׂוּ כֵן בְּנֵי יִשְׂרָאֵל וַיִּתֵּן לָהֶם יוֹסֵף עֲגָלוֹת עַל פִּי פַרְעֹה וַיִּתֵּן לָהֶם צֵדָה לַדָּרֶךְ:

ἐποίησαν δὲ οὕτως οἱ υἱοὶ Ισραηλ ἔδωκεν δὲ Ιωσηφ αὐτοῖς ἁμάξας κατὰ τὰ εἰρημένα ὑπὸ Φαραω τοῦ βασιλέως καὶ ἔδωκεν αὐτοῖς ἐπισιτισμὸν εἰς τὴν ὁδόν

21 ܘܲܥܒܲܕ݂ܘ ܗܵܟܲܢܵܐ ܒܢܲܝ ܝܼܣܪܵܝܹܠ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܗܘܿܢ ܝܵܘܣܸܦ ܥܵܓܼ̈ܠܵܬܼܵܐ: ܥܲܠ ܡܸܠܲܬܼ ܦܘܼܡܹܗ ܕܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܗܘܿܢ ܙܘܵܕܹ̈ܐ ܠܐܘܼܪܚܵܐ ܠܟ݂ܠܗܘܿܢ.

Feceruntque filii Israel, ut eis mandatum fuerat. Quibus dedit Ioseph plaustra secundum pharaonis imperium et cibaria in itinere.

Եւ արարին այնպէս որդիքն Իսրայելի. եւ ետ նոցա Յովսէփ սայլս ըստ բանիցն փարաւոնի արքայի, եւ ետ նոցա պաշար ի ճանապարհ:

და ყვეს, ეგრე ძეთა ისრაჱლისათა და მისცა მათ იოსებ ურმები ბრძანებისაებრ მეფისა ფარაოსა და აღუგო მათ საზრდელი გზასა ზედა. 21 21

21 And the children of Israel did so: and Joseph gave them wagons, according to the commandment of Pharaoh, and gave them provision for the way.

כב. לְכֻלָּם נָתַן לָאִישׁ חֲלִפוֹת שְׂמָלֹת וּלְבִנְיָמִן נָתַן שְׁלשׁ מֵאוֹת כֶּסֶף וְחָמֵשׁ חֲלִפֹת שְׂמָלֹת:

καὶ πᾶσιν ἔδωκεν δισσὰς στολάς τῷ δὲ Βενιαμιν ἔδωκεν τριακοσίους χρυσοῦς καὶ πέντε ἐξαλλασσούσας στολάς

22 ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܟ݂ܠ ܓܒܲܪ ܙܵܘܓܵܐ ܕܢܲܚܬܹ̈ܐ: ܘܲܠܒܸܢܝܵܡܹܝܢ ܝܲܗ̄ܒ݂ ܬܠܵܬܼ ܡܵܐܐ ܕܟܸܣܦܵܐ: ܘܚܲܡܫܵܐ ܙܵܘܓܿܝܼܢ ܕܢܲܚܬܹ̈ܐ.

Singulis quoque proferri iussit vestimentum mutatorium; Beniamin vero dedit trecentos argenteos cum quinque

Եւ ամենեցուն ետ կրկին պատմուճանս, եւ Բենիամինի ետ երեք հարեւր դահեկան եւ հինգ պատմուճան փոխանակաւ:

და ყოველთავე სცა მრჩობლი სამოსელი, ხოლო ბენიამენს სცა ორასი დრაჰკანი და ხუთი საცვალებელნი თითოფერი სამოსლები. 22 22

22 To all of them he gave each man changes of raiment; but to Benjamin he gave three hundred pieces of silver, and five changes of raiment.

כג. וּלְאָבִיו שָׁלַח כְּזֹאת עֲשָׂרָה חֲמֹרִים נֹשְׂאִים מִטּוּב מִצְרָיִם וְעֶשֶׂר אֲתֹנֹת נֹשְׂאֹת בָּר וָלֶחֶם וּמָזוֹן לְאָבִיו לַדָּרֶךְ:

καὶ τῷ πατρὶ αὐτοῦ ἀπέστειλεν κατὰ τὰ αὐτὰ καὶ δέκα ὄνους αἴροντας ἀπὸ πάντων τῶν ἀγαθῶν Αἰγύπτου καὶ δέκα ἡμιόνους αἰρούσας ἄρτους τῷ πατρὶ αὐτοῦ εἰς ὁδόν

23 ܘܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܫܲܕܲܪ ܗܵܟܲܢܵܐ: ܥܸܣܪܵܐ ܚܸܡܪ̈ܵܐ ܟܲܕ݂ ܛܥܝܼܢܝܼܢ ܡ̣ܢ ܛܘܼܒ݂ܵܗ ܕܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܲܥܣܲܪ ܐܲܬܵܢܝܼ̈ܢ ܟܲܕ݂ ܛܥ̈ܝܼܢܵܢ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܘܚܲܡܪܵܐ: ܘܲܙܘܕܹ̈ܐ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܠܐܘܼܪܚܵܐ.

vestimentis mutatoriis. Patri suo misit similiter asinos decem, qui subveherent ex omnibus divitiis Aegypti, et totidem asinas triticum et panem et cibum pro itinere portantes.

Եւ հօրն իւրում ետ տանել նոյնպէս, տասն իշոյ բեռինս յամենայն բարութեանց Եգիպտացւոց, եւ տասն ջորի նպարակաւոր, եւ`` կերակուր հօրն իւրում ի ճանապարհ:

და მამასა მიუძღუანა ეგრეთვე ათი ვირი, რომელთა ეკიდა ყოვლისაგან კეთილისა ეგჳპტისა და ათი ჯორი, რომელთა აქუნდა პური საგზლად მამისა თჳსისა. 23 23

23 And to his father he sent after this manner; ten asses laden with the good things of Egypt, and ten she asses laden with corn and bread and meat for his father by the way.

כד. וַיְשַׁלַּח אֶת אֶחָיו וַיֵּלֵכוּ וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם אַל תִּרְגְּזוּ בַּדָּרֶךְ:

ἐξαπέστειλεν δὲ τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ καὶ ἐπορεύθησαν καὶ εἶπεν αὐτοῖς μὴ ὀργίζεσθε ἐν τῇ ὁδῷ

24 ܘܫܲܕܲܪ ܐܸܢܘܿܢ ܘܐܸܙܲܠܘ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܠܵܐ ܬܸܨܘܿܢ ܒܐܘܼܪܚܵܐ: ܘܲܣܠܸܩܘ ܡ̣ܢ ܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܐܸܬܼܵܘ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܠܘܵܬܼ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ.

Dimisit ergo fratres suos et proficiscentibus ait: “Ne irascamini in via!”.

Եւ արձակեաց զեղբարս իւր եւ գնացին. եւ ասէ ցնոսա. Մի՛ զայրանայցէք ինչ ի ճանապարհի:

და წარგზავნნა ძმანი თჳსნი და წარვიდეს და ჰრქუა მათ: ნუ გულს იწუხებთ გზასა ზედა. 24 24

24 So he sent his brethren away, and they departed: and he said unto them, See that ye fall not out by the way.

כה. וַיַּעֲלוּ מִמִּצְרָיִם וַיָּבֹאוּ אֶרֶץ כְּנַעַן אֶל יַעֲקֹב אֲבִיהֶם:

καὶ ἀνέβησαν ἐξ Αἰγύπτου καὶ ἦλθον εἰς γῆν Χανααν πρὸς Ιακωβ τὸν πατέρα αὐτῶν

Qui ascendentes ex Aegypto venerunt in terram Chanaan ad patrem suum Iacob

Ելին յԵգիպտոսէ, եւ չոգան յերկիրն Քանանացւոց առ Յակոբ հայրն իւրեանց:

და აღმოვიდეს ეგჳპტით და მოვიდეს ქუეყანად ქანანისად იაკობისა. მამისა მათისა. 25 25

25 And they went up out of Egypt, and came into the land of Canaan unto Jacob their father,

כו. וַיַּגִּדוּ לוֹ לֵאמֹר עוֹד יוֹסֵף חַי וְכִי הוּא משֵׁל בְּכָל אֶרֶץ מִצְרָיִם וַיָּפָג לִבּוֹ כִּי לֹא הֶאֱמִין לָהֶם:

καὶ ἀνήγγειλαν αὐτῷ λέγοντες ὅτι ὁ υἱός σου Ιωσηφ ζῇ καὶ αὐτὸς ἄρχει πάσης γῆς Αἰγύπτου καὶ ἐξέστη ἡ διάνοια Ιακωβ οὐ γὰρ ἐπίστευσεν αὐτοῖς

25 ܘܚܵܘܝܘܼܗܝ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܥܕܲܟܹܿܝܠ ܝܵܘܣܸܦ ܚܲܝ: ܘܗܘܼܝܘܼ ܫܲܠܝܼܛ ܒܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܐܲܗܡܝܼ ܒܠܸܒܹܿܗ ܡܸܛܠ ܕܠܵܐ ܗܲܝܡܸܢ ܐܸܢܘܿܢ.

et nuntiaverunt ei dicentes: “Ioseph vivit et ipse dominatur in omni terra Aegypti!”. At cor eius frigidum mansit; non enim credebat eis.

Եւ պատմեցին նմա եւ ասեն. Որդի քո Յովսէփ կենդանի է, եւ նա է իշխան ամենայն երկրին Եգիպտացւոց: Եւ զարմացաւ ի միտս իւր Յակոբ``, զի ոչ հաւատայր նոցա:

და უთხრეს მას და ჰრქუეს: ცოცხალ არს ძე შენი იოსებ და იგი არს მთავარ ყოველსა ქუეყანასა ეგჳპტისასა და განუკჳრდა იაკობს გონებასა თჳსსა და არა ჰრწმენა მათი. 26 26

26 And told him, saying, Joseph is yet alive, and he is governor over all the land of Egypt. And Jacob's heart fainted, for he believed them not.

כז. וַיְדַבְּרוּ אֵלָיו אֵת כָּל דִּבְרֵי יוֹסֵף אֲשֶׁר דִּבֶּר אֲלֵהֶם וַיַּרְא אֶת הָעֲגָלוֹת אֲשֶׁר שָׁלַח יוֹסֵף לָשֵׂאת אֹתוֹ וַתְּחִי רוּחַ יַעֲקֹב אֲבִיהֶם:

ἐλάλησαν δὲ αὐτῷ πάντα τὰ ῥηθέντα ὑπὸ Ιωσηφ ὅσα εἶπεν αὐτοῖς ἰδὼν δὲ τὰς ἁμάξας ἃς ἀπέστειλεν Ιωσηφ ὥστε ἀναλαβεῖν αὐτόν ἀνεζωπύρησεν τὸ πνεῦμα Ιακωβ τοῦ πατρὸς αὐτῶν

26 ܘܚܵܘܝܘܼܗܝ ܟܠܗܹܝܢ ܡܸܠܹ̈ܐ ܕܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܲܚܙܵܐ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܥܵܓܼ̈ܠܵܬܼܵܐ ܕܫܲܕܲܪ ܝܵܘܣܸܦ ܠܡܸܫܩܠܹܗ: ܘܐܸܬܿܬܿܢܝܼܚܲܬܼ ܪܘܼܚܹܗ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ.

Tunc referebant omnia verba Ioseph, quae dixerat eis. Cumque vidisset plaustra et universa, quae miserat ad adducendum eum, revixit spiritus eius,

Եւ խօսեցան ընդ նմա զամենայն ինչ զոր ասաց Յովսէփ. իբրեւ ետես զսայլսն զոր առաքեաց Յովսէփ առնուլ զնա, արծարծեցաւ ոգին Յակոբայ հօր նոցա:

და იგინი უთხრობდეს ყოველთა მათ სიტყუათა იოსების მიერ, რომელთა ეტყოდა მათ და ვითარცა იხილა ურმები იგი, რომელ მიუძღუანა იოსებ, რათა წარიყუანოს იგი განცხოველჴურდა სული იაკობ მამისა მათისა. 27 27

27 And they told him all the words of Joseph, which he had said unto them: and when he saw the wagons which Joseph had sent to carry him, the spirit of Jacob their father revived:

כח. וַיֹּאמֶר יִשְׂרָאֵל רַב עוֹד יוֹסֵף בְּנִי חָי אֵלְכָה וְאֶרְאֶנּוּ בְּטֶרֶם אָמוּת:

εἶπεν δὲ Ισραηλ μέγα μοί ἐστιν εἰ ἔτι Ιωσηφ ὁ υἱός μου ζῇ πορευθεὶς ὄψομαι αὐτὸν πρὸ τοῦ ἀποθανεῖν με

27 ܘܐܸܡܲܪ݂: ܪܲܒܵܐ ܗ̄ܝܼ ܠܝܼ ܗܵܕܹܐ ܕܲܥܕܲܟܹܿܝܠ ܝܵܘܣܸܦ ܒܹܪܝ ܚܲܝ: ܐܹܙܲܠ ܐܸܚܙܹܝܘܗܝ ܥܲܕ݂ܠܵܐ ܐܹܡܘܿܬܼ.

et ait: “Sufficit mihi, si adhuc Ioseph filius meus vivit. Vadam et videbo illum, antequam moriar”.

Եւ ասէ Իսրայէլ. Մեծ է ինձ եթէ արդարեւ տակաւին կենդանի իցէ որդի իմ Յովսէփ. երթայց տեսից զնա մինչչեւ մեռեալ իցեմ:

და თქუა ისრაილ: დიდ არს ესე ჩემდა, უკუეთუ ძე ჩემი იოსებ ცოცხალ-ღა არს, მივიდე და ვიხილო ვიდრე სიკუდილადმდე ჩემდა. 28 28

28 And Israel said, It is enough; Joseph my son is yet alive: I will go and see him before I die.

מו

Μςʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܡܘ

Cap. 46

ԳԼ. ԽԶ

თავი ორმოცდამეექვსე

א. וַיִּסַּע יִשְׂרָאֵל וְכָל אֲשֶׁר לוֹ וַיָּבֹא בְּאֵרָה שָּׁבַע וַיִּזְבַּח זְבָחִים לֵאלֹהֵי אָבִיו יִצְחָק:

ἀπάρας δὲ Ισραηλ αὐτὸς καὶ πάντα τὰ αὐτοῦ ἦλθεν ἐπὶ τὸ φρέαρ τοῦ ὅρκου καὶ ἔθυσεν θυσίαν τῷ θεῷ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ Ισαακ

1 ܘܲܫܩܲܠ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܗܘܼ ܘܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܹܗ: ܘܐܸܬܼܵܐ ܠܒܹܪ ܫܒܲܥ: ܘܕܲܒܲܚ ܕܸܒ݂ܚܬܼܵܐ ܠܐܲܠܵܗܵܐ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܐܝܼܣܚܵܩ.

Profectusque Israel cum omnibus, quae habebat, venit Bersabee et, mactatis ibi victimis Deo patris sui Isaac,

Չուեաց Իսրայէլ, ինքն եւ ամենայն որ ինչ իւր էր, եւ եկն ի Ջրհորն երդման, եւ մատոյց պատարագ Աստուծոյ հօր իւրոյ Իսահակայ:

წარმოიტრო ისრაჱლ და ყოველივე მისი. და მოვიდა ჯურღმულსა მას ზედა ფიცისასა და შეწირა მსხუერპლი ღმრთისა მამისა თჳსისა ისაკისა. 1 1

1 And Israel took his journey with all that he had, and came to Beersheba, and offered sacrifices unto the God of his father Isaac.

ב. וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים לְיִשְׂרָאֵל בְּמַרְאֹת הַלַּיְלָה וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב יַעֲקֹב וַיֹּאמֶר הִנֵּנִי:

εἶπεν δὲ ὁ θεὸς Ισραηλ ἐν ὁράματι τῆς νυκτὸς εἴπας Ιακωβ Ιακωβ ὁ δὲ εἶπεν τί ἐστιν

2 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܠܝܼܣܪܵܝܹܠ ܒܚܸܙܘܵܐ ܕܠܸܠܝܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂: ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܗܵܐ ܐܸܢܵܐ.

audivit eum per visionem noctis vocantem se: “Iacob, Iacob!”. Cui respondit: “Ecce adsum!”.

Խօսեցաւ Աստուած ընդ Իսրայելի ի տեսլեան գիշերոյ, եւ ասէ. Յակոբ, Յակոբ: Եւ նա ասէ. Ո՞վ ես:

ჰრქუა ღმერთმან იაკობს ჩუენებასა შინა ღამისასა; იაკობ, იაკობ, ხოლო მან თქუა: რა არს? 2 2

2 And God spake unto Israel in the visions of the night, and said, Jacob, Jacob. And he said, Here am I.

ג. וַיֹּאמֶר אָנֹכִי הָאֵל אֱלֹהֵי אָבִיךָ אַל תִּירָא מֵרְדָה מִצְרַיְמָה כִּי לְגוֹי גָּדוֹל אֲשִׂימְךָ שָׁם:

λέγων ἐγώ εἰμι ὁ θεὸς τῶν πατέρων σου μὴ φοβοῦ καταβῆναι εἰς Αἴγυπτον εἰς γὰρ ἔθνος μέγα ποιήσω σε ἐκεῖ

3 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܐܸܢܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܐܲܠܸܗܹܗ ܕܐܲܒ݂ܘܼܟ: ܠܵܐ ܬܸܕ݂ܚܲܠ ܠܡܸܚܲܬܼ ܠܡܸܨܪܹܝܢ: ܡܸܛܠ ܕܲܠܥܲܡܵܐ ܪܲܒܵܐ ܐܸܥܒܿܕ݂ܵܟ݂ ܬܲܡܵܢ.

Ait illi: “Ego sum Deus, Deus patris tui. Noli timere descendere in Aegyptum, quia in gentem magnam faciam te ibi.

Ասէ. Ես եմ Աստուած հարցն քոց``. մի՛ երկնչիր իջանել յԵգիպտոս, զի յազգ մեծ արարից զքեզ անդ:

და თქუა: მე ვარ ღმერთი მამათა შენთა, ნუ გეშინინ შესლვად ეგჳპტედ, რამეთუ ნათესავად დიდად გყო შენ მუნ: 3 3

3 And he said, I am God, the God of thy father: fear not to go down into Egypt; for I will there make of thee a great nation:

ד. אָנֹכִי אֵרֵד עִמְּךָ מִצְרַיְמָה וְאָנֹכִי אַעַלְךָ גַם עָלֹה וְיוֹסֵף יָשִׁית יָדוֹ עַל עֵינֶיךָ:

καὶ ἐγὼ καταβήσομαι μετὰ σοῦ εἰς Αἴγυπτον καὶ ἐγὼ ἀναβιβάσω σε εἰς τέλος καὶ Ιωσηφ ἐπιβαλεῖ τὰς χεῖρας ἐπὶ τοὺς ὀφθαλμούς σου

4 ܐܸܢܵܐ ܐܸܚܘܿܬܼ ܥܲܡܵܟ: ܘܐܸܢܵܐ ܐܲܣܩܵܟ: ܘܝܵܘܣܸܦ ܢܣܝܼܡ ܐܝܼܕ݂ܵܘܗܝ ܥܲܠ ܥܲܝܢܲܟ.

Ego descendam tecum illuc et ego inde adducam te revertentem; Ioseph quoque ponet manus suas super oculos tuos”.

Ես իջից ընդ քեզ յԵգիպտոս, եւ ես հանից զքեզ ի սպառ, եւ Յովսէփ դիցէ զձեռս իւր ի վերայ աչաց քոց:

და შთავიდე მე შენ თანა ეგჳპტედ და მე აღმოგიყუანო შენ მიერ სრულიად. და იოსებ დაგასხნეს ჴელნი თუალთა შენთა. 4 4

4 I will go down with thee into Egypt; and I will also surely bring thee up again: and Joseph shall put his hand upon thine eyes.

ה. וַיָּקָם יַעֲקֹב מִבְּאֵר שָׁבַע וַיִּשְׂאוּ בְנֵי יִשְׂרָאֵל אֶת יַעֲקֹב אֲבִיהֶם וְאֶת טַפָּם וְאֶת נְשֵׁיהֶם בָּעֲגָלוֹת אֲשֶׁר שָׁלַח פַּרְעֹה לָשֵׂאת אֹתוֹ:

ἀνέστη δὲ Ιακωβ ἀπὸ τοῦ φρέατος τοῦ ὅρκου καὶ ἀνέλαβον οἱ υἱοὶ Ισραηλ τὸν πατέρα αὐτῶν καὶ τὴν ἀποσκευὴν καὶ τὰς γυναῖκας αὐτῶν ἐπὶ τὰς ἁμάξας ἃς ἀπέστειλεν Ιωσηφ ἆραι αὐτόν

5 ܘܩܵܡ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܡ̣ܢ ܒܹܪ ܫܒܲܥ: ܘܲܫܩܲܠܘ ܒ̈ܢܲܝ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ: ܘܠܝܼܩܲܪܬܿܗܘܿܢ ܘܲܠܢܸܫܲܝ̈ܗܘܿܢ: ܒܥܵܓܼ̈ܠܵܬܼܵܐ ܕܫܲܕܲܪ ܦܸܪܥܘܿܢ ܠܡܲܫܩܠܹܗ.

Surrexit igitur Iacob a Bersabee, tuleruntque eum filii cum parvulis et uxoribus suis in plaustris, quae miserat pharao ad portandum senem,

Յարեաւ Յակոբ ի Ջրհորոյ անտի երդման, եւ առին որդիքն Իսրայելի զՅակոբ հայրն իւրեանց եւ զկազմած եւ զկանայս իւրեանց ի սայլսն զոր առաքեաց Յովսէփ առնուլ զնա:

და აღდგა იაკობ ჯურღმულისა მისგან ფიცისა და წარიყვანეს ძეთა მისთა ისრაჱლ, მამაჲ მათი და აღსხეს ჭურჭელი მათი და ცოლები მათი ურმებსა მას, რომელ მიუძღუანა იოსებ ახუმად მათ ზედა და საცხოვარნი მათნი და შთავიდეს ეგჳპტედ. 5 5

5 And Jacob rose up from Beersheba: and the sons of Israel carried Jacob their father, and their little ones, and their wives, in the wagons which Pharaoh had sent to carry him.

ו. וַיִּקְחוּ אֶת מִקְנֵיהֶם וְאֶת רְכוּשָׁם אֲשֶׁר רָכְשׁוּ בְּאֶרֶץ כְּנַעַן וַיָּבֹאוּ מִצְרָיְמָה יַעֲקֹב וְכָל זַרְעוֹ אִתּוֹ:

καὶ ἀναλαβόντες τὰ ὑπάρχοντα αὐτῶν καὶ πᾶσαν τὴν κτῆσιν ἣν ἐκτήσαντο ἐν γῇ Χανααν εἰσῆλθον εἰς Αἴγυπτον Ιακωβ καὶ πᾶν τὸ σπέρμα αὐτοῦ μετ᾽ αὐτοῦ

6 ܘܲܕ݂ܒܲܪܘ ܒܥܝܼܪܗܘܿܢ ܘܩܸܢܝܵܢܗܘܿܢ: ܕܲܩܢܵܘ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܐܸܬܼܵܘ ܠܡܸܨܪܹܝܢ: ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܟ݂ܠܹܗ ܙܲܪܥܹܗ ܥܲܡܹܗ.

sumpserunt quoque omnia, quae possederant in terra Chanaan; veneruntque in Aegyptum Iacob et omne semen eius,

Եւ առեալ զինչս իւրեանց եւ զամենայն ստացուածս զոր ստացան յերկրին Քանանացւոց, մտին յԵգիպտոս Յակոբ եւ ամենայն զաւակ նորա ընդ նմա:

და ყოველივე მონაგები მათი, რაოდენი-რაჲ მოეგო ქუეყანასა ქანანისასა. და შევიდეს ეგჳპტედ იაკობ და ნათესავი მისი მის თანა. 6 6

6 And they took their cattle, and their goods, which they had gotten in the land of Canaan, and came into Egypt, Jacob, and all his seed with him:

ז. בָּנָיו וּבְנֵי בָנָיו אִתּוֹ בְּנֹתָיו וּבְנוֹת בָּנָיו וְכָל זַרְעוֹ הֵבִיא אִתּוֹ מִצְרָיְמָה:

υἱοὶ καὶ οἱ υἱοὶ τῶν υἱῶν αὐτοῦ μετ᾽ αὐτοῦ θυγατέρες καὶ θυγατέρες τῶν υἱῶν αὐτοῦ καὶ πᾶν τὸ σπέρμα αὐτοῦ ἤγαγεν εἰς Αἴγυπτον

7 ܒܢܵܘ̈ܗܝ: ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ ܒܢܵܘ̈ܗܝ ܥܲܡܹܗ: ܒܢܵܬܹ̈ܗ ܘܲܒ݂ܢܵܬܼ ܒܢܵܬܹ̈ܗ: ܘܟ݂ܠܹܗ ܙܲܪܥܹܗ ܐܲܥܸܠ ܥܲܡܹܗ ܠܡܸܨܪܹܝܢ.

filii eius et nepotes, filiae et cuncta simul progenies.

որդիք նորա եւ որդիք որդւոց նորա ընդ նմա, դստերք նորա եւ դստերք դստերաց նորա, եւ զամենայն զաւակ իւր ած յԵգիպտոս:

ძენი მისნი და ძეთა მისთანი და ასულნი მისნი და ასულნი ასულთა მისთანი და ყოველივე ნათესავი მისი შეიყუანა ეგჳპტედ. 7 7

7 His sons, and his sons' sons with him, his daughters, and his sons' daughters, and all his seed brought he with him into Egypt.

ח. וְאֵלֶּה שְׁמוֹת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל הַבָּאִים מִצְרַיְמָה יַעֲקֹב וּבָנָיו בְּכֹר יַעֲקֹב רְאוּבֵן:

ταῦτα δὲ τὰ ὀνόματα τῶν υἱῶν Ισραηλ τῶν εἰσελθόντων εἰς Αἴγυπτον Ιακωβ καὶ οἱ υἱοὶ αὐτοῦ πρωτότοκος Ιακωβ Ρουβην

8 ܘܗܵܠܹܝܢ ܫܡܵܗܹ̈ܐ ܕܲܒ݂̈ܢܲܝ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܕܥܲܠܘ ܠܡܸܨܪܹܝܢ: ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܲܒ݂̈ܢܵܘܗܝ: ܒܘܼܟ݂ܪܹܗ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܪܘܼܒܹܝܠ.

Haec sunt autem nomina filiorum Israel, qui ingressi sunt in Aegyptum, ipse cum liberis suis. Primogenitus Ruben.

Եւ այս են անուանք որդւոցն Իսրայելի որ մտին յԵգիպտոս. Յակոբ եւ որդիք իւր. անդրանիկ Յակոբու` Ռուբէն:

და ესე სახელები არს ძეთა ისრაჱლისათა, რომელნი შევიდეს ეგჳპტედ იაკობის თანა, მამისა მათისა, იაკობ და ძენი მისნი. პირმშოჲ იაკობისი - რუბენ. 8 8

8 And these are the names of the children of Israel, which came into Egypt, Jacob and his sons: Reuben, Jacob's firstborn.

ט. וּבְנֵי רְאוּבֵן חֲנוֹךְ וּפַלּוּא וְחֶצְרֹן וְכַרְמִי:

υἱοὶ δὲ Ρουβην Ενωχ καὶ Φαλλους Ασρων καὶ Χαρμι

9 ܒ̈ܢܲܝ ܪܘܼܒܹܝܠ: ܚܢܘܿܟ ܘܦܲܠܘܿ: ܘܚܸܨܪܘܿܢ ܘܟܲܪܡܝܼ.

Filii Ruben: Henoch et Phallu et Hesron et Charmi.

Եւ որդիք Ռուբենի` Ենովք եւ Փալլուս, Ասրովն եւ Քարմի:

და ძენი რუბენისნი: ენუქ და ფალუს, ასრომ და ქარმი. 9 9

9 And the sons of Reuben; Hanoch, and Phallu, and Hezron, and Carmi.

י. וּבְנֵי שִׁמְעוֹן יְמוּאֵל וְיָמִין וְאֹהַד וְיָכִין וְצֹחַר וְשָׁאוּל בֶּן הַכְּנַעֲנִית:

υἱοὶ δὲ Συμεων Ιεμουηλ καὶ Ιαμιν καὶ Αωδ καὶ Ιαχιν καὶ Σααρ καὶ Σαουλ υἱὸς τῆς Χανανίτιδος

10 ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ ܫܡܸܥܘܿܢ: ܝܲܡܘܼܐܹܝܠ ܘܝܵܡܹܝܢ: ܘܐܵܗܵܪ ܘܝܵܟ݂ܝܼܢ ܘܨܵܚܵܪ: ܘܫܵܐܘܿܠ ܒܲܪ ܟܢܲܥܢܲܝܬܵܐ.

Filii Simeon: Iamuel et Iamin et Ahod et Iachin et Sohar et Saul filius Chananitidis.

Եւ որդիք Շմաւոնի` Յամուէլ եւ Յամին եւ Ահովդ եւ Յաքին եւ Սահառ եւ Սաւուղ որդի Քանանացւոյն:

და ძენი სჳმეონისნი იემუელ და იამინ და აოდ და აქიმ და საარ და საულ ქანანელისაგანნი. 10 10

10 And the sons of Simeon; Jemuel, and Jamin, and Ohad, and Jachin, and Zohar, and Shaul the son of a Canaanitish woman.

יא. וּבְנֵי לֵוִי גֵּרְשׁוֹן קְהָת וּמְרָרִי:

υἱοὶ δὲ Λευι Γηρσων Κααθ καὶ Μεραρι

11 ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ ܠܹܘܝܼ: ܓܸܪܫܘܿܢ: ܘܩܵܗܵܬܼ: ܘܲܡܪܵܪܝܼ.

Filii Levi: Gerson et Caath et Merari.

Եւ որդիք Ղեւեայ` Գերսոն եւ Կահաթ եւ Մերարի:

და ძენი ლევისნი: გეთსონ და კაათ და მერარი. 11 11

11 And the sons of Levi; Gershon, Kohath, and Merari.

יב. וּבְנֵי יְהוּדָה עֵר וְאוֹנָן וְשֵׁלָה וָפֶרֶץ וָזָרַח וַיָּמָת עֵר וְאוֹנָן בְּאֶרֶץ כְּנַעַן וַיִּהְיוּ בְנֵי פֶרֶץ חֶצְרֹן וְחָמוּל:

υἱοὶ δὲ Ιουδα Ηρ καὶ Αυναν καὶ Σηλωμ καὶ Φαρες καὶ Ζαρα ἀπέθανεν δὲ Ηρ καὶ Αυναν ἐν γῇ Χανααν ἐγένοντο δὲ υἱοὶ Φαρες Ασρων καὶ Ιεμουηλ

12 ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ: ܥܝܼܪ ܘܐܘܿܢܵܢ ܘܫܹܠܵܐ: ܘܦܲܪܨ ܘܙܲܪܚ: ܘܡܝܼܬܼܘ ܥܝܼܪ ܘܐܘܿܢܵܢ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܲܗܘܵܘ ܒ̈ܢܲܝ ܦܲܪܨ: ܚܸܨܪܘܿܢ ܘܚܵܡܘܿܠ.

Filii Iudae: Her et Onan et Sela et Phares et Zara. Mortui sunt autem Her et Onan in terra Chanaan. Natique sunt filii Phares: Esrom et Hamul.

Եւ որդիք Յուդայ` Էր եւ Աւնան եւ Սելովմ եւ Փարէս եւ Զարա. եւ մեռան Էր եւ Աւնան յերկրին Քանանացւոց. եւ եղեն որդիք Փարեսի` Ասրովմ եւ Յամուէլ:

და ძენი იუდასნი: ჰერ და ავნან, სელომ ფარეზ და ზარა. და მოსწყდეს ჰერ და ავნან ქუეყანასა ქანანისასა. და იყვნეს ძენი ფარეზისნი: ესრომ და იამოჱლ. 12 12

12 And the sons of Judah; Er, and Onan, and Shelah, and Pharez, and Zarah: but Er and Onan died in the land of Canaan. And the sons of Pharez were Hezron and Hamul.

יג. וּבְנֵי יִשָּׂשכָר תּוֹלָע וּפֻוָּה וְיוֹב וְשִׁמְרֹן:

υἱοὶ δὲ Ισσαχαρ Θωλα καὶ Φουα καὶ Ιασουβ καὶ Ζαμβραμ

13 ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ ܐܝܼܣܵܟ݂ܵܪ: ܬܘܿܠܵܥ: ܘܦܘܼܐܵܐ: ܘܐܘܼܝܵܒ݂: ܘܫܸܡܪܘܿܢ.

Filii Issachar: Thola et Phua et Iasub et Semron.

Եւ որդիք Իսաքարայ` Թովղա եւ Փուա եւ Յասուբ եւ Զամամ:

და ძენი იზაქარისნი: თოლა და ფოა და იასუქ და ზამბრამ. 13 13

13 And the sons of Issachar; Tola, and Phuvah, and Job, and Shimron.

יד. וּבְנֵי זְבֻלוּן סֶרֶד וְאֵלוֹן וְיַחְלְאֵל:

υἱοὶ δὲ Ζαβουλων Σερεδ καὶ Αλλων καὶ Αλοηλ

14 ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ ܙܒ݂ܘܼܠܘܼܢ: ܣܵܕ݂ܵܪ: ܘܐܲܠܘܿܢ: ܘܢܲܚܠܵܐܹܝܠ.

Filii Zabulon: Sared et Elon et Iahelel.

Եւ որդիք Զաբուղոնի` Սերեդ եւ Ալլոն եւ Էէլ:

და ძენი ზაბულონისნი სედერ და ალონ და აიჱელ. 14 14

14 And the sons of Zebulun; Sered, and Elon, and Jahleel.

טו. אֵלֶּה בְּנֵי לֵאָה אֲשֶׁר יָלְדָה לְיַעֲקֹב בְּפַדַּן אֲרָם וְאֵת דִּינָה בִתּוֹ כָּל נֶפֶשׁ בָּנָיו וּבְנוֹתָיו שְׁלשִׁים וְשָׁלשׁ:

οὗτοι υἱοὶ Λειας οὓς ἔτεκεν τῷ Ιακωβ ἐν Μεσοποταμίᾳ τῆς Συρίας καὶ Διναν τὴν θυγατέρα αὐτοῦ πᾶσαι αἱ ψυχαί υἱοὶ καὶ θυγατέρες τριάκοντα τρεῖς

15 ܗܵܠܹܝܢ ܒܢܹ̈ܝܗܿ ܕܠܲܝܵܐ: ܕܝܸܠܕܲܬܼ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܦܵܕܵܢ ܕܐܵܪܵܡ: ܘܲܠܕ݂ܝܼܢܵܐ ܒܲܪܬܼܵܗ: ܟܠ ܢܲܦ̮ܫ̈ܵܬܼܵܐ ܕܲܒ݂ܢܵܘ̈ܗܝ ܘܕܲܒ݂̈ܢܵܬܹܗ: ܬܠܵܬܼܝܼܢ ܘܲܬܼܠܵܬܼ.

Hi filii Liae, quos genuit in Paddanaram, cum Dina filia sua. Omnes animae filiorum eius et filiarum triginta tres.

Սոքա են որդիք Լիայ` զոր ծնաւ Յակոբայ ի Միջագետս Ասորւոց, եւ զԴինա դուստր նորա. ամենայն ոգիք, ուստերք եւ դստերք, երեսուն եւ երեք:

ესენი ძენი ლიასნი, რომელ უშვნა იაკობს შუამდინარეს ასურეთისა და დინა, ასული მისი, ყოველი ძენი და ასულნი ოცდაათსამეტნი. 15 15

15 These be the sons of Leah, which she bare unto Jacob in Padanaram, with his daughter Dinah: all the souls of his sons and his daughters were thirty and three.

טז. וּבְנֵי גָד צִפְיוֹן וְחַגִּי שׁוּנִי וְאֶצְבֹּן עֵרִי וַאֲרוֹדִי וְאַרְאֵלִי:

υἱοὶ δὲ Γαδ Σαφων καὶ Αγγις καὶ Σαυνις καὶ Θασοβαν καὶ Αηδις καὶ Αροηδις καὶ Αροηλις

16 ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ ܓܵܕ݂: ܨܸܦܝܘܿܢ: ܘܚܲܓܿܝܼ: ܘܫܘܿܢܝܼ: ܘܐܲܨܒܿܥܘܼܢ: ܘܥܲܕܲܝ: ܘܐܵܪܘܿܕ݂: ܘܐܲܕ݂ܪܝܼ.

Filii Gad: Sephon et Haggi, Suni et Esebon, Heri et Arodi et Areli.

Եւ որդիք Գադայ` Սափոն եւ Մեգիս եւ Սաւնիա եւ Թաւսոբամ եւ Այեդիս եւ Արոյէլիս եւ Արիէլիս:

და ძენი გადისნი: საფონ და ანგის და სავნის და თასუბამ და აედის არუჱლის და არჱილის. 16 16

16 And the sons of Gad; Ziphion, and Haggi, Shuni, and Ezbon, Eri, and Arodi, and Areli.

יז. וּבְנֵי אָשֵׁר יִמְנָה וְיִשְׁוָה וְיִשְׁוִי וּבְרִיעָה וְשֶׂרַח אֲחֹתָם וּבְנֵי בְרִיעָה חֶבֶר וּמַלְכִּיאֵל:

υἱοὶ δὲ Ασηρ Ιεμνα καὶ Ιεσουα καὶ Ιεουλ καὶ Βαρια καὶ Σαρα ἀδελφὴ αὐτῶν υἱοὶ δὲ Βαρια Χοβορ καὶ Μελχιηλ

17 ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ ܐܵܫܝܼܪ: ܝܲܡܢܵܐ: ܘܝܲܫܒ݂ܵܐ: ܘܝܲܫܘܝܼ: ܘܲܒ݂ܪܝܼܥܵܐ: ܘܣܲܪܚ ܚܵܬܼܗܘܿܢ: ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ ܒܪܝܼܥܵܐ: ܚܵܒ݂ܵܪ ܘܡܲܠܟܿܝܼܠ.

Filii Aser: Iemna et lesua et Isui et Beria, Sara quoque soror eorum. Filii Beria: Heber et Melchiel.

Եւ սոքա են որդիք Ասերայ` Յեմնա եւ Յեսուսա եւ Յէուլ եւ Բարիա եւ Սարա քոյր նոցա. եւ որդիք Բարիայ` Քոբոր եւ Մեղքիէլ:

და ძენი ასერისნი: იემნა და იესო და ბარია და იეოლ და სარა დაჲ მათი. და ძენი ბარიასნი: ქობორ და მელქიელ. 17 17

17 And the sons of Asher; Jimnah, and Ishuah, and Isui, and Beriah, and Serah their sister: and the sons of Beriah; Heber, and Malchiel.

יח. אֵלֶּה בְּנֵי זִלְפָּה אֲשֶׁר נָתַן לָבָן לְלֵאָה בִתּוֹ וַתֵּלֶד אֶת אֵלֶּה לְיַעֲקֹב שֵׁשׁ עֶשְׂרֵה נָפֶשׁ:

οὗτοι υἱοὶ Ζελφας ἣν ἔδωκεν Λαβαν Λεια τῇ θυγατρὶ αὐτοῦ ἣ ἔτεκεν τούτους τῷ Ιακωβ δέκα ἓξ ψυχάς

18 ܗܵܠܹܝܢ ܒܢܹ̈ܝܗܿ ܕܙܲܠܦܵܐ ܕܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܵܒ݂ܵܢ ܠܠܲܝܵܐ ܒܲܪܬܹܗ: ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܗܵܠܹܝܢ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܢܲܦ̮ܫ̈ܵܬܼܵܐ ܫܸܬܿܬܲܥܸܣܪܹ̈ܐ.

Hi filii Zelphae, quam dedit Laban Liae filiae suae; et hos genuit Iacob: sedecim animas.

Սոքա են որդիք Զելփայ, զոր ետ Լաբան Լիայ դստերն իւրում, որ ծնաւ զսոսա Յակոբայ, վեշտասան որդիս:

ესე ძენი ზელფასნი, რომელ მოსცა ლაბან ლიას ასულსა თჳსსა რომელ, უშვნა ესე ძენი იაკობს სული ათექუსმეტი. 18 18

18 These are the sons of Zilpah, whom Laban gave to Leah his daughter, and these she bare unto Jacob, even sixteen souls.

יט. בְּנֵי רָחֵל אֵשֶׁת יַעֲקֹב יוֹסֵף וּבִנְיָמִן:

υἱοὶ δὲ Ραχηλ γυναικὸς Ιακωβ Ιωσηφ καὶ Βενιαμιν

19 ܘܲܒ݂̈ܢܹܝܗ ܕܪܵܚܹܝܠ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܝܵܘܣܸܦ ܘܒܸܢܝܵܡܹܝܢ.

Filii Rachel uxoris Iacob: Ioseph et Beniamin.

Եւ որդիք Ռաքելայ կնոջ Յակոբայ` Յովսէփ եւ Բենիամին:

და ძენი რაქელისნი, ცოლისა იაკობისნი, იოსებ და ბენიამენ. 19 19

19 The sons of Rachel Jacob's wife; Joseph, and Benjamin.

כ. וַיִּוָּלֵד לְיוֹסֵף בְּאֶרֶץ מִצְרַיִם אֲשֶׁר יָלְדָה לּוֹ אָסְנַת בַּת פּוֹטִי פֶרַע כֹּהֵן אֹן אֶת מְנַשֶּׁה וְאֶת אֶפְרָיִם:

ἐγένοντο δὲ υἱοὶ Ιωσηφ ἐν γῇ Αἰγύπτῳ οὓς ἔτεκεν αὐτῷ Ασεννεθ θυγάτηρ Πετεφρη ἱερέως Ἡλίου πόλεως τὸν Μανασση καὶ τὸν Εφραιμ ἐγένοντο δὲ υἱοὶ Μανασση οὓς ἔτεκεν αὐτῷ ἡ παλλακὴ ἡ Σύρα τὸν Μαχιρ Μαχιρ δὲ ἐγέννησεν τὸν Γαλααδ υἱοὶ δὲ Εφραιμ ἀδελφοῦ Μανασση Σουταλααμ καὶ Τααμ υἱοὶ δὲ Σουταλααμ Εδεμ

20 ܘܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ܘ ܠܝܵܘܣܸܦ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ ܕܝܸܠܕܲܬܼ ܠܹܗ ܐܲܣܝܲܬܼ ܒܲܪܬܼ ܦܘܿܛܝܼܦܲܪ ܟܘܼܡܪܵܐ ܕܐܘܿܢ: ܠܲܡܢܲܫܹܐ ܘܠܲܐܦܪܹܝܡ.

Natique sunt Ioseph filii in terra Aegypti, quos genuit ei Aseneth filia Putiphare sacerdotis Heliopoleos: Manasses et Ephraim.

Եւ եղեն որդիք Յովսեփայ յերկրին Եգիպտացւոց, զորս ծնաւ նմա Ասանէթ դուստր Պետափրեայ քրմի Արեգ քաղաքի, զՄանասէ եւ զԵփրեմ: Եւ եղեն որդիք Մանասէի զոր ծնաւ նմա հարճն Ասորի, զՄաքիր. եւ Մաքիր ծնաւ զԳաղաադ: Եւ որդիք Եփրեմի եղբօրն Մանասէի` Սուտաղաամ եւ Տաամ. եւ որդի Սուտաղաամայ Եդեմ:

ხოლო იყვნეს ძენი იოსებისნი ეგჳპტეს, რომელნი უშვნა მას ასენეთ, ცოლმან მისმან ასულმან პეტეფრესმან, მღდელისა მზის ქალაქისამან მანასე და ეფრემ, ხოლო იყვნეს ძენი მანასესნი, რომელნი უშვნა მას ხარჭმან მან ასურმან მაქირ. და მაქირ შვა გალად, ძენი ეფრემისნი ძმისა მანასესნი: სუტალმან და ტალამ. ძენი სუტალმისნი: ედემ. 20 20

20 And unto Joseph in the land of Egypt were born Manasseh and Ephraim, which Asenath the daughter of Potipherah priest of On bare unto him.

כא. וּבְנֵי בִנְיָמִן בֶּלַע וָבֶכֶר וְאַשְׁבֵּל גֵּרָא וְנַעֲמָן אֵחִי וָרֹאשׁ מֻפִּים וְחֻפִּים וָאָרְדְּ:

υἱοὶ δὲ Βενιαμιν Βαλα καὶ Χοβωρ καὶ Ασβηλ ἐγένοντο δὲ υἱοὶ Βαλα Γηρα καὶ Νοεμαν καὶ Αγχις καὶ Ρως καὶ Μαμφιν καὶ Οφιμιν Γηρα δὲ ἐγέννησεν τὸν Αραδ

21 ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ ܒܸܢܝܵܡܹܝܢ: ܒܵܠܲܥ ܘܐܲܟ݂ܒܲܪ: ܘܐܲܫܒܸܿܠ: ܘܓ݂ܵܪܵܐ: ܘܢܲܥܡܵܢ: ܘܐܲܚܝܼ: ܘܐܵܪܘܿܫ: ܘܡܵܦܝܼܡ: ܘܚܵܦܝܼܡ: ܘܐܵܕ݂ܵܪ.

Filii Beniamin: Bela et Bochor et Asbel, Gera et Naaman et Echi et Ros, Mophim et Huphim et Ared.

Եւ որդիք Բենիամինի` Բաղա եւ Բոքոր եւ Ասբեէ. եւ եղեն որդիք Բաղայ`` Գէերա եւ Նէեման եւ Անաքիս եւ Ռովս եւ Մամփիմ եւ Ոփիմին, եւ Գէերա ծնաւ զԱրադ:

ძენი ბენიამენისნი: ბალა ქობორ და ასბჱლ, ხოლო იყვნეს ძენი ბალასნი: გირა და ნოემან და ჰნქის და როს და მამფენ და ოფიმენ და გირა შვა არად. 21 21

21 And the sons of Benjamin were Belah, and Becher, and Ashbel, Gera, and Naaman, Ehi, and Rosh, Muppim, and Huppim, and Ard.

כב. אֵלֶּה בְּנֵי רָחֵל אֲשֶׁר יֻלַּד לְיַעֲקֹב כָּל נֶפֶשׁ אַרְבָּעָה עָשָׂר:

οὗτοι υἱοὶ Ραχηλ οὓς ἔτεκεν τῷ Ιακωβ πᾶσαι ψυχαὶ δέκα ὀκτώ

22 ܗܵܠܹܝܢ ܒܢܹ̈ܝܗܿ ܕܪܵܚܹܝܠ ܕܝܸܠܕܲܬܼ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܟܠ ܢܲܦ̮ܫ̈ܵܬܼܵܐ ܐܲܪܒܲܥܸܣܪܹܐ.

Hi filii Rachel, quos genuit Iacob: omnes animae quattuordecim.

Սոքա են որդիք Ռաքելի զոր ծնաւ Յակոբայ, ամենայն ոգիք ութ եւ տասն:

ესე ძენი რაქელისნი, რომელ უშვნა იაკობს, ყოველი სული ათრვამეტნი. 22 22

22 These are the sons of Rachel, which were born to Jacob: all the souls were fourteen.

כג. וּבְנֵי דָן חֻשִׁים:

υἱοὶ δὲ Δαν Ασομ

23 ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ ܕܵܢ: ܚܘܿܫܝܼܡ.

Filii Dan: Husim.

Եւ որդիք Դանայ` Ասոմ:

და ძენი დანისნი ასომ. 23 23

23 And the sons of Dan; Hushim.

כד. וּבְנֵי נַפְתָּלִי יַחְצְאֵל וְגוּנִי וְיֵצֶר וְשִׁלֵּם:

καὶ υἱοὶ Νεφθαλι Ασιηλ καὶ Γωυνι καὶ Ισσααρ καὶ Συλλημ

24 ܘܲܒ݂̈ܢܝ ܢܲܦ̮ܬܵܠܝܼ: ܢܲܚܨܵܐܝܹܠ: ܘܓܼܘܿܢܝܼ: ܘܝܵܨܵܪ: ܘܫܵܠܝܼܡ.

Filii Nephthali: Iasiel et Guni et Ieser et Sellem.

Եւ որդիք Նեփթաղեմի` Ասիէլ եւ Գովնի եւ Ասար եւ Սեղիմ:

და ძენი ნეფთალემისნი: ასიჱლ და გოვინი და ესარ და სულლემ. 24 24

24 And the sons of Naphtali; Jahzeel, and Guni, and Jezer, and Shillem.

כה. אֵלֶּה בְּנֵי בִלְהָה אֲשֶׁר נָתַן לָבָן לְרָחֵל בִּתּוֹ וַתֵּלֶד אֶת אֵלֶּה לְיַעֲקֹב כָּל נֶפֶשׁ שִׁבְעָה:

οὗτοι υἱοὶ Βαλλας ἣν ἔδωκεν Λαβαν Ραχηλ τῇ θυγατρὶ αὐτοῦ ἣ ἔτεκεν τούτους τῷ Ιακωβ πᾶσαι ψυχαὶ ἑπτά

25 ܗܵܠܹܝܢ ܒܢܹ̈ܝܗܿ ܕܒܲܠܗܵܐ: ܕܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܵܒ݂ܵܢ ܠܪܵܚܹܝܠ ܒܲܪܬܹܗ: ܘܝܸܠܕܲܬܼ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܟܠ ܢܲܦ̮ܫ̈ܵܬܼܵܐ ܫܒܲܥ.

Hi filii Bilhae, quam dedit Laban Racheli filiae suae; et hos genuit Iacob: omnes animae septem.

Սոքա են որդիք Բալլայ զոր ետ Լաբան Ռաքելի դստեր իւրում, եւ ծնաւ զսոսա Յակոբայ. ամենեքին ոգիք եւթն:

ესე ძენი ბალასნი, რომელნი მისცნა ლაბან რაქაელს, ასულსა თჳსსა, და უშვნა ესენი იაკობს ყოველი სული შჳდ. 25 25

25 These are the sons of Bilhah, which Laban gave unto Rachel his daughter, and she bare these unto Jacob: all the souls were seven.

כו. כָּל הַנֶּפֶשׁ הַבָּאָה לְיַעֲקֹב מִצְרַיְמָה יֹצְאֵי יְרֵכוֹ מִלְּבַד נְשֵׁי בְנֵי יַעֲקֹב כָּל נֶפֶשׁ שִׁשִּׁים וָשֵׁשׁ:

πᾶσαι δὲ ψυχαὶ αἱ εἰσελθοῦσαι μετὰ Ιακωβ εἰς Αἴγυπτον οἱ ἐξελθόντες ἐκ τῶν μηρῶν αὐτοῦ χωρὶς τῶν γυναικῶν υἱῶν Ιακωβ πᾶσαι ψυχαὶ ἑξήκοντα ἕξ

26 ܟܠܗܹܝܢ ܢܲܦ̮ܫ̈ܵܬܼܵܐ ܕܥܲܠ ܥܲܡ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܡܸܨܪܹܝܢ: ܕܲܢܦܲܩ ܡ̣ܢ ܚܲܨܹܗ: ܣܛܲܪ ܡ̣ܢ ܢܸܫܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܢܵܘ̈ܗܝ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܟܠ ܢܲܦ̮ܫ̈ܵܬܼܵܐ ܫܬܿܝܼܢ ܘܫܸܬܼ.

Cunctae animae, quae ingressae sunt cum Iacob in Aegyptum et egressae de femore illius, absque uxoribus filiorum eius, sexaginta sex.

Եւ ամենայն ոգիք որ մտին ընդ Յակոբայ յԵգիպտոս, որ ելեալ էին յերանաց նորա, առանց կանանց որդւոցն Յակոբայ, ամենայն ոգիք վաթսուն եւ վեց:

და ყოველნივე, რომელნი შევიდეს ეგჳპტედ იაკობის თანა, რომელნი გამოსრულ იყვნეს, წყვილთაგან მისთა გარეშე ცოლთა ძეთა იაკობისთა ყოველი სული სამეოცდაექუს. 26 26

26 All the souls that came with Jacob into Egypt, which came out of his loins, besides Jacob's sons' wives, all the souls were threescore and six;

כז. וּבְנֵי יוֹסֵף אֲשֶׁר יֻלַּד לוֹ בְמִצְרַיִם נֶפֶשׁ שְׁנָיִם כָּל הַנֶּפֶשׁ לְבֵית יַעֲקֹב הַבָּאָה מִצְרַיְמָה שִׁבְעִים:

υἱοὶ δὲ Ιωσηφ οἱ γενόμενοι αὐτῷ ἐν γῇ Αἰγύπτῳ ψυχαὶ ἐννέα πᾶσαι ψυχαὶ οἴκου Ιακωβ αἱ εἰσελθοῦσαι εἰς Αἴγυπτον ἑβδομήκοντα πέντε

27 ܘܲܒ݂̈ܢܲܝ ܝܵܘܣܸܦ ܕܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ܘ ܠܹܗ ܒܡܸܨܪܹܝܢ: ܢܲܦ̮ܫ̈ܵܬܼܵܐ ܬܲܪܬܹܿܝܢ: ܟܠܗܹܝܢ ܢܲܦ̮ܫ̈ܵܬܼܵܐ ܕܒܹܝܬܼ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܕܥܲܠ ܠܡܸܨܪܹܝܢ ܫܲܒ݂ܥܝܼܢ.

Filii autem Ioseph, qui nati sunt ei in terra Aegypti, animae duae. Omnes animae domus Iacob, quae ingressae sunt in Aegyptum, fuere septuaginta.

Եւ որդիք Յովսեփայ որ եղեն նմա յԵգիպտոս, ոգիք երկու. եւ ամենայն ոգիք տանն Յակոբու որ մտին յԵգիպտոս` եւթանասուն եւ հինգ:

და ძენი იოსებისნი, რომელნი ესხნეს ეგჳპტეს ორ და ყოველი სული, რომელი შევიდა ეგჳპტედ იაკობის თანა სამეოცდაათხუთმეტ. 27 27

27 And the sons of Joseph, which were born him in Egypt, were two souls: all the souls of the house of Jacob, which came into Egypt, were threescore and ten.

כח. וְאֶת יְהוּדָה שָׁלַח לְפָנָיו אֶל יוֹסֵף לְהוֹרֹת לְפָנָיו גּשְׁנָה וַיָּבֹאוּ אַרְצָה גּשֶׁן:

τὸν δὲ Ιουδαν ἀπέστειλεν ἔμπροσθεν αὐτοῦ πρὸς Ιωσηφ συναντῆσαι αὐτῷ καθ᾽ Ἡρώων πόλιν εἰς γῆν Ραμεσση

28 ܘܠܲܝܗܘܼܕ݂ܵܐ ܫܲܕܲܪ ܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ ܠܘܵܬܼ ܝܵܘܣܸܦ: ܠܡܸܬܼܚܙܵܝܘܼ ܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ ܠܓܹܫܲܢ: ܘܐܸܬܼܵܘ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܓܹܫܲܢ.

Misit autem Iudam ante se ad Ioseph, ut nuntiaret et occurreret in Gessen.

Եւ զՅուդա յառաջագոյն առաքեաց առ Յովսէփ, գալ նմա ընդ առաջ զՔաջաց քաղաքաւն, յերկիրն Ռամեսա. եւ ինքն եկն`` յերկիրն Գեսեմ:

ხოლო იუდა წარავლინა წინასწარ მისა იოსებისა, რათა მოეგებოდის მას კათერონ ქალაქად, ქუეყანასა რამჱსასა. 28 28

28 And he sent Judah before him unto Joseph, to direct his face unto Goshen; and they came into the land of Goshen.

כט. וַיֶּאְסֹר יוֹסֵף מֶרְכַּבְתּוֹ וַיַּעַל לִקְרַאת יִשְׂרָאֵל אָבִיו גּשְׁנָה וַיֵּרָא אֵלָיו וַיִּפֹּל עַל צַוָּארָיו וַיֵּבְךְּ עַל צַוָּארָיו עוֹד:

ζεύξας δὲ Ιωσηφ τὰ ἅρματα αὐτοῦ ἀνέβη εἰς συνάντησιν Ισραηλ τῷ πατρὶ αὐτοῦ καθ᾽ Ἡρώων πόλιν καὶ ὀφθεὶς αὐτῷ ἐπέπεσεν ἐπὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ ἔκλαυσεν κλαυθμῷ πλείονι

29 ܘܦܲܓܸܿܕ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܡܲܪܟܲܒ݂ܬܹܗ: ܘܲܣܠܸܩ ܠܐܘܼܪܥܵܐ ܕܝܼܣܪܵܝܹܠ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܠܓܹܫܲܢ: ܘܐܸܬܼܚܙܝܼ ܠܹܗ ܘܲܢܦܲܠ ܥܲܠ ܨܵܘܪܹܗ: ܘܲܒ݂ܟ݂ܵܐ ܥܲܠ ܨܵܘܪܹܗ ܬܘܼܒ݂.

Et venerunt in terram Gessen. Iunctoque Ioseph curru suo, ascendit obviam patri suo in Gessen; vidensque eum irruit super collum eius et inter amplexus diu flevit.

Կազմեաց Յովսէփ զկառս իւր, եւ ել ընդ առաջ Իսրայելի հօր իւրոյ զՔաջաց քաղաքաւն``. եւ իբրեւ յանդիման եղեւ նմա, անկաւ ի վերայ պարանոցի նորա, եւ ելաց ի լալիւն մեծ:

აღაგნა იოსებ ეტლნი თჳსნი და აღვიდა შემთხუევად იაკობისა მამისა თჳსისა კათერონ ქალაქად და იხილა იგი და მოეხჳა ყელსა მამისასა და ტიროდა ტირილითა დიდითა ფრიად. 29 29

29 And Joseph made ready his chariot, and went up to meet Israel his father, to Goshen, and presented himself unto him; and he fell on his neck, and wept on his neck a good while.

ל. וַיֹּאמֶר יִשְׂרָאֵל אֶל יוֹסֵף אָמוּתָה הַפָּעַם אַחֲרֵי רְאוֹתִי אֶת פָּנֶיךָ כִּי עוֹדְךָ חָי:

καὶ εἶπεν Ισραηλ πρὸς Ιωσηφ ἀποθανοῦμαι ἀπὸ τοῦ νῦν ἐπεὶ ἑώρακα τὸ πρόσωπόν σου ἔτι γὰρ σὺ ζῇς

30 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܐܹܡܘܼܬܼ ܡܸܟܹܿܝܠ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܲܚܙܹܝܬܼ ܐܲܦܲܝܟ ܒܹܪܝ: ܕܲܥܕܲܟܹܿܝܠ ܚܲܝ ܐܲܢ̄ܬܿ.

Dixitque Israel ad Ioseph: “Iam laetus moriar, quia vidi faciem tuam et superstitem te relinquo”.

Եւ ասէ Իսրայէլ ցՅովսէփ. Մեռայց այսուհետեւ, որովհետեւ տեսի զերեսս քո զի տակաւին կենդանի ես:

და ჰრქუა ისრაჱლ იოსებს: მოვკუდე აწ, ამიერითგან ვიხილე პირი შენი, რამეთუ შენ ცოცხალ-ღა ხარ. 30 30

30 And Israel said unto Joseph, Now let me die, since I have seen thy face, because thou art yet alive.

לא. וַיֹּאמֶר יוֹסֵף אֶל אֶחָיו וְאֶל בֵּית אָבִיו אֶעֱלֶה וְאַגִּידָה לְפַרְעֹה וְאֹמְרָה אֵלָיו אַחַי וּבֵית אָבִי אֲשֶׁר בְּאֶרֶץ כְּנַעַן בָּאוּ אֵלָי:

εἶπεν δὲ Ιωσηφ πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ ἀναβὰς ἀπαγγελῶ τῷ Φαραω καὶ ἐρῶ αὐτῷ οἱ ἀδελφοί μου καὶ ὁ οἶκος τοῦ πατρός μου οἳ ἦσαν ἐν γῇ Χανααν ἥκασιν πρός με

31 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܠܐܲܚܵܘ̈ܗܝ ܘܲܠܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܐܸܣܲܩ ܐܹܚܵܘܹܐ ܠܦܸܪܥܘܿܢ ܘܐܹܡܲܪ ܠܹܗ: ܐܲܚܲܝ̈ ܘܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܝ ܕܒܲܐܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܐܸܬܼܵܘ ܠܘܵܬܼܝ.

Et ille locutus est ad fratres suos et ad omnem domum patris sui: “Ascendam et nuntiabo pharaoni dicamque ei: Fratres mei et domus patris mei, qui erant in terra Chanaan, venerunt ad me.

Եւ ասէ Յովսէփ ցեղբարս իւր եւ ցտուն հօր իւրոյ. Երթայց պատմեցից փարաւոնի, եթէ Եղբարք`` իմ եւ տուն հօր իմոյ որ էին յերկրին Քանանացւոց` եկին առ իս:

და ჰრქუა იოსებ ძმათა თჳსთა: აღვიდე და უთხრა ფარაოს და ვჰრქუა მას, ვითარმედ ძმანი ჩემნი და სახლი მამისა ჩემისა, რომელნი იყვნეს ქუეყანასა ქანანისასა, მოსრულ არიან ჩემდა. 31 31

31 And Joseph said unto his brethren, and unto his father's house, I will go up, and shew Pharaoh, and say unto him, My brethren, and my father's house, which were in the land of Canaan, are come unto me;

לב. וְהָאֲנָשִׁים רֹעֵי צֹאן כִּי אַנְשֵׁי מִקְנֶה הָיוּ וְצֹאנָם וּבְקָרָם וְכָל אֲשֶׁר לָהֶם הֵבִיאוּ:

οἱ δὲ ἄνδρες εἰσὶν ποιμένες ἄνδρες γὰρ κτηνοτρόφοι ἦσαν καὶ τὰ κτήνη καὶ τοὺς βόας καὶ πάντα τὰ αὐτῶν ἀγειόχασιν

32 ܘܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܪܲܥܝܲܝ ܥܵܢܵܐ ܐܸܢܘܿܢ: ܡܸܛܠ ܕܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܩܲܢܝܲܝ ܩܸܢܝܵܢܵܐ ܐܸܢܘܿܢ: ܘܥܵܢܗܘܿܢ ܘܬܼܵܘܪܲܝܗܘܿܢ ܘܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܗܘܿܢ ܐܲܝܬܿܝܼܘ.

Et sunt viri pastores ovium curamque habent alendorum gregum; pecora sua et armenta et omnia, quae habere potuerunt, adduxerunt secum.

Եւ արք հովիւք են, եւ արք խաշնադարմանք են, եւ զանասուն եւ զարջառ եւ զամենայն ինչ իւրեանց ածին այսր:

ხოლო კაცნი იგი არიან მწყემს, რამეთუ ცხოვარის მზრდელმან ცხოვარნი მათნი და ზროხაჲ და ყოველივე, რაჲცა არს მათი, მოსრულ არიან ჩემდა. 32 32

32 And the men are shepherds, for their trade hath been to feed cattle; and they have brought their flocks, and their herds, and all that they have.

לג. וְהָיָה כִּי יִקְרָא לָכֶם פַּרְעֹה וְאָמַר מַה מַּעֲשֵׂיכֶם:

ἐὰν οὖν καλέσῃ ὑμᾶς Φαραω καὶ εἴπῃ ὑμῖν τί τὸ ἔργον ὑμῶν ἐστιν

33 ܘܟܲܕ݂ ܢܸܩܪܹܝܟ݂ܘܿܢ ܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܢܹܐܡܲܪ ܠܟ݂ܘܿܢ ܡܵܢܵܘ ܥܒ݂ܵܕ݂ܟ݂ܘܿܢ.

Cumque vocaverit vos et dixerit: "Quod est opus vestrum?".

Արդ եթէ կոչիցէ զձեզ փարաւոն եւ ասիցէ, Զի՞նչ գործ է ձեր:

უკუეთუ გიწოდოს თქუენ ფარაო და გრქუას, რაჲ არს საქმე თქუენი: 33 33

33 And it shall come to pass, when Pharaoh shall call you, and shall say, What is your occupation?

לד. וַאֲמַרְתֶּם אַנְשֵׁי מִקְנֶה הָיוּ עֲבָדֶיךָ מִנְּעוּרֵינוּ וְעַד עַתָּה גַּם אֲנַחְנוּ גַּם אֲבֹתֵינוּ בַּעֲבוּר תֵּשְׁבוּ בְּאֶרֶץ גּשֶׁן כִּי תוֹעֲבַת מִצְרַיִם כָּל רֹעֵה צֹאן:

ἐρεῖτε ἄνδρες κτηνοτρόφοι ἐσμὲν οἱ παῖδές σου ἐκ παιδὸς ἕως τοῦ νῦν καὶ ἡμεῖς καὶ οἱ πατέρες ἡμῶν ἵνα κατοικήσητε ἐν γῇ Γεσεμ Ἀραβίᾳ βδέλυγμα γάρ ἐστιν Αἰγυπτίοις πᾶς ποιμὴν προβάτων

34 ܐܸܡܲܪܘ ܠܹܗ: ܡܵܪܲܝ ܩܸܢܝܵܢܵܐ ܗܘܵܘ ܥܲܒ݂ܕܲܝܟ: ܡ̣ܢ ܛܲܠܝܘܼܬܼܗܘܿܢ ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܗܵܫܵܐ: ܘܐܵܦ ܚܢܲܢ ܘܐܵܦ ܐܲܒ݂ܵܗܲܝ̈ܢ: ܡܸܛܠ ܕܬܸܬܿܒ݂ܘܼܢ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܓܹܫܲܢ: ܡܸܛܠ ܕܡܲܣܠܹܝܢ ܐܸܢܘܿܢ ܠܡܸܨܪܵܝܹܐ ܟܠ ܪܲܥܝܲܝ ܥܵܢܵܐ.

Respondebitis: "Viri pastores sumus servi tui ab infantia nostra usque in praesens et nos et patres nostri". Haec autem dicetis, ut habitare possitis in terra Gessen, quia detestantur Aegyptii omnes pastores ovium”.

ասասջիք եթէ, Արք խաշնադարմանք եմք ծառայք քո ի մանկութենէ մինչեւ ցայժմ, ե՛ւ մեք ե՛ւ հարք մեր. զի բնակիցէք յերկրին Գեսեմ. քանզի գարշելի է Եգիպտացւոց ամենայն հովիւ խաշանց:

თქუთ, ვითარმედ კაცნი საცხოვრის მზრდელ ვართ მონანი შენნი სიყრმითგან-ვე აქამომდე ჩუენ და მამანი ჩუენნი, რათა დაეშენნეთ ქუეყანასა გესემისასა არაბიასა, რამეთუ საძაგელ არს მეგჳპტელთა ყოველი მწყემსი ცხოვართაჲ. 34 34

34 That ye shall say, Thy servants' trade hath been about cattle from our youth even until now, both we, and also our fathers: that ye may dwell in the land of Goshen; for every shepherd is an abomination unto the Egyptians.

מז

ΜΖʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܡܙ

Cap. 47

ԳԼ. ԽԷ

თავი ორმოცდამეშვიდე

א. וַיָּבֹא יוֹסֵף וַיַּגֵּד לְפַרְעֹה וַיֹּאמֶר אָבִי וְאַחַי וְצֹאנָם וּבְקָרָם וְכָל אֲשֶׁר לָהֶם בָּאוּ מֵאֶרֶץ כְּנָעַן וְהִנָּם בְּאֶרֶץ גּשֶׁן:

ἐλθὼν δὲ Ιωσηφ ἀπήγγειλεν τῷ Φαραω λέγων ὁ πατήρ μου καὶ οἱ ἀδελφοί μου καὶ τὰ κτήνη καὶ οἱ βόες αὐτῶν καὶ πάντα τὰ αὐτῶν ἦλθον ἐκ γῆς Χανααν καὶ ἰδού εἰσιν ἐν γῇ Γεσεμ

1 ܘܐܸܬܼܵܐ ܝܵܘܣܸܦ ܘܚܵܘܝܼ ܠܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܐܲܒ݂ܝ ܘܐܲܚܲܝ̈: ܘܥܵܢܗܘܿܢ ܘܬܼܵܘܪܲܝܗܘܿܢ: ܘܟ݂ܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܗܘܿܢ: ܐܸܬܼܵܘ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܗܵܐ ܫܪܹܝܢ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܓܹܫܲܢ.

Ingressus ergo Ioseph nun tiavit pharaoni dicens: “Pater meus et fratres, oves eorum et armenta et cuncta, quae possident, venerunt de terra Chanaan; et ecce consistunt in terra Gessen”.

Եւ եկեալ Յովսէփ պատմեաց փարաւոնի, եւ ասէ. Հայր իմ եւ եղբարք, եւ խաշինք եւ արջառ նոցա, եւ ամենայն որ ինչ նոցա, եկին յերկրէն Քանանացւոց, եւ ահա են ի Գեսեմ:

და მივიდა იოსებ, უთხრა ფარაოს და ჰრქუა: მამაჲ ჩემი და ძმანი ჩემი და ყოველი საცხოვარი და ზროხანი მათნი მოსრულ არიან ქუეყანით ქანანისათ და აჰა არიან იგინი ქუეყანასა გესემისასა. 1 1

1 Then Joseph came and told Pharaoh, and said, My father and my brethren, and their flocks, and their herds, and all that they have, are come out of the land of Canaan; and, behold, they are in the land of Goshen.

ב. וּמִקְצֵה אֶחָיו לָקַח חֲמִשָּׁה אֲנָשִׁים וַיַּצִּגֵם לִפְנֵי פַרְעֹה:

ἀπὸ δὲ τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ παρέλαβεν πέντε ἄνδρας καὶ ἔστησεν αὐτοὺς ἐναντίον Φαραω

2 ܘܡ̣ܢ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ ܕܒܲܪ ܚܲܡܫܵܐ ܓܲܒ݂ܪܝܼܢ: ܘܐܲܩܝܼܡ ܐܸܢܘܿܢ ܩܕ݂ܵܡ ܦܸܪܥܘܿܢ.

Ex omnibus fratribus suis quinque viros statuit coram rege,

Եւ յեղբարց անտի իւրոց առ ընդ իւր հինգ այր, եւ կացոյց զնոսա առաջի փարաւոնի:

და ძმათაგანი მისთა წარიყუანა იოსებ ხუთი კაცი და დაადგინნა იგინი , წინაშე ფარაოჲსა. 2 2

2 And he took some of his brethren, even five men, and presented them unto Pharaoh.

ג. וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה אֶל אֶחָיו מַה מַּעֲשֵׂיכֶם וַיֹּאמְרוּ אֶל פַּרְעֹה רֹעֵה צֹאן עֲבָדֶיךָ גַּם אֲנַחְנוּ גַּם אֲבוֹתֵינוּ:

καὶ εἶπεν Φαραω τοῖς ἀδελφοῖς Ιωσηφ τί τὸ ἔργον ὑμῶν οἱ δὲ εἶπαν τῷ Φαραω ποιμένες προβάτων οἱ παῖδές σου καὶ ἡμεῖς καὶ οἱ πατέρες ἡμῶν

3 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ ܠܐܲܚܵܘ̈ܗܝ ܕܝܵܘܣܸܦ: ܡܵܢܵܘ ܥܒ݂ܵܕ݂ܟ݂ܘܿܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܦܸܪܥܘܿܢ: ܪܲܥܝܲܝ ܥܵܢܵܐ ܐܸܢܘܿܢ ܥܲܒ݂ܕܲܝܟ: ܐܵܦ ܚܢܲܢ: ܐܵܦ ܐܲܒ݂ܵܗܲܝ̈ܢ: ܡ̣ܢ ܛܲܠܝܘܼܬܲܢ.

quos ille interrogavit: “Quid habetis operis?”. Responderunt: “Pastores ovium sumus servi tui et nos et patres nostri”.

Եւ ասէ փարաւոն ցեղբարսն Յովսեփու. Զի՞նչ գործ է ձեր: Եւ նոքա ասեն ցփարաւոն. Հովիւք խաշանց են ծառայք քո, ե՛ւ մեք ե՛ւ հարք մեր:

და ჰრქუა ფარაო ძმათა იოსებისთა: რაჲ არს საქმე თქუენი? ხოლო მათ ჰრქუეს ფარაოს: მწყემს ვართ ცხოვართა მონანი შენნი სიყრმითგან, ვიდრე აქამომდე, ჩუენ-ცა და მამანი ჩუენნი. 3 3

3 And Pharaoh said unto his brethren, What is your occupation? And they said unto Pharaoh, Thy servants are shepherds, both we, and also our fathers.

ד. וַיֹּאמְרוּ אֶל פַּרְעֹה לָגוּר בָּאָרֶץ בָּאנוּ כִּי אֵין מִרְעֶה לַצֹּאן אֲשֶׁר לַעֲבָדֶיךָ כִּי כָבֵד הָרָעָב בְּאֶרֶץ כְּנָעַן וְעַתָּה יֵשְׁבוּ נָא עֲבָדֶיךָ בְּאֶרֶץ גּשֶׁן:

εἶπαν δὲ τῷ Φαραω παροικεῖν ἐν τῇ γῇ ἥκαμεν οὐ γάρ ἐστιν νομὴ τοῖς κτήνεσιν τῶν παίδων σου ἐνίσχυσεν γὰρ ὁ λιμὸς ἐν γῇ Χανααν νῦν οὖν κατοικήσομεν οἱ παῖδές σου ἐν γῇ Γεσεμ

4 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܦܸܪܥܘܿܢ: ܠܡܸܥܡܲܪ ܒܐܲܪܥܵܐ ܐܸܬܲܝܢ: ܡܸܛܠ ܕܠܲܝܬܿ ܪܲܥܝܵܐ ܠܥܵܢܵܐ ܕܥܲܒ݂ܕܲܝܟ: ܡܸܛܠ ܕܲܥܫܸܢ ܟܲܦܢܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܗܵܫܵܐ ܢܸܬܿܒ݂ܘܼܢ ܥܲܒ݂ܕܲܝܟ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܓܹܫܲܢ.

Dixeruntque ad pharaonem: “Ad peregrinandum in terra venimus, quoniam non est herba gregibus servorum tuorum, ingravescente fame, in terra Chanaan petimusque, ut esse nos iubeas servos tuos in terra Gessen”.

Եւ ասեն ցփարաւոն. Պանդխտանալ եկաք յերկրիս յայսմիկ, զի ոչ գոյր ճարակ խաշանց ծառայից քոց, քանզի սաստկացաւ սովն յերկրին Քանանացւոց. եւ արդ բնակեսցուք ծառայք քո յերկրին ի Գեսեմ:

და ჰრქუეს ფარაოს: მწირობად მოსრულ ვართ ჩუენ ქუეყანასა, რამეთუ არა არს საძოვარი საცხოვართათჳს მონათა შენთასა, რამეთუ განძლიერდა სიყმილი ქუეყანასა ქანანისასა აწ უკუე დავეშენნეთ მონანი შენნი ქუეყანასა მას გესემისასა. 4 4

4 They said morever unto Pharaoh, For to sojourn in the land are we come; for thy servants have no pasture for their flocks; for the famine is sore in the land of Canaan: now therefore, we pray thee, let thy servants dwell in the land of Goshen.

ה. וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה אֶל יוֹסֵף לֵאמֹר אָבִיךָ וְאַחֶיךָ בָּאוּ אֵלֶיךָ:

εἶπεν δὲ Φαραω τῷ Ιωσφη κατοικείτωσαν ἐν γῇ Γεσεμ εἰ δὲ ἐπίστῃ ὅτι εἰσὶν ἐν αὐτοῖς ἄνδρες δυνατοί κατάστησον αὐτοὺς ἄρχοντας τῶν ἐμῶν κτηνῶν ἦλθον δὲ εἰς Αἴγυπτον πρὸς Ιωσηφ Ιακωβ καὶ οἱ υἱοὶ αὐτοῦ καὶ ἤκουσεν Φαραω βασιλεὺς Αἰγύπτου καὶ εἶπεν Φαραω πρὸς Ιωσηφ λέγων ὁ πατήρ σου καὶ οἱ ἀδελφοί σου ἥκασι πρὸς σέ

5 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܐܲܒ݂ܘܼܟ ܘܐܲܚܲܝ̈ܟ ܐܸܬܼܵܘ ܠܘܵܬܼܵܟ.

Dixit itaque rex ad Ioseph: “Pater tuus et fratres tui venerunt ad te.

Եւ խօսեցաւ փարաւոն ընդ Յովսեփու եւ ասէ. Հայր քո եւ եղբարք քո եկին առ քեզ:

ჰრქუა ფარაო იოსებს და ეტყოდა: მამაჲ შენი და ძმანი შენნი მოსრულ არიან შენდა. 5 5

5 And Pharaoh spake unto Joseph, saying, Thy father and thy brethren are come unto thee:

ו. אֶרֶץ מִצְרַיִם לְפָנֶיךָ הִוא בְּמֵיטַב הָאָרֶץ הוֹשֵׁב אֶת אָבִיךָ וְאֶת אַחֶיךָ יֵשְׁבוּ בְּאֶרֶץ גּשֶׁן וְאִם יָדַעְתָּ וְיֶשׁ בָּם אַנְשֵׁי חַיִל וְשַׂמְתָּם שָׂרֵי מִקְנֶה עַל אֲשֶׁר לִי:

ἰδοὺ ἡ γῆ Αἰγύπτου ἐναντίον σού ἐστιν ἐν τῇ βελτίστῃ γῇ κατοίκισον τὸν πατέρα σου καὶ τοὺς ἀδελφούς σου

6 ܘܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟ ܗ̄ܝܼ: ܒܫܘܼܦܪܵܗ ܕܐܲܪܥܵܐ ܐܵܘܬܸܿܒ݂ ܠܐܲܒ݂ܘܼܟ ܘܠܲܐܚܲܝ̈ܟ: ܢܸܬܿܒ݂ܘܼܢ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܓܹܫܲܢ. ܘܐܸܢ ܝܵܕܲܥ ܐܲܢ̄ܬܿ ܕܐܝܼܬܼ ܒܗܘܿܢ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ ܡܵܪܲܝ ܚܲܝܠܵܐ: ܥܒܸܕ݂ ܐܸܢܘܿܢ ܡܵܪܲܝ ܩܸܢܝܵܢܵܐ ܥܲܠ ܟܠ ܕܐܝܼܬܼ ܠܝܼ.

Terra Aegypti in conspectu tuo est; in optimo loco fac eos habitare et trade eis terram Gessen. Quod si nosti in eis esse viros industrios, constitue illos magistros pecorum meorum”.

Ահա երկիրս Եգիպտացւոց առաջի քո է. ի բարւոք երկրի բնակեցո զհայր քո եւ զեղբարս քո. եւ բնակեսցեն յերկրին ի Գեսեմ. ապա թէ գիտես թէ իցեն ի նոսա արք զօրաւորք, կացո զնոսա իշխանս ի վերայ իմոց խաշանց:

ეგერა, ქუეყანა ეგჳპტისა შენ წინაშე არს, უმჯობესა ქუეყანასა დაამკჳდრენ მამაჲ შენი და ძმანი შენნი, დაემკჳდრნედ ქუეყანასა გესემისასა, უკუეთუ იცი შენ, ვითარმედ არიან მათ შორის კაცნი ძლიერნი, დაადგინენ იგინი მთავრად ჩემთა საცხოვართა. 6 6

6 The land of Egypt is before thee; in the best of the land make thy father and brethren to dwell; in the land of Goshen let them dwell: and if thou knowest any men of activity among them, then make them rulers over my cattle.

ז. וַיָּבֵא יוֹסֵף אֶת יַעֲקֹב אָבִיו וַיַּעֲמִדֵהוּ לִפְנֵי פַרְעֹה וַיְבָרֶךְ יַעֲקֹב אֶת פַּרְעֹה:

εἰσήγαγεν δὲ Ιωσηφ Ιακωβ τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ ἔστησεν αὐτὸν ἐναντίον Φαραω καὶ εὐλόγησεν Ιακωβ τὸν Φαραω

7 ܘܐܲܥܸܠ ܝܵܘܣܸܦ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܐܲܩܝܼܡܹܗ ܩܕ݂ܵܡ ܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܒܲܪܸܟ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܦܸܪܥܘܿܢ.

Post haec introduxit Ioseph patrem suum ad regem et statuit eum coram eo, qui benedicens illi

Եւ ած Յովսէփ զՅակոբ հայր իւր, եւ կացոյց առաջի փարաւոնի. եւ օրհնեաց Յակոբ զփարաւոն:

შეიყვანა იოსებ მამაჲ თჳსი იაკობ და დაადგინა იგი წინაშე ფარაოჲსა და აკურთხა იაკობ ფარაო. 7 7

7 And Joseph brought in Jacob his father, and set him before Pharaoh: and Jacob blessed Pharaoh.

ח. וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה אֶל יַעֲקֹב כַּמָּה יְמֵי שְׁנֵי חַיֶּיךָ:

εἶπεν δὲ Φαραω τῷ Ιακωβ πόσα ἔτη ἡμερῶν τῆς ζωῆς σου

8 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܟܡܵܐ ܐܸܢܘܿܢ ܝܵܘ̈ܡܲܝ ܫ̈ܢܲܝ ܚܲܝܲܝ̈ܟ.

et interrogatus ab eo: “Quot sunt dies annorum vitae tuae?”,

Եւ ասէ փարաւոն ցՅակոբ. Քանի՞ են ամք աւուրց կենաց քոց:

და ჰრქუა ფარაო იაკობს: რაოდენ არიან წელნი დღეთა ცხოვრებისა შენისათანი? 8 8

8 And Pharaoh said unto Jacob, How old art thou?

ט. וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב אֶל פַּרְעֹה יְמֵי שְׁנֵי מְגוּרַי שְׁלשִׁים וּמְאַת שָׁנָה מְעַט וְרָעִים הָיוּ יְמֵי שְׁנֵי חַיַּי וְלֹא הִשִּׂיגוּ אֶת יְמֵי שְׁנֵי חַיֵּי אֲבֹתַי בִּימֵי מְגוּרֵיהֶם:

καὶ εἶπεν Ιακωβ τῷ Φαραω αἱ ἡμέραι τῶν ἐτῶν τῆς ζωῆς μου ἃς παροικῶ ἑκατὸν τριάκοντα ἔτη μικραὶ καὶ πονηραὶ γεγόνασιν αἱ ἡμέραι τῶν ἐτῶν τῆς ζωῆς μου οὐκ ἀφίκοντο εἰς τὰς ἡμέρας τῶν ἐτῶν τῆς ζωῆς τῶν πατέρων μου ἃς ἡμέρας παρῴκησαν

9 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܦܸܪܥܘܿܢ: ܝܵܘ̈ܡܲܝ ܫ̈ܢܲܝ ܬܵܘܼܬܵܒ݂ܘܼܬܼܝ: ܡܵܐܐ ܘܲܬܼܠܵܬܼܝܼܢ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܙܥܘܿܪܝܼܢ ܗ̄ܘܵܘ ܘܒ݂ܝܼܫܝܼܢ ܫ̈ܢܲܝ ܚܲܝܲܝ̈: ܘܠܵܐ ܡܲܛܝܼܘ ܠܲܫܢܲܝ̈ ܚܲܝܲܝ̈ ܐܲܒ݂ܵܗܲܝ̈ ܒܝܵܘܡܲܝ ܒܹܝܬܼ ܡܲܥܡܲܪܗܘܿܢ.

respondit: “Dies peregrinationis meae centum triginta annorum sunt, parvi et mali; et non pervenerunt usque ad dies patrum meorum, quibus peregrinati sunt”.

Եւ ասէ Յակոբ ցփարաւոն. Աւուրք ամաց կենաց իմոց զորս պանդխտեցայ` հարեւր եւ երեսուն ամ է. սակաւք եւ դժուարինք եղեն աւուրք ամաց կենաց իմոց, եւ ոչ հասին յաւուրս ամաց կենաց հարց իմոց, զոր աւուրս պանդխտեցան:

და ჰრქუა იაკობ ფარაოს: დღენი წელთა ცხორებისა ჩემისათანი, რომელთა ვმწირობ ასოცდაათ წელ, მცირე და ბოროტ იყვნეს დღენი წელთა ცხორებისა ჩემისანი, ვერ მიიწინეს დღეთა მათ წელთა ცხორებისა მამათა ჩუენთასა, რაოდენთა დღეთა მწირობდეს. 9 9

9 And Jacob said unto Pharaoh, The days of the years of my pilgrimage are an hundred and thirty years: few and evil have the days of the years of my life been, and have not attained unto the days of the years of the life of my fathers in the days of their pilgrimage.

י. וַיְבָרֶךְ יַעֲקֹב אֶת פַּרְעֹה וַיֵּצֵא מִלִּפְנֵי פַרְעֹה:

καὶ εὐλογήσας Ιακωβ τὸν Φαραω ἐξῆλθεν ἀπ᾽ αὐτοῦ

10 ܘܒܲܪܸܟ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܲܢܦܲܩ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܦܸܪܥܘܿܢ.

Et benedicto rege, egressus est foras.

Եւ օրհնեաց Յակոբ զփարաւոն եւ ել ի նմանէ:

და აკურთხა იაკობ ფარაო და განვიდა მისგან. 10 10

10 And Jacob blessed Pharaoh, and went out from before Pharaoh.

יא. וַיּוֹשֵׁב יוֹסֵף אֶת אָבִיו וְאֶת אֶחָיו וַיִּתֵּן לָהֶם אֲחֻזָּה בְּאֶרֶץ מִצְרַיִם בְּמֵיטַב הָאָרֶץ בְּאֶרֶץ רַעְמְסֵס כַּאֲשֶׁר צִוָּה פַרְעֹה:

καὶ κατῴκισεν Ιωσηφ τὸν πατέρα καὶ τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ καὶ ἔδωκεν αὐτοῖς κατάσχεσιν ἐν γῇ Αἰγύπτου ἐν τῇ βελτίστῃ γῇ ἐν γῇ Ραμεσση καθὰ προσέταξεν Φαραω

11 ܘܐܵܘܬܸܿܒ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܘܠܲܐܚܵܘ̈ܗܝ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܗܘܿܢ ܝܵܪܬܿܘܼܬܼܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܒܫܘܼܦܪܵܗ ܕܐܲܪܥܵܐ ܕܪܲܥܡܣܝܼܣ: ܐܲܝܟ ܕܦܲܩܸܕ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ.

Ioseph vero patri et fratribus suis dedit possessionem in Aegypto in optimo terrae loco, in terra Ramesses, ut praeceperat pharao;

Եւ բնակեցոյց Յովսէփ զհայրն իւր եւ զեղբարս իւր, եւ ետ նոցա բնակութիւն յերկրին Եգիպտացւոց ի բարւոք երկրի, յերկրին Ռամեսայ, որպէս հրամայեաց փարաւոն:

და დააშენა იოსებ მამაჲ თჳსი და ძმანი თჳსნი და მისცა მათ სამკჳდრებელი ქუეყანასა ეგჳპტისასა და უმჯობესსა ქუეყანასა მას რამესესასა, ვითარცა იგი უბრძანა ფარაო. 11 11

11 And Joseph placed his father and his brethren, and gave them a possession in the land of Egypt, in the best of the land, in the land of Rameses, as Pharaoh had commanded.

יב. וַיְכַלְכֵּל יוֹסֵף אֶת אָבִיו וְאֶת אֶחָיו וְאֵת כָּל בֵּית אָבִיו לֶחֶם לְפִי הַטָּף:

καὶ ἐσιτομέτρει Ιωσηφ τῷ πατρὶ καὶ τοῖς ἀδελφοῖς αὐτοῦ καὶ παντὶ τῷ οἴκῳ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ σῖτον κατὰ σῶμα

12 ܘܬܲܪܣܝܼ ܝܵܘܣܸܦ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܠܲܐܚܵܘ̈ܗܝ: ܘܲܠܟ݂ܠܹܗ ܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܒܲܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܠܦܘܼܬܼ ܝܼܩܲܪܬܵܐ.

et alebat eos omnemque domum patris sui praebens cibaria singulis.

Եւ տայր Յովսէփ ռոճիկս հօրն եւ եղբարց իւրոց, եւ ամենայն տան հօր իւրոյ ցորեան ըստ բերան:

და იფქლსა უწყვიდა საწყაულით იოსებ მამასა თჳსსა და ძმათა თჳსთა და ყოველსა სახლსა მამისა თჳსისასა იფქლსა თავად-თავად. 12 12

12 And Joseph nourished his father, and his brethren, and all his father's household, with bread, according to their families.

יג. וְלֶחֶם אֵין בְּכָל הָאָרֶץ כִּי כָבֵד הָרָעָב מְאֹד וַתֵּלַהּ אֶרֶץ מִצְרַיִם וְאֶרֶץ כְּנַעַן מִפְּנֵי הָרָעָב:

σῖτος δὲ οὐκ ἦν ἐν πάσῃ τῇ γῇ ἐνίσχυσεν γὰρ ὁ λιμὸς σφόδρα ἐξέλιπεν δὲ ἡ γῆ Αἰγύπτου καὶ ἡ γῆ Χανααν ἀπὸ τοῦ λιμοῦ

13 ܘܲܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܠܲܝܬܿ ܒܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܲܥܫܸܢ ܟܲܦܢܵܐ ܛܵܒ݂: ܘܚܸܪܒܲܬܼ ܟܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܟܲܦܢܵܐ.

In tota terra panis deerat, et oppresserat fames terram valde, defecitque terra Aegypti et terra Chanaan prae fame.

Եւ կերակուր ոչ գոյր յամենայն երկրին, զի սաստկացաւ սովն յոյժ. եւ նուաղեաց երկիրն Եգիպտացւոց եւ երկիրն Քանանացւոց ի սովոյ անտի:

და იფქლი არა იყო ყოველსა ქუეყანასა, რამეთუ განძლიერდა სიყმილი ფრიად და მოაკლდა ქუეყანა ეგჳპტისა და ქუეყანა ქანანისა სიყმილითა. 13 13

13 And there was no bread in all the land; for the famine was very sore, so that the land of Egypt and all the land of Canaan fainted by reason of the famine.

יד. וַיְלַקֵּט יוֹסֵף אֶת כָּל הַכֶּסֶף הַנִּמְצָא בְאֶרֶץ מִצְרַיִם וּבְאֶרֶץ כְּנַעַן בַּשֶּׁבֶר אֲשֶׁר הֵם שֹׁבְרִים וַיָּבֵא יוֹסֵף אֶת הַכֶּסֶף בֵּיתָה פַרְעֹה:

συνήγαγεν δὲ Ιωσηφ πᾶν τὸ ἀργύριον τὸ εὑρεθὲν ἐν γῇ Αἰγύπτου καὶ ἐν γῇ Χανααν τοῦ σίτου οὗ ἠγόραζον καὶ ἐσιτομέτρει αὐτοῖς καὶ εἰσήνεγκεν Ιωσηφ πᾶν τὸ ἀργύριον εἰς τὸν οἶκον Φαραω

14 ܘܠܲܩܸܛ ܝܵܘܣܸܦ ܟܠܹܗ ܟܸܣܦܵܐ ܕܐܸܫܬܿܟܲܚ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܘܒܲܐܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܒܲܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܕܙܲܒ݂ܢܝܼܢ ܗ̄ܘ̤ܵܘ: ܘܐܲܥܸܠ ܝܵܘܣܸܦ ܟܸܣܦܵܐ ܠܒܹܝܬܼ ܦܸܪܥܘܿܢ.

E quibus omnem pecuniam congregavit pro venditione frumenti et intulit eam in aerarium regis.

Եւ ժողովեաց Յովսէփ զամենայն արծաթ գտեալ յերկրին Եգիպտացւոց եւ յերկրին Քանանացւոց ընդ ցորենոյն զոր վաճառէր, եւ տայր նոցա կերակուրս``. եւ տարաւ Յովսէփ զամենայն արծաթն ի տուն փարաւոնի:

და შეკრიბა იოსებ ყოველი ვეცხლი, რაოდენი იპოვა ქუეყანასა ეგჳპტისასა იფქლითა მით, რომელსა ჰყიდდეს და იფქლსა უწყვიდა მათ და შეიღო იოსებ ყოველი ვეცხლი სახლსა ფარაოსსა. 14 14

14 And Joseph gathered up all the money that was found in the land of Egypt, and in the land of Canaan, for the corn which they bought: and Joseph brought the money into Pharaoh's house.

טו. וַיִּתֹּם הַכֶּסֶף מֵאֶרֶץ מִצְרַיִם וּמֵאֶרֶץ כְּנַעַן וַיָּבֹאוּ כָל מִצְרַיִם אֶל יוֹסֵף לֵאמֹר הָבָה לָּנוּ לֶחֶם וְלָמָּה נָמוּת נֶגְדֶּךָ כִּי אָפֵס כָּסֶף:

καὶ ἐξέλιπεν πᾶν τὸ ἀργύριον ἐκ γῆς Αἰγύπτου καὶ ἐκ γῆς Χανααν ἦλθον δὲ πάντες οἱ Αἰγύπτιοι πρὸς Ιωσηφ λέγοντες δὸς ἡμῖν ἄρτους καὶ ἵνα τί ἀποθνῄσκομεν ἐναντίον σου ἐκλέλοιπεν γὰρ τὸ ἀργύριον ἡμῶν

15 ܘܟܸܣܦܵܐ ܓܡܲܪ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ ܘܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܐܸܬܼܵܘ ܟܠܗܘܿܢ ܡܸܨܪܵ̈ܝܹܐ ܠܘܵܬܼ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܐܵܡܪܝܼܢ ܠܹܗ: ܗܲܒ݂ ܠܲܢ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ: ܕܢܸܚܸܐ ܘܠܵܐ ܢܡܘܼܬܼ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟ: ܡܸܛܠ ܕܲܓܼܡܲܪ ܠܹܗ ܟܸܣܦܵܐ.

Cumque defecisset emptoribus pretium, venit cuncta Aegyptus ad Ioseph dicens: “Da nobis panes! Quare morimur coram te, deficiente pecunia?”.

Եւ նուազեաց արծաթ յերկրէն Եգիպտացւոց եւ յերկրէն Քանանացւոց. եկին ամենայն Եգիպտացիք առ Յովսէփ եւ ասեն. Տուր մեզ հաց, ընդէ՞ր մեռանիմք առաջի քո. զի պակասեաց արծաթ:

და მოაკლდა ვეცხლი ქუეყანასა ეგჳპტისასა, ქუეყანასა ქანანისსა, მოვიდეს ყოველნი ეგჳპტელნი იოსებისა და ეტყოდეს: მეც ჩუენ პური, რაჲსა მოვსწყდებით წინაშე შენსა, რამეთუ მოგუაკლდა ჩვენ ვეცხლი. 15 15

15 And when money failed in the land of Egypt, and in the land of Canaan, all the Egyptians came unto Joseph, and said, Give us bread: for why should we die in thy presence? for the money faileth.

טז. וַיֹּאמֶר יוֹסֵף הָבוּ מִקְנֵיכֶם וְאֶתְּנָה לָכֶם בְּמִקְנֵיכֶם אִם אָפֵס כָּסֶף:

εἶπεν δὲ αὐτοῖς Ιωσηφ φέρετε τὰ κτήνη ὑμῶν καὶ δώσω ὑμῖν ἄρτους ἀντὶ τῶν κτηνῶν ὑμῶν εἰ ἐκλέλοιπεν τὸ ἀργύριον

16 ܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ ܝܵܘܣܸܦ: ܗܲܒ݂ܘ ܠܝܼ ܩܸܢܝܵܢܟ݂ܘܿܢ: ܘܐܸܬܸܿܠ ܠܟ݂ܘܿܢ ܒܩܸܢܝܵܢܟ݂ܘܿܢ ܐܸܢ ܓܡܲܪ ܟܸܣܦܵܐ.

Quibus ille respondit: “Adducite pecora vestra, et dabo vobis pro eis cibos, si pretium non habetis”.

Ասէ ցնոսա Յովսէփ. Ածէք զանասունս ձեր, եւ տաց ձեզ հաց փոխանակ անասնոց ձերոց, եթէ պակասեաց արծաթ:

ჰრქუა მათ იოსებ: მომეცით მე საცხოვარი თქუენ- და გცე პური საცხოვრისა წილ თქუენისა. 16 16

16 And Joseph said, Give your cattle; and I will give you for your cattle, if money fail.

יז. וַיָּבִיאוּ אֶת מִקְנֵיהֶם אֶל יוֹסֵף וַיִּתֵּן לָהֶם יוֹסֵף לֶחֶם בַּסּוּסִים וּבְמִקְנֵה הַצֹּאן וּבְמִקְנֵה הַבָּקָר וּבַחֲמֹרִים וַיְנַהֲלֵם בַּלֶּחֶם בְּכָל מִקְנֵהֶם בַּשָּׁנָה הַהִוא:

ἤγαγον δὲ τὰ κτήνη πρὸς Ιωσηφ καὶ ἔδωκεν αὐτοῖς Ιωσηφ ἄρτους ἀντὶ τῶν ἵππων καὶ ἀντὶ τῶν προβάτων καὶ ἀντὶ τῶν βοῶν καὶ ἀντὶ τῶν ὄνων καὶ ἐξέθρεψεν αὐτοὺς ἐν ἄρτοις ἀντὶ πάντων τῶν κτηνῶν αὐτῶν ἐν τῷ ἐνιαυτῷ ἐκείνῳ

17 ܘܐܲܝܬܿܝܼܘ ܠܹܗ ܩܸܢܝܵܢܲܝܗܘܿܢ: ܘܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܗܘܿܢ ܝܵܘܣܸܦ ܥܒ݂ܘܼܪܵܐ ܒܪܲܟ݂ܫܵܐ: ܘܲܒ݂ܩܸܢܝܵܢܵܐ ܕܥܵܢܵܐ: ܕܬܼܵܘܪܹ̈ܐ ܘܲܕ݂ܚܸܡܪ̈ܵܐ: ܘܬܲܪܣܝܼ ܐܸܢܘܿܢ ܒܠܲܚܡܵܐ ܒܗܵܝ ܫܲܢ̄ܬܵܐ ܒܟ݂ܠܹܗ ܩܸܢܝܵܢܗܘܿܢ.

Quae cum adduxissent, dedit eis alimenta pro equis et ovibus et bobus et asinis; sustentavitque eos illo anno pro commutatione pecorum.

Եւ ածին զանասունս առ Յովսէփ, եւ ետ նոցա Յովսէփ հաց փոխանակ ձիոյ եւ փոխանակ ոչխարի եւ փոխանակ արջառոյ եւ փոխանակ իշոյ. եւ կերակրեաց զնոսա հացիւ փոխանակ ամենայն անասնոց նոցա յամին յայնմիկ:

მიჰგუარეს მათ საცხოვარი მათი და სცა მათ პური იოსებ საცხოვარისა წილ მათისა, ცხენებისა წილ და ვირებისა ზროხებისა და ცხოვარისა: და გამოზარდნა იგინი მას წელიწადსა შინა პურითა ყოვლისა წილ საცხოვარისა მათისა. წარჴდა წელიწადი იგი. 17 17

17 And they brought their cattle unto Joseph: and Joseph gave them bread in exchange for horses, and for the flocks, and for the cattle of the herds, and for the asses: and he fed them with bread for all their cattle for that year.

יח. וַתִּתֹּם הַשָּׁנָה הַהִוא וַיָּבֹאוּ אֵלָיו בַּשָּׁנָה הַשֵּׁנִית וַיֹּאמְרוּ לוֹ לֹא נְכַחֵד מֵאֲדֹנִי כִּי אִם תַּם הַכֶּסֶף וּמִקְנֵה הַבְּהֵמָה אֶל אֲדֹנִי לֹא נִשְׁאַר לִפְנֵי אֲדֹנִי בִּלְתִּי אִם גְּוִיָּתֵנוּ וְאַדְמָתֵנוּ:

ἐξῆλθεν δὲ τὸ ἔτος ἐκεῖνο καὶ ἦλθον πρὸς αὐτὸν ἐν τῷ ἔτει τῷ δευτέρῳ καὶ εἶπαν αὐτῷ μήποτε ἐκτριβῶμεν ἀπὸ τοῦ κυρίου ἡμῶν εἰ γὰρ ἐκλέλοιπεν τὸ ἀργύριον καὶ τὰ ὑπάρχοντα καὶ τὰ κτήνη πρὸς σὲ τὸν κύριον καὶ οὐχ ὑπολείπεται ἡμῖν ἐναντίον τοῦ κυρίου ἡμῶν ἀλλ᾽ ἢ τὸ ἴδιον σῶμα καὶ ἡ γῆ ἡμῶν

18 ܘܫܸܠܡܲܬܼ ܫܲܢ̄ܬܵܐ ܗܵܝ: ܘܐܸܬܼܵܘ ܠܘܵܬܹܗ ܒܫܲܢ̄ܬܵܐ ܐ̄ܚܪܹܬܼܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ: ܠܵܐ ܡܛܲܫܝܼܢܲܢ ܡ̣ܢ ܡܵܪܲܢ: ܡܸܛܠ ܕܲܓܼܡܲܪ ܟܸܣܦܵܐ ܘܟ݂ܠܹܗ ܩܸܢܝܵܢܵܐ ܘܲܒ݂ܥܝܼܪܵܐ ܠܘܵܬܼ ܡܵܪܲܢ: ܘܠܵܐ ܐܸܫܬܿܚܲܪ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܲܢ: ܐܸܠܵܐ ܐܸܢ ܢܲܦ̮ܫܵܬܲܢ ܘܐܲܪܥܵܬܲܢ.

Venerunt quoque anno secundo et dixerunt ei: “Non celamus dominum nostrum quod, deficiente pecunia, pecora transierunt ad dominum nostrum; nec clam te est quod absque corporibus et terra nihil habeamus.

Ել այն ամ, եւ եկին առ Յովսէփ յերկրորդ ամին եւ ասեն ցնա. Գուցէ սատակիցիմք`` ի տեառնէ մերմէ. եթէ արծաթ էր` պակասեաց, եւ եթէ խաշինք եւ ստացուածք, առ քեզ են, տէր. եւ չէ ինչ մնացեալ մեր առաջի տեառն, բայց միայն անձինք եւ երկիրս մեր:

და მოვიდეს მისა წელიწადსა მას მეორესა და ჰრქუეს: ნუუკუე მოვისრნეთ უფლისა ჩუენისაგან, რამეთუ მოგუაკლდა ჩუენ ვეცხლი და მონაგები და საცხოვარი შენდამი უფლისა ჩუენისა და არა დამიშთა ჩუენ წინაშე უფლისა ჩუენისა, გარნა თჳსი ესე გუამი და ქუეყანაჲ ჩუენი. 18 18

18 When that year was ended, they came unto him the second year, and said unto him, We will not hide it from my lord, how that our money is spent; my lord also hath our herds of cattle; there is not ought left in the sight of my lord, but our bodies, and our lands:

יט. לָמָּה נָמוּת לְעֵינֶיךָ גַּם אֲנַחְנוּ גַּם אַדְמָתֵנוּ קְנֵה אֹתָנוּ וְאֶת אַדְמָתֵנוּ בַּלָּחֶם וְנִהְיֶה אֲנַחְנוּ וְאַדְמָתֵנוּ עֲבָדִים לְפַרְעֹה וְתֶן זֶרַע וְנִחְיֶה וְלֹא נָמוּת וְהָאֲדָמָה לֹא תֵשָׁם:

ἵνα οὖν μὴ ἀποθάνωμεν ἐναντίον σου καὶ ἡ γῆ ἐρημωθῇ κτῆσαι ἡμᾶς καὶ τὴν γῆν ἡμῶν ἀντὶ ἄρτων καὶ ἐσόμεθα ἡμεῖς καὶ ἡ γῆ ἡμῶν παῖδες Φαραω δὸς σπέρμα ἵνα σπείρωμεν καὶ ζῶμεν καὶ μὴ ἀποθάνωμεν καὶ ἡ γῆ οὐκ ἐρημωθήσεται

19 ܠܡܵܢܵܐ ܡܲܝܬܿܝܼܢܲܢ ܩܕ݂ܵܡܲܝܟ: ܐܵܦ ܚܢܲܢ ܐܵܦ ܐܲܪܥܵܬܼܵܢ: ܙܒܸܢ ܠܲܢ ܘܠܲܐܪܥܵܬܼܵܢ ܒܠܲܚܡܵܐ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܚܢܲܢ ܘܐܲܪܥܵܬܼܵܢ ܥܲܒ݂ܕܹ̈ܐ ܠܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܗܲܒ݂ ܠܲܢ ܙܲܪܥܵܐ: ܘܢܸܚܸܐ ܘܠܵܐ ܢܡܘܼܬܼ: ܘܐܲܪܥܵܐ ܠܵܐ ܬܸܚܪܲܒ݂.

Cur ergo moriemur, te vidente, et nos et terra nostra? Eme nos et terram nostram in servitutem regiam et praebe semina, ne, pereunte cultore, redigatur terra in solitudinem”.

Արդ զի մի՛`` մեռանիցիմք առաջի քո, ե՛ւ մեք, ե՛ւ երկիրս աւերեսցի``. ստացիր զմեզ եւ զերկիրս մեր փոխանակ հացի, եղիցուք մեք եւ երկիրս մեր ծառայք փարաւոնի. տուր սերմն զի սերմանեսցուք``, եւ կեցցուք եւ մի՛ մեռցուք, եւ երկիրս մի՛ աւերեսցի:

რათა არა მოვსწყდეთ წინაშე შენსა და ქუეყანაჲ ჩვენი მოოჴრდეს, არამედ მიმიყიდენ ჩუენ და ქუეყანაჲ ჩუენი პურისა წილ და ვიყუნეთ ჩუენ და ქუეყანაჲ ჩუენი მონა ფარაოჲსა, მეც ჩუენ თესლი, რათა ვსთესოთ და ვცხოვნდეთ და არა მოვსწყდეთ და ქუეყანა არა მოოჴრდეს. 19 19

19 Wherefore shall we die before thine eyes, both we and our land? buy us and our land for bread, and we and our land will be servants unto Pharaoh: and give us seed, that we may live, and not die, that the land be not desolate.

כ. וַיִּקֶן יוֹסֵף אֶת כָּל אַדְמַת מִצְרַיִם לְפַרְעֹה כִּי מָכְרוּ מִצְרַיִם אִישׁ שָׂדֵהוּ כִּי חָזַק עֲלֵהֶם הָרָעָב וַתְּהִי הָאָרֶץ לְפַרְעֹה:

καὶ ἐκτήσατο Ιωσηφ πᾶσαν τὴν γῆν τῶν Αἰγυπτίων τῷ Φαραω ἀπέδοντο γὰρ οἱ Αἰγύπτιοι τὴν γῆν αὐτῶν τῷ Φαραω ἐπεκράτησεν γὰρ αὐτῶν ὁ λιμός καὶ ἐγένετο ἡ γῆ Φαραω

20 ܘܲܙܒܲܢ ܝܵܘܣܸܦ ܟܠܵܗܿ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ ܠܦܸܪܥܘܿܢ: ܡܸܛܠ ܕܙܲܒܸܿܢܘ ܡܸܨܪܵܝܹܐ ܓܒܲܪ ܚܲܩܠܹܗ: ܡܸܛܠ ܕܲܥܫܸܢ ܥܠܲܝܗܘܿܢ ܟܲܦܢܵܐ: ܘܲܗܘ̤ܵܬܼ ܐܲܪܥܵܐ ܕܦܸܪܥܘܿܢ.

Emit igitur Ioseph omnem terram Aegypti, vendentibus singulis possessiones suas prae magnitudine famis. Subiecitque eam pharaoni

Եւ ստացաւ Յովսէփ զամենայն երկիրն Եգիպտացւոց փարաւոնի. քանզի վաճառեցին Եգիպտացիքն զերկիրն իւրեանց փարաւոնի, զի սաստկացաւ ի վերայ նոցա սովն, եւ եղեւ երկիրն փարաւոնի:

და მოუყიდა იოსებ ყოველი ქუეყანა ეგჳპტისაჲ ფარაოს, რამეთუ მისცეს ქუეყანა მათი ეგჳპტელთა ფარაოს, რამეთუ დაიპყრა იგინი სიყმილმან და იყო ქუეყანა იგი ფარაოჲსა. 20 20

20 And Joseph bought all the land of Egypt for Pharaoh; for the Egyptians sold every man his field, because the famine prevailed over them: so the land became Pharaoh's.

כא. וְאֶת הָעָם הֶעֱבִיר אֹתוֹ לֶעָרִים מִקְצֵה גְבוּל מִצְרַיִם וְעַד קָצֵהוּ:

καὶ τὸν λαὸν κατεδουλώσατο αὐτῷ εἰς παῖδας ἀπ᾽ ἄκρων ὁρίων Αἰγύπτου ἕως τῶν ἄκρων

21 ܘܲܠܥܲܡܵܐ ܫܲܢܝܼ ܐܸܢܘܿܢ ܡ̣ܢ ܩܪܹܐ ܠܲܩܪܹܐ: ܡ̣ܢ ܣܘܿܦ ܬܚܘܼܡܵܗܿ ܕܡܸܨܪܹܝܢ ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܣܵܘܦܵܗܿ.

et cunctos populos eius redegit ei in servitutem, a novissimis terminis Aegypti usque ad extremos fines eius.

Եւ զժողովուրդն ծառայեցոյց իւր ի ստրուկս``, ի ծագաց սահմանաց Եգիպտոսի մինչեւ ի ծագս նորուն:

და ერი იგი დაამონა ფარაოს კირთად კიდითგან საზღურით ეგჳპტისად ვიდრე კიდედმდე მისა თჳნიერ. 21 21

21 And as for the people, he removed them to cities from one end of the borders of Egypt even to the other end thereof.

כב. רַק אַדְמַת הַכֹּהֲנִים לֹא קָנָה כִּי חֹק לַכֹּהֲנִים מֵאֵת פַּרְעֹה וְאָכְלוּ אֶת חֻקָּם אֲשֶׁר נָתַן לָהֶם פַּרְעֹה עַל כֵּן לֹא מָכְרוּ אֶת אַדְמָתָם:

χωρὶς τῆς γῆς τῶν ἱερέων μόνον οὐκ ἐκτήσατο ταύτην Ιωσηφ ἐν δόσει γὰρ ἔδωκεν δόμα τοῖς ἱερεῦσιν Φαραω καὶ ἤσθιον τὴν δόσιν ἣν ἔδωκεν αὐτοῖς Φαραω διὰ τοῦτο οὐκ ἀπέδοντο τὴν γῆν αὐτῶν

22 ܒܲܠܚܘܿܕ݂ ܐܲܪܥܵܐ ܕܟ݂ܘܼܡܪܹ̈ܐ ܕܠܵܐ ܙܒܲܢ: ܡܸܛܠ ܕܲܩܝܵܡܬܼܵܐ ܩܵܝܡܵܐ ܗ̄ܘܵܬܼ ܠܟ݂ܘܼܡܪܹ̈ܐ ܡ̣ܢ ܠܘܵܬܼ ܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܐܵܟ݂ܠܝܼܢ ܗ̄ܘ̤ܵܘ ܩܝܵܡܵܬܼܗܘܿܢ: ܕܝܵܗܸܒ݂ ܗ̄ܘܵܐ ܠܗܘܿܢ ܦܸܪܥܘܿܢ: ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܠܵܐ ܙܲܒܸܿܢܘ ܐܲܪܥܗܘܿܢ.

Terram autem sacerdotum non emit, qui cibariis a rege statutis fruebantur, et idcirco non sunt compulsi vendere possessiones suas.

Բաց յերկրէ քրմացն, զի ոչ ստացաւ զնոսա Յովսէփ. քանզի տալով տայր պարգեւս քրմացն փարաւոնի, եւ ուտէին զպարգեւսն զոր տայր նոցա փարաւոն. վասն այնորիկ ոչ վաճառեցին զերկիրն իւրեանց:

ხოლო ქუეყანისა მის მღდელთასა იგი ხოლო არა მოიყიდა იოსებ, რამეთუ უსასყიდლოდ მისცემდა იოსებ მღდელთა მათ ფარაოსთა და ჭამეს საცემელსა მას, რომელსა სცემდა მათ ფარაო, ამისგან არა განყიდეს ქუეყანა მათი. 22 22

22 Only the land of the priests bought he not; for the priests had a portion assigned them of Pharaoh, and did eat their portion which Pharaoh gave them: wherefore they sold not their lands.

כג. וַיֹּאמֶר יוֹסֵף אֶל הָעָם הֵן קָנִיתִי אֶתְכֶם הַיּוֹם וְאֶת אַדְמַתְכֶם לְפַרְעֹה הֵא לָכֶם זֶרַע וּזְרַעְתֶּם אֶת הָאֲדָמָה:

εἶπεν δὲ Ιωσηφ πᾶσι τοῖς Αἰγυπτίοις ἰδοὺ κέκτημαι ὑμᾶς καὶ τὴν γῆν ὑμῶν σήμερον τῷ Φαραω λάβετε ἑαυτοῖς σπέρμα καὶ σπείρατε τὴν γῆν

23 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܠܥܲܡܵܐ: ܗܵܐ ܙܒܲܢܬܿܟ݂ܘܿܢ ܝܵܘܡܵܢܵܐ ܠܟ݂ܘܿܢ ܘܠܲܐܪܥܵܬܼܟ݂ܘܿܢ ܠܦܸܪܥܘܿܢ: ܗܵܐ ܠܟ݂ܘܿܢ ܙܲܪܥܵܐ ܕܬܸܙܪܥܘܿܢ ܒܐܲܪܥܵܐ.

Dixit ergo Ioseph ad populos: “En, ut cernitis, et vos et terram vestram pharao possidet; accipite semina et serite agros,

Ասէ Յովսէփ ցամենայն Եգիպտացիսն``. Ահա ստացայ զձեզ այսօր եւ զերկիր ձեր փարաւոնի. առէք ձեզ սերմանս եւ սերմանեցէք զերկիրդ:

ჰრქუა იოსებ ყოველთა ეგჳპტელთა: აჰა ესერა, მოგიგენ თქუენ და ქუეყანა თქუენი დღესითგან ფარაოსად, მიიღეთ თქუენ თესლი, დასთესეთ ქუეყანასა. 23 23

23 Then Joseph said unto the people, Behold, I have bought you this day and your land for Pharaoh: lo, here is seed for you, and ye shall sow the land.

כד. וְהָיָה בַּתְּבוּאֹת וּנְתַתֶּם חֲמִישִׁית לְפַרְעֹה וְאַרְבַּע הַיָּדֹת יִהְיֶה לָכֶם לְזֶרַע הַשָּׂדֶה וּלְאָכְלְכֶם וְלַאֲשֶׁר בְּבָתֵּיכֶם וְלֶאֱכֹל לְטַפְּכֶם:

καὶ ἔσται τὰ γενήματα αὐτῆς δώσετε τὸ πέμπτον μέρος τῷ Φαραω τὰ δὲ τέσσαρα μέρη ἔσται ὑμῖν αὐτοῖς εἰς σπέρμα τῇ γῇ καὶ εἰς βρῶσιν ὑμῖν καὶ πᾶσιν τοῖς ἐν τοῖς οἴκοις ὑμῶν

24 ܘܡܵܐ ܕܥܵܐܠܵܐ ܥܠܲܠܬܵܐ: ܗܘܲܝܬܿܘܿܢ ܝܲܗ̄ܒܿܝܼܢ ܚܲܕ݂ ܡ̣ܢ ܚܲܡܫܵܐ ܠܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܐܲܪܒܲܥ ܡܢܵܘܵܢ ܢܸܗܘܝܵܢ ܠܟ݂ܘܿܢ ܠܙܲܪܥܵܐ ܘܲܠܚܲܩܠܵܐ: ܘܲܠܡܹܐܟ݂ܘܼܠܬܿܟ݂ܘܿܢ ܘܲܠܡܹܐܟ݂ܘܼܠܬܵܐ ܕܒ݂ܵܬܲܝܟܿܘܿܢ: ܘܲܠܡܹܐܟ݂ܘܼܠܬܵܐ ܕܝܼܩܲܪܬܿܟ݂ܘܿܢ.

ut fruges habere possitis. Quintam partem regi dabitis; quattuor reliquas permitto vobis in sementem et in cibum familiis et liberis vestris”.

Եւ եղիցին արդիւնք դորա, եւ տաջիք զհինգերորդ մասն փարաւոնի, եւ չորք մասունքն ձեր եղիցին ի սերմն երկրիդ եւ ի կերակուր ձեզ եւ ամենայն ընտանեաց ձերոց, եւ ի կերակուր տղայոց ձերոց:

და ნაყოფი მისი, რომელი იყოს, მოეცით მეხუთე ნაწილი ფარაოს, ხოლო ოთხი ნაწილი იყოს თავისა თქუენისა თესლად ქუეყანისა საზრდელად თქუენდა და ყოვლისა სახლისა თქუენისა და საჭმელად ჩჩჳლთა თქუენთა. 24 24

24 And it shall come to pass in the increase, that ye shall give the fifth part unto Pharaoh, and four parts shall be your own, for seed of the field, and for your food, and for them of your households, and for food for your little ones.

כה. וַיֹּאמְרוּ הֶחֱיִתָנוּ נִמְצָא חֵן בְּעֵינֵי אֲדֹנִי וְהָיִינוּ עֲבָדִים לְפַרְעֹה:

καὶ εἶπαν σέσωκας ἡμᾶς εὕρομεν χάριν ἐναντίον τοῦ κυρίου ἡμῶν καὶ ἐσόμεθα παῖδες Φαραω

25 ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܐܲܚܝܼܬܵܢ: ܢܸܫܟܲܚ ܪܲܚܡܹܐ ܒܥܲܝܢܲܝ ܡܵܪܲܢ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܥܲܒ݂ܕܹ̈ܐ ܠܦܸܪܥܘܿܢ.

Qui responderunt: “Tu salvasti nos! Respiciat nos tantum dominus noster, et laeti serviemus regi”.

Եւ ասեն. Կեցուցեր զմեզ, գտաք շնորհս առաջի տեառն մերոյ, եւ եղիցուք ծառայք փարաւոնի:

და მათ ჰრქუეს: მაცხოვნენ ჩუენ, ვპოვეთ მადლი წინაშე შენსა, უფალო ჩუენო, და ვიყუნეთ მონა ფარაოჲსა. 25 25

25 And they said, Thou hast saved our lives: let us find grace in the sight of my lord, and we will be Pharaoh's servants.

כו. וַיָּשֶׂם אֹתָהּ יוֹסֵף לְחֹק עַד הַיּוֹם הַזֶּה עַל אַדְמַת מִצְרַיִם לְפַרְעֹה לַחֹמֶשׁ רַק אַדְמַת הַכֹּהֲנִים לְבַדָּם לֹא הָיְתָה לְפַרְעֹה:

καὶ ἔθετο αὐτοῖς Ιωσηφ εἰς πρόσταγμα ἕως τῆς ἡμέρας ταύτης ἐπὶ γῆν Αἰγύπτου τῷ Φαραω ἀποπεμπτοῦν χωρὶς τῆς γῆς τῶν ἱερέων μόνον οὐκ ἦν τῷ Φαραω

26 ܘܣܵܡܹܗ ܝܵܘܣܸܦ ܢܵܡܘܿܣܵܐ ܥܕܲܡܵܐ ܠܝܵܘܡܵܢܵܐ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܠܦܸܪܥܘܿܢ ܚܲܕ݂ ܡ̣ܢ ܚܲܡܫܵܐ: ܒܲܠܚܘܿܕ݂ ܐܲܪܥܵܐ ܕܟ݂ܘܡܪܹ̈ܐ ܕܠܵܐ ܗ̄ܘܵܬܼ ܕܦܸܪܥܘܿܢ.

Ex eo tempore usque in praesentem diem in universa terra Aegypti regibus quinta pars solvitur; et factum est a Ioseph in legem absque terra sacerdotali, quae libera ab hac condicione est.

Եւ եդ նոցա օրէնս Յովսէփ մինչեւ ցայսօր յերկրին Եգիպտացւոց` հինգերորդել փարաւոնի, բաց յերկրէ քրմացն որ չէր փարաւոնի:

და დადვა იოსებ ბრძანებაჲ ქუეყანასა ეგჳპტისასა ვიდრე დღეინდელად დღედმდე: მეხუთე ნაწილი ფარაოს, თჳნიერ ხოლო ქუეყანისა მის მღდელთასა არა იყო ყოველი ფარაოჲსა. 26 26

26 And Joseph made it a law over the land of Egypt unto this day, that Pharaoh should have the fifth part, except the land of the priests only, which became not Pharaoh's.

כז. וַיֵּשֶׁב יִשְׂרָאֵל בְּאֶרֶץ מִצְרַיִם בְּאֶרֶץ גּשֶׁן וַיֵּאָחֲזוּ בָהּ וַיִּפְרוּ וַיִּרְבּוּ מְאֹד:

κατῴκησεν δὲ Ισραηλ ἐν γῇ Αἰγύπτῳ ἐπὶ τῆς γῆς Γεσεμ καὶ ἐκληρονόμησαν ἐπ᾽ αὐτῆς καὶ ηὐξήθησαν καὶ ἐπληθύνθησαν σφόδρα

27 ܘܝܼܬܸܒ݂ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ ܘܒܲܐܪܥܵܐ ܕܓܹܫܲܢ: ܘܲܥܫܸܢܘ ܒܵܗ: ܘܲܟ݂ܒܲܪܘ ܘܲܣܓܼܝܼܘ ܛܵܒ݂.

Habitavit ergo Israel in Aegypto, id est in terra Gessen, et possedit eam; auctusque est et multiplicatus nimis.

Եւ բնակեաց Իսրայէլ յերկրին Եգիպտացւոց յերկրին ի Գեսեմ. եւ ժառանգեցան ի նմա, եւ աճեցին եւ բազմացան յոյժ:

ხოლო დაემკჳდრა ისრაჱლ ქუეყანასა ეგჳპტისასა, ქუეყანასა გესმეს, და დაეშენნეს მას ზედა და აღორძნდეს და განმრავლდეს ფრიად. 27 27

27 And Israel dwelt in the land of Egypt, in the country of Goshen; and they had possessions therein, and grew, and multiplied exceedingly.

כח. וַיְחִי יַעֲקֹב בְּאֶרֶץ מִצְרַיִם שְׁבַע עֶשְׂרֵה שָׁנָה וַיְהִי יְמֵי יַעֲקֹב שְׁנֵי חַיָּיו שֶׁבַע שָׁנִים וְאַרְבָּעִים וּמְאַת שָׁנָה:

ἐπέζησεν δὲ Ιακωβ ἐν γῇ Αἰγύπτῳ δέκα ἑπτὰ ἔτη ἐγένοντο δὲ αἱ ἡμέραι Ιακωβ ἐνιαυτῶν τῆς ζωῆς αὐτοῦ ἑκατὸν τεσσαράκοντα ἑπτὰ ἔτη

28 ܘܲܚܝܵܐ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ ܫܒܲܥܸܣܪܹܐ ܫܢ̈ܝܼܢ: ܘܲܗܘ̤ܵܘ ܝܵܘܡܵܘܗܝ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܫܢܲܝ̈ ܚܲܝܵܘܗܝ: ܡܵܐܐ ܘܐܲܪܒܿܥܝܼܢ ܘܲܫܒܲܥ ܫܢ̈ܝܼܢ.

Et vixit Iacob in terra Aegypti decem et septem annis; factique sunt omnes dies vitae illius centum quadraginta septem annorum.

Եւ եկաց Յակոբ յերկրին Եգիպտացւոց ամս եւթն եւ տասն, եւ եղեն աւուրք Յակոբայ ամաց կենաց նորա հարեւր եւ քառասուն եւ եւթն ամ:

და ცხოვნდა იაკობ ეგჳპტეს ათჩჳდმეტ წელ და იყვნეს დღენი იაკობისნი და წელნი ცხორებისა მისისანი ასორმეოცდაშჳდ წელ. 28 28

28 And Jacob lived in the land of Egypt seventeen years: so the whole age of Jacob was an hundred forty and seven years.

כט. וַיִּקְרְבוּ יְמֵי יִשְׂרָאֵל לָמוּת וַיִּקְרָא לִבְנוֹ לְיוֹסֵף וַיֹּאמֶר לוֹ אִם נָא מָצָאתִי חֵן בְּעֵינֶיךָ שִׂים נָא יָדְךָ תַּחַת יְרֵכִי וְעָשִׂיתָ עִמָּדִי חֶסֶד וֶאֱמֶת אַל נָא תִקְבְּרֵנִי בְּמִצְרָיִם:

ἤγγισαν δὲ αἱ ἡμέραι Ισραηλ τοῦ ἀποθανεῖν καὶ ἐκάλεσεν τὸν υἱὸν αὐτοῦ Ιωσηφ καὶ εἶπεν αὐτῷ εἰ εὕρηκα χάριν ἐναντίον σου ὑπόθες τὴν χεῖρά σου ὑπὸ τὸν μηρόν μου καὶ ποιήσεις ἐπ᾽ ἐμὲ ἐλεημοσύνην καὶ ἀλήθειαν τοῦ μή με θάψαι ἐν Αἰγύπτῳ

29 ܘܲܩܪܸܒ݂ܘ ܝܵܘܡܵܘܗܝ ܕܝܼܣܪܵܝܹܠ ܠܲܡܡܵܬܼ: ܘܲܩܪܵܐ ܠܝܵܘܣܸܦ ܒܪܹܗ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܐܸܢ ܐܸܫܟܿܚܹܬܼ ܪܲܚܡܹܐ ܒܥܲܝܢܲܝܟ: ܣܝܼܡ ܐܝܼܕ݂ܵܟ݂ ܬܚܹܝܬܼ ܚܲܨܝ: ܘܐܵܘܡܹܝܟ ܒܡܵܪܝܵܐ: ܘܲܥܒܸܕ݂ ܥܲܡܝ ܛܲܝܒܿܘܼܬܼܵܐ ܘܩܘܼܫܬܵܐ: ܘܠܵܐ ܬܸܩܒܿܪܲܢܝ ܒܡܸܨܪܹܝܢ.

Cumque appropinquare cerneret diem mortis suae, vocavit filium suum Ioseph et dixit ad eum: “Si inveni gratiam in conspectu tuo, pone manum tuam sub femore meo et facies mihi misericordiam et veritatem, ut non sepelias me in Aegypto,

Եւ մերձեցան աւուրք Իսրայելի մեռանելոյ, եւ կոչեաց զորդի իւր զՅովսէփ եւ ասէ ցնա. Եթէ գտի շնորհս առաջի քո, դիր զձեռն քո ընդ երանօք իմովք, եւ արասցես ի վերայ իմ ողորմութիւն եւ ճշմարտութիւն, չթաղել զիս յԵգիպտոս:

და ვითარცა მოიწივნეს დღენი სიკუდილისა იაკობისნი; მოუწოდა იოსებს, ძესა თჳსსა, და ჰრქუა: უკუეთუ ვპოვე მადლი წინაშე შენსა, დამდევ ჴელი შენი წყვილთა ჩემთა და პოოს ჩემ თანა მოწყალებაჲ და ჭეშმარიტებაჲ, რათა არა დამფლა მე ეგჳპტეს. 29 29

29 And the time drew nigh that Israel must die: and he called his son Joseph, and said unto him, If now I have found grace in thy sight, put, I pray thee, thy hand under my thigh, and deal kindly and truly with me; bury me not, I pray thee, in Egypt:

ל. וְשָׁכַבְתִּי עִם אֲבֹתַי וּנְשָׂאתַנִי מִמִּצְרַיִם וּקְבַרְתַּנִי בִּקְבֻרָתָם וַיֹּאמַר אָנֹכִי אֶעְשֶׂה כִדְבָרֶךָ:

ἀλλὰ κοιμηθήσομαι μετὰ τῶν πατέρων μου καὶ ἀρεῖς με ἐξ Αἰγύπτου καὶ θάψεις με ἐν τῷ τάφῳ αὐτῶν ὁ δὲ εἶπεν ἐγὼ ποιήσω κατὰ τὸ ῥῆμά σου

30 ܘܐܸܫܟܲܒ݂ ܥܲܡ ܐܵܒ݂ܵܗܲܝ: ܘܲܫܩܘܿܠܲܝܢܝ ܡ̣ܢ ܡܸܨܪܹܝܢ ܘܲܩܒ݂ܘܿܪܲܝܢܝ ܒܩܲܒ݂ܪܗܘܿܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܵܘܣܸܦ: ܐܸܢܵܐ ܐܸܥܒܸܿܕ݂ ܐܲܝܟ ܡܸܠܬܼܵܟ.

sed dormiam cum patribus meis, et auferas me de terra hac condasque in sepulcro maiorum meorum”. Cui respondit Ioseph: “Ego faciam, quod iussisti”.

Այլ ննջեցից ընդ հարսն իմ, եւ բարձցեն զիս յԵգիպտոսէ, եւ թաղեսցեն զիս ի գերեզմանի նոցա: Եւ նա ասէ. Ես արարից ըստ բանի քում:

არამედ დავეფლა მე მამათა ჩუენთა თანა და განმიღე მე ეგჳპტით და დამფალ საფლავსა მამათასა, ხოლო მან თქუა: ეგე ვყო. 30 30

30 But I will lie with my fathers, and thou shalt carry me out of Egypt, and bury me in their buryingplace. And he said, I will do as thou hast said.

לא. וַיֹּאמֶר הִשָּׁבְעָה לִי וַיִּשָּׁבַע לוֹ וַיִּשְׁתַּחוּ יִשְׂרָאֵל עַל רֹאשׁ הַמִּטָּה:

εἶπεν δέ ὄμοσόν μοι καὶ ὤμοσεν αὐτῷ καὶ προσεκύνησεν Ισραηλ ἐπὶ τὸ ἄκρον τῆς ῥάβδου αὐτοῦ

31 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܼܡܝܼ ܠܝܼ: ܘܝܼܡܵܐ ܠܹܗ: ܘܲܣܓܸܕ݂ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܥܲܠ ܪܹܫ ܚܘܼܛܪܹܗ.

Et ille: “Iura ergo, inquit, mihi!”. Quo iurante, adoravit Israel conversus ad lectuli caput.

Եւ ասէ. Երդուիր ինձ: Եւ երդուաւ նմա: Եւ երկիր եպագ Իսրայէլ ի վերայ գլխոյ գաւազանի իւրոյ:

და ჰრქუა მას: მეფუცე მე! და ეფუცა იგი და თაყუანის-სცა ისრაილ წუერსა ზედა კუერთხისა მისისასა. 31 31

31 And he said, Swear unto me. And he sware unto him. And Israel bowed himself upon the bed's head.

מח

ΜΗʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܡܚ

Cap. 48

ԳԼ. ԽԸ

თავი ორმოცდამერვე

א. וַיְהִי אַחֲרֵי הַדְּבָרִים הָאֵלֶּה וַיֹּאמֶר לְיוֹסֵף הִנֵּה אָבִיךָ חֹלֶה וַיִּקַּח אֶת שְׁנֵי בָנָיו עִמּוֹ אֶת מְנַשֶּׁה וְאֶת אֶפְרָיִם:

ἐγένετο δὲ μετὰ τὰ ῥήματα ταῦτα καὶ ἀπηγγέλη τῷ Ιωσηφ ὅτι ὁ πατήρ σου ἐνοχλεῖται καὶ ἀναλαβὼν τοὺς δύο υἱοὺς αὐτοῦ τὸν Μανασση καὶ τὸν Εφραιμ ἦλθεν πρὸς Ιακωβ

1 ܘܲܗܘ̤ܵܐ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܦܸܬܼܓ݂ܵܡܹ̈ܐ ܗܵܠܹܝܢ: ܐܸܬܼܐܡܲܪ ܠܝܵܘܣܸܦ ܕܗܵܐ ܐܲܒ݂ܘܼܟ ܐܸܬܼܟܪܲܗ: ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܠܲܬܼܪܹܝܢ ܒܢܵܘ̈ܗܝ ܥܲܡܹܗ: ܠܲܡܢܲܫܹܐ ܘܠܲܐܦܪܹܝܡ.

His ita transactis, nuntiatum est Ioseph quod aegrotaret pater suus. Et assumpsit secum duos filios Manasse et Ephraim.

Եւ եղեւ յետ բանիցս այսոցիկ ազդ եղեւ Յովսեփայ եթէ Յակոբ հայր քո նեղեալ է. եւ առեալ Յովսեփայ`` զերկուս որդիսն իւր ընդ իւր, զՄանասէ եւ զԵփրեմ, եկն առ Յակոբ:

და შემდგომად სიტყჳსა ამის უთხრეს იოსებს, ვითარმედ მამაჲ შენი შფოთოის. და წარმოიყუანნა ორნი ძენი თჳსნი ეფრემ და მანასე და მოვიდა იაკობისა. უთხრეს იაკობს და ჰრქუეს. 1 1

1 And it came to pass after these things, that one told Joseph, Behold, thy father is sick: and he took with him his two sons, Manasseh and Ephraim.

ב. וַיַּגֵּד לְיַעֲקֹב וַיֹּאמֶר הִנֵּה בִּנְךָ יוֹסֵף בָּא אֵלֶיךָ וַיִּתְחַזֵּק יִשְׂרָאֵל וַיֵּשֶׁב עַל הַמִּטָּה:

ἀπηγγέλη δὲ τῷ Ιακωβ λέγοντες ἰδοὺ ὁ υἱός σου Ιωσηφ ἔρχεται πρὸς σέ καὶ ἐνισχύσας Ισραηλ ἐκάθισεν ἐπὶ τὴν κλίνην

2 ܘܚܵܘܝܼܘ ܠܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ: ܗܵܐ ܒܪܵܟ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܐܸܬܼܵܐ ܠܘܵܬܼܵܟ: ܘܐܸܬܼܚܲܝܲܠ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܘܝܼܬܸܒ݂ ܥܲܠ ܥܲܪܣܵܐ.

Dictumque est seni: “Ecce filius tuus Ioseph venit ad te”. Qui confortatus sedit in lectulo

Ազդ եղեւ Յակոբայ եւ ասեն. Ահա որդի քո Յովսէփ գայ առ քեզ: Եւ զօրացաւ Իսրայէլ եւ նստաւ ի մահիճս:

ვითარმედ იოსებ, ძე შენი მოვალს შენდა. და განძლიერდა ისრაჱლ და აღჯდა ცხედარსა ზედა. 2 2

2 And one told Jacob, and said, Behold, thy son Joseph cometh unto thee: and Israel strengthened himself, and sat upon the bed.

ג. וַיֹּאמֶר יַעֲקֹב אֶל יוֹסֵף אֵל שַׁדַּי נִרְאָה אֵלַי בְּלוּז בְּאֶרֶץ כְּנָעַן וַיְבָרֶךְ אֹתִי:

καὶ εἶπεν Ιακωβ τῷ Ιωσηφ ὁ θεός μου ὤφθη μοι ἐν Λουζα ἐν γῇ Χανααν καὶ εὐλόγησέν με

3 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܐܹܝܠܫܲܕܲܝ ܐܸܬܼܓܿܠܝܼ ܥܠܲܝ ܒܠܘܼܙ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܒܲܪܟܲܢܝ.

et ingresso ad se ait: “Deus omnipotens apparuit mihi in Luza, quae est in terra Chanaan, benedixitque mihi

Եւ ասէ Յակոբ ցՅովսէփ. Աստուած իմ երեւեցաւ ինձ ի Լուզ, յերկրին Քանանացւոց. օրհնեաց զիս:

და ჰრქუა იაკობ იოსებს ღმერთი ჩემი მეჩუენა მე ლუზას, ქუეყანასა ქანანისასა, და მაკურთხა მე. 3 3

3 And Jacob said unto Joseph, God Almighty appeared unto me at Luz in the land of Canaan, and blessed me,

ד. וַיֹּאמֶר אֵלַי הִנְנִי מַפְרְךָ וְהִרְבִּיתִךָ וּנְתַתִּיךָ לִקְהַל עַמִּים וְנָתַתִּי אֶת הָאָרֶץ הַזֹּאת לְזַרְעֲךָ אַחֲרֶיךָ אֲחֻזַּת עוֹלָם:

καὶ εἶπέν μοι ἰδοὺ ἐγὼ αὐξανῶ σε καὶ πληθυνῶ σε καὶ ποιήσω σε εἰς συναγωγὰς ἐθνῶν καὶ δώσω σοι τὴν γῆν ταύτην καὶ τῷ σπέρματί σου μετὰ σὲ εἰς κατάσχεσιν αἰώνιον

4 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܝܼ: ܗܵܐ ܡܒܲܪܸܟ ܐ̄ܢܵܐ ܠܵܟ݂ ܘܡܲܣܓܹܿܐ ܐ̄ܢܵܐ ܠܵܟ: ܘܐܸܬܸܿܠ ܠܵܟ݂ ܠܟܸܢܫܵܐ ܕܥܲܡܡܹ̈ܐ: ܘܐܸܬܸܿܠ ܐܲܪܥܵܐ ܗܵܕܹܐ ܠܙܲܪܥܵܟ݂ ܡ̣ܢ ܒܵܬܼܪܵܟ: ܝܵܪܬܿܘܼܬܼܵܐ ܠܥܵܠܲܡ.

et ait: "Ego te augebo et multiplicabo et faciam te in multitudinem populorum; daboque tibi terram hanc et semini tuo post te in possessionem sempiternam".

եւ ասէ ցիս. Ահա ես աճեցուցից զքեզ, եւ բազմացուցից զքեզ, եւ արարից զքեզ ի ժողովս ազգաց. եւ տաց քեզ զերկիրս զայս`` ի ժառանգութիւն յաւիտենական:

და მრქუა: აჰა, აღგაორძინო შენ და განგამრავლო და გყო შენ კრებულად და ნათესავად და მიგცე შენ ქუეყანა ესე და ნათესავსა შენსა შემდგომად შენსა სამკჳდრებელად საუკუნოდ. 4 4

4 And said unto me, Behold, I will make thee fruitful, and multiply thee, and I will make of thee a multitude of people; and will give this land to thy seed after thee for an everlasting possession.

ה. וְעַתָּה שְׁנֵי בָנֶיךָ הַנּוֹלָדִים לְךָ בְּאֶרֶץ מִצְרַיִם עַד בֹּאִי אֵלֶיךָ מִצְרַיְמָה לִי הֵם אֶפְרַיִם וּמְנַשֶּׁה כִּרְאוּבֵן וְשִׁמְעוֹן יִהְיוּ לִי:

νῦν οὖν οἱ δύο υἱοί σου οἱ γενόμενοί σοι ἐν Αἰγύπτῳ πρὸ τοῦ με ἐλθεῖν πρὸς σὲ εἰς Αἴγυπτον ἐμοί εἰσιν Εφραιμ καὶ Μανασση ὡς Ρουβην καὶ Συμεων ἔσονταί μοι

5 ܘܗܵܫܵܐ ܬܪܹܝܢ ܒܢܲܝܟ ܕܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ܘ ܠܵܟ݂ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܥܲܕ݂ܠܵܐ ܐܹܬܹܐ ܠܘܵܬܼܵܟ݂ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܕܝܼܠܝ ܐܸܢܘܿܢ ܐܲܦܪܹܝܡ ܘܲܡܢܲܫܹܐ ܕܝܼܠܝ ܢܸܗܘܘܿܢ: ܐܲܝܟ ܪܘܼܒܹܝܠ ܘܐܲܝܟ ܫܸܡܥܘܿܢ ܢܸܗܘܘܿܢ ܠܝܼ.

Duo ergo filii tui, qui nati sunt tibi in terra Aegypti, antequam huc venirem ad te, mei erunt: Ephraim et Manasses sicut Ruben et Simeon reputabuntur mihi.

Արդ երկու որդիք քո որ եղեն յԵգիպտոս մինչչեւ եկեալ էր իմ յԵգիպտոս` իմ են, Եփրեմ եւ Մանասէ իբրեւ զՌուբէնն եւ զՇմաւոն եղիցին ինձ:

აწ უკუე ორნი ეგე ძენი შენნი, რომელ გესხნეს შენ ეგჳპტეს, პირველ მოსლვისა ჩემისა შენდა მომართ ეგჳპტეს, ჩემნი არიან, ეფრემ და მანასე, ვითარცა რუბენ და სჳმეონ იყვნეს ჩემდა. 5 5

5 And now thy two sons, Ephraim and Manasseh, which were born unto thee in the land of Egypt before I came unto thee into Egypt, are mine; as Reuben and Simeon, they shall be mine.

ו. וּמוֹלַדְתְּךָ אֲשֶׁר הוֹלַדְתָּ אַחֲרֵיהֶם לְךָ יִהְיוּ עַל שֵׁם אֲחֵיהֶם יִקָּרְאוּ בְּנַחֲלָתָם:

τὰ δὲ ἔκγονα ἃ ἐὰν γεννήσῃς μετὰ ταῦτα σοὶ ἔσονται ἐπὶ τῷ ὀνόματι τῶν ἀδελφῶν αὐτῶν κληθήσονται ἐν τοῖς ἐκείνων κλήροις

6 ܘܲܒ݂̈ܢܲܝܵܐ ܕܬܼܵܘܠܸܕ݂ ܒܵܬܲܪܗܘܿܢ ܠܵܟ݂ ܢܸܗܘܘܿܢ: ܥܲܠ ܫܡܵܐ ܕܐܲܚܲܝܗܘܿܢ ܢܸܬܼܩܪܘܿܢ ܒܝܵܪܬܿܘܼܬܼܗܘܿܢ.

Reliquos autem, quos genueris post eos, tui erunt et nomine fratrum suorum vocabuntur in possessionibus suis.

Եւ այլ ծնունդք զոր ծնանիցիս յետ այսորիկ` քեզ եղիցին. յանուն եղբարց իւրեանց կոչեսցին ի նոցա ժառանգութիւնս:

ხოლო შჳლნი, რომელ გესხნეს შენ შემდგომად შენდად, იყვნენ სახელითა ძმათა მათთათა იწოდნენ მათსა მას ნაწილსა. 6 6

6 And thy issue, which thou begettest after them, shall be thine, and shall be called after the name of their brethren in their inheritance.

ז. וַאֲנִי בְּבֹאִי מִפַּדָּן מֵתָה עָלַי רָחֵל בְּאֶרֶץ כְּנַעַן בַּדֶּרֶךְ בְּעוֹד כִּבְרַת אֶרֶץ לָבֹא אֶפְרָתָה וָאֶקְבְּרֶהָ שָּׁם בְּדֶרֶךְ אֶפְרָת הִוא בֵּית לָחֶם:

ἐγὼ δὲ ἡνίκα ἠρχόμην ἐκ Μεσοποταμίας τῆς Συρίας ἀπέθανεν Ραχηλ ἡ μήτηρ σου ἐν γῇ Χανααν ἐγγίζοντός μου κατὰ τὸν ἱππόδρομον χαβραθα τῆς γῆς τοῦ ἐλθεῖν Εφραθα καὶ κατώρυξα αὐτὴν ἐν τῇ ὁδῷ τοῦ ἱπποδρόμου αὕτη ἐστὶν Βαιθλεεμ

7 ܘܐܸܢܵܐ ܟܲܕ݂ ܐܵܬܹܐ ܐ̄ܢܵܐ ܡ̣ܢ ܦܵܕܵܢ ܕܐܵܪܵܡ: ܡܝܼܬܲܬܼ ܥܠܲܝ ܪܵܚܹܝܠ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ ܒܐܘܼܪܚܵܐ: ܐܲܝܟ ܡܲܪܕܹܿܐ ܦܲܪܣܚܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ ܠܡܸܥܲܠ ܠܐܲܦܪܲܬܼ: ܘܲܩܒܲܪܬܵܗܿ ܬܲܡܵܢ ܒܐܘܼܪܚܵܐ ܕܐܵܦܪܲܬܼ: ܗܝܼ ܗ̄ܝܼ ܒܹܝܬܼ ܠܚܸܡ.

Mihi enim, quando veniebam de Paddanaram, mortua est Rachel mater tua in terra Chanaan in ipso itinere, cum adhuc esset spatium aliquod usque ad Ephratham, et sepelivi eam iuxta viam Ephrathae, quae alio nomine appellatur Bethlehem”.

Եւ ես յորժամ գայի ի Միջագետաց Ասորւոց, մեռաւ մայր քո`` Ռաքէլ յերկրին Քանանացւոց, ի մերձենալ ինձ յասպարէզ երկրին Քաբրաթայ, ի գալն`` յԵփրաթա. եւ թաղեցի զնա յերկրի ասպարիսին``. այն է Բեթղեհեմ:

მე რაჟამს მოვიდოდე შუამდინარით ასურეთისათ, მოკუდა რაქელ, დედაჲ შენი, ქუეყანასა მას ქანანისასა და ვითარ მოვიწიე მე ცხენთსარბიელთასა მას ქუეყანასა ქაბარათასასა მისლვად ევფრათად, დავჰფალ გზასა ზედა ცხენისარბიელთასა. ესე იგი არს ბეთლემი. 7 7

7 And as for me, when I came from Padan, Rachel died by me in the land of Canaan in the way, when yet there was but a little way to come unto Ephrath: and I buried her there in the way of Ephrath; the same is Bethlehem.

ח. וַיַּרְא יִשְׂרָאֵל אֶת בְּנֵי יוֹסֵף וַיֹּאמֶר מִי אֵלֶּה:

ἰδὼν δὲ Ισραηλ τοὺς υἱοὺς Ιωσηφ εἶπεν τίνες σοι οὗτοι

8 ܘܲܚܙܵܐ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܠܲܒ݂ܢܵܘ̈ܗܝ ܕܝܵܘܣܸܦ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܹܗ: ܡܿܢ ܐܸܢܘܿܢ ܗܵܠܹܝܢ.

Videns autem filios eius dixit ad eum: “Qui sunt isti?”.

Իբրեւ ետես Իսրայէլ զորդիսն Յովսէփայ, ասէ. Զի՞նչ են սոքա քո:

და ვითარცა იხილნა ისრაჱლ ძენი იოსებისნი, თქუა: ვინ არიან ესე? 8 8

8 And Israel beheld Joseph's sons, and said, Who are these?

ט. וַיֹּאמֶר יוֹסֵף אֶל אָבִיו בָּנַי הֵם אֲשֶׁר נָתַן לִי אֱלֹהִים בָּזֶה וַיֹּאמַר קָחֶם נָא אֵלַי וַאֲבָרֲכֵם:

εἶπεν δὲ Ιωσηφ τῷ πατρὶ αὐτοῦ υἱοί μού εἰσιν οὓς ἔδωκέν μοι ὁ θεὸς ἐνταῦθα καὶ εἶπεν Ιακωβ προσάγαγέ μοι αὐτούς ἵνα εὐλογήσω αὐτούς

9 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܵܘܣܸܦ: ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܒ̈ܢܲܝ ܐܸܢܘܿܢ ܕܝܲܗ̄ܒ݂ ܠܝܼ ܐܲܠܵܗܵܐ ܗܵܪܟܵܐ: ܘܐܸܡܲܪ݂: ܩܲܪܸܒ݂ ܐܸܢܘܿܢ ܠܘܵܬܼܝ ܘܐܹܒܲܪܸܟ ܐܸܢܘܿܢ.

Respondit: “Filii mei sunt, quos donavit mihi Deus in hoc loco”. “Adduc, inquit, eos ad me, ut benedicam illis!”.

Ասէ Յովսէփ ցհայրն իւր. Որդիք իմ են զոր ետ ինձ Աստուած աստ: Եւ ասէ Յակոբ. Մատո առ իս զդոսա, զի օրհնեցից զդոսա:

და ჰრქუა იოსებ მამასა თჳსსა: ძენი ჩემნი არიან, რომელნი მომცნა მე ღმერთმან აქა. და თქუა იაკობ: მომგუარენით ეგენი აქა და ვაკურთხნე. 9 9

9 And Joseph said unto his father, They are my sons, whom God hath given me in this place. And he said, Bring them, I pray thee, unto me, and I will bless them.

י. וְעֵינֵי יִשְׂרָאֵל כָּבְדוּ מִזֹּקֶן לֹא יוּכַל לִרְאוֹת וַיַּגֵּשׁ אֹתָם אֵלָיו וַיִּשַּׁק לָהֶם וַיְחַבֵּק לָהֶם:

οἱ δὲ ὀφθαλμοὶ Ισραηλ ἐβαρυώπησαν ἀπὸ τοῦ γήρους καὶ οὐκ ἠδύνατο βλέπειν καὶ ἤγγισεν αὐτοὺς πρὸς αὐτόν καὶ ἐφίλησεν αὐτοὺς καὶ περιέλαβεν αὐτούς

10 ܘܥܲܝܢܵܘܗܝ ܕܝܼܣܪܵܝܹܠ ܝܼܩܲܪ ܡ̣ܢ ܣܲܝܒܿܘܼܬܼܵܐ: ܘܠܵܐ ܡܸܫܟܲܚ ܗ̄ܘܵܐ ܕܢܸܚܙܸܐ ܫܲܦܝܼܪ: ܘܩܲܪܸܒ݂ ܐܸܢܘܿܢ ܠܘܵܬܹܗ: ܘܢܲܫܸܩ ܐܸܢܘܿܢ ܘܥܲܦܸܩ ܐܸܢܘܿܢ.

Oculi enim Israel caligabant prae nimia senectute, et clare videre non poterat. Applicitosque ad se deosculatus et circumplexus eos

Եւ աչք Իսրայելի ծանրացեալ էին ի ծերութենէ անտի, եւ ոչ կարէր տեսանել. եւ մատոյց զնոսա առ նա, եւ համբուրեաց զնոսա, եւ ի գիրկս իւր առ զնոսա:

ხოლო თუალნი ისრაჱლისნი დამძიმებულ იყვნეს სიბერითა და ვერ ეძლო ხილვად და მოიყუანნა იგინი ახლოს მისსა და ამბორს-უყო მათ და შეიტკბნა. 10 10

10 Now the eyes of Israel were dim for age, so that he could not see. And he brought them near unto him; and he kissed them, and embraced them.

יא. וַיֹּאמֶר יִשְׂרָאֵל אֶל יוֹסֵף רְאֹה פָנֶיךָ לֹא פִלָּלְתִּי וְהִנֵּה הֶרְאָה אֹתִי אֱלֹהִים גַּם אֶת זַרְעֶךָ:

καὶ εἶπεν Ισραηλ πρὸς Ιωσηφ ἰδοὺ τοῦ προσώπου σου οὐκ ἐστερήθην καὶ ἰδοὺ ἔδειξέν μοι ὁ θεὸς καὶ τὸ σπέρμα σου

11 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܠܚܸܙܘܵܐ ܕܐܲܦܲܝܟ ܠܵܐ ܣܲܒܿܪܹܬܼ: ܘܗܵܐ ܚܵܘܝܲܢܝ ܐܲܠܵܗܵܐ ܐܵܦ ܙܲܪܥܵܟ.

dixit ad filium suum: “Non sum fraudatus aspectu tuo; insuper ostendit mihi Deus semen tuum”.

Եւ ասէ Իսրայէլ ցՅովսէփ. Ահա յերեսաց քոց ոչ կարօտ եղէ, եւ`` եցոյց եւս ինձ Աստուած զզաւակ քո:

და ჰრქუა ისრაჱლ იოსებს: აჰა ესერა, პირისა შენისაგან არა ჴუებულ ვიქმენ და მიჩუენა მე ღმერთმან თესლი-ცა შენი. 11 11

11 And Israel said unto Joseph, I had not thought to see thy face: and, lo, God hath shewed me also thy seed.

יב. וַיּוֹצֵא יוֹסֵף אֹתָם מֵעִם בִּרְכָּיו וַיִּשְׁתַּחוּ לְאַפָּיו אָרְצָה:

καὶ ἐξήγαγεν Ιωσηφ αὐτοὺς ἀπὸ τῶν γονάτων αὐτοῦ καὶ προσεκύνησαν αὐτῷ ἐπὶ πρόσωπον ἐπὶ τῆς γῆς

12 ܘܐܲܦܪܸܩ ܐܸܢܘܿܢ ܡ̣ܢ ܩܕ݂ܵܡ ܒܘܼܪܟܵܘܗܝ: ܘܲܣܓܸܕ݂ܘ ܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ ܥܲܠ ܐܲܦܲܝܗܘܿܢ ܥܲܠ ܐܲܪܥܵܐ.

Cumque tulisset eos Ioseph de gremio patris, adoravit pronus in terram.

Եւ եհան զնոսա Յովսէփ ի ծնգաց նորա եւ երկիր պագին նմա ի վերայ երեսաց իւրեանց`` յերկիր:

და გამოიყვანნა იგინი იოსებ მუჴლთაგან იაკობისთა და თაყვანის-სცეს მას თავითა ქუეყანასა ზედა და მოიყუანნა იოსებ ორნივე ძენი მისნი. 12 12

12 And Joseph brought them out from between his knees, and he bowed himself with his face to the earth.

יג. וַיִּקַּח יוֹסֵף אֶת שְׁנֵיהֶם אֶת אֶפְרַיִם בִּימִינוֹ מִשְּׂמֹאל יִשְׂרָאֵל וְאֶת מְנַשֶּׁה בִשְׂמֹאלוֹ מִימִין יִשְׂרָאֵל וַיַּגֵּשׁ אֵלָיו:

λαβὼν δὲ Ιωσηφ τοὺς δύο υἱοὺς αὐτοῦ τόν τε Εφραιμ ἐν τῇ δεξιᾷ ἐξ ἀριστερῶν δὲ Ισραηλ τὸν δὲ Μανασση ἐν τῇ ἀριστερᾷ ἐκ δεξιῶν δὲ Ισραηλ ἤγγισεν αὐτοὺς αὐτῷ

13 ܘܲܕ݂ܒܲܪ ܝܵܘܣܸܦ ܠܲܬܼܪܲܝܗܘܿܢ ܒܢܵܘ̈ܗܝ: ܠܐܲܦܪܹܝܡ ܒܝܲܡܝܼܢܹܗ ܡ̣ܢ ܣܸܡܵܠܹܗ ܕܝܼܣܪܵܝܹܠ: ܘܠܲܡܢܲܫܹܐ ܒܣܸܡܵܠܹܗ ܡ̣ܢ ܝܲܡܝܼܢܹܗ ܕܝܼܣܪܵܝܹܠ: ܘܩܲܪܸܒ݂ ܐܸܢܘܿܢ ܠܘܵܬܹܗ.

Et posuit Ephraim ad dexteram suam, id est ad sinistram Israel, Manassen vero in sinistra sua, ad dexteram scilicet patris; applicuitque ambos ad eum.

Եւ առեալ Յովսեփայ զերկուս որդիսն իւր, զԵփրեմ ընդ աջմէ` ի ձախմէ Իսրայելի, եւ զՄանասէ ի ձախմէ` յաջմէ Իսրայելի, մատոյց զնոսա առ նա:

ეფრემ მარჯუენით მარცხენით კერძო ისრაჱლისა, ხოლო მანასე მარცხენით მარჯუენედ კერძო ისრაჱლისა და მიიახლნა იგინი მას. 13 13

13 And Joseph took them both, Ephraim in his right hand toward Israel's left hand, and Manasseh in his left hand toward Israel's right hand, and brought them near unto him.

יד. וַיִּשְׁלַח יִשְׂרָאֵל אֶת יְמִינוֹ וַיָּשֶׁת עַל רֹאשׁ אֶפְרַיִם וְהוּא הַצָּעִיר וְאֶת שְׂמֹאלוֹ עַל רֹאשׁ מְנַשֶּׁה שִׂכֵּל אֶת יָדָיו כִּי מְנַשֶּׁה הַבְּכוֹר:

ἐκτείνας δὲ Ισραηλ τὴν χεῖρα τὴν δεξιὰν ἐπέβαλεν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν Εφραιμ οὗτος δὲ ἦν ὁ νεώτερος καὶ τὴν ἀριστερὰν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν Μανασση ἐναλλὰξ τὰς χεῖρας

14 ܘܐܵܘܫܸܛ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܝܲܡܝܼܢܹܗ: ܘܣܵܡܵܗܿ ܥܲܠ ܪܹܫܹܗ ܕܐܲܦܪܹܝܡ ܗܘܼܝܘܼܝ ܙܥܘܿܪܵܐ: ܘܣܸܡܵܠܹܗ ܥܲܠ ܪܹܫܹܗ ܕܲܡܢܲܫܹܐ: ܫܲܚܠܸܦ ܐܸܢܹܝܢ ܐܝܼܕ݂ܵܘܗܝ: ܡܸܛܠ ܕܲܡܢܲܫܹܐ ܗ̄ܘܵܐ ܒܘܼܟ݂ܪܵܐ.

Qui extendens manum dexteram, posuit super caput Ephraim minoris fratris, sinistram autem super caput Manasse, qui maior natu erat, commutans manus.

Եւ ձգեալ Իսրայելի զաջ ձեռն իւր` արկ զգլխովն Եփրեմի, եւ նա էր կրտսեր, եւ զձախն` զգլխովն Մանասէի, եւ փոփոխեաց զձեռսն, զի Մանասէ էր անդրանիկ:

განყო ისრაჱლისა ჴელი თჳსი მარჯუენე და დასდვა თავსა ზედა ეფრემისსა, რამეთუ იგი იყო უმრწემესი, მარცხენე მისი თავსა ზედა მანასესსა, იცვალნა ჴელნი მისნი. 14 14

14 And Israel stretched out his right hand, and laid it upon Ephraim's head, who was the younger, and his left hand upon Manasseh's head, guiding his hands wittingly; for Manasseh was the firstborn.

טו. וַיְבָרֶךְ אֶת יוֹסֵף וַיֹּאמַר הָאֱלֹהִים אֲשֶׁר הִתְהַלְּכוּ אֲבֹתַי לְפָנָיו אַבְרָהָם וְיִצְחָק הָאֱלֹהִים הָרֹעֶה אֹתִי מֵעוֹדִי עַד הַיּוֹם הַזֶּה:

καὶ ηὐλόγησεν αὐτοὺς καὶ εἶπεν ὁ θεός ᾧ εὐηρέστησαν οἱ πατέρες μου ἐναντίον αὐτοῦ Αβρααμ καὶ Ισαακ ὁ θεὸς ὁ τρέφων με ἐκ νεότητος ἕως τῆς ἡμέρας ταύτης

15 ܘܒܲܪܸܟ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܝܵܘܣܸܦ ܒܪܹܗ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܲܫܦܲܪܘ ܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ ܐܲܒ݂ܵܗܲܝ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܐܝܼܣܚܵܩ: ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܬܲܪܣܹܝܢܝ ܡ̣ܢ ܛܲܠܝܘܼܬܼܝ ܘܲܥܕܲܡܵܐ ܠܝܵܘܡܵܢܵܐ.

Benedixitque Iacob Ioseph et ait: “Deus, in cuius conspectu ambulaverunt patres mei Abraham et Isaac, Deus, qui pascit me ab adulescentia mea usque in praesentem diem,

Եւ օրհնեաց զնոսա եւ ասէ. Աստուած, որում հաճոյ եղեն հարքն իմ առաջի նորա, Աբրահամ եւ Իսահակ, Աստուած` որ կերակրէ զիս ի մանկութենէ իմմէ մինչեւ ցայսօր:

აკურთხნა იგინი და თქუა: ღმერთმან, რომელსა სათნო ეყვნეს მამანი ჩუენნი წინაშე მისა. აბრაჰამ და ისაკ, ღმერთმან, რომელმან გამომზარდა მე სიყრმით ჩემითგან ვიდრე დღეინდელად დღედმდე. 15 15

15 And he blessed Joseph, and said, God, before whom my fathers Abraham and Isaac did walk, the God which fed me all my life long unto this day,

טז. הַמַּלְאָךְ הַגֹּאֵל אֹתִי מִכָּל רָע יְבָרֵךְ אֶת הַנְּעָרִים וְיִקָּרֵא בָהֶם שְׁמִי וְשֵׁם אֲבֹתַי אַבְרָהָם וְיִצְחָק וְיִדְגּוּ לָרֹב בְּקֶרֶב הָאָרֶץ:

ὁ ἄγγελος ὁ ῥυόμενός με ἐκ πάντων τῶν κακῶν εὐλογήσαι τὰ παιδία ταῦτα καὶ ἐπικληθήσεται ἐν αὐτοῖς τὸ ὄνομά μου καὶ τὸ ὄνομα τῶν πατέρων μου Αβρααμ καὶ Ισαακ καὶ πληθυνθείησαν εἰς πλῆθος πολὺ ἐπὶ τῆς γῆς

16 ܡܲܠܲܐܟ݂ܵܐ ܕܦܲܪܩܲܢܝ ܡ̣ܢ ܟܠ ܒܝܼܫܵܐ: ܢܒܲܪܸܟ ܠܲܛܠܵܝܹ̈ܐ: ܘܢܸܬܼܩܪܸܐ ܫܹܡܝ ܒܗܘܿܢ: ܘܲܫܡܵܐ ܕܐܵܒ݂ܵܗܲܝ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܐܝܼܣܚܵܩ: ܘܢܸܟ݂ܒܿܪܘܼܢ ܘܢܸܣܓܿܘܿܢ ܒܓ݂ܵܘܵܗܿ ܕܐܲܪܥܵܐ.

Angelus, qui eruit me de cunctis malis, benedicat pueris istis! Et invocetur super eos nomen meum, nomina quoque patrum meorum Abraham et Isaac, et crescant in multitudinem super terram!”.

հրեշտակն որ փրկեաց զիս յամենայն չարեաց, օրհնեսցէ զմանկունս զայսոսիկ, եւ կոչեսցի ի սոսա անուն իմ եւ անուն հարց իմոց, Աբրահամու եւ Իսահակայ, եւ օրհնեսցին ի բազմութիւն յոյժ ի վերայ երկրի:

ანგელოზმან, რომელმან მიჴსნა მე ყოვლისაგან ბოროტისა, აკურთხენინ ყრმანი ესე! და ეწოდოს სახელი ჩემი ამათ ზედა და სახელი მამათა ჩემთა აბრაჰამისი და ისაკისი და განმრავლდედ სიმრავლედ დიდად ქუეყანასა ზედა! 16 16

16 The Angel which redeemed me from all evil, bless the lads; and let my name be named on them, and the name of my fathers Abraham and Isaac; and let them grow into a multitude in the midst of the earth.

יז. וַיַּרְא יוֹסֵף כִּי יָשִׁית אָבִיו יַד יְמִינוֹ עַל רֹאשׁ אֶפְרַיִם וַיֵּרַע בְּעֵינָיו וַיִּתְמֹךְ יַד אָבִיו לְהָסִיר אֹתָהּ מֵעַל רֹאשׁ אֶפְרַיִם עַל רֹאשׁ מְנַשֶּׁה:

ἰδὼν δὲ Ιωσηφ ὅτι ἐπέβαλεν ὁ πατὴρ τὴν δεξιὰν αὐτοῦ ἐπὶ τὴν κεφαλὴν Εφραιμ βαρὺ αὐτῷ κατεφάνη καὶ ἀντελάβετο Ιωσηφ τῆς χειρὸς τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἀφελεῖν αὐτὴν ἀπὸ τῆς κεφαλῆς Εφραιμ ἐπὶ τὴν κεφαλὴν Μανασση

17 ܘܲܚܙܵܐ ܝܵܘܣܸܦ ܕܣܵܡ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܐܝܼܕܹܗ ܕܝܲܡܝܼܢܵܐ ܥܲܠ ܪܹܫܹܗ ܕܐܲܦܪܹܝܡ: ܘܐܸܬܼܒܿܐܸܫ ܒܥܲܝܢܵܘܗܝ: ܘܣܵܡܹܟ ܠܵܗ ܠܐܝܼܕܹܗ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܠܡܲܥܒܵܪܘܼܬܼܵܗ ܡ̣ܢ ܪܹܫܹܗ ܕܐܲܦܪܹܝܡ: ܘܲܢܣܝܼܡܹܝܗܿ ܥܲܠ ܪܹܫܹܗ ܕܲܡܢܲܫܹܐ.

Videns autem Ioseph quod posuisset pater suus dexteram manum super caput Ephraim, graviter accepit et apprehensam manum patris levare conatus est de capite Ephraim et transferre super caput Manasse.

Եւ տեսեալ Յովսեփայ եթէ արկ հայրն զաջ իւր զգլխովն Եփրեմի, ծանր թուեցաւ նմա. եւ օգնեաց Յովսէփ ձեռին հօրն իւրոյ, հանել զնա ի գլխոյն Եփրեմի ի գլուխն Մանասէի:

ვითარცა იხილა იოსებ, რამეთუ დასდვა მამამან მისმან მარჯუენე მისი თავსა ზედა ვფრემისსა, მძიმე-უჩნდა მას და აღუპყრა იოსებ ჴელი მამისა თჳსისა აღებად თავისაგან ეფრემისსა და დადებად თავსა ზედა მანასესსა. 17 17

17 And when Joseph saw that his father laid his right hand upon the head of Ephraim, it displeased him: and he held up his father's hand, to remove it from Ephraim's head unto Manasseh's head.

יח. וַיֹּאמֶר יוֹסֵף אֶל אָבִיו לֹא כֵן אָבִי כִּי זֶה הַבְּכֹר שִׂים יְמִינְךָ עַל רֹאשׁוֹ:

εἶπεν δὲ Ιωσηφ τῷ πατρὶ αὐτοῦ οὐχ οὕτως πάτερ οὗτος γὰρ ὁ πρωτότοκος ἐπίθες τὴν δεξιάν σου ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ

18 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܠܵܐ ܗ̄ܘܵܐ ܗܵܟܲܢܵܐ ܐܲܒ݂ܝ: ܐܸܠܵܐ ܗܵܢܵܘ ܒܘܼܟ݂ܪܵܐ: ܣܝܼܡ ܝܲܡܝܼܢܵܟ݂ ܥܲܠ ܪܹܫܹܗ.

Dixitque ad patrem: “Non ita convenit, pater, quia hic est primogenitus; pone dexteram tuam super caput eius!”.

Ասէ Յովսէփ ցհայրն իւր. Ոչ այդպէս է, հայր. քանզի սա է անդրանիկ. դիր զաջ քո ի վերայ գլխոյ սորա:

და ჰრქუა მამასა თჳსსა არა ეგრე, მამაო, რამეთუ ესე არს პირმშო; დადევ მარჯუენე შენი თავსა ზედა ამისსა. 18 18

18 And Joseph said unto his father, Not so, my father: for this is the firstborn; put thy right hand upon his head.

יט. וַיְמָאֵן אָבִיו וַיֹּאמֶר יָדַעְתִּי בְנִי יָדַעְתִּי גַּם הוּא יִהְיֶה לְעָם וְגַם הוּא יִגְדָּל וְאוּלָם אָחִיו הַקָּטֹן יִגְדַּל מִמֶּנּוּ וְזַרְעוֹ יִהְיֶה מְלֹא הַגּוֹיִם:

καὶ οὐκ ἠθέλησεν ἀλλὰ εἶπεν οἶδα τέκνον οἶδα καὶ οὗτος ἔσται εἰς λαόν καὶ οὗτος ὑψωθήσεται ἀλλὰ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ ὁ νεώτερος μείζων αὐτοῦ ἔσται καὶ τὸ σπέρμα αὐτοῦ ἔσται εἰς πλῆθος ἐθνῶν

19 ܘܠܵܐ ܨܒ݂ܵܐ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂: ܝܵܕܲܥ ܐ̄ܢܵܐ ܒܹܪܝ ܝܵܕܲܥ ܐ̄ܢܵܐ: ܐܵܦ ܗܘܼ ܢܸܗܘܸܐ ܠܥܲܡܵܐ: ܘܐܵܦ ܗܘܼ ܢܹܐܪܲܒ݂: ܒܪܲܡ ܐܲܚܘܼܗܝ ܙܥܘܿܪܵܐ ܢܹܐܪܲܒ݂ ܡܸܢܹܗ: ܘܙܲܪܥܹܗ ܢܸܗܘܸܐ ܡܠܸܐ ܥܲܡܡܹ̈ܐ.

Qui renuens ait: “Scio, fili mi, scio; et iste quidem erit in populos et multiplicabitur, sed frater eius minor maior erit illo, et semen illius crescet in plenitudinem gentium”.

Եւ ոչ կամեցաւ հայրն նորա, այլ ասէ. Գիտեմ որդեակ, գիտեմ. եւ դա եղիցի ի ժողովուրդ, եւ դա բարձրասցի. այլ եղբայրս դորա կրտսեր` եղիցի մեծ քան զդա, եւ զաւակ սորա եղիցի ի բազմութիւն ազգաց:

და არა ინება, არამედ თქუა: ვიცი, შვილო, ვიცი, ესეცა იყოს ერად და ესეცა ამაღლდეს. არამედ ძმაჲ მაგისი უმრწემესი უფროჲს მაგისა იყოს და ნათესავი მაგისი იყოს მრავალთესლებად. 19 19

19 And his father refused, and said, I know it, my son, I know it: he also shall become a people, and he also shall be great: but truly his younger brother shall be greater than he, and his seed shall become a multitude of nations.

כ. וַיְבָרֲכֵם בַּיּוֹם הַהוּא לֵאמוֹר בְּךָ יְבָרֵךְ יִשְׂרָאֵל לֵאמֹר יְשִׂמְךָ אֱלֹהִים כְּאֶפְרַיִם וְכִמְנַשֶּׁה וַיָּשֶׂם אֶת אֶפְרַיִם לִפְנֵי מְנַשֶּׁה:

καὶ εὐλόγησεν αὐτοὺς ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ λέγων ἐν ὑμῖν εὐλογηθήσεται Ισραηλ λέγοντες ποιήσαι σε ὁ θεὸς ὡς Εφραιμ καὶ ὡς Μανασση καὶ ἔθηκεν τὸν Εφραιμ ἔμπροσθεν τοῦ Μανασση

20 ܘܒܲܪܸܟ ܐܸܢܘܿܢ ܒܝܵܘܡܵܐ ܗܵܘ̇ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܒܵܟ݂ ܢܸܬܼܒܲܪܲܟ ܝܼܣܪܵܝܹܠ: ܘܢܹܐܡܪܘܼܢ: ܢܸܥܒܿܕ݂ܵܟ݂ ܐܲܠܵܗܵܐ ܐܲܝܟ ܐܲܦܪܹܝܡ ܘܐܲܝܟ ܡܢܲܫܹܐ: ܘܲܥܒܲܕ݂ ܠܐܲܦܪܹܝܡ ܩܕ݂ܵܡ ܡܢܲܫܹܐ.

Benedixitque eis in die illo dicens: “In te benedicet Israel atque dicet: "Faciat te Deus sicut Ephraim et sicut Manasse!"”. Constituitque Ephraim ante Manassen.

Եւ օրհնեաց զնոսա յաւուր յայնմիկ, եւ ասէ. Ի ձեզ օրհնեսցի`` Իսրայէլ. ասասցեն, թէ Արասցէ զքեզ Աստուած իբրեւ զԵփրեմ եւ զՄանասէ: Եւ եդ զԵփրեմ յառաջ քան զՄանասէ:

და აკურთხნა იგინი მას დღესა შინა და თქუა: თქუენ შორის იკურთხეოდის ისრაჱლი და გყავნ შვნ ღმერთმან, ვითარცა ეფრემ და ვითარცა მანასე! და დაადგინა ეფრემ წინაშე მანასესა კურთხევასა შინა. 20 20

20 And he blessed them that day, saying, In thee shall Israel bless, saying, God make thee as Ephraim and as Manasseh: and he set Ephraim before Manasseh.

כא. וַיֹּאמֶר יִשְׂרָאֵל אֶל יוֹסֵף הִנֵּה אָנֹכִי מֵת וְהָיָה אֱלֹהִים עִמָּכֶם וְהֵשִׁיב אֶתְכֶם אֶל אֶרֶץ אֲבֹתֵיכֶם:

εἶπεν δὲ Ισραηλ τῷ Ιωσηφ ἰδοὺ ἐγὼ ἀποθνῄσκω καὶ ἔσται ὁ θεὸς μεθ᾽ ὑμῶν καὶ ἀποστρέψει ὑμᾶς εἰς τὴν γῆν τῶν πατέρων ὑμῶν

21 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܗܵܐ ܐܸܢܵܐ ܡܵܐܹܬܼ ܐ̄ܢܵܐ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܐܲܠܵܗܵܐ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ: ܘܢܲܗܦܸܟ݂ܟ݂ܘܿܢ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܐܲܒ݂ܵܗܲܝܟܿܘܿܢ.

Et ait ad Ioseph filium suum: “En ego morior, et erit Deus vobiscum reducetque vos ad terram patrum vestrorum.

Եւ ասէ Իսրայէլ ցՅովսէփ. Ես աւասիկ մեռանիմ, եւ Աստուած եղիցի ընդ ձեզ եւ դարձուսցէ զձեզ յերկիր հարցն ձերոց:

და ჰრქუა ისრაჱლ იოსებს: მე ესერა მოვკუდები და იყოს ღმერთი თქუენ თანა და მიგაქცინეს თქუენ ქუეყანად მამათა თქუენთა! 21 21

21 And Israel said unto Joseph, Behold, I die: but God shall be with you, and bring you again unto the land of your fathers.

כב. וַאֲנִי נָתַתִּי לְךָ שְׁכֶם אַחַד עַל אַחֶיךָ אֲשֶׁר לָקַחְתִּי מִיַּד הָאֱמֹרִי בְּחַרְבִּי וּבְקַשְׁתִּי:

ἐγὼ δὲ δίδωμί σοι Σικιμα ἐξαίρετον ὑπὲρ τοὺς ἀδελφούς σου ἣν ἔλαβον ἐκ χειρὸς Αμορραίων ἐν μαχαίρᾳ μου καὶ τόξῳ

22 ܘܐܸܢܵܐ ܗܵܐ ܝܸܗ̄ܒܹܿܬܼ ܠܵܟ݂ ܡܢܵܬܼܵܐ ܚܕ݂ܵܐ ܝܲܬܿܝܼܪܬܵܐ ܥܲܠ ܐܲܚܲܝ̈ܟ: ܕܢܸܣܒܹܿܬܼ ܒܐܝܼܕ݂ܵܐ ܕܐܵܡܘܿܪ̈ܵܝܹܐ ܒܣܲܝܦܝ ܘܲܒ݂ܩܸܫܬܿܝ.

Do tibi partem unam extra fratres tuos, quam tuli de manu Amorraei in gladio et arcu meo”.

Եւ ես ետու քեզ զՍիկիմ սեպհական, արտաքոյ եղբարց քոց``, զոր առի ի ձեռաց Ամովրհացւոց սրով իմով եւ աղեղամբ:

მე მიგცემ შენ სიკიმასა გარეშე ძმათა შენთასა, რომელი დავიპყარ ჴელთაგან ამორეველთასა მახჳლითა ჩემითა და მშჳლდითა. 22 22

22 Moreover I have given to thee one portion above thy brethren, which I took out of the hand of the Amorite with my sword and with my bow.

מט

ΜΘʹ

 ܩܦܠܐܘܢ ܡܛ

Cap. 49

ԳԼ. ԽԹ

თავი ორმოცდამეცხრე

א. וַיִּקְרָא יַעֲקֹב אֶל בָּנָיו וַיֹּאמֶר הֵאָסְפוּ וְאַגִּידָה לָכֶם אֵת אֲשֶׁר יִקְרָא אֶתְכֶם בְּאַחֲרִית הַיָּמִים:

ἐκάλεσεν δὲ Ιακωβ τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ καὶ εἶπεν συνάχθητε ἵνα ἀναγγείλω ὑμῖν τί ἀπαντήσει ὑμῖν ἐπ᾽ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν

1 ܘܲܩܪܵܐ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܲܒ݂ܢܵܘ̈ܗܝ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܐܸܬܼܟܲܢܫܘ ܘܐܹܚܵܘܹܝܟ݂ܘܿܢ ܡܕܸܿܡ ܕܓ݂ܵܕܹܫ ܠܟ݂ܘܿܢ ܒܚܲܪܬܼܵܐ ܕܝܵܘܡܵܬܼܵܐ.

Vocavit autem Iacob filios suos et ait eis: “Congrega mini, ut annuntiem, quae ventura sunt vobis in diebus novissimis.

Կոչեաց Յակոբ զորդիսն իւր եւ ասէ. Ժողովեցարուք, զի պատմեցից ձեզ ինչ, որ պատահիցէ ձեզ ի վախճանի աւուրց:

და მოუწოდა იაკობ ძეთა თჳსთა და ჰრქუა: შემოკერბით და გითხრა თქუენ, რაჲ-იგი შეგემთხჳოს თქუენ უკუანაჲსკნელთა დღეთა. 1 1

1 And Jacob called unto his sons, and said, Gather yourselves together, that I may tell you that which shall befall you in the last days.

ב. הִקָּבְצוּ וְשִׁמְעוּ בְּנֵי יַעֲקֹב וְשִׁמְעוּ אֶל יִשְׂרָאֵל אֲבִיכֶם:

ἀθροίσθητε καὶ ἀκούσατε υἱοὶ Ιακωβ ἀκούσατε Ισραηλ τοῦ πατρὸς ὑμῶν

2 ܐܸܬܼܟܲܢܲܫܘ ܘܲܫܡܲܥܘ ܒܢܵܘ̈ܗܝ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܫܡܲܥܘ ܠܝܼܣܪܵܝܹܠ ܐܲܒ݂ܘܼܟ݂ܘܿܢ.

Congregamini et audite, filii Iacob, audite Israel patrem vestrum!

Ժողովեցարուք, եւ լուարուք, որդիք Յակոբայ. լուարուք Իսրայելի հօր ձերում:

შემოკერბით და ისმინეთ ძეთა იაკობისთა, ისმინეთ ისრაჱლისი, მამისა თქუენისა. 2 2

2 Gather yourselves together, and hear, ye sons of Jacob; and hearken unto Israel your father.

ג. רְאוּבֵן בְּכֹרִי אַתָּה כֹּחִי וְרֵאשִׁית אוֹנִי יֶתֶר שְׂאֵת וְיֶתֶר עָז:

Ρουβην πρωτότοκός μου σύ ἰσχύς μου καὶ ἀρχὴ τέκνων μου σκληρὸς φέρεσθαι καὶ σκληρὸς αὐθάδης

3 ܪܘܼܒܹܝܠ ܒܘܼܟ݂ܪܝ ܐܲܢ̄ܬܿ: ܚܲܝܠܝ ܘܪܹܫ ܬܘܼܩܦܝ: ܫܲܪܟܵܐ ܕܲܫܩܘܼܠܬܵܐ: ܘܫܲܪܟܵܐ ܕܥܘܼܫܢܵܐ.

Ruben primogenitus meus, tu fortitudo mea et principium roboris mei; prior in dignitate, maior in robore!

Ռուբէն, անդրանիկ իմ, դու զօրութիւն իմ եւ սկիզբն որդւոց իմոց, խստութեամբ գնացեր եւ խստութեամբ յանդգնութեամբ թշնամանեցեր:

რუბენ, პირმშოჲ ჩემი, ძალი ჩემი და დასაბამი შჳლთა ჩემთაჲ, ფიცხელად სჩნდი და ფიცხელად და თავჴედად აღსდუღდი. 3 3

3 Reuben, thou art my firstborn, my might, and the beginning of my strength, the excellency of dignity, and the excellency of power:

ד. פַּחַז כַּמַּיִם אַל תּוֹתַר כִּי עָלִיתָ מִשְׁכְּבֵי אָבִיךָ אָז חִלַּלְתָּ יְצוּעִי עָלָה:

ἐξύβρισας ὡς ὕδωρ μὴ ἐκζέσῃς ἀνέβης γὰρ ἐπὶ τὴν κοίτην τοῦ πατρός σου τότε ἐμίανας τὴν στρωμνήν οὗ ἀνέβης

4 ܛܥܲܝܬܿ ܐܲܝܟ ܡܲܝܵܐ: ܠܵܐ ܬܦܘܼܫ: ܕܲܣܠܸܩܬܿ ܠܡܲܫܟܿܒܹܗ ܕܐܲܒ݂ܘܼܟ: ܫܲܪܝܼܪܵܐܝܼܬܼ ܛܵܘܸܫܬܿ ܬܸܫܘܝܼܬܼܝ ܘܲܣܠܸܩܬܿ.

Ebulliens sicut aqua non excellas, quia ascendisti cubile patris tui et maculasti stratum meum.

Իբրեւ զջուր մի՛ եռասցիս``. զի ելեր յանկողինս հօր քո, յայնժամ պղծեցեր. զանկողինս յոր ելեր:

ვითარცა წყალი ნუ შეჰგბები, რამეთუ აჰჴედ შენ საწოლსა მამისა შენისასა მაშინ შეაგინე სარეცელი, რომელსა აჰჴედ. 4 4

4 Unstable as water, thou shalt not excel; because thou wentest up to thy father's bed; then defiledst thou it: he went up to my couch.

ה. שִׁמְעוֹן וְלֵוִי אַחִים כְּלֵי חָמָס מְכֵרֹתֵיהֶם:

Συμεων καὶ Λευι ἀδελφοί συνετέλεσαν ἀδικίαν ἐξ αἱρέσεως αὐτῶν

5 ܫܸܡܥܘܿܢ ܘܠܹܘܝܼ ܐܲܚܹ̈ܐ: ܡܵܐܢܹ̈ܐ ܕܪܘܼܓ݂ܵܙܐ ܡ̣ܢ ܟܝܵܢܗܘܿܢ.

Simeon et Levi fratres, vasa violentiae arma eorum.

Շմաւոն եւ Ղեւի եղբարք. կատարեցին զանիրաւութիւն ի կամաց իւրեանց:

სჳმეონ და ლევი ძმათა აღასრულეს სიცრუჱ ჴდომითა მათითა. 5 5

5 Simeon and Levi are brethren; instruments of cruelty are in their habitations.

ו. בְּסֹדָם אַל תָּבֹא נַפְשִׁי בִּקְהָלָם אַל תֵּחַד כְּבֹדִי כִּי בְאַפָּם הָרְגוּ אִישׁ וּבִרְצֹנָם עִקְּרוּ שׁוֹר:

εἰς βουλὴν αὐτῶν μὴ ἔλθοι ἡ ψυχή μου καὶ ἐπὶ τῇ συστάσει αὐτῶν μὴ ἐρείσαι τὰ ἥπατά μου ὅτι ἐν τῷ θυμῷ αὐτῶν ἀπέκτειναν ἀνθρώπους καὶ ἐν τῇ ἐπιθυμίᾳ αὐτῶν ἐνευροκόπησαν ταῦρον

6 ܒܐ̄ܪܵܙܗܘܿܢ ܠܵܐ ܥܸܠܲܬܼ ܢܲܦ̮ܫܝ: ܘܒܲܟ݂ܢܘܼܫܝܼܗܘܿܢ ܠܵܐ ܢܸܚܬܹܿܬܼ ܡ̣ܢ ܐܝܼܩܵܪܝ ܡܸܛܠ ܕܲܒ݂ܪܘܼܓܼܙܗܘܿܢ ܩܛܲܠܘ ܓܲܒ݂ܪܹ̈ܐ: ܘܲܒ݂ܚܸܡܬܼܗܘܿܢ ܥܩܲܪܘ ܫܘܼܪܵܐ.

In consilium eorum ne veniat anima mea, et in coetu illorum non sit gloria mea; quia in furore suo occiderunt virum et in voluntate sua subnervaverunt tauros.

Ի խորհուրդս նոցա մի՛ մտցէ անձն իմ, եւ ժողովս նոցա ոչ հաճեսցին միտք իմ. զի սրտմտութեամբ իւրեանց սպանին զարս, եւ ցանկութեամբ իւրեանց կարթակոտոր արարին զցուլս:

ზრახვასა მათსა ნუ შევალნ სული ჩემი და შეკრებასა მათსა ნუ აღყუებინ ღჳძლი ჩემი, რამეთუ გულისწყრომითა მათითა მოსწყჳდნეს კაცნი და გულისთქმითა მათითა დაჰკუეთნეს ძარღუნი კუროსა. 6 6

6 O my soul, come not thou into their secret; unto their assembly, mine honour, be not thou united: for in their anger they slew a man, and in their selfwill they digged down a wall.

ז. אָרוּר אַפָּם כִּי עָז וְעֶבְרָתָם כִּי קָשָׁתָה אֲחַלְּקֵם בְּיַעֲקֹב וַאֲפִיצֵם בְּיִשְׂרָאֵל:

ἐπικατάρατος ὁ θυμὸς αὐτῶν ὅτι αὐθάδης καὶ ἡ μῆνις αὐτῶν ὅτι ἐσκληρύνθη διαμεριῶ αὐτοὺς ἐν Ιακωβ καὶ διασπερῶ αὐτοὺς ἐν Ισραηλ

7 ܠܝܼܛ ܗ̄ܘܼ ܪܘܼܓܼܙܗܘܿܢ ܡܸܛܠ ܕܥܲܫܝܼܢ: ܘܚܸܡܬܼܗܘܿܢ ܡܸܛܠ ܕܩܲܫܝܵܐ: ܐܹܦܲܠܸܓܼ ܐܸܢܘܿܢ ܒܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܘܐܹܒܲܕܲܪ ܐܸܢܘܿܢ ܒܝܼܣܪܵܝܹܠ.

Maledictus furor eorum, quia pertinax, et indignatio eorum, quia dura! Dividam eos in Iacob et dispergam eos in Israel.

Անիծեալ սրտմտութիւն նոցա, զի յանդուգն էր. եւ ոխութիւն նոցա, զի խիստ էր. բաժանեցից զնոսա ի մէջ Յակոբայ, եւ ցրուեցից զնոսա ի մէջ Իսրայելի:

წყეულ იყავნ გულისწყრომაჲ მათი, რამეთუ თავჴედობაჲ და ბორგაჲ მათი, რამეთუ ფიცხელ, განვყუნე იგინი იაკობსა შორის და განვსთესნე იგინი ისრაჱლსა შორის. 7 7

7 Cursed be their anger, for it was fierce; and their wrath, for it was cruel: I will divide them in Jacob, and scatter them in Israel.

ח. יְהוּדָה אַתָּה יוֹדוּךָ אַחֶיךָ יָדְךָ בְּעֹרֶף אֹיְבֶיךָ יִשְׁתַּחֲווּ לְךָ בְּנֵי אָבִיךָ:

Ιουδα σὲ αἰνέσαισαν οἱ ἀδελφοί σου αἱ χεῖρές σου ἐπὶ νώτου τῶν ἐχθρῶν σου προσκυνήσουσίν σοι οἱ υἱοὶ τοῦ πατρός σου

8 ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ ܠܵܟ݂ ܢܵܘܕܿܘܿܢ ܐܲܚܲܝ̈ܟ: ܐܝܼܕ݂ܵܟ݂ ܥܲܠ ܩܕ݂ܵܠܵܐ ܕܲܒ݂ܥܸܠܕܿܒ݂ܵܒ݂ܵܝ̈ܟ: ܢܸܣܓܿܕ݂ܘܼܢ ܠܵܟ݂ ܒܢܵܘ̈ܗܝ ܕܐܲܒ݂ܘܼܟ.

Iuda, te laudabunt fratres tui; manus tua in cervicibus inimicorum tuorum; adorabunt te filii patris tui.

Յուդա, զքեզ օրհնեսցեն եղբարք քո. ձեռք քո ի վերայ թիկանց թշնամեաց քոց. երկիր պագցեն քեզ որդիք հօր քո:

იუდა, შენ გაქებდედ ძმანი შენნი ჴელნი შენნი ზურგსა მტერთა შენთასა; თაყუანის-გცემდენ შენ ძენი მამისა შენისანი. 8 8

8 Judah, thou art he whom thy brethren shall praise: thy hand shall be in the neck of thine enemies; thy father's children shall bow down before thee.

ט. גּוּר אַרְיֵה יְהוּדָה מִטֶּרֶף בְּנִי עָלִיתָ כָּרַע רָבַץ כְּאַרְיֵה וּכְלָבִיא מִי יְקִימֶנּוּ:

σκύμνος λέοντος Ιουδα ἐκ βλαστοῦ υἱέ μου ἀνέβης ἀναπεσὼν ἐκοιμήθης ὡς λέων καὶ ὡς σκύμνος τίς ἐγερεῖ αὐτόν

9 ܓܘܼܪܝܵܐ ܕܐܲܪܝܵܐ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ: ܡ̣ܢ ܩܸܛܠܵܐ ܒܹܪܝ ܣܠܸܩܬܿ: ܒܪܲܟ ܘܲܪܒܲܥ ܐܲܝܟ ܐܲܪܝܵܐ: ܘܐܲܝܟ ܓܘܼܪܝܵܐ ܕܐܲܪܝܵܐ: ܘܡܲܢܘܼ ܢܩܝܼܡܝܼܘܗܝ.

Catulus leonis Iuda: a praeda, fili mi, ascendisti; requiescens accubuit ut leo et quasi leaena; quis suscitabit eum?

Կորիւն առիւծու Յուդա. ի շառաւիղէ ելեր, որդեակ իմ. ելեր բազմեցար, ննջեցեր իբրեւ զառեւծ եւ իբրեւ զկորիւն առիւծու. ո՞ յարուցանէ զնա:

ლეკჳ ლომის იუდა, მცენარისაგან, შჳლო ჩემო, აღმოჴედ. მიწოლით დაიძინო, ვითარცა ლომმან და ვითარცა ლეკუმან ლომისამან, ვინმე აღადგინოს იგი? 9 9

9 Judah is a lion's whelp: from the prey, my son, thou art gone up: he stooped down, he couched as a lion, and as an old lion; who shall rouse him up?

י. לֹא יָסוּר שֵׁבֶט מִיהוּדָה וּמְחֹקֵק מִבֵּין רַגְלָיו עַד כִּי יָבֹא שִׁילֹה וְלוֹ יִקְּהַת עַמִּים:

οὐκ ἐκλείψει ἄρχων ἐξ Ιουδα καὶ ἡγούμενος ἐκ τῶν μηρῶν αὐτοῦ ἕως ἂν ἔλθῃ τὰ ἀποκείμενα αὐτῷ καὶ αὐτὸς προσδοκία ἐθνῶν

10 ܠܵܐ ܢܸܥܢܲܕ݂ ܫܲܒ݂ܛܵܐ ܡ̣ܢ ܝܼܗܘܼܕ݂ܵܐ: ܘܲܡܒܲܕܿܩܵܢܵܐ ܡ̣ܢ ܒܹܝܬܼ ܪܸܓܼܠܵܘܗܝ: ܥܕܲܡܵܐ ܕܢܹܐܬܹܐ ܡܿܢ ܕܕ݂ܝܼܠܹܗ ܗ̄ܝܼ: ܘܠܹܗ ܢܣܲܟܿܘܼܢ ܥܲܡܡܹ̈ܐ.

Non auferetur sceptrum de Iuda et baculus ducis de pedibus eius, donec veniat ille, cuius est, et cui erit oboedientia gentium;

Մի՛ պակասեսցէ իշխան ի Յուդայ, եւ մի՛ պետ յերանաց նորա, մինչեւ եկեսցեն նմա հանդերձեալքն``, եւ նա է ակնկալութիւն հեթանոսաց:

არა მოაკლდეს მთავარი იუდასგან და წინამძღუარი წყვილთაგან მისთა ვიდრემდე მოვიდეს, რომლისა-იგი განმზადებულ არს და იგი არს მოლოდება წარმართთა. 10 10

10 The sceptre shall not depart from Judah, nor a lawgiver from between his feet, until Shiloh come; and unto him shall the gathering of the people be.

יא. אֹסְרִי לַגֶּפֶן עִירוֹ וְלַשּׂרֵקָה בְּנִי אֲתֹנוֹ כִּבֵּס בַּיַּיִן לְבֻשׁוֹ וּבְדַם עֲנָבִים סוּתוֹ:

δεσμεύων πρὸς ἄμπελον τὸν πῶλον αὐτοῦ καὶ τῇ ἕλικι τὸν πῶλον τῆς ὄνου αὐτοῦ πλυνεῖ ἐν οἴνῳ τὴν στολὴν αὐτοῦ καὶ ἐν αἵματι σταφυλῆς τὴν περιβολὴν αὐτοῦ

11 ܢܹܐܣܘܿܪ ܒܲܓܼܦܸܬܵܐ ܥܝܼܠܹܗ: ܘܲܒ݂ܫܲܒܿܘܼܩܵܐ ܒܲܪ ܐܲܬܵܢܹܗ: ܢܚܵܘܲܪ ܒܚܲܡܪܵܐ ܠܒ݂ܘܼܫܹܗ: ܘܒܲܕ݂ܡܵܐ ܕܥܸܢܒܹ̈ܐ ܬܲܟ݂ܣܝܼܬܹܗ.

ligans ad vineam pullum suum et ad vitem filium asinae suae, lavabit in vino stolam suam et in sanguine uvae pallium suum;

Կապեսցէ զորթոյ զյաւանակ իւր, եւ զգնդակէն` զյաւանակ իշոյն. լուասցէ գինւով զպատմուճան իւր, եւ արեամբ խաղողոյ զհանդերձս իւր:

და გამოაბას ვენაჴსა კიცჳ მისი და რქასა ვენაჴისსა კიცჳ ვირისა მისისაჲ, განრცხეს ღჳნითა სამოსელი თჳსი და სისხლითა ყურძნისათა მოსაბლარდნელი თჳსი. 11 11

11 Binding his foal unto the vine, and his ass's colt unto the choice vine; he washed his garments in wine, and his clothes in the blood of grapes:

יב. חַכְלִילִי עֵינַיִם מִיָּיִן וּלְבֶן שִׁנַּיִם מֵחָלָב:

χαροποὶ οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ἀπὸ οἴνου καὶ λευκοὶ οἱ ὀδόντες αὐτοῦ ἢ γάλα

12 ܙܵܪܓܵܢ ܥܲܝܢܵܘܗܝ ܡ̣ܢ ܚܲܡܪܵܐ: ܘܚܸܘܵܪܵܢ ܫܸܢܵܘ̈ܗܝ ܡ̣ܢ ܚܲܠܒ݂ܵܐ.

nigriores sunt oculi eius vino et dentes eius lacte candidiores.

Զուարթագին են աչք նորա ի գինւոյ եւ սպիտակ ատամունք իւր քան զկաթն:

მხიარულ არიან თუალნი მისნი ღჳნითა და სპეტაკ კბილნი მისნი უფროჲს სძისა. 12 12

12 His eyes shall be red with wine, and his teeth white with milk.

יג. זְבוּלֻן לְחוֹף יַמִּים יִשְׁכֹּן וְהוּא לְחוֹף אֳנִיֹּת וְיַרְכָתוֹ עַל צִידֹן:

Ζαβουλων παράλιος κατοικήσει καὶ αὐτὸς παρ᾽ ὅρμον πλοίων καὶ παρατενεῖ ἕως Σιδῶνος

13 ܙܒ݂ܘܼܠܘܼܢ ܥܲܠ ܣܦܵܪܲܝ ܝܲܡܡܹ̈ܐ ܢܸܫܪܸܐ: ܘܗܘܼ ܥܲܠ ܫܘܼܦܪܵܐ ܕܲܣܦܝܼܢܹ̈ܐ: ܘܲܬܼܚܘܼܡܹܗ ܥܕܲܡܵܐ ܠܨܲܝܕܵܢ.

Zabulon in litore maris habitabit et in statione navium, pertingens usque ad Sidonem.

Զաբուղոն յեզերս ծովու բնակեսցէ, եւ ինքն նաւահանգիստ նաւաց, եւ ձգեսցի մինչեւ ի Սիդոն:

ზაბულონ ზღჳს კიდესა დაეშენოს და იგი ავლინებდეს ნავთა და მიიწიოს სიდონადმდე. 13 13

13 Zebulun shall dwell at the haven of the sea; and he shall be for an haven of ships; and his border shall be unto Zidon.

יד. יִשָּׂשכָר חֲמֹר גָּרֶם רֹבֵץ בֵּין הַמִּשְׁפְּתָיִם:

Ισσαχαρ τὸ καλὸν ἐπεθύμησεν ἀναπαυόμενος ἀνὰ μέσον τῶν κλήρων

14 ܐܝܼܣܵܟ݂ܵܪ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܓܲܢ̄ܒܵܪܵܐ: ܕܲܪܒ݂ܝܼܥ ܒܹܝܬܼ ܫܒ݂̈ܝܼܠܹܐ.

Issachar asinus fortis, accubans inter caulas

Իսաքար բարւոյ ցանկացաւ``, հանգուցեալ ի մէջ վիճակաց:

იზაქარს კეთილისა გულმან უთქუა, განისუენებდეს შორის ნაწილსა თჳსსა. 14 14

14 Issachar is a strong ass couching down between two burdens:

טו. וַיַּרְא מְנֻחָה כִּי טוֹב וְאֶת הָאָרֶץ כִּי נָעֵמָה וַיֵּט שִׁכְמוֹ לִסְבֹּל וַיְהִי לְמַס עֹבֵד:

καὶ ἰδὼν τὴν ἀνάπαυσιν ὅτι καλή καὶ τὴν γῆν ὅτι πίων ὑπέθηκεν τὸν ὦμον αὐτοῦ εἰς τὸ πονεῖν καὶ ἐγενήθη ἀνὴρ γεωργός

15 ܘܲܚܙܵܐ ܡܲܫܪܝܹܗ ܕܫܲܦܝܼܪ: ܘܐܲܪܥܹܗ ܕܛܵܒ݂ܵܐ: ܘܐܲܪܟܸܿܢ ܟܲܬܼܦܹܗ ܠܫܘܼܥܒܵܕ݂ܵܐ: ܘܲܗ̤ܘܵܐ ܠܡܲܕܲܐܬܼܵܐ.

vidit requiem quod esset bona, et terram quod optima; et supposuit umerum suum ad portandum factusque est tributis serviens.

Տեսեալ զհանգիստն զի գեղեցիկ էր, եւ զերկիրն զի պարարտ էր, եդ զուս իւր յաշխատել, եւ եղեւ այր արդիւնարար:

და იხილოს განსუენებაჲ მისი, რამეთუ კეთილ და ქუეყანა, რამეთუ პოხილ მისცა მჴარნი მისნი შრომად და იქმნა კაც ქუეყანის მოქმედ. 15 15

15 And he saw that rest was good, and the land that it was pleasant; and bowed his shoulder to bear, and became a servant unto tribute.

טז. דָּן יָדִין עַמּוֹ כְּאַחַד שִׁבְטֵי יִשְׂרָאֵל:

Δαν κρινεῖ τὸν ἑαυτοῦ λαὸν ὡσεὶ καὶ μία φυλὴ ἐν Ισραηλ

16 ܕܵܢ ܢܕ݂ܘܼܢ ܠܥܲܡܹܗ ܐܲܝܟ ܚܲܕ݂ ܡ̣ܢ ܫܲܒ݂ܛܹ̈ܐ ܕܝܼܣܪܵܝܹܠ.

Dan iudicabit populum suum sicut una tribuum Israel.

Դան դատեսցէ զժողովուրդ իւր իբրեւ զմի այր ի մէջ`` Իսրայելի:

და დან სჯიდეს ერსა თჳსსა, ვითარცა ნათესავი ერთი ისრაჱლსა შორის. 16 16

16 Dan shall judge his people, as one of the tribes of Israel.

יז. יְהִי דָן נָחָשׁ עֲלֵי דֶרֶךְ שְׁפִיפֹן עֲלֵי אֹרַח הַנּשֵׁךְ עִקְּבֵי סוּס וַיִּפֹּל רֹכְבוֹ אָחוֹר:

καὶ γενηθήτω Δαν ὄφις ἐφ᾽ ὁδοῦ ἐγκαθήμενος ἐπὶ τρίβου δάκνων πτέρναν ἵππου καὶ πεσεῖται ὁ ἱππεὺς εἰς τὰ ὀπίσω

17 ܢܸܗܘܸܐ ܕܵܢ ܚܸܘܝܵܐ ܥܲܠ ܐܘܼܪܚܵܐ: ܘܚܲܪܡܵܢܵܐ ܕܥܲܠ ܫܒ݂ܝܼܠܵܐ: ܕܢܵܟܹܬܼ ܠܣܘܼܣܝܵܐ ܒܥܸܩܒܹܗ: ܘܡܲܪܡܸܐ ܠܪܵܟ݂ܒܹܿܗ ܠܒܸܣܬܿܪܹܗ.

Fiat Dan coluber in via, cerastes in semita, mordens calcanea equi, ut cadat ascensor eius retro.

Եւ եղիցի Դան օձ դարանակալ ի ճանապարհի``, հարկանել զգարշապար երիվարի, եւ ընկենուլ զհեծեալն յետս:

და იყოს დან გუელ გზასა ზედა მზირად მჯდომარე ალაგსა და უკბენდეს ტერფსა ცხენთასა და დაეცეს მჴედარი მართლუკუნ. 17 17

17 Dan shall be a serpent by the way, an adder in the path, that biteth the horse heels, so that his rider shall fall backward.

יח. לִישׁוּעָתְךָ קִוִּיתִי יְהֹוָה:

τὴν σωτηρίαν περιμένω κυρίου

18 ܠܦܘܼܪܩܵܢܵܟ݂ ܣܲܟܿܝܼܬܼ ܡܵܪܝܵܐ.

Salutare tuum exspectabo, Domine!

Եւ մնալ փրկութեան Տեառն:

და მაცხოვარებასა უფლისასა მოელოდის. 18 18

18 I have waited for thy salvation, O LORD.

יט. גָּד גְּדוּד יְגוּדֶנּוּ וְהוּא יָגֻד עָקֵב:

Γαδ πειρατήριον πειρατεύσει αὐτόν αὐτὸς δὲ πειρατεύσει αὐτῶν κατὰ πόδας

19 ܓܵܕ ܒܓܲܝܣܵܐ ܢܸܦܘܿܩ: ܘܗܘܼ ܢܲܓܸܿܕ݂ ܥܸܩܒ݂ܵܐ.

Gad, latrones aggredientur eum, ipse autem aggredietur calcaneum eorum.

Գադ հինի ելցէ``, եւ ինքն ելցէ հինիւ զհետ նոցա:

გად განცდით განცადოს იგი და მან განცადოს იგი შემდგომად კუალსა მისსა. 19 19

19 Gad, a troop shall overcome him: but he shall overcome at the last.

כ. מֵאָשֵׁר שְׁמֵנָה לַחְמוֹ וְהוּא יִתֵּן מַעֲדַנֵּי מֶלֶךְ:

Ασηρ πίων αὐτοῦ ὁ ἄρτος καὶ αὐτὸς δώσει τρυφὴν ἄρχουσιν

20 ܐܵܫܝܼܪ ܛܵܒ݂ܵܐ ܐܲܪܥܹܗ: ܘܗܘܼ ܢܸܬܸܿܠ ܬܘܼܪܣܵܝܵܐ ܠܡܲܠܟܹ̈ܐ.

Aser, pinguis panis eius, et praebebit delicias regales.

Ասերայ պարարտ հաց իւր, եւ ինքն տացէ կերակուր իշխանաց:

ასერ, პოხილ პური მისი და მან მისცეს საზრდელი მთავართა. 20 20

20 Out of Asher his bread shall be fat, and he shall yield royal dainties.

כא. נַפְתָּלִי אַיָּלָה שְׁלֻחָה הַנֹּתֵן אִמְרֵי שָׁפֶר:

Νεφθαλι στέλεχος ἀνειμένον ἐπιδιδοὺς ἐν τῷ γενήματι κάλλος

21 ܢܲܦ̮ܬܵܠܝܼ ܐܝܼܙܓܲܕܵܐ ܩܲܠܝܼܠܵܐ: ܝܵܗܹܒ ܡܹܐܡܪܵܐ ܫܲܦܝܼܪܵܐ.

Nephthali cerva emissa, dans cornua pulchra.

Նեփթաղիմ ծառ բարձրացեալ, աճեցուցանել արմտեօք, զգեցուցանել արմտեօք զգեղեցկութիւն:

ნეფთალემ, ხე მცენარე, მოსცემდეს ნაყოფთა სიკეთისათა. 21 21

21 Naphtali is a hind let loose: he giveth goodly words.

כב. בֵּן פֹּרָת יוֹסֵף בֵּן פֹּרָת עֲלֵי עָיִן בָּנוֹת צָעֲדָה עֲלֵי שׁוּר:

υἱὸς ηὐξημένος Ιωσηφ υἱὸς ηὐξημένος ζηλωτός υἱός μου νεώτατος πρός με ἀνάστρεψον

22 ܒܪܵܐ ܕܬܲܪܒܿܝܼܬܼܵܐ ܝܵܘܣܸܦ: ܒܪܵܐ ܕܬܲܪܒܿܝܼܬܼܵܐ: ܣܲܩ ܥܲܝܢܵܐ ܒܸܢܝܵܢܵܐ ܣܡܝܼܟ݂ܵܐ ܕܲܣܠܸܩ ܒܫܘܼܪܵܐ: ܘܐܸܬܼܚܪܝܼܘ ܥܲܡܹܗ.

Arbor fructifera Ioseph, arbor fructifera super fontem: rami transcendunt murum.

Որդեակ աճեցեալ Յովսէփ, որդեակ աճեցեալ նախանձելի. որդեակ իմ մատաղ, առ իս դարձիր:

შვილი აღორძინებული იოსებ, შვილი ჩემი აღორძინებული საშურველი ძე ჩემი უმრწემესი ჩემდა მოიქცე, რომლისათჳს ზრახვა-ყვეს. 22 22

22 Joseph is a fruitful bough, even a fruitful bough by a well; whose branches run over the wall:

כג. וַיְמָרֲרֻהוּ וָרֹבּוּ וַיִּשְׂטְמֻהוּ בַּעֲלֵי חִצִּים:

εἰς ὃν διαβουλευόμενοι ἐλοιδόρουν καὶ ἐνεῖχον αὐτῷ κύριοι τοξευμάτων

23 ܘܲܣܓܼܝܘ ܘܣܲܩܪܘܼܗܝ ܡܵܪܲܝ ܓܘܼܕܹ̈ܐ.

Sed exasperaverunt eum et iurgati sunt, et adversati sunt illi habentes iacula.

Զոր բանսարկուք բամբասէին եւ դատափետ առնէին, եւ ոխանային ընդ նմա արք աղեղանց:

და ძმაცვიდეს და ემტერნეს მათ უფალნი იგი მშჳლდთანი. 23 23

23 The archers have sorely grieved him, and shot at him, and hated him:

כד. וַתֵּשֶׁב בְּאֵיתָן קַשְׁתּוֹ וַיָּפֹזּוּ זְרֹעֵי יָדָיו מִידֵי אֲבִיר יַעֲקֹב מִשָּׁם רֹעֶה אֶבֶן יִשְׂרָאֵל:

καὶ συνετρίβη μετὰ κράτους τὰ τόξα αὐτῶν καὶ ἐξελύθη τὰ νεῦρα βραχιόνων χειρῶν αὐτῶν διὰ χεῖρα δυνάστου Ιακωβ ἐκεῖθεν ὁ κατισχύσας Ισραηλ

24 ܘܗܸܦܟܲܬܼ ܒܥܘܼܫܢܵܐ ܩܸܫܬܹܿܗ ܘܐܸܬܼܒܲܕܲܪܘ ܕܪܵܥܵܐ ܕܐܝܼܕ݂ܵܘܗܝ: ܡ̣ܢ ܐܝܼܕܲܝ ܥܲܫܝܼܢܵܐ ܕܝܲܥܩܘܿܒ݂: ܘܡ̣ܢ ܫܸܡ ܪܲܥܝܵܐ ܕܟܹܐܦܵܐ ܝܼܣܪܵܝܹܠ.

Et confractus est arcus eorum, et dissoluti sunt nervi brachiorum eorum per manus Potentis Iacob, per nomen Pastoris, Lapidis Israel.

Եւ փշրեցան զօրութեամբ աղեղունք իւրեանց, եւ լուծան ջիղք բազկաց նոցա ձեռամբ Հզօրին Յակոբայ. անտի որ զօրացոյց զԻսրայէլ:

და შეიმუსრა ძალითურთ მშჳლდები მათი და დაჴსნდეს ძარღუნი მკლავთა ჴელთა მათთანი ჴელითა ძლიერითა იაკობისთა მის მიერ, რომელმან განგაძლიერა შენ ისრაჱლ. 24 24

24 But his bow abode in strength, and the arms of his hands were made strong by the hands of the mighty God of Jacob; (from thence is the shepherd, the stone of Israel:)

כה. מֵאֵל אָבִיךָ וְיַעְזְרֶךָּ וְאֵת שַׁדַּי וִיבָרֲכֶךָּ בִּרְכֹת שָׁמַיִם מֵעָל בִּרְכֹת תְּהוֹם רֹבֶצֶת תָּחַת בִּרְכֹת שָׁדַיִם וָרָחַם:

παρὰ θεοῦ τοῦ πατρός σου καὶ ἐβοήθησέν σοι ὁ θεὸς ὁ ἐμὸς καὶ εὐλόγησέν σε εὐλογίαν οὐρανοῦ ἄνωθεν καὶ εὐλογίαν γῆς ἐχούσης πάντα ἕνεκεν εὐλογίας μαστῶν καὶ μήτρας

25 ܐܲܠܵܗܵܐ ܕܐܲܒ݂ܘܼܟ ܢܥܲܕܪܵܟ: ܘܐܝܼܠܫܲܕܲܝ ܢܒܲܪܟ݂ܵܟ: ܒܘܼܪܟܵܬܼܵܐ ܕܲܫܡܲܝܵܐ ܡ̣ܢ ܠܥܸܠ: ܘܒ݂ܘܼܪܟܵܬܼܵܐ ܕܲܬܼܗܘܿܡܼܵܐ ܕܲܪܒ݂ܝܼܥܵܐ ܡ̣ܢ ܠܬܲܚܬܿ: ܒܘܼܪܟܵܬܼܵܐ ܕܲܬܿܕܲܝܵܐ ܘܲܕ݂ܪܲܚܡܹܐ.

Deus patris tui erit adiutor tuus, et Omnipotens benedicet tibi benedictionibus caeli desuper, benedictionibus abyssi iacentis deorsum, benedictionibus uberum et vulvae.

յԱստուծոյ հօրն քո, եւ օգնեաց քեզ Աստուած իմ, եւ օրհնեաց զքեզ օրհնութիւն երկնից ի վերուստ, եւ զօրհնութիւն երկրի` լի ամենայնիւ. վասն օրհնութեանց ստեանց եւ արգանդի:

ღმრთისა მიერ მამისა შენისა. და შეგეწია შენ ღმერთი ჩემი და გაკურთხა შენ კურთხევითა ზეცისათა ზეგარდამო და კურთხევითა ქუეყანისათა, რომელსა იქმს ყოველი კურთხევისათჳს ძუძუთასა და საშოჲსა. 25 25

25 Even by the God of thy father, who shall help thee; and by the Almighty, who shall bless thee with blessings of heaven above, blessings of the deep that lieth under, blessings of the breasts, and of the womb:

כו. בִּרְכֹת אָבִיךָ גָּבְרוּ עַל בִּרְכֹת הוֹרַי עַד תַּאֲוַת גִּבְעֹת עוֹלָם תִּהְיֶיןָ לְרֹאשׁ יוֹסֵף וּלְקָדְקֹד נְזִיר אֶחָיו:

εὐλογίας πατρός σου καὶ μητρός σου ὑπερίσχυσεν ἐπ᾽ εὐλογίαις ὀρέων μονίμων καὶ ἐπ᾽ εὐλογίαις θινῶν ἀενάων ἔσονται ἐπὶ κεφαλὴν Ιωσηφ καὶ ἐπὶ κορυφῆς ὧν ἡγήσατο ἀδελφῶν

26 ܒܘܼܪܟܵܬܹܗ ܕܐܲܒ݂ܘܼܟ ܥܫܸܢ ܥܲܠ ܒܘܼܪܟܵܬܼܵܐ ܕܡܵܘܠܕ݂ܵܢܲܝ: ܥܕܲܡܵܐ ܠܣܲܒ݂ܪܵܐ ܕܪܵܡܵܬܼܵܐ ܕܥܵܠܲܡ: ܢܸܗܘܝܵܢ ܥܲܠ ܪܹܫܹܗ ܕܝܵܘܣܸܦ: ܘܥܲܠ ܪܹܫ ܟܠܝܼܠܵܐ ܕܐܲܚܵܘ̈ܗܝ.

Benedictiones patris tui confortatae sunt super benedictiones montium aeternorum, desiderium collium antiquorum; fiant in capite Ioseph et in vertice nazaraei inter fratres suos.

Օրհնութեանց հօր քո եւ մօր քո, որ զօրացան քան զօրհնութիւնս լերանց մշտնջենաւորաց, եւ քան զօրհնութիւնս բլրոց յաւիտենականաց, եղիցի ի վերայ գլխոյ Յովսեփայ, եւ ի վերայ գլխոյ եղբարցն որոց առաջնորդեաց:

კურთხევითა მამისა და დედისა შენისათა უფროჲსად განძლიერდი უფროჲს მთათა მყართასა, კურთხევად ბორცუთა საუკუნეთა იყუნენ თავთა ზედა იოსებისსა და თხემსა, რომელი წინამძღუარ ყო ძმათა. 26 26

26 The blessings of thy father have prevailed above the blessings of my progenitors unto the utmost bound of the everlasting hills: they shall be on the head of Joseph, and on the crown of the head of him that was separate from his brethren.

כז. בִּנְיָמִין זְאֵב יִטְרָף בַּבֹּקֶר יֹאכַל עַד וְלָעֶרֶב יְחַלֵּק שָׁלָל:

Βενιαμιν λύκος ἅρπαξ τὸ πρωινὸν ἔδεται ἔτι καὶ εἰς τὸ ἑσπέρας διαδώσει τροφήν

27 ܒܸܢܝܵܡܹܝܢ ܕܹܐܒ݂ܵܐ ܚܵܛܘܿܦܵܐ: ܒܨܲܦܪܵܐ ܢܹܐܟ݂ܘܿܠ ܒܸܙܬܼܵܐ: ܘܲܒ݂ܪܲܡܫܵܐ ܢܦܲܠܸܓܼ ܡܸܕܸܿܡ ܕܡܲܥܕܸܿܐ.

Beniamin lupus rapax; mane comedet praedam et vespere dividet spolia”.

Բենիամին գայլ յափշտակող, զայգունն դեռ եւս ուտիցէ, եւ առ երեկս բաշխիցէ կերակուրս:

ბენიამენ, მგელი მტაცებელი, განთიად ჭამდეს-ღა და მწუხრი განუყოფდეს საზრდელსა. 27 27

27 Benjamin shall ravin as a wolf: in the morning he shall devour the prey, and at night he shall divide the spoil.

כח. כָּל אֵלֶּה שִׁבְטֵי יִשְׂרָאֵל שְׁנֵים עָשָׂר וְזֹאת אֲשֶׁר דִּבֶּר לָהֶם אֲבִיהֶם וַיְבָרֶךְ אוֹתָם אִישׁ אֲשֶׁר כְּבִרְכָתוֹ בֵּרַךְ אֹתָם:

πάντες οὗτοι υἱοὶ Ιακωβ δώδεκα καὶ ταῦτα ἐλάλησεν αὐτοῖς ὁ πατὴρ αὐτῶν καὶ εὐλόγησεν αὐτούς ἕκαστον κατὰ τὴν εὐλογίαν αὐτοῦ εὐλόγησεν αὐτούς

28 ܟܠܗܘܿܢ ܗܵܠܹܝܢ ܫܲܒ݂ܛܹ̈ܐ ܕܝܼܣܪܵܝܹܠ ܬܪܸܥܣܲܪ: ܘܗܵܢܵܐ ܡܸܕܸܿܡ ܕܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ: ܐܸܡܲܪ ܠܗܘܿܢ ܘܒܲܪܸܟ ܐܸܢܘܿܢ: ܐ̄ܢܵܫ ܐܲܝܟ ܒܘܼܪܟܵܬܹܗ.

Omnes hi in tribubus Israel duodecim. Haec locutus est eis pater suus benedixitque singulis benedictionibus propriis.

Ամենեքեան սոքա որդիք Յակոբայ` ազգք`` երկոտասան. եւ այս է զոր խօսեցաւ ընդ նոսա հայրն իւրեանց, եւ օրհնեաց զնոսա. իւրաքանչիւր ըստ օրհնութեան իւրում օրհնեաց զնոսա:

ყოველნი ესე ძენი იაკობისნი - ტომი ათორმეტ. და ამას ეტყოდა მამაჲ მათი და აკურთხნა იგინი კაცად-კაცადი კურთხევისაებრ თჳსისა. 28 28

28 All these are the twelve tribes of Israel: and this is it that their father spake unto them, and blessed them; every one according to his blessing he blessed them.

כט. וַיְצַו אוֹתָם וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם אֲנִי נֶאֱסָף אֶל עַמִּי קִבְרוּ אֹתִי אֶל אֲבֹתָי אֶל הַמְּעָרָה אֲשֶׁר בִּשְׂדֵה עֶפְרוֹן הַחִתִּי:

καὶ εἶπεν αὐτοῖς ἐγὼ προστίθεμαι πρὸς τὸν ἐμὸν λαόν θάψατέ με μετὰ τῶν πατέρων μου ἐν τῷ σπηλαίῳ ὅ ἐστιν ἐν τῷ ἀγρῷ Εφρων τοῦ Χετταίου

29 ܒܲܪܸܟ ܐܸܢܘܿܢ ܘܦܲܩܸܕ ܐܸܢܘܿܢ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ: ܐܸܢܵܐ ܡܸܬܼܟܲܢܫ ܐ̄ܢܵܐ ܠܘܵܬܼ ܥܲܡܝ: ܩܘܼܒ݂ܪܘܼܢܝ ܠܘܵܬܼ ܐܲܒ݂ܵܗܲܝ̈.

Et praecepit eis dicens: “Ego congregor ad populum meum; sepelite me cum patribus meis in spelunca Machpela, quae est in agro Ephron Hetthaei

Եւ պատուիրեաց նոցա եւ ասէ ցնոսա. Ես յաւելում առ ժողովուրդ իմ. թաղեցէք զիս ընդ հարս իմ յայրի անդ որ է յագարակին Եփրոնի Քետացւոյ:

ამცნო მათ და ჰრქუა მე შევეძინები ერსა ჩემსა, დამფალთ მე მამათა ჩემთა თანა ქუაბსა მას მრჩობლსა, რომელ-იგი არს აგარაკსა მას ეფრონის ქეტელისასა. 29 29

29 And he charged them, and said unto them, I am to be gathered unto my people: bury me with my fathers in the cave that is in the field of Ephron the Hittite,

ל. בַּמְּעָרָה אֲשֶׁר בִּשְׂדֵה הַמַּכְפֵּלָה אֲשֶׁר עַל פְּנֵי מַמְרֵא בְּאֶרֶץ כְּנָעַן אֲשֶׁר קָנָה אַבְרָהָם אֶת הַשָּׂדֶה מֵאֵת עֶפְרֹן הַחִתִּי לַאֲחֻזַּת קָבֶר:

ἐν τῷ σπηλαίῳ τῷ διπλῷ τῷ ἀπέναντι Μαμβρη ἐν τῇ γῇ Χανααν ὃ ἐκτήσατο Αβρααμ τὸ σπήλαιον παρὰ Εφρων τοῦ Χετταίου ἐν κτήσει μνημείου

30 ܒܲܡܥܲܪܬܼܵܐ ܕܲܒ݂ܚܲܩܠܵܐ ܕܥܸܦܪܘܿܢ ܚܹܝܬܼܵܝܵܐ: ܒܲܡܥܲܪܬܼܵܐ ܕܲܒ݂ܚܲܩܠܵܐ ܐܲܥܝܼܦܬܵܐ ܕܲܩܕ݂ܵܡ ܡܲܡܪܹܐ: ܕܒܲܐܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܚܲܩܠܵܐ ܕܲܙܒܲܢ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܡ̣ܢ ܥܸܦܪܘܿܢ ܚܹܝܬܼܵܝܵܐ: ܠܝܼܘܪܬܵܢܵܐ ܕܩܲܒ݂ܪܵܐ.

contra Mambre in terra Chanaan, quam emit Abraham cum agro ab Ephron Hetthaeo in possessionem sepulcri;

յայրին որ յանդի անդ է, ի կրկնում, յանդիման Մամբրէի յերկրին Քանանացւոց` զոր ստացաւ Աբրահամ զայրն յԵփրոնէ Քետացւոյ ի ստացուածս շիրմի:

რომელ არს წინაშე მამბრესსა, ქუეყანასა ქანანისასა, რომელ-იგი მოიგო აბრაჰამ ქუაბი ეფრონისაგან ქეტელისა სასყიდლით საფლავად. 30 30

30 In the cave that is in the field of Machpelah, which is before Mamre, in the land of Canaan, which Abraham bought with the field of Ephron the Hittite for a possession of a buryingplace.

לא. שָׁמָּה קָבְרוּ אֶת אַבְרָהָם וְאֵת שָׂרָה אִשְׁתּוֹ שָׁמָּה קָבְרוּ אֶת יִצְחָק וְאֵת רִבְקָה אִשְׁתּוֹ וְשָׁמָּה קָבַרְתִּי אֶת לֵאָה:

ἐκεῖ ἔθαψαν Αβρααμ καὶ Σαρραν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ ἐκεῖ ἔθαψαν Ισαακ καὶ Ρεβεκκαν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ ἐκεῖ ἔθαψα Λειαν

31 ܬܲܡܵܢ ܩܒܲܪܘ ܠܲܐܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܲܠܣܲܪܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ: ܘܬܲܡܲܢ ܩܒܲܪܘ ܠܐܝܼܣܚܵܩ ܘܲܠܪܲܦܩܵܐ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ: ܘܬܲܡܵܢ ܩܸܒ݂ܪܲܬܼ ܠܠܲܝܵܐ.

ibi sepelierunt eum et Saram uxorem eius, ibi sepultus est Isaac cum Rebecca coniuge sua, ibi et Lia condita iacet”.

Անդ թաղեցին զԱբրահամ եւ զՍառա զկին նորա. անդ թաղեցին զԻսահակ եւ զՌեբեկա կին նորա. անդ թաղեցին զԼիա: Ի ստացուածի ագարակին եւ այրին որ է ի նմա առ ի յորդւոցն Քետայ:

მუნ დაჰფლეს აბრაჰამ და ცოლი მისი სარრა ისაკ და ცოლი მისი რებეკა და მუნ დაფლეს ლია მოგებულსა მას აგარაკსა და რომელ-იგი არს მას შინა ქუაბი ძეთაგან ქეტისთა. 31 31

31 There they buried Abraham and Sarah his wife; there they buried Isaac and Rebekah his wife; and there I buried Leah.

לב. מִקְנֵה הַשָּׂדֶה וְהַמְּעָרָה אֲשֶׁר בּוֹ מֵאֵת בְּנֵי חֵת:

ἐν κτήσει τοῦ ἀγροῦ καὶ τοῦ σπηλαίου τοῦ ὄντος ἐν αὐτῷ παρὰ τῶν υἱῶν Χετ

32 ܙܒ݂ܝܼܢܬܵܐ ܕܚܲܩܠܵܐ ܘܲܡܥܲܪܬܼܵܐ ܕܒ݂ܵܗ ܡ̣ܢ ܒ̈ܢܲܝ ܚܹܝܬܼ.

და დასცხრა იაკობ ბრძანებად ძეთა თჳსთა და აღიხუნა ფერჴნი თჳსნი ცხედრად და მოაკლდა და შეეძინა ერსა თჳსსა. 32 32

32 The purchase of the field and of the cave that is therein was from the children of Heth.

לג. וַיְכַל יַעֲקֹב לְצַוֹּת אֶת בָּנָיו וַיֶּאֱסֹף רַגְלָיו אֶל הַמִּטָּה וַיִּגְוַע וַיֵּאָסֶף אֶל עַמָּיו:

καὶ κατέπαυσεν Ιακωβ ἐπιτάσσων τοῖς υἱοῖς αὐτοῦ καὶ ἐξάρας τοὺς πόδας αὐτοῦ ἐπὶ τὴν κλίνην ἐξέλιπεν καὶ προσετέθη πρὸς τὸν λαὸν αὐτοῦ

33 ܘܟܲܕ݂ ܫܲܠܸܡ ܝܲܥܩܘܿܒ݂ ܠܲܡܦܲܩܵܕ݂ܘܼ ܠܲܒ݂ܢܵܘܗܝ: ܦܫܲܛ ܪܸܓܼܠܵܘ̈ܗܝ ܒܥܲܪܣܵܐ: ܘܐܸܬܼܟܿܪܲܗ ܘܡܝܼܬܼ: ܘܐܸܬܼܟܿܢܸܫ ܠܘܵܬܼ ܥܲܡܹܗ.

Finitisque mandatis, quibus filios instruebat, collegit pedes suos super lectulum et obiit; appositusque est ad populum suum.

Եւ դադարեաց Յակոբ ի պատուիրելոյ որդւոցն իւրոց, եւ առեալ զոտս իւր անդէն ի մահիճսն` պակասեաց, եւ յաւելաւ առ ժողովուրդ իւր:

deest 33 33

33 And when Jacob had made an end of commanding his sons, he gathered up his feet into the bed, and yielded up the ghost, and was gathered unto his people.

Νʹ

ܩܦܠܐܘܢ ܢܢ

Cap. 50

ԳԼ. Ծ

თავი ორმოცდამეათე

א. וַיִּפֹּל יוֹסֵף עַל פְּנֵי אָבִיו וַיֵּבְךְּ עָלָיו וַיִּשַּׁק לוֹ:

καὶ ἐπιπεσὼν Ιωσηφ ἐπὶ τὸ πρόσωπον τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἔκλαυσεν ἐπ᾽ αὐτὸν καὶ ἐφίλησεν αὐτόν

1 ܘܲܢܦܲܠ ܝܵܘܣܸܦ ܥܲܠ ܐܲܦܵܘܗܝ ܕܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܲܒ݂ܟ݂ܵܐ ܥܠܵܘܗܝ ܘܢܲܫܩܹܗ.

Ioseph ruit super faciem patris flens et deosculans eum.

Եւ անկեալ Յովսէփ ի վերայ երեսաց հօր իւրոյ ելաց զնա, եւ համբուրեաց զնա:

და დავარდა იოსებ პირსა ზედა მამისა თჳსისასა და ტიროდა და ამბორს-უყო მას. 1 1

1 And Joseph fell upon his father's face, and wept upon him, and kissed him.

ב. וַיְצַו יוֹסֵף אֶת עֲבָדָיו אֶת הָרֹפְאִים לַחֲנֹט אֶת אָבִיו וַיַּחַנְטוּ הָרֹפְאִים אֶת יִשְׂרָאֵל:

καὶ προσέταξεν Ιωσηφ τοῖς παισὶν αὐτοῦ τοῖς ἐνταφιασταῖς ἐνταφιάσαι τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ ἐνεταφίασαν οἱ ἐνταφιασταὶ τὸν Ισραηλ

2 ܘܦܲܩܸܕ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܠܥܲܒ݂ܕܵܘܗܝ ܐܵܣܵܘܵܬܼܵܐ ܠܡܸܚܢܲܛ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܚܲܢܛܘܼܗܝ ܐܵܣܵܘܵܬܼܵܐ ܠܝܼܣܪܵܝܹܠ.

Praecepitque servis suis medicis, ut aromatibus condirent patrem.

Եւ հրաման ետ Յովսէփ ծառայից իւրոց դիազարդաց պատել զհայրն իւր. եւ պատեցին դիապատիկքն զԻսրայէլ:

და უბრძანა იოსებ მონათა თჳსთა მკუდრის მმოსელთა შემოსად მამაჲ თჳსი. 2 2

2 And Joseph commanded his servants the physicians to embalm his father: and the physicians embalmed Israel.

ג. וַיִּמְלְאוּ לוֹ אַרְבָּעִים יוֹם כִּי כֵּן יִמְלְאוּ יְמֵי הַחֲנֻטִים וַיִּבְכּוּ אֹתוֹ מִצְרַיִם שִׁבְעִים יוֹם:

καὶ ἐπλήρωσαν αὐτοῦ τεσσαράκοντα ἡμέρας οὕτως γὰρ καταριθμοῦνται αἱ ἡμέραι τῆς ταφῆς καὶ ἐπένθησεν αὐτὸν Αἴγυπτος ἑβδομήκοντα ἡμέρας

3 ܘܲܡܠܵܘ ܠܹܗ ܐܲܪܒܿܥܝܼܢ ܝܵܘܡܝܼܢ: ܡܸܛܠ ܕܗܵܟܲܢܵܐ ܫܵܠܡܝܼܢ ܝܵܘܡܵܬܼܵܐ ܕܲܚܢܝܼܛܵܐ: ܘܲܒ݂ܟ݂ܵܐܘܼܗܝ ܡܸܨܪܵܝܹܐ ܫܲܒ݂ܥܝܼܢ ܝܵܘܡܵܬܼܵܐ.

Quibus iussa explentibus, transierunt quadraginta dies; iste quippe mos erat cadaverum conditorum. Flevitque eum Aegyptus septuaginta diebus.

Եւ լցան նորա աւուրք քառասուն, զի այնպէս թուէին աւուրք թաղելոց. եւ սուգ առ վասն նորա Եգիպտոս աւուրս եւթանասուն:

და შემოსეს მკუდრის მმოსელთა მათ ისრაჱლ და აღასრულეს მისი ორმეოცი დღე, რამეთუ ესრეთ აღირაცხიან დღენი დაფლვისანი. და ეგლოვდა მას ეგჳპტე სამეოცდაათ დღე. 3 3

3 And forty days were fulfilled for him; for so are fulfilled the days of those which are embalmed: and the Egyptians mourned for him threescore and ten days.

ד. וַיַּעַבְרוּ יְמֵי בְכִיתוֹ וַיְדַבֵּר יוֹסֵף אֶל בֵּית פַּרְעֹה לֵאמֹר אִם נָא מָצָאתִי חֵן בְּעֵינֵיכֶם דַּבְּרוּ נָא בְּאָזְנֵי פַרְעֹה לֵאמֹר:

ἐπειδὴ δὲ παρῆλθον αἱ ἡμέραι τοῦ πένθους ἐλάλησεν Ιωσηφ πρὸς τοὺς δυνάστας Φαραω λέγων εἰ εὗρον χάριν ἐναντίον ὑμῶν λαλήσατε περὶ ἐμοῦ εἰς τὰ ὦτα Φαραω λέγοντες

4 ܘܲܥܒܲܪܘ ܝܵܘܡܲܝ ܒܟ݂ܵܬܹܗ: ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܠܲܕ݂ܒܹܝܬܼ ܦܸܪܥܘܿܢ: ܐܸܢ ܐܸܫܟܿܚܹܬܼ ܪܲܚܡܹܐ ܒܥܲܝܢܲܝܟܿܘܿܢ: ܐܸܡܲܪܘ ܩܕ݂ܵܡ ܦܸܪܥܘܿܢ.

Et, expleto planctus tempore, locutus est Ioseph ad familiam pharaonis: “Si inveni gratiam in conspectu vestro, loquimini in auribus pharaonis,

Եւ իբրեւ անցին աւուրք սգոյն, խօսեցաւ Յովսէփ ընդ իշխանսն փարաւոնի եւ ասէ. Եթէ գտի շնորհս առաջի ձեր, խօսեցարուք ընդ փարաւոնի եւ ասացէք:

და ვითარცა წარჰჴდეს დღენი იგი გლოვისანი, ეტყოდა იოსებ მთავართა ფარაოსთა და ჰრქუა მათ: უკუეთუ ვპოვე მადლი წინაშე თქუენსა, ეტყოდეთ ყურთა ფარაოსთა და არქუთ: 4 4

4 And when the days of his mourning were past, Joseph spake unto the house of Pharaoh, saying, If now I have found grace in your eyes, speak, I pray you, in the ears of Pharaoh, saying,

ה. אָבִי הִשְׁבִּיעַנִי לֵאמֹר הִנֵּה אָנֹכִי מֵת בְּקִבְרִי אֲשֶׁר כָּרִיתִי לִי בְּאֶרֶץ כְּנַעַן שָׁמָּה תִּקְבְּרֵנִי וְעַתָּה אֶעֱלֶה נָּא וְאֶקְבְּרָה אֶת אָבִי וְאָשׁוּבָה:

ὁ πατήρ μου ὥρκισέν με λέγων ἐν τῷ μνημείῳ ᾧ ὤρυξα ἐμαυτῷ ἐν γῇ Χανααν ἐκεῖ με θάψεις νῦν οὖν ἀναβὰς θάψω τὸν πατέρα μου καὶ ἐπανελεύσομαι

5 ܐܲܒ݂ܝ ܐܵܘܡܝܲܢܝ ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܝܼ: ܗܵܐ ܐܸܢܵܐ ܡܵܐܹܬܼ ܐ̄ܢܵܐ: ܒܩܲܒ݂ܪܝ ܕܙܸܒ݂ܢܹܬܼ ܠܝܼ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܬܲܡܵܢ ܬܸܩܒܿܪܲܢܝ: ܗܵܫܵܐ ܐܸܣܲܩ ܐܸܩܒܿܘܿܪ ܠܐܲܒ݂ܝ ܘܐܸܗܦܘܿܟ.

eo quod pater meus adiuraverit me dicens: "En morior; in sepulcro meo, quod fodi mihi in terra Chanaan, sepelies me"; ascendam nunc et sepeliam patrem meum ac revertar”.

Հայր իմ երդմնեցոյց զիս եւ ասէ. Ահաւասիկ ես մեռանիմ. ի շիրմի անդ զոր փորեցի ես ինձ յերկրին Քանանացւոց, անդ թաղեսցես զիս. արդ ելեալ թաղեցից զհայրն իմ, եւ եկից:

მამამან ჩემმან მაფუცა მე და მრქუა: "საფლავსა მას, რომელ-იგი ვიქმენ თავისა ჩემისა ქუეყანასა ქანანისასა, მუნ დამფალ მე", აწ უკუე აღვიდე და დავფლა მამაჲ ჩემი და კუალად მოვიდე. 5 5

5 My father made me swear, saying, Lo, I die: in my grave which I have digged for me in the land of Canaan, there shalt thou bury me. Now therefore let me go up, I pray thee, and bury my father, and I will come again.

ו. וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה עֲלֵה וּקְבֹר אֶת אָבִיךָ כַּאֲשֶׁר הִשְׁבִּיעֶךָ:

καὶ εἶπεν Φαραω ἀνάβηθι θάψον τὸν πατέρα σου καθάπερ ὥρκισέν σε

6 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܦܸܪܥܘܿܢ: ܣܲܩ ܘܲܩܒܿܘܿܪ ܠܐܲܒ݂ܘܼܟ ܐܲܝܟ ܕܐܵܘܡܝܵܟ.

Dixitque ei pharao: “Ascende et sepeli patrem tuum, sicut adiuratus es”.

Եւ ասէ փարաւոն. Ել թաղեա զհայր քո, որպէս եւ երդմնեցոյց զքեզ:

და ჰრქუა ფარაო იოსებს: აღვედ და დაფალ იგი ვითარცა გაფუცა შენ. 6 6

6 And Pharaoh said, Go up, and bury thy father, according as he made thee swear.

ז. וַיַּעַל יוֹסֵף לִקְבֹּר אֶת אָבִיו וַיַּעֲלוּ אִתּוֹ כָּל עַבְדֵי פַרְעֹה זִקְנֵי בֵיתוֹ וְכֹל זִקְנֵי אֶרֶץ מִצְרָיִם:

καὶ ἀνέβη Ιωσηφ θάψαι τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ συνανέβησαν μετ᾽ αὐτοῦ πάντες οἱ παῖδες Φαραω καὶ οἱ πρεσβύτεροι τοῦ οἴκου αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ πρεσβύτεροι τῆς γῆς Αἰγύπτου

7 ܘܲܣܠܸܩ ܝܵܘܣܸܦ ܠܡܸܩܒܲܪ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܲܣܠܸܩܘ ܥܲܡܹܗ ܟܠܗܘܿܢ ܥܲܒ݂ܕܵܘܗܝ ܕܦܸܪܥܘܿܢ: ܘܣܵܒܹ̈ܐ ܕܒܲܝܬܹܿܗ: ܘܟ݂ܠܗܘܿܢ ܣܵܒܹ̈ܐ ܕܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ.

Quo ascendente, ierunt cum eo omnes servi pharaonis, senes domus eius cunctique maiores natu terrae Aegypti,

Եւ ել Յովսէփ թաղել զհայր իւր. ելին ընդ նմա եւ ամենայն ծառայք փարաւոնի, եւ ծերք տան նորա եւ ամենայն ծերք երկրին Եգիպտացւոց:

და აღვიდა იოსებ დაფლვად მამისა თჳსისა. და მის თანა აღვიდეს ყოველნი მონანი ფარაოჲსნი და მოხუცებულნი სახლისა მისისანი და ყოველნი მოხუცეგულნი ქუეყანისა ეგჳპტისანი, 7 7

7 And Joseph went up to bury his father: and with him went up all the servants of Pharaoh, the elders of his house, and all the elders of the land of Egypt,

ח. וְכֹל בֵּית יוֹסֵף וְאֶחָיו וּבֵית אָבִיו רַק טַפָּם וְצֹאנָם וּבְקָרָם עָזְבוּ בְּאֶרֶץ גּשֶׁן:

καὶ πᾶσα ἡ πανοικία Ιωσηφ καὶ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ καὶ πᾶσα ἡ οἰκία ἡ πατρικὴ αὐτοῦ καὶ τὴν συγγένειαν καὶ τὰ πρόβατα καὶ τοὺς βόας ὑπελίποντο ἐν γῇ Γεσεμ

8 ܘܟ݂ܠܹܗ ܒܹܝܬܼ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܐܲܚܵܘܗܝ ܘܲܒ݂ܝܵܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܣܠܸܩܘ ܥܲܡܹܗ: ܒܲܠܚܘܿܕ݂ ܝܼܩܲܪܬܿܗܘܿܢ ܘܥܵܢܗܘܿܢ ܘܬܼܵܘܪܲܝܗܘܿܢ: ܫܒܲܩܘ ܒܐܲܪܥܵܐ ܕܓܹܫܲܢ.

domus Ioseph cum fratribus suis, absque parvulis et gregibus atque armentis, quae dereliquerant in terra Gessen.

Եւ ամենայն համօրէն տուն Յովսեփայ եւ եղբարք նորա, եւ ամենայն հայրենի բնակութիւն նորա. եւ զազգատոհմ եւ զոչխար եւ զարջառ թողին յերկրին ի Գեսեմ:

და ყოველივე სახლი იოსებისი და ყოველნივე ძმანი მისნი და ყოველნივე სახლი მამულისა მისისანი და ნათესავი. და ცხოვარი და ზროხა დაუტევეს ქუეყანასა გესემისასა. 8 8

8 And all the house of Joseph, and his brethren, and his father's house: only their little ones, and their flocks, and their herds, they left in the land of Goshen.

ט. וַיַּעַל עִמּוֹ גַּם רֶכֶב גַּם פָּרָשִׁים וַיְהִי הַמַּחֲנֶה כָּבֵד מְאֹד:

καὶ συνανέβησαν μετ᾽ αὐτοῦ καὶ ἅρματα καὶ ἱππεῖς καὶ ἐγένετο ἡ παρεμβολὴ μεγάλη σφόδρα

9 ܘܲܣܠܸܩܘ ܥܲܡܹܗ ܐܵܦ ܡܲܪܟܿܒ݂ܵܬܼܵܐ ܘܦܲܪܵܫܹ̈ܐ: ܘܲܗܘܵܬܼ ܡܲܫܪܝܼܬܼܵܐ ܕܥܲܫܝܼܢܵܐ ܛܵܒ݂.

Habuit quoque in comitatu currus et equites; et facta est turba non modica.

Ելին ընդ նմա եւ կառք եւ հեծեալք, եւ եղեն բանակ մեծ յոյժ:

და მის თანა აღვიდა ეტლები და მჴედრები და იყო ბანაკი იგი დიდ ფრიად. 9 9

9 And there went up with him both chariots and horsemen: and it was a very great company.

י. וַיָּבֹאוּ עַד גֹּרֶן הָאָטָד אֲשֶׁר בְּעֵבֶר הַיַּרְדֵּן וַיִּסְפְּדוּ שָׁם מִסְפֵּד גָּדוֹל וְכָבֵד מְאֹד וַיַּעַשׂ לְאָבִיו אֵבֶל שִׁבְעַת יָמִים:

καὶ παρεγένοντο ἐφ᾽ ἅλωνα Αταδ ὅ ἐστιν πέραν τοῦ Ιορδάνου καὶ ἐκόψαντο αὐτὸν κοπετὸν μέγαν καὶ ἰσχυρὸν σφόδρα καὶ ἐποίησεν τὸ πένθος τῷ πατρὶ αὐτοῦ ἑπτὰ ἡμέρας

10 ܘܐܸܬܼܵܘ ܥܕܲܡܵܐ ܠܐܸܕܿܪܹܐ ܕܐܵܛܵܪ ܕܲܒ݂ܥܸܒ݂ܪܵܐ ܕܝܘܿܪܕܿܢܵܢ: ܘܐܲܪܩܸܕ݂ܘ ܬܲܡܵܢ ܡܲܪܩܘܼܕܿܬܵܐ ܪܲܒܿܬܼܵܐ ܘܥܲܫܝܼܢܬܵܐ: ܘܲܥܒܲܕ݂ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܒܹܝܬܼ ܒܵܟܹܐ ܫܲܒ݂ܥܵܐ ܝܵܘܡܝܼܢ.

Veneruntque ad Gorenatad (id est Aream rhamni), quae sita est trans Iordanem; ubi celebrantes exsequias planctu magno atque vehementi impleverunt septem dies.

Եւ հասին ի կալն Ատադայ, որ է յայնկոյս Յորդանանու. եւ կոծեցան զնա անդ կոծ մեծ եւ սաստիկ յոյժ. եւ արար հօր իւրում սուգ զեւթն օր:

და მოვიდეს იგინი კალოებსა მას ზედა ადატისასა, რომელ არს წიაღ იორდანესა, და ეტყებდეს მას ტყებითა დიდითა და ძლიერით ფრიად. და იოსებ გლოვაჲ მამისა თჳსისა შჳდ დღე. 10 10

10 And they came to the threshingfloor of Atad, which is beyond Jordan, and there they mourned with a great and very sore lamentation: and he made a mourning for his father seven days.

יא. וַיַּרְא יוֹשֵׁב הָאָרֶץ הַכְּנַעֲנִי אֶת הָאֵבֶל בְּגֹרֶן הָאָטָד וַיֹּאמְרוּ אֵבֶל כָּבֵד זֶה לְמִצְרָיִם עַל כֵּן קָרָא שְׁמָהּ אָבֵל מִצְרַיִם אֲשֶׁר בְּעֵבֶר הַיַּרְדֵּן:

καὶ εἶδον οἱ κάτοικοι τῆς γῆς Χανααν τὸ πένθος ἐν ἅλωνι Αταδ καὶ εἶπαν πένθος μέγα τοῦτό ἐστιν τοῖς Αἰγυπτίοις διὰ τοῦτο ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα αὐτοῦ Πένθος Αἰγύπτου ὅ ἐστιν πέραν τοῦ Ιορδάνου

11 ܘܲܚܙܵܘ ܝܵܬܼܒܲܝ ܐܲܪܥܵܐ ܟܢܲܥܢܵܝܹ̈ܐ ܠܐܸܒ݂ܠܵܐ ܒܐܸܕܿܪܹܐ ܕܐܵܛܵܪ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܐܸܒ݂ܠܵܐ ܗ̄ܘܼ ܪܲܒܵܐ ܗܵܢܵܐ ܠܡܸܨܪܵܝܹܐ: ܡܸܛܠ ܗܵܢܵܐ ܩܪܵܘ ܫܡܹܗ: ܐܲܒܸܠ ܡܸܨܪܹܝܢ ܕܲܒ݂ܥܸܒ݂ܪܵܐ ܕܝܘܿܪܕܿܢܵܢ.

Quod cum vidissent habitatores terrae Chanaan, dixerunt: “Planctus magnus est iste Aegyptiis”; et idcirco vocatum est nomen loci illius Abelmesraim (id est Planctus Aegypti).

Տեսին բնակիչք երկրին Քանանացւոց զսուգն ի կալն Ատադայ, եւ ասեն. Սուգ մեծ է Եգիպտացւոց. վասն այնորիկ կոչեաց զանուն նորա Սուգ Եգիպտոսի, որ է յայնկոյս Յորդանանու:

და იხილეს მკჳდრთა ქუეყანისა მის ქანანისათა გლოვაჲ კალოთა მათ ადატისათა, თქუეს: გლოვაჲ დიდ არს ვსე ეგჳპტელთა. ამისთჳს უწოდა ადგილსა მას სახელი გლოვაჲ ეგჳპტისაჲ, რომელ არს იორდანესა თანა. 11 11

11 And when the inhabitants of the land, the Canaanites, saw the mourning in the floor of Atad, they said, This is a grievous mourning to the Egyptians: wherefore the name of it was called Abelmizraim, which is beyond Jordan.

יב. וַיַּעֲשׂוּ בָנָיו לוֹ כֵּן כַּאֲשֶׁר צִוָּם:

καὶ ἐποίησαν αὐτῷ οὕτως οἱ υἱοὶ αὐτοῦ καὶ ἔθαψαν αὐτὸν ἐκεῖ

12 ܘܲܥܒܲܕ݂ܘ ܠܹܗ ܒܢܵܘܗܝ ܗܵܟܲܢܵܐ ܐܲܝܟ ܕܦܲܩܸܕ݂ ܐܸܢܘܿܢ.

Fecerunt ergo filii Iacob, sicut praeceperat eis;

Եւ արարին նմա այնպէս որդիքն Իսրայելի, որպէս պատուիրեաց նոցա:

და უყვეს მათ ძეთა ისრაჱლისათა ესრეთ, ვითარცა-იგი ამცნო მათ. 12 12

12 And his sons did unto him according as he commanded them:

יג. וַיִּשְׂאוּ אֹתוֹ בָנָיו אַרְצָה כְּנַעַן וַיִּקְבְּרוּ אֹתוֹ בִּמְעָרַת שְׂדֵה הַמַּכְפֵּלָה אֲשֶׁר קָנָה אַבְרָהָם אֶת הַשָּׂדֶה לַאֲחֻזַּת קֶבֶר מֵאֵת עֶפְרֹן הַחִתִּי עַל פְּנֵי מַמְרֵא:

καὶ ἀνέλαβον αὐτὸν οἱ υἱοὶ αὐτοῦ εἰς γῆν Χανααν καὶ ἔθαψαν αὐτὸν εἰς τὸ σπήλαιον τὸ διπλοῦν ὃ ἐκτήσατο Αβρααμ τὸ σπήλαιον ἐν κτήσει μνημείου παρὰ Εφρων τοῦ Χετταίου κατέναντι Μαμβρη

13 ܘܫܲܩܠܘܼܗܝ ܘܐܵܘܒܿܠܘܼܗܝ ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܩܲܒ݂ܪܘܼܗܝ ܒܲܡܥܲܪܬܼܵܐ ܕܲܒ݂ܚܲܩܠܵܐ ܐܲܥܝܼܦܬܵܐ: ܕܲܙܒܲܢ ܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܚܲܩܠܵܐ ܠܝܘܼܪܬܵܢܵܐ ܕܩܲܒ݂ܪܵܐ: ܡ̣ܢ ܥܸܦܪܘܿܢ ܚܹܝܬܼܵܝܵܐ ܕܲܩܕ݂ܵܡ ܡܲܡܪܹܐ.

et portantes eum in terram Chanaan sepelierunt eum in spelunca Machpela, quam emerat Abraham cum agro in possessionem sepulcri ab Ephron Hetthaeo contra faciem Mambre.

Բարձին զնա եւ թաղեցին զնա անդ.`` եւ տարան զնա որդիքն իւր յերկիրն Քանանացւոց, եւ թաղեցին յայրին կրկնում, զոր ստացաւ Աբրահամ ի ստացուածս շիրմի յԵփրոնէ Քետացւոյ յանդիման Մամբրէի:

და აღმოიღეს იგი ძეთა მისთა ქუეყანად ქანანისა, და დაფლეს იგი ქუაბსა მას მრჩობლსა, რომელ-იგი მოიგო აბრაჰამ მოგებად საფლავად ძეთაგან ეფრონის ქეტელისათა წინაშე მამბრესა. 13 13

13 For his sons carried him into the land of Canaan, and buried him in the cave of the field of Machpelah, which Abraham bought with the field for a possession of a buryingplace of Ephron the Hittite, before Mamre.

יד. וַיָּשָׁב יוֹסֵף מִצְרַיְמָה הוּא וְאֶחָיו וְכָל הָעֹלִים אִתּוֹ לִקְבֹּר אֶת אָבִיו אַחֲרֵי קָבְרוֹ אֶת אָבִיו:

καὶ ἀπέστρεψεν Ιωσηφ εἰς Αἴγυπτον αὐτὸς καὶ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ καὶ οἱ συναναβάντες θάψαι τὸν πατέρα αὐτοῦ

14 ܘܲܗܦܲܟ ܝܵܘܣܸܦ ܠܡܸܨܪܹܝܢ ܗܘܼ ܘܐܲܚܵܘܗܝ ܘܟ݂ܠ ܕܲܣܠܸܩܘ ܥܲܡܹܗ ܠܡܸܩܒܲܪ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܡ̣ܢ ܒܵܬܲܪ ܕܲܩܒܲܪ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ.

Reversusque est Ioseph in Aegyptum cum fratribus suis et omni comitatu, sepulto patre.

Եւ դարձաւ Յովսէփ յԵգիպտոս, ինքն եւ եղբարք իւր, եւ ամենեքին որ ելեալ էին ընդ նմա թաղել զհայրն նորա:

და მიიქცა იოსებ ეგჳპტედ, იგი და ძმანი მისნი ღა რომელნი მის თანა აღმოსრულ იყვნეს დაფლვად მამისა მისისა. 14 14

14 And Joseph returned into Egypt, he, and his brethren, and all that went up with him to bury his father, after he had buried his father.

טו. וַיִּרְאוּ אֲחֵי יוֹסֵף כִּי מֵת אֲבִיהֶם וַיֹּאמְרוּ לוּ יִשְׂטְמֵנוּ יוֹסֵף וְהָשֵׁב יָשִׁיב לָנוּ אֵת כָּל הָרָעָה אֲשֶׁר גָּמַלְנוּ אֹתוֹ:

ἰδόντες δὲ οἱ ἀδελφοὶ Ιωσηφ ὅτι τέθνηκεν ὁ πατὴρ αὐτῶν εἶπαν μήποτε μνησικακήσῃ ἡμῖν Ιωσηφ καὶ ἀνταπόδομα ἀνταποδῷ ἡμῖν πάντα τὰ κακά ἃ ἐνεδειξάμεθα αὐτῷ

15 ܚܙܵܘ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ ܕܝܵܘܣܸܦ ܕܡܝܼܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܗܘܿܢ ܘܲܕ݂ܚܸܠܘ: ܘܐܵܡܪܝܼܢ ܕܲܠܡܵܐ ܢܲܗܪܲܢ ܝܵܘܣܸܦ: ܘܕܲܠܡܵܐ ܢܲܦܪܥܲܢ ܟܠܵܗܿ ܒܝܼܫܬܵܐ ܕܲܥܒܲܕ݂ܢ ܠܹܗ.

Quo mortuo, timentes fratres eius et mutuo colloquentes: “Ne forte memor sit iniuriae, quam passus est, et reddat nobis omne malum, quod fecimus”,

Իբրեւ տեսին եղբարքն Յովսեփայ եթէ մեռաւ հայրն նոցա, ասեն. Գուցէ ոխս ունիցի ընդ մեզ Յովսէփ, եւ հատուցանիցէ մեզ հատուցումն զամենայն չարեացն զոր անցուցաք ընդ նա:

ვითარცა იხილეს ძმათა იოსებისთა, რამეთუ აღესრულა მამაჲ მათი, თქუეს: ნუუკუე ძჳრი იჴსენოს ჩუენთჳს იოსებ და მოგუაგოს მოსაგებელი ჩუენი ყოვლისა მისთჳს ბოროტისა, რომელი შევაჩუენეთ მას. 15 15

15 And when Joseph's brethren saw that their father was dead, they said, Joseph will peradventure hate us, and will certainly requite us all the evil which we did unto him.

טז. וַיְצַוּוּ אֶל יוֹסֵף לֵאמֹר אָבִיךָ צִוָּה לִפְנֵי מוֹתוֹ לֵאמֹר:

καὶ παρεγένοντο πρὸς Ιωσηφ λέγοντες ὁ πατήρ σου ὥρκισεν πρὸ τοῦ τελευτῆσαι αὐτὸν λέγων

16 ܘܲܩܪܸܒ݂ܘ ܠܘܵܬܼ ܝܵܘܣܸܦ ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ ܠܹܗ: ܐܲܒ݂ܘܼܟ ܦܲܩܸܕ݂ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܘܬܹܿܗ ܘܐܸܡܲܪ݂.

mandaverunt ei dicentes: “Pater tuus praecepit nobis, antequam moreretur,

Եկին առ Յովսէփ եւ ասեն. Հայր քո երդմնեցոյց զմեզ`` մինչչեւ վախճանեալ էր նորա, ասէ:

და მოვიდეს იოსებისა და ჰრქუეს მას: მამამან შენმან გაფუცა შენ ვიდრე აღსრულებადმდე მისა და გრქუა შენ. 16 16

16 And they sent a messenger unto Joseph, saying, Thy father did command before he died, saying,

יז. כֹּה תֹאמְרוּ לְיוֹסֵף אָנָּא שָׂא נָא פֶּשַׁע אַחֶיךָ וְחַטָּאתָם כִּי רָעָה גְמָלוּךָ וְעַתָּה שָׂא נָא לְפֶשַׁע עַבְדֵי אֱלֹהֵי אָבִיךָ וַיֵּבְךְּ יוֹסֵף בְּדַבְּרָם אֵלָיו:

οὕτως εἴπατε Ιωσηφ ἄφες αὐτοῖς τὴν ἀδικίαν καὶ τὴν ἁμαρτίαν αὐτῶν ὅτι πονηρά σοι ἐνεδείξαντο καὶ νῦν δέξαι τὴν ἀδικίαν τῶν θεραπόντων τοῦ θεοῦ τοῦ πατρός σου καὶ ἔκλαυσεν Ιωσηφ λαλούντων αὐτῶν πρὸς αὐτόν

17 ܗܵܟܲܢܵܐ ܬܹܐܡܪܘܼܢ ܠܝܵܘܣܸܦ: ܒܒ݂ܵܥܘܼ ܫܒ݂ܘܿܩ ܣܲܟ݂ܠܘܼܬܼܵܐ ܠܐܲܚܲܝܟ ܘܠܲܚܛܵܗܲܝܗܘܿܢ: ܕܲܥܒܲܕ݂ܘ ܠܵܟ݂ ܒܝܼܫܬܵܐ: ܘܗܵܫܵܐ ܫܒ݂ܘܿܩ ܣܲܟ݂ܠܘܼܬܼܵܐ ܕܥܲܒ݂ܕܲܝ ܐܲܠܵܗܹܗ ܕܐܲܒ݂ܘܼܟ: ܘܲܒ݂ܟ݂ܵܐ ܝܵܘܣܸܦ ܟܲܕ݂ ܐܸܡܲܪܘ ܠܹܗ.

ut haec tibi verbis illius diceremus: "Obsecro, ut obliviscaris sceleris fratrum tuorum et peccati atque malitiae, quam exercuerunt in te". Nos quoque oramus, ut servis Dei patris tui dimittas iniquitatem hanc”. Quibus auditis, flevit Ioseph.

Այսպէս ասասջիք ցՅովսէփ. Թողցես դոցա զյանցանսն եւ զմեղս իւրեանց, զի չարիս անցուցին ընդ քեզ. եւ արդ ներեա յանցանաց ծառայից Աստուծոյ հօր քո: Եւ ելաց Յովսէփ վասն բանիցն զոր խօսեցան ընդ նմա:

ესრეთ არქუთ იოსებს მიუტევენ სიცრუენი და ცოდვანი მათნი, რამეთუ ბოროტი შეგაჩუენეს შენ და აწ თავს-იდევ შეცოდებაჲ მსახურთა ღმრთისა მამისა შენისათა. და ტიროდა იოსებ სიტყუასა მას ზედა მათსა მის მიმართ. 17 17

17 So shall ye say unto Joseph, Forgive, I pray thee now, the trespass of thy brethren, and their sin; for they did unto thee evil: and now, we pray thee, forgive the trespass of the servants of the God of thy father. And Joseph wept when they spake unto him.

יח. וַיֵּלְכוּ גַּם אֶחָיו וַיִּפְּלוּ לְפָנָיו וַיֹּאמְרוּ הִנֶּנּוּ לְךָ לַעֲבָדִים:

καὶ ἐλθόντες πρὸς αὐτὸν εἶπαν οἵδε ἡμεῖς σοι οἰκέται

18 ܘܐܸܙܲܠܘ ܐܲܚܵܘ̈ܗܝ ܘܲܢܦܲܠܘ ܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ: ܘܐܸܡܲܪ݂ܘ: ܗܵܐ ܚܢܲܢ ܠܵܟ݂ ܥܲܒ݂ܕܹ̈ܐ.

Veneruntque ad eum fratres sui et proni coram eo dixerunt: “Servi tui sumus”.

Եւ եկեալ առ նա եղբարցն իւրոց` անկան առաջի նորա եւ ասեն. Ահաւասիկ մեք ծառայք քո եմք:

და მოუჴდეს მას და ჰრქუეს: ჩუენ შენი მონანი ვართ. 18 18

18 And his brethren also went and fell down before his face; and they said, Behold, we be thy servants.

יט. וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם יוֹסֵף אַל תִּירָאוּ כִּי הֲתַחַת אֱלֹהִים אָנִי:

καὶ εἶπεν αὐτοῖς Ιωσηφ μὴ φοβεῖσθε τοῦ γὰρ θεοῦ εἰμι ἐγώ

19 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܠܗܘܿܢ ܝܵܘܣܸܦ: ܠܵܐ ܬܸܕ݂ܚܠܘܿܢ: ܡܸܛܠ ܕܲܬܼܚܹܝܬܼ ܐܲܠܵܗܵܐ ܐ̄ܢܵܐ.

Quibus ille respondit: “Nolite timere. Num Dei possumus resistere voluntati?

Եւ ասէ ցնոսա Յովսէփ. Մի՛ երկնչիք, քանզի եւ ես Աստուծոյ եմ:

და ჰრქუა მათ იოსებ: ნუ გეშინინ თქუენ, რამეთუ ღმრთისა ვარი მე. 19 19

19 And Joseph said unto them, Fear not: for am I in the place of God?

כ. וְאַתֶּם חֲשַׁבְתֶּם עָלַי רָעָה אֱלֹהִים חֲשָׁבָהּ לְטֹבָה לְמַעַן עֲשׂה כַּיּוֹם הַזֶּה לְהַחֲיֹת עַם רָב:

ὑμεῖς ἐβουλεύσασθε κατ᾽ ἐμοῦ εἰς πονηρά ὁ δὲ θεὸς ἐβουλεύσατο περὶ ἐμοῦ εἰς ἀγαθά ὅπως ἂν γενηθῇ ὡς σήμερον ἵνα διατραφῇ λαὸς πολύς

20 ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܐܸܬܼܚܲܫܲܒ݂ܬܿܘܿܢ ܥܠܲܝ ܒܝܼܫܬܵܐ: ܘܐܲܠܵܗܵܐ ܐܸܬܼܚܲܫܒܵܗ ܠܛܵܒ݂ܬܼܵܐ: ܕܢܸܥܒܸܿܕ ܐܲܝܟ ܕܝܵܘܡܵܢܵܐ: ܘܢܸܚܸܐ ܥܲܡܵܐ ܣܲܓܿܝܼܐܵܐ.

Vos cogitastis de me malum; sed Deus vertit illud in bonum, ut exaltaret me, sicut in praesentiarum cernitis, et salvos faceret multos populos.

Դուք խորհեցարուք զինէն ի չարութիւն, եւ Աստուած խորհեցաւ վասն իմ`` ի բարութիւն. որպէս եղեւ իսկ յաւուր յայսմիկ, զի կերակրեցի`` ժողովուրդ բազում: Եւ ասէ ցնոսա:

თქუენ ზრახეთ ჩემთჳს ბოროტი, ხოლო ღმერთმან ზრახა ჩემთჳს კეთილი, რათა იყოს ვითარცა დღეს, რათა გამოიზარდოს ერი მრავალი და ჰრქუა მათ იოსებ: 20 20

20 But as for you, ye thought evil against me; but God meant it unto good, to bring to pass, as it is this day, to save much people alive.

כא. וְעַתָּה אַל תִּירָאוּ אָנֹכִי אֲכַלְכֵּל אֶתְכֶם וְאֶת טַפְּכֶם וַיְנַחֵם אוֹתָם וַיְדַבֵּר עַל לִבָּם:

καὶ εἶπεν αὐτοῖς μὴ φοβεῖσθε ἐγὼ διαθρέψω ὑμᾶς καὶ τὰς οἰκίας ὑμῶν καὶ παρεκάλεσεν αὐτοὺς καὶ ἐλάλησεν αὐτῶν εἰς τὴν καρδίαν

21 ܘܗܵܫܵܐ ܠܵܐ ܬܸܕ݂ܚܠܘܿܢ: ܐܸܢܵܐ ܐܹܬܲܪܣܹܝܟ݂ܘܿܢ ܘܠܝܼܩܲܪܬܿܟ݂ܘܿܢ: ܘܒܲܝܲܐ ܐܸܢܘܿܢ: ܘܲܡܠܵܐ ܒܠܸܒܿܗܘܿܢ.

Nolite timere: ego pascam vos et parvulos vestros”. Consolatusque est eos et blande ac leniter est locutus.

Մի՛ երկնչիք, ես կերակրեցից զձեզ եւ զտունս ձեր: Եւ մխիթարեաց զնոսա, եւ սփոփեաց զսիրտս նոցա:

ნუ გეშინინ, მე გამოგზარდნე თქუენ და სახლი თქუენი. და ნუგეშინის-სცა მათ და ეტყოდა ნებისაებრ მათისა. 21 21

21 Now therefore fear ye not: I will nourish you, and your little ones. And he comforted them, and spake kindly unto them.

כב. וַיֵּשֶׁב יוֹסֵף בְּמִצְרַיִם הוּא וּבֵית אָבִיו וַיְחִי יוֹסֵף מֵאָה וָעֶשֶׂר שָׁנִים:

καὶ κατῴκησεν Ιωσηφ ἐν Αἰγύπτῳ αὐτὸς καὶ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ καὶ πᾶσα ἡ πανοικία τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ ἔζησεν Ιωσηφ ἔτη ἑκατὸν δέκα

22 ܘܝܼܬܸܒ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܒܡܸܨܪܹܝܢ: ܗܘܼ ܘܟ݂ܠܹܗ ܒܹܝܬܼ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܲܚܝܵܐ ܝܵܘܣܸܦ ܡܵܐܐ ܘܲܥܣܲܪ ܫܢ̈ܝܼܢ.

Et habitavit in Aegypto cum omni domo patris sui; vixitque centum decem annis

Եւ բնակեաց Յովսէփ յԵգիպտոս, ինքն եւ եղբարք իւր,`` եւ ամենայն համօրէն տուն հօր իւրոյ. եւ եկեաց Յովսէփ ամս հարեւր եւ տասն:

და დაემკჳდრა იოსებ ეგჳპტეს, იგი და ძმანი მისნი და ყოველი სახლი მამისა მისისა და ცხოვნდა იოსებ ასდაათ წელ. და იხილნა იოსებ ყრმა ეფრემისნი მესამედ ნათესავადმდე: და ძენი მაქირისნი, ძისა მანასესი იშვნეს წიაღთა იოსებისთა. 22 22

22 And Joseph dwelt in Egypt, he, and his father's house: and Joseph lived an hundred and ten years.

כג. וַיַּרְא יוֹסֵף לְאֶפְרַיִם בְּנֵי שִׁלֵּשִׁים גַּם בְּנֵי מָכִיר בֶּן מְנַשֶּׁה יֻלְּדוּ עַל בִּרְכֵּי יוֹסֵף:

καὶ εἶδεν Ιωσηφ Εφραιμ παιδία ἕως τρίτης γενεᾶς καὶ υἱοὶ Μαχιρ τοῦ υἱοῦ Μανασση ἐτέχθησαν ἐπὶ μηρῶν Ιωσηφ

23 ܘܲܚܙܵܐ ܝܵܘܣܸܦ ܠܐܲܦܪܹܝܡ ܒܢܲܝܵܐ ܬܠܝܼܬܼܵܝܹ̈ܐ: ܐܵܦ ܒܢܵܘ̈ܗܝ ܕܡܵܟ݂ܝܼܪ ܒܲܪ ܡܢܲܫܹܐ: ܐܸܬܼܝܼܠܸܕ݂ܘ ܠܹܗ ܥܲܠ ܒܘܼܪܟܵܘܗܝ ܕܝܵܘܣܸܦ.

et vidit Ephraim filios usque ad tertiam generationem; filii quoque Machir filii Manasse nati sunt in genibus Ioseph.

Եւ ետես Յովսէփ զորդիս Եփրեմի մինչեւ յերրորդ ազգ. եւ որդիք Մաքիրայ որդւոյ Մանասէի ծնան յերանս Յովսեփայ:

deest

23 And Joseph saw Ephraim's children of the third generation: the children also of Machir the son of Manasseh were brought up upon Joseph's knees.

כד. וַיֹּאמֶר יוֹסֵף אֶל אֶחָיו אָנֹכִי מֵת וֵאלֹהִים פָּקֹד יִפְקֹד אֶתְכֶם וְהֶעֱלָה אֶתְכֶם מִן הָאָרֶץ הַזֹּאת אֶל הָאָרֶץ אֲשֶׁר נִשְׁבַּע לְאַבְרָהָם לְיִצְחָק וּלְיַעֲקֹב:

καὶ εἶπεν Ιωσηφ τοῖς ἀδελφοῖς αὐτοῦ λέγων ἐγὼ ἀποθνῄσκω ἐπισκοπῇ δὲ ἐπισκέψεται ὑμᾶς ὁ θεὸς καὶ ἀνάξει ὑμᾶς ἐκ τῆς γῆς ταύτης εἰς τὴν γῆν ἣν ὤμοσεν ὁ θεὸς τοῖς πατράσιν ἡμῶν Αβρααμ καὶ Ισαακ καὶ Ιακωβ

24 ܘܐܸܡܲܪ݂ ܝܵܘܣܸܦ ܠܐܲܚܵܘ̈ܗܝ: ܐܸܢܵܐ ܡܵܐܹܬܼ ܐ̄ܢܵܐ: ܘܐܲܠܵܗܵܐ ܡܸܬܿܕܿܟ݂ܵܪܘܼ ܡܸܬܿܕܿܟܲܪ ܠܟ݂ܘܿܢ: ܘܡܲܣܸܩ ܠܟ݂ܘܿܢ ܡ̣ܢ ܐܲܪܥܵܐ ܗܵܕܹܐ: ܠܐܲܪܥܵܐ ܕܝܼܡܵܐ ܠܐܲܒ݂ܪܵܗܵܡ ܘܠܐܝܼܣܚܵܩ ܘܲܠܝܲܥܩܘܿܒ݂.

Quibus transactis, locutus est fratribus suis: “Post mortem meam Deus visitabit vos et ascendere vos faciet de terra ista ad terram, quam iuravit Abraham, Isaac et Iacob”.

Եւ խօսեցաւ Յովսէփ ընդ եղբարս իւր եւ ասէ. Ես աւասիկ մեռանիմ. այցելութեամբ այց արասցէ ձեզ Աստուած, եւ հանցէ զձեզ յերկրէս յայսմանէ յերկիրն զոր երդուաւ Աստուած տալ հարցն մերոց Աբրահամու, Իսահակայ եւ Յակոբայ:

ეტყოდა იოსებ ძმათა თჳსთა და ჰრქუა: მე მოვკუდები და მოხედვით მოხედვა-ყოს ღმერთმან თქუენ ზედა, განგიყუანნეს თქუენ ამიერ ქუეყანით მას ქუეყანასა, რომლისათჳს ეფუცა მამათა ჩუენთა აბრაჰამს, ისაკს იაკობს. 23 23

24 And Joseph said unto his brethren, I die: and God will surely visit you, and bring you out of this land unto the land which he sware to Abraham, to Isaac, and to Jacob.

כה. וַיַּשְׁבַּע יוֹסֵף אֶת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל לֵאמֹר פָּקֹד יִפְקֹד אֱלֹהִים אֶתְכֶם וְהַעֲלִתֶם אֶת עַצְמֹתַי מִזֶּה:

καὶ ὥρκισεν Ιωσηφ τοὺς υἱοὺς Ισραηλ λέγων ἐν τῇ ἐπισκοπῇ ᾗ ἐπισκέψεται ὑμᾶς ὁ θεός καὶ συνανοίσετε τὰ ὀστᾶ μου ἐντεῦθεν μεθ᾽ ὑμῶν

25 ܘܐܵܘܡܝܼ ܝܵܘܣܸܦ ܠܲܒ݂̈ܢܲܝ ܝܼܣܪܝܵܠ ܘܐܸܡܲܪ݂: ܡܸܬܿܕܿܟ݂ܵܪܘܼ ܡܸܬܿܕܿܟܲܪ ܠܟ݂ܘܿܢ ܐܲܠܵܗܵܐ: ܐܲܣܸܩܘ ܓܲܪ̈ܡܲܝ ܡܸܟܿܐ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ.

Cumque adiurasset eos atque dixisset: “Deus visitabit vos; asportate ossa mea vobiscum de loco isto”,

Եւ երդմնեցոյց Յովսէփ զորդիսն Իսրայելի եւ ասէ. Յայցելութեանն յորում այց առնիցէ ձեզ Աստուած` հանջիք եւ զիմ ոսկերս աստի ընդ ձեզ:

და აფუცა იოსებ ძეთა ისრაჱლისათა და ჰრქუა: მოხედვასა მას, ოდეს მოგხედოს თქუენ ღმერთმან, თანა-აღიხუენით თქუენ ძუალნი ჩემნი თქუენ თანა. 24 24

25 And Joseph took an oath of the children of Israel, saying, God will surely visit you, and ye shall carry up my bones from hence.

כו. וַיָּמָת יוֹסֵף בֶּן מֵאָה וָעֶשֶׂר שָׁנִים וַיַּחַנְטוּ אֹתוֹ וַיִּישֶׂם בָּאָרוֹן בְּמִצְרָיִם:

καὶ ἐτελεύτησεν Ιωσηφ ἐτῶν ἑκατὸν δέκα καὶ ἔθαψαν αὐτὸν καὶ ἔθηκαν ἐν τῇ σορῷ ἐν Αἰγύπτῳ

26 ܘܡܝܼܬܼ ܝܵܘܣܸܦ ܒܲܪ ܡܵܐܐ ܘܲܥܣܲܪ ܫܢ̈ܝܢ: ܘܚܲܢܛܘܼܗܝ ܘܣܵܡܘܼܗܝ ܒܕ݂ܘܼܦܢܵܐ ܒܡܸܨܪܹܝܢ.
ܫܠܸܡ ܣܸܦܪܵܐ ܕܲܒ݂ܪܝܼܬܼܵܐ ܘܲܠܝܵܗ ܫܘܼܒ݂ܚܵܐ
ܐܲܡܝܼܢܵܐܝܼܬܼ ܐܵܡܹܝܢ

mortuus est, expletis centum decem vitae suae annis. Et conditus aromatibus repositus est in loculo in Aegypto.

Եւ վախճանեցաւ Յովսէփ ամաց հարեւր եւ տասանց. եւ թաղեցին զնա, եւ եդին զնա ի տապանի յԵգիպտոս:

და აღესრულა იოსებ ასდაათისა წლისაჲ, და დაჰფლეს იგი და დადვეს საფლავსა მას ეგჳპტეს შინა. და შემურეს იგი ნელსაცხებლითა და დაფლეს იგი ცხედრითა ეგჳპტეს შინა. 25 25

26 So Joseph died, being an hundred and ten years old: and they embalmed him, and he was put in a coffin in Egypt.

Permanent link

http://www2.hf.uio.no/common/apps/permlink/permlink.php?app=polyglotta&context=ctext&uid=e879735d-8d60-11e4-856a-001cc4ddf0f4

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages

Choose display