Bibliotheca Polyglotta

MSV 1,06: Bhaiṣajyavastu

Complete text

Bhaiṣajyavastūddāna

Back to library

‹bhaiṣajyavastuni› piṇḍoddānam* |

(277b6) sman gyi gźi’i sdom la ||

(1a4) 根本説一切有部毘奈耶藥事 (5)卷第一 (6)　大唐三藏義淨奉　　制譯

bhaiṣajyaṃ mahāseno rājagṛhaṃ veṇuḥhala śaṇḍaḥ ¹ |
icchānaṅgālā² ca kimpilām³ ā(4)dirājyaṃ kumārava‹r›dhanam* |
glānakāś ca kaineyo vargo bhavati samuditaḥ ||

1. Read veṇuvanaṣaṇḍaḥ 2. Read ºgalā 3. Read kampilla

sman dag daṅ ni sde chen¹ daṅ ||
rgyal po’i² khab daṅ ’od ma’i tshal ||
śiṅ mkhan yid tsha naṅ ga la ||
kam bi la daṅ sṅon rgyal po’o ||
gźon nu ’phel daṅ nad ba daṅ ||
gtam tu gyur daṅ sṅar bsdus so ||

1. H9a3 sde can // D bde chen 2. D.om. ’i

uddānam* |
bhaiṣajyam anujñātaṃ vasā kacchuś ca añjanam* |
unmattakaḥ pilindaś ca revata‹ḥ› sauvīrakeṇa ca ||

sdom la |
sman ni (7) rjes su gnaṅ ba daṅ ||
tshil daṅ g-yan pa mig sman daṅ ||
smyon pa daṅ ni pi lin da ||
nam gru daṅ ni skyu ru khu’o ||

(7)初攝頌曰
(8) 開許用諸藥　膏油治疥病
(9) 眼藥及風;　畢隣婆蹉等

buddho bhagavān śrāvastyāṃ (5) viharati jetavane ’nāthapiṇḍadasyārāme | tena khalu samayena bhikṣavaḥ śāradakena rogeṇa bādhyante | te śāradakena rogeṇa bādhyamānā utpāṇḍūtpāṇḍukā bhavanti kṛśālakā⁴ durbalakā mlānā aprāptakāyāḥ |

4. Read kṛśāluka, See also Preface

saṅs rgyas bcom ldan ’das rgyal bu rgyal byed kyi tshal mgon med zas sbyin gyi kun dga’ ra ba na bźugs so || de’i tshe dge sloṅ (278a1) rnams ston ka’i na dkyis thebs te | de rnams ston ka’i nad kyis btab pas skya bo bser bser por gyur ciṅ rid pa daṅ | ñam chuṅ ba daṅ³ | na bas ñam dmas par gyur to ||

3. L, D om. ñam chuṅ ba daṅ

(10)爾時薄伽梵。在室羅伐城。逝多林。給孤獨園。(11)時諸苾芻秋時染疾。身體痿黄。羸痩憔悴。困(12)苦無力。

(6)jānakā‹ḥ› pṛcchakā buddhā bhagavantaḥ ‹|› ‹jānantaḫ pṛcchanti jānanto na pṛcchanti⁵ |› yāvat pṛcchati buddho bhagavān āyuṣmantam ānandam* | kasmād ānandaitarhi bhikṣavaḥ utpāṇḍūtpāṇḍukāḥ kṛṣālakā durbalakā mlānā aprāptakā(7)yā iti āyuṣmān ānandaẖ kathayati | etarhi bhadanta bhikṣavaś śāradakena rogeṇa bādhyante | etarhi śāradakena rogeṇa bādhyamānā utpāṇḍūtpāṇḍukā bhavanti kṛṣālakā durbalakā mlānā aprāptakāyāḥ | ‹bhagavān āha› |⁶ tasmād ānandānujānāmi bhikṣubhir bhai(8)ṣajyaṃ sevitavyam iti |

5. Ms om., also not in Tibetan. 6. Ms om.

saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ni mkhyen bźin du rmed pa ste | (2) saṅs rgyas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la rmas pa | kun dga’ bo ci’i phyir da ltar dge sloṅ ’di rnams skya bo bseṅ bseṅ por gyur ciṅ rid pa daṅ | ñam chuṅ ba daṅ | na bas ñam dmas par gyur tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos gsol pa | btsun pa (3) dge sloṅ ’di rnams ston ka’i bro nad kyis btab ste | ’di rnams ston ka’i bro nad kyis brab pas skya bo bseṅ bseṅ por gyur ciṅ rid pa daṅ | ñam chuṅ ba daṅ | bro ’tshal bas ñam dmas par gyur to || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | kun dga’ bo de lta (4) bsan rjes su gnaṅ ste | dge sloṅ gis sman so sor bsten par bya’o ||

世尊見已。知而故問阿難陀曰。何故(13)諸苾芻。身體痿黄。羸痩無力。阿難陀白佛言。(14)大徳。諸苾芻等。既侵秋節遂染諸病。身體痿(15)黄。羸痩無力。佛告阿難陀。由是病苦。我今聽(16)諸苾芻服食雜藥。

‹uktaṃ bhagavatā bhikṣubhir bhaiṣajyaṃ pratisevitavyam iti |›⁷ bhikṣavaḥ kāle sevanti kālātikrāntaṃ na sevanti ‹|› te bhavanti utpāṇḍūtpāṇḍukāḥ kṛṣālakā durbalakā mlānā aprāptakāyāḥ ‹|› jānakāḫ pṛcchakā buddhā bhagavantaḥ ‹|› pṛcchati buddho bhagavān āyuṣmantam ānandaṃ | uktaṃ mayā bhikṣubhir bhaiṣajyaṃ sevitavyam iti | atha ca punar bhikṣavaḥ utpāṇḍūtpāṇḍukāḥ kṛṣālakā durbalakā mlānā aprāptakāyā ‹|› uktaṃ bhadanta bhagavatā bhikṣubhir bhaiṣajyaṃ pratisevitavyam iti | ta ete kālabhojino vayam iti kāle sevante kālātikrāntaṃ na sevante | tenotpāṇḍūtpāṇḍukāḥ kṛṣālukā durbalakā mlā(10)nā aprāptakāyās ‹|› tasmāt tarhy ānandānujānāmi bhikṣubhiś caturvidhāni bhaiṣajyāni pratisevitavyāni ‹|› kālikāni yāmikāni sāptāhikāni yāvajjīvikāni | tatra kālikāni maṇḍaḥ odanaṃ kulmāṣoḥ māṃsam apūpāś ca | yāmikam aṣṭau pānāni |

7. Ms om.

bcom ldan ’das kyis dge⁴ sloṅ gis sman so sor bsten par bya’o || źes gsuṅs pa daṅ | de rnams dus su za ba yin pas dus su sten par byed kyi⁵ | dus las yol bar sten par mi byed (5) pas de rnams skya bo seṅ seṅ⁶ por gyur ciṅ rid pa daṅ | ñam chuṅ ba daṅ | na bas ñam dmas par gyur to || saṅs rgyas bcom ldan ’das ni mkhyen bźin du rmed pa yin pas | saṅs rgyas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la rmas pa | kun (6) dga’ bo ṅas dge sloṅ gis sman so sor bsten par bya’o źes bka’ stsal na | ’on kyaṅ da ltar dge sloṅ ’di rnams skya bo bseṅ bseṅ por gyur ciṅ rid pa daṅ | ñam chuṅ ba daṅ | na bas ñam dmas par gyur tam | tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos gsol pa | bcom ldan (7) ’das kyis dge sloṅ gis sman so sor bsten par bya’o źes gsuṅs pa ’di dag dus su ’tshal ba lags pas dus su sten par bgyid kyi dus las yol bar mi sten te | de’i slad du skya bo bseṅ bseṅ por gyur ciṅ rid pa daṅ | ñam chuṅ ba daṅ | bro ’tshal bas ñam dmas (278b1) par gyur lags so || kun dga’ bo de lta bas rjes su gnaṅ ste | dge sloṅ rnams kyis sman rnam pa bźi po dus su ruṅ ba daṅ | thun tshod du ruṅ ba daṅ | źag bdun pa daṅ | ’tsho ba’i bar du bcaṅ ba so sor bsten par bya’o || de la dus su ruṅ ba ni ’de gu daṅ | (2) ’bras chan daṅ | zan dron daṅ | śa daṅ | snum khur ro || thun tshod du ruṅ ba ni btuṅ ba rnam pa brgyad po śiṅ thog tso tsa’i btuṅ ba daṅ |

4. D dag 5. D kyis 6. D skye bo bseṅ bser

如是世尊既聽服藥。時諸(17)苾芻遂於時服。非時不服。身體尚衰。羸痩無(18)力 (19)爾時世尊知而故問阿難陀曰。我已聽諸苾(20)芻服食諸藥。然此苾芻猶故羸痩。阿難陀白(21)佛言。世尊聽諸苾芻服食諸藥。此諸苾芻並(22)於時服。非時不服。所以身體痿黄。羸痩無力。 (23)爾時佛告阿難陀。我今爲諸苾芻。開四種藥。(24)一時藥。二更藥。三七日藥。四盡壽藥。言時藥(25)者。一麨。二餅。三麥豆餅。四肉。五飯。此並時(26)中合食。故名時藥(27)言更藥者。謂八種漿。云何爲八。

cocapānaṃ mocapānaṃ kolapānam (fol. 92r1 = GBM 6.766) aśvatthapānam udumbarapānaṃ parūṣakapānaṃ⁸ mṛdvīkāpānaṃ kharjūrapānaṃ ca |

8. Read pāruṣika°, See also Preface

chu śiṅ gi ’bras bu’i btuṅ ba daṅ | rgya śug gi btuṅ ba daṅ | aśwattha’i btuṅ ba daṅ | udumbāra’i btuṅ pa daṅ | (3) paruśaka’i btuṅ ba daṅ | rgun ’bru’i btuṅ ba daṅ | ’brgo’o btuṅ ba’o || ||

一招者漿(28)西方樹名。亦名顛咀梨。角同皂莢。其味如梅。角寛一兩指。長三四寸。時人鎭食(29)二毛者漿即芭蕉子。以少胡椒粖。{安在果上。手極捼之。皆變成水三孤洛迦(1b1)漿状如酸棗。其味一種。唯有此棗。無甜者四阿説他果。五烏(2)曇跋羅其果大如李六鉢魯灑其果状如蘡薁子。味亦相似七栗墜(3)漿即是葡萄菓八渇樹羅漿形如小棗。甜而且澁。樹多獨立。形若櫚。此等諸漿。(4)皆須淨洗手。淨濾漉。然後堪飮}

(MSV I iii) antaroddānam* |

bar sdom la |

(5)内攝頌曰

cocaṃ mocaṃ ca kolaṃ ca aśvatthodumbareṇa ca |
parūṣakaṃ⁹ ca mṛdvīkā kharjūraṃ cāṣṭamaṃ matam* || sāptāhikaṃ sarpis tathā tailaṃ phāṇitaṃ madhu śa(92a2)rkarā |

9. See Preface

tso tsa chu śiṅ rgya śug daṅ ||
aśwad udumabāra daṅ ||
baruśaka rgun ’bru daṅ ||
brgyad pa yaṅ ni ’bra go yin || źag bdun pa ni mar dkar daṅ || til mar (4) daṅ | bur ma gyi dbu ba daṅ | sbraṅ rtsi daṅ | śa kha ra’o ||

(6) 椰子芭蕉及酸棗　阿説他果烏跋羅
(7) 蘡薁蒲萄渇樹羅　是謂八種漿應識 (8)七日藥者。酥油糖蜜石蜜

yāvajjīvikaṃ mūlabhaiṣajyaṃ gaṇḍabhaiṣajyaṃ patrabhaiṣajyaṃ puṣpabhaiṣajyaṃ phalabhaiṣajyaṃ paṃca jatūni paṃca kṣārāḥ paṃca lavaṇāni paṃca kaṣāyāḥ | tatra mūlabhaiṣajyaṃ mustaṃ vaco haridrā ādrakam ativiṣā iti | yad vā punar anyad api mūla{ṃ}bhaiṣa(92a3)jyārthāya spharati nāmiṣārthāya | gaṇḍabhaiṣajyaṃ ‹|› candanaṃ cavikā padmakaḥ¹⁰ devadāru guḍūcī dāruharidrā iti | yad vā (92a4) punar anyad api gaṇḍabhaiṣajyārthāya spharati | nāmiṣārthāya | patrabhaiṣajyaṃ | paṭolapatraṃ vāśakapatraṃ¹¹ nimbapatraṃ kośātakīpatraṃ saptaparṇapatra‹m› iti ‹|› yad vā punar anyad api patrabhaiṣajyārthāya spharati nāmiṣārthāya | puṣpabhaiṣajyaṃ | paṃca puṣpāṇi ‹|› vāśakapuṣpaṃ¹² nimbapuṣpaṃ dhātukīpuṣpaṃ śakapuṣpaṃ¹³ {nāgapuṣpaṃ}¹⁴ padmakesaram iti ‹|› yad vā punar anyad api ‹puṣpa›bhaiṣajyārthāya spharati nāmiṣārthāya | phalabhaiṣajyaṃ | harī(92a5)takīm āmalakaṃ vibhītakaṃ maricaṃ pippalī iti | yad vā punar anyad api phalabhaiṣajyārthāya spharati nāmiṣārthāya | paṃca jatūni | hiṃgus sarjarasas tadhos¹⁵ tavakarṇīs¹⁶ tad āgataś ca | tatra hiṃguḥ hiṃguvṛkṣasya (MSV I iv) ni(92a6)ryāsaḥ ‹|› sarjarasaḥ sālavṛkṣasya niryāsaḥ | tapo¹⁷ lākṣās tapakarṇī¹⁸ sikthaṃ{m} tadāgadas¹⁹ tad anyeṣāṃ vṛkṣāṇāṃ niryāsaḥ ‹|› paṃca kṣārāḥ katame ‹|› yavakṣāraḥ yāvaśūkakṣāraḥ sarjikākṣāraḥ tilakṣāraḥ vāsakākṣāraś ca | paṃca lavaṇāni katamāni ‹|› saindhavaṃ viḍaṃ sauvarcalaṃ romakam* sāmu(92a7)drakam* ‹|›

10. Read padmakā 11. Read vāśikapatraṃ 12. Read vāśikapuṣpaṃ 13. Read śaṭipuṣpaṃ 14. Chinese also read this, but they skip vāśikapuṣpaṃ 15. Dutt read takas 16. Dutt read takakarṇī 17. Dutt read tako 18. Dutt read takakarṇī 19. Read tad āgatas

’tsho ba’i bar du bcaṅ ba ni rtsa ba’i sman daṅ | sdoṅ bu’i sman daṅ | lo ma’i sman daṅ | me tog gi sman daṅ | ’bras bu’i sman daṅ | traṅ chu lṅa daṅ | thal ba lṅa daṅ | lan tshwa lṅa daṅ | bska ba (5) lṅa’o | de la rtsa ba’i sman ni gla sgaṅ daṅ | śu dag daṅ | yuṅ daṅ | sge’u gśer daṅ | bod ṅa dkar po daṅ | gźan yaṅ rtsa ba’i sman gyi naṅ du gtogs ba zas kyi don du mi ’gyur ba gaṅ yin pa’o || sdom bu’i sman ni tsan dan daṅ | dbyi mo daṅ | śug (6) pa daṅ | thaṅ śiṅ daṅ | sle tres daṅ | skyer ba daṅ | gźan yaṅ sdoṅ bu’i sman gyi naṅ du gtogs pa zas kyi don du mi ’gyur ba gaṅ yin ba’o || lo ma’i sman ni pa to la’i lo ma daṅ | ba śa ka’i lo ma daṅ | nim pa’i lo ma daṅ | ko śa ta ga’i lo ma daṅ | sapta (7) parṇa’i lo ma daṅ | gźan yaṅ lo ma’i sman gyi naṅ du gtogs pa’i zas kyi don du mi ’gyur ba gaṅ yin pa’o || me tog gi sman ni me tog lṅa bo ba śa ka’i me tog daṅ | nim pa’i me tog daṅ | dha ka’i me tog daṅ | śata’i me tog daṅ | pad ma kes ra’i me tog (279a1) daṅ || gźan yaṅ me tog gi sman gyi naṅ du gtogs pa zas kyi don du mi ’gyur ba gaṅ yin pa’o || ’bras bu’i sman ni a ru ra daṅ | skyu ru ra daṅ | ba ru ra daṅ | na le śam daṅ | pi pi liṅ daṅ | gźan yaṅ ’bras bu’i sman gyi naṅ du (2) gtogs pa zas kyi don du mi ’gyur ba gaṅ yin pa’o || traṅ chu lṅa ni śiṅ kun daṅ | sra rtsi daṅ | rgya skegs daṅ | spra tshil daṅ | drod sman no || de la śiṅ kun ni śiṅ kun gyi traṅ chu’o || sra rtsi ni śiṅ sa la’i traṅ chu’o || rgya skegs ni rgya skegs so || spra (3) tshil ni spra tshil lo || drod sman ni de dag las gźan pa’i śiṅ rnams kyi traṅ chu’o || thal ba lṅa gaṅ źen | nas kyi thal ba daṅ | nas kyi phub ma’i thal ba daṅ | śiṅ sa rdzi ka’i thal ba daṅ | til gyi thal ba daṅ | śiṅ ’ba’ śig ka’i thal ba’o || lan (4) tshwa lṅa gaṅ źe na | rgya mtshwa daṅ | lan tshwa smug po daṅ | kha ru tshwa daṅ | lan tshwa daṅ | rgya mtsho’i lan tshā’o ||

(9)盡壽藥者。謂根莖葉花果。復有五種膠藥。五(10)種灰藥。五種鹽藥。五種澁藥。云何根藥。謂香(11)附子。菖蒲。黄薑。生薑。白附子。若更有餘物。(12)是此體例。堪爲藥者。隨意當用。莖藥者。栴檀(13)香藥。葛栢木。天木香。不死藤。小栢若餘體(14)例。准前應用 (15)葉藥者。三葉。謂酸菜婆奢迦葉此方無(16)絍婆棟木是也高奢得枳此方無及以餘類。准前應用」 (17)花藥者。謂婆舍迦花。絍婆花。陀得雞花。龍(18)花。蓮花。更有餘類。應隨所用 (19)果藥者。謂訶黎勒果。菴摩勒果。鞞醯得枳(20)果。胡椒。蓽茇。若有餘類。准前應用 (21)五種黏藥者。所謂阿魏。烏糠。紫礦。黄蝋。安(22)悉香。阿魏藥者。謂阿魏樹上出膠。烏糠者。謂(23)娑羅樹出膠。紫礦者。樹枝上出汁。黄蝋者。謂(24)蜜中殘出也。安悉香者。樹膠也 (25)五種灰者。謂麥灰。油麻灰。麥灰。牛膝(26)草灰。婆奢樹葉灰 (27)五種鹽者。謂烏鹽。赤鹽。白石鹽。種生鹽。海(28)鹽。

paṃca kaṣāyāḥ katame | āmrakaṣāyo nimbakaṣāyo jambūkaṣāyaḥ ‹śirīṣakaṣāyaḥ› kośambakakaṣāyaś ca | tatra yac ca kālikaṃ yac ca yāmikaṃ yac ca sāptāhikaṃ yac ca yāvajjīvikaṃ tac cet kālika‹ṃ› saṃsṛṣṭaṃ bhavati kāle paribhoktavyaṃ kālātikrāntaṃ na (92a8) paribhoktavyam* | yac ca yāmikaṃ yac ca sāptāhikaṃ yac ca yāvajjīvikaṃ tac ced yāmikaṃ saṃsṛṣṭaṃ bhavati yāmaṃ paribhoktavyaṃ yāmātikrāntaṃ na paribhoktavyam* | yac ca sāptāhikaṃ yac ca yāvajjīvikaṃ tac cet sāptāhikaṃ saṃsṛṣṭaṃ bhavati saptāhaṃ ²⁰ paribhoktavyam* saptāhā(92a9)tikrāntaṃ na paribhoktavyaṃ | yāvajjīvikaṃ yāvajjīvikam adhiṣṭhāya paribhoktavyam* | evaṃ ca punar adhiṣṭheyam* | hastau nirmādya²¹ pratigrāhayitvā bhikṣoḥ²² purata‹ḥ› sthatvā²³ idaṃ syād vacanīyaṃ(Dutt read °yam*) | (MSV I v) samanvāharāyuṣmann ²⁴ ‹|› aham evaṃnāmā idaṃ bhaiṣajyaṃ yāvajjīvikam adhiti(92a10)[ṣṭhāmi | teṣām ar]thāya sabrahmacāriṇāṃ ca evaṃ dvir api tṛr api²⁵ ‹|›

20. Dutt read saptāhe 21. Dutt read prakṣālya 22. Dutt read bhikṣūṇāṃ 23. Read sthitvā 24. Dutt read °man* 25. Read trir api

bska pa lṅa gaṅ źe na | a mra’i bska ba daṅ | nim pa’i bska ba daṅ | ’dzam bu’i bska ba daṅ | śa ri śa’i bska ba daṅ | ko śam pa’i bska ba’o || de (5) la dus su ruṅ ba gaṅ yin pa daṅ | thun tshod du ruṅ ba gaṅ yin pa daṅ | źag bdun pa gaṅ yin pa daṅ | ’tsho ba’i bar du bcaṅ ba gaṅ yin pa de dus su ruṅ ba daṅ ’dres par gyur na dus su spyad par bya’i dus ma yin par loṅs spyan par mi bya’o || dus su ruṅ ba (6) gaṅ yin pa daṅ | thun tshod du ruṅ ba gaṅ yin pa daṅ | źag bdun pa gaṅ yin pa daṅ | ’tsho ba’i bar du bcaṅ ba gaṅ yin pa de gal te thun tshod du ruṅ ba daṅ ’dres par gyur na thun tshod la yoṅs su spyad par bya’i thun tshod las ’das par spyad par mi bya’o || źag bdun pa (7) gaṅ yin pa daṅ | ’tsho ba’i bar du bcaṅ ba gaṅ yin pa de źag bdun pa daṅ ’dres par gyur na źag bdun spyad par bya’i źag bdun las ’das par spyad par mi bya’o || ’tsho ba’i bar du bcaṅ ba ni ’tsho ba’i bar du bcaṅ bar byin gyis brlabs nas yoṅs su spyad (279b1) par bya’o || byin gyis brlab pa ni ’di ltar bya ste | zan ma zos pa’i mdun du lag pa gñis bkrus nas byin len byas te | dge sloṅ źig gi mdun du ’dug nas ’di skad ces brjod par bya’o || tshe daṅ ldan pa dgoṅs su gsol | bdag cag miṅ ’di źes bgyi ba’i (2) sman ni bdag daṅ tshaṅs pa mtshuṅs par spyod pa rnams kyi don du ’tsho ba’i bar du bcaṅ bar byin gyis brlab bo || de bźin du lan gñis lan gsum du brjod do ||

云何。五種澁藥。謂阿摩羅木。楝木。贍部(29)木。尸利沙木。高苫薄迦木。此中時藥者。謂於(1c1)時中服食。若更藥七日盡壽藥。若與時藥相(2)和者。時中應服非時不應服。若更藥七日盡(3)壽藥。與更藥相和者。齊初更分應服。過此(4)不應服。若七日藥。與盡壽藥相和者。七日應(5)服。若過七日。不應服。若盡壽藥。應盡壽守持(6)而服。然此四藥相和。從強而服。若無病。及病(7)差。不應服。或捨與同梵行者。應如是守持。先(8)洗淨手。受取其藥。對一苾芻。蹲踞執藥。作如(9)是言。具壽存念。我苾芻某甲。有是病縁。此盡(10)壽藥。我今守持。爲服用故。并同梵行者。如是(11)三説。

yathā yāvajjīvikam adhitiṣṭhatam²⁶ evaṃ yāmikaṃ sāptāhikaṃ vādhiṣṭheyam* | śrāvastyān²⁷ nidānam* | athānyatamasya bhikṣor vāyvābādhikaṃ glānyam utpannaṃ ‹|› sa vaidyasakāśam upasaṃkrāntaḥ | (92b1) [bhadramukha me īdṛśa]ṃ²⁸ (92v1 = GBM 6.767) glānyam utpannaṃ bhaiṣajyaṃ vyapadiśeti | sa kathayati | ārya vasāṃ seva²⁹ svāsthyaṃ te bhaviṣyatīti | bhikṣur āha | bhadramukha kim ahaṃ puruṣādaḥ | sa kathayati | bhikṣo | idaṃ te bhaiṣajyaṃ na śakyam anyathā svasthena bhavitum iti | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagava(92b2)ta ārocayanti | bhagavān āha | yadi vaidyaẖ kathayati ‹|› idaṃ te bhikṣo‹r› bhaiṣajyaṃ na śakyam anyathā svasthena bhavitum iti sevitavyā vaseti | bhikṣavo na jānate | tair vaidyaḥ pṛṣṭaḥ | sa kathayati | ārya yuṣmākam eva śāstā sarvajñas tam eva gatvā pṛccheti | etat pra(92b3)karaṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | bhagavān āha | paṃca vasā‹ḥ› prasevitavyāḥ ‹|› katamāḫ pañca | matsyavasā śiśukāvasā³⁰ śiśumāravasā³¹ rikṣavasā sūkaravasā ca | itīmāḫ pañca vasāḥ ‹|› akāle paktvā³² akāle parisrutāḥ³³ akāle pratigrāhi(92b4)tā akāle adhiṣṭhitā³⁴ na paribhoktavyāḥ ‹|› kāle pakvā{ḥ} akāle ○ parisrutā akāle pratigrāhitā akāle adhiṣṭhitā na paribhoktavyāḥ | kāle pakvā{ḥ} kāle parisrutāḥ akāle pratigrāhitā akāle adhiṣṭhitā na pa(92b5)ribhoktavyāḥ ‹|› (Sanskrit Missing) kāle paktvā{ḥ} kāle parisrutāḥ kāle pratigrāhitāẖ kā○le adhiṣṭhitās tailaparibhogena saptāhaṃ paribhoktavyā iti ‹|› tatas tena bhikṣuṇā vasā paribhuktā | svasthas³⁵ saṃvṛttaḥ ‹|› (MSV I vi) tena svasthībhūto ’smīty anyāvaśiṣṭā vasā cchoritā³⁶ |

26. Read adhiṣṭhitam 27. śrāvastyāṃ: nasalisation? 28. Dutt reconstructed as upasaṃkramya kathayati | vāyvābādhikaṃ 29. Dutt read sevasva 30. Dutt read śuśukāvasā 31. Dutt read śuśumāravasā 32. Dutt read pakvā consistently 33. Dutt read parisrutā consistently 34. Dutt read ’dhiṣṭhitā consistently 35. Dutt usually use ḥ 36. Dutt did not have sandhi cch° but his use is consistent

’tsho ba’i bar du bcaṅ ba byin gyis brlab pa ji ltab de bźin du thun tshod du ruṅ ba daṅ | źag bdun pa yaṅ byin (3) gyis brlab par bya’o || gleṅ gźi ni mñan yod na’o || de nas dge sloṅ gźan źig rluṅ nad kyis thebs nas des sman pa’i druṅ du soṅ ste | bźin bzaṅs kho bo ’di ’dra ba’i nad kyis btab na sman ston cig | des smras pa | ’phags pa tshil sten cig daṅ khyod sos (4) par ’gyur ro || dge sloṅ gis smras pa | bźin bzaṅs ci kho bo ’dre yin nam | sman pas smras pa | dge sloṅ khyod kyi sman ’di yin te gźan gyis ni sos par mi nus so źes pa’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol ba daṅ | bcom ldan ’das kyis (5) bka’ stsal pa | gal te sman pa na re dge sloṅ khyod kyi sman ’di yin te gźan gyis ni sos par mi nus so źes smra na tshil bsten par bya’o || dge sloṅ dag gis ma śes nas sman pa la dris pa daṅ | des smras pa | ’phags pa khyed cag gi ston pa thams cad mkhyen pa yin (6) gyis | de kho na’i druṅ du bźud la źus śig | skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | tshil lṅa so sor bsten par bya ste | lṅa gaṅ źe na | ña tshil daṅ | sbal pa dkar po’i tshil daṅ | (7) chu srin byis la gsod kyi tshil daṅ | dom tshil daṅ | phag gi tshil lo || tshil ’di lṅa dus ma yin par btsos ba daṅ | dus ma yin par btsags pa daṅ | dus ma yin par byin len byas pa daṅ | dus ma yin par byin gyis brlabs na loṅs spyad bar mi bya’o || dus su (280a1) btsos la dus ma yin par btsags | dus ma yin par byin len byas | dus ma yin par byin gyis brlabs na loṅs spyad par mi bya’o || dus su btsos dus su btsags dus ma yin par byin len byas | dus ma yin par byin gyis brlabs na spyad par (2) mi bya’o || dus su btsos | dus su btsags | dus su byin len byas la dus ma yin par byin gyis brlabs na spyad par mi bya’o || dus su btsos dus su btsags | dus su byin len byas | dus su byin gyis brlabs na til mar la spyod pa bźin du źag bdun du spyad (3) par bya’o || de nas dge sloṅ des tshil loṅs spyad nas sos par gyur to || de sos par gyur pa daṅ | des tshil gyi lhag ma dag bor ro ||

若七日藥更藥。准此守持 (12)縁在室羅伐城。有一苾芻。身患風疾。往醫人(13)處。問曰。賢首。我患風疾。爲我處方。時彼醫(14)人白言。聖者。宜可服有情脂。病當除差。苾芻(15)報曰。賢首。我今豈合食此脂耶。醫人報曰。唯(16)有斯藥。餘不能差。時諸苾芻以此因縁。具白(17)世尊。佛言。苾芻有病。若醫人説唯此是藥。餘(18)不能差者。應當服脂。時諸苾芻不知服何等(19)脂。還問醫人。醫人報曰。汝師既是一切智人。(20)可往諮問。自當知之 (21)時諸苾芻即往問佛。佛言。有五種脂。一者魚(22)脂。二者江㹠脂。三者鮫魚脂。四者熊脂。五者(23)猪脂。此等五脂。非時煮。非時漉。非時受。非(24)時守持。不應服。時煮。非時漉。非時受。非時(25)守持。不應服。時煮。時漉。非時受。非時守持。(26)不應服。時煮。時漉。時受。非時守持。不應服。 (27)時煮。時漉。時受。時守持。應服。如服油法。七(28)日服。過七日不應服。彼病苾芻因此服脂。 (29)病遂除愈。愈已殘藥。遂便總棄。

yāva(92b6)d aparasya bhikṣos tādṛśam eva glānyam utpannaṃ ‹|› so ’pi vaidyasakāśaṃ gatvā ○ kathayati ‹|›

ji tsam na dge sloṅ gźan źig de ’dra ba’i nad kyis thebs nas de yaṅ sman pa’i druṅ du soṅ nas smras pa |

時有苾(2a1)芻。復患風病。詣醫人處。問曰。

bhadramukha mamaivaṃvidhaṃ glānyam utpannaṃ bhaiṣajyaṃ vyapadiśeti |

bźin bzaṅs kho bo la (4) ’di ’dra ba’i nad kyis btab kyis sman ston cig |

賢首。我患風(2)疾。爲我處方。

tasyāpi tena vasā samādiṣṭā ‹|›

des de la yaṅ tshil bstan pa daṅ |

醫人報曰。宜服脂藥。

sa tasya bhikṣos sakāśaṃ gataḥ ‹|› sa kathayaty ‹|›

de dge sloṅ de’i druṅ du soṅ nas smras pa |

已有(3)苾芻。服脂得差。汝應就覓。而彼苾芻即往至(4)前服藥苾芻所。問言。

āyuṣmaṃ‹s› tvayā vasopayuktā (92b7) mamāpi vaidyena vasā vyapadiṣṭā ‹|› asti kācid avaśiṣṭā vaseti | ○ sa kathayaty ‹|›

tshe daṅ ldan pa khyod kyis tshil spyad pa kho bo la yaṅ sman pas bstan na tshil lhag pa lta cuṅ zad yod dam | des smras pa |

具壽。汝先服脂。風得除(5)差。醫人教我。亦服此脂。汝有殘脂。見惠於(6)我。苾芻曰。

āsīt sā tu mayā cchoritā |

bdog bdog pa (5) las bdag gis de bor ro ||

我所殘脂。並已棄却。

na śobhanaṃ kṛtam ‹|› etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti |

ma legs pa źig byas so || źes pa’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ |

告曰。汝今(7)不善。非所應爲。時諸苾芻即以此縁。具白世(8)尊。

bhagavān āha | na ‹hi› bhikṣuṇā upayuktaśeṣā³⁷ vasā cchorayitavyā |

37. Dutt has sandhi bhikṣuṇo°

bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ gis tshil loṅs spyad pa’i lhag ma bor bar mi bya ste | ’on kyaṅ bcaṅ (6) bar bya’o ||

佛告諸苾芻。服殘脂藥。不應總棄。

vasādhārakasyā(92b8)haṃ bhikṣor āsamudācārikān dharmān prajñapayiṣyāmi |

das dge sloṅ tshil ’chaṅ ba’i kun du spyod pa’i chos bca’ bar bya ste |

要須收(9)擧。我今當説收擧法式。

vasādhārakeṇa bhikṣuṇā upayuktaśeṣā³⁸ vasā yācatāny³⁹ asya bhikṣor dātavyā ‹|›

38. Dutt bhikṣuṇopayuktaśeṣā 39. Read yāci°

tshil ’chaṅ ba’i dge sloṅ gis tshil spyad pa’i lhag ma dge sloṅ gźan la sbyin par bya’o ||

若苾芻所用殘脂。(10)若餘苾芻來從求索者。應即相與。

noced glānakalpikaśālāyāṃ sthāpayitavyā | yo 'rthī bhaviṣyati sa grahīṣyatīti |

gal te ma byin sman khaṅ du gźag par bya ste | su ’dod pa des blaṅ bar bya’o ||

若無人求(11)者。當送病坊。病坊好爲藏貯。若有須者。於彼(12)處取。

vasādhārako bhikṣur yathāprajñaptān āsamudācārikā(92b9)n dharmān na samādāya vartate sātisāro bhavati |

tshil (7) ’chaṅ ba’i dge sloṅ gis kun du spyod pa’i chos ji ltar bcas par yaṅ dag par blaṅs nas ’jug par mi byed na ’gal tshabs can du ’gyur ro ||

守持而服。不依教者。得越法罪

bhagavān śrāvastyāṃ viharati jetavane 'nāthapiṇḍadasyārāme |

bcom ldan ’das mñan yod na bźugs so ||

(13)縁處同前。

tena khalu samayenānyatamasya bhikṣoẖ kacchūrogas samutpannaḥ ‹|›

de’i tshe dge sloṅ gźan źig g-yan pa’i nad kyis thebs nas |

時有苾芻。身患瘡疥。

sa vaidyasakāśam upasaṃkrānto⁴⁰ ‹|›

40. Dutt reads °taḥ

des (280b1) sman pa’i druṅ du soṅ ste |

詣醫人處。問(14)曰

bhadramukha me kacchūrogas samutpanno bhaiṣajyaṃ (92b10) vyapadiśeti |

bźin bzaṅs kho po g-yan pa’i nad kyis btab kyis sman ston cig des smras pa |

賢首。我患瘡疥。爲我處方。

sa kathayaty | ārya kaṣāyaṃ sevasva | svāsthyaṃ te bhaviṣyati |

’phags pa bska ba sten cig daṅ phyod sos par ’gyur ro ||

醫人報曰。聖(15)者。宜服澁藥。當得病差。

bhadramukha kim ahaṃ kāmabhogī |

bźin bzaṅs ci kho bo ’dod pa la spyod pa yin nam |

苾芻答曰。賢首。我(16)可是耽欲人耶。

sa kathayati | idaṃ te bhikṣo‹r› bhaiṣajyaṃ ‹|› na śakyam anyathā svasthena bhavituṃ | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | pūrvavad yāvac chāstā te (MSV I vii) sarvajñaḥ | (fol. 93r1 = GBM 6.1055) (93a1) kaṣāyāḥ | āmrakaṣāyaḥ⁴¹ pūrvavat | tena bhikṣuṇā kaṣāyaṃ kalkīkṛtya⁴² gātraṃ ghṛṣṭaṃ ‹|› ekadhanībhūtaṃ ‹|› bhagavān āha | cūrṇaḥ kartavyaḥ | bhikṣavaḥ ārdram eva cūrṇayanti | piṇḍībhūtaḥ | bhagavān āha | śoṣayitavyaḥ | te ātape śoṣayanti | nirvīryaṃ bhavati | bhagavān āha | nātape śoṣayitavyaḥ | te chāyāyāṃ śoṣayanti | tathāpi pūyyati | bhagavān āha | chāyātape śoṣayitavya iti | bhikṣavaḥ kaṣāyeṇa gātraṃ mrakṣayitvā snānti | kaṣāyakṛtyaṃ na kurvanti | bhagavān āha | yāvad hastaparāmarśaṃ śodhayitavyam* | atha kaṣāyaṃ datvā snātavyam* | kaṣāyakṛtyaṃ karotīti {MS nākariṣyatīti} | bhikṣoḥ kaṣāyeṇa rogo vyupaśāntaḥ | tenāvaśiṣṭaḥ kaṣāyaḥ choritaḥ | yāvad aparasya bhikṣos tādṛśa eva rogaḥ prādurbhūtaḥ | sa vaidyasakāśaṃ gataḥ | pūrvavat* | sa mayā choritaḥ | na śobhanaṃ kṛtam* | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | bhagavān āha | kaṣāyadhārakasyāhaṃ bhikṣor āsamudācārikān dharmān prajñapayiṣyāmi | kaṣāyadhārakeṇa bhikṣuṇā (MSV I viii) upayuktaśeṣaḥ kaṣāyo yo bhikṣur arthī tasya dātavyaḥ | glānakalpikaśālāyāṃ vā sthāpayitavyaḥ | kaṣāyadhārako bhikṣur yathāprajñaptān āsamudācārikān dharmān na samādāya vartate sātisāro bhavati | śrāvastyāṃ nidānam* | tena khalu samayenānyatamasya bhikṣor akṣirogaḥ prādurbhūtaḥ | sa vaidyasakāśam upasaṃkrāntaḥ | bhadramukha akṣirogo me prādurbhūtaḥ | bhaiṣajyaṃ vyapadiśeti | sa kathayati | ārya añjanaṃ pratisevasva | svāsthyaṃ te bhaviṣyati | bhadramukha kiṃ vayaṃ kāmabhoginaḥ | ārya idaṃ te bhaiṣajyam* | na śakyam anyathā svasthena bhavitum* | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | bhagavān āha | vaidyopadeśenāñjanaṃ sevitavyam* | te na jānanti | tair vaidyaḥ pṛṣṭaḥ | sa kathayati | ārya śāstā te sarvajñaḥ | tam eva gatvā pṛccheti | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | bhagavān āha | pañcāñjanāni | puṣpāñjanaṃ rasāñjanaṃ cūrṇāñjanaṃ guṭikāñjanaṃ sauvīrakāñjanam* | tena sevitam* | svasthībhūtaḥ | tenāvaśiṣṭam añjanaṃ yatra tatra vā sthāpitaṃ vinaṣṭam* | yāvad aparasya bhikṣor akṣirogaḥ prādurbhūtaḥ | sa tatsakāśam upasaṃkrāntaḥ | āyuṣman mamāpy akṣirogaḥ prādurbhūtaḥ | asti tava kiñcid añjanam avaśiṣṭam* | sa samanveṣayati | na labhate | sa kathayati | āyuṣman añjanam (MSV I ix) āsīt* | idānīṃ tu na labhyate | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | bhagavān āha | na bhikṣuṇā añjanaṃ yatra vā tatra vā sthāpayitavyam* | añjanadhārakasyāhaṃ bhikṣor āsamudācārikān dharmān prajñapayiṣyāmi | añjanadhārakair bhikṣubhir añjanāni evam evaṃ sthāpayitavyāni | puṣpāñjanaṃ pātre (fol. 93v1 = GBM 6.1056) rasāñjanaṃ samudgake sthāpayitavyam* | cūrṇāñjanaṃ guṭikāñjanaṃ sauvīrakaṃ ca puṭikāṃ baddhvā nāgadantake sthāpayitavyam* | añjanadhārakasya bhikṣor āsamudācārikā dharmā mayā prajñaptāḥ | etān na samādāya sthāpayati sātisāro bhavati | śrāvastyāṃ nidānam* | āyuṣmān saikata unmattaḥ kṣiptacittas tena tenāhiṇḍate | sa brāhmaṇagṛhapatis taṃ dṛṣṭvā āha | eṣa āyuṣmān kasya putraḥ | apare āhuḥ | amukasya gṛhapateḥ | te kathayanti | śākyaputrīyaśramaṇā anāthā apy apravrajitāḥ | yadi na pravrajito 'bhaviṣyat* jñātibhir asya cikitsā kṛtābhaviṣyat* | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | bhagavān āha | evaṃ sati bhikṣavaḥ saikatasya bhikṣor glānyanirūpaṇāya praṣṭavyam* | atha te vaidyasakāśam upasaṃkrāntāḥ | bhadramukha asyaivam evaṃ ca glānyam* | bhaiṣajyaṃ vyapadiśa | ārya āmamāṃsaṃ paribhuñjatu | svastho bhaviṣyati | bhadramukha kim asau puruṣādaḥ | ārya na śakyam anyathā svasthena bhavitum* | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | (MSV I x) bhagavān āha | yady evaṃ bhaiṣajyaṃ sevitavyam* | na śakyam anyathā svasthena bhavitum* | māṃsaṃ dātavyam* | bhikṣavas tathā evānuprayacchanti | na khādati | bhagavān āha | akṣiṇī paṭṭakena baddhvā dātavyam* | tair dattam* | atiśīghraṃ paṭṭako muktaḥ | tena hastau liptau dṛṣṭau | tena vāntam* | bhagavān āha | sadyo na moktavyaḥ | atha cet* sadyo moktavyas tadā tasya hastau tadagrataḥ suśuddhe pānīye sthāpayitvā paścāt* paṭṭako moktavyaḥ | sa svasthībhūtaḥ | tasya sa eva dohadaḥ saṃvṛttaḥ | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | bhagavān āha | yadā svasthībhūtas tadā evaṃ śikṣāṃ samādāya tat samavasthānam ācaritavyam* | adhyācarati sātisāro bhavati | rājagṛhe nidānam* | āyuṣmān pilindavatso yataḥ pravrajito bahvābādhaḥ | sa bhikṣubhir ucyate | sthavira evaṃ te ābādhaḥ | sa kathayati | āyuṣmantaḥ satatam ahaṃ bahvābādhaḥ | niryāṇaprakaraṇaṃ nāsti | te kathayanti | sthavira purā kiṃ dhṛtam* | sa kathayati | bhaiṣajyaṃ kacchapuṭam* | idānīṃ kiṃ na dhārayasi | bhagavatā nānujñātam* | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | bhagavān āha | evaṃ saty anujñātam* | bhikṣūṇāṃ bhaiṣajyaṃ kacchapuṭaṃ dhārayitavyam* | bhikṣūṇāṃ mūlapuṣpagaṇḍaphalabhaiṣajyāni dhārayitavyāni | te sarvatra bhaiṣajyāni kacchapuṭe na dāpayanti | bhagavān āha | phalabhaiṣajyāni kacchapuṭe sthāpayitavyāni | mūlapuṣpagaṇḍabhaiṣajyāni (MSV I xi) varaṇḍikāṃ baddhvā nāgadantake sthāpayitavyāni | bhagavān āha | kāle kāle śoṣayitavyāni | te ātape śoṣayanti | nirvīryaṃ bhavati | bhagavān āha | nātape śoṣayitavyam* | chāyāyāṃ śoṣayanti | tathāpi pūyyati | bhagavān āha | chāyātape śoṣayitavyam* | {the following first two lines of fol. 94r have not been transliterated by Dutt} te praviṣajitvā gacchanti | vātavarṣam āgacchati na praveśayanti | bhagavān āha || praveśayitavyaṃ | uktaṃ bhagavatā praveśayitavyam iti | te na jānanti kena praveśayitavyam iti | bhagavān āha | ā .. .. .. .. .. .. .. .. .. + + + + + + + + na bhavati | śrāmaṇerakena | śrāmaṇerako na bhavati svayam eva praveśayitavyaṃ | miśrībhavanti | bhikṣavaḥ saṃpṛṣṭā iti kṛtvā na paribhuṃjanti | bhagavān āha | vicīya vicīya paribhoktavyaṃ nātra kaukṛtyaṃ karaṇīyam* || śrāvastyāṃ nidānam* | yasmād āyuṣmān (fol. 94r3 = GBM 6.769) revato yatra kvacana kāṃkṣī tasya kāṃkṣārevataḥ kāṃkṣārevata iti saṃjñā saṃvṛttā | sa pūrvāhṇe nivāsya pātracīvaram ādāya śrāvastīṃ piṇḍāya praviṣṭaḥ | so 'nupūrveṇa guḍaśālāṃ gato yāvat paśyati kaṇena guḍaṃ badhyamānam* | sa kathayati | bhavanto mā kaṇena guḍaṃ bandhata | ārya asti kiṃcid anyaṃ bandhaṃ jānāsi | nāham anyaṃ bandhaṃ jānāmi | api tu vayam akāle paribhuṃjāmaḥ | ārya kāle vākāle vā paribhuñja | eṣo 'sya bandho 'nyathā bandhaṃ na gacchati | apareṇa samayena saṃghasya guḍakhādanīyaṃ saṃpannam* | sa na khādati | tasya sārdhaṃvihāryantevāsikāḥ kathayanti | ārya saṃghasya guḍakhādanīyaṃ saṃpannaṃ paribhuñja | sa kathayati | bhadramukhāḥ sāmiṣam etat* | te 'pi na bhuñjate | anyair bhikṣubhir ucyante | āyuṣmantaḥ saṃghasya guḍakhādanīyaṃ saṃpannaṃ kiṃ na paribhuñjata | te kathayanti | upādhyāyaḥ kathayati sāmiṣam etat* | tair api na paribhuktam* | mahāparivāraḥ saḥ | tair na paribhuktam iti yadbhūyasā sarvasaṃghena na paribhuktam* | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata (MSV I xii) ārocayanti bhagavān āha | na labhyante nāmiṣeṇāmiṣakṛtyaṃ kartum* | āgārapariśuddham iti kṛtvā paribhoktavyaṃ nātra kaukṛtyaṃ karaṇīyam* | śrāvastyāṃ nidānam* | athāyuṣmān revataḥ pūrvāhṇe nivāsya pātracīvaram ādāya śrāvastyāṃ piṇḍāya praviṣṭaḥ | so 'nupūrveṇa vīthīṃ gataḥ | tena gāṃdhiko dṛṣṭaḥ saktuṃ spṛṣṭvā guḍaṃ spṛśati | sa kathayati | bhadramukha mā saktuṃ spṛṣṭvā guḍaṃ spṛśa | asmābhir akāle paribhoktavyam* | sa kathayati | ārya ko mama muhur muhur hastaśaucaṃ dadāti | apareṇa samayena saṃghasya guḍakhādanīyaṃ saṃpannam* | sa na paribhuñjati | sārdhaṃvihāryantevāsinaḥ kathayanti | ārya saṃghasya guḍakhādanīyaṃ saṃpannaṃ kiṃ na khādasi | sa kathayati | bhadramukhāḥ sāmiṣam etat* | tair api na paribhuktam* | te bhikṣubhir ucyante | āyuṣmantaḥ saṃghasya guḍakhādanīyaṃ saṃpannam* | kiṃ na paribhuñjata | te kathayanti | upādhyāyaḥ kathayati sāmiṣam etat* | tair api na paribhuktam* | mahāparivāraḥ saḥ | tair na paribhuktam iti yadbhūyasā sarvasaṃghena na paribhuktam* | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | bhagavān āha | na labhyante nāmiṣeṇāmiṣakṛtyaṃ kartum* | āgārapariśuddham (fol. 94v1 = GBM 6.768) iti kṛtvā paribhoktavyam* | nātra kaukṛtyaṃ karaṇīyam* | (MSV I xiii) śrāvastyāṃ nidānam* | āyuṣmataḥ śāriputrasya vāyvābādhikaṃ glānyam utpannam* | āyuṣmān mahāmaudgalyāyanaḥ saṃlakṣayati | bahuśo mayā āyuṣmataḥ śāriputrasya paricaryā kṛtā na tu kadācid vaidyaḥ pṛṣṭaḥ | yanv aham idānīṃ vaidyaṃ pṛccheyam* | sa vaidyasakāśam upasaṃkrāntaḥ | bhadramukha āyuṣmataḥ śāriputrasyedaṃ cedaṃ ca glānyam utpannaṃ tasyānulomikabhaiṣajyam upadiśeti | sa kathayati | ārya lavaṇaṃ sauvīrakaṃ bhaiṣajyaṃ bhaviṣyatīti | tena sauvīrakaṃ samudānītam* | lavaṇaṃ nāsti | sa lavaṇaṃ paryeṣitum ārabdhaḥ | āyuṣmatā pilindavatsenoktaḥ | asti āyuṣman mama śṛṅgāpuṭaṃ lavaṇaṃ yāvajjīvam adhiṣṭhitam* | yadi bhagavān anujānīte dadāmīti śāriputreṇa śrutam* | sa kathayati | mama mānasa āyuṣmān mahāmaudgalyāyana evaṃ bhavati | na labhyaṃ kālikena yāvajjīvikaṃ paribhoktum* | etat prakaraṇam āyuṣmān mahāmaudgalyāyano bhagavata ārocayati | bhagavān āha | na labhyaṃ maudgalyāyana yac ca kālikaṃ yac ca yāmikaṃ yac ca sāptāhikaṃ yac ca yāvajjīvikam adhiṣṭhitam* | tatra maudgalyāyana yac ca yāmikaṃ yac ca sāptāhikaṃ yac ca yāvajjīvikaṃ tac cet kālikena saṃsṛṣṭaṃ bhavati kālikasaṃsṛṣṭam iti kṛtvā kāle paribhoktavyaṃ kālātikrāntaṃ na paribhoktavyam* | yac ca yāmikaṃ yac ca sāptāhikaṃ yac ca yāvajjīvikaṃ tac ca yāmikena saṃsṛṣṭam iti kṛtvā yāmaṃ paribhoktavyaṃ yāmātikrāntaṃ (MSV I xiv) na paribhoktavyam* | yac ca sāptāhikaṃ yac ca yāvajjīvikaṃ tac cet sāptāhikena saṃsṛṣṭaṃ bhavati sāptāhikasaṃsṛṣṭam iti kṛtvā sāptāhaṃ paribhoktavyaṃ saptāhātikrāntaṃ na paribhoktavyam* {MS adds saptāhasyātyayān na paribhoktavyam*} | yan nu yāvajjīvikaṃ tad yāvajjīvikaṃ paribhoktavyam* | anyathā paribhuñjati sātisāro bhavati | uddānam* | mahāseno māṃsamarśo vātavyādhiś ca pūrṇakaḥ |
..... || buddho bhagavān kāśīṣu janapadeṣu cārikāṃ caran vārāṇasīm anuprāptaḥ | vārāṇasyāṃ viharati ṛṣivadane mṛgadāve | vārāṇasyāṃ mahāseno nāma gṛhapatiḥ prativasati āḍhyo mahādhano mahābhogaḥ | tasya patnī mahāsenā nāma | sa sapatnīkaḥ śrāddho bhadraḥ kalyāṇāśayaḥ | tena srutam* | bhagavān kāśīṣu janapadeṣu cārikāṃ caran vārāṇasīm anuprāptaḥ | vārāṇasyāṃ viharati ṛṣivadane mṛgadāve iti | śrutvā ca punar apy etad abhavat* | bahuśo mayā bhagavān antargṛhe upanimantrito na tv eva sarvopakaraṇaiḥ pravāritaḥ | yanv aham etarhi bhagavantaṃ traimāsīṃ sarvopakaraṇaiḥ pravārayeyam iti viditvā yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā ekānte niṣaṇṇaḥ | [folios 95 to 140 are missing] . . . . . . . . . . . . . . .

41. Dutt °yāḥ 42. Dutt read kalpī°

des smras pa | dge sloṅ khyod kyi (2) sman ’di yin te gźan gyis ni sos par mi nus so źes pa’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du ste | khyod kyi ston pa ni thams cad mkhyen pa yin pas | de kho nas mkhyen par ’gyur źes pa’i skabs de bcom (3) ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | bska ba ni lṅa ste a mra’i bska bźes bya ba nas goṅ ma bźin du’o || dge sloṅ des bska ba dag ’de gur byas te lus la byugs pa las rma mched nas bcom ldan ’das (4) kyis bka’ stsal ba | phye ma bya’o dge sloṅ dag gis rlon ba la btags pas ri lur gyur pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | bskam par bya’o || de dag gis ñi ma la bskams pa daṅ | mthu ñams par gyur nas bcom ldan ’das kyis bka’ stsal (5) pa | ñi mal bskam par mi bya’o || de dag gis grib ma la bskams pa daṅ ’on kyaṅ rul bar gyur nas bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | ñi ma’i grib mas bskam par bya’o || dge sloṅ gis bska bas lus byugs nas bkrus te bska ba’i bya ba mi byed do || bcom (6) ldan ’das kyis bka’ stsal pa | lag pas ji tsam chog gi bar duka dri la nas khrus bya’o || bkrus nas slar yaṅ bskabs bskus nas bkrus na bska ba’i bya ba byed par ’gyur ro || dge sloṅ des bska bas bskus pa daṅ nad źi bar gyur to des bska ba’i lhag mabora (7) ro|| ji tsam na dge sloṅ gźan źig de ’dra ba’i nad kyis thebs nas de yaṅ sman pa’i druṅ du soṅ ste źes bya ba nas goṅ ma bźin du ste | kho bos de ni bor ro || ma legs pa źig byas so źes pa’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ | (281a1) bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | ṅas bska ba ’chaṅ ba’i dge sloṅ gi kun du spyod pa’i chos bca’ bar bya ste | bska ba ’chaṅ ba’i dge sloṅ gis bska ba sbyad pa’i lhag ma dge sloṅ su sloṅ bde la sbyin bar bya’o || gal te ma byin na sman khaṅ du gźag (2) bar bya’o || bskab bcaṅ ba’i dge sloṅ gis kun du spyod pa’i chos ji ltar bcas pa yaṅ dag par blaṅs te ’jug par mi byed na ’gal tshabs can du ’gyur ro || gleṅ gźi ni mñan yod na’o || de’i tshe dge sloṅ gźan źig mig nad kyis thebs nas de sman ba’i druṅ du (3) soṅ ste bźin bzaṅs kho bo mi gnad kyis thebs par gyur na kho bo la sman ston cig | des smras pa | ’phags pa mig sman so sor sten cig daṅ khyed sos par ’gyur ro || bźin bzaṅs ci kho bo ’dod pa la spyod dam ’phags pa khyod kyi sman ’di yin te gźan gyis ni (4) sos par mi nus so źes bu ba’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | gal te sman pa na re sman ’di yin te gźan gyis ni sos bar mi nus so źes zes na mig sman bsten par bya’o || dge sloṅ dag gis (5) mig sman gaṅ bsten par bya ba ma śes nas de dag gis sman pa la dris pa daṅ des smras pa | ’phags pa khyod ñid kyi ston pa thams cad mkhyen pa yin gyis źes bya ba’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ (6) stsal pa | mig sman ni lṅa ste | me tog gi mig sman daṅ | khu ba’i mig sman daṅ | phye ma’i mig sman daṅ | ri lu’i mig sman daṅ | btsag yug snam gyi mig sman no || de nas dge sloṅ des mig sman de bsten nas sos par gyur to || des mig sman gyi lhag ma (7) gar bab bab tu bźag pa las de chud zos par gyur to || ji tsam na dge sloṅ gźan źig mig nad kyis thebs nas des kyaṅ sman pa la dris pa daṅ | des de la yaṅ mig sman de ñid bstan to || de dge sloṅ de’i druṅ du soṅ nas tshe daṅ lṅan pa kho bo yaṅ mi gnad kyis (281b1) btab par gyur na khyod la mig sman gyi lhag ma cuṅ zad yod dam | des sloṅ gis mig sman gar bab bab tu gźag par mi bya’o || ṅas mig sman ’chaṅ ba’i dge sloṅ gi kun du spyad pa’i chos bca’ bar bya ste | mig sman ’chaṅ ba’i dge sloṅ gis mig sman rnams so sor phye la (2) daṅ || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ gis mig sman gar bab bab tu gźag par mi bya’o || ṅas mig sman ’chaṅ ba’i dge sloṅ gi kun du spyad pa’i chos bca’ bar bya ste | mig sman ’chaṅ ba’i dge sloṅ gis mig sman rnams so sor phye la (3) gźag par bya ste | me tog gi mig sman ni snod kyi naṅ du’o || khu ba’i mig sman ni gab tse’i naṅ du’o || phye ma’i mig sman ni doṅ bu’i naṅ du’o || ri lu’i mig sman daṅ btsag yug snam gyi mig sman ni sgye’u ’am | thum por skud pas bciṅs la zuṅ ṅa la (4) gdags par bya’o || mig sman ’chaṅ ba’i dge sloṅ gis kun du spyad pa’i chos ji ltar bcas pa bźin yaṅ dag par blaṅs nas ’jug par mi byed na ’gal tshabs can du ’gyur ro || gleṅ gźi ni mñan yod na’o || de’i tshe tshe daṅ ldan pa bye ma skyes sems (5) ’khrugs te smyos par gyur nas de de daṅ de dag tu ’phyan pa | ji tsam na bram ze daṅ khyim bdag dag gis mthoṅ ste de dag gis smras pa | śes ldan dag ’di su’i bu źig yin | gźan dag gis smras pa | khyim bdag che ge mo źig gi’o || de dag gis smras (6) pa śākya ’i sras kyi dge sbyoṅ mgon med ba rnams kyi naṅ du rab tu ma byuṅ na ’di gñen rnams kyis gsos par ’agyu.ura ba źig ces pa’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag de lta pas (7) na dge sloṅ bye ma skyes kyi dpyad sman pa la dris la byos śig | sman pa’i druṅ du doṅ nas bźin bzaṅs dge sloṅ źig ’di ’dra ba’i nad kyis thebs kyis de’i sman ston cig | des smras pa | ’phags bdag śa rjen ’tshal du stsol cig daṅ sos par ’gyur ro || bźin (282a1) bzaṅs de ci ’dre yin nam | ’phags pa de’i sman ’di lags de gźan gyis ni sos par mi nus so źes pa’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | gal te sman pa na (2) re de’i sman ’di yin te gźan gyis ni sos par mi nus so źes zer na śa rjen pa sbyin par bya’o || dge sloṅ dag gis de bźi du byin pa daṅ | de zar ma btub po bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | mig ras kyis bkab la sbyin par bya’o || de dag gis (3) byin te byin ma thag tu ras phyeb daṅ des lag pa la reg pa mthoṅ nas źe ba log pas skyugs so || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | mod la ras dbye bar mi bya ste de lta mod kyi bca’ ba daṅ bza’ ba gtsaṅ źiṅ bsod pa dag mdun du bźag nas gaṅ gi tshe de’i (4) lag pa bkrus pa de’i tshe de dbye bar bya’o || de sos par gyur ba daṅ de de ñid la sred par gyur pa’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | gaṅ gi tshe sos par gyur pa de’i tshe bslab pa ji ltar (5) bcas pa bźin yaṅ dag par blaṅs te ’jug par bya’o || loṅs spyod na ’gal tshabs can du ’gyur ro || gleṅ gźi ni rgyal po’i khab na’o || tshe daṅ ldan pa pi lin da’i bu gaṅ gi tshe rab tu byuṅ bde tshun chad rtag tun ba daṅ zug gzer maṅ por gyur ba daṅ | de la dge sloṅ (6) dag gis smras pa | gnas brtan khyod kyi sñun gyi zo ji lta des smras pa | tshe daṅ ldan bdag bdag rgyun du na ba daṅ zug gzer maṅ bas the ge ba’i skabs med do || gnas brtan khyod sṅon ci źig ’chaṅ bar byed | des smras pa | sman gyi mchan khug go || da (7) ci’i phyir mi bcaṅ bcom ldan ’das kyis rjes sum gnaṅ ṅo źes pa’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag de lta bas na rjes su gnaṅ ste dge sloṅ gis sman gyi mchan khug bcaṅ bar (282b1) bya’o || dge sloṅ dag gis rtsab daṅ | me tog daṅ sṅoṅ bu daṅ | ’bras bu’i sman rags pa dag de’i naṅ du bcug pa daṅ de dag rul nas bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | de dag sbam pa’am bam por byas te zuṅ ṅa la gdags par bya’o || de dag rul nas (2) bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dus dus su bskam par bya’o || de dag gis ñi ma la bskams pa daṅ de dag mthu chuṅ bar gyur nas bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | ñim la bskam par mi bya’o || de dag gis grib ma la bskams pa daṅ ’on kyaṅ rul bar (3) gyur nas bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | grib ma la bskam par mi bya’o || de dag gis btiṅ nas doṅ ba daṅ | char pa daṅ rluṅ byuṅ ste ma bsdus nas bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | bsdu bar bya’o || bcom ldan ’das kyis bsdu bar bya’o źes (4) gsuṅs pa daṅ de dag gis sus bsdu ba ma śes nas bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | khyim pas so || khyim pa med na dge sbyoṅ gis so || dge sbyoṅ med na dge sloṅ ñid kyis bsdu bar bya’o || dge sloṅ gis bsdus pa daṅ ’dres par gyur nas ’dres so źes ma (5) zos pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | so sor phye nas loṅs spyad par bya ste | de la ’gyod par mi bya’o || ṅas na ba dag la rjes su gnaṅ ba gaṅ yin pa de tha mal pa’i gnas skabs na spyad par mi bya’o || spyod na ’gal tshabs can du (6) ’gyur ro || gleṅ gźi mi mñan yod na’o || tshe daṅ ldan pa nam gru gar yaṅ som ñi za bas de’i miṅ nam gru som ñi can nam gru som ñi can źes bya bar grags so || de sṅa dro śa mthabs bgos chos gos daṅ lhuṅ bzed thogs nas mñan yod du bsod sñoms la źugs (7) te de rim gyis bu ram byed pa’i groṅ du phyin pa daṅ | ji tsam na ’bras phye daṅ bur ma sbru bar byed pa mthoṅ nas des smas pa | śes lṅan dag bur ma ’bras phye daṅ ma sbru śig | ’phags pa sbyi bar bgyid pa gźan ’ga’ mkhyen nam | kho bos sbyib gźan (283a1) yaṅ mi śes mod kyi bdag cag dus ma yin par loṅs spyod dgos so || ’phags pa dus su ’am dus ma yin par gsol pa yaṅ ruṅ ste | de’i spyi ba ni ’di lags te gźan gyis ni mi ’brus so ji tsam dus gźan źig na dge ’dun gyis bca’ (2) ba bu ram dag rñed na ṅes ma zos so || de’i lhan cig gnas pa daṅ ñe gnas dag gis smras ba slob dpon dge ’dun gyi bca’ ba bur ma źig brñes kyis loṅs spyad du gsol | des smras pa | bźin bzaṅs zas daṅ ’dres so de dag gis kyaṅ loṅs ma spyad pa daṅ de (3) rnams la dge sloṅ gźan dag gis smras pa | tshe daṅ ldan pa dge ’dun gyi bca’ ba bur maźiga brñes na ci ste loṅs mi spyad de dag gis smras pa mkhan po’i źal nas ’di zas daṅ ’dres so źes gsuṅs so de rnams kyis kyaṅ loṅs ma spyad do ’khor phal po che de dad dge (4) ’dun ril las kyaṅ phal cher loṅs mi spyad pa’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | zas kyis zas kyi bya ba mi byed pa ni mi rñed pas ’byuṅ khuṅ yoṅs su dag pas loṅs spyad par bya ste | ’dil (5) ’gyod par mi bya’o || gleṅ gźi ni mñan yod na’o || tshe daṅ ldan pa nam gru sṅa dro śam thabs bgos chos gos daṅ lhuṅ bzed thogs nas mñan yod du bsod sñoms la źugs so || rim gyis sraṅ źig tu phyin pa daṅ des spos ’tshoṅ źig phye la re gnas ba ram la reg (6) par byed pa mthoṅ nas des smras pa | bźin bzaṅs phye la reg nas bu ram la reg par mkhyed | dus ma yin par yaṅ bdag cag gis loṅs spyad dgos so des smras pa | ’phags pa dag la yaṅ daṅ yaṅ du sug chab gtoṅ ba su źig mchis | dus gźan (7) źig na dge ’dun gyi bca’ ba bur ma źig rñed pa daṅ des loṅs ma spyad do || lhan cig gnas pa daṅ ñe gnas ṅag gis smras bslob dpon dge ’dun gyi bca’ ba bu ram dag brñes na ci ste mi gsol des smras pa | bźin bzaṅs ’di zas daṅ ’dres so || de rnams (283b1) kyis kyaṅ loṅs ma spyad pa daṅ de rnams la dge sloṅ dag gis smras pa | tshe daṅ ldan pa dag dge ’dun gyi bca’ ba bu ram źig brñes na ci ste mi zad de rnams kyis smras pa | mkhan po’i źal nas ’di zad daṅ ’dres so źes gsuṅ ṅo || de dag gis kyaṅ loṅs ma spyad (2) do|| ’khor phal po che de daṅ dge ’dun ril las kyaṅ phal ches loṅs ma spyad pa’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | zas kyis zas kyi bya ba mi byed pas mi rñed kyis khyim pas yoṅs (3) su dag pas loṅs spyad par bya ste | de la ’gyod par mi bya’o || gleṅ gźi ni mñan yod na’o || tshe daṅ ldan pa śā ri’i bu rluṅ nad kyis thebs nas tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen pos bsams pa tshe daṅ ldan pa śā ri’i bu la bdag raṅ gi blos rim gro ni lan maṅ du byas (4) mod kyi lan ’ga’ yaṅ sman pa la ma dris kyis | ma la da ni sman pa la dri’o sñam nas de sman pa’i druṅ du soṅ ste | bźin bzaṅs tshe daṅ ldan pa śā ri’i bu ’di ’dra ba’i nad kyis theb sapara gyur na de’i sman ston cig des smras pa | ’phags pa skyur khu’i naṅ du lan tshwa (5) stsol la gsol cig daṅ sos par ’gyur ro || des skyur khu ni rñed na lan tshwa med nas de lan tshwa btsal bar bartsamagasa pa daṅ tshe daṅ ldan pa pi lin da’i bus smras pa | tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen po kho bo la lan tshwa rwa gaṅ ’tsho ba’i bar du bcaṅ bar byin gyis brlabs pa źig (6) yod kyis | gal te bcom ldan ’das kyis gnaṅ na sbyin no źes smras pa tshe daṅ ldan pa śā ri’i bus thos nas des smras pa | tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen po kho bo ’di sñam du sems te | ’tsho ba’i bar du bcaṅs bdus su ruṅ ba daṅ ’dres pa loṅs spyad par mi dbaṅ (7) ṅo sñam mo źes pa’i skabs de bcom ldan ’das la tshe daṅ lṅan pa mauṅa gal gyi bu chen pos gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | maud gal gyi bu mi dbaṅ ste | dus su ruṅ ba gaṅ yin pa daṅ | thun tshod du ruṅ ba gaṅ yin pa daṅ | źag bdun pa gaṅ (284a1) yin pa daṅ ’tsho ba’i bar du bcaṅ ba gaṅ yin pa de gal te dus su ruṅ ba daṅ ’dres par gyur la | gal te byin gyis kyaṅ ma brlabs na dus su ruṅ ba daṅ ’dres pas dus su spyad par bya’i dus las ’das par spyad par mi bya’o || thun tshod du ruṅ bgaṅ (2) yin pa daṅ | źag bdun pa gaṅ yin pa daṅ | ’tsho ba’i bar du bcaṅ ba gaṅ yin pa de gal te thun tshod du ruṅ ba daṅ ’dres par gyur la | gal te byin gyis ma brlabs na thun tshod du ruṅ ba daṅ ’dres pas thun tshod du spyad par bya’i thun tshod las ’das par spyad par mi (3) bya’o || źag bdun pa gaṅ yin pa daṅ | ’tsho ba’i bar du bcaṅ ba gaṅ yin pa de źag bdun pa daṅ ’dres par gyur na źag bdun pa daṅ ’dres pas źag bdun du spyad par bya’i źag bdun las ’das par spyad par mi bya’o || ’tsho ba’i bar du bcaṅ ba gaṅ yin pa de ni ji (4) srid ’tsho’i bar du spyad par bya ste gźan du spyod na ’gal tshabs can du ’gyur ro || || sdom la | sde chen śa daṅ gźaṅ ’brum daṅ ||
rluṅ nad can daṅ gaṅ po daṅ ||
mes byin daṅ ni be’i ra to ||
sprin can bya rog rnams yin no || saṅs rgyas bcom ldan (5) ’das yul ka śi nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na bā rā ṇa sīra byon nas | bā rā ṇa sī na draṅ sroṅ smra ba ri dgas kyi nag sa na bźugs so || bā rā ṇa sī na khyim bdag sde chen źes bya ba phyug ciṅ nor maṅ la loṅs spyod che ba źig gnas so || de’i chuṅ ma ni sde chen ma źes (6) bya’o || de chud ma daṅ bcas te dad pa bzaṅ ba dge ba’i bsam pa can yin te | des bcom ldan ’das yul ka śi źes bya ba nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na bā rā ṇa sīra byon nas | bā rā ṇa sīna draṅ sroṅ smra ba ri dgas kyi nags na bźugs so źes thos so || thos (7) nas kyaṅ ’di sñam du sems te | bcom ldan ’das bdag gi khyim du lan maṅ du spyan draṅs te źal zas ni gsol na yo byad thams cad kyis ma bstabs kyis | ma la bdag gis da bcom ldan ’das la zla ba gsum du yo byad thams cad kyis bstabs par bya’o sñam (284b1) nas | bcom ldan ’das gaṅ na bder soṅ ste phyin nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go || . phyogs gcig tu ’dug pa daṅ bcom ldan ’das kyis khyim bdag sde chen la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag (2) par ston par mdzad | yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad de | rnam graṅs du mar chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par bstan | yaṅ dag par ’dzin du bcug (3) yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo || de nas khyim bdag sde chen bcom ldan ’das kyis bka’ stsal ba la mṅon par bstod de rjes su yi raṅs nas stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas | bcom (4) ldan ’aṅs gaṅ na bde logs su thal mo sbyar ba btud de bcom ldan ’das la ’di sdad ces gsol to || bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig la dguṅ zla gsum du na bza’ chos gos daṅ | bsod sñoms daṅ | gzims cha daṅ | sñun dbyad kyi rkyen (5) sman daṅ | yo byad rnams ’dul na bdag la gnaṅ bar mdzad du gsol | bcom ldan ’das kyis khyim bdag sde chen la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas khyim bdag sde chen bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par bstod de rjes su yi raṅs nas | (6) bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas nas stan las laṅs te soṅ ṅo || bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig tu khyim bdag sde chen gyis zla ba gsum dun bza’ chos gos daṅ | bsod sñoms daṅ | gzims cha daṅ | sñun dpyad (7) kyi rkyen sman daṅ | yo byad rnams kyis bsñen bkur kho na byas so || khyim bdag sde chen gyi kun du spyod pa ni naṅ par sṅar laṅs te bcom ldan ’das kyi źabs la mgo bos phyag ’tshal te dge sloṅ rnams la lta bar byed pa las dge sloṅ na ba nad tshabs che ba sdug bsṅal ba’i nad pa (285a1) gźan źig yod pa de la sman pas śa khu ’thuṅ śig ces bstan to || de nas khyim bdag sde chen dge sloṅ de gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas rkaṅ pa gñis la mgo bos phyag byas te dris pa | ’phags pa sman pas ci bstan | des smras pa | śa khu ’thuṅ (2) śig lo || de nas khyim bdag sṅe chen raṅ gi khyim du soṅ ste chuṅ mal smras pa | slob dpon che ge mo źes bya ba la sman pas śa khu ’thuṅ śig ces bstan gyis sbyor la skur cig | des bu mo źig la rin bskur nas tshod dus su btaṅ ba las | de’i ñin mo rgyal po’i sras (3) bltam nas | des dril sgrogs su bcug pa | sus kyaṅ srog gcad par mi bya’o || gaṅ źig srog bcad na chad pas chod par bcad do źes bsgo’o || de nas rin gyis kyaṅ tshoṅ dus su śa ma rñed nas | de nas bu mo des de ltar gyur bdag khyim bdag sde chen la rgyas par brjod (4) pa daṅ | khyim bdag sde chen gyi chuṅ mas bsams pa | saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun la bdag cag gi yo byad thams cad kyis bstabs na | gal te dge sloṅ źig sman med pas śi bar gyur nam legs so źes de sñam du dpyad nas | gri rnon po (5) blaṅs te khyim du źugs nas brla’i śa las bcad de bu mo la byin nas bu śa ’di khu bar byos la ’phags pa che ge mo źes bya ba’i druṅ du khyer cig | des de khyer nas dge sloṅ gi loṅs spyad pa las sos par gyur to || || ’dul ba gźi || bam po ñi śu (6) gsum pa | dge sloṅ des ’di ltar bdag la khyim bdag gi chuṅ ma ’dis raṅ gi śas bsñen bkur byas par rig nas de ’di sñam du sems te | bdag dad pas byin ba loṅs spyad nas glos phab ste ’dug pa ni rigs pa ma yin gyi || mal bdag gis ma thob pa thob par bya (7) ba daṅ | ma rtogs brtogs par bya ba daṅ | mṅon sum du ma byas pa mṅon sum du bya ba’i phyir brtson par bya’o sñam nas | de brtson ’grus brtsam par brtsams te | des brtson pa daṅ | ’bad pa daṅ | brtsal ba byas pas ’khor ba’i ’khor lo cha lṅa po (285b1) g-yo ba daṅ | mi g-yo ba ’di ñid rig ste | ’du byed kyi rnam pa thams cad ñams pa daṅ | ltuṅ ba daṅ | rnam bar ’thor ba daṅ | rnam par ’jig pa’i chos ñid du zil gyis mnan nas ñon moṅs pa thams cad spaṅs te dgra bcom pa mṅon sum du byas nas dgra (2) bcom par gyur te || khams gsum gyi ’dod chags daṅ bral ba | boṅ ba daṅ gser du mñam pa | nam mkha’ daṅ lag mthil du mñam pa’i sems ste’u daṅ tsan dan du mñam pa | rig pas ma rig pa’i sgo ṅa’i sbubs dral ciṅ rig pa daṅ | mṅon par śes (3) pa daṅ | so so yaṅ dag par rig pa thob pa | srid pa’i rñed pa daṅ chags pa daṅ | bkur stil rgyab kyis phyogs pa | dbaṅ po daṅ ñe dbaṅ po daṅ bcas pa’i lha rnams kyis mched par bya bya daṅ | rjed par bya ba daṅ | mṅon du smra bar bya bar gyur to || skabs (4) de la saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ni mi mkhyen pa’am | mi gzigs pa’am | thugs su mi chud pa’am | rnam par mi mkhyen pa cuṅ zad kyaṅ mi mṅa’o || de nas bcom ldan ’das sṅa dro śam thabs man bas lhuṅ bzed daṅ | chos gos bsnams nas dge (5) sloṅ gi tshogs kyis yoṅs su bskor ciṅ | dge sloṅ gi dge ’dun gyis mdun gyis bltas te khyim bdag sde chen gyi khyim gaṅ na ba der gśegs te byon nas dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams pa ñid la bźugs so || bźugs nas bcom ldan ’das kyis (6) khyim bdag sde chen la bka’ stsal pa | khyim bdag khyim bdag gi chuṅ ma sde chen ma mi snaṅ na ga re | bcom ldan ’das spyod lam rdo mi thog pas phugs na mchis so || saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams kyi che ba’i bdag ñid ni bsam gyis mi khyab pa yin (7) pas bcom ldan ’das kyis gaṅ gis na rma de mdog ’dra ba daṅ | bags pa ’dra ba daṅ | basbu ’dra bar gyur pa de ltar byin gyis brlabs so ||

醫人報曰。此澁藥能治疥瘡。(17)餘藥不差。苾芻問曰。當服何等澁藥。醫人答(18)曰。聖者。汝師是一切智者。具知此事。諸苾芻(19)等往白世尊。佛言。有五種澁藥。一者菴沒羅。(20)二者絍婆。三者贍部。四者夜合。五者倶奢(21)摩。苾芻應知。此等諸藥。或皮或葉。並應擣(22)碎。水煮塗身。塗已體更生瘡。佛告苾芻。應作(23)散藥。苾芻濕擣。爲作一團。不爲碎粖。佛言。(24)不應濕擣。應曝使乾。諸苾芻於盛日中曬藥。(25)遂令無力。佛言。不應於烈日中曝藥。苾芻陰(26)乾。藥便衣生。佛言。可於微日中曝。諸苾芻(27)等。澁藥塗身。即便沐浴。其藥墮落。不得藥(28)力。佛言。待乾手摩。其藥入皮膚。然後沐浴。(29)已更塗。塗已更浴。瘡病得差。彼病苾芻瘡既(2b1)差已。所有殘藥。遂便棄擲。有餘苾芻。復患(2)瘡疥。往醫人處。告曰。賢首。我患如是疾苦。(3)爲我處方。醫還令塗澁藥。并更報言。某病苾(4)芻先亦患疥。令塗斯藥。可應就覓。苾芻即往(5)問言。具壽。汝先用澁藥。我爲醫人遣用澁藥。(6)汝若有殘藥。見惠於我。報言。所有殘藥。我(7)已棄擲。苾芻報曰。不應如此棄不收擧。時彼(8)苾芻以縁白佛。佛言。用澁藥者。應知行法。所(9)用殘藥。不應棄擲。若有餘病苾芻求者應與。(10)若無求者。可送病坊。依法貯庫。病者應給。不(11)依行者得越法罪。縁在室羅伐城。時有苾芻(12)患眼。遂往醫人處問曰。賢首。我今患眼爲我(13)處方。醫人報曰。聖者宜用安膳那藥。即應(14)得差。苾芻報曰。我豈是愛欲之人醫人報曰。(15)聖者。此是好治眼藥。除此餘藥。不能療也。以(16)此因縁。時諸苾芻往白世尊。佛言。若醫人言(17)此是治眼藥。餘不能療者。應當用安膳那。然(18)彼苾芻不知用何安膳那。便問醫人。醫人報(19)曰。聖者。汝師具一切智。應往問之。以斯縁(20)故。時諸苾芻往白世尊。佛言。有五種安膳(21)那。一者花安膳那。二者汁安膳那。三者粖安(22)膳那。四者丸安膳那。五者騷毘羅石安膳那。(23)此之五種。咸能療眼。是故苾芻若患眼者。(24)應用安膳那。方得除差。病既差已。所有殘安(25)膳那。遂便棄却。又有苾芻。亦復患眼。同前問(26)醫。醫令還用安膳那藥。某甲苾芻。已曾患(27)眼。先教用安膳那藥。可應詣彼求覓。此病苾(28)芻。依言往問。具壽。我今患眼。有殘安膳那(29)不。然此苾芻即覓殘藥不得。報言。具壽。我之(2c1)殘藥。今覓不得。以此因縁。往白世尊。佛言。(2)苾芻。若有殘安膳那。不應輒棄而不收擧。(3)其安膳那行法。我今爲説安置法式。其安膳(4)那。應置牢固處。花安膳那置於銅器中。汁藥(5)安小合内。粖藥置在竹筒裏。後一一安置袋(6)中。或以物裹。或於牆壁。釘橛繋之。持安膳那(7)苾芻應依法式。不依行者。得越法罪縁處同(8)前。時有具壽西羯多苾芻。遂患風瘨。隨處(9)遊行。乃至婆羅門居士見已。自相問言。是(10)誰家兒子。有人先識。告衆人曰。是某居士兒。(11)衆人言曰。由是孤獨。令於沙門釋子教中出(12)家。若不出家。親戚必當。爲療風疾。以此因(13)縁。時諸苾芻往白世尊。佛言。諸苾芻。當爲西(14)羯多苾芻。問彼醫人。爲療風疾。時諸苾芻往(15)醫人處。問曰。賢首。有一苾芻。患如是病。可(16)爲處方。醫人曰。宜服生肉。必當得差。苾芻報(17)曰。賢首。彼苾芻可是食肉人耶。醫人曰。聖(18)者。此是治風病藥。除此藥已。餘不能療。時諸(19)苾芻以縁白佛。佛言。若醫人説此爲藥。餘不(20)能療。應與生肉。時諸苾芻便與生肉。彼人眼(21)見。而不肯食。佛言。應以物掩眼。然後與食。(22)時彼苾芻縁與。即除掩物。然病苾芻見手有(23)血。遂便歐逆。佛言。不應即除繋物。待彼食(24)訖。淨洗手已。別置香美飮食。方可除其掩繋。(25)而告之曰。汝應食此美食。病可得差。差已。毎(26)憶斯藥時諸苾芻以縁白佛。佛言。若病差已。(27)如常順行。違者得越法罪 (28)縁在王舍城。時具壽畢隣陀婆瑳纔出家已。(29)多有諸疾。時諸苾芻皆來問説。具壽四體如(3a1)何答曰。甚不安隱。常有諸病苾芻報曰。具(2)壽。汝於昔來。常服何藥。答曰。我於昔時。畜(3)雜藥帒。須時取服。諸苾芻曰。今何不服。答(4)曰。世尊未許。時諸苾芻。以縁白佛。佛言。我(5)今聽諸苾芻。應持藥帒。苾芻因此多畜諸藥。(6)帒小不受。佛言。其藥作束。繋象牙杙上。藥(7)便爛壞。佛言。隨時暴曬。彼於盛日之中。暴(8)曬其藥。遂令無力。佛言。不應於赤日中暴藥。(9)遂陰處曬。藥還爛壞。佛言。應陰乾處著。又被(10)風雨來至。諸苾芻不敢收擧。佛言。使白衣求(11)寂。此若無者。當自收擧。其觸著處去却。餘者(12)應用。勿致疑惑。爲難故開。無難不得 (13)縁在室羅筏城。時有具壽頡離伐多。於一切(14)時。不樂求覓。見者多疑。時諸苾芻。共號爲頡(15)離伐多。爲少求故。其少求者後於晨朝。著衣(16)持鉢。入城乞食。次第行乞。遂聞壓甘蔗聲。因(17)即往見作沙糖團。以米粉相和。苾芻報曰。汝(18)莫著粉和摶。其人問曰。可更有餘物。摶沙糖(19)不。苾芻答曰。我實不知更有何物。然我等非(20)時須食沙糖。所以不合著粉。報曰。聖者。時與(21)非時。任食不食。此團除粉。餘物不中。苾芻遂(22)去。後於一時。於非時分。衆中行沙糖團。然彼(23)苾芻。疑不敢食。弟子問曰。鄔波馱耶。衆行沙(24)糖。大衆皆食。何不食耶。報言。具壽。此中有(25)時食雜故。彼諸弟子亦復不食。時諸苾芻問(26)曰。具壽。衆食沙糖。云何不食。報曰。我鄔波(27)馱耶言曰。有時食雜故。聞者亦皆不食。頡離(28)伐多遂令衆人。多不肯食。時諸苾芻以縁白(29)佛。佛言。不由此故。而成於染。作法應爾。出(3b1)處淨故。應可食之。勿致疑惑。是時具壽頡離(2)伐多。晨時著衣持鉢。入城乞食次第行至香(3)行鋪前。見人以麨塗手。遂摶沙糖。捉沙糖已。(4)復麨塗手。苾芻見已。告曰。賢首。手既塗麨。(5)勿把沙糖。我須非時食此沙糖。彼人報曰。聖(6)者。誰復數數用水洗手。始得相觸。後彼苾芻(7)疑不敢食弟子門人皆亦不食。事並同前。時(8)諸苾芻。以縁白佛。佛言。彼本成染。即不堪(9)食。本體淨故。食之無犯 (10)縁在室羅筏城。具壽舍利子身嬰風病。具壽(11)大目揵連見其有疾。作如是念。我曾頻與舍(12)利子看病。不問醫人。今應宜問。即往醫處。問(13)言。賢首。具壽舍利子。患如是如是病。可爲處(14)方。醫人報曰。聖者。看其患状。宜服鹽醋。當(15)得除差。既求得醋。更欲求鹽。具壽畢隣陀婆(16)蹉報曰。我先有鹽。貯之角内。盡壽守持。若世(17)尊許服。我當相與。時具壽舍利子聞此語已。(18)報大目連曰。我意有疑。盡形壽藥。若和時藥。(19)非時不應服。時大目連以縁白佛。佛言。目連。(20)若更藥七日藥盡壽藥。與時藥相和。應作時(21)服。非時不服。若七日盡壽。與更藥相和。應齊(22)更分服。過此更分。不應服。若盡壽藥。與七日(23)藥相和。應七日服。過七日。不應服。若盡壽與(24)盡壽藥相和。應盡壽服。若不依者。得越法(25)罪 (26)爾時世尊。在荻苗國。人間遊行到波羅痆斯。(27)仙人墮處。施鹿林中。於彼城内。有一長者。名(28)曰大軍。富貴饒財。多諸受用。彼人有妻。名大(29)軍女。敬信三寶。賢善質直。意樂清淨。彼聞世(3c1)尊於荻苗國遊行。來到波羅痆斯。在仙人墮(2)處。施鹿林中。聞已念曰。此應是我大師世尊。(3)我雖頻爲供養。由未周備。今以我現有家貲。(4)悉持奉上無上慈尊。略申供養。作是念已。即(5)往佛所。到已禮足。退坐一面 (6)爾時世尊。爲大軍長者隨順説法。示教利喜。(7)以種種方便。演妙法已。默然而住(8)爾時大軍長者既聞法已。心大歡喜。即從座(9)起。偏袒右肩。合掌禮佛。而白佛言。唯願世(10)尊。及苾芻衆。受我三月夏安居請。我以供養(11)衣服飮食臥具醫藥 (12)爾時世尊默然受請。是時長者見佛許已。生(13)大歡喜。禮佛而去。時彼長者供給世尊。三月(14)安居。種種供養。及諸苾芻。無所闕乏。長者毎(15)日清旦禮世尊足。即復觀察諸病苾芻。有一(16)苾芻。身嬰重病。往問醫人。時彼醫人令食肉(17)羹。長者問已。歸到家中。語其婦曰。賢首。有(18)病苾芻。醫人令食肉羹。方能療疾。汝可爲辦。(19)宜速送往病苾芻處。時彼長者即令小婢。將(20)其錢物。往諸屠家。欲買其肉。即於此日。國王(21)誕子。遂皆斷屠。若有犯者。與其重罪。假令貴(22)買。亦不可得。時彼小婢具以上事。白大家知。(23)時長者婦作是思惟。我於三月。供養世尊。及(24)苾芻僧。所有家資。不令有乏。若今不得此藥。(25)交恐苾芻因斯命過。是我不善。如是思已。即(26)持利刃。入己房中。以割髀肉。授與小婢。令其(27)細切。煮作美羹。急送與彼病苾芻食。爾時小(28)婢即作送與。然病苾芻得已便食。病遂除(29)愈。彼病苾芻。亦復不知是彼長者妻割身肉。(4a1)便作是念。我既受此供養。不合空臥。我今宜(2)可未得者令得。未證者令證。未解者令解。發(3)勤精進。斷諸煩惱。得阿羅漢果。三明六通。具(4)八解脱。得如實知。我生已盡。梵行已立。所作(5)已辦。不受後有。心無障礙。如手撝空。刀割香(6)塗。愛憎不起。觀金與土。等無差別。於諸名(7)利。無不棄捨。釋梵諸天。悉皆恭敬 (8)爾時世尊於日初分。執持衣鉢。將諸大衆。往(9)大軍舍。既至彼已。於大衆前。就座而坐。告長(10)者曰。汝之少婦。今在何處。答言。室内。世尊(11)威力不可思議。加護彼女。令於割處所有身(12)肉。色相無差。平復如故。時長者妻於世尊所。(13)生歡喜心。從房出已。詣世尊所。頂禮佛足。住(14)立一面。佛告女曰。汝有何因。能於生死險道。(15)發菩薩行。女即合掌而説頌言 (16) 輪迴生死中　是身易可得
(17) 百千倶胝劫　尊勝境難逢 (18)爾時長者見佛世尊。及諸大衆。悉安坐已。即(19)以清淨種種上美飮食。供養佛僧。皆令滿足。(20)攝除食器。嚼齒木已。清淨洗手。是時長者更(21)取小座。於一面坐。爲聽法故 (22)爾時世尊。爲長者説微妙法。示教利喜。無數(23)方便演説法已。從座而起。還至本處。集諸苾(24)芻。於大衆中。就座而坐。告諸苾芻曰。食人肉(25)者。衆所共嫌。於諸肉中。人肉最爲臭穢可惡。(26)故苾芻不應更食。若食人肉者。得窣吐羅底(27)也罪。我今制衆中上座行法。然諸上座。凡衆(28)食時。有人將肉欲行。應先問言。此是何肉。(29)若上座老病。或無辯了或不記憶。第二上座(4b1)應問。若上座不問。得越法罪。時諸苾芻心疑(2)未了。請世尊曰。大軍長者妻自割身肉。供養(3)苾芻。遂令病差。由此因縁。深懷慚愧。精進不(4)懶。便得漏盡。既食人肉。衆所譏嫌。於法有(5)違。是可訶責。以何因縁。而得漏盡。佛告諸苾(6)芻曰。然彼苾芻。非但此生受此女人供養。於(7)過去世無量劫中。常以身肉。供此苾芻。由是(8)因縁。今還以肉。而爲供養。然此苾芻於過去(9)生。由此女人。獲得五通。於今生中。具足六(10)通。證得漏盡。汝等諦聽。善思念之。吾當爲汝(11)廣説因縁。乃往昔時。波羅痆斯城中。有一長(12)者。大富多財。仁義信順。其妻亦爾。有婆羅(13)門。聰明博識。弟子圍繞。數盈五百。教讀明(14)論。大富長者於彼婆羅門處。深起信心。便(15)請此婆羅門衆至家。以諸所有而盡供養。乃(16)至盡形。心無懈惓。是時大富長者。爲性慈愍。(17)毎於晨朝。遍觀徒衆。知其安不。其婆羅門。有(18)一弟子。身遭疾苦。往問醫人。醫人報曰。當噉(19)肉羹。爾時長者往摩納薄迦處。申慰問已。(20)語言。汝身病苦。醫人遣服何藥。彼便報曰。令(21)食肉羹。時彼長者問已還家。而報婦曰。有婆(22)羅門子病苦。要須肉羹。可令小婢。持錢往市。(23)買肉作羹。送與令食。其日國王夫人誕子。遂(24)勅斷屠。如有犯者。必加重罪。縱有錢物。無由(25)買得。婢既歸還。具陳是事。其長者妻聞斯事(26)已。便自思惟。我今已請婆羅門衆。至家供養。(27)此病摩納薄迦童子於藥不得。必死無疑。是(28)我之過。作斯念已。便入自房。手持利刀。即割(29)髀肉。令婢作羹。送與病人。既食羹已。病尋除(4c1)差。患者思惟。今既斷肉。無由可得。必應是此(2)長者之妻自割其肉。而將施我。作是念已。深(3)生慚愧。復自思惟。我所未證者令證。未得者(4)令得。所未顯示。精進不懈。今應作之。由精勤(5)故。便得五通。汝等苾芻。勿生異念。昔時大富(6)長者之妻施肉者。豈異人乎。今此大軍長者(7)夫人是。昔時病人者。今病苾芻是。於過去生。(8)因此女人施肉縁故。而獲五通。今時具足得(9)阿羅漢果。佛告諸苾芻。若純黒業。得純黒報。(10)若純白業。得純白報。若雜業得雜報。是故諸(11)苾芻。應捨黒業雜業。修純白業。縁在室羅(12)筏城。時憍薩羅主勝光大王。有第一象。忽(13)然疫死。年當飢饉。時婆羅門長者。及諸國人。(14)皆食象肉。六衆苾芻食時著衣持鉢。入室羅(15)伐城。次第乞食。至長者家。然彼家中現煮象(16)肉。釜中氣出。入舍從乞。長者妻曰。我今無(17)食。苾芻問曰釜中氣出。是何物耶。妻曰。聖(18)者。此是象肉。仁等豈可食象肉耶。答曰。我等(19)唯憑施主而活。若汝等食象肉者。我等亦食。(20)可將施我。妻即持肉。授與苾芻。得已盛滿鉢(21)袋。携之而去。有餘苾芻。見而問曰。仁鉢袋(22)中。是何物耶。盛滿過度。答言。象肉。豈可仁(23)等食象肉耶。答言。具壽。時屬飢饉。無食可(24)求。豈得受飢。而自死耶。時諸苾芻以縁白佛。(25)佛言。汝等苾芻。天龍藥叉。人非人等。國王大(26)臣。於諸苾芻。咸生恭敬。云何食噉王家象肉。(27)王若聞時。必作是語。由諸苾芻食象肉故。我(28)第一象因此而亡。遂生譏醜。是故苾芻不應(29)食象肉。若食者。得越法罪。象肉既爾。馬肉亦(5a1)然 (2)爾時世尊。住贍波城。掲伽池岸精舍而住。於(3)彼池中有龍王。名曰瞻箄耶。信心賢善。毎於(4)月八日十四日。從宮而出。變作人形。詣苾芻(5)所。受八支學處。受已於顯露處。還復本形。亦(6)不損惱所餘衆生。時既飢饉。有羸痩人。及牧(7)牛羊人。并採樵人。遊行人。正道活命人。耶道(8)活命人。此等諸人。共來剜割。持歸而食。是時(9)六衆苾芻。著衣持鉢。入城乞食。至長者家。然(10)此家中。現煮龍肉。釜中氣出。即入舍從乞。長(11)者妻曰。我今無食。苾芻問曰。釜中氣出。是何(12)物耶。報言。聖者。此是龍肉。仁等豈可食龍肉(13)耶。答言。我等唯憑施主而活。若汝等食者。我(14)等亦食。可將施我。妻即持肉。授與苾芻。由此(15)諸人更多取肉。時彼龍婦作如是念。由諸苾(16)芻食龍肉故。人皆共食。欲遣我夫何時免受(17)如斯苦痛。我以此縁。宜行問佛。既過初夜往。(18)詣佛所。禮佛足已。在一面坐。龍女身光。周遍(19)照耀。掲伽池邊。悉皆明徹。時龍女合掌恭敬。(20)白世尊言。大徳。我之夫主。信心賢善。毎於月(21)八日十四日。從龍宮出。變作人形。詣苾芻所。(22)受八支學處。於顯露處。還復龍身。亦不損惱(23)所餘衆生。時逢儉歳。月彼飢人。共割其肉。因(24)此苾芻皆取充食。欲遣我夫何時免苦。唯願(25)世尊。慈念哀愍。制諸苾芻。勿食龍肉 (26)爾時世尊。聞是語已。默然而住。是時龍女知(27)佛默許。奉辭而退(28)爾時世尊至天明已。於大衆前。敷座而坐。告(29)諸苾芻曰。於昨夜中。過初更已。有贍波龍女。(5b1)光明赫奕。來至我所。既申禮敬。在一面坐。彼(2)身威光。周遍照耀。掲伽池側。皆有光明。作如(3)是語。大徳。我之夫主。信心賢善。毎於月八日(4)十四日。從龍宮出。變作人形。受八支學。於(5)顯露處。還復龍身。亦不損惱所餘有情。時遭(6)儉歳。有諸飢人。割肉將食。因此苾芻亦食龍(7)肉。欲遣我夫何時免苦。唯願世尊。制諸苾(8)芻。勿食龍肉。生慈愍故。我聞是語。默然而(9)住。時彼龍女見我默然。禮辭而去。是故請苾(10)芻不應食龍肉。食龍者。諸天龍等悉皆嫌(11)賤。消滅善法。非釋迦子。是故諸苾芻不應食(12)龍肉。食者得越法罪 (13)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第一
(18)根本説一切有部毘奈耶藥事(19)卷第二(20)　大唐三藏義淨奉制譯　(21)佛在摩掲陀國。人間遊行。至王舍城。住羯闌(22)鐸迦竹林園中。時影勝王。聞佛遊行。來到國(23)界。聞已作是思惟。我願先時。頻供養佛。猶(24)未曾請三月夏安居。以所有家資。總爲供養。(25)作是念已。盡其所有。請佛及僧。三月安居供(26)養。并遣侍縛迦醫王。供給所須病痩醫藥。(27)時影勝王作是念已。將諸臣佐。前後圍遶。從(28)宮而出。往詣佛所。到已。稽首作禮。退坐一(29)面 (5c1)爾時世尊爲王種種方便。説微妙法示教利(2)喜。默然而住。是時大王。從座而起偏袒右肩。(3)右膝著地。合掌向佛。白佛言。唯願世尊受我(4)三月夏安居請。於我宮内。所有資財。供身(5)之物。悉持供養。并遣醫王侍縛迦。療諸病(6)苦

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

de nas khyim bdag sde chen gyi chuṅ ma dad pa skyes te sgor byuṅ nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la gtugs so || (286a1) bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | ci khyim bdag gi chuṅ ma ’di byaṅ chub sems dpa’i sbuṅs ñams su myoṅ bar byed dam | des chigs su bcad de gsol pa |
bsgrim mi dgos par ’khor ba na || lus ni śin tu rñed par sla’i ||
bskal (2) pa bye bstoṅ rnams su || sbyin gnas śin tu rñed par dka’ || de nas khyim bdag sde chen gyis saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun bde bar bźugs par rim nas gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ brnams raṅ gi lag gis stobs śiṅ tshim par byed (3) do|| rnam graṅs du mar gtsaṅ źiṅ bsdod pa’i bza’ ba daṅ bca’ bdag raṅ gi lag gis bstabs śiṅ tshim par byas te | bcom ldan ’das kyis gsol zin nas phyag bcabs te | lhuṅ bzed gyu bar rig nas stan ches dma’ ba źig blaṅs te | bcom ldan (4) ’das kyi spyan sṅar chos mñan pa’i phyir ’dug go || de nas bcom ldan ’das kyis khyim bdag sde chen la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad | yaṅ (5) dag par rab tu dga’ bar mdzad ṅe | rnam graṅs du mar chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par bstan | yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas gdan las bźeṅs te gśegs so || (6) de nas bcom ldan ’das gtsug lag khaṅ du gśegs nas dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams pa ñid la bźugs so || bźugs nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag śa rnams kyi naṅ nas ni ’di lta (7) ste | mi’i śa tha chad yin no || de ltabs na dge sloṅ gis mi’i śa bza’ bar mi bya’o || dge sloṅ gis mi śa zos na ltuṅ ba spom por ’gyur ro || gźan yaṅ ṅas dge ’dun gyi gnas brtan gyi dge sloṅ gi kun tu spyod pa’i chos bca’ bar bya ste | dge ’dun (286b1) gyi gnas brtan gyi dge sloṅ gis śa ’drim par byed na ’di ci’i śa źes dri bar bya’o || gal te dge ’dun gyi gnas brtan gyis ma spobs na gnas brtan gñis pas dri bar bya’o || dge ’dun gyi gnas brtan gyis kun du spyad pa’i chos ji ltar bcas pa bźin yaṅ (2) dag par blaṅs te ’jug par mi byed na ’gal tshabs can du gyur ro || dge sloṅ thams cad the tshom skyes nas the tshom thams cad gcod pa saṅs rgyas bcom ldan ’das la źus pa | btsun pa khyim bdag sde chen gyi mchis ’braṅ gis raṅ gi śas dge sloṅ ’di la bsñen (3) bkur bgyis la | dge sloṅ ’dis kyaṅ sde chen ma la brten nas ñon moṅs pa thams cad spaṅs te dgra bcom pa mṅon sum du bgyis pa la gzigs | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag da ltar ’ba’ źig ma yin gyi | ji ltar ’dis ’das pa’i (4) dus na yaṅ dge sloṅ ’di la raṅ gi śas bsñen bkur byas te ’dis kyaṅ de la brten nas mṅon par śes pa lṅa mṅon sum du byas pa de śin tu legs par rab tu ñon la yid la zuṅ śig daṅ bśad do || dge sloṅ dag sṅon byuṅ ba bā rā ṇa sī’i groṅ na khyim bdag sṅe chen źes bya (5) ba źig yod de | de’i chuṅ ma sde chen maźesa bya’o || ji tsam na bram ze tshogs ’don du ’jug pa gaźa na źig bram ze’i bu lṅa brgya tsam la bram ze’i gsaṅ tshig ’don du ’jug go || de la khyim bdag sde chen dad pa skyes te | des de ’khor daṅ bcas pa la yo byad (6) thams cad kyis bstabs te | khyim bdag sde chen gyis bram ze de ’khor daṅ bcas pa la bkur sti kho na byas so || khyim bdag de’i kun tu spyod pa ni nad par sṅar laṅs te nad pa rnams la lta bar byed pas ji tsam na bram ze’i khye’u gźan źig na bsdug bsṅal ba nad tshabs che (7) bar gyur nas del sman pas śa khu ’thuṅ śig ces bstan to || de nas khyim bdag sṅe chen bram ze’i khye’u gaṅ na ba der soṅ ste son nas phyag byas te dris pa | bram ze’i khye’u khyod la sman pas ci bstan | des smras pa | śa khu ’thuṅ śig lo || de nas khyim bdag (287a1) sde chen khyim dag tu soṅ nas chuṅ ma la smras pa | bram ze’i khye’u che ge mo źes bya ba la śa khu ’thuṅ śig ces sman pas bstan gyis de sbyor la skur cig | des bu mo źig la rin bskur te chod dus su btaṅ ṅo || de ñid kyi ñin mo rgyal po’i bu btsas nas des (2) dril sgrogs su bcug ste | sus kyaṅ srog gcad par mi bya’o || gaṅ gis srog bcad par gyur na de chad pas chod par bcad do źes bsgo’o || de nas tshoṅ dus su rin gyis kyaṅ śa ma rñed do || de nas bu mo des de ltar gyur pa dag khyim bdag sde chen gyi chud ma la (3) rgyas par smras pa daṅ | khyim bdag sde chen gyi chuṅ mas bsams pa | bram ze ’khor daṅ bcas pa ’di dag bcag cag gis yo byad thams cad bstabs na | gal te bram ze’i khye’u źig sman med pas dus byas par gyur na ma legs so źes de sñam du dpyad na | gri (4) rnon po blaṅs te khyim gyi naṅ du źugs nas brla’i śa las bcad de bu mo la byin nas | bu śa ’di khu bar byos la bram ze’i khye’u che ge mo źes bya ba’i druṅ du khyer cig | des khyer nas bram ze’i khye’u des loṅs spyad nas sos par ’gyur to || bram ze’i khye’u des ’di ltar (5) bdag la khyim bdag gi chuṅ ma des raṅ gi śas bsñan bkur byas par rig nas de ’di sñam du sems te | bdag dad pas byin pa yoṅs su loṅs spyan nas bdag glos phab sde ’dug pa ni rigs pa ma yin gyis | ma la bdag gis ma thob pa thob par bya ba daṅ | ma rtogs (6) pa rtogs par bya ba daṅ | mṅon sum du ma byas pa mṅon sum du bya ba’i phyir bdag gis ’bad par bya’o sñam nas | de nas de źi ba’i phyogs su soṅ ste mṅon par śes blṅa mṅon sum du byas so || dge sloṅ dag ji sñam du sems | de’i tshe de’i dus kyi khyim bdag (7) sde chen źes bya ba’i chuṅ ma gaṅ yin pa de ni khyim bdag sde chen gyi chuṅ ma ’di ñid yin no || de’i tshe de’i dus kyi bram ze’i khye’u gaṅ yin pa de ni dge sloṅ ’di ñid yin te de’i tshe yaṅ ’dis dge sloṅ da la raṅ gi śas bsñen bkur byas te | ’dis kyaṅ de la brten nas mṅon par (287b1) śes pa lṅa mṅon sum du byas so || da ltar yaṅ ’dis dge sloṅ ’di la raṅ gi śas bsñen bkur byas so || dge sloṅ ’dis kyaṅ ’dil brten nas ñon moṅs pa tams cad spaṅs te dgra bcom pa mṅon sum du byas so || dge sloṅ dag de lta bas na las gcig tu gnag (2) pa rnams kyi rnam par smin pa ni gcig tu gnag pa yin | las gcig tu dkar pa rnams kyi ni gcig tu dkar ba yin || ’dren ma rnams kyi ni ’dren ma yin no || dge sloṅ dag de lta bas na da phyin chad las gcig tu gnag pa rnams daṅ ’dren ma ni spaṅs la | las (3) gcig tu dkar ba la brtsal bar bya ste | dge sloṅ dag khyed kyis de lta bul bslab par bya’o | | gleṅ gźi ni mñan yod na’o || de’i tshe yul ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyi glaṅ po che tsho dgu kha dag go || mu ge’i dus byuṅ bas bram ze daṅ | khyim bdag rnams (4) kyis glaṅ po che’i śa bza’ bar brtsams so || drug sde’i dge sloṅ dag sṅa dro śam thabs bgos lhuṅ bzed daṅ chos gos thogs nas mñan yod du bsod sñoms la źugs so || ji tsam na khyim bdag gźan źig gis glaṅ po che’i śa phru bar bcug ste ’tshe ciṅ ’dug (5) pa’i khyim der de dag źugs pa daṅ || khyim bdag gi chuṅ mas smras pa | ’phags pa dbul du cuṅ zad kyaṅ ma mchis kyis bźud cig | de dag gis smras pa | phru ba ’di’i naṅ na ’tshed ciṅ ’dug na | ’phags pa ’di ni glaṅ po che’i śa lags na ci khyed cag (6) kyaṅ glaṅ po che’i śa gsol lam | kho bo cag ni ’tsho ba khyed cag la rag las pa yin bas gal te khyed zan kho bo cag la yaṅ byin cig | de dgal phul nas de dag gis lhuṅ bzed kyi snod bkaṅ ste phyir byuṅ ba dge sloṅ gźan dag cig bsod sñoms la rgyus pa de dag gis (7) mthoṅ ṅo || mthod nas dris pa | e ma’o drug sde lhuṅ bzed kyi snod kheṅs na ci yin | de dag gis smras pa | glaṅ po che’i śa cuṅ źig rñed do || ci khyed cag glaṅ po che’i śa yaṅ za’am | tshe daṅ ldan pa dag mu ge’i dus byuṅ ba la gal te gźan ma rñed na ci kho bo cag (288a1) ltogs te ’chi’am źes pa’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag rgyal po’i glaṅ po che tsho dgu kha dag la | gal te khyed kyis glaṅ po che’i śa zos pa rgyal (2) pos thos na | khyed la mṅon par dad pa’i lha daṅ | klu daṅ | mi daṅ | mi ma yin pa gźan dag kyaṅ yod pas ’phags pa dag glaṅ po che’i śa za ste | des na bdag gi glaṅ po che tsho dgu kha dag go źes sems par mi ’gyur ram | dge sloṅ dag gis glaṅ (3) po che’i śa loṅs spyad par mi bya’o || loṅs spyad na ’gal tshabs can du ’gyur ro || glaṅ po che’i śa ji lta ba bźin du rta’i śa yaṅ de daṅ ’dra’o || || saṅs rgyas bcom ldan ’das yul tsam pa na draṅ sroṅ gar ga’i rdziṅ ’gram na bźugs so || yul tsam pa’i (4) klu daṅ pa bzaṅ bdag gi ba’i bsam pa can de tshes brgyad daṅ bcu bźi la gnas nas byuṅ ste yan lag brgyad daṅ ldan pa’i bsñen gnas blaṅs nas gnas snaṅ bar lus chen por byas te lus btaṅ nas ’dug ciṅ | ’jig rten sems can gnas pa dag la cuṅ zad kyaṅ (5) gnod pa’am skrag par mi byed do || mu ge’i dus byuṅ basalasa la mi lta ba’i mi phyugs rdzi rnams daṅ | lug rdzi rnams daṅ | rtswa thun rnams daṅ | śiṅ thun rnams daṅ | lam gyis ’tshob rnams daṅ | lam gol bas ’tsho ba’i mi rnams kyis klu’i śal dum bu dum bur bcad nas (6) loṅs spyad par brtsams so || drug sde’i dge sloṅ dag sṅa dro śam thabs bgos lhuṅ bzed daṅ chos gos thogs nas bsod sñoms la źugs pa las | ji tsam na khyim bdag gźan źig gis klu’i śa phru bar bcug ste ’tshed ciṅ ’dug pa’i khyim der de dag źugs so || (7) khyim bdag gi chuṅ mas smras pa | ’phags pa dbul du cuṅ zad byaṅ ma mtshis kyis bźud cig | de dag gis smras pa | phru ba ’di’i naṅ na ’tsheṅ ciṅ ’dug na | ’phags pa ’di ni klu’i śal gas na ci khyed cag kyaṅ klu’i śa gsol lam | kho bo ca ga ni ’tsho (288b1) ba khyed la rag las pa yin pas gal te khyed cag zan kho bo cag la yaṅ byin cig | de dag la phul nas ’phags pa rnams kyaṅ loṅs spyod do źes phal mo ches spyad par brtsams so || de nas tsam pa’i klu’i chuṅ ma ’di sñam du sems te | ’phags pa ’di dag (2) kluṅ klu’i śal loṅs sbyod pas skyes bo’i tshogs phal mo ches loṅs sbyad na bdag gi khyim thab kyis yun ji srid cig sdug bsṅal mnags dgos | bdag gis ’di’i phyir ’di kho na bya’o sñam mo || de nas tsam pa’i klu’i chuṅ ma de’i mtshan mo ’das nas kha dog (3) ’phags pas bcom ldan ’das gaṅ na bder soṅ ste phyir nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go || de’i tshe tsam pa’i klu’i chuṅ ma’i kha dog gi mthus draṅ sroṅ gaṅ ga’i rdziṅ gi ñen kor thams cad snaṅ ba rgya chen (4) pos khyab par byas so || tsam pa’i klu’i chuṅ ma phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || btsun pa bdag gi sdum thab dad pa bzaṅ ba dge ba’i bsam pa can des tshes brgyad daṅ bcu bźi la gnas nas byuṅ ste yan lag brgyad daṅ ldan (5) pa’i bsñen gnas blaṅs nas lus btaṅ ste mchis la | ’jig rten nas sems can dag gnas pa la gnod pa daṅ skrag pa cuṅ zad kya mi bgyid pa mu ge’i dus byuṅ bas las la mi lta ba’i mi phyugs rdzi rnams daṅ | lug rdzi rnams daṅ | rtswa thun rnams daṅ | śiṅ (6) thun rnams daṅ | lam gyis ’tshob rnams daṅ | lam gol bas ’tsho ba’i mi rnams kyis klu’i śa dum bu du ma bur bkum nas ’tshal ba ’phags pa dag gis gzigs nas ’phags pa rnams kyis gsol bar brtsams so || ’phags pa rnams kyis gsol la de (7) dag gis kyaṅ tsheṅ bkum źiṅ ’tshal bar brtsams nas bdag gi sdum thab kyis yun ji srid cig sdug bsṅal mnags ’tshal | kye ma bcom ldan ’das thugs brtse ba ñe bar bzuṅ ste | gaṅ gi phyir ’phags pa dag klu’i śa mi gsol bar dgoṅs pa’i rgyu chuṅ źig (289a1) bca’ bar gsol | bcom ldan ’das kyis com pa’i klu’i chuṅ ma la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas tsam pa’i klu’i chuṅ ma bcom ldan ’das kyis caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo pos phyag (2) byas te de ñid du mi snaṅ bar gyur to || de nas bcom ldan ’das de ñid kyi mtshan mo ’das nas dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams pa ñid la bźugs so || bźugs nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag (3) ma daṅ sum ṅa’i spyan sṅar tsam pa’i klu’i chuṅ ma mtshan mo ’das nas kha dog ’phags pas gaṅ na ba der ’oṅs te phyin nas ṅa’i źabs gñis lam go bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go || de’i tshe tsam pa’i klu’i chuṅ ma’i kha dog gi mthus draṅ sroṅ gar ga’i rdziṅ gi (4) ñe na kor thams cad snaṅ ba rgya chen pos khyab par byas so || tsam pa’i klu’i chuṅ ma phyogs gcig tu ’dug nas ṅal ’di skad ces gsol to || btsun pa bdag gi sdum thab dad pa bzaṅ ba dge ba’i bsam pa can de tshes brgyad daṅ bcu bźi la raṅ gi gnas nas byuṅ ste yan (5) lag brgyad daṅ ldan pa’i bsñen gnas blaṅs nas lus btaṅ ste mchis la | ’jig rten na sems can dag gnas pa la gnod pa daṅ skrag pa cuṅ zad kyaṅ mi bgyid pa mu ge’i dus byuṅ bas las la mi lta ba’i mi phyugs rdzi rnams daṅ | lug rdzi rnams daṅ | rtswa thun rnams (6) daṅ | śiṅ thun rnams daṅ | lam gyis ’tsho ba rnams daṅ | lam gol bas ’tsho ba’i mi rnams kyis klu’i śa dum bu dum bur bkum nas ’atsala lo || de dag gis ’tshal ba daṅ | ’phags pa dag gis kyaṅ gsol bar brtsams so || ’phags pa rnams kyaṅ (7) gsol to źes de dag gis cher bkum źiṅ ’tshal bar brtsams na | bdag gi sdum thab kyis yun ji srid cig sdug bsṅal mnags ’tshal | kye bcom ldan ’das thugs brtse ba ñe bar bzuṅ ste gaṅ gi phyir ’phags pa dag klu’i śa mi gsol bar dgoṅs (289b1) pa’i rgyu cuṅ źig bca’ bar gsol źes zer nas ṅas tsam pa’i klu’i chuṅ ma la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas tsam pa’i klu’i chuṅ mas ṅa caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas ṅa’i źabs gñis lam go bos phyag byas te de ñid du mi snaṅ bar gyur to || gaṅ (2) la da ltar lha dag kyaṅ śākya ’i sras kyi dge sloṅ rnams ni dge ba’i chos rnams las ñams so źes smod par byed | phyar ka gtoṅ bar byed | kha zer bar byed pa ’di ni bzaṅ po ma yin | rigs pa ma yin te | dge sloṅ dag de ltabs na dge sloṅ dag gis klu’i śa bza’ (3) bar mi bya’o || zan ’gal tshabs can du ’gyur ro || || bcom ldan ’das yul ma ga dhā’i ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na rgyal po’i khab tu byon nas | rgyal po’i khab ’od ma’i tshal bya ka lan da ka gnas ba na bźugs so || ma ga dhā’i rgyal po bzo sbyaṅs gzugs (4) can sñiṅ pos bcom ldan ’das yul ma ga dhā’i ljoṅs rgyu źiṅ gśegs te | rgyal po’i khab ’oṅ ma’i tshal bya ka lan daka gnas pa na bźugs so źes thos so || thos nas kyaṅ yaṅ ’di sñam du sems te | bcom ldan ’das bdag gis lan maṅ du sbyan draṅs te źal (5) zas gsol nas lan ’ga’ yaṅ zla ba gsum du yo byad thams cad kyis ma bstabs kyis | ma la bdag gis bcom ldan ’das la zla ba gsum du yo byad thams cad kyis bstabs śiṅ sman pa’i rgyal po ’tsho byed kyaṅ dbul lo sñam mo || de nas rgyal po’i ’byor (6) pa daṅ | rgyal po’i mthu chen pos bcom ldan ’das gaṅ na bder soṅ ste phyin nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go || phyogs gcig tu ’dug pa daṅ | bcom ldan ’das kyis ma ga dhā’i rgyal po bzo sbyaṅs (7) gzugs can sñiṅ po la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad do || rnam graṅs du maṅ chos daṅ ldan (290a1) pa’i gtam gyis yaṅ dag par bstan | yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅs ṅo || de nas ma ga dhā’i rgyal po bzo sbyaṅs gzugs can sñiṅ po stan las (2) laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas pus mo g-yas pa’i lha ṅa sa la btsugs te | bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar rab btuṅ nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig la (3) dguṅ zla gsum du bsod sñoms daṅ | na bza’ chos gos daṅ | gzims cha daṅ | sñun dpyad kyi rkyen sman gyi yo byad rnams daṅ | sman pa’i rgyal po ’tsho byed dbul na bdag la gnaṅ bar mdzad du gsol | bcom ldan ’das kyis ma ga dhā’i rgyal po bzo sbyaṅs gzugs (4) can sñiṅ po la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas ma ga dhā’i rgyal po bzo sbyaṅs gzugs can sñiṅ pos bcom ldan ’das kyis caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas | sñan las laṅs te bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas nas soṅ ṅo || bcom (5) ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig ma gadhā’i rgyal po bzo sbyaṅs gzugs can sñiṅ pos zla ba gsum du na bza’ chos gos daṅ | bsod sñoms daṅ | gzims cha daṅ | sñun gyi rkyen sman gyi yo byad thams cad daṅ | sman pa’i rgyal po ’tsho byed kyis (6) rim gro kho na byas so || yul ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis | bcom ldan ’das ñan thos kyi dge ’dun daṅ thabs cig tu mag dhā’i rgyal po bzo sbyaṅs gzugs can sñiṅ pos yo byad thams cad daṅ | sman pa’i rgyal po ’tshe byed bstabs so źes thos so || (7) thos nas kyaṅ ’di sñam du sems te | de yaṅ rgyal po rgyal rigs spyi bo nas dbaṅ bskur ba yin | bdag kyaṅ rgyal po rgyal rigs spyi bo nas dbaṅ bskur ba yin la | de’i sman pa’i rgyal po ni ’tshe byed yin la | bdag gi sman pa’i rgyal po ni rgyun śes gyi bu yin gyis (290b1) gaṅ gi tshe bcom ldan ’das mñan yod du byon pa de’i tshe bdag gis kyaṅ bcom ldan ’das ñan thos kyi dge ’dun daṅ thabs cig la yo byad thams cad daṅ | sman pa’i rgyal po rgyun śes kyi bu bstab par bya’o sñam mo || ji tsam na bcom ldan ’das rgyal po’i khab tu dbyar bźugs (2) nas dbyar gyi zla ba gsum ’das nas chos gos byas pa daṅ ldan | chos gos zin pa daṅ ldan nas lhuṅ bzed daṅ chos gos bsnams te | dge sloṅ gi tshogs kyis yoṅs su bskor ciṅ | dge sloṅ gi dge ’dun gyi mdun gyis bltas nas mñan yod gaṅ na ba der rgyu źiṅ (3) gśegs te | rim gyis rgyu źiṅ gśegs pa na | mñan yod du byon nas mñan yod na rgyal bu rgyal byed kyi tshal mgon med zas sbyin gyi kun dga’ ra ba na bźugs so || ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis bcom ldan ’das yul kos la’i ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na mñan (4) yod du byon nas mñan yod na rgyal bu rgyal byed kyi tshal mgon med zas sbyin gyi kun dga’ ra ba na bźugs so źes thos so || thos nas kyaṅ mñan yod nas byuṅ nas bcom ldan ’das gaṅ na bder soṅ ste phyin nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag (5) byas nas phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug pa daṅ | bcom ldan ’das kyis ko sa la’i rgyal po gsal rgyal la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston pa mdzad | yaṅ dag bar ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs (6) ston par mdzad | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad de | rnam graṅs du mar chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par bstan | yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo || de (7) nas kos la’i rgyal po gsal rgyal stan las laṅs te | bla gos phrag pa gcig tu gzar nas pus mo g-yas pa’i lha ṅas la btsugs te | bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud nas | bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || (291a1) bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig la dguṅ zla gsum du na bza’ chos gos daṅ | bsod sñoms daṅ | gzims cha daṅ | sñun sman gyi rkyen sman gyi yo byad rnams daṅ | sman pa’i rgyal po rgyun śes kyi bu dbul na bdag la gnaṅ (2) bar mdzad du gsol | bcom ldan ’das kyis kos la’i rgyal po gsal rgyal la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas ko sala’i rgyal po gsal rgyal bcom ldan ’das kyis caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas stan las laṅs te | bcom ldan ’das kyi źabs gñis (3) la mgo bos phyag byas nas soṅ ṅo || bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig kos la’i rgyal po gsal rgyal gyis zla ba gsum du yo byad thams cad daṅ | sman pa’i rgyal po rgyun śes kyi bus rim gro kho na byas so || ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyi kun (4) du spyod pa ni naṅ par sṅar laṅs te | bcom ldan ’das kyi źabs la phyag byas nas dge sloṅ nad pa la lta ba yin no || ji tsam na dge sloṅ gźan źig gźaṅ ’brum gyis thebs nas de skyab bo bseṅ bseṅ por gyur ciṅ rid pa daṅ | ñam chuṅ ba daṅ | na pas ñam (5) dmas par gyur pa de kos la’i rgyal po gsal rgyal gyis mthoṅ nas smras pa | ’phags pa khyod ci’i phyir skya bo bseṅ bseṅ por gyur ciṅ riṅ pa daṅ | ñam chuṅ ba daṅ | na bas ñam dmas par gyur | lha bdag gźaṅ ’brum gyis thebs so || de nas rgyal (6) pos sman pa’i rgyal po rgyun śes kyi bu la bsgo ba | dge sloṅ ’di’i dpyad byos śig | lha bka’ bźin ’tshal | de ma daṅ pas des ma byas so || ji tsam na rgyal pos yaṅ dge sloṅ de mthoṅ nas smras pa | ’phags pa khyod rgyun źes kyi bus dpyad ma bgyis sam (7) lha ma bgyis so || de nas rgyal po rgyun śes kyi bu la bsgob | gal te khyod kyis dge sloṅ ’di’i dpyad byas na de ltan legs | gal te ma byas na khyod kyi dbaṅ thaṅ gcad do || de raṅ bźin gyis ma dad pa źig pas cher ’khrugs nas | dge (291b1) sbyoṅ mgo reg ’di’i phyir lhas bdag gi dbaṅ thaṅ gcod par ’gyur ro źes des dge sloṅ de rgyal bu rgyal byed kyi tshal gyi sgor bzo bcos byas nas de daṅ de nas mtshon gyi las bya bar brtsams so || de nas dge sloṅ de ñam ṅa ba daṅ | dog pa daṅ | gnod pa thob ciṅ sdug bsṅal (2) rtsub pa mi bzad pa yid du mi ’oṅ ba’i tshor bñams su myoṅ nas bsams pa | bdag ñam ṅa ba dog pa gnod pa thob pa la bcom ldan ’das kyis ma dgoṅs pa lta źig | skabs de la saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams mi mkhyen pa’am | mi gzigs pa’am | (3) thugs su mi chud pa’am | rnam par mi mkhyen pa cuṅ zad kyaṅ mi mṅa’o || de nas bcom ldan ’das thugs rje chen pos bskul nas phyogs der gśegs pa daṅ | sman pa’i rgyal po rgyunasesa gyi bus bcom ldan ’das phyogs der gśegs pa mthoṅ ṅo || (4) mthoṅ nas kyaṅ kun nas dkris pa drag pos bcom ldan ’das la smras pa | dge sbyoṅ bran mo’i bu tshur śog | ñan thos kyi rkub phye ba la ltos | de nas bcom ldan ’das de ñid nas slar log ste gtsug lag khaṅ du gśegs nas gdan bśams pa ñid la bźugs so || (5) bźugs nas bcom ldan ’das kyis ’dzum pa mdzad do || ’di ni chos ñid yin te | gaṅ gi tshe saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ’dzum pa mdzad pa de’i tshe źal nas ’od zer sṅon po daṅ | ser po daṅ | dmar po daṅ | dkar po dag ’byuṅ źiṅ kha cig ni ’og tu (6) ’gro’o | kha cig ni steṅ du ’gro’o || gaṅ dag ’og tu soṅ ba de dag ni yaṅ sos daṅ | thig nag daṅ | bsdus gźom daṅ | du ’bod daṅ | du ’bod chen po daṅ | tsha ba daṅ | rab tu tsha ba daṅ | mnar med pa daṅ | chu bur can daṅ | chu bur rdol ba daṅ | so thams (7) thams daṅ | gyi hud zer ba daṅ | a chu zer ba daṅ | utpala ltar gas pa daṅ | pad ma ltar gas pa daṅ | pad ma ltar gas pa chen po rnams su yaṅ soṅ ste | tsha ba’i sems can dmyal ba gaṅ dag yin pa de dag la ni bsil bar ’bab bo || graṅ ba’i sems can (292a1) dmyal ba gaṅ dag yin pa de dag la ni dro bar ’bab bo || des sems can de rnams kyi sdug bsṅal gyi khyad par dag so sor źi bar byas so || de rnams ’di sñam du sems te | śes ldan dag ci bdag cag ’di nas śi ’phos par gyur tam | ’on te (2) gźan du skyes par gyur sñam pa la | de rnams dad pa bskyed pa’i phyir bcom ldan ’das kyis sprul pa źig btaṅ ṅo || de rnams kyis sprul pa mthog nas ’di sñam du sems te | śes ldan dag pa dag cag ni ’di nas śi ’phos pa med la | gźan du skyes pa med kyis (3) kyaṅ sṅon ma mthoṅ ba’i sems can ’di’i mthus bdag cag gi sdug bsṅal gyi khyad par rnams so sor źi bar byas so źes de rnams sprul pa la sems mṅon par dad par gyur pas dmyal ba myoṅ bar gyur pa’i las de zad par byas nas gaṅ du bden pa rnams mthoṅ ba’i snod du ’gyur (4) pa lha daṅ mi rnams kyi naṅ du ñid mtshams sbyor ba bzuṅ ṅo || gaṅ dag steṅ du soṅ ba de dag ni rgyal chen bźi’i ris daṅ | sum bcu rtsa gsum daṅ | ’thab bral daṅ | dga’ ldan daṅ | ’phrul dga’ daṅ | gźan ’phrul dbaṅ byed daṅ | tshaṅs ris daṅ | tshaṅs (5) pa’i mdun na ’don daṅ | tshaṅs pa chen po daṅ | ’od chuṅ daṅ | tshad med ’od daṅ | ’od gsal daṅ | dge chuṅ daṅ | tshad med dge daṅ | dge rgyas daṅ | sprin med daṅ | bsod nams skyes daṅ | ’bras bu che daṅ | mi che ba daṅ | mi gduṅ ba daṅ | gya no ma (6) snaṅ ba daṅ | śin du mthoṅ ba daṅ | ’og min gyi lha rnams kyi naṅ du soṅ nas mi rtag pa daṅ | sdug bsṅal ba daṅ | stoṅ pa daṅ | bdag med pa’i dbyaṅs sgrog ciṅ tshigs su bcad pa ’di gñis kyaṅ bsgrags so || brtsam par bya źiṅ ’byuṅ bar bya ||
saṅs rgyas (7) bstan la ’jug par bya ||
’dam bu’i khyim la glaṅ chen bźin ||
’chi bdag sde ni gźom par bya ||
gaṅ źig rab tu bag yod pas ||
chos ’dul ’di la brtson gyur na ||
skyes ba’i ’khor ba raṅ spaṅs nas ||
sdug bsṅal tha mar byed par gyur || de nas ’od zer de dag (292b1) gis stoṅ gsum gyi stoṅ chen po ’jig rten gyi khams rnams byul nas bcom ldan ’das ñid kyi rjes bźin rjes bźin du ’gro’o || de la gal te bcom ldan ’das kyis ’das pa’i las rnams luṅ ston par bźed na ni || bcom ldan ’das kyi snam logs su nub par ’gyur ro || ma (2) ’oṅs pa luṅ ston par bźed na ni mdun logs su nub par ’gyur ro || dmyal bar skye bar luṅ ston par bźed na ni źabs kyi mthil du nub par ’gyur ro || dud ’gror skye bar luṅ ston par bźed na ni źabs kyi rtiṅ par nub par ’gyur ro || yi dgas su skye bar luṅ ston par (3) bźen na ni źabs kyi mthe bor nub par ’gyur ro || mir skye bar luṅ ston par bźed na ni źabs kyi bus mor nub par ’gyur ro || stobs kyi ’khor los sgyur pa’i rgyal por luṅ ston par bźed na ni phyag g-yon pa’i mthil du nub par ’gyur ro || ’khor los sgyur ba’i (4) rgyal por luṅ ston par bźed na ni phyag g-yas pa’i mthil du nupa par ’gyur ro || lha rnams su luṅ ston par bźed na ni sku’i lte bar nub par ’gyur ro || ñan thos kyi byaṅ chub tu luṅ ston par bźed na ni źal gyi naṅ du nub par ’gyur ro || raṅ byaṅ chub tu luṅ ston par (5) bźed na ni mdzod sbur nub par ’gyur ro || yaṅ dag par rdzogs pa’i byaṅ chub tu luṅ ston par bźed na ni dbu’i gtsug tu nub par ’gyur ro || de nas ’od zer de dag gis bcom ldan ’das la lan gsum bskor ba byas nas bcom ldan ’das kyi źabs kyi mthil du nub (6) bo|| de nas bcom ldan ’das la tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos thal mo sbyar nas źus pa | kha dog sna tshogs stoṅ gis bkra ba yi || tshogs rnams źal gyi naṅ nas byuṅ gyur pa ||
ji ltar gdugs ni śar bar gyur pa bźin || de yis phyogs rnams kun du snaṅ (7) bar bgyis || yaṅ tshigs su bcad pa dag gsol pa ||
rgyal ba’i dbaṅ po thub pa skyes kyi mchog || ñan par ’tshal ba’i ñan pa po rnams kyi ||
the tshom skyes pa gsuṅ tshig brtan pa daṅ || dam ba bzaṅ po dag gis bsal du gsol || de slad brtan pa ñid (293a1) blos dus mkhyen nas || rgyal ba’i dbaṅ po thub pa skyes kyi mchog ||
ñan par ’tshal ba’i ñan pa po rnams kyi || the tshom skyes pa gsuṅ tshig brtan pa daṅ ||
dam ba bzaṅ po dag gis bsal du gsol || tshwa chu’i ri bo lta bur brtan pa’i mgon || (2) rdzogs saṅs rgyas rnams blo bur ’dzum mi ston ||
brtan pa ci slad ’dzum pa ston mdzad pa || skye bo pha la che ’di dag de ñan ’tshal || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | kun dga’ bo de de bźin te | de de bźin no || kun dga’ bo de bźin gśegs pa (3) dgro bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rnams ni rgyu med rkyen med par ’dzum pa mi ston te | kun dga’ bo sman pa’i rgyal po rgyun śes kyi bu ñams śiṅ chud zos par gyur te | des de bźin gśegs pa maṅ pos bkur ba’i gduṅ rgyuṅ nas bzuṅ ste sbyoṅ (4) pa skyon mi mṅa’ ba la bran mo’i bu źes smras so || de deṅ nas źag bdun nas khrag dron du skyugs te dus byed par ’gyur te | lus źig nas sems can dmyal ba rnams su skye bar ’gyur ro || dge sloṅ dag de lta bas na rgyun śes kyi bu’am | rgyun śes kyi bu ’dra (5) ba la bsñen bkur byed du ma gźug cig | gźaṅ ’brum yaṅ gcad par mi bya’o | ’on kyaṅ gźaṅ ’brum gyi dpyad ni rnam pa gñis kyis bya ste | gsaṅ sṅags daṅ | sman gyis so || dge sloṅ gis gźaṅ ’brum gcod dam | rgyun śes kyi bu’am | rgyun śes kyi bu ’dra (6) ba la bsñen bkur byed du ’jug na ’gal tshabs can du ’gyur ro | dge sloṅ de rgyun śes kyi bus ji ltar gnod pa de ñid kyis dus las ’das pa de lta de ltar byas so || de nas blon po dag gis rgyal po gsal rgyal la smras pa | lha rgyun śes kyi bus ni bcom ldan ’das la (7) yaṅ bran mo’i bu źes tshig tu smras la | dge sloṅ de yaṅ ji ltar gnod pa de ñid kyis dus las ’das pa de lta de ltar bgyis so || de nas rgyal po che thaṅ du khros nas blon po rnams la bsgo ba | śes ldan dag ṅas sman pa’i rgyal po rgyun śes kyi bu yoṅs su btaṅ brin (293b1) kyis deṅ śig | blon po rnams kyis smras pa | lha gum lags pa de dgum ci ’atsala | bcom ldan ’das ñid kyi źag bdun na khrag dron du skyugs nas dus dbyed par ’gyur te lus źig nas sems can dmyal ba rnams su skye bar ’gyur ro źes luṅ bstan lags (2) so || rgyal pos smras pa | gal te de ltar gyur naṅa’i yul nas spyugs śig | de dag gis de spyugs nas yul gnas bcas źes bya bar phyin no || yul gnas bcas na gnas pa’i lha rnams kyis skyes bu gti mug gaṅ gi phyir khyod khams gsum gyi (3) mgon po la dran mo’i bu’o źes tshig tu smras pa | khyod ’dir gnas su ga la ruṅ źes maṅ du spyos nas bskrad do || de nas bā rā ṇa sīra soṅ ṅo || de nas kyaṅ bskrad nas yaṅs pa can du soṅ ṅo | de nas kyaṅ bskrad nas yul tsam par soṅ ṅo || de nas kyaṅ bskrad (4) nas rgyal po’i khab tu soṅ ṅo || de nas kyaṅ bskrad nas śiṅ druṅ źig na gnas so || de nas kyaṅ śiṅ la gnas pa’i lha rnams kyis bskrad nas | ’bab chu daṅ | mtsho daṅ | mtshe’u dag gi ’gram śig tu soṅ ba daṅ der yaṅ skabs ma rñed nas des bsam pa (5) ’dzam bu’i gliṅ ’di na re źig wa dag gis kyaṅ skabs rñed na | bdag gis skabs śiṅ druṅ daṅ | mtsho daṅ | mtshe’u dgan yaṅ med do sñam pa daṅ | del gaṅ gis na khrag dron po skyugs nas dus las ’das pa de lta bu’i kun nas dkris pa skyes so || dus las (6) ’das mthag tu mnar med pa’i sems can dmyal ba chen por skyes so || de nas bcom ldan ’das kyis byuṅ ba de la tshigs su bcad pa dag gsuṅs pa | mi źig skyes par gyur pa yi || kha nas sta re’i tshig ’byuṅ ste ||
ñes par smra ba smra tshig des || bdag ñid la ni (7) gcod par byed || gaṅ źig smad ’os skye bo bsṅags byed ciṅ || bsṅags ’os skye bo rnam par smod byed pa ||
de ni kha yi ñes pas gaṅ gis na || bde ba thob mi ’gyur ba’i ñes pa sogs || ’dir ni brgyan pos raṅ gi nor yal ba || ’di ni phuṅ ba cuṅ zad tsam (294a1) yin te ||
bde gśegs rnams la yid kyis gdug bsam pa || gaṅ yin de ni phuṅ ba chen po yin || ’phags la gnod byed lus daṅ ṅag gis las || sdig to byas nas chu bur rdol rnams su ||
lo ’bum dag daṅ chu bur can du lo || bźi khri (2) chig stoṅ gaṅ yin dmyal der ’gro || || saṅs rgyas bcom ldan ’das yul ka śi nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na groṅ rdal mtshams ma bcad pa gźan źig tu dgoṅs btab nas bźugs so || de na bcom ldan ’das rluṅ nad gyi sñun gyis thebs par gyur ro || de (3) nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo ’di sñam du sems te | bcom ldan ’das la bdag gis raṅ gi blos ni rim grol na maṅ du byas na sman pa la lan ’ga’ yaṅ mdris kyis | ma la bdag gis da ni sman pa la dri’o sñam ste | de sman pa’i druṅ du soṅ nas bźin bzaṅs (4) bcom ldan ’das ’di lta bu’i sñun gyis thebs kyis sman ston cig | des smras pa | ’phags pa gru sum chab mar maṅ po stsal ba sgrol la gsol cig daṅ sñun gdaṅs par ’gyur ro || de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo raṅ ñid kyis byas te btsos nas (5) bcom ldan ’das la ’bul lo || saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ni mkhyen bźin du rmed pa yin pas | saṅs rgyas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la rmas pa | kun dga’ bo ’di ci yin | des gsol pa | btsun pa bdag gis glo ba (6) la bsam na | bcom ldan ’das la bdag gis raṅ gi blos ni rim gro lan maṅ du bgyis na sman pa la lan ’ga’ yaṅ ma dris kyis | ma la bdag gis da ni sman pa la dri’o sñam bgyis nas bdag gis sman pa la smras na de’i mchid nas | gru sum chab mar maṅ (7) pos stsal ba sgrol la gsol cig daṅ sñun gdaṅs par ’gyur ro źes mchi nas | de nas bdag gis bgyis te bsgral ba lags so || kun dga’ bo gaṅ du bcos | mtshams kyi naṅ du’o || gaṅ du gźag | mtshams kyi naṅ du’o || sus btsos | bcag gis (294b1) mtshams kyi naṅ du’o || kun dga’ bo mtshams gyi naṅ du btsos la mtshams kyi naṅ du źag kyiṅ lon pa loṅs spyod par mi bya’o || mtshams kyi naṅ du btsos la mtshams kyi phyi rol du źag lon pa yaṅ loṅs spyad par mi bya’o || mtshams kyi phyi rol du btsos la mtshams (2) kyi naṅ du źag lon pa yaṅ loṅs spyad par mi bya’o || mtshams kyi phyi rol du btsos la mtshams kyi phyi rol du zhag lon na longs spyad par bya'o || kun dga’ bo mtshams kyi naṅ yaṅ ruṅ mtshams kyi phyi rol yaṅ ruṅ ste dge sloṅ gis btsos pa ni thams cad kyi thams cad (3) du loṅs spyad par mi bya’o || bcom ldan ’das kyis dge sloṅ gis btsos pa thams cad kyi thams cad du loṅs spyad par mi bya’o źes gsuṅs pa daṅ | mñan yod na khyim bdag gźan źig yod pa da bcom ldan ’das gaṅ na bder soṅ ste phyin nas | bcom (4) ldan ’das kyi źabs la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | ’phyogs gcig tu ’dug pa daṅ bcom ldan ’das kyis khyim bdag de la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ dag par ’dzin ’jug par mdzad | yaṅ dag (5) par gzeṅs stod par mdzad | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad de | rnam graṅs du mar źes bya ba nas | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo źes bya ba’i bar du’o || de nas khyim bdag de stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu (6) gzar nas bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de | bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cigs ṅa bdag gi sdum bar gtugs tshod sbyor źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol (7) źes bya ba nas rgyas par sbyar te | ji tsam na sbyan ’dren gyis dus tshod gsol ba | btsun pa gdugs tshod lags na | bcom ldan ’das da de’i dus la bab par dgoṅs su gsol | de nas dge sloṅ gi dge ’dun sṅa dro śam thabs bgos lhuṅ bzed daṅ chos gos thogs (295a1) nas khyim bdag de’i khyim ga la ba der doṅ ṅo || bcom ldan ’das ni bsod sñoms bźes nas rdzas kyis bsgrubs pa’i khyim na bźugs so || saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ni bsod sñoms bźes nas rgyu lṅas rdzas kyis bsgrubs pa’i (2) khyim na bźugs so || lṅa gaṅ źe na | nad pa la gzigs par bźed pa daṅ | gnas mal la gzigs par bźed pa daṅ | naṅ du yaṅ dag ’jog la bźugs par bźed pa daṅ | lha rnams la chos ston par bźed pa daṅ | ñan thos rnams ’dul ba (3) la bslab pa’i gźi bca’ bar bźed pa yin no || skabs ’dir ni bcom ldan ’das ñan thos rnams ’dul ba la bslab pa’i gźi bca’ bar bźed pas bsod sñoms bźes nas rdzas kyis bsgrubs pa’i khyim na bźugs so || tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo ni (4) bcom ldan ’das kyi bsod sñoms nod pa yin te | ji tsam na der ’bras chan mtshos pa źig phog pa daṅ | de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo ’di sñam du samesa te | bcom ldan ’das sñun gdaṅs nas riṅ po ma lon la ’bras chan ’di yaṅ mtshos pa źig pas (5) ’di gal te loṅs spyad na sñun slar ldaṅ par ’gyur srid kyis | bcom ldan ’das kyis mgan ṅa yaṅ ’di ñid kyis rkyen byas nas gnaṅ bar ’gyur ba’i gnas de yod do sñam nas | des chu snod blaṅs te chus btab nas ji srid tshos pa de srid du btsos so || de nas bcom (6) ldan ’das la gsol to || saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ni mkhyen bźin du rmed pa yin pas | saṅs rgyas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la rmas pa | kun dga’ bo ci dge ’dun thams cad kyi ’bras chan yaṅ ’di ’dra’am | btsun (7) pa ma lags te | ’on kyaṅ ma dral ba lags so || ’o na ’di ga las ’oṅs | des skabs de bcom ldan ’das la rgyas par gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | kun dga’ bo legs so legs so || ṅas rjes su ma gnaṅ ba gaṅ (295b1) yin pa yaṅ khyod kyis śes so || de lta bas na rjes su gnaṅ ste | dge sloṅ gis mtshos pa bgyin len byos la btsos te loṅs spyad par bya’o || bcom ldan ’das kyis dge sloṅ gis mtshos pa byin len byos la btsos te loṅs spyad par bya’o źes gsuṅs pa (2) daṅ | drug sde rnams kyis ’bras skam byin len byas te btsos nas loṅs spyad par brtsams pa’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal ṅa | ’bras chan sum ma tshos pa byin len byos (3) la btsos te loṅs sbyad par bya’o || tshod ma daṅ | me tog daṅ | ’bras bu daṅ | ña daṅ | śa dag ni kha dog gyur nas byin len byas te loṅs spyad par bya’o || ’o ma la sogs pa’i rdzas kyi khu ba rnams gaṅ gi tshe lan gñis lan gsum du bskol bar gyur (4) pa de’i tshe byin len byas te bskol nas spyad par bya ste | ’di la ’gyod par mi bya’o || ’di las gźan du loṅs spyad na ’gal tshabs can du ’gyur ro || || saṅs rgyas bcom ldan ’das rgyal bu rgyal byed kyi tshal mgon med zas sbyin gyi kun dga’ ra ba na (5) bźugs so || de’i tshe groṅ khyed slom lta bu źes bya ba na khyim bdag ’byor pa źes bya ba phyug pa nor maṅ ba | loṅs spyod che ba | yoṅs su bzuṅ ba yaṅs śiṅ rgya che ba | rnam thos kyi bu’i nor daṅ ldan pa | rnam thos kyi bu la nor gyis ’gran pa źig gnas so || (6) des rigs mñam pa las chuṅ ma blaṅs nas | de de daṅ lhan cig rtse bar byed | dga’ bar byed | dga’ bar byed | dga’ mgur spyod par byed do || de rtse bar byed | dga’ bar byed | dga’ mgur spyod par byed pa las dus gźan źig na chuṅ ma la sems can źugs par (7) gyur to || de zla ba brgyad dam dgu ’das nas khye’u gzugs bzaṅ ba | mdzes pa | bltan sdug pa źig btsas nas | de ñi ma bdun gsum ñi śu gcig tu btsas ston rgya cher byas nas miṅ ’dogs par byed de || khye’u ’di’i miṅ cir gdags | ñi du rnams (296a1) kyis smras pa | khye’u ’di khyim bdag ’byor pa’i bu yin pas | de ltabs na khye’u’i miṅ ’byor len źes gdags so źes khye’u de’i miṅ ’byor len źes bya bar btags so || yaṅ rtse bar byed | dga’ bar byed | dga’ mgur spyod par byed pa las khye’u (2) źig btsas te | de’i miṅ ni ’byor skyob ces bya bar btags so || yaṅ de’i khye’u źig btsas te | de’i miṅ ni ’byor dga’ źes bya bar btags so || ji tsam na dus gźan źig na khyim bdag ’byor pa nad kyis btab par gyur nas de śin tu tshig rtsub mor smra ste | (3) des na chuṅ ma daṅ bus kyaṅ yal bar bor ro || de’i mṅag gźug byed pa’i bu mo źig yod pa des bsams pa | bdag gi jo bos thabs brgya stoṅ du mas loṅs spyod rnams bsags na | de da nad kyis thebs par gyur pa daṅ chuṅ ma daṅ bus kyaṅ yal bar bor na | (4) bdag gi rje bo yal bar dor ba ni bdag la rigs pa ma yin no sñam nas des sman pa’i druṅ du soṅ ste | jo bo khyod kyis khyim bdag ’byor pa mkhyen tam | śes so || de ci bya | de ’dri ’dra ba’i bro nad cig gis thebs te | de chuṅ ma daṅ bus kyaṅ yal bar bor (5) na de’i sman ston cig | des smras pa | chuṅ ma daṅ bu dag gis kyaṅ yal bar bor ro źes khyod ñid zer na | ’on de la su źig rim gro byed | de’i rim gro bdag gis bgyi mdo kyi khyod kyis ci nas sman rin chuṅ ba źig ston cig | des de’i sman ni ’di yin no (6) źes bstan to || de nas des bdag raṅ gi rgyags las kyaṅ cuṅ zad sbyar | khyim de ñid nas kyaṅ cuṅ zad brkus nas ri mgro byas te de sos par gyur to || des bsams pa bdag ni chuṅ ma daṅ bus kyaṅ yal bar bor te ’di ltar bdag gson por gyur pa ni bu mo ’di’i (7) mthu yin gyis | ’dil phan gdags par bya’o sñam nas des de la smras pa | bu mo kho bo ni chuṅ ma daṅ bus kyaṅ yal bar bor ba las | kho bo cuṅ zad cig gson pa de thams cad ni khyod kyi drin yin na | khyod mchog ci ’dod pa sbyin gyis smros śig | gal te ṅo (296b1) bo bdag khyod kyi thugs su ’thad par gyur na bdag khyod daṅ lhan cig ’grogs par ’tshal lo || des smras pa | ṅa daṅ khyod lhan cig ’grogs pas ci byas kār ṣā pa ṇa lṅa brgya byin la bran las dbyuṅ bar bya’o || des smras pa | jo bo bdag rgyaṅs bkum par mchis (2) kyaṅ bran mo kho na lags par bas kyis | gal te rje’i sras khyod daṅ lhan cig ’grogs na de lta na dran mor mi ’gyur lags so || des gal gyis ’chu bar sas nas smras pa | bu mo gaṅ gi tshe ruṅ źiṅ zla mtshan daṅ ldan par gyur pa de’i tsho kho bo la sbron cig | des (3) dus gźan źig na ruṅ źiṅ zla mtshan daṅ ldan par gyur nas des del sbran to || de nas khyim bdag ’byor pa daṅ de gñis lhan cig dga’ mgur sbyad pas de sems can daṅ ldan par gyur to || gaṅ gi ñi ma la sems can źugs par gyur pa’i ñi ma de kho na nas bzuṅ (4) nas khyim bdag ’byor pa’i nor thams cad daṅ | las kyi mtha’ thams cad yoṅs su rdzogs par gyur to || de zla ba brgyad dam dgu ’das nas khye’u gzugs bzaṅ ba | mdzes pa | blta na sdug pa | mdog gser ’dra ba | mgo gdugs ltar ’dug pa | (5) lag pa riṅ ba | ’phral ba’i dbyes che ba | smin ma ’jar ba | sna’i gzaṅs mtho ba | yan lag daṅ ñiṅ lag thams cad daṅ ldan pa źig bcas so || de btsas nas lhag par khyim bdag ’byor pa’i dgos pa thams cad daṅ | las kyi mtha’ thams cad (6) yoṅs su rdzogs par gyur to || de ñi ma bdun gsum ñi śu gcig tu btsas pa’i btsas ston rgya cher byas nas miṅ ’dogs par byed de źes bya ba nas | gaṅ po źes bya bar gdags so źes de’i miṅ gaṅ po źes btags so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin no || khye’u gaṅ (7) po ma ma brgyad la rjes su gtad de | dri ma phyi ba’i ma ma gñis daṅ źes bya ba nas rgyas par sbyar te | rdziṅ na gnas pa’i paṅ ma bźin du myur du skyed par byed do źes bya ba’i bar du’o || de chen por gyur pa de’i tshe yi ge daṅ | rtsis daṅ | graṅs daṅ | lag rtsis daṅ | (297a1) dbyuṅ pa daṅ | gźug pa daṅ | gźag pa la ñe bar źugs śiṅ brtag pa brgyad po gźi brtag pa daṅ | ras brtag pa daṅ | rin po che brtag pa daṅ | śiṅ brtag pa daṅ | glaṅ po che brtag pa daṅ | rta brtag pa daṅ | gźon (2) nu brtag pa daṅ | gźon nu ma brtag pa la śin du byaṅ źiṅ | brta pa gźan yaṅ byed pa daṅ | klog pa la mkhas pa daṅ | spyod pa gsal bar gyur to || de nas khyim bdag ’byor pas ’byor len la sogs pa bu rnams rim bźin du khyim (3) phub pa daṅ | de dag chuṅ ma la lhag par chags pas ’tsho nam yal bar por te ’jo sgeg ltur len ciṅ ’khod do || de nas khyim bdag ’byor pa lag pa la ’gram pa gtad nas sems khoṅ du chud ciṅ ’dug pa de bu rnams kyi.isa mthoṅ nas dris pa | yab (4) khyod ci’i slad du phyag la źal gtad nas sems khoṅ du chud ciṅ bźugs | des smras pa | bu dag ṅa ni ji srid gser ’bum ma rñed pa de srid du khyim ma phub bo || khyed cag ’tsho nam yal bar bor nas chuṅ ma la lhag par chags pas ’jo sgeg lhur len ciṅ (5) ’khod de | ṅa śi nas khyim mya ṅan gyis gaṅ bar ’gyur na ji ltar sems khoṅ du chud par mi ’gyur | ’byor len gyis rin po che’i rna rgyan thogs pa bkrol nas śiṅ gi rna rgyan gcig btags te bdag gis ji srid gser ’bum ma grub pa de srid du rin po (6) che’i rna rgyan gdags par mi bya’o źes dam bcas so || gcig gis ni rgya skegs kyi rna rgyan no || gcig gis ni źa ñe’i rna rgyan no || de dag miṅ ’byor len daṅ | ’byor skyob daṅ | ’byor dga’ źes bya ba gaṅ yin pa de dag nub par gyur nas (7) śiṅ gi rna rgyan can | rgya skegs kyi rna rgyan can | źa ñe’i rna rgyan can źes bya bar miṅ grags so || de rnams zoṅ thogs te rgya mtsho chen por doṅ ba daṅ | gaṅ pos smras pa | yab bdag kyaṅ rgya mtsho chen por mchi’o || des smras pa | bu khyod (297b1) bus pa yin gyis ’di ñid du ’dug la tshoṅ khaṅ gi bya bdag byos śig ces de ñid du ’dug go || de rnams kyis kyaṅ gru bo che grub nas lhags te lam gyis dub pa dag ṅal bso nas smras pa | yab bdag cag gi zoṅ ’di brtsir gsol | brtsis (2) nas re res kyaṅ gser ’bum ’bum rñed par gyur to || gaṅ pos kyaṅ de ñid du chos daṅ mthun par bsgyur bas gser ’bum lhag cig rñed nas gaṅ pos kyaṅ pha’i rkaṅ pa gñis la gtugs nas smras pa | yab bdag gi tshoṅ khaṅ nas bsgyur ba’i rdzas (3) kyaṅ brtsir gsol | des smras pa | bu khyod ’di ñid na ’dug ’dug na khyod la ci źig brtsi’ yod | des smras pa | yab ’on kyaṅ brtsir gsol | mkhyen par ’gyur ro || brtsis na gaṅ yaṅ rigs pas bsgrubs pa gser bźi po ñid ma gtogs pa | (4) gser ’bum lhag cig byuṅ ṅo || khyim bdag ’byor pa dga’ ba daṅ yid bde ba skyes te bsams pa | sems can ’di ni bsod nams kyi mthu chen po daṅ ldan pa źig lta ste | ’dis ’di ñid na ’dug bźin gser ’bum rñed cig grub bo sñam mo || ji (5) tsam dus gźan źig na khyim bdag ’byor ba nad kyis btab par gyur nas des bsams pa bdag śi ba daṅ ’di dag ’bye bar ’gyur gyis thabs śig bśam par bya’o sñam nas des de dag la smras pa | bu dag śiṅ skam po dag sta gon gyis śig | de rnams (6) kyis śiṅ dag sta gon byas pa daṅ | des smras pa | me bus śig | de rnams kyis me bus pa daṅ | des smras pa | mgal pa re re nas phyuṅ śig | de rnams kyis mgal pa re re nas phyuṅ ba daṅ | me de śi bar gyur to || des smras pa | bu dag khyed (7) kyis mthoṅ ṅam | yab mthoṅ lags so || des tshigs su bcad pa dag smras pa |
mgal pa tshogs pas me ’bar ltar || spun tshogs pa yaṅ de bźin no ||
mgal pa phral na śi gyur pa || mi rnams kyaṅ ni de daṅ ’dra || bu dag ṅa śi nas (298a1) khyed cag gis bud med kyi tshig mñan par mi bya’o || bud med kyis ni bza’ dag ’byed || sṅar ma rnams ni ṅag gis ’byed ||
ṅan la smras pas gsaṅ tshig ’phel || ’dod pa yis ni mdza’ bśes ’byed ||
de dag (2) gźan ni doṅ ṅo || ’byer len de ñid na ’dug pa daṅ des de la smras pa | bu khyod kyis ji ltar gyur kyaṅ gaṅ po gtaṅ bar mi bya ste | sems can ’di ni bsod nams kyi mthu chen po daṅ ldan pa yin no źes bsgo ste | bsags pa kun gyi (3) mtha’ zad ciṅ ||
mthon po rnams kyi mtha’ ltuṅ gyur ||
phrad pa’i mtha’ ni ’bram ba ste ||
gson pa’i mtha’ ni ’chi ba yin || źes smras nas dus kyi chos daṅ ldan par gyur to || de rnams kyis de ras sṅon po daṅ | ser po daṅ (4) dmar po daṅ | dkar po rnams kyis khyogs brgyan te bkur sti cher byas nas dur khrod du khyer te bsregs so || de nas mya ṅan bsaṅ ba byas nas smras pa | gaṅ gi tshe bdag cag gi pha gson pa de’i tshe ni srog de la rag las nad de dus las ’das (5) na | gal te de ’tsho nam yal bar bor te ’dug na khyim źig par ’gyur źiṅ ñe du rnams kyis kyaṅ dpyas par ’gyur gyis | ma la bdag cag zoṅ thogs te yul gźan du ’doṅ ṅo || gaṅ pos smras pa | gal te de ltar na bdag kyaṅ mchi’o || (6) de rnams kyis smras pa | khyod ’di ñid du ’dug la tshoṅ khaṅ gi bya ba dag byos śig | kho bo cag kho na ’doṅ ṅo źes de rnams kyis zoṅ khyer te yul gźan du doṅ ṅo || || ’dul ba gźi || bam po ñi śu bźi pa | gaṅ (7) po la ni dgos pa thams cad gtad nas de ñid na gnas so || chos ñid kyis phyug po’i khyim dag na ñin re źiṅ ’god pa ’bog pa yin pas | de dag gi chuṅ mas bran mo de dag mṅags te ’god pa nod du btaṅ ba las gaṅ po tshoṅ pa daṅ | tshoṅ (298b1) dpon daṅ | ded dpon daṅ || gźan yaṅ rjes su ’tsho ba dag gis yoṅs su bskor ciṅ ’dug ste de dag gis skabs ma rñed do || ji tsam na de dag laṅs te doṅ bar gyur pa de’i tshe de dag la ñin bar gyi ’god pa phog go || bu mo de dag riṅ (2) źig lon te ’oṅs pa daṅ | kye ma bu mo khyed cag riṅ źig ci thogs źes spyos pas de dag gis smras pa | gaṅ po tshoṅ pa daṅ | tshoṅ dpon daṅ | ded dpon daṅ | gźan yaṅ rjes su ’tsho ba dag gis yoṅs su bskor nas ñi ma’i ’od zer (3) lta bur gzi brjid ’bar źiṅ bźugs te | gaṅ gi tshe de dag laṅs te mchis pa de’i tshe phog go || de dag gis smras pa | gaṅ dag gis khyim na bran mo’i bu dag dbaṅ phyug la dbaṅ byed pa de dag la yoṅ yaṅ de ltar ’gyur ro || ’byor (4) len gyi chuṅ mas bran mo la smras pa | riṅ mo źig tu ci’i phyir thogs | des skabs de rgyas par smras pa daṅ | des smras pa | khyod ’or che’o || khyod kyis dus śes par byos la soṅ śig | des dus śes par byas nas soṅ ba daṅ myur (5) du thob bo || gźan dag ni riṅ du thogs par gyur nas de dag gis de la dris pa | khyod ni ci ste myur bar ’khor | des thams cad smras nas de dag kyaṅ de daṅ lhan cig ’doṅ bar brtsams so || gaṅ po yaṅ tshoṅ pa daṅ | tshoṅ dpon daṅ | (6) ded dpon daṅ | gźan yaṅ rjes su ’tsho ba rnams kyis yoṅs su bskor ciṅ ’dug pa las de dag kyaṅ doṅ nas | des de la ñin par gyi ’god pa phog go || de dag gis kyaṅ myur du thob bo || de dag gi jo mo dag gis smras pa | da myur du ’khor (7) ba ’di la rgyu ci yod | de dag gis smras pa | jo mo thu mo sñun mi mṅa’ bar gyur cig | de’i tshe gaṅ gi bran mo mchis pa de’i tshe phog lags gyis bdag cag de dag daṅ ’grogs te mchi’o || de dag mi bzod pa skyes nas smras pa | gaṅ dag gi khyim (299a1) na bran mo’i bu dag dbaṅ phyug la dbaṅ byed pa de dag la yoṅ yaṅ de ltar ’gyur ro || ji tsam dus gźan źig na ’byor len daṅ | ’byor skyob daṅ | ’byor dga’ rnams lhan cig tu dga’ źiṅ mthun pas rgya mtsho chen po nas gru bo (2) che grub ste ’oṅs so || ’byor len gyis chuṅ ma la dris pa | bzaṅ mo gaṅ pos khyod legs par bskyaṅs sam | des smras pa | ji ltar miṅ po ’am | bus bgyi ba bźin du legs par bgyis so || gźan dag la khyim thab dag dag gis smras (3) pa daṅ de dag gis smras pa | gaṅ dag gis khyim na bran mo’i bu daṅ phyug la dbaṅ bgyid pa de dag la yoṅ yaṅ de ltar ’gyur lags so || de dag gis bsams pa | bud med dag ni mdza’ bśes kyi dbyen du ’gyur ro sñam mo || ji tsam dus (4) gźan źig na ka śi ka’i ras kyi tshoṅ khaṅ gi sgo phye mthag tu ’byor len gyi bu ’oṅs nas gaṅ pos de la ka śi ka’i ras yug gcig bsgon no || mna’ ma dag gis mthoṅ nas smras pa | bu ’di sus byin | des smras pa | khu gus byin no || gźan dag (5) gis mthoṅ nas kyaṅ raṅ raṅ gi bu btaṅ ba daṅ | ka śi ka’i ras kyi tshoṅ khaṅ gi sgo ni bcad | ras sbom po dag yod pa’i tshoṅ khaṅ gi sgo phyeb la de dag kyaṅ ma stes te | phyin nas de dag la gaṅ bos ras sbom po dag bskon no || de dag gis (6) mthoṅ nas khyim thab dag la smras pa | khyed cag gis gzigs sam | kha cig la ni ka śi ka’i ras yug stsal la | kha cig la ni ras sbom po dag go || de dag gis lan btab pa | cig gdon mi za bar ’di ltar ka śi ka’i tshoṅ khaṅ gi ras (7) kyi sgo ni bcad la | ras sbom po’i sgo bye ba la bab pa źig ma yin graṅ | de dag gis smras pa | da duṅ yaṅ brtag par bgyi’o || ji tsam dus gźan źig na śa kha ra’i tshoṅ khaṅ gi sgo phye ba na ’byor len gyi bu ’oṅs nas des śa kha ra phor bu gaṅ (299b1) thob ste | des de khyer nas khyim du soṅ ba daṅ mna’ ma dag gis mthoṅ nas smras pa | bu ’di sus byin | des smras pa | khu gus byin no || de dag gis kyaṅ raṅ raṅ gi bu btaṅ ba daṅ | śa kha ra’i tshoṅ khaṅ gi sgo ni bcad | bu (2) ram gyi tshoṅ khaṅ gi sgo phye ba daṅ | de dag kyaṅ ma stis te | bu ram gyi tshoṅ khaṅ gi sgo bye ba’i khar ’oṅs nas de dag gis bur ma źig thob bo || de dag gis smras pa | khyed kyis gzigs sam | gcig la ni śa khar stsal la | gźan (3) la ni bur ma stsal lo || de dag gis de mthoṅ ste | ji ltar khyim bgo ba byed par stsol ba de lta de ltar khyim thab dag bye nas de dag phan tshun gros byas pa | bdag cag gi khyim gtan źig gis bgo bar bya’o || gcig gis smras pa | (4) phu bo chen po sbran pa sñam | gcig gis smras pa | re [ ]źig ji ltar bgo bar dpyad do || de gñis kyis raṅ gi blos dpyad pa | gcig gis ni khyim na yod pa daṅ źiṅ na yod pa’o || gcig gis ni tshoṅ khaṅ na yod pa daṅ yul gźan (5) na yod pa’o || gcig gis ni gaṅ po’o || gal te phu bo chen pos khyim na yod pa daṅ źiṅ na yod pa blaṅs na | bdag cag gis tshoṅ khaṅ na yod pa daṅ | yul gźan na yod pas raṅ ’tsho bar nus so || ’on te tshoṅ khaṅ na (6) yod pa daṅ | yul gźan na yod pa blaṅs na | ’on kyaṅ bdag cag gis khyim na yod pa daṅ | źiṅ na yod pa daṅ | ’tsho bar bya źiṅ gaṅ po yaṅ mnar bar nus so sñam nas | de gñis kyis de ltar gros byas te ’byor len (7) gyi druṅ du soṅ nas spun źig par ’gyur gyis bdag cag khyim bgo’o || des smras pa | khyim ’jigs par byed pa ni bud med dag yin pas legs par brtags te bya ba sñam | de gñis kyis smras pa | bdag cag gis brtags (300a1) zin gyis bgo’o || des smras pa | gal te de ltar na gzu bo mi lṅa źig bos śig | de gñis kyis smras pa | bdag cag gis sṅa mo źig tu bgos zin na gzu bo mi lṅa ci dgos kyis gcig gis ni khyim na yod (2) pa daṅ źiṅ na yod pa dag go || gcig gis ni tshoṅ khaṅ na yod pa daṅ yul gyi mtha’ na yod pa’o || gcig gis ni gaṅ po’o || des smras pa | ci gaṅ po’i skal ba mi sbyin nam | de gñis kyis smras pa | bran mo’i bu de la bgo skal (3) sus sbyin | der ma bas kyis de ñid bdag cag gis bgo’o || gal te khyod bźed na khyod ñid snoms śig | des bsams pa | pha na re bdag la khyod kyis bdog pa thams cad yoṅs su btaṅ yaṅ gaṅ po gtaṅ par mi bya’o źes bsgo (4) bas gaṅ bo blar bar bya’o sñam du bsams nas smras pa | gal de de lta na gaṅ po ni kho bos bkur ro || khyim na yod pa daṅ | źiṅ na yod pa dbaṅ ba gaṅ yin pa de ni riṅs par khyim du soṅ nas smras pa | mna’ mthu mo phyuṅ śig | de phyir (5) byuṅ ba daṅ slar yaṅ ma ’jug śig | ci’i phyir | bdag cag gis khyim du gtogs pa bgos zin to || tshoṅ khaṅ na yod pa daṅ | yul gźan na yod pa dbaṅ ba gaṅ yin pa de yaṅ de ma thag tu tshoṅ khaṅ du soṅ nas smras pa | gaṅ po mar (6) bobs śig | des babs pa daṅ | da phan chad ma ’dzeg śig | ci’i phyir | bdag cag gis khyim bgos te | yul gźan na yod pa daṅ tshoṅ khaṅ na yod pa ni bdag gi yin no || des smras pa | bdag gi bgo skal byin cig | (7) des smras pa | khyod bran mo’i bu yin na khyod la ci’i phyir bgo skal byin | der ma zad khyod ñid kho bo cag gis bgos te phu bo chen pos thob bo || ’byor len gyi chuṅ ma gaṅ po daṅ lhan cig ’grogs te gñen źig gi khyim du doṅ ba na bus pa bkres (300b1) nas du bar brtsams so || des smras pa | gaṅ po bus pa dag la g-yar stsus stsol cig | des smras pa | kār ṣā pa ṇa phog cig | des smras pa | khyod kyis gser ’bum sñed kyi spogs byas na bus pa dag gi g-yar stsam ma mchis (2) pa lta ci kho bos khyed cag gi khyim ’di ’dra ba mkhos su ’bebs par ’gyur bar śes sam | gal te kho bos śes par gyur na gser ’bum phrag du ma spags pa źig | bud med kyi gos kyi mthar ma śa ka sgyu ma can dag thum po byed pa de ni (3) chos ñid yin te | des ma śa ka sgyu ma can źig phog ste g-yar stsus snoms te byon cig | des de khyer te tshoṅ dus su soṅ ba las mi źig gis rgya mtsho’i rlabs kyis bdas pa’i śeṅ las khur cig khyer te graṅ bas sbrebs nas ’dar źiṅ ’oṅ ba (4) de des mthoṅ nas dris pa | kye naṅ rje ci’i phyir de ltar ’dar | des smras pa | bdag gis kyaṅ ma ’tshal te | cuṅ zad du na śiṅ khur ’di thogs nas bdag ’di ’dra bar graṅ bar gyur to || de śiṅ brtags pa la mkhas pas des (5) śiṅ de brtag bar brtsams pa daṅ | de na tsan dan sa mchog yod par mthoṅ nas des de la smras pa | kye naṅ rje rin ji tsam du btsod || kār ṣā pa ṇa lṅa brgyar ro || des śiṅ khur de blaṅs nas tsan dan sa mchog de phyuṅ ste | tshoṅ dus su (6) soṅ nas sog les dum bu bźir gśegs te | bur ma de rnams kār ṣā pa ṇa stoṅ du btsoṅs nas de nas de la kār ṣā pa ṇa lṅa brgya byin te ’di skad ces smras so || khyim ga ge mo źes bya ba na ’byor len gyi chuṅ ma ’dug gis | der śiṅ khur (7) ’di khyer la gaṅ pos bskur ba yin no źes byos śig | des de khyer nas ji ltar gyur pa dag smras pa daṅ | des braṅ brduṅs nas smras pa | ’di ltar de nor ’khyams na śes rab kyaṅ ’khyams sam | ci btso ba tshol du btad na btso rgyu gaṅ (301a1) yin pa de ñid med par bud pa bskur to || ci tsam dus gźan źig na groṅ khyer slo ma lta bu’i rgyal po tsha ba’i rims chen pos thebs nas myog myog por gyur pa de la sman pas tsan dan sa mchog bstan to || de nas blon po rnams kyis tsan (2) dan sa mchog btsal bar brtsams pa daṅ | de rnams kyis tshoṅ dus su brgyud pa las thos nas de rnams gaṅ po’i druṅ du soṅ ste | tsan dan sa mchig yod dam | yod do || rin ji tsam du btsoṅ | kār ṣā pa ṇa stoṅ ṅo || de rnams kār ṣā pa (3) ṇa stoṅ gis ños nas rgyal po la byugs pa daṅ sos par gyur to || rgyal pos bsams pa | gaṅ gi khyim na tsan dan sa mchog yod pa’i khyim de ci ’dra ba źig yin sñam nas | rgyal pos blon po rnams la smras pa | ’di ga las ’oṅs | blon po (4) rnams kyis smras pa | lha gaṅ po las so || gaṅ po ’dir khug cig | der pho ña soṅ nas smras pa | gaṅ po lhas bka’ stsal to || des dpyad par pa rtsams pa | rgyal po bdag la ci’i phyir bka’ stsol | des yaṅ bsams pa | des tsan (5) dan sa mchog gis sñun gdaṅs par gyur pas de’i phyir bdag la bka’ stsal gyis tsan dan sa mchog thams cad khyer te ’gro’o sñam nas | des tsan dan sa mchog gi dum bu gsum ras kyis khud du dkris te | gcig lag tu thogs nas rgyal po’i (6) druṅ du soṅ ba daṅ | rgyal pos smras pa | gaṅ po tsan dan sa mchog cud zad yod dam | des smras pa | lha ’dir mchis so || ’di la rin ji tsam | gser ’bum mo || gźan yaṅ yod dam | lha mchis so źes des dum bu sum caṅ bstan pa (7) daṅ rgyal pos blon po rnams la bsgo ba | gar bo la gser bźi ’bul byin cig | gaṅ pos smras pa | lha gsum gyis ni stsol cig | gcig ni lhal skyes su ’bul lo || gsum gyis byin nas rgyal pos smras pa | gaṅ po khyod ṅa’i thugs su ’thad kyis (301b1) mchog ci ’dod pa gsol cig daṅ sbyin no || lha gal te thugs daṅ ’thad par gyur na lha’i yul du sus kyaṅ mi gtse bar mchis par gsol | rgyal pos blon po rnams la bsgo ba śes ldan dag deṅ phyin chad khyed kyis gźon nu rnams la bsgo bar bya’i | (2) gaṅ po la ni ma yin no || ji tsam na tshoṅ pa lṅa brgya tsam pa rgya mtsho chen po’i gru bo che grub nas groṅ khyer slo ma lta bur lhags so || tshoṅ pa’i tshogs kyis naṅ khrims su bcas pa | bdag cag sus kyaṅ gcig pu tshegs las gar te tshoṅ pa’i druṅ (3) du ’gro bar mi bya’o || gal te soṅ na de la kār ṣā pa ṇa drug bcu dbab bo || bruṅs kyaṅ tshogs te blaṅ bar bya’o źes bcas so || kha cig gi smras pa | gaṅ po yaṅ sbran pa sñam | kha cig gis smras pa | bkren pa de la sbran na ci yod || de’i (4) tshe gaṅ po phyir byuṅ ba na | des tshoṅ pa lṅa brgya tsam rgya mtsho chen po nas gru bo che grub nas groṅ khyer slom lta bur phyin no źes thos nas | de groṅ khyer du ma źugs pa ñid du de dag gi druṅ du soṅ ste dris pa | śes ldan dag rdzas ’di dag ci yin | de (5) rnams kyis smras pa | ’di daṅ ’di dag yin no || rin ji tsam | ded dpon gar phyin yaṅ khyod kho na dri bar bas so || des smras pa | gal te de lta yin yaṅ ’on kyaṅ rin thaṅ smos śig | de dag gis gser sa ya daṅ brgyad ’bum du rin btab (6) bo || des smras pa | śes ldan dag thag bcad pa’i gser sum ’bum khyer cig | zoṅ ’di dag ni kho bo’i yin no || lhag ma ni naṅ du phyin nas sbyin no || de bźin du bgyi’o źes pa daṅ | des gser sum ’bum yaṅ blaṅs nas thag gcad (7) pa’i phyir byin || raṅ gis rgyas kyaṅ btab ste soṅ ṅo || de nas tshoṅ pa’i tshogs kyis tshoṅ pa’i g-yog gis mi dag rdzas ci yod ltos śig ces mṅags nas de dag soṅ ste dris pa | rdzas ’di dag ci yin || ’di daṅ ’di dag yin no || bdag cag (302a1) la ’di ’dra bas ni mdzod daṅ baṅ pa gaṅ par ’dug go || de rnams kyis smras pa | gaṅ yaṅ ruṅ ma gaṅ yaṅ ruṅ ste | ’on kyaṅ ’di btsoṅs zin to || su źig la | gaṅ po la’o || gaṅ po la btsoṅs na chen mo źig khugs mod | de rnams kyis (2) smras pa | des thag bcad par byin pa gaṅ yin pa de khyod kyis rin du yaṅ mi byin no || des thag bcad par ce byin gser sum ’bum mo || des phu bo de dag las brkus yaṅ dag go || de rnams slar log ste tshoṅ pa’i tshogs la smras pa | rdzas de dag ni btsoṅs zin to || (3) su źig la | gaṅ po la’o || gaṅ pol tshoṅs na chen mo źig khugs mod | des thag bcad par byin pa gaṅ yin pa de khyod kyis rin du yaṅ mi byin no || des thag bcad par ci byin | sras sum ’bum mo || des spun de dag las brkus yaṅ dag go || de rnams kyis de bos nas (4) smras pa | gaṅ po tshoṅ pa’i tshogs kyis khrims su bcas pa | sus kyaṅ gcig pus zoṅ mi blaṅ gis tshoṅ pa’i tshogs kho nas blaṅ bar bya’o źes bcas na khyod kyis ci’i phyir blaṅ | des smras pa | śes ldan dag gaṅ gi tshe khyod kyis khrims su bca’ ba byas pa (5) de’i tshe ci kho bo’am | kho bo’i phu nu po dag la bsgo’am | khyod kho bo nas khrims su bca’ babyasa | khyed cag ñid suṅs śig | de nas tshoṅ pa’i tshogs khros nas kār ṣā pa ṇā drug bcu’i phyir bzuṅ ste ñi ma la bźag pa rgyal po’i mi gaṅ gis mthoṅ ba de dag gis rgyal po la (6) smras pa daṅ | rgyal pos bsgo pa | śes ldan dag de rnams khug śig | de dag gis de rnams bkug pa daṅ | rgyal pos smras pa | śes ldan dag khyed cag gis ci’i phyir gaṅ po bzuṅ ste ñi ma la bźag | lha tshoṅ pa rnams kyis khrims su bcas pa | sus (7) kyaṅ gcig pus zoṅ ’jal tshoṅ mi bgyi’o źes bcas pa las | ’di gcig pus ’jal tshoṅ bgyis pas so || des smras pa | lta gaṅ gi tshe ’di dag gis khrims su bca’ ba bgyis pa de’i tshe ’di dag gis ci bdag gam bdag gi phu nu po dag la bsgo’am źes rmar (302b1) gsol | rgyal pos smras pa | śes ldan dag gaṅ bo’i śags bzaṅ ṅos || de rnams skyeṅs nas de btaṅ ṅo || ji tsam dus gźan źig na rgyal po la rdzas śig gi dgos pa byuṅ nas des tshoṅ pa’i tshogs bkug ste bsgo ba | śes ldan dag ṅa la rdzas che ge mo (2) źes bya ba źig dgos kyis de ṅa la phul cig | de rnams kyis smras pa | lha gaṅ po la mchis so || des smras pa | ṅa de la bka’ mi stsol gyis | khyed ñid kyis de las ños la ṅa la phul cig | de dag gis gaṅ po la pho ña btaṅ ste tshoṅ pa’i tshogs ’bod (3) do źes byas so || des smras pa | kho bo mi ’oṅ ṅo || de nas tshoṅ pa’i tshogs thams cad ’dus te de’i khyim du soṅ nas sgor bsdad de de la phrin btaṅ nas gaṅ po tshoṅ pa’i tshogs sgo na sdod kyis byuṅ źig ces spriṅ ṅo || de ṅa rgyal daṅ ñam du śed daṅ bcas (4) pa’i dregs pas byuṅ ba daṅ | tshoṅ pa’i tshogs kyis smras pa | ded dpon ji ltar ños pa bźin du zoṅ byin cig | pa’i dregs pas byuṅ ba daṅ | tshoṅ pa’i tshogs kyis smras pa | ded dpon ji ltar ños pa bźin du zoṅ byin cig | des smras pa | gal te ji ltar ños pa bźin zoṅ byin na kho bo tshoṅ pa chen po yin mod || de dag gis smras pa | rin ñis ’gyur gyis byin (5) cig daṅ tshoṅ pa’i tshogs mchod par ’gyur ro || des bsams pa | tshoṅ pa’i tshogs ni mchod par bya ba yin no sñam nas | des sa ya daṅ lṅa ’bum ñis ’gyur du byin no || lhag ma ni khyim du sbas nas des bsams pa | ji ga zil pa’i thigs pas bum pa (6) dgaṅ bar nus sam | rgya mtsho chen por ’jug par bya’o sñam nas | rgya mtsho chen por ’jug par bya ba’i phyir des groṅ khyer slom lta bur dril sgrogs su bcug pa | śes ldan groṅ khyer slo ma lta bu na gnas pa’i tshoṅ pa dag ñon cig | ded dpon gaṅ po rgya (7) mtsho chen por ’jug par ’gyur gyis | khyed cag las gaṅ ded dpon gaṅ po daṅ lhan cig śo gam med pa daṅ | lag can pa’i gla med pa daṅ | gru btsas med par rgya mtsho chen por ’jug par spro ba de dag gis rgya mtsho chen por ’doṅ ba’i zoṅ sta gon byos (303a1) śig | tshoṅ pa lṅa brgya tsam gyis rgya mtsho chen por ’doṅ ba’i zoṅ sta gon byas so || de nas ded dpon gaṅ po dge mtshan daṅ | bkra śis daṅ | bde legs su ’gyur ba dag byas te ’khor tshoṅ pa lṅa brgya daṅ rgya mtsho chen por źugs pa (2) las | gru bo che grub nas | groṅ khyer slo ma lta bur ’khor to || de lta bur lan drug gi bar du rgya mtsho chen por źugs pa las gru bo che grub nas slar ’khor to || phyogs kun du gaṅ pos lan drug gi bar du rgya mtsho chen por źugs pa las gru bo che grub nas slar ’khor to źes sgra (3) grags pa daṅ | mñan yod pa’i tshoṅ pa dag zoṅ thogs te groṅ khyed slo ma lta bur doṅ nas | de dag lam gyis dub pa ṅal sos nas | ded dpon gaṅ po gaṅ na ba der doṅ ste lhags nas smras pa | ded dpon rgya mtsho chen por bźud do || des smras pa | śes ldan dag lan drug (4) gi bar du rgya mtsho chen po nas gru bo che grub ste | slar ’khor ba las bdun par ’jug pa khyed cag gis mthoṅ ba’am thos pa ’ga’ yod dam | de dag gis smras pa | gaṅ po bdag cag śul riṅ po nas khyod kyi ched du lhags te gal te mi ’jug na khyod ñid tshad ma yin no || des (5) bsams pa | bdag la ni nor gyis cuṅ zad kyaṅ mi chog pa med na ’di dag gis don du ’gro bar bya’o sñam nas | de de rnams daṅ lhan cig tu rgya mtsho chen por chas so || de dag gis nam tho raṅs kyi dus su ched du brjod pa daṅ | pha rol ’gro byed daṅ | bden pa mthoṅ pa (6) daṅ | gnas brtan pa’i tshigs su bcad pa daṅ | gnas brtan ma’i tshigs su bcad pa daṅ | ri gnas pa’i tshigs su bcad pa daṅ | thub pa’i tshigs su bcad pa daṅ | don gyi tshoms kyi mdo dag gsaṅ bstod de bton pa daṅ | des de dag thos nas smras pa | śes ldan (7) dag glu bzaṅ po źig loṅ śig | de rnams kyis smras pa | ded dpon de dag ni glu ma lags so || ’o na ci | de ni saṅs rgyas kyis bka’o || des saṅs rgyas źes bya pa’i sgra sṅon mthos pa thos nas pa spu’i khuṅ bu thams cad nas sbu briṅ źes byed nas gus pa daṅ bcas pas dris (303b1) pa | śes ldan dag saṅs rgyas źes bya ba de su źig yin | de rnams kyis smras pa | śākya ’i sras dge sloṅ gau ta ma śākya ’i rigs las skra daṅ kha spu bregs nas gos dur smrig bgos te yaṅ dag pa kho nar daṅ pas khyim nas khyim med par rab tu byuṅ nas de blan med pa yaṅ dag (2) par rdzogs pa’i byaṅ chub mṅon par rdzogs par saṅs rgyas pa źig yod de | ded dpon de ni saṅs rgyas źes bgyi’o || śes ldan dag bcom ldan ’das ded ltar gaṅ na bźugs | ded dpon mñam yod na rgyal bu rgyal byed kyi tshal mgon med zas sbyin gyi kun dga’ rab na (3) bźugs so || des de sñiṅ la bzuṅ nas de rnams daṅ lhan cig rgya mtsho chen por źugs te gru bo che grub nas slar lhags so || de’i phu bo ’byor len gyis bsams pa ’di rgya mtsho chen por ’gro ’gro bas dub par gyur gyis ’di khyim dbub par bya’o sñam nas des de la smras (4) pa | khyod kyi don du tshoṅ pa daṅ | tshoṅ dpon daṅ | ded dpon gaṅ gis bu mo bslaṅ ba phu bol smros śig | des smras pa | bdag ’dod pa ni ma ’tshal gyis gal te gnaṅ na rab tu ’byuṅ ṅo || des smras pa | gaṅ gi tshe bdag cag khyim gyi ’tsho nam lam źugs pa de’i tshe rab tu (5) mi ’byuṅ bar da ci’i phyir rab tu ’byuṅ | des smras pa | de’i tshe ni mi rigs lags so || de ni rigs pa lags so || des de gdon mi za bar gal gyis ’chu bar śes nas gnaṅ ṅo || des smras pa | phu bo rgya mtsho chen po na ñes dmigs ni mṅal mnog ni chuṅ ṅo || der (6) ’jug pa ni mṅal slar ’khor ba ñuṅ bas khyod kyis rnam pa thams cad du rgya mtsho chen por ’jug par mi bya’o || khyod la rigs pas bsgrub pa’i nor phal po che yod la khyod kyi nu bo dag la rigs pa ma yin pas bsgrubs pa yin pas gal te de dag na re lhan cig ’khod (7) par bya’o źes zer na ’dug par mi bya’o źes smras nas rim gro pa gcig khrid de mñan yod du soṅ ste | mñan yod kyi skyed mos tshal du ’dug nas khyim bdag mgon med zas sbyin la phrin pa btaṅ ste | khyim bdag ded dpon gaṅ po khyim bdag blta bar ’dod nas (304a1) skyed mos tshal na sdod do źes spriṅ ba daṅ | mgon med zas sbyin gyis bsams pa | gdon mi za bar chu’i bźon pas dub nas | da ni thaṅ gi bźon pas ’oṅs so sñam mo || de nas dris pa | kye naṅ rje zoṅ ji.i sñed cig khyer te ’oṅs | de la zoṅ gal yod | rim groṅ || (2) daṅ gñis pu ste de daṅ bdag tubs so || mgon med zas sbyin gyis bsams pa | gaṅ bdag gis skyes bu dam pa de la bkur stir ma byas par khyim du bod pa ni bdag rigs pa daṅ ldan pa ma yin no sñam nas | des de bkur sti chen pos khyim du bos nas sku mñe byas te khrus (3) byas nas zan byin te dga’ ba’i gtam byas te ’dug nas | mgon med zas sbyin gyis dris pa | ded dpon dgos pa ci źig la ’oṅs | khyim bdag bdag ni legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la rab tu byuṅ ba daṅ bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po ’tshal (4) lo || de nas khyim bdag mgon med zas sbyin gyis ro stod bstod nas lag pa g-yas pa brkyaṅ ste ched du brjod pas ched du brjod pa | kye ma’o saṅs rgyas | kye ma’o tshos | kye ma’o dge ’dun | kye ma’o chos legs par gsuṅs pa ñid | de la ni da skyes bu gtso bo ’di (5) lta bu yaṅ raṅ gi skye bo daṅ gñen bśes kyi tshogs rgya chen po daṅ | mdzod daṅ baṅ mdzod rgyas pa rnams kyaṅ spaṅs nas legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba las rab tu byuṅ źiṅ bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po ’dod par gyur to || de nas khyim (6) bdag mgon med zas sbyin gyis ded dpon gaṅ po khrid de bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ṅo || de’i tshe bcom ldan ’das dge sloṅ gi ’khor brgya phrag du ma’i guṅ la bźugs nas chos ’chaṅ ṅo || bcom ldan ’das kyis khyim bdag mgon med zas sbyin (7) skyes daṅ chas te ’oṅ ba gzigs so || gzigs nas kyaṅ dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag khyim bdag mgon med zas sbyin skyes daṅ chas te da ltar ’oṅ ṅo || de bźin gśegs pa’i skyes ni ’di lta bu med de || ’di lta ste gdul ba’i skyes (304b1) bu’o|| de nas khyim bdag mgon med zas sbyin gyis bcom ldan ’das kyi źabs gñis la phyag byas te | ded dpon gaṅ po daṅ lhan cig phyogs gcig tu ’dug go || phyogs gcig tu ’dug nas khyim bdag mgon med zas sbyin gyis bcom ldan ’das la ’di skad ces (2) gsol to || btsun pa ded dpon gaṅ bo ’di legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la rab tu ’byuṅ źiṅ bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po ’tshal na | de bcom ldan ’das kyis rab tu dbyuṅ ba daṅ bsñen par rdzogs par mdzad du gsol | bcom ldan ’das kyis khyim (3) bdag mgon med zas sbyin la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas bcom ldan ’das kyis ded dpon gaṅ po la bka’ stsal pa | dge sloṅ tshur śog tshaṅs par spyad pa spyod cig ces bcom ldan ’das kyis bka’ stsal ba’i mod kho nar de skra byi ba daṅ | snam sbyar gon par gyur te | (4) skra daṅ ba spu źag bdun skyes pa tsam daṅ | lag na lhuṅ bzed daṅ bya ma bum thogs pa daṅ | dge sloṅ bsñen par rdzogs nas lo brgya lon pa’i spyod lam lta bur gnas par gyur to || de bźin gśegs pas tshur śog gsuṅs pas de || skra byi snam sbyar gon pa’i lus ldan źiṅ | (5) mod la dbaṅ bor bźir gnas gyur te || saṅs rgyas dgoṅs pas lus gzugs bkab par gyur || de nas dus gźan źig na tshe daṅ ldan pa gaṅ po bcom ldan ’das gaṅ na bder soṅ ste phyin nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs (6) gcig tu ’dug go || phyogs gcig tu ’dug nas tshe daṅ ldan pa gaṅ pos bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das bcom ldan ’das las bdag gis mdor bsdus pa’i chos thos pa ji lta bus gcig pus dben pa bag yod pa daṅ rtun pa (7) daṅ ldan la bdag ñid la bdag ñid gtod ciṅ gnas par ’gyur ba de lta bu’i chos mdor bsdus pa legs par bśad du gsol | gcig pu dben pa bag yod pa daṅ rtun pa daṅ ldan la bdag ñid gtoṅ ciṅ gnas na | rigs kyi bu dag gaṅ gi phyir skra daṅ kha (305a1) spu bregs nas gos dur smrig bgos te yaṅ dag pa’i dad pas khyim nas khyim ma mchis par rab tu byuṅ bar bgyid pa tshaṅs par spyod pa’i mtha’ bla na ma mchis pa de mthoṅ ba’i chos de ñid la raṅ gi mṅon par śes pas mṅon sum du bgyis te bsgrubs nas (2) bdag gi skye ba ni zad do || tshaṅs par spyod pa ni spyad do || bya ba ni byas so || srid pa ’di las gźan mi śes so źes go bar bgyi’o || de skad ces gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa gaṅ po la ’di skad ces bka’ stsal to || gaṅ po legs (3) so | legs so || gaṅ po gaṅ khyod ’di skad du srid pa ’di las gźan mi śes so źes bya ba nas de lta bu’i chos mdor bsdus pa legs par bśad du gsol źes bya ba’i bar smra ba ni yaṅ legs so źes bya bsṅa ma bźin te | de’i phyir rab tu ñon la yid la zuṅ (4) śig daṅ bśad do || gaṅ po mig gis rnam par śes par bya ba’i gzugs sdug pa daṅ | chags pa daṅ | dga’ ba daṅ | yid du ’oṅ ba daṅ | ’dod pa daṅ ldan pa daṅ | kun du chags par ’gyur ba yod la | de dag gal te dge sloṅ gis mthoṅ nas (5) mṅon par dga’ ba daṅ | mṅon par bstod pa daṅ | lhag par chags pa daṅ | lhag par źen ciṅ gnas nas de dag la mṅon par dga’ ba daṅ | mṅon par bstod pa daṅ | lhag par chags pa daṅ | lhag par źen ciṅ gnas pa de la kun du dga’ ba ’byuṅ ṅo || (6) kun du dga’ ba yod na dga’ ba daṅ | yid bde bar ’gyur ro || dga’ ba daṅ yid bde ba yod na kun du chags par ’gyur ro || kun du chags pa yod na kun du sbyor bar ’gyur te | dga’ ba daṅ | kun du chags pa daṅ | kun du sbyor ba daṅ ldan par gyur pa’i dge sloṅ ni (7) gaṅ po mya ṅan las ’das pa las riṅ du gyur pa źes bya’o || gaṅ po rna bas rnam par śes par bya ba’i sgra daṅ | snas rnam par śes par bya ba’i dri daṅ | lces rnam par śes par bya ba’i ro daṅ | lus kyis rnam par śes par bya ba’i reg bya daṅ | yid kyis rnam (305b1) par śes par bya ba’i chos sdug pa daṅ | chags pa daṅ | dga’ ba daṅ | yid du ’oṅ ba daṅ | ’dod pa daṅ | ldan pa daṅ kun du chags par ’gyur ba rnams yod la | de dag gal te dge sloṅ gis śes nas źes bya ba nas | mya ṅan las ’das pa las riṅ du gyur pa źes bya’o źes (2) bya ba’i bar sṅa ma bźin no || gaṅ po mig gis rnam par śes pa bya ba’i gzugs sdug pa daṅ | chags pa daṅ | dga’ ba daṅ | yid du ’oṅ ba daṅ | ’dod pa daṅ ldan pa daṅ | kun du chags par ’gyur ba yod la | de dag gal te dge sloṅ gis mthoṅ nas mṅon par mi dga’ ba daṅ | mṅon par (3) mi stod pa daṅ | lhag par ma chags pa daṅ | lhag par mi źen ciṅ gnas ne de dag la mṅon par mi dga’ ba daṅ | mṅon par mi stod pa daṅ | lhag par ma chags pa daṅ | lhag par ma źen par gnas pa de la kun du dga’ ba mi ’byuṅ ṅo || kun du dga’ ba med na dga’ ba daṅ yid bde ba med par ’gyur ro || dga’ (4) ba daṅ yid bde ba med na kun du ma chags par ’gyur ro || kun du chags pa med na kun du spyor ba med par ’gyur ro || kun du spyor ba med na dga’ ba daṅ | kun du chags pa daṅ | kun du sbyor ba daṅ mi ldan pa’i dge sloṅ ni gaṅ po mya ṅan las ’das pa la ñe bar gyur pa źes bya’o || (5) gaṅ po rna bas rnam par śes par bya ba’i sgra daṅ | snas rnam par śes par bya ba’i dri daṅ | lces rnam par śes par bya ba’i ro daṅ | lus kyis rnam par śes par bya ba’i reg bya daṅ | yid kyis rnam par śes par bya ba’i chos sdug pa daṅ | chags pa daṅ | dga’ ba daṅ | yid du (6) ’oṅ ba daṅ | ’dod pa daṅ ldan pa daṅ | kun du chags par ’gyur ba yod la | de dag gal te dge sloṅ gis śes nas źes bya ba nas | de ni mya ṅan las ’das pa la ñe bar gyur pa źes bya’o źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || gaṅ po ṅas mdor bsdus pa’i gdams ṅag ’dis (7) khyod la gtams na gaṅ du gnas par ’dod | gaṅ du gnas bca’ bar ’dod | btsun pa bcom ldan ’das kyis mdor bsdus pa’i gdams ṅag ’dis bdag la gtams lags pas gro bźin skyes gnas pa’i yul gyi mthar mchis par ’tshal lags so || gaṅ po gro bźin skyes (306a1) gnas pa’i yul gyi mtha’i mi rnams ni gtum pa | gzu lums can | rtsub pa | gśeb | spro thuṅ ba | ’phya ba yin te | gaṅ po gal te khyod la gro bźin skyes gnas pa’i mtha’i mi rnams mṅon sum du | sdig pa tshogs par mi (2) dbyuṅ ba’i tshig rtsub pos gśe bar byed | źer ’debs par byed | ’phya bar byed na | de la khyod ji sñam byed | btsun pa gal te gro bźin skyes gnas pa’i mtha’i mi rnams bdag la mṅon sum du sdig pa tshogs par mi dbyuṅ ba’i tshig rtsub pos gśe bar (3) bgyid | źed ’debs par bgyid | ’phya ba rab gyid na de la bdag gis ’di sñam du sems te | e ma’o gro bźin skyes gnas pa’i mtha’i mi rnams ni ruṅ ba dag yin no || e ma’o gro bźin skyes gnas pa’i mtha’i mi rnams ni blo daṅ ldan pa yin te | de (4) dag bdag la sdig pa tshogs par mi dbyuṅ ba’i tshig rtsub pos gśe par byed | źer ’debs par byed | ’phya bar byed kyaṅ lag pa’am boṅ pas ma brgyab sñam mo || gaṅ po gro bźin skyes gnas pa’i mtha’i mi rnams ni gtum pa źes bya ba nas ’phya bar byed pa (5) yin no|| źes bya ba’i bar goṅ ma bźin te | gaṅ po gal te gro bźin skyes gnas pa’i mtha’i mi rnams kyis dbyug pa’am mtshon gyis brgya ba na de la khyod ji sñam byed | btsun pa gal te bdag la gro bźin skyes gnas pa’i mtha’i mi rnams kyis dbyug pa’am (6) mtshon gyis brgyab par gyur na | de la bdag gis ’di sñam sems te | kye ma’o gro bźin skyes gnas pa’i mtha’i mi rnams ri ruṅ bdag yin no || kye ma’o gro bźin skyes gnas pa’i mtha’i mi rnams ni blo daṅ ldan pa yin te | de dag bdag la dbyug pa’am mtshon gyis (7) brgyab kyaṅ thams cad kyis thams cad du srog daṅ bral bar mi byed do sñam mo || gaṅ po gro bźin skyes gnas pa’i mtha’i mi rnams ni gtum pa źes bya ba nas ’phya bar byed pa yin no źes bya ba’i bar du ste | gal te gaṅ po gro bźin skyes gnas ba’i mtha’i mi rnams kyis (306b1) khyod thams cad kyis thams cad du srog daṅ ’bral bar byed na de la khyod ji sñam byed | btsun pa gal te bdag la gro bźin skyes gnas pa’i mtha’i mi rnams kyis thams cad kyis thams cad du srog daṅ ’bral bar bgyid na | de la bdag ñid ’di sñam du sems te | (2) bcom ldan ’das kyis ñan thos lus rna gcan ’dis | skye ba daṅ | ṅo tsha ba daṅ | rnam par smod pa gaṅ dag mtshon gyis kyaṅ ’debs par byed | dug kyaṅ za bar byed | thag pas kyaṅ ’gegs te ’chi bar byed | g-yaṅs nas kyaṅ mchoṅs (3) te ’chi ba yod na || kye ma’o gro bźin skyes gnas pa’i mtha’i mi rnams ni ruṅ ba dag yin no || kye ma’o gro bźin skyes gnas pa’i mtha’i mi rnams ni blo daṅ ldan pa yin te | de dag bdag gi lus rnag can ’di las tshegs chuṅ dus grol bar byed do sñam bsam (4) par bgyi’o || gaṅ po legs so legs so || gaṅ po khyod bzod pa daṅ des pa ’di daṅ ldan par gro bźin skyes gnas pa’i yul gyi mtha’ gnas par nus pa ni khyod yaṅ legs so || gaṅ po soṅ la ma bsgral ba rnams ni sgrol cig | ma grol (5) ba rnams ni khrol cig | dbugs ma phyin pa rnams ni dbugs phyuṅ śig | yoṅs su mya ṅan las ma ’das pa rnams ni yoṅs su mya ṅan las zlos śig | de nas tshe daṅ ldan pa gaṅ pos bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par bstod ciṅ rjes su (6) yi raṅs nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te | bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas soṅ ṅo || de nas tshe daṅ ldan pa gaṅ po de ñid kyis mtshan mo ’das nas sṅa dro śam thabs bgos te lhuṅ bzed daṅ chos gos thogs nas mñan yod (7) du bsod sñoms la źugs te | mñan yod du bsod sñoms kyi zas kyi bya ba byas nas zas phyi ma’i bsod sñoms las slar log ste | gnas mal ji ltar loṅs spyad pa mkhos su phab nas | lhuṅ bzed daṅ chos gos thogs te | gro bźin skyes gnas (307a1) pa’i yul gyi mtha’ gaṅ na ba der chas te | rim gyis rgyu źiṅ soṅ ba na gro bźin skyes gnas pa’i yul gyi mthar phyin to || de nas tshe daṅ ldan pa gaṅ po sṅa dro śam thabs bgos lhuṅ bzed daṅ chos gos thogs te | gro bźin skyes gnas (2) pa’i mthar bsod sñoms la źugs pa rṅon pa źig mda’ gźu lag na thogs te ri dgas gśor du ’gro ba des mthoṅ nas des bsams pa | dge sbyoṅ mgo reg ’di mthoṅ ba ni kha rje ma ruṅ bar byas so sñam du bsams nas gźu rna druṅ du bka’ ste | tshe daṅ ldan (3) pa gaṅ po gaṅ na ba der brgyugs pa daṅ | de nas tshe daṅ ldan pa gaṅ pos de mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ bla gos bsñil te smras pa || bźin bzaṅs dgaṅ dka’ ba ’di’i don du źugs pas ’di la snun cig | tshigs su bcad de smras pa | gaṅ gi don du (4) mkha’ la bya rgyu ri dgas rñis zin gyur ||
g-yul ṅor mda’ mduṅ mda’ bo che thogs mi rnams ’chi ’gyur la ||
bkren pa ñon moṅs yul ṅan rgyu źiṅ mchil pas ña zin pa ||
sdig pa rab maṅ lto ’dir khyod kyis ’tsham rims mda’ ’phoṅs śig || (5) des bsams pa | rab tu byuṅ ba ’di ni ’di lta bu’i bzod pa daṅ des pa daṅ ldan pa yin na | ci’i phyir ’di la mda’ ’phaṅ sñam du bsams nas de sems mṅon par dad par gyur to || de nas tshe daṅ ldan pa gaṅ pos de la chos bśad de | skyabs su ’gro ba (6) daṅ | bslab pa’i gźi rnams la bźag pa daṅ | des ri khrod pa gźan lṅa brgya ni dge bsñen byas | lṅa brgya ni dge bsñen mar byas nas gtsug lag lṅa brgya rtsig tu bcug ste | khri daṅ | khri’u daṅ | stan naṅ tshaṅs can daṅ | sṅas naṅ tshaṅs can daṅ | (7) gor thabs brgya phrag du ma ’bul du bcug go || zla ba gsum po de ’das pa daṅ des rig pa gsum lus kyis mṅon sum du byas nas dgra bcom par gyur te | khams gsum gyi ’dod chags daṅ bral ba źes bya ba nas | dbaṅ po daṅ ñe dbaṅ po’i lha daṅ bcas (307b1) pa rnams kyis mchod par bya ba daṅ | rjed par bya ba daṅ | mṅon sum du smra bar bya bar gyur to źes bya ba’i bar du’o || ji tsam dus gźan źig na śiṅ gi rna cha can gyi nu bo gñis loṅs spyod srabs śiṅ yoṅs su zad pas gtugs par gyur nas de gñis kyis smras (2) ba | byur lta bu de bdag cag gi khyim nas soṅ gis tshur śog lhan cig gnas par bya’o || des smras pa | byu lta bu de gaṅ źig yin | gaṅ po yin mod | de ni kho bo’i khyim nas dpal byuṅ ba yin gyi byur lta bu ni ma yin no || de gñis kyis smras pa | dpal yaṅ ruṅ (3) byur yaṅ ruṅ tshur śog lhan cig tu gnas par bya’o || des smras pa | khyed cag gi nor ni rigs par bsgrubs pa ma yin la | kho bo’i ni rigs par bsgrubs pa yin pas khyed cag daṅ kho bor lhan cig gnas par mi bya’o || de gñis kyis smras pa | bran mo’i bu des rgya mtsho (4) chen por yaṅ soṅ yaṅ soṅ nas khyod kyi loṅs spyod dag bsgrubs pas khyod de la spyod pas rgyags su zad | khyod kyis ni rgya mtsho chen por ’jug par gal nus | de de gñis las ṅa rgyal bzuṅ nas des bsams pa | bdag kyaṅ rgya mtsho chen por ’jug par bya’o sñam nas źes bya (5) ba nas rgya mtsho chen por źugs so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || ji tsam na gru che de rjes su mthun pa’i rluṅ gis tsan dan sa mchog gi tshal du bdas so || sa mkhan gyis smras pa | śes ldan dag tsan dan sa mchog gi tshal źes grags pa gaṅ yin pa de ni ’di yin (6) gyis ’di las ’doms la loṅ śig | de’i tshe na tsan dan sa mchig gi tshal gyi dbaṅ po gnod sbyin dbaṅ phyug chen po źes bya ba yin te | de yaṅ gnod sbyin rnams kyi gnod sbyin gyi mdun sar soṅ ṅo || de nas tsan dan sa mchog gi tshal sta re lṅa brgya tsam gyis bcad par brtsams so || gnod (7) sbyin mi dga’ ba źes bya bas tsan ṅan sa mchog gi tshal sta re lṅa brgya tsam gyis gcod par mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ gnod sbyin dbaṅ phyug chen po gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas gnod sbyin dbaṅ phyug chen po la ’di skad ces smras so || dpon po mkhyen par mdzod cig | (308a1) tsan dan sa mchog gi tshal sta re lṅa brgya tsam gyis ’gums na khyod kyi phrin las sam bgyi ba gaṅ lags ba de mdzod cig | de nas gnod sbyin dbaṅ phyug chen po gnod sbyin rnams kyi gnod sbyin gyi ’dun ma byas nas mi bzod pa skyes te | rluṅ nag po chen po ’jigs su ruṅ ba (2) bslaṅs nas tsan dan sa mchog gi tshal gaṅ na bder chas so || sa mkhan gyis smras ba | śes ldan ’dzam bu’i gliṅ gi tshoṅ pa dag ñon cig | rluṅ nag po chen po’i ’jigs pa źig yod do źes grag pa gaṅ yin pa de ni ’di yin byis ṅo lon som śig | de nas tshoṅ pa’i tshogs de rnams (3) ’jigs skrag phoṅs te ba sbu’i khuṅ bu thams cad nas sbu ziṅ źes byed nas | lha rnams la gsol ba byed par rtsom ste | źi ba daṅ ni chu lha lus ṅan nor lha sogs || lha mi lto ’phye gnod sbyin lha mi dbaṅ po rnams ||
bdag cag śin tu ñam tag ’jigs par gyur lags kyis || bsñeṅs (4) bral de riṅ bdag cag rnams kyi mgon mdzod cig || khyod kyi nu bo gaṅ yin | gaṅ po yin (7) no || tshoṅ pa’i tshogs rnams kyis smras pa | śes ldan dag ’phags pa gaṅ po de ni bsod nams kyi mthu chen po daṅ ldan pa yin gyis | de ñid la bdag cag skyabs su ’gro bar bya’o źes de thams cad kyis tshig mthun par ’di skad ces ’phags pa gaṅ bo de la phyag ’tshal lo ||
(308b1) ’phags pa gaṅ po de la phyag ’tshal lo || phyag ’tshal lo źes smras so ||
śiṅ gi rna cha can sems las chuṅ du rab tu ga ba daṅ || (5) tshoṅ pa rnams kyis smras pa | ded dpon bdag cag ni sdug bsṅal mi bzad pa ñam ṅa bar gyur na | khyod ci’i phyir sems las chuṅ dur ’dub || des smras pa | śes ldan dag kho bo la nu bos bsgo ba | phu bo rgya mtsho chen por ’jug pa ni mno 00chuṅ la ñes dmigs maṅ ste | (6) sred pas ldoṅs pa phal cher ’jug kyaṅ smar ’khor ba ñuṅ bas khyod kyis rnam pa gaṅ gis kyaṅ rgya mtsho chen por ’jug par mi bya’o źes bsgo ba las | kho bos de’i tshig ma mñan te rgya mtsho chen por źugs pas da ci byar yaṅ med do || khyod kyi nu bo gaṅ yin | gaṅ po yin (7) no || tshoṅ pa’i tshogs rnams kyis smras pa | śes ldan dag ’phags pa gaṅ po de ni bsod nams kyi mthu chen po daṅ ldan pa yin gyis | de ñid la bdag cag skyabs su ’gro bar bya’o źes de thams cad kyis tshig mthun par ’di skad ces ’phags pa gaṅ bo de la phyag ’tshal lo || (308b1) ’phags pa gaṅ po de la phyag ’tshal lo || phyag ’tshal lo źes smras so || de nas tshe daṅ ldan pa gaṅ pa la mṅon par dga’ ba’i lha gaṅ yin pa de dag tshe daṅ ldan pa gaṅ po gaṅ na bder soṅ ste phyin nas tshe daṅ ldan pa gaṅ po la ’di skad ces smras so || ’phags pa khyod kyis (2) gcan ni sdug bsṅal mi bzad pa ñam ṅa bar gyur gyis dgoṅs su gsol | des bsams te | de nas sems ji ltar mñam par bźag na gro bźin skyes gnas pa’i mtha’ nas mi snaṅ bar gyur te | rgya mtsho chen po gru’i dṅor skyil mo kruṅ bcas nas ’dug pa de lta bu’i (3) tiṅ ṅe ‘dzin la sñoms par źugs so || de nas rluṅ nag po de ri rab la phog ste rdugs pa bźin du slar log par gyur to || gnod sbyin dbaṅ phyu.uga chen pos bsams pa | sṅon chad ni rluṅ nag pos gru gaṅ la reg pa de śiṅ ba la gyi ’da’ bu bźin ’phaṅs pa daṅ ’jig par (4) ’gyur na da rluṅ nag po de ri rab la phog ste | rdugs pa bźin du slar log par gyur pa’i rgyu gaṅ yin sñam nas | phan tshun du brtag par brtsams pa las | ji tsam na tshe daṅ ldan pa gaṅ po gru’i dṅor skyil mo kruṅ bcas nas ’dug pa mthoṅ ṅo | mthoṅ nas kyaṅ des (5) smras pa | ’phags pa gaṅ po tho btsams te ci bgyi | gaṅ pos smras pa | rga ba’i chos can khyod ñid kyis ṅa la tho ’tsham mam | gal te ṅas ’di lta bu’i yon tan gyi tshogs ma thob par gyur na | khyod kyis ṅa’i phu po miṅ lus par byas par ’gyur ro || (6) dbaṅ phyug chen pos smras pa | ’phags pa tsan dan sa mchog ’di ni ’khol los sgyur ba’i rgyal po’i don du sruṅ lags so || gaṅ pos smras pa | dpon po ji sñam du sems | de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas daṅ | (7) ’khor los sgyur ba’i rgyal po gaṅ che | ’phags pa ci bcom ldan ’das ’jig rten du byuṅ ṅam | byuṅ ṅo || gal te de lta na da gaṅ ma gaṅ ba de khoṅ śig | de nas tshoṅ pa’i tshogs de rnams srog byin te | tshe daṅ ldan pa gaṅ po la sems mṅon par dad nas gru (309a1) de tsan da nas mchog gis bkaṅ ste chas pa daṅ rim gyis groṅ khyer slo ma lta bur phyin to || de nas gaṅ pos phu bo la smras pa | gaṅ gi miṅ gis gru bo che grub ste ’oṅs pa de ni de dbaṅ bas khyod kyis rin po che ni tshoṅ pa ’di rnams la gos śig | bdag gis ni tsan da nas mchog ’di rnams kyis bcom (2) ldan ’das kyi phyir tsan dan gyi phreṅ ba’i khaṅ bzaṅs brtsig go || des tshoṅ pa de rnams la rin po rnams bgos so || de nas gaṅ pos tsan dan sa mchog gi khaṅ bzaṅs źig brtsig par brtsams te | des bzo bo dag bkug nas smras pa | śes ldan (3) dag ci ñi ma re re źiṅ kār ṣā pa ṇa lṅa brgya len nam ’on te tsan dan sa mchog gi phye ma pho sum gaṅ len | de dag gis smras pa | ’phags pa tsan dan sa mchog gi phye ma pho sum gaṅ ’tshal lo || ji tsam na riṅ po mthogs par tsan dan gyi phreṅ ba’i khaṅ bzaṅs (4) brtsigs te byi dor thams cad zin par gyur to || de na źogs ma daṅ phye ma’i lhag ma gaṅ yin pa de dag kyaṅ btags nas de ñid la źal źal du byugs so || des spun de rnams phan tshun du thams cad bzod pa gsol du bcug nas smras pa | saṅs rgyas (5) la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun rnams spyan draṅs la źal zas gsol cig | ’phags pa gaṅ bo bcom ldan ’das gaṅ na bźugs | mñan yod na’o || lam ji srid mchis | mñan yod na dpag tshad brgya lhag tsam mo || re źig rgyal (6) po la brtag par bgyi’o || de bźin du gyis śig | de dag rgyal po’i druṅ du doṅ nas lha bcag cag ni saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun spyan draṅs te źal zas gsol bar ’tshal na | lhas bcag cag la bstaṅ du gsol | ruṅ gis de bźin du (7) bya’o || de nas tshe daṅ ldan pa gaṅ po khaṅ steṅ du ’dzegs nas rgyal byed kyi tshal logs su kha bltas te | pus mo lhaṅ gñis sa la btsugs te ’dug nas me tog gis gtor | bdug pas bdugs nas khyim pa źig gser gyi bya ma bum ’dzin du bcug ste gsol (309b1) ba ’debs pa la źugs pa | tshul khrims rnam dag śin tu rnam dag blo || źal zas dus su rtag tu don gzigs pa ||
mgon med rgyur pa rab tu gzigs nas ni || śin tu thugs brtser mdzad de gśegs par gsol || de nas me tog de rnams (2) saṅs rgyas rnams kyi saṅs rgyas kyi mthu daṅ lha rnams kyi lha’i mthus me tog gi khaṅ bzaṅs su byas te | rgyal bu rgyal byed kyi tshal du rgan rims bźin gnas par gyur to || bdug pa ni sprin ltar spuṅs so || chu ni bai ḍūrYa’i phur ma lta bur gyur to || tshe (3) daṅ ldan pa kun dga’ bo mtshan ma la mkhas pa yin pas thal mo sbyar ba byas te bcom ldan ’das la źus pa btsun pa spyan ’dren pa gaṅ nas mchis | kun dga’ bo groṅ khyer slo ma lta bu nas so | btsun pa groṅ khyer slo ma lta bur ji srid cig mchis | kun (4) dga’ bo dpag tshad brgya lhag tsam yod kyis soṅ la dge sloṅ rnams la khyed cag las | gaṅ daṅ gaṅ saṅ groṅ khyer slo ma lta bur soṅ nas zas za bar spro bas tshul śiṅ loṅ śig ces bsgo śig | btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ (5) bos bcom ldan ’das las mñan nas tshul śiṅ blaṅs to | bcom ldan ’das kyi spyan sṅar ’dug pa daṅ | bcom ldan ’das daṅ dge sloṅ gnas brtan gnas brtan rnams kyis tshul śiṅ blaṅs so || de’i tshe yul chu mig can na gnas pa’i (6) gnas brtan tshe daṅ ldan pa gaṅ po śes rab kyis rnam par grol ba ’khor de ñid du ’dus te ’dug par gyur pa des kyaṅ tshul śiṅ blaṅ bar brtsams pa daṅ | de la tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos slar tshigs su bcad de smras pa | tshe daṅ ldan pa zan ’di ni || ko (7) sal bdag po’i pho braṅ ṅam ||
rab sbyin khyim daṅ ri dgas kyi || khyim kyi zas kyaṅ ma lags so ||
groṅ khyer slo ma źes bya ba || dpag tshad brgya lhag mchis pa der ||
rdzu ’phrul gyis ni bźud ’tshal bas || gaṅ po khyod ni ma gsuṅ bźugs || (310a1) de śes rab kyis rnam par grol ba yin gyi || des rdzu ’phrul ma bskyed pas de ’di sñam du sems te gaṅ gi phyir bdag gis ñon moṅs pa’i tshogs mtha’ dag btsal ciṅ bor la spaṅs śiṅ so sor spaṅs na | bdag mu stegs can daṅ thun moṅ ba’i rdzu (2) ’phrul la sgyid lug gam sñam nas des brtson ’grus la gnas te rdzu ’phrul bskyed pas ji srid tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos gnas brtan gsum pa la tshul śiṅ ma byin pa de’i bar du des lag pa glaṅ po che’i sna lta bu brkyaṅ nas tshul śiṅ blaṅs te | de nas tshigs su bcad de smras pa |
(3) gau ta ma ’din mṅon śes drug po ñid ||
grags pa daṅ ni thos pas ’thob min la ||
tshan gyi yon tan rnams daṅ ṅag daṅ ni ||
yid smon chen pos kyaṅ ni ma yin gyi ||
bdag ’dra yoṅs su rtog par byed pa rnams ||
rga bsad ra yab gyur kyaṅ źi ba daṅ ||
tshul khrims lhag mthoṅ (4) stobs daṅ bsam gtan stobs ||
rnam pa du mas mṅon śes drug ldan ’gyur || de nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag ’di ni ṅa’i dge sloṅ rnams kyi mchog yin te | ṅa’i ñan thos mchod pa’i tshul śiṅ blaṅ pa la daṅ po tshul śiṅ len pa (5) rnams kyi naṅ na ’di lta ste yul chu mig can na gnas pa’i gnas brtan gaṅ po mchog yin no || de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo soṅ la dge sloṅ rnams la ṅas dge sloṅ dag khyed kyis dge ba mi sbyoms pa daṅ | sdig pa mi (6) bcab par gnas par bya’o źes bśad mod kyi | ’on kyaṅ groṅ khyer de na mu stegs pa rnams gnas pas khyed las gaṅ gis rdzu ’phrul gaṅ thob pa de des groṅ khyer slo ma lta bur soṅ la zan bza’ bar bya’o źes sgo śig | btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos (7) bcom ldan ’das las mñan nas dge sloṅ rnams la smras pa | tshe daṅ ldan pa dag bcom ldan ’das kyis ’di skad ce saṅs dge sloṅ rnams kyis dge ba mi spyoms pa daṅ | sdig pa mi bcas par gnas par bya’o || źes bśad mod kyi źes bya ba nas soṅ la zan bza’ bar bya’o źes (310b1) bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || rgyal pos groṅ khyer slo ma lta bu rdo pa daṅ gseg ma daṅ gyo mo rnams sel du bcug ste | tsan dan gyi tshus chag chag btab dri źim po’i pog phor sna tshogs bśams | dar gyi chun ’phyaṅ maṅ po dpyaṅs | me tog sna tshogs chal bar bkram ste dga’ dga’ ltar (2) byas te groṅ khyer slo ma lta bu la sgo bcwa brgyad yod la rgyal po de la yaṅ pu bcu bdun yod de | groṅ khyer gyi sgo rer so sor rgyal po’i bu rnams ’byor pa mchog daṅ bkod do || sgo chen por ni slo ma lta bu’i bdag po’i rgyal po rgyal po’i ’byor pa chen po daṅ tshe daṅ ldan pa gaṅ po daṅ śiṅ gi (3) rna cha can daṅ rgya skyegs kyi rna cha can daṅ źa ñe’i rna cha can ’dug go || ji tsam na lo ma ’drim pa daṅ | śaṅ tse ’drim pa daṅ snod spyad ’drim pa dag rdzu ’phrul gyis lhags pa rgyal pos mthoṅ nas smras pa | ci btsun pa gaṅ bo bcom ldan ’das gśegs sam des smras pa | ’di (4) dag ni lo ma ’drim pa daṅ | śaṅ tse ’dri ma pa daṅ | snod spyad ’drim pa lags te | bcom ldan ’das ma lags so || ji tsam na dge sloṅ gnas brtan gnas brtan rnams bsam gtan la sñoms pa źugs pa rnam pa du mas lhags pa daṅ rgyal pos yaṅ dris pa || ci (5) btsun pa gaṅ po bcom ldan ’das gśegs sam | des smras pa | ma lags te ’di ni dge sloṅ gnas brtan gnas brtan rnams bsam gtan la sñoms par źugs pa rnam pa du mas lhags pa lags so || de nas dge bsñen źig gis tshigs su bcad de smras (6) pa | kha cig seṅ ge stag daṅ glaṅ po che rta klu daṅ khru mchog bzaṅ po bcibs || kha cig rin chen gźal med khaṅ daṅ ri daṅ śiṅ mdzes śiṅ rta ’bar la rten ||
gźan dag nam mkha’i ṅos las chu ’dzin glog gi phreṅ bas brgyan pa lta bur ni || rab (7) tu dgyes bźin lha yi pho braṅ lta bur rdzu ’phrul dag gis gśegs par brtson || kha cig sa brtol gyen du ’byuṅ || kha cig nam mkha’i dkyil nas ’bab ||
kha cig stan las sprul par byed || rdzu ’phrul ldan pa’i mthu la ltos || de nas bcom ldan (311a1) ’das kyis gtsug lag khaṅ gi phyi rol du źabs gñis bkrus te | gtsug lag khaṅ du źugs nas gdan bśams pa ñid la bźugs te | sku draṅ por bsraṅ nas dgoṅs pa mṅon du phyogs par bźag go || ji tsam na bcom (2) ldan ’das kyis mṅon par ’du byed pa daṅ bcas pa’i źabs kyis dri gtsaṅ khaṅ du bźag pa nas rnam pa drug tu g-yos par gyur te | sa chen po ’di g-yos | rab tu g-yos | kun tu rab tu g-yos so || chem chem | rab tu chem chem | (3) kun tu rab tu chem chem ste | śar phyogs mthon nub phyogs dma’ | nub phyogs mthon śar phyogs dma’ | lho phyogs mthon byaṅ phyogs dma’ | byaṅ phyogs mtho na lho phyogs dma’ | mtha’ mthon dbus dma’ | dbus mtho (4) na mtha’ dma’o || rgyal pos tshe daṅ ldan pa gaṅ po la dris pa | ’phags pa gaṅ po ’di ci lags | des smras pa | bcom ldan ’das kyis mṅon par ’du byed pa daṅ bcas pa’i źabs kyis dri gtsaṅ khaṅ du bźag pa des na sa rnam pa drug tu g-yos (5) par gyur pa lags so || de nas bcom ldan ’das kyis gser gyi ’od zer gyi kha dog lta bu’i ’od bkye ste | des ’dzam bu’i gliṅ gser źun ma lta bur snaṅ bar gyur to | yaṅ rgyal po ṅo mtshar du gyur pa’i mig phye nas dris pa | ’phags (6) pa gaṅ po ’di ci lags | des smras pa | rgyal po chen po bcom ldan ’das kyis gser gyi kha dog lta bu’i ’od zer bkyi ba lags so ||(7) Volume kha
(1a1) || ’dul ba gźi | bam po ñi śu lṅa pa | de nas bcom ldan ’das dul ba ’khor dul ba | źi ba ’khor źi ba dgra bcom pa lṅa brgya daṅ thabs cig tu slo ma lta bur (2) gśegs so || de nas rgyal bu rgyal byed kyi tshal na gnas pa’i lha des pa ku la’i yal ga źig blaṅs te | bcom ldan ’das la grib ma byed ciṅ rjes bźin rjes bźin du soṅ ba daṅ | bcom (3) ldan ’das kyis de’i bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | khams daṅ | raṅ bźin mkhyen nas de daṅ mthun pa’i ’phags pa’i bden pa bźi rtogs par ’gyur ba’i chos bśad pa mdzad de | (4) thos nas lha des ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas par gyur to || ji tsam na phyogs gźan źig (5) na yugs sa mo lṅa brgya tsam gnas pa de dag gis saṅs rgyas bcom ldan ’das sku skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis kyis kun nas brgyan pa | dpe byad bzaṅ po brgyad bcus (2a1) mdzes par byas pa | ’od ’dom gaṅ gis brgyan pa | ñi ma stoṅ bas lhag pa’i ’od mṅa’ ba | rin po che’i ri bo ’gro ba lta bur kun nas bzaṅ bar mthoṅ ṅo || mthoṅ ma thag tu yaṅ de rnams bcom ldan ’das la sems daṅ ba chen (2) po skyes so || ’di ni chos ñid yin te | ji ltar dge ba’i rtsa ba bsags pa’i rgyu can gyi sems can gyis daṅ por saṅs rgyas mthoṅ ba ltar lo bcu gñis su źi gnas kyi sems goms par byas pa daṅ | bu med pas bu rñed pa daṅ | dbul pos gter (3) mthoṅ ba daṅ | rgyal srid la mṅon par dga’ ba rgyal srid kyi dbaṅ bskur ba ni de ltar ñams dga’ ba skyid pa ma yin no || de nas bcom ldan ’das kyis de rnams kyi gdul ba’i dus la gzigs nas dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams pa ñid (4) la bźugs so || de rnams kyis kyaṅ bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’khod do || de nas bcom ldan ’das kyis de rnams kyi bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | khams daṅ | raṅ bźin mkhyen nas źes (5) bya ba nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de rnams kyis bden pa mthoṅ nas lan gsum du ched du brjod pas ched du brjod pa | btsun pa bdag cag la ’di lta bu ni mas ma bgyis te phas ma lags | (6) rgyal pos ma lags | lhas ma lags | sdug pas ma lags | raṅ gi skye bo daṅ gñen gyi tshogs kyis ma lags | sṅon gyi ’das pas ma lags | dge sbyor daṅ | bram zes ma lags pa gaṅ lags pa bcom ldan ’das kyis bdag cag la (2b1) mdzad de | khrag daṅ mchi ma’i rgya mtsho ni bskams | rus pa’i ri bo las ni bsgral | ṅan soṅ gi sgo ni bkum | thar pa daṅ mtho ris kyi sgo ni phye nas bdag cag lha daṅ mi rnams su ni bkod de | btsun pa bdag cag ’phags so || mṅon par ’phags so || bdag (2) cag bcom ldan ’das daṅ | chos daṅ | dge sloṅ gi dge ’dun la skyabs su mchi lags kyis | bcom ldan ’das kyis bdag cag dge bsñen du gzuṅ du gsol | de dag stan las laṅs te | bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud nas (3) bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || kye ma bcom ldan ’das bdag cag la cuṅ zad cig stsol cig daṅ | de la bdag cag bgyi ba dag bgyi’o || de nas bcom ldan ’das kyi rdzu ’phrul gyis dbu skra daṅ sen mo bregs te byin no || de dag gis bcom ldan ’das (4) kyi dbu skra daṅ sen mo’i mchod rten źig brtsigs so || de nas rgyal bu rgyal byed kyi tshal na gnas pa’i lha gaṅ yin pa des mchod rten de’i ’khor sar ba ku la’i yal ga de bskyed de | bcom ldan ’das la gsol ba | bcom ldan ’das bdag ni mchod rten ’di la bgyi ba (5) bgyid ciṅ mchis so źes de de ñid na gnas so || de la kha cig gis ni yugs sa mo’i mchod rten no źes bya bar śes so || kha cig gis ni ba ku la’i ’khor sa źes bya bar śes te | mchod rten la phyag byed pa’i dge sloṅ dag da duṅ yaṅ phyag byed do || bcom ldan ’das (6) gśegs pa daṅ || ji tsam na bsti gnas gźan źig na draṅ sroṅ lṅa brgya gnas te | de dag gi bsti gnas de ni me tog daṅ ’bras bu daṅ chu phun sum tshogs pas de dag des rgyags nas ci yaṅ mi sems so || de nas bcom ldan ’das kyi de rnams kyi gdul ba’i dus la gzigs (7) nas bsti gnas der gśegs te byon pa daṅ | rdzu ’phrul gyis bsti gnas de’i me tog daṅ ’bras bu ni brlag | chu ni bskams || ne’u gsiṅ rnams ni glogs | ’dug gnas dag ni brtib bo || de nas draṅ sroṅ de dag lag pa ’gram pa la gtad nas sems khoṅ du chudaciṅa (3a1) ’dug go ||

(7)爾時世尊默然而許。時王慇重請世尊已。禮(8)佛而去。還至宮中。辦諸供具。於夏三月。而爲(9)供養。爾時憍薩羅國勝光大王。聞影勝王(10)請佛及僧。三月安居。種種供養并大醫王侍(11)縛迦供給湯藥。聞已作是思惟。彼是大國王。(12)能以家資。及侍縛迦等。而爲供養。我今亦(13)是大國之主。世尊若來此國。我亦當以一切(14)家資。及醫人阿帝耶。而爲供養。乃至世尊住(15)王舍城。三月安居。作衣已竟。執持衣鉢。大(16)衆圍遶。欲往室羅伐城。漸漸遊行。遂到彼國(17)給孤獨園。時勝光王聞佛來至。住給孤獨園。(18)聞已往詣。到給孤獨園。見世尊已。稽首作禮。(19)退坐一面 (20)爾時世尊爲王種種方便。説微妙法。示教利(21)喜已。默然而住。時勝光王從座而起。偏袒右(22)肩。雙膝著地。合掌向佛。白言。世尊。唯願世(23)尊。及苾芻僧伽。受我三月安居請。總以一切(24)資具。并醫人阿帝耶。而爲供養 (25)爾時世尊默然受請。時憍薩羅主勝光大王(26)見佛許已。頂禮佛足。奉辭而去。還至宮中。(27)辦諸供具。并遣醫人。於三月中。供給所須。(28)供養於佛及苾芻僧伽。時勝光王爲性慈慜。(29)毎於晨朝。至毘訶羅。親禮佛足。問訊起居。 (6a1)遍觀大衆。知其安不。見一苾芻痔病嬰身(2)羸痩無力。王既見已遂便問曰。聖者。何故羸(3)痩無力。苾芻答曰。大王。爲患痔病。是故羸(4)痩。時王還勅醫人阿帝耶。爲之療疾。時彼醫(5)人奉教而往然此醫人不信三寶。於其病者。(6)不肯療治。王於後時還見病者。怪而問曰。聖(7)者。醫人不爲治耶。身尚羸損。病者對曰。大王(8)雖遣醫人。彼竟不來相爲救療。時王聞已。即(9)便瞋責。遂遣使者。追捉將來。王曰。我先令汝(10)看病苾芻。何爲至今。竟不救療。若不治者。我(11)當奪汝官位。然此醫人素無信意。因被王責。(12)更加瞋忿。惡言毀罵。豈爲汝輩。奪我官耶。捉(13)病苾芻。至寺門外。遂縛手足。爲割痔病。時彼(14)苾芻既遭逼迫。苦痛纒心。即便大叫復作是(15)念。我遭極苦。世尊大慈寧不哀愍。如來常法(16)於一切時。無不知見。由大悲力之所警覺。至(17)苾芻所。時彼醫人遙見佛來。嗔猶未息作如(18)是語汝來婢兒看汝弟子下部如何 (19)爾時世尊。聞此語已。默然而去。還至本處。敷(20)座而坐。熙怡微笑。口中出五色光。或時下照。(21)或復上昇。其光下者。至無間獄。并處炎熱。皆(22)得清涼。若處寒氷。便獲温暖。彼諸有情。各得(23)安樂。皆作是念我與汝等。爲從地獄死。生餘(24)處耶 (25)爾時世尊。令彼有情。生信心故。復現餘相。彼(26)見相已。皆作是念。我等不於此死。而生餘處。(27)然我必由無上大聖威徳力故。令我身心。現(28)受安樂。既生敬信。能滅諸苦。於人天趣。受勝(29)妙身。當爲法器。見眞諦理。其上昇者。至色究(6b1)竟天光中演説苦空無常無我等法。并説二(2)伽他曰 (3) 汝等求出離　於佛教勤修
(4) 降伏生死軍　如象摧草舍
(5) 於此法律中　勤求不放逸
(6)　能竭煩惱海　當盡苦邊際 (7)時彼光明遍照三千大千世界。還至佛所。若(8)佛世尊説過去事。光從背入。若説未來事。光(9)從胸入。若説地獄事。光從足下入。若説謗生(10)事。光從足跟入。若説餓鬼事。光從足指入。若(11)説人事。光從膝入。若説力輪王事。光從左手(12)掌入。若説轉輪王事。光從右手掌入。若説天(13)事。光從齋入。若説聲聞事。光從口入。若説獨(14)覺事。光從肩入。若説阿耨多羅三藐三菩提(15)事。光從頂入。是時光明遶佛三匝。從口而(16)入。時具壽阿難陀合掌恭敬。而白佛言。世尊。(17)如來應正等覺熙怡微笑。非無因縁。即説伽(18)他。而請佛曰 (19)　口出種種妙光明　流滿大千非一相
(20)　周遍十方諸刹土　如日光照盡虚空
(21) 佛是衆生最勝因　能除憍慢及憂慼
(22)　無縁不啓於金口　微笑當必演希奇
(23)　安詳審諦牟尼尊　樂欲聞者能爲説
(24)　如師子王發妙吼　願爲我等決疑心
(25)　如大海内妙山王　若無因縁不搖動
(26)　自在慈悲現微笑　爲渇仰者説因縁 (27)爾時世尊告阿難陀曰。如是阿難陀。非無因(28)縁。如來應正等覺輒現微笑。阿難陀。阿帝(29)耶醫王。是自殘害。由於佛所。作惡罵言。云是(6c1)婢子。我念從昔大三末多王以來。乃至我身(2)無有訶罵爲下賤人。此阿帝耶惡口罵詈。乘(3)斯惡業。却後七日。必當吐血。而致命終。墮地(4)獄中。多時受苦。是故苾芻。如阿帝耶無信醫(5)人。不應令遣看病苾芻。痔病有二種療法。一(6)者以呪。二者以藥。若苾芻有病。不應於阿帝(7)耶等不信之類。而遣療治。若令治者。得越法(8)罪。是時患痔苾芻。因遣阿帝耶療治。彼作方(9)便。遂令命終。時有大臣。以事白王云。阿帝耶(10)毀罵世尊。爲下賤婢子。所療患痔苾芻。故令(11)命終。時王大瞋。乃遣大臣。斬惡人首。大臣答(12)曰。大王。阿帝耶先是死人。何須更殺。世尊已(13)記。却後七日。當吐熱血。便即命終。命終之(14)後。當墮地獄。王曰。若如是者。驅出我國。是(15)時大臣即便奉教。驅出國界。至娑雞多城。既(16)到彼城。善神呵罵極苦罵已。還驅出界。告(17)曰。愚癡之人汝已罵三界大尊。作下賤婢子。(18)豈容此住。從此而去。到波羅痆斯城。從彼又(19)被善神驅出。從彼到薜舍離城。還被驅出。(20)又到王舍城。亦被驅出。又到瞻波城。更被驅(21)出。到一樹下。暫時憩息。樹神驅出。從此至(22)流泉池處。皆被驅擯不容止息。既被驅已。作(23)是思惟。野干之類。於贍部洲。尚得停止。我是(24)人流。至於樹下。乃至亦不容受。彼思念已。内(25)心焦惱。吐血而死。死已墮阿毘大地獄。爾時(26)世尊。以此縁故。即説伽他曰 (27)　若人生世間　從口出惡語
(28)　常以利刀斧　斬截於己身
(29)　於惡人興讃　於善人嫌毀
(7a1)　口生諸過失　終不招樂果
(2)　樗蒲雖失利　其過尚爲輕
(3)　毀辱佛世尊　其罪極深重
(4)　若人惡心語　毀謗於諸聖
(5)　於頞部獄中　動經百千歳
(6)　又縁此惡罵　謗毀諸聖故
(7)　墮在青疱獄　經四萬二千 (8)爾時世尊在荻苗國。人間遊行。至一村間。有(9)舊住處。先不結界。於中止宿。爾時世尊。以此(10)因縁。風病發動。時具壽阿難陀作如是念。我(11)常供養世尊。未曾問於醫人。今患風疾。往問(12)醫人。至已問曰。賢首。世尊今患風疾。爲我處(13)方。醫人報曰。聖者。宜用酥煎三種澁藥。服即(14)除愈。時具壽阿難陀和合煎已。將往世尊。世(15)尊知而故問阿難陀。此是何物。阿難陀答曰。(16)我作是念。此常供養世尊。不問醫人。今我(17)宜應往問醫人。問已醫人報曰。宜用酥煎三(18)種澁藥。當得除差。故我和合。以奉世尊。佛(19)言。阿難陀。何處煮。答曰。界内。佛言。是誰煮。(20)阿難陀曰。是我自煮。佛言。阿難陀。若界内(21)煮。界内貯宿。此不應服。若界内煮。界外宿。(22)不應服。若界外煮。界内宿。不應服。若界外(23)煮。界外宿。不應服。佛言。阿難陀。苾芻自(24)捉藥一切物。及自煮。並不應服。若苾芻自捉(25)藥一切物。及自煮。並不應服。若界外求寂俗(26)人煮者。苾芻應服 (27)縁在室羅伐城。有長者往詣佛所。稽首佛足。(28)退坐一面。是時世尊爲彼長者。説微妙法。示(7b1)教利喜。以種種方便。爲説法已。默然而住。時(2)彼長者從座而起。偏露右肩。右膝著地。低頭(3)合掌。而白佛言。世尊及苾芻衆。明日至家。受(4)我微請 (5)爾時世尊默然而受。是時長者至明日清旦。(6)即於家中。敷設床座。以大瓮器。盛置淨(7)水。安在庭中。遣使白佛。今既時至。供養已(8)辦。願聖知時。爾時諸苾芻衆受佛教已。著衣(9)持鉢。往長者家。依次而坐。如應受食。唯佛不(10)去。佛有五縁。而不赴請。遣人請食。何者爲(11)五。一者爲看病故。二者爲觀臥具故。三者爲(12)入靜慮故。四者爲諸天説法故。五者爲制戒(13)故。世尊爾時爲欲制戒而不赴請。遣人請食。(14)如來常法。若不赴請。即命阿難陀請食。時彼(15)長者至家。嚴設飮食。施諸苾芻其飯稍生具(16)壽阿難陀既受飯已。念此飯稍生豈可堪食。(17)世尊先有風氣。若食此飯。恐更増動。復作是(18)念。若我不受。世尊未聽。我今寧可具爲受(19)取。到本處已。重煮令熟。以奉世尊。世尊因此(20)必應制戒遂還本處。煮飯令熟。即以鉢盛。(21)持奉世尊。爾時世尊知而故問具壽阿難陀(22)曰。此飯與諸苾芻食者。爲有異耶。爲不異(23)耶。阿難陀答曰。有異。彼諸苾芻所食之飯其(24)飯稍生。佛又問曰。此飯何處得耶。時阿難(25)陀具以事白。佛言善哉善哉。阿難陀。我雖未(26)説。汝善知時。自今已後聽諸苾芻。若受得生(27)飯。應煮令熟而食。爾時六衆苾芻。因此縁故。(28)自乞生米。受已煮食。時諸苾芻。以縁白佛。佛(7c1)言。若於飯粒中。二分熟。一分生。聽自煮食。(2)若菜花果魚肉。先煮色令變。受已。聽自煮(3)而食。若乳等汁物應煮三沸。然可受取自煮(4)而食。並皆無犯。若飯米生菜花果魚肉等。色(5)未變。乳等未經三沸。自煮而食者。得越法(6)罪 (7)爾時佛在室羅伐城。給孤獨園。是時輸波羅(8)迦城。有一長者。名曰自在。豪族富貴。多饒財(9)寶。貨財豐足。多諸眷屬。多所攝受。如薜室羅(10)末挐天王。於彼城中。更有同類豪族長者。唯(11)有一女。端正姝好。時自在長者遂娉爲婦。以(12)爲歡樂。其後不久。婦便有娠。由此有情於胎(13)而住。九月滿足。而誕一男。既生子已。於三七(14)日。歡娯受樂。過三七日。即集親族。爲子立(15)名。時彼長者問諸親族。當與此子。立何等名。(16)而諸親族告長者曰。既是自在之子。應名安(17)樂。後時長者於其家内。與婦交歡。又生一(18)子。名曰守護。於後更生一子與名歡喜。乃(19)至如自在長者有病。寢臥床席。由其患苦。(20)性多暴急。惡罵親眷。是以妻子並棄而去。(21)竟不供給。時彼長者先有一婢。心甚慈悲。(22)念此長者。是我曹主。常以資財。養活於我。今(23)既患重。豈可不看。妻兒雖不供給。我當畢命。(24)而供養之。作是念已。往醫人處。而問之曰。賢(25)首。識彼自在長者不。醫人報曰。我先相識。何(26)事須問。其婢報曰。現患困篤。妻子棄之。願爲(27)處方。醫人報曰。女子。妻子既棄。何人看侍。(28)婢便報曰。賢首。我獨看之既無親屬。資財乏(8a1)少。易得之藥。願爲求覓。時彼醫人即爲處方。(2)於妻子所。竊取少物。并減自料。將去買藥。爲(3)之看養。於後不久。病便得差。然此長者既得(4)差已。而作是念。我之妻子。棄我不看。唯此婢(5)子。存活我命。今得除差。此之恩徳。我當報(6)之。作是念已。告彼婢曰。我之妻子。咸棄我(7)去。唯汝獨看。因汝恩惠。我命得全。汝於今(8)者。欲求何願。時婢白言。大家當知。我無所(9)願若許我者。幸請爲妻。長者告曰。何用爲(10)妻。今可與汝五億之錢。賜姓而去。彼婢報曰。(11)聖子。雖與我錢。賜姓而去。設於餘處。不免婢(12)名。若我爲妻。絶斯賤稱。爾時長者知婢決意。(13)遂便許之。復告婢曰。汝月期將至。當自沐浴。(14)可來見我。婢知期至。沐浴而往。長者見已。遂(15)共交歡。便即有娠。既懷胎已。所有庫藏。悉皆(16)充溢。月滿生男。容貌端正。諸根具足。適生子(17)已。所有財物自然増長。集諸親族。共爲立號。(18)諸親共議。可名圓滿。遣八乳母。以爲供侍。二(19)人抱持。二人飮乳。二人洗濯。二人遊戲。此八(20)乳母。日夜供給。并以乳酪。生酥熟酥。及以醍(21)醐。以爲所食。嚴身資具。飮食湯藥。日倍勝(22)前。由此因縁。速便長大。如清淨池。蓮花開(23)敷。既長大已。教令習學書算印法。及以券記。(24)分別財物。相諸衣服。珍寶好醜。并令分別。木(25)之善惡。象馬優劣。童男童女。貴賤等相。此之(26)八種。並令誦習。而得通利。既了達已。復能轉(27)教餘人。時彼長者先有三子。並皆娉婦。共爲(28)遊戲。深著欲樂。所有家業。咸悉廢失。時彼長(29)者以手支頬。憂懷而住。三子見已。問其父曰。(8b1)何故懷愁支頬而住。長者告曰。汝今知不。我(2)於往昔。盈金十萬。爾乃取妻。至於今日。以自(3)存活。汝今各已娶妻。耽著欲樂。所有家業。悉(4)皆破散。我身死後。何由存濟。如斯之事。曾不(5)籌量。時彼長者第一之子。於其耳上。先有寶(6)珠。以爲耳璫。即便脱下。便取其木飾之爲璫。(7)自立誓言。若我不能治生得利十萬兩金。終(8)不著斯寶珠璫也。其第二子。亦復脱其耳璫(9)寶珠。即取赤銅。飾以爲璫。其第三子。復脱(10)耳璫。取於鉛錫。飾以爲璫。如是三子捨耳(11)璫。已。然第一子。先名安樂。由此因縁。世號(12)木璫。其第二子。先名守護。世號銅璫。其第三(13)子。先名歡喜。世號鉛璫。各取貨物。渉海貨(14)易。是時長者第四小子。名爲圓滿。而白父言。(15)我今亦欲度海貨易。長者告曰。汝今幼小。不(16)堪渉海。可於市肆之中。專且撿挍。小子爾時(17)即依父命。在鋪而住。後諸子等從海而還。(18)多獲財寶。安隱而至。既至疲息。而白父曰。我(19)之財賄。願父觀察 (20)爾時其父取彼三子所得之物。一一各有十(21)萬金直。其最小子來至父所。頂禮父足。白父(22)言曰。我於市肆之中。所得財物。亦願觀察。父(23)告子曰。汝不遠渉廣爲求覓。所得之物。何足(24)觀察。子又白言。我雖在近。願父哀憐。賜爲撿(25)閲。父隨子意。遂觀小子所有財貨。凡有經營。(26)曾無欺誑。算其本利。遂倍諸子。自在長者既(27)見是已。甚大歡喜。稱其本心。不勝欣慶。作是(28)念曰。今我小子有大福徳。曾不遠行。而能獲(29)此如許財寶。後於異時。自在長者忽然染疾。(8c1)因斯念言。我若亡後。然諸子等必當分析。我(2)今應當預畫方便。告諸子曰。汝等兄弟。可(3)將柴來。子聞父命。各執取柴。遂成大積。父便(4)告曰。可共燒之。其火既盛。父告子曰。汝等可(5)共分此火柴。咸令相去。彼諸子等即依父命。(6)競分柴火。於是彼火被分還滅。父告子曰。汝(7)見此不。咸言已見。長者於是説伽他曰 (8)　衆火相因成光焔　若其分散光便滅
(9)　兄弟同居亦如此　若輒分析還當滅 (10)爾時長者説是頌已。復告子曰。汝等當知。我(11)沒之後。不應取汝妻子之語。説伽他曰 (12)　若用妻語家便破　醒人聞叫必心摧
(13)　破國皆猶於惡臣　由多貪故斷恩愛 (14)爾時長者説是語已。令餘三子。並出門外。留(15)太子住。而告之曰。我之死後。最小之子。常當(16)共居。莫有離別。所有財物。容可棄之。此之小(17)子。不得遺棄。所以然者。此之小子。是大福徳(18)之人。説此語已。説伽他曰 (19)　積聚皆消散　崇高必墮落
(20)　合會終別離　有命咸歸死 (21)説此頌已。遂便命終。長者諸子。嚴飾葬具。以(22)五色繒綵。間錯其輿。及以種種香花。而爲供(23)養。送至尸林。既到林已。以火焚之。還至家(24)中。修其孝行。共相謂曰。父之在日。所有衣(25)食。皆由父力。得自存活。父今已死。應當勠(26)力。各求財物。以家資貨。並將出息。其小弟(27)曰。兄若出外馳求。我亦須去。其大兄曰。汝既(28)欲行。不須遠去。可於當處。貨賣而住。我等諸(29)人遠方貨易。作此語已。分散而去。各將財(9a1)物。遠方興易。其最小弟於家而住。所有家業。(2)一切皆知。兄既出行。妻子並在。遂令婢使於(3)小郎處。求索所須飮食之具。是時有多商客。(4)於小郎處。圍遶而住。遂不能進。衆散之後。方(5)乃得見。縁此淹時。其嫂甚怪訶責其婢。其婢(6)報曰。爲多商客圍遶叔住。爲此淹時。不能早(7)見。于時長嫂怒其叔曰。此之婢子。乃作家主。(8)我等諸人豈得安穩。告婢曰。汝令當看商客(9)散後。復從彼索物。其婢即去。應時往彼索物。(10)尋便速得。即來其所。便生歡喜。餘婢亦往索(11)物。並逢衆集。物不時得。爲此來遲。大家怪責(12)是諸婢等。問前婢曰。汝往取物。何爲速來。我(13)之取物。致此淹滯。彼婢答曰。我之取物皆及(14)其時。爲此早來。汝之往彼。皆不及時。縁此遲(15)晩。是諸婢等。遂共前婢。同往取物。應時即(16)得。其二嫂等。共問婢曰。汝先取物皆極淹遲。(17)何故此時而便來疾。其嫂答曰。今我當願大(18)嫂長壽無病。由隨大嫂之婦。往彼取物應時(19)即得其二嫂等。聞此語已。復生嫌恨。便作(20)是念。今此婢子而知家業。豈得好耶。後於(21)異時。兄弟三人並還到舍。遠渉諸國。從海而(22)歸。多得財寶。既到家已。是時大兄問其婦曰。(23)小弟於後撿挍家業。供給所須。並可意不。其(24)婦答曰。小叔於我。至極存意。猶如親兄及己(25)之子。其二三弟各問婦曰。我之小弟。如何供(26)給於汝。彼婦各報夫曰。下賤婢子而知家長。(27)豈得樂耶。彼夫便作是念。凡是婦人。皆有鬪(28)亂能令兄弟有愛別離。後於異時。彼之小弟。(29)開於迦尸繒婇之庫。開訖。即有大兄之子。來(9b1)至庫所。其叔遂以上服。而以與之。其二三嫂。(2)見之得物。各遣其子而往索之。其後到。其(3)庫已閉。更於餘庫。別出麁衣。叔見子來。即以(4)此衣。而以與之。此諸子等。各著而去。還至本(5)房。其母見已。告其夫曰。汝今見不。大伯之(6)子。便得好衣。我子從索。乃得麁服。是時其夫(7)便作是念。大兄之子。必應及開迦尸衣庫。我(8)之子等。應及餘庫。復於異時。彼之小弟。開石(9)蜜庫。其大兄子來至庫所。其叔見已。以一裹(10)石蜜。持以與之二三嫂等見已。即遣其子。(11)往取石蜜。其子到已。其庫已閉。由業力故。而(12)不得食。遇開沙糖之庫。其叔見已。遂與沙糖(13)而去。是諸嫂等見此事已。告其夫曰。汝今見(14)不。他子乃得石蜜。我之愛子遂得沙糖。其婦(15)如是再三讒刺不已。其二三弟便欲分離。遂(16)共平論。有一言曰。我等若不即分取物者。所(17)有財物必當散失。宜即分之。有一復言。此亦(18)未可。應喚大兄。復有説言。此亦未可即分。應(19)共平章。若爲分之。其在家物。及外莊田。以爲(20)一分。其庫藏物。及興易之物。以爲一分。圓滿(21)以爲一分。若大兄取其莊田在家之物。我等(22)當取庫藏并興易之物。足得存活。若兄取庫(23)藏物及興易物。我等當取莊田并在家物。亦(24)得養活妻子。其圓滿一人。我分取後。苦自治(25)罰。共籌量訖。往至兄處而告兄曰。我等今(26)者若不分析。皆不存活。兄報之曰。家業破散。(27)皆由於婦。汝今應可極善思之。其弟答言。(28)我等二人已深觀察委悉。極知應當分析。兄(29)報之曰。若如此者。應當集取善斷事人。其(9c1)弟答曰。我已籌量。分數已定。何須更喚善斷(2)事人。以其所有。分爲三分。在家之物。及(3)以莊田爲一分。庫藏之物。并興易物。分爲第(4)二分。圓滿以爲第三分。其兄報曰。何故但爲(5)三分。其圓滿弟豈無分耶。二弟答曰。圓滿既(6)是婢子。如何有分。然我已於家資之數。以爲(7)一分。兄若愛之。任兄分取。時兄思念。我父(8)臨終。有如是語。應當守護。勿遺棄之。資財之(9)物。尚容棄捨。此之小弟。汝應當收。作是念(10)已。即便報曰。如汝所言。我今應當收取圓滿。(11)既分物已。其分得宅者。即住家中。驅出其嫂。(12)汝今速去。勿入我家。其嫂問曰。何因如此。其(13)叔報曰。我今分得。庫藏及興易者。速至其(14)庫。而作是言。圓滿汝出。勿復更來。圓滿問(15)曰。何故得然。其兄答言。我已分得。時彼大嫂(16)與其圓滿。相隨而出。往親里家。時諸兒子。患(17)飢啼泣。其嫂告圓滿曰。兒飢啼泣。可與小食。(18)圓滿報曰。可與我錢。嫂曰。仁以億金。隨時興(19)易。豈容兒子無小食錢。圓滿答曰。我豈先知(20)遭此分散。家業破耶。若我預知者。無量億金。(21)藏擧餘處。女人之性。多於衣角。結以惡錢。是(22)時大嫂即以衣裹惡錢解付其叔。令買飮食。(23)叔得錢已。即往街巷。以求飮食。遂逢一人負(24)薪將賣。其所賣薪。乃是海中浮木牛頭栴檀。(25)其賣木者時屬嚴寒。飢戰而住。圓滿見已。(26)遂問之曰。汝今何故如斯戰掉。其人答曰。(27)我今不知所以然也。學負此薪。所以寒戰。圓(28)滿善識諸木。遂即看之。乃見束中有牛頭栴(29)檀。即便問曰。汝今賣木。須得幾錢。彼人答(10a1)曰。須得五百。圓滿報曰。我當與汝五百之錢。(2)作是語已。遂於柴束。抽取栴檀。往至市里。截(3)爲四分。鋸木之末。賣得千錢。將其五百。以付(4)薪主。令其送薪至嫂之處。乃遣報言。圓滿令(5)送。其人將薪。至其嫂所。而告之曰。圓滿使我(6)送此薪來。其嫂見已。便即搥胸。作如是語。(7)彼之圓滿。一何恍惚。財物既被分散。智慧因(8)何亦無。遣求熟食。乃送生薪。亦復無物可(9)煮 (10)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第二(14)根本説一切有部毘奈耶藥事(15)卷第三 (16)　大唐三藏義淨奉　　制譯 (17)爾時輸波勒迦國王。乃患熱病。極重迷悶。有(18)醫人處方。宜用牛頭栴檀末塗身。勅大臣等。(19)速爲求覓牛頭栴檀。彼大臣等到圓滿處。而(20)問之曰。今須牛頭栴檀。汝今有不。圓滿答(21)曰。我今少有。問曰。可須幾錢。答曰。須得千(22)錢。時彼大臣既與錢已。得少檀末。將至王所。(23)研塗王身。尋得除愈。爾時彼王作如是念。若(24)王藏庫中。無牛頭栴檀。豈是王耶。即問大臣(25)曰。汝所將來栴檀之木何處得耶。大臣答曰。(26)於圓滿處得。時王即遣喚圓滿來。使者往彼(27)而告之曰。王今喚汝。圓滿念言。何故見喚。豈(28)非因此栴檀之木。而喚我耶。即持三段栴檀。(29)裹著懷中。一段手持而去。王既見已。而問之(10b1)曰。圓滿汝今有此栴檀木耶。圓滿即便以木(2)示之。王問。此木可直幾錢。答言。此木價直一(3)億兩金。王復問言。汝更有不。圓滿答曰。我今(4)更有。乃持三段。以出示王。時王即便告大臣(5)言。可與圓滿四億兩金。圓滿白王。其三段者。(6)取王價直。以其一段。將奉上王。其王即與三(7)億兩金。而告之曰。我今於汝。甚大歡喜。汝今(8)於我欲求何願。皆悉當與。圓滿答曰。王若歡(9)喜與我願者。願住王國。不被欺陵。時王即便(10)告大臣曰。自今已後。寧可制約諸王子等。(11)不應制約此之圓滿。圓滿辭王出已。時彼城(12)中。有諸商人。聞有五百商客。從海而來。至輸(13)波勒迦城。諸商人等共爲議曰。此商客至。(14)我等諸人須共交易。不得於中獨爲貨買。其(15)中商人報曰。圓滿亦須喚議。亦有言曰。圓滿(16)今者貧匱無物。何須喚耶 (17)爾時圓滿出城遊行。聞有五百商客。從海而(18)來。安隱至此。聞已即便往商客處。問曰。汝等(19)今者將何貨來。彼客答曰。我今所將如是如(20)是等物。今並在此。圓滿報曰。若干等物。其價(21)如何。商客答曰。商主。汝今何須更問此之(22)價直。應自知之。圓滿報曰。雖知如此。我今自(23)買。不應自爲其價。任汝作價。我當買之。彼諸(24)商客所有貨物。總自斷直十八億兩金。圓滿(25)報曰。汝今且取三億兩金。物總屬我。餘欠之(26)金。貨了方付。商客許之。即將王處所得三億(27)兩金。而以付之。所有財物。即自封印。捨之而(28)去。時彼城中諸商人等。遣人往問。有何貨物。(29)彼商客曰。我今所有如是如是等物。彼使報(10c1)言。如是之物。我等庫藏皆屬圓滿。商客答(2)曰。隨汝庫藏物之多少。我今此物。先已賣(3)訖。彼使問曰。先賣與誰。商客答曰。賣與圓(4)滿。彼使報言。汝與圓滿。應多得直。商客答(5)曰。圓滿所留。定價之物。今在我所。我今設(6)欲准彼定物。以爲其價。總賣與汝。我今觀汝。(7)亦不能辦。彼使問曰。於圓滿所。先得何物。商(8)客答曰。得三億兩金。彼使答曰。圓滿極偸兄(9)弟之物。作是語已。歸還入城。告商主曰。彼之(10)貨物。先已賣訖。商主問曰。彼賣與誰。使者答(11)曰。賣與圓滿。商主報言。彼與圓滿。應多得(12)物。彼使答曰。圓滿所留。定價之物。准彼定(13)物。總賣與汝。亦不能辦。商主問曰。圓滿所(14)留。是何等物。彼使答曰。留三億兩金。商主報(15)曰。彼應極盜兄弟之物。時諸商主使人喚(16)之。圓滿來已。而告之言。我等先共立制。不令(17)獨往貨買。要令衆共作價。然後分之。因何(18)汝今輒違衆制。而獨買之。圓滿答曰。汝共(19)立制。因何不報我兄弟耶。汝等應當堅護其(20)制。非預我事。是時商主不察其理。責而罰(21)之。徴其六十迦利沙波拏。于時圓滿未及輸(22)錢。遂曝圓滿於炎景中。是時國王遣人伺(23)察。遇見圓滿被曝日中。因以白王。王勅使(24)人喚其商主。并圓滿至。而問之曰。汝今何(25)故以其圓滿。曝於日中。彼商主曰。大王當知。(26)商主立制。要共交易。不許輒買。今者圓滿以(27)違衆制。是故罰之。圓滿白言。大王。請問商主(28)立制之日。報我知不。并喚兄不。商主答言。 (11a1)爾時輸波勒迦王須諸貨物。喚商主等。而語(2)之言。我今當須如是如是等物。汝今與我。(3)彼商主曰。大王所須。圓滿處有。王言。圓滿我(4)先有勅。施其安樂。爲此今者不從彼索。汝等(5)今者可於圓滿處。求買將來。時彼商主。遣人(6)喚圓滿來。圓滿報曰。我不能去。使還報已。是(7)諸商主集圓滿處。至其門外。時守門者報圓(8)滿曰。諸商主等並集門外。暫欲相見。圓滿(9)高慢。數日方出。商主見已。而告之曰。大商(10)主。我今欲求如是如是等物。幸依本價。可(11)以與我。圓滿報曰。我是商主。本爲求利。若依(12)本價。豈是商主。彼人答曰。大商主。我今當與(13)一倍之利。可以與我。圓滿念言。此諸商客並(14)來至此。應當敬重已得倍價。應可與之。作此(15)念已。尋即與之。於貨物中。但賣十五億兩金(16)之物。以還餘債。自外之物。留在庫中。作是思(17)念。猶如晨露。豈能盈瓮。當入大海。已求珍(18)寶爾時商主圓滿即便遣人。詣輸波勒迦城。(19)撃鼓集衆。而唱是言。汝等城中諸商人等。(20)今者當知。圓滿商主欲往大海。以求珍寶。(21)誰欲去者。共圓滿去。所往之處。不須買道。津(22)濟之處。不酬價直得渡大海。諸樂去者。入海(23)之物可將來此如是唱已五百商人。應入海(24)物。並將來至。時彼圓滿商主共諸商人。發吉(25)祥願已。五百商人圍遶圓滿。而入大海。多(26)獲財寶。安隱而還。如是六度入海。皆悉安隱。(27)名稱遠聞。乃至室羅伐有諸商人將多貨物。(28)來入輸波勒迦城。既止息已。往圓滿處。而(29)白之言。商主。我等亦欲入於大海答曰。汝等(11b1)曾聞六度入海。得安穩還。更可入不。諸人報(2)曰。我等遠來。仰託仁者。安隱入海。仁若不(3)去。我豈敢裁。時彼圓滿聞此語已。而作是念。(4)我今雖不求物。爲利彼故。應當入海。作是念(5)已。即與商人。共入大海。彼諸商人。晝夜常誦(6)嗢拕南頌。諸上座頌。世羅尼頌。牟尼之頌。衆(7)義經等。以妙音聲。清朗而誦。圓滿聞已。而問(8)言曰。汝等善能歌詠。諸商答曰。商主。此非歌(9)詠。圓滿問曰。是何言辭。商人報曰。是佛所(10)説。圓滿先未曾聞有佛法名。今日得聞。身毛(11)皆竪。深生信心。即問商人。何者是佛。答言。(12)有沙門喬答摩。從釋迦種。剃除鬚髮。被著袈(13)娑。正信出家。捐棄國邑。處於山林。得成無上(14)正等菩提。此名爲佛。復問彼曰。佛於今者。住(15)在何處。答曰。今在室羅伐城。逝多林。給孤獨(16)園。圓滿聞已。繋念在心。與諸商人。安隱而(17)還。時兄安樂作是思念。我弟圓滿渉海勞苦。(18)可爲取妻。作是念已。而告之曰。汝今意樂豪(19)富長者。商主之家。誰之子女。我於今者爲(20)汝娉之。圓滿答言。我今不樂取其妻也。願兄(21)聽我出家。其兄報曰。我昔貧乏。何不出家。今(22)饒財寶。豈欲出家。圓滿答曰。貧乏之時。不可(23)出家。今有財物。應可出家。其兄知彼發心(24)決定。便許言。定聽汝出家。便答兄言。入大海(25)者。多有險難。多諸憂惱。入者極多迴者極少。(26)必定不應更入大海。我所得者。衆多財寶。(27)皆由福力。亦不欺誑。其二三兄所得財物。(28)皆不清淨。若我出後。兄二弟等。共兄同住。必(29)勿應許。如是言已。將一侍者。即往室羅伐城。(11c1)至一林中。於彼而住。遣使往報給孤獨長者。(2)圓滿商主今在林中。欲得相見。長者聞已。(3)作是思惟。圓滿商主渉海勞倦。今既陸路來(4)此。問使者曰。圓滿今者將幾許物來。使者(5)報言。唯我爲侍。無所將來。時彼長者復作是(6)念。此是大福徳人。不應趣爾入城。當以象馬(7)僕從。而迎取之。作是念已。即將象馬。迎至家(8)中。香水沐浴。設諸飮食。餅食既竟。長者問(9)言。商主。今者何故得來。圓滿答曰。長者我今(10)欲於如來善説法律之中。出家受戒。而爲苾(11)芻。時彼長者端身舒手歎言。甚奇希有。佛法(12)僧寶出現世間。仁能出家。復爲希有。多饒財(13)寶。眷屬廣大。捨而出家。更爲希有。時彼長者(14)即共商主。親往佛所 (15)爾時世尊。與無量百千苾芻衆會説法。見給(16)孤獨長者。將圓滿商主。來詣佛所。見已。告諸(17)苾芻。此給孤獨長者將無價寶。以奉於我。(18)於佛法中。度衆生寶。無過此也。給孤獨長者(19)與圓滿商主。頂禮世尊足已。退坐一面。而(20)白佛言。此是圓滿商主。樂欲善説法中出家。(21)得受近圓。成苾芻性。唯願世尊令其出家。(22)受於學處。世尊爾時默然許之。是時世尊告(23)圓滿商主。善來苾芻。汝應修行梵行。世尊言(24)已。圓滿即時鬚髮自落。猶如七日先剃髮者。(25)僧伽低衣自然著身。執持瓶鉢。威儀具足。如(26)百歳苾芻無異。爾時世尊而説頌曰 (27)　世尊命善來　髮落衣鉢具
(28)　諸根咸寂定　隨念意皆成 (29)爾時具壽圓滿。頂禮佛足。退坐一面。白佛(12a1)言。唯願世尊。爲我善説法要。令我從佛。聞其(2)法要。使我獨住於寂靜處。不復放逸。一心懃(3)修。得安隱住。是故我今捨除家室。正信出家。(4)剃除鬚髮。被服袈裟。修其梵行。於現法中。證(5)獲通智。我生已盡。梵行已立。所作已辦。不受(6)後有。作是語已。世尊告曰。善哉善哉。如汝所(7)請。得聞法要。乃至不受後有。是故圓滿。汝當(8)諦聽。善思念之。我爲汝説。既有眼識。了知(9)於色。可愛光彩。是悦意事。與欲相應。令人愛(10)著。如是諸欲。苾芻見已。便起樂欲。讃歎愛(11)著。由此便生喜愛之心。有喜愛已。即起貪心。(12)由貪心故。與欲和合。由喜貪相應故。遠離涅(13)槃。圓滿。既有耳識。了知於聲。鼻識知香舌識(14)知味。身識知觸心識知法。可愛光彩。廣説如(15)上。乃至遠離涅槃。圓滿。有眼了知於色。可愛(16)光彩。是悦意事等。如前説者。能不染著。即近(17)涅槃。此要略法。我爲汝説。汝今意樂欲何所(18)住圓滿答曰。我今聞佛要略法義。樂欲於彼(19)輸那鉢羅得伽國而住。佛告圓滿。住彼國人。(20)多懷暴惡。兇麁獷戻。嗔恚惡罵。若彼人等於(21)汝惡罵。嗔恚兇麁。於衆人中。陵辱誹謗。如此(22)之事。汝意云何。圓滿答曰。若彼罵時。乃至誹(23)謗。我當作如是意。將彼人等。並爲賢善。不以(24)杖木瓦石拳脚等。而打於我。佛告圓滿。彼國(25)人等。極甚暴惡。兇麁獷戻。惡毒嗔恚。若當以(26)木石等而打汝者。於意云何。圓滿答曰。世(27)尊。若彼國人。以木石手等。來打我時。當作是(28)念。彼國人等極大賢善。不以刀劍。而害於我。(29)佛復告圓滿曰。其國人等。極懷惡毒。兇暴獷(12b1)戻。若以刀劍木石。而害汝者。汝意云何。圓滿(2)答曰。我當作如是意。彼諸人等極大賢善。(3)雖以刀劍。而害於我。不斷我命。佛復告圓滿(4)曰。其國人等。甚懷惡毒。兇麁獷戻。若盡汝(5)命。意復如何。圓滿答曰。彼人若斷我命時。當(6)如是念。有佛聲聞弟子。尚厭報身受諸苦惱。(7)心懷慚耻。以其刀毒。及以方便。而自斷命。彼(8)國之人能斷我命。極爲賢善。乃能令我離此(9)穢身。自不勞苦。爾時佛告圓滿。善哉善哉(10)汝今乃能成就意樂柔和忍順。得住彼國。應(11)當往彼。汝當度苦。亦應度他。汝當速得解脱。(12)亦應解脱於人。汝當得安隱。應亦安隱於人。(13)當得涅槃。應令他得涅槃。然具壽圓滿聞佛(14)説已。甚大歡喜。禮佛而去 (15)爾時具壽圓滿於逝多林。給孤獨園。止宿而(16)住。於晨朝時。著衣持鉢。入城乞食。飯食訖。(17)攝持臥具。捨之而去。執持衣鉢。往詣輸那鉢(18)羅得伽國。人間遊行。至於城外。而便止宿。於(19)晨朝時。著衣持鉢。入城乞食。逢一獵師。手持(20)弓箭。而欲出城。肆行遊獵。見圓滿已。作如是(21)言。我今欲行遊獵。見禿沙門。甚不吉祥。便即(22)張弓。向圓滿處。急行欲射。圓滿見已。便即褰(23)衣。開示其腹。而報之言。賢首可射其腹。即説(24)頌曰 (25)　飛鳥在空鹿處林　爲求飮食被羅弶
(26)　諸有鬪戰執刀劍　共相斬伐致滅亡
(27)　餓鬼飢渇苦所逼　求食鐵丸及洋銅
(28)　我從久遠由此腹　爲許輪迴受諸苦 (29)時彼獵師作如是念。此出家人。修習忍辱。今(12c1)已成就。我豈當害如此人耶。即生信心。于時(2)具壽圓滿爲説妙法。遂令歸依三寶。受五學(3)處。當此之時。別有五百男子爲鄔波索迦。五(4)百女人爲鄔波斯迦。於彼城中。造五百毘訶(5)羅。并給無量繩床木床大小臥具。圓滿即於(6)彼住。三月夏安居。三月滿已。於此身中。斷(7)諸煩惱。證阿羅漢果。三明六通。具八解脱。(8)得如實知。我生已盡。梵行已立。所作已辦。不(9)受後有。心無障礙。如手撝空。刀割香塗。愛憎(10)平等。觀金與土。等無有異。於諸名利。無不棄(11)捨。釋梵諸天。悉皆恭敬。乃至異時。大兄木耳(12)璫婆羅門。先有弟兩人。受用資財。並皆散(13)盡。時彼二弟。詣兄白曰。彼無相者。眞是寒(14)窮。今於我家。已出離去。我等兄弟。宜復同(15)居。和合而住。時木耳璫問其弟曰。誰是無相。(16)二弟答曰。彼圓滿是。兄又報曰。此是勝徳。如(17)何無相。然於我家。是勝相出。非是寒窮無(18)相也。于時二弟復白兄曰。從彼圓滿有相無(19)相。今既去已。我但和合。一處而住。兄又報(20)曰。汝所獲財。悉皆非法。我所得財。並是如(21)法。然我不共汝等同居。二弟又曰。由彼婢子(22)入於大海。往來經求。獲得財寶。皆將與兄。兄(23)得他財。遂生讃歎。毀辱我等。兄有何力。能入(24)大海。求覓珍財。兄聞弟語。便生恚慢。復作是(25)念。我今更去入大海中。即乘大船。往趣寶(26)所。暴風卒至。飄其船舶。到一洲所。於其山(27)上。皆是牛頭栴檀。時諸商人更相謂曰。我(28)等昔聞牛頭栴檀。今始得見。是妙水精大自(29)在藥叉之所守護。于時藥叉不在。仁可齋心(13a1)急須斬伐。時以五百具斧。一時斫截。時有(2)藥叉。名曰作喜。見商人等以將諸斧。斬伐其(3)林。時彼見已。即往大自在藥叉處。報言。神主(4)栴檀林中。有五百人。斬伐其樹。仁可知之。時(5)大藥叉衆事了已。遂懷忿怒。以其神力。放大(6)猛風。身亦隨去。至彼洲所。于時船師見其風(7)至。告船人曰。君等當知。昔聞黒風。今此風(8)是。實難遭遇。須作思惟。善爲方便。彼商人(9)等。聞已怖懼。身毛皆竪。各念本所事天。而説(10)頌言 (11)　自在水風神　帝釋天仙等
(12)　龍王藥叉衆　阿素洛等神
(13)　我今遭此厄　唯願彼諸尊
(14)　極爲大恐怖　救我此危厄
(15)　或別求帝釋　或禮大梵天
(16)　自在地樹神　諸能救護者
(17)　我今遭鬼風　唯願見救護 (18)時彼木璫默然而住。不念天神。時商主等而(19)問之言。我等極遭厄難。苦將逼切。何故默然(20)而住。答曰。我弟昔云。入大海者。皆極勞苦。(21)多諸過患。由貪醉故。入海者多。得還者少。必(22)勿入海。我違弟語入於大海。今遭此厄。當何(23)所作。諸商人曰。汝弟是何人也。答曰。即圓滿(24)是。商人曰。彼圓滿聖者。是大福徳之人。汝等(25)當歸依彼。時商人等皆一心同聲。南無聖者(26)圓滿。南無聖者圓滿。時有天女。先於具壽圓(27)滿處。起信敬心。見彼商人齋意迴向。詣圓滿(28)處。到已白言。聖者。仁之大兄極受苦惱。應當(29)存念。圓滿聞此語已。便生憶念。入如是定。由(13b1)定力故。從輸那鉢羅得伽。人間隱沒。即至海(2)中。於大兄船檣竿上坐。是時黒風便即迴去。(3)如蘇迷盧之所障蔽。時大自在藥叉即作是(4)念。昔來所有船舶。皆被黒風所漂。破壞滅(5)沒。今此黒風何故却迴。如蘇迷盧遮截。不能(6)損壞。時彼藥叉處處觀察。遂見具壽圓滿於(7)船檣竿之上。結跏趺坐藥叉見已。便即告曰。(8)聖者圓滿。何故惱我。圓滿報曰。上首。我何惱(9)汝。若我不獲諸功徳者。必殞我兄。空留其(10)名。大自在藥叉告曰。聖者。此牛頭栴檀林。(11)我爲金輪聖王守護。圓滿報曰。上首。汝意云(12)何。佛與輪王。孰爲尊貴。藥叉問曰。聖者。世(13)尊今可出世耶。圓滿答曰。今已出世。藥叉報(14)曰。若如是者。船舶未滿。當任重載。時彼商人(15)先被恐怖。命將欲盡。今聞此語。忽然穌息。彼(16)商人等既得安穩。遂於圓滿聖者。起尊重心。(17)其商人等即取牛頭栴檀。滿船而去。至輸那(18)鉢羅得伽城。到已。圓滿白兄曰。若遭海難。稱(19)其名號。由彼念力。安穩還者。其所得物。皆合(20)屬彼。兄今可取雜寶物等。與諸商人。我今以(21)此牛頭栴檀。爲佛造作栴檀精舍。彼兄便即(22)取其寶物。分與商人。其牛頭栴檀圓滿欲爲(23)佛建立精舍。即召集巧工。平論價直。汝等工(24)匠。爲日取錢五百。爲欲日取牛頭栴檀末一(25)撮耶。巧工答曰。我等願欲日取一撮牛頭栴(26)檀香末。平議既定。即便起造。不經多日。精(27)舍成就。付工匠已。餘殘檀札。及以碎末。相和(28)研已。用塗精舍。其圓滿。兄弟先相嫌恨。皆令(29)和順。便作是言。今可奉請如來。及諸弟子。兄(13c1)等問曰。圓滿聖者。如來世尊今在何處。聖(2)者答言在室羅伐城。又問。此城爲近遠耶。(3)圓滿答曰可百餘里。兄等報曰。我等且欲見(4)本國王啓請。聽不。聖者報曰。任意諮問。時彼(5)兄等往至王所。白言。大王。我等今欲請佛及(6)僧。而設供養。願王聽許。助我營辦。王言。隨(7)意當作。助汝辦供。是時圓滿昇高樓上。雙膝(8)著地。遙望逝多林園燒香散花。以金瓶水。而(9)作潔淨。遙申啓請。而説頌言 (10)　淨戒妙智慧　能知歸命者
(11)　善鑒無依護　願受我微請 (12)説是頌已。由佛神力。其所散花。合成一蓋。直(13)至逝多林所。在虚空中。住佛頂上。其所燒香。(14)由佛神力。於虚空中。如雲重合。金瓶注水。由(15)佛神力。如吠琉璃棒。具壽阿難陀見此祥瑞。(16)合掌恭敬。而白佛言。今此祥瑞。必應請佛。及(17)苾芻僧。我今不知從何處來。佛言。阿難陀。從(18)輸波勒城來。又白佛言。彼城去此近遠。佛言。(19)可百餘里。汝往將籌。告諸苾芻。明日若能受(20)彼輸波勒迦城圓滿請者。當受此籌。阿難陀(21)答言。如是世尊。即便取籌。於佛前而立。以次(22)行之。佛自取籌。及諸長老苾芻亦受籌已。爾(23)時具壽盆枕圓滿長老亦在其中。欲取其籌。(24)時阿難陀爲圓滿而説頌曰 (25)　具壽汝當知　今非薩羅主
(26)　亦非蘇達家　及鹿母夫人
(27) 而設於飮食　從此百餘里
(28)　輸波勒迦城　得通者當往
(29)　汝應默然住 (14a1)時彼長老圓滿有大智慧。不修神通。而作是(2)念。我雖斷諸煩惱。不修神通。同諸外道所(3)有神通。作是念已。即便發大精進。獲得神(4)通。時阿難陀行籌至第三長老。未受籌頃。時(5)彼盆枕圓滿。以神通力。引手取籌。而説頌(6)曰 (7)　不以顏貌獲神通　亦匪多聞及詞辯
(8)　但由寂靜戒慧力　身雖老病亦能證 (9)是時世尊。告諸苾芻曰。此盆枕圓滿。於我苾(10)芻聲聞衆中。最爲上首。能以神通受籌。莫過(11)此也。應可先與。所謂上座盆枕圓滿。因行籌(12)次。便證六通。是時佛告具壽阿難陀曰。汝可(13)宜應告諸苾芻。我先有説。汝等諸苾芻。所作(14)善事。應可覆藏所作惡事。應可發露。今彼城(15)中多有諸外道輩。是故汝等。應現神通。往詣(16)彼城。受圓滿食。阿難陀白佛言。如是世尊。既(17)受教已。告諸苾芻言。世尊有教。我先令諸苾(18)芻所有善事。應當覆藏。所有惡事。應當發露。(19)今彼城中。多諸外道。是故汝等。往彼城内。應(20)現神通。時彼國王於其城内。掃除糞穢。以栴(21)檀香水。而以灑地。於寶香爐燒諸妙香。懸諸(22)幡蓋。散諸色花。周匝莊嚴。厠飾其城。於其城(23)中有十八門。其王有十七子。一一門外。嚴諸(24)供具。王及群臣在於大門。列諸騎從。以待世(25)尊。其十七子。於餘小門。以待世尊。時彼圓滿(26)木璫鉛璫亦在門外。乃至佛令差五授事。以(27)神通力。先到其舍。何者爲五。一者知其菜事。(28)二者知其器物。三者知其食草。四者知其淨(29)水。五者知其熟食。王見五人從空而至。問圓(14b1)滿曰。此是世尊以不。圓滿報曰。此是五授事(2)人。來此撿挍。所謂知菜等。乃至熟食。世尊未(3)至。先現種種無量神通。諸長老等。亦皆未至。(4)王復問曰。聖者圓滿。世尊何故未來。答曰。且(5)令撿挍者來。世尊後至。爾時有別鄔波索迦。(6)而説頌曰 (7)　師子虎象及龍牛　以諸寶物嚴其坐
(8)　或有寶帳及寶山　寶樹妙車皆雜色
(9)　或有乘雲在空裏　放大光彩爲莊嚴
(10)　以神通力處虚空　歡喜而來此城邑
(11)　或有從地而涌出　或有從空而入地
(12)　或涌空中默然坐　觀此神變不思議 (13)爾時世尊。於其戸外洗兩足已。還入本房。敷(14)設床座。端身正念。跏趺而坐。擧足按地。是時(15)大地六種振動。所謂動遍動等遍動。乃至撃(16)遍撃等遍撃。東涌西沒。西涌東沒。南涌北沒。(17)北涌南沒。中涌邊沒。邊涌中沒。時彼國王問(18)圓滿曰。聖者此是何相。圓滿報曰。此是世尊(19)於本房中。以足按地。因此大地六種振動。是(20)時如來放金色光。由此光明。照於大地。皆如(21)鎔金。王復見此希有之相。心生喜悦。問圓滿(22)曰。聖者。此爲何事。圓滿報曰。此是如來放金(23)色光。由此大地皆作金色。爾時世尊。既自(24)調伏。調伏圍遶。既自寂靜。寂靜圍遶等。乃至(25)廣説。與五百阿羅漢。往輸波勒迦城。時彼逝(26)多林中天女手持薄拘羅樹枝。隨逐世尊。在(27)於背後以蔭佛上 (28)爾時世尊。知彼天女隨眠根性意樂。隨其所(29)樂。爲説聖諦法。令彼天女得聞法已。金剛(14c1)智杵摧壞二十種薩迦耶見煩惱山峰。即時(2)證得預流果。乃至後時。有別異處五百鄔波(3)斯迦。遙見世尊。以三十二相八十種隨形好。(4)威光晃耀。用莊嚴身。亦如千日光明並照。端(5)正殊妙。猶如寶山。時彼鄔波斯迦見世尊已。(6)甚大歡喜。譬若有人。十二年中勤修禪定。心(7)生喜悦。應度衆生見佛世尊。心生歡喜。倍劇(8)於彼。亦如有人無子得子。貧人得寶。凡人(9)得王。身心歡悦。樂善根者。初見佛時。心生歡(10)喜。亦倍於彼 (11)爾時世尊。知彼鄔波斯迦調伏時至。世尊即(12)於苾芻衆中。敷座而坐。時鄔波斯迦來詣佛(13)所。頂禮雙足。退坐一面 (14)爾時世尊。知彼隨眠根性意樂已。爲彼説四(15)聖諦法。令彼鄔波斯迦得聞法已。以金剛智(16)杵。摧壞二十種薩迦耶見煩惱山峰。即便證(17)得預流果。見四諦理。時鄔波斯迦既得果已。(18)咸作是言。此皆是我世尊威力。令我獲得無(19)上道果見聖諦理。此之因縁。非我父母。及以(20)眷屬。國王大臣。人天沙門。婆羅門等之所能(21)作。復能令我枯竭血海。摧壞骨山。關閉惡趣。(22)開其善趣。及涅槃門。建立天人。得超生死。我(23)等今者歸佛法僧。受五支學。爲鄔波斯迦。作(24)是言已。從座而起。向佛合掌。頂禮佛足。白(25)言。世尊。我等今時修何事業。而爲供養 (26)爾時世尊。以神變力持佛髮爪。與鄔波斯迦。(27)彼得髮爪。便立窣堵波。時彼逝多林天神。便(28)以百枝傘。挿窣堵波中。白言。世尊。我常供養(29)此塔。作是言已。便依塔住。時諸人等號爲宅(15a1)神塔。或呼爲薄拘羅樹中心柱 (2)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第三
(6)根本説一切有部毘奈耶藥事(7)卷第四 (8)　大唐三藏義淨奉　　制譯 (9)爾時世尊。漸復遊行。至五百仙人住處。時彼(10)住處。華果茂盛。飮食充足。時彼仙人亦不顧(11)戀。一切諸人來者任食。是時世尊。知彼仙人(12)調伏時至。詣彼仙處。到已。以神力故。令彼仙(13)人所有華果悉皆墮落。清泉美流亦皆枯涸。(14)名華耎草變爲萎黒。所居土榻自然摧壞。時(15)諸仙衆見是事已。以手掌頬。默然愁思。爾時(16)世尊。告諸仙曰。何故愁思而住。衆仙答曰。(17)聖者。由汝兩足勝福田來。令我住處變相如(18)是。見如斯苦。世尊告曰。仙衆。今者何故所居(19)林樹。花果滅壞。汝今欲此花果還復如故耶。(20)仙人曰。我願如故。爾時世尊。即攝神力。令彼(21)花果復還茂盛。時諸仙人極懷希有。於世尊(22)所。便生歸信。爾時世尊。知彼仙衆意樂隨眠。(23)應機説法。五百仙人既聞法已。證不還果。亦(24)得神通。於世尊前。合掌恭敬。白佛言。我等皆(25)願於如來善説法律之中。而爲出家。受具足(26)戒。成苾芻性。修習梵行。是時世尊便作是言。(27)善來苾芻。可修梵行。作是言已。時彼五百諸(28)仙鬚髮自落。袈裟著身執持瓶鉢。威儀齊整。(29)乃至如百歳苾芻。而説頌曰 (15b1) 世尊唱善來　髮落衣鉢具
(2) 諸根咸寂定　隨念悉皆成 (3)時彼諸仙苾芻。勤精進故。乃至證得阿羅漢(4)果。厭離三世。觀金與土平等無異目觀法界。(5)如見掌中。刀割香塗。等無有異。以智慧劍。破(6)生死。三明六通。具八解脱。辯才無礙。諸有(7)財利。貪愛供養。悉皆捨離。釋梵諸天。咸來供(8)養。時彼諸仙本教授師白佛言。世尊。我以(9)仙人形貌。誑惑世人。墜墮三惡。我先調伏彼(10)已。然後出家 (11)爾時世尊。與五百出家仙衆。及與諸苾芻等。(12)如半月形。咸以神力。騰空而行。漸至杵山。於(13)薄拘羅仙人所住之處。安止已住。時彼仙人(14)遙見世尊具三十二大丈夫相。八十種妙好。(15)以自莊嚴。圓光一尋。朗逾千日。猶如寶山。端(16)嚴周匝仙人適見。即於佛所。生歸信心。便作(17)是念。我速下山。願見世尊。得親近故。然恐如(18)來調伏自人已。遂即過去。我今寧可從山擲(19)下。至世尊所。時彼仙人擲身而下。諸佛常法。(20)終不忘念。見彼仙人。縱身擲下。即以神力。接(21)取仙人。爾時世尊。知彼仙人意樂隨眠。應機(22)説法。彼聞法已。證不來果。成就神通。白言。(23)世尊。聽我於善説法中。而作出家。成苾芻性。(24)於如來所。常修梵行。爾時世尊告曰。善來(25)苾芻。應修梵行。佛説言已。時彼仙人。鬚髮(26)自落。袈裟著身。執持瓶鉢。威儀齊整。廣説如(27)前。即説頌曰 (28)　世尊唱善來　髮落衣鉢具
(29)　諸根咸寂定　隨念悉皆成 (15c1)爾時如來。告諸苾芻曰。此苾芻於我衆中。最(2)爲上首。於聲聞中。我信解中。亦爲上首。所謂(3)著樹皮衣苾芻是。于時世尊。與千苾芻。而(4)爲圍遶。作種種神變。至蘇波羅城。爾時世尊。(5)便作是念。我若從門而入恐諸門人生於異(6)念。我應以其神力。從空而入。作是念已。即以(7)神力。從空而下。入蘇波羅城中。時彼國王。及(8)具壽圓滿。木耳璫。銅耳璫。錫耳璫。并彼十七(9)王子。各各與其侍從。無量百千人民。皆詣佛(10)所。是時世尊。及諸大衆。前後圍繞。往栴檀鬘(11)宮殿處。到已於大衆前。敷座而坐。爾時世尊。(12)入於栴檀殿已。是時大衆不見如來。遂欲毀(13)栴檀殿。于時世尊思念斯事。此殿被毀。令(14)斯施主福徳冥沒。我今應以神通之力。變爲(15)水精。是時此殿。内外明徹。咸見如來。如彼衆(16)人意樂隨眠性行。應機説法。彼等聞已。無量(17)百千有情證大殊勝。或有生解脱善根分。或(18)有入智慧分。或有證預流果一來不還阿羅(19)漢果者。或有發聲聞菩提心。或有發獨覺菩(20)提心。或有發無上正等覺心。彼諸有情於如(21)來處。一心恭敬。樂聽正法。苾芻僧伽。而爲(22)上首。默然而住。爾時木耳璫等兄弟三人。種(23)種營辦。嚴設座已。遣使啓佛。時今將至。飯食(24)已辦。唯願世尊。知時早赴。爾時於大海中。有(25)二龍王。一名黒者龍王。二名憍曇摩龍王。便(26)作是念。世尊今於蘇波羅城。演説妙法。我(27)今速往。聞佛説法。是時龍王。各與五百眷屬(28)倶。以龍威力。化現五百流河。共趣蘇波羅(29)城處。于時如來便作是念。此二龍王若至(16a1)蘇波羅城者。令此國境盡皆沒壞。是時世尊。(2)告目連曰。汝先急食。何以故。目連當知。有五(3)種急縁。應爲先食。何等爲五。一者從遠方來。(4)二者欲達遠處。三者有病之人。四者爲看病(5)人。五者授事之人。以此縁故。令汝先食。世尊 (6)爾時先與目連食已。速往龍王之處。到已告(7)龍王曰。汝當愛念蘇波羅城。莫令毀壞。龍(8)王白言。我等以善心來。不擬損害蟻子之類(9)況欲傷蘇波羅城及有情等。爾時龍王來至(10)佛所。世尊告龍王曰。應如是説。彼聞法已。歸(11)佛法僧。受五支學處 (12)爾時世尊。授歸戒已。方赴食處。時龍王等來(13)看佛食。各自心念。唯願世尊。先受我食。先受(14)我水。世尊念曰。我若受一龍水。餘龍無限。應(15)爲方便。即喚目連。而告之曰。今者五百龍王。(16)各施我水。不可一一別受。汝可持鉢。於水上(17)取一鉢將來。目連受命。即往取水將來。持以(18)奉佛。佛即受取。而爲飮之。具壽目連作如是(19)念。世尊先説父母於子。能作難作。乳哺養育。(20)教識種種贍部洲事。假使有人。一肩擔父。一(21)肩擔母。至滿百年。猶不能報父母之恩。又將(22)大地珍寶玩飾之物。以奉父母。猶不能報。不(23)爲慇重。若父母不信佛法僧。漸漸教令信佛(24)法僧。乃爲報恩。若父母先無戒行。能漸教令(25)持戒。若父母慳貪。能令捨施。若無智慧。令有(26)智慧。如此之事。乃名報恩。是時目連作是念(27)已。復更思念。如前佛説。我未曾作。即入定觀(28)察。先亡之母。生於何處即以天眼。見其亡母(29)生摩利支世界。見已思念。誰能往彼。以法教(16b1)化。復自思念。唯佛能爲。餘無得者。作是念(2)已。往世尊所。白佛言。世尊。父母於子。難作(3)能作。我之慈母。現生摩利支世界。更無餘人(4)能往彼界。爲教化者。唯願世尊爲教導。世尊(5)報曰。以誰神力。而往彼界。目連答曰。唯願大(6)悲加被於我。以我神力。共佛世尊。往彼世界(7)於是大目乾連以己神力與佛世尊。移其一(8)足蹈一世界一迷盧山。如是威力經七日中。(9)方到彼界。母見目連從遠而來。母云。經爾許(10)時。不見於汝。如何得來。時摩利支世界人聞(11)斯語已。遞相言曰。此女少年。云何子老目連(12)報曰。此女養我。是我生母 (13)爾時世尊。知目連母意樂。隨眠種性。即便爲(14)説四眞諦理。令得悟解。彼女聞已。得法見法。(15)證預流果。以金剛智杵。摧滅二十薩迦耶山。(16)破有身見由見諦理悉皆破壞。即説三種因(17)縁。世尊利益於我。此之利益。非是父母國王(18)天神眷屬。亦非沙門婆羅門之所能辨。是佛(19)所作能渇血海。破壞骨山。關閉惡趣門。開示(20)涅槃路。建立人天業。即説頌曰 (21)　世尊威力故　關閉惡趣道
(22)　惡道多留難　開示涅槃門
(23)　世尊除過失　能令生慧眼
(24)　逮及清淨源　越茲苦海岸
(25)　世尊天人師　善除老病死
(26)　百千世難遇　今遇證斯果 (27)説是頌已。白佛言世尊。我今歸依佛法僧寶。(28)爲鄔波斯迦。乃至命在以來。我常歸依。今欲(29)供養佛及目連 (16c1)爾時世尊。默然而受。時彼女人奉獻佛食。佛(2)遣目連受彼女人種種飮食。食已收衣鉢洗(3)足已。端身而坐。時彼女人取小坐具。就佛而(4)坐。爲聞法故。爾時世尊。即爲説法。佛令目(5)連取鉢而洗。既洗鉢已。佛告目連。當還本土。(6)目連白佛言。以誰神足。而還本土。佛告目連(7)曰。以我神力。作是言已。便至逝多林下。目連(8)白佛言。今已至逝多林。甚爲希有。世尊。今此(9)神通。其名云何。佛言。名爲速念神通。目連白(10)佛言。我先不解諸佛甚深境界。我若先知如(11)斯甚深境界。如一一油麻中。我皆教化。令(12)得無上正遍知道。我今已取阿羅漢果。燒滅(13)煩惱。不能得此大菩提行。時逝多林諸苾芻(14)衆咸悉生疑。白佛言。圓滿諸苾芻。先種何(15)業。速證阿羅漢果。復種何業。而生貴族家。種(16)何業縁。而於婢腹中生。種何業報。斷諸煩(17)惱。證無生果。佛告諸苾芻。圓滿苾芻。積習(18)作業。得道資糧。遍縁如是。漂流中住。得決定(19)覺。圓滿苾芻。自積習業。自獲其果。非自作業(20)令地界受。非火水風界受。但身果自受。亦非(21)蘊界六入界受。作業成熟。如有頌言 (22)　假令經百劫　所作業不亡
(23)　因縁會遇時　果報還自受 (24)爾時佛告諸苾芻。於往昔時。此賢劫中。人壽(25)二萬歳時。當爾之時。迦葉波佛出興於世。(26)明行圓滿。善逝。世間解。無上士。調御丈夫。(27)天人師。佛世尊。住波羅痆斯城。是時圓滿。(28)於彼教中。而爲出家。具解三藏。爲諸苾芻番(29)次撿挍事業。後乃次至一阿羅漢。知洒掃事。(17a1)彼便洒掃。既洒掃已。頻被風吹塵穢覆汚其(2)地。時彼阿羅漢作是念。今且待風息。然後(3)更掃。圓滿三藏。見地塵穢。以爲不掃。發嗔怒(4)心。惡口罵辱。今此掃地。當何婢兒。時彼羅漢(5)乃聞此言。作是念云。彼正嗔我。未可即見。且(6)應默然。後陳此事。既嗔息已。彼阿羅漢即往(7)圓滿三藏所。而告之曰。汝今識我是何等人。(8)圓滿報曰。知汝於迦葉波佛教中出家。我亦(9)出家。羅漢告曰。雖同出家。出家之業。我已作(10)了。我得脱縛。汝猶被縛。汝口業不善。速應悔(11)過。令罪消滅。圓滿三藏聞便説悔。由先過咎。(12)應墮地獄。遂得人身。從婢腹生。以説悔故。滅(13)地獄業。五百生中。常處婢腹。今是最後身婢(14)胎所生。由是義故。宿縁習業生豪貴家。勤(15)知僧事。讀誦智慧。善巧蘊界入因縁處非處。(16)由此業故。於我教中。而爲出家。斷諸煩惱。(17)證阿羅漢果。佛告諸苾芻純黒業者。得純黒(18)報。純白業者。得純白報。黒白業者。得黒白業(19)報。是故苾芻純黒雜業者。應當捨離。純白(20)業者。應當勤修。世尊説是語已。諸苾芻等信(21)受奉行 (22)縁在王舍城。爾時王舍城中。有二龍王。常所(23)居止。其二龍王。一名山。二名妙。由二龍王威(24)徳力故。常有五百淥潭。五百涌泉。所有陂湖。(25)未嘗枯涸。雨澤以時。調和充潤。種子苗稼。靡(26)不豐稔。當爾之時。世尊調伏難陀龍王。鄔波(27)難陀龍王。此二龍王。常從妙高山埵下來。供(28)養世尊。爾時山妙二龍王等。作是念已。今此(29)難陀鄔波難陀二龍王。常從妙高山下。供養(17b1)世尊。我今如何在此。曾不隨喜。此爲不善。我(2)等亦應於世尊所。作諸供養。作是念已。即詣(3)佛所。頂禮佛足。退坐一面。世尊爲此二龍。如(4)法教示。二龍聞已。歸依佛法僧。便受淨戒。既(5)受戒已。身及受用之物。皆自増盛。其二龍王。(6)後詣佛所。頂禮佛足。白佛言。世尊。我等於世(7)尊所。歸依持戒。身及受用之物。皆自増盛。願(8)許我等移居大海。世尊告曰。汝等常依國王(9)城邑之所居止。今若徙去。應問國王。然後可(10)去。二龍聞已。便作是議。世尊許我入大海者。(11)不應令我問彼國王。作是議已。便住不去。時(12)二龍王既住不去。常作是行。若於晝時。來世(13)尊所。作居士形。若夜來時。變爲天身。將諸宮(14)殿。隨身而行。禮佛供養。爾時頻毘娑羅王。以(15)刹利種。貢高我慢。常作是行。若欲詣佛所。便(16)令左右侍臣。先往佛所。告令諸人。若見王來。(17)起立恭敬。侍臣即往佛所。宣王告命。見二居(18)士端坐如故。使者見已。便作是念。此二居士。(19)依止國王而住。若見王來。豈能不起恭敬。使(20)者還曰王曰。大王。彼有二居士。在王境内之(21)所居止。今在佛前而坐。王既念言。彼豈見我(22)不起恭敬耶我今當往。王即往至佛所時彼(23)二龍。遙見王來。白佛言。世尊。彼王今來。我(24)等寧可恭敬彼王。爲敬法耶。世尊告曰。龍王。(25)恭敬於法。一切諸佛皆恭敬法。諸應供者皆(26)恭敬法。而説頌曰 (27)　過去諸如來　及於未來者
(28)　現在諸佛等　能除多煩惱
(29)　現行虚空中　當行虚空者
(17c1)　彼諸正等覺　咸皆恭敬法
(2)　諸欲利益者　及樂盛徳人
(3)　應悉生尊重　常念於佛教 (4)時彼二龍聞此言已。便坐不起。時頻毘婆羅(5)即生嗔恨。白佛言。願示正法。爾時世尊即説(6)頌曰 (7)　嗔恨無清淨　忿怒或在心
(8)　諸佛所説法　不能得了知
(9)　斷諸嗔恨心　除去不淨願
(10)　若無毒害者　即堪知正法 (11)爾時頻毘娑羅王聞佛頌已。而作是念。縁此(12)二居士故。世尊不爲我説法。作是念已。禮佛(13)而還。既出門外。告侍臣曰。此二居士若辭佛(14)已。汝可語云。不須住我國境。時二居士禮佛(15)雙足。辭佛而去。乃見王臣具陳王意。居士答(16)曰。今依王命。不住王境。時二居士共作是念。(17)我等常願入於大海。今得王語。甚適我願。時(18)龍居士以龍威力。遂作瀑流。溢於小坑。及大(19)小江河。因入大海。其二龍王既至大海。身遂(20)長大。多諸眷屬。後於異時。爲龍王入海。王舍(21)城中五百淥潭。流泉涌出。陂湖池沼。漸見枯(22)涸。所降雲雨。不依時節。百穀苗稼。皆不豐(23)盛。日見饑饉。諸苾芻等乞食難得。時頻毘(24)娑羅王見是事已。便作是念。此王舍城中。(25)先有二龍王。在境而住。以威徳故。泉池陂澤。(26)悉皆充溢。風雨以時。百穀豐熟。今者云何諸(27)泉池等忽漸枯涸。風雲雨澤不依時節。五穀(28)不登。國内饑饉。諸苾芻等乞食難得。勿此(29)二龍爲金翅鳥之所噉食。或復自死。或爲長(18a1)喙之鳥捉取而去。或因怕懼。逃避餘處。我今(2)應當往問世尊。作是念已。到世尊所。禮佛雙(3)足。退坐一面。合掌向佛。廣陳斯事 (4)爾時世尊。告頻毘娑羅王曰。王今當知。彼二(5)龍王見在不死。亦不爲金翅鳥之所噉食。亦(6)不爲長喙鳥而捉將去。亦不怕懼逃走餘處。(7)由王遷移。王言。世尊。我曾不憶見此龍王。何(8)況遷移。佛言。王今憶念。令汝省覺。大王。汝(9)今憶不。前二居士。於我説法會中。汝曾驅遣。(10)令出汝國。王言。我省此事。世尊告曰。此是山(11)妙二大龍王。王言。世尊。此二龍王今何所在。(12)佛言。今在海中。王言。世尊。我及國人。必當(13)損減。佛言。大王。當自悔過。王及國人。後不(14)損減。王言。彼在大海如何得謝。佛言。彼二龍(15)王。毎於月八日。作居士形。常來禮我。彼若來(16)時。我當現相令汝自識。汝當悔謝。王曰。我(17)爲頂禮彼足。爲不禮耶。佛言。但唯引手。唱言(18)龍王當忍王聞佛告。專待此日。望龍王來。後(19)二龍王。作居士形。來至佛所。王尋後至。如來 (20)爾時方便現相。頻毘娑羅王即便引手。告二(21)龍曰。願當忍怒。還來此住。二龍答曰。大王應(22)知。我於世尊所。歸依受戒。從此已來。身及受(23)用之物。甚皆増長。今若還來此摩掲陀城。無(24)有住處。今雖國人稍有損減。後當安隱。王(25)言。如何後不損減。二龍答曰。王當爲我作二(26)宮殿。毎六月滿。以種種供具。而常供養。我當(27)留諸眷屬住此。常相擁護。供養之日。我身自(28)來。其影勝王聞此語已。爲此二龍。便立宮(29)殿時二龍王留其眷屬常在中住。供養時至。(18b1)彼二龍王常來受供。後於異時。彼龍王眷(2)屬並生驕慢。惡龍得便。遂降雨雹。時王舍(3)城中有一婆羅門。於雨雹呪術之中。最爲通(4)達。毎占雹雲將欲起時。即便除滅。王舍城人(5)所得税利皆悉分與時南天竺國。復有一婆(6)羅門。雨雹呪術之中。亦爲最上。彼聞北天竺(7)國。波利迦城。有王名曰超軍。正化理國。於其(8)城中。有孫陀羅龍王宮。其龍威力勇猛無比(9)我當往彼降伏。時呪術師漸次前行。至王舍(10)城呪師之宅。見空中雲起。似將降雹。舊住呪(11)師不能止得。但迴遑來去。客呪術師問舊住(12)呪師妻曰。賢女。汝夫呪師何故迴遑出入。女(13)人報曰。善男子。雹雲甚盛。不能止得。客呪(14)師答曰。汝夫教師若不止得。我當爲止。彼妻(15)報曰。甚善。其客呪師即取少水。呪灑虚空。其(16)雲即散。時王舍城中婆羅門居士等見此事(17)已。甚生希有。皆以財貨。賞送呪師。白呪師(18)曰。王舍城中所住人衆。極生信心。所賞財物。(19)汝皆受取。舊呪師曰。因何以物相贈。衆人答(20)曰。因雹雲散。故來奉賞。舊呪師曰。我不能滅(21)除。總是客呪師能散惡雲。時彼人衆即持財(22)物。詣客呪師所。共白呪師言。汝應此住。我等(23)皆分税利。供給於仁。客呪師曰。今隨汝意。便(24)住不去時客呪師即設呪法。禁其惡雲。不復(25)令起。雨雹遂絶。其王舍城。婆羅門居士。皆作(26)是念。我等福力故。風雷雹雨不復再下。我等(27)何爲分其税利。與彼呪師。便即不與。時客(28)呪師即懷怨望。攝其呪法。進路而去。於後雨(29)雹遂下。城中人等往問舊呪師曰。彼客呪師。(18c1)今何所在。舊呪師報曰。由汝不與其利。今已(2)去矣。諸人咸言。彼若更來。可便報我。呪師曰(3)爾。其客呪師既漸前行。至勝軍城界。到彼城(4)已。見勝軍王。前敬王曰。願王長壽。語已。便(5)白王曰。大王當知。王之境内有龍王。名孫陀(6)羅。然彼龍宮中。有上妙藥。服者速得其力。願(7)王視我龍宮。我若得藥。便分與王。王曰。婆羅(8)門。彼龍極惡。莫相忤觸。必當害汝呪師曰。大(9)王當知。我有呪力。假令滿贍部洲皆是孫陀(10)羅龍。我猶伏得。不能壞我名字。何況一孫陀(11)羅龍也。大王。王之國内。頗有犯罪合死者不。(12)王曰有。呪師曰。可遣此人。向彼龍宮。視我龍(13)處。時勝軍王即喚罪人。令隨呪師。往彼龍宮。(14)視其龍處。爾時罪人即奉王命。與彼呪師至(15)毒龍宮遙視龍處。云彼樹林清謐之處。龍在(16)其中呪師見已。前至宮中。取其龍藥。盡力將(17)還。至勝軍王所。分與勝軍王。辭王還國。至(18)王舍城。時舊呪師見客呪師到已。即告城中。(19)人衆知已。各持供具。而來奉贈。白呪師曰。仁(20)者便可住此。我等咸皆供給。呪師答曰。汝等(21)欺負於我。我今不住。時彼衆人慇懃請住。彼(22)見苦留。即便住此。城中諸人。爲加封直。時人(23)法爾。愛盛棄衰。處富驕逸。於自類族。取女爲(24)妻。未久之間。便生一息。名曰小山。復生一(25)女。名爲電光。諸婆羅門共與呪師立號。名(26)爲孫陀羅。妻名震雹。新婦名爲勝輪惱。立(27)名已。心懷歡悦。時彼呪師便作是念。若其(28)令我數止其雹。甚成勞勌。不如作法頓禁雷(29)雹。永不令起。作是念已。便設禁術。伏其雹(19a1)雨。永令不起。時王舍城人衆復相議曰。我等(2)自福力故。雷雹不降。如何分我税利與彼客(3)呪師。作是議已。即斷供給。彼客呪師慳其呪(4)法。子亦不教。樂著嬉戲。自身亦不勤習。所有(5)藥物。曾不曬曝。悉皆朽壞。後於異時。欲理其(6)術。尋已忘失。呪師先與王舍城人。宿懷嫌恨。(7)伺求其過。遍於異學諸師問言。有何方便。而(8)得所求稱意之法。時彼異師或言入火即得。(9)或言喫毒。或云自墜高巖。或云以繩繋頸。懸(10)於樹枝。彼所説法。皆令捨命。不視其法。時彼(11)呪師漸次前行。至竹林精舍。見一苾芻。白言。(12)聖者。有何方便。所求稱意。苾芻答曰。汝可於(13)世尊所出家。呪師報曰。令我於彼欲作何事。(14)苾芻告曰。汝可於彼盡形修習梵行。禪思讀(15)誦勤爲學問。依教奉行。現身即能滅盡煩惱。(16)若餘殘結未盡。身即謝滅。心有所求。於當來(17)世。皆得成就。呪師報曰。聖者。此事難爲。苾(18)芻告曰。若不能爲者。復有方便。世尊上首苾(19)芻之衆。汝可延請供養飮食。呪師報曰。此(20)亦難爲。唯願爲我別設方便。苾芻告曰。汝(21)可請四大聲聞。盡心供養飮食。當即發願。(22)所求皆得。何以故。四大聲聞。猶如賢瓶。若有(23)求者。皆得隨意。呪師答曰。此事可爲。爾時呪(24)師即請四大聲聞。以飮食供養。既供養已。即(25)便發願。我以善根。願孫陀羅龍王從其本宮。(26)即便滅沒。令我於彼龍宮受生。與王舍事持(27)呪師城人民大衆。而作損害。妻即問夫曰。(28)仁者作何發願夫即答言。我作如是如是發(29)願。妻曰。此願甚善。願我當生與君爲妻。其呪(19b1)師之子。即白父言。我當爲子。其女白言。我當(2)爲女。其子妻言。我亦與君爲婦。其呪師等既(3)發願已。歸本房中。即便睡眠。時有五色雲起。(4)降注大雨。浸壞牆壁。一時崩倒。爾時呪師并(5)諸家屬。一時滅沒。以願力故生於龍宮。驅舊(6)住孫陀羅龍王。與自眷屬六萬圍繞。而生宮(7)中。其呪師者。因號爲孫陀羅龍王。其妻名爲(8)震雹。子號爲小山。女名電光。新婦名爲勝輪。(9)龍法常爾。生即悟解三種宿事。從何捨報。(10)生於龍宮。皆由願力。因何發願樂生於此。(11)爲欲損壞王舍城人。由斯事故。復作思念。(12)世間苗生滋盛。方可令滅。爲苗生苦耶。謂(13)元未生爲苦耶。若滅滋盛者。應甚爲苦。作是(14)念已。喚諸眷屬。總令速往摩掲陀國。降清涼(15)雨。令生苗稼。是諸龍等依命降雨。諸苗茂已。(16)時孫陀羅龍王。乃與六萬龍等。尋至摩掲陀(17)國。一時降雹。大如毘梨勒果。摧損苗稼。注(18)瀉大雨。漂流根果悉皆蕩盡。於時摩掲陀國(19)人等各相語言。今者此龍。乃至稻稈不遺。(20)因此立名。號爲無稻稈龍王 (21)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第四(25)根本説一切有部毘奈耶藥事(26)卷第五 (27)　大唐三藏義淨奉　　制譯 (28) 内攝頌曰
(29)　王城那蘭陀　波吒竹仗林
(19c1)　弶伽勝峯山　響聲薜舍離 (2)爾時世尊在王舍城羯蘭鐸迦池竹園中。是(3)時未生怨太子由被提婆達多種種撃發。而(4)受其語。便加殺害順法父王。自登王位。爾時(5)此王於如來所。欲作種種毀害之事。放一大(6)象名爲護財。及惡馬惡狗。令害如來。爾時(7)王母韋提希既聞斯事。即告子言。汝於世尊(8)所。勿行輕毀。如來恒畏衆生起輕毀行。恐佛(9)世尊離王舍城。此國土中失大利益。由世尊(10)威力故。安伽國及摩掲陀國所有衆生。増長(11)利樂。恒生歡喜。王聞此語。心懷忿怒。報其母(12)言。餘國土中無有如來。其國豈當滅沒無有(13)衆生。其母種種方便遮止。亦不迴心 (14)爾時世尊即作是念。此未生怨太子作無量(15)罪。我當令此住無根信。今未是時。我今旦(16)往室羅伐城。作是念已。爾時世尊與聲聞衆。(17)漸次遊行詣室羅伐城。到彼城已。住逝多林(18)給孤獨園。時彼隣國王等。聞未生怨於世尊(19)所欲行輕毀。如來懼於斯事。離王舍城。詣室(20)羅伐城。今現到彼。隣國王等即作念言。彼(21)小國王。父順正法。而被殺害。由懷不足。諸天(22)世人共所供養者。唯有如來。今此惡人更生(23)輕毀。我等諸國共作種種方便。奪其王位。(24)是諸王等展轉遣使。更相報已備四種兵。具(25)全甲仗。所謂象兵馬兵車兵歩兵。至王舍城。(26)四方苗稼。悉被毀壞。周營而住。是時無稻(27)幹龍王復降大雹。更加傷損。有五百泉池。(28)自然涸竭。天復無雨。國中飢饉。人亦不安。城(29)外流水。咸散毒藥。未生怨王大懷劇苦。非(20a1)人得便。起大疾疫。病死彌甚。送出城門。喪車(2)相及。是時未生怨。情懷無量。百種諸苦惱害(3)身心。由懷憂故。以手拓頬愁歎而住。時未(4)生怨母韋提希見子憂懷。問曰。汝何思念。(5)即報母曰。百種劇苦悉今來現。母曰。我先語(6)汝。實莫輕毀如來世尊。佛無所畏。唯慮輕陵。(7)勿致世尊捨王舍城。若佛捨此。國内即現(8)諸惡徴祥。今此是也。王曰。阿母。今復如何。(9)母曰。於世尊處應往懺謝。王曰。阿母。我實不(10)敢對於世尊親自見面。唯深責恨。母曰。汝曾(11)不聞或用栴檀或以刀斧。於此二人不生異(12)念。設復有人。以淨信心栴檀塗拭。如來於彼(13)不起喜心。設復有人。以諸怒心將刀傷割。如(14)來於彼不起瞋心。時未生怨王聞母此説。勅(15)喚一臣。卿即速詣佛世尊處。爲我頂禮。起居(16)如來。尊體輕利調適安不。復啓此言。子有過(17)患。父亦不見。唯願世尊慈悲哀愍。詣王舍城。(18)若佛不至。國當滅盡。臣白王曰。如是如是。臣(19)依王勅。即往室羅伐城。到世尊處。頂禮佛足。(20)而白佛言。未生怨王起居如來。具説如上。(21)佛言。王及汝身咸得安樂。使者白佛。未生(22)怨王復啓世尊。子有過患。父亦不見其惡。唯(23)願世尊慈悲哀愍。詣王舍城。若佛不至。國當(24)滅盡。佛即默然納受。是時大臣見佛默然。便(25)退而去 (26)爾時世尊捨室羅伐城。與諸苾芻漸漸遊行。(27)往至摩掲陀國界首。以佛威力。諸風神王起(28)妙和風。吹去毒水。悉令涸乾。諸水神王皆湧(29)八功徳水。泉池溢滿。空注甘雨。信佛善神咸(20b1)驅疫鬼疾死休息。四方兵衆聞佛入界。各自(2)退還。國内諸人貨易交會。外國聞已更將種(3)種貨物。互相賣買。國内豐足。街坊巷曲人衆(4)慶歎如來威徳。諸餘外道皆悉默然。低屈而(5)住。是諸人衆甚大歡喜。時摩掲陀國王韋提(6)希子未生怨王。聞佛世尊至摩掲陀國界。心(7)大歡喜。命諸臣佐。告言。汝等可於衢路寛二(8)里半來。清淨灑掃除諸瓦石。以栴檀香水。洒(9)其道路。復以種種上妙繒綵。奇麗莊嚴。王舍(10)城中燒美名香。散諸雜花。祗待世尊。是諸(11)臣佐受王教已。廣大莊飾王舍城中。及諸衢(12)路。時摩掲陀國主韋提希子未生怨王。以自(13)威力。將四部兵。往迎世尊。是故世尊調伏(14)圍繞。時未生怨王與無量百千諸天。隨世尊(15)後。詣王舍城。欲入城時。世尊已擧右脚。纔入(16)門閫。爾時大地六種振動。乃至邊湧中沒。於(17)此世界。光明照耀。乃至幽冥之間。現大光明。(18)諸天空中。於佛頂上。雨種種花。所謂嗢鉢羅(19)花。拘物頭花。分陀利花。復散栴檀欝金香末。(20)及曼陀羅花。摩訶曼陀羅花。并諸天衣。如來(21)入城之時。現此種種奇特異相。諸小街巷自(22)然寛廣。諸小樹林便即増長。其高大者復自(23)低枝。象馬牛鳥。隨其類音揚聲大喜。及諸(24)器物自然振吼。盲者得見。聾者能聽。唖者(25)能語。不完具者咸皆具足。有昏醉者悉得醒(26)寤。諸食毒者亦復消除。怨害之人倶生慈(27)心。若有懷妊皆即誕生曾無苦痛。獄囚繋禁(28)枷鎖杻械。自然解脱。貧窮困乏獲諸財寶。(29)有一鄔波索迦。既見如是種種利益。便説頌(20c1)言 (2)　世尊所遊國　彼國無諸畏
(3)　飢饉及他軍　風雨常調順
(4)　人衆咸修福　安樂悉無憂
(5)　百千希有事　斯處皆成就 (6)爾時世尊入王舍城。安慰大衆。無不蒙益。世(7)尊即還竹林精舍。爾時摩掲陀國韋提希子(8)未生怨王。即詣佛所。頂禮雙足。廣説乃至(9)世尊示教利喜已。默然而住。是時摩掲陀國(10)韋提希子未生怨王。聞佛所説種種正法歡(11)喜踊躍。悉皆信受。即從坐起。整理衣服。合掌(12)恭敬。至心頂禮而白佛言。唯願世尊慈悲受(13)請。及苾芻衆。於三月中受我支伐羅。并諸飮(14)食。兼坐臥具。若有疾病。奉上湯藥。一切資具(15)無有闕乏。于時世尊默然受請未生怨王既(16)知世尊默然受請。便起頂禮佛足。歡喜而退。(17)還其本宮。營辦供具。於三月中。支伐羅。及以(18)種種飮食湯藥。坐臥資具。供養世尊并苾芻(19)衆。無有闕少。是時王舍城中信心天神。見(20)王如是廣爲供養。所有行疫災鬼。並皆趁逐。(21)經於那地迦村過。直至廣嚴城中。乃便停住。(22)其城人衆。悉皆遭疫。死者極多。於衢路中。送(23)屍靈輿相繼不絶。時彼城中。有一婆羅門。名(24)曰都末羅。於其夢中。乃見廣嚴城内善神告(25)言 (26)　世尊調御師　人天最尊上
(27)　若來至此城　災害必消散 (28)其婆羅門聞是語已。至明清旦。即告城中諸(29)居士栗姑毘等。我於夢中。見如是事彼諸人(21a1)衆聞此語已。各作是言。應作何法。復遣何人(2)迎請世尊。至此城中安居三月。嚴飾供養得(3)除災害。諸居士等告都末羅曰。汝可自往迎(4)請世尊。餘無堪者。是都末羅作如是念。我(5)往佛所。頂禮佛足。白言世尊。起居輕利。少病(6)少惱。安樂而住。廣嚴城内諸居士等。遣我迎(7)來。此請世尊救諸人衆。世尊不赴。彼城人衆(8)咸悉滅亡。不久當盡。作是念已。時婆羅門都(9)末羅報居士言。摩掲陀國韋提希子未生怨(10)王。長夜好殺。爲性暴惡怨害極多。我若迎佛(11)必是害我彼居士衆便説頌曰 (12)　兩國爲怨敵　有使不拘留
(13)　何況如來使　而能有傷損 (14)是時都末羅。作吉祥善法。漸次而行。至王舍(15)城。疲乏息已。即往佛所。歡喜問訊。退坐一面(16)具白佛言。薜舍離城諸居士衆。頂禮世尊雙(17)足。慰問如來。少病少惱。起居輕利。安樂住(18)不。世尊告曰汝及薜舍離人。得安穩耶。都(19)末羅白言。唯願世尊往薜舍離城。如其世尊(20)捨而不往。其城不久人衆凋亡。空有殘名。(21)誰之止住。世尊告曰。我及於此諸聲聞衆。爲(22)王請留安居三月。種種資具而爲供養。汝可(23)見王具陳其事。王若許之。我即當往。時都末(24)羅聞佛語已。遣使還國。具陳佛語。彼諸人衆。(25)共然佛語。復遣使來。令都末羅指摩掲陀國(26)未生怨王所。傳我等言。而慰問曰。少病少惱。(27)起居輕利。安樂住不。作是請言。唯願大王許(28)如來往薜舍離城。王若不許世尊往者。薜舍(29)離城不久磨滅。空有殘名而無人衆。是時都(21b1)末羅布盧呬多作如是念。我今爲當先見大(2)王。爲當先見大臣。復作是念。此先有教。不應(3)先見王者。須求大臣。王設處分。臣亦能破。是(4)故我今先見大臣。參事未久。大臣便問。何(5)縁得來。都末羅報曰。我今爲請如來。要須(6)白王。願仁助我白王。臣曰。如是。王若問時。(7)我必當助。時都末羅即詣摩羯陀國韋提希(8)子未生怨王所。到已便用吉祥讃頌。而讃(9)其王。退住一面。白大王曰。薜舍離人衆問訊(10)大王。少病少惱。起居輕利。安樂住不。王報都(11)末羅曰。彼諸人等。並安樂耶。時都末羅復白(12)王曰。薜舍離人衆。共作是言。願許如來向薜(13)舍離城。大王若不許如來向薜舍離城者。此(14)城不久磨滅。空有殘名。大王報曰。我毎作(15)是念。薜舍離城願早磨滅。是我先意。王作語(16)已。時都末羅即便退還。是時大臣前白王(17)曰。世尊豈有捨一有情令得苦難。王曰。仁者(18)不也。若不。如此言謂大王於世尊處而不恭(19)敬。縱令大王許與不許。世尊爲利衆生故。(20)必往薜舍離城。王曰。佛意非我所知。若爾(21)應喚都末羅來。大臣奉命。便速喚來。王告(22)都末羅曰。汝立誓言。若能如我供養恭敬世(23)尊。如是作者我當隨許。時都末羅聞此語已。(24)速令往薜舍離城。報彼人衆。具陳王語。彼既(25)聞已。報使者曰。王獨一身。由能供養。我等人(26)衆。豈不能爲。唯願世尊來詣薜舍離城。我等(27)衆人最勝供養。願王隨喜。使者承此語已。還(28)報都末羅。是時都末羅具陳白王。爾時未生(29)怨王親詣佛所。頂禮世尊雙足。退坐一面。(21c1)而白佛言。世尊。我盡命存。供養世尊及聲聞(2)衆。然而世尊常爲利益諸有情故。不受我請。(3)唯願世尊受我一日微請。爾時世尊默然受(4)請。時未生怨王知世尊默然受已。從坐而起。(5)退還本宮。時未生怨王於其夜中。廣辦清淨(6)飮食。至晨朝時。令使往詣佛所。告言時至。佛(7)既知已。洗手收鉢。赴王請食。王自持金鉼。於(8)世尊所。作如是語。唯願世尊調伏所有惡龍(9)藥叉。大徳。此無藁龍王。於我多時而爲損害。(10)非怨而怨。非讎而讎。非逆而逆。已生未生苗(11)稼。皆被損壞。唯願世尊起慈悲心。爲調伏無(12)藁龍王。世尊默然受請。又與未生怨王。施誦(13)呪願。却還住處 (14)爾時佛告具壽阿難陀曰。我今欲往波吒離(15)邑。汝可隨我。唯然世尊。我願隨從。爾時世尊(16)於摩掲陀。人間遊行。漸次行至波吒離邑。到(17)制多所。即於彼住。時彼村邑婆羅門居士等。(18)聞佛世尊遊行至此波吒離制多所。于時人(19)民互相告報。一時雲集。往詣佛所。頂禮雙足。(20)退坐一面。佛即告曰。汝等當知。若放逸者。有(21)五過失。何等爲五。一者此婆羅門居士。以放(22)逸故互相鬪諍。以是因縁向官論列。由是財(23)物悉皆散失。此是第一過失。二者復有婆羅(24)門居士。由放逸鬪諍故。惡名流布遍滿諸(25)方。是第二過失。三者復有婆羅門居士由放(26)逸故心生貢高。往詣刹利婆羅門居士沙門(27)衆中。在彼衆會毎懷畏難。爲非上首常作曲(28)躬。是第三過失。四者復有婆羅門居士。由放(29)逸鬪諍故。欲命終時。心生悔過。是第四過(22a1)失。五者復有婆羅門居士。心懷放逸。由放逸(2)貢高故。死墮惡趣。生地獄中。是第五過失。復(3)告婆羅門居士曰。不放逸者。復有五種利(4)益。云何爲五。一者婆羅門居士。由不放逸故。(5)財不散失。此是第一利益。二者復有婆羅門(6)居士。由不放逸無鬪諍故。善名流布遍滿諸(7)方。是第二利益。三者復有婆羅門居士。由不(8)放逸。心不貢高。往詣刹利婆羅門居士沙門(9)衆中。常無畏懼。歡悦遊行此是第三利益。四(10)者復有婆羅門居士。由不放逸。欲命終時。無(11)有惡作。此是第四利益。五者復有婆羅門居(12)士。由不放逸。命終之後往趣天中。此是第五(13)不放逸利益。是故汝等不應放逸。爾時婆羅(14)門居士等。既聞法已。即從坐起。整理衣服。(15)合掌恭敬。頂禮世尊。而白佛言。唯願如來慈(16)愍我等。請於今夜止我館舍。爾時世尊。默然(17)受請。彼婆羅門及居士等。既見如來默然受(18)請。咸共頂禮世尊雙足。辭佛而退。時行雨婆(19)羅門。是摩掲陀國爲王大臣。彼聞世尊遊行(20)人間。至波吒離村。在波吒羅塔邊而住。復聞(21)波吒離人民悉皆供養。彼既聞已。即乘純白(22)草馬車輅。侍從執持寶瓶金杖。及與五百摩(23)納婆等。前後圍遶。爲欲瞻覩供養世尊。往詣(24)波吒離村既到彼已。即下車輅。就世尊所。向(25)佛而立。問訊世尊。修敬畢已。退坐一面。爾(26)時世尊爲説妙法。示教利喜。默然而住。時行(27)雨婆羅門從坐而起。偏袒右肩向佛合掌。白(28)言世尊唯願如來及苾芻衆。受我明日家中(29)供養。爾時世尊默然受請。時行雨婆羅門。既(22b1)知世尊受彼請已。速即還家。爾時世尊洗足(2)入室。結跏趺坐。端身正念。觀見波吒離村大(3)威力天神。以繩量界欲造大城既見是已。世(4)尊晡時從定而起出於室外并諸苾芻露地而(5)坐。爾時世尊告具壽阿難陀曰。汝不聞此波(6)吒離村欲造大城。阿難報曰。我知世尊行雨(7)婆羅門。與三十三天籌量欲造大城。世尊告(8)曰。我在室中入定即以清淨天眼。觀見於彼(9)波吒離村大威力天神并諸小神。及有威徳(10)諸人民等。各隨彼神愛樂而住。皆順天神所(11)行教法。由諸天神於此住故。當知是城應爲(12)最勝。亦無隣國之難及水火所損。時彼行雨(13)婆羅門。即於其夜廣設供具并諸飮食。王晨(14)朝時。令白佛衆唯願知時乃至食已。收鉢已(15)訖。時行雨婆羅門手持金瓶。盛滿清水。長跪(16)向佛。發大誓願。今我供養佛及聖衆。所有功(17)徳。迴施波吒離所住天神。長夜安樂。爾時世(18)尊即説頌曰 (19)　若有清信人　供養諸天衆
(20)　此依大師教　是佛所稱揚
(21)　若於地方所　智者爲住處
(22)　食供持戒人　并爲説呪願
(23)　應敬者敬之　應供者供養
(24)　諸天護如子　常受於歡樂 (25)爾時世尊。爲婆羅門説微妙法。示教利喜已。(26)即從坐起便歸本處。時彼婆羅門所應作已(27)隨分而去。諦心正念。如是思惟。世尊所出波(28)吒離村。我今欲爲世尊用村築城。建立高門。(29)號爲喬答摩門。若渡弶伽河。我亦爲造道路。(22c1)名爲喬答摩道。爾時世尊。知彼婆羅門心之(2)所念即於波吒離村北面。中道而出。漸赴弶(3)伽河。是時未生怨王韋提希子作如是念。我(4)今親自供養世尊。執持一百支傘蓋。數凡五(5)百。高蔭佛上。其廣嚴城諸栗姑毘等並作是(6)念。今未生怨王。親持傘蓋。供養世尊。我等亦(7)可修行斯事。作是念已。便即莊嚴五百傘蓋。(8)而爲供養。時有諸龍王等。便作是念。今者(9)王及栗姑毘盛修供養。我今身墮惡趣。豈不(10)供養世尊。作是念已。持五百傘蓋供養世尊。(11)時有四天王衆。亦作是念。今諸人等。不見因(12)果應報。猶自供養。況我等輩照果知因。豈不(13)能供養。作是念已。亦具五百傘蓋。而供養佛。(14)復有三十三天。亦作是念。諸天人等並皆供(15)養。我今豈可不修供養。作是念已。便具五百(16)傘蓋。來供養佛 (17)爾時世尊便作是念。我今爲諸天人。作勝因(18)縁。令發信心。于時世尊作是念已。便現神力。(19)令諸衆會各各生念。唯我持蓋於世尊頂上。(20)世尊證正等覺時。有二千五百天人。傘蓋持(21)於世尊頂上。諸苾芻等。咸皆生疑。而白佛言。(22)世尊作何善業。證菩提時。得二千五百天人(23)傘蓋持於世尊頂上。佛言。汝等當知。我於過(24)去。積集資糧。作諸善業。廣如上説。乃至終須(25)自身受果。苾芻當知。往昔有轉輪王。名大善(26)現。具四軍力。能摧怨敵。皆悉得勝。正法治世(27)而爲法王。七寶具足。惟少一子不得一千圍(28)遶。王所生子。悉將隨從。王諸夫人。悉作(29)是念。我設生子。還共分離。王性法爾。生子(23a1)必將隨從。我等今者共立制約。有懷胎者不(2)得告王。後時有一夫人。身既懷子。諸夫人等(3)將藏隱處。不令王見。日月既滿。遂生一子。形(4)貌端嚴。衆人愛見。身皮金色。頭如傘蓋。垂臂(5)過膝。額廣平正。眉間連合。鼻高脩直。一切支(6)分悉皆圓滿。乃至長大。諸夫人等悉皆怜愛。(7)如自腹生。後於異時。大王善現。從勝身洲七(8)寶導前。八萬國王皆悉圍遶。時諸子等。左右(9)營衞如半月形。威光照耀掩日月光。時諸夫(10)人先藏之子。處於高樓。遙見父王。遂問諸母。(11)來者是誰。母等答曰。是汝之父善現大王。子(12)問母曰。父王滅後我得繼嗣紹王位不。母又(13)報曰。王今除汝唯少一子。不滿一千。彼諸子(14)中。王滅已後。大者紹位。汝既最小。不合登(15)嗣。子復問曰。王若滅後。我既居小。不得紹(16)嗣。願諸母等。許令出家。我以正信。從家趣於(17)非家精修梵行。諸母報曰。我於兒所極生怜(18)愛莫發此心。時子答言。我今立志。決定出(19)家。彼諸母等既見專心。不生退轉。皆作是言。(20)子若如此。共我立契。當隨汝心。後獲勝果。必(21)須來報。子即答曰。受命唯然。母皆隨許。子得(22)遂心。詣寂靜處。無鄔波馱耶及阿遮利耶教(23)示訓誨。自然悟得三十七道品法。現證獨(24)覺。既獲果已。便作是念。我先許母。如證聖(25)果。當必相報。我今可往報母等知。獨覺聖者。(26)以身現法。爲利益事。便到母前。廣現神變。身(27)上出火。身下出水。放大光明。種種異相。異生(28)人等覩神變已。速發信心。時諸母等見子(29)神變。如截樹倒。便即歸禮。咸作是言。聖者。(23b1)今能證得如是神通聖果。尊者須食。我等(2)求福。唯願留心。在此園苑。受我供養。時辟支(3)佛。默然受請。彼諸母等。次第送食。毎日供(4)養。時獨覺作念。而我於此坏幻之身。所作已(5)辦。我今可入無餘涅槃。猶如鵝王翅翮具足(6)飛騰虚空。廣現神變。身上出火身下出水。(7)放大光明。現神變已便入涅槃。于時母等積(8)疊香薪。遂即焚燒。以乳洒火。收取餘骨。置在(9)金瓶。於園苑内起窣堵波。用以鐶釧種種莊(10)具。嚴飾其塔。幢幡傘蓋置於塔上。後於春時。(11)林花吐馥於其苑中。多諸勝鳥出美妙聲。王(12)與夫人及諸婇女。前後圍遶詣林苑中。遊行(13)觀看見獨覺塔。命守苑人。此是何物。彼答。(14)王曰。此宮内事。我今不知。便問宮人塔之所(15)由。諸宮怖懼一時作禮。即前白言。唯願大(16)王施與無畏。王曰。我今與汝。時諸宮人具以(17)因縁。廣爲王説。王即語言。汝等不是。彼子既(18)求愛樂王位。何不相報令使我知。册立爲王(19)受灌頂位。彼是大威徳者。雖入涅槃。我以(20)頭冠繒綵傘蓋。置於塔上。是時大王愛念子(21)故。遂於塔上安置斯物。佛告。汝等苾芻。勿(22)生異念。彼善現王者。即我身是。我於昔時。將(23)以傘蓋。供養縁覺窣堵波塔。由此福業。我昔(24)已獲二千五百轉輪王位。復由彼業。今證無(25)上正覺。於其頂上。咸持二千五百天人百輻(26)傘蓋。我若不證殊勝之果。更合感得二千五(27)百轉輪王位。於我所有福業異熟。悉皆迴向(28)施諸聲聞。若種一升眞珠。還博一升粳米。(29)於我弟子亦不少乏。苾芻當知作純黒業。(23c1)感黒異熟。作純白業。還感白異熟果。廣如上(2)説。汝等苾芻應當用心精勤修學。佛爲説已。(3)諸苾芻等。歡喜奉行 (4)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第五
(8)根本説一切有部毘奈耶藥事(9)卷第六 (10)　大唐三藏義淨奉　　制譯 (11)爾時摩羯陀國未生怨王。及廣嚴城栗姑毘(12)等。各造舡橋。于時諸龍便作是念。我今身墮(13)惡趣。應修福業。各擧其頭。於弶伽河中。相續(14)爲橋。令世尊等蹈上而過。作是念已。彼諸龍(15)等各各擧頭。相續爲橋。爾時世尊告諸苾芻(16)曰。此三橋上。欲得過者。隨汝等心。我當與阿(17)難陀蹈彼龍橋渡弶伽水。其諸弟子或取未(18)生怨橋。或取栗姑毘橋。唯有世尊及具壽阿(19)難陀。於龍橋上而渡。爾時有一近事之男。而(20)説頌曰 (21)　智人渡大海　乘舡不作橋
(22)　愚者海爲橋　江河乘大舶
(23)　世尊已渡河　婆羅門處岸
(24)　聲聞乘栰去　苾芻但洗身
(25)　觸處水平流　何煩別求井
(26)　斷除貪愛本　更當何所求 (27)爾時世尊渡弶伽河已。遙見高原。告阿難陀(28)曰。汝見原不。欲識因縁。爲汝宣説。阿難陀(29)白言唯願開示。佛言。此高原者。往昔大聲(24a1)王建立寶幢之所。其寶幢量。高一千尋。復以(2)純金衆寶嚴飾。於此幢下廣施財物。作功徳(3)已。即將寶幢棄弶伽河中。汝今欲見此寶幢(4)不。白言世尊。今正是時。我及苾芻咸願瞻(5)覩 (6)爾時世尊以百福鞔萬字輪相施無畏手。觸(7)彼高地。時有諸龍。便作是念。何故世尊以(8)手觸地。即知如來爲苾芻衆欲示寶幢。時彼(9)諸龍即於地中捧出寶幢。諸苾芻衆咸得瞻(10)覩。時有苾芻。名拔陀離。志性閑靜。僻在一處。(11)補糞掃衣 (12)爾時世尊告諸苾芻。汝等速須觀視此幢形(13)相。其幢不久尋即滅沒。既見滅已。諸苾芻(14)等白言。世尊。我等咸見。唯有具壽拔陀離。(15)性樂閑靜。而補衣服不觀。爲當離貪愛故。(16)爲復先曾觀見耶。不同瞻禮。如若離欲。此(17)亦有離欲者。若曾觀見。在於何處。佛即報言。(18)汝等當知。此苾芻已離貪愛故。復曾瞻禮。(19)佛言。昔時有王。名曰叫聲。與天帝釋。共爲親(20)友其叫聲王。既無子息。心懷求乞。拓頬思念。(21)我今多有種種財寶。國位臣人悉皆充滿。今(22)無子息。我死之後當絶繼嗣。時天帝釋見叫(23)聲王。便即問曰。王今何故拓頬思念憂愁而(24)住。時王答曰。我今多有種種庫藏。身若死後(25)絶其繼嗣。所以憂愁。帝釋報言。勿須憂惱。我(26)諸天子死相現者。勸令與王而作其子。諸天(27)常法。有欲死者。五衰相現。云何爲五。一者衣(28)裳垢膩。二者頭上花萎。三者口出惡氣。四者(29)脇下汗流。五者不樂本座。後時有一天子。(24b1)衰相既現。帝釋勸言。仁者可於叫聲王最大(2)夫人腹内受生。時天答帝釋言。凡是國王。(3)多造過失。我若生彼。還造諸非。違法理人。當(4)墮無間。不願生彼。帝釋報言。仁者。我當加被(5)令汝省覺。時天答言。天主當知。諸天放逸。多(6)著快樂。豈能憶我。帝釋報言。仁者。雖復如(7)是。我終令汝憶知省覺。時彼天子聞是語已。(8)遂往叫聲王最大夫人腹内受胎。當受胎日。(9)王諸人衆皆喜大叫。日月既滿。遂生一子。(10)顏貌端正。廣如上説。乃至鼻高修直。時叫聲(11)王集會眷屬。欲立其名。與作何字。眷屬答言。(12)此之童子。入母胎時諸人大叫。應可立名爲(13)大叫聲。其王依請。遂立其名。時大叫聲童子。(14)授與八母。看侍長養。二爲乳母。二恒洗濯。二(15)常懷抱。二與戲樂。毎與乳酪醍醐生熟酥等(16)種種美味。而爲養育。猶如蓮花速令長大。(17)聰叡開悟乃能善閑。十八種伎藝悉皆通達。(18)才辯智慧無不通利。凡刹利王受灌頂位。人(19)間自在有大力勢。遠近諸王皆悉降伏。安置(20)民人。要須具如是藝。善能調象。弄馬乘輅。(21)施弓捻箭。於陣出入。善用鉤索。鐵箭鐵矟。踏(22)地努拳。結髮莊束。善其射法。略有五種。一者(23)遠射。悉皆穿穴。二者聞聲即射。皆能殺戮。三(24)者隨其要處。悉能射之四者亦射皆中。五者(25)射入堅牢。此之射法悉能善了。王子法爾。父(26)王在位。其名不顯。後於異時。叫聲大王身既(27)崩已。時大叫聲太子策立登位。初紹王位。(28)正法理人。至於後時。還行非法。于時帝釋報(29)言。仁者。我昔勸汝。與叫聲王爲子。汝今不應(30)行此非法而理於國。當墮地獄。時大聲王聞(24c1)此語已。以正法理人。不久之間復行非法。於(2)第二迴。帝釋復告。仁者。我先勸汝。與叫聲王(3)爲其太子。汝今不應行斯非法理於國位。當(4)墮地獄。時大聲王答帝釋言。我等國王多諸(5)放逸。貪五欲樂。聞已便忘。唯願慈悲。留一(6)記驗。我得見已。作諸功徳 (7)爾時帝釋。勅工巧天梵云毘首羯磨天汝今可往大聲(8)王宮端嚴道場。化作金幢擧高千尋。種種雜(9)寶而爲間錯。時工巧天既受勅已。即往大聲(10)王宮端嚴道場内。化作金幢擧高千等。衆寶(11)莊嚴。時大聲王既見金幢。遂造施堂。修諸(12)功徳。王令親舅。名阿輸迦專守供養。是時(13)國人悉皆樂見。既覩幢已。還往施堂。心不(14)捨離。來往供養。遂廢家業時王國税。不能充(15)足王之大臣。隨少將進時大聲王。既見物少。(16)便即問言。汝等何故少進租庸。諸臣答曰。(17)大王當知。贍部洲人施堂食已。即觀金幢。(18)遂廢生業。由此因縁。租税不足。王便報曰。(19)宜廢施堂。諸臣奉命。遂即除毀。是時諸人(20)自辦糧食。觀禮金幢。還不捨離。靡營家業。同(21)前租税不能充足。王又問言。我令汝等既毀(22)施堂。何故今者税猶不足。臣復答言。大王(23)當知。彼諸人衆。自辦資糧。食已觀覩金幢。不(24)營家業。是故租庸猶不充足。時大聲王廣作(25)布施。造諸功徳。遂將金幢。投弶伽河内。佛告(26)諸苾芻。勿作異念。彼大聲王親舅阿輸迦者。(27)今拔陀離苾芻是。由昔因中守護供養。所以(28)不來觀禮金幢。時諸苾芻咸問世尊。此之金(29)幢何處壞滅。佛言。於未來世人壽八萬歳(25a1)時。有轉輪聖王。名曰餉佉。如法理世。十善化(2)人。時王具足四種兵軍。能降一切。悉皆得勝。(3)常修善品爲大法王。具有七寶。所謂輪寶。象(4)寶。馬寶。珠寶。女寶。主藏臣寶。主兵臣寶。王(5)有千子。勇健多力。能破怨敵。遍四洲界。悉皆(6)賓伏。一切人民。無有侵奪。犯罪之者。不行(7)刀杖。以法宣令。自然調伏。時王有婆羅門。名(8)曰善淨。是王大臣。善淨有妻名曰淨妙。常以(9)慈心遍覆一切。後時誕子。號爲慈氏。時善淨(10)大臣。常教八萬摩納婆等四薜陀論。以摩納(11)婆等。付與慈氏。令教習讀四薜陀論。時四天(12)王各持伏藏及以金幢。奉獻餉佉。所謂氷竭(13)羅伏藏從羯陵伽國來。般逐迦大藏從密絺(14)羅國來。伊羅鉢羅藏從揵陀羅國來。餉佉大(15)藏從波羅痆斯城來。時餉佉王持此金幢。施(16)與善淨。善淨受已。施與慈氏。慈氏受已。施與(17)八萬摩納婆等。摩納受已。各共分之。是時慈(18)氏見此寶幢須臾無常。知一切法皆悉磨滅。(19)心生憂惱。即趣靜林。起大慈悲。以智慧劍。(20)截諸煩惱。證得無上菩提智。號曰彌勒應正(21)等覺。既成佛已。即於其日。時餉佉王七寶隱(22)沒。既見是已。遂與八萬國王。前後圍繞。亦隨(23)出家。時王女寶名毘舍佉。亦與八萬宮人婇(24)女。隨共出家。時善淨大臣。與八萬摩納婆等。(25)亦隨出家。爾時彌勒佛與八萬倶胝苾芻。前(26)後圍繞詣尊足山。向迦攝波苾芻骨鎖留身(27)之所。指山門開。于時彌勒世尊。以其右手。(28)取迦攝全身骨鎖。置左掌中。爲諸聲聞廣説(29)妙法。告諸苾芻。汝等當知。過去世時。人壽百(25b1)歳。有佛名釋迦牟尼。出於世間。此之迦攝。是(2)彼聲聞。少欲知足。杜多第一。彼佛滅後。能結(3)集釋迦牟尼教法。時彌勒佛諸聲聞等。既見(4)迦攝留身之骨。心生憂惱。如何此身。能證如(5)是種種功徳。時彌勒世尊。諸弟子等由生憂(6)惱。倶時現證阿羅漢果。于時有九十六倶胝(7)阿羅漢。能證杜多而生厭離。時彼金幢便即(8)隱沒。諸苾芻等便白佛言。有何因縁。餉佉(9)輪王。今與世尊同時出世。彼佛告言。由願力(10)故。苾芻復問。云何願力。時彌勒佛爲諸苾芻(11)説。於往昔中天竺國。是時有王。名摩娑婆。(12)正法理民。國界豐樂。無諸諍訟。人衆充滿。(13)常有花果。雨澤順時。五穀成熟。時北天竺國(14)有王。名曰多財。亦正法理世。國界豐樂。無衆(15)諍訟。人衆充滿。常有花果。雨澤順時。五穀成(16)熟。後於異時。中天竺王有一大臣産生一子。(17)其子生時。自然耳有寶璫。隨身而出。子既生(18)已。即集親屬。慶喜設會。與立其名。由子初生(19)耳有寶璫。遂從立稱。名曰寶光。時此寶光。後(20)於異時。見老病死心懷憂惱。即棄俗縁趣於(21)山林。當日能證阿耨多羅三藐三菩提。便即(22)號爲寶光如來。復於異時。北天竺國多財之(23)王。昇於高樓。與諸大臣。前後圍繞。告群臣(24)曰。頗有如我國土人衆豐樂無諸諍訟雨澤(25)順時五穀成熟常受快樂。時有商人。曾向中(26)天竺國。前白王曰。彼中天竺有王。名摩娑婆。(27)其國豐樂。與王相似。時多財王。聞此語已。心(28)大瞋怒。便告大臣曰。汝等即可嚴四種兵。(29)我今自往伐彼摩娑婆王。并破國土。時多財(25c1)王。即領兵衆。一者象兵。二者馬兵。三者車(2)兵。四者歩兵。各嚴器仗。遂向中天。渡弶伽河(3)已。南岸而住。時摩娑婆王。聞多財王領四種(4)兵馬。至河南岸。既聞是已。亦嚴四兵。各持軍(5)器。渡弶伽河。北岸而住。時寶光如來知此二(6)王正堪調伏。來至弶伽河。止宿而住。於其夜(7)中。起世間心。諸佛常法。若起念時。帝釋梵王(8)護世善神。即知佛念。彼諸天等。既知念已。來(9)至佛所。頂禮佛足。退坐一面。由彼天光赫焃(10)照彼摩娑婆王軍衆。時多財王見彼光明。心(11)生驚怪。問諸臣曰。是何光明。照耀彼軍。群(12)臣答曰。彼摩娑婆王國内。有佛出世。號曰寶(13)光如來。帝釋諸天悉來供養。具大威徳。有斯(14)光明。時多財王告諸臣曰。彼摩娑婆王國内。(15)有此佛寶二足福田。出現世間。感得梵天王(16)等常來供養。我今豈得損彼王身國軍人衆。(17)時多財王即遣使者。報彼王曰。王今可來(18)共我相見。汝大福徳。國中感得二足福田寶(19)光如來應正等覺。釋梵諸天而來供養。然我(20)今者欲得相見。執手取辭。彼此無畏。各得(21)安穩。時摩娑婆王聞此語已。心懷不信。遂(22)往寶光佛所。頂禮雙足。退坐一面。而白佛言。(23)世尊。彼多財王遣使相喚。欲得相見。執手取(24)辭。我今不知云何。世尊遣我去不。爾時寶(25)光如來報曰。大王今可往看。必得安穩。時王(26)復問佛曰。我今至彼。既相見已。如何設禮。(27)佛告王曰。彼王有力。應先禮拜。時摩娑婆(28)王聞佛語已。即往多財王所。欲禮雙足。時(29)多財王即起迎接。相抱撫拍。共相慰喩。歡(26a1)喜取辭。還至佛所。頂禮雙足。退坐一面。時摩(2)娑婆而白言。世尊。一切諸王。誰爲最尊。合受(3)禮敬。佛報王曰。轉輪聖王合受禮拜。王聞佛(4)語。專記在心。即從座起。偏袒右肩。合掌向(5)佛。而白佛言。唯願世尊。及苾芻衆。受我等(6)請。明日供養。于時世尊默然而受。乃至世尊(7)食訖。嚼齒木。嗽淨水已。時摩娑婆王即於佛(8)前。至誠發願。我今供佛并諸聖衆。所有功徳。(9)持此善根。願我當得轉輪聖王。既發願已。(10)忽聞有吹螺之聲。爾時寶光如來便與授記。(11)汝當來世人壽八萬歳時。汝當出世。作轉輪(12)王。號曰餉佉。衆人聞已。出極大聲。彼多財王(13)去猶未遠。聞此叫聲。問群臣曰。摩娑婆王國(14)内有何因縁出此大聲。諸臣察問。尋報王曰。(15)寶光如來與摩娑婆王授記。於當來世作轉(16)輪王。彼諸人等聞此記已。歡喜踊躍。爲此縁(17)故出大叫聲。時多財王聞此語已。遂即迴駕。(18)詣寶光如來正等覺所。頂禮雙足。退坐一面。(19)而白佛言。世尊。一切世間誰合受輪王禮拜。(20)佛告大王。唯有如來應正等覺。合受轉輪聖(21)王禮拜供養。時多財王從坐而起。整理衣服。(22)頂禮佛已。合掌恭敬。而白佛言。唯願世尊。及(23)苾芻僧伽。明日受我微供。乃至食訖。收鉢澡(24)嗽已。時多財王起大慈悲。普遍生界。便發願(25)言。以此供養善根。願我當來早得成佛。爲天(26)人師。佛即報曰。大王當知。於未來世人壽八(27)萬歳時。當得作佛。名曰彌勒。十號具足。佛告(28)諸苾芻。猶此願力。佛與輪王。二寶同時出現(29)於世 (26b1)爾時世尊告阿難陀曰。汝可共我往倶胝聚(2)落。時阿難陀遂與世尊。遊行佛栗氏國。漸(3)至倶胝聚落。次北不遠。有勝攝林樹。佛於中(4)住。爾時世尊告諸苾芻曰。汝等當知。此之(5)禁戒若破。於三摩地。亦皆隨失。汝等若能修(6)習持戒。此三摩地。即能常住。以其智慧。修習(7)身心。於三毒中得正解脱。如是修習。得解脱(8)已。聖者善能了知。我生已盡。梵行成立。所(9)作已辦。不受後有 (10)爾時世尊告具壽阿難陀曰。汝可共我往那(11)地迦聚落。阿難陀唯然。遂與如來。遊佛栗氏(12)國。漸至那地迦聚落。群氏迦堂中。彼那地迦(13)聚落。時有災疫。人衆多死。于時有淥目親(14)近極精進近勝端嚴近端嚴多衆最上。并賢(15)善現名稱施稱上稱等衆多鄔波索迦。皆已(16)身死。時諸苾芻於晨朝時。執持衣鉢。入那(17)地迦聚落。巡門乞食。彼諸苾芻聞此聚落多(18)有人死。然有淥目親近乃至上稱等諸鄔波(19)索迦。皆悉身死。諸苾芻等。既聞人死。巡乞(20)食已。還至本處。安置衣鉢。詣世尊所。頂禮雙(21)足。退坐一面。而白佛言。我等諸苾芻。於晨朝(22)時。執持衣鉢。入那地迦聚落。遊行乞食。乃聞(23)人説此聚落中多有人死。彼諸人等既並身(24)死。各趣何道受生。佛告諸苾芻。彼淥目鄔波(25)索迦。斷五下分結已。即受化生。於此涅槃。(26)證不還果。於此世中。得不退轉法。餘鄔波索(27)迦等。亦復如是。佛告諸苾芻。於彼那地迦聚(28)落。更有二百五十一鄔波索迦。並悉身死。(29)亦皆斷五下分結。得受化生。於此涅槃。證(26c1)不還果。於此世中。得不退轉。於彼聚落。復(2)有三百鄔波索迦。亦皆身死。斷三分結故。及(3)貪瞋癡由有輕障。證一來果。更此受生。當斷(4)一切諸煩惱惑。於彼聚落。復有五百一鄔波(5)索迦身死。斷三分結故。證預流果。不墮惡(6)趣。決定當證菩提之果於人天中七返受生。(7)輪轉息已。斷除煩惱。佛告諸苾芻。汝等當知。(8)欲死者皆來問我。虚生擾亂。無有利樂。然(9)而生者。皆歸於死。若如來出現。或不出現。生(10)滅是常。有何奇異。然其法者。即是法界。如來(11)由自神通。證現覺已。演説示現。分別安住。開(12)示廣説種種妙法。所謂有此故彼有。此生故(13)彼生。所謂無明縁行。行縁識。識縁名色。名(14)色縁六處。六處縁觸。觸縁受。受縁愛。愛縁(15)取。取縁有。有縁生。生縁老死憂悲苦惱。如是(16)純極苦蘊生。所謂無此有故。彼即不生。彼若(17)滅故。此即當滅。所謂無明滅故行滅。行滅故(18)識滅。識滅故名色滅。名色滅故六處滅。六處(19)滅故觸滅。觸滅故受滅。受滅故愛滅。愛滅故(20)取滅。取滅故有滅。有滅故生滅。生滅故老死(21)憂悲苦惱滅。如是純極苦蘊滅。然與汝諸苾(22)芻等。當説法鏡經。汝等諦聽。善思念之。云何(23)名法鏡經。汝等當於正覺極生信樂。此名法(24)鏡經。及於法僧伽所有聖者戒光清淨。皆生(25)極信。此是法鏡經。苾芻當知。我所云説法鏡(26)經者。所説是也 (27)爾時世尊於佛栗氏國。人間遊行。到那雉迦(28)聚落。時菴沒羅波利夫人。聞佛至那雉迦聚(29)落。時彼夫人。有一鸚鵡鳥。名曰圓面。善解人(27a1)語。便遣此鳥。往那雉迦。頂禮世尊。起居輕(2)利。少病少惱。安樂行不。世尊若欲遊廣嚴城(3)者。願哀愍我。先至菴沒羅園。是時鸚鵡既受(4)命已。即往佛所。至廣嚴城。遇栗姑毘童子等(5)出城遊戲。見鸚鵡飛過。同聲唱言。菴沒羅婢(6)鸚鵡。我等今當攅箭射殺。言已挽弓。即射鸚(7)鵡。其箭倒下。至童子頭上。時彼鸚鵡即説頌(8)曰 (9)　兩國交戰時　使者不應殺
(10)　況我是佛使　一切不能傷 (11)時諸童子亦説頌曰
(12)　我等箭無力　汝言見有驗
(13)　此是佛威徳　汝當無畏去 (14)時鸚鵡鳥即至佛所。頭面敬禮世尊足已。具(15)陳夫人所有誠信。佛言。善哉。當善安穩。默然(16)受請。於是鸚鵡知佛受請。致敬而去。未至菴(17)園。便被惡鵄空中搦殺。既捨命已即生四天(18)王天。生彼天已。即自念言。我因何事。種何(19)福業。而來生此。便自觀見。由作佛使。捨傍(20)生身。得斯善報。復作是念。我今不應隔宿(21)報世尊恩。即以嚴身之具及青蓮華。倶物頭(22)花。芬陀利花。曼陀羅花。摩訶曼陀羅花。於(23)中夜分。至世尊所。頂禮佛足。而以供養。退(24)坐一面。由彼天身光明力故。時那雉迦聚落(25)非常光耀 (26)爾時世尊即知根性。爲天説法。所謂四聖諦(27)理。聞此法已。便以智金剛杵。摧破二十高(28)峯煩惱薩迦耶見山。證預流果。時天子證諦(29)理已。三歎善哉。今佛世尊。大利益我。非諸父(27b1)母及諸眷屬。天主沙門婆羅門等能作斯事。(2)唯佛世尊。能拔地獄傍生餓鬼之苦。建立天(3)人。超度生死。枯血涙海。離骨肉山。關閉一切(4)諸惡趣門。開示涅槃淨天之路。從無始已來。(5)習耶見山。以金剛智慧。能悉摧壞。令我得證(6)預流果。我從今日。乃至命存。歸佛法僧。作鄔(7)波索迦。永不殺生等。願佛攝受。歡喜踊躍。猶(8)如商人獲大財利。亦如農夫苗稼滋茂。亦如(9)勇士摧伏強敵。亦如病人離諸疾患。得神通(10)已禮佛而去。以其神力還至天宮 (11)爾時世尊告阿難陀曰。我今與汝。往詣廣嚴(12)城中。阿難陀答言。奉命唯然。爾時世尊與阿(13)難陀。至廣嚴城菴羅林住。告阿難陀曰。汝可(14)往薜舍離城。脚踏門閫。説於此呪。并説此頌。(15)呪曰(16)毘娑囉他毘裟囉他毘娑囉他毘娑囉他復圖(17)復圖路哥阿努甘笈辜阿若波夜底薩縛復陀(18)阿奴末底提娜薩縛復陀波囉復陀阿奴末底(19)娜薩縛阿囉漢阿奴末底娜薩縛式叉阿奴末(20)底薩縛尸囉縛迦阿奴末底薩縛薩底縛溺上(21)奴末底波囉底迦波囉摩奴末底娜迦始縛囉(22)奴末底娜因陀囉奴末底娜提婆多奴末底娜(23)阿素囉陀囉奴末底娜阿蘇囉畢理灑奴末底(24)娜薩縛復陀奴末底娜毘娑囉毘娑囉毘娑囉(25)毘娑囉復圖嚧迦奴甘倶藐般也邸聞遮陀(26)聞遮陀息災難驅災難驅出耶鬼(27)世尊欲入。大自在最勝尊與帝釋及梵天欲(28)入。世界主護世四天王與無量諸天眷屬欲(29)入。阿蘇羅王與其眷屬諸鬼神等無量百千。(27c1)於佛世尊。生大信心。亦欲來入。爲利益一切(2)衆生故。汝等鬼神莫生損害。速出速出。速(3)出速出。速去速去。汝等若欲發惡心者。今當(4)速去。若有慈悲心者。便可聽住。無有過失。(5)樂爲擁護者。亦可聽住。大悲世尊爲憐愍一(6)切有情故。作如此説。蘇畝蘇畝。
蘇畝蘇
嚧嚧
(7)畝嚧畝畝畝嚧蘇摸嚧摸蘇摸嚧摸嚧摸嚧摸(8)嚧摸嚧摸嚧摸嚧彌理彌理蘇嚧彌理蘇嚧彌(9)理蘇呂彌理蘇呂彌理蘇呂彌理蘇呂彌理蘇(10)呂彌理蘇呂彌理蘇呂彌理蘇呂彌理蘇呂彌(11)理蘇呂彌理理理理理理理利利利利利利彌(12)理彌理彌理彌理彌利彌利賀私彌彌理彌理(13)私私弭兢伽囉伽囉迦吒兢迦曪迦囉迦遮兢(14)迦囉兢迦囉兢迦囉兢迦囉兢迦囉兢迦囉兢(15)迦囉兢迦囉倶利兢迦囉兢迦離迦利理(16)理理理理阿理破娑理逋理逋理逋理逋理逋(17)理逋理逋理逋奈他奈他託離布離布那他託(18)涅理迦車託離布離逋理涅理車託波囉夜他(19)離逋離布波囉夜他。世尊憐愍世間。欲入此(20)城。利益一切衆生故。慈悲喜捨故。此呪成就(21)伽他。一切諸天。及一切衆生。以最勝智慧法(22)性。説伽他曰 (23) 斷除諸結習　遠離諸貪愛
(24) 其心常寂靜　彼能安樂汝
(25) 世間若有人　善住涅槃道
(26) 能説一切法　彼能安樂汝
(27) 生死流轉中　作諸歸依者
(28) 利益有情類　彼能安樂汝
(29) 普以大悲心　養育諸有情
(28a1) 慈念如赤子　彼能安樂汝
(2) 一切歸依者　在於生死中
(3) 依之獲善利　彼能安樂汝
(4) 證諸一切法　清淨無染穢
(5) 身口意寂然　彼能安樂汝
(6) 勇猛出見時　増長諸財物
(7) 成就諸義量　彼能安樂汝
(8) 在昔降誕時　大地皆震動
(9) 衆生悉歡喜　彼能安樂汝
(10) 大地六變動　證得菩提道
(11) 魔王生惱心　彼能安樂汝
(12) 善轉正法輪　名稱滿十方
(13) 説諸聖諦理　彼能安樂汝
(14) 演諸微妙法　摧伏諸外道
(15) 攝受於衆生　彼能安樂汝
(16) 願佛以安樂　及於帝釋天
(17) 一切諸鬼神　常爲擁護者
(18) 以佛功徳力　諸天皆歡喜
(19) 所求事願者　無有不成就
(20) 常護諸二足　及諸四足等
(21) 去者獲安穩　來者亦安樂
(22) 夜中獲安樂　晝時亦安樂
(23) 不逢諸惡事　一切皆安樂
(24) 一切世間人　及諸一切天
(25) 異道鬼傍生　悉皆無惱患
(26) 鬼神來此者　地行及空中
(27) 常以慈悲心　晝夜爲善事 (28)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第六
(3)根本説一切有部毘奈耶藥事(4)卷第七 (5)　大唐三藏義淨奉　　制譯 (6)菴羅夫人縁餘 (7)爾時具壽阿難陀。從佛受呪及伽他已。即往(8)廣嚴城。以脚踏門閫。咸依上法。時菴羅夫人(9)聞佛遊行廣嚴城。至我菴羅林。嚴飾侍從。前(10)後圍遶。乘諸珍轝。從城中出。往世尊所。禮拜(11)供養。至菴羅園林。從轝而下。遙覩尊顏。頭面(12)禮敬。爾時世尊與無量百千諸苾芻衆。侍衞(13)而坐。爲説正法。遙見菴羅夫人。告諸苾芻。汝(14)等各依所修。正念而住。菴羅夫人今當至此。(15)云何正念而住。先所惡業應當捨離。未生惡(16)業抑令不生。先＊所善業。勿令忘失。勤加修(17)習増長圓滿。證見智慧。作如是者名爲精進。(18)云何正意。行住坐臥善自觀察。支伐羅衣瓶(19)鉢等。如法安置。如是觀察名爲正意。云何正(20)定。當自觀察内身。勤修正念正意。捨離諸不(21)善心。於一切衆生。復於外身。内外身。内受。(22)外受。内外受。内心。外心。内外心。内法。外法。(23)内外法。見法隨順。勤修精進。於一切有情。捨(24)離諸惡。正念而住。今菴羅夫人欲至。教示汝(25)等。應善修習。當依我教。時菴羅夫人便至佛(26)所。頂禮佛足。在一面坐。爾時世尊以無量方(27)便。爲説妙法。示教利喜已。世尊默然而住。菴(28)羅夫人從坐而起。整衣服。合掌向佛。作如是(29)言。願佛世尊。明旦與諸苾芻。垂至我家。受我(28c1)供養。世尊默然許之。時菴羅夫人知佛受已。(2)作禮而去。爾時栗姑毘子聞佛至廣嚴城菴(3)羅林中住。各乘車輅。將詣佛所。其車馬等。(4)種種形類。青馬。青絡。青鞭。青輅。青傘。青巾。(5)青劍。青寶。青扇。青衣。青塗香。青粖香。及青(6)侍衞。黄赤白等。亦復如是。所經道路。高聲驅(7)逐。無人當者。既出廣嚴城已。直詣世尊。爾時(8)世尊。遙見栗姑毘等漸將欲至。告諸苾芻。(9)汝等未見三十三天出遊戲時。汝今當看栗(10)姑毘等。彼諸天衆以自在神通。遊戲園林(11)亦如栗姑毘等。無有異也。時栗姑毘等。既(12)至菴羅門外。從輅而下。頂禮佛足。退坐一(13)面。世尊爾時爲栗姑毘等。以無量方便。廣(14)演法要。示教利喜。時有一摩納婆。名曰廣(15)飾。同至會中。從座而起。偏袒右肩。合掌向(16)佛。作如是言。善逝。我有辯才。又言。善逝。我(17)有辯才。今欲歌歎。佛言。善哉善哉。爾時摩納(18)婆説伽他曰 (19) 央伽大王被寶甲　於摩掲陀得自在
(20) 彼王國内出世尊　名稱十方如雪山
(21) 同倶牟陀及蓮花　其花開敷甚香潔
(22) 自在慈悲出世間　善逝名稱達諸方
(23) 日光出時紅蓮開　月光出時倶牟盛
(24) 衆人見佛皆歡喜　喩若空中覩明月
(25) 共瞻如來智慧力　猶如盛火夜中觀
(26) 能發衆生眼目光　所有疑惑皆除遣 (27)爾時諸栗姑毘等告摩納婆曰。善言善言。如(28)汝所説。于時五百栗姑毘子。以摩納婆善(29)讃歎故。各脱上服。持乞摩納已從坐而起。(29a1)整衣服。合掌禮佛。白言。世尊。願佛世尊。與(2)諸苾芻。至明日時。降赴宅中。受我供養。世尊(3)告曰。我先以受菴羅夫人請已。諸栗姑毘等(4)聞佛是言。白世尊曰。我等今被菴羅夫人最(5)勝智者壞迀於我。今由彼故。令我不獲於先(6)往世尊所瞻禮供養。復白佛言。我等當於後(7)時。供養如來及苾芻衆。佛言。善哉。婆斯(8)吒等諸栗姑毘聞佛許已。歡喜而去。時摩納(9)婆見栗姑毘去。從坐而起。合掌向佛。白言。(10)世尊。彼栗姑毘。以我善讃世尊。施我五百(11)上服。我今還欲奉施世尊。願垂哀納。爾時(12)世尊以慈悲故。受摩納婆所施之服。於是如(13)來告摩納婆曰。如來應供正遍知。出現世間。(14)有五種希有法。云何爲五。一者天人師出現。(15)如來。應正等覺。明行足。善逝。世間解。無上(16)士。調御丈夫。天人師。佛世尊。演説法要。初(17)善。中善。後善。文義巧妙。純一無雜。具足清(18)白。梵行之相。此爲第一希有。二者若有信心。(19)於如來所説。聽受尊重。聞法奉持。心不散亂。(20)此爲第二希有。三者若有聞佛説者。一一奉(21)行。此爲第三希有。四者聽聞法者。即能證知。(22)歡喜信受。生大善根。與出離相應。此爲第四(23)希有。五者若聞甚深法句。以智慧了知。此爲(24)第五希有。摩納婆。如來應正等覺。出現世故。(25)有此五種希有 (26)爾時如來復告摩納婆曰。凡善人者。得少恩(27)故。猶尚不忘。何況多恩。是故汝當勤修此事。 (28)爾時摩納婆聞佛所説。信受奉行。頂禮而去。(29)時菴羅夫人於斯夜中。營辦種種飮食。乃至(29b1)坐於卑座。爲聽法故。爾時世尊爲菴沒羅夫(2)人。讃歎布施功徳。説伽他曰 (3) 布施人愛咸恭敬　名稱遠聞香普熏
(4) 是故智者常行施　求樂除慳得無畏
(5) 長夜得生帝釋天　與諸天衆同遊戲
(6) 諸天宮殿遙相待　此滅速生於彼天
(7) 帶自光明遊喜園　與諸天女五欲樂
(8) 佛弟子衆聞斯法　必定當生於彼天 (9)爾時世尊與菴沒羅夫人。説種種法。示教利(10)喜已。禮佛而去。時諸苾芻咸皆有疑。請世(11)尊曰。彼栗姑毘種何縁業。若生天上。及生人(12)間。得大威徳。乃至於此。與三十三天同其福(13)報。告諸苾芻。當知彼廣嚴城栗姑毘。以積(14)習資糧故。廣説乃至。説伽他曰 (15) 假令經百劫　所作業不亡
(16) 因縁會遇時　果報還自受 (17)佛告諸苾芻。乃往古昔。此賢劫中。人壽二(18)萬歳時。迦攝波如來出現於世。十號具足。彼(19)佛與二萬苾芻。前後圍遶。依波羅痆斯城。仙(20)人墮處。施鹿林中住。時彼城内。有五百鄔波(21)索迦。各辦財貨。將欲入海共造一舡。候於便(22)風。即入大海。至彼寶洲。競取珍寶。滿置舡(23)上。忽遇惡風。飄至曲。求動無由。彼等惶(24)懼。莫知恃怙。便爲迦攝如來。於沙岸上。聚砂(25)爲窣堵波。持種種寶。而以供養。於睡眠中。遇(26)大光明。中有聲曰。汝等當備行計。莫生放逸。(27)於第七日時。必有海潮來至。由此海潮。必獲(28)安樂。到於本國。彼商人等。即於晨朝。互相告(29)言。共議此事。我等所爲迦攝世尊無上福田。(29c1)作諸供養。以此善根。當令我等。天上人中。有(2)大威徳。猶如三十三天。等無有異。汝諸苾芻。(3)彼五百商人者。今廣嚴城五百栗姑毘是。昔(4)爲迦攝如來。起於沙塔。以寶供養。由是因縁。(5)天上人間。獲大威徳。三十三天。等無有異。苾(6)芻當知。造純黒業者。得純黒報。造純白業者。(7)得純白報。造雜業者。得雜業報。是故汝等。應(8)捨純黒業。及於雜業。修諸白業。勤加功用。無(9)得放逸。佛説此已。諸苾芻等皆大歡喜。信(10)受奉行 (11)爾時世尊告阿難陀。汝可隨我往竹林聚落。(12)答曰。唯然世尊。爾時世尊遊行薜利支人。(13)間至竹林聚落北。昇攝波樹林中住。于時其(14)國飢饉。極至困弊。乞食難得。爾時世尊告諸(15)苾芻。時世飢儉。乞食難得。汝諸苾芻。如飢儉(16)經廣説。亦如道品傳來經。六集經。及大涅槃(17)經等法行。爾時世尊告阿難陀曰。汝隨我往(18)無間聚落。答曰。唯然。爾時世尊行至一處。忽(19)然微笑。諸佛常法。於微笑時。當出青黄赤白(20)等光。從如來口。分爲二道。一道直上。一道直(21)下。其光下者。照于等活。黒繩。衆合。叫喚。大(22)叫喚。熱。極熱。無間。水泡。遍泡。阿吒吒。呵呵(23)婆。呼呼婆。嗢鉢羅。鉢頭摩。摩訶鉢頭摩等地(24)獄。其中熱者。遇光便冷。如其冷者。遇光便熱。(25)所有一切極苦之事。皆悉休息。時諸罪人既(26)得苦息。咸作是念。我等今從此滅餘處生耶。(27)令彼有情。心生深信故。如來化作別形。往彼(28)教化。既見化佛。便作是念。我等不於此滅。亦(29)不餘處受生。我亦未曾見此有情。由佛威徳。(30a1)令我劇苦。皆悉解脱。時彼罪人皆於如來化(2)身。生極信心。彼等有情受業盡已。生天人中。(3)得依正諦理其光上者。至四天王天。乃至有(4)頂天。光所及處。皆出無常苦空無我等聲。復(5)説二伽他曰 (6) 汝當求出離　於佛教勤修
(7) 降伏生死軍　如象摧草舍
(8) 於此法律中　常爲不放逸
(9) 能竭煩惱海　當盡苦邊際 (10)爾時光明遍滿三千大千世界。普皆照已。隨(11)世尊後。若説過去事。光從後沒。若説未來事。(12)光從前沒。若説地獄事。光從足下沒。若説傍(13)生事。光從踝沒。若説餓鬼事。光從脚足大指(14)中沒。若説人事。光從膝中沒。若説力輪王事。(15)光從左手中沒。若説轉輪王事。光從右手中(16)沒。若説生天業。光從臍中沒。若説聲聞菩提。(17)光從口中沒。若説縁覺菩提。光從眉間毫中(18)沒。若説無上正等覺事。光從頂沒爾時光明(19)遶佛三匝。從佛頂沒。時具壽阿難陀合掌向(20)佛。以頌問曰 (21) 千種間雜色　束之從口出
(22) 其光照十方　猶如日光盛 (23)復説頌曰 (24) 貢高狂猾除　爲世勝上因
(25) 蓮牙珂貝齒　無縁不微笑 (26)復説頌曰 (27) 此時由佛自覺法　往彼樂聞最勝者
(28) 無上牛王甚深言　能以清淨除疑惑 (29)佛言。阿難陀。如是如是。如來應正等覺。非無(30b1)因縁。而輒微笑。阿難陀。汝見此處不。白言(2)見。阿難陀。此是過去三正等覺所坐之處。時(3)具壽阿難陀。即敷七條衣。以爲四重。請世尊(4)坐。欲令此地。有四世尊所受用處。世尊就座。(5)暫時而坐。告阿難陀曰。我今欲往彌替羅聚(6)落。阿難陀白言。唯然。我願隨從。爾時世尊。(7)於勝身城。人間遊行。至彌替羅。住莫訶提婆(8)林中。廣如莫訶提婆。及國王相應品中説。(9)復告阿難陀曰。我復欲往阿耨井處。廣説如(10)上到其井傍。見一女人執持罐綆。欲來汲水。(11)有一男子。於此女人。情生染著。其女亦於。彼(12)男深生愛重。共行言笑。到於井傍。其女將兒。(13)年尚幼小。隨行而至。母觀男子。欲取其水。誤(14)繋兒頸。投於井中。兒便命過。時彼女人從生(15)已來。未曾聞説伽他。因繋兒死。不覺辯才。誦(16)一伽他曰 (17) 我知欲本因　從其分別生
(18) 我若不分別　欲從何所起 (19)爾時如來隨路而至。告阿難陀曰。汝應受彼(20)伽他。此是過去諸佛所説。爲在愚夫異生口(21)中。令此伽他不生光耀。如佛所説。我不曾(22)見一切法。如心速疾轉動。于時女人爲其兒(23)死。極生苦惱。禮拜世尊雙足。世尊知彼女人(24)意樂隨眠。稱其根性。而爲説法。女聞法已。(25)證預流果。彼見實諦。遂自説言。世尊。我所(26)證法。非父母所作。亦非王天所作。非親眷所(27)作。廣如上説。此是世尊之力。能竭血涙海。亦(28)超過骨山。關閉惡趣門。開天解脱路。建立天(29)人道。令入善趣流。我今歸依佛法僧。從今已(30c1)去。爲鄔波斯迦 (2)爾時世尊告阿難陀曰。我爲菩薩時。此處往(3)昔有仙人。名跋伽婆。請我令坐。以花果供養。(4)在於餘處。亦作如是供養。復告阿難陀。我昔(5)爲菩薩時。天帝釋作獵師形。被一雜色衣。(6)我時爲出家故。脱於細軟上服。而與換之。(7)有信婆羅門居士等。因從此地。建立受袈裟(8)塔。乃至今日。諸苾芻咸皆禮拜供養。天帝釋(9)將我迦施迦衣。於三十三天安置。建立迦施(10)迦會日。至今三十三天咸皆供養。復至餘處。(11)世尊告阿難陀言。我昔爲菩薩時。以青蓮花(12)色劍。自割我髻。擲於空中。有信心婆羅門居(13)士。便於此地。建立割髻塔。諸苾芻。今應禮拜(14)供養。于時天帝釋持我髮髻。於三十三大安(15)置。建立髮髻會日。今猶不絶。佛復至餘處。告(16)阿難陀言。我昔行菩薩道時。闡陀迦於此(17)地。將我乾闥伽馬王。却還本宮。有信心婆羅(18)門居士。復於此地。立馬迴塔。諸苾芻至今供(19)養。復漸至牛苑聚落。告阿難陀言。彼闡陀迦(20)善男子於此而生。乃至長成。復至彼城。於彼(21)城中。刹利力士等聞世尊欲至。老宿咸言。(22)使諸少年。令嚴飾道路。我等嚴飾城内。時諸(23)少年競相嚴治道路。見其路中有一大石。將(24)欲除去。不能勝。于時如來即到其傍。告言。(25)諸波斯吒種。今欲何作。答曰。欲爲世尊。嚴治(26)道路。然除此石。不能得去。佛言。若如此者。(27)我當除却。彼言。願爲除之。于時世尊以手(28)石。擲在虚空中。其石高遠。望者不見。彼力士(29)等。既見擲石聲勢極大。咸皆驚怖。佛言。(31a1)汝等勿懼。便以神力。遂令彼石。碎爲微塵。(2)從空而下。諸力士見已。白佛言。今此微塵從(3)何而落。佛言。我以彼石。作此微塵。力士等白(4)言。此爲不善。佛言。汝願此微塵合成本石耶。(5)彼言。如是。爾時世尊以解脱力。還令石合。置(6)於本處。世尊便於石上而坐。及五百力士亦(7)皆同坐。彼等白言。世尊用何力故。能此石。(8)佛言。以父母所生之力。力士復言。用何力故。(9)能碎斯石。佛言。以禪定力。復問言。用何力(10)故。能合其石。以解脱力。白言。父母所生之(11)力。凡有幾量。佛言。始從十人力。如一凡牛(12)力。十凡牛力。如一青牛力。十青牛力。如一小(13)象力。十小象力。如一大象力。十大象力。如一(14)青象力。十青象力。如一赤象力。十赤象力。如(15)一白牙象力。十白牙象力。如一賓陀山象力。(16)十賓陀山象力。如一香象力。十香象力。如一(17)力士力。十力士力。如一大力士力。十大力士(18)力。如一猛象力。十猛象力。如一章住羅夜(19)叉力。十章住羅夜叉力。如一半那羅延力。(20)二半那羅延力。如一那羅延力。如來節節之(21)中。皆有那羅延力。自然而生。攝頌曰 (22) 人牛與青牛　黄赤小大象
(23) 力士藥叉等　不及那延力 (24)此那羅延力。是如來父母所生之力。諸力士(25)白言除此那羅延。及解脱力等。更有餘力不。(26)佛言有福徳力福徳力圓滿故。如來於菩提(27)樹下。降伏三十六倶胝諸魔鬼等。證無上覺。(28)復白佛言。除福徳力。更有餘力不。佛言。有智(29)慧力。智慧圓滿故。從無始來積習煩惱。並皆(31b1)棄擲。復白佛言。除智慧力。更有餘力不。佛言。(2)有神通力。神通力圓滿故。能降伏耆舊無智(3)貢高六師外道。復白佛言。除神通力。更有餘(4)力不。佛言。有無常力。無常力圓滿故。如來父(5)母力禪定力。解脱力。福徳力。智慧力。神通力。(6)如來此諸力。皆於雙林樹下。光明盡滅。頌曰 (7) 禪定與解脱　福徳智慧力
(8) 如斯諸力等　無常力最大 (9)佛告諸力士。當知我身如金山峯。爲無常力。(10)不久磨滅。是故智者。當求無常不能逼處。佛(11)告諸力士。汝等當知。今世之人。壽命漸短。色(12)力薄劣。然此石者。是往昔人抛擲戲弄之石。(13)汝等觀斯石傍。猶有手指簸之迹。時諸力(14)士。聞佛此言。甚大驚愕。生希有心。摧伏驕(15)慢。爾時世尊知力士等種性隨眠意樂。爲説(16)四聖諦理諸證智法。彼等聞已。無始已來積(17)習我見。身見山以金剛智摧破。證預流果。 (18)爾時世尊告具壽阿難陀曰。我今與汝。往拘(19)尸那城。答言。唯然。既漸次行。於其中路。有(20)梵婆城。不入此城。便即往彼拘尸那國。到彼(21)國已。爾時世尊指娑羅雙樹。告阿難曰。我當(22)不久於彼林下。入般涅槃。爾時世尊遊行倶(23)盧數人間。至調伏繝色王城。爾時世尊告(24)諸苾芻。我知一切諸漏。説皆滅盡。我非不知。(25)我非不見。苾芻。我今豈可不知不見既漏盡(26)滅。所謂此色。此色積集。此色斷滅。此受想(27)行識。乃至此識積集。此識等滅。亦復如是。若(28)有苾芻。常修習定。便起念求。不從諸漏。而得(29)解脱。然彼苾芻。非不從諸漏。心得解脱。何以(31c1)故。爲彼苾芻不修習故。應如是答。問曰。彼何(2)不修習故。答曰。爲不修習四念住故。四正斷。(3)四神足。五根。五力。七覺分支。八聖道等。爲(4)不修習故。如是答。苾芻當知。如雌雞生卵。或(5)五或六。或十二等。時彼母雞。不依時節。孚附(6)抱其子。不温暖之。又不轉動。然作是念。我此(7)生子。或用於觜。或用於爪。損破其。望得其(8)子安隱出。然彼雞卵。既不如法。遂不成就。(9)能出其。何以故。由彼母雞不依時節。孚抱(10)其子。兼不温暖。又不轉動。所以不生。彼習定(11)苾芻。亦復如是。然彼苾芻不從有漏。心求解(12)脱。彼苾芻復非不從有漏。心得解脱。何以(13)故。由不修習故。作如是言。云何不修習。由不(14)修習四念住。四正斷。四神足。五根。五力。七(15)覺分支。八聖道等。若有策勵修定苾芻。生如(16)是念。不從有漏。而求解脱。然彼苾芻不從有(17)漏。而得解脱。何以故。由修習故。作如是(18)答。云何修習。由修習四念住。四正斷。四神(19)足。五根。五力。七覺分支。八聖道等。由此修(20)習。作如是答。苾芻當知。猶如雞母生卵。或五(21)或六。乃至十二。是時雞母孚抱其子。如法温(22)暖。不失時故。苾芻當知。彼雞母不起如是念(23)心。其子自以爪。損破其。望得其子平安(24)生長。彼子遂得成就能以爪。摧破其。便(25)得平安出離其。何以故。由彼雞母如法抱(26)養。温暖迴轉。不失時節。遂能成就。彼修習求(27)定苾芻。亦復如是。然不生如是念。我不從有(28)漏。心得解脱。彼苾芻復不從有漏心得解脱。(29)何以故。由彼修習故。而得解脱。作如是答。(32a1)云何修習故。謂修四念住。乃至八聖道等。而(2)修習故。作如是答。苾芻當知。如木作師。并及(3)弟子。常用斤斧。由常用故。遂有指痕。苾芻當(4)知。彼木作師。并及弟子。然而不能自順正智(5)正見。轉用斧柯。由數用故。不覺自盡。既見盡(6)已。始生其念。知此柯盡。彼習定苾芻。亦復如(7)是。然而不能自順正智正見而轉。不自覺知(8)斷漏多少。後至漏盡。方始證知。何以故。由勤(9)修習。何以能證。作如是答。云何修習。謂(10)修習四念住。乃至八聖道等。由修習故。作(11)如是説。苾芻當知。猶如海舡經水六月。出於(12)岸上。經暑夏月。風日吹曝後遭天雨。自然分(13)散。彼修定苾芻。亦復如是。諸相應結。隨眠煩(14)惱。諸障礙等。自然解散。何以故。彼由修習。(15)皆能解脱。云何修習。而能解脱。謂修習等。廣(16)説如上。由修習故。作如是言。爾時世尊。説此(17)法時。有六十苾芻。不生諸漏。心得解脱。爾時(18)世尊人間遊行。至天指城。告具壽阿難陀曰。(19)今此城中。善覺釋迦生長此城。又至嵐毘尼(20)園。世尊復告阿難陀曰。我於此林中。亦既(21)生已。南行七歩。不假人扶。觀察四方。便作是(22)言。此最後身。更不受生。復至劫比羅城。告具(23)壽阿難陀曰。彼淨飯王生於此城。長受王(24)位。復至毘輸那羅城。是時世尊告諸苾芻。(25)我今爲汝。分別解説善惡二報。汝等諦聽。(26)善思念之。何者惡衆。謂欲瞋癡怖畏惑等。相(27)隨計縛。是名惡衆。云何善衆。謂不隨順諸(28)欲瞋癡怖等。名爲善衆。如上二衆。我今説(29)已。世尊復至倶那聚落。告具壽阿難陀曰。(32b1)倶那含牟尼如來。於此聚落生已。而成正覺。(2)便於此地。而般涅槃。爾時世尊復至犁地村(3)聚落。告具壽阿難陀曰。我爲菩薩時。遊行父(4)王聚落。至一贍部樹下。思惟入定。證得初禪(5)無漏。又至餘處。告阿難陀曰。往昔倶那含(6)牟尼如來應正等覺。於此地上。安袈裟處。(7)復至洗浴聚落。告具壽阿難陀曰。此村。往(8)昔倶那含牟尼如來應正等覺。於此洗浴。遂(9)便立號。名洗浴村。復至斯迦底聚落。於聚落(10)北。住勝攝波林。告諸苾芻。往昔有一工師。名(11)阿吒羅。毎持一竿。置肩上行。有一弟子。名迷(12)勒迦。毎蹬工師所持竹杖。在上舞戲。時阿吒(13)羅告迷勒迦曰。汝可向我肩上。蹬竿而上。(14)恒須下視。彼此相看。莫令失錯。更互上竿。各(15)無傷損。既作舞已。穩審下竿。諸人既見。知我(16)與汝。倶有勝能。既生歡喜。便共獲財。時迷勒(17)迦白阿吒羅曰。莫作此語。何以故。師今但自(18)防守。我今亦自用心。作舞樂已。穩審下竿。彼(19)此既不損失。諸人覩見。兩獲財寶。時佛告言。(20)如弟子迷勒所説。當順道理。何以故。若能守(21)護自身。即能守護於他若欲守護於他。即便(22)不能自守。如何自守。能守護他。由勤策勵數(23)數修習。由隨守護。觸境現前。所以如是。自守(24)護時。亦能護他。如何護他。不能自護由不惱(25)他。亦不瞋他。并不損害。慈悲憐愍。所以如(26)是。能守護他。不能自護。是故汝等苾芻。應如(27)是學。若欲自守護時。應當修習四念住處。若(28)欲守護若言自護。及守護他。亦應修習四(29)念住處。云何四念住處。所謂身受心法念等(32c1)住處汝等苾芻。應如是學 (2)爾時世尊到一車難伽羅聚落住一林中。告(3)諸苾芻曰。我今於此林中。二月宴坐。諸苾芻(4)除供養飮食人。餘者並不得來此。若至灑(5)陀日。亦遣供養飮食人來取欲。于時世尊便(6)入寂定。諸苾芻等皆無往者唯供養飮食人(7)得至佛所。滿二月已。爾時世尊從定而起。(8)於苾芻衆前。敷座而坐。告諸苾芻曰。若有(9)外道。來問汝等。沙門喬答摩作何等行。於二(10)月間。而入寂定。汝應報云。入數息三昧。何以(11)故。我於二月中。作數息觀宴坐而住。我作此(12)觀時。於入息曾無散亂。如實了知。於出息亦(13)無散亂。如實了知。長短生滅。遍身所有出息。(14)皆悉了知。遍身所有入息。亦悉了知。輕安行(15)出息。輕安行入息。如實了知。受了知心了知(16)樂了知行。輕安心行而入息。如實了知。輕安(17)心行而出息。如實了知。心能了知。令心歡喜。(18)令心專定。心解脱而入息。如實了知。心解脱(19)而出息。如實了知。無常見。捨離見。厭離見。(20)滅壞見而入息。如實了知。乃至滅壞見出息。(21)如實了知。苾芻當知。我今念知此是麁行。我(22)今超過此行。以輕安行餘極細行而行由我(23)超過彼麁行。以輕安數。修微細行故。爾時有(24)三天。來詣我所而坐。一者作是言。喬答摩沙(25)門今已滅訖。一者云。彼非已滅。今當欲滅。一(26)云。彼非已滅。亦非欲滅。住於禪定。凡諸應(27)供。皆如是定。諸苾芻。我今爲汝如法而説(28)聖者修行。諸天修行。梵天修行。無學修行。(29)有學修行。如來修行。凡有學者。未得當得。(33a1)未證當證。未得見前。當得見前。凡無學者。已(2)得見前。當得増長。有學者當得見法安樂而(3)住。乃至道品集經中説 (4)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第七
(8)根本説一切有部毘奈耶藥事(9)卷第八 (10)　大唐三藏義淨奉　　制譯 (11)爾時世尊於憍薩羅。人間遊行。至増長聚落。(12)住増長林中。時蓮花莖婆羅門爲聚落主。是(13)勝軍王所施。有弟子。名菴沒羅子。博學多聞。(14)辭峰峻發。其蓮花莖常有五百梵行弟子。讀(15)誦四明之典。聞沙門喬答摩。於釋迦族。剃除(16)鬚髮。而被法服正信出家。證無上覺。名稱十(17)方。如來應正遍知。明行足。善逝。世間解。無(18)上士。調御丈夫。天人師佛世尊。爲諸天人。魔(19)梵沙門。婆羅門説。我生已盡。梵行已立。不受(20)後有。所作已辦。初善。中善。後善。其語巧妙。(21)純一無雜。具足清白。梵行之相。遊行人間。至(22)増上林。彼蓮花莖念云。如我經説。若人有(23)三十二相。彼人當有二趣。一者若在家。當爲(24)轉輪王。正化天下。七寶成就。所謂輪寶。象(25)寶。馬寶。女寶。主兵臣寶。主藏臣寶。摩尼珠(26)寶。具足千子。威徳勇猛。相貌端嚴。摧伏他(27)軍。大地山河。盡無賊盜。不加刀杖。正法理(28)人。二者若剃除鬚髮。被福田衣。正信出家。當(29)成正覺。既聞斯已。便告菴沒羅子曰。汝今知(33b1)不。我聞喬答摩於釋迦族。剃除鬚髮。而被(2)法服。正信出家。乃至成等正覺。名稱十方。遊(3)行人間。至増長林。我經中説。若人有三十二(4)相者。此人當有二趣。乃至成等正覺。具如上(5)説。告門人曰。汝可往詣喬答摩所。到已白知。(6)如我言不。弟子答曰。唯然受命。時彼弟子。(7)與耆舊諸婆羅門等。往詣佛所。到已在一面(8)立。時諸耆舊婆羅門。咸皆起居問訊已。退坐(9)一面 (10)爾時世尊與諸耆舊婆羅門等。演説妙法。示(11)教利喜。時菴沒羅子著一皮革。以高慢心。(12)往來掉動。不聽佛説。輒來問義。如來雖答。猶(13)不存意領納佛語。然於世尊。輕慢如此 (14)爾時世尊告菴沒羅子言。彼耆舊婆羅門等(15)皆具三明。汝今豈可輕慢。輒相問難。時菴(16)沒羅答曰。喬答摩。我有何問。世尊告曰。我爲(17)上首婆羅門等。説諸法要。汝今著一皮革。往(18)來衆中。輕擧言問。我既答已。汝又不聽。菴沒(19)羅答曰。若是婆羅門類。可與同坐言義。汝今(20)既是剃髮沙門。非我婆羅門類。往來酬答。(21)亦有何過。汝沙門等凡夫。行在惡路。多染惡(22)法。如汝之輩。應合輕慢與語。故我如此 (23)爾時世尊告菴沒羅曰。汝來於此。爲求利益。(24)我今觀汝。不曾承事師長。時菴沒羅聞佛此(25)言。便生嗔恨。於佛世尊。欲有誹謗輕毀。作是(26)言曰。刹利釋種。是大愚癡梵行勝人。不知恭(27)敬。佛告菴沒羅言。諸釋種等有何過失。菴(28)沒羅子曰。我於昔時。有事入劫比羅城。諸釋(29)種等在於高樓。咸指我言。此是蓮花莖弟子。(33c1)輕慢於我不生恭敬。佛言。汝見鷦鷯鳥不。在(2)於本窠。猶爲自在種種言説。況諸釋種在劫(3)比羅城。而得自在。菴羅子曰人有四等。一者(4)婆羅門。二者刹利。三者薜舍。四者戍達羅。此(5)四類人。咸皆恭敬諸婆羅門。唯汝釋種愚人。(6)見尊勝者。不解恭敬。爾時世尊便自念云。(7)此菴沒羅子云我釋種。從先世來。父是釋種。(8)母非釋種 (9)爾時世尊觀彼菴沒羅昔世父母。是何種類。(10)知是釋迦之婢所生種族。諸釋是其昔主。(11)即問菴沒羅曰。汝今是何種姓。答曰。喬答(12)摩我是耳輪種。世尊告曰。我尋汝種是釋迦(13)婢所生諸釋種類是汝之主。爾時諸耆舊婆(14)羅門等向佛言曰。喬答摩。而今不應以婢(15)生種。譏謗於彼。何以故。此菴沒羅子。博學多(16)聞。辯才無滯。能與喬答摩。共相論難酬答。佛(17)告諸婆羅門。汝等意謂菴沒羅子與我言論(18)得者。咸且默然。觀我與彼隨問酬答。若彼不(19)能與我立宗問難。當默而住。汝等諸人。若(20)能與我立宗言論。便可隨意。諸婆羅門曰彼(21)菴羅子摩納婆。多聞通達。言詞巧妙。堪與(22)喬答摩。共爲論敵 (23)爾時世尊告菴沒羅曰。摩納婆。昔有國王。號(24)曰甘蔗。王有四子一曰炬面。二曰長耳。三曰(25)象肩。四曰足釧。時彼四子因有愆過。被王放(26)逐時彼四子既被王逐。各將親妹往他國境(27)近雪山下。弶伽河岸邊。去劫比羅仙人住(28)處不遠。各剪草菴。互娶別生之妹而爲居(29)住因誕男女後時甘蔗王念此四子問群臣曰(34a1)我之四子今何所在。群臣答曰。王之四子。因(2)犯愆過被王放逐。今在他境大雪山下。弶伽(3)河岸邊。乃生男女等。時甘蔗王告群臣曰。我(4)之四子等。能如是耶。答曰能。爾時甘蔗王從(5)容擧其右手唱言。我兒能最極能由大威徳人(6)言極能故。因名釋迦唐言能也(7)佛告菴沒羅曰。汝豈別聞有餘生耶。答曰。喬(8)答摩。我聞古來釋迦之種。從此而生。佛告菴(9)沒羅曰。昔甘蔗王有婢。名爲織經。形容端正。(10)人所喜見。時有一仙。是摩登伽種。常與此婢。(11)一處住故。因遂私通。便生一男。其男生已。即(12)能言語云。且可揩拭洗濯我身。除去不淨。彼(13)時喚鬼爲迦尼婆夜那。由斯兒生即能語故。(14)謂是生迦尼婆夜那鬼。因號此兒。爲迦尼婆(15)夜那。從此以來。迦尼婆夜那種。菴沒羅。汝(16)頗曾聞迦尼婆種從此生耶。佛説此語已時(17)菴沒羅便即默然。第二第三作如是問。時菴(18)沒羅亦復默然。爾時執金剛神。手執金剛杵。(19)其焔煇赫。色如猛火。見菴沒羅默然思惟。不(20)答世尊。持杵擬菴沒羅頭。作是念云今者世(21)尊三問菴沒羅先世種姓若菴沒羅不答世尊(22)者。我當持此火杵碎菴沒羅頭。令爲七分。時(23)菴沒羅。以佛威力故。見彼執金剛杵即便惶(24)怖身毛皆竪。白佛言。喬答摩。我聞迦尼婆夜(25)那從彼而生。時耆舊婆羅門等白佛言。世尊。(26)我等昔來不信世尊所言方知菴沒羅種。是(27)釋迦婢生。其言非謬 (28)爾時世尊告諸婆羅門言。汝等不應以婢生(29)種譏謗菴沒羅。何以故。彼昔仙人有大神通(34b1)威徳。由甘蔗王於彼仙人曾有過失。彼便以(2)惡呪誓法。而訶責之。王既聞已。憂愁惶怖身(3)毛聳竪。便以種種殊珍嚴飾長女。王以左手(4)執女右手執一金瓶。以與仙人。而爲其婦。時(5)彼仙人不受王女。時菴沒羅見世尊説是婢(6)生種故默然憔悴。伏面下視。而無威光。思惟(7)而住 (8)爾時世尊作是念曰。由我説彼菴沒羅子。是(9)婢生種故。默然憔悴。身無威光。思惟而住。我(10)今應與其語。作是念已告菴沒羅曰。摩納婆。(11)猶如刹利童子與婆羅門童女。共爲婚對因(12)生一男彼男於婆羅門衆中。得共坐起得共(13)祭水得讀典籍不。菴沒羅曰。得耳。喬答摩。佛(14)言。摩納婆彼男得刹利灌頂以不。答言。得耳(15)喬答摩。何以故。以是婆羅門外甥故。以是刹(16)利姓兒故佛復告菴沒羅。有婆羅門童子。與(17)刹利童女共爲夫婦後生一男。此男於婆羅(18)門衆中。得同坐起得共祭水得讀典籍於刹(19)利衆中。得受灌頂不。答言。得耳喬答摩。何(20)以故。由是婆羅門姪兒是刹利外甥故。佛言(21)如刹利童子因犯愆過。被刹利驅逐。彼得於(22)婆羅門衆中。共坐起不。得祭水不。得讀典籍(23)不。答言。得耳。喬答摩。於刹利衆中。得受灌(24)頂不。答言。得耳。喬答摩。何以故。以是親故。(25)佛言。摩納婆。有婆羅門童子。被婆羅門驅逐。(26)得於婆羅門衆中。得同坐起。得共祭水。得讀(27)典籍不。答言。不得。喬答摩。得於刹利衆中。(28)得受灌頂不。答言。不得。何以故。以犯本戒。(29)號爲婆羅門旃茶羅故。佛言。摩納婆。當知刹 (34c1)利生者。種族姓望。最爲尊貴。婆羅門則不如(2)此。是故梵天娑呵世主説伽他曰 (3) 刹利承嫡者　兩足中最尊
(4) 明行具圓滿　得在天人上 (5)摩納婆。我亦如是。重説伽他曰 (6) 刹利承的者　兩足中最尊
(7) 明行具圓滿　得在天人上 (8)摩納婆。於意云何。若淨行婆羅門。嫁娶諸婆(9)羅門。得於此中。受其祭水。及誦其典籍不。答(10)言。得。佛言。因於嫁娶聚會。便執種姓。若有(11)一切執著族姓。自言我是摩納婆者。此人不(12)能見證無上明行足。若捨離我慢種姓。即能(13)修行。證此無上明行足。時菴沒羅白佛言。如(14)我狂醉。於世尊前。生輕慢者。過去現在。乃至(15)未來。亦無此輩願爲我説如是勝法。由此令(16)我得悟明行足。佛言。諦聽。極善作意。摩納(17)婆。諸佛出現於世。如來。應正等覺。明行足。(18)善逝。世間解。無上士。調御丈夫。天人師。(19)佛世尊。然彼説法。初善。中善。後善。詞義巧(20)妙。純一無雜。具足清白。梵行之相。若居士居(21)士子。聞此法者。能生信心。由信心故。即專修(22)學。能知在家。是諸苦惱積集之處。凡是出家。(23)趣於空野。若在家者。多被攀縁鉤繅繋縛。(24)乃至盡形。不能修習純一無雜具足清白梵(25)行之相。然我剃除鬚髮。被服袈裟。以正信心。(26)從家趣於非家。精勤修習。決擇知已。或多財(27)物。或少財物。或多眷屬。或少眷屬。悉皆捨離(28)棄俗出家。剃除鬚髮。被著袈裟起正信心。(29)從家趣於非家。住於淨戒。披解脱衣。具足(35a1)行法縱有小罪。深心怯懼。一切善品。受已修(2)學。捨能殺生。息持刀杖。於諸有情。皆起慈(3)悲。乃至蚊蟻。皆無害心廣如長阿笈摩戒蘊品中説於菴婆娑婆羅門事 (4)爾時世尊至葉聚落。爲諸四衆。廣説四佛坐(5)經已。復至日出聚落。爲二姉妹女人。一名賢(6)喜。二名明月。廣説如經。世尊復於憍薩羅。人(7)間遊行。至室羅伐城。時給孤獨長者往詣佛(8)所。頂禮佛足。退坐一面。世尊爲説法要。示教(9)利喜已。世尊默然而坐。時給孤獨長者從座(10)而起。合掌頂禮。而白佛言。唯願世尊。及諸苾(11)芻衆明日就宅。受我微供。世尊默受。知佛受(12)已。即辭歸家。於其夜分。嚴淨飮食。至明晨(13)時。遣使迎佛。唯願世尊。降赴就宅。世尊既(14)至。飯食訖。是時長者取一小座。專心而坐。時(15)世尊爲給孤獨長者。説諸法要。示教利喜已。(16)從坐而去。諸婆羅門居士。次第供養佛及聖(17)衆。時諸苾芻受食之時。未及自喫。先與貧(18)兒。諸婆羅門居士皆起譏嫌。時諸苾芻以縁(19)白佛。佛言。應先自食。餘施貧兒。有二乞兒。(20)一是婆羅門童子。一是刹利童子。其婆羅門(21)童子。不知時事。僧伽未食。先來前乞。諸苾(22)芻等無與食者。刹利童子。食後方乞。衆多(23)施與。刹利童子問彼童子曰。汝乞食得不。彼(24)便報曰。我不得食。因嗔恨言。若我自在。釋迦(25)弟子。皆斷其頭。棄之於地。刹利童子曰。若我(26)自在。佛及苾芻。以六種味。日日供養。彼二童(27)子各作言已。於一樹下。咸自眠睡。時有一車(28)輅。馬驚碾婆羅門童子。因遂頭斷。爾時世尊(29)由此事故。説伽他曰 (35b1) 意常爲首　起業爲最　心有所恨
(2) 速受其報　苦來逼身　輪斷其頭 (3)爾時具壽阿難陀白佛言。世尊。所説此頌。其(4)義云何。佛告阿難陀曰。汝今見不。彼婆羅門(5)童子。於佛苾芻。起不善心。出麁惡語。由此因(6)故。輪碾頭斷。阿難陀答曰。我今已見。世尊告(7)曰。我見此事。故説伽他。時室羅伐城有一長(8)者。無子命終。城中婆羅門居士共相議曰。今(9)此長者。身已亡歿。又無子息。欲令何人繼嗣(10)於後。見前刹利童子在樹下臥。于時日光西(11)傾。樹枝影覆童子上。而不移謝。衆人見已。(12)便將歸舍。繼嗣長者。既嗣已。童子念云。此由(13)佛法僧力。我今請世尊及苾芻衆。設諸供養。(14)作是念已。往世尊所。頭面禮足。取一小座。一(15)邊而坐。爾時世尊爲彼童子。説諸法要。童(16)子聞法。從坐而起。合掌白佛言。唯願世尊。至(17)明食時。與苾芻衆。至我家中。受我微供。世尊(18)默然受請。爾時世尊至明食時。與諸苾芻。至(19)童子家。飯食已。爲彼童子。稱機説法。爾時童(20)子證預流果。獲四諦理。無始已來薩迦邪見。(21)以金剛杵。而摧壞之。自云。今我信心。歸依佛(22)法僧。乃至命存。永不退轉。世尊。爲長者子。(23)已説法要。示教利喜。其長者子即從坐起。頂(24)禮而去。爾時世尊還至本處。於苾芻衆前説(25)此頌曰 (26) 意常爲首　起業爲最
心意清淨 (27) 即受善報 (28)爾時具壽阿難陀白佛言。世尊。所説此頌。其(29)義云何。佛告阿難陀曰。汝見彼刹利童子。於(35c1)佛聖衆。發大信心。由此力故。室羅伐城諸婆(2)羅門居士等。今繼嗣爲長者。今受財位。是(3)故我説此伽他曰 (4) 意常爲首　起業爲最
　心意清淨 (5) 即受善報 (6)爾時世尊至婆羅羅聚落。於此廣説四佛座(7)經。復至聚落。名曰勝土。於此復説四佛座經。(8)復至師子聚落。廣説四佛座經。復至新聚落。(9)復廣説四佛座經。世尊至城。於其城中。又説(10)四佛座經。世尊至王舍城。時有二梵志。一名(11)爲座。二名高座。彼二梵志住於摩掲陀池邊。(12)夜分即以釣魚食之。若於晨朝。坐重敷座。常(13)誦伽他曰 (14) 能行正法　名爲苾芻
　捨離諸事 (15) 此爲禪路 (16)爾時世尊知彼梵志調伏時至。即往其所。説(17)伽他曰 (18) 汝所説頌　應如是證　觀汝似善
(19) 心懷不淨　寂靜調伏　勿害衆生
(20) 捨離諸惡　此爲禪路　若身口意
(21) 不作諸惡　調伏自己　此爲禪路 (22)時二梵志聞世尊説頌。作是念云。今喬答摩(23)善知我心。即便恭敬。世尊觀彼根性。稱機爲(24)説四眞諦理。時彼梵志。無始已來積集煩惱(25)諸邪見山。以智慧金剛杵。而摧壞之。證預(26)流果。後時諸苾芻見彼梵志重安座具。得預(27)流果。皆悉效之。有一苾芻。在世尊前。重座(28)聽法。而彼苾芻應見諦理。翻不得見。于時(29)世尊觀彼苾芻。合見諦理。云何不見。乃知(36a1)爲重座不敬世尊故。世尊念云。應令諸苾(2)芻。不得重座而坐。多過失故。因誡諸苾芻。並(3)不應爾。爾時世尊從王舍城出。至多根樹村。(4)著衣持鉢。入村乞食。劫比羅城中。有一女人。(5)在彼村中爲婦。時彼女人。見世尊三十二相。(6)八十種好。莊嚴其身。圓光一尋。繞旋於頂。如(7)百千日。光輝赫奕。猶如寶山。彼女見已。便作(8)是念。今此世尊。諸釋種中其爲慶喜。於輪(9)王族。捨諸婇女財物庫藏。出家爲道。今乃乞(10)食爲活。於我乞麨。我當奉施。時世尊知彼心(11)念。持鉢近前。就彼而乞。告女人曰。姉妹。汝(12)可捨食滿鉢與我。時彼女人見世尊知我心(13)念。倍生恭敬。便施佛麨。爾時世尊受已。因即(14)微笑。諸佛常法。若有微笑。即放青黄赤白種(15)種之光。從口而出。其光或上或下。下者救地(16)獄苦。等活。黒繩。衆合。大叫。小炎熱。極熱。(17)阿鼻地獄等。及八寒地獄。有疱地獄。阿吒訶。(18)吒訶婆。呼婆呼。白蓮。青蓮。大蓮花等地獄。(19)其熱地獄遇此光者。皆得清涼。寒地獄者。遇(20)佛光明。皆温煖此等衆生所有苦惱。皆蒙(21)捨息。免其苦已。咸作是念。我等於此捨命。生(22)餘處耶。爾時世尊愍彼有情故。遣一化身。往(23)地獄中。彼等有情見佛化身。咸作是念。我等(24)不從此滅。於餘處生。由佛威力故。令我等輩。(25)息諸苦惱。皆發信心。苦業都盡。從地獄滅。(26)於人天界受生。生人天已。後當遇佛。便證聖(27)果。爾時光至上方者。其光普遍四天王天。三(28)十三天。覩史多天。化樂天。他化自在天。梵(29)摩天。梵輔天。大梵天。少光天。無量光天。(36b1)極光淨。乃至無色界四天。光所至諸處天。皆(2)悉唱言無常苦空。説二伽他曰 (3) 汝當求出離　於佛教勤修
(4) 降伏生死軍　如象摧草舍
(5) 於此法律中　常爲不放逸
(6) 能竭煩惱海　當盡苦邊際 (7)其光普遍三千大千世界已。漸復收卷。隨世(8)尊行。若佛世尊。欲記過去事。光從前沒。欲記(9)未來事。光從後沒。若記地獄事。光從脚下沒。(10)若記傍生事。光從踵沒。若記餓鬼事。光從趺(11)沒。若記人間事。光從膝沒。若記力輪王事。光(12)從左掌沒。若記轉輪王事。光從右掌沒。若記(13)生天事。光從臍沒。若記聲聞菩提事。光從口(14)中沒。若記縁覺菩提事。光從眉間沒。若記無(15)上正等覺事。光從頂沒。于時佛光遶世尊三(16)匝。從眉間沒。時具壽阿難陀合掌白佛言。世(17)尊。如來應正等覺。熙怡微笑。非無因縁。即説(18)伽他。而請佛曰其伽他如餘 (19)爾時世尊告阿難陀曰。如是如是。阿難。非(20)無因縁如來應正等覺輒見微笑。汝見彼婆(21)羅門女。以信心施我麨不。阿難陀答言。已(22)見。佛言。彼女以此善根。從今已往。於十三(23)劫。不墮惡趣。在天人中。輪迴受生。於最後(24)身。證獨覺果。號爲善願。其聲普遍。其婆羅門(25)女。由生信心。將麨奉如來故。世尊。爲彼女(26)人。授記當來成獨覺菩提。其女夫主爲採花(27)薪等。往林野中。聞我妻施沙門喬答摩麨。得(28)授記成辟支佛。聞已便生忿怒。即詣世尊。作(29)如是言。汝來向我家中不。世尊報言。實來。又(36c1)言。我妻施麨。汝爲授記作辟支佛不。佛言。婆(2)羅門。實爾。汝喬答摩。從轉輪王種族。捨王位(3)出家。爲乞麨故。作大妄語。誰肯信汝以少種(4)子。獲大果報。佛言。婆羅門。由是因縁。我今(5)問汝。當隨意説。婆羅門。於意云何。汝見希有(6)法不。答言。喬答摩。且止餘希有法。我所於(7)此多根樹聚落。見希有事。汝可且聽喬答摩。(8)於此聚落東。拏瞿陀樹。廣大滋茂。於彼樹下。(9)毎有五百乘車止住。亦無相妨礙。由此樹故。(10)聚落得名。佛言。婆羅門。彼多根樹。子大幾(11)許。爲當如稻畦大不得共篣籬。碾輪車。牛篋。(12)篣箕。頻螺果。劫畢他果耶。答言。不也。猶如(13)芥子四分之一。佛言。婆羅門。誰當信汝此(14)之小子。能生大樹。時婆羅門答世尊曰。任汝(15)信不。我自親見。然且彼地。不被傷損。沃潤(16)甜土。子雖不大。如法安置。依時得雨。是故此(17)樹。生長成大。爾時世尊以此因縁。説伽他曰 (18) 如田及種子　汝今親已見
(19) 於業及果報　如來親自證
(20) 如汝之所見　小子成大樹
(21) 如是我見此　小因成大果 (22)爾時世尊從其面門。出廣長舌。遍至髮際。告(23)婆羅門曰。汝意云何。若能出舌。遍覆面者。然(24)彼豈爲百千轉輪王位。故作妄語。婆羅門答(25)言。不也。喬答摩。爾時世尊。説伽他曰 (26) 我自未曾説妄語　舌相皆由誠實増
(27) 汝今宜應如是言　幸遇如來蒙覺悟 (28)爾時婆羅門既聞是已。生信敬心。世尊知(29)彼意樂隨眠。應機爲説四聖諦法。廣説如(37a1)前。無始積集薩迦耶見。以智慧杵而摧破之。(2)現證初果。唱言。我入預流。我今盡壽歸依佛(3)法僧寶。受五學處。爲鄔波索迦。願世尊證(4)知。時婆羅門聞佛説已。歡喜信受。禮佛而(5)去 (6)爾時世尊到重毘羅聚落林中而住。此經廣(7)説。如雜阿笈摩。世尊至一邊地聚落。彼有具(8)壽摩訶目乾連舅。於仙人中。出家學道。具壽(9)目連而能調伏。爾時世尊告目連曰。汝當愍(10)念汝舅。目連白言。唯然世尊。爾時目連聞佛(11)語已。知調伏時至。即往仙人所住之處。時有(12)仙人告目連曰且止莫入。此是婆羅門修道(13)之處。答言。我亦是婆羅門。時彼仙人説伽他(14)曰 (15) 身上無梵線　不持祭祀杓
(16) 禿頭非事火　妄説婆羅門 (17)時大目連亦以伽他。答仙人曰 (18) 漸恥爲梵線　正惠具祭杓
(19) 常持淨戒水　清淨作君持
(20) 實語爲然火　内心恒寂定
(21) 鎭修調伏行　斯眞事火然 (22)時彼仙人語目連曰。縱令如此。亦不容汝禿(23)頭沙門入我住處。于時尊者大目乾連。即以(24)神力。起大風雨。往詣池側。坐一樹下。時難陀(25)鄔波難陀龍王侍者。住此池中。而作是念。聖(26)者大目乾連。常爲難陀鄔波難陀龍王之所敬(27)重。然我於彼。亦應供養。時龍侍者從本宮出。(28)至目連所。以身七重。右遶尊者。後以其首。覆(29)目連頭而住。仙人常法。若見衆生苦切逼身。(37b1)不生救念。即退仙道。時舊仙人便作是念。若(2)出家人遭此大雨。便即捨命。我當失其仙道。(3)生此念已。便從仙人住處而出。覓出家人。見(4)目連被龍重繞七匝。復以其首。覆目連頭。告(5)言。汝可入此菴中。目連答曰。大仙。汝已失其(6)仙道。聞語聲已。知是外甥仙人問曰。聖者。汝(7)是目連。目連答曰。時人號爲目連。目連報曰。(8)仙人。縁何事來至此。仙人答曰。見汝苦切逼(9)身。恐損害汝。所以故來。爾時具壽目連。即將(10)仙人。倶詣佛所。頭面禮足。退坐一面。目連白(11)佛言。世尊。此是我舅。於仙道中出家。唯願世(12)尊。哀愍救護。世尊知彼仙人種性隨眠意樂。(13)應機説法。仙人聞已。便證不還果。爾時仙人(14)從坐而起。偏袒右肩。合掌恭敬。頂禮白佛言。(15)唯願世尊攝受。聽我於善説法律中。而爲出(16)家受其圓具。成苾芻性。於世尊所。而修梵(17)行。爾時世尊告彼仙人。善來苾芻。作是言已。(18)鬚髮自落。僧伽胝衣著身。威儀成就。時龍童(19)子見目連去。獨住不安。時彼聚落遂遭亢旱。(20)其龍童子。化身爲仙人。於彼仙人住處。坐(21)禪而住。于時聚落人衆。來詣化龍仙所。頂禮(22)白言。今此聚落。遭其亢旱。我等作何方計。仙(23)人報曰。汝等可共來於此住。即得消災。時諸(24)聚落所有人衆。便來住彼。由因龍子爲大(25)目連。頂上持蓋。時人遂共號爲龍持蓋城。於(26)此城中。有信心鄔波索迦。龍持蓋處建立寺(27)舍。具足資物。于時世尊又到摩都量城。相應(28)住中。廣説其事 (29)爾時世尊於倶魯城。人間遊行。至大倉聚落。(37c1)於此廣説護國蘇怛羅經 (2)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第八
(6)根本説一切有部毘奈耶藥事(7)卷第九 (8)　大唐三藏義淨奉　　制譯 (9)爾時世尊行至象城。有一婆羅門。遙見世(10)尊具三十二相。八十隨好。莊嚴其身。圓光一(11)尋。朗逾千日。行歩進止。猶如寶山。賢善威(12)儀。婆羅門遙見世尊。就佛讃歎世尊曰。金色(13)之身。目淨修廣。慈愍成就。具諸功徳。天中(14)之天。調御丈夫。超渡有海(15)世尊聞此讃已。便即微笑。諸佛常行。現微笑(16)時。放大光明。乃至還入於頂。爾時具壽阿難(17)陀合掌恭敬。而白佛言。以頌問曰 (18) 世尊從面門　出千微妙光
(19) 猶如日初現　照耀於十方 (20)復説頌曰 (21) 捨離憍慢下劣心　諸佛世間最上因
(22) 無縁不應現微笑　降伏煩惱諸怨敵 (23)佛言。如是如是。阿難陀。諸佛如來。非無因縁(24)而現微笑。阿難陀。汝見彼婆羅門。以頌讃佛(25)不。阿難陀答言。已見。佛言。此婆羅門。由讃(26)歎我善根功徳。經二十劫。不墮惡趣。常得生(27)於天人之中。從此後身。證辟支佛。名爲應讃。(28)時諸苾芻咸皆生疑。唯佛世尊能斷一切疑(29)惑。便即請問。世尊告曰。汝等諦聽。此婆羅門。(38a1)由讃歎我一頌伽他。我爲授記。作辟支佛。佛(2)言。非但今時由讃歎如來獲福。過去世時。此(3)婆羅門以頌讃我。我亦施彼婆羅門五大聚(4)落。汝等諦聽。善思念之。我爲汝説。往昔婆羅(5)痆斯土城有王。名曰梵授。正法化世。安隱豐(6)樂。人民熾盛。無諸疾疫。其王好樂才學。時婆(7)羅痆斯城。有一婆羅門。具大才學。其妻報曰。(8)時節將寒。汝往王邊。善爲讃頌。令王歡喜。賜(9)汝冬衣。其婆羅門行詣王所。見王乘象。從城(10)而出。時婆羅門見日。念曰。爲先讃王。爲先(11)讃象。然而此象。諸人盡愛。應先讃象。時彼婆(12)羅門以頌讃曰 (13) 形如帝釋象　色具妙威容
(14) 大力相莊嚴　象王如是状 (15)王聞頌已。極大歡悦。亦復頌言 (16) 我之愛象王　人見皆歡喜
(17) 汝能善美讃　可賜五聚落 (18)汝等苾芻。勿作異念。昔時象王者。我今是(19)也。婆羅門者。今此讃象婆羅門是。彼時以(20)一伽他讃。我賜與五聚落。今時以一伽他讃(21)我。我亦授記縁覺菩提 (22)爾時世尊次到大城。於此城中。廣説如前。於(23)四佛座經中已説(24)世尊行到素魯掲群城。於此城中。有一婆羅(25)門。名因陀羅。年少多聞。自謂聰慜。於諸流(26)輩。曾不在懷 (27)爾時世尊於一住處。在大衆前。爲説法要。時(28)婆羅門聞世尊至城。便作是念。曾聞喬答摩(29)沙門。顏貌端政。我今往觀。端政於我不。即往(38b1)佛所。乃見世尊三十二丈夫相。八十隨好光(2)明赫奕。周遍其身。尋光嚴飾。超過千日。猶如(3)寶山。周遍賢善。既觀察已。復作是念。喬答摩(4)沙門。端政於我然不長於我。即觀佛頂。而不(5)能見。便登高處。亦不能見。爾時世尊告彼婆(6)羅門曰。汝獲勞苦。縱登妙高山頂。亦不能見。(7)然如來頂。汝可不聞。天阿蘇羅及世間人。終(8)不能見。汝意欲知如來身量。於汝家内。祭祀(9)火處地下。有牛頭栴檀柱。汝當&T016254;出量度。(10)即知如來父母所生身。彼婆羅門復作是念。(11)此希有事。我不曾聞。可往觀察。彼即速疾(12)歸家。於祭祀處。掘地出柱。皆如佛説。時彼(13)婆羅門即生信心。復作是念。喬答摩沙門。(14)決定一切種智。我今可往承事供養。以信心(15)故。即詣佛所於世尊前。説種種讃喜。退坐(16)一面。爾時世尊知彼意樂隨眠根性。廣如上(17)説。無始以來積集薩迦耶見。以智慧金剛杵。(18)摧破邪見山。證預流果已。唱言世尊。我已(19)出離。我今歸依佛法僧。願與授我鄔波索迦(20)戒。始從今日乃至命存。以淨信心。歸依三(21)寶。爾時婆羅門從坐起。整理衣服。合掌禮佛。(22)而白佛言。若世尊許我。當建立牛頭栴檀柱。(23)令一切知聞。佛言。婆羅門隨汝所作。于時婆(24)羅門將栴檀柱。於寂靜處。以種種供具。建立(25)其柱。因此復致齋會。復有餘婆羅門居士等。(26)爲求福樂。故於柱上。結吉祥草。以因陀羅(27)婆羅門致立齋會。故名因陀羅會日。若時世(28)尊現大神通。是時外道無色退去。天人歡喜。(29)善人悦樂。外道迸散。投於邊地。或於婆羅(38c1)門近事而住。于時世尊遊憍薩羅。人間行。(2)往婆羅門聚落。時諸異道聞沙門喬答摩來。(3)聞已怱忙。往詣婆羅門居士族姓家。到已。(4)便作是語。願言増福増福。我辭去。彼諸人曰。(5)聖者。何故而去。答言。我等以見汝等富足。我(6)不喜見汝敗散所以且去。諸人問曰。聖者。(7)我等有何敗散。汝等當知。喬答摩沙門。與(8)千二百人。隨從漸來。皆雨刀雹。無量無數有(9)子婦人。悉令無子。諸人報言。聖者。若實如(10)是。應合住此。與我相助。豈合捨去。此是不(11)善。我等決定壞滅。外道答言。汝等共我立契。(12)然可住此。汝等可害喬答摩沙門。諸人言(13)曰。我等當害。即各執刀杖弓箭。擐甲而出於(14)衢路間。時釋種中。有一老人。見彼諸人便即(15)問曰。汝等欲詣何處。彼即答言。爲害怨故。又(16)問。誰是汝怨。彼即答言。喬答摩沙門是也。老(17)人報曰。世尊大師。若是汝怨。更有何人。爲汝(18)親友。汝等可迴。彼諸人等。皆不肯迴。是時老(19)人便作是念。此等之輩。不以説法。而能調(20)伏。應設種種威力。可令押伏。是時老人便(21)即入村。四邊放火。燒其聚落。村内諸人並皆(22)號叫。害佛人等。既聞叫聲。並皆驚忙。共相謂(23)曰。喬答摩沙門。去此既遠。今乃現有極大損(24)失。聚落被燒。應可却迴。且救其火。彼等既(25)迴。救火不得。須臾之間。世尊便至。問諸人(26)曰。何爲驚忙。諸人答言。今被火燒。不能救(27)得。佛便報曰。我今爲汝。滅却其火。諸人白(28)言。唯願世尊。爲我滅火。是時如來言語纔(29)訖。佛威力故。其火並滅。時諸人等。皆生信(39a1)心。而白佛言。世尊。今者何故得來。佛即報(2)言。利益汝等。而來至此。爾時世尊。知諸人等(3)心之意樂隨眠自性。即爲説法。令證四諦。如(4)上所説。無始時來積集煩惱薩迦耶見山。以(5)智金剛杵。摧破耶山。令諸人等。皆悉證得預(6)流聖果。時諸苾芻咸皆有疑。請世尊曰。唯有(7)如來。能斷疑惑。諸苾芻等白言。世尊。觀此老(8)釋種。以貪親愛。遂燒聚落。由此業故。獲罪無(9)量 (10)爾時世尊告諸苾芻。非但今生爲貪愛故。燒(11)此村落。已於過去無量多生。爲貪愛故。已燒(12)聚落。汝等諦聽諦聽。善思念之。吾當爲汝。分(13)別解説。於往昔時。有一聚落。有五百獼猴居(14)住。所有苗稼。被諸獼猴皆悉損壞。聚落諸人。(15)集會議論。作何方計。而息此災。其中有人。而(16)出言曰。要須總殺。方息此災。又有人言。云何(17)能殺。彼即答言。聚落四邊一切樹木。皆悉伐(18)却。留一柿樹。四邊安棘。其柿既熟。諸獼猴(19)等。並集樹上。欲食其果。當可殺之。是時諸人(20)遂伐其樹。悉皆並盡。唯留一樹。四邊安棘。當(21)留一人。常令看守。待諸獼猴悉上樹已。可報(22)衆知。諸獼猴中。有一獼猴。告獼猴王曰。有柿(23)今熟。應可共往。而取食之。是時獼猴總集柿(24)樹。諸人知已。悉持刀杖共集樹下欲伐其樹。(25)彼諸獼猴心懷怕懼。傳枝來往。其獼猴王元(26)無憂懼。坦然食果。諸獼猴等白其王曰今遭(27)厄難。如何食果。一無驚怖。時獼猴王而説頌(28)言 (29) 凡人多事者　障礙自然生
(39b1) 樹大卒難斫　汝須無畏食 (2)時獼猴群中有一小獼猴子。在於聚落。先被(3)拘繋。拓頬憂愁。時有獼猴。既見憂愁。遂便慰(4)問同類曰。何故憂愁。拓頬而住。彼便答曰。善(5)友當知。何得不愁。此聚落人。欲殺我等諸眷(6)屬故。何得不愁。又復問曰。汝今何不努力。小(7)獼猴答曰。今被拘繋。如何努力。衆復報言。我(8)今解放。時彼被繋獼猴既得放已。於聚落内。(9)遂放其火。周遍而燒。聚落人衆。發大鬧聲。其(10)斫樹人。既聞叫聲。悉皆驚怖。共相語曰。此獼(11)猴等。離我遙遠。未能爲害。既有火災。應可且(12)去爲救火故。皆走奔村。彼衆獼猴。悉皆下樹。(13)免難而去。佛告諸苾芻。汝等勿作異念。往昔(14)小獼猴者。今此釋迦老人。是非但今生爲愛(15)親屬。燒其聚落。已於過去。亦爲愛親屬故。焚(16)燒聚落 (17)爾時世尊行至迦羅城。於迦羅城中。前已廣(18)説四佛坐縁訖 (19)爾時世尊又至盧醯徳迦城。住於象力藥叉(20)宮内。是時藥叉巡諸藥叉衆中撿挍。時象力(21)藥叉聞世尊入城。住於我宮即詣佛所。到已(22)頂禮世尊雙足。坐於一面。世尊見藥叉坐已。(23)爲宣説法要。示教利喜。餘如上説。是時象力(24)藥叉從坐而起。整理衣服。頂禮世尊。合掌白(25)言。唯願如來受我微請。今夜住我宮中 (26)爾時世尊。默然受請。時象力藥叉知佛受已。(27)便於宮内。爲世尊造五百寺。一一寺内。各造(28)五百大床小床。及諸敷具。帷幕帳蓋。既修造(29)已。請佛世尊。及苾芻衆。受其供養。于時世(39c1)尊。及諸苾芻。受其請已。時象力藥叉。有一親(2)友藥叉。名屈底迦。在迦濕彌羅國。時象力藥(3)叉遣使往報。我今請佛。及苾芻衆。汝之北地。(4)所有果子應可送來。時象力藥叉發遣使已。(5)即於其夜。備辦飮食。并五百寺内。灑掃敷座(6)安置淨水。命執事人。令知次第。時屈底迦藥(7)叉既奉信。盛滿篋葡萄等果。令諸藥叉負(8)送至寺地邊。積聚安置諸苾芻等。既見果(9)子。悉皆不識。請問世尊。此是何果。如何服之(10)時佛答言。北方果子。名曰葡萄。以火作淨。當(11)可食之。時諸苾芻受得果子。一一作淨。遂延(12)時節。佛見便訶。不應如是一一作淨。應於(13)果聚。取一火炭。三處淨之。是時象力藥叉。以(14)種種飮食。一一自手奉授世尊。及苾芻等。廣(15)如上説。大衆食已。時象力藥叉。取一小座。於(16)如來前。端坐聽法世尊爲彼藥叉。説微妙法。(17)示教利喜。即從座起。于時葡萄食訖。由尚多(18)殘。佛言。應可押取葡萄汁。煎汁不熟。遂便抒(19)出。佛言。應可熟煎盛貯。供僧伽等非時漿飮。 (20)爾時世尊於住房外。既洗足已。便向房中。(21)宴坐入定。是時世尊便作是念。我今於此壽(22)命短時。出現於世。涅槃時到。有多調伏事故(23)應可須作。我若共阿難陀苾芻。詣北天等國。(24)爲調伏事。難可得成。今者應可共金剛手藥(25)叉。往彼調伏。爾時世尊以二伽他。命金剛手(26)藥叉曰 (27) 有念者賢善　存念者安寧
(28) 有念者安睡　思惟得寂靜
(29) 有念者願善　存念者安寧
(40a1) 有念者安睡　捨離勝負心 (2)爾時世尊告金剛手藥叉曰。汝可共我。往北(3)天竺。調伏阿鉢羅龍王唯然。世尊。其金剛手(4)藥叉。共世尊乘空而往。世尊遙見青林。告金(5)剛手藥叉言。汝見此青林不。答言。善逝。已(6)見。復告曰。我滅度一百年後。當於此處。造僧(7)伽毘訶羅。名曰暗林。學奢摩他者。爲第一處。 (8)爾時世尊遊行。至積集聚落。時彼聚落。有住(9)藥叉名曰覺力。心懷暴惡。此聚落人民。恒常(10)祭祀。雖復設祭。而恒被損害。時聚落人。聞世(11)尊至。往詣佛所。頂禮佛足。退坐一面。爾時世(12)尊爲聚落人。説微妙法。示教利喜。默然而住。(13)是時聚落人衆從坐而起。頂禮佛足。合掌恭(14)敬。而白佛言。世尊。此覺力藥叉。於其長夜。(15)與我爲怨。恒常損害。唯願世尊愍我等故。調(16)伏藥叉是時覺力藥叉。亦在衆會而坐 (17)爾時佛告覺力藥叉曰。再三而問。汝今聞不。(18)時覺力藥叉答言。我聞。佛復告曰。汝今應可(19)速捨惡心。藥叉答曰我今捨惡。更不爲害。(20)是時世尊便令受戒。歸依三寶。時彼藥叉即(21)於此處。造立一寺。名曰稱集。諸信心人。布施(22)資具。悉皆充足。寺既成已。世尊便去。是時藥(23)叉隨佛而去。世尊告曰。汝可迴還。守護此處。(24)我今助汝。而守護之。我滅度後。以身肩骨。留(25)於此地。後有諸人起窣堵波。號爲積集窣堵(26)波。世尊復至泥徳勒迦聚落。復有藥又。名曰(27)法力。世尊便即調伏。是時藥叉同前起寺。名(28)泥徳勒迦寺。世尊復至信度河邊。有一舡師。(29)是時世尊示現種種神變。而調伏之。證見諦(40b1)理。并及調伏鹿疊藥叉。佛以神力。加被藥叉。(2)今留足跡。因此時人共以立號。名爲鹿疊藥(3)叉足跡 (4)爾時世尊復至仙人住處。於此調伏杖灌仙(5)人。于時婆羅門。及居士等。共以置立坐臥之(6)處。便即號爲杖灌仙人坐臥之處。爾時世尊(7)告金剛手藥叉。汝可共我詣無稻龍王宮(8)中。唯然。世尊。爾時如來。與金剛手藥叉。到(9)龍王宮中。于時無稻龍王。既見世尊到於(10)宮裏。便即瞋怒。念起害心。發諸煩惱。上昇虚(11)空。降注雹雨。并諸土塊。于時世尊知龍瞋怒(12)便即運想。入慈心定。既入定已。所注土雹。於(13)如來上。變爲沈檀多摩羅末香等。如雲而下。(14)時龍既見不害世尊。便即放輪及諸兵器。尋(15)即化爲四色蓮華。空中而下。是時無稻龍(16)王遂放煙雲。爾時如來以神通力。亦放煙雲。(17)于時龍王貢高狂慢因斯除息。遂便入宮。止(18)息而住。爾時世尊便作是念。由二種因。能(19)得降伏一切惡龍。或令怕懼。或令瞋怒。然此(20)龍王合受怕懼。作是念已。告金剛手藥叉曰。(21)汝可惱觸此惡龍王。爾時藥叉受如來教。以(22)金剛杵。撃破山峰。其山既倒壓半龍池。是時(23)龍王憂愁怕懼。即欲逃竄。爾時世尊入火界(24)定。令其十方。悉皆火聚。是時龍王逃走無路。(25)唯世尊足立之處。寂靜清涼。是時龍王詣世(26)尊所。頂禮雙足。而白佛言。世尊。何故惱亂於(27)我。佛即答言。我是法王。豈得惱汝。我若不獲(28)如此勝慈。早已滅沒。唯留空名。爾時世尊以(29)千輻輪輞縵吉祥無畏之手。摩龍王頂。便即(40c1)告言。賢首當知。汝由清淨飮食供養聲聞。(2)并施賢瓶盛滿淨水。合於三十三天中生由(3)邪願故。受傍生身。害諸衆生。而自活命。此身(4)滅後。當墮地獄。時彼龍王便即白言。唯願世(5)尊示我所作。佛告龍王。汝於我所。歸依三(6)寶。受清淨戒。住摩掲陀一切人衆。宜施無畏。(7)時彼龍王白佛言。世尊。我今受清淨戒。時(8)龍妻子。并諸眷屬。合掌頂禮。而白佛言。世(9)尊。我等亦願歸依三寶。受清淨戒。無稻龍(10)王復白佛言。我等諸龍。多有怨害。又有龍王(11)名箭。唯願世尊與受淨戒。令發慈心 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

de nas bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | ci’i phyir sems khoṅ du chud ciṅ ’dug | de rnams kyis gsol ba | bcom ldan ’das bsod nams kyi źiṅ rkaṅ gñis khyed ’dir gśegs nas bdag cag ni gnas skabs ’di ’dra ba gyur (2) to || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | draṅ sroṅ dag bsti gnas me tog daṅ ’bras bu daṅ chu phun sum tshogs pa ci ste ma ruṅ | ji sṅon gyi ji lta ba de bźin du bya’am | bcom ldan ’das mdzad du gsol || de nas bcom ldan ’das kyis rdzu ’phrul brtul ba daṅ sṅon gyi ji lta (3) ba bźin du gyur to || de nas de dag mchog tu ya mtshan du gyur nas | bcom ldan ’das la sems mṅon par dad pa bskyed do || de nas bcom ldan ’das kyis draṅ sroṅ lṅa brgya bo de dag gi bsam pa daṅ bag la ñal daṅ | khams daṅ | raṅ bźin mkhyen nas de daṅ (4) mthun pa’i chos bśad pa mdzad de | de thos nas de dag gis phyir mi ’oṅ ba’i ’bras bu mṅon sum du byas te rdzu ’phrul mṅon par bsgrubs nas | de nas bcom ldan ’das gaṅ na bde lags su thal mo sbyar ba btud de || bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to | (5) | btsun pa bdag cag legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la rab tu byuṅ ba daṅ bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po ’thob pa lta na | bcom ldan ’das kyi spyan sṅar bdag cag tshaṅs par spyod pa spyad par bgyi’o || de nas bcom ldan ’das kyis de dag la dge (6) sloṅ tshur śog ces bya bas dge sloṅ dag tshur śog tshaṅs par spyad pa spyod cig ces bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa’i mod la skra daṅ kha spu byi ba daṅ snam sbyar gyon par gyur te | lag na lhuṅ bzed daṅ | bya ma bum thogs pa daṅ | skra daṅ kha spu źag bdun skyes pa tsam daṅ | (7) dge sloṅ bsñen par rdzogs nas lo brgya lon pa’i spyod lam lta bur gnas par gyur to || de bźin gśegs pas tshur śog bka’ stsal pas || skra byi snam sbyar gyon pa’i lus ldan źiṅ | mod la dbaṅ po rab źir gnas gyur te || saṅs rgyas dgoṅs pas lus gzugs bkab (3b1) par gyur || de dag gis ’bad pa daṅ brtsal bas brtson ’grus brtsams pas ’khor ba’i ’khor lo cha lṅa pa g-yo ba daṅ mi g-yo ba ’di ñid rig ste | ’du byed kyi rnam pa thams cad ces bya ba nas mṅon du smra bar bya bar gyur to źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o | (2) de dag la ’doms par byed pa’i draṅ sroṅ gaṅ yin pa des gsol ba | bcom ldan ’das bdag gis cha byad ’dis skye bo’i tshogs chen po bslus pa de dag je dad pa skyes par bgyis la slad kyis rab tu dbyuṅ bar bgyi’o | de nas bcom ldan ’das draṅ sroṅ lṅa brgya daṅ sṅon (3) gyi dge sloṅ rnams kyis zla ba kham pa lta bur bskor nas de ñid nas rdzu ’phrul gyis steṅ gi nam mkha’ las gśegs te rim gyis gtun ril byon to || de’i tshe gtun ril draṅ sroṅ śiṅ gos can źes bya ba źig gnas te | draṅ sroṅ des bcom ldan ’das skyes bu chen po’i mtshan (4) sum bcu rtsa gñis kyis kun nas brgyan pa źes bya ba nas | kun nas mdzes pa rgyaṅ riṅ po kho na nas mthoṅ ṅo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || mthoṅ ma thag tu de bcom ldan ’das la sems mṅon par dad par gyur te | de dad pa skyes nas bsams pa | ma la bdag ri (5) las babs te | bcom ldan ’das blta źiṅ ’gror ni bcom ldan ’das gdul ba la gzigs pas ’das par ’gyur gyis | ma la bdag ñid mchoṅ bar bya’o sñam nas | des re las bdag ñid mchoṅs pa daṅ | saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ni bsñel ba mi (6) mṅa’ ba’i chos can yin pas bcom ldan ’das kyi rdzu ’phrul gyis blaṅs so || de nas bcom ldan ’das kyis de’i bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | khams daṅ | raṅ bźin mkhyen nas de daṅ mthun pa’i chos bśad pa mdzad de | de thos nas śiṅ gos can (7) gyis phyir mi ’oṅ ba’i ’bras bu mṅon sum du byas te rdzu ’phrul mṅon par bsgrubs nas | de nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || btsun pa bdag legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la rab tu byuṅ ba daṅ bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po ’thob (4a1) pa lta na źes bya ba nas | bcom ldan ’das kyis dge sloṅ tshur śog ces bya bas rab tu phyuṅ ṅo źes bya ba daṅ | saṅs rgyas dgoṅs pas lus gzugs bkab par gyur ces bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ (2) rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag ṅa’i dge sloṅ dad pas rnam par grol ba rnams kyi mchog ni ’di yin te | ’di lta ste dge sloṅ śiṅ gos can no || de nas bcom ldan ’das dge sloṅ stoṅ gis yoṅs su bskor te | cho ’phrul rnam pa sna tshogs mdzad ciṅ (3) groṅ khyer slo ma lta bur gśegs so || bcom ldan ’das kyi dgoṅs pa | gal te sgo gcig nas źugs na gźan dag gźan du sems par ’gyur bas ma la ṅa rdzu ’phrul kho nas ’jug par bya’o sñam nas | de nas rdzu ’phrul gyis steṅ gi nam mkha’ las (4) groṅ khyer slo ma lta bu’i dbus su gśegs so || de nas slo ma lta bu’i bdag po rgyal po daṅ | tshe daṅ ldan pa gaṅ po daṅ | śiṅ gi rna cha can daṅ | rgya skogs kyi rna cha can daṅ | źa ñe’i rna cha can daṅ | rgyal po’i sras bcu bdun po de dag kyaṅ raṅ raṅ gi ’khor daṅ | srog (5) chags brgya stoṅ phrag du ma bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ṅo || de nas bcom ldan ’das srog chags brgya stoṅ phrag du mas źam riṅ byas śiṅ tsan dan gyi phreṅ ba’i khaṅ bzaṅs gaṅ na bder gśegs te byon nas dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams pa ñid la (6) bźugs te | skye bo’i tshogs chen po des bcom ldan ’das mthoṅ ṅo || tsan dan gyi phreṅ ba’i khaṅ bzaṅs źig la thug pa daṅ | bcom ldan ’das kyi dgoṅs pa | gal te tsan dan gyi phreṅ ba’i khaṅ bzaṅs źig par gyur na sbyin bdag rnams kyi bsod nams kyi bar (7) chad du ’gyur gyis | ma la ṅas ’di śel gyi raṅ bźin du sprul par bya’o sñam nas | bcom ldan ’das kyis de ji ltar skye bo’i tshogs des saṅs rgyas kyi sku sgrib pa med par mthoṅ bar ’gyur bar śel gyi raṅ bźin du sprul to || de nas ’khor de dag gis bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | (4b1) khams daṅ | raṅ bźin mkhyen nas de daṅ ’dra ba’i chos bśad pa mdzad de | de thos nas srog chags brgya stoṅ phrag du mas khyad par chen po dag rtogs te | kha cig gis ni thar pa’i cha daṅ mthun pa’i dge ba’i rtsa ba bskyed || kha cig gis ni ṅes par ’byed (2) pa’i cha daṅ mthun pa | kha cig gis ni rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas || kha cig gis ni lan gcig phyir ’oṅ ba’i ’bras bu | kha cig gis ni phyir mi ’oṅ ba’i ’bras bu | kha cig gis ni rab tu byuṅ nas ñon moṅs pa thams cad spaṅs te dgra bcom pa (3) mṅon sum du byas | kha cig gis ni ñan thos kyi byaṅ chub tu sems bskyed | kha cig gis ni raṅ saṅs rgyas kyi byaṅ chub tu | kha cig gis ni bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i byaṅ chub tu’o || ’khor de phal cher saṅs rgyas la gźol ba daṅ | chos la ’bab (4) pa daṅ | dge ’dun la bab par bkod do || de nas śiṅ gi rna cha can daṅ | rgya skegs kyi rna cha can daṅ | źa ñe’i rna cha can gyis gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ daṅ bca’ ba dag sta gon byas nas gdan bśams te | nor bu’i chu snod bźag nas bcom ldan (5) ’das la spyan ’dren gyis dus tshod gsol pa | btsun pa gdugs tshod lags śiṅ mchis na | bcom ldan ’das da de’i dus la bab par dgoṅs su gsol | de’i tshe klu’i rgyal po nag po daṅ | gau ta ma źes bya ba rgya mtsho chen po na gnas pa de gñis kyis bsams pa | (6) bcom ldan ’das groṅ khyer slo ma lta bu na chos ’chaṅ kyis doṅ la mñan par bya’o sñam mo || de nas de gñis klu lṅa brgya’i ’khor daṅ groṅ khyer slo ma lta bur chu bo lṅa brgya phab nas chas so || saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ni bsñel ba mi mṅa’ ba’i chos can yin pas (7) bcom ldan ’das kyis dgoṅs pa | klu’i rgyal po nag po daṅ | gau ta ma ’di gñis gal te groṅ khyer slo ma lta bur ’oṅs par gyur na | yul phuṅ bar byed par ’gyur ro sñam nas | de nas bcom ldan ’das kyi tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen po la bka’ stsal pa | (5a1) maud gal gyi bu de bźin gśegs pa’i riṅs pa’i bsod sñoms loṅ śig | maud gal gyi bu de ci’i phyir źe na | riṅs pa’i bsod sñoms ni lṅa ste | lṅa gaṅ źe na | glo bur ba daṅ | nad pa daṅ | nad g-yog (2) daṅ | dge skos so || skabs ’dir ni bcom ldan ’das dge skos su dgoṅs te | bcom ldan ’das rdzu ’phrul gyis de ñid nas steṅ gi nam mkha’ las gśegs so || bcom ldan ’das daṅ maud gal gyi bu gñis klu’i rgyal po nag po daṅ | gau ta ma gaṅ na ba der | (3) gśegs te byon nas bka’ stsal pa | klu’i dbaṅ po groṅ khyer slo ma lta bu la soms la yul phuṅ bar ma bya śig | de gñis kyis gsol ba | btsun pa bdag cag gaṅ srog chags grog sṅur la yaṅ gnod pa mi bgyid pa de lta bu’i dad pas mchis na | slo ma lta bu na (4) gnas pa’i skye bo’i tshogs la lta smos kyaṅ ci ’tshal || de nas bcom ldan ’das kyis klu’i rgyal po nag po daṅ | gau ta ma la de lta bu’i chos bśad pa mdzad de | de thos nas saṅs rgyas daṅ chos daṅ dge ’dun la skyabs su soṅ źiṅ bslab pa’i gźi rnams bzuṅ ṅo || bcom (5) ldan ’das kyis źal zas gsol ba’i mdzad pa brtsams pa daṅ | klu re re nas bsams pa | kye ma’o bcom ldan ’das la bdag gi chu’i btuṅ ba gsol lo sñam mo || bcom ldan ’das kyis dgoṅs pa | gal te gcig gi chu gsol na ni des na gźan dag gźan du (6) sems par ’gyur bas thabs śig bśam par bya’o sñam du dgoṅs nas | de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen po la bka’ stsal pa | maud gal gyi bu soṅ la gaṅ na chu bo lṅa brgya ’dres pa de las chu lhuṅ bzed khoṅ la khyer te śog śig | btsun (7) pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen pos | bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas gaṅ du chu bo lṅa brgya ’dres pa de nas chus lhuṅ bzed bkaṅ nas khyer te | bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | bcom ldan ’das la lhuṅ (5b1) bzed bkaṅ ba’i chu phul ba daṅ | bcom ldan ’das kyis bźes te gsol lo || tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen pos bsams pa bcom ldan ’das kyis sṅon gyi bka’ stsal pa | dge sloṅ dag pha daṅ mas ni bu gsos | bsriṅs bskyed nu mas bsnun | (2) ’dzam bu’i gliṅ gi sna tshogs ston par byed pa yin pas śin tu dka’ ba byed pa ste | bus phrag pa gcig la ni ma bźag cig śos la ni pha bźag nas lo brgya tshaṅ bar khur du thogs sam | sa chen po ’di’i nor bu daṅ | mu tig daṅ | bai ḍūRya daṅ | man śel daṅ | byi (3) ru daṅ | dṅul daṅ | gser daṅ | rdo rje’i sñiṅ po daṅ | spug daṅ | pad ma rā ga daṅ | dud g-yas su ’khyil ba ste | de lta bu’i dbaṅ phyug la bdag por bcug kyaṅ | bus pha ma la de tsam gyis phan thogs pa’am lan lon par mi ’gyur gyi | gaṅ gis pha ma dad (4) pa med pa dad pa phun sum tshogs pa yaṅ dag par ’dzin du ’jug la ’dul źiṅ ’dzud re so sor ’god par byed pa daṅ | tshul khrims ’chal pa tshul khrims phun sum tshogs pa daṅ | ser sna can gtoṅ ba phun sum tshogs pa daṅ | śes rab ’chal ba | śes rab phun (5) sum tshogs pa yaṅ dag par ’dzin du ’jug la ’dul źiṅ ’dzud de so sor ’god par byed na | de tsam gyis bus pha daṅ ma la phan thogs pa daṅ lan lon pa yin no źes gsuṅs | bdag gis ni ma lan gcig yaṅ ma lon gyis | ma la bdag gis bdag gi (6) ma gaṅ du skyes pa bsam mo sñam nas bsam pa la źugs pa daṅ | ’jig rten gyi khams ’od zer can du skyes par mthoṅ ṅo || des de su’i gdul bya yin pa brtags na | bcom ldan ’das kyi yin par mthoṅ nas de ’di sñam du sems te | bdag lam riṅ po (7) nas ’dir ’oṅs pas ci nas kyaṅ bdag gis bcom ldan ’das la don ’di gsol lo sñam nas | bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || btsun pa bcom ldan ’das kyis sṅon dge sloṅ dag pha daṅ ma ni bu la śin tu dka’ ba byed pa yin no źes gsuṅs na | (6a1) bdag gi ma ’jig rten gyi khams ’od zer can du skyes te | de yaṅ bcom ldan ’das kyi ’dul bar ’gyur lags na | bcom ldan ’das kyis thugs brtse ba ñe bar bzuṅ ste gdul bar gsol | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | (2) maud gal gyi bu su’i rdzu ’phrul gyis doṅ | bcom ldan ’das bdag gi’o || de nas bcom ldan ’das daṅ | tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen po ri rab kyi rtse mo la go maṅ bor źiṅ gśegs pa daṅ | źag bdun gyis ’jig rten gyi khams ’od zer can du byon to | (3) bu mo bzaṅ mo des tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu rgyaṅ riṅ po kho na nas mthoṅ ṅo | mthoṅ nas kyaṅ dga’ ba daṅ bcas pas de’i druṅ du soṅ ste smras pa | kye ma’o yun riṅ źig len nas bu mthoṅ ṅo || kye ma’o yun riṅ ña mo źig lon nas bu mthoṅ ṅo || de nas skye bo’i (4) tshogs chen pos smras pa | śes ldan dag rab tu byuṅ ba ’di ni rgan na ji ltar bu mo ’di de’i ma yin | tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen pos smras pa | śes ldan dag kho bo’i lus ’di ’dis bskyed de | des na kho bo’i ma yin no | de nas bcom ldan ’das kyis bu mo bzaṅ (5) mo de’i bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | khams daṅ | raṅ bźin mkhyen nas de dad mthun pa’i ’phags pa’i bden pa bźi rtogs par ’gyur ba’i chos bśad pa mdzad de | de thos nas bu mo bzaṅ mo des ’jigs tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes (6) bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas te | des bden pa mthoṅ nas lan gsum du ched du brjod pa ched du brjod do źes bya ba nas lha daṅ mi rnams su rab tu bźag ces bya ba’i bar goṅ ma bźin no || yaṅ smras pa | ñes pa maṅ por ldan pas mi bzaṅ pa’i || (7) ṅan soṅ lam ni khyod kyi mthus bcad de ||
mtho ris ’gro ba bsod nams bzaṅ ldan phye || mya ṅan ’das pa’i lam yaṅ bdag gis thob || khyed la brten nas śin tu rnam dag mig || ñes daṅ bral bas dag pa deṅ ’dir thob ||
’phags pa dgyes pa’i go ’phaṅ źi thob (6b1) nas|| sdug bsṅaṅ mtsho’i pha rol bdag gis rgal || ’gro bar lha min lha daṅ mis mchod pa || skye rga ’chi daṅ nad daṅ rnam bral ba ||
srid pa stoṅ du mthoṅ ba rñed dka’ ba || thub pa khyod mthoṅ deṅ ’dir ’bras bur bcas || btsun pa bdag ni ’phags (2) śiṅ mṅon par ’phags te | bdag bcom ldan ’das daṅ chos daṅ dge ’dun la skyabs su mchi lags kyis dge bsñen du gzuṅ du gsol | deṅ slan chad ji srid ’tsho’i bar du bsam pa thag pas skyabs su mchi bar mṅon par spro lags so || bcom ldan ’das maud (3) gal gyi bu chen po daṅ thabs cig tu deṅ bsod sñoms sbyor źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol | bcom ldan ’das kyis bu mo bzaṅ mo de la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas bu mo bzaṅ mos bcom ldan ’das kyis gnaṅ bar rig ste | bcom ldan ’das daṅ tshe (4) daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen po gdan la bde bar bźugs par rig nas | gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ | bca’ ba dag raṅ ga lag nas (5) bstabs śiṅ tshim par byas so | bcom ldan ’das kyis gsol zin nas phyag gñis bcabs te | lhuṅ bzed gyu bar rig gnas stan dma’ ba źig blaṅs te | bcom ldan ’das kyi spyan sṅar btiṅ nas chos mñan pa’i phyir ’dug pa daṅ | de la bcom ldan ’das kyis (6) chos bśad do || bcom ldan ’das kyi lhuṅ bzed tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen pos blaṅs te lhuṅ bzed ’khru bar byed pa na | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | maud gal gyi bu ’dod ṅam | bcom ldan ’das gśegs so || su’i rdzu ’phrul gyis | bcom (7) ldan ’das kyi’o || gal te de lta na rgyal bu rgyal byed kyi tshal soms śig | bcom ldan ’das skol bya na lags sam | maud gal gyi bu yu bu phyin zon no || de nas ṅo mtshar du dad pa’i yid kyis gsol ba | bcom ldan ’das rdzu ’phrul ’di’i miṅ ci lags | maud gal gyi bu (7a1) yid mgyogs yin no || btsun pa saṅs rgyas kyi chos zab mo de lta bu ni bdag gis glo bar ma chud do | gal te bdag gis glo bar chud par gyur na | bdag gis lus til gyis phye ma ltar bgyis kyaṅ bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i byaṅ chub (2) kyi sems las mi ldog par ’gyur ba źig na | da ni śiṅ tshig pa bźin ci bgyir yaṅ ma mchis so || dge sloṅ rnams the tshom skyes te | the tshom thams cad gcod pa saṅs rgyas bcom ldan ’das la źus pa | btsun pa tshe daṅ ldan pa gaṅ pos las ci źig (3) bgyis na | las de’i rnam par smin pas phyug pa nor maṅ ba loṅs spyod che ba’i rigs su skyes lags | las ci źig bgyis na des bran mo’i mṅal du skyes śiṅ rab tu byuṅ nas ñon moṅs pa thams cad spaṅs te dgra bcom pa mṅon sum du bgyis lags | bcom ldan (4) ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag gaṅ po ñid kyis las tshogs rñed pa | rkyen yoṅs bsgyur ba | ’od pa bźin du ñe bar gnas pa gdon mi za bar ’byuṅ bar ’gyur ba dag byas śiṅ bsags pas gaṅ pos las byas śiṅ bsags pa dag gźan su źig (5) gis so sor myoṅ bar ’gyur | dge sloṅ dag las byas śiṅ bsags pa dag ni phyi rol gyis sa’i khams la rnam par smin par mi ’gyur | chu’i khams la mi ’gyur | me’i khams la mi ’gyur | rluṅ gi khams la mi ’gyur gyi | ’di ltar las dge ba daṅ mi dge ba byas śiṅ (6) bsags pa dag ni zin pa’i phuṅ po daṅ khams daṅ skyes mched dag la rnam par smin par ’gyur te | las rnams bskal pa brgyar yaṅ ni || chud mi za ba’aṅ tshogs daṅ dus ||
rñed nas lus can rnams la ni | ’bras bu dag tu ’gyur ba ñid || dge sloṅ dag sṅon byuṅ ba (7) bskal pa bzaṅ po ’di ñid la skye dgu’i tshe lo ñi khri thub pa na ston pa de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rig pa daṅ źabs su ldan pa | bde bar gśegs pa ’jig rten mkhyen pa skyes bu ’dul ba’i kha lo sgyur ba bla na med pa | lha daṅ mi rnams (7b1) kyi ston pa saṅs rgyas bcom ldan ’das ’od sruṅ źes bya ba ’jig rten du byuṅ ste | de groṅ khyer bā rā ṇa sīra ñe bar rten ciṅ bźugs so || de’i bstan pa la ’di rab tu byuṅ nas sde snod gsum par gyur te | chos bźin gyis dge ’dun gyi źal ta ba byed do | re źig cig (2) na dgra bcom pa źig la dge skos bab ste | des gtsug lag khaṅ phyag dar bya bar brtsams pa daṅ | rluṅ laṅs pas phyag daṅ phan tshun du khyer bar gyur to | des bsams pa re źig rluṅ źi bar gyur gyi bar du gźag go sñam pa las | ji tsam na gtsug lag (3) khaṅ de ma phyags pa źal ta ba des mthoṅ nas de kun nas dkris pa drag pos | rtsub po’i ṅag phyuṅ pa | bran mo’i bu gaṅ źig dge skos byed | dgra bcom pa des thos nas | des bsams pa | ’di kun nas dkris pa yin pas re źig bźag la phyis go bar (4) bya’o sñam nas | gaṅ gi tshe kun nas dkris pa daṅ bral ba de’i tshe | de’i druṅ du soṅ ste smras pa khyod kyis kho bu su yin śes sam | des smras pa śes te khyod daṅ kho bo yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi bstan pa la rab tu byuṅ ba yin no || des smras pa gal (5) te de lta yin mod kyi kho bos ni rab tu byuṅ ba’i bya ba byas te | kho bo ni ’chiṅ ba mtha’ dag las grol ba yin la | khyod ni ’chiṅ ba mtha’ dag gis bciṅs pa yin pas khyod kyis ṅag rtsub po’i las phyuṅ gis ñes pa la ñes par śogs śig daṅ | des na las de bsrabs (6) pa daṅ | yoṅs su zad pa daṅ | gtugs par ’gyur ro || des ñes pa la ñes par bśags pas sems can dmyal bar skye źiṅ bran mo’i bur ’gyur ba las | de sems can dmyal bar ma skyes pas | tshe rabs lṅa brgyar bran mo’i mṅal du skyes te da ltar gyi bar du srid pa tha mal yaṅ bran mo’i mṅal du skyes par gyur to || gaṅ yaṅ dge ’dun la bsñen bkur byas pa des na phyug pa daṅ nor maṅ ba daṅ | loṅs spyod tsha ba’i rigs su skyes so || gaṅ yaṅ de na bklags śiṅ bton pas phuṅ po la mkhas pa daṅ | khams la mkhas pa daṅ | (8a1) skye mched la mkhas pa daṅ | rten ciṅ ’brel bar ’byuṅ ba la mkhas par byas pa des na ṅa’i bstan pa la rab tu byuṅ ste | ñon moṅs pa thams cad spaṅs nas dgra bcom pa mṅon sum du byas so || dge sloṅ ṅag de lta bas na las gcig (2) tu gnag pa rnams kyi rnam par smin pa ni gcig tu gnag pa yin | gcig tu dkar ba rnams kyi ni gcig tu dkar ba yin | ’dren ma rnams kyi ni ’dren ma yin no || dge sloṅ dag de lta bas na las gcig tu gnag pa rnams daṅ ’dren ma ni spaṅs la las gcig tu (3) dkar ba la brtsal bar bya ste | dge sloṅ dag khyed kyis de lta bu la bslab par bya’o || bcom ldan ’das kyis de skad ces bka’ stsal nas dge sloṅ de dag yi raṅs te | bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par bstod do || nidāna gleṅ gźi ni (4) rgyal po’i khab na’o || de’i tshe rgyal po’i khab na klu’i rgyal po grog mkhar daṅ ri bo gnas so || de gñis kyi mthus dkar thub kyi chu lṅa brgya yaṅ rtag tu ’bab la | chu mig daṅ | mtsho daṅ | mtshe’u rnams kyaṅ skam par mi ’gyur | lhas dus dus su char gyi rgyun (5) legs par phab pas lo tog rnams kyaṅ lhag par legs par ’gyur ro || gaṅ gi tshe bcom ldan ’das kyis klu’i rgyal po dga’ bo daṅ ñe dga’ bo gñis btul ba na de gñis ri rab kyi baṅ rim nas ñi ma re re źiṅ bcom ldan ’das la bsñen bkur byed du ’oṅ ṅo || de nas (6) klu’i rgyal po grog mkhar daṅ ri bo ’di sñam du sems te | klu’i rgyal po dga’ bo daṅ ñe dga’ bo ’di gñis ri rab kyi baṅ rim nas ñi ma re re źiṅ bcom ldan ’das la bsñen bkur byed ciṅ ’oṅ na || bdag cag ’di ñid na gnas bźin du bcom ldan ’das la bsñen bkur mi (7) byed pa ni bzaṅ po ma yin gyis | ma la bdag cag gis kyaṅ bcom ldan ’das la bsñen bkur bya’o sñam nas | de gñis bcom ldan ’das gaṅ na ba der doṅ ste phyin nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag ’tshal te | phyogs gcig tu ’dug go | phyogs (8b1) gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das kyis de gñis la de ’dra ba’i chos bśad pa mdzad de | de thos nas de gñis saṅs rgyas la skyabs su doṅ źiṅ | chos daṅ dge ’dun la skyabs su doṅ nas bslab pa’i gźi rnams blaṅs so || gaṅ gi tshe bcom ldan ’das (2) las skyabs su ’gro ba daṅ | bslab pa’i gźi rnams blaṅs pa de’i tshe | lus daṅ loṅs spyod lhag par ’phel bar gyur to || de gñis kyis bcom ldan ’das gaṅ na ba der doṅ ste phyin nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas nas gsol (3) pa | bcom ldan ’das gaṅ gi tshe bdag cag gis bcom ldan ’das la skyabs su mchis śiṅ | bslab pa’i gźi rnams mnos pa de’i tshe lus daṅ loṅs spyod lhag par ’phel bar gyur lags so | bcom ldan ’das gal te bcom ldan ’das kyis rjes su gnaṅ na bdag (4) cag rgya mtsho chen por ’jug lags so || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | klu’i dbaṅ po dag khyed rgyal po’i yul na gnas pa yin gyis rgyal po la rtogs śig | de gñis kyis bsams pa daṅ | don gyis na bdag cag bcom ldan ’das kyis rjes su ma (5) gnaṅ ṅo źes smras nas de ñid na gnas so || klu’i rgyal po grog mkhar daṅ ri bo’i kun tu spyod pa ni | gal te nub mo bcom ldan ’das ltar ’gro na ni lha’i bu’i cha byad kyis so || ’on te ñin par na ni khyim bdag gi cha byad kyis so || de gñis khyim bdag gi cha byad du byas (6) śiṅ ñin re źiṅ bcom ldan ’das la bsñen bkur byed do || rgyal po gzugs can sñiṅ po rgyal rigs kyi mṅon pa’i ṅa rgyal can gyi kun du spyod pa ni de gaṅ gi tshe bcom ldan ’das lta bar ’gro ba de’i tshe ’ga’ źig bdag mthoṅ na ldaṅ bar mi byed pa med graṅ źes mi gnaṅ chen gtoṅ (7) bar byed do || des mi gnaṅ chen źig mṅags te | kye naṅ rjes soṅ la bcom ldan ’das la su dag bsñen bkur byed ltos śig | de soṅ ba las ji tsam na khyim bdag gñis śig mthoṅ nas des bsams pa || ’di gñis ni lha’i yul na gnas pas | ci’i phyir ldaṅ (9a1) bar mi byed sñam nas des rgyal po la smras pa | lha khyim bdag gñis śig mchis pa ni lha’i yul ñid na gnas pa lags so || rgyal po gzugs can sñiṅ pos bsams pa | de gñis kyis bdag mthoṅ na ci’i phyir ldaṅ bar mi byed kyis ’gro’o sñam nas (2) de nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ba daṅ | klu’i rgyal po grog mkhar daṅ ri bos rgyal po gzugs can sñiṅ po mthoṅ ṅo | mthoṅ nas kyaṅ bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to | bcom ldan ’das rgyal po gzugs can sñiṅ po mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das rgyal po gzugs can sñiṅ po mchi na ci re źig rgyal po la (3) bsti staṅ ’gyi’am | ’on te chos la bgyi | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | klu’i dbaṅ po dag chos la bsti staṅ byos śig | dam pa’i chos la ni ’di ltar saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams kyaṅ bla mar byed do || chos la ni dgra bcom pa rnams (4) kyaṅ bla mar byed do || tshigs su bcad de bka’ stsal pa || ’das pa’i saṅs rgyas gaṅ yin daṅ || ma byon saṅs rgyas gaṅ yin daṅ ||
da ltar saṅs rgyas gaṅ yin pa || maṅ po’i mya ṅan ’joms mdzad pa || bźud daṅ bźugs daṅ byon ’gyur ba || thams (5) cad dam chos bla mar byed ||
’di ni saṅs rgyas chos ñid yin || de bas ’dir bdag phan ’dod pa ||
bdag ñid chen por ’dod pa yis || saṅs rgyas bstan pa dran byas te ||
dam pa’i chos la bkur sti bya || de gñis kyis ldaṅ ba ma byas so || de nas rgyal (6) bo mi bzod pa skyes te | des gsol pa bcom ldan ’das kyis chos bśad du gsol | bcom ldan ’das kyis tshigs su bcad de bka’ stsal pa | źe sdaṅ daṅ ni ’khrug pa daṅ ||
ma dad pa yi sems kyis ni ||
rdzogs saṅs rgyas kyis bśad pa yi ||
dam chos (7) śes par mi nus so ||
gaṅ gis khro daṅ bag med pa’i ||
sems ni dul bar byas pa daṅ ||
’di la mnar sems spaṅs pa des ||
legs par gsuṅs pa śes par nus || rgyal pos bsams pa || khyim bdag ’di gñis ’oṅs pas bcom ldan ’das kyis bdag (9b1) gi chos ñan pa’i bar chad par gyur to sñam nas | de stan las laṅs te bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te soṅ ṅo || de soṅ nas blon po rnams la bsgo ba | khyim bdag ’di gñis gaṅ gi tshe bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas doṅ ba de’i tshe | (2) khyed gñis ṅa’i yul na ma ’dug śig ces bsgos śig | de gñis bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag ’tshal nas soṅ ba daṅ | blon po dag gis bsgo ba | lha’i źal nas khyed cag gñis ṅa’i yul na ma ’dug śig ces gsuṅ ṅo || de gñis (3) kyis smras pa | bka’ bźin ’tshal mchi’o | bsams pa bdag cag gñis kyis yun riṅ po źig nas bsams pa gaṅ yin pa de ni tshegs chuṅ dus grub bo sñam mo || de nas ’od pa’i chu chen po phyuṅ nas grog po chuṅ ṅu’i naṅ du źugs so | grog po chuṅ ṅu nas grog (4) po chen por ro | grog po chen po nas chu bran du’o || chu bran nas chu chen por ro || chu chen po nas rgya mtsho chen por te | gaṅ gi tshe rgya mtsho chen por źugs pa de’i tshe de gñis phyir źiṅ lus daṅ loṅs spyod śin tu ’phel bar gyur to || ji tsam dus gźan źig na (5) rgyal po’i khab kyi dka’ thub kyi chu lṅa brgya daṅ | chu mig daṅ mtsho daṅ | mtshe’u rnams kyaṅ chuṅ ba daṅ | yoṅs su zad pa daṅ | gtugs par gyur la thug | lhas kyaṅ dus dus su char gyi rgyun legs par ma phab pas lo ñes par gyur te | mu ge ñam ṅa ba (6) dgon pa’i sloṅ mo pas zas rñed par dka’ ba byuṅ bar gyur to || rgyal pos bsams pa || rgyal po’i khab ’di na klu’i rgyal po ri bo daṅ | grog mkhar gnas te | de gñis kyi mthus dka’ thub kyi chu lṅa brgya yaṅ ’bab | chu mig daṅ | mtsho daṅ | mtshe’u (7) rnams kyaṅ chu che | lhas kyaṅ dus dus su char gyi rgyun legs par phab pa ñid kyis lo tog legs par gyur na || da ni dka’ thub kyi chu lṅa brgya daṅ | chu mig daṅ mtsho daṅ | mtshe’u rnams kyaṅ chuṅ ba daṅ | yoṅs su zad pa daṅ | gtugs par gyur la thug (10a1) lhas kyaṅ dus dus su char gyi rgyun legs par ma phab pas lo ñes par gyur te | mu ge ñam ṅa ba dgon pa’i sloṅ mo pas zas rñed par dka’ ba ’byuṅ bar gyur na || klu’i rgyal po ri bo daṅ | grog mkhar śi’am | bya’i rgyal de nam mkha’ (2) ldiṅ gis khyer ba’am | sbrul khas sdigs kyis bzuṅ ba’am | des ’jigs nas bros par ma gyur graṅ | de lta mod kyi saṅs rgyas bcom ldan ’das ni thams cad mkhyen par thams cad gzigs pa yin gyis || ma la bdag gis bcom ldan ’das la źu’o (3) sñam du bsams nas | bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te | phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas | rgyal po gzugs can sñiṅ pos bcom ldan ’das la don (4) de rgyas par gsol to || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | rgyal po chen po de gñis ni śi ba yaṅ ma yin | bya’i rgyal po nam mkha’ ldiṅ gis kyaṅ mkhyer | sbrul khas sdigs kyis kyaṅ ma bzuṅ | des ’jigs pas kyaṅ ma bros mod kyi rgyal po khyod ñid kyis (5) yul nas bskrad do || bcom ldan ’das bdag gis de gñis mthoṅ bar yaṅ mi dran na de gñis yul nas bskrad pa lta smros kyaṅ ci ’tshal | rgyal po chen po ṅas khyod dran par bya’o || rgyal po chen po khyod kyis khyim bdag gñis śig yul nas bskrad pa dran nam | bcom ldan (6) ’das dran lags so || de gñis ni klu’i rgyal po ri bo daṅ | grog mkhar yin no || btsun pa de gñis gaṅ du mchi | rgya mtsho chen por doṅ ṅo || bdag gi yul ma ruṅ bar gyur lags so || rgyal po chen po de gñis la bzod pa byin cig daṅ ma ruṅ bar mi ’gyur ro | (7) de gñis rgya mtsho chen po na mchis na ji ltar bzod pa stsal | de gñis tshes brgyad daṅ bcu bźi la khyim bdag gi cha byad du byas nas | ṅa’i źabs la phyag ’tshal du ’oṅs pa daṅ ṅas rtags bstan gyis khyod kyis bzod pa byin cig | bcom ldan ’das ci bdag gis rkaṅ pa (10b1) gñis la gtug par bgyi’am | rkaṅ pa gñis la gtug par mi bya ste | ’on kyaṅ lag pa rkyoṅ la klu’i dbaṅ po bzod par gsol lo źes smros śig daṅ bzod par ’gyur ro || rgyal pos de gñis ’oṅ pa la ’bad de sdod ciṅ ’dug pa daṅ | ji tsam na de gñis (2) khyim bdag gi cha byad du byas nas bcom ldan ’das kyi spyar sṅar ’oṅs pa daṅ de ma thag tu rgyal po yaṅ ’oṅs nas bcom ldan ’das kyis rtags bstan pa daṅ rgyal pos lag pa mṅon du brkyaṅ nas smras pa | klu’i dbaṅ po gñis bzod par gsol lo || rgyal po chen (3) po bzod par bgyi’o || gal te bzod par gyur na ni ’dir spyon cig | rgyal po chen po gaṅ gi tshe bcom ldan ’das las bdag cag gis skyabs su ’gro ba daṅ || bslab pa’i gźi rnams blaṅs pas de ñid kyi tshe bdag cag gi lus daṅ loṅs spyod skyes te | gal te da (4) che bźin du ’dir ’oṅs na yul ma ga dhara yaṅ mi śoṅ bar ’gyur ro | ’o na yul ma ga dhā ma ruṅ bar ’gyur mod | ma ruṅ bar mi ’gyur ro || ji ltar mi ’gyur | khyod kyis kho bo cag gi khaṅ bzaṅs gñis rtsigs la zla ba drug ciṅ dus mchod gyis śig daṅ | kho bo (5) cag gi ’khor bźag la dus mchod kyi tshe yaṅ ’du bar bya’o || rgyal pos de bźin du byas pa daṅ | de gñis kyis ’khor dag kyaṅ bźag la dus mchod rkyaṅ raṅ ñid ñams su myoṅ bar byed do || ji tsam dus gźan źig na de dag gi ’khor bag med par gnas pa na (6) klu gdug pa dag gis glags rñed nas | de dag gis ser pa dbab par brtsams so || rgyal po’i khab na bram ze ser ba’i sṅags mkhas gźan źig yod de || des de bab ciṅ bab pa dag bcad pa daṅ | de la yul ma ga dhā na gnas pa’i skye bo’i tshogs kyis (7) dbaṅ thaṅ byin no || lho phyogs na bram ze mes byin źes bya ba ser ba’i sṅags la mkhas pa źig yod pa des byaṅ phyogs na yul nus pa can źes bya ba źig yod de | de na rgyal po sde mchog ces bya ba rgyal srid byed du ’jug go | de’i yul na klu’i rgyal po rab mdzes kyi (11a1) nas yod de | de na sman mthu che ba pha rol gnon pa yod par thos nas de’i ched du ’gro’o źes de chas te rim gyis rgyal po’i khab tu phyin nas bram ze ser ba’i sṅags ’chaṅ ba de’i gnas su źugs pa daṅ | ji tsam na ser ba chen po bab pa bram ze gñug (2) mar gnas pa des gtsaṅ bar ma nus nas de phyir byuṅ naṅ du źugs byed pa daṅ bram ze mes byin gyis dris pa | mkhan po ci’i slad du mkhan po ’di phyir byuṅ naṅ du źugs par mdzad | des smras pa | bu ser ba chen po bab pa gcod par ma nus par bas mod | bdag (3) gis dgum mo || bu legs so || des chu ñuṅ źig la bzlas te gtoṅ bas tshal pa brgyar gyes so || rgyal po’i khab kyi bram ze daṅ khyim bdag rnams mchog tu mtshar du gyur nas | rṅan pa thogs te bram ze de’i khyim du soṅ nas smras pa | mkhan po rgyal po’i (4) khab kyi skye bo’i tshogs mṅon par dga’ bar gyur gyis rṅan pa loṅ śig | ci’i phyir | khyod kyis ser ba chen po khums pa’i slad du’i || des smras pa | kho bos ni ma bcad de | ’on kyaṅ bram ze ’dis bcad do | de dag bram ze de’i druṅ du doṅ nas bram ze’i khye’u ’di ñid du ’dug śig daṅ (5) dbaṅ thaṅ sbyin no || de bźin du gnas par bya’o źes de gnas so || ṅas ser ba de dus tha gi tsam źig gi bar du sṅags kyis bgags te mi ’bab par gyur to || rgyal po’i khab kyi bram ze daṅ khyim bdag rnams kyis smras pa | śes ldan dag bdag cag ñid kyi bsod (6) nams kyis ser pa mi ’bab na ci’i phyir de la dbaṅ thaṅ sbyin źes de rnams kyis bcad do || bram ze des sṅags brtul nas yul nus pa can du soṅ ba ṅaṅ phyir yaṅ ser ba bab par gyur te || de rnams bram ze de’i druṅ du soṅ ste smras pa | mkhan po bram ze’i khye’u de (7) gar mchis | de smras pa | khyed cag gis de la bkur sti ma byas pas de soṅ ṅo || mkhan po gal te mchis na bdag cag la sbron cig | de bźin du bya’o || de yaṅ rim gyis rgyal po sde mchog gaṅ na bder soṅ ste phyin nas | rgyal po sde mchog la rgyal ba daṅ (11b1) tshe spel ba dag byas nas smras pa | lha khyod kyi yul na klu’i rgyal po rab mdzes źes bgyi ba mchis pa de’i gnas na mod la mthu skyed pa źes bgyi ba’i sman mchis kyis lha de ston cig | lha’i skal ba yaṅ dbul bar bgyi’o || rgyal pos smras pa | kye bram ze klu’i (2) rgyal po rab mdzes ni gtum po yin pas des khyod brlag par mi byed graṅ | lha re źig bdag la sṅags kyi mthu daṅ sman gyi mthu mchis te | gal te klu’i rgyal po rab mdzes dag ’dra ba’i klu rnams kyis ’dzam bu’i gliṅ ’di lta ste | bu ram śiṅ gi tshal lam | ’dam bu’i (3) tshal bźin gaṅ bar gyur kyaṅ bdag gi ba spu gcig kyaṅ bskyod par rṅo mi thog na klu’i rgyal po rab mdzes kyis lta smos kyaṅ ci ’tshal | ’on kyaṅ lha’i mi dgum pa la thug pa ’ga’ mchis sam | bram ze yod do || lha de bkri śig daṅ des de’i gnas ston par ’gyur ro || (4) de nas rgyal pos mi de la bos te bsgo ba | kye naṅ rje bram ze ’di la klu’i rgyal po rab mdzes kyi gnas ston cig | lha bka’ bźin ’tshal źes mi des rgyal po’i ltar mñan nas bram ze de khrid de chas so || ji tsam na mi riṅ ba źig tu bsdad nas de la smras pa | bram ze tshal sṅo (5) źiṅ sṅo ba dag bsgreṅs pa pha bi mthoṅ ṅam | mthoṅ ṅo | de ni klu’i rgyal po rab mdzes kyi gnas yin no || de soṅ ste des der mod la mthu skyed pa źes bya ba’i sman las khur du grags nas | des de thogs te yul nus pa can du soṅ nas rgyal po sde mchog gi skal ba byin te | (6) rim gyis rgyal po’i khab tu phyin nas bram ze de ñid kyi khyim du źugs so || de nas des rgyal po’i khab kyi bram ze daṅ khyim bdag rnams la sbran pa daṅ | de dag mchod yon thogs te lhags nas bram ze’i khye’u ’di ñid du ’dug śig dbaṅ thaṅ sbyin no || des smras pa | khyed (7) cag gis bkur sti ma byas pas kho bo mi ’dug go | de rnams kyis de gźag par gal gyis gcu bar brtsams te gsol ba btab pa daṅ khas blaṅs nas de dag gis ’tsho ba’i ris bcad do || ’jig rten ni phun sum tshogs pa ’dod kyi rgud pa daṅ mi mthun pas || des (12a1) rigs mñam pa las chuṅ ma blaṅs te | de de daṅ lhan cig rtse bar byed | dga’ bar byed | dga’ mgur spyod par byed do || de rtse bar byed dga’ bar byed | dga’ mgur spyod par byed pa na khye’u źiṅ btsas te | des de’i miṅ ri bo can źes bya bar (2) btags so || de yaṅ rtse bar byed dga’ bar byed | dga’ mgur spyod par byed pa na bu mo źig btsas te | de’i miṅ ni ser ba źes bya bar btags so || bram ze mo ni ’khor bral źes bya’o || mna’ ma ni glog ces bya’o || des bsams pa || yaṅ daṅ yaṅ du ser (3) ba gcod ciṅ ci las med | yun riṅ rab tu sṅags kyis dgag par bya’o źes des yun riṅ por sṅags kyis dgag par byas te bźag pas ser ba mi ’bab par gyur to || rgyal po’i khab kyi bram ze daṅ khyim bdag rnams kyis smras pa | bdag cag kho na’i bsod nams kyi mthus (4) ser ba mi ’bab na | ci’i phyir dbaṅ thaṅ sbyin źes de rnams kyis bcad do || bram ze de phrag dog gi zil gyis non pas bu yaṅ sṅags kyi tshig rnams ’dzin du ma bcug go | bde ba la chags pas kha ton yaṅ ma byas la sman yaṅ skam du ma bcug go | des sṅags kyi (5) tshig rnams ni bsams na brjed sman ni ma bskams pas rul bar gyur to || de rgyal po’i khab kyi bram ze daṅ khyim bdag rnams la sñiṅ na ches nas || de rnams la klan ka btsal ba’i phyir mu stegs kyi gnas daṅ dka’ thub kyi tshal de daṅ de dag tu soṅ nas dris pa | śes ldan (6) dag gaṅ gis gaṅ bsams pa daṅ | gaṅ don du gñer ba de la thams cad ’grub par ’gyur ba’i thabs lha ci yod || de na kha cig gis smras pa | mer źugs śig | kha cig gis smras pa | dug zo śig | kha cig gis smras pa | g-yaṅs nas bdag ñid mchoṅs | (7) śig | kha cig gis smras pa | bdag raṅ gi ske la thag pa thogs te śiṅ gi yal ga las ’phyaṅ du chug śig ces thams cad kyis ’chi ba’i thabs bstan gyi | ṅes par ’byuṅ ba’i thabs nam yin pas de rim gyis ’od ma’i tshal du soṅ ro || des dge sloṅ źig mthoṅ nas (12b1) dris pa | ’phags pa gaṅ gis gaṅ bsams pa daṅ | gaṅ don du gñer ba de thams cad ’grub par ’gyur ba’i thabs lta ’ga’ mchis sam || des smras pa | bcom ldan ’das las rab tu byuṅ śig | der ci źig bgyi | der ji srid ’tsho’i bar du tshaṅs (2) par spyod pa yaṅ spyad par bya | bsam gtan daṅ gdon pa daṅ ldan par yaṅ gnas par bya ste | gal te re źig mthod pa’i chos ñid la kun śes pa thob na | de nas de ñid khyod kyi sdug bsṅal gyi mthar phyin pa yin no || ’on te sbyor ba’i lhag ma daṅ bcas bźin (3) dus byed na gaṅ bsams pa daṅ | gaṅ don du gñer ba de thams cad ’grub par ’gyur ro || ’phags pa de ni rṅo mi thog na | gźan yaṅ cuṅ zad ci mchis | saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun spyan droṅs la gdugs tshod gsol cig | de yaṅ (4) rṅo mi thog na gźan bstan du gsol | bum pa bzaṅ po lta bu’i ñan thos chen po bźi spyan droṅs la gdugs tshod gsol te smon lam thob śig daṅ gaṅ bsams pa daṅ | gaṅ don du gñer ba de thams cad ’grub bo || ’phags pa de ni rṅo thog gis bgyi’o (5) źes des bum pa bzaṅ po lta bu’i ñan thos chen po bźi spyan draṅs te | gdugs tshod gsol nas smon lam btab pa | dge ba’i rtsa ba ’dis rab mdzes klu’i gnas nas bsad la bdag der skye źiṅ de nas rgyal po’i khab kyi mi rnams la gnod pa byed par gyur cig ces smon lam (6) btab bo || de la chuṅ mas dris pa | rje’i sras smon lam ji źig btab | dge ba’i rtsa ba ’dis rab mdzes klu’i gnas nas bsad la bdag der skye źiṅ de nas rgyal po’i khab kyi mi rnams la gnod pa byed par gyur cig ces smon lam btab po || legs te bdag (7) kyaṅ khyod kyi chuṅ mar gyur cig | bus smras pa bdag kyaṅ khyod kyi bur gyur cig | de bźin du bu mos smras pa | bdag kyaṅ khyod kyi bu mor gyur cig | de bźin du mna’ mar gyur cig | bdag kyaṅ mna’ mar gyur cig ces byas nas de rnams khyim Rñiṅa ba źig tu źugs (13a1) te ñal ba daṅ sprin kha dog lṅa pa las char pa bab ste | rtsig pa ’gyel bas non te kha dag go || klu rab mdzes śi ’phos nas ’khor klu drug khri daṅ der skyes nas de yaṅ rab mdzes źes bya bar grags so || chuṅ ma ni ’khor bral źes bya’o || bu ni ri (2) po can źes bya’o || bu mo ni ser bźes bya’o || mna’ ma ni glog ces bya’o || chos ñid kyis klu’am klu’i bu mo skyes nas riṅ po ma lon par gsum dran par ’gyur te | gaṅ nas śi ’phos pa daṅ | gaṅ du skyes pa daṅ | las gaṅ gis yin pa’o || des bltas (3) na mi las śi ’phos so || gaṅ du skyes śe na | klu rnams su’o | las gaṅ gis śe na | smon lam gyi dbaṅ gis so || ci’i phyir sñam na | rgyal po’i khab kyi mi rnams la gnod par bya ba’i phyir ro || des bsams pa | ci lo tog ci lta ba bźin du skyes pa la byas (4) na mi rnams kyi sdug bsṅal skye bar ’gyur ram | ’on te ma skyes pa rnams la ’gyur sñam na | des ji ltar skyes pa la ni de lta ma yin par mthoṅ nas || des ’khor rnams la bsgo ba śes ldan dag tshur śeg | yul ma ga dhāra deṅ la char pas (5) lo tog thams cad bskrun cig | de rnams kyis lo tog thams cad bskrun pa daṅ | de nas drug stoṅ gi ’khor daṅ gśol mda’ tsam gyi char gyi rgyun gyis ji ltar yul ma ga dhāra sog ma yaṅ khyer ba de lta bu’i char gyi rgyun dbab par brtsams so || de nas de dag phan tshun du smras pa | (6) seg ma yag klu ’dis phrogs so źes de’i miṅ sog ma med ces bya bar thogs so || [uddāna] sdom pa | rgyal po’i kha ba daṅ na lan da || ’od ma’i dbyug pa dmar bu’i groṅ | chu bo gaṅ gā sprin brtsegs daṅ | sgra chen yaṅs pa tha ma yin || saṅs rgyas bcom ldan ’das (7) rgyal po’i khab ’od ma’i tshal bya ka lan dag gnas pa na bźugs so || gaṅ gi tshe gźon nu ma skyes dgra lha skyin gyis sbad nas pha chos kyi rgyal po chos daṅ ldan pa bsad de raṅ ñid kyis cod pan bciṅs nas rgyal por źugs pa de’i tshe de bcom ldan ’das la bkur ste ma yin (13b1) pa maṅ po bya bar brtsams te || dgroṅs pa man chad bya ba’i phyir glaṅ po che nor skyoṅ daṅ khyi gtum po za ba dag sbad pa daṅ | de’i ma lus ’phags mas smras pa | bu bcom ldan ’das la bkur sti ma yin pa la byed cig | saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ni bkur (2) sti ma yin pas bsñeṅs pa yin gyis | rgyal po’i kha ba nas bźud de gnod par gyur ta re | bcom ldan ’das kyi mthus yul aṅ ga daṅ | ma ga dhā rnams ’byor ciṅ ñams dga’ ba yin no || sñiṅ Rñoga pa can des smras pa || ci gaṅ na bcom ldan ’das med pa’i (3) yul de dag źig pa daṅ stoṅs par gyur tam | de mas thams cad kyi thams cad du bzlog kyaṅ ma btub nas bcom ldan ’das kyis dgoṅs pa | gźon nu ma skyes dgra ’di bsod nams ma yin pa maṅ du sogs kyis ṅas ’di gźi med pa’i dad pa la gźag tu re źig de’i dus la (4) ma bab pas mñan yod du gśegs so sñam nas | de nas bcom ldan ’das ñan thos kyi dge ’dun daṅ thabs cig tu mñan yod gaṅ na ba der rgyu źiṅ gśegs te rim gyis rgyu źiṅ gśegs pa na mñan yod du byon nas | gñan yod na rgyal bu rgyal byed kyi tshal mgon med zas (5) sbyin gyi kun dga’ ra ba na bźugs so | mtha’i rgyal phran dag gis bcom ldan ’das la ma skyes dgras bkur sti ma yin pa byas pas de bkur stim yin pas bsñeṅs nas rgyal po’i khab nas gśegs te mñan yod du byon te źes thos nas | de dag ’di sñam du sems te | re źig rgyal po (6) sdig can des pha chos kyi rgyal po chos daṅ ldan pa bsad na | des kyaṅ mchog nas bcom ldan ’das lha daṅ lha ma yin daṅ | mi rnams kyis mchod pa de la yaṅ bkur sti ma yin pa byas te | saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ni bkur sti ma yin pas bsñeṅs pa yin pas | des (7) na bcom ldan ’das rgyal po’i khab nas gśegs te mñan yod du byon par gyur pas de yoṅ ye rgyal srid las dbyuṅ bar bya’o sñam nas de dag gis phan tshun pho ñas bzlugs nas blo gros gcig tu byas te dpuṅ gi tshogs yan lag bźi pa go bskon pa glaṅ po che’i tshogs daṅ | (14a1) rta ba’i tshogs daṅ | śiṅ rta’i tshogs daṅ | dpuṅ bu chuṅ gi tshogs daṅ | rgyal po’i bab tu doṅ ste || lo bcom nas phru mar bskor te ’khod do || klu’i rgyal po sog ma med kyis kyaṅ ser ba’i rgyun phab pas lo tog lhag ma rnams ma ruṅ bar byas (2) so|| dka’ thub kyi chu lṅa brgya daṅ | chu mig daṅ | mtsho daṅ | mtshe’u rnams skams la thug pas mu ge byuṅ bar gyur to || chu lhag ma gźan dag kyaṅ mtha’i rgyal phran dag gis ma ruṅ bar byas so || de nas ma skyes dgra sdug bsṅal mi bzad pa ñam ṅa bar (3) gyur pa la mi ma yin pa dag gis glags rñed de | rmal thal ba btab pa ltar mi ṅas byuṅ ste | khyogs daṅ khyogs ’drud par gyur to || de nas rgyal po ma skyes gnod pa brgya phrag du mas sñiṅ dkrugs pas lag pa ’gram pa la gtad de sems khoṅ du chud ciṅ (4) ’dug go | de nas lus ’phags mas smras pa | bu ci’i phyir sems khoṅ du chud | yum gnod pa brgya phrag du ma dag byuṅ par gyur to || bu kho mos sṅar khyod la bcom ldan ’das pa bkur stim yin pa ma byed cig | ’dul ba gźi | (5) bam po ñi śu drug pa | saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ni bkur stim yin pas bskaṅs pa yin gyis || bcom ldan ’das rgyal po’i khab nas bźud de gnod par gyur te re źes ma smras sam | de ni ’di yin no || yum de la ji ltar bsgrub bar bgyi | bu bcom ldan ’das (6) la bzod par gsol cig | yum bcom ldan ’das kyi spyan sṅar mchis pa’i rṅo mi thog lags so || bu khyod kyis saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ni tsan dan daṅ ste’ur mñam pa khoṅ khro ba daṅ rjes su chags pa spaṅs pa yin no źes mthos sam || gal te ’ga’ źig (7) gis bcom ldan ’das kyi phyag dpuṅ pa gcig la ste’u yis bźog par byed la | cig śos la tsan dan nas mchog gis ñug par byed na || de la bcom ldan ’das rjes su chags pa yaṅ mi mṅa’ | khoṅ khro ba yaṅ mi mṅa’o || de nas lus ’phags ma’i bu rgyal po ma skyes dgras (14b1) me źig la smras pa | kye naṅ rje tshur śog | khyod bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ la | son nas kho bo’i tshig gis bcom ldan ’das kyi źabs gñis la spyi bos phyag byas te gnod pa chuṅ ṅam | ñam ṅa ba ñuṅ ṅam | bskyod pa yaṅ ṅam | ’tsho’am | gnod pa mi mṅa’ ’am | (2) stobs daṅ bde ba la reg par bźugs sam źes sñun gsol la ’di skad ces kyaṅ gsol cig | btsun pa lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra’i mchid nas btsun pa bu ṅan pa ni ma mchis kyi pha ṅan pa ni ma mchis pas bcom ldan ’das thugs brtse ba ñe bar bzuṅ ste (3) rgyal po’i khab tu gśegs par gsol | gal te bcom ldan ’das ma gśegs na riṅ po mi thogs pa kho nar rgyal po’i khab kyi groṅ khyer stoṅs te miṅ lus par ’gyur ro źes gsol cig | lha bka’ bźin ’tshal źes mi des ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra’i ltar matana (4) nas chas te rim gyis mñan yod du phyin nas bcom ldan ’das gaṅ na der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas mi des bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to | (5) btsun pa lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag ’tshal te | gnod pa chuṅ ṅam | ñam ṅa ba ñuṅ ṅam źes bya ba nas reg par bźugs sam źes stun gsol lags so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o | (6) kye mi khyod daṅ lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra bde bar gyur cig | btsun pa lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra’i mchid nas btsun pa bu ṅan pa ni mchis kyi pha ṅan pa ni mchis kyi pha ṅan pa ni ma mchis pas bcom ldan ’das thugs brtse ba ñe bar (7) bzuṅ ste rgyal po’i khab tu gśegs su gsol | gal te bcom ldan ’das ma gśegs na źes bya ba nas miṅ lus par ’gyur ro | źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || bcom ldan ’das caṅ mi gsuṅ bas mi dal gnaṅ ṅo || de nas mi des bcom ldan ’das caṅ (15a1) mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas soṅ ṅo || de nas bcom ldan ’das ji srid bźed kyi bar du mñan yod du bźugs nas ñan thos kyi dge ’dun daṅ thabs cig tu rgyal po’i khab gaṅ na der rgyu źiṅ gśegs te | rim gyis (2) rgyu źiṅ gśegs pa na yul ma ga dhā ra byon to || bcom ldan ’das kyi mthus rluṅ gtoṅ ba’i lha’i bu rnams kyis ni dug gos ma ruṅ bar byas pa’i chu de dag bskams so || char ba ’bebs pa’i lha’i bu rnams kyis ni yan lag brgyad daṅ ldan pa’i chus bkaṅ ṅo || lha rnams ni (3) char ba ’bebs pa la źugs so || saṅs rgyas la mṅon par dad pa’i lha rnams kyis ni rgyal po’i khab nas mi ma yin pa rnams bskrad nas mi ṅas źi bar gyur to || mtha’i rgyal phran dag gis ni bcom ldan ’das gśegs pa mthoṅ nas groṅ khyer bskor ba btaṅ ste doṅ ṅo || tshoṅ pa (4) rnams kyis ni zoṅ dag bkram mo || bzo phal pa gźan dag gis ni raṅ raṅ byed par brtsams so || yul so son gnas pa’i tshoṅ pa rnams daṅ | ded dpon rnams ni zoṅ daṅ ’jug par brtsams so || lo ni legs par gyur to || lam po che daṅ sraṅ daṅ | sum mdo (5) daṅ || bźi mdo rnams ni bcom ldan ’das kyi bdag ñid chen po sgrogs par gyur to || mu stegs pa rnams ni ba ga ’khums par gyur to | skye bo’i tshogs rnams ni rab tu dga’ bar gyur to || lus ’phags ma’i bu yul ma dhā’i rgyal po ma skyes dgra bcom ldan (6) ’das yum ma ga dhāra gśegs so źes thos so || thos nas kyaṅ sñiṅ dga’ ba daṅ | mgu ba daṅ | rab tu dga’ ba daṅ || dga’ ba rgya chen po daṅ | yid bde ba skyes nas blon po rnams la smras pa | śes ldan dag deṅ la bcom ldan ’das kyi phyir dpag tshad phyed daṅ (7) gsum gyi lam bstar ba daṅ | groṅ khyer dag bzaṅ por byos śig | rgyal po’i khab kyi groṅ khyer thams cad kyaṅ rdo ba daṅ | gseg ma daṅ | gyo mo sol te tsan dan gyi chus chag chag thob la dar gyi chun ’phyaṅ maṅ po dpyoṅs śig | dri źim po’i pog phor dag śoms la | (15b1) gdugs daṅ | rgyal mtshan dag tshugs śig | bar bar du me tog gi gźal med khaṅ mdzes pa dag byos śig | lha bka’ bźin ’tshal źes blon po rnams kyis lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra’i ltar mñan nas thams cad rgyas par byed du (2) bcug go | de nas lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra rgyal po chen po’i ’byor ba daṅ | rgyal po chen po’i mthus bdag ñid dpuṅ gi tshogs yan lag bźi daṅ bsur soṅ ṅo || de nas bcom ldan ’das dul ba ’khor dul ba | źi ba ’khor źi ba grol (3) ba ’khor grol ba | dbugs phyin pa ’khor dbugs phyin pa | rnam par dul ba ’khor rnam par dul ba || dgra bcom pa ’khor dgra bcom pa | ’dod chags daṅ bral ba ’khor ’dod chags daṅ bral ba || mdzes pa ’khor mdzes pa | khyu mchog ba glaṅ gi tshogs kyis (4) bskor ba lta bu | glaṅ pa che glaṅ po che’i phru gu’i tshogs kyis bskor ba lta bu | seṅ ge mche ba can gyi tshogs kyis bskor ba lta bu | ṅaṅ pa’i rgyal po ṅaṅ pa’i tshogs kyis bskor ba lta bu | nam mkha’ ldiṅ ’dab chags kyi tshogs kyis bskor ba lta bu | bram ze slob ma’i (5) tshogs kyis bskor ba lta bu | sman pa mkhas pa nad pa’i tshogs kyis bskor ba lta bu | dpa’ bo dmag mi’i tshogs kyis bskor ba lta bu | lam mkhan ’gron po’i tshogs kyis bskor ba lta bu | ded dpon tshoṅ pa’i tshogs kyis bskor ba lta bu | tshoṅ dpon raṅ gi skye (6) bos bskor ba lta bu | rgyal phran blon po’i tshogs kyis bskor ba lta bu | ’khor los sgyur ba bu stoṅ gis bskor ba lta bu | zla ba rgyu skar gyi tshogs kyis bskor pa lta bu | ñi ma ’od zer stoṅ gis bskor ba lta bu | yul ’khor skyoṅ dri za’i tshogs kyis bskor ba lta bu | lus (7) ’phags po grul bu ma gyi tshogs kyis bskor ba lta bu | mig mi bzaṅ klu’i tshogs kyis bskor ba lta bu | nor sbyin gnod sbyin gyi tshogs kyis bskor ba lta bu | thags zaṅs ris lha ma yin gyi tshogs kyis bskor ba lta bu | brgya byin sum bcu rtsa gsum pa’i tshogs kyis (16a1) bskor ba lta bu | tshaṅs pa tshaṅs ris kyi tshogs kyis bskor ba lta bu | rgya mtsho mi g-yo ba lta bu | sprin chu daṅ bcas pa lta bu | glaṅ po che dam pa rgyags pa daṅ bral ba ltar dbaṅ po rnams śin tu dul bas ma g-yeṅs pa’i spyod lam gyi spyod | (2) pa can | sku skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis kyis kun nas brgyan pa daṅ | dpe byad bzaṅ po brgyad bcus mdzes par byas pa | sku ’od ’dom gaṅ gis brgyan pa | ñi ma stoṅ gi ’od zer bas lhag pa | rin po che’i ri bo ’gro ba ltar kun nas mdzes (3) pa | stobs bcu daṅ | mi ’jigs pa bźi daṅ | ma ’dres pa gsum daṅ | dran pa ñe bar gźag pa daṅ | thugs rje chen po daṅ ldan pa | dge sloṅ gi dge ’dun rab tu maṅ po daṅ lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra daṅ | lha brgya (4) stoṅ phrag du mas źam riṅ byas te rgyal po’i khab kyi khyer du gśegs so || gaṅ gi tshe bcom ldan ’das rgyal po’i khab tu źags te | mṅon par ’du byed pa daṅ bcas pas groṅ khyer gyi sgo’i them pa la źabs g-yas pas mnan pa de’i tshes rnam pa drug tu g-yos par (5) gyur te | sa chen po ’di g-yos | rab tu g-yos | kun du rab tu g-yos | ldeg rab tu ldeg | kun du rab tu ldeg ciṅ | śar phyogs mtho na nub phyogs dma’ | nub phyogs mtho na śar phyogs dma’ | lho phyogs mthon byaṅ phyogs dma’ | byaṅ phyogs (6) mtho na lho phyogs dma’ | mtha’ mthon dbus dma’ | dbus mtho na mtha’ dma’ bar gyur to || ’jig rten ’di ’jig rten gyi bar daṅ bcas pa thams cad kyaṅ snaṅ ba rgya chen pos gsal bar gyur to || lhas kyaṅ bar snaṅ la rṅa dag brduṅs so || nam mkha’ la gnas (7) pa’i lha rnams kyis ni bcom ldan ’das kyi steṅ nas lha’i me tog utpa la daṅ | pad ma daṅ | ku mu da daṅ | pad ma dkar po daṅ | a ga ru’i phye ma daṅ | rgya spos kyi phye ma daṅ | gur kum gyi phye ma daṅ | ta ma la’i lo ma’i phye ma daṅ | lha’i me tog man dā ra ba (16b1) daṅ | gos dag ’thor bar byed de | bcom ldan ’das groṅ khyer du gśegs pa na de lta bu’i ya mtshan dag byuṅ bar gyur to || gźan yaṅ ṅog pa dag ni yaṅs par gyur to || dma’ ba dag ni mtho bar gyur to || mtho ba dag ni phya le bar gyur to || glaṅ po che (2) dag ni skad ’byin par gyur to || rta dag kyaṅ skad ’byin par gyur to || khyu mchog daṅ kyaṅ skad ’byin par gyur to || khyim gyi naṅ na bźag pa’i snod sna tshogs dag ni ma brduṅs par raṅ sgra ’byin par gyur to || loṅ ba rnams kyis ni mig ’thob par gyur to || ’on pa (3) rnams ni rna bas thos | lkugs pa rnams ni smra nus par gyur to || dbaṅ po lhag ma ma tshaṅ ba rnams ni dbaṅ po so sor thob par gyur to || chaṅ gis myos pa rnams ni myos pa daṅ bral bar gyur to || dug ’thuṅs pa dag ni dug źi bar gyur to || phan tshun kho na byuṅ ba rnams (4) ni ’dza’ bar gyur to || sbrum pa dag ni bde bar btsas par gyur to || btson du bciṅs pa dag ni thar bar gyur to || nor med pa dag ni nor Rñeda par gyur to || de lta bu’i ’byor pa de mthoṅ nas dge bsñen źig gis tshigs su bcad de smras pa | yul gaṅ źig tu ’jig rten (5) gtso bo gśegs pa der ||
lo ñes mi ṅas daṅ ni phyi dgra’i ’jigs pa med ||
lha rnams char ’bebs skye bo bsod nams rab tu byed ||
der ni ya mtshan brgya phrag gźan yaṅ ’byuṅ bar ’gyur || de nas bcom ldan ’das rgyal po’i khab tu źugs te | skye bo’i tshogs (6) dbugs phyuṅ nas rgyal po’i khab nas byuṅ ste ’od ma’i tshal du gśegs so || de nas lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | (7) phyogs gcig tu ’dug pa daṅ | bcom ldan ’das kyis lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad ces bya ba (17a1) nas yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ po źes bya ba’i par goṅ ma bźin du’o || de nas lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa la mṅon par bstod de rjes su yi raṅs nas (2) stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas | bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de | bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das dge sloṅ dge ’dun daṅ thabs cig la bdag gis dguṅ zla gsum (3) du na bza’ chos gos daṅ | bsod sñoms daṅ | gzims cha daṅ | sñun dpyad kye rkyen sman daṅ | yo byad rnams ’bul źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol | bcom ldan ’das kyis lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra la caṅ mi gsuṅ (4) pas gnaṅ ṅo || de nas lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgras bcom ldan ’das caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo phyag ’tshal te stan las laṅs te soṅ ṅo || bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge (5) ’dun daṅ thabs cig tu lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgras zla ba gsum du na bza’ chos gos daṅ | bsod sñoms daṅ | gzims cha daṅ | sñun dpyad kyi rkyen sman daṅ | yo byad rnams kyis bsñen bkur byas so | de nas saṅs rgyas la (6) mṅon par dga’ ba’i lha rnams kyis mi ṅas de bskrad nas rgyal po’i khab nas byuṅ nas sgra sgrags źes bya ba’i naṅ du byuṅ ste | yaṅs pa can du ’dug nas | yaṅs pa can gyi skye bo’i tshogs la mi ṅas byuṅ bar gyur te | khyogs daṅ khyogs ’drud par gyur to | yaṅs pa (7) can na bram ze mdun na ’don mṅa’ bo che źes bya ba źig gnas pa de’i rmi lam na yaṅs pa can na gnas pa’i lha źig gis smras pa | gal te mi ’dul kha lo sgyur ba’i mchog | śākya ’i rigs dag pa yi bcom ldan ’das || yaṅ pa can du gśegs par gyur na ni | (17b1) gnod pa rnams ni rnam par ’jig par ’gyur || des na ma naṅs nas yaṅs pa can gyi li tstsha bī rnams la smras pa | śes ldan dag bdag gis rmi lam ’di ’dra ba źig mthoṅ ṅo || de rnams kyis smras pa | śes ldan dag de la ji ltar bsgrub par bya | bcom ldan ’das (2) kyi spyan sṅar pho ña su źig gtaṅ źes phan tshun ’gro bar brtsams pa daṅ | mdun na ’don mṅa’ bo che ’di ñid thams cad du nus pa yin la || bdag cag la yaṅ byams pa yin gyis gtaṅ ṅo || de la de dag gis smras pa daṅ | bcom ldan ’das gaṅ na bder soṅ la phyin nas (3) bdag cag gi tshig gis bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byos la | gnod pa chuṅ ṅam | ñam ṅa ba ñuṅ ṅam źes bya ba nas sñun gsol la źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o | ’di skad ces kyaṅ gsol cig | btsun pa yaṅs pa can gyi tshogs kyi (4) mchid nas bcom ldan ’das yaṅs pa can du gśegs su gsol | gal te bcom ldan ’das yaṅs pa can du ma gśegs na riṅ por mi thogs pa kho nar yaṅs pa can stoṅs śiṅ miṅ lus par ’gyur ro źes gsol cig | des smras pa | śes ldan dag lus ’phags (5) ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra ni khyed la yun riṅ du gnod pa byed pa phyir rgal ba dgra bor gyur ba yin pas bdag la gnod pa byed par mi ’gyur graṅ | de dag gis tshigs su bcad de smras pa | yul ’khor gźan yaṅ ’gyed par yaṅ ||
pho ña mi gsod ces grag (6) na ||
khyod ni rgyal ba’i pho ña yin ||
kun gyis mi gsod smos ci dgos || de nas mdun na ’don mda’ bo che dge mtshan daṅ bkra śis daṅ bde legs su ’gyur ba dag byas te | rim gyis rgyal po’i khab tu phyin nas de lam gyis dub ba bsal te || bcom ldan ’das (7) gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | bcom ldan ’das daṅ lhan cig mṅon du yaṅ dag par dga’ bar ’gyur ba daṅ | yaṅ dag par mgu bar ’gyur ba’i gtam rnam pa sna tshogs byas nas phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas mdun ’don mda’ bo ches (18a1) bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || kye gau ta ma yaṅs pa can gyi tshogs bcom ldan ’das gau ta ma’i źabs gñis la mgo bos phyag ’tshal te || gnod pa chuṅ ṅam | ñam ṅa ba ñuṅ ṅam | bskyod pa yaṅ ṅam | ’tsho ’am | (2) gnod pa mchis sam | stobs daṅ bde ba la reg par spyod dam źes sñun gsol lags so | mda’ bo che khyod daṅ yaṅs pa can gyi tshogs bde bar gyur cig | kye gau ta ma yaṅs pa can gyi tshogs kyi mchid nas bcom ldan ’das yaṅs pa can du gśegs (3) su gsol | gal te bcom ldan ’das yaṅs pa can du ma gśegs na riṅ po mi thogs pa kho nar yaṅs pa can stoṅs śiṅ miṅ tsam lus par ’gyur ro źes mchi’o || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | mda’ bo che ’dir ṅa ñan thos kyi dge ’dun daṅ thabs (4) cig la lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgras zla ba gsum du yo byad thams cad kyis bstabs pas rgyal po la rtogs śig | gal te rgyal pos gnaṅ na ṅa de bźin du gśegs par bya’o || des yaṅs pa can du bcom ldan ’das ni ’di skad ces (5) gsuṅ ṅo źes spriṅ ṅo || de rnams kyis kyaṅ sbriṅ pa de ñid kyi phyir khyod lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra gaṅ na ba der soṅ la son nas | bdag cag gi tshig gis lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra la gnod pa chuṅ ṅam | ñam (6) ṅa ba ñuṅ ṅam | bskyod pa yaṅ ṅam | ’tsho ’am | gnod pa ma mchis sam | stobs daṅ bde ba la reg par gnas sam źes kyaṅ dris la ’di skad ces | lha bcom ldan ’das yaṅs pa can du gśegs par bcom ldan ’das la rjes su gnaṅ bar mdzad du gsol | (7) lhas gal te bcom ldan ’das la rjes su ma gnaṅ na riṅ po mi thogs pa kho nar yaṅs pa can stoṅs śiṅ miṅ lus par ’gyur ro źes smros śig | de nas mdun na ’don mda’ bo ches bsams pa | ci re źig rgyal po la bsñen par bya’am | ’on te blon po rnams (18b1) la bya sñam dus bsams pa daṅ | de ’di sñam du sems te | ’ga’ źig gi daṅ gas las bsñen par mi bya ste | ’on kyaṅ bsñen par bya’o źes ’byuṅ bas | mdor na blon po rnams la bsñen par bya’o sñam nas | des blon po rnams la bsñen par bya (2) bar brtsams so | de nas blon po rnams kyis smras pa | mdun na ’don dgos pa ci źig la ’oṅs | des smras pa | śes ldan dag kho bo ni bcom ldan ’das kyi phyir lha la gsol ba ’debs su mchis kyis khyed cig gis grogs mdzod cig | de rnams kyis smras pa | (3) de bźin du byas kho bo cag gis ji tsam na bos pa de’i tshe khyod śog cig | de nas de dag gis skabs śes nas bos pa daṅ de nas mdun na ’don mda’ bo che lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra gaṅ na ba der soṅ ste soṅ nas lus ’phags ma’i bu yul ma (4) ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra la rgyal ba daṅ tshe spel ba dag byas nas phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas mdun na ’don mda’ bo ches lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra la ’di skad ces smras so || lha yaṅs pa can gyi tshogs kyi mchid nas (5) lha la gnod pa chuṅ ṅam || reg par gnas sam źes bya ba rgyas par sñun gsol lo | mda’ bo che khyod daṅ | yaṅs pa can gyi tshogs bde bar gyur cig | lha yaṅs pa can gyi tshogs kyi mchid nas ’di skad ces | lha bcom ldan ’das yaṅs pa can du (6) gśegs par bcom ldan ’das la rjes su gnaṅ par mdzad du gsol | lhas gal te bcom ldan ’das la rjes su ma gnaṅ na riṅ po mi thogs pa kho nar yaṅs pa can stoṅs śiṅ miṅ lus par ’gyur ro źes mchi’o || rgyal pos smras pa | mda’ bo che kho bos (7) yun riṅ mo źig nas kye ma yaṅs pa can gyi gnas stoṅs kyaṅ ci ma ruṅ sñam du bsams pa de gal te yaṅs pa can gyi gnas stoṅs par gyur na kho bo yid la bsam pa tshegs chuṅ dus rdzogs par ma gyur tam | de skad ces smras pa daṅ | mda’ bo che soṅ ṅo || blon (19a1) || po rnams kyis smras pa | lha bcom ldan ’das kyis sems can gcig kyaṅ yoṅs su btaṅ ba lta mchis sam | śes ldan dag med do || de lta na lhas bcom ldan ’das bkur sti ma lags pa bgyis so || lhas bcom ldan ’das la (2) rjes su gnaṅ yaṅ ruṅ | ma gnaṅ yaṅ ruṅ ste | bcom ldan ’das ni yaṅs pa can gyi sems can la thugs brtse ba’i phyir gśegs par ’gyur ba ñid do || rgyal pos smras pa | śes ldan dag kho bos ma śes kyis gal te de lta na khug śig | de dag gis (3) mda’ bo che bkug nas rgyal pos smras pa | mda’ bo che kho bos dam bcas te bcom ldan ’das rjes su gnaṅ bar bya’o || gal te kho bos bcom ldan ’das la mchod pa daṅ bsñen bkur ci ’dra ba byas pa de kho na ’dra bar yaṅs pa can gyi tshogs kyis bya na | de lta na kho (4) bos rjes su gnaṅ ṅo || des yaṅs pa can rnams la rgyal po ’di skad ces gsuṅ ṅo źes sbriṅ ṅo || de rnams kyis smras pa || rgyal po mi gcig pur gyur pas bcom ldan ’das la mchod pa daṅ bkur sti byed na | bdag cag tshogs su gyur pas ci ste mi bya źes de dag (5) gis bcom ldan ’das gśegs su gsol cig daṅ | bdag cag gis bcom ldan ’das la de bas kyaṅ ches khyad par du ’phags pa’i mchod pa daṅ bkur sti bgyi’o źes sbriṅ ṅo || de nas mda’ bo ches don de dag rgyal po la rig par byas so || de nas lus ’phags (6) ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgras (7) bcom ldan ’das ’di skad ces gsol to || btsun pa bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig la bdag ji srid ’tsho’i bar du na bza’ chos gos daṅ | bsod sñoms daṅ | gzims cha daṅ | sñun dpyad kyi rkyen sman daṅ | yo byad rnams kyis bsñen (19b1) bkur bgyid par spro lags mod kyi | bcom ldan ’das sems can rnams la thugs brtse bas gnaṅ bar mi ’gyur lags na || bcom ldan ’das bdag gi gdugs tshod gsol bar gnaṅ bar mdzad du gsol | bcom ldan ’das kyi lus ’phags ma’i bu yul (2) ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgras bcom ldan ’das caṅ mi gsuṅ bas gnag bar rig nas stan las laṅs te || bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos (3) phyag byas te soṅ ṅo || de nas lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgras de ñid kyi mtshan mo nas źes bya ba nas || bcom ldan ’das kyis gsol zin nas phyag bcabs te lhuṅ bzed gyu bar rig nas źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || gser (4) gyi bya ma bum blaṅs te bcom ldan ’das la gsol ba ’debs pa źugs pa | btsun pa bcom ldan ’das kyis klu gdug pa daṅ | gnod sbyin gdug pa de dag de rnams ni btul lags na | btsun pa klu’i rgyal po sogs ma med ’di yun riṅ po źig nas bdag cag la (5) śa khon ma mchis par ni śa khon bgyid | ’gran zla ma mchis par ni ’gran zlar gyur || gnod pa ma mchis par ni gnod par bgyid par gyur te | lo tog gaṅ dag skyes śiṅ skyes pa rnams chuṅ gzon par bgyid lags na | bcom ldan ’das thugs brtse ba ñer bar (6) bzuṅ ste klu’i rgyal po sog ma med legs par gdul bar gsol || bcom ldan ’das kyis lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas bcom ldan ’das kyis lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra (7) la yon bsṅo ba mdzad nas gśegs te || gtsug lag khaṅ du byon nas dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams ñid la bźugs so || bźugs nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo byiṅ phyogs su klu’i (20a1) || rgyal po sog med ’dul du ’doṅ ṅo || byaṅ phyogs na ni phan yon lṅa yod de | lṅa gaṅ źe na | me tog phun sum tshogs pa daṅ | ’bras bu phun sum tshogs pa daṅ | chu phun sum tshogs pa daṅ | bsod sñoms mod pa daṅ | skye bo’i tshogs (2) draṅ po yod do źes gsuṅs nas bcom ldan ’das naṅ du yaṅ dag ’jog gi phyir gtsug lag khaṅ du źugs so || de nas lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgras rgyal po’i khab nas chu bo gaṅ gā’i bar gyi lam daṅ groṅ khyer dag che thaṅ du stor du bcug ste (3) lam rdo ba daṅ | gseg ma daṅ | gyo mo thams cad bsal nas tsan dan gyi chus chag chag btab dri źim po sna tshogs kyi pog phor dag bśams | dar gyi chun ’phyaṅ maṅ po dpyaṅs | bar bar du me tog gi gźal med khaṅ dag byas so || yaṅs pa can gyi litstsha bī (4) rnams kyis ni chu po gaṅ gā nas yaṅs pa can gyi bar du de bas lhag par khyad par du ’phags par lam daṅ groṅ khyer dag stor du bcug go || de nas bcom ldan ’das dgoṅs ka naṅ du yaṅ dag ’jog las bźeṅs te tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ (5) bo na lan gaṅ na ba der ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas | de nas bcom ldan ’das daṅ yul ma ga dhā’i ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na | na lan dar byon nas na lan dan a mra’i tshal dgag dbye (6) tsan źes bya ba na bźugs so || de’i tshe na lan dag kun du rgyu ’dam bu’i tshoṅ pa źes bya ba rgas pa | ’khogs pa | gtugs pa bcas nas lo brgya ñi śu lon pa źig gnas pa la | na lan da’i bram ze daṅ khyim bdag rnams bkur sti byed | bla mar byed | ri mor byed | (7) mchod par byed de | dgra bcom par bkur ro || de nas kun tu rgyu ’dam bu’i tshoṅ pa’i sṅon gyi grogs po daṅ | blon po daṅ | gñen daṅ | snag gi gñen mtshams su gyur ba’i lha gaṅayina pa de ’di sñam du sems te | gal te bdag gis kun du rgyu ’dam bu’i (20b1) tshoṅ pa la ’di skad ces | draṅ sroṅ khyod tshur śog | bcom ldan ’das kyi spyan sṅar tshaṅs par spyad pa spyod cig ces smras na | gaṅ yaṅ bdag gi tshig mi ñan pa de srid pas | ma la bdag de’i druṅ du soṅ ste yid kyi dri ba ’dzin du gźug go sñam nas | de nas lha de kun (2) du rgyu ’dam bu’i tshoṅ pa gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | kun du rgyu ’dam bu’i tshoṅ pa la ’di skad ces smras so || draṅ sroṅ tshur śog | kho bo las yid kyi dri ba loṅ la kun chub par gyis śig | ji ltar mdza’ bo ma yin pa la mdza’ bo ltar bcos pa yin par blta bar bya | (3) ji ltar bdag daṅ ’dra ba’i mdza’ bo yin par rig par bya | ci’i phyir sboṅ | ji ltar nad med pa ’thob | draṅ sroṅ gaṅ źig khyod kyi yid kyi dri ba yid kyis mṅon par ’dus byas pa ’di dag tshig gis luṅ bstan pas sems raṅs par byed pa de’i thad du khyod tshaṅs par (4) spyad pa spyod cig ces smras nas de ñid du mi snaṅ bar gyur to || de nas kun du rgyu ’dam bu’i tshoṅ pas lha de las yid kyi dri ba bzuṅ ste kun chub par byas nas ’od sruṅ rdzogs byed gaṅ na pa der soṅ ste phyin nas ’od sruṅ rdzogs byed kyi druṅ du yid kyi dri ba yid kyis mṅon par ’dus byas (5) pa | ji ltar mdza’ bo ma yin pa la mdza’ bo ltar bcos pa yin par blta bar bya źes bya ba nas ji ltar nad med pa ’thob par ’gyur źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || ’od sruṅ rdzogs byed kyis de’i yid kyi dri ba yid kyis mṅon par ’dus byas pa rnams kyaṅ mi śos rnam par mi (6) śes na lan glan pa lta smos kyaṅ ci dgos | de nas kun du rgyu ’dam bu’i tshoṅ pa ’di sñam du sems te | ’od sruṅ rdzogs byed kyis bdag gi yid kyi dri ba yid kyis mṅon par ’dus byas pa rnams kyaṅ mi śes rnam par mi śes na lan glan pa lta smos kyaṅ ci dgos sñam nas | (7) de kun du rgyu gnag lhas kyi bu daṅ | smra ’dod kyi bu mo’i bu yaṅ dag rgyal ba can daṅ | mi pham skra’i la ba can daṅ | ka tya’i bu nog can daṅ | gcer bu pa gñen gyi bu gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas gcer bu pa gñen gyi bu’i mdun du yid kyi dri ba yid kyi dri ba yid kyis mṅon par ’dus (21a1) || byas pa | ji ltar mdza’ bo ma yin pa la mdza’ bo ltar bcos pa yin par blta bar bya źem bya ba nas gcer bu pa gñen gyi du’i phar gyis kyaṅ bdag gi yid kyi dri ba yid kyis mṅon par ’dus byas pa rnams kyaṅ mi śes | rnam par mi śes (2) na lan glan pa lta smos kyaṅ ci dgos sñam mo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas kun du rgyu ’dam bu’i tshoṅ pa ’di sñam du sems te | gaṅ la yid kyi dri ba yid kyis mṅon par ’dus byas pa’i tshig gis luṅ bstan pa mi thob pa de ’dra ba’i rab tu byuṅ pas bdag (3) la ci źig bya | bdag gi ñe du rnams la loṅs spyod rgya cher yod pas | ma la bdag ’dug la ’dod pa yaṅ loṅs spyad ciṅ sbyin pa yaṅ btaṅ | bsod nams kyaṅ bya’o sñam mo || yaṅ de’i blo skyes pa | mal ba dag dge sbyoṅ gau tam gaṅ na ba der ’gro bar bya’o (4) sñam nas de chas pa na yaṅ bsams pa | Re źig dge sbyoṅ daṅ bram za rgan rabs gaṅ dag yin pa’i ’di lta ste | ’od sruṅ rdzogs byed nas gcer bu pa gñen gyi bu’i bar goṅ ma bźin te | de rnams kyis re źig yid kyi dri ba yid kyis mṅon par ’dus byas pa rnams kyaṅ (5) mi śes rnam par me śes na dge sbyoṅ gau ta ma nas gźon pa gsar du rab tu byuṅ bas lta smos kyaṅ ci dgos sñam du bsams te slar ldog par ’dod pa las | yaṅ de ’di sñam du sems te | sṅon gyi kun du rgyu Rñiṅa pa rgan po ’khogs pa spyod pa’i slob dpon dag las bdag gis dge (6) sloṅ gźon nu la brñas par mi bya | dge sloṅ gźon nu la zil gyis mnan par mi bya ste | dge sloṅ gźon nu yaṅ de ni dbaṅ che ba mthu che bar gyur pa yin no źes thos so sñam du bsams nas bcom ldan ’das gaṅ na ba deRa soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi spyan sṅar (7) yid kyi źu ba yid kyis mṅon par ’dus byas pa | ji ltar mdza’ bo ma yin pa la mdza’ bo ltar bcos pa yin par blta bar bya źes bya ba nas ji ltar nad med pa ’thob ces bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas bcom ldan ’das kyi thugs kyis kun tu rgyu ’dam bu’i tshoṅ (21b1) pa’i bsam pa mkhyen nas de’i tshe tshigs su bcad de bka’ stsal pa | mdza’ bo gźan la rnam par smod byed ciṅ ||
de ni bdag tu zad do źes smra la ||
las kyaṅ sla dgu ’dam źiṅ byed pa de ||
bdag gi bśes ma yin paRa śes par bya ||
gaṅ źig bden pa ma yin (2) tshig ||
mdza’ bo dag la smra byed ciṅ ||
smra la las su mi byed pa’aṅ ||
mkhas pa rnams kyis yoṅs śes te || de lta bu ni mdza’ bo ma yin pa la mdza’ bo ltar bcos pa yin par śes bar bya’o || ji ltar bdag daṅ ’dra ba’i mdza’ bo yin par rig par bya źe (3) na | gaṅ źig tu bag mad dbye ba yi ||
bsam pas glags lta de ni mdza’ min gyi ||
gaṅ źig ’dir ni sñiṅ daṅ ’drar gyur par ||
gźan gyis mi phyed de ni mdza’ bo yin || de lta bu ni bdag daṅ ’dra ba’i mdza’ bo yin par rig par bya’o || ci’i phyir spoṅ źe (4) na || skyes bu gces pa mthar ’byin ciṅ ||
’bras bu lta bar byed pa ni || rab tu dga’ ba skyed pa’i gnas ||
rab bsṅags ’dren pa’i źi ba sgom || de don du gñer bar bsgom mo || ji ltar nad med pa ’thob ce na || rab tu dben pa’i ro daṅ ni ||
ñe bar (5) źi ba’i ro śes nas || chos la dga’ ba’i ro ’thuṅ ba ||
nad med sdig pa med par gyur || de ltar na nad med pa ’thob bo || de nas kun du rgyu ’dam bu’i tshoṅ pa ’di sñam du sems te | dge sbyoṅ gau ta ma’i thugs kyis ni bdag gi bsam pa mkhyen no sñam du rig (6) nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || gau ta ma bdag legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la rab tu byuṅ ba daṅ bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po ’thob pa lta na || bcom ldan ’das dge sbyoṅ gau ta ma’i spyan sṅar bdag gis tshaṅs par spyod pa spyad (7) par bgyi’o || kun du rgyu ’dam bu’i tshoṅ pa legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la rab tu byuṅ źiṅ bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po thob ste | de ltar rab byuṅ nas tshe daṅ ldan pa des źes bya ba des źes bya ba nas de sems śin tu rnam par grol ba’i dgra bcom par gyur to źes bya (22a1) pa’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo dmar bu can groṅ du ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi (2) star mñan to || de nas bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thams cig tu dmar bu can gyi groṅ khyer daṅ rgyal po’i khab kyi bar gyi dbus na rgyal po’i gnas ’od ma’i dbyug pa can du nub mo ñe bar rten ciṅ bźugs so || de nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ (3) rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag ṅa daṅ khyed cag kho nas ’phags pa’i bden pa bźi po dag ma śes | ma mthoṅ | khoṅ du ma chuṅ | so sor ma rtogs pas lam riṅ po ’dir rgyug ciṅ ’khor bar gyur to || bźi po de dag gaṅ źe na | ṅa daṅ khyed cag kho nas (4) źes bya ba nas | sdug bsṅal ’phags pa’i bden pa ma śis ma mthoṅ źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || ṅa daṅ khyed cag kho nas źes pa nas | sdug bsṅal kun ’byuṅ ba daṅ | sdug bsṅal ’gog par ’gro ba’i lam ma śes ma mthoṅ źes bya ba’i bar goṅ ma bźin (5) du’o|| ṅas sdug bsṅal ’phags pa’i bden pa rjes su rtogs śiṅ so sor rtogs pas srid pa’i sred pa bcad pas ’khor ba’i skye bzaṅ de | da ni srid pa gźan med do || ṅas sdug bsṅal kun ’byuṅ ba daṅ | sdug bsṅal ’gog par ’gro ba’i lam ’phags pa’i (6) bden pa rjes su rtogs śiṅ so sor rtogs pas srid pa’i sred pa bcad pas ’khor ba’i skye bzaṅ de | da ni srid pa gźan min do || bcom ldan ’das kyis de skad ces bka’ stsal te | bde bar gśegs pas de skad gsuṅs nas ston pas gźan yaṅ ’di skad ces (7) bka’ stsal to || ṅa daṅ khyed cag kho na yis || ’phags pa’i bden pa bźi po dag ||
ji lta ba bźin ma mthoṅ bas || lam ni riṅ du ’khor bar gyur || bden pa de dag mthoṅ nas ni || srid pa’i sred pa bcad nas su ||
’khor ba’i skye pa zad pas na || (22b1) da ni srid pa gźan med do || bcom ldan ’das kyis de skadacesa bka’ stsal nas | dge sloṅ de dag yi raṅs te | bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par bstod do || de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ po la bka’ stsal pa | (2) kun dga’ bo dmar bu can gyi groṅ gaṅ na ba der ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan to || de nas bcom ldan ’das daṅ yul ma ga dhā’i ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na dmar bu can gyi groṅ du byon to || (3) dmar bu can gyi groṅ gi dmar bu can gyi mchod rten na bźugs so || dmar bu can gyi groṅ gi bram ze daṅ khyim bdag rnams kyis bcom ldan ’das yul ma ga dhā’i ljoṅs rgyu źiṅ gśegs nas dmar bu can gyi groṅ byon te || dmar bu can gyi mchod rten na bźugs so źes (4) thos so || thos nas kyaṅ tshogs nas tshogs daṅ | khyu nas khyur phrad ciṅ ’dug nas dmar bu can gyi groṅ nas byuṅ ste bcom ldan ’das gaṅ na ba der dog ste lhags nas || bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas nas phyogs gcig tu ’dug go | (5) phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das kyis dmar bu can gyi groṅ gi bram ze daṅ khyim bdag rnams la ’di skad ces bka’ stsal to || bram ze daṅ khyim bdag dag lṅa po ’di dag ni bag med pa’i ñes dmigs dag yin te | lṅa gaṅ źe na | bram ze khyim bdag dag ’di la bag (6) med pa bag med pa la gnas pa’i rgyus loṅs spyod chen po las ñams par ’gyur te | bram ze daṅ khyim bdag dag bag med pa bag med pa la gnas pa’i rgyus loṅs spyod chen po ñams par ’gyur ba gaṅ yin pa ’di ni bag med pa’i ñes dmigs daṅ po yin no || bram (7) ze daṅ khyim bdag dag gźan yaṅ bag med bag med pa la gnas pa’i rgyus phyogs daṅ phyogs mtshams su sdig pa daṅ | bsṅags pa ma yin pa daṅ | grags pa ma yin pa’i sgra daṅ tshigs su bcad pa grags par ’gyur te || bram ze daṅ khyim bdag dag bag med pa (23a1) || bag med pa la gnas pa’i rgyus phyogs daṅ phyogs mtshams su sdig pa daṅ | bsṅags pa ma yin pa daṅ | grags pa ma yin pa’i sgra daṅ tshigs su bcad pa grags par ’gyur ba gaṅ yin pa ’di ni | bag med pa’i ñes dmigs gñis pa (2) yin no || bram ze daṅ khyim bdag dag gźan yaṅ bag med pa bag med pa la gnas pa’i rgyus rgyal rigs kyi ’khor du’aṅ ruṅ | bram ze’i ’khor du’aṅ ruṅ | khyim bdag gi ’khor du’aṅ ruṅ | dge sbyoṅ gi ’khor du’aṅ ruṅ | ’khor gaṅ daṅ gaṅ du ’gro ba’i (3) ’khor de daṅ der źum źum por gyur nas dga’ ba med pa daṅ | bag tsha bas ’gro bar ’gyur te | bram ze daṅ khyim bdag dag bag med pa bag med pa la gnas pa’i rgyus gad daṅ gaṅ du źes byas nas bag tshabs źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || ’di ni bag (4) med pa’i ñes dmigs gsum pa yin no || bram ze daṅ khyim bdag dag gźan yaṅ bag med pa bag med pa la gnas pa’i rgyus gaṅ ṅaṅ gaṅ du źes bya ba nas bag med pa’i rgyus yid la gcags bźin ’chi bar ’gyur te | bram ze daṅ khyim bdag dag bag med (5) pa bag med pa la gnas pa’i rgyus yid la gcags bźin ’chi bar ’gyur ba gaṅ yin pa ’di ni bag med pa’i ñes dmigs bźi pa yin no || bram ze daṅ khyim bdag dag gźan yaṅ bag med pa la gnas pa’i rgyus lus źig nas śi ba’i ’og tu ṅan soṅ (6) ṅan ’gro log par ltuṅ ba sems can dmyal ba rnams su skye bar ’gyur te | bram ze daṅ khyim bdag dag bag med pa bag med pa la gnas pa’i rgyus lus źig nas śi ba’i ’og tu ṅan soṅ ṅan ’gro log par ltuṅ ba sems can dmyal ba rnams su skye bar ’gyur ba gaṅ (7) yin pa ’di ni bag med pa’i ñes dmigs lṅa pa yin no || bram ze daṅ khyim bdag dag lṅa po ’di dag ni bag yod pa’i phan yon yin te | lṅa gaṅ źe na | bram ze daṅ khyim bdag dag bag yod pa bag yod pa la gnas pa’i rgyus loṅs spyod chen po las ñams par mi (23b1) ’gyur te | bram ze daṅ khyim bdag dag bag yod pa bag yod pa la gnas pa’i rgyus loṅs spyod chen po las ñams par mi ’gyur ba gaṅ yin pa ’di ni bag yod pa’i phan yon daṅ po yin no || bram ze daṅ khyim bdag dag gźan yaṅ bag yod pa bag yod pa la (2) gnas pa’i rgyus phyogs daṅ phyogs mtshams su dge ba daṅ | grags pa daṅ | sgra daṅ | tshigs su bcad brgya tshan po grags par ’gyur te | bram ze daṅ khyim bdag dag bag yod pa bag yod pa la gnas pa’i rgyus phyogs daṅ phyogs mtshams su dge ba (3) daṅ | grags pa daṅ | sgra daṅ | tshigs su bcad pa rgya chen po grags par ’gyur ba gaṅ yin pa ’di ni bag yod pa’i phan yon gñis pa yin no || bram ze daṅ khyim bdag dag gźan yaṅ bag yod pa bag yod pa la gnas pa’i rgyus rgyal rigs kyi ’khor du’aṅ (4) ruṅ | bram ze’i ’khor du’aṅ ruṅ | khyim bdag gi ’khor du’aṅ ruṅ | dge sbyoṅ gi ’khor du’aṅ ruṅ | ’khor gaṅ daṅ gaṅ du ’gro ba’i ’khor de daṅ der źum źum po ma yin pa daṅ | dga’ ba daṅ bag tsha ba med pas ’gro bar ’gyur te || bram ze daṅ (5) khyim bdag dag bag yod pa bag yod pa la gnas pa’i rgyus źes bya ba nas | bag tsha ba med pa źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du gaṅ yin pa ’di ni bag yod pa’i phan yon gsum pa yin no || bram ze daṅ khyim bdag dag gźan yaṅ bag yod pa bag yod pa la (6) gnas pa’i rgyus yid la gcags pa med par ’chi bar ’gyur te | bram ze daṅ khyim bdag dag bag yod pa bag yod pa la gnas pa’i rgyus yid la gcags pa med par ’chi bar ’gyur ba gaṅ yin pa ’di ni bag yod pa’i phan yon bźi pa yin no || bram ze daṅ khyim bdag (7) dag gźan yaṅ bag yod pa bag yod pa la gnas pa’i rgyus lus źig nas bde ’gro mtho res kyi ’jig rten lha rnams su skye bar ’gyur te | bram ze daṅ khyim bdag dag bag yod pa bag yod pa la gnas pa’i rgyus lus źig nas bde ’gro mtho ris kyi ’jig rten lha rnams su (24a1) skye bar ’gyur ba gaṅ yin pa ’di ni bag yod pa’i phan yon lṅa pa yin no || de nas dmar bu can gyi groṅ gi bram ze daṅ khyim bdag rnams stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo (2) sbyar ba btud de | bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das bdag cag gi gnas su do mod bźugs par gsol | bcom ldan ’das kyis dmar bu can gyi groṅ gi bram ze daṅ khyim bdag rnams la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || (3) de nas dmar bu can gyi bram ze daṅ khyim bdag rnams kyis bcom ldan ’das caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag ’tshal te bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas doṅ ṅo || ma ga dhā’i sna chen po la gtogs pa (4) bram ze dbyar byed kyis dge sbyoṅ gau ta ma ma ga dhā’i ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na dmar bu can gyi groṅ du gśegs nas dmar bu can gyi groṅ gi dmar bu can gyi mchod rten na bźugs te || de la dmar bu can gyi groṅ gi bram ze daṅ khyim bdag rnams kyis bkur sti byas (5) so źes thos so || thos nas kyaṅ rta rgod ma daṅ ldan pa’i śiṅ rta thams cad nas dkar ba’i naṅ du źugs nas gser gyi bar daṅ ril ba spyi blugs thogs te bram ze’i khye’u’i tshogs kyis yoṅs su bskor ciṅ | bram ze’i khye’u’i tshogs kyis mdun gyis bltas nas dmar (6) bu can gyi groṅ nas byuṅ ste | bcom ldan ’das la blta ba daṅ bsñen bkur bya ba’i phyir soṅ ṅo || de ji tsam bźon pa’i sa’i bar du bźon pas soṅ nas bźon pa las babs te rkaṅ pas kun dga’ ra bar źugs nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | bcom (7) ldan ’das daṅ lhan cig mṅon du yaṅ dag par dga’ ba daṅ | yaṅ dag par mgu bar ’gyur ba’i gtam rnam pa sna tshogs byas nas phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das kyis ma ga dhā’i sna chen po la gtogs pa bram ze dbyar (24b1) byed la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad | yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad de | rnam graṅs du mar chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ (2) dag par bstan | yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo || de nas ma ga dhā’i sna chen po la gtogs pa bram ze dbyar byed stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas (3) bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de || bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das gau ta ma dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig tu saṅ bdag gi sdum par gdugs chod sbyor źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du (4) gsol | bcom ldan ’das kyis ma ga dhā’i sna chen po la gtogs pa bram ze dbyar byed la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas ma ga dhā’i sna chen po la gtogs pa bram ze dbyar byed kyis bcom ldan ’das caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas bcom ldan (5) ’das kyi spyan sṅa nas soṅ ṅo || de nas bcom ldan ’das kyis ma ga dhā’i sna chen po la gtogs pa bram ze dbyar byed soṅ nas riṅ po ma lon par thugs su chud nas ’dug gnas gaṅ na ba der gśegs te byon nas | ’dug gnas kyi phyi rol du źabs gñis bkrus te (6) ’dug gnas su źugs nas gdan bśams pa ñid la bźugs te | skyil mo kruṅ bcas nas sku draṅ por bsraṅ ste dgoṅs pa mṅon du phyogs par bźag go || bcom ldan ’das ’dug gnas ñin par gyi gnas pas bźugs pa na lha’i spyan rnam par dag pa (7) mi’i las ’phags pas dmar bu can gyi groṅ na mthu che ba mthu che ba’i lha rnams gnas kyis ’bri ba gzigs so || gzigs nas kyaṅ dgoṅs ka naṅ du yaṅ dag ’jog las bźeṅs te ’dug gnas nas byuṅ nas | ’dug gnas kyi grib ma la dge sloṅ gi dge ’dun (25a1) gyi guṅ la gdan bśams pa ñid la bźugs so || bźugs nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo khyod kyis dmar bu can gyi groṅ gi groṅ khyer rtsig par brtson pa su yin ci thos | (2) btsun pa bdag gis ma ga dhā’i sna chen po la gtogs pa bram ze dbyar byed lags par thos so || kun dga’ bo legs so || legs so || ma ga dhā’i sna chen po la gtogs pa bram ze dbyar byed ni mkhas pa yin te | ’di ltar sum bcu rtsa gsum pa’i lha (3) rnams daṅ lhan cig bgros pa lta źig | kun dga’ bos de na ṅa ’dug gnas na ñin par gyi gnas pas bźugs pa na lha’i spyan rnam par dag pa mi’i las ’das pas dmar bu can gyi groṅ na mthu che ba mthu che ba’i lha rnams gnas kyis ’bre ba gzigs so || kun dga’ (4) bo phyogs gaṅ du mthu che ba mthu che ba’i lha rnams kyis gnas kyis bres ba’i phyogs der ’di lta ste | gnas kyi phyir mthu che ba mthu che ba’i mi rnams kyi sems gźol bar ’gyur ro || phyogs gaṅ du lha bar ma daṅ phal pas gnas kyis bres pa’i phyogs der ni ’di lta (5) ste || gnas kyi phyir mi bar ma daṅ phal pa rnams kyi sems gźol bar ’gyur ro || kun dga’ bo phyogs ’dir ni mthu che ba’i lha rnams kyis bres pas phyogs ’dir ’di lta ste | gnas kyi phyir dbaṅ che ba dbaṅ che bar grags pa’i mi rnams kyi sems gźol par (6) gyur te | kun dga’ bo la rabs kyi gnas daṅ | ya rabs kyi tha sñad ji sñed pa daṅ | zoṅ ’grems pa rnams kyi naṅ na yaṅ ’di lta ste | dmar bu can gyi groṅ khyer ’di mchog tu ’gyur ro || kun dga’ bo ’di la bar chad gsum ’byuṅ bar rig par bya ste | me daṅ | (7) chu daṅ | naṅ ’khrug gis so || de nas ma ga dhā’i sna chen po la gtogs pa bram ze dbyar byed kyis de ñid kyi nub mo nas gtsaṅ źiṅ bsod pa źes bya ba nas | phyag bcabs te lhuṅ bzed gyu bar rig nas źes bya ba’i bar goṅ ma bźin te | gser gyi bya ma bum thogs (25b1) te gsol ba ’debs śiṅ spyan sṅar ’dug go | ’di skad ces kyaṅ gsol te | kye gau ta ma sbyin pa ’di las bsod nams kyi rgyu mthun pa daṅ | dge ba’i rgyu mthun pa daṅ | bde ba’i gźi ci mchis pa de dmar bu can na gnas pa’i lha rnams kyi yun riṅ (2) po’i don daṅ | phan pa daṅ bde ba’i slad du yon bsṅo ba mdzad du gsol | de nas bcom ldan ’das kyis de’i tshe tshigs su bcad de bka’ stsal pa | skyes bu gaṅ zag dad pa can || gaṅ źig lha rnams mchod byed pa ||
ston pa’i bka’ bźin byed pa ste || de (3) ni saṅs rgyas rnams kyis bsṅags || mkhas śiṅ yid ni gźuṅs pa yis || gaṅ gi phyogs su gnas ’cha’ ba ||
tshul khrims ldan pa gśos gsol nas || de yi ’og tu yon bsṅo bya ||
de rnams rjed ’gyur źiṅ || mchod pas kyaṅ ni (4) mchod par ’gyur || de nas lte nas byuṅ ba yi || bu la ma bźin ’di la brtse ||
lha rnams brtse ba’i skyes bus ni || bder ba bzaṅ po mthoṅ bar ’gyur || de nas bcom ldan ’das kyis ma ga dhā’i sna chen po la gtogs pa bram ze dbyar byed la chos daṅ ldan pa’i gtam (5) yaṅ dag par bstan yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas gdan las bźeṅs te gśegs so || de nas ma ga dhā’i sna chen po la gtogs pa bram ze dbyar byed kyis der rgyu lhag gaṅ yin pa de thams cad (6) sbyin par btaṅ nas bcom ldan ’das kyi rjes bźin rjes bźin du ’braṅ źiṅ | ’di sñam du sems kyis sems la mṅon par ’du byed de | bcom ldan ’das gau ta ma dmar bu can gyi groṅ gi sgo gaṅ nas phyir gśegs pa de ni bdag gis gau ta ma’i sgo źes gdags (7) so || chu bo gaṅ gā’i ’jug ṅogs gaṅ nas rgal ba de yaṅ gau ta ma’i ’jug ṅogs źes gdags so sñam mo || de nas bcom ldan ’das kyi thugs kyis ma ga dhā’i sna chen po la gtogs pa bram ze dbyar byed kyi bsam par mkhyen nas | dmar bu can gyi groṅ gi (26a1) dbus thog thag gśegs nas byaṅ phyogs su bya ste | chu bo gaṅ gā gaṅ na bar gśegs so || de nas lus ’phags ma’i bu ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra ’di sñam du sems te | ma la bdag ñid kho nas bcom ldan ’das mchod (2) pa bya ba la lhag par spro bar bya’o sñam du bsams nas | rtsibs brgya daṅ ldan pa’i gdugs lṅa brgya bcom ldan ’das kyi dbu’i gtsug gi steṅ du bzuṅ ba daṅ | yaṅs pa can gyi litstsha bī rnams kyis bsams pa | lus ’phags ma’i bu ma ga dhā’i rgyal po ma (3) skyes dgra ’di bcom ldan ’das mchod pa la raṅ ñid lhag par spro bar gyur na | ci’i phyir na bdag cag gis spro bar mi bya sñam nas de rnams kyis kyaṅ rtsibs brgya daṅ ldan pa’i gdugs lṅa brgya bcom ldan ’das kyi dbu’i gtsug gi steṅ du bzuṅ ṅo || klu rnams (4) gyis bsams pa | re źig mi ’di rnams bcom ldan ’das mchod pa bya ba la lhag par spro bar gyur na | bdag cag klu rnams ni rnam par lhaṅ ba’i lus can yin na ci’i phyir bdag cag spro bar mi bya sñam nas | de dag gis kyaṅ rtsibs brgya daṅ ldan pa’i (5) gdugs lṅa brgya bcom ldan ’das kyi dbu’i gtsug gi steṅ du bzuṅ ṅo || rgyal chen bźi’i ris kyi lha rnams kyis bsams pa | re źig mi bsod nams mṅon sum du ma mthoṅ ba ’di dag kyaṅ bcom ldan ’das mchod pa bya ba ya lhag par spro bar gyur na | mṅon (6) sum du mthoṅ ba bdag cag gis lta ci’i spro bar mi bya sñam nas | de rnams kyis kyaṅ rtsibs brgya daṅ ldan pa’i lha’i gdugs lṅa brgya bcom ldan ’das kyi dbu’i gtsug gi steṅ du bzuṅ ṅo || sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams kyis bsams pa | lha daṅ mi (7) ’di rnams bcom ldan ’das mchod pa bya ba la spro bar gyur na | bdag cag gis ci’i phyir spro bar mi bya sñam nas | de dag gis kyaṅ rtsibs brgya daṅ ldan pa’i gdugs lṅa brgya bcom ldan ’das kyi dbu’i gtsug gi steṅ du bzuṅ ṅo || bcom ldan ’das kyis dgoṅs (26b1) pa | ji ltar ’di dag phyir źiṅ dad pa mṅon par ’phel bar ’gyur ba de ltar byin gyis brlab bo sñam nas de nas bcom ldan ’das kyis ji ltar re re’i yid la bcom ldan ’das kyi dbu’i gtsug gi steṅ na bdag gdugs ’dzin to sñam pa de ltar byin gyis brlabs te | de (2) nas bcom ldan ’das mṅon par rdzogs par byaṅ chub pa la gdugs ñis stoṅ lṅa brgya lha daṅ mi rnams kyis steṅ du bzuṅ ṅo || dge sloṅ rnams the tshom skyes nas the tshom thams cad gcod pa saṅs rgyas bcom ldan ’das la źus pa | btsun pa bcom ldan ’das (3) kyis phrin las ci źig mdzad na | des na bcom ldan ’das mṅon par rdzogs par byaṅ chub pa la gdug ñis stoṅ lṅa brgya lha daṅ mi rnams kyis dbu’i gtsug gi steṅ du bzuṅ bar gyur lags | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag de bźin (4) gśegs pa ñid kyis sṅon gyi tshe rabs gźan na las byas śiṅ bsags pa tshogs rñed pa źes bya ba nas | lus can rnams la ’bras bur ’gyur źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || dge sloṅ dag sṅon byuṅ ba ’khor los sgyur ba’i rgyal po mtha’ bźir (5) rnam par rgyal ba chos daṅ ldan pa | chos kyi rgyal po rin po che sna bdun daṅ ldan pa legs mthoṅ chen po źes bya ba byuṅ ste | rgyal po de la bu stoṅ du gcig gis ma tshaṅ bźig yod do || rgyal po de’i kun du spyod pa ni bu btsas śiṅ btsas pa dag phyi bźin khrid de (6) ’khyam par byed do || btsun mo rnams kyis bsams pa | rgyal po ’di’i kun tu spyod pa ni sras btsas pa dag phyi bźin khrid nas ’khyam par byed do || btsun mo rnams kyis bsams pa | rgyal po ’di’i kun tu spyod pa ni sras btsas śiṅ btsas pa dag phyi bźin khrid nas ’khyam par mdzad pas bdag cag bu yod bźin du bu med pa daṅ ’das | da ni naṅ khrims źig bca’ ste | gal te (7) bdag cag las ’ga’ źig sems can daṅ ldan par gyur na | des rgyal po la gaṅs par mi bya’o źes bcas so || ji tsam na btsun mo gźan źig sems cad daṅ ldan par gyur nas | de de dag gis phyogs dben pa źig tu bźag ste | de zla ba brgyad dam (27a1) dgu ’das pa daṅ khye’u gzugs bzaṅ ba | blta na sdug pa | mdzes pa | bags pa’i mdog gser ’dra ba mgo gdugs lta bu | lag pa riṅ ba | ’phral ba’i dbyes tshe ba | smin ma ’jar ba sna’i gzaṅs mtho ba | yan lag daṅ ñiṅ (2) lag thams cad daṅ ldan pa źig btsas so || ji tsam na chen por gyur pa daṅ btsun mo de dag thams cad khye’u de la bu’i sdug pa skyes so || || ’dul ba gźi | bam po ñi su bdun pa daṅ | de nas dus gźan źig na rgyal po legs mthoṅ chen po śar gyi (3) lus ’phags kyi gliṅ nas rin po che sna bdun gyis sna draṅs śiṅ khams kyi rgyal phran stoṅ gis yoṅs su bskor te bu stoṅ du gcig gis ma tshaṅ pas zla kham pa lta bur bskor nas | gzi brjid ñi ma’i ’od zer stoṅ bas lhag par sba źiṅ ’oṅ ba gźon nu khaṅ bzaṅs (4) kyi steṅ na ’dug pa des mthoṅ nas | des ma la dris pa | yum mchi ba pha bi su lags | bu khyod kyi yab rgyal po legs mthoṅ chen po yin no || yum de ’das na bdag rgyal por ’gyur ram | bu rgyal po de’i sras stoṅ du gcig gis ma tshaṅ ba źig yod (5) pa de dag thams cad kyi phu bo gaṅ yin pa de de ’das na rgyal por ’gyur na khyod ni thams cad kyi nu bo yin no || des smras pa | yum gal te de ’das na bdag rgyal por mi ’gyur na gnaṅ bar mdzod cig daṅ | bdag dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim (6) med par rab tu ’byuṅ bar bgyi’o || btsun mo de dag thams cad kyis smras pa | bu khyod la bdag cag gis bu’i sdug ba ñams su myoṅ gis de ltar ma byed cig | yum gdon mi ’tshal bar rab tu ’byuṅ bar bgyi’o || de dag gis de gdon mi za bar gal gyis (7) ’chu bar śes nas smras pa | bu gal te de lta na dam źig bcas nas gnaṅ bar bya ste | gaṅ yaṅ khyod kyis yon tan gyi chogs cuṅ zad rtogs na de khyod kyis bdag cag la smros śig | de bźin du bgyi’o || de de dag gis gnaṅ nas des mtha’ gcig tu soṅ ste | (27b1) mkhan po daṅ slob dpon med par byaṅ chub kyi phyogs sum bcu rtsa bdun gyi chos bskyed nas rab byaṅ chub mṅon sum du byas so || raṅ saṅs rgyas des bsams pa | bdag gis ma de rnams la khas blaṅs pa smra dgos pas soṅ la sṅon gyi dam bcas pa mthar dbyuṅ (2) ṅo sñam nas | bdag ñid chen po de dag ni ṅag gis chos mi ston gyi lus kyis yin pas des de rnams kyi mdun du ’bar ba daṅ | gsal ba daṅ | char ’bebs pa daṅ | glog ’byin pa dag gi cho ’phrul dag bya bar brtsams so || so so’i skye bo ni rdzu ’phrul (3) la myur du sems gtod pa yin pas de dag śiṅ rtsa ba nas bcad pa bźin rkaṅ pa gñis la gtugs nas smras pa | ’phags pa khyod kyis yon tan gyi tshogs ’di lta bu rtogs sam | rtogs so || ’phags pa khyod ni bsod sñoms bźed pa lags la | bdag (4) cag kyaṅ bsod nams ’tshal ba lags na | khyod ’di ñid du skyed mos tshal du bźugs śig daṅ | bdag cag gis rgyun du bsod sñoms dbul bar bgyi’o || raṅ saṅs rgyas des khas blaṅs nas de dag gis raṅ saṅs rgyas la bsod sñoms kyis (5) bkur stir bya bar brtsams so || raṅ saṅs rgyas des bsams pa | bdag gi lus rnag can ’dis bya ba gaṅ yin pa de ni byas kyis | ma la bdag phur po lhag ma med pa’i mya ṅan las ’das pa’i dbyiṅs su ’jug go sñam nas | de nas de daṅ pa’i (6) rgyal po ’dab ma brkyaṅ ba ltar steṅ gi nam mkha’ la mṅon par ’phags nas ’bar ba daṅ | gsal ba daṅ | char ’bebs pa daṅ | glog ’byin pa’i cho ’phrul dag kyaṅ bstan nas phuṅ po lhag ma med pa’i mya ṅan las ’das pa źi ba’i dbyiṅs su źugs (7) so|| de nas de dag gis śiṅ dri źim po thams cad spuṅs te | spuṅs nas bsregs te me’i phuṅ po de ’o mas bsad nas rus pa de dag gser gyi bum pa’i naṅ du bcug ste | skyed mos tshal de ñid du rus pa’i mchod rten brtsigs te mgul gdub daṅ | gdu bu (28a1) || rgyan can daṅ | gźan yaṅ rgyan rnam pa sna tshogs kyis brgyan ciṅ gdugs daṅ | rgyal mtshan daṅ | ba dan dag btsugs so || de nas dus gźan źig na rgyal po legs mthoṅ chen po btsun mo’i ’khor gyis bskor nas so ga’i dus (2) la bab pa na me tog gi śiṅ rnams kha ’bus śiṅ ṅaṅ pa daṅ | kruṅ kruṅ daṅ | rma bya daṅ | ne tso daṅ | ri skegs daṅ | bya ko ki la daṅ | śaṅ śaṅ de’u skad ’byin pa’i tshal gseb tu skyed mos tshal gyis gźir soṅ nas | de skyed mos tshal nas ’khyam (3) pa las dag bcom pa’i mchod rten de mthoṅ ṅo || de nas skyed mos tshal sruṅ ba’i mi la smras pa | kwa’i naṅ rje ’di ci yin | des smras pa | lha bdag gis ni ma ’tshal te | ’on kyaṅ ’di’i don ni btsun mos ’tshal te || de nas des btsun mo’i (4) ’khor rnams la smras pa daṅ | de dag gis rkaṅ pa gñis la gtugs te smras pa | lha mi ’jigs pa stsal du gsol | des smras pa | de bźin du sbyin no || de dag gis skabs de rgyas par smras pa daṅ | rgyal pos smras pa | khyed cag gis su (5) rgyal srid la mṅon par dga’ ba de kho bo la ma gsol ba bzaṅ po ma yin ba źig byas so || gal te gsol bar gyur pa daṅ kho bo de kho na la rgyal srid la dbaṅ bskur bar ’gyur ba źig | ’on kyaṅ ṅas bdag ñid chen po de mya ṅan las ’das (6) par gyur kyaṅ gdugs daṅ | cod pan daṅ | thor tshugs gdags so źes de nas des bu la byams pas raṅ saṅs rgyas kyi mchod rten de la gdugs daṅ | cod pan daṅ | thor tshugs rnams btags so || dge sloṅ dag ji sñam du sems | de’i tshe (7) de’i dus kyi rgyal po chen po legs mthoṅ gaṅ yin pa de ni ṅa ñid yin no || gar yaṅ ṅas de na bu la byams pas raṅ saṅs rgyas kyi mchod rten de la gdugs | con pan daṅ | thor tshugs btags te | las de’i rnam par smin pas ṅas ’khor los sgyur ba’i rgyal (28b1) po ñis stoṅ lṅa brgya byas so || las de kho na’i lhag mas da lta raṅ mṅon par rdzogs par byaṅ chub pa na lha daṅ mi rnams kyis rtsibs brgya daṅ ldan pa’i gdugs ñis stoṅ lṅa brgya dbu’i gtsug gi steṅ du bzuṅ bar gyur to || gal te ṅas yon tan tshogs ’di lta bu rtogs (2) par ma gyur na gźan du yaṅ ṅas ’khor los sgyur ba’i rgyal po ñis stoṅ lṅa brgya byed par ’gyur ro || de lta bas na ṅa’i bsod nams kyi rnam par smin pa can gaṅ yin pa de ṅas ñan thos rnams kyi loṅs spyod du rnam par smin par bsdos te | gal te mu tig pre gaṅ (3) gis ’bras bre gaṅ khugs kyaṅ ’on kyaṅ ṅa’i ñan thos rnams ni bsod sñoms kyis phoṅs par mi ’gyur ro || dge sloṅ dag de lta bas na las gcig tu gnag pa rnams kyi rnam par smin pa ni gcig tu gnag pa yin la źes bya ba nas brtsal bar bya ste | dge sloṅ (4) dag khyed kyis de lta bu la bslaṅ par bya’o źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || bcom ldan ’das kyis de skad ces bka’ stsal nas | dge sloṅ de dag yi raṅs te bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par bstod do || lus ’phags ma’i bu yul ma (5) ga dhā’i rgyal po ma skyes dgras gru zam ’dzugs su bcug pa daṅ | yaṅs pa can gyi litstsha bī rnams kyis kyaṅ de bźin du bcom ldan ’das kyi phyir gru zam btsugs so || klu rnams kyis bsams pa | bdag cag klu rnams ni rnam par ltuṅ ba’i lus can yin pas (6) ma la bdag cag gis gdeṅs ka’i zam bas bcom ldan ’das chu bo gaṅ gā bsgral bar bya’o sñam nas de rnams kyis gdeṅs ka’i zam pa btsugs so || de nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag khyed cag las gaṅ (7) źig lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra’i gru zam las chu bo gaṅ gā rgal par spro ba de ni de las rgol cig | gaṅ źig yaṅs pa can gyi litstsha bī rnams kyis gru zam btsugs pa las spro ba gaṅ yin pa de yaṅ de las rgol cig | ṅa yaṅ (29a1) dge sloṅ kun dga’ bo daṅ thabs cig klu rnams kyis gdeṅs ka’i zam pa las chu bo gaṅ gā brgal bar bya’o || de na kha cig ni lus ’phags ma’i bu yul ma ga dhā’i rgyal po ma skyes dgra’i zam las rgal to || kha cig ni yaṅs pa can gyi litstsha bī rnams (2) kyi gru zam las rgal to || bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo daṅ thabs cig tu klu rnams kyi gdeṅs ka’i zam pa las rgal to || de nas dge bsñan źig gis de’i che tshigs su bcad de smras pa | kha cig zam pa btsugs nas chu bran por te rgya mtsho (3) rgal || skye bo rnams ni gziṅs ’cha’ mkhas pa’i skye bo rnams chu rgal ||
saṅs rgyas bcom ldan bram ze rgal bar gyur nas skam la bźugs || dge sloṅ dag ’dir khrus byed ñan thos rnams ni gzigs ’cha’o || gal te kun na chu yod na || khron pa’i (4) chus ni ci źig bya ||
sred pa’i rtsa ba bcad nas ni || su źig spyod pa chos bar byed || bcom ldan ’das kyis sa phyogs gźan źig na mtho źiṅ mtho ba’i sa phyogs źig gzigs so || gzigs nas kyaṅ tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun (5) dga’ bo khyod rgyal po sgra chen ’dzin gyi lha’i mchod sdoṅ srid du ’dom stoṅ yoṅ la stobs su ’dom drug bcu yod pa | thams cad gser las byas pa | rin po che sna tshogs kyis spras pa źig yod de | sbyin pa dag byin | bsod nams dag byas nas chu bo gaṅ gā’i (6) naṅ du bor ba gaṅ yin pa de lta bar ’dod dam | bcom ldan ’das de lta ba’i dus la bab lags so || bde bar gśegs pa de’i tshod la bab lags te | bcom ldan ’das kyis gaṅ mchod sdoṅ de bsgreṅ na dge sloṅ rnams lta bar ’gyur lags so || de nas bcom (7) ldan ’das kyis ’khor lo dar bkra śiṅ daṅ | g-yuṅ druṅ ’khyil ba daṅ | dra bas ’brel ba | bsod nams brgya phrag du mas bskyed pa | ’jigs pa rnams dbugs ’byin par mdzad pa’i phyag gis sa la reg par mdzad pa daṅ | klu rnams kyis bsams pa | (29b1) bcom ldan ’das ci’i phyir sa la reg par mdzad sñam na | mchod sdoṅ gzigs par bźed par mthoṅ ṅo || de nas de dag gis bsgreṅ ba daṅ | dge sloṅ rnams kyis mchod sdoṅ ba lta bar brtsams so || tshe daṅ ldan pa legs ldan ni ’dod pa chuṅ ba yin (2) pas mtha’ gcig tu soṅ nas phyag dar khrod pa dag ’tshem mo || de nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag mchod sdoṅ nub par ’gyur gyis rtags zuṅ ces pa las de nub par gyur to || saṅs rgyas bcom ldan (3) ’das la dge sloṅ rnams kyis źus pa | btsun pa dge sloṅ rnams mchod sdoṅ la lta bar bgyid na | tshe daṅ ldan pa legs ldan ni ’dod pa chuṅ bas mtha’ gcig tu mchis nas phyag dar khrod pa la gzigs | ci lags re źig ’dod chags daṅ bral (4) ba’i slad du’am | ’on te sṅon bsten pa’i slad du lags | gal te re źig ’dod chags daṅ bral ba’i slad du lags na ni gźan yaṅ ’dod chags daṅ bral źig mchis lags so || ’on te sṅon bsten pa’i slad du lags na ni | ’dis gaṅ du bsten lags | (5) bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dga’ ’dod chags daṅ bral ba’i phyir yaṅ yin la sṅon yaṅ bsten pa’i phyir yaṅ yin no || ’dis sṅon gaṅ du bsten lags | dge sloṅ dag sṅon byuṅ brgyal po rab sgrogs źes bya ba źig byuṅ ste | de lha’i dbaṅ po brgya (6) byin daṅ grogs pos gyur to || de bu ’dod kyaṅ bu med nas lag pa la ’gram pa gtad de sems khoṅ du chud ciṅ ’dug ste nor rdzas maṅ po źig bsags na bdag la bu med pas bdag śin rgyal po’i gduṅ rgyud chad par ’gyur ro sñam mo || de nas brgya byin gyis mthoṅ (7) nas dris pa | grogs po khyod ci’i phyir lag pa la ’gram pa gtad nas sems khoṅ du chud ciṅ ’dug | des smras pa | ko.o śig nor rdzas ’di sñed cig bsags na bdag la bu med pas bdag śi nas rgyal po gduṅ rgyud chad par ’gyur bas so || brgya byin gyis smras pa | (30a1) grogs po khyod sems khod du chud par ma byed cig | gal te lha’i bu ’ga’ źig ’chi ’pho’i chos byuṅ bar gyur na | de khyod kyi bur bsko bar bya’o || chos ñid kyis lha’i bu ’chi ’pho’i chos ’byuṅ ba la ni sṅa ltas lṅa ’byuṅ bar ’gyur te | gos ma (2) rñiṅs pa rnams rñiṅs par ’gyur ba daṅ | me tog gi phreṅ ba ma rñiṅs pa rnams rñiṅs par ’gyur ba daṅ | lus las dri mi źim pa ’byuṅ ba daṅ | mchan khuṅ nas rdul ’dzag pa daṅ | raṅ gi stan mi dga’ bar ’gyur ba’o || ji tsam na lha’i bu źig la sṅa ltas (3) lṅa byuṅ bar gyur nas de la lha’i dbaṅ po brgya byin gyis smras pa | grogs po rgyal po rab sgrogs kyi btsun mo dam pa’i maṅ la du ñiṅ mtshams sbyor cig | des smras pa | ko.o śi ka de ni bag med pa’i gnas yin te | kau śi ka rgyal po rnams ni ñes pa maṅ po byed pa (4) yin pas chos ma yin pas rgyal srid byas nas sems can dmyal bar gźol bar gyur na mi ruṅ ṅo || brgya byin gyis smras pa | grogs po khyod la ṅas dran par bya’o || ko.au śi ka lha rnams ni dga’ ba maṅ pos bag med pa yin no || grogs po de ni bden na (5) ’on kyaṅ kho bos khyod la dran par bya’o || des rgyal po rab sgrogs kyi btsun mo dam pa’i mṅal du ñiṅ mtshams sbyar to || gaṅ gi ñi ma kho na la ñiṅ mtshams blaṅs pa de’i ñi ma kho nal skye bo’i chogs chen pos sgra phyuṅ bar gyur to || de zla ba brgyad dam dgu ’das nas (6) khye’u źig btsas te źes bya ba nas | sna’i gzaṅs mtho ba źes bya ba’i bar goṅ ma bźin no || de’i ñe du dga’ dus śiṅ tshogs nas miṅ ’dogs par byed de | khye’u’i miṅ ciṅ gdags | gñen rnams kyis smras pa | gaṅ gi ñi ma kho na la khye’u ’di ma’i mṅal du (7) źugs pa de’i ñi ma kho na la skye bo’i tshogs chen pos sgra phyuṅ bar gyur pas | de bas na khye’u’i miṅ sgra chen źes bya bar gdags so źes de’i miṅ sgra chen źes bya bar btags te | khye’u sgra chen ma ma brgyad la rjes su gtad nas źes bya ba nas brtag pa brgyad daṅ | dbye (30b1) ba daṅ | klog pa la mkhas śiṅ bśes gñen can du gyur to źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de rgyal rigs spyi bo nas dbaṅ bskur ciṅ yul gyi dbaṅ phyug daṅ mthu daṅ | brtson ’grus thob pa | sa’i dkyil ’khor chen po mṅon par zil gyis mnan (2) nas gnas pa rnams kyi bzo’i gnas daṅ las kyi gnas tha dad pa gaṅ yin pa ’di lta ste | glaṅ po che’i gñar źon pa daṅ | rta la źon pa daṅ | śiṅ rta’i thabs daṅ | ral gri’i thabs daṅ | mda’ gźu daṅ | phyir bsnur ba daṅ | mdun du bsnur ba (3) daṅ | lcags kyus sgyur thabs daṅ | źags pas gdab pa daṅ | mda’ bo che ’phen pa daṅ | dbyug pas rdeg pa daṅ | ’dzin staṅs daṅ | gom staṅs daṅ | gcod pa daṅ | dral ba daṅ | dbug pa daṅ | rgyaṅ nas phog pa daṅ | sgra grag par (4) phog pa daṅ | gnad du phog pa daṅ | mi ’chor bar phog pa daṅ | gnad du phog pa daṅ | mi ’chor bar phog pa daṅ | tshabs che ba dag ste | gnas lṅa bo de rnams la śin tu byaṅ gyur to || chos ñid kyis re źig pha ji tsam gson gyi bar du bu’i miṅ mi grag pa yin no || dus gźan źig na rgyal (5) po rab sgrogs śi nas sgra chen rgyal srid pa bźag pa daṅ | des tha gi tsam źig chos bźin gyis rgyal srid byed du bcug nas | de nas chos bźin ma yin pas rgyal srid byed du bcug par gyur to || de nas brgya byin gyis smras pa | grogs po kho bos khyod rgyal (6) po rab sgrogs kyi bur bskos te chos bźin ma yin pas rgyal srid ma byed cig | sems can dmyal bar gźol bar gyur ta re źes ma bsgo’am | des tha gi tsam źig chos bźin gyis rgyal srid byed du bcug nas slar yaṅ tshes bźin ma yin pas rgyal srid byed du bcug (7) par gyur to || lan gñis su yaṅ brgya byin gyis smras pa | grogs po kho bos khyod rgyal po rab sgrogs kyi bur bskos te chos bźin ma yin pas rgyal srid ma byed cig | sems can dmyal bar gźol bar gyur ta re źes ma bsgo’am | des smras pa | ko.o śi (31a1) ka bdag cag rgyal po rnams ni dga’ ba maṅ pos phag med pas skad cig tu brjed par ’gyur gyis | bdag la khyod kyis mtshan ma źig źog śig daṅ | bdag gis mthoṅ nas ṅes par sbyin pa dag sbyin | bsod nams dag bgyi’o || de (2) nas lha’i dbaṅ po brgya byin gyis lha’i bu las thams cad pa la bsgo ba | las thams cad pa soṅ la khyod kyis rgyal po sgra chen gyi gnas su lha’i ’khor gyi khyams daṅ | lha’i mchod sdoṅ srid du ’dom stoṅ yod la | sdoms su ’dom drug bcu yod pa | thams cad (3) gser las byas śiṅ rin po che sna tshogs kyis spras pa źig sprul cig | de nas lha’i bu las thams cad pas rgyal po sgra chen gyi gnas su lha’i ’khor gyi khyams daṅ | lha’i mchod sdoṅ srid du ’dom stoṅ yod pa | sboms su ’dom drug bcu yod pa | thams (4) cad gser las byas pa | rin po che sna tshogs kyis spras pa źig sprul to || de nas rgyal po sgra chen gyis mchod sbyin gyi khaṅ pa rtsig tu bcug nas raṅ gi źaṅ po mya ṅan med ces bya ba mchod sdoṅ gi źal ta bar bźag go | de nas mchod sdoṅ la ’dzal bu’i (5) gliṅ na gnas pa’i mi thams cad lta bar spro bas lhags nas zas bros bśiṅ mchod sdoṅ lta bas raṅ gi las sgrub par mi byid do || de nas źig las kyi mtha’ rnams par chad byas pas rgyal po’i dpya thaṅ bźin mi ’du bar gyur to || blon po rnams kyis dpya ñuṅ ṅu (6) phul ba daṅ rgyal po sgra chen gyis smras pa | śes ldan dag ci’i phyir dpya ñuṅ zaṅ gcig ’phul | lha ’dzam bu’i gliṅ na gnas pa’i skye bo’i tshogs mchis nas ’tshal ma ’tshal ciṅ mchod sdoṅ la lta źiṅ mchis te raṅ gi las sgrub par mi byed pas źiṅ las kyi mtha’ (7) rnams kyi bar chad bgyis pas dpya thaṅ bźin mi ’du lags so || rgyal pos smras pa || rgyal pos smras pa | mchod sbyin gyi khaṅ pa drol cig | de rnams kyis de dral na yaṅ de bźin du skye bo’i tshogs de raṅ raṅ gi rgyags blaṅs nas za źiṅ mchod sdoṅ la rtog ciṅ ’dug ste | raṅ raṅ gi (31b1) las sgrub par mi byed pas źiṅ las kyi mtha’ rnams kyis bar chad byas pas de bźin rgyal po’i dpya thaṅ bźin mi ’du bar gyur to || rgyal pos dris pa | śes ldan dag mchod sbyin gyi khaṅ pa dral na ci’i phyir da dud dpya ñuṅ bar gyur | blon po rnams kyis (2) smas pa | lha skye bo’i tshogs raṅ raṅ gi rgyags blaṅs nas ’tshal źiṅ mchod sdoṅ la rtog ciṅ mchis te raṅ gi las sgrub par mi bgyid pas | źiṅ las kyi mtha’ rnams kyi bar chad bgyis pas des na dpya ñuṅ bar gyur to || de nas rgyal po sgra chen gyis sbyin pa (3) dag sbyin | bsod nams dag byas nas mchod sdoṅ chu po gaṅ gā’i naṅ du bor ro | dge sloṅ dag ji sñam du sems | rgyal po rab sgrogs kyi źaṅ po mya ṅan med ces bya ba gaṅ yin pa de ni dge sloṅ legs ldan ’di ñid yin te | ’dis sṅon ’di bsten to || btsun (4) pa mchod sdoṅ ’di gaṅ du źig par ’gyur lags | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag ma ’oṅs pa na mi rnams kyis tshe lo brgyad khri thub par ’gyur te | mi tshe lo brgyad khri pa rnams kyi rgyal po duṅ źes bya ba yaṅ dag par sdo pa | ’khor (5) los sgyur ba mtha’ bźir rnam par rgyal ba | chos daṅ ldan pa chos kyi rgyal po rin po che sna bdun daṅ ldan pa źig ’byuṅ bar ’gyur ro || de’i rin po che sna bdun ni ’di lta bu dag ’byuṅ bar ’gyur te | ’di lta ste | ’khor lo rin po che daṅ | glaṅ po rin po che (6) daṅ | rta rin po che daṅ | nor bu rin po che daṅ | bud med rin po che daṅ | khyim bdag rin po che daṅ | bdun pa ni blon po rin po che ñid do || de la bu dpa’ ba | rtul phod pa | yan lag mchog gi gzugs daṅ ldan pa | pha rol gyi sde rab tu ’joms par byed (7) pa stoṅ yaṅ tshaṅ bar ’byuṅ bar ’gyur te | de rgya mtsho la thug pa’i sa chen po ma lus par gnod par sṅo ba med ciṅ ’tshe ba med pa ’di ñid chad pa med ciṅ mtshon gyis bda’ ba med la | chos daṅ mthun źiṅ sñoms pas legs par phab ste gnas par ’gyur ro | (32a1) rgyal po duṅ gi mdun na ’don bram ze tshaṅs pa’i tshe źes bya ba źig ’byuṅ ste | de’i chuṅ ma ni tshaṅs ldan ma źes bya ba źig ’byuṅ ṅo || de byams pa tshad med pa’i yan lag gis rgyas par byas pas su byams pa źes bya ba źig btsa’ bar ’gyur ro || (2) bram ze tshaṅs pa’i tshe bram ze’i khye’u brgyad khri la bram ze rnams kyi gsaṅ tshig klog tu ’jug go | des bram ze’i khye’u de rnams byams pa la gtad nas bram ze’i khye’u byams pas bram ze’i khye’u brgyad khri po rnams bram ze rnams kyi gsaṅ tshig klog tu ’jug go | de nus (3) rgyal po chen po bźi po rnams kyis gter chen po bźi po | ka liṅ ka nas dmar ser te || mi thi la nas skya bo yi || sa ’dzin nas ni e la’i ’dab || bā rā ṇa sī’i groṅ nas duṅ || mchod sdoṅ ’di yaṅ khyer nas rgyal po duṅ la ’bul bar ’gyur ro || rgyal po (4) duṅ gis kyaṅ bram ze tshaṅs ba’i tshe la sbyin par ’gyur ro || bram ze tshaṅs pa’i tshes kyaṅ bram ze’i khye’u byams pa la’o || bram ze’i khye’u byams pas kyaṅ bram ze’i khye’u de rnams la’o || de nas bram ze’i khye’u de rnams kyis mchod sdoṅ de dum bu dum bur la cad nas (5) ’ged par ’gyur ro || de nas bram ze’i khye’u byams pas mchod sdoṅ de’i mi rtag pa ñid mthoṅ nas | de ñid kyis skyo ba skyes nas nags su ’gro bar ’gyur ro || gaṅ gi ñi ma kho na la nags su soṅ ba de kho na’i ñi ma la byams pa tshad med pa’i yan lag gis rgyas (6) par byas nas bla na med pa’i ye śes thob par ’gyur te | de’i mtshan bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas byams pa | bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas byams pa || gaṅ gi ñi ma kho na la yaṅ dag par (7) rdzogs pa’i saṅs rgyas byams pas bla na med pa’i ye śes thob par ’gyur ba de kho na’i ñi ma la rgyal po duṅ gi rin po che sna bdun nub par ’gyur ro || rgyal po duṅ yaṅ khams kyi rgyal phran brgyad khri’i ’khor daṅ bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas (32b1) byams pa rab tu ’byuṅ ba’i rjes su rab tu ’byuṅ bar ’gyur ro || de’i chuṅ ma rin po ches ga źes bya ba yaṅ bud med brgyad khri’i ’khor daṅ bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas byams pa rab tu ’byuṅ ba’i rjes su rab tu ’byuṅ bar ’gyur ro || bram (2) ze tshaṅs pa’i tshe yaṅ bram ze’i khye’u brgyad khri’i ’khor daṅ bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas byams pa rab tu ’byuṅ ba’i rjes su rab tu ’byuṅ bar ’gyur ro || de nas yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas byams pa ’khor dge sloṅ ’bum (3) phrag dgu bcu rtsa drug daṅ ri bya gag rkaṅ gaṅ na ba der gśegs par ’gyur ro || de na dge sloṅ ’od sruṅ gi rus pa’i tshogs ma źig pa ’dug pas ri bya gag rkaṅ bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas byams pa la kha dbye bar ’gyur ro || de nas (4) bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas byams pas dge sloṅ ’od sruṅ gi rus pa’i tshogs ma źig pa phyag g-yon par bźag ste ñan thos rnams la ’di skad ces | dge sloṅ dag skye dgu rnams kyi tshe lo brgya thub (5) pa na ston pa śākya thub pa źes bya ba ’jig rten du byuṅ ba de’i ñan thos rnams las chog śes pa daṅ ’dod pa chuṅ ba daṅ | sbyaṅs pa’i yon tan daṅ ldan pa rnams kyi mchog ni ’od sruṅ yin no źes bstan pa gaṅ yin pa de ni ’di yin te | śākya thub pa yoṅs su (6) mya ṅan las ’das nas de’i bstan pa yaṅ ’dis yaṅ dag par bsdus so źes chos ston par ’gyur ro || de rnams kyis mthoṅ nas skyo ba skyes te | ’di ’dra ba’i lus kyis ji ltar ’di lta bu’i yon tan gyi tshogs thob par gyur sñam nas de rnams skyo ba de ñid kyis dgra (7) bcom pa mṅon sum du byed par ’gyur te | ’bum phrag dgu bcu rtsa drug dgra bcom pa ñid daṅ | sbyaṅs pa’i yon tan mṅon du bya ba la brtson par ’gyur ro || mchod sdoṅ de ni der źig par ’gyur ro || btsun pa rgyu gaṅ daṅ rkyen gaṅ gis dkon mchog (33a1) gñis ’jig rten du ’byuṅ bar ’gyur lags | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | smon lam gyi dbaṅ gis so || bcom ldan ’das gaṅ du son lam btab lags | dge sloṅ dag sṅon byuṅ ba yul dbus su rgyal po gos (2) sbyin źes bya ba ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ bde ba daṅ lo legs pa daṅ skye bo daṅ | mi maṅ pos rab tu gaṅ ba na rgyal srid byed du ’jug go | de’i śiṅ rnams me tog daṅ ’bras bu rtag pa daṅ | lhas dus dus su char gyi rgyun legs par phab pas lhag (3) par lo tog rnams phun sum tshogs par gyur to || byaṅ phyogs na rgyal po nor ldan źes bya ba ’byor ba daṅ | rgyas pa daṅ bde bar daṅ lo legs pa daṅ | skye bo daṅ si maṅ pos rab tu gaṅ ba na rgyal srid byed du ’jug go | de’i śiṅ rnams me tog daṅ ’bras bu (4) rtag pa daṅ | lhas dus dus su char gyi rgyun legs par phab pas lhag par lo tog rnams phun sum tshogs par gyur to || de dus gźan źig na rgyal po gos sbyin gyi mdun na ’don las khye’u spyi gtsug rin po ches brgyan pa źig btsal te | de’i btsas ston (5) rgya cher byas nas de’i miṅ rin chen gtsug tor can źes btags so || de dus gźan źig na rga ba daṅ na ba daṅ ’chi ba yaṅ dag par mthoṅ nas skyo ba skyes te nags su soṅ ṅo || gaṅ gi ñi ma kho na la nags su soṅ ba de kho na’i ñi ma la des bla na med pa’i ye śes (6) thob nas de’i miṅ yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can źes bya bar gyur to || de nas dus gźan źig na rgyal po nor ldan steṅ gi khaṅ bzaṅs kyi gźir soṅ ste blon po’i tshogs kyis (7) bskor nas ’dug go | des blon po rnams la smras pa | śes ldan dag ṅa’i ci ’dra ba de ltar rgyal po gźan ’ga’i yul na ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ bde ba daṅ lo legs pa daṅ | skye bo daṅ mi maṅ pos rab tu gaṅ ba daṅ | śiṅ rnams me tog daṅ ’bras bu (33b1) | rtag pa daṅ | lhas dus dus su char gyi rgyun legs par bab pas lo tog rnams phun sum tshogs par ’gyur ba lta yod dam | yul dbus nas tshoṅ pa zoṅ thogs te byaṅ phyogs su ’oṅs pa de rnams kyis smras pa | lha yul dbus na rgyal po gos sbyin źes bya (2) ba źig mchis so || rgyal po nor ldan gyis thos ma thag tu mi bzod pa chen po skyes te | de mi bzod pa skyes nas blon po rnams la smras pa | śes ldan dag dpuṅ gi tshogs yan lag bźi pa go skon cig daṅ yul ’khor gźom par bya’o || de nas rgyal (3) po nor ldan dpuṅ gi tshogs yan lag bźi pa glaṅ po che’i tshogs daṅ rta pa’i tshogs daṅ śiṅ rta pa’i tshogs daṅ | dpuṅ bu chuṅ gi tshogs go bskon te | yul dbus su doṅ nas chu bo gaṅ gā’i lho phyogs kyi ’gram du ’khod do || rgyal po gos sbyin gyis rgyal (4) po nor ldan dpuṅ gi tshogs yan lag bźi pa glaṅ po che’i tshogs daṅ rta pa’i tshogs daṅ | śiṅ rta pa’i tshogs daṅ dpuṅ bu chuṅ gi tshogs go bskon nas yul dbus su ’oṅs te chu bo gaṅ gā’i lho phyogs kyi ’gram na ’khod do źes thos so || thos nas (5) kyaṅ des kyaṅ dpuṅ gi tshogs yan lag bźi pa glaṅ po che’i tshogs daṅ | rta pa’i tshogs daṅ śiṅ rta pa’i tshogs daṅ dpuṅ bu chuṅ gi tshogs go bskon nas chu bo gaṅ gā’i byaṅ phyogs logs kyi ’gram na ’dug go | de nas yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin (6) chen gtsug tor can gyis de gñis kyi gdul ba’i dus mkhyen nas chu bo gaṅ gā’i ’gram du nub mo ñe bar rten ciṅ bźugs so || de nas yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyis ’jig rten pa’i thugs bskyed do || chos ñid kyis gaṅ (7) gi tshe saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams kyis ’jig rten pa’i thugs bskyed pa de’i tshe brgya byi daṅ | tshaṅs pa la sogs pa’i lha rnams kyi sems kyis bcom ldan ’das kyi dgoṅs pa śes par ’gyur ro || de nas brgya byin daṅ tshaṅs pa la sogs pa lha rnams (34a1) || yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gaṅ na der soṅ ste phyin nas | yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug nas | de rnams (2) kyi kha dog gi mthus snaṅ ba rgya chen po byuṅ bar gyur pa rgyal po nor ldan gyis mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ blon po rnams la dris pa | śes ldan dag rgyal po gos sbyin gyi yul na snaṅ ba rgya chen po byuṅ ba ’di ci yin | de rnams kyis smras pa | lha rgyal po gos sbyin gyi (3) yul du yaṅ par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can byuṅ ste | de la blta ba’i phyir brgya byin daṅ tshaṅs pa la sogs pa mchis pa des na snaṅ ba chen po’i ’di byuṅ ste | de ni rdzu ’phrul che źiṅ mthu che ba lags pas ’di ni de’i mthu lags so || rgyal (4) po nor ldan gyis smras pa | śes ldan dag gaṅ gi yul du gaṅ la brgya byin daṅ tshaṅs pa la sogs pa yaṅ blta ba’i phyir ’od pa’i rkaṅ gñis bsod nams kyi źiṅ de lta bu byuṅ ba de la bdag gis gnod pa ci ’dra ba źig bya źes | des de la pho ña btaṅ ste | grogs po khyod (5) de la bdag cuṅ zad kyaṅ mi byed kyis tshur sbyon | khyod ni bsod nams kyi mthu chen po can źig pas khyod kyi yul na gaṅ la brgya byin daṅ | tshaṅs pa la sogs pa yaṅ blta ba’i phyir ’oṅ ba rkaṅ gñis bsod nams kyi źiṅ yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen (6) gtsug tor can bźugs so || ’on kyaṅ khyod kyi mgul nas ’khyud nas ’gro bar bya ste | de lta na bdag cag phan tshun yid bde bar ’gyur ro źes spriṅ ṅo || rgyal po gos sbyin yid ma ches nas de yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can (7) gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas rgyal po gos sbyin gyis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin (34b1) chen gtsug tor can la ’di skad ces gsol to | btsun pa rgyal po nor ldan gyis spriṅ pa | grogs po sdug pa khyod la bdag cag ci yaṅ mi byed kyis chur śog | khyod kyi mgul pa nas ’khyud nas ’gro bar bya ste | de lta na bdag can phan (2) tshun yid bde bar ’gyur ro źes mchi na de la bdag gis ji ltar bsgrub par bgyi | yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyis bka’ stsal pa | rgyal po chen po soṅ śig daṅ khyod la legs par ’gyur ro || bcom ldan ’das ci (3) bdag gis de’i rkaṅ pa gñis la gtug par bgyi’am | rgyal po chen po rgyal po dpuṅ chen po rnams la ni gtug par bya dgos so || de nas rgyal po gos sbyin stan las laṅs te | yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyi źabs (4) gñis la mgo bos phyag byas nas chas te rgyal po nor ldan gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas rgyal po nor ldan gyi rkaṅ pa gñis la gtugs so || de nas rgyal po nor ldan gyis mgul nas ’khyud de yid gcugs par byas te btaṅ ṅo || de nas rgyal po gos sbyin (5) yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug (6) nas | rgyal po gos sbyin gyis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can la ’di skad ces gsol to || btsun pa rgyal po thams cad kyis rkaṅ pa gñis la gtugs pa’i rgyal po gaṅ lags | rgyal po chen po ’khor los sgyur ba (7) yin no || de nas rgyal po gos sbyin stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gad na bde logs su thal mo sbyar ba btud de | yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor (35a1) can la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig saṅ bdag gi sdum par gdugs tshod sbyor źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol | yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can (2) gyis rgyal po gos sbyin la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas rgyal po gos sbyin yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas yaṅ dag par rdzogs pa’i pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyi spyan sṅa nas (3) doṅ ṅo || de nas rgyal po gos sbyin gyis de ñid kyi nub mo nas gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag sta gon byas te | naṅ par sṅar laṅs nas gdan bśams te nor bu’i chu snod bźag nas | yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor (4) can la spyan ’dren gyis dus tshod gsol ba | btsun pa gdugs tshod bśams lags śiṅ mchis na | bcom ldan ’das da de’i dus la bab par dgoṅs su gsol | de nas yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can sṅa dro śam thabs (5) man bas lhuṅ bzed daṅ chos gos bsnams te | dge sloṅ gi tshogs kyis yoṅs su bskor ciṅ dge sloṅ gi dge ’dun gyis mdun gyis bltas nas | rgyal po gos sbyin gyi bkaṅ sa gaṅ na ba der gśegs te byon nas dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams (6) pa ñid la bźugs so || de nas rgyal po gos sbyin gyis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun bde bar bźugs par rig nas gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag raṅ gi lag nas stobs śiṅ (7) tshim par byed de | rnam pa du mar gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag raṅ gi lag nas bstabs śiṅ tshim par byas so || yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyis gsol nas phyag gñis bcabs te lhuṅ bzed gyu par rig (35b1) nas źabs gñis la gtugs te smon lam gdab par brtsams pa | btsun pa sbyin pa’i dge ba’i rtsa ba ’dis bdag ’khor los sgyur ba’i rgyal po gyur cig ces smras nas de ma thag tu duṅ yaṅ bus so || de nas yaṅ drag pas rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen (2) gtsug tor can gyis rgyal po gos sbyin la ’di skad ces bka’ stsal to || rgyal po chen po khyod skye dgu’i cho lo brgyad khri thub pa na ’khor los sgyur ba’i rgyal po duṅ źes bya bar ’gyur ro || de nas skad chen pa’i skra dag byuṅ ṅo || rgyal po nor ldan gyis ca co’i sgra dag thos (3) nas blon po rnams la smras pa | śes ldan dag rgyal po gos sbyin gyi yul na ca co’i sgra grag pa de ci źig yin | de rnams kyis legs par brtags nas smras pa | lha yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyis rgyal po gos sbyin ’khor (4) los sgyur ba’i rgyal por luṅ bstan pas skye bo’i tshogs dga’ ba daṅ | mgu ba daṅ rab tu dga’ bas des na co co’i sgra grag pa lags so || de nas rgyal po nor ldan yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | (5) yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas rgyal po nor ldan gyis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can la ’di skad ces (6) gsol to || btsun pa ’khor los sgyur ba thams cad kyis rkaṅ pa gñis la gtug par bgyi ba gaṅ lags | rgyal po chen po de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas yin no || de nas rgyal po nor ldan stan las laṅs te bla (7) gos phrag pa gcig tu gzar nas | yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud nas ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig saṅ bdag gi sdum par gdugs (36a1) tshod sbyor źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol | yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyis rgyal po nor ldan la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas rgyal po nor ldan yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas (2) rin chen gtsug tor can cad mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas | yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te | yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyi spyan sṅa nas soṅ (3) ṅo || de nas rgyal po nor ldan gyis de ñid kyi nub mo nas gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag sta gon byas nas naṅ par sṅar laṅs te gdan bśams śiṅ nor bu’i chu snod bźag nas | yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug (4) tor can la spyan ’dren gyis dus tshod gsol pa | btsun pa gdugs tshod bśams lags śiṅ mchis na bcom ldan ’das da de’i dus la bab par dgoṅs su gsol || de nas yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can sṅa dro śam (5) thabs mnabs lhuṅ bzed daṅ chos gos bsnams te | dge sloṅ gi tshogs kyis yoṅs su bskor ciṅ dge sloṅ gi dge ’dun gyis mdun gyis bltas te rgyal po nor ldan gyi bkad sa gaṅ na ba der gśegs te byon nas | dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams (6) pa ñid la bźugs so || de nas rgyal po nor ldan gyis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can la sogs pa dge sloṅ gi ’dun bde bar bźugs par rig nas gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag raṅ gi lag nas stobs śiṅ (7) tshim par byed de | rnam pa du mar gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag raṅ gi lag nas bstabs śiṅ tshim par byas so || yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyis gsol nas phyag bcas te lhuṅ bzed gyu bar rig nas (36b1) źabs gñis la gtugs te ’jig rten ’di dag thams cad la byams pa tshad med pa’i yan lag gis rgyas par byas nas smon lam gdab par brtsams pa | dge ba’i rtsa ba ’dis bdag ’jig rten gyi ston pa de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par (2) rdzogs pa’i saṅs rgyas su gyur cig ces btab bo || yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas su gyur cig ces btab bo || yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rin chen gtsug tor can gyis bka’ stsal pa | rgyal po chen po khyod skye dgu’i tshe lo brgyad khri thub pa na de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas (3) byams pa źes bya bar ’gyur ro || dge sloṅ dag de ltar na smon lam gyi dbaṅ gis dkon mchog gñis cig car ’jig rten du ’byuṅ bar ’gyur ro || de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo groṅ spyil bu can źes bya ba gaṅ (4) na ba der ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas | de nas bcom ldan ’das yul spoṅ byed ces bya ba nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa daṅ | groṅ spyil bu can du byon to || groṅ spyil bu (5) can gyi groṅ khyer gyi byaṅ phyogs kyi śiṅ śa ba’i tshal na bźugs so || de nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag ’di ni tshul khrims yin no || ’di ni tiṅ ṅe ‘dzin yin no ’di ni śes rab yin no || dge sloṅ dag tshul khrims goms (6) par byas na tiṅ ṅe ‘dzin yun riṅ du gnas par ’gyur ro || tiṅ ṅe ‘dzin goms par byas na śes rab yun riṅ du gnas par ’gyur ro || śes rab goms par byas na ’di lta ste | ’dod chags daṅ źe sdaṅ daṅ gti mug dag las sems yaṅ dag pa kho nar rnam par (7) grol bar ’gyur ro || de ltar sems yaṅ dag pa kho nar rnam par grol ba’i ’phags pa’i ñan thos kyis ni bdag gi zag pa ni zad do || tshaṅs par spyod pa ni bsten to || bya ba ni byas so || ’di las srid pa gźan mi śes so źes yaṅ dag pa kho nar śes par (37a1) || ’gyur ro || bcom ldan ’das kyis de skad ces bka’ stsal nas | dge sloṅ de dag yi raṅs te bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par bstod do || de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | (2) kun dga’ bo skra can gaṅ na bar ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bas bcom ldan ’das kyi ltar mñan to || de nas bcom ldan ’das raṅ spoṅ byed nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa daṅ | sgra can du byon nas sgra can gyi draṅ sroṅ (3) sgra sgrogs kyi gnas na bźugs so || de’i tshe sgra can gyi skye bo’i tshogs la mi ṅas byuṅ nas de’i tshe dag bsñen brtan pa yaṅ śi ñe ba daṅ lhag par brtson daṅ | brtson pa’i khyu mchog daṅ mdzes pa daṅ | ñe mdzes daṅ yid ’oṅ daṅ ñe bar yid ’oṅ daṅ bzaṅ po daṅ (4) śin tu bzaṅ daṅ grags pa daṅ grags byin daṅ dge bsñen grags mchog kyaṅ śi’o || de nas dge sloṅ rab tu maṅ po sṅa dro śam thabs bgos lhuṅ bzed daṅ chos gos thogs te sgra can du bsod sñoms kyi phyir bźugs so || dge sloṅ rab tu maṅ po sgra can du bsod (5) sñoms kyi phyir rgyu bas sgra can gyi skye bo’i tshogs la mi ṅas byuṅ ste | de’i tshe dge bsñen brtan pa yaṅ śi ñe ba daṅ lhag par brtson daṅ | brtson pa’i khyu mchog daṅ mdzes pa daṅ ñe mdzes daṅ | yid ’oṅ daṅ ñe bar yid ’oṅ daṅ bzaṅ po daṅ śin tu bzaṅ daṅ grags pa (6) daṅ grags byin daṅ dge bsñen grags mchog kyaṅ śi’o źes thos so || thos nas kyaṅ sgra can du bsod sñoms la rgyus te zas kyi bya ba byas nas zas kyi mo’i bsod sñoms stuṅs śiṅ | lhuṅ bzed daṅ chos gos mkhos su phab nas rkaṅ pa gñis bkrus te bcom ldan (7) ’das gaṅ na ba der nas lhags pa daṅ | bacomaldana ’das gyi źabs gñis la mgo pos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go || phyogs gcig tu ’dug nas dge sloṅ rab tu maṅ pos bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || btsun pa bcom ldan (37b1) ’das bdag cag dge sloṅ rab tu maṅ po ’dir śam thabs ’tshal lhuṅ bzed daṅ chos gos thogs nas sgra can du bsod sñoms phyir źugs te | btsun pa bdag cag dge sloṅ rab tu maṅ po sgra can du bsod sñoms kyi phyir rgyu ba na sgra can ’dir skye bo’i tshogs la mi (2) ṅas byuṅ nas | de’i tshe dge bsñen brtan pa yaṅ gum | ñe ba daṅ lhag par brtson daṅ brtson pa’i khyu mchog daṅ | mdzes pa daṅ ñe mdzes daṅ yid ’oṅ daṅ ñe bar yid ’oṅ daṅ bzaṅ po daṅ śin tu bzaṅ daṅ | grags pa daṅ grags byin daṅ dge bsñen grags (3) mchog kyaṅ gum mo źes thos lags | btsun pa de rnams kyi ’gro ba ni gaṅ skye ba ni gaṅ | sṅon du ’gro ba ni gaṅ lags | dge sloṅ dag bsñen brtan pa ni tha ma’i cha daṅ mthun pa’i kun du sbyor ba lṅa rnams spaṅs pas rdzus te skyes te der yoṅs su mya ṅan las (4) ’dab źiṅ ’jig rten ’dir yaṅ phyir mi ldog pa’i chos can gyi phyir mi ’oṅ bar ’gyur ro || ñe ba daṅ lhag par brtson daṅ brtson pa’i khyu mchog daṅ mdzes pa daṅ ñe mdzes daṅ yid ’oṅ daṅ bzaṅ po daṅ śin tu bzaṅ daṅ grags pa daṅ grags byin daṅ | (5) dge bsñen grags mchog kyaṅ tha ma’i cha daṅ mthun pa’i kun du sbyor ba lṅa spaṅs pas rdzus te skyes te der yoṅs su mya ṅan las ’da’ źiṅ ’jig rten ’dir yaṅ phyir mi ’oṅ ba’i chos can gyi phyir mi ’oṅ bar ’gyur ro || dge sloṅ dag sgra can ’di ñid du dge bsñen ñis (6) brgya lṅa bcu lhag cig śi ba de dag kyaṅ tha ma’i cha daṅ mthun pa’i kun tu sbyor ba lṅa rnams spaṅs pas rdzus te skyes te der yoṅs su mya ṅan las ’da’ źiṅ ’jig rten ’dir yaṅ phyir mi ’oṅ ba’i chos can gyi phyir mi ’oṅ bar ’gyur ro || dge sloṅ dag sgra can ’di ñid du dge (7) bsñen sum brgya śi ba de dag ni kun du sbyor ba gsum yaṅ spaṅs la ’dod chags daṅ źe sdaṅ daṅ | gti mug dag kyaṅ bsrabs pa’i phyir ’oṅ ba yin te | ’jig rten ’dir lan gcig phyir ’oṅs nas sdug bsṅal mthar byed par ’gyur ro || dge sloṅ dag (38a1) groṅ khyer sgra can ’di ñid du dge bsñen lṅa brgya lhag cig śi ba de dag ni kun du sbyor ba gsum spaṅs pas rgyun du źugs pa rnam par mi ltuṅ ba’i chos can rdzogs pa’i byaṅ chub la ṅes par gźol ba | re ltar thogs na srid pa bdun pa yin te | lha daṅ mi rnams (2) kyi naṅ du lan bdun du ñid mtshams sbyar źiṅ ’khor nas sdug bsṅal gyi mthar byed par ’gyur ro || dge sloṅ dag khyed dus las ’das śiṅ śi bar gyur pa rnams de bźin gśegs pa la źu ba źu bar byed pa ni de bźin gśegs pa la thob tsham pa yin te | des na de bźin (3) gśegs pa bde bar mi ’gyur ro || ’on kyaṅ skye ba yod na ’chi ba’i dus byed pa yin na ṅo mtshar ci źig yod || de bźin gśegs pa rnams byuṅ yaṅ ruṅ ma byuṅ yaṅ ruṅ chos rnams kyi chos ñid daṅ chos gnas pa ñid daṅ | chos kyi dbyiṅs ’di ni gnas pa ste | (4) de bźin gśegs pa ñid kyi mṅon par mkhyen pas mṅon par byaṅ chub nas gsuṅs te | ’dogs par mdzad rab tu ’jog par mdzad rnam par ’byed par mdzad | rnam par ’grel par mdzad gsal bar mdzad ’chad par mdzad | yaṅ dag par rab tu ’chad par (5) mdzad pa yin te | ’di lta ste | ’di yod pas ’di ’byuṅ ’di skyes pas ’di skye bar ’gyur te | ’di lta ste | ma rig pa’i rkyen gyis ’du byed rnams ’du byed kyi rkyen gyis rnam par śes pa’i rkyen gyis miṅ daṅ gzugs | miṅ daṅ gzugs kyi rkyen gyis (6) skye mched drug | skye mched drug gi rkyen gyis reg par reg pa’i rkyen gyis tshor ba | tshor ba’i rkyen gyis sred pa’i rkyen gyis len pa len pa’i rkyen gyis srid pa | srid pa’i rkyen gyis skye ba skye ba’i rkyen gyis rga śi daṅ mya ṅan daṅ | smre sṅags ’don pa daṅ sdug bsṅal ba (7) daṅ | yid mi bde ba daṅ ’khrugs pa rnams rab tu ’byuṅ bar ’gyur te | de ltar na sdug bsṅal gyi phuṅ po chen po ’ba’ źig pa ’di ’byuṅ bar ’gyur te | ’di lta ste | ma rig pa ’gags (38b1) pas ’du byed ’gag | ’du byed ’gags pas rnam par śes pa ’gag | rnam par śes pa ’gags pas miṅ daṅ gzugs ’gag | miṅ daṅ gzugs ’gags pas skye mched drug ’gag | skye mched drug ’gags pas reg pa ’gag | reg pa ’gags (2) pas tshor ba ’gag | tshor pa ’gags pas sred pa ’gag | sred pa ’gags pas len pa ’gag | len pa ’gags pas srid pa ’gag | srid pa ’gags pas skye ba ’gag | skye ba ’gags pas rga śi daṅ mya ṅan daṅ smre sṅags ’don pa daṅ sdug bsṅal (3) ba daṅ yid mi bde ba daṅ | ’khrug pa rnams ’gag par ’gyur te | de ltar na sdug bsṅal gyi phuṅ po chen po ’ba’ źig po ’di ’gag par ’gyur ro || dge sloṅ dag ’on kyaṅ khyed la chos kyi me loṅ gi chos kyi rnam graṅs bśad kyis de legs par rab tu ñon la yid (4) la zuṅ śig daṅ bśad do || chos kyi me loṅ gi chos kyi rnam graṅs gaṅ źe na | saṅs rgyas daṅ chos daṅ dge ’dun la śes nas dad pa ni chos kyi me loṅ gi chos kyi rnam graṅs yin no || ’phags pa dgyes pa’i tshul khrims ni chos kyi me loṅ gi chos kyi rnam (5) graṅs yin te | ṅas khyed la chos kyi me loṅ gi chos kyi rnam graṅs bśad do źes gaṅ gsuṅs pa bśad pa ni de yin no || a mra skyoṅ mas bcom ldan ’das spoṅ byed nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na sgra can du byon nas | sgra can gyi draṅ sroṅ sgra sgrogs kyi gnas (6) na bźugs so || źes thos so || thos nas kyaṅ a mra skyoṅ ma de la ne tso bźin rgyas źes bya ba mi skad śes pa źig yod de | ne tso bźin rgyas la ’di skad ces smras so || bźin rgyas tshur śog | khyod bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ la phyin nas kho mo’i tshig (7) gis bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byos la | gnod pa ñuṅ ṅam ñam ṅa ba chuṅ ṅam | bskyod pa yaṅ ṅam ’tsho’am gnod pa ma mchis sam | stobs daṅ bde bar reg par spyod dam źes sñun gsol la | ’di skad ces a mra skyoṅ ma’i mchid (39a1) nas | btsun pa bcom ldan ’das nam yaṅs pa can du gśegs pa de’i tshe thugs brtse bar dgoṅs te | thog mar bdag gi a mra’i tshal du gśegs par gsol cig | de nas ne tso bźin rgyas kyis a mra skyoṅ ma’i ltar mñan nas | bcom (2) ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ba de yaṅs pa can gyi litstsha bī’i khye’u dag gis mthoṅ nas de dag gis smras pa | śes ldan dag ne tso ’gro ba ’di ni smad ’tshoṅ ma’i yin no źes de dag gis de la mda’ ’phaṅ bar brtsams pa na | de yaṅ de dag gi steṅ du babs so || de nas ne tso des tshigs (3) su bcad de smras pa | yul ’khor gźan yaṅ ’gyed par yaṅ ||
pho ña mi gsod ces grag na ||
bdag lta rgyal ba’i pho ña bas ||
lus can kun gyis gal sod || de rnams kyis kyaṅ tshigs su bcad de smras pa | khyod kyi tshig gis mda’ ’phaṅs pa ||
(4) ldog na bdag cag smos ci dgos ||
khyod ni rdzu ’phrul ches bskyabs pas ||
’jigs pa med par ’gro bar gyis || de nas ne tso bźin rgyas bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te (5) bcom ldan ’di skad ces gsol to || btsun pa bcom ldan ’das kyi źabs gñis la a mra skyoṅ ma mgo bos phyag ’tshal nas gnod pa chuṅ ṅam | ñam ṅa ba chuṅ ṅem bskyod pa yaṅ ṅam ’tsho ’am gnod pa ma mchis sam | stobs daṅ bde ba la (6) reg par gnas sam źes sñun gsol lags so | a mra skyoṅ ma bde bar gyur cig | btsun pa a mra skyoṅ ma’i mchid nas bcom ldan ’das nam yaṅs pa can du gśegs pa de’i tshe thugs brtse ba ñe bar bzuṅ ste | thog mar bdag gi a mraṅ (7) tshal du gśegs su gsol źes de skad mchi lags so || bcom ldan ’das kyis ne tso bźin rgyas la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas ne tso bźin rgyas kyis bcom ldan ’das caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la (39b1) mgo bos phyag byas te bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas soṅ ṅo ||

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .

de bcom ldan ’das la daṅ ba bskyed nas soṅ ba las riṅ po ma lon pa kho nar ’ol bas srog daṅ phral te dus byas nas rgyal chen bźi’i ris kyi lha rnams su skyes so || chos ñid kyis skyes nas riṅ po ma lon (2) pa’i lha’i bu’am lha’i bu mo ni sems gsum skye bar ’gyur te | gaṅ nas śi ’phos pa daṅ | gaṅ du skyes pa daṅ | las gaṅ gis yin pa’o || des bltas nas dud ’gro las śi ’phos pa daṅ | rgyal chen bźi’i ris kyi lha rnams su skyes pa daṅ | bcom ldan ’das la (3) sems mṅon par dad pas so || de nas sṅon ne tso byed pa’i lha’i bu ’di sñam du sems te | bdag źag lon nas bcom ldan ’das la blta ba’i phyir ’gro ba ni bdag la rigs pa ma yin gyis | ci nas kyaṅ bdag źag ma lon pa kho nar bcom ldan ’das la blta ba’i phyir (4) ’gro’o sñam nas | de nas sṅon ne tso byed pa’i lha’i bu rna cha gdub ’khor dri ma med pa g-yo ba thogs śiṅ se mo do daṅ | do śal gyis lus brgyan nas | de ñid kyi nub mo lha rnams kyi me tog utpala daṅ | pad ma daṅ | ku mud daṅ | pad ma dkar po daṅ | man dā (5) ra ba’i me tog gis | thu ba bkaṅ nas śin tu ’phags śiṅ mṅon par ’phags pa’i kha dog gis || de’i nub mo bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | bcom ldan ’das la me tog gis gtor te | bcom ldan ’das kyi spyan sṅar ’dug go || de’i (6) tshe sṅon ne tse byed pa’i lha’i bu’i kha dog gi mthus snaṅ ba rgya chen pos sgra sgrogs kyi ’dug gnas thams cad gsal bar gyur to || || ’dul ba gźi | bam po ñi śu brgyad pa | de nas bcom ldan ’das kyis sṅon ne tso byed pa’i lha’i bu’i bsam pa daṅ | (7) bag la ñal daṅ khams daṅ raṅ bźin mkhyen nas de daṅ mthun pa’i ’phags pa’i bden pa bźi so sor rtogs par ’gyur ba’i chos bśad pa mdzad de de thos pas sṅon ne tso byed pa’i lha’i bus ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du (40a1) źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas te bden pa mthoṅ nas lan gsum du ched du brjod pas ched du brjod pa btsun pa ’di lta bu ni bdag la mas ma bgyis te | las ma lags sdug pas ma lags raṅ gi skye bo daṅ gñen gyi tshogs kyis (2) ma lags | rgyal pos ma lags lha rnams kyis ma lags | sṅa ma ’das pa rnams kyis ma lags | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyis ma lags pa goṅ la gso pa de bcom ldan ’das kyis bdag la mdzad de | sems can dmyal ba daṅ dud ’gro daṅ | yi (3) dgas rnams nas ni rkaṅ pa draṅs | lha daṅ mi rnams ni rab tu bźag | ’khor ba las ni riṅ du mdzad | khrag daṅ | mchi ma’i rgya mtsho ni bskams | rus pa’i ri bo las ni bsgral | naṅ soṅ gi sgo rnams ni bkun | mtho ris daṅ thar pa’i sgo (4) rnams ni phye | thog ma med pa’i dus nas bsags pa’i ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du bgyis lags te | btsun pa bdag ni ’phags so || mṅon par ’phags so | (5) bdag bcom ldan ’das daṅ chos daṅ dge sloṅ gi dge ’dun la skyabs su mchi lags kyis bdag dge bsñen du gzuṅ du gsol | deṅ sman chad ji srid ’tsho ba’i bar du srog daṅ yaṅ bsṅos te skyabs su mchi bar mṅon par dad lags so || de nas sṅon ne tso byed (6) ba’i lha’i bu bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par dga’ źiṅ rjes su yi Raṅasa nas tshod pa zoṅ rñed pa lta bu daṅ | źiṅ pa lo tog legs pa lta bu daṅ | nad pa nad thams cad las yoṅs su thar ba bźin du ’byor (7) pa gaṅ gis bcom ldan ’das kyi spyan sṅar ’oṅs pa’i ’byor ba de ñid daṅ raṅ gi gnas su soṅ ṅo || de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo yaṅs pa can gaṅ na ba der ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal (40b1) źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas | de nas bcom ldan ’das spoṅ byed nas ldoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na yaṅs pa can du byon nas yaṅs pa can gyi bdag gi a mra’i tshal na bźugs so || a mra skyoṅ mas bcom ldan ’das spoṅ byed (2) nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na yaṅs pa can byon nas yaṅs pa can gyi bdag gi a mra’i tshal kho na na bźugs so źes thos so || thos nas kyaṅ rgyan thams cad kyis brgyan nas dud med kyi ’khor gyis yoṅs su bskor te | bźon pa bzaṅ po la źon nas yaṅs (3) pa can nas byuṅ ste | bcom ldan ’das la blta ba daṅ bsñen bkur bya ba’i phyir bcom ldan ’das kyi spyan sṅar soṅ ste | des ji tsam bźon pa’i sa’i bar du bźon pas soṅ nas bźon pa las babs te rkaṅ pa kho nas kun dga’ bar bźugs so || de’i tshe bcom ldan (4) ’das dge sloṅ gi ’khor brgya phrag du ma’i guṅ la chos ’chad ciṅ bźugs pa na | bcom ldan ’das kyis a mra skyoṅ ma rgyaṅ riṅ po kho na nas gzigs so || gzigs nas kyaṅ yaṅ dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa | a mra skyoṅ ma pha bi ’oṅ gis brtson ’grus daṅ (5) śes bźin daṅ dran pa daṅ ldan pas gnas par gyis śig | ṅas rjes su bstan pa ni ’di yin no || ji ltar na dge sloṅ brtson ’grus la gnas pa yin źe na | ’di la dge sloṅ gis sdig pa mi dge ba’i chos skyes pa rnams spaṅ ba’i phyir ’dun pa skyed do ’bad do brtson (6) ’grus rtsom mo sems rab tu ’dzin tor rab tu ’jog go | sdig pa mi dge ba’i chos ma skyes pa rnams mi bskyed pa’i phyir ’dun pa skyed do ’bad do brtson ’grus rtsom mo sems rab tu ’dzin to rab tu ’jog go | dge ba’i chos ma skyes pa rnams bskyed pa’i phyir ’dun pa skyed do | (7) ’bad do brtson ’grus rtsom mo sems rab tu ’dzin to rab tu ’jog go | dge ba’i chos skyes pa rnams gnas pa daṅ ñams par mi ’gyur ba daṅ goms par yoṅs su rdzogs par bya ba daṅ phyir źiṅ ’byuṅ bar bya ba daṅ | ye śes rgya chen po mṅon sum du bya ba’i phyir ’dun pa (41a1) skyed do ’bad do || brtson ’grus rtsom mo || sems rab tu ’dzin ciṅ rab tu ’jog pa ste | de ltar na dge sloṅ brtson ’grus can yin no || ji ltar na dge slloṅa śes bźin can yin źe na | ’di la dge sloṅ gis ’gro ba daṅ | ldog pa la śes (2) bźin gyis gnas śiṅ lta ba daṅ | rnam par lta ba daṅ bskum pa daṅ brkyaṅ pa daṅ snam sbyar daṅ | chos gos daṅ lhuṅ bzed thogs pa daṅ | ’gro ba daṅ ’greṅ ba daṅ | ’dug pa daṅ ñal ba daṅ | gñid ma log pa daṅ smra ba daṅ mi smra ba daṅ | gñid kyis (3) sñom pas dub pa rnams la śes bźin gyis gnas pa ste | de ltar na dge sloṅ śes bźin can yin no || ji ltar na dge sloṅ dran pa daṅ ldan pa yin źe na | ’di la dge sloṅ naṅ gi lus la lus kyis rjes su lta źiṅ brtson ’grus daṅ | śes bźin daṅ dran pa daṅ (4) ldan pas ’jig rten la gnod sems daṅ yid mi bde ba spaṅs nas gnas so || phyi’i lus daṅ naṅ daṅ phyi’i lus daṅ | naṅ gi chos rnams daṅ phyi’i tshor ba rnams daṅ naṅ daṅ phyi’i tshor ba rnams daṅ | naṅ gi sems daṅ phyi ri sems daṅ naṅ daṅ phyi’i sems (5) daṅ | naṅ gi chos rnams daṅ phyi’i chos rnams daṅ naṅ daṅ phyi’i chos rnams la chos kyi rjes su lta źiṅ brtson ’grus daṅ | śes bźin daṅ dran pa daṅ ldan pas ’jig rten la gnod sems daṅ yid mi bde ba spaṅs nas gnas pa ste | de ltar na dge sloṅ dran pa daṅ (6) ldan pa yin no || dge sloṅ dag ṅas a mra skyoṅ ma pha bi ’oṅ gis brtson ’grus daṅ | śes bźin daṅ dran pa daṅ ldan pas gnas par gyis śig | ṅas rjes su bstan pa ni ’di yin źes ṅas gaṅ gsuṅs pa bśad pa ni de yin no || de nas a mra skyoṅ ma bcom (7) ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go || phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das kyis a mra skyoṅ ma la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par ston par mdzad | yaṅ (41b1) dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad de | rnam graṅs du mar chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par bstan | yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | (2) yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo || de nas a mra skyoṅ ma stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de | bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom (3) ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig tu saṅ bdag gi sdum par gdugs tshod sbyor źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol | bcom ldan ’das kyis a mra skyoṅ ma la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas a mra skyoṅ mas bcom ldan ’das caṅ mi (4) gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas soṅ ṅo || yaṅs pa can gyi litstsha bī rnams kyis bcom ldan ’das spoṅ byed nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa daṅ yaṅs pa can du phyin te | yaṅs (5) pa can gyi a mra skyoṅ ma’i tshal na bźugs so źes thos so || thos nas kyaṅ so so nas śiṅ rta daṅ rta rnams la źon te | kha cig ni rta sṅon po daṅ | śiṅ rta sṅon po daṅ | srab skyogs daṅ | lcag sṅon po daṅ | thor tshugs daṅ | gdugs daṅ | ral gri śubs (6) sṅon po daṅ | rṅa yab nor bu’i yu ba can daṅ | gos daṅ | rgyan daṅ | byug pa sṅon po daṅ | ’khor sṅon por | kha cig ni rta ser po daṅ | śiṅ rta ser po daṅ | srab skyogs daṅ | lcag ser po daṅ | thor tshugs daṅ | gdugs daṅ | ral gri śubs (7) ser po daṅ | rṅa yab nor bu’i yu ba can daṅ | gos daṅ | rgyan daṅ | byug pa ser po daṅ | ’khor ser por | kha cig ni rta dmar po daṅ | śiṅ rta dmar po daṅ | srab skyogs daṅ | lcag dmar po daṅ | thor tshugs daṅ | gdugs daṅ | ral (42a1) gri śubs dmar po daṅ | rṅa yab nor bu’i yu ba can daṅ | gos daṅ | rgyan daṅ | byug pa dmar po daṅ | ’khor dmar por | kha cig ni rta dkar po daṅ | śiṅ rta dkar po daṅ | srab skyogs daṅ | lcag dkar po daṅ | thor tshugs (2) daṅ | gdugs daṅ | ral gri śubs dkar po daṅ | rṅa yab nor bu’i yu ba can daṅ | gos daṅ | rgyan daṅ | byug pa dkar po daṅ | ’khor dkar por chas te skad mthon po daṅ | skad chen por slar khyer ces zer źiṅ yaṅs pa can nas byuṅ (3) ste | bcom ldan ’das la blta ba daṅ bsñen bkur bya ba’i phyir bcom ldan ’das kyi spyan sṅar doṅ ṅo || bcom ldan ’das kyis yaṅs pa can gyi litstsha bī rnams rgyaṅ riṅ po kho na nas ’oṅ ba gzigs so || gzigs nas kyaṅ dge sloṅ rnams la bka’ stsal (4) pa | dge sloṅ dag khyed cag las sus sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams skyed mos tshal gyi gnas su ’gro ba ma mthoṅ ba de yaṅs pa can gyi litstshtsha bī rnams la ltos śig | de ci’i phyir źe na | dge sloṅ dag sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams kyaṅ ji ltar da (5) ltar gyi yaṅs pa can gyi litstsha bī dag bźin du rdzu ’phrul ’di daṅ | ’byor pa ’di daṅ | cha lugs ’dis skyed mos tshal gyi gnas su ’gro’o | ji tsam bźon pa’i sa’i bar du bźon pas soṅ nas bźon pa las babs te rkaṅ pa kho nas kun dga’i ra bar źugs (6) so|| de nas yaṅs pa can gyi litstshtsa bī rnams bcom ldan ’das gaṅ na ba der doṅ ste lhags nas bcom ldan ’das kyi źabs la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’khod do || phyogs gcig tu ’khod nas bcom ldan ’das kyis yaṅs pa can gyi litstsha bī (7) rnams la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stoṅ par mdzad | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad de | rnam graṅs du mar chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ (42b1) dag par bstan | yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod || yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo || de’i tshe bram ze’i khye’u ser skya’i bu ’khor ’dus pa de ñid du ’dug par gyur to || de nas bram ze’i khye’u ser (2) skya’i bu stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de | bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das bdag ni spobs lags so || bde bar gśegs pa bdag ni (3) spobs lags so || bcom ldan ’das kyis ser skya’i bu khyod spobs par gyis śig ces bka’ stsal pa daṅ | de nas bram ze’i khye’u ser skya’i bus de’i tshe tshigs su bcad de gsol ba | aṅ ga’i rgyal po nor bu’i go ’chaṅ ba || ma ga’i dbaṅ pos rñed pa rab (4) Rñeda de ||
de yi yul du byuṅ ba’i saṅs rgyas ni || grags pa’i sgra dag gaṅs kyi ri bo bźin || ji ltar pa dam bzaṅ po legs ’khruṅs pa || dgoṅs ka kha ’bye dri źim ldan pa bźin ||
bar snaṅ la ni ñi ma lhag ge bar || snaṅ ba lta bur ñi ma’i rgyud la ltos || (5) de bźin gśegs pa rnams kyi śes rab stobs || ji ltar mtshan mo me ’bar lta bu ltos ||
de ni mig byed snaṅ ba byed pa ste || lhags pa rnams kyi the tshom rnam par ’dul || litstsha bī lṅa brgyas bram ze’i khye’u ser skya’i bu legs par smras so || bram ze’i (6) khye’u ser skya’i bu legs par smras so || źes bla gos lṅa brgya legs par smras pa’i phyir byin no || de nas yaṅs pa can gyi litstsha bī rnams stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de bcom (7) ldan ’das la ’di skad ces sol to || bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig tu saṅ bdag gi sdum par gdugs tshod sbyor źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol || gnas ’jog dag ṅa sṅar a mra skyoṅ mas spyan draṅs so || btsun pa a mra (43a1) skyoṅ ma dman pa śes rab dman pa des bdag cag bslus lags te || des na bdag cag gis bcom ldan ’das thog ma ñid du blta ba daṅ | bsñen bkur bgyid ciṅ mchi ba’i rdo ma thog mod kyi da duṅ yaṅ bdag cag bcom ldan ’das daṅ dge sloṅ gi (2) dge ’dun la bsñen bkur ’tshal lo || bcom ldan ’das kyis de dag la gnas ’jog de ni legs par smras so źes bka’ stsal to || de nas yaṅs pa can gyi litstsha bī rnams bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par dga’ ste rjes su yi raṅs nas | bcom ldan ’das kyi (3) źabs gñis la mgo bos phyag byas te bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas doṅ ṅo || bram ze’i khye’u ser skya’i bu ni de ñid na ’dug go | de nas bram ze’i khye’u ser skya’i bus yaṅs pa can gyi litstsha bī rnams doṅ nas riṅ po ma lon par śes nas stan las laṅs nas bla gos phrag pa gcig tu gzar nas (4) bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de | bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || btsun pa ’dir bdag la litstsha bī lṅa brgyas bla gos lṅa brgya legs par smras pa’i phyir stsal ba ’di dag bcom ldan ’das kyis thugs brtse ba ñe bar bzuṅ ste bźes su (5) gsol | bcom ldan ’das kyis bram ze’i khye’u ser skya’i bu la thugs brtse ba ñe bar zuṅ ste bla gos lṅa brgya bźes so || de nas bcom ldan ’das kyis bram ze’i khye’u ser skya’i bu la bka’ stsal pa | de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’jig (6) rten du byuṅ na ṅo mtshar rmad du byuṅ ba’i chos rnam pa lṅa ’jig rten du ’byuṅ bar ’gyur te | lṅa gaṅ źe na | ser skya’i bu ’di la ston pa de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rig pa daṅ źabs su ldan pa | bde bar gśegs pa | ’jig rten mkhyen pa | skyes (7) bu ’dul ba’i kha lo sgyur ba bla na med pa | lha daṅ mi rnams kyi ston pa | saṅs rgyas bcom ldan ’das ’jig rten du ’byuṅ źiṅ de chos thog mar dge ba | bar du dge ba tha mar dge ba | don bzaṅ po | tshig ’bru bzaṅ po ma ’dres pa | yoṅs su rdzogs pa | yoṅs su dag pa | yoṅs (43b1) su byaṅ ba | tshaṅs par spyod pa ston par ’gyur te | ser skya’i bu ’di ni de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’jig rten du byuṅ ba’i chos ’jig rten du ’byuṅ ba daṅ po yin no || gaṅ dag chos de źes daṅ bcas pas ñan ciṅ bla (2) mar byed | dam par byed | yid la byed ciṅ sems rtse gcig tu rna blags nas sems thams cad bsdus nas ñan par byed pa ’di ni ser skya’i bu de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’jig rten du byuṅ na ṅo mtshar rmad du byuṅ ba’i chos ’jig rten du ’byuṅ (3) pa gñis pa yin no || chos de gaṅ dag gis thos nas de lta de ltar sgrub par byed ba ’di ni ser skya’i bu de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’jig rten du byuṅ na ṅo mtshar rmad du byuṅ ba’i chos ’jig rten du ’byuṅ pa gsum pa yin no || chos de gaṅ dag gis (4) thos nas dga’ ba daṅ mgu ba daṅ | ṅes par ’byuṅ ba daṅ ldan pa’i dge ba rgya chen po ’thob pa ’di ni ser skya’i bu de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’jig rten du byuṅ na ṅo mtshar rmad du byuṅ ba’i chos ’jig rten du ’byuṅ ba bźi pa yin no || chos de gaṅ (5) dag gis thos nas don zab mo’i gźi śes rab kyis so sor rtogs par byed pa ’di ni ser skya’i bu de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’jig rten du byuṅ na ṅo mtshar rmad du byuṅ ba’i chos ’jig rten du ’byuṅ ba lṅa pa yin no || ser skya’i bu skyes bu dam pa (6) dag ne byas pa gzo ba daṅ byas pa tshor ba can yin te | de dag cuṅ zad tsam byas na yaṅ chud gzon par mi byed na mar po lta smos kyaṅ ci dgos | de lta bas na ser skya’i bu khyod kyis ’di ltar byas pa gzo ba daṅ byas pa tshor ba can du bslab par bya ste | cuṅ zad tsam byas na yaṅ chud mi gzon na (7) maṅ po lta smos kyaṅ ci dgos te | ser skya’i bu khyod kyis de lta bur bslab par bya’o || de nas bram ze’i khye’u ser skya’i bu bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par dga’ ste yi raṅs nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag ’tshal te | bcom ldan ’das kyi spyan (44a1) sṅa nas soṅ ṅo || de nas a mra skyoṅ mas de ñid kyi mtshan mo nas gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag sta gon byas te | naṅ par sṅar laṅs nas gdan bśams te nor bu’i chu snod dag bźag nas bcom ldan ’das la spyan ’dren gyis dus tshod (2) gsol ba | btsun pa gdugs tshod bśams lags na bcom ldan ’das da de’i dus la bab par dgoṅs su gsol | de nas bcom ldan ’das sṅa dro śam thabs mnabs | lhuṅ bzed daṅ na bza’ chos gos bsnams te dge sloṅ gi tshogs kyis yoṅs su bskor ciṅ dge sloṅ gi (3) dge ’dun gyis mdun gyis bltas nas a mra skyoṅ ma’i bkaṅ sa gaṅ na ba der gśegs te byon nas dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams pa ñid la bźugs so || de nas a mra skyoṅ mas saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun bde bar bźugs par rig nas gtsaṅ źiṅ (4) bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag raṅ gi lag nas stobs śiṅ tshim par byed de | rnam graṅs du mar gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag raṅ gi lag nas bstabs śiṅ tshim par byas so || bcom ldan ’das kyis gsol zin nas phyag bcabs te lhuṅ bzed rgyu (5) bar rig nas stan dma’ pa źig blaṅs nas | bcom ldan ’das kyi spyan sṅar chos mñan pa’i phyir ’dug go | de nas bcom ldan ’das kyis a mra skyoṅ mas sbyin pa phul ba de la rjes su yi raṅ bas rjes su yi raṅ bar mdzad de | gaṅ źig sbyin la dga’ ’gyur skye bo sten || sñan (6) pa ’thob ciṅ de yi grags pa ’phel ||
ser sna med ciṅ tshogs par ’gro ba na || źum par mi ’gyur ’jigs pa med par ’gyur || de lta bas na mkhas pa bde ’dod pas || ser sna’i dri ma spaṅs te sbyin pa gtoṅ ||
de dag yun riṅ sum bcu rtsa gsum gnas || lha rnams daṅ (7) ni skal ba mñam par dga’ || sbyin gtoṅ dge byed de ni śi ’phos nas || raṅ gi ’od kyi dga’ ba’i tshal na rgyu ||
de na de gñis rtsen ciṅ dga’ byed pa || ’dod pa’i yon tan lṅa po dag daṅ ldan ||
ma bciṅs skyob pa de yi gsuṅ thos nas || bde bar gśegs pa’i ñan thos mtho ris [(44b1] dga’ || de nas bcom ldan ’das kyis a mra skyoṅ ma la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par bstan | yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas stan las laṅs te soṅ ṅo || dge sloṅ rnams (2) the tshom skyes te the tshom thams cad gcod pa saṅs rgyas bcom ldan ’das la źus pa | btsun pa yaṅs pa can gyi litstsha bī rnams su skyes na yaṅ lha mthu che bar ’gyur la | gal te mi rnams su skyes na yaṅ mi mthu chen por gyur (3) ciṅ | da ltar sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams kyi dper yaṅ bstan lags | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag yaṅs pa can gyi litstsha bī rnams kyis las tshogs rñed pa | rkyen yoṅs su bsgyur ba | ’od pa bźin du ñe bar gnas pa | gdon mi (4) za bar ’byuṅ bar ’gyur ba’i las dag byas śiṅ bsags pas | ’di dag ñid kyis las byas śiṅ bsags pa dag gźan su źig gis so sor myoṅ bar ’gyur te | dge sloṅ dag las byas śis bsags pa dag ni phyi rol gyi sa’i khams la rnam par smin par mi ’gyur | chu’i (5) khams la mi ’gyur | me’i khams la mi ’gyur | rluṅ gi khams la mi ’gyur gyi | ’di ltar dge ba daṅ mi dge bya byas śiṅ bsags pa dag ni zin pa’i phuṅ po daṅ | khams daṅ | skye mched rnams la rnam par sman par ’gyur te | las rnams bskal ba brgyar yaṅ ni | (6) chud mi za ba’aṅ tshogs daṅ dus || Rñeda na lus can rnams la ni || ’bras bu dag tu ’gyur ba ñid || dge sloṅ dag sṅon byuṅ ba bskal ba bzaṅ po ’di ñid la skye dgu rnams kyi tshe lo ñi khri thub pa na ston pa de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs (7) rgyas rog pa daṅ źabs su ldan pa bde bar gśegs pa ’jig rten mkhyen pa | skyes bu ’dul ba’i kha lo sgyur ba bla na med pa | lha daṅ mi rnams kyi ston pa saṅs rgyas bcom ldan ’das ’od sruṅ źes bya ba ’jig rten du byuṅ bar gyur te | de ’khor dge sloṅ ñi khri daṅ groṅ khyer bā rā ṇa sī (45a1) draṅ sroṅ smra ba rigs kyi nags na ñe bar rten ciṅ bźugs so || de’i tshe bā rā ṇa sī na dge bsñen lṅa brgya gnas so || de rnams kyis rgya mtsho chen por ’dod pa’i zoṅ sta gon byas te | rgya mtsho chen po’i gru bo che bsgrubs nas rim gyis rgya mtsho chen por źugs (2) pa daṅ | rjes su mthun pa’i rluṅ gis rin po che’i gliṅ du phyin to || de nas rin po che rnams kyis gru bo che yoṅs su bkaṅ nas chas pa daṅ de nas rluṅ gis bdas nas rgya mtsho chen po’i kloṅ źig tu phyin to || de rnams bred ciṅ re ba med par gyur nas yaṅ dag par rdzogs (3) pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi phyir bya ma las mchod rten byas nas rin po che sna tshogs kyis mchod pa byas so || de nas gñid log pa daṅ | lha źig gis smras pa | khyed cag ma ’jigs par bag yod par byos śig daṅ | źag bdun gyi ñin par dus rlabs ’oṅ bar (4) ’gyur te | des khyed cag bde legs su ’dzam bu’i gliṅ du phyin par ’gyur ro || nam naṅs nas de rnams phan tshun du smra źiṅ gros bya bar brtsams te | śes ldan dag bdag la lhas mi ’jigs pa bstan pa gaṅ yin pa de ni yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od (5) sruṅ gi mthu yin pas yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi mchod rten la bdag cag gis rin po che phul ba dag slar blaṅs te ’doṅ ba ni mi rigs so || źes de rnams kyis gtugs te smon lam gdab par brtsams pa | gaṅ yaṅ bdag cag gis yaṅ dag par (6) rdzogs pa’i saṅs rgyas bcom ldan ’das ’od sruṅ bsod nams kyi źiṅ bla na med pa la bya ba byas pa’i dge ba’i rtsa ba ’dis gal te bdag cag lha rnams su skyes par gyur na bdag cag mthu che ba kho nar gyur cig | gal te mi’i naṅ du mi rnams su skyes par gyur na mthu che ba daṅ mi rnams (7) su skyes na yaṅ sum bcu rtsa gsum gyi lha rnams kyi dper ruṅ par gyur cig ces byas so || dge sloṅ ji sñam du sems | dge bsñen lṅa brgya po gaṅ yin pa de dag ni litstsha bī lṅa brgya po ’di dag ñid yin te | ’di dag gis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi phyir (45b1) bye ma’i mchod rten byas śiṅ rin po che dag gi che dag gi mchod pa byas pas des na mi mthu chen po rnams su skyes par gyur te | sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams kyi yaṅ dper ruṅ gyur to || dge sloṅ dag de lta bas na las gcig tu gźag pa rnams kyi rnam par smin pa ni gcig (2) tu gnag pa yin | ’dren ma rnams kyi ni ’dren ma yin | gcig tu dkar ba rnams kyi ni gcig tu dkar ba yin no || dge sloṅ dag de lta bas na gaṅ yaṅ las gcig tu gnag pa rnams ni spoṅs la | las gcig tu dkar ba rnamasala brtsal ba | (3) bya ste | dge sloṅ dag khyed kyis de lta bu la bslab par bya’o || de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo yaṅs pa can gyi groṅ khyer du soṅ ba sgo’i them pa la rkaṅ pa źog la gsaṅ sṅags kyi tshig ’di daṅ | tshigs (4) su bcad pa ’de smros śig | bi sa ra ta | bi sa ra ta | bi sa ra ta | bi sa ra ta | saṅs rgyas ’jig rten la thugs brtse ba can gyis bka’ stsal to || saṅs rgyas thams cad kyis dgoṅs pa | raṅ saṅs rgyas thams cad kyis dgoṅs pa || dgra bcom pa thams (5) cad kyis bsams pa | slob pa thams cad kyis bsams pa | ñan thos thams cad kyis bsams pa | bden pa’i tshig smra ba thams cad kyis bsams pa | chos rnams kyis bsams pa | ’dod pa’i dbaṅ phyug gis bsams pa | tshaṅs pas bsams pa | tshaṅs pa (6) so sos bsams pa | dbaṅ pos bsams pa | lha sa bsams pa | lha ma yin gyi dbaṅ pos bsams pa | lha ma yin thams cad kyis bsams pa | lha ma yin gyi mṅag gźug pas bsams pa | ’byuṅ po thams cad kyis bsams pa | bi sa ra ta | bi sa ra ta | bi (7) sa ra ta | bi sa ra ta | saṅs rgyas ’jig rten la thugs brtse ba can gyis bka’ stsal to || mun tsa ta | mun tsa ta | ma ’dug śig yams kyi nad ñe bar źi bar ’dug par gyur cig | nir gatstsha ta | nir gatstsha ta | nir gatstsha ta | nir gatstsha ta | saṅs rgyas lha chen po lha’i yaṅ lha (46a1) lha’i bla ma gśegs te | dbaṅ po daṅ bcas pa’i lha rnams daṅ | tshaṅs pa daṅ bcas pa rnams daṅ | dbaṅ bdag daṅ bcas pa rnams daṅ | skye dgu’i bdag po dag bcag pa rnams daṅ | ’jig rten skyoṅ ba bźi po dag kyaṅ ’jug par (2) ’gyur ro || lha brgya stoṅ phrag du ma dag daṅ | lha ma yin gyi dbaṅ po rnams daṅ | lha ma yin brgya stoṅ phrag du ma dag kyaṅ ’jug par ’gyur ro || bcom ldan ’das la mṅon par dad pa’i ’byuṅ po brgya stoṅ phrag maṅ po dag kyaṅ sems can thams cad kyi don gyi phyir ’jug (3) ste | de dag gis khyed rnams la gnod pa byed par ’gyur gyis | nir gatstsha ta | nir gatstsha ta | nir gatstsha ta | nir gatstsha ta | myur du byer cig | khyed cag las gaṅ dag sṅaṅ ba ’i sems daṅ ldan pa de dag ni brlag par gyur cig | gaṅ dag byams pa’i sems daṅ ldan (4) źiṅ ñes par mi ’dod la sruṅ bar byed par ’dod pa de dag ni ’khod cig | dgoṅs pa la yaṅ ’jug par gyur cig | saṅs rgyas ’jig rten la thugs brtse ba can gyis ’di skad ces bka’ stsal to || su mu su mu | su mu su mu | su mu ru | su mu ru | su mu ru | su mu ru | (5) mu ru mu ru | mu ru mu ru | mu ru mu ru | mu ru mu ru | mi ri mi ri | mi ri mi ri mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri ti | ri ri ri ri ri ri | rī rī rī rī (6) rī rī ti | mi ri mi ri | mi ri mi ri | mi ri mi ri ti | ha si | mi ri mi rī hī | mi rī mi rī sī sī mi | kaṅ kar | kaṅ ka ra ta kaṅ ka ra | kaṅ ka ra ka tshā | kaṅ ka rā kar ka rā | kar ka rā kaṅ ka rā | kaṅ ka rā kaṅ ka rā | kaṅ ka rā kaṅ ka rā | kaṅ ka rā kaṅ ka rā ti | ku rī śe | kaṅ ka rī śe | kaṅ ka rī śe | ri ri ri ri ri ri | (7) re phā sā ri ri phu ri pu ri pu ri pu ri pu ri pu | nā thā na thā thā | ri pu ri pu nā thā thā ni ra gatstsha ta | pa la yā ta | ri pu ri pu pa la yā ta | saṅs rgyas ’jig rten la thugs brtse ba can | sems can thams cad la phan par lhag par dgoṅs pa | byams pa la gnas (46b1) pa | thugs rje daṅ dga’ ba la gnas pa | btaṅ sñoms la gnas pa gśegs te | lha thams cad daṅ | ’byuṅ po thams cad kyi bla ma saṅs rgyas kyis chos ñid kyi ye śes kyi gsaṅ sṅags kyi tshig grub pa grub pa’i tshigs su bcud pa ’di dag gsuṅs so || gaṅ gi srid (2) pa ’chags pa dag || rnam par bcom nas bral mdzad pa ||
thugs źi gnod pa mi mṅa’ de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || ’dren pa gaṅ źig ’gro ba rnams || thar pa’i lam du ’dzud mdzad ciṅ ||
chos rnams thams cad ston pa de || khyed la bde (3) legs mdzad par ’gyur || ston pa ’gro ba rnams kyi rten || sems can kun gyi don gyi phyir ||
gaṅ gis bde ba mṅa’ mdzad de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || skyob pa gaṅ źig byams pa yi || thugs kyis ’gro ba ’di dag kun ||
bu gcig bźin du (4) rtag bskyaṅs de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || gaṅ źig ’khor bar ’khor ba yi || sems can kun gyi skyob gyur pa ||
gliṅ daṅ dpuṅ gñen gyur pa de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || gaṅ źig chos kun mṅon sum gyur || gtsaṅ źiṅ (5) slu ba mi mṅa’ ba ||
gsuṅ gtsaṅ gtsaṅ bar mdzad pa de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || dpa’ bo chen po gaṅ skyes pas || phun sum tshogs don ’byor gyur ciṅ ||
don grub tshogs kyaṅ grub pa de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || gaṅ (6) źig skyes pas sa rnams daṅ || nags tshal bcas par rab g-yos nas ||
sems can thams cad rab dga’ de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || byaṅ chub sñiṅ por gaṅ źig gis || sa rnams rnam drug g-yos gyur ciṅ ||
bdud yid mi bder (7) gyur pa de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || chos kyi ’khor lo bskor ba na || ’phags pa’i bden pa gsuṅ ba gaṅ ||
thub pa grags pa ’byuṅ ba de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || gaṅ gis chos kyi yid ’phrog pas || mu stegs (47a1) khyed rnams pham mdzad la ||
tshogs kun dbaṅ du mdzad pa de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || saṅs rgyas khyed la bde legs mdzad || brgya byin lhar bcas bde legs daṅ ||
’byuṅ po kun gyi bde legs ni || khyed la dus (2) kun sbyin gyur cig || saṅs rgyas bsod nams mthu dag daṅ || lha rnams kyis ni bsams pa yis ||
khyed rnams don ’dod gaṅ yin pa || don de de riṅ grub gyur cig || rkaṅ gñis khyed cag bde legs śog || rkaṅ bźi khyed cag bde legs śog ||
khyed (3) cag lam ’gro bde legs śog || phyir ’oṅ dag kyaṅ bde legs śog ||

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ñin mo bde legs mtshan bde legs || ñi ma’i guṅ la gnas par śog ||
khyed cag kun du bde legs śog || khyed cag sdig par ma gyur cig || saṅs rgyas lha ni stoṅ rnams kyis || yoṅs (4) su bskor te gśegs mdzad kyis ||
sdaṅ sems can rnams byed gyur cig || sñiṅ rje’i bdag ñiṅ can rnams ’khod || saṅs rgyas raṅ saṅs rgyas rnams daṅ || dgra bcom slob pa’i bden tshig gis ||
’jig rten mi phan byed pa rnams || groṅ khyer ’di ni (5) gtoṅ gyur cig || sems can kun daṅ srog chags kun || ’byuṅ po kun daṅ khyed cag kun ||
bde ba ’ba’ źig ldan gyur cig || thams cad nad ni med gyur cig ||
kun gyis bzaṅ po mthoṅ gyur cig || gaṅ yaṅ sdig par ma gyur cig || ’byuṅ po gaṅ dag (6) ’dir ni lhags gyur ciṅ || sa ’am ’on te bar snaṅ gnas pa rnams ||
skye dgu rnams la rtag tu byams byed ciṅ || ñin daṅ mtshan du chos kyaṅ spyod gyur cig ||
ces brjod cig | btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das (7) kyi ltar mñan nas yaṅs pa can du soṅ ste groṅ khyer gyi them pa la rkaṅ pa bźag nas gsaṅ sṅags kyi tshig ’di dag daṅ | tshigs su bcad pa ’di dag smras so || bi sa ra ta bi se ra ta bi sa ra ta bi sa ra ta | saṅs rgyas ’jig rten la thugs brtse ba can gyis bka’ stsal to || (47b1) saṅs rgyas thams cad kyis dgoṅs pa | raṅ saṅs rgyas thams cad kyis dgoṅs pa | dgra bcom pa thams cad kyis bsams pa | slob ba thams cad kyis bsams pa | ñan thos thams cad kyis bsams pa | bden pa’i tshig smra ba thams cad kyis (2) bsams pa | chos rnams kyis bsams pa | ’dod pa’i dbaṅ phyug gis bsams pa | tshaṅs pas bsams pa | tshaṅs pa so sos bsams pa | dbaṅ pos bsams pa | lhas bsams pa | lha ma yin gyi dbaṅ pos bsams pa | lha ma yin thams cad (3) kyis bsams pa | lha ma yin gyi mṅag bźugs pas bsams pa | ’byuṅ po thams cad kyis bsams pa | bi sa ra ta | bi sa ra ta | bi sa ra ta | bi sa ra ta | saṅs rgyas ’jig rten la thugs brtse ba can gyis bka’ stsal to || mun tsa ta mun tsa ta ma ’dug śig | (4) yams kyi nad ñe bar źi bar ’dug par gyur cig | nir gatstsha ta | nir gatstsha ta | nir gatstsha ta | nir gatstsha ta | saṅs rgyas lha chen po lha’i yaṅ lha lha’i bla ma gśegs te dbaṅ po daṅ bcas pa’i lha rnams daṅ | tshaṅs pa daṅ bcas pa’i lha rnams daṅ | dbaṅ bdag (5) daṅ bcas pa rnams daṅ | skye dgu’i bdag po daṅ bcas pa rnams daṅ | ’jig rten skyoṅ ba bźi por dag kyaṅ ’jug par ’gyur ro | lta brgya stoṅ phrag du ma dag daṅ | lha ma yin gyi dbaṅ po rnams daṅ | lha ma yin brgya stoṅ phrag du ma dag kyaṅ ’jug par ’gyur ro || (6) bcom ldan ’das la mṅon par dad pa’i ’byuṅ po brgya stoṅ maṅ po dag kyaṅ sems can thams cad kyi don gyi phyir ’jug ste | de dag gis khyed rnams la gnod par byed par ’gyur gyis | nir gatstsha ta | nir gatstsha ta | nir gatstsha ta | nir gatstsha ta | myur du byer cig | (7) khyed cag las gaṅ dag sdaṅ ba’i sems daṅ ldan pa de dag ni brlag par gyur cig | gaṅ dag byams pa’i sems daṅ ldan źiṅ ñes par mi ’dod la sruṅ ba byed par ’dod pa de dag ni ’khod cig | dgoṅs pa la yaṅ ’jug par gyur cig | saṅs rgyas ’jig rten la thugs (48a1) brtse ba can gyis ’di skad ces bka’ stsal to || su mu su mu | su mu su mu | su mu ru su mu ru | su mu ru | mu ru mu ru | mu ru mu ru | mu ru mu ru | mu ru mu ru | mu ru mu ru | mi ri mi ri | mi ri mi ri | mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru (2) mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri | mu ru mi ri ti | ri ri ri ri ri ri | rī rī rī rī rī rī ti | mi ri mi ri | mi ri mi ri | mi ri mi ri ti | ha si | mi ri mi ri ti | mi ri mi ri | si si mi | kaṅ ka ra kaṅ ka ra tā | kaṅ ka ra kaṅ ka ra (3) ka tsā kaṅ ka rā | kaṅ ka rā | kaṅ ka rā | kaṅ ka rā | kaṅ ka rā | kaṅ ka rā | kaṅ ka rā | kaṅ ka rā | kaṅ ka rā ti | ku rī śe | kaṅ ka rī śe | kaṅ ka rī śe | ri ri ri ri ri ri | re phā sā ri | ri pu ri pu | ri pu ri pu | ri pu ri pu ri pu | nā thā na thā thā | ri pu ri pu na thā thā | nir gatstsha ta | (4) nir gatstsha ta | nir gatstsha ta | nir gatstsha ta | pa lā ya tha | ri pu ri pu pā lā ya tha | saṅs rgyas ’jig rten la thugs brtse ba can | sems can thams cad la phan par lhag par dgoṅs pa | byams pa la gnas pa | thugs rje daṅ dga’ ba la gnas pa | btaṅ sñoms la (5) gnas pa gśegs te | lha thams cad daṅ | ’byuṅ po thams cad kyi bla ma saṅs rgyas kyi chos ñid kyi ye śes kyi gsaṅ sṅags kyi tshig grub pa grub pa’i tshigs su bcad pa ’di dag gsuṅs so || gaṅ gi sred pa’i chags pa dag || rnam par bcom nas ’dul mdzad (6) pa ||
thugs źi gnod pa mi mṅa’ de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || ’dren pa gaṅ źig ’gro ba rnams || thar pa’i lam du ’dzud mdzad ciṅ ||
chos rnams thams cad ston pa de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || ston pa ’gro ba rnams kyi rten || (7) sems can kun gyi don gyi phyir ||
gaṅ gis bde ba mṅa’ mdzad de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || skyob pa gaṅ źig byams pa yi || thugs kyis ’gro ba ’di dag kun ||
bu gcig bźin du rtag bskyaṅs de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || gaṅ (48b1) źig ’khor bar ’khor ba yi || sems can kun gyi skyob gyur ba ||
gliṅ daṅ dpug gñen gyur pa de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || gaṅ źig chos kun mṅon sum gyur || gtsaṅ źiṅ slu ba me mṅa’ ba ||
gsuṅ gtsaṅ gtsaṅ bar mdzad pa de || khyed (2) la bde legs mdzad par ’gyur || dpa’ bo chen po gaṅ skyes pas || phun sum tshogs don ’byor gyur ciṅ ||
don grub tshogs kyaṅ grub pa de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || gaṅ źig skyes pas sa rnams daṅ || nags tshal bcas par rab g-yos (3) nas ||
sems can thams cad rab dga’ de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || byaṅ chub sñiṅ por gaṅ źig gis || sa rnams rnam drug g-yos gyur ciṅ ||
bdud yid mi bder gyur pa de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || chos kyi (4) ’khor lo bskor ba na || ’phags pa’i bden pa gsuṅ ba gaṅ ||
thub pa grags pa ’byuṅ ba de || khyed la bde legs mdzad par ’gyur || gaṅ gis chos kyi yid ’phrog pas || mu stegs byed rnams pham mdzad la ||
tshogs kun dbaṅ du mdzad pa de || (5) khyed la bde legs mdzad par ’gyur || saṅs rgyas khyed la bde legs mdzad || brgya byin lhar bcas bde legs daṅ ||
’byuṅ po kun gyi bde legs ni || khyed la dus kun sbyin gyur cig || saṅs rgyas bsod nams mthu dag daṅ || lha rnams kyis ni bsams (6) pa yis ||
khyed rnams don ’dod gaṅ yin pa || don de de riṅ grub gyur cig || rkaṅ gñis khyed cag bde legs śog || rkaṅ bźi khyed cag bde legs śog ||
khyed cag lam ’gro bde legs śog || phyid ’oṅ dag kyaṅ bde legs śog || ñin mo bde legs (7) mtshan bde legs || ñi ma’i guṅ la gnas par śog ||
khyed cag kun du bde legs śog || khyed cag sdig par ma gyur cig || saṅs rgyas lha ni stoṅ rnams kyis || yoṅs su bskor te gśegs mdzad kyis ||
sdaṅ sems can rnams byer gyur cig || (49a1) sñiṅ rje’i bdag ñid can rnams ’khod || saṅs rgyas raṅ saṅs rgyas rnams daṅ || dgra bcom slob pa’i bden tshig gis ||
’jig rten mi phan byed pa rnams || groṅ khyer ’di ni gtoṅ gyur cig || sems can kun daṅ srog chags kun || (2) ’byuṅ po kun daṅ khyed cag kun ||
bde ba ’ba’ źig ldan gyur cig || thams cad nad ni med gyur cig || kun gyis bzaṅ po mthoṅ gyur cig || gaṅ yaṅ sdig par ma gyur cig ||
’byuṅ po gaṅ dag ’dir ni lhags gyur ciṅ || sa ’am ’on te bar snaṅ gnas (3) pa rnams ||
skye dgu rnams la rtag tu byams byed ciṅ || ñin daṅ mtshan du chos kyaṅ spyod gyur cig ||
ces brjod pa daṅ | der saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams kyi saṅs rgyas kyi mthu daṅ | lha rnams kyi lha’i mthus mi ṅas ni bar gyur to || || sdom la | ’od (4) mdaṅ ni dbus kyi groṅ ||
mi thi la daṅ lus ’phags daṅ ||
sā la khron pa ṅan spoṅ bu ||
ṅur smrig gtsug phud bsṅags ldan daṅ ||
gnag lhas daṅ ni sdig can daṅ ||
ku śa’i groṅ khyer tha ma yin || de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ (5) stsal pa | kun dga’ bo ’od ma can gyi groṅ gdan bar ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas | de nas bcom ldan ’das spoṅ byed nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa daṅ ’od ma can gyi groṅ du byon nas | ’od (6) ma can gyi groṅ gi byaṅ phyogs kyi groṅ śiṅ śa pa’i tshal na bźugs so || de’i tshe mu ge ñam ṅa ba dgon pa sloṅ mo pas zas rñed par dka’ byuṅ bar gyur to || de nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams la bka’ stsal ba || dge sloṅ dag da ltar ’dir mu ge ñam ṅa ba dgon pa (7) sloṅ mo pas zas rñed par dka’ ba byuṅ gis || dge sloṅ dag tshur khyed las smos ’dren ji lta bu yod pa daṅ | gtam ’dres pa ji lta bu yod pa daṅ | ’grogs bśes ji lta bu yod pa de dag ni yaṅs pa can gyi ñe ’khor gyi spoṅ byed kyi groṅ du dbyar gnas par bar mos śig | (49b1) de yaṅ bsñen bkur ba dge sloṅ kun dga’ bo daṅ | ’dam can gyi groṅ ’di ñid du dbyar bźugs par dam bcas na thams cad bsod sñoms kyis phoṅs par mi ’gyur graṅ | btsun pa bka’ bźin ’tshal źes dge sloṅ de rnams kyis bcom ldan ’das kyi ltar mñan (2) nas smos ’dren ji lta bu yod pa daṅ | gtam ’dres pa ji lta bu yod pa daṅ | ’grogs bśes ji lta bu yod pa dag ni yaṅs pa can gyi ñen kor spoṅ byed kyi groṅ du dbyar gnas par dam bcas so || bcom ldan ’das kyaṅ bsñen bkur ba dge sloṅ kun dga’ bo daṅ | (3) ’od ma can gyi groṅ khyer de ñid du dbyar bźugs par dam bcas so || dbyar gyi gnas der bcom ldan ’das sñun tshabs chen po mi bzad pa drag pa groṅs la thug pa źig gis thebs so || de nas bcom ldan ’das ’di sñam du dgoṅs te | bdag nad tshabs chen po (4) mi bzad pa drag pa śi la thug pas thebs la | dge sloṅ gi dge ’dun yaṅ ’thor bar gyur na | dge sloṅ gi dge ’dun ’thor ba na | bdag yoṅs su mya ṅan las ’da’ pa ni bdag gi cha ma yin gyis || ma la bdag gis tshor ba gcig po de brtson ’grus kyis (5) bcil la | mtshan ma thams cad yid la mi bya bar sems kyi tiṅ ṅe ‘dzin mtshan ma med pa la lus kyis mṅon sum du bsgrubs te gnas par bya’o || sñam du dgoṅs so || de nas bcom ldan ’das kyis tshor ba gcig po de brtson ’grus kyis slar bcil nas | mtshan (6) ma thams cad yid la mi mdzad pas sems kyi tiṅ ṅe ‘dzin mtshan ma med pa skus mṅon sum du mdzad de bsgrubs nas bźugs te | de nas bcom ldan ’das lhag par spyod pa daṅ lhag par ’tsho bar gyur to || de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo dgoṅs ka naṅ du yaṅ dag ’jog (7) las yaṅs nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te | phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || (50a1) btsun pa bcom ldan ’das sñun tshabs chen po mi bzad pa drag pa groṅs la thug pas thebs par glo bar chud nas bdag gi lus dug ’tshal ba bźin du phyogs kyaṅ bslaṅ | bdag gis thos pa’i chos rnams kyaṅ bskyud par gyur lags te | de la bdag glo pa (2) re bar na re źig bcom ldan ’das kyis dge sloṅ gi dge ’dun gyi slad du źal chems cuṅ zad bka’ ma stsal gyi bar du yoṅs su mya ṅan las me ’da’o sñam du bgyid do || kun dga’ bo gaṅ źig ’di sñam du dge sloṅ gi dge ’dun ni bdag yin te || bdag gis dge sloṅ gi dge ’dun (3) bstan par bya’o || bdag gis dge sloṅ gi dge ’dun draṅ ṅo sñam du sems pa de ni dge sloṅ gi dge ’dun gyi phyir ba chems cuṅ zad smra bar ’gyur ba ñid na | kun dga’ bo ṅa la ’di sñam du dge sloṅ gi dge ’dun ni ṅa’i yin te || ṅas dge sloṅ gi dge ’dun bstan par bya’o || (4) ṅas dge sloṅ gi dge ’dun draṅ ṅa sñam du dgoṅs pa mi mṅa’ na | ṅas dge sloṅ gi dge ’dun gyi phyir źal chems kho na cuṅ zad bstan du ci yod | gźan yaṅ kun dga’ bo ṅa la dge sloṅ gi dge ’dun gyi rag lus pa ci źig yod | kun dga’ bo ṅas rtag tu goms par bya (5) pa’i chos ’di lta ste | dran la ñe bar gźag pa bźi pa daṅ | yaṅ dag par spoṅ ba bźi daṅ | rdzu ’phrul gyi rkaṅ pa bźi daṅ | dbaṅ po lṅa daṅ | stobs lṅa daṅ | byaṅ chub kyi yan lag bdun daṅ | ’phag pa’i lam yan lag brgyad pa ni bśad (6) zin to || || ’dul ba gźi | bam po ñi śu dgu pa | kun dga’ bo de bźin gśegs pa la ni gaṅ źig gźan dag gis śes na mi ruṅ bas de bźin gśegs pas bcab bo sñam du dgoṅs pa’i slob dpon gyi dpe mkhyud mi mṅa’o || kun dga’ (7) bo ’on kyaṅ gaṅ gi tshe de bźin gśegs pa sñun tshabs chen po mi bzad pa drag pos groṅs la thug pas thebs pa de la ṅa ’di sñam du sems te || bdag nas tshabs chen po mi bzad pa drag pa śi la thug pa thabs la | dge sloṅ gi dge ’dun yaṅ ’thor bar gyur (50b1) na dge sloṅ gi dge ’dun ’thor ba na | bdag yoṅs su mya ṅan las ’da’ ba ni bdag gi cha ma yin gyis | ma la bdag gis tshor ba gcig po de brtson ’grus kyis slar bcil la | mtshan ma thams cad yid la mi bya bar sems kyi tiṅ ṅe ‘dzin mtshan ma med pa la lus (2) kyis mṅon sum du bsgrubs te gnas par bya’o sñam nas ṅas tshor ba gcig po de brtson ’grus kyis slar bcil nas mtshan ma thams cad yid la mi mdzad par sems kyi tiṅ ṅe ‘dzin mtshan ma med pa skus mṅon sum du bsgrubs nas bźugs te || des na de bźin gśegs (3) pa lhag par spyod pa daṅ ldan źiṅ lhag par ’tsho bar gyur to || gźan yaṅ kun dga’ bo da ni de bźin gśegs pa na tshod lo brgyad bcu lon pas sku bgres ’khogs gtugs par gyur te | rnam pa gñis la brten nas ’tsho’o || dpar na śiṅ rta rñiṅ pa rnam pa gñis (4) la brten nas brtan pa de bźin du | de bźin gśegs pa yaṅ na tshod lo brgyad bcu lon pas sku bgres ’khogs gtugs par gyur te | rnam pa gñis la brten nas ’tsho’o || de lta bas na kun dga’ bo khyod mya ṅan ma byed cig | ñon moṅs par ma byed cig | smre sṅags (5) ma ’don cig | skye ba daṅ | byuṅ ba daṅ | byas pa daṅ | ’dus byas pa daṅ | bsags pa gaṅ yin pa de rten cig ’brel par ’byuṅ ba rnam par ’gyes pa’i chos can de la mi ’jig pa de lta bu lta ga la rñed de | de ni gnas med do || kun dga’ bo gaṅ yaṅ ṅas khyod (6) la sdug pa daṅ | phaṅs pa daṅ | dga’ ba daṅ | yid du ’oṅ ba thams cad dag ’bral ba daṅ | ’jig pa daṅ | ’gyes pa daṅ | mi ldan par ’gyur bar sṅa nas bśad zin to || kun dga’ bo de lta bas na da lta’am | ṅa ’das kyaṅ ruṅ | bdag ñid gliṅ daṅ | bdag (7) ñid skyabs daṅ | chos kyi gliṅ daṅ | chos kyi skyabs kyis gnas par bya’i gliṅ gźan daṅ skyabs gźan gyis ni ma yin no || de ci’i phyir źe na | kun dga’ bo da lta’am | ṅa ’das kyaṅ ruṅ gaṅ su dag bdag ñid gliṅ daṅ | bdag ñid skyabs daṅ | chos kyi gliṅ daṅ chos (51a1) kyi skyabs kyis gnas par byed kyi | gliṅ gźan daṅ | skyabs gźan gyis ni ma yin pa de dag ni ’di lta ste | ṅa’i ñan thos bslab pa ’dod pa rnams kyi mchog yin no || kun dga’ bo ji ltar na dge sloṅ gis bdag ñid gliṅ daṅ | bdag ñid skyabs (2) daṅ | chos kyi gliṅ daṅ | chos kyi skyabs kyis gnas par bya’i | glir gźan daṅ | skyabs gźan gyis ni ma yin źe na | kun dga’ bo ’di la dge sloṅ naṅ gi lus la lus kyi rjes su lta źiṅ brtson ’grus daṅ | śes bźin daṅ | dran pa daṅ ldan pas ’jig rten (3) la gnod sems daṅ yid mi bde ba spaṅs nas gnas so || naṅ gi lus daṅ | phyi’i lus daṅ | naṅ daṅ phyi’i lus daṅ | naṅ gi tshor ba rnams daṅ | phyi’i tshor ba rnams daṅ | naṅ daṅ phyi’i tshor ba rnams daṅ | naṅ gi sems daṅ | phyi’i sems daṅ | naṅ daṅ (4) phyi’i sems daṅ | naṅ gi chos rnams daṅ | phyi’i chos rnams daṅ | naṅ daṅ phyi’i chos rnams la chos kyi rjes su lta źiṅ brtson ’grus daṅ | śes bźin daṅ | dran pa daṅ ldan pas ’jig rten la gnod sems daṅ | yid mi bde ba spaṅs nas gnas pa ste | kun (5) dga’ bo dge sloṅ ’di lta bu ni bdag ñid gliṅ daṅ | bdag ñid skyabs daṅ | chos kyi gliṅ daṅ | chos kyi skyabs kyis gnas kyi | gliṅ gźan daṅ | skyabs gźan gyis ni ma yin pa yin no || de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal (6) pa | kun dga’ bo dbus kyi groṅ gaṅ na bar ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan to | de nas bcom ldan ’das kyis phyogs gźan źig tu ’dzum pa mdzad do || chos ñid kyis gaṅ gi tshe saṅs (7) rgyas bcom ldan ’das rnams ’dzum pa mdzad pa de’i tshe bcom ldan ’das kyi źal nas ’od zer sṅon po daṅ | ser po daṅ | dmar po daṅ | dkar po dga’ ’byuṅ źiṅ kha cig ni ’og tu ’gro’o || kha cig ni steṅ du ’gro’o || gaṅ dag ’og tu soṅ ba de dag ni yaṅ sos daṅ | (51b1) thig nag daṅ | sdud ’joms daṅ | ṅu ’bod daṅ | ṅu ’bod chen po daṅ | tsha ba dag rab tu tsha ba daṅ | mnar med pa daṅ | chu bur can daṅ | chu bur rdol ba daṅ | so thams thams daṅ | kyi chud zer ba daṅ | a cu zer ba daṅ | utpala ltar gas pa daṅ | padma ltar gas (2) pa daṅ | padma ltar gas pa chen po’i sems can dmyal ba rnams soṅ nas tsha ba’i sems can dmyal ba gaṅ dag yin pa de dag la ni bsil bar ’bab bo || graṅ ba’i sems can dmyal ba gaṅ dag yin pa de dag la ni dro bar ’bab bo || des sems can de rnams kyis (3) gnod pa’i khyad par dag so sor bcil lo || de rnams ’di sñam du sems te | śes ldan dag ci bdag cag ’di nas śi ’phos sam ’on te gźan du skyes sñam pa daṅ | de rnams dad pa bskyed pa’i phyir bcom ldan ’das kyis sprul pa źig btaṅ ṅo || de rnams (4) kyis sprul pa mthoṅ nas ’di sñam du sems te || śes ldan dag bdag cag ni ’di nas śi ’phos pa yaṅ med la | gźan du skyes pa med mod kyi | ’on kyaṅ sṅon ma mthoṅ ba’i sems can ’di’i mthus bdag cag gi sdug bsṅal gyi khyad par rnams so sor bcol lo || (5) źes de rnams sprul pa la sems mṅon par dad par gyur pas dmyal ba myoṅ bar ’gyur ba’i las de zad par byas nas gaṅ du bden pa rnams kyi snod du ruṅ bar ’gyur ba lha daṅ mi rnams kyi naṅ du ñiṅ mtshams sbyor ba bzuṅ ṅo || gaṅ dag steṅ du soṅ ba de dag ni rgyal chen bźi’i ris (6) daṅ | sum bcu rtsa gsum pa daṅ | ’thab bral daṅ | dga’ ldan daṅ | ’phrul dga’ daṅ | gźan ’phrul dbaṅ byed daṅ | tshaṅs ris daṅ | tshaṅs pa’i mdun na ’don daṅ | tshaṅs pa chen po daṅ | ’od gsal daṅ | dge chuṅ (7) daṅ | tshad med dge daṅ | dge rgyas daṅ | sprin med daṅ | bsod nams skyes daṅ | ’bras bu che ba daṅ | mi che ba daṅ | mi gduṅ ba daṅ | gya nom snaṅ ba daṅ | śin tu mthoṅ ba daṅ | ’og min gyi lha rnams kyi naṅ du soṅ nas mi rtag pa daṅ | sdug bsṅal ba daṅ | (52a1) stoṅ pa daṅ | bdag med pa’i dbyaṅs sgrog ciṅ tshigs su bcad pa gñis kyis kyaṅ bsgrags so || brtsam par bya źiṅ ’byuṅ bar bya ||
saṅs rgyas bstan la ’jug par bya ||
’dam bu’i khyim la glaṅ chen bźin ||
’chi bdag sde ni gźom (2) par bya ||
gaṅ źig rab tu bag yod pas ||
chos ’dul ’di la brtson gyur na ||
skye ba’i ’khor ba rab sṅaṅs nas ||
sdug bsṅal tha mar byed par ’gyur || de nas ’od zer de dag gis stoṅ gsum gyi stoṅ chen po’i ’jig rten gyi khams byul nas bcom ldan (3) ’das kyi rjes bźin du ’gro’o || de la gal te bcom ldan ’das kyi ma ’das pa’i las lug ston par bźed na ni bcol ldan ’das kyi snam logs su nub par ’gyur ro || ma ’oṅs pa luṅ ston par bźed na ni mdun logs su nub par ’gyur ro || dmyal bar skye bar (4) luṅ ston par bźed na ni źabs kyi mthil du nub par ’gyur ro || dud ’gror skye bar luṅ ston par bźed na ni źabs kyi rtiṅ par nub par ’gyur ro || yi dgas su skye bar luṅ ston par bźed na ni źabs kyi mthe bor nus par ’gyur ro || mir skye bar luṅ ston par bźed na ni źabs (5) kyi pus mor nub par ’gyur ro || stobs kyi ’khor los sgyur ba’i rgyal por luṅ ston par bźed na ni phyag g-yon pa’i mthil du nub par ’gyur | ’khor los sgyur ba’i rgyal por luṅ ston par bźed na ni phyag g-yas pa’i mthil du nub par ’gyur | lhar skye bar luṅ ston (6) par bźed na ni lte bar nub par ’gyur | ñan thos kyi byaṅ chub tu luṅ ston par bźed na ni źal gyi naṅ du nub par ’gyur | Raṅa saṅs rgyas kyi byaṅ chub tu luṅ ston par bźed na ni mdzod sbur nub par ’gyur || bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i byaṅ chub tu luṅ ston par (7) bźed na ni dbu’i gtsug tu nub par ’gyur ro || de nas ’od zer de dag gis bcom ldan ’das la lan gsum bskor ba byas nas bcom ldan ’das kyi dbu’i gtsug tu nub bo || de nas bcom ldan ’das la tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos thal mo sbyar nas źus pa | kha dog (52b1) sna tshogs stoṅ gis bkra ba yi || tshogs rnams źal gyi naṅ nas byuṅ gyur pa ||
ji ltar gdugs ni gar bar gyur pa bźin || de yis phyogs rnams kun du snaṅ bar bgyis || yaṅ tshigs su bcad pa dag gis gsol to || rgod bral źum daṅ rgyags pa spaṅs pa (2) yis ||
saṅs rgyas ’gro naṅ mchog gi rgyur gyur pa || rgyal ba dgra thul khyer rgyu ma mchis pa || rtsa lag duṅ ltar dkar ’dzul ston mi mdzad || de slad brtan pa ñid blos dus mkhyen nas ||
rgyal ba’i dbaṅ po thub pa skyes kyi mchog || ñan par ’tshal ba’i ñan pa (3) po rnams kyi || the tsom skyes pa gsuṅ chig brtan pa daṅ || dam pa bzaṅ po dag gis bsal du gsol ||
tshwa chu’i ri bo lta bur brtan pa’i mchog || rdzogs saṅs rgyas rnams glo bur ’dzum mi ston ||
brtan pa ji slaṅ ’dzum pa ston mdzad pa || skye bo phaṅ chen ’di dag (4) de ñan ’tshal || bcos ldan ’das kyis bka’ stsal pa | kun dga’ bo de de bźin no || de de bźin te | kun dga’ bo de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ni rgyu med rkyen med par ’dzum pa mi mdzad do || kun dga’ bo khyod kyis sa (5) phyogs ’di mthoṅ ṅam || btsun pa ’di ma thog lags so || kun dga’ bo phyogs ’dir yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas gsum bźugs par gyur to || de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos myur ba myur bar bu gos bźi ltab tu byas te btiṅ nas bcom ldan ’das la (6) ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das gdan bśams pa kho nas la bźugs śig daṅ | sa phyogs ’di yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas bźis yoṅs su loṅs spyad par ’gyur lags so || bcom ldan ’das gdan bśams pa ñid la bźugs so || skad (7) cig gcig bźugs nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo groṅ khyer mi thi la gaṅ na bar ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan to || de nas bcom ldan ’das lus ’phags kyi ljoṅs (53a1) || rgyu źiṅ gśegs pa na mi thi lar byon nas | mi thi la’i lha chen po’i a mra’i tshal na bźugs so || de nas bcom ldan ’das ’dzum pa mdzad pa mthoṅ (2) ṅo | |mthoṅ nas kyaṅ bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || btsun pa de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rnams ni rgyu ma mchis rkyen ma mchis par ’dzum pa mi mdzad na btsun pa bcom ldan ’das ’dzum pa mdzad pa de’i rgyu (3) gaṅ lags rkyen gaṅ lags | kun dga’ bo de de bźin no || de de bźin te | de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rnams ni rgyu med par ’dzum pa mi mdzad do || kun dga’ bo sṅon byuṅ ba mi rnams kyi tshe lo brgyad khri thub par (4) gyur te | mi tshe lo brgyad khri pa rnams kyi ’dzam bu’i gliṅ ’di ’byor ba daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo legs pa daṅ | skye bo daṅ mi maṅ pos gaṅ ba | groṅ daṅ | groṅ rdal daṅ | yul ’khor daṅ | rgyal po’i pho braṅ gi bar bya gag gi ’phur stabs kyis chod pa byuṅ bar (5) gyur to || mi tshe lo brgyad khri pa rnams la lus kyi gnod pa ni ’di lta bu dag ’byuṅ ste | ’di lta ste graṅ ba daṅ | tsha ba daṅ | bkres pa daṅ | skom pa daṅ | ’dod pa daṅ | yi ga ’chus pa daṅ | rga ba yin no || mi tshe lo brgyad khri pa rnams kyi bu mo ni btsas nas lo lṅa brgya lon (6) pa daṅ khyol gtor bar byed de | dper na da ltar gyi lo bcwa lṅa’am lo bcu drug lon pa bźin no || kun dga’ bo mi rnams kyi tshe lo brgyad khri thub pa na ’khor los sgyur ba’i rgyal po lha chen po źes bya ba mtha’ bźir rnam par rgyal ba chos daṅ ldan pa chos kyi rgyal po rin po che sna bdun (7) daṅ ldan pa źig byuṅ ṅo || de’i rin po che sna bdun ni ’di lta bu dag byuṅ ste | ’di lta ste | ’khor lo rin po che daṅ | glaṅ po rin po che daṅ | rta rin po che daṅ | nor bu rin po che daṅ | bud med rin po che daṅ | khyim bdag rin po che daṅ | bdun pa ni blon po rin po che ñid yin (53b1) no | |de la yaṅ bu dpa’ ba | rtul phod pa | yan lag mchog gi gzugs daṅ ldan pa | pha rol gyi sde rab tu ’joms pa stoṅ yaṅ tshaṅ bar byuṅ ste | de rgya mtsho la thug pa’i sa chen po ma lus pa gnod par sdo ba med ciṅ ’tshe ba med pa ’di ñid chad pa med ciṅ mtshon gyis bda’ ba (2) med la | chos daṅ mthun źiṅ sñoms pas legs par phab ste gnas so || de nas rgyal po lha chen po’i skra daṅ kha spu ’breg mkhan gyi mis skra daṅ kha spu ’chos pa na ’breg mkhan gyi mi la smras pa | kye naṅ rje ba’i dbu la skra dkar po skyes pa khyod kyis mthoṅ daṅ lha’i pho ña byuṅ ba (3) yin gyis de’i tshe ṅa’i sñan du gsol cig | lha bka’ bźin ’tshal źes ’breg mkhan gyi mis rgyal po lha chen po’i ltar mñan to || dus gźan źig na ’breg mkhan gyis rgyal po lha chen po’i skra daṅ kha spu ’chos pa na rgyal po lha chen po’i mgo la skra dkar po skyes pas lha’i (4) pho ña byuṅ bar mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ rgyal po lha chen po la ’di skad ces smras so || lha mkhyen par mdzad du gsol | khyod kyi dbu la dbu skra dkar po skyes pas lha’i pho ña byuṅ lags so || des smras pa | kye naṅ rje khyod kyis skra dkar po de dag mi breg par dal bu (5) dal bus phyuṅ la ṅa’i lag tu byin cig | lha bka’ bźin ’tshal źes ’breg mkhan gyis rgyal po lha chen po’i ltar mñan nas skra dkar po de gser gyi smaṅ tsher gyis mi drag par dal gyis dal gyis phyuṅ nas rgyal po lha chen po’i lag par bźag go | de nas rgyal po lha chen pos skra dkar (6) po de lag pa gñis kyis draṅs nas chigs su bcad de smras pa | da ni bdag gi mgo bo la || na tshed ’joms pa’i skra skyes te ||
lha yi pho ña byuṅ gyur pas || bdag gi rab byuṅ dus la bab || bdag gis mi rnams kyi ’dod pa ni spyad zin gyis bdag gis lha’i ’dod pa dag (7) btsal ba’i dus la bab kyis | ma la bdag gis gźon nu thu bo rgyal srid kyi dbaṅ phyug la dbaṅ byed du bcug la rgyal po’i draṅ sroṅ gi tshaṅs par spyad do sñam nas | de nas rgyal po lha chen pos gźon nu pho ñas bkug nas ’di skad ces smras so || bu gźon nu śes par gyis śig | (54a1) ṅa’i mgo la skra dkar po skyes pas lha’i ña byuṅ bar gyur te | ṅas mi rnams kyi ’dod pa ni spyad zin pas ṅas lha’i ’dod pa dag btsal ba’i dus la bab ste | ṅas bu gźon nu khyod la rgya mtsho’i mthas klas pa’i sa chen po ’di gtad kyis de khyod kyis chos (2) bźin gyis rjes su bskyaṅ bar bya’i chos ma yin pas ni ma yin no || ’ga’ źig chos ma yin pa spyod dam ’dren mar spyod na khyod kyis yul ’khor du gnas su maźuga śig | bu gźon nu gaṅ gi tshe khyod kyaṅ mgo la skra dkar po skyes pa mthoṅ ba daṅ lha’i pho ña ’oṅs pa yin (3) gyis | de’i tshe khyod kyis kyaṅ gźon nu thu bo rgyal srid kyi dbaṅ phyug la dbaṅ byed du chug la rgyal po’i draṅ sroṅ gi tshaṅs par spyad pa spyod cig | ’di ltar bu gźon nu khyod kyi dge ba’i lam ṅes pa srol dod pa de lta bu’i rjes bsab par bya’i rgyun chad par ma byed cig | skyes bu tha śal du (4) gyur ta re | bu gźon nu ’ga’ źig ’di lta bu’i skyes bu bzaṅ po rgyud du byuṅ ba’i dge ba’i lam ṅes pa srol ’dod pa de lta bu’i rjes mi ’tshob pa gaṅ yin pa de de rnams kyi rgyun gcod pa yin źiṅ de de rnams kyi naṅ na skyes bu tha śal du gyur pa yin no || de lta bas na da khyod la ’di skad (5) ces | gaṅ gi tshe khyod kyis ’di lta bu’i skyes bu bzaṅ po rgyud du byuṅ ba’i dge ba’i lam ṅes pa srol dod pa de lta bu’i rjes sobs la rgyun chad par ma byed cig | skyes bu tha śal du gyur par ma byed cig ces smra’o || de nas rgyal po lha chen pos gźon nu thu bo rgyal srid kyi dbaṅ (6) phyug la dbaṅ byed du bcug nas mi thi la’i lha chen po’i a mra’i tshal de ñid du rgyal po’i draṅ sroṅ gi tshaṅs par spyod pa spyad do || kun dga’ bo rgyal po lha chen pos gźon nu thu bo gaṅ yin pa de rgyal srid kyi dbaṅ phyug la dbaṅ byed du bcug pa de’i miṅ yaṅ ’khor los sgyur (7) ba’i rgyal po lha chen po źes bya ba mtha’ bźir rnam par rgyal ba źes bya ba nas gnas so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas rgyal po lha chen po’i skra daṅ kha spu ’breg mkhan gyi mis skra daṅ kha spu ’chos pa na źes bya ba nas || de de rnams kyi naṅ na skyes bu tha śal du gyur (54b1) pa yin no źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas rgyal po lha chen pos gźon nu thu bo rgyal srid dbaṅ phyug la dbaṅ byed du bcug nas rgyal po’i draṅ sroṅ gi tshaṅs par spyod pa spyad do || kun dga’ bo bu daṅ | cha bo daṅ | yaṅ tsha daṅ | sum tshal sogs pa (2) de ltar brgyud pas lha chen po brgyad khri bźi stoṅ mi thi la’i lha chen po’i a mra’i tshal ’di ñid du rgyal po’i draṅ sroṅ gi tshaṅs par spyod pa spyad do || de rnams kyi tha ma rgyal po mu khyud ces bya ba chos kyi rgyal po chos daṅ ldan pa chos la gnas pa’i rgyal po chen po źig byuṅ ste | (3) de btsun mo daṅ | gźon nu daṅ | blon po daṅ | khrom gyi ru pa daṅ | groṅ mi daṅ | yul mi dag daṅ chos spyod de sbyin pa dag gtoṅ | bsod nams dag khyed ciṅ bsñen ga nas la gnas te tshul khrims yaṅ dag par blaṅs nas ’dug go | de’i tshe lha’i dbaṅ po (4) brgya byin lha’i ’dun sa chos bzaṅ du sum bcu rtsa gsum pa’i lha ’dus śiṅ ’khod pa rnams kyi mdun du bsṅags brjod par byed de | grogs po dag lus ’phags kyi mi rnams kyis rñed pa legs par Rñeda de | lus ’phags kyi mi de rnams kyi rgyal po mu khyud ni (5) chos kyi rgyal po chos daṅ ldan pa chos la gnas pa’i rgyal po chen po de btsun mo daṅ źes bya ba nas tshul khrims yaṅ dag par blaṅs te ’dug go źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || grogs po dag khyed cag rgyal po mu khyud lta bar ’dod dam | kau śig śin tu ’tshal (6) lo | |grogs po dag de’i phyir khyed cag sdod cig daṅ kho bos re źig rgyal po mu khyud blta’o || de nas lha’i dbaṅ po brgya byin dper na skyes bu stobs daṅ ldan pa’i lag pa bskum pa las brkyaṅ ba’am | brkyaṅ ba la bskum pa tsam gyis sum bcu rtsa gsum pa’i lha (7) rnams kyi lha’i ’dun sa chos bzaṅ nas mi snaṅ bar gyur te | mi thi lar rgyal po mu khyud kyi khaṅ bzaṅs su ’dug go | ’di skad ces kyaṅ smras te | mu khyud khyod la lha’i ’dun sa chos bzaṅ du sum bcu rtsa gsum pa’i lha ’dus śiṅ ’dug pa rnams bsṅags pa rjod pa ni khyod (55a1) kyis Rñeda pa legs par Rñeda do || grogs po lus ’phags kyi mi rnams kyis Rñeda bźes bya ba nas tshul khrims yaṅ dag par blaṅs te ’dug par byed do źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || mu khyud khyod sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams blta ba’i (2) phyir ’gro ’dod dam | ko.o.o śi ka bdag sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams blta ba’i phyir mchi par ’tshal lo || mu khyud de’i phyir sdod cig daṅ re źig kho bo khyod la rta caṅ śes stoṅ daṅ ldan pa’i śiṅ rta bskur gyis de’i naṅ du khyod źugs la ma g-yo bar śog śig | de bźin du (3) bgyi’o źes rgyal po mu khyud kyis lha’i dbaṅ po brgya byin gyi ltar mñan to || de nas lha’i dbaṅ po brgya byin sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams kyi naṅ du soṅ nas kha lo sgyur ba ma la gdul la smras pa | ma la gdul khyod soṅ la myur ba kho nar śes stoṅ daṅ ldan pa’i śiṅ rta śoms te (4) rgyal po mu khyud gaṅ na ba der soṅ la phyin nas ’di skad ces | mu khyud khyod la lha’i dbaṅ po brgya byin gyis rta caṅ śes stoṅ daṅ ldan pa’i śiṅ rta bskur ba ’di yin gyis | ’dir khyod źugs la ma g-yo bar śog ces smros śig | kau śika khyod kyis gsuṅs pa śin (5) tu bzaṅ ṅo źes kha lo sgyur ba ma la gdugs lha’i dbaṅ po brgya byin gyi ltar mñan nas myur ba kho nar rta caṅ śes stoṅ daṅ ldan pa śiṅ rta bśams nas rgyal po mu khyud gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ ’di skad ces smras so || mu khyud khyod la lha’i dbaṅ po brgya byin gyis rta caṅ (6) śes stoṅ daṅ ldan pa’i śiṅ rta bskur ba ’di yin gyis | ’dir khyod źugs la ma g-yo bar śog śig ces zer ro || kun dga’ bo rgyal po mu khyud rta caṅ śes stoṅ daṅ ldan pa’i śiṅ rta’i naṅ du mi g-yo bar źugs pa daṅ | de nas kha lo sgyur ba ma la gdus rgyal po (7) mu khyud la ’di skad ces smras so || mu khyud khyod kyi śiṅ rta gaṅ logs su draṅ | gaṅ na sems can sdig pa’i las can rnams sdig pa mi dge ba’i las kyi rnam par smin pa so sor ñams su myoṅ ba logs su’am | gaṅ na sems can dge ba’i las can rnams las dge ba’i (55b1) rnam par smin pa so sor ñams su myoṅ ba logs su draṅ | ma la gdu de’i phyir kho bos gaṅ du gñi ga mthoṅ par ’gyur ba gaṅ na sems can sdig pa’i las can rnams sdig pa mi dge ba’i las kyi rnam par smin pa so sor ñams su myoṅ ba dag yod pa daṅ | gaṅ na (2) sems can dge ba’i las can rnams las dge ba’i rnam par smin pa so sor ñams su myoṅ ba dag yod pa der śiṅ rta droṅs śig | de nas kha lo sgyur ba ma la gdus rgyal po mu khyud kyi śiṅ rta rgyal po mu khyud kyi śiṅ rta rgyal po mu khyud kyis gaṅ na sems can sdig pa’i las can rnams sdig pa mi (3) dge ba’i las kyi rnam par smin pa so sor ñams su myoṅ ba ṅag yod pa daṅ | gaṅ na sems can dge ba’i las can rnams las dge ba’i rnam par smin pa so sor ñams su myoṅ ba dag yod pa gñi ga rgyal po mu khyud kyis ji ltar mthoṅ bar ’gyur ba de ltar draṅs so || kun (4) dga’ bo rgyal po mu khyud sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams kyi naṅ du soṅ nas rgyal po mu khyud lha’i ’dun sa chos bzaṅ du źugs pa daṅ | lha’i dbaṅ po brgya byin gyis rgyal po mu khyud la stan phyed bstabs nas rgyal po mu khyud daṅ lha’i dbaṅ po brgya byin stan phyed phyed la ’khod do || (5) kun dga’ bo rgyal po mu khyud daṅ lha’i dbaṅ po brgya byin stan phyed phyed la ’khod pa na khyad par ram bsam pa’am tha dad du bya ba med kyi | gźan du na lha’i dbaṅ po brgya byin ni mig ’dzums par mi byed do || de nas lha’i dbaṅ po brgya byin gyis rgyal po mu khyud la ’di skad ces smras (6) so | |mu khyud ’di ñid du ’dug la mu khyud khyod dga’ bar spyod cig | ’dod pa’i yon tan lṅa ’byor ciṅ ldan pa la rtsed mo byos śig | dga’ bar spyod cig | dga’ mgur spyod cig | de nas rgyal po mu khyud kyis de’i tshe tshigs su bcad de smras pa | ji ltar snod daṅ (7) śiṅ rta dag ||
re źig dus kyi brñan po ltar ||
gźan dag dbaṅ sgyur gaṅ yin pa’i ||
gnas kyaṅ de daṅ ’dra ba yin ||
’di nas mi thi lar soṅ la ||
dge ba maṅ po rnams bya ste ||
bsod nams byas śiṅ ’byor byas nas ||
mtho ris su ni ’gro bar bya || kun (56a1) dga’ bo de’i che de’i dus na rgyal po lha chen po źes bya ba gaṅ gis dge ba’i lam ṅes pa de la źugs śiṅ | gaṅ dge ba’i lam ṅes pa la źugs pa la brten nas lha chen lha chen po brgyad khri bźi stoṅ mi thi la’i lha chen po’i a mra’i tshal ’di ñid du rgyal po’i draṅ sroṅ (2) gi tshaṅs par spyod pa spyad par gyur pa byuṅ ba gaṅ yin pa de gźan yin pa sñam du sems na khyod kyis de ltar mi blta’o || de ci’i phyir źe na | kun dga’ bo ṅa ñid de’i tshe de’i dus na rgyal po lha chen po źes bya bar gyur te || ṅa ñid kyis dge ba’i lam ṅes pa de srol btod ciṅ dge (3) ba’i lam ṅes pa srol dod pa la brten nas lha chen po brgyad khri bźi stoṅ gis mi thi la ’di ñid na lha chen po’i a mra’i tshal ’di ñid du rgyal po’i draṅ sroṅ gi tshaṅs par spyod pa spyad do || de ci’i phyir źe na | kun dga’ bo de’i tsheṅ ’dod chags daṅ bcas | źe sdaṅ daṅ bcas | gti mug (4) daṅ bcas par gyur te | skye ba daṅ | rga ba daṅ | na ba daṅ | ’chi ba daṅ | mya ṅan daṅ | smre sṅags ’don pa daṅ | sdug bsṅal ba daṅ | yid mi bde ba daṅ | ’khrug pa las yoṅs su ma grol źiṅ sdug bsṅal las yoṅs su ma grol lo źes gsuṅ ṅo | kun dga’ bod (5) niṅ ’jig rten du ston pa de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rig pa daṅ źabs su ldan pa | bde bar gśegs pa | ’jig rten mkhyen pa | skyes bu ’dul ba’i kha lo sgyur ba | bla na med pa | lha daṅ mi rnams kyi ston pa | saṅs (6) rgyas bcom ldan ’das su byuṅ nas ’dod chags daṅ bral | źe sdaṅ daṅ bral | gti mug daṅ bral bas skye ba daṅ | rga ba daṅ | na pa daṅ | ’chi ba daṅ | mya ṅan daṅ | smre sṅags ’don pa daṅ | sdug bsṅal ba daṅ | yid mi bde ba daṅ | ’khrug pa las yoṅs su (7) grol źiṅ sdug bsṅal las yoṅs su grol lo źes gsuṅ ṅo || kun dga’ bo da ltar na yaṅ ṅas dge ba’i lam des pa srol btod pa de la brten nas sems can skye ba’i chos can rnams ni skye ba’i chos ñid las yoṅs su grol bar ’gyur || sems can rgab daṅ | na ba daṅ | ’chi (56b1) ba daṅ | mya ṅan daṅ | smre sṅags ’don pa daṅ | sdug bsṅal ba daṅ | yid mi bde ba daṅ | ’khrug pa’i chos can rnams ni ’khrug pa’i chos ñid las yoṅs su grol par ’gyur || ṅas dge ba’i lam des pa la źugs śiṅ dge ba’i lam des pa la źugs pa de la (2) brten nas sems can skye ba’i chos can nas sems can ’khrug pa’i chos can gyi bar dag ’khrug pa’i chos ñid la las yoṅs su grol bar ’gyur ba de gaṅ yin źe na ’di lta ste | ’phags pa’i lam yan lag brgyad pa yin te | ’di lta ste | yaṅ dag pa’i lta ba daṅ | (3) yaṅ dag pa’i rtog pa daṅ | yaṅ dag pa’i ṅag daṅ | yaṅ dag pa’i las kyi mtha’ daṅ | yaṅ dag pa’i ’cho ba daṅ | yaṅ dag pa’i rtsol ba daṅ | yaṅ dag pa’i dran pa daṅ | yaṅ dag pa’i tiṅ ṅe ‘dzin te || ’di ni ṅas dge ba’i lam ṅes pa la źugs | dge ba’i (4) lam ṅes pa la źugs pa de la brten nas sems can skye ba’i chos can nas goṅ ma bźin du ’khrug pa’i chos ñid las yoṅs su grol bar ’gyur ba’i bar yin no | kun dga’ bo khyod kyis kyaṅ de bźin du dge ba’i lam des pa srol dod pa de lta bu’i rjes bsab par bya’i rgyun (5) chad par ma byed cig | skyes bu tha śal du gyur par ma byed cig | kun dga’ bo gaṅ la la de lta bu’i ñan thos bzaṅ po rgyud du byuṅ ba’i dge ba’i lam des pa srol ’dod pa de lta bu’i rjes mi ’tsho ba de ni de rnams kyi rgyud gcod pa yin źiṅ | de de rnams kyi skyes bu tha śal du gyur (6) pa yin no || de bas na ṅa khyod la ’di skad du ci nas kyaṅ khyod kyis de lta bu’i ñan thos bzaṅ po rgyud du byuṅ ba’i lam ṅes pa srol dod pa de lta bu de’i rjes sobs śig | rgyun chad bar ma byed cig | skyes bu tha śal du gyur par ma byed cig ces smra’o || de nas bcom ldan ’das (7) kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo lus ’phags gaṅ na ba der ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan to || de nas bcom ldan ’das lus ’phags su byon nas lus ’phags (57a1) || kyi phyogs gźan źig tu ’dzum pa mdzad do źes bya ba nas saṅs rgyas bźi’i gdan yin no źes bya ba daṅ | skad cig gcig bźugs nas źes bya ba rgyas par goṅ ma bźin no || tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bos la gaṅ na bar (2) ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas bcom ldan ’das spoṅ byed nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa daṅ sa lar byon nas sa la’i bram ze’i groṅ na bźugs so || de nas bcom ldan ’das sṅa dro na bza’ (3) śam thabs ma nabs | lhuṅ bzed daṅ chos gos bsnams te sa lar bsod sñoms la źugs so || de nas bdud sdig can ’di sñam du sems te | dge sbyoṅ gau ta ma ’dis la’i bram ze’i groṅ na ’dug ste | de sṅa dro śam thabs bgos || lhuṅ bzed daṅ chos gos (4) thogs te sa lar bsod sñoms la źugs kyis | ma la bdag gis sa la’i bram ze daṅ khyim bdag rnams ji ltar dge sbyoṅ gau tams ji ltar lhuṅ bzed bkrus te sa lar bsod sñoms la źugs pa bkrus pa de kho na bźin bsod sñoms kham ’ga’ yaṅ ma rñed par phyir ldog (5) pa de lta de ltar byin gyis brlab bo sñam mo || de nas bdud sdig can gyis sa la’i bram ze daṅ khyim bdag rnams ji ltar bcom ldan ’das kyis ji ltar lhuṅ bzed bkrus te sa lar bsod sñoms la źugs pa bkrus pa de kho na bźin du bsod sñoms kham ’ga’ yaṅ ma Rñeda par (6) slar byon pa de lta de ltar byin gyis brlabs so || de nas bdud sdig can gyis bdag ñid bram ze’i khye’u’i cha byad du mṅon par sprul nas bcom ldan ’das kyi rjes bźin du ’braṅ źiṅ ’di skad ces kyaṅ smras so || dge sbyoṅ dge sbyoṅ bsod sñoms kham ’ga’ yaṅ ma Rñeda par | (7) de nas bcom ldan ’das ’di sñam du dgoṅs te | kye ma ñe bar ’oṅs pa ’di ni bdud sdig can yin te || ’di lta ste rnam par dkrug pa’i las byed do sñam du thugs su chud nas tshigs su bcad de bka’ stsal pa || de bźin gśegs la khyad bsad pas || khyod kyis (57b1) bsod nams min maṅ bsags ||
saṅs rgyas rnams ni brgal dka’ bar || sdig can cig mi śes sam || dge sbyoṅ de’i phyir slar yaṅs la ra bsod sñoms la bźud cig daṅ ci nas kyaṅ bsod sñoms rñed pa de ltar bgyi’o || de nas bcom ldan ’das kyis (2) de’i tshe tshigs su bcad de bka’ stsal pa | ṅa la ci yaṅ mi bdog pa ||
kye ma śin tu bder ’tsho ste ||
’od gsal lha rnams ji lta bar ||
dga’ ba yi ni zas bza’o ||
ṅa la ci yaṅ mi bdog pa ||
kye ma śin tu bder ’tsho ste ||
’jig tshogs lta la mi (3) rten pas ||
dga’ ba yi ni zas bza’o || de nas bdud sdig can ’di sñam du sems te | dge sbyoṅ gau ta ma’i sems kyis bdag gi bsam pa śes so sñam du rig nas sdug bsṅal daṅ yid mi bde ba daṅ ’gyod pas de ñid du mi snaṅ par gyur to || de nas bcom (4) ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa || kun dga’ bo khron pa can gaṅ na bar ’doṅ ṅo | btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan to || de nas bcom ldan ’das khron pa can du byon (5) to || khron pa can na bud med gźan źig phyaṅ thag daṅ chu daṅ chu snod khyer te khron pa’i druṅ du soṅ ba daṅ | skyes pa gźan źig de la chags pa’i kun nas dkris pa’i sems kyis rjes bźin rjes bźin du ’braṅ ba daṅ | de yaṅ lhag par de la chags pas de gñis phan (6) tshun du ’tham źiṅ khron par doṅ ṅo || de’i bu khye’u chuṅ ṅu ma źig de daṅ lhan cig phyi bźin ’braṅ źiṅ soṅ ṅo || de nas de skyes pa la rtog ciṅ chu snod gtaṅ ṅo sñam ste | khye’u chug du de’i mgul nas thag pas btags te btaṅ ba las śi bar gyur to || des sṅon ma thos pa’i (7) tshigs su bcad pa thos pa | ’dod pa khyod rtsa ṅas śes te || rtog pa las ni ’dod pa skye ||
khyod la rtog pa ma byas daṅ || de nas ṅa la mi ’byuṅ ṅo || bcom ldan ’das kyaṅ lam de nas gśegs te || de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ (58a1) stsal pa | kun dga’ bo tshigs su bcad pa ’di zuṅ śig | tshigs su bcad pa ’di ni ’das pa’i yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas kyis gsuṅs pa yin te | ’di ni so so’i skye bo’i lag tu ’oṅs pas mi snaṅ mi gsal | rnam par mi gsal (2) lo || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | ṅas ji ltar sems ’di myur du ’gyur ba de lta bu’i chos ni gcig kyaṅ ma mthoṅ ṅo || de nas bud med de bu’i mya ṅan gyis gduṅ nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la gtugs pa daṅ | bcom ldan ’das kyis de’i (3) bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | khams daṅ | Raṅa bźin mkhyen nas de daṅ mthun pa’i chos bśad pa mdzad de | de thos pas bud med des ’jig tshogs la lta bu’i ri’i rtse mo ñi su mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas te | (4) bden pa mthoṅ nas lan gsum du ched du brjod pas ched du brjod pa | btsun pa bdag la ’di lta bu ni mas ma bgyis te | phas ma lags | rgyal pos ma lags | lha rnams kyis ma lags | sṅa ma ’das pa rnams kyis ma lags | dge sbyor daṅ bram ze rnams (5) kyis ma lags | sdug pas ma lags | raṅ gi skye bo daṅ gñen gyi tshogs kyis ma lags pa bcom ldan ’das kyis bdag la mdzad de | bdag gis dge ba’i bśes gñen bcom ldan ’das la brten nas ṅan soṅ rnams kyi sgo ni bkum | mtho ris (6) daṅ thar ba’i sgo rnams ni phye | sems can dmyal ba daṅ | dud ’gro daṅ | yi dgas nas ni rkaṅ ba draṅs | lha daṅ mi rnams su ni rab tu bźag | ’khor ba las ni thag bsriṅs || khrag daṅ mchi ma’i rgya mtshon bskams | rus pa’i ri bo las ni bsgral (7) thog ma med pa’i dus nas bsags pa’i ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ni ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum bgyis te | btsun pa bdag ni ’phags so || mṅon par ’phags so || bdag bcom ldan ’das daṅ | (58b1) chos daṅ | dge sloṅ gi dge ’dun la skyabs su mchi lags kyis | bdag dge bsñen du gzuṅ du gsol | deṅ slan chad ji srid ’tsho’i bar du srog daṅ yaṅ bsdos te skyabs su mchi bar mṅon par dad lags so || de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo (2) la bka’ stsal pa || kun dga’ bo ṅa byaṅ chub sems dpar gyur pa na phyogs ’di ñid du draṅ sroṅ ṅan spoṅ gi bus gdan daṅ rtsa ba daṅ ’bras bu la spyan draṅs so || phyogs gźan źig tu yaṅ bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa || kun dga’ bo ṅa byaṅ chub sems dpar gyur (3) pa na rga ba la sogs pas yid byuṅ ste | phyogs ’di ñid du lha’i dbaṅ po brgya byin rṅon pa’i cha byad du byas pa la ka śi ka’i ras phran byin nas gos ṅur smrig blaṅs pa yin te | bram ze daṅ khyim bdag dad pa can rnams kyis ṅur smrig blaṅs pa źes bya ba’i mchod rten brtsigs te | (4) da duṅ du yaṅ dge sloṅ mchod rten la phyag ’tshal ba dag phyag byed do || lha’i dbaṅ po brgya byin gyis kyaṅ ka śi ka’i ras phran sum bcu rtsa gsum pa’i lha’i naṅ du khyer te bźag nas ka śi ka’i dus mchod chen po btsugs te | da duṅ du yaṅ de la sum bcu rtsa gsum pa’i lha (5) dag bya ba byed do || phyogs gźan źig tu yaṅ bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | kun dga’ bo ṅa byaṅ chub sems dpar gyur pa na phyogs ’dir ral gri utpala sṅon po ’dra bas dbu skra bregs nas steṅ gi nam mkha’ la ’phaṅs pa yin te | bram ze daṅ khyim bdag dad pa (6) can rnams kyis dbu skra blaṅs pa źes bya ba’i mchod rten brtsigs te | da duṅ du yaṅ dge sloṅ mchod rten la phyag ’tshal ba dag phyag byed do ||

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

lha’i dbaṅ po brgya byin gyis kyaṅ dbu skra sum bcu rtsa gsum pa’i lha’i naṅ du khyer te bźag nas gtsug phud kyi dus mchod chen po (7) btsugs te | da duṅ du yaṅ de la sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams bya ba byed do || phyogs gźan źig tu yaṅ bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | kun dga’ bo phyogs ’dir rta’i rgyal po bsṅags ldan ’dun pas bkri nas slar btaṅ ba yin te | bram ze daṅ (59a1) || khyim bdag dad pa can rnams kyis bsṅags ldan slar btaṅ ba źes bya ba’i mchod rten brtsigs te || da duṅ du yaṅ dge sloṅ mchod rten la phyag ’tshal ba dag phyag byed do | de nas bcom ldan ’das yul gnag lhas can du byon nas de nas bcom ldan (2) ’das kyis tshe daṅ pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ ba gnag lhas can ’dir rigs kyi bu ’dun pa btsas nas ’di ñid du chen por gyur to || de nas bcom ldan ’das sdig can du byon te | sdig can gyi gyad rnams kyis bcom ldan ’das sdig can du (3) gśegs so źes thos so || thos nas kyaṅ rgan rabs rgan rabs rnams kyis smras pa | gźon nu gaṅ yin pa de dag gis ni lam bzaṅ por byos śig | bdag cag gis ni groṅ khyer bzaṅ por bya’o || de nas gźon nu rnams kyis lam bzaṅ por bya bar (4) brtsams pa na | de rnams kyis pha boṅ źiṅ mthoṅ nas de rnams kyis de dor bar brtsams pa las dor bar mnus so || bcom ldan ’das kyaṅ phyogs de ñid du gśegs nas bka’ stsal pa | gnas ’jog dag ’di ci bya | bcom ldan ’das kyi slad du śul (5) bzaṅ por bgyi lags na pha boṅ ’di dor bar rṅo ma thog go | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | gal te de lta na ṅas dor ram | bcom ldan ’das dor du gsol | de nas bcom ldan ’das kyi źabs g-yas pa’i mthe bos pha boṅ steṅ gi nam mkha’ la (6) ’phaṅs te mig rgyaṅ gis kyaṅ mi sod par bor ba daṅ de’i sgras gyaṅ rnams sṅags par gyur to || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | gnas ’dog dag ma ’jigs śig | de nas bcom ldan ’das kyi rdzu ’phrul gyi stobs kyis pha boṅ de phye mar brlags nas rdul (7) ’bab par brtsams so | gyad rnams kyis gsol ba || bcom ldan ’das rdul ga las ’bab lags | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa || de bźin gśegs pas pha boṅ de phye mar brlags pa yin no || bcom ldan ’das ma legs pa źig bgyis so | (59b1) ci slar mtshams sbyar ram | bcom ldan ’das slar yaṅ mtshams sbyar du gsol | de nas bcom ldan ’das kyis mos pa’i stobs kyis slar sbyar nas gnas ji lta ba bźin du bźag ste | bcom ldan ’das kyaṅ de ñid na bźugs so || gyad lṅa brgya bo de dag kyaṅ de ñid du (2) tshogs nas gsol pa | bcom ldan ’das bcom ldan ’das kyis pha boṅ de stobs gaṅ gis ’phaṅs lags | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | gnas ’jog dag yab daṅ yum las byuṅ ba’i stobs kyis so || de rnams kyis gsol ba | stobs gaṅ (3) gis phye mar brlags lags | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | rdzu ’phrul gyi stobs kyis so | gaṅ gis slar mtshams sbyar lags | mos pa’i stobs kyis so || bcom ldan ’das kyi yab daṅ yum las byuṅ ba’i stobs kyi tshad ji tsam lags | gnas (4) ’jog dag mi bcu’i stobs gaṅ yin pa de ni glaṅ phal pa gcig gi yin no | glaṅ phal pa bcu’i stobs gaṅ yin pa de ni ba med sṅon po gcig gi yin no || ba men sṅon po bcu’i stobs gaṅ yin pa de ni glaṅ po che phru gu gcig gi yin no || glaṅ po che phru gu bcu’i gaṅ yin pa (5) de ni glaṅ po che mo gcig gi yin no || glaṅ po che mo bcu’i gaṅ yin pa de ni glaṅ po che phal gcig gi yin no || glaṅ po che phal bcu’i gaṅ yin pa de ni glaṅ po che mche ba med gcig gi yin no || glaṅ po che mche ba med bcu’i gaṅ yin pa de ni sṅon po gcig gi yin no || sṅon (6) po bcu’i gaṅ yin pa de ni ser po gcig gi yin no || ser po bcu’i gaṅ yin pa de ni dmar po gcig gi yin no | dmar po bcu’i gaṅ yin pa de ni dkar po gcig gi yin no || dkar po bcu’i gaṅ yin pa de ni ’bigs byed kyi glaṅ po che gcig gi yin no || ’bigs (7) byed kyi glaṅ po che bcu’i gaṅ yin pa de ni spos kyi glaṅ po che gcig gi yin no ||

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . .

spos kyi glaṅ po che bcu’i gaṅ yin pa de ni tshan po che gcig gi yin no | tshan po che bcu’i gaṅ yin pa de ni tshan po che chen po gcig gi yin no || tshan po che chen po bcu’i gaṅ yin pa de ni rab gnon (60a1) gcig gi yin no || rab gnon bcu’i gaṅ yin pa de ni stobs mchog gi yin no || stobs mchog bcu’i gaṅ yin pa de ni sred med kyi bcu’i stobs phyed do || sred med kyi bu’i stobs phyed gñis gaṅ yin pa de ni srad med kyi bu’i stobs yin te | (2) de de bźin gśegs pa’i tshigs daṅ tshigs phran dag na yod pas gnas ’jog dag de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rnams ni sred med kyi bu’i stobs kyi tshogs can yin no || || bar sdom la | mi daṅ glaṅ daṅ ba men daṅ ni de bźin (3) glaṅ chen phru gu daṅ || glaṅ chen mo dad phal daṅ mche ba med daṅ de bźin bźi tshan daṅ || ’bigs byed glaṅ chen spos kyi glaṅ chen daṅ ni tshan po cha gñis daṅ | rab gnod daṅ ni stobs mchog dag daṅ sred med bu yi stobs gñis so || sred med kyi bu’i stobs gaṅ lags (4) pa ’di de bźin gśegs pa’i yab daṅ yum las byuṅ ba’i stobs lags na | btsun pa yab daṅ yum las byuṅ ba’i stobs daṅ tiṅ ṅe ‘dzin gyi stobs daṅ | mos pa’i stobs las stobs gźan mchis lags ma | gnas ’jog dag yod de | ’di lta ste bsod nams (5) kyi stobs źes bya ba yin te | gnas ’jog dag bsod nams kyi stobs daṅ ldan pas de bźin gśegs pas byaṅ chub kyi śiṅ druṅ du bdud ’khor ’byuṅ po bye ba sum bcu rtsa drug can bcom nas bla na med pa’i ye śes baRñesa so | btsun pa yab daṅ las byuṅ ba’i (6) stobs daṅ | tiṅ ṅe ‘dzin gyi stobs daṅ | mos pa’i stobs daṅ | bsod nams kyi stobs ’di bas lhag pa’i stobs gźan lta mchis lags sam | gnas ’jog dag yod de | ’di lta ste ye śes kyi stobs źes bya ba yin te | ye śes kyi stobs daṅ ldan (7) pas de bźin gśegs pas thog ma med pa’i dus nas bsags pa’i ñon moṅs pa’i tshogs por spaṅs bsal te so sor spaṅs so | btsun pa yab daṅ yum las byuṅ ba’i stobs daṅ tiṅ ṅe ‘dzin gyi stobs daṅ | mos pa’i stobs daṅ | bsod nams kyi stobs (60b1) daṅ | ye śes kyi stobs ’di bas lhag pa’i stobs gźan lta mchis lags sam | gnas ’jog dag yod de | ’di lta ste rdzu ’phrul gyi stobs źes bya ba yin te | gnas ’jog dag rdzu ’phrul gyi stobs daṅ ldan pas de bźin gśegs pas ’od sruṅ rdzogs (2) byed la sogs pa ston pa drug po thams cad mkhyen pa ma yin par thams cad mkhyen par mṅon pa’i ṅa rgyal byed pa dag spobs pa med par byas so || btsun pa ’di ltar yab daṅ yum las byuṅ ba’i stobs daṅ tiṅ ṅe ‘dzin gyi stobs daṅ | mos pa’i stobs (3) daṅ | bsod nams kyi stobs daṅ | ye śes kyi stobs daṅ | rdzu ’phrul gyi stobs ’di bas lhag pa’i stobs gźan lta mchis lags sam | gnas ’jog dag yod de | ’di lta ste mi rtag pa’i stobs źes bya ba yin te | gnas ’jog dag mi (4) rtag pa’i stobs daṅ ldan pas de bźin gśegs pa’i yab daṅ yum las byuṅ ba’i stobs gaṅ yin pa daṅ | bsod ñams kyi stobs gaṅ yin pa daṅ | tiṅ ṅe ‘dzin gyi stobs gaṅ yin pa daṅ | mos pa’i stobs gaṅ yin pa daṅ | ye śes kyi stobs gaṅ (5) yin pa daṅ | rdzu ’phrul gyi stobs gaṅ yin pa de dag thams cad śiṅ sā la zuṅ gi bar du gzi med par ’gyur ro || tshigs sa bcad de yaṅ bka’ stsal pa | ye śes stobs daṅ bsod nams stobs daṅ ni | rdzu ’phrul stobs daṅ sku yi stobs pas kyaṅ || ṅa yi (6) gzi brjid ’joms par byed pa yi | mi rtag ñid ni chos stobs ldan par ’dod ||

. . . . . . . . . . . . . . . . .

gaṅ du gser gyi ri dbaṅ rtse mo lta bur ’dug pa’i sku | ’di ’dra mi rtag ñid kyi gzi yis bcom nas ’jigs ’gyur ba || mi rtag śin tu stobs daṅ ldan par mkhas pas śes bya ste || gaṅ (7) du mi rtag ñid kyis rdzi ba med pa de thob bya || || ’dul ba gźi | bam po sum bcu pa | gnas ’jog dag da ltar gyi mi rnams tshe daṅ | kha dog daṅ | stobs daṅ | loṅs spyod kyi bar dag ñams pa la ltos | rdo ’di ni bskal pa daṅ po’i mi rnams kyi phaṅ (61a1) tshad kyi rdo yin te | ’di la lag rjes kyaṅ snaṅ ṅo || de rnams śin tu ya mtshan skyes nas de rnams kyi stobs kyi dregs pa gaṅ yin pa de med par gyur to || de nas bcom ldan ’das kyis kyaṅ de rnams kyi bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | khams (2) daṅ | raṅ bźin mkhyen nas de daṅ mthun pa’i ’phags pa’i bden pa bźi rtogs par ’gyur ba’i chos bśad pa mdzad de | de thos nas ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas te || (3) de rnams kyis bden pa mthoṅ nas lan gsum du ched du brjod pa | btsun pa ’di lta bu ni bdag cag la mas ma bgyis te | phas ma lags | rgyal pos ma lags | lha rnams kyis ma lags | sṅon gyi ’das pas ma lags | dge sbyoṅ daṅ (4) bram zes ma lags | sdug pas ma lags | Raṅa gi skye bo daṅ gñen gyi tshogs kyis ma lags pa gaṅ lags pa bdag can la mdzad de | bdag cag gis dge ba’i bśes gñen bcom ldan ’das la brten nas sems can dmyal ba daṅ | dud ’gro daṅ | yi (5) dgas rnams kyi gnas nas ni rkaṅ pa draṅs | lha daṅ mi rnams su ni rab tu bkod | ’khor ba las ni riṅ du mdzad | thog ma med pa nas bsams pa’i ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi su mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon (6) sum du bgyis te | btsun pa bdag cag ni ’phags so || mṅon par ’phags so || de lta bas na bdag cag ni bcom ldan ’das daṅ | chos daṅ | dge sloṅ gi dge ’dun la skyabs su mchi lags kyis | bdag cag dge bsñen du gzuṅ du gsol | deṅ (7) slan chad ji srid ’tsho’i bar du srog daṅ yaṅ bsdos te skyabs su mchi bar mṅon par dad lags so || de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo ku śa’i groṅ khyer gaṅ na bar ’doṅ ṅo | btsun pa bka’ bźin ’tshal (61b1) źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan to || de nas bcom ldan ’das groṅ khyer sdig can du ma bźud par ku śa’i groṅ khyer gaṅ na par rgyu źiṅ gśegs te | rim gyis rgyu źiṅ gśegs pa daṅ ku śa’i groṅ khyer du byon nas | de nas (2) bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo ku śa’i groṅ khyer ’dir śiṅ sā la zuṅ gi bar du riṅ po mi thogs pa kho nar de bźin gśegs pa yoṅs su mya ṅan las ’da’ bar ’gyur ro || || sdom la | ste’u daṅ (3) lhas bltas lum bi ni ||
ser skya daṅ ni śiṅ ’da’ daṅ ||
gser thub źiṅ pa chos gos daṅ ||
khrus daṅ bya can bcu chogs yin || bcom ldan ’das sbra ṅan na sgra ṅan rnams kyi groṅ rdal khra bo ’dul na bźugs so || de nas bcom ldan ’das kyis dge (4) sloṅ rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag ṅas zag pa zad pa śes śiṅ mthoṅ nas gsuṅs te | rgyas par yaṅ dag par ldan pa’i luṅ las phuṅ po’i le’u las ste’u lta bu’i mdo ’byuṅ ba yin no || lhas bltas su byon nas der tshe daṅ ldan pa kun dga’ (5) bo la ’di skad ces bka’ stsal to || kun dga’ bo lhas bltas ’dir śākya śin tu blo gsal btsas te ’di ñid du chen por gyur to || lum bi nir gśegs nas de tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo lum bi ni’i tshal ’dir raṅ btsos nas (6) riṅ po ma lon źiṅ sus kyaṅ ma blaṅs par gom pa bdun bor nas ṅas phyogs bźir bltas te ṅa’i srid pa’i skye ba’i mtha’ ni ’di yin no źes tshig tu smras so || ser skye’i gnas su byon nas der tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo ser skya’i (7) gnas ’dir rgyal po zas gtsaṅ btsas te ’di ñid du chen por gyur to || śiṅ bal gyi ’da’ ba can du byon nas | de nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag chos bźin ma yin pa daṅ | chos kyi ’khor bśad kyis de legs (62a1) par rab tu ñon la yid la zuṅ śig daṅ bśad do || chos ma yin pa’i ’khor gaṅ źe na | ’khor gaṅ źig ’dun pas ’gro ba daṅ | źe sdaṅ daṅ | gti mug daṅ | ’jigs pas ’gro ba ste | ’di ni chos ma yin pa’i ’khor źes bya’o || (2) chos kyi ’khor gaṅ źe na | ’khor gaṅ źig ’dun pas ’gro ba ma yin | źe sdaṅ gis ma yin | gti mug gis ma yin | ’jig pas ’gro ba ma yin pa ste | ’di ni chos kyi ’khor ces bya’o | dge sloṅ dag ṅas khyed la chos ma yin pa daṅ | chos kyi (3) ’khor ṅas bśad do źes gaṅ gsuṅs pa bśad pa ni de yin no || mtshams can gyi groṅ du byon nas | de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo mtshams can gyi groṅ ’dir yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas (4) gser thub bstams te | ’di ñid du yoṅs su mya ṅan las ’das so || źiṅ ba’i groṅ khyer du byon nas | de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo ṅa byaṅ chub sems dpar gyur pa na źiṅ pa’i groṅ ’dir yaṅ zas (5) gtsaṅ gi las kyi mtha’ rnams la bltas nas śiṅ ’dzam bu’i grib ma la zag pa med pa daṅ ’dra ba bsam gtan daṅ po la sñoms par źugs so || phyogs gźan źig na yaṅ tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo phyogs ’dir yaṅ dag par rdzogs (6) pa’i saṅs rgyas gser thub kyi na bza’ chos gos brkyaṅ ba yin no || khrus kyi groṅ du byon nas | de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo khrus kyi groṅ ’dir yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas gser thub kyis (7) khrus mdzad pas de bas na ’di’i miṅ khrus kyi groṅ khrus kyi groṅ źes bya bar grags so || bye ma can du byon nas bye ma can du śiṅ ’jog gi śiṅ lta bu’i mdo’i lam gyi tshogs rgyas par bsdus so || || sdom la | ’dod pa mthun daṅ śas che daṅ ||
lo ma bdun daṅ (62b1) ’char ka daṅ ||
mñan yod gdu bu sa can daṅ ||
seṅ ge’i groṅ daṅ groṅ gsar daṅ ||
groṅ khyer daṅ ni khre’u brtsegs ||
phyi ma nya gro dha groṅ ste ||
groṅ khyer de dag bcu gñis gsuṅs || bcom ldan ’das ’dod pa mthun pa na ’dod pa mthun pa’i nags khrod (2) na bźugs so || de nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag ṅa zla ba gsum po ’di la naṅ du yaṅ dag ’jog par bźed kyis | ṅa la bsod sñoms stobs pa daṅ | bcwa lṅa pa’i gso sbyoṅ de ñid ma gtogs par dge sloṅ su yaṅ ma (3) ’oṅ śig | bcom ldan ’das zla ba gsum po de la naṅ du yaṅ dag ’jog la źugs nas bsod sñoms stobs pa’i dge sloṅ daṅ | bcwa lṅa pa’i gso sbyor de ñid ma gtogs par dge sloṅ su yaṅ der mi ’gro’o || de nas bcom ldan ’das kyis zla ba gsum pa de kho na ’das (4) nas dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams pa ñid la bźugs so || bźugs nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams pa bka’ stsal pa | dge sloṅ dag khyed la gal te gźan mu stegs can daṅ kun du rgyu rnams ñe bar lhags nas ’di skad ces ’dri ste | (5) dge sbyoṅ gau ta ma gnas pa gaṅ źig gis zla ba gsum po ’di la naṅ du yaṅ dag bźag par gyur ces ’dri na | de skad ces dris pa la dbugs rdub pa daṅ ’byuṅ bas bźugs so źes brjod par bya’o || de ci’i phyir źe na | dge sloṅ dag ṅa ni zla ba gsum po ’di la dbugs (6) rṅub pa daṅ dbugs ’byuṅ ba dran pa’i gnas pas naṅ du yaṅ dag bźag ste | ṅas dran bźin du dbugs brṅubs na yaṅ dran bźin du brdubs so sñam du yaṅ dag pa ji lta ba bźin du rab tu śes so || dran bźin du dbugs phyuṅ na yaṅ dran bźin du dbugs phyuṅ ṅo sñam du yaṅ dag (7) pa ji lta ba bźin du rab tu śes so || riṅ po daṅ thuṅ du daṅ | lus thams cad yaṅ dag par myoṅ nas dbugs brṅubs na lus thams cad yaṅ dag par myoṅ nas dbugs brdubs so sñam du yaṅ dag pa ji lta ba bźin du rab tu śes so || lus thams cad yaṅ dag par myoṅ (63a1) nas dbugs phyuṅ na yaṅ lus thams cad yaṅ dag par myoṅ nas dbugs phyuṅ ṅo sñam du yaṅ dag pa ji lta ba bźin du rab tu śes so || lus kyi ’du byed śin tu sbyaṅs nas dbugs brdubs pa daṅ | lus kyi ’du byed śin tu sbyaṅs nas dbugs phyuṅ na (2) yaṅ dbugs phyuṅ ṅo dbugs brṅubs so sñam du yaṅ dag pa ji lta ba bźin du rab tu śes so źes bya ba nas | ’gog par rjes su lta źiṅ dbugs phyuṅ ṅo sñam du yaṅ dag pa ji lta ba bźin du rab tu śes so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || dge sloṅ dag de la ṅar ri sñam du (3) sems te | bdag gis gnas pa rags pa mṅon par ’dus byas śiṅ bsams kyis ma la bdag gis gnas pa de ñid las yaṅ dag par ’das te bor nas ches phra ba ’dis lan mag du gnas par bya’o sñam sñam nas | ṅas gnas pa de ñid las yaṅ dag par ’da’ bar bya ba’i (4) phyir bor nas gnas pa ches phra ba ’dis lan maṅ du gnas so || de nas lha gsum źig ṅa gaṅ na ba der ’oṅs te phyin nas lha gcig ni ’di skad ces | dge sbyoṅ gau ta ma noṅs so źes zer ro || gñis pa ni ’di skad ces ’di noṅs pa ni ma yin te | ’on kyaṅ noṅs par (5) mdzad pa yin no źes zer ro || lha gsum pa ni ’di skad ces noṅs pa yaṅ ma yin noṅs par mdzad pa yaṅ ma yin te | ’on kyaṅ dgra bcom pa rnams kyi gnas pa ni ’di lta bur źig kho na yin no źes zer ro || dge slloṅa dag gaṅ yaṅ dag par smra ba na ’phags pa’i (6) gnas pa daṅ | lha’i gnas pa daṅ | tshaṅs pa’i gnas pa daṅ | mi slob pa’i gnas pa źes bya bar smra bar ’gyur ba gaṅ yin pa de ni de bźin gśegs pa’i gnas pa yin te | slob pa’i gaṅ zag rnams ma thob pa thob par bya ba daṅ | ma rtogs pa rtogs par (7) bya ba daṅ | mṅon sum du ma byas pa mṅon sum du bya ba’i phyir źugs pa yin | mi slob pa’i gaṅ zag rnams mthoṅ ba’i chos kho na la bde bar gnas par bya ba’i phyir źugs pa yin no || de yaṅ dag par smra ba na dbugs rṅub pa daṅ | dbugs ’byuṅ ba’i dran (63b1) pas gnas pa smra bar ’gyur ro || de ci’i phyir źe na | dge sloṅ dag dbugs rṅub pa daṅ | ’byuṅ ba dran pas gnas pa ni ’phags pa’i gnas pa daṅ źes bya ba nas | mi slob pa rnams mthoṅ ba’i chos la bde bar gnas pa’i phyir źugs pa yin no źes (2) bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || bcom ldan ’das ko sa la nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na ’dod pa mthun par byon nas | ’dod pa mthun pa na ’dod mthun pa’i nags khrod nas bźugs so || de’i tshe bram ze pad ma’i sñiṅ po źes bya ba la ko sa la’i rgyal po (3) gsal rgyal gyis dpya rgyu rtswa daṅ | śiṅ daṅ | chur bas par bram ze’i sbyin gtoṅ du byin nas śes chen po rgyas pa la loṅs spyod do || bram ze pad ma’i sñiṅ po’i slob ma bram ze’ khye’u ma sdug ces bya ba maṅ du thos pa | chig gsal ba | thags thogs med par smra (4) ba źig yod de | bram ze pad ma’i sñiṅ po’i bram ze’i khye’u lṅa brgyal bram ze rnams kyi gsaṅ tshig ’don du ’jug go | bram ze pad ma’i sñiṅ pos dge sbyoṅ gau ta ma śākya ’i rigs las skra daṅ kha spu bregs nas gos ṅur smrig bgos te dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim (5) nas khyim med pa rab tu byuṅ ba de bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i byaṅ chub tu mṅon par rdzogs par saṅs rgyas nas śes ldan gau ta ma de’i dge ba daṅ | grags pa daṅ | sgra daṅ | tshigs su bcad pa rgya chen po ’di lta bu ’di phyogs daṅ phyogs mtshams su (6) grags te ’di ltar bcom ldan ’das gau ta ma de ni de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rig pa daṅ źabs su ldan pa | bde bar gśegs pa | ’jig rten mkhyen pa | skyes bu ’dul ba’i kha lo sgyur ba | bla na med pa | lha daṅ mi (7) rnams kyi ston pa | saṅs rgyas bcom ldan ’das de ni ’jig rten lha daṅ bcas | bdud daṅ bcas | dge sbyoṅ daṅ bram ze’i skye dgu daṅ bcas | lha daṅ mi’i skye dgu daṅ bcas pa ’di la mthoṅ ba’i chos kho na la raṅ ñid kyis mṅon par śes pas mṅon (64a1) sum du byas te bsgrubs nas ni ṅa’i zag pa zad do || tshaṅs par spyod pa la bsten to || bya ba byas so || ’di las srid pa gźan mi śes so || źes go bar byed pa de gsaṅ tshig las kyaṅ ’byuṅ ste | skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtse gñis po de dag (2) daṅ ldan pa’i skyes bu chen po’i ’gro ba ni gñis las gźan du mi ’gyur te | gal te khyim na gnas na ni ’khor los sgyur ba’i rgyal po mtha’ bźir rnam par rgyal po rin po che sna bdun daṅ ldan par ’gyur te | de’i rin po che sna bdun ni ’di lta bu (3) dag yin te | ’di lta ste | ’khor lo rin po che daṅ | glaṅ po rin po che daṅ | rta rin po che daṅ | nor bu rin po che daṅ | bud med rin po che daṅ | khyim bdag rin po che daṅ | bdun pa ni blon po rin po che ñid yin no || de la yaṅ bu dpa’ ba | rtul phod pa yan (4) lag mchog gi gzugs daṅ ldan pa | pha rol gyi sde rab tu ’joms pa stoṅ yaṅ tshaṅ bar ’byuṅ bar ’gyur źiṅ de rgya mtsho la thug pa’i sa chen po ma lus pa gnod yaṅ sdo ba med ciṅ ’tshe ba med pa ’di ñid chad pa med ciṅ mtshon gyis bda’ ba med la chos daṅ mthun źiṅ sñoms (5) pas legs par phab ste gnas par ’gyur ro || gal te skra daṅ la spu bregs nas gos ṅur smrig bgos te | dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu byuṅ na ni de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas źes bya bar ’jig rten (6) du sgra rnam par grags par ’gyur ba de ko sa lar ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na ’dod pa mthun bar byon nas | ’dod pa mthun pa na ’dod pa mthun pa’i nags khrod na bźugs so źes thos so || thos nas kyaṅ bram ze’i khye’u ma sdug la smras pa | ma sdug śes sam | kho bos (7) dge sbyor gau tam śākya ’i rigs las skra daṅ kha spu bregs nas gos ṅur smrig bgos te dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu byuṅ nas źes bya ba nas | tshaṅs par spyod pa rab tu ston to źes bya ba’i bar du ste | kho bos de gsaṅ tshig dag las bton pa (64b1) skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis po de dag daṅ ldan pa’i skyes bu chen po’i ’gro ba ni gñis las gźan du mi ’gyur te | gal te khyim na gnas na ni ’khor los sgyur ba’i rgyal po mtha’ bźir rnam par rgyal ba chos daṅ ldan pa chos kyi rgyal źes bya ba nas | ’jig (2) rten du sgra rnam par grags par ’gyur ro źes bya ba’i bar du ste | de gos la nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na ’dod pa mthun par byon nas | ’dod pa mthun pa na ’dod pa mthun pa’i nags khrod na bźugs so źes thos kyis bram ze’i khye’u chur | khyod śes ldan gau ta ma (3) gaṅ na ba der soṅ śig daṅ | phyin nas ji ga śes ldan gau ta ma de’i dge ba daṅ | grags pa daṅ | sgra daṅ | tshigs su bcad pa rgya chen po phyogs daṅ phyogs daṅ phyogs mtshams su ji ltar grags pa de kho na bźin yin nam ma yin pa daṅ | de’i mtshan rnams grags pa yaṅ (4) dag pa yin nam ma yin pa raṅ ñid kyis rab tu śes par ’gyur graṅ | bram ze’i khye’u ma sdug gis dra ma ze pad ma’i sñiṅ po’i ltar mñan nas śas che ba’i bram ze rgan rabs rgan rabs maṅ po daṅ lhan cig tu śas che ba nas byuṅ nas | bcom ldan ’das gaṅ na ba der (5) doṅ ste lhags nas phyogs gcig tu ’dug go | de nas śas che ba’i bram ze rgan rabs rgan rabs rnams bcom ldan ’das daṅ lhan cig mṅon du yaṅ dag par dga’ bar ’gyur ba daṅ yaṅ dag par mgu par ’gyur ba’i gtam sna tshogs byas te phyogs gcig tu ’dug go || (6) phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das kyis śas che ba’i bram ze rgan rabs rgan rabs rnams la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad | yaṅ dag par rab tu (7) dga’ bar mdzad de | bcom ldan ’das śas che ba’i bram ze rgan rabs rgan rabs rnams la chos daṅ ldan pa’i gtam gsuṅ ba na bram ze’i khye’u ma sdug mchi la lha ma daṅ bcas pas ’chag ciṅ glo bur du gtam dag gleṅ bar byed la | gtam mthar phyin par mi sdod par ma (65a1) gus pas sñems śiṅ bzlogs par sems so || de nas bcom ldan ’das kyis bram ze’i khye’u ma sdug la ’di skad ces bka’ stsal to || bram ze’i khye’u khyod bram ze gsum rig pa rnams daṅ lhan cig glo bur gyi gtam de lta bu smra’am | kye dge (2) sbyoṅ gau tam gtam ji lta bu źig ji ltar de bźin gśegs pa śas che ba’i bram ze rgan rabs rgan rabs rnams la chos daṅ ldan pa’i gtam gsuṅ ba na khyod mchi la lham daṅ bcas pas ’chag ciṅ glo bur du gtam dag gleṅ bar byed la | gtam mthar phyin par mi sdod par (3) mgus pas sñems śiṅ slar bzlogs par sems pa lta bu’o || kye gau ta ma bram ze ’gro ba rnams ni bram ze ’gro ba rnams daṅ | ’greṅ ba rnams ni ’greṅ ba rnams daṅ | ’dug pa rnams ni ’dug pa rnams daṅ | ñal ba rnams ni ñal ba rnams daṅ | phan tshun legs (4) par smra’i | dge sbyoṅ mgo reg nag po’i rtsa lag pho red gaṅ dag yin pa de dag daṅ ni kho bo lhan cig tu ’di lta bu’i glo ’ur gyi gtam gleṅ du ruṅ ste | dper na da ltar śes ldan gau ta ma ṅaṅ gleṅ ba bźin no || bram ze’i khye’u khyod don du gñer ba la źugs nas ’dir ’oṅs (5) na de lta bu ni bsñen bkur ma byas pa las gźan la med par bram ze’i khye’u ma sdug ni bla ma’i tshogs dag la bsñen bkur ma byas pa źig yin pa lta | de nas bcom ldan ’das kyis bram ze’i khye’u ma sdug la | bkur sti med pa’i tshig gis sbyos pa na khros ’khrugs naṅ źiṅ (6) yid ma raṅs nas bcom ldan ’das la kha bya bar ’dod | spobs par ’dod | brtsad par ’dod de | ’di tsam gyis dge sbyoṅ gau ta ma la kha bya ba daṅ | spobs pa daṅ | brtsad pa daṅ | dran par byas par ’gyur ro sñam du rig nas bcom ldan ’das la ’di skad (7) ces gsol to || kye gau ta ma śākya ’di dag ni da byuṅ kho na yin te | da byuṅ gi rigs yin pas bram ze rnams la bla ma daṅ ri mo daṅ || mchod pa mi byed do || ci bram ze’i khye’u khyod la śākya rnams kyis gnod pa cuṅ zad byas sam | kye gau ta ma dus gcig (65b1) cig na bdag ñid daṅ mkhan po’i bya ba źig la groṅ khyer ser sbya’i gźir rkaṅ bas phyin pa na de na bdag la śākya rnams khaṅ bzaṅs kyi steṅ du soṅ nas mdzub ker gyis ston par byed de | e ma’o bram ze pad ma’i sñiṅ po’i slob ma bram ze’i khye’u ma sdug (2) yin no || bram ze pad ma’i sñiṅ po’i slob ma bram ze’i khye’u ma sdug yin no || źes de dag bdag la mdzub ker kho nas ston par byed kyi bdag la bkur sti daṅ | bla ma daṅ | ri mo daṅ | mchod pa ni mi byed do || bram ze’i khye’u re źig khye’u khug rta yaṅ raṅ (3) gi tshaṅ na ’dug nas ji skad ’dod par skad ’byin na śākya rnams lta smos kyaṅ ci dgos || gi tshaṅ na ’dug nas ji skad ’dod par skad ’byin na śākya rnams lta smos kyaṅ ci dgos | bram ze’i khye’u ’di lta ste groṅ khyer ser skya’i gźi ’di na śākya rnams kyi raṅ gi yin no | kye gau ta ma rigs ni ’di bźi ste | bram ze daṅ rgyal rigs daṅ rje’u rigs daṅ dmaṅs (4) rigs so || kye gau ta ma rigs bźi po ’di dag ni bram ze rnams la bkur sti byed | bla mar byed | ri mo byed mchod par byed do || ’on kyaṅ śākya ’di dag ni da byuṅ kho na yin te | da byuṅ gi rigs yin pas bram ze rnams la bkur sti daṅ bla mar mi byed | ri mor mi byed | (5) mchod par mi bye do || de nas bcom ldan ’das ’di sñam du dgoṅs te | kye ma bram ze’i khye’u ma sdug ’di śākya rnams la e ma’o śākya rnams ni da byuṅ yin no || e ma’o śākya rnams ni da byuṅ gi rigs yin pas śes da byuṅ yin par ha caṅ kha zer bas | ma la ṅas (6) ’di’i sṅon gyi rigs brgyud pa btsal lo sñam nas | bcom ldan ’das kyis bram ze’i khye’u ma sdug gi sṅon gyi rigs brgyud pa btsal ba daṅ | bram ze’i khye’u ma sdug ni śākya rnams kyi bran mo’i bur gyur la | śākya rnams ni de’i jo bo’i bur gyur par gzigs so || de (7) nas bcom ldan ’das kyis bram ze’i khye’u ma sdug la ’di skad ces bka’ stsal to || bram ze’i khye’u khyod kyi rigs ci yon | gau ta ma mig mi ’dzums kyi bu’o || bram ze’i khye’u ’di nas ṅas khyod kyi sṅon gyi rigs brgyud pa btsal na khyod ni śākya rnams kyi bran mo’i bur gyur (66a1) par mthoṅ ṅo || de nas śas che ba’i bram ze rgan rabs rgan rabs rnams kyis bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || kye gau ta ma khyod bram ze’i khye’u ma sdug la bran mo’i bu źes tshig tu ma gsuṅ śig | de ci’i slad du źe na | (2) bram ze’i khye’u ma sdug ni maṅ thos pa | tshigs gsal ba | thags thogs med par smra ba ste | bram ze’i khye’u ma sdug gis gźi ’di la śes ldan gau ta ma la chos daṅ mthun pas lan gdab par rdo thog go || bram ze dag gal te khyed cag ’di sñam du bram ze’i khye’u ma sdug (3) ṅa la chos daṅ mthun pas lan ldon nus so sñam du sems na | khyed cag caṅ mi smra bar bram ze’i khye’u ma sdug gźi ’di la ṅa la chos daṅ mthun pas lan ’debs su chug śig | bram ze dag khyed cag gal te ’di sñam du bram ze’i khye’u ma sdug gźi ’di la ṅa la chos daṅ mthun (4) pas lan ’debs mi nus so sñam du sems na | bram ze’i khye’u ma sdug caṅ ma smra bar khyed kyis gźi ’di la ṅa la chos daṅ mthun pas lan thob śig | kye gau ta ma bram ze’i khye’u ma sdug ñid maṅ du thos pa | tshig gsal ba | thags thogs med par smra ba lags (5) te! bram ze’i khye’u ma sdug gis gźi ’di la śes ldan gau ta ma la chos daṅ mthun pas lan gdab par rdo thog gi gźan gyis ni ma lags so || de nas bcom ldan ’das kyis bram ze’i khye’u ma sdug la ’di skad ces bka’ stsal to || bram ze’i khye’u sṅon byuṅ ba rgyal po bur ma (6) śiṅ skyes źes bya ba źig byuṅ ste | rgyal po bu ram śiṅ skyes la bu bźi yod pa skar mda’i gdoṅ daṅ | lag rna daṅ | glaṅ po che’i thal goṅ daṅ | rkaṅ rgyan ldan no || rgyal po bu ram śiṅ skyes des ñes pa ’ga’ źig gi phyir spyags nas de dag raṅ raṅ gi sriṅ mo khrid de (7) yul ’khor gźan daṅ | yul gźan du doṅ nas rim gyis gaṅs can gyi phyogs chu bo skal ldan śiṅ rta’i ’gram na źes bya ba nas | khye’u daṅ bu mo dag btsas so źes bya ba’i bar du’o || de nas rgyal po bu ram śiṅ skyes kyis blon po rnams la smras pa | kye groṅ pa dag (66b1) gźon nu rnams de ltar byed phod dam | lha rṅo thogs lags so || de nas rgyal po bu ram śiṅ skyes ro stod bstod nas lag pa g-yas pa brkyaṅ ste ched du brjod pas ched du brjod pa || kye ma’o gźon nu rnams kyis phod do || źes sems can dbaṅ che bar grags pas (2) gźon nu rnams kyis phod do źes tshig tu smras pas śākya śākya źes bya bar grags so || bram ze’i khye’u khyod kyis śākya rnams de las skyes pas mgo ’dzugs pa de yin pa daṅ | de dag gi rigs rgyud de yin par cuṅ zad thos sam | gau ta ma bdag gis śākya rnams de las (3) skyes pas mgo ’dzugs pa de yin pa daṅ | de dag gi rigs rgyud de yin par thos so || bram ze’i khye’u rgyal po bu ram śiṅ skyes kyi bran mo sdo phod ma źes bya ba gzugs bzaṅ ba blta na sdug pa | mdzes pa źig yod pa daṅ | draṅ sroṅ gdol pa’i rigs śig daṅ lhan (4) cig ’dus nas de gñis ’dus pa las khye’u źig btsas so || gźon nu btsas ma thag tu tshig tu yum re źig bdag dril phyi dag bkru ba gyis la mi gtsaṅ ba las thar bar gyis śig ces smras so || de’i tshe na śa za rnams kyi miṅ mig ’dzums kyi bu źes bya ba la gźon nu (5) btsas ma thag tu tshig tu yum bdag re źig dril phyi daṅ bkru ba gyis la mi gtsaṅ ba las thar bar gyis śig ces smras pa daṅ | kye ma’o mig ’dzums kyi bu mig ’dzums kyi bu źes bya bar grags so || bram ze’i khye’u khyod kyis mig ’dzums (6) kyi bu rnams de las skyes pas mgo ’dzugs pa de yin pa daṅ | de dag gi rigs rgyud de yin par cuṅ zad thos sam | de skad ces bka’ stsal pa daṅ | bram ze’i khye’u ma sdug cag mi smra’o || lan gñis lan gsum du yaṅ bcom ldan ’das kyis bram ze’i khye’u ma sdug la (7) ’di skad ces bka’ stsal to || bram ze’i khye’u khyod kyis mig ’dzums kyi bu rnams de las skyes pas mgo ’dzugs pa de yin pa daṅ de dag gi rigs rgyud de yin par cuṅ zad thos sam | lan gñis lan gsum du yaṅ bram ze’i khye’u ma sdug caṅ mi smra’o || de nas gnod sbyin lag na (67a1) rdo rje rdo rje ’bar ba | rab tu ’bar ba | kun du rab tu ’bar ba | me lce gcig tu gyur ciṅ ’bar ba bram ze’i khye’u ma sdug gi mgo bo’i steṅ na ’dzin ciṅ | gal te bram ze’i khye’u ma sdug la bcom ldan ’das kyis lan gsum gyi bar du rma ba rmas pa (2) las rna la gzon ciṅ lan ma gsol bar gyur na | rdo rje ’bar ba rab tu ’bar ba kun tu rab ’bar ba me lce gcig tu gyur ciṅ ’bar ba ’dis spyi bo tshal pa bdun du dgas par bya’o sñam pa daṅ | gnod sbyin lag na rdo rje de bcom ldan ’das kyis gzigs nas | saṅs (3) rgyas kyi mthus bram ze ma sdug gis kyaṅ mthoṅ ṅo || de nas bram ze ma sdug sgaṅs skrag bred ciṅ spu ziṅ źes byed nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || kye gau ta ma mig ’dzums kyi bu rnams de las skyes pas mgo ’dzugs pa de lags pa daṅ | de dag ni (4) rigs rgyud de lags par bdag gis thos lags so || de nas śas che ba’i bram ze rgan rabs rnams ’di sñam du sems te | btsun pa gau ta mas ’di skad ces | bram ze’i khye’u ma sdug ni śākya rnams kyi dran mo’i bu ñid yin la śākya rnams ni de’i jo bo’i bu (5) yin no || źes gsuṅs pa gaṅ yin pa bden na bdag cag śes ldan gau ta mas gsuṅs pa la yid ma ches par zad do sñam mo || de nas bcom ldan ’das kyis śas che ba’i bram ze rgan rabs rgan rabs rnams la ’di skad ces bka’ stsal to || khyed cag bram ze’i khye’u (6) ma sdug la bran mo’i bu źes ha caṅ tshig tu ma smra śig | de ci’i phyir źe na | ’di de’i tshe draṅ sroṅ rdzu ’phrul che ba mthu che ba źig tu gyur pa las rgyal po bu ram śiṅ skyes kyis ñes pa ’ga’ kho na’i phyir bram ze’i chad pas bcad do || bram ze’i chad pas bcad pa daṅ | phyis rgyal po (7) bu ram śiṅ skyes ’jigs skrag bred spu ziṅ źes byed nas lag pa g-yon pas bu mo chen mo chen mo rgyan thams cad kyis brgyan pa bzuṅ | lag pa g-yas pas gser gyi bya ma bu ma thogs te | draṅ sroṅ de la chuṅ mar byin na draṅ sroṅ gis de ma blaṅs so || de nas bcom ldan ’das kyis (67b1) bram ze’i khye’u ma sdug la bran mo’i bu yin no źes bka’ stsal pas źum źum por gyur nas phrag pa bcum mgo smad de spobs pa med ciṅ gtaṅ khoṅ du chud nas chud nas caṅ mi smra bar gyur to || de nas bcom ldan ’das ’di sñam du dgoṅs te | bram ze’i khye’u ma sdug ’di (2) bran mo’i bu yin no źes ṅas tshig tu smras pas źum źum por gyur nas phrag pa bcum mgo smad de spobs pa med ciṅ gtad khoṅ du chud nas caṅ mi smra bar gyur gyis ma laṅs ’di la phyi nas gtam ’dre bar bya’o sñam du dgoṅs nas bram ze’i khye’u ma sdug la ’di skad ces bka’ (3) stsal to || bram ze’i khye’u dper na rgyal rigs gźon nu daṅ bram ze’i bu mo lhan cig ’dus par gyur te de gñis lhan cig ’dus pa las khye’u źig btsas na | de bram ze rnams las stan nam chu’am gsaṅ tshig gam gdon pa ’thob bam | kye gau ta ma ’thob lags (4) so | |de la rgyal rigs rnams kyis rgyal rigs kyi dbaṅ bskur bas dbaṅ bskur ram | kye gau ta ma dbaṅ skur lags te | de ci’i slad du źe na | spun gyi bu lags pas rgyal rigs rnams kyis tsha bo dbaṅ skur lags so || bram ze’i khye’u dper na bram ze gźon nu daṅ (5) rgyal rigs kyi bu mo lhan cig ’dus par gyur la de gñis lhan cig ’dus pa las khye’u źig btsas na | de bram ze rnams las stan nam chu’am gsaṅ tshig gam | gdan pa ’thob pa la | kye gau ta ma ’thob lags so || de la rgyal rigs kyis dbaṅ bskur bas dbaṅ skur (6) ram | kye gau ta ma dbaṅ skur lags te | de ci’i slad du źe na | tsha bo lags pa’i slad du rgyal rigs rnams kyis tsha bo dbaṅ skur lags so || bram ze’i khye’u dper na rgyal rigs gźon nu rgyal rigs dag gis ñes pa ’ga’ kho na’i phyir spyug par gyur na | de bram ze (7) rnams las stan nam chu’am gsaṅ tshig gam | gdon pa ’thob bam | kye gau tam ’thob lags so || de la rgyal rigs kyi dbaṅ bskur bas dbaṅ skur ram | kye gau ta ma dbaṅ skur te | de ci’i slad du źe na | phu nu bo lags pa’i slad du rgyal rigs rnams kyis phu nu bu dbaṅ (68a1) skur lags so || bram ze’i khye’u dper na bram ze’i gźon nu bram ze rnams kyis ñes pa ’ga’ kho na’i phyir spyug par gyur na | des bram ze rnams las stan nam chu’am gsaṅ tshig gam gdon pa ’thob bam | kye go.o ta ma mi ’thob lags so || (2) de rgyal rigs rnams kyis rgyal rigs kyi dbaṅ bskur bas dbaṅ skur ram | kye gau ta ma dbaṅ mi skur te | de ci’i slad du źe na | bram ze gdol pa lags pa’i slad du rgyal rigs rnams bram ze gdol pa la dbaṅ mi skur lags so || bram ze’i khye’u de ltar na rus daṅ rigs daṅ (3) gnad kyis rgyal rigs kyi rigs mchog yin gyi | bram ze ni ma yin no bram ze’i khye’u tshaṅs pa mi mdzed kyi bdag pos tshigs su bcad de smras pa | dus daṅ ’brel pa gaṅ yin pa’i ||
rgyal rigs rkaṅ gñis naṅ na btsun ||
lha daṅ mi rnams naṅ na yaṅ ||
rig (4) daṅ źabs su ldan pa btsun || bram ze’i khye’u tshaṅs pa mi mdzod kyi bdag po des tshigs su bcad de ’di skad ces | rus daṅ ’brel pa gaṅ yin pa’i ||
rgyal rigs rkaṅ gñis naṅ na btsun ||
lha daṅ mi rnams naṅ na yaṅ ||
rig daṅ źabs su ldan pa (5) btsun || źes smras pa ni legs par smras pa yi gyi ñes par smras pa ma yin | legs par bsñad pa yin gyi ñes par bsñad pa ma yin no || de ci’i phyir źe na | bram ze’i khye’i ṅa yaṅ ’di skad ces | rus daṅ ’brel pa gaṅ yin pa’i ||
rgyal rigs (6) rkaṅ gñis naṅ na btsun ||
lha daṅ mi rnams naṅ na yaṅ ||
rig daṅ źabs su ldan pa btsun || źes gsuṅ ṅo || bram ze’i khye’u ji sñam du sems | gaṅ na bag ma len pa daṅ | bag ma gtoṅ ba yod pa de nas bram ze rnams kyis stan nam chu’am gsaṅ tshig (7) gam | gdon pa ’thob bam | kye gau ta ma gaṅ na bag ma len pa daṅ | bag ma gtoṅ ba mchis pa de nas bram ze rnams kyis stan nam chab bam gsaṅ tshig gam | gdon pa ’thob lags so || bram ze’i khye’u gaṅ na bag ma len pa daṅ | bag ma gtoṅ ba yod pa de na (68b1) rigs kyis sñems pa yaṅ yod | rus kyis sñems pa yaṅ yod | bram ze’i bu’i sñems pa yaṅ yod do || bram ze’i khye’u sems can rigs kyi sñems pas rnam par bciṅs pa daṅ | rus kyi sñems pas rnam par bciṅs pa daṅ | bram ze’i bu’i sñems pas (2) rnam par bciṅs pa ji sñed pa de dag rig pa daṅ źabs su ldan pa bla na med pa ’di ñid mṅon sum du ma byas pa mṅon sum du bya ba’i skal ba med kyi bram ze’i bu rigs kyi sñems pa spaṅs rus kyi sñems pa spaṅs | bram ze’i bu’i sñems pa spaṅs na de ltar na rig pa daṅ źabs su ldan pa bla na med pa (3) ’di ñid mṅon sum dum byas pa mṅon sum du byed par ’gyur ro || śes lṅan gau ta ma la bdag gaṅ sṅon yaṅ ma byuṅ | phyis kyaṅ mi ’byuṅ | da ltar na yaṅ ma mchis pa de lta bur dad pa lags kyi śes ldan gau ta mas bdag la ji ltar rig pa daṅ źabs ’tshal bar ’gyur ba de ltar (4) chos bśad du gsol | bram ze’i khye’u de’i phyir legs par rab tu ñon la yid la zuṅ śig daṅ bśad do || bram ze’i khye’u ’di la ston pa de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rig pa daṅ źabs su ldan pa | bde bar gśegs pa ’jig (5) rten mkhyen pa skyes bu ’dul ba’i kha lo sgyur ba bla na med pa lha daṅ mi rnams kyi ston pa | saṅs rgyas bcom ldan ’das ’jig rten du byuṅ ste | des chos bśad pa ni thog mar dge ba | bar du dge ba tha mar dge ba | don bzaṅ po chig ’bru bzaṅ po ma ’dres pa yoṅs su rdzogs pa (6) yoṅs su dag pa | rnam par byaṅ ba tshaṅs par spyod pa rab tu ston te | chos de khyim bdag gam khyim bdag gi bus mñan nas | des chos de thos nas dad pa so sor rñed do || dad pa so sor rñed pa de dag daṅ ldan pas ’di la so sor yaṅ dag par slob par byed de | khyim gyi (7) gnas ni ñam ṅa ba rdul dag gi gnas yin no || rab tu byuṅ ba ni bla gab med pa yin na | khyim pa khyim na gnas pa rnams kyis ji srid ’tsho’i bar du tshaṅs par spyod pa gcig tu sal gyis dag pa | yoṅs su rdzogs pa yoṅs su dag pa rnam par byaṅ ba ’di spyad par dka’ | (69a1) ma la bdag gis skra daṅ kha spu bregs la gos ṅur smrig bgos te dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu byuṅ ṅo sñam nas de de bźin rab tu byuṅ nas tshul khrims la gnas pa yin te | so sor thar pa’i sdom pas bsdams pa yin | spyod (2) pa daṅ spyod yul phun sum tshogs pas tha na kha na ma tho ba phra mo tsam la yaṅ ’jigs par lta ba yin | bslab pa’i gźi rnams blaṅs te slob pa yin no | de srog gcod pa spaṅs nas srog gcod pa las slar log pa yin te chad pa spaṅs pa yin | mtshon cha spaṅs pa yin | ’dzem pa daṅ sñiṅ (3) rjer ldan pa yin | sems can srog chags su gyur pa thams cad la chuṅ ṅu na srog chags grog spur yan chad srog gcod pa las slar log pa yin no || de ma byin par len pa spaṅs nas ma byin par len pa las slar log pa yin te | byin pa legs pa yin byin pa (4) la dga’ ba yin | sbyin pa lhug par gtoṅ ba la dga’ ba yin te rkun ma ma yin ’dod chen can ma yin | gtsaṅ ba yin | bdag ñid bsruṅs pas ma byin par len pa las slar log pa yin no || de mi tshaṅs par spyod pa spaṅs nas mi tshaṅs par spyod pa las (5) slar log pa yin te | tshaṅs par spyod pa yin || spyod pa ṅan spaṅs pas dag pa yin | gtsaṅ ba yin | dri ṅa ba med pa yin | ’khrigs pa daṅ bral ba yin | smad rims kyi chos daṅ bral ba yin | mi tshaṅs par spyod pa las slar log pa yin no || de brdzun du smra ba (6) spaṅs nas brdzun du smra ba las slar log pa yin te | bden pa smra ba yin | bden pa la dga’ ba yin | mñan par ’os pa yin | yid ches pa yin | brtan pa yin | ’jig rten la mi slu ba yin | brdzun du smra ba las slar log pa yin no || de phra ma spaṅs nas phra ma (7) las slar log pa yin te | de tshu bi dag las mñan te de dag dbyi ba’i phyir pha bi dag la smra ba ma yin | pha bi dag las mñan te de dag daṅ dbye ba’i phyir tshu bi dag la smra ba ma yin | bye ba rnams sdums byed pa yin | mthun pa rnams la gzeṅs stod pa yin | mthun pa la (69b1) dga’ ba yin | mthun pa mgu ba yin | mthun par byed pa’i tshig smra ba yin | bram las phyir log pa yin no || de tshig rtsub po spaṅs nas tshig rtsub po las phyir log pa yin te | de gaṅ la yaṅ tshig gdug pa daṅ | rtsub pa daṅ | pha rol la mi sñam pa daṅ | (2) pha rol sba ’goṅ bar byed pa daṅ | skye bo maṅ po’i yid la mi ’thad pa daṅ | skye bo maṅ po’i sñiṅ du mi sdug pa daṅ | skye bo maṅ po mi dga’ ba daṅ | skye bo maṅ po’i yid du mi ’oṅ ba daṅ | mñam par bźag pa ma yin pa daṅ mñam par ’jog par ’gyur pa ma (3) yin pa de lta bu’i tshig spaṅs pa yin | mi tshugs pa daṅ | rnar sñan pa daṅ | sñiṅ tshim par byed pa daṅ | dga’ bar byed pa daṅ | groṅ khyer ba daṅ | sñan ciṅ ’jebs pa daṅ | rnam par gsal ba daṅ | rnam par rig par byed pa daṅ | mñan par ’os (4) pa daṅ | mi rten pa daṅ | ’gal ba ma yin pa daṅ | thug pa med pa daṅ | skye bo maṅ po la sdug pa daṅ | skye bo maṅ po mgu ba daṅ | skye bo maṅ po dga’ ba daṅ | skye bo maṅ po’i yid du ’oṅ pa daṅ | mñam par bźag pa daṅ mñam par ’jog par ’gyur ba de lta (5) bu’i tshig smra ba daṅ de tshig rtsub po spaṅs nas tshig rtsub po las slar log pa yin no || de tshig kyal pa spaṅs nas tshig kyal ba la slar log pa yin te | de dus su smra ba yin | yaṅ dag par smra ba yin | de kho na ñid smra ba yin | don smra ba yin | chos smra ba (6) yin | rtogs pa smra ba yin | khoṅ du chud par byed pa’i tshig smra ba yin te | dus su daṅ ’dren ma ma yin pa daṅ gleṅ gźi daṅ bcas pa daṅ | dan rtags daṅ bcas pa daṅ | chos daṅ don daṅ ldan pa yin te | tshig kyal pa spaṅs nas tshig kyal pa las slar log pa yin (7) no | |de ño tshoṅ spaṅs nas ño tshoṅ las slar log pa yin te | de gźal lugs la g-yo byed pa daṅ | sraṅ lag yo byed pa daṅ | tshad la g-yo byed pa spaṅs nas gźal lugs la g-yo byed pa daṅ | sraṅ la g-yo byed pa daṅ | tshad la g-yo byed pa las slar log (70a1) pa yin no || de gsug len pa daṅ ’drid pa daṅ | bsdigs nas raṅ gir byed pa spaṅs nas gsug len pa daṅ | ’drid pa daṅ | bsdigs nas raṅ gir byed pa las slar log pa yin no || de gsad pa daṅ | bciṅ ba daṅ | gcad (2) pa daṅ | dbug pa daṅ | brdeg pa’i bsam pa spaṅs nas gsod pa daṅ | ’chiṅ ba daṅ | gcod pa daṅ | ’bigs pa daṅ | rdeg pa ñams su myoṅ bar byed pa las slar leg pa yin no || de ’od daṅ bud med can daṅ lhan cig tu ñal ba spaṅs nas ’od daṅ | (3) bud med can daṅ lhan cig tu ñal ba las slar log pa yin no || de źiṅ gi gźi daṅ | khyim gyi gźi daṅ | choṅ khaṅ gi gźi len pa spaṅs nas | de źiṅ gi gźi daṅ | khyim gyi gźi daṅ | tshoṅ khaṅ gi gźi len pa las smar log pa yin no || de glaṅ po che (4) daṅ | rta daṅ | ba laṅ daṅ | lug daṅ | bya gag daṅ | phag len pa spaṅs nas | de glaṅ po che daṅ | rta daṅ | ba laṅ daṅ | lug daṅ | bya gag daṅ | phag len pa las slar log pa yin no || de bran po daṅ | bran mo daṅ | źo śas ’tsho ba len pa spaṅs nas | bran (5) pho daṅ | bran mo daṅ | źo śas ’tsho ba len pa las slar log pa yin no || de chuṅ ma daṅ bu pho daṅ bu mo len pa spaṅs nas | chuṅ ma daṅ | bu pho daṅ | skyes pa daṅ | khye’u daṅ | bu mo lan pa las slar log pa yin no || de gser daṅ dṅul len pa spaṅs nas | gser (6) daṅ dṅul len pa las slar log pa yin no || de ’bru ma ñams pa len pa spaṅs nas | ’bru ma ñams pa len pa las slar log pa yin no || de za gcig pa yin te | nub mo’i spaṅs śiṅ dus ma yin pa’i kha zas spaṅs pa yin | dus su rgyu źiṅ dus su spyod pas sbyor ba la (7) brtson pa yin || de lus kyi bgo ba ran pas chog śes śiṅ tshod zin pa yin | bsod sñoms lto ’graṅs kyis chog śes śiṅ tshod zin pa yin no || de lus kyi bgo ba ran pas chog śes śiṅ tshod zin pa yin źiṅ | bsod sñoms lto ’graṅs kyis chog śes śiṅ tshod zin pa (70b1) yin pas gaṅ daṅ gaṅ du ’gro ba na lhuṅ bzed daṅ bcas | chos gos daṅ bcas pas ’gro’o || dper na ’dab chags bya gaṅ daṅ gaṅ du ldiṅ pa der ’dab ma daṅ bcas | gśog pa daṅ chas te ldiṅ pa de bźin du de lus kyi bgo ba ran pas chog śes śiṅ tshod zin pa (2) yin | bsod sñoms lto ’graṅs kyis chog śes śiṅ tshod zin pa yin no | de lus kyi bgo ba ran pas chog śes śiṅ tshod zin pa yin źiṅ bsod sñoms lto ’graṅs kyis chog śes śiṅ tshod zin pa yin te | ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ daṅ bram ze kha cig dad (3) pas byin pa dag spyad nas sa bon gyi tshogs daṅ | ’byuṅ po’i tshogs daṅ | sna tshogs rtsom pa la sbyor bar brtson pas gnas pa ’di lta ste | rtsa ba’i sa bon daṅ | sdoṅ bu’i sa bon daṅ | thor to’i sa bon daṅ | bkas pa’i sa bon daṅ | lṅa bźi sa bon gyis bon ñid (4) de | dge sbyoṅ daṅ | bram ze rnams kyi sa bon gyi tshogs daṅ | ’byuṅ po’i tshogs sna tshogs rtsom pa la sbyor bar brtson pa de lta bu las slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ ṅam bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas sogs ’jog sna tshogs rtsom (5) pa la sbyor bar brtson pas gnas pa ’di lta ste | zas kyi sogs ’jog daṅ | skom gyi sogs ’jog daṅ | dri’i sogs ’jog daṅ | ro’o sogs ’jog daṅ | lo ma’i sogs ’jog daṅ | me tog gis sogs ’jog daṅ | ’bras bu’i sogs ’jog daṅ | dge sbyoṅ (6) daṅ bram ze rnams kyi sogs ’jog sna tshogs rtsom pa la sbyor bar brtson pa de lta bu las slar log pa yin no || ’dul ba gźi | bam po sum bcu rtsa gcig pa | ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ daṅ bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas gnas lam mthon po daṅ | (7) gnas lam chen po sna tshogs rtsom pa la sbyor bar brtson pas gnas par byed pa ’di lta ste | stan daṅ | khri daṅ | khri snam bu can daṅ | ras kyi snam bu can daṅ | be’u ras kyis g-yogs pa daṅ | ras yug chen gyis g-yogs pa daṅ | ras khra bos g-yogs pa daṅ | pa (71a1) le la’i ras kyis g-yogs pa daṅ | glaṅ bo che’i ’thab stan daṅ | rta’i ’tham stan daṅ | ṅos gcig bal las byas pa daṅ | ṅos gñis ka bal las byas pa daṅ | stod bal las byas pa daṅ | rgyab phal las byas pa daṅ | bal las (2) byas pa daṅ | ka liṅ ka’i gos kyi steṅ g-yogs pa daṅ | g-yogs daṅ bcas pa’i gos daṅ | phyogs gñis su sṅas dmar po las byas pa ste | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi gnas mal mthon po daṅ | gnas ma la chen po rtsom pa la sbyor ba de lta bu las (3) slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ ṅam bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas ’chaṅ ba daṅ | gźag pa sna tshogs rtsom pa la sbyor bar brtson pas gnas pa ’di lta ste | mñe ba daṅ | bkru ba daṅ | dril phyi daṅ | me tog gi phreṅ ba daṅ | (4) dri daṅ | byug pa daṅ | kha dog ’chaṅ ba daṅ | sen mo’i kha dog sgyur ba daṅ | khar phye ma ’debs pa daṅ | gdoṅ gi byi dor daṅ | me loṅ la lta ba daṅ | lag ṅar brgyan pa daṅ | gtsug tor ’chiṅ ba daṅ | gdugs kyi rtsa ba sbu bu can daṅ | ral gri daṅ | (5) rṅa yab nor bu’i yu ba can daṅ | mchil lham khra bo daṅ | gos sar pa daṅ | ras sar pa kha tshar can ’chaṅ ba’i raṅ bźin can dag ste | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi gźag pa daṅ ’chaṅ ba sna tshogs rtsom pa la sbyor bar brtson pa de lta bu las slar log pa yin no || (6) ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ ṅaṅ bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas ltad mo sna tshogs rtsom pa la sbyor bar brtson pa gnas pa ’di lta ste | glaṅ po ches ’gyed pa daṅ | śiṅ rtas ’gyed pa daṅ | dpuṅ bu chuṅ gis ’gyed pa daṅ | dbyug pas ’gyed pa daṅ | (7) khu tshur gyis ’gyed pa daṅ | gru mos ’gyed pa daṅ | khyu mchog gis ’gyed pa daṅ | ma hes ’gyed pa daṅ | ra ’gyed pa daṅ | lug ’gyed pa daṅ | bya gag ’thab pa daṅ | mchil ba ’thab pa daṅ | ’ur pa ’thab pa daṅ | bya gag daṅ | phug ron daṅ | mchil ba (71b1) daṅ | bud med ’thab pa daṅ | skyes pa ’thab pa daṅ | gźon nu ’thab pa daṅ | gźon nu ma ’thab pa daṅ | śiṅ ’dzeg pa daṅ | bro gar gyi tshogs daṅ | phrag pa nas ’goṅ ba daṅ | rgyal mtshan gyi rtse mo daṅ | dpuṅ gi tshogs daṅ | g-yul bśams pa (2) daṅ | dmag tshogs la lta ba daṅ | ’dus pa chen po la lta bar ’dod pa ste | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi ltad mo sna tshogs rtsom pa la sbyor bar brtson pa de lta bu las slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ daṅ bram ze kha cig dad pas byin pa dag (3) spyad nas ñan pa sna tshogs rtsom pa la sbyor bar brtson pas gnas pa ’di lta ste | glaṅ po che’i skad daṅ | rta’i skad daṅ | śiṅ rta’i sgra daṅ | dpuṅ bu chuṅ gi sgra daṅ | rṅa pa ṭa ha’i sgra daṅ | rṅa bo che’i sgra daṅ | rol mo’i tshogs pa’i sgra daṅ | gar mkhan gyi glu sgra daṅ | (4) rol mo’i sgra daṅ | khar gsil gyi sgra daṅ | se gol gyi sgra daṅ | thal mo’i sgra daṅ | bum pa’i sgra daṅ | Raṅa bzo’i sgra daṅ | sñan daṅ gas kyi sgra daṅ | yig ’bru sna tshogs daṅ | tshig daṅ yi ge sna tshogs daṅ | ’jig rten rgyaṅ ’phen daṅ ldan pa daṅ grags pa’i gtam (5) ñan ’dod pa dag ste | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi sgra sna tshogs ñan brtsom pa la sbyor bar brtson pa de lta bu las slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ daṅ bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas | ug śud daṅ | khras daṅ | cho lo rtsom pa la sbyor (6) bar brtson pas gnas pa ’di lta ste | mig brgyad pa daṅ | mig bcu pa daṅ | na ya’i mig daṅ | phyogs phyogs nas ’gyed pa daṅ | bum pas rtse ba daṅ | ka le daṅ ka tsa le daṅ | phag gis rtse ba daṅ | ug śud daṅ | gul tshab daṅ | thur ma daṅ | lag rgyan (7) nam | kha cig skugs ci lta bar ’gyed pa ste | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi ug śud daṅ | khras daṅ | cho lo rtsom pa la sbyor ba de lta bu las slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ daṅ bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas gtam sna tshogs pa rtsom pa (72a1) la sbyor bar brtson pas gnas pa ’di lta ste | rgyal po’i gtam daṅ | dmag gi gtam daṅ | zas kyi gtam daṅ | skom gyi gtam daṅ | gos kyi gtam daṅ | choṅ ’dus kyi gtam daṅ | smad ’tshoṅ gi gtam daṅ | lam ṅan brjod (2) pa’i gtam daṅ | rgya mtsho chen po rjod pa’i gtam daṅ | ljoṅs daṅ | sna chen po la gtogs pa rjod pa’i gtam ste | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi gtam sna tshogs rtsom pa la sbyor ba de lta bu las slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ daṅ bram ze’i la (3) dad pas byin pa dag spyad nas rtsod pa sna tshogs rtsom pa la sbyor bar brtson pas gnas pa ’di lta ste | ji ltar kho bos chos ’dul ba ’di kun śes pa de bźin du | khyod kyis kyaṅ chos ’dul ba ’di kun śes mod kyi khyod kyis ni rigs pa daṅ ldan pa daṅ ’brel ba ma yin te | sṅar smra (4) par bya ba ni phyis smras | phyis smra bar bya ba ni sṅar smras la khyod kyis ha caṅ myur bar smras pas mi gsal lo || brtsad pa mjug brtul gyis khyod kyis brtsad pa’i don du smras pa’i tshig de thoṅ śig | tshar bcad par śes sam | gal te lan thebs pa lta na dris daṅ smros śig (5) ces bya ba dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi rtsod pa sna tshogs rtsom pa la sbyor ba de lta bu las slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyor daṅ bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas pho ñar ’gro ba daṅ | gtoṅ ba log pa’i ’tsho bas ’tsho bar byed pa ’di lta ste | de dag (6) rgyal po’i ’am | blon po chen po rnams kyi ’am | bram ze rnams kyi’am | khyim bdag rnams kyi’am | groṅ mi rnams kyi’am | yul mi rnams kyi’am | tshoṅ dpon rnams kyi ’am | ded dpon rnams kyi pho ña tshu bi nas khrid de pha bir sna ’dren par byed pa daṅ | pha bi nas pho (7) ña khrid de tshu bir sna ’dren par byed pa ste | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi pho ñar ’gro ba daṅ gtoṅ ba log pa’i ’tsho ba de lta bu las slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyor bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas tshul ’chos pa daṅ | kha gsag daṅ | gźogs (72b1) sloṅ daṅ | thob kyis ’jal ba daṅ | rñed pas rñed pa sgrub par byed de | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi tshul ’chos pa daṅ | kha gsag daṅ | gźogs sloṅ daṅ | thob kyis ’jal ba daṅ | rñed pas rñed pa sgrub par byed pa de lta bu las slar log pa yin no || (2) | ’di ltar yaṅ ma sdug dge sbyoṅ daṅ bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas yon po’i dpyad kyi log pa’i ’tsho bas ’tsho bar byed pa ’di lta ste | gnam grum pa daṅ | rma mtshan daṅ | rmi lam gyi mtshan ma daṅ | mes tshig pa daṅ | chus rig pa daṅ | byi bas zos pa (3) daṅ | ’bebs pa daṅ | skad ñan pa daṅ | ’byuṅ po thams cad kyi skad daṅ | lus kyi dpyad daṅ | ne tso’i dpyad daṅ | bya’i dpyad daṅ | mthe bo’i dpyad daṅ | kha cig skar ma’i sbyor ba byed de | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi yon po’i dpyad kyi log (4) pa’i ’tsho ba de lta bu las slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ daṅ bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas yon po’i dpyad kyi log ’tsho bas ’tsho bar byed pa ’di lta ste | yud tsam rnams kyi sbyor ba daṅ | rgyu skar śar ba daṅ | ro brtag pa daṅ | (5) źi ba’i las daṅ | rgyas pa’i lam daṅ | drag po’i las daṅ | bsaṅ gtor gyi las daṅ | yig ’bru daṅ | rtsis daṅ | graṅs daṅ | lag rtsis daṅ | me loṅ gi dpyad la sbyor bar byed do || dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi yon po’i dpyad kyi ’tshe ba de lta bu las slar (6) log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ daṅ bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas yon po’i dpyad kyi log pa’i ’tshobs ’tsho bar byed pa ’di lta ste | gso ba’i dpyad daṅ | rtsa ba’i sman daṅ | mig sman sbyin pa daṅ | sñu ma bag daṅ | ro sbyin pa daṅ | sman sbyin pa (7) daṅ | bud med kyi dpyad daṅ | gźon nu’i dpyad daṅ | gźon nu ma’i dpyad daṅ | sman la sbyor bar byed pa ste | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi yon po’i dpyad kyi log pa’i ’tsho ba de lta bu las slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ daṅ bram ze kha cig dad pas (73a1) byin pa dag spyad nas yon po’i dpyad kyi log pa’i ’tsho bas ’tsho bar byed pa ’di lta ste | nor bu’i mtshan ñid daṅ | dbyug pa’i mtshan ñid daṅ | ral gri’i mtshan ñid daṅ | mda’i mtshan ñid daṅ | mtshon cha’i mtshan ñid daṅ | glaṅ po che’i mtshan ñid (2) daṅ | rta’i mtshan ñid daṅ | khyu mchog gi mtshan ñid daṅ | ma he’i mtshan ñid daṅ | ra’i mtshan ñid daṅ | lug gi mtshan ñid daṅ | bya gag gi mtshan ñid daṅ | ’ur pa’i mtshan ñid daṅ | mchil pa’i mtshan ñid daṅ | bud med kyi mtshan ñid daṅ | skyes ba’i mtshan (3) ñid daṅ | gźon nu’i mtshan ñid daṅ | gźon nu ma’i mtshan ñid daṅ | tshe thuṅ ba’i rtags daṅ | tshe riṅ ba’i rtags daṅ | skal ba chuṅ ba’i rtags daṅ | skal ba che ba’i rtags daṅ | bsod nams chuṅ ba’i rtags daṅ | bsod nams che ba’i rtags daṅ | mthu chuṅ ba’i rtags (4) daṅ | mthu che ba’i rtags daṅ | jo bo’i mtshan ñid daṅ bran gyi mtshan ñid de | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi yon po’i dpyad kyi log pa’i ’tsho ba de lta bu las slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ dar bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas yon po’i (5) dpyad kyi log pa’i ’tsho bas ’tsho bar byed pa ’di lta ste | sman mas cig car gtoṅ ba daṅ | sbreṅs te gtoṅ ba daṅ | skyug pa daṅ | ’khru ba daṅ | stod du ’khru ba daṅ | snar blugs pa daṅ | ṅu ba rdub pa daṅ | dugs kyi las daṅ | pad kan gyi dpyad daṅ | pho ba’i (6) dpyad daṅ | sme ba daṅ phol mig gi dpyad daṅ | ri dgas ’khyil pa daṅ | bya rog ’khyil pa daṅ | mkhur ba ’gul ba daṅ | lce sos chod pa daṅ | ro laṅs daṅ | ro laṅs phyed la sbyor bar byed de | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi yon po’i dpyad kyi log pa’i ’tsho ba de lta (7) bu las slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ daṅ bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas yon po’i dpyad kyi log pa’i ’tsho bas ’tsho bar byed pa ’di lta ste | dgug pa daṅ | kun du dgug pa daṅ | rnam par dgug pa daṅ | kun du rmoṅs pa daṅ | rnam (73b1) par rmoṅs pa daṅ | rnam par ’thor ba daṅ | rnam par ’joms pa’i chos daṅ | bde bar byed pa daṅ | sdug bsṅal bar byed pa daṅ | pu ’chags par byed pa daṅ | til gyi sbyin sreg daṅ | ’bras kyi sbyin sreg daṅ | ’bras kyi sbyin sreg daṅ | tsher ma’i sbyin sreg daṅ | rdzas kyi sbyin (2) sreg daṅ | sbyin sreg gi sbyin sreg daṅ | ñi ma la bkur sti bya ba daṅ | skar ma la bkur sti bya ba daṅ | lha la bkur sti bya daṅ | bkur sti’i gnas chen po la bkur sti byed pa ste | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi yon po’i dpyad kyi log pa’i ’tsho ba de lta bu las slar log (3) pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ daṅ bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas yon po’i dpyad sna tshogs kyi log pa’i ’tsho bas ’tsho bar byed pa ’di lta ste | ’jigs par ’gyur ba daṅ | źi bar ’gyur ba daṅ | lo ñes par ’gyur ba daṅ | lo legs (4) par ’gyur ba daṅ | char mi ’bebs par ’gyur ba daṅ | char legs pas ’bebs par ’gyur ba daṅ | yams kyi nad ’byuṅ bar ’gyur ba daṅ | yams kyi nad ’byuṅ par mi ’gyur ba ste | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi yon po’i dpyad kyi log pa’i ’tsho ba de lta (5) bu las slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ ṅam bram ze kha cig dad pas phyin pa dag spyad nas yon po’i dpyad sna tshogs kyi log pa’i ’tsho bas ’tsho bar byed pa ’di lta ste | zun rnams kyi rgyal po rgyal par ’gyur źiṅ phyi rol pa rnams kyi rgyal po pham par ’gyur (6) ba daṅ | phyi rol pa rnams kyi rgyal po rgyal par ’gyur źiṅ zun rnams kyi rgyal po pham par ’gyur ba daṅ | zun rnams kyi rgyal po g-yul du ’jug par ’gyur źiṅ phyi rol pa rnams kyi rgyal po ’byuṅ bar ’gyur ba daṅ | phyi rol pa rnams kyi rgyal po g-yul du ’jug par ’gyur (7) źiṅ zun rnams kyi rgyal po ’byuṅ bar ’gyur ba dag ste | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi yon po’i dpyad kyi log pa’i ’tsho ba de lta bu las slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ daṅ bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas yon po’i dpyad kyi log pa’i ’tsho (74a1) bas ’tsho bar byed pa ’di lta ste | ñi ma daṅ zla ba dag lam du ’gro ba daṅ | ñi ma daṅ zla ba dag lam gol bar ’gro ba daṅ | lam du ñi ma gzas zin pa daṅ | skar mda’ ltuṅ ba daṅ | phyogs dmar por gyur pa daṅ | bar snaṅ (2) las sgra byuṅ ba daṅ | ñi ma daṅ zla ba ’di gñis ’di ltar rdzu ’phrul che źiṅ mthu che ba ’char ba daṅ | nub pa daṅ | bsgribs pa daṅ | ma bsgribs pa daṅ | ’di lta ste | lam daṅ lam gol bdag mṅon pa ste | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi yon po’i dpyad kyi log pa’i ’tsho (3) ba de lta bu las slar log pa yin no || ma sdug ’di ltar yaṅ dge sbyoṅ daṅ bram ze kha cig dad pas byin pa dag spyad nas yon po’i dpyad kyi log pa’i ’tsho bas ’tsho bar byed pa ’di lta ste | ñi ma daṅ zla ba dag lam du ’gro na ’bras bu ’di lta bur ’gyur ba daṅ | ñi ma daṅ zla (4) ba dag lam gol bar ’gro na ’bras bu ’di lta bur ’gyur ba daṅ | lam du ñi ma gzas zin pa daṅ | zla ba gzas zin pa daṅ | skar mda’ lhuṅ ba daṅ | phyogs dmar por gyur pa daṅ | bar snaṅ las sgra byuṅ na ’bras bu ’di lta bur ’gyur pa daṅ | ñi ma daṅ zla ba ’di (5) gñis ’di ltar rdzu ’phrul che źiṅ mthu che ba ’char ba daṅ | nub pa daṅ | bsgribs pa daṅ | ma bsgribs pa daṅ | ’di la ste | lam daṅ lam gol ba mṅon na ’bras bu ’di lta bur ’gyur bar ston pa ste | dge sbyoṅ daṅ bram ze rnams kyi yon po’i dpyad kyi log pa’i ’tsho ba de lta bu (6) las slar log pa yin no || de ’phags pa’i tshul khrims kyi phuṅ po de daṅ ldan pas naṅ gi bde ba kha na ma tho ba med pa ñams su myoṅ bar byed ciṅ | de dbaṅ po rnams kyi sgo bsdams pa daṅ | kun du bsruṅs pa’i dran pa daṅ | ’grus skyoṅ gi dran pa daṅ yid dran pas (7) bsruṅs pas gnas skabs mñam par spyod ciṅ gnas pa yin no || de mig gis gzugs rnams mthoṅ nas mtshan mar mi ’dzin | mṅon rtags su mi ’dzin to || gźi gaṅ gi phyir źe na | mig gi dbaṅ po sdom pas ma bsdams par gnas pa ni ’jig rten la (74b1) brnab sems daṅ | yid mi bde ba dag ’byuṅ bas sdig pa mi dge ba’i chos rnams sems kyi rjes su ’braṅ bar ’gyur ro || de rnams bsdam pa’i phyir bsgrub ciṅ bsruṅ bar mig gi dbaṅ pos mig gi dbaṅ po sdom par byed do || de bźin du rna bas sgra daṅ snas dri (2) daṅ | lces ro daṅ | lus kyis reg bya daṅ | yid kyis chos rnams śes nas mtshan mar mi ’dzin | mṅon rtags su mi ’dzin to || gźi gaṅ gi phyir źe na | yid kyi dbaṅ po sdom pas ma bsdams par gnas pa ni ’jig rten la brnab sems daṅ | yid mi (3) bde ba dag ’byuṅ bas sdig pa mi dge ba’i chos rnams sems kyi rjes su ’braṅ bar ’gyur ro || de rnams bsdam pa’i phyir yid kyi dbaṅ pos yid kyi dbaṅ po sdom par byed do || de ’phags pa’i tshul khrims kyi phuṅ po de daṅ | dbaṅ po rnams kyi sgo bsdams pa (4) de daṅ ldan pas naṅ gi bde ba kha na ma tho ba med pa ñams su myoṅ źiṅ | de ’gro ba daṅ ldog pa la śes bźin du gnas pa yin | lta ba daṅ | rnam par lta ba daṅ | bskum pa daṅ | brkyaṅ ba daṅ | snam sbyar daṅ | chos gos daṅ | lhuṅ bzed thogs pa daṅ | ’gro ba (5) daṅ | ’greṅ ba daṅ | ’dug pa daṅ | ñal ba daṅ | mi ñal ba daṅ | smra ba daṅ | mi smra ba daṅ | gñid kyis dub pa bsal ba la śes bźin du gnas pa yin no || de ’phags pa’i tshul khrims kyi phuṅ po de daṅ | dbaṅ po rnams kyi sgo bsdams pa de daṅ | dran pa daṅ (6) śes bźin mchog de daṅ ldan pas naṅ gi bde ba kha na ma tho ba med pa ñams su myoṅ źiṅ de gnas mal dben pa dgon pa daṅ | śiṅ druṅ daṅ | khaṅ stoṅ dag tu gnas pa yin te | de dgon par son kyaṅ ruṅ | śiṅ druṅ du son kyaṅ ruṅ | khaṅ stoṅ du son kyaṅ ruṅ ’dug (7) ste | skyil mo kruṅ bcas nas lus draṅ por bsraṅ ste dran pa mṅon du phyogs par bźag nas de ’jig rten la brnab sems spaṅs te | brnab sems daṅ bral ba’i sems kyis lan maṅ du gnas śiṅ brnab sems las sems yoṅs su sbyor ba yin no || ’jig rten la (75a1) gnod sems daṅ | rmugs pa daṅ | gñid daṅ | rgod pa daṅ | ’gyod pa daṅ | the tshom spaṅs te | yid gñis la rgal ba yin | the tshom las rgal ba yin | dge ba’i chos rnams la ṅes pa thob pa yin | the tshom las sems yoṅs su sbyoṅ ba yin (2) no | |ma sdug dper na mi źig gis skyin po źig blaṅs nas las kyi mtha’ rnams la brtson par byas te | de’i las kyi mtha’ de rnams grub nas des de las bu lon de yaṅ khyer la | de la chuṅ ma gso ba chog tsam źig kyaṅ yod nas de ’di sñam du sems te | bdag gis (3) skyin po blaṅs nas las kyi mtha’ rnams la brtson par byas te | bdag gi las kyi mtha’ de rnams grub nas bdag gis de las bu lon yaṅ gźal | bdag la chuṅ ma gso ba chog tsam źig kyaṅ yod do sñam ste | de gźi de las bde bar gyur | yid bde bar gyur pa daṅ | (4) ma sdug dper na mi nad pa nad tshabs che ba sdug bsṅal ba źig yod la | de zas zos pa ni lus la ’jur mi btub | skom ’thuṅs pa ni khoṅ du gnod par gyur pa las de dus gźan źig na nad med ciṅ stobs daṅ ldan la bde bar gyur te | des kha zas zos pa ’jur (5) btub | skom ’thuṅs pa ni khoṅ du gnod par ma gyur nas de ’di sñam du sems te | ’di ltar bdag sṅon na ba nad tshabs che ba sdug bsṅal bar gyur pa na bdag gis kha zas zos pa ni lus la ’jur mi btub | skom ’thuṅs pa ni khoṅ du gnod par gyur pa las | da ni ’di (6) ltar bdag nad med ciṅ stobs daṅ ldan pas bde bar gyur te | bdag gis zas bros pa ni lus la ’jur btub | skom ’thuṅs pa ni khoṅ du gnod par ma gyur to sñam ste | de gźi de las bde ba daṅ | yid bde bar gyur pa daṅ | ma sdug dper na mi źig bran du gyur te | (7) mṅag gźug pa daṅ | go re loṅ ba daṅ | lto gol daṅ | Raṅa dbaṅ med par gyur pa las | de dus gźan źig na bran mi byed par gyur te | mṅag gźug pa mi byed | go re loṅ mi byed | lto gol mi byed de | raṅ dbaṅ yod nas | de ’di sñam du sems te | ’di (75b1) ltar bdag sṅon bran du gyur pa na mṅag gźug pa daṅ | go re loṅ ba daṅ | lto gol daṅ | raṅ dbaṅ med pa las da ni bran mi byed pas mṅag gźug pa mi byed | go re loṅ mi byed | lto gol mi byed de | raṅ dbaṅ yod do sñam nas | de gźi de las bde bar gyur | (2) yid bde bar gyur pa daṅ | ma sdug dper na mi źiṅ btson du bzuṅ ste | lag pa phyin ka log tu dam du bciṅs par gyur pa las | de de las nor gźal ba med par bde bar legs par thar nas | de ’di sñam du sems te | ’di ltar bdag sdon btson du bzuṅ (3) ste | lag pa phyin ka log tu dam du bciṅs par gyur pa las | da ni de las bdag nor gźal ba med par bde bar legs par thar to sñam ste | de gźi de las yid bde bar gyur pa daṅ | ma sdug dper na mi źig ’jigs pa las bde ba daṅ | lo ñes pa (4) las lo legs par gyur nas | de ’di sñam du sems te | ’di ltar bdag ’jigs pa las bde ba daṅ | lo ñes pa las lo legs par gyur to sñam ste | de gźi de las bde bar gyur | dga’ bar gyur pa de bźin du des bdag ñid kyi sgrib pa lṅa po skyin po ji lta ba (5) daṅ | nad ji lta ba daṅ | bran ji lta ba daṅ | btson ji lta ba daṅ | ’jigs pa ji lta ba de dag spaṅs par yaṅ dag par rjes su mthoṅ ṅo || de sgrib ba lṅa po sems ñe ba’i ñon moṅs par byod pa | śes rab ñam chuṅ bar byed pa | gnod pa’i phyogs daṅ mthun pa | mya (6) ṅan las ’das pa daṅ mi mthun pa dag spaṅs nas | ’dod pa dag las dben | sdig pa mi dge ba’i chos rnams las dben | rtog pa daṅ bcas | dpyod pa daṅ bcas | dben pa las skyes pa’i dga’ ba daṅ bde ba can bsam gtan daṅ po rdzogs par byas te gnas (7) so | |dper na khrus mkhan nam khrus mkhan gyi slob ma mkhas pa źiṅ khar phor ram | gźoṅ bu’am | ña phyis kyi naṅ du ’dag chal gyi phye ma źib mo chus yaṅ btab yaṅ btab ste spaṅs na ’dag chal gyi goṅ bu de gśer gśer daṅ ldan | gśer gyis źen te | gñer (76a1) gyis phyi naṅ khyab pas ’bo bar mi ’gyur | ’dzag par mi ’gyur ba de bźin du | dge sloṅ de’i lus dben pa las skyes pa’i dga’ ba’i bdebs mṅon du rlan par byed | yoṅs su rlan par byed | yoṅs su tshim par byed | yoṅs su khyab par byed de | (2) de’i lus thams cad la ’di lta ste | dben pa las skyes pa’i dga’ ba daṅ bde bsam khyab pa’am | khyab par ma gyur pa cuṅ zad kyaṅ med do || rtog pa daṅ dpyod pa daṅ bram źiṅ naṅ yoṅs su daṅ ste | sems kyi rgyud gcig tu gyur pas rtog pa med pa | dpyod pa med pa (3) tiṅ ṅe ‘dzin las skyes pa’i dga’ ba daṅ bde ba can bsam gtan gñis pa rdzogs par byas te gnas so || de ’di sñam du lus ’di la tiṅ ṅe ‘dzin las skyes pa’i dga’ ba daṅ bde bas mṅon du rlan par byed | yoṅs su rlan par byed | yoṅs su tshim par byed | yoṅs (4) su khyab par byed de | de’i lus thams cad la ’di lta ste | tiṅ ṅe ‘dzin las skyes pa’i dga’ ba daṅ bde bas ma khyab pa’am | khyab par ma gyur pa cuṅ zad kyaṅ med do || dper na ri’i rtse na bkod ma’i mtsho bran źig yod par gyur la | der ni śar phyogs nas kyaṅ (5) chu mi ’bab par gyur la | lho phyogs nas ma yin | nub phyogs nas ma yin | byaṅ phyogs nas kyaṅ chu mi ’bab la | deṅ lhas kyaṅ dus dus su char gyi rgyun mi ’bebs te | gźan du na bkod ma’i mtsho bran de ñid nas bkod ma’i chu’am | bkod ma’i chu chen po (6) lud nas bkod ma’i mtsho bran de thams cad chu bsil bas gaṅ bar byed | yoṅs su gaṅ bar byed | śin tu gaṅ bar byed | yoṅs su khyab par byed de | bkod ma’i mtsho bran de thams cad ’di lta ste | chu bsil bas ma khyab pa’am | khyab par ma gyur pa (7) cuṅ zad kyaṅ med do || de bźin du lus la tiṅ ṅe ‘dzin las skyes pa’i dga’ ba daṅ bde bas mṅon du rlan par byed | yoṅs su rlan par byed | yoṅs su tshim par byed | yoṅs su khyab par byed do | de’i lus thams cad la ’di lta ste | tiṅ ṅe ‘dzin las skyes (76b1) pa’i dga’ ba daṅ bde bas ma khyab pa’am | khyab par ma gyur pa cuṅ zad kyaṅ med do || de dga’ ba’i ’dod chags daṅ bral bas btaṅ sñoms la gnas śiṅ dran pa daṅ śes bźin can yin te | bde ba lus kyis myoṅ la ’phags pa rnams kyis gaṅ de dran (2) pa daṅ ldan pa bde ba la gnas pa | btaṅ sñoms pa’o źes brjod pa ste | dga’ ba med pa’i bsam gtan gsum pa rdzogs par byas te gnas so || de ’di ltar lus ’di la dga’ ba med pa’i bde bas mṅon du rlan par byed | yoṅs su rlan par byed | (3) yoṅs su tshim par byed | yoṅs su khyab par byed de | de’i lus thams cad la ’di lta ste | dga’ ba med pa’i bde bas ma khyab pa’am | khyab par ma gyur pa cuṅ zad kyaṅ med do || ’di lta ste dper na utpa la’am | pad ma’am | ku mud ’am | pad ma (4) dkar po chu las skyes śiṅ chu nas chen por gyur pa rtses btags śiṅ ’dug pa de dag gi rtsa ba nas rtse mo’i bar gyi gsab gseb ni ’di lta ste | chu bsil bas ma khyab pa’am | khyab par ma gyur pa cuṅ zad kyaṅ med do || de bźin du lus la dga’ ba med pa’i bde zas (5) mṅon du rlan par byed | yoṅs su rlan par byed | yoṅs su tshim par byed | yoṅs su khyab par byed de | de’i lus thams cad la ’di lta ste | dga’ ba med pa’i bde bas ma khyab pa’am | khyab par ma gyur pa cuṅ zad kyaṅ med do || de bde ba yaṅ spaṅs te sṅa nas (6) sdug bsṅal yaṅ spaṅs śiṅ yid bde ba daṅ | yid mi bde ba yaṅ nub pas bde ba yaṅ ma yin | sdug bsṅal yaṅ ma yin pa btaṅ sñoms daṅ dran pas yoṅs su dag pa bsam gtan bźi pa rdzogs par byas te gnas so || de ’di ltar lus ’di la yoṅs su dag pa daṅ (7) rnam par byaṅ ba’i sems kyis mos te khyab par byas nas rdzogs par byas te gnas so || dper na khyim bdag gam khyim bdag gi bus ras khru brgyad pa’am | dgu bas de mgo daṅ | lag pa daṅ | rkaṅ pa g-yogs na | de’i mgo bo daṅ | lag pa nas rkaṅ pa’i bar lus (77a1) thams cad ’di lta ste | ras gtsaṅ ma yoṅs su dag pas ma yog ba’am | yog par ma gyur pa cuṅ zad kyaṅ med do || de bźin du de ’di ltar lus ’di la yoṅs su dag pa daṅ rnam par byaṅ ba’i sems kyis mos te | khyab par byas nas rdzogs (2) par byas te gnas pa de’i lus thams cad la ’di lta ste | yoṅs su dag pa daṅ rnam par byaṅ ba’i sems kyis ma khyab par ma gyur pa cuṅ zad kyaṅ med do || ma sdug gaṅ gi tshe kho na ’phags pa’i ñan thos kyis bde ba yaṅ spaṅs te | sṅa nas sdug (3) bsṅal yaṅ spaṅs śiṅ yid bde ba daṅ yid mi bde ba yaṅ nub pas bde ba yaṅ ma yin | sdug bsṅal yaṅ ma yin pa btaṅ sñoms daṅ dran pas yoṅs su dag pa bsam gtan bźi pa rdzogs par byas te gnas pa de kho na’i tshe de’i sems rgod pa ma yin | źum (4) pa ma yin no || rgod pa med ciṅ źum pa med pas mi g-yo bar gnas pa thob bo || dper na khaṅ pa rtseg ma ’am | khaṅ pa rtseg ma’i khyams su ’bru mar gyi me mar bus pa de’i me lce de rluṅ nas | bya daṅ mi daṅ mi ma yin pa’i bar gyis ma bskyod ciṅ ma bskul ba (5) de’i tshe rgod pa ma yin | źum pa ma yin no || rgod pa med ciṅ źum pa med par gnas pa mi g-yo bar ’bar ba de bźin du | ma sdug gaṅ gi tshe ’phags pa’i ñan thos kyis bde ba yaṅ spaṅs te | sṅa nas sdug bsṅal yaṅ spaṅs śiṅ yid bde ba daṅ yid mi bde ba (6) yaṅ nub pas bde ba yaṅ ma yin sdug bsṅal ba yaṅ ma yin pa btaṅ sñoms daṅ dran pas yoṅs su dag pa bsam gtan bźi pa rdzogs par byas te gnas pa de’i tshe de’i sems rgod pa ma yin źum pa ma yin no || rgod pa med ciṅ źum pa med pas mi g-yo bar gnas pa (7) thob nas de ’di sñam du sems te | bdag gi lus kyi gzugs ’di ni rags pa ’byuṅ ba chen po bźi’i rgyu las byuṅ ba yin te | ’di la bdag gi rnam par śes pa rten ciṅ ’di la gnas te | ’di la khyab par gnas kyis ma la bdag gis lus ’di las yid bskyod de || (77b1) lus gźan yid las byuṅ ba’i gzugs dbaṅ po ma tshaṅ ba daṅ | dman pa ma yin pa źig mṅon par sbrul lo sñam nas | de lus de las yid bskyod de lus gźan yid las byuṅ ba’i gzugs dbaṅ po ma tshaṅ ba daṅ dman pa ma yin pa mṅon par sprul par byed (2) do | |ma sdug dper na nor bai ḍūRya bzaṅ po rigs daṅ ldan pa gsal ba | daṅ ba dri ma med pa tshon skud sna lṅa pa ’di lta ste | sṅon po daṅ | ser po daṅ | dmar po daṅ | dkar po daṅ | le brgan la brgyus pa de skyes bu mig daṅ ldan pas mthoṅ na ’di ni skud (3) pa yin no || ’di ni nor bu yin no || ’di ni skud pas nor bu brgyus pa yin no źes śes pa de bźin du de lus de las yid bskyod nas lus gźan yid las byuṅ ba’i gzugs dbaṅ po ma tshaṅ ba daṅ | dman pa ma yin pa mṅon par sprul par byed do || ma sdug (4) dper na mi źig gis rtswa mun dza las thur ma phyuṅ ba de skyes su mig daṅ ldan pas mthoṅ na ’di ni mun dza yin no || ’di ni thur ma yin te | mun dza las thur ma phyuṅ ba yin no ||

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

źes śes pa de bźin du de lus de las yid bskyod nas lus gźan yid las byuṅ ba’i (5) gzugs dbaṅ po ma tshaṅ ba daṅ | dman pa ma yin pa mṅon par sprul par byed do || ma sdug dper na mi źig gis za ma tog nas sprul phyuṅ ba na de skyes bu mig daṅ ldan pas mthoṅ na ’di ni za ma tog yin no || ’di ni sprul yin te | za ma tog nas sprul phyuṅ yin no źes (6) śes pa de bźin du de lus de las yid bskyod nas lus gźan yid las byuṅ ba’i gzugs dbaṅ po ma tshaṅ ba daṅ | dman pa ma yin pa mṅon par sprul par byed do || ma sdug dper na mi źig gis ral gri śubs nas phyuṅ ba na de skyes bu mig daṅ ldan pas mthoṅ na ’di ni (7) śubs yin no || ’di ni ral gri yin te | ral gri śubs nas phyuṅ ba yin no źes śes pa de bźin du de lus de las yid bskyod nas lus gźan yid las byuṅ ba’i gzugs dbaṅ po ma tshaṅ ba daṅ | dman pa ma yin pa mṅon par sprul par byed do | de de ltar mñam (78a1) par bźag pa’i sems yoṅs su dag pa | rnam par byaṅ pa | ñon moṅs pa med pa | ñe ba’i ñon moṅs pa daṅ bral ba | draṅ por gyur pa | las su ruṅ ba la gnas pa | mi g-yo pa thob pa | rdzu ’phrul gyi (2) śes pa mṅon sum du bya ba’i mṅon par śes pa la sems mṅon par gtod par byed de | de rdzu ’phrul gyi yul rnam pa du ma ñams su myoṅ bar byed de | ’di lta ste gcig tu gyur nas maṅ por gyur pa daṅ | maṅ por gyur nas gcig tu gyur pa daṅ | snaṅ bar gyur (3) ciṅ mi snaṅ bar gyur pa’i ye śes mthoṅ ba ñams su myoṅ bar byed ciṅ rtsig pa la yaṅ thad kar ’gro | ri la yaṅ thad kar ’gro | ra ba la yaṅ thad kar ’gro’o || lus kyis thogs pa med par ’gro ba ni dper na sa daṅ mkha’ la bya ba bźin no || sa la yaṅ steṅ (4) du ’gro ba daṅ | byi’u zul byed de | dper na chu la bya ba bźin no || chu la yaṅ rgyud phyogs las bzlog par ’gro ste | dper na sa la bya ba bźin no || nam mkha’ la yaṅ skyil mo kruṅ gis ’gro ste | dper na ’dab chags bya bźin no || ñi ma daṅ zla ba ’di (5) ltar rdzu ’phrul che źiṅ ’di ltar mthu che ba ’di gñis la lag pas ’dzin ciṅ ñug par byed do || tshaṅs pa’i ’jig rten gyi bar du lus kyis dbaṅ sgyur ro || dper na gser ma gar ram gser mgar gyi slob ma mkhas pa źig gis gser śin tu las su ruṅ bar byas par rig (6) nas rduṅs su bya ba’i rnam pa phor bu ’am | mgul rgyan nam | lag rgyan nam | rkaṅ rgyan nam | sor gdub rgya’am | gser gyi phreṅ ba gaṅ daṅ gaṅ byed ’dod pa de myur ba myur bar byed pa de bźin du | de ’di ltar mñam par bźag pa’i sems yoṅs su dag pa | (7) rnam par byaṅ ba | ñon moṅs pa med pa | ñe ba’i ñon moṅs pa daṅ bral ba | draṅ por gyur pa | las su ruṅ ba la gnas pa | mi g-yo ba thob pa | rdzu ’phrul gyi yul śes pa mṅon sum du bya ba’i mṅon par śes pa la sems mṅon du gtod par byed de | ’di lta ste (78b1) gcig tu gyur nas maṅ por gyur pa daṅ źes bya ba nas tshaṅs pa’i ’jig rten gyi bar du lus kyis dbaṅ sgyur ro źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || dper na rdza mkhan nam rdza mkhan gyi slob ma mkhas pa źig gis ’jim pa’i goṅ bu śin tu las su ruṅ (2) bar byas par rig nas snod spyad kyi rnam graṅs gaṅ daṅ gaṅ bsgrub par ’dod pa de daṅ de kho na myur ba myur bar sgrub pa de bźin du | de ’di ltar mñam par bźag pa’i sems yoṅs su dag pa | rnam par byaṅ ba | ñon moṅs pa med pa | ñe ba’i ñon moṅs (3) pa daṅ bral ba źes bya ba nas tshaṅs pa’i ’jig rten gyi bar du lus kyis dbaṅ sgyur ro źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || dper na ba so mkhan nam ba so mkhan gyi slob ma mkhas pa źig gis ba so śin tu las su ruṅ bar byas par rig nas gzugs kyi rnam (4) graṅs gaṅ daṅ gaṅ bsgrub par ’dod pa de daṅ de kho na myur ba myur bar sgrub pa de bźin du | de ’di ltar mñam par bźag pa’i sems yoṅs su dag pa | rnam par byaṅ ba źes bya ba nas tshaṅs pa’i ’jig rten gyi bar du lus kyis dbaṅ sgyur ro źes bya ba’i bar goṅ (5) ma bźin du’o || de ’di ltar mñam par bźag pa’i sems yoṅs su dag pa | rnam par byaṅ ba | ñon moṅs pa med pa | ñe ba’i ñon moṅs pa daṅ bral ba | draṅ por gyur pa | las su ruṅ ba la gnas pa | mi g-yo ba thob pa | lha’i rna ba śes pa’i mṅon par śes (6) pa mṅon sum du bya ba la sems mṅon du gtod par byed de | de lha’i rna ba rnam par dag pa mi’i las ’das pas mi rnams kyi’am | mi ma yin pa rnams kyi’am | gaṅ dag ñe ba’i sgra gñig thos par byed do || dper na mi duṅ ’bud pa źig ri brag (7) chen po’i khar ’dzegs nas mtshan mo nam phyed kyi dus su duṅ bus na de’i sgra des sa’i phyogs thogs pa med par khyab par ’gyur ba de bźin du | de ’di ltar mñam par bźag pa’i sems yoṅs su dag pa | rnam par byaṅ ba | ñon moṅs pa med pa | ñe ba’i ñon moṅs pa (79a1) daṅ bral ba | draṅ por gyur pa | las su ruṅ ba la gnas pa | mi g-yo ba thob pa | lha’i rna ba śes pa mṅon sum du bya ba’i mṅon par śes pa la sems mṅon du gtod par byed de | de lha’i rna ba rnam par dag pa mi’i las ’das pas mi rnams (2) kyi’am | mi ma yin pa rnams kyi’am | gaṅ dag riṅ po ’am | gaṅ dag ñe ba’i sgra gñi ga thos par byed do || de ’di ltar mñam par bźag pa’i sems yoṅs su dag pa | rnam par byaṅ ba | ñon moṅs pa med pa | ñe ba’i ñon moṅs pa daṅ brab pa | draṅ por (3) gyur pa | las su ruṅ ba la gnas pa | mi g-yo ba thob pa | sems kyi rnam graṅs śes pa mṅon sum du bya ba’i mṅon par śes pa la sems mṅon par gtod par byed de | des sems can gźan rnams kyi daṅ | gaṅ zag gźan rnams kyi rnam par rtog pa daṅ (4) rnam par dpyod pa’i yid yid kyis ji lta ba bźin rab tu śes te | ’dod chags daṅ bcas pa’i sems la ’dod chags daṅ bcas pa’i sems yin no źes yaṅ dag pa ji lta ba bźin du rab tu śes so || ’dod chags daṅ bral ba’i sems la ’dod chags daṅ bral ba’i (5) sems yin no źes yaṅ dag pa ji lta ba bźin du rab tu śes so | źe sdaṅ daṅ bcas pa daṅ | źe sdaṅ daṅ bral ba daṅ | gti mug daṅ bcas pa daṅ | gti mug daṅ bral ba daṅ | bsdus pa daṅ | rnam par g-yeṅs pa daṅ | źum pa daṅ | rab tu ’dzin pa (6) daṅ | chuṅ ṅu daṅ | chen po daṅ | rgod pa daṅ | rgod pa ma yin pa daṅ | ñe bar źi ba daṅ | ñe bar źi ba ma yin pa daṅ | mñam par bźag pa daṅ | mñam par bźag pa ma yin pa daṅ | bsgoms pa daṅ | bsgoms pa ma yin pa daṅ | sems rnam (7) par grol ba daṅ | sems rnam par grol ba ma yin pa yaṅ dag pa ji lta ba bźin du rab tu śes so || dper na skyes bu mig daṅ ldan pas me loṅ gi dkyil ’khor yoṅs su dag par byas te | raṅ gi bźin gyi mtshan ma rtog par byed pa de bźin du | de ’di ltar (79b1) mñam par bźag pa’i sems yoṅs su dag pa | rnam par byaṅ ba | rnam par byaṅ ba | ñon moṅs pa med pa | ñe ba’i ñon moṅs pa daṅ bral ba | draṅ por gyur pa | las su ruṅ ba la gnas pa | mi g-yo ba thob pa | sems kyi rnam gaṅs śes pa mṅon sum du bya ba’i mṅon (2) par śes pa la sems mṅon du gtod par byed de źes bya ba nas | sems śin tu rnam par grol ba la sems śin tu rnam par grol ba yin no źes yaṅ dag pa ji lta ba bźin rab tu śes so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin te | ’di ni źabs źes bya’o || rig pa gaṅ (3) źe na | de ’di ltar mñam par bźag pa’i sems yoṅs su dag pa | rnam par byaṅ ba | ñon moṅs pa med pa | ñe ba’i ñon moṅs pa daṅ bral ba | draṅ por gyur pa | las su ruṅ ba la gnas pa | mi g-yo ba thob pa | sṅon gyi gnas rjes su dran pa śes pa (4) mṅon sum du bya ba’i mṅon par śes pa la sems mṅon du gtod par byed de | de sṅon gyi gnas rnam pa du ma rjes su dran te | ’di lta ste skye ba gcig daṅ | gñis daṅ | gsum daṅ | bźi daṅ | lṅa daṅ | drug daṅ | bdun daṅ | brgyad daṅ | dgu daṅ | bcu daṅ | ñi śu daṅ | (5) sum bcu daṅ | bźi bcu daṅ | lṅa bcu daṅ | skye ba brgya daṅ | skye ba stoṅ daṅ | skye ba brgya stoṅ daṅ | skye ba brgya phrag du ma daṅ | skye ba stoṅ phrag du ma daṅ | ’jig pa’i bskal pa daṅ | ’chags pa’i bskal pa daṅ | ’jig pa daṅ (6) ’chags pa’i bskal pa daṅ | ’chags pa’i bskal pa du ma daṅ | ’jig pa’i bskal pa du ma daṅ | ’chags pa daṅ ’jig pa’i bskal pa du ma rjes su dran te | gaṅ du bdag sems can ’di dag gi naṅ du skyes pa na miṅ ni ’di źes bya | rigs ni ’di źes bya | rus (7) ni ’di źes bya | kha zas ni ’di lta bu źig za za | bde ba daṅ sdug bsṅal ni ’di lta bu źig myoṅ ṅo || tshe riṅ khyad ni ’di tsam źig | yun ni ’di srid cig gnas | tshe ni ’di tsam źig thub bo || de nas bdag śi ’phos nas che ge mo źig tu skyes so || de nas kyaṅ śi ’phos (80a1) nas yaṅ ga ge mo źig tu skyes so || de nas kyaṅ śi ’phos nas ’dir skyes so źes rnam pa daṅ bcas | yul phyogs daṅ bcas | gźi ci las gyur pa daṅ bcas par sṅon gyi gnas rnam pa du ma rjes su dran no || dper na mi źig groṅ nas (2) groṅ du soṅ la | de nas kyaṅ groṅ gźan du soṅ nas de ’di sñam du sems te | bdag gis groṅ che ge mo nas ga ge mor son to || de nas kyaṅ groṅ che ge mor ro || groṅ de nas ni groṅ ’dir ’oṅs so sñam pa de bźin du de ’di ltar mñam par bźag pa’i sems (3) yoṅs su dag pa | rnam par byaṅ ba | ñon moṅs pa med pa | ñe ba’i ñon moṅs pa daṅ bral ba | draṅ por gyur pa | las su ruṅ ba la gnas pa | mi g-yo ba thob pa | sṅon gyi gnas rjes su dran pa śes pa mṅon par śes pa la sems (4) mṅon du gtod par byed de | de sṅon gyi gnas rnam pa du ma rjes su dran te | ’adi.i lta ste | skye ba gcig daṅ źes bya ba nas rnam pa daṅ bcas | yul phyogs daṅ bcas par sṅon gyi gnas rnam pa du ma rjes su dran mo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || || (5) ’dul ba gźi | bam po sum bcu rtsa gñis pa | de ’di ltar mñam par bźag pa’i sems yoṅs su dag pa | rnam par byaṅ ba | ñon moṅs pa med pa | ñe ba’i ñon moṅs pa daṅ bral ba | draṅ por gyur pa | las su ruṅ ba la gnas pa | mi g-yo ba (6) thob pa | ’chi ’pho daṅ skye ba śes pa mṅon sum du bya ba’i mṅon par śes pa la sems mṅon du gtod par byed de | de lha’i mig rnam par dag pa mi’i las ’das pas sems can rnams kyi ’chi ’pho rnams daṅ | skye ba rnams daṅ | kha dog bzaṅ po rnams daṅ | kha dog ṅan pa rnams daṅ | (7) kha dog ṅan pa rnams daṅ | dman pa rnams daṅ | bde ’gro daṅ ṅan ’gror ’gro ba rnams kyaṅ mthoṅ źiṅ sems can las ji lta ba bźin ñe bar ’gro ba rnams yaṅ dag pa ji lta ba bźin rab tu śes te | sems can ’di dag ni lus kyi ñes par (80b1) spyod pa daṅ ldan | ṅag daṅ yid kyi ñes par spyod pa daṅ ldan | ’phags pa rnams la skur ba ’debs pa daṅ | log par lta ba daṅ log par lta ba’i chos kyi las blaṅs pa’i rgyus pa’i rgyus rgyu de daṅ rkyen des lus źig nas śi ba’i ’og tu ṅan soṅ ṅan ’gro log pa ltuṅ ba (2) sems can dmyal ba rnams su skye bar ’gyur ro || sems can ’di dag ni lus kyi legs par spyod pa daṅ ldan | ṅag daṅ yid kyi legs par spyod pa daṅ ldan pa | ’phags pa rnams la skur pa mi ’debs pa daṅ | yaṅ dag par lta ba daṅ yaṅ dag par lta ba’i (3) chos kyi las blaṅs pa’i rgyus rgyu de daṅ rkyen des lus źig nas bde ’gro mtho ris kyi lha rnams su skye bar ’gyur ro || dper na skyes bu mig daṅ ldan pa źig lam po che’i bźi mdor ’dug nas skye bo’i tshogs chen po ’oṅ ba daṅ | ’dug pa daṅ | ñal ba daṅ | tha dad (4) par ’gro ba rnams kyaṅ mthoṅ ba de bźin du lha’i mig rnam par dag pa mi’i las ’das pas źes bya ba nas | lha rnams su skye bar ’gyur ro źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de mñam par bźag pa’i sems yoṅs su dag pa | rnam par byaṅ ba | ñon moṅs (5) pa med pa | ñe ba’i ñon moṅs pa daṅ bral ba | draṅ po gyur pa | las su ruṅ ba la gnas pa | mi g-yo pa zo ba pa | zag pa zad pa śes pa mṅon sum du bya ba’i mṅon par śes pa la sems mṅon sum gtod par byed de | de ’di ni sdug bsṅal ’phags pa’i bden pa (6) yin no źes yaṅ dag pa ji lta ba bźin rab tu śes so || ’di ni sdug bsṅal kun ’byuṅ daṅ | ’di ni sdug bsṅal ’gog par ’gro ba’i lam ’phags pa’i bden pa yin no źes yaṅ dag pa ji lta bźin rab tu śes so || de de ltar śes śiṅ de (7) ltar mthoṅ nas ’dod pa’i zag pa las sems rnam par grol ba daṅ | srid pa’i zag pa daṅ | ma rig pa’i zag pa las sems rnam par grol bar ’gyur ro || rnam par grol nas bdag gi skye ba zad do || tshaṅs par spyod pa bsten to || bya ba byas so || srid pa ’di las (81a1) gźan mi śes so źes rnam par grol ba’i ye śes ñid mthoṅ bar ’gyur ro || dper na groṅ ṅam groṅ rdal daṅ ha caṅ yaṅ thag mi riṅ ba źig na mtsho bran gtiṅ zab pa | chu gsal ba | daṅ ba | rnam par daṅ ba źig yod la | de la skyes bu mig daṅ ldan pa (2) źig ’gram du ’dug nas nas gseg ma’am | gyo mo’am | ña’am | ru sbal lam | ña phyis sam | duṅ rnams mthoṅ bde bźin du | de ’di ltar mñam par bźag pa’i sems yoṅs su dag pa | rnam par byaṅ ba | ñon moṅs pa med pa | ñe ba’i ñon moṅs pa daṅ bral ba | (3) draṅ por gyur pa | las su ruṅ ba la gnas pa | mi g-yo ba thob pa źes bya ba nas | ’di las srid pa gźan mi śes so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || ’di ni rig pa źes bya ste | goṅ ma’i źabs daṅ ’di gñis gcig tu bsdoms pa la rig pa daṅ źabs źes bya’o || (4) bram ze’i khye’u bla na med pa’i rig pa daṅ źabs su ldan pa de mṅon sum du ma byas pa mṅon sum du bya ba la thabs ma yin pa bźir rig par bya ste | bźi gaṅ źe na | ’di la dge sbyoṅ daṅ bram ze kha cig bla na med pa’i rig pa daṅ źabs su ldan pa ’di ñid mṅon par ma rtogs par groṅ (5) nas dgon par sog nas yal ga daṅ lo ma’i spyil bu byas te gnas par byed de | ’di na bdag cag rtsa ba daṅ ’bras bus ’tsho bar bya’o źes de rnams de na rtsa ba daṅ ’bras bus ’tsho bar byed pa ’di ni bram ze’i khye’u bla na med pa’i rig pa daṅ źabs su ldan pa ’di mṅon sum du ma byas pa (6) mṅon sum du bya ba la thabs ma yin pa daṅ po yin par rig par bya’o || bram ze’i khye’u ji sñam du sems | ṅas gaṅ bla na med pa’i rig pa daṅ źabs su ldan pa de’i thabs ma yin pa daṅ po ’di bśad pa de la khyod slob dpon daṅ bcas par snaṅ ṅam | kye gau ta ma ma lags so || (7) bram ze’i khye’u gźan yaṅ dge sbyoṅ ṅam bram ze kha cig bla na med pa’i rig pa daṅ źabs su ldan pa ’di ñid mṅon par ma rtogs par rtsa ba daṅ ’bras bu’i bras de rnams spaṅs nas mtha’ gcig tu soṅ ste | yal ga daṅ lo ma’i spyil bu byas nas gnas par byed de | ’dir bdag (81b1) cag lo ma’i zas kyis ’tsho bar bya’o źes de na lo ma’i zas kyis ’tsho bar byed pa ’di ni bram ze’i khye’u bla na med pa’i rig pa daṅ źabs su ldan pa de mṅon sum du ma byas pa mṅon sum du bya ba thabs ma yin pa gñis pa yin par rig par bya’o || bram ze’i khye’u gźan (2) yaṅ dge sbyoṅ ṅam bram ze kha cig pa daṅ źabs su ldan pa ’di ñid mṅon par ma rtogs par rtsa ba daṅ ’bras bu’i zas de dag daṅ | lo ma’i zas de dag spaṅs nas mtha’ gcig tu soṅ ste | yal ga daṅ lo ma’i spyil bu byas nas gnas par byed de | ’di na bdag cag (3) gsaṅ tshig dag gźuṅ du bya źiṅ rig byed dag bsdeb bo źes de rnams gsaṅ tshig dag gźuṅ du byed ciṅ rig byed ciṅ rig byed dag sdeb pa ste | ’di ni bram ze’i khye’u bla na med pa’i rig pa daṅ źabs su ldan pa de mṅon sum du ma byas pa mṅon sum du bya ba la thabs ma yin pa gsum pa yin par rig (4) par bya’o || bram ze’i khye’u gźan yaṅ dge sbyoṅ ṅam bram ze kha cig bla na med pa’i rig pa daṅ źabs su ldan pa ’di ñid mṅon par ma rtogs par rtsa ba daṅ ’bras bu’i zas de dag daṅ | lo ma’i zas de dag daṅ | gsaṅ tshig gi gźuṅ daṅ | rig byed bsdeb pa mṅon par ma rtogs (5) par dgon pa nas groṅ mthar gnas nas khyim sgo bźi pa brtsigs nas gnas par byed de | ’dir bdag cag sbyin pa dag gtaṅ | bsod nams dag bya ste | dge sbyoṅ daṅ bram ze ’oṅs śiṅ lhags pa dag la ci nus ci phod kyis bsod sñoms kyis so sor bstabs so sñam pa (6) ste | ’di ni bram ze’i khye’u bla na med pa’i rig pa daṅ źabs su ldan pa de mṅon sum du ma byas pa mṅon sum du bya ba la thabs ma yin pa bźi pa yin par rig par bya’o || bram ze’i khye’u ji sñam du sems | ṅas bla na med pa’i rig pa daṅ źabs su ldan pa mṅon sum du ma byas (7) pa mṅon sum du bya ba la thabs ma yin pa bźi bstan pa gaṅ dag yin pa de dag la khyod spob dpon daṅ bcas pa snaṅ ṅam | kye gau ta ma ma lags so || bram ze’i khye’u de ltar khyod kyis re źig de’i thabs ma yin pa bźi yoṅs su ma rdzogs par ci’i phyir khyod e ma’o śākya rnams (82a1) ni da byuṅ yin no || e ma’o śākya rnams ni da byuṅ gi rigs yin no źes śākya rnams da byuṅ yin pa’i tshig smra | bram ze’i khye’u ji sñam du sems | bram ze rnams kyi bram ze’i draṅ sroṅ rñiṅ pa gsaṅ tshig dag byed pa | rig byed dag ’jug par (2) byed pa byuṅ ba gaṅ dag gi gsaṅ tshig Rñiṅa pa bstod pa dbyaṅs su blaṅs pa bsdebs pa la da duṅ bram ze de dag dbyaṅs su len cig ’chad par byed pa ’di lta ste | brgyad pa daṅ | g-yon phyogs daṅ | g-yon phyogs lha daṅ | sna tshogs bśes daṅ | me ’bar daṅ | ñi (3) ma’i rigs daṅ | bha ra dwa dza daṅ | gnas ’jog daṅ | ’dro ba skyoṅ gi bu daṅ | ṅan spoṅ ste | de rnams ’di ltar groṅ khyer ’obs rtsaṅ daṅ | tsher ma can dag brtsigs nas gnas par byed pa yaṅ dper na da ltar khyod slob dpon daṅ bcas pa bźin nam | kye gau ta ma ma (4) lags so || de rnams ’di ltar ched kar rgyal mtshan gyi rtse mo daṅ | dpuṅ gi tshogs daṅ | dmag gi sde bkod pa la ltad mo’i rnam pa du ma dag ñams su myoṅ bar byed pa yaṅ dper na da ltar khyod slob dpon daṅ bcas pa bźin nam | kye gau ta ma ma lags so || de rnams (5) ’di ltar rta rgod ma daṅ ldan pa’i śiṅ rta thams cad nas dkar ba’i naṅ du źugs te | gser gyi dbyug pa daṅ ril ba spyi blugs thogs nas bram ze’i khye’u tshogs kyis yoṅs su bskor ciṅ bram ze’i khye’u’i tshogs kyis mdun nas bltas te | ljoṅs rgyu źiṅ phyir ’byuṅ ba daṅ | (6) ldog par byed pa yaṅ dper na da ltar khyod slob dpon daṅ bcas pa bźin nam | kye gau ta ma lags so || de rnams ’di ltar bskur stir byed pa’i bud med cod pan can dpuṅ ba’i slu ku blta bu num pho loṅ lta bu dag pas mñe ba daṅ | khrus daṅ | dril phyis bdag gir byed pa (7) yaṅ dper na da ltar khyod slloba dpon daṅ bcas pa bźin nam | kye gau ta ma ma lags so || de rnams ’di ltar bud med gser gyi dpuṅ rgyan can | gser gyi mgul rgyan thogs pa | legs par brgyan pa rnams daṅ lhan cig rkaṅ pa brkyaṅ nas ji tsam ñi ma śar gyi bar du (82b1) ñal bar byed pa yaṅ dper na da ltar khyod slob dpon daṅ bcas pa bźin nam | kye gau ta ma ma lags so || bram ze’i khye’u ltos | khyod kyi mkhan po la yaṅ ñes pa yod de | bram ze’i khye’u gaṅ gi tshe bram ze pad ma’i sñiṅ po ko sa la’i rgyal po gsal rgyal ltar (2) soṅ ba de’i tshe rtsig pas chod pa daṅ | yol bas chod pa las gźan du ma yin par ci ste skye bu mkhas pa de lta bu gaṅ kho na’i zas g-yo g-yo ba za ba de ñid la mṅon sum du phrad mi nus | bram ze’i khye’u ltos khyod ñid la yaṅ ñes pa yod de || bram ze’i khye’u sṅon byuṅ (3) ba ko sa la’i rgyal po gsal rgyal raṅ gi rgyal po’i stan la ’dug nas mi źig la smras pa | kwa’i naṅ rje dgos pa ’di daṅ ’di lta bu dag cig byos śig | da daṅ de dag byas nas ’di daṅ ’di lta bu dag cig dpyod cig ces smras nas rgyal po stan las laṅs ta soṅ ṅo || de nas (4) mi des rgyal po med pa’i stan la ’dug nas mi gźan źig la smras pa | kwa’i naṅ rje dgos pa ’di daṅ ’di lta bu dag cig byos śig | de daṅ de dag byas nas ’di daṅ ’di lta bu dag cig dpyod cig ces smras na | bram ze’i khye’u ji sñam du sems | ji ga rgyal po med pa’i (5) stan la ’dug nas rgyal po’i skad zlos śiṅ rgyal po’i smra ṅags su smra ba de rgyal po’am | rgyal por ’os pa yin nam | kye gau ta ma ma lags so || bram ze’i khye’u de bźin du khyod draṅ sroṅ rnams kyi tshig zlos śiṅ draṅ sroṅ rnams kyi smra ṅags su smra ba yaṅ draṅ sroṅ ṅam (6) draṅ sroṅ du ’os pa yin nam | kye gau ta ma ma lags so || bram ze’i khye’u de lta mod kyi | don gaṅ gi phyir ’oṅs pa’i don de legs par rab tu yid la zuṅ śig daṅ | de ni khyod la yun riṅ po’i don daṅ | phan pa daṅ bde bar ’gyur ro || de nas bram ze’i khye’u ma sdug (7) gis bcom ldan ’das kyi sku la skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis brtags pa na | sum bcu ni mthoṅ na gñis so mdoms kyi sba ba sbubs su nub pa daṅ | ljags śin tu riṅ źiṅ srab pa la so ma ñi daṅ the tsom za nas des tshigs su bcad de gsol pa | bdag gis thub (83a1) pa chen po’i mtshan || sum bcu rtsa gñis thos pa gaṅ ||
de la gau tam khyod kyi ni || sku la gñis śig ma mthoṅ na ||
mi mchog mdoms kyi sba ba ni || ci lags sbubs kyis khebs gyur tam || ljags bzaṅ źes ni bgyi ba yaṅ || jī gā (2) thuṅ pa ma lags graṅ ||
’jig rten na ni rdzogs saṅs rgyas || grags daṅ ldan rnams mthoṅ dka’ bas ||
źal nas ljags srab brkyaṅ mdzod de || bdag gi som ñi bas la bar gsol || de nas bcom ldan ’das ’di sñam du dgoṅs te | bram ze’i khye’u ma sdug (3) ’di ṅa’i sku la skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis rtog pa na sum bcu ni mthoṅ na gñis po mdo mas kyi sba ba sbubs su nub pa daṅ | ljags śin tu riṅ źiṅ srab pa la som ñi daṅ the tsom za na | ma la ṅas ji ltar bram ze’i khye’u ma sdug gis bdag gi mdoms kyi sba ba (4) sbubs su nub pa daṅ | ljags śin tu riṅ źiṅ srab pa mthoṅ bar ’gyur ba de lta bu’i rtags śig bya’o sñam nas | de nas bcom ldan ’das kyis de lta bu’i rtags mdzad nas | bram ze’i khye’u ma sdug gis bcom ldan ’das kyi mdoms kyi sba pa sbubs su nub pa daṅ | źal nas (5) ljags brkyaṅ bas źal gyi dkyil ’khor dbu skra’i bar thams cad khebs par mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ de ’di sñam du sems te | dge sbyoṅ gau ta ma ni skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis daṅ ldan pa yin te | de dag daṅ ldan pa’i skyes bu chen po’i ’gro ba ni gñis (6) las gźan du mi ’gyur te | gal te khyim pa khyim na gnas na ’khor los sgyur ba’i rgyal po źes bya ba nas ’jig rten du skra rnam par grags par ’gyur ro źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas bram ze’i khye’u ma sdug bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par dga’ (7) ste rjes su yi raṅs nas bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas soṅ ṅo || de’i tshe bram ze pad ma’i sñiṅ po khyim mchog gis mthon po źig na śas che ba’i bram ze rgan rabs rgan rabs rnams daṅ lhan cig tu ’dus śiṅ ’khod par gyur to || bram ze’i khye’u ma sdug kyaṅ sdod ciṅ (83b1) ’dug pa las bram ze’i khye’u ma sdug gis bram ze pad ma’i sñiṅ po rgyaṅ riṅ po nas mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ bram ze pad ma’i sñiṅ po’i gaṅ na ba dar soṅ ste phyin nas || bram ze pad ma’i sñiṅ po’i rkaṅ pa gñis la mgo bos phyag byas te | śas che ba’i bram ze (2) gźan rnams la yaṅ phyag byas nas phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas bram ze’i khye’u ma sdug la bram ze pad ma’i sñiṅ pos ’di skad ces smras so || bram ze’i khye’u cig śes ldan go.o ta ma de’i dge ba daṅ | grags pa daṅ | sgra daṅ | (3) tshigs su bcad pa phyogs daṅ phyogs mtshams su rgya cher grags pa ji lta ba de kho na bźin du yin nam | de’i mtshan rnams grag pa yaṅ yaṅ dag pa yin nam | mkhan po ma da lags te | śes ldan gau ta ma de’i dge ba daṅ | grags pa daṅ | sgra daṅ | tshigs (4) su bcad pa phyogs daṅ phyogs mtshams su rgya cher grags pa yaṅ ji lta ba de kho na bźin lags la | de’i mtshan rnams grag pa yaṅ yaṅ ṅag pa lags so || bram ze’i khye’u khyod śes ldan gau ta ma de daṅ lhan cig bar skyabs gyi gtad dag byas sam | mkhan po bgyis (5) lags so || kye ma bram ze’i khye’u de’i phyir thams cad kho bo la rgyas par smros śig | de nas bram ze’i khye’u ma sdug des bcom ldan ’das daṅ lhan cig par skabs kyi gtam ci smras pa de thams cad bram ze pad ma’i sñiṅ po la rgyas par smras so || de skad ces smras pa daṅ | bram (6) ze pad ma’i sñiṅ po khros rṅams ’khrugs śiṅ yid lam bab par gyur nas mchil lham daṅ bcas pa’i rdog pas bram ze’i khye’u ma sdug gi mgo la bsnun nas ’di skad ces kyaṅ smras so || e ma’o pho ña byed pa | e ma’o phrin pa byed pa | pho ña byed pa ’di ’dra ba daṅ | phrin (7) pa byed pa ’di ’dra bas ni bdag ṅan soṅ du yar lhuṅ bar ’gyur te | bram ze’i khye’u khyod kyis śes ldan gau ta ma de la ji lta ji ltar khyad du bsad ciṅ khyad du bsad de bzlog par soms pa de lta de ltar śes ldan gau ta ma des kho bo yaṅ de daṅ de’i khoṅ du brtsi bar dgoṅs so || (84a1) śes ldan dag deṅ kho bo śes ldan gau ta ma de la blta ba daṅ bsñen bkur bya ba’i phyir ’gror dgoṅs thag pas ma nus par zad de | ’on kyaṅ saṅ śes ldan gau ta ma de la blta ba daṅ bsñen bkur bya ba’i phyir ’gro’o || de nas bram ze pad (2) ma’i sñiṅ pos de ñid kyi nub mo nas gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag bsdogs nas naṅ par sṅar laṅs te | gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba de dag gis śiṅ rta bkaṅ ste khyer nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan (3) ’das daṅ lhan cig mṅon du yaṅ dag par dga’ bar ’gyur ba daṅ | yaṅ dag par mgu bar ’gyur ba’i gtam rnam pa sna tshogs byas te phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || śes ldan gau ta ma (4) bdag gis gtsaṅ źiṅ bsod pa’i baza ba daṅ bca’ bas śiṅ rta bkaṅ ste ’tshal te mchis pa ’di śes ldan gau ta mas thugs brtse ba ñe bar bzuṅ ste bźes su gsol | de’i tshe tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo bcom ldan ’das kyi snam lo gsan bsil yab thogs nas bcom (5) ldan ’das la g-yob cig ’dug go | de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo soṅ la ’dod pa mthun pa na dge sloṅ ji sñed cig ñe bar rten ciṅ gnas pa de dag thams cad rim gro’i gnas su sṅus śig | btsun (6) pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas || ’dod pa mthun pa na dge sloṅ ji sñed cig ñe bar rten ciṅ gnas pa de dag thams cad rim gro’i gnas su bsdus nas | bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | (7) bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || btsun pa ’dod pa mthun pa na dge sloṅ ji sñed cig ñe bar rten ciṅ mchis (84b1) pa de dag thams cad rim gro’i gnas su ’dus śiṅ mchis lags te | bcom ldan ’das da de’i dus la bab par dgoṅs su gsol || de nas bcom ldan ’das rim gro’i gnas gaṅ na ba der gśegs te byon nas dge sloṅ gi dge ’dun gyi sur la gdan (2) bśams pa ñid la bźugs so || de nas bram ze pad ma’i sñiṅ pos saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun gdan bśams pa la bde bar bźugs zin par rig nas gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag raṅ gi lag nas stobs śiṅ tshim (3) par byed de | rnam pa du mar gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag raṅ gi lag nas bstabs śiṅ tshim par byas so || bcom ldan ’das kyis gsol zin nas phyag bcabs te lhuṅ bzed gyu bar rig nas stan ches dma’ ba źig blaṅs te | bcom (4) ldan ’das kyi spyan sṅa na chos mñan pa’i phyir ’dug go | de nas bcom ldan ’das kyis bram ze pad ma’i sñiṅ po’i sbyin pa de la rjes su yi raṅ ba ’dis rjes su yi raṅ ba ’dis rjes su yi raṅ bar mdzad de | sbyin sreg mchod sbyin rnams kyi mchog | sdeb sbyor mchog ni ñi ma’i lha || mi yi (5) mchog ni rgyal ba ste || rgya mtsho chu bo rnams kyi mchog | zla ba rgyu skar rnams kyi gtso || ñi ma snaṅ byed rnams kyi gtso || steṅ daṅ ’og daṅ thad kar yaṅ || ’gro ba’i ’gro ba ji sñed pa || lha daṅ bcas pa’i ’jig rten na || smra ba’i mchog ni rdzogs saṅs (6) rgyas | |de’i tshe bram ze pad ma’i sñiṅ po’i yon bsṅo ba mdzad pa na rgan źugs śig til gyi mar khu za bar byed do || bram ze pad ma’i sñiṅ pos yon bsṅo ba mdzad pa na rgan źugs til gyi mar khu za ba de mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ bcom ldan ’das la ’di skad ces (7) gsol to || ci lags ñan thos thams cad śes ldan gau ta ma’i thugs mñes par bgyid pa lags sam | bram ze ’di la ṅes pa med de | kha cig ni mñes par byed | kha cig ni mñes par mi byed do | kye gau ta ma ’di ltar kha cig ni chos ’tshal | kha cig ni (85a1) til gyi mar khu ’tshal ba gda’ lags so || kye gau ta ma bdag gi slloba ma bram ze’i khye’u ma sdug mchis lags sam | bram ze ’oṅs so || śes ldan gau ta ma de daṅ lhan cig tu bka’ mchid dag bgyis lags sam | bram zes byas so || (2) go.o ta ma de’i slad du | de daṅ lhan cig bka’ mchid ji sñed cig gleṅs pa de thams cad bdag la rgyas par bka’ stsal du gsol | de nas bcom ldan ’das kyis bram ze’i khye’u ma sdug daṅ lhan cig ji sñed gtam glaṅs pa de thams cad bram ze pad ma’i (3) sñiṅ po la bka’ stsal to || de nas bram ze pad ma’i sñiṅ pos bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || kyai gau ta ma bram ze’i khye’u ma sdug ni bus pa raṅ bźin ma ’tshal ba lags so || kye gau ta ma khyod kyis bram ze’i khye’u ma sdug la bzod par mdzod cig (4) bram ze bzod do || śes ldan gau ta ma gaṅ gi tshe bdag śiṅ rta’i naṅ du źugs pa’am | srab skyogs ’dzin pa’am | lcag sgreṅ ba’am | skad chen por mchi ba gzigs pa de’i tshe ṅa la bram ze pad ma’i sñiṅ po phyag ’tshal nas gnod pa chuṅ ṅam | ñam ṅa ba ñuṅ (5) ṅam | ’tsho ’am | bskyod pa yaṅ ṅam | stobs daṅ bde ba la reg par spyod dam źes sñun gsol lo źes de ltar thugs su chud par mdzad du gsol | kye śes ldan gau ta ma gaṅ gi tshe bdag sraṅ gi dbus nas mchis pa’am | mchil lham phud pa’am | śul (6) bzur ba’am | sug pa brkyaṅ ba gzigs pa de’i tshe śes ldan gau ta mas bdag phyag ’tshal bar gzuṅ du gsol źes bya ba nas | reg par spyod dam źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || kye śes ldan gau ta ma gaṅ gi tshe bdag ’khor gyi naṅ na mchis pa’am | (7) rad pa’am | stan nam | gtsug tor la nom pa gzigs pa de’i tshe śes ldan gau ta mas bdag phyag ’tshal bar bzuṅ du gsol źes bya ba nas | reg par spyod dam źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || kye gau ta ma de ci’i slad du źe na | bram ze rnams ni grags (85b1) pas loṅs spyod ’thob lags te | de dag gi grags pa kho nas loṅs spyad ’tshal lo || de nas bcom ldan ’das ’di sñam du dgoṅs te | kye ma’o bram ze pad ma’i sñiṅ po ’di ni ṅa rgyal śin tu che ba źig pas mal ṅas ’di’i ṅa rgyal spaṅ ba’i phyir chos bśad do sñam du (2) dgoṅs nas | de nas bcom ldan ’das kyis bram ze pad ma’i sñiṅ po la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad | yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad (3) de | saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams kyi chos daṅ ldan pa’i gtam dus daṅ por bya ba gaṅ yin pa ’di lta ste | sbyin pa’i gtam daṅ | tshul khrims kyi gtam daṅ | mtho ris kyi gtam daṅ | ’dod pa rnams kyi mnog daṅ | ñes dmigs daṅ | kun (4) nas ñon moṅs pa daṅ | rnam par byaṅ ba daṅ | ṅes par ’byuṅ ba daṅ | rab tu dben pa’i phan yon daṅ | rnam par byaṅ ba’i phyogs kyi chos rnams rgya cher yaṅ dag par rab tu ston par mdzad do || bcom ldan ’das kyis gaṅ gi tshe de sñiṅ dga’ ba (5) daṅ | dge ba’i sems daṅ | mgu ba’i sems daṅ | sgrib pa daṅ bral ba’i sems daṅ | snod du ruṅ ba daṅ | mthu daṅ ldan pa daṅ | yaṅ dag phul gyi chos kun śes par nus par gzigs pa de’i tshe saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams kyi chos bśad pa yaṅ (6) dag phul gaṅ yin pa ’di lta ste | ’phags pa’i bden pa bźi po sdug bsṅal daṅ | kun ’byuṅ daṅ | ’gog pa daṅ | lam rnams rgyas par rab tu bstan te | dper na gos dkar po nag nog med cig gtsaṅ ma kha bsgyur bar ’os pa tshon rtsi’i naṅ du bcug na (7) legs par tshon rtsi ’jen du btub pa de bźin du bram ze pad ma’i sñiṅ po stan de ñid la ’dug bźin du ’phags pa’i bden pa bźi po ’di lta ste | sdug bsṅal daṅ | kun ’byuṅ daṅ | ’gog pa daṅ | lam mṅon par rtogs so | de nas bram ze pad ma’i sñiṅ (86a1) pos chos mthoṅ daṅ | chos thob pa daṅ | chos rig pa daṅ | chos kyi gtiṅ slebs pa daṅ | so ma ñi las rgal ba daṅ | the tshom las rgal ba daṅ | gźan gyi drir ’jog pa daṅ | gźan gyis mi bkri ba daṅ | ston pas bstan (2) pa’i chos rnams la mi ’jigs pa thob nas stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de | bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || btsun pa bdag ni ’phags so || mṅon par (3) ’phags so || bcom ldan ’das daṅ | chos daṅ | dge sloṅ gi dge ’dun la bdag skyabs mchi lags kyis | bdag dge bsñen du bzuṅ du gsol | deṅ slan cad ji srid ’tsho’i bar du sreg daṅ yaṅ bsdos te skyabs su mchi bar mṅon par dad lags (4) so || de nas bram ze pad ma’i sñiṅ po bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa mṅon par dga’ nas rjes su yi raṅs te | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas nas stan las laṅs te soṅ ṅo || de nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams (5) la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag skabs su bab par bram ze pad ma’i sñiṅ po ’phya bar byed kyis | de lta bas na yon sṅo ba byed pa na dge sloṅ gis bza’ bar mi bya’o || zan ’gal tshabs can du ’gyur ro || bcom ldanana ’das lo ma bdun par byon nas lo (6) ma bdun par saṅs rgyas bźi rnams kyi gdan źes bya ba goṅ ma bźin du rgyas par sbyar ro || bcom ldan ’das ko sa la’i ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na ’char kar byon nas ’char ka na gnas tsher ma can gyi nags na bźugs so || ko sa la’i rgyal po (7) gsal rgyal gyis dge sbyoṅ gau ta ma ko sa la’i ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na ’char kar byon nas | ’char ka na gnas tsher ma can gyi nags na bźugs so źes thos so || thos nas kyaṅ mi źig la bsgo ba | kwa’i naṅ rje tshur khyod dge sbyoṅ gau ta ma gaṅ na ba der soṅ (86b1) la ṅa’i tshag ’di dag gis dge sbyoṅ gau ta ma’i źabs gñis la mgo bos phyag byos la gnod pa chuṅ ṅam | ñam ṅa ba ñuṅ ṅam | ’tsho’am | bskyod pa yaṅ ṅam | stobs daṅ bde ba la reg par spyod dam źes sñun gsol la ’di skad du kyi śes ldan gau ta ma kos (2) la’i rgyal po gsal rgyal saṅ bcom ldan ’das la blta bar mchi ’tshal na | śes ldan gau ta mas ’di ltar sṅa nas thugs su chud par mdzad du gsol źes kyaṅ gsol cig | lha bka’ bźin ’tshal źes mi des ko sa’i rgyal po gsal rgyal gyi ltar mñan (3) nas | bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te | phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas mi des bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || śes ldan (4) gau ta ma’i źabs gñis la ko sa la’i rgyal po gsal rgyal mgo bos phyag ’tshal nas gnod pa chuṅ ṅam | ñam ṅa ba ñuṅ ṅam | ’tsho’am | bskyod pa yaṅ ṅam | stobs daṅ bde ba la reg par spyod dam źes sñun gsol lags so || kye skyes bu khyod daṅ (5) ko sa’i rgyal po gsal rgyal bde bar gyur cig | kye śes ldan gau ta ma ko sa la’i rgyal po gsal rgyal saṅ bcom ldan ’das la blta ba’i phyir mchi bar ’tshal na | śes ldan gau ta mas ’di ltar sṅa nas thugs su chud par mdzad du gsol | kye naṅ rje ṅa ñid ko (6) sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis dus la bab par śes par gyis śig | de nas mi de bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par dga’ nas | yi raṅs te bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas soṅ ṅo || de nas bcom ldan ’das kyis mi de soṅ nas riṅ (7) pho ma lon par tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la ’di skad ces bka’ stsal to || kun dga’ bo khyod soṅ la gtsug lag khaṅ yaṅs pa źig tu stan maṅ du śoms śig | ṅa ’dug la deṅ ñid nas kos la’i rgyal po gsal rgyal daṅ ’du bar bya’o || btsun pa bka’ (87a1) bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas | gtsug lag khaṅ yaṅs pa źig tu stan maṅ du bśams nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs (2) gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go || phyogs gcig tu ’dug nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to | btsun pa gtsug lag khaṅ yaṅs pa źig tu gdan maṅ du bśams lags te | bcom (3) ldan ’das da de’i la bab par dgoṅs su gsol | de nas bcom ldan ’das gtsug lag khaṅ yaṅs pa gaṅ na ba der gśegs te byon nas gdan bśams pa ñid la bźugs so || de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal la mi des rig par byas te soṅ nas (4) riṅ po ma lon par mi gźan źig la smras pa | kwa’i naṅ rje tshur śog | khyod kyis bźon pa bzaṅ po myur du stod cig | de la kho bo źon la de riṅ kho na dge sbyoṅ gau ta ma la blta ba’i phyir ’phro’o || lha bka’ bźin ’tshal źes mi des ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyi (5) ltar mñan te | bźon pa bzaṅ po bstad nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | ko sa la’i rgyal po gsal rgyal la ’di skad ces smras so ||

lha bcibs pa bzaṅ po bstad lags te | lha da de’i dus bab par dgoṅs su (6) gsol | de’i tshe sriṅ mo mdzes ldan daṅ | ñi ldan gñis rgyal po gsal rgyal gyi bkad sar ’oṅs par gyur te | sriṅ mo mdzes ldan daṅ | ñi ldan gñis kyis lha deṅ ñid bcom ldan ’das la blta ba’i phyir bźud ṅo źes thos so || thos nas kyaṅ ko (7) sa la’i rgyal po gsal rgyal la ’di skad ces smras so || lha gal te deṅ ñid bcom ldan ’das gzigs pa’i phyir gśegs na | lha ’di ltar bdag cag gi tshig gis bcom ldan ’das kyi źabs gñis la dbus phyag mdzod la gnod pa chuṅ ṅam | ñam ṅa ba (87b1) ñuṅ ṅam | ’tsho’am | bskyod pa yaṅ ṅam | stobs daṅ bde ba la reg par spyod dam źes sñun gsol bar gsol | de bźin du bya’o źes ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis mñan nas | de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal bźon pa bzaṅ po la (2) źon te ’chag khaṅ nas byuṅ nas | bcom ldan ’das la blta ba daṅ | bcom ldan ’das la bsñen bkur bya ba’i bcom ldan ’das kyi spyan sṅar soṅ ste | des ji tsam bźon pa’i sa’i bar du bźon pas soṅ nas bźon pa las babs te | rkaṅ pa kho (3) nas kun dga’ ra bar źugs so || de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go || phyogs gcig tu ’dug nas ko sa la’i rgyal (4) po gsal rgyal gyis bcom ldan ’das la ’di skad źes gsol to | gau ta ma sriṅ mo mdzes ldan daṅ ñi ldan gñis bcom ldan ’das gau ta ma’i źabs gñis la mgo bos phyag ’tshal te gnod pa chuṅ ṅam | ñam ṅa ba ñuṅ ṅam | ’tsho’am | bskyod pa yaṅ (5) dam | stobs daṅ bde ba la reg par spyod dam źes sñun gsol lags so || sriṅ mo mdzes ldan daṅ ñi ldan gñis kyis pho ña gźan ma rñed dam | ci na rgyal po chen po ñid las gźan ma yin | kye gau ta ma sriṅ mo mdzes ldan daṅ | ñi ldan gñis bdag gi (6) bkad sar mchis pa na | deṅ ñid lha bcom ldan ’das la blta ba’i phyir mchi ’tshal lo źes thos so || thos nas kyaṅ bdag la ’di skad ces mchis te | lha gal te deṅ ñid bcom ldan ’das gzigs pa’i phyir bźud par bźed na | bdag cag gi tshig gis (7) bcom ldan ’das kyi źabs gñis la dbus phyag mdzod la źes bya ba nas reg par spyod dam źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || rgyal po chen po khyod daṅ sriṅ mo mdzes ldan daṅ ñi ldan gñis bde bar gyur cig | re źig gal te źub luṅ bstan pa’i slad du skabs phye na (88a1) śes ldan gau ta ma la bdag phyogs gźan ’ga’ źig źu lags so || rgyal po chen po ci daṅ ci ’dod pa źus śig | kye gau ta ma bdag gis khyod ’di skad ces dge sbyoṅ ṅam bram ze gźan gyis thams cad śes pa’am | mthoṅ ba (2) gaṅ yin pa de ni gnas ma yin źiṅ go skabs med de gnas med do źes gsuṅ ṅo źes thos na | gau ta ma khyod kyis de skad du bka’ stsal par dgoṅs lags sam | rgyal po chen po de skad du smras par mi dran no || de’i tshe sde dpon ’phags skyes po źes bya ba (3) ’khor de ñid du ’dus śiṅ ’dug par gyur to || de nas ko sa la’i gyis sde dpon ’phags skyes po la ’di skad ces smras so || sde dpon ñi ma sṅa ma daṅ tshes sṅa ma’i ñi ma dag la rgyal po’i pho braṅ du rgyal po daṅ | blon po daṅ | rgyal po’i ’khor (4) rnams ’dus te ’khod pa na gtam de lta bu sus gleṅs pa dran nam | lha dran te | ’di lta ste | bkra śis ldan gyi bu bram ze’i khye’u yaṅ dag rgyal ba lags so || de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis mi źig la smras pa | kwa’i naṅ rje khyod bkra śis ldan (5) gyi bu bram ze’i khye’u yaṅ dag rgyal ba gaṅ na ba der soṅ la phyin nas | bkra śis ldan gyi bu bram ze’i khye’u yaṅ dag rgyal ba la ’di skad ces ko sa la’i rgyal po gsal rgyal khyod ’bod do źes smros śig | lha bka’ bźin ’tshal źes mi des ko sa la’i rgyal po gsal rgyal (6) gyi ltar mñan nas | bkra śis ldan gyi bu bram ze’i khye’u yaṅ dag rgyal ba gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | bkra śis ldan gyi bu bram ze’i khye’u yaṅ dag rgyal ba la ’di skad ces smras so || ko sa la’i rgyal po gsal rgyal khyod ’bod do || de nas ko sa la’i rgyal po (7) gsal rgyal gyis mi de soṅ nas riṅ po ma lon par rig nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || kye gau ta ma ’di la kha cig don daṅ tshig ṅan par bzuṅ ba ’dzin pa lta mchis lags sam | rgyal po chen po yod de | don de gźan kho na yin pa las (88b1) de gźan kho nar gźan dag la smra’o || śes ldan gau ta mas ji lta bu źig tu bka’ stsal par dgoṅs lags | rgyal po chen po ṅas ni ’di skad du dge sbyoṅ ṅam bram ze gźan gyis thams cad śes pa’am | mthoṅ ba gaṅ yin pa de ni gnas ma yin go skabs med de (2) gnas med do źes bka’ stsal par dran no || śes ldan gau ta ma de skad du gsuṅs pa ni rigs pa’i tshul lags so || śes ldan gau ta mas de skad du gsuṅs pa ni śin tu rigs pa’i tshul lags so || re źig gal te źu ba luṅ bstan pa’i slad du skabs phye na śes (3) ldan la bdag źu ba gźan yaṅ phyogs ’ga’ źig źu lags so || rgyal po chen po ci daṅ ci ’dod pa źus śig | kye gau ta mas rigs ni bźi po ’di dag ste | bram ze daṅ | rgyal rigs daṅ | rje’u rigs daṅ | dmaṅs rigs lags na de dag la khyad par ram | (4) bsam pa’am | tha dad du bgyi ba cuṅ zad mchis sam | rgyal po chen po yod de | de la bram ze’i rigs gaṅ dag yin pa daṅ | rgyal rigs gaṅ dag yin pa de dag ni ’jig rten gyis mthon por bkur ba yin no || rje’u rigs gaṅ dag yin pa daṅ | dmaṅs (5) rigs gaṅ dag yin pa de dag ni ’jig rten gyis dma’ bar brtsis pa yin no || śes ldan gau ta ma la bdag cag mthoṅ ba’i chos kyi don las brtsams te źu ba ni mi źu lags so || ’on kyaṅ tshe slad ma’i don las brtsams te źu ba źu lags so || kye gau ta ma (6) rigs ni bźi po ’di dag ste | bram ze daṅ | rgyal rigs daṅ | rje’u rigs daṅ | dmaṅs rigs lags na de dag la khyad par ram | bsam pa’am | tha dad du bgyi ba ’agaha ma chis sam | rgyal po chen po rigs ni bźi po ’di dag ste | rgyal rigs (7) daṅ | bram ze daṅ | rje’u rigs daṅ | dmaṅs rigs yin la | de dag gis de bźin gśegs pa’am | de bźin gśegs pa’i ñan thos gdams ṅag sbyin pa daṅ | rjes su ston pa daṅ | chos ston pa rñed na | de dag pa ’di lta ste | ma ’oṅs pa tshe phyi ma (89a1) la khyad par ram | bsam pa’am | tha dad du bya ba ’ga’ yod dam | kye gau ta ma rigs bźi po ’di dag ste | rgyal rigs daṅ | bram ze daṅ | rje’u rigs daṅ | dmaṅs rigs lags la | de dag gis de bźin gśegs (2) pa’am | de bźin gśegs pa’i ñan thos gdams ṅag stsol ba’am | rjes su ston pa’am | chos ston pa rñed na | de dag la ’di lta ste spaṅs pa la khyad par ram | bsam pa’am | tha ṅad du bgyi ba ’ga’ mchis sam | rgyal po chen po rigs (3) bźi po ’di dag ste | rgyal rigs daṅ | bram ze daṅ | rje’u rigs daṅ | dmaṅs rigs yin la | de dag gis de bźin gśegs pa’am | de bźin gśegs pa’i ñan thos gdams ṅag sbyin pa’am | rjes su ston pa’am | chos ston pa rñed na | de dag (4) la ’di sta ste | spaṅs pa la khyad par ram | bsam pa’am | tha dad du bya ba ’ga’ yod dam | de’i phyir rgyal po chen po khyod ñid la dri yis | khyod kyis ji ltar bzod pa de bźin du lan thob śig | rgyal po chen po dper na ’di la gdul ba bźi po glaṅ po che gdul ba’am | (5) rta gdul ba’am | glaṅ gdul ba’am | skyes pa gdul ba źig yod la | de las gdul ba gñis ni ma dul ba rnam par ma dul bar gyur la | gñis ni śin tu dul ba śin tu rnam par dul bar gyur na | rgyal po chen po ji sñam du sems | gdul ba gñis po ma dul ba (6) rnam par ma dul ba dag cig re źig ma dul ba bźin dul ba’i sar ’gro ba’am | rnam par ma dul ba bźin rnam par dul ba’i cha sta len par ’gyur ram | kye gau ta ma lags so || gaṅ yaṅ gdul ba gñis po śin tu dul ba daṅ | śin tu rnam par dul ba de dag śin (7) tu dul bas dul ba’i gnas su ’gro ba’am | śin tu rnam par dul bas dul ba’i cha sta len par ’gyur ram | kye gau ta ma de lta lags so || rgyal po chen po de bźin dus gaṅ źig daṅ pa can gyis thob par bya ba de ma dad pas ’thob par ’gyur ba de ni gnas med la | (89b1) g-yo med pa daṅ | skyon med pa daṅ | brtson ’grus brtsams pa daṅ | śes rab can gyis thob par bya ba de śes rab ’chal pas thob pa de ni gnas med kyi sa gaṅ źig dad pa can gyis thob par bya ba de dad pa can gyis ’thob par ’gyur ba ’di ni gnas yod la | (2) g-yo med pa daṅ | skyon med pa daṅ | brtson ’grus brtsams pa daṅ | śes rab can gyis thob par bya ba de śes rab can gyis ’thob par ’gyur ba’i gnas de ni yod do || kye gau ta ma rigs ni bźi po ’di dag ste | rgyal rigs daṅ | bram ze daṅ | rje’u rigs (3) daṅ | dmaṅs rigs lags la | de dag gis de bźin gśegs pa’am | de bźin gśegs pa’i ñan thos gdams ṅag stsol pa’am | rjes su ston pa’am | chos ston pa rñed par gyur ciṅ de dag gtso bo’i yan lag lṅa daṅ ldan par gyur la | de dag (4) gis kyaṅ mñam mtshuṅs par spaṅs par gyur na de dag gis rnam par grol ba daṅ | rnam par grol ba la khyad par ram | bsam pa’am | tha dad du bya ba ’ga’ mchis sam | de’i phyir rgyal po chen po khyod ñid la dri yis | khyod kyis ji ltar bzod pa de bźin du (5) lan thob śig | rgyal po chen po dper na śar phyogs nas bram ze gźon nu źig ’oṅs pa daṅ | de la ’ga’ źig gis ’di skad du gźon nu tshur | śiṅ sā la skam po las gtsub stan byes la steṅ du gtsub śiṅ źog ste me dbyuṅ pa’i phyir gtsubs la me phyuṅ śig (6) ces smras pa daṅ | des śiṅ sā la skam po las gtsub stan byas nas steṅ du gtsub śiṅ bźag ste | me de dbyuṅ ba’i phyir gtsubs nas me phyuṅ | lho phyogs nas rgyal rigs gźon nu źig ’oṅs pa daṅ | de la ’ga’ źig gis ’di skad du rgyal rigs gźon nu (7) tshur | spa skam po las gtsub stan byos la steṅ du gtsub śiṅ źog ste | me dbyuṅ ba’i phyir gtsubs la me phyuṅ śig ces smras pa daṅ | des spa skam pa las gtsub stan byas nas steṅ du gtsub śiṅ bźag ste | me dbyuṅ ba’i phyir gtsubs nas mi phyuṅ | nub phyogs (90a1) nas rje’u rigs gźon nu źig ’oṅs pa daṅ | de la ’ga’ źig gis ’di skad du rje’u rigs gśon nu tshur | śug pa skam po las gtsub stan phyos la steṅ du gtsub śiṅ źogs ste || me dbyuṅ ba’i phyir gtsubs la me phyuṅ śig ces smras pa (2) daṅ | das śug pa skam po las gtsub stan byas nas steṅ du gtsub śiṅ bźag ste | me dbyuṅ ba’i phyir gtsubs nas me phyuṅ | byaṅ phyogs nas dmaṅs rigs gźon nu źig ’oṅs pa daṅ | de la ’ga’ źig gis ’di skad du kye dmaṅ rigs gźon nu tshur | (3) tsan dan skam po las gtsub stan byos la steṅ gtsub śiṅ źog ste || me dbyuṅ ba’i phyir gtsubs la me phyuṅ śig ces smras pa daṅ | des tsan dan skam po las gtsub stan byas nas steṅ du gtsub śiṅ bźag ste | me dbyuṅ ba’i phyir gtsubs nas me phyuṅ ba daṅ | de (4) dag ’ga’ źig gis gcig tu bsdus nas ’dam bu bcer ba’am || sog ma’i phuṅ por bcug na rgyal po chen po ji sñam du sems || mi rigs tha dad pas śiṅ sna tshogs las byuṅ ba’i me de las ji ga me ’di ni ’od daṅ ldan pa | kha dog daṅ ldan pa || (5) gsal ba’o || || ’dul ba gźi | bam po sum bcu rtsa gsum pa | me ’di ni de lta ma yin no || me ’dis ni me’i bya ba byed nus so || me ’dis ni mi nus so źes bya ba’i khyad par ram | bsam pa’am | tha dad du bya ba ’ga’ yod dam | ’on ta me de thams (6) cad ’od daṅ lda pa | kha dog daṅ ldan pa | gsal ba yin źiṅ med de thams cad kyis ma’i bya ba byed nus | kye gau ta ma źugs de thams cad ’od daṅ ldan pa | kha dog daṅ ldan pa | gsal ba lags śiṅ źugs de thams cad kyis źugs kyi bgyi ba bgyid rdo thog lags so || (7) rgyal po chen po de bźin du bag yod pas thob par gtso bos gtsubs pa’i me de la ni ’di lta ste | rnam par grol ba daṅ | rnam par grol ba la khyad par daṅ | bsam pa daṅ | tha dad du bya ba ’ga’ yaṅ med do | śes ldan gau ta mas de skad gsuṅs pa ni rigs pa’i tshul lags (90b1) so | |re źig źu ba luṅ bstan pa’i slad du skabs phye na śes ldan khyod la bdag gźan yaṅ phyogs ’ga’ źig źu lags so || rgyal po chen po ci daṅ ci ’dod pa źus śig | kye gau ta ma lha rnams mchis sam | rgyal po chen po lha gaṅ dag yin par śes | lha gaṅ (2) dag śa kho na daṅ bcas | ’gran zla daṅ bcas | gnod pa daṅ bcas śiṅ ’di lta bur ’oṅ źiṅ ’oṅ bar ’gyur ba’am | lha gaṅ dag śa kho na med | ’gran zla med | gnod pa med ciṅ ’di lta bur mi ’oṅ źiṅ ’od bar mi ’gyur ba yin | lhad dag ni re źig der bas | lha gaṅ (3) dag śa khon daṅ bcas | ’gran zla daṅ bcas | gnod pa daṅ bcas śiṅ | ’di lta bur mchi źiṅ mchi źiṅ mchi bar ’gyur ba’i lha de dag tshebs | sug las pas | bsod nams bsags gnas | de nas ’chi ’pho bar ’gyur ba de na lha’am lha’i bus | lha’am lha’i bu (4) gnas de nas ’chi ’pho bar bgyi pa’am | spyug par rṅo thog lags sam | rgyal po chen po lha gaṅ dag śa kho na daṅ bcas | ’gran zla daṅ bcas | gnod pa daṅ bcas śiṅ ’di lta bur ’oṅ źiṅ ’oṅ bar ’gyur ba de dag las zad | tshe zad bsod nams zad nas gnas (5) de nas ’chi ’pho bar ’gyur ba de na lha’am lha’i bus | lha’am lha’i bu gnas de nas ’chi ’pho bar bya ba’am | spyug par mi nus so || kye go.o ta ma de nas lha gaṅ dag śe kho na daṅ bcas | ’gran zla daṅ bcas | gnod pa daṅ bcas śiṅ ’di lta bur mchi źiṅ mchi bar (6) ’gyur ba de dag gis lha gnod pa ma mchis pa de dag gnas de nas ’chi ’pho bar bgyi ba’am | spyug pa’i rṅo thog lags sam | de nas sde dpon ’phags skyes pos ko sa la’i rgyal po gsal rgyal la ’di skad ces smras so || dge sbyoṅ gau ta ma ni ’di skad ces lha rnams (7) ni tshe lhag par riṅ ba | lhag par yun riṅ du gnas pa yin no źes gsuṅ bar ’gyur ba gaṅ lags pa’i gnas de mchis so || de’i tshe tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo bcom ldan ’das kyi snam logs na rdul yab thogs nas bcom ldan ’das la g-yob ciṅ ’dug par gyur to || (91a1) de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo ’di sñam du sems te | sde dpon lus ’phags po ’di ni ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyi bu yin pa | bdag kyaṅ bcom ldan ’das kyi chos ñid kyi sras yin pas sras daṅ bu ni lhan cig gtam byar ruṅ ṅo sñam (2) du rig nas sde dpon lus ’phags po la ’di skad ces smras so || sde dpon ji sñam du sems | ko sa la’i rgyal po’i raṅ gi yul yin la | de na yaṅ de’i tshig gis khrims su bca’ ba la dbaṅ sgyur na sems can dbaṅ chuṅ du kha cig gnas de nas ’chi ’pho bar bya ba’am | (3) spyug par nus sam | dge sbyoṅ nus so || sde dpon ji sñam du sems | ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyi raṅ gi yul ma yin la | de nas yaṅ de’i tshig gis khrims su bca’ ba la dbaṅ mi sgyur na | ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis sems can dbaṅ chuṅ ba kha cig (4) gnas de nas ’chi ’pho bar bya ba’am | spyug par nus sam | dge sbyoṅ ko sa la’i rgyal po gsal rgyal raṅ gi yul ma yin pa | de na yaṅ de’i tshig gis khrims su bca’ ba la dbaṅ mi sgyur na | ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis sems can dbaṅ chuṅ ṅu kha cig (5) gnas de nas ’chi ’pho bar bya ba’am | spyug par mi chus so || sde dpon khyod kyis sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams yoṅ skad thos sam | dge sbyoṅ ko sa la’i bdag po rgyal po ’di ñid las thos so || sde dpon ji sñam du sems | ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis (6) sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams mthoṅ ba yaṅ ñams su mi myoṅ na gnas de nas ’chi ’pho bar bya ba’am | spyug par nus sam | dge sbyoṅ re źig ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams mthoṅ ba yaṅ ñams su ma myoṅ na gnas de nas ’chi ’pho bar bya ba’am | spyug pa lta (7) smos kyaṅ ci dgos | sde dpon de bźin du gnod pa daṅ bcas pa’i lha rnams kyis gnod pa med pa’i lha rnams mthoṅ ba yaṅ ñams su mi myoṅ na gnas de nas ’chi ’pho bar bya ba’am | spyug pa lta smos kyaṅ ci dgos te | de ni gnas med do || de nas go sa la’i rgyal (91b1) po gsal rgyal gyis bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || kye go.o ta ma dge sbyoṅ ’di’i miṅ ci lags | rgyal po chen po kun dga’ bo yin no || śes ldan kun dga’ bos de skad du smras pa ni rigs pa’i tshul yin no || śes ldan kun dga’ bos de skad du (2) smras pa ni śin tu rigs pa’i tshul yin no || de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || re źig gal te źu ba luṅ bstan pa’i slad du | śes ldan gau ta ma la bdag źu ba gźan yaṅ phyogs ’ga’ źig źu lags so || rgyal (3) po chen po gaṅ daṅ gaṅ ’dod pa źus śig | kye gau ta ma ci lags | tshaṅs pa de mchis lags sam | rgyal po chen po tshaṅs pa gaṅ yin par śes tshaṅs pa gaṅ źig gnod pa daṅ bcas pas ’di lta bur ’oṅ bar ’gyur ba’am | tshaṅs pa gaṅ źig gnod pa med (4) pas ’di lta bur mi ’oṅ źes ’oṅ bar mi ’gyur ba yin | kye gau ta ma bdag ni de la tshaṅs pa gaṅ źig gnod pa ma mchis pas ’di lta bur mi mchi źiṅ mchi bar mi ’gyur ba’i tshaṅs pa de lags par ’tshal lo || ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis bcom ldan ’das (5) daṅ lhan cig skabs kyi gtam de lta bu gleṅs so || de nas mi des bkra śis ldan gyi bu bram ze’i khye’u yaṅ dag rgyal ba khrid nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | ko sa la’i rgyal po gsal rgyal la ’di skad ces smras so || lha de ’di (6) lags so | de nas bkra śis ldan gyi bu bram ze’i khye’u yaṅ dag rgyal bas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal la rgyal ba daṅ tshe spel ba dag byas nas phyogs gcig tu ’dug go || phyogs gcig tu ’dug pa daṅ bkra śis ldan gyi bu bram ze’u khye’u yaṅ dag rgyal ba can la ko (7) sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis ’di skad ces smras so || bram ze’i khye’u ñi ma sṅa ma daṅ | tshes sṅa ma la rgyal po’i pho braṅ du rgyal po daṅ blon po daṅ ’khor rnams ’dus śiṅ ’dug par | dge sbyoṅ gau ta ma ’di skad ces dge sbyoṅ daṅ bram ze gźan gyis thams cad śes pa’am (92a1) mthoṅ ba gaṅ yin pa ni gnas ma yin źiṅ gi skabs med de de ni gnas med do źes gsuṅ ṅo źes pa’i gtam de lta bu sus smras dran nam | lha dran lags te ’di lta ste | sde dpon ’phags skyes po de skad mchi’o || ’di lta ste | bkra śis | (2) ldan gyi bu bram ze’i khye’u yaṅ dag rgyal ba’o źes de dag phan tshun de ltar gtam khuṅs ’byin par byed do || de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyi rim mis ko sa la’i rgyal po gsal rgyal la ’di skad ces smras so || lha gśegs pa’i dus la bab lags so | lha dus la bab lags so | (3) de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || śes ldan gau ta ma bdag gis thams cad mkhyen pa ñid las brtsams te nu bźus pa yaṅ śes ldan go.o ta mas bdag la thams cad mkhyen pa ñid źu bźus pa luṅ bstan lags | (4) ’dir rigs rnam par dag pa daṅ | lhag pa’i lha daṅ | lhag pa’i tshaṅs pa las brtsams te | śes ldan gau ta ma la bdag gis źu ba źus pa yaṅ śes ldan go.o ta mas bdag la lhag pa’i tshaṅs pa źu ba źus pa luṅ bstan lags te | śes ldan gau ta ma la bdag gis źu ba gaṅ (5) daṅ gaṅ źus pa de daṅ de kho na śes ldan gau mas bdag la źu ba luṅ bstan lags pas | śes ldan gau ta ma la bdag gis gźan gsol du ci mchis | śes ldan gau ta ma bdag ni bgyi ba daṅ bsgrub pa maṅ lags pas da mchi lags so || rgyal po chen po de’i dus la bab par śes (6) par gyis śig | de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par dga’ ste yi raṅs nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas soṅ ṅo | de nas bcom ldan ’das ko sa la nas (7) ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa daṅ mñan yod du byon nas mñan yod na rgyal bu rgyal byed kyi tshal mgon med zas sbyin gyi kun dga’ ra ba na bźugs so || khyim bdag mgon med zas sbyin gyis bcom ldan ’das ko sa la nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa daṅ mñan yod du byon nas mñan (92b1) yod na bdag kho na’i kun dga’ ra ba na bźugs so źes thos so || thos nas kyaṅ bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis mgo bos phyag byas te | phyogs gcig tu ’dug go || phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das kyis (2) khyim bdag mgon med zas sbyin la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad de | rnam graṅs du mar chos daṅ ldan pa’i (3) gtam gyis yaṅ dag par bstan | yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo || de nas khyim bdag mgon med zas sbyin stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas | bcom (4) ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig tu saṅ bdag gi sdum par gdugs tshod sbyor źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol źes bya ba nas | stan ches (5) dmar ba źig blaṅs te bcom ldan ’das kyi spyan sṅar chos ñan pa’i phyir ’dug go źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas bcom ldan ’das kyis khyim bdag mgon med zas sbyin la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ dag par ’dzin du (6) ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad de | rnam graṅs du mar chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par bstan | yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ dag par rab tu (7) dga’ bar mdzad nas gdan las gźeṅs te gśegs so || bram ze daṅ khyim bdag rnams kyis bcom ldan ’das ñan thos kyi dge ’dun daṅ bcas pa skabs skabs su gdugs tshod gsol bar byed pa na | dge sloṅ rnams kyis thog mar sbyaṅ po rnams la kha zas cuṅ zad (93a1) phyin pa daṅ | bram ze daṅ khyim bdag rnams ’phya bar byed pa’i skabs de bcom ldan ladasa la dge sloṅ rnams kyis gsol ba daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | raṅ gis loṅs spyad nas lhuṅ bzed kyi lhag mal sbyin par bya’o | (2) de na spraṅ po gñis bo bram ze’i khye’u źig daṅ | rgyal rigs khye’u źig yod pa las | bram ze’i khye’us dus ma śes nas de daṅ por sloṅ bar brtsams pa las | de la dge sloṅ rigs kyaṅ chuṅ zad kyaṅ ma byon no || rgyal rigs kyi khye’us phyi nas slaṅ ba daṅ | (3) des phal cher rñed nas des bram ze’i khye’u la smras pa | khyod kyis cuṅ zad rñed dam | des khros nas smras pa | gal te kho bo la dbaṅ źig yod na śākya ’i sras kyi dge sbyoṅ thams cad mgo druṅ nas bcad de sa la dor bźig | rgyal rigs kyi khye’us smras pa | gal te (4) kho bo la ’byor pa źig yod na kho bos ñi ma re re saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun la źal zas ro brgya daṅ ldan pas bstabs pa źig | de gñis de ltar gcig la gcig smra źiṅ gñan yod nas byuṅ nas śiṅ druṅ źig tu ñal ba daṅ | śiṅ rtas la byam pa (5) źig phyogs der ’oṅs te | des bram ze’i khye’u de’i mgo bcad do || de nas bcom ldan ’das kyis byuṅ ba de la tshigs su bcad de bka’ stsal pa | chos rnams sṅon du yid ’gro yid gtso yin || yid mgyogs rab tu sṅar ba’i yid kyis ni ||
smras sam byas na de nas (6) sdug bsṅal de || ’thob ’gyur ’khor lo ’phyan pas mgo bo bcad || de nas che daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || btsun pa bka’ stsal pa de’i don ci lags | kun dga’ bo khyod kyis bram ze’i khye’u saṅs rgyas la sogs (7) pa dge sloṅ gi dge ’dun la sems gdug pas tshig rtsub po phyuṅ ba gaṅ yin pa de mthoṅ dam | bcom ldan ’das mthoṅ lags so || de saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun la sems gdug pas tshig rtsub po phyuṅ nas mñan yod nas byuṅ ste śiṅ druṅ źig tu (93b1) ñal ba daṅ | śiṅ rtas ’khyam pas de’i mgo bcad par gyur to || ṅas de las dgoṅs nas | chos rnams sṅon du yid ’gro yid gtso yin | źes bya ba nas sṅa ma bźin du | ’thob ’gyur ’khor lo ’phyan pas mgo bo bcad || ces bya ba’i bar (2) gsuṅs so || de’i tshe mñan yod na tshoṅ dpon źig bu med par śi’o || mñan yod kyi bram ze daṅ khyim bdag rnams ’dus nas smras pa | su źig tshoṅ dpon du gźug | kha cig gis smras pa | su bsod nams kyi mthu chen po daṅ ldan pa’o || ji ltar (3) śes par bya || brtag mod ces de nas de rnams brtag par brtsams pa las | de rnams kyis rgyal rigs kyi khye’u de śiṅ gi grib ma la ñal ba na śiṅ gźan rnams kyi grib ma yol bar gźol | yol bar bab na | śiṅ de’i grib ma ni (4) khye’u de’i lus las ma yol bar mthoṅ nas | de rnams kyis de bslaṅ ste tshoṅ dpon du dbaṅ bskur ba daṅ de ’di sñam du sems te | bdag la dpal gyi ’byor pa’i skal ba ci yod pa de dag thams cad ni saṅs rgyas bcom ldan ’das la brten te yin gyis | mal (5) bdag gis bcom ldan ’das ñan thos kyi dge ’dun daṅ thabs cig tu gdugs tshod la spyan draṅ ṅo sñam nas | de bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | phyogs (6) gcig tu ’dug nas | bcom ldan ’das kyis tshoṅ dpon de la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad de | rnam (7) graṅs du mar chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par bstan | yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo || de nas tshoṅ dpon de stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu (94a1) gzar nas | bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de || bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig tu saṅ bdag gi sdum par gdugs tshod sbyor (2) źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol źes bya ba nas stan ches dma’ ba źig blaṅs te | bcom ldan ’das kyi spyan sṅar chos mñan pa’i phyir ’dug go źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas bcom ldan ’das kyis de’i bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | (3) khams daṅ | raṅ bźin mkhyen nas | de daṅ mthun pa’i ’phags pa’i bden pa bźi so sor rtogs par ’gyur ba’i chos bśad pa mdzad de źes bya ba nas | thog ma med pa’i dus nas bsags pa’i ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes (4) bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas te | btsun pa bdag ni ’phags so || mṅon bar ’phags so źes bya ba daṅ | bdag bcom ldan ’das daṅ | chos daṅ | dge sloṅ gi dge ’dun la skyabs su mchi lags kyis | bdag dge (5) bsñen du gzuṅ du gsol | deṅ slan chad ji srid ’tsho’i bar du srog daṅ yab bsdos te skyabs su mchi bar mṅon par dad lags so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas bcom ldan ’das kyis khye’u tshoṅ dpon de la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par (6) bstan | yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas gdan las bźeṅs te gśegs so || de nas bcom ldan ’das gtsug lag khaṅ du gśegs nas dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan (7) bśams pa la bźugs te tshigs su bcad de bka’ stsal ba | chos rnams sṅon du yid ’gro yid gtso yin ||
yid mgyogs rab tu daṅ ba’i yid kyis ni ||
smras sam byas na de nas bde ba de ||
’thob ’gyur grib ma yol bar mi ’gyur bźin || de nas tshe daṅ (94b1) ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || btsun pas bka’ stsal pa de’i don ci lags | kun dga’ bo khyod kyis rgyal rigs kyi khye’u saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun la sems daṅ pa bskyed pa gaṅ yin pa de (2) mthoṅ ṅam | bcom ldan ’das mthoṅ lags so || de saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun la sems daṅ ba bskyed nas mñan yod nas byuṅ ste śiṅ druṅ źig tu ñal ba las mñan yod kyi bram ze daṅ khyim bdag dag gis tshoṅ dpon du dbaṅ bskur nas | (3) de mthoṅ ba’i chos kho na la loṅs spyod mṅon par ’phel bar gyur to || ṅas de las dgoṅs nas | chos rnams sṅon du yid ’gro yid gtso yin || źes bya ba nas sṅa ma bźin du ’thob ’gyur grib ma yol bar mi ’gyur bźin || źes bya ba’i bar gsuṅs so || (4) gdu bu can byon nas gdu bu can du saṅs rgyas bźi’i gdan źes bya ba rgyas par goṅ ma bźin du’o || sa can du byon nas sa can du saṅs rgyas bźi’i gdan źes bya ba goṅ ma bźin du’o || seṅ ge can gyi groṅ du byon nas seṅ ge can gyi groṅ du saṅs rgyas bźi’i (5) gdan źes bya ba rgyas par goṅ ma bźin du’o | groṅ gsar du byon nas groṅ gsar du saṅs rgyas bźi’i gdan źes bya ba goṅ ma bźin du’o || groṅ khyer can du byon nas groṅ khyer can du saṅs rgyas bźi’i gdan źes bya ba goṅ ma bźin du’o || rgyal po’i khab tu (6) byon nas de’i tshe kun du rgya khri’u brtsegs źes bya ba ma gadhā bzaṅ mo’i rdziṅ gi ’gram na gnas te | de mtshan mo mchil pas ña bśer ciṅ za bar byed do || de nas laṅs nas ni khri’u’i steṅ du khri’u bźag pa la ’dug nas tshigs su bcad pas smra ste || chos kyi (7) chos mgon gis ’tsho srog chags dag || ’ga’ la yaṅ ’tshe mi byed dge sloṅ ’gyur ||
źi ba’i yid kyis spoṅ daṅ brtul źugs spyad || dul ba de ni źi ba’i rjes su mthun || bcom ldan ’das kyis de’i gdul ba’i dus mkhyen nas de’i druṅ du gśegs te bka’ (95a1) stsal ba | de nas byaṅ (6) phyogs nas ni bźon pa can nam | khyogs sam | śiṅ rtas ’khyam pa ’oṅs na | kun dga’ bo ji sñam du sems | rṅul gyi mchod rten ’jig par ’gyur ram | btsun pa de ltar ’gyur lags so źes bya ba nas de ltar chos rnams la chos kyi rjes su lta’o źes bya ba’i bar (7) goṅ ma bźin du’o ||
de’i tshe ’phags pa’i ñan thos gnas pa na naṅ gi yid la byed pa yod par śes te | kun dga’ bo de ltar na dran pa ñe bar gźag pa bźi la brten nas bsgoms pa yin no ||
bcom ldan ’das yul sgra ṅan nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na | baṅ (101a1) mdzod stug po can du byon nas | baṅ mdzod stug po can na baṅ mdzod stug po can gyi tshal na bźugs so ||
baṅ mdzod stug po can gyi bram ze daṅ khyim bdag rnams kyis bcom ldan ’das yul sgra ṅan nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na baṅ mdzod (2) stug po can du byon nas | baṅ mdzod stug po can na baṅ mdzod stug po’i tshal na bźugs so źes thos so ||
thos nas kyaṅ tshogs nas tshogs daṅ | khyu nas khyur ’dus śiṅ phrad nas baṅ mdzod stug po can nas byuṅ ste | bcom ldan ’das gaṅ na ba der doṅ ste lhags (3) pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu la pod do ||
phyogs gcig tu ’khod nas bcom ldan ’das kyis baṅ mdzod stug po can gyi bram ze daṅ khyim bdag rnams la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par (4) mdzad | yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad do || źi (2) ba’i yid kyis spoṅ daṅ brtul źugs spyod daṅ brtul źugs spyod || dul ba de ni źi ba’i rjes su mthun || gaṅ la lus daṅ ṅag daṅ yid kyis ni ||
ñes par byas pa yod pa ma yin la || gaṅ źig gnas gsum dag gis bsdams gyur ba ||
dul ba de ni źi ba’i rjes su mthun || (3) de nas kun du rgyu khri’u brtsegs kyis bsams pa | dge sbyoṅ go.o ta ma’i thugs kyis ni bdag gi sems mkhyen to sñam du rig nas mṅon par dad par gyur to || de nas bcom ldan ’das kyis de’i bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | khams daṅ | raṅ bźin (4) mkhyen nas de daṅ mthun pa’i ’phags pa’i bden pa bźi so sor rtogs par ’gyur ba’i chos bśad pa mdzad de | thos pas kun du rgyu khri’u brtsegs źes bya ba nas thog ma med pa’i dus nas bsags pa’i ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi (5) rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas so ||

dge sloṅ dag gis de khri’u’i steṅ du khri’u bźag par la ’dug pa mthoṅ nas | dge sloṅ źig gis khri’u steṅ du khri’u bźag ste chos mñan na de bden pa’i snod du gyur kyaṅ bden pa ma mthoṅ nas | (6) bcom ldan ’das kyis dgoṅs pa | ci’i phyir dge sloṅ ’dis bden pa ma mthoṅ sñam nam gus pas yin par gzigs so || de nas bcom ldan ’das ’di sñam du dgoṅs te | ñes dmigs gaṅ ci byuṅ ba de ni dge sloṅ dag khri’u’i steṅ du khri’u bźag nas ’dug ba (7) yin no sñam nas de lta bas na dge sloṅ gis khri’u’i steṅ du khri’u bźag pa la ’dug par mi bya’o || ’dug na ’gal tshabs can du ’gyur ro || de nas bcom ldan ’das rgyal pa’i khab nas nya gro dhara byon nas de nas sṅa dro śam thabs mnabs | na bza’ chos gos daṅ (95b1) lhuṅ bzed bsnams te nya gro dhara bsod sñoms la źugs pa daṅ | ser skya’i gźi’i bram ze’i bu mo źig nya gro dhara bag mar btaṅ ba daṅ | bram ze’i bu mos bcom ldan ’das sku skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis kyis kun nas brgyan pa | dpe (2) byed bzaṅ po brgyad bcus mdzes pa | sku ’od ’dom gaṅ gis brgyan pa | ’od zer ñi ma stoṅ bas lhag pa | gśegs na rin po che’i ri bo ’gro ba ltar kun nas bzaṅ ma mthoṅ ṅo || mthoṅ ma thag tu de ’di sñam du sems te | bcom ldan ’das ’di (3) ni śākya ’i rigs dga’ ba las ’khor los sgyur ba’i rigs kyi rgyal srid kyaṅ spaṅs | btsun mo maṅ po daṅ | mdzod daṅ | baṅ mdzod kyi ’byor ba rnams kyaṅ spaṅs nas rab tu byuṅ ba de yin te || de da ltar bsod sñoms la rgyus | gal te bdag las (4) bsod sñoms kyi zan bźes na ni de la bdag gis dbul lo sñam mo || de nas bcom ldan ’das kyi thugs kyis de’i sems mkhyen nas lhuṅ bzed bzed de | sriṅ mo gal te khyod kyis yoṅs su btaṅ na lhuṅ bzed ’dir phul cig | de nas de lhag par dad (5) pa skyes te | bcom ldan ’das kyi thugs kyis bdag gi sa mas mkhyen to sñam du rig nas dad pa drag pos bcom ldan ’das la bsod sñoms kyi zan phul ba daṅ | de nas bcom ldan ’das ’dzum pa mdzad do || chos ñid kyis gaṅ gi tshe saṅs rgyas bcom ldan (6) ’das rnams ’dzum pa mdzad pa de’i tshe źes bya ba nas | mdzod sbur nub par gyur to źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos thal mo sbyar te bcom ldan ’das la źus pa | rgyu ma mchis rkyen ma mchis par ni źes bya ba nas | ’dzum (7) pa mdzad ces bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || kun dga’ bo khyod kyis bram ze’i bu mo gaṅ źig dad pa skyes nas ṅa la bsod sñoms kyi zan phul ba de mthoṅ ṅam | btsun pa mthoṅ lags so || kun dga’ bo bram ze’i bu mo de dge ba’i rtsa ba ’dis bskal pa bcu gsum du (96a1) log par ’gro bar mi ’gyur źiṅ lha daṅ mi rnams su ñiṅ mtshams sbyar ciṅ ’khor nas srid pa phyi ma daṅ | skye gnas phyi ma daṅ | lus phyi ma daṅ | bdag gis ṅo bo thob pa phyi ma la raṅ saṅs rgyas śin tu lags smon źes bya bar ’gyur (2) ro | |kun du bram ze’i bu mo che ge mo źig dad pa skyes nas bcom ldan ’das la bsod sñoms zan źig phul bas | bcom ldan ’das kyis de raṅ byaṅ chub tu luṅ bstan to źes sgra grags so || de’i khyo me tog daṅ yam sreg śiṅ gi phyir dgon par soṅ ba des (3) bdag gi chuṅ mas dge sbyoṅ gau ta ma la bsod sñoms zan źig phul bas | dge sbyoṅ gau ta mas de raṅ byaṅ chub tu luṅ bstan to źes thos so || thos nas kyaṅ mi bzod pa skyes te | bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ nas phyin pa daṅ | bcom ldan ’das la (4) ’di skad ces gsol to || śes ldan gau ta ma bdag gi sdum par byon tam | bram ze son to || śes ldan go.o ta ma bdag gi mchis ’braṅ gis bsod sñoms bśos śig phul nus khyod kyis de raṅ byaṅ chub tu luṅ bstan skad na mad dam | bram ze bden no || kye (5) go.o ta ma khyod ’khor los sgyur ba’i rgyal srid spaṅs nas rab tu byuṅ na | da bsod sñoms bśos tsam gyi slad du ji ltar śes bźin gyi brdzun gyi tshig gsuṅ | sa bon ’di tsam gyi ’bras bu ’di’o źes bgyi ba khyod la su źig yid ches par ’gyur | bram ze de’i phyir khyod (6) ñid la dri yis | khyod kyis ji ltar bzod pa de bźin du lan thob śig | bram ze ji sñam du sems | khyod kyis ṅo mtshar rmad du byuṅ ba’i chos mthoṅ ba ’ga’ yod dam | kye gau ta ma re źig ṅo mtshar rmad du byuṅ ba’i chos gźan lta źog | nya gro dha ’di ñid du (7) ṅo mtshar rmad du byuṅ ba’i chos śig mthoṅ ba de re źig gson cig | kye gau ta ma nya gro dha ’di’i śar phyogs na nya gro dha ’di’i śar phyogs na nya gro dha’i śiṅ chen po źig mchis te | de’i miṅ gis groṅ ’di nya gro dha źes bgyi’o || de’i ’og na śiṅ rta lṅa brgya ma reg ciṅ phan tshun ma thug par mchis lags (96b1) so | |bram ze nya gro dha de’i sa bon tshad ji tsam źig yod | ci re źig źiṅ rnaṅ tsam mam | kye gau ta ma ma lags so || re lde tsam mam | til ’dru ba’i ’khor lo tsam mam | śiṅ rta’i ’khor lo tsam mam | ba’i ko ba tsam mam | bil ba tsam mam | ka pid tha’i ’bras (2) bu tsam mam | kye gau ta ma ma lags so || kye gau ta ma ye yuṅs kar gyi bźi cha tsam mchis lags so || bram ze sa bon de tsam gyi ’bras bu śiṅ chen po de tsam źig skyes so źes bya ba khyod la su źig yid ches par ’gyur | śes ldan gau ta ma yid ches kyaṅ (3) ruṅ ma ches kyaṅ ruṅ bdag gi mṅon sum du gyur lags so || kye gau ta ma re źig źiṅ snag che ba ser sme ba dog sa tshwa sgo ma mchis pa’i phyogs su sa bon sar pa gruṅ po ma ñams par mchis pa la dus dus su lhas char phab na des na śiṅ nya gro dha chen po ’dir ’khruṅs (4) lags so || de nas bcom ldan ’das kyis byuṅ ba de la tshigs su bcad de bka’ stsal pa | bram ze khyod kyis ji lta bur ||
źiṅ daṅ sa bon mṅon sum ltar ||
de bźin las kyi rnam smin yaṅ ||
de bźin gśegs pa’i mṅon sum mo ||
ji ltar bram ze (5) khyod kyi sa bon ni ||
chuṅ daṅ śin tu śiṅ chen de mthoṅ ba ||
bram ze ṅas kyaṅ sa bon chuṅ du daṅ ||
phun sum chen po de yaṅ de bźin mthoṅ || de nas bcom ldan ’das kyis źal nas ljags brkyaṅ bas dbu skra la thug pa’i bar źal gyi dkyil ’khor thams cad (6) g-yogs nas bram ze de la bka’ stsal pa | bram ze de ji sñam du sems | gaṅ gi źal nas ljags byuṅ bas źal gyi dkyil ’khor thams cad yog par byed pa de ci ga ’khor los sgyur ba’i rgyal srid stoṅ gi phyir yaṅ śes bźin du brdzun gyi tshig gsuṅ ṅam | (7) kye go.o ta ma ma lags so || bcom ldan ’das kyis tshigs su bcad de bka’ stsal pa | ṅa yi ljags ni sgyu med bden pas bskyed pa dag | ci ga mi bden pa ni gsuṅ bar ’gyur srid dam || bram zeṅ yis ji skad bśad pa de bźin pas || de bźin gśegs pa (97a1) yin źes rtogs par bya ba’i rigs || de nas bram ze de mṅon par dad nas de nas bcom ldan ’das kyis de’i bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | khams daṅ | raṅ bźin mkhyen nas źes bya ba nas | thog ma med pa’i dus (2) nas bsags pa’i ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas te | btsun pa bdag ni ’phags so || mṅon par ’phags so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || bdag (3) bcom ldan ’das daṅ | chos daṅ | dge sloṅ gi dge ’dun la skyabs su mchi lags kyis bdag dge bsñen du gzuṅ du gsol | deṅ slan chad ji srid ’tsho’i bar du srog daṅ yaṅ bsdos te skyabs su mchi bar mṅon par daṅ lags so || de nas bram ze de (4) bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par dga’ nas yi raṅs te | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas nas bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas soṅ ṅo || || sdom la | kim pi la daṅ sbrul gdugs daṅ ||
ma thu la daṅ (5) yul ’khor skyoṅ ||
glaṅ chen groṅ daṅ groṅ khyer che ||
srug na daṅ ni bram ze’i groṅ ||
groṅ khyer nag po ro hi ta ||
gsiṅ ma can daṅ de bźin du ||
dga’ ba ’phel bas tshogs su ni ||
byas te yaṅ dag brjod pa yin || bcom ldan ’das kim pi lar (6) byon nas kim pi la’i nags khrod na bźugs so || de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kim pi la la bka’ stsal pa | ki ma pi la dran pa ñe bar gźag pa bźi la brtsams te bsgom pa khyod la bśad kyis | de legs par rab tu ñon la yid la zuṅ śig daṅ (7) bśad do źes de skad bka’ stsal pa na | tshe daṅ ldan pa kim pi la caṅ mi smra’o || lan gñis su yaṅ de bźin brjod par bya’o || de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos tshe daṅ ldan pa kim pi la la ’di skad ces smras so || tshe daṅ ldan pa (97b1) kim pi la khyod la ston pa gsuṅ ṅo | tshe daṅ ldan pa gau ta ma rab tu ’tshal to || de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das de’i dus bab lags so || (2) bde bar gśegs pa de’i dus la bab lags te | bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams la dran pa ñe bar bźag pa bźi las brtsams te bsgom pa bśad na | de’i slad du dge sloṅ rnams kyis thos nas ’dzin par ’gyur lags so || kun dga’ bo de’i phyir (3) legs par ñon la yid la zuṅ śig daṅ bśad do || ’di la dge sloṅ gaṅ yaṅ groṅ daṅ groṅ rdal źes bya ba daṅ | dran bźin du dbugs brṅubs so źes slob ste źes bya ba’i (4) bar goṅ ma bźin du’o || gaṅ gi tshe ’phags pa’i ñan thos dran bźin du dbugs brṅubs na | dran bźin du dbugs brṅubs so źes slob pa źes bya ba nas | lus kyi ’du byed śin tu sbyaṅs te lus la lus kyi rjes su lta źiṅ dbugs phyuṅ ṅo źes slob ste (5) źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de’i tshe ’phags pa’i ñan thos lus la lus kyi rjes su lta źiṅ gnas so || de’i tshe ’phags pa’i ñan thos gnas pa na naṅ gi yid la byed pa yod par śes so || kun dga’ bo dper na lam po che’i bźi mdor rṅul gyi (6) mchod rten źig brtsigs par ’gyur la de nas śar phyogs nas bźon pa can nam | khyogs sam | śiṅ rtas ’khyam pa źig ’oṅs na | kun dga’ bo ji sñam du sems | rdul gyi mchod rten ’jig par ’gyur ram | btsun pa ’gyur lags so || de bźin (7) du gaṅ gi tshe ’phags pa’i ñan thos dran bźin du dbugs brṅubs so || źes bya ba nas naṅ gi yid la byed pa yod par śes pa źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || gaṅ gi tshe ’phags pa’i ñan thos dga’ ba so sor myoṅ ba źes bya ba nas | sems kyi ’du byed (98a1) śin tu sbyaṅs te tshor ba rnams la tshor ba’i rjes su lta źiṅ dbugs phyuṅ ṅo źes slob po źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de’i tshe ’phags pa’i ñan thos gnas pa na naṅ gi yid la byed pa yod par śes so | || dper na kun (2) dga’ bo lam po che’i bźi mdor rdul gyi mchod rten źig brtsigs par gyur la | de nas lho phyogs nas bźon pa can nam | khyogs sam | śiṅ rtas ’khyam pa źig ’oṅs na źes bya ba nas | tshor ba rnams la tshor ba’i rjes su lta’o źes bya ba’i bar goṅ ma (3) bźin du’o || de’i tshe ’phags pa’i ñan thos gnas pa na naṅ gi yid la byed pa yod par śes so || gaṅ gi tshe ’phags pa’i ñan thos sems so sor myoṅ ba daṅ | sems rab tu dga’ ba daṅ | sems mñam par ’jog pa daṅ sems rnam par grol bar byed (4) ciṅ dbugs brṅubs na sems rnam par grol bar byed ciṅ dbugs brṅubs so źes slob bo sems rnam par grol bar byed ciṅ dbugs phyuṅ na sems rnam par grol bar byed ciṅ dbugs phyuṅ ṅo źes slob ste | sems la sems kyi rjes su lta’o || gaṅ gi tshe ’phags pa’i (5) ñan thos gnas pa na naṅ gi yid la byed pa yod par śes te mchod rten de ñid la nub phyogs nas źes dper bya’o || de lus de daṅ tshor ba de daṅ sems de la brnab sems yid mi bde ba gñis ka nub pas chos rnams la chos kyi rjes su lta źiṅ btaṅ sñoms su gnas so || de’i (6) tshe ’phags pa’i ñan thos gnas pa na naṅ gi yid la byed pa yod par śes te | dper na lam po che’i bźi mdor rdul gyi mchod rten brtsigs bar gyur la | de nas byaṅ phyogs nas bźon pa can nam khyogs sam | śiṅ rtas ’khyam pa źig ’oṅs na | kun dga’ bo ji sñam (7) du sems | rdul gyi mchod rten ’jig par ’gyur ram | btsun pa de ltar ’gyur lags so || źes bya ba nas de ltar chos la chos kyi rjes su lta ba źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de’i tshe ’phags pa’i ñan thos gnas pa na naṅ gi yid la byed pa yod par śes te | (98b1) kun dga’ bo de ltar na dran pa ñe bar gźag pa bźi’i dbaṅ du byas te | bsgoms pa yin no || de nas bcom ldan ’das ri ’or źig tu byon to || ri ’or de na tshe daṅ ldan mo.oda gal gyi bu chen po’i źaṅ po draṅ sroṅ rnams kyi naṅ du rab tu byuṅ ba de tshe daṅ ldan pa mo.oda (2) gal gyi bu chen pos ’dul bar ’gyur bas | de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa mo.oda gal gyi bu chen po la bka’ stsal pa | mo.oda gal gyi bu źaṅ po la sogs śig | btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen pos bcom ldan ’das kyi ltar (3) mñan te | de’i gdul ba’i dus śes nas draṅ sroṅ rnams kyi bsti gnas su ’jug par brtsams so || de nas draṅ sroṅ des smras pa || dge sbyoṅ ’dug śig | bram ze rnams kyi bsti gnas ’dir ma ’jug śig | des smras pa | ṅa yaṅ bram ze yin no || draṅ sroṅ des (4) tshigs su bcad de smras pa | bram ze khyod la bsaṅ byed med ||
blugs gzar yaṅ ni yod ma yin ||
khyod ni mgo reg me mchod min ||
bram ze bdag ces ci ste smra || tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen pos kyaṅ tshigs su bcad de smras pa | bram zeṅ yi ṅo tsha śes ||
(5) bsaṅ byed blugs gzar śes rab ñid ||
chu rgyun rtag ’bab dad pa ni ||
ṅa yi ril pa spyi blugs yin ||
naṅ du legs par mñam bźag pa’i ||
bden pa kho bo mi mchod de ||
yaṅ dag sdom daṅ dul ba yis ||
ñin mtshan du ni sbyin sreg byed || gal te de ltar (6) gyur na yaṅ dge sbyoṅ mgo reg la ni ’dir skabs mi ’byed do || de nas tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen pos rluṅ daṅ char drag btaṅ nas mtsho bran daṅ ñe ba źig tu soṅ nas śiṅ źig gi druṅ du rten ciṅ ’dug go || de nas klu’i rgyal po dga’ bo daṅ ñe dga’ bo’i ’khor źig gnas pa (7) des bsams pa | ’di ni ’phags pa maud gal gyi bu chen po yin te | klu’i rgyal po dga’ bo daṅ ñe dga’ bo gñis kyis bla mar bya ba yin gyis | ma la bdag gis ’di’i mchod pa bya ba la brtson par bya’o sñam ste | klu de gnas nas byuṅ nas tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu (99a1) chen po’i lus la lan bdun du dkris te steṅ nas mgo’i gdeṅs ka chen po byas nas ’dug go | draṅ sroṅ rnams kyi chos ñid kyis gal te sdug bsṅal la ma bsams na draṅ sroṅ gi chos las ñams par ’gyur bas de nas draṅ sroṅ de ’di sñam du sems te | rab (2) tu byuṅ ba de rluṅ daṅ char drag gis ñen nas śi bar gyur te || bdag draṅ sroṅ gi chos las ñams par gyur na mi ruṅ ṅo sñam nas | de nas bsti gnas de nas phyir byuṅ ste | blta bar brtsams pa na | des de mthoṅ nas smras pa | kye rab tu byuṅ ba kho bo cag gi bsti (3) gnas su źugs śig | des smras pa | draṅ sroṅ chen po khyod draṅ sroṅ gi chos de las ñams par gyur tam | draṅ sroṅ des de’i ṅa ro las ṅo śes nas smras pa | ’phags pa maud gal gyi bu chen po lags sam | draṅ sroṅ bdag skye bos de ltar śes so || ’phags (4) pa don ci źig la byon | khyod ñid kyi gdul ba’i dus śes nas ’oṅs so tshur spyon bcom ldan ’das kyi druṅ du bźud do || de nas tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen pos źaṅ po khrid nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs (5) gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug nas | tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen pos bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bdag gi źaṅ po draṅ sroṅ gi naṅ du rab tu byuṅ ba ’di lags na | bcom ldan ’das kyis ’di la chos bśad pa’i rigs (6) so || de nas bcom ldan ’das kyis draṅ sroṅ de’i bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | khams daṅ | raṅ bźin mkhyen nas de daṅ mthun pa’i chos bśad pa mdzad de | de thos pas draṅ sroṅ des phyir mi ’oṅ ba’i ’bras bu mṅon sum du byas nas de nas stan las laṅs te bla (7) gos phrag pa gcig tu gzar nas bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || btsun pa bdag legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la rab tu ’byuṅ ba daṅ bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po ’thob pa lta na | [(99b1] bdag bcom ldan ’das kyi spyan sṅar tshaṅs par spyod pa spyad par bgyi’o || bcom ldan ’das kyis de dge sloṅ tshur śog źes bya ba nas | de bźin gśegs pas tshur śog bka’ stsal pas | skra byi snam sbyar gyon pa’i lus ldan (2) źiṅ|| mod la dbaṅ po rab źir gnas gyur te || saṅs rgyas dgoṅs pas lus gzugs bkab par gyur || ces bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen po soṅ ba daṅ | klu gźon nu de gnas de na gcig tu mi dga’ bar (3) gyur nas | de nas ri ’or der yams kyi nad dag btaṅ ste | bdag ñid draṅ sroṅ gi cha byad du mṅon par sprul nas bsti gnas der soṅ ste gnas so || de nas ri ’or na gnas pa’i skye bo’i tshogs de bsti gnas der lhags nas de rnams kyis smras pa | draṅ sroṅ (4) chen po bdag cag la yams kyi nad byuṅ na bdag cag gis ji ltar bgyi | draṅ sroṅ gis smras pa | phyogs ’di ñid du śog la ’dug śig daṅ | źi bar ’gyur ro || de nas ri ’or na gnas pa’i skye bo’i tshogs te phyogs der lhags nas gnas so || phyogs (5) der sbrul gyis gdugs byas pas sprul gdugs sbrul gdugs źes bya bar grags te | dad pa can rnams kyis gtsug lag khaṅ yo byad thams cad yod pa źig brtsigs so || saṅs rgyas bcom ldan ’das ma thu lan ’bab chu rab tu bzaṅ ldan źes bya ba’i ’bram slob pa rnams (6) kyi a mra’i tshal na bźugs so || de nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag bdag ñid gliṅ daṅ | bdag ñid skyabs daṅ | chos kyi gliṅ daṅ | chos kyi skyabs la gnas bar bya’i | gliṅ gźan ma yin | skyabs gźan na yin (7) no|| dge sloṅ dag khyed kyis bdag ñid gliṅ daṅ | bdag ñid skyabs daṅ | chos kyi gliṅ daṅ | chos kyi skyabs kyis gnas par bya’i | gliṅ gźan ma yin źiṅ skyabs gźan ma yin pa ’di la so sor yaṅ dag par bslab par bya’o || mya ṅan daṅ | smre sṅags (100a1) ’don pa daṅ | sdug bsṅal ba daṅ | yid mi bde ba daṅ | ’khrug pa rnams ni ji lta bu źig yin | gaṅ źig yod na ci la brten nas ci la mṅon par źen te | bdag ni ci yin źes rjes su lta ba rnams la mya ṅan daṅ | smre sṅags ’don pa daṅ | (2) sdug bsṅal ba daṅ | yid mi bde ba daṅ | ’khrug pa gaṅ dag ma skyes pa ni skye źiṅ skyes pa rnams ni phyir źiṅ ’phel źiṅ rgyas par ’gyur || btsun pa bcom ldan ’das ni chos rnams kyi rtsa ba lags | bcom ldan ’das ni ’dren pa lags | bcom ldan ’das ni (3) ston pa lags pas bcom ldan ’das kyis don ’di ñid dge sloṅ rnams la bśad na | bcom ldan ’das las dge sloṅ rnams kyis thos nas ’dzin par ’gyur lags so || dge sloṅ dag de’i phyir legs par rab tu ñon la yid la zuṅ śig daṅ bśad do || dge (4) sloṅ dag gzugs yod na gzugs la brten nas gzugs la mṅon par źen te | gzugs ni bdag yin no źes rjes su lta ba rnams la mya ṅan daṅ | smre sṅags ’don pa daṅ | sdug bsṅal ba daṅ | yid mi bde ba daṅ | ’khrug pa gaṅ dag ma skyes pa ni skye źiṅ skyes (5) pa rnams ni phyir źiṅ ’phel źiṅ rgyas par ’gyur | dge sloṅ dag tshor ba daṅ | ’du śes daṅ | ’du byed rnams daṅ | rnam par śes pa yod na | rnam par śes pa la brten nas rnam par śes pa la mṅon par źen te rnam par śes pa ni bdag yin no źes rjes su lta (6) ba rnams la mya ṅan daṅ | smre sṅags ’don pa daṅ | sdug bsṅal ba daṅ | yid mi bde ba daṅ | ’khrug pa gaṅ dag ma skyes pa ni skye źiṅ skyes pa rnams ni phyir źiṅ ’phel źiṅ rgyas par ’gyur ro || dge sloṅ dag khyed kyis ltos śig ces bya ba nas | dran bźin du dbugs (7) brdubs na brdubs so źes slob ste | tshor ba la tshor ba’i rjes su lta’o źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de’i tshe ’phags pa’i ñan thos tshor ba la tshor ba’i rjes su lta źiṅ gnas so || de’i tshe ’phags pa’i ñan thos gnas pa na naṅ gi yid la byed pa yod par śes te | (100b1) dper na kun dga’ bo lam po che’i bźi mdor rdul gyi mchod rten źig brtsigs par gyur la lho phyogs nas bźon pa can nam | khyogs sam | śiṅ rtas ’khyam pa ’oṅs na źes bya ba nas | tshor ba la tshor ba’i rjes su lta’o źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de’i (2) tshe ’phags pa’i ñan thos gnas pa na naṅ gi yid la byed pa yod par śes so || gaṅ gi tshe ’phags pa’i ñan thos sems so sor myoṅ ba daṅ sems rab tu dga’ ba daṅ | sems mñam par ’jog pa daṅ sems rnam par grol bar byed ciṅ dbugs brṅubs so źes (3) slob pa daṅ | sems rnam par grol bar byed ciṅ dbugs phyuṅ na sems rnam par grol bar byed ciṅ dbugs phyuṅ ṅo źes slob ste | sems la sems kyi rjes su lta ba de’i tshe ’phags pa’i ñan thos sems la sems kyi rjes su lta źiṅ gnas so || de’i tshe ’phags (4) pa’i ñan thos gnas pa na naṅ gi yid la byed pa yod par śes so || dpe ni nub phyogs nas khyogs ’oṅ ba de ñid bya’o || de lus de daṅ tshor ba de daṅ sems de la brnab sems daṅ | yid mi bde ba de dag nub pas chos la chos kyi rjes su lta źiṅ btaṅ sñoms su (5) gnas so || de’i tshe ’phags pa’i ñan thos chos la chos kyi rjes su lta źiṅ gnas so || de’i tshe ’phags pa’i ñan thos gnas pa na naṅ gi yid la byed pa yod par śes te | ’di lta ste lam po che’i bźi mdor rṅul gyi mchod rten źig brtsigs par gyur la || de nas byaṅ (6) phyogs nas ni bźon pa can nam | khyogs sam | śiṅ rtas ’khyam pa ’oṅs na | kun dga’ bo ji sñam du sems | rṅul gyi mchod rten ’jig par ’gyur ram | btsun pa de ltar ’gyur lags so źes bya ba nas de ltar chos rnams la chos kyi rjes su lta’o źes bya ba’i bar (7) goṅ ma bźin du’o || de’i tshe ’phags pa’i ñan thos gnas pa na naṅ gi yid la byed pa yod par śes te | kun dga’ bo de ltar na dran pa ñe bar gźag pa bźi la brten nas bsgoms pa yin no || bcom ldan ’das yul sgra ṅan nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na | baṅ (101a1) mdzod stug po can du byon nas | baṅ mdzod stug po can na baṅ mdzod stug po can gyi tshal na bźugs so || baṅ mdzod stug po can gyi bram ze daṅ khyim bdag rnams kyis bcom ldan ’das yul sgra ṅan nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na baṅ mdzod (2) stug po can du byon nas | baṅ mdzod stug po can na baṅ mdzod stug po’i tshal na bźugs so źes thos so || thos nas kyaṅ tshogs nas tshogs daṅ | khyu nas khyur ’dus śiṅ phrad nas baṅ mdzod stug po can nas byuṅ ste | bcom ldan ’das gaṅ na ba der doṅ ste lhags (3) pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu la pod do || phyogs gcig tu ’khod nas bcom ldan ’das kyis baṅ mdzod stug po can gyi bram ze daṅ khyim bdag rnams la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par (4) mdzad | yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad do || ’dul ba gźi | bam po sum bcu rtsa bźi ba | de’i tshe khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ ’khor de ñid du (5) ’dus śiṅ ’dug par gyur to || de nas khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ ’di sñam du sems te | ji ltar bcom ldan ’das kyis gsuṅ pa’i don bdag gis śes pa ltar na khyim pa khyim nas gnas pas ji srid ’tsho’i bar du tshaṅs par spyod pa gcig tu sal gyis dag pa | (6) ma ’dres pa | yoṅs su rdzogs pa | yoṅs su dag pa | rnam par byoṅ ba spyad pa ’di ni sla ba ma yin pas mal bdag skra daṅ kha spu bregs te gos ṅur smrig bgos nas dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu ’byuṅ ṅo sñam mo || de nas bcom ldan (7) ’das kyis rnam graṅs du mar baṅ mdzod stug po can gyi bram ze daṅ khyim bdag rnams la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par bstan | yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas nas cad mi gsuṅ (101b1) ṅo || de nas baṅ mdzod stug po can gyi bram ze daṅ khyim bdag rnams bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par dga’ ste yi raṅs nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te | bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas doṅ ṅo || khyim bdag (2) gi bu yul ’khor skyoṅ gis baṅ mdzod stug po can gyi bram ze daṅ khyim bdag rnams doṅ nas riṅ po ma lon par rig nas stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas | bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar bar btud de bcom ldan ’das la (3) ’di skad ces gsol to || btsun pa bdag legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la rab tu ’byuṅ ba daṅ | bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po ’thob pa lta na | bdag bcom ldan ’das kyi spyan sṅar tshaṅs par spyod pa spyad par bgyi’o || khyim bdag (4) gi bu pha daṅ ma gñis kyis gnaṅ ṅam | btsun pa ma gnaṅ ṅo || khyim bdag gi bu de bźin gśegs pa’am | de bźin gśegs pa’i ñan thos rnams ni pha daṅ ma gñis kyis ma gnaṅ ba rab tu ’byin pa daṅ | bsñen par rdzogs par mi byed do || btsun (5) pa bdag gis ci nas pha daṅ mas gnaṅ ba de ltar bgyi lags so || de nas khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par dga’ ste yi raṅs nas | raṅ gi khyim gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | pha daṅ ma la ’di skad ces (6) smras so || yab yum mkhyen par mdzod cig | bdag dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim nas khyim ma mchis par rab tu ’byuṅ bar bgyi’o || bu yul ’khor skyoṅ śes par gyis śig | khyod ded kyi bu gcig pa sdug pa yid du ’oṅ ba bzod pa mi mthun pa med pa (7) yin pa khyod śi bar gyur na ṅed mi ’dod bźin du ’bral graṅ | gson bźin du ga la gtaṅ | yab yum gal te re źig gnaṅ na legs | gal te ma gnaṅ na deṅ slan cad ’tshal ma yaṅ mi ’tshal | phyag yaṅ mi ’tshal lo || de nas khyim bdag gi bu yul ’khor (102a1) skyoṅ gis ñi ma gcig kyaṅ zan bcad pa byas so || gñis daṅ gsum nas bdun gyi bar du zan bcad pa byas so || de nas khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ gi pha daṅ mas khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ la ’di skad ces smras so || bu (2) yul ’khor skyoṅ śes par gyis śig | khyod ni śin tu gźon ba bde ba ’dod pa yin pas khyod kyi sdug bsṅal mi śes te | tshaṅs par spyod pa spyad dka’o || rab tu dben pa bya dka’o || gcig pu ñid la mṅon par dga’ ba dka’o || gnas mal dgon pa daṅ | (3) nags khyod daṅ | bas mthar gnas pa ni mnags dka’o || bu yul ’khor skyoṅ tshur ’dug la ’dod pa dag la yaṅ spyod cig | sbyin pa dag kyaṅ byin cig | bsod nams dag kyaṅ gyis śig | de skad smras na khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ caṅ mi smra’o || de (4) nas khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ gi pha daṅ mas ñe du rnams la bcol ba | kye ñe du dag re źig bu yul ’khor skyoṅ sloṅ śig | de nas khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ gi ñe du rnams khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ gaṅ na ba der doṅ ste phyin nas | khyim bdag gi bu yul (5) skyoṅ la ’di skad ces smras so || bu yul ’khor skyoṅ mkhyen par mdzod cig | khyod ni śin tu gźon pas bde ba bźed pa lags źes bya ba nas bsod nams dag gyis śig ces bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de skad smras na khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ caṅ mi smra’o || de nas (6) khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ gi pha daṅ mas yul ’khor skyoṅ gi ne’u ldaṅs rnams la bcol ba | kye gźon nu dag re źig bu yul ’khor skyoṅ sloṅ śig | de nas khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ gi ne’u ldaṅs rnams kyis yul ’khor skyoṅ la ’di skad ces smras so || kye sras (7) des pa yul ’khor skyoṅ mkhyen par mdzod cig | khyod ni śin tu gźon pas bde ba bźed pa lags la źes bya ba nas | bsod nams dag mdzod cig ces bya ba’i bar sṅa ma bźin du’o || des de skad smras na khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ caṅ mi smra’o || de nas gźon (102b1) nu dag gis yul ’khor skyoṅ gi pha daṅ ma la ’di skad ces smras so || yab yum sras yul ’khor skyoṅ ’di gum pas ci źig bgyi | rab tu ’byuṅ du gnoṅ daṅ | gal te dga’ bar gyur na ’di gson po ñid du gzigs par ’gyur la || gal te mṅon par mi dga’ (2) bar gyur na yaṅ bu’i gnas pha ma gñis ma lags pa gźan su źig mchis | gźon nu dag bdag cag la gal te rab tu byuṅ nas lta bar byed na de bźin du gnaṅ bar bya’o || de nas yul ’khor skyoṅ gi ne’u ldaṅs dag gis khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ la ’di (3) skad ces smras pa || des pa yul ’khor skyoṅ mkhyen par mdzod cig | pha daṅ mas gnaṅ ste ’di skad ces gal te rab tu byuṅ nas lta bar byed na’o źes kyaṅ zer ro || śes ldan dag blta bar bya’o || de nas khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ rim gyis lus (4) kyi mthu daṅ stobs bskyed nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas nas phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das la khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ (5) gis ’di skad ces gsol to || btsun pa bdag ni pha daṅ mas gnaṅ lags kyis || btsun pa bdag legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la rab tu ’byuṅ ba daṅ bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po ’thob pa lta na || bdag bcom ldan ’das kyi spyan sṅar tshaṅs par (6) spyod pa spyad par bgyi’o || khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ gis legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba ma rab tu ’byuṅ ba daṅ bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po thob par gyur to || de nas bcom ldan ’das kyis khyim bdag gi bu yul ’khor skyoṅ rab tu phyuṅ bsñen par rdzogs (7) par mdzad nas baṅ mdzod stug po can du ji cam bźed kyi bar du bźugs nas mñan yod gaṅ na ba der rgyu źiṅ gśegs te | rim gyis rgyu źiṅ gśegs pa daṅ mñan yod du byon nas mñan yod na rgyal bu rgyal byed kyi tshal mgon med zas sbyin gyi kun dga’ ra ba na bźugs so || (103a1) de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ bsñen par rdzogs te lo bcu lon nas dgra bcom pa thob ste rnam par grol ba’i dga’ ba daṅ bde ba ñams su myoṅ nas ’di sñam du sems te || sṅon bdag khyim par gyur pa na pha daṅ ma la rab tu byuṅ nas blta bar bya’o (2) źes khas blaṅs pa yod kyis | ma la bdag gis khas blaṅs pa de mthar dbyuṅ ṅo sñam nas | de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas nas phyogs (3) gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das la tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gis ’di skad ces gsol to || btsun pa sṅon bdag khyim par gyur pa na pha daṅ ma la blta bar bgyi’o źes g-yar gyis blaṅs pas bdag g-yar gyis blaṅs pa de mthar (4) ’byin du mchi’o || de nas bcom ldan ’das kyi thugs kyis tshe daṅ ldan pa yu ’khor skyoṅ gi sems khyab par mdzad ciṅ khyab par mdzad nas thugs la mdzad ciṅ | thugs la mdzad nas ’di sñam du dgoṅs te | rigs kyi bu yul ’khor skyoṅ ni slar yaṅ khyim na (5) gnas pa’am | sogs ’jog spyod pas ’dod pa dag la loṅs spyod pa’i ’os ma yin no sñam du mkhyen nas | tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ la ’di skad ces bka’ stsal to || yul ’khor skyoṅ khyod soṅ la sems can ma rgal ba rnams ni sgrol cig | ma grol ba rnams (6) ni grol bar gyis śig | dbugs ma phyin pa rnams ni dbugs phyuṅ śig | yoṅs su mya ṅan las ma ’das pa rnams ni yoṅs su mya ṅan las zlos śig | de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par dga’ ste yi raṅs (7) nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas soṅ ṅo || de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ de ñid kyi mtshan mo ’das nas sṅa dro śam thabs bgos lhuṅ bzed daṅ chos gos thogs te mñan yod du bsod sñoms la (103b1) źugs te | mñan yod du bsod sñoms spyad nas zas kyi bya ba byas te zas phyi ma’i bsod sñoms las slar log nas gnas mal ji ltar spyad pa mkhos su phab ste lhuṅ bzed daṅ chos gos blaṅs nas baṅ mdzod stug po can gaṅ na ba der soṅ ste || rim gyis (2) spyad pa spyod ciṅ rgyu ba na baṅ mdzod stug po can du phyin nas | baṅ mdzod stug po can gyi baṅ mdzod stug po’i tshul du ’dug go | de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ de ñid kyi mtshan mo ’das nas sṅa dro śam thabs bgos | lhuṅ bzed daṅ chos gos thogs te baṅ mdzod (3) stug po can du bsod sñoms la źugs nas | de rim gyis baṅ mdzod stug po can nas bsod sñoms la rgyu ba na raṅ gi khyim gaṅ na der soṅ nas || de’i tshe tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi pha bar sgo’i khyams na skyes pa skra mkhan gyis skra daṅ kha spu ’chos pa na | tshe daṅ ldan (4) ba yul ’khor skyoṅ gi phas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ sgo druṅ na ’dug pa mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ kha zer bar byed de | dge sbyoṅ mgo reg ’o ni dag gis kho bo’i rigs kyi rgyun bcad de | ’o ni dag gis kho bo’i bu gcig pa sdug pa yid du ’oṅ ba bzod pa mi (5) mthun pa med ṅa yul ’khor skyoṅ rab tu phyuṅ bsñen par rdzogs par byas na | dge sbyoṅ mgo reg ’o ni rnams la su źig bsod sñoms sbyin par bya bar sems || de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gis raṅ gi khyim nas rgya gag ma gtogs pa sbyin pa yaṅ ma thob | (6) bskraṅ kyaṅ ma bskrad pa daṅ myur ba myur bar phyir byuṅ ṅo | de’i tshe tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi sṅon gyi bran mo rgan mo źig zan dron rul pa źag lon pa źig dor ba’i phyir thogs te sgor byuṅ ba daṅ | tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gis sṅon gyi bran mo rgan mo de mthoṅ ṅo | (7) mthoṅ nas kyaṅ bran mo rgan mo de la ’di skad ces smras so || srid mo gal te zan dron rul pa źag lon pa ’dor ba yin na kho bos bzas lhuṅ bzed ’dir chug śig | ’phags pa gsol cig | de nas sṅon gyi bran mo rgan mo des zan dron rul pa źig lon pa lhuṅ bzed du ’jug (104a1) pa na tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi lag pa daṅ | rkaṅ po daṅ | bźin daṅ | sna daṅ | smra daṅ gas dag gi mtshan ma śin tu legs par bzuṅ nas ’di skad ces kyaṅ smras so || rje’i sras yul ’khor skyoṅ lags sam | sriṅ mo (2) kho bo skye bo dag gis de ltar śes so || de nas sṅon gyi bran mo rgan mo de riṅs pa riṅs par tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi pha gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi pha la ’di skad ces smras so | jo bo mkhyen par mdzod cig | sras (3) yul ’khor skyoṅ baṅ mdzod stug po can du byon nas riṅ mo źig lags na ñid kyi khab tu ni byon mi bźed do || de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi phas lag pa g-yon pas skra bsdus nas ras yug gcig gi smad g-yogs bgos bźin du tshe daṅ ldan pa yul (4) ’khor skyoṅ gaṅ na ba der soṅ ba | de’i tshe tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ rtsig druṅ źig tu ’dug nas zan dron rul pa źag lon pa za bar byed pa daṅ | de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi phas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ la ’di skad ces smras so || yul (5) ’khor skyoṅ khyod baṅ mdzod stug po can du phyin nas riṅ mo źig lon na ci’i phyir raṅ gi khyim du ’jug par mi ’dod | zan dron rul pa źag lon pa khyod kyi gre bar yaṅ ji ltar ’gror btub | khyim bdag khyod kyi khyim du ’oṅs nas rgya gag ma gtogs pa sbyin pa yaṅ ma thob | bskrad (6) kyaṅ ma bskrad pa daṅ myur ba myur bar byuṅ ṅo || bu yul ’khor skyoṅ yin par kho bos mi śes mod || gal te kho bos śes na de skad mi smra ba źig | bu yul ’khor skyoṅ bzod par gsol lo || khyim bdag bzod do || de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi phas tshe daṅ ldan pa (7) yul ’khor skyoṅ la yan lag thams cad kyis ’khyud pa byas nas raṅ gi khyim du stan bśams pa ñid la ’dug tu bcug go | de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi phas yul ’khor skyoṅ gi ma la ’di skad ces smras so || bu yul ’khor skyoṅ yun riṅ źig lon nas (104b1) khyim du ’oṅs kyis | kye re źig khyod bdag ñid kyis snod du tshos la sta gon gyis śig daṅ de la bu yul ’khor skyoṅ loṅs spyod par ’gyur ro || de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi mas raṅ ñid kyis snod du btsos nas sta gon byas so || de nas mi źig gis tshe daṅ (2) ldan pa yul ’khor skyoṅ gi mdun du gser gyi phuṅ po chen po gal te mi gcig pha rol na ’greṅ na mi gcig tshu rol na ’dug pa mi mthoṅ la | mi gcig tshu rol na ’dug na gcig pha rol na ’greṅ ba mi mthoṅ ba spuṅs so || tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi mas tshe daṅ (3) ldan pa yul ’khor skyoṅ la ’di skad ces smras so || bu yul ’khor skyoṅ khyod kyi ma la bud med rnams kyi bud med kyi nor daṅ | bud med kyi bag rdzoṅs daṅ | bud med kyi khud pa źes bya ba gaṅ yin pa yaṅ ’di sñed cig yod do || gźan yaṅ khyod kyi pha’i ni mtshan mas thebs (4) ba’i gser daṅ sa le sbram yaṅ brgya phrag du ma daṅ | stoṅ phrag du ma daṅ | brgya stoṅ phrag du ma yod na phal gźan lta smos kyaṅ ci dgos | bu yul ’khor skyoṅ tshur khyod ’dug la ’dod pa dag la yaṅ yoṅs su spyod cig | sbyin pa dag kyaṅ thoṅ śig | bsod nams dag kyaṅ (5) gyis śig | khyim bdag gi chuṅ ma khyod gal te kho bo’i tsig la daṅ pas mñan par bya bar sems pa lta na | bdag gis gdams śiṅ rjes su bstan to || bu yul ’khor skyoṅ gdams ṅag stsol cig | bu yul ’khor skyoṅ rjes su ston cig daṅ | khyod kyi tshig la (6) bdag dad pas mñan par bgyi’o sñam du sems so || khyim bdag gi chuṅ ma tshur khyod kyis śa na’i ras skye sar par byos la | gser daṅ sa le sbram gyis khoṅ ste śiṅ rta’i naṅ du chug la chu bo gaṅ gā’i rgyun śugs drag ciṅ gtiṅ zab pa gaṅ na yod pa der ’or cig | gźi de las (7) khyod kyi mya ṅan daṅ | smre sṅags ’don pa daṅ | sdug bsṅal ba daṅ | yid mi bde ba daṅ | ’khrug pa rnams skye bar gyur ta re | de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi ma ’di sñam du sems te | bdag gis de lta bu’i bya bas kyaṅ bu yul ’khor skyoṅ bzlog par bya ba ma (105a1) nus so sñam mo || de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi mas mna’am la bcol ba | kye bag sar re źig ji lta bu’i mñe ba rnams kyis mñes pa daṅ | khrus rnams kyis bkrus pa daṅ | dri rnams kyis byugs pa daṅ | gos rnams bskon pa (2) daṅ | rgyan rnams kyis brgyan pa daṅ | bdug pa rnams kyis bdugs pa daṅ | phye ma rnams kyis gtor bas | bu yul ’khor skyoṅ de sṅon khyim par gyur pa na dga’ ba daṅ yid du ’oṅ bar ’gyur ba de lta bu’i mñe ba rnams kyis mñes pa daṅ | khrus rnams kyis khrus daṅ | (3) dri rnams kyis byugs pa daṅ | gos rnams bskon pa daṅ | rgyan rnams kyis brgyan pa daṅ | bdug pa rnams kyis bdugs pa daṅ | phye ma rnams kyis gtor ba gyis la bu yul ’khor skyoṅ gi rkaṅ pa gñis la gtugs la ’di skad ces | gaṅ gi slad du rje’i sras (4) bcom ldan ’das kyi spyan sṅar tshaṅs par spyod pa lha’i bu mo ji lta bu źig ces kyaṅ smros śig | de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi sṅon gyi chuṅ mas ji lta bu’i mñe ba rnams kyis mñes pa daṅ | khrus rnams kyis bkrus pa daṅ | dri rnams kyis byugs pa daṅ | gos (5) rnams bskon pa daṅ | rgyan rnams kyis brgyan pa daṅ | bdug pa rnams kyis bdugs pa daṅ | skye ma rnams kyis gtor bcas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ sṅon khyim par gyur pa na dga’ ba daṅ yid du ’oṅ bar ’gyur ba de lta bu’i mñe pa rnams kyis mñes pa daṅ | khrus (6) rnams kyis khrus daṅ | dri rnams kyis byugs pa daṅ | gos rnams bskon pa daṅ | rgyan rnams kyis brgyan pa daṅ | bdug pa rnams kyis bdugs pa daṅ | phye ma rnams kyis gtor ba byas nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi rkaṅ pa gñis la gtugs te ’di (7) skad ces smras so || rje’i sras gaṅ gi slad du bcom ldan ’das kyi spyan sṅa na tshaṅs par spyad pa spyod pa lha’i bu mo de ji lta bu źig lags | sriṅ mo kho bo bcom ldan ’das kyi spyan sṅar tshaṅs par spyod pa ni lha’i bu mo’i ched du ma yin no || de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor (105b1) sbyoṅ gis sṅon gyi chuṅ ma la sriṅ mo źes tshig tu smras pas brgyal nas sa la ’gyel to || de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gis pha daṅ ma la smras pa | de yab yum gal te kha zas btaṅ ba lags na ci mi stsal tam | btaṅ sñoms su bźag ste ci mtho (2) ’tsham lags sam | bu yul ’khor skyoṅ loṅs spyod cig | ces de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi pha daṅ mas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ la gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag raṅ gi lag nas stobs śiṅ tshim par byed de || rnam graṅs du mar gtsaṅ (3) źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag raṅ gi lag nas bstabs śiṅ tshim par byas so || tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gis zos nas lag pa bkrus te lhuṅ bzed gyur bar rig nas stan ches dma’ ba źig blaṅs te chos mñan pa’i phyir ’khod do || ltos śig lus ni nor bu daṅ || rna rgyan gyis ni bkra byas ba’aṅ ||
nad daṅ slu ba’i chos can te || brtan par gnas pa yod ma yin || skra yi lan bu brgyad lhas śiṅ || mig ni mig sman gyis bskus pa’aṅ ||
(5) byis pa rmoṅs par byed nus kyi || pha rol tshol bam yin no || dri rnams kyis ni lus bskus la || rkaṅ pa btsag gis byugs pa yaṅ ||
byis pa rmoṅs par byed nus kyis || pha rol tshol ba ma yin no || mig sman gser gyis bkra byas śiṅ || dul ba’i lus ni (6) brgyan pa yaṅ ||
byis pa rmoṅs par byed nus kyi || pha rol tshol ba ma yin no || ri dgas ’tshor bas rñi btsugs nas || ri dgas gzuṅ bar ma nus ltar ||
rṅon pa dod ’bod bcug la || zos nas gnas su ’gro bar bya || de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor (7) skyoṅ gis pha daṅ ma la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par bstan || yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ dag par rab tu dga’ bar byas nas de ñid nas steṅ gi nam mkha’ la soṅ soṅ || de nas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ (106a1) baṅ mdzod stug po can gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas ba ru ra’i śiṅ źig gi druṅ du ñin par gnas par bya ba’i phyir ’dug go | de’i tshe rgyal po ko.o rab bya tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gi sñan pa yaṅ sgrogs śiṅ gnas te | nam źig na bdag śes (2) ldan yul ’khor skyoṅ mṅon sum du mthoṅ bar ’gyur || nam źig na gal te źu ba luṅ bstan pa’i phyir skabs phye ba bdag phyogs ’ga’ źig źu bar ’gyur sñam mo || de nas rgyal po kau rab byas tshal sruṅ ba’i mi la bsgo ba | kwa’i naṅ rje khyod soṅ la myur du baṅ mdzod stug po can (3) gyi tshal phyag dar byos śig | saṅ ṅa dar skyed mos tshal gyi sar ’gro’o || lha bka’ bźin ’tshal źes skyes pa des rgyal po ko.o rab bya’i ltar mñan nas baṅ mdzod stug po can gyi tshal thams cad phyag dar byed pa na | mi des tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ ba ru ra’i śiṅ źig gi (4) druṅ na ñin par gnas par bya ba’i phyir ’dug pa mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ de ’di sñam du sems te || rgyal po ko.o rab bya gaṅ gi sñan pa yaṅ daṅ yaṅ du sgrogs śiṅ gnas te | nam źig na bdag śes ldan yul ’khor skyoṅ mṅon sum du mthoṅ bar ’gyur | nam źig na (5) gal te źu ba luṅ bstan pa’i phyir skabs phye na bdag phyogs ’ga’ źiṅ źu bar ’gyur sñam pa’i śes ldan yul ’khor skyoṅ de ni ’di yin te || baṅ mdzod stug po can gyi ’di lta bu źig tu phyin gyis | ma la bdag gis rgyal po ko.o rab bya la sbran par bya’o sñam nas || de nas skyes pa (6) des rgyal po ko.o rab bya gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas rgyal po ko.o rab bya la ’di skad ces smras so || lha gaṅ gi sñan pa yaṅ daṅ yaṅ du sgrogs śiṅ bźugs la nam źig na bdag śes ldan yul ’khor skyoṅ mṅon sum du mthoṅ bar ’gyur | nam źig na gal te źu ba luṅ bstan pa’i phyir (7) skabs phye na bdag phyogs ’ga’ źig źu bar ’gyur sñam pa’i śes ldan yul ’khor skyoṅ de ni de lags te | baṅ mdzod stug po can gyi ’di lta bu źig tu mchis lags te | lha da de’i dus la bab par dgoṅs su gsol | de nas rgyal bo ko.o rab byas mi gźan źig la bsgo ba | kwa’i naṅ (106b1) rje tshur bźon pa bzaṅ po myur du sdogs śig | de la ṅa źon nas deṅ kho na śes ldan yul ’khor skyoṅ blta ba’i phyir ’gro’o || lhag bka’ bźin ’tshal źes mi des rgyal po kau rab bya’i ltar mñam nas bźon pa bzaṅ po myur du bsdogs te | rgyal po ko.o rab bya gaṅ na ba der soṅ (2) nas phyin pa daṅ | rgyal po kor ba bya la ’di skad ces smras so || lha bcibs pa bzaṅ po bsdogs lags te | lha da de’i dus la bab par dgoṅs su gsol || de nas rgyal po ko.o rab bya bźon pa bzaṅ po la źon nas baṅ mdzod stug po can nas byuṅ ste | tshe daṅ ldan pa yul (3) ’khor skyoṅ la blta ba daṅ | bsñen bkur bya ba’i phyir soṅ nas | de ji tsam bźon pa’i bar du bźon pas soṅ ste | bźon pa las babs nas rkaṅ pa kho nas kun dga’ bar źugs so || tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gis rgyal po ko.o rab bya rgyaṅ riṅ po kho na nas ’oṅs pa (4) mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ ’di skad ces smras so || rgyal po chen po | rgyal po chen po byon pa legs so tshur spyon | rgyal po chen po khyod ñid kyi yul lags pas bźed na bdag kyaṅ stan la g-yar droṅs śig | kye yul ’khor skyoṅ bdag gi yul lags mod kyi | ’on kyaṅ (5) yul ’khor skyoṅ gis bdag stan la g-yar draṅ bar ’tshal lo || rgyal po chen po gdan mchis kyis gal te bźed na bźugs śig | de nas rgyal po kau rab bya tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ daṅ lhan cig skyoṅ daṅ lhan cig mṅon du yaṅ dag par dga’ bar ’gyur ba daṅ | mgu bar ’gyur ba’i gtam (6) rnam pa sna tshogs byas te phyogs gcig tu ’dug go || phyogs gcig tu ’dug nas rgyal po kau rab byas tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ la ’di skad ces smras so || śes ldan yul ’khor skyoṅ gal te rigs dman pa’am | loṅs spyod rnams yoṅs su zad pa’am gtugs (7) par gyur na skra daṅ ba spu bregs te gos ṅur smrig bgos nas dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu ’byuṅ ba yod na | bdag cag rigs ni kau rab bya yin la | loṅs spyod ni rgya che ba yin gyis | ’di ltar kho bos śes ldan yul ’khor skyoṅ la loṅs spyod kyi skal (107a1) ba dag las bgo bśa’ byas | śes ldan yul ’khor skyoṅ tshur khyod ’dug la ’dod pa dag la yaṅ yoṅs su spyod cig | sbyin pa dag thoṅ śig | bsod nams dag gyis śig | rgyal po chen po cha ma lags pa’i mgron du ’bod pas bdag (2) mgron du ’bod kyi ’tsham pas ni la lags so || khyod lta bus bdag ’dra ba’i skyes bu mkhas pa ’di lta bu’i mgron du ’bod par mgron du yaṅ ma ’bod cig | bdag gis śes ldan yul ’khor skyoṅ daṅ ’tsham pa’i mgron du ’bod pas mgron du ’bod pa ji lta bu źig lags | (3) rgyal po chen po tshur spyon | khyod kyis ’di skad ces kye yul ’khor skyoṅ kho bo’i yul ’byor ciṅ gnod pa med pa | sdo ba med ciṅ ’tshe ba med la sloṅ ba po’i bsod sñoms rñed slab yin gyis | śes ldan yul ’khor skyoṅ baṅ mdzod stug po can ’dir gnos śig daṅ | (4) bdag gis śes ldan yul ’khor skyoṅ chos bźin gyis bsruṅ ba daṅ | bskyab pa daṅ | spa ba bya’o źes bgyi ba lags na | rgyal po chen po sems mṅon par dad pa gaṅ la lags pa des ma gyis bgyis lags te ’tshal lo || gźan yaṅ gal te źus pa luṅ bstan (5) pa’i phyir skabs phye na śes ldan yul ’khor skyoṅ la bdag źu lags so || rgyal po chen po gsuṅs śig | thos nas khyod la rig par bgyi’o | kye yul ’khor skyoṅ bźi po ’di dag ni yoṅs su ñams pa lags te | de dag gis yoṅs su ñams pa’i rigs kyi bu dag skra daṅ kha spu (6) bregs nas gos ṅur smrig bgos te dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu ’byuṅ bar ’gyur ro || bźi gaṅ źe na | ’di lta ste | rga bas yoṅs su ñams pa daṅ | nad kyis yoṅs su ñams pa daṅ | ñe dus yoṅs su ñams pa daṅ | loṅs spyod kyis (7) yoṅs su ñams pa’o || kye yul ’khor skyoṅ rga bas yoṅs su ñams pa gaṅ źe na | ’di la rigs kyi bu rgas ’khogs gtugs par gyur nas de ’di sñam sems te | da ni bdag rgas ’khogs gtugs pas bdag gis re źig ’dod pa dag bdog kyaṅ loṅs spyad par (107b1) slab ma yin na mi bdog na lta smos kyaṅ ci dgos | ma la bdag skra daṅ kha spu bregs la gos ṅur smrig bgos te dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu ’byuṅ ṅo sñam nas | de rga ba’i yoṅs su ñams pas yoṅs su ñams pas skra daṅ kha spu bregs te gos ṅur smrig (2) bgos nas dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu ’byuṅ ste | ’di ni rga ba’i yoṅs su ñams pa źes bya’o || śes ldan yul ’khor skyoṅ rga ba’i yoṅs su ñams pas yoṅs su ñams pa ma yin na skra daṅ kha spu bregs te gos ṅur smrig bgos nas dad pa yaṅ dag (3) pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu byuṅ | de ci’i phyir źe na | śes ldan yul ’khor skyoṅ ni gźon nu thor bu laṅ tshol bab pa | skra gnag pa | na tshod ṅar la bab pa daṅ ldan pa yin te | gaṅ gi tshe rtsed mo daṅ | dga’ ba daṅ | mgu ba daṅ | cha ba daṅ | brgyan pa’i (4) gnas la brtson pa daṅ ldan pas gnas par bya ba de’i tshe ñe du rnams mchi mas brnaṅs śiṅ du bźin daṅ bcas pas ma raṅs bźin skra daṅ kha spu bregs te gos ṅur smrig bgos nas dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu byuṅ na | śes ldan yul ’khor skyoṅ (5) gis ci źig śes mthoṅ thos rtogs nas skra daṅ khu spu bregs nas gos ṅur smrig bgos te dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu byuṅ | de la ni kho bos raṅs pa ma yin te mi bzod do || kye śes ldan yul ’khor skyoṅ nad kyis yoṅs su ñams pa gaṅ źe na | (6) ’di la rigs kyi bu na ba sdug bsṅal ba nad tshabs che bar gyur nas de ’di sñam du sems te | bdag ni na ba sdug bsṅal ba nad tshabs che bas bdag gis re źig ’dod pa dag bdog kyaṅ loṅs spyad par sla ba ma yin na mi bdog na lta smos kyaṅ ci dgos | ma la bdag skra daṅ kha spu bregs (7) nas gos ṅur smrig bgos nas źes bya ba nas rab tu ’byuṅ ṅo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas kyis yoṅs su ñams pas yoṅs su ñams pas skra daṅ kha spu bregs te gos ṅur smrig bgos nas źes bya ba nas rab tu ’byuṅ źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || ’di ni (108a1) nad kyis yoṅs su ñams pa źes bya’o || śes ldan yul ’khor skyoṅ ni nad kyis yoṅs su ñams pas yoṅs su ñams pa ma yin no || skra daṅ khu spu bregs te gos ṅur smrig bgos nas dad pa yaṅ dag pa kho nas źes bya ba nas rab tu byuṅ źes bya (2) ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de ci’i phyir źe na | śes ldan yul ’khor skyoṅ gnod pa med ciṅ nad med pa’i raṅ bźin can daṅ | ran par ’jug pa’i drod daṅ ldan pa ste | ha caṅ bsil ba ma yin pa daṅ | ha caṅ tsha ba ma yin pa daṅ | khams sñoms pas gnod (3) pa med pa daṅ ldan pas khyod kyis zos pa daṅ | ’thuṅs pa daṅ | ’chos pa daṅ | myaṅs pa rnams legs par bde bar ’ju bar ’gyur na | śes ldan yul ’khor skyoṅ de la ci źig śes mthoṅ źes bya ba nas rab tu ’byuṅ źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || (4) de la ni kho bo raṅs pa ma yin te mi bzod do || kye yul ’khor skyoṅ ñe dus yoṅs su ñams pa gaṅ źe na | ’di la rigs kyi bu’i ñe du rnams rabs chad ñe du rnams kha dag nas de ’di sñam du sems te || bdag gi ñe du rnams rabs chad ñe du rnams kha dag pas ma la bdag skra daṅ kha spu (5) bregs nas źes bya ba nas rab tu ’byuṅ bar bya’o źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o | de ñe ṅu’i yoṅs su ñams pas yoṅs su ñams pas skra daṅ kha spu bregs te źes bya ba nas rab tu ’byuṅ ṅo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o | ’di ni ñe dus yoṅs su ñams pa źes bya’o || śes (6) ldan yul ’khor skyoṅ ni ñe dus yoṅs su ñams pas yoṅs saku ñams pa ma yin na | skra daṅ kha spu bregs nas gos ṅur smrig bgos te dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu byuṅ ṅo || de ci’i phyir źe na | yul ’khor skyoṅ gi ñe du ni kau rab bya’i rigs nas bzuṅ ste (7) brgyud pa baṅ mdzod stug po can ’di ñid na rgyas par yod na | śes ldan yul ’khor skyoṅ gis ci źig śes mthoṅ źes bya ba nas rab tu byuṅ źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o | de la ni kho bos raṅs pa ma yin te mi bzod do | kye yul ’khor skyoṅ loṅs spyod kyis yoṅs su ñams (108b1) pa gaṅ źe na | ’di la rigs kyi bu’i loṅs spyod srabs pa daṅ | yoṅs su zad pa daṅ | gtugs par byuṅ nas de ’di sñam du sems te | bdag gi loṅs spyod ni srabs pa daṅ | yoṅs su zad pa daṅ | gtugs par gyur gyis | ma la bdag skra daṅ kha spu bregs (2) nas źes bya ba nas rab tu ’byuṅ ṅo źes bya ba’i bar du’o || de loṅs spyod yoṅs su ñams pas yoṅs su ñams pas skra daṅ kha spu bregs nas źes bya ba nas rab tu ’byuṅ ṅo || źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || ’di ni loṅs spyod kyis yoṅs su ñams pa źes bya’o || śes (3) ldan yul ’khor skyoṅ ni loṅs spyod yoṅs su ñams pas yoṅs su ñams pa ma yin na | źes bya ba nas rab tu byuṅ źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || śes ldan yul ’khor skyoṅ ni baṅ mdzod stug po can ’di na rigs mchog daṅ rigs bzaṅ po yin pas ’di lta ste | loṅs (4) spyod chen po daṅ ldan pa yin na | ’di la śes ldan yul ’khor skyoṅ gis ci źig śes mthoṅ thos rtogs nas skra daṅ kha spu bregs te gos ṅur smrig bgos nas dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu byuṅ | de la ni kho bo raṅs pa ma yin te mi bzod do || rgyal po (5) chen po bźi po ’di dag bcom ldan ’das de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas mkhyen ciṅ gzigs pa des yid ’byuṅ ba’i lam du gsuṅs te | yid ’byuṅ ba de dag gis yid byuṅ nas rigs kyi bu rnams skra daṅ kha spu bregs te gos ṅur smrig bgos (6) nas dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu ’byuṅ bar ’gyur te | rgyal po chen po ’jig rten ’di thams cad ni rga bas ñe bar khrid pa yin | ’jig rten ’di ni rjes su ’gro ba med pas skyabs med pa yin | ’jig rten ’di ni thams cad por te ’gro bar ’gyur bas (7) bdog pa med pa yin | ’jig rten ’di ni ṅoms mi śes te sred pas ’khol bas chog mi śes pa yin par bdag gis śes mthoṅ thos rtogs nas skra daṅ kha spu bregs te gos ṅur smrig bgos nas dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim med par rab tu byuṅ ṅo || bdag gis mdor (109a1) bsdus te gsuṅs śiṅ rnam par ma phye ba’i ’di’i don rgyas par ’tshal bar mi ’gyur bas | śes ldan yul ’khor skyoṅ gis don de ñid ci nas bdag gi śes ldan yul ’khor skyoṅ gis mdor bsdus te gsuṅs śiṅ rnam par ma phye ba ’di’i don rgyas par ’tshal bar (2) ’gyur bar rgyas par bśad du gsol | śes ldan yul ’khor skyoṅ gis ’di skad ces ’jig rten ’di thams cad ni rga bas ñe bar khrid pa yin no || źes gsuṅs pa gaṅ lags pa de śes ldan yul ’khor skyoṅ gis ci las dgoṅs te gsuṅs || de’i phyir rgyal po chen po khyod ñid (3) la dris khyod kyis ji ltar bzod pa de bźin du lan thob śig | rgyal po chen po ji sñam du sems | gaṅ gi tshe khyod lo ñi śu ’am lo ñi śu rtsa lṅa lon par gyur pa na na tshod kyis gźon nu thor bu laṅ tsho la bab pa | skra gnag pa | ñam rtsal bdo pa daṅ ldan pa de daṅ da ltar gyi lus su (4) ’di lta ste tshe ’am | kha dog gam | stobs sam | śugs sam | smra daṅ gas sam | srid du ’am | spoms su mñam źiṅ mtshuṅs par mthoṅ ṅam | kye yul ’khor skyoṅ gaṅ gi tshe bdag lo ñi śu’am lo ñi śum rtsa lṅa lon pa gyur pa na na tshod kyis gźon nu thor bu laṅ tsho la (5) bab pa | skra gnag pa | ñam rtsal bdo ba daṅ ldan pa de daṅ da ltar gyi lus su ’di lta ste tshe ’am | kha dog gam | stobs sam | śugs sam | srid du ’am | sboms su ’am | smra daṅ gas su mñam źiṅ mtshuṅs par ma mthoṅ ste || da ni bdag tshod kyis lo (6) brgyad bcu lon pas rgas ’khogs gtugs te bar ’ga’ bdag ’dug pa daṅ laṅs pa yaṅ gźan gyis bya dgos so || rgyal po chen po bcom ldan ’das de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas mkhyen ciṅ gzigs pa des ’di las (7) dgoṅs nas ’jig rten ’di thams cad ni rga bas ñe bar khrid pa yin no || źes gsuṅs pa de bdag gis śes mthoṅ thos rtogs nas skra daṅ kha spu bregs nas gos ṅur smrig bgos te dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu byuṅ ste de la ni bdag raṅs te bzod do || (109b1) śes ldan yul ’khor skyoṅ gaṅ la raṅs te bzod pa de la bdag kyaṅ raṅs te bzod do || gaṅ yaṅ śes ldan yul ’khor skyoṅ ’di skad ces ’jig rten ’di ni rjes su ’gro ba med pas skyabs med pa yin no źes gsuṅs pa bdag la ni bu daṅ | chuṅ ma daṅ | bran daṅ | las (2) bgyid pa daṅ | bźad gad pa daṅ | skra mkhan daṅ | khrus mkhan daṅ | ’dul sbyor mkhan daṅ | glaṅ po che la źon pa daṅ | rta rkya daṅ | śiṅ rta pa daṅ | bśan thogs daṅ | gźu ’dzin pa daṅ | ’drol bu daṅ | go re loṅ bgyid pa daṅ | bro gar len pa rnams daṅ | (3) rgyal po bu dpa’ brtul phod pa | rab tu gnon tshan po che chen po daṅ ldan pa gaṅ dag bdag gi gśed ma phyir rgol pa mi mdza’ ba dag mchis pa slar ’joms par bgyid pa mchis na | ’on kyaṅ śes ldan yul ’khor skyoṅ ’di skad ces ’jig rten ’di ni rjes su ’gro ba med pas (4) skyabs med pa yin no źes gsuṅs pa de śes ldan yul ’khor skyoṅ gis ci las dgoṅs te gsuṅs rgyal po chen po de’i phyir khyod ñid la dris khyod kyis ji ltar bzod pa de bźin du lan thob śig | rgyal po chen po da ltar khyod la lus kyis gnod pa ’ga’ mchis sam | kye yul (5) ’khor skyoṅ bdag la mchis te da ltar rluṅ gis rgyab tu gnod do || rgyal po chen po gaṅ gi tshe rluṅ gis rgyab tu gnod do || rgyal po chen po gaṅ gi tshe rluṅ gis rgyab tu gnod par gyur pa de’i tshe bdag gi bu daṅ | chuṅ ma daṅ | bran daṅ | las byed pa daṅ | bźad gad pa daṅ | skra mkhan daṅ | khrus mkhan daṅ | ’dul sbyoṅ mkhan (6) daṅ | glaṅ po che la źon pa daṅ | rta rkya daṅ | śiṅ rta pa daṅ | bśan thogs daṅ | gźu ’dzin daṅ | ’drol bu daṅ | go re loṅ byed pa daṅ | bro gar len pa daṅ | rgyal po’i bu dpa’ ba rtul phod pa | rab tu gnon tshan po che chen po daṅ ldan pa gaṅ dag yin pa tshur | bdag (7) la skyes śiṅ byuṅ ba’i sdug bsṅal drag po rtsub pa tsha ba mi bzod pa yid du mi ’oṅ ba’i tshor ba rnams choms śig ces bgyis na ’grub bam | kye yul ’khor skyoṅ ma lags so || gaṅ gi tshe rluṅ gis bdag gi rgyab tu gnod par gyur pa de’i tshe bdag gi bu daṅ | chuṅ ma daṅ | bran daṅ | las bgyid (110a1) pa daṅ | bźad gaṅ pa daṅ | skra mkhan daṅ | khrus mkhan daṅ | ’dul sbyor mkhan daṅ | glaṅ po che’i gñar źon pa daṅ | rta rkya daṅ | śiṅ rta daṅ | bśan thogs daṅ | gźu ’dzin daṅ | ’drol bu daṅ | go re loṅ bgyid pa daṅ | bro gar len pa daṅ | (2) rgyal po’i bu dpa’ rtul phod pa | rab tu gnon tshan po che chen po daṅ ldan pa gaṅ dag yin pa tshur | bdag la byuṅ źiṅ skyes pa’i sdug bsṅal drag po rtsub pa tsha ba mi bzad pa yid du mi ’oṅ ba’i tshor ba rnams choms śig ces bgyis kyaṅ mi ’grub kyi || de’i tshe ba dag ’ba’ źig sdug bsṅal (3) drag po rtsub pa tsha ba mi bzod pa yid du mi ’oṅ ba’i tshor ba rnams myoṅ ṅo || rgyal po chen po de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas mkhyen ciṅ gzigs pa des ’di las dgoṅs nas ’jig rten ’di ni rjes su ’gro ba med de skyabs med pa yin no źes gsuṅs (4) pa de bdag gis śes mthoṅ thos rtogs nas skra daṅ kha spu bregs nas gos ṅur smrig bgos te dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu byuṅ ste | de la ni bdag raṅs te bzod do || śes ldan yul ’khor skyoṅ gaṅ la raṅs te bzod pa de la bdag cag kyaṅ raṅs te (5) bzod do || gaṅ yaṅ śes ldan yul ’khor skyoṅ ’di skad ces ’jig rten ’di ni thams cad bor nas ’gro bar ’gyur bas bdog pa med pa yin no źes gsuṅs pa | kye yul ’khor skyoṅ bdag cag la bu daṅ | chuṅ ma daṅ | bran daṅ | las bgyid pa daṅ | źes bya ba nas rgyal (6) bo’i bu rnams mchis te źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || gaṅ dag bdag mchi na rjes bźin ’braṅ la | ’greṅ na ’greṅ ba daṅ | ñal na źugs tshe bgyid pa dag mchis na | ’on kyaṅ śes ldan yul ’khor skyoṅ ’di skad ces ’jig rten ’di ni thams cad bor te ’gro bar ’gyur bas (7) bdog pa med pa yin no || źes gsuṅ ba de śes ldan yul ’khor skyoṅ gis ci las dgoṅs te gsuṅs | rgyal po chen po de’i phyir khyod ñid la dris khyod kyis ji ltar bzod pa de bźin du lan thob cig | rgyal po chen po ji sñam du sems | gaṅ gi tshe skye bo maṅ po la mi sdug pa | skye bo (110b1) maṅ po mi ’dod pa | skye bo maṅ po mi dga’ ba | skye bo maṅ po’i yid du mi ’oṅ ba ’jig rten thams cad kyi thun moṅ ’di lta ste | ’chi ba źes bya ba’i chos de ’oṅs par gyur pa de’i tshe bdag gi bu daṅ | chuṅ ma daṅ | bran daṅ | las byed pa źes bya ba nas rgyal po’i bu dag (2) tshur źes bya ba’i bar du’o || gaṅ dag ’jig rten ’di nas ’jig rten pha rol du ’gro ba’i phyi bźin śog śig ces bgyis na ’grub bam | kye yul ’khor skyoṅ ma lags so || kye yul ’khor skyoṅ gaṅ gi tshe skye bo maṅ po la mi sdug pa | skye bo maṅ po mi ’dod pa | skye bo maṅ po (3) mi dga’ ba | skye be maṅ po’i yid du mi ’oṅ ba ’jig rten thams cad kyi thun moṅ ’di lta ste | ’chi ba źes bya ba’i chos de ’oṅs par gyur pa de’i tshe bdag gi bu daṅ | chuṅ ma daṅ | bran daṅ | las bgyid pa rnams daṅ źes bya ba nas | rgyal po’i bu’i bar gaṅ dag yin pa tshur (4) źes bya ba’i bar du’o || bdag ’jig rten ’di nas ’jig rten pha rol du mchi ba’i phyi bźin śog śig ces bgyis kyaṅ mi ’grub ste | bdag ’ba’ źig ’jig rten ’di nas ’jig rten pha rol du mchi bar ’gyur ro || rgyal po chen po bcom ldan ’das de bźin gśegs pa dgra (5) bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas mkhyen ciṅ gzigs pa des ’di las dgoṅs nas ’jig rten ’di ni thams cad bor te ’gro bar ’gyur bas bdog pa med pa yin no źes gsuṅs pa de bdag gis śes mthoṅ thos rtogs nas | skra daṅ kha spu bregs nas gos ṅur smrig (6) bgos te dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu byuṅ ste | de la ni bdag raṅs te bzod do || śes ldan yul ’khor skyoṅ gaṅ la raṅs te bzod pa de la bdag kyaṅ raṅs te bzod do || śes ldan yul ’khor skyoṅ gaṅ yaṅ ’di skad ces ’jig rten ’di ni ṅoms (7) mi śes śiṅ sred pas bkol bas chog mi śes pa yin no źes gsuṅs pa | kye yul ’khor skyoṅ bdag sgra ṅan rgyas pa ’di ñid la yoṅs su spyod ciṅ btsun mo maṅ po daṅ | mdzod daṅ | baṅ mdzod rgyas pa la yoṅs su loṅs spyod na | ’on kyaṅ śes ldan yul ’khor skyoṅ ’di skad (111a1) skad ces ’jig rten ’di ni ṅoms mi śes śiṅ sred pas bkol bas chog mi śes pa yin no źes gsuṅs pa de śes ldan yul ’khor skyoṅ gis ci las dgoṅs te gsuṅs | rgyal po chen po de’i phyir khyod ñid la dris khyod kyis ji ltar bzod pa de bźin du lan (2) thob śig | rgyal po chen po ji sñam du sems | khyod ’di na sgra ṅan rgyas pa la yoṅs su spyod ciṅ btsun mo maṅ po daṅ | mdzod daṅ | baṅ mdzod rgyal pa la yoṅs su spyod pa las śar phyogs nas mi yid gcugs pa | yid ches pa | brtan po | ’jig rten (3) la mi slu ba źig ’oṅs nas de ’di skad ces lha bdag śar phyogs nas ’dir mchi ba na de na bdag gis ljoṅs ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo legs pa | skye bo daṅ mi maṅ pos rab tu gaṅ bdag cig mthoṅ ste | lha ljoṅs de dag ’di lta bu’i dpuṅ (4) daṅ ’di lta bu’i dbyig daṅ | ’di lta bu’i bźon pas dra ma draṅs te gźom pa daṅ | choms nas rnal du dgoṅ par ruṅ ṅo || źes smra na | rgyal po chen po ji sñam du sems | khyod yul der dra ma draṅ źiṅ draṅs nas bcom ste | rnal du ’god dam | khyod ljoṅs de dag ’dod (5) dam | kye yul ’khor skyoṅ gal te bdag gis ljoṅs de dag ’di lta bu’i dbyig daṅ | ’di lta bu’i dpuṅ daṅ | ’di lta bu’i bźon pas dra ma draṅ ba daṅ | dra ma draṅs nas choms pa daṅ bcom nas rnal du dgod du ruṅ bar śes na | ljoṅs de dag tu dra ma draṅs nas (6) bcom la | bcom nas rnal du dgod do || bdag ljoṅs de dag kyaṅ ’tshal lo || ’dul ba gźi | bam po sum bcu rtsa lṅa pa | rgyal po chen po de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas bcom ldan ’das mkhyen ciṅ gzigs (7) pa des de las dgoṅs nas ’jig rten ’di ni ṅoms mi śes śiṅ sred pas bkol bas chog mi śes pa yin no || źes gsuṅs pa de bdag gis śes mthoṅ thos rtogs nas skra daṅ kha spu bregs nas gos ṅur smrig bgos te dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim med par rab (111b1) tu byuṅ ste | de la ni bdag raṅs te bzod do || śes ldan yul ’khor skyoṅ khyod gaṅ la raṅs te bzod pa de la bdag kyaṅ raṅs te bzod do | tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gis de skad ces smras nas gnas brtan dgra bcom pas gźan yaṅ ’di skad ces smras so || (2) ’jig rten ṅag na nor daṅ ldan pa’i mi || de dag chags daṅ bcas pas sogs byed ciṅ ||
nor rnams rñed nas gtoṅ bar mi byed la || phyir źiṅ ’dod pa don du gñer ba mthoṅ || mi dbaṅ rgya mtsho mtha’ yis gtugs pa’i sa || thag bcug bcom ste cham du phab nas ni ||
(3) rgya mtsho tshun caṅ kyis kyaṅ mi chog ste || chags pas pha rol don du gñer bar ’bad || mi dbaṅ de bźin mi gźan maṅ po dag || yoṅs su bzuṅ la ṅoms pa yod min pas ||
chog mi śes pas raṅ gi lus bor te || sred daṅ ma bral bar ni ’chi bar ’gyur || srog ni ther (4) zug ma yin tshe thuṅ ste || rga bas gzir ba la ni skyabs yod min ||
’chi ba la ni nor rjes ’braṅ mi ’gyur || ñe du ma yin grogs min bu ma yin || spun daṅ srid mo de bźin grogs kun || sñiṅ du sdug pa’i tshogs ni ’dus nas ni ||
kye ma kyi hud ’di ni lhar gyur (5) ces || skra bśig mchi ma can gyi gdoṅ gis du || de ni ras kyis dkris te phyuṅ nas ni || me sbar nas ni de mas sreg par byed ||
raṅ gi las kyis sems can de khrid nas || de yi nor rnams bgo skal sbyoṅ pas phrogs || ’di ni skye ba yaṅ gcig pu skye || ’chi (6) ba na yaṅ gcig pu ’chi ’gyur źiṅ ||
gcig pus sdug bsṅal ñams su ’dir myoṅ ’gyur || skye bo ’khor bar grogs yod ma yin no || phyug po’am yaṅ na bkres pa’am brtan po’am || bus pa de bźin gñis kas reg myoṅ na ||
brtan po de yis nams kyaṅ g-yos mi (7) ’gyur || bus pa bus pa yin phyir rtag tu g-yo || blo chuṅ mi mkhas rjes su slob byed ciṅ || de nas las rnams gsum po byed ’gyur źiṅ ||
mṅal daṅ ’jig rten pha rol ’gro bar ’gyur || kho nas daṅ rjes ’brel sdug bsṅal las mi ’grol || śes rab nor rnams kun gyi (112a1) mchog tu gsuṅs || de yis bdag ñid śes pas bdag ñid rig ||
srid daṅ srid min bdag ñid ma rtogs pas || blun po sdig pa’i las rnams byed pa yin || phran tshegs thabs sam yaṅ na chos min pa’am || mthu yis gźan dag las ni gaṅ ’phrog (2) ba ||
ñes byas las byed ’khor ba la brten nas || ñiṅ tor brgyud pas grol bar ’gyur ma yin || ji ltar rkun po khyim ’bigs bzuṅs nas ni || sdig pa’i las can raṅ gi las kyis bcom ||
de bźin skye dgu ñes byed ’di daṅ ni || ’jig rten pha rol raṅ gi las (3) kyis bcom || śiṅ las śiṅ tog bźin du mi rnams ni || gźon daṅ bar ma rgan po rnams kyaṅ ltuṅ ||
’dod pa sna tshogs sdug ciṅ yid ’oṅ ba || raṅ bźin de lta bu yis sems rab ’joms || ’dod pa rnams kyis ’di ’chiṅ chags par ’gyur || ’dod pa yod na kho na (4) daṅ ’jigs pa skye ||
de lta rgyal po ’di nas rab byuṅ ste || dge sbyoṅ ñid ni ñams pa med mchog yin || de nas rgyal po kau rab bya tshe daṅ ldan pa yul ’khor skyoṅ gis smras pa la mṅon par dga’ ste yi raṅs nas rkaṅ pa gñis la mgo bos phyag byas te stan las laṅs nas soṅ (5) ṅo | |bcom ldan ’das glaṅ po che’i groṅ rdal du byon pa daṅ | bram ze źig gis bcom ldan ’das sku skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis kyis kun nas brgyan pa || dpe byad bzaṅ po brgyad bcus mdzes par byas pa | ’od ’dom gaṅ gis brgyan pa | ’od zer (6) ñi ma stoṅ bas lhag pa | rin po che’i ri bo ’gro ba ltar kun nas bzaṅ ba de rgyaṅ riṅ po kho nas nas mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ macoma ldan ’das kyi spyan sṅar soṅ nas tshigs su bcad pas bstod par brtsams pa || gser gyi mdog can mig tu sdug pa daṅ || dga’ ba’i ’byuṅ (7) gnas yod tan kun daṅ ldan ||
mi ’dul kha lo sgyur ba lha yi lha || srid pa’i rgya mtsho’i pha rol byon pa lags || de nas bcom ldan ’das kyis ’dzim par mdzad do || chos ñid kyis gaṅ gi tshe saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ’dzum pa mdzad pa na źes bya ba nas | mdzod sbur nub (112b1) bar gyur to || źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas bcom ldan ’das la tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos thal mo sbyar ba byas nas źus pa | kha dog sna tshogs stoṅ gis bkra ba yi || źes bya ba nas kun dga’ bo de de bźin te || de de bźin no źes bya ba’i bar (2) goṅ ma bźin du’o || kun dga’ bo de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rnams ni rgyu med rkyen med par ’dzum pa mi mdzad do || kun dga’ bo khyod kyis bram zes de bźin gśegs pa la tshigs su bcad pas bstod pa gaṅ yin pas mthoṅ ṅam || (3) bcom ldan ’das mthoṅ lags so || ’di dge ba’i rtsa ba ’dis bskal pa ñi śur log par ltuṅ bar ’gro bar mi ’gyur te || ’on kyaṅ lha daṅ mi rnams su ñiṅ mtshams sbyar ciṅ ’khor nas srid pa phyi ma skye gnas phyi ma daṅ | lus phyi ma daṅ | bdag gi ṅo bo thob pa phyi (4) ma la raṅ saṅs rgyas bstod ’os źes bya bar ’gyur ro || dge sloṅ rnams the tshom skyes nas || the tshom thams cad gcod pa saṅs rgyas bcom ldan ’das la źus pa | btsun pa bram ze ’dis bcom ldan ’das la tshigs su bcad pa gcig gis bstod pa daṅ | bcom ldan ’das (5) kyis raṅ byaṅ chub tu luṅ bstan pa la gzigs || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa || dge sloṅ dag da ltar ’ba’ źig tu ma zad kyis || ji ltar ’dis ’das pa’i dus na yaṅ ṅa la tshigs su bcad pa gcig gis bstod pas || ṅas groṅ mchog lṅa byin ba de legs par rab tu (6) ñon la yid la zuṅ śig daṅ bśad do || dge sloṅ dag sṅon byuṅ ba bā rā ṇa sī groṅ khyer du rgyal po tshaṅs sbyin źes bya ba ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo legs pa skye bo daṅ mi maṅ pos rab tu gaṅ ba la rgyal srid byed du ’jug ste || de lhag par sñan daṅ gsal dga’ (7) bar gyur to || bā rā ṇa sī na bram ze sñan daṅ gas mkhan gźan źig yod pa de la bram ze mos smras pa || bram ze graṅ ba’i dus la bab kyis rgyal po de’i spyan sṅar soṅ la rjes su mthun pa’i legs par smra ba ’ga’ byos daṅ | gal te na graṅ ba’i skyabs cuṅ zad ’thob par ’gyur (113a1) ro|| de soṅ ba las ji tsam na rgyal po glaṅ po che la źon nas byuṅ ṅo || bram ze des bsams pa | ci bdag gis rgyal po la bstod dam | ’on te glaṅ po de dam pa la sñam pa las de ’di sñam du sems te || glaṅ po che dam pa ’di ni ’jig rten (2) thams cad kyis sdug ciṅ yid du ’oṅ ba yin la rgyal po la ni khyad par du yin pas | re źig glaṅ po che dam pa mṅon par bstod par bya’o sñam nas des tshigs su bcad de smras pa || sa sruṅ bu yi lus kyi śa tshugs ltar || mtshan mchog ldan pa’i gzugs ni phun sum (3) tshogs ||
mdog daṅ tshad kyis lus kyi gzugs legs pa || glaṅ chen dbaṅ po bkra śis rab tu bsṅags || de nas rgyal po mṅon par dga’ nas tshigs su bcad de smras pa || kho bo’i glaṅ chen sdug ciṅ yid ’oṅ ba || mi rnams mig ’phrog dga’ ba skyed pa gaṅ ||
(4) de la khyod kyis bstod pa’i tshig smras kyis || khyod la groṅ gi mchog ni lṅa sbyin no || dge sloṅ dag de’i tshe de’i dus kyi glaṅ po che dam pa gaṅ yin pa de ni ṅa ñid yin no || de’i tshe de’i dus kyi bram ze gaṅ yin pa de ni bram ze ’di ñid yin te | de nas yaṅ ṅa la ’dis tshigs su bcad pa (5) gcig gis bstod pas ṅas ’di la groṅ mchog lṅa byin no || da ltar yaṅ ṅa la ’dis tshigs su bcad pa gcig gis bstod pas ṅas yaṅ ’dir raṅ byaṅ chub tu luṅ bstan to || groṅ khyer chen por gśegs nas groṅ khyer chen por saṅs rgyas bźi’i gdan źes bya ba’i bar rgyas par goṅ (6) ma bźin du’o || yul srug nar gśegs pa daṅ yul srug na na bram ze dbaṅ po źes bya ba gzugs daṅ laṅ tsho daṅ | thos pas rgyags par gyur nas bdag daṅ ’dra ba ni ’ga’ yaṅ yod pa ma yin no źes sgrogs śiṅ rnam par sgrogs so || bcom ldan ’das kyaṅ phyogs gźan źig (7) na dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams pa ñid la bźugs te chos ’chad do || bram ze dbaṅ po źes bya bas dge sbyoṅ go.au ta ma yul srug nar byon to źes thos nas de ’di sñam du sems te || dge sbyoṅ gau ta ma gzugs bzaṅ ba mdzes pa blta na sdug pa źes thos kyis || ci bdag (113b1) las lhag par gzugs bzaṅ ba yin nam | ’on te ma yin ltar ’gro’o sñam nas de byuṅ ba daṅ | ji tsam na bcom ldan ’das sku skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis kun nas brgyan pa || dpe byad bzaṅ po brgyad bcus mdzes par byas pa | ’od ’dom gaṅ gis (2) brgyan pa ’od zer ñi ma stoṅ bas lhag pa | rin po che’i ri bo ’gro ba ltar kun nas bzaṅ ba mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ ’di sñam du sems te || dge sbyoṅ gau ta ma ni bdag bas gzugs lhag par bzaṅ mod kyi || tshad ni lhag par riṅ ba ni ma yin no sñam nas | bcom (3) ldan ’das de’i gtsug tor blta bar brtsams pa daṅ | ji tsam nam mthoṅ nas de phyogs śin tu mtho ba źig la ’dzegs na ’on kyaṅ ma mthoṅ ṅo || de nas bcom ldan ’das kyis bram ze dbaṅ po la bka’ stsal pa || bram ze ñon moṅs kyis thoṅ śig | gal te ri rab kyi rtse (4) la ’dzegs te bltas kyaṅ ’on kyaṅ ches ñon moṅs su zad kyi de bźin gśegs pa’i gtsug tor ni mthoṅ bar mi ’gyur ro || gźan yaṅ khyod kyis lha daṅ lha ma yin du bcas pa’i ’gro bas saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams kyi gtsug tor mi mthoṅ ṅo || źes ma thos sam | (5) ’on kyaṅ gal te de bźin gśegs pa’i sku’i tshad mthoṅ bar ’dod na khyod kyi khyim na me’i sbyin sreg byed pa’i ’og na tsan dan sa mchog las byas pa’i mchod sdoṅ ñid yod kyis de phyuṅ la gźol cig daṅ | de bźin gśegs pa’i yab daṅ | yul las ’khruṅs pa’i sku’i tshad (6) ni de yin no || bram ze dbaṅ pos bsams pa || de yaṅ go mtshar źig ste bdag gis lan ’ga’ yaṅ ma thos nas soṅ ste blta’o sñam nas de riṅs pa riṅs par soṅ nas me’i sbyin sreg byed pa’i thab kyi ’og tu brko bar brtsams pa las de thams cad de bźin du gyur to || de mṅon (7) par dad par gyur nas bsam pa | dge sbyoṅ gau ta ma ni gdon mi za bar thams cad mkhyen pa yin gyis soṅ la bsñen bkur bya’o sñam nas de dad pa skyes te bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ nas phyin pa daṅ | bcom ldan ’das daṅ lhan cig mṅon du yaṅ dag par dga’ bar ’gyur (114a1) ba daṅ | yaṅ dag par mgu bar ’gyur ba’i gtam rnam pa sna tshogs byas te phyogs gcig tu ’dug go | de nas bcom ldan ’das kyis de’i bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | khams daṅ | raṅ bźin thugs su chud nas źes bya ba nas thog ma med (2) pa’i dus nas bsags pa’i ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas te || des bden pa mthoṅ nas smras pa | bcom ldan ’das bdag ni ’phags so || mṅon par ’phags so || bdag (3) bcom ldan ’das daṅ | chos daṅ | dge sloṅ dge ’dun la skyabs su mchi lags kyis || bdag dge bsñen du gzuṅ du gsol || deṅ slan cad ji srid ’tsho’i bar du srog daṅ yaṅ bsdos te skyabs su mchi bar mṅon par dad lags so || de nas bram ze dbaṅ po stan las (4) laṅs te bla gos brag pa gcig tu gzar nas bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || gal te bcom ldan ’das kyis gnaṅ na bdag gis tsan dan sa mchog gi mchod sdoṅ gi dus mchod bśams lags so || (5) bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | bram ze gnaṅ gis soṅ la śoms śig | de nas des sa phyogs dben pa skabs yod pa źig tu rim gro chen pos mchod sdoṅ de bsgreṅs nas dus mchod chen po bśams so || bram ze daṅ khyim bdag gźan dag gis kyaṅ rten dge bar gyur (6) cig ces bya bar rig nas | rtswa ku śa btags te bram ze dbaṅ pos mchod sdoṅ gi dus mchod bśams pas na dbaṅ po’i dus mchod ces bya bar grags so || gaṅ gi tshe bcom ldan ’das kyis mñan yod du cho ’phrul chen po bstan pas mu stegs can rnams ni sba bkoṅ || lha daṅ mi (7) rnams ni dga’ bar mdzad | skye bo dam pa rnams ni yi raṅs par mdzad pa de’i tshe mu stegs can rnams bros nas mtha’ ’khob tu gnas śiṅ kha cig ni bram ze’i groṅ źes bya bar doṅ nas gnas so || de’i tshe bcom ldan ’das ko sa la ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na bram ze’i groṅ du gśegs (114b1) so || mu stegs can rnams kyis ni dge sbyoṅ gau ta ma ’oṅ ṅo źes thos so || thos nas kyaṅ riṅs pa riṅs par bram ze daṅ khyim bdag rnams kyi khyim du doṅ ste lhags nas smras pa || chos thos par gyur cig | chos thob par gyur cig | de rnams kyis smras pa | ’phags (2) pa dag de ci źig kho bo cag gis khyed kyi phun sum tshogs pa ni mthoṅ gis | ji srid rgud pa ma mthoṅ ba de’i bar ’gro bar bya’o || de rnams kyis smras pa | ’phags pa dag bdag cag gi rgud pa gaṅ lags | śes ldan dag dge sbyoṅ gau ta ma ’khor stoṅ ñis brgya lṅa bcu (3) daṅ spu gri’i ser ba ’bebs śiṅ ’oṅ ste | bu daṅ bcas pa dum bu med par byed par ’gyur ro || de rnams kyis smras pa | ’phags pa dag gaṅ gi tshe kho na bźugs śiṅ grogs bgyi ba la thug pa de kho na’i tshe bźud pa ni bzaṅ po ma lags te | bdag cag rnam pa thams cad du ma ruṅ ṅo | (4) de rnams kyis smras pa | dam źig bca’ ste | gal te dge sbyoṅ go ta ma gsod na ni ’khod par bya’o | bźugs śig gsaṅ par bgyi’o źes de rnams lag nad byug pa daṅ gźu thogs || khu tshur bcaṅs | go bgos te byuṅ ba daṅ | lam gyis dbus na śākya rgan po źig (5) ’dug pas mthoṅ nas smras pa || śes ldan dag gaṅ du ’doṅ || de rnams kyis smras pa | dgra bsad pa’i phyir ro || khyed cag gi dgra su yin | dge sbyoṅ gau ta ma’o ||

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

śes ldan dag gal te bcom ldan ’das dgra yin na byams pa gźan ci ’dra ba źig yin | śes ldan dag (6) slar log śig | de rnams ldog tu ma btub pa daṅ | des bsams pa | ’di dag ni chos bśad pa’i ’os su ’gyur ba’am yin gyis || rnam pa thams cad du pha rol gnon pa źig bya’o sñam nas || des ri brags su źugs nas me btaṅ ba daṅ | ri brags kun tshig pas ca co (7) daṅ ku co’i sgra chen po byuṅ ba de rnams kyis thos nas sṅaṅs te smras pa | śes ldan dag bdag cag daṅ dge sbyoṅ gau ta ma ni thag riṅ po kho na yin gyi || ri brags ’dir ni phuṅ ba chen po gźan ’di byuṅ ste ri brags bsregs kyis me bsad kyis slar ldog go źes de rnams kyis bsad par brtsams (115a1) pa daṅ | bsad par ma nus pa daṅ | bcom ldan ’das kyaṅ de ñid du byon nas bka’ stsal pa | gnas ’jog dag ’di ci byed | bcom ldan ’das ri brags rnams źugs kyis tshig na dgum par rṅo ma thags lags so || ṅas bsad dam | bcom (2) ldan ’das dgum du gsol | bcom ldan ’das kyis gsuṅ phyuṅ ma thag kho nar ’di ltar yaṅ saṅs rgyas rnams kyi saṅs rgyas kyi mthu daṅ | lha rnams kyi lha’i mthus me de źi bar gyur to || de rnams mṅon par dad par gyur nas gsol pa | bcom ldan ’das ci źig gi (3) slad du gśegs lags || khyed cag kho na rjes su gzuṅ ba’i phyir ro || de nas bcom ldan ’das kyis de rnams kyis bsams pa daṅ | bag la ñal daṅ | khams daṅ | raṅ bźin mkhyen nas de daṅ ’dra ba’i ’phags pa’i bden pa bźi so sor rtogs par ’gyur ba’i chos (4) bśad pa mdzad de źes bya ba nas | thog ma med pa’i dus nas bsags pa’i ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || dge sloṅ rnams the tshom skyes nas the (5) tshom thams cad gcod pa saṅs rgyas bcom ldan ’das la źus pa | btsun pa śākya rgan po ’dis ñe du la chags pas bsod nams la lags pa maṅ du bsags te ri brags bsregs pa la gzigs || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag ṅa ltar ’ba’ (6) źig tu ma zad de | ji ltar ’dis ’das pa’i dus na yaṅ gñen la chags pas bsod nams ma yin pa maṅ du bsags te ri brags bsregs pa de legs par rab tu ñon la yid la zuṅ śig daṅ bśad do || dge sloṅ dag sṅon byuṅ ba ri brags źig na spre’u lṅa brgya’i tshogs (7) gnas bas lo thog skyes śiṅ skyes pa rnams chuṅ gsan to || ri brags na gnas pa’i skye bo’i tshogs ’dus nas phan tshur du gros bya bar brtsams pa | śes ldan dag spre’u rnams kyis lo thog la gnod pa byed na de la ji bsgrub par bya | gźan dag gis smras pa spre’u (115b1) rnams gsad mod || de rnams ji ltar gsad par bya | ri brags kyi ñen kor gyi śis thams cad bcad de śiṅ tin tu ka gcig pu źig bźag la ñen kor rnams tsher mas bskor taṅ de la bza’ ba’i phyir spre’u rnams ’dzeg par ’gyur te | de ltar gyur taṅ der de rnams (2) gsaṅ par bya’o || de nas de rnams kyis brags kyi ñen kor gyi śiṅ thams cad bcad de śiṅ tin ka gcig pu bźag nas ñen kor rnams tsher ma’i ra bas bskor te sruṅ ma pa’i mi bźag nas bsgo ba | khyod kyis gaṅ gi tshe spre’u rnams tshogs par gyur pa de’i tshe kho bo cag la sbron (3) cig | de nas dus gźan źig na śiṅ tin tu ka’i me tog daṅ ’bras bu chags te smin pa daṅ | sbre’u rnams kyis sde dpon la smras pa | sde dpon śiṅ tin tu ka smin ciṅ mchis kyis gsol du gśegs so || de nas sde dpon ’khor lṅa brgya dag śiṅ tin tu ka la ’jigs (4) te śiṅ tin tu ka de la bza’ bar brtsams so || de nas sruṅ ma’i mis ri brags na gnas pa’i skye bo’i tshogs la smras pa | śes ldan dag śiṅ tin tu ka la spre’u thams cad ’dzegs nas za bar byed kyis khyed cag gis bya ba’am byed pa gaṅ yin pa de gyis śig | de nas ri brags (5) na gnas pa’i skye bo’i tshogs lag na mda’ gźu daṅ dgra sta thogs | khu tshur bcaṅs te riṅs par soṅ nas śiṅ tin tu ka bcad par brtsams pa daṅ | de nas spre’u de rnams bred de mchoṅ rgal źiṅ śiṅ ka phan tshun rgyu bar byed do || sde dpon ni sems las chuṅ dus za bar byed pa daṅ | (6) spre’u de rnams kyis de la smras pa | sde dpon bdag cag ni sdug bsṅal mi bzad pa ñam ṅa ba thob ciṅ mchis te phan tshun du rgyu lags na | khyod ci’i slad du thugs khral chuṅ ṅus bźugs des tshigs su bcad de smras pa | bya ba maṅ po’i mi rnams la ||
bya ba min pa’aṅ de daṅ ’dra ||
(7) śiṅ gi ’phro ni maṅ yod pas ||
sems las bskyuṅs te bza’ bar gyis || de nas yaṅ sde dpon gyi phru gu źig ri brags de na bciṅs te ’dug pa de lag pa ’gram pa la gtad nas sems khoṅ du chud chiṅ ’dug pa daṅ | ji tsam na sbre’u bzaṅ po źig phyogs der ’oṅs pa daṅ | de sems (116a1) khoṅ du chud pa mthoṅ nas smras pa | grogs po ci’i phyir lag pa ’gram pa la gtad nas sems khoṅ du chuṅ | des smras pa | da ltar ri brags na gnas pa’i skye bo’i tshogs thams cad kho bo’i ñe du gsoṅ du doṅ na ci’i phyir sems khoṅ du chud par mi ’gyur | ci’i phyir khyod (2) kyis pha rol gnon pa ma byas | bciṅs na ji ltar pha rol gnon pa bya | kho bos khyod dgrol lo źes des de bkrol ba daṅ | de nas des ri brags der me btaṅ ste | ri brags kun tshig pas ca co daṅ ku co’i sgra chen po byuṅ ba de rnams kyis thos nas sṅaṅs te smras pa | śes ldan (3) dag bdag cag daṅ spre’u rnams ni thag riṅ po kho na yin gyi | phuṅ ba chen po gźan ’di byuṅ ste ri brags bsregs kyis me gsad kyis slar ldog go źes de rnams ma gsaṅ pa’i phyir brgyugs pa daṅ | sbre’u rnams kyaṅ tin tu ka las babs nas bros so || dge sloṅ ṅag ji (4) sñam du sems | sbre’u’i phru gu gaṅ yin pa de ni śā kya rgan po ’di ñid yin te || de nas yaṅ ’dis ñe du ma chags pas ri brags bsregs la da ltar yaṅ ’dis ñe du la chags pas ri brags bsregs so || nag po’i groṅ khyer du gśegs nas nag po’i groṅ khyer du saṅs rgyas bźi’i (5) gdan źes bya brgyas par goṅ ma bźin du’o || ro hi ta kar byon nas ro hi ta ka na gnod sbyin glaṅ chen stobs kyi gnas na bźugs so || de’i tshe gnod sbyin glaṅ chen stobs gnod sbyin rnams kyi gnod sbyin gyi ’dun sar soṅ ba daṅ | gnod sbyin glaṅ chen stobs kyis | bcom ldan ’das (6) bskyed par byon nas ro hi ta ka na bdag gi gnas kho na na bźugs so źes thos so || thos nas kyaṅ bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug pa daṅ | (7) bcom ldan ’das kyi gnod sbyin glaṅ chen stobs la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad ces bya ba nas | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas (116b1) gnod sbyin glaṅ chen stobs stan las laṅs nas bla gos phrag pa gcig tu gzar te bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud nas | bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das do mod bdag gi gnas su bźugs par gnaṅ bar mdzad (2) du gsol | bcom ldan ’das kyis gnod sbyin glaṅ chen stobs la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas gnod sbyin glaṅ chen stobs kyis bcom ldan ’das kyi phyir gtsug lag khaṅ lṅa brgya sprul te | stan naṅ tshaṅs can daṅ | sṅas naṅ tshaṅs can daṅ | gor bu lṅa brgya (3) daṅ | źugs liṅ lṅa brgya bśams so || de nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig tu seṅ bdag gi sdum par gdugs tshod sbyor źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol || bcom ldan ’das kyis (4) gnod sbyin glaṅ chen stobs la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo || de nas gnod sbyin glaṅ chen stobs kyis bcos ldan ’das caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas stan las laṅs te soṅ nas de’i ne’u zla ba che yul gyi gnod sbyin sgra sgrogs źes bya ba de la des bsgo ba | kho bos (5) saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun gdugs tshod la spyan draṅs kyis byaṅ phyogs kyi ’bras bu rnams skur cig ces des de la pho ña btaṅ nas de ñid kyi mtshan mo nas gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag sta gon byas nas | nag bar sṅar laṅs te gtsug lag khaṅ (6) chag chag daṅ phyag dar byas nas gdan bśams te nor bu’i chu snod bźag nas | khaṅ skyoṅ gis gaṇḍī brduṅs pa daṅ | gnod sbyin sgra sgrogs kyis rgun ’brum gyis skon pa bkaṅ ste gnod sbyin rnams kyi lag tu bskur te || de dag gis gtsug lag khaṅ gi dbus su phuṅ por (7) spuṅs te bźag go | dge sloṅ rnams kyis ’bras bu ’di dag ci’i yin pa daṅ | ji ltar brtag pa’i bya ba mi śes nas | de rnams kyis bcom ldan ’das la źus pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag byaṅ phyogs kyi nags kyi ’bras bu rgun (117a1) ’brum źes bya ste | mes brtag pa byos la rim śig | dge sloṅ rnams ’brum bu re re nas byed pa na śin tu yun riṅ du thogs par gyur nas bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | phuṅ po gñis sam gsum du byos la mes reg par byos śig | de nas (2) gnod sbyin glaṅ chen stobs kyis saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun bde bar bźugs par rig nas | gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag raṅ gi lag nas źes bya ba nas | stan ches dma’ bźig blaṅs te | bcom ldan ’das kyi spyan sṅar chos (3) mñan pa’i phyir ’dug go źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas bcom ldan ’das kyis gnod sbyin glaṅ chen stobs la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par bstan | yaṅ dag par ’dzin du bcug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ dag par rab tu (4) dga’ bar mdzad nas gdan las bźeṅs pa daṅ rgun ’brum maṅ du lhag par gyur nas | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | rgun ’brum rnams mñes la khu ba brim par bya’o || ’on kyaṅ lhag nas bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dro ’jar byas te bźag pa (5) daṅ dge ’dun gyi dus ma yin pa’i btuṅ bar ’gyur ro || de nas bcom ldan ’das gtsug lag khaṅ gi phyi rol du źabs gñis bkrus nas gtsug lag khaṅ du naṅ du yaṅ dag ’jog gi phyir źugs so || de nas bcom ldan ’das ’di sñam du dgoṅs te | ṅa ni tshe thuṅ ṅu’i (6) dus la byuṅ ṅas mya ṅan las ’das pa’i dus la bab na gdul ba’i don bya ba ni rab tu maṅ bas gal te ṅa dge sloṅ kun dga’ bo daṅ thabs cig tu byaṅ phyogs su gśegs na ni gdul ba rnams kyi don bya dka’ bar ’gyur gyis | ma la ṅa gnod sbyin lag na rdo rje daṅ lhan cig gśegs (7) par bya’o sñam nas | de nas bcom ldan ’das kyis gtsug lag khaṅ gi phyi rol du tshigs su bcad pa gñis kyis gnod sbyin lag na rdo rje bos pa | dran daṅ ldan rnams bzaṅ por śog ||
dran daṅ ldan rnams rtag tu bzaṅ ||
źi ba thob pa’i sems kyis ni ||
dran daṅ ldan (117b1) pa bde bar ñal ||
dran daṅ ldan rnams bzaṅ por śog ||
dran daṅ ldan rnams rtag tu bzaṅ ||
rgyal daṅ pha rol rgyal spaṅs nas ||
dran daṅ ldan pa bde bar ñal || bar sdom la || spuṅs pa can na saṅs rgyas stobs ||
re tu ka na chos stobs te ||
sin (2) du na ni phar chen źabs ||
mgo reg spyi blugs sog ma med ||
hu lu klu daṅ de bźin nags ||
gñid ’grogs draṅ stoṅ ñams pa daṅ ||
kan tha ’bras kyi groṅ khyer du ||
mchog gi ma btul dbaṅ ldan rdza ||
gsiṅ ma’i gnod sbyin chen po daṅ ||
de bźin brtsegs (3) skyoṅ dga’ ’phel daṅ ||
srid pa’i lha daṅ gtum byed kyi ||
bu bdun rnams ni btul ba daṅ ||
gnod sbyin phyugs skyoṅ ’gro mgyogs daṅ ||
nab so’i klu la gzugs brñan btaṅ ||
sbu bu can daṅ sbubs can btul ||
mduṅ can gyi ni groṅ khyer na ||
mduṅ can źes (4) bya’i gdon sbyin mo ||
’bra go can daṅ rdul mchod rten ||
sog med tshogs su bsdus te brjod || de nas bcom ldan ’das kyis gnod sbyin lag na rdo rje la bka’ stsal pa | lag na rdo rje tshur byaṅ phyogs su klu sog ma med ’dul du ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal (5) źes gnod sbyin lag na rdo rjes bcom ldan ’das kyi ltar mñan to || de nas bcom ldan ’das gnod sbyin lag na rdo rje daṅ thabs cig tu de ñid nas rdzu ’phrul gyis nam mkha’ la gśegs pa na | bcom ldan ’das kyis rgyaṅ riṅ po kho na źig na tshal sṅo źiṅ sṅo ba bsgreṅs pa dag (6) gzigs so || gzigs nas kyaṅ gnod sbyin lag na rdo rje la bka’ stsal pa | lag na rdo rje khyod kyis tshal sṅo źiṅ sṅo ba bsgreṅs pa dag mthoṅ ṅam || btsun pa mthoṅ lags so || de ni u śi ra’i ri yin te || ṅa yoṅs su mya ṅan las ’das nas lo brgya lon pa na źi gnas (7) daṅ rjes su mdun pa rnams kyi gnas mal gyi mchog ta ma sa’i tshal źes bya bar ’gyur ro || de nas bcom ldan ’das spuṅs pa can du gśegs so || de’i tshe spuṅs pa can na gnod sbyin saṅs rgyas stobs źes bya ba ’dug pa sdig pa’i bsam pa can źig gnas pas spuṅs (118a1) pa can na gnas pa’i skye bo’i tshogs kyis mgu bar byas kyaṅ de dus dus su gnod pa byed do || spuṅs pa can na gnas pa’i skye bo’i tshogs kyis bcom ldan ’das spuṅs pa can du gśegs nas phyogs che ge mo na bźugs so źes thos so || thos (2) nas kyaṅ bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go || phyogs gcig tu ’dug ba daṅ spuṅs pa can na gnas pa’i skye bo’i tshogs la bcom ldan ’das kyis chos daṅ ldan (3) pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad ces bya ba nas yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas spuṅs pa can na (4) gnas pa’i skye bo’i tshogs stan las laṅs nas bla gos phrag pa gcig tu gzar te || bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to ||

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

btsun pa gnod sbyin saṅs rgyas stobs ’di bdag cag la yun riṅ mo źig (5) nas śa kho na ma mchis par ni śa kho na bgyid | ’gran zla ma lags par ni ’gran zla bgyid || glags ma btsal bar ni glags tshol bar bgyid lags na | kya ma’o bcom ldan ’das kyis thugs brtse ba ñe bar bzuṅ ste gnod sbyin saṅs rgyas stobs gdul bar gsol | (6) de’i tshe gnod sbyin saṅs rgyas stobs ’khor de ñid du ’dus śiṅ ’dug par gyur nas || de nas bcom ldan ’das kyis gnod sbyin saṅs rgyas stobs la bka’ stsal pa | saṅs rgyas stobs khyod kyis thos sam || bcom ldan ’das bdag gis thos lags so ||

. . . .

saṅs rgyas (7) stobs khyod kyis thos sam || bde bar gśegs pa bdag gis thos lags so || dam pa ma yin pa’i chos sdig pa de las log śig | bcom ldan ’das bdag ldog lags so || de nas bcom ldan ’das kyis gnod sbyin saṅs rgyas stobs skyabs su ’gro ba daṅ bslab pa’i (118b1) gźi rnams la bźag go | de nas des spuṅs pa can źes bya ba’i gnas mal brtsigs so ||

. . . .

bram ze daṅ khyim bdag dad pa can rnams kyis kyaṅ yo byad thams cad daṅ ldan pa’i gtsug lag khaṅ brtsigs so ||

bcom ldan ’das gśegs pa daṅ gnod sbyin saṅs rgyas stobs (2) źabs ’briṅ du chas pa las bcom ldan ’das kyis slar bzlog nas bka’ stsal pa | skye bo’i tshogs ’di sruṅs śig | ṅas kyaṅ ṅa yoṅs su mya ṅan las ’das nas kyaṅ ci nas spyan ldiṅs te ’bab par ’gyur ba de ltar byin gyis brlab par bya’o ||

. . .

gźan dag gis kyaṅ phyogs (3) der mchod rten brtsigs pas mchod rten spuṅs pa can źes bya bar grags so || re tu kar byon nas | re tu kar gnod sbyin chos stobs źes bya ba btul te || des te tu ka źes bya ba’i gnas mal brtsigs so || sin dur gśegs pa daṅ | sin du ña mñan pa gźan (4) źig yod pa de bcom ldan ’das kyi rdzu ’phrul kyi cho ’phrul gyis dad pa bskyed de || de nas dad pa skyes nas bden pa rnams la bźag go ||

. . .

. . . .

gnod sbyin phor chen btul nas źabs kyis bcags pas phor chen źabs kyis bcags pa źes bya bar grags so || de nas bcom (5) ldan ’das draṅ sroṅ rnams kyi bsti gnas su gśegs nas der draṅ sroṅ mgo reg daṅ ril ba spyi blugs can btul nas bram ze daṅ khyim bdag dad pa can rnams kyis gnas mal ril ba spyi blugs can źes bya ba brtsigs so || de nas bcom ldan ’das kyis gnod sbyin lag na rdo rje la (6) bka’ stsal pa || lag na rdo rje klu’i rgyal po sog ma med kyi gnas gaṅ na ba der ’doṅ ṅo ||

. . . .

btsun pa bka’ bźin ’tshal źes gnod sbyin lag na rdo rjes bcom ldan ’das kyi ltar mñan to ||

de nas bcom ldan ’das kyis gnod sbyin lag na rdo rjes bcom ldan ’das kyi ltar mñan to || de nas bcom ldan ’das daṅ | klu’i rgyal po sog ma med kyi gnas su gśegs so |

(7) | klu’i rgyal po sog ma med kyis bcom ldan ’das kyi gnas su gśegs so źes thos so ||

thos nas kyaṅ khros ’khrugs rṅam yi ma raṅs nas steṅ gi nam mkha’ la mṅon par ’phags te ser ba daṅ rdul gyi tshar dbab par brtsams pa daṅ | bcom ldan ’das kyis klu ’khrugs (119a1) so źes byams pa la sñoms par źugs pa daṅ | char ba de dag a ga ru’i phye ma daṅ | ta ma la’i lo ma’i phye mar gyur nas ’bab par brtsams so ||

. . . . . . . . . . . .

de nas ’khor lo daṅ | rdo rje rtse gcig pa daṅ | mda’ bo che daṅ | mduṅ thuṅ la sogs te (2) mtshon cha rnams daṅ ba bar brtsams pa de dag kyaṅ lha’i utpala daṅ | pad ma daṅ | ku mu da daṅ | pad ma dkar po daṅ | man dā ra bar gyur nas ’bab par brtsams so || de nas sog ma med kyis khro ba’i mes du ba dbyuṅ bar brtsams pa daṅ | bcom ldan ’das kyis (3) kyaṅ rdzu ’phrul gyis dud pa dbyuṅ bar brtsams so || de nas de spuṅs daṅ | rgyags pa daṅ | ṅa rgyal bcom par gyur nas gnas su źugs te ’dug go | bcom ldan ’das kyis dgoṅs pa | klu gdug pa rnams ’dul bar ’gyur ba ni rgyu rnam pa gñis kyis te || ’jigs (4) pa daṅ | ’khrugs pas yin gyis | ma la ṅas ’di ’jigs su gźug go sñam du thugs su chud nas gnod sbyin lag na rdo rje la bka’ stsal pa | lag na rdo rje klu’i rgyal po sog ma med ’jigs par gyis śig | de nas gnod sbyin lag na rdo rjes bcom ldan ’das kyi ltar mñan (5) te | rdo rje ri’i rtse la ’phaṅs nas ri’i rtse mo bśig ste lhuṅ ba des klu’i rgyal po sog ma med kyi gnas non par gyur to || de nas sog ma med sṅaṅs skrag phoṅs nas ’bros par brtsams pa daṅ | de nas bcom ldan ’das kyis me’i khams la sñoms par źugs nas (6) phyogs thams cad ’bar rab tu ’bar | kun du rab tu ’bar te me lce gcig tu gyur to || bcom ldan ’das kyi źabs kyi druṅ na źi źiṅ bsil bar gyur pa ma gtogs par de gaṅ daṅ gaṅ du soṅ ba de daṅ de na mi mthoṅ ṅo || de nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin (7) pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la gtugs nas gsol ba || bcom ldan ’das ci bdag la tho ba tsam lags sam | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | rga ba’i chos can ci ṅas tho ba tsam sa sam || gal ta ṅas yon tan gyi tshogs ’di lta bu (119b1) dag ma thob na | khyod kyis ṅa miṅ lus bar byas par ’gyur ro || de nas bcom ldan ’das kyis phyag ’khor lo daṅ | bkra śis daṅ | g-yuṅ druṅ ’khyil ba daṅ | dra bas ’brel ba | bsod nams brgya phrag du mas bsgrubs pa | ’jigs pa rnams dbugs ’byin bar (2) mdzad pas spyi bo la reg par mdzad nas bka’ stsal pa | bźin bzaṅs khyod kyis bum pa bzaṅ po lta bu’i ñan thos chen po bźi la zan byin te | sum bcu rtsa gsum gyi lha gya nom pa dag gi naṅ du skye bar ’gyur ba las khyod kyis smon lam log par btab pas dud ’gro rnams su skyes (3) te | rdeg pa daṅ gsod pa la źen źiṅ pha rol gyi srog ’phrog pa daṅ | pha rol gyi srog la gnod pa byed pas ’tsho bar byed na | ’di nas śi ’phos nas sems can dmyal ba ma gtogs par khyod kyi ’gro ba ni gaṅ źig yin | skye ba ni gaṅ źig yin | tshe phyi ma ni gaṅ źig yin | (4) bcom ldan ’das bdag gis ci źig bgyi ba bka’ stsal du gsol | bźin bzaṅs tshur ṅa las skyabs su ’gro ba daṅ bslab pa’i gźi rnams zuṅ la | yul ma ga dhā na gnas pa’i skye bo’i tshogs la mi ’jigs pa byin cig | btsun pa bdag deṅ slan cad bcom ldan ’das kyi (5) spyan sṅar skyabs su mchi ba daṅ bslab pa’i gźi rnams mnos nas yul ma ga dhā na gnas pa’i skye ba’i tshogs la yaṅ mi ’jigs pa stsal bar bgyi’o || de nas de’i chuṅ ma daṅ | bu mo daṅ mna’ ma rnams kyis gsol ba | bcom ldan ’das daṅ chos daṅ dge sloṅ gi dge ’dun la (6) bdag cag kyaṅ skyabs su mchi źiṅ bslab pa’i gźi rnams nod lags so || bcom ldan ’das kyis de rnams la skyabs su ’gro ba daṅ bslab pa’i gźi rnams byin no || de’i bu ri bos gsol ba | bcom ldan ’das bdag kyaṅ skyabs su mchi ba daṅ bslab pa’i gźi rnams nod (7) lags so || sog ma med kyis gsol ba | bcom ldan ’das bdag cag klu rnams ni mi mdza’ ba maṅ ba lags kyis | ri bo la skyabs su mchi ba stsal bslab pa’i gźi rnams ni mi dpog par gsol || ’dis bdag cag bsruṅs par ’gyur lags so ||

. . . . . . . . . . . (12)爾時世尊與諸龍等。受清淨戒。歸依三寶。

bcom ldan (120a1) ’das kyis de la skyabs su ’gro ba byin no ||

(13)時執金剛手菩薩見無稻龍王。及諸眷屬。(14)皆悉調伏。歸依三寶。受清淨戒。歡喜踊躍。時(15)世尊調伏無稻龍王六萬眷屬已。從座而(16)去。

. . .

de nas gnod sbyin lag na rdo rjes sogs ma med grogs po daṅ | gñen ’dab daṅ | mdza’ bśes rnams btul bar gyur par mthoṅ nas yid rab tu dga’ bas gar byas te smras pa | khros pas lce bskyod (2) mgo maṅ bskul nas mtshon cha’i ’khor lo ’bebs || raṅ gnas skyes bu raṅ la phyogs pa ri mtho rtse lta bu || du ma’i tshogs lhags ṅal chad dbugs brdzags bzur ciṅ lta byed pa ||

. . .

sbrul bdag sog ma med de draṅ sroṅ bka’ btsan rnams kyis btul ||

. .

de nas bcom (3) ldan ’das kyis sogs ma med ’khor drug khri daṅ bcas pa btul nas gdan las bźeṅs te gśegs pa daṅ | bcom ldan ’das kyis tshal sṅo źiṅ sṅo ba bsgreṅs pa dag gzigs so || gzigs nas kyaṅ gnod sbyin lag na rdo rje la bka’ stsal pa | lag na rdo rje khyod kyis (4) tshal sṅo źiṅ sṅo ba bsgreṅs pa dag mthoṅ ṅam | btsun pa mthoṅ lags so ||

世尊遙見緑色樹林。便告金剛手曰。汝(17)見彼林不。白言。我今已見。佛言。金剛手。此(18)迦濕彌羅國境。我滅度後百年中。當有苾芻(19)弟子。彼苾芻當調伏虎嚕茶毒龍已。即從龍(20)乞一跏趺安坐之處。以方便故。遍此國土。流(21)傳正法。順毘鉢舍那者。坐臥處中。最爲第一。(22)其國境内。當有六萬六百六十王聚落 .

(fol. 141r3 = GBM 6.950; MSV I A) adrākṣīd bhagavān dūrād eva nīlanīlāṃ vanarājim* | dṛṣṭvā ca punar vajrapāṇiṃ yakṣam āmantrayate | paśyasi tvaṃ vajrapāṇe nīlanīlām etāṃ vanarājim* | paśyāmi bhadanta |

lag na rdo rje de ni kha che’i yul yin || ṅa yoṅs su mya ṅan las ’das nas lo brgya lon nas dge sloṅ kun dga’ bo’i lhan cig gnas pa dge sloṅ ñi ma’i guṅ źes bya ba ’byuṅ bar ’gyur te | (5) |

de klu gdug pa hu lu du btul nas thabs bśams te de las skyil mo kruṅ śoṅ ba’i blaṅs nas kha che’i yul kun du bstan par ’jog par ’gyur ro ||

eṣa vajrapāṇe kāśmīramaṇḍalam* | mama varṣaśataparinirvṛtasya mādhyandino nāma bhikṣur bhaviṣyaty ānandasya bhikṣoḥ sārdhaṃvihārī | sa huluṭaṃ duṣṭanāgaṃ vineṣyati | atha paryaṅkaṃ baddhvā samagre kāśmīramaṇḍale śāsanaṃ praveśayiṣyati | vipaśyanānukūlānāṃ śayanāsanaṃ yaduta kāśmīramaṇḍalam* |

ṅa’i lhag mthoṅ daṅ rjes su mthun pa’i gnas mal rnams kyi naṅ na ’di lta ste || kha che’i yul mchog tu ’gyur te || groṅ khyer daṅ (6) groṅ rdal drug khri daṅ | groṅ rdal drug stoṅ daṅ | groṅ rdal drug bcu rtsa gsum po ’di rnams ni kha che’i yul yin no ||

yul gñid ’grogs su draṅ sroṅ daṅ gnod sbyin ñams pa ’khor daṅ bcas pa btul lo ||

ṣaṣṭigrāmasahasrāṇi ṣaṣṭigrāmaśatāni ca |ṣaṣṭir grāmās trayo grāmā hy etat kāśmīramaṇḍalam* |

yul gan thar gnod sbyin mo ’khor daṅ bcas pa btul lo ||

’bras (7) kyi groṅ khyer du byon nas ’bras kyi groṅ khyer du rgyal po sde mchog gi ma bden pa rnams la rab tu bźag go |

yul dbaṅ ldan du byon te || dbaṅ ldan na rdza mkhan gźan źig yod pa de bzos śin tu rgyags te snod rnams skams nas ’khor lo las ’gogs par byed do ||

(23)爾時世尊又到足爐聚落已。調伏仙人。及不(24)發作藥叉。并諸眷屬。於揵陀聚落。調伏女藥(25)叉。及其眷屬(26)世尊復到稻穀樓閣城。於此城中。化勝軍王(27)母。令住四諦已。世尊復到乃理逸多城。於(28)此城中。有一陶師。倚是工巧。以自貢高。所作(29)之器。於其輪上。待器乾已。然後方下

bcom ldan (120b1) ’das kyis de gdul ba’i dus mkhyen nas rdza mkhan gyi cha byaṅ du ñid mṅon par sprul te de daṅ lhan cig gtam bya bar brtsams pa | khyod kyis snod ci ’dra ba dag cig ’khor lo las ’bebs par byed || des gsol ba || bskams nas ’bebs so || ṅa yaṅ bskams (2) nas ’bebs so || khyod daṅ bdag mñam lags so || ’di kho nar zad dam ci | ṅa ni so btaṅ nas kyaṅ ’bebs so || khyod lhag go | so gtoṅ ba ’ba’ źig tu yaṅ ma zad do || ’o na ci źe na | gser daṅ | dṅul daṅ | bai ḍūRya daṅ | śel gyi raṅ bźin du yaṅ (3) byed do || de mṅon par dad par gyur to ||

(41a1)爾時世尊知調伏時至。自化爲一陶師。共彼(2)陶師。自相謂言。器皿何似從輪而下。陶師答(3)言。乾成而下。化人報曰。我亦乾成而下。汝共(4)我同。然我有異術。獨能輪上成熟將下。陶師(5)答言。汝技過我。化人報曰。非直輪上出成熟(6)器。亦能更出七寶諸器。陶師見已。即便信(7)伏。于時世尊攝化陶師。而復本身。説微妙(8)法。令其眷屬。住四眞諦

de nas bcom ldan ’das kyis rdza mkhan gyi cha byad mi snaṅ bar mdzad de raṅ bźin gyi cha byad du bźugs nas de ’khor gyi skye bo daṅ bcas te bden pa rnams la rab tu bkod do || gsiṅ ma can du gśegs nas gsiṅ ma can du gnod sbyin (4) chen po ’khor daṅ bcas pa skyabs su ’gro ba daṅ bslab pa’i gźi rnams la rab tu bźag go || brtsegs skyoṅ du klub laṅ skyoṅ daṅ | dgar ba gñis so ||

(9)爾時世尊次至緑莎城。於其城中。爲歩多藥(10)叉。及其眷屬。説微妙法。歸依三寶。令住禁(11)戒。於護積城中。調伏牧牛人。及蘇遮龍王。世(12)尊次至増喜城。於此城中。王名天有。及其眷(13)屬。令住實諦。復次調伏栴荼梨七子。并護池(14)藥叉。并諸眷屬。於彼城側。有一大池。阿濕縛(15)迦。及布捺婆素。於此池中。倶受龍身。十二年(16)後。即便出現。心懷瞋怒。而自念言。世尊不爲(17)我等説法。而令我等。今墮惡趣。受此龍身。我(18)等應毀壞彼教

dga’ ’phel du gśegs nas dga’ ’phel du rgyal po srid pa’i lha ’khor daṅ bcas pa daṅ | gtum byed kyi bu (5) bdun daṅ | gnod sbyin ’tsho bden pa dag la rab tu bkod do || de na mtsho chen po yod pa gaṅ yin pa de na ’gro mgyogs daṅ | nab so gñis klu’i skye gnas su skyes te lo bcu gñis ’das śiṅ steṅ du byuṅ ste ’khrugs pasa’adi skad ces bcom ldan ’das kyis bdag cag la chos (6) ma bśad pas des na bdag cag rnam par ltuṅ ba klu’i skye gnas su skyes kyis ci nas bdag cag gis de’i bstan pa gźig par bya’o źes smra’o ||

(19)爾時世尊便作是念。此二毒龍。有大威力。(20)我滅度後。決定必能壞我法教而作灰塵。作(21)是念已。便往池所。告二龍曰。有足經我爲汝(22)説。令汝等知。二龍白曰。我等龍身豈能解了。(23)作是語已。便即沒水。復作念言。世尊。爲我説(24)法。而我亦不能知解。

tato bhagavatā kumbhakāraveṣam (MSV I B) antardhāpya svaveṣeṇa sthitvā saparijanaḥ satyeṣu pratiṣṭhāpitaḥ | śādvalām anuprāptaḥ | śādvalāyāṃ mahāyakṣaparivāraḥ śaraṇagamanaśikṣāpadeṣu pratiṣṭhāpitaḥ pālitakoṭo nāgapālakaś ca |

de nas bcom ldan ’das ’di sñam du dgoṅs te | klu ’gro mgyogs daṅ nab so ni ’di ltar mthu che źiṅ rdzu ’phrul che ba yin pas ṅa yoṅs su (7) mya ṅan las ’das nas pa’i bstan pa thal bar rlag par ’gyur ba gaṅ yin pa’i gnas ’di yod do sñam du mkhyen nas || bcom ldan ’das klu ’gro mgyogs daṅ | nab so gñis gaṅ na ba der gśegs te byon nas ’gro mgyogs daṅ | nab so gñis gaṅ na ba der gśegs te byon nas ’gro mgyogs daṅ | nab so gñis la bka’ stsal pa || ’gro (121a1) mgyogs daṅ | nab so tshig bźi pa’i chos kyi rnam graṅs źes bya ba yod pa bśad kyis śes par byos śig | btsun pa bdag cag dam pa’i chos ’tshal bar bgyid pa su źig mchis sñam du rig nas | de ñid du slar źugs te || de gñis (2) ’di sñam du sems so ||

爾時世尊於其池所。便(25)留其影。龍見佛影。數數出現。常謂世尊猶住(26)於此。復於其處。調伏二夜叉女。一名那利(27)迦。二名那荼達耶

nandivardhanam anuprāptaḥ | nandivardhane bhavadevo rājā saparivāraḥ satyeṣu pratiṣṭhāpitaḥ sasaptamātaṅgaputro bhūpayakṣaś ca | tatrāśvakapunarvasukau (fol. 141v1 = GBM 6.951) nāgayonāv upapannau | dvādaśānāṃ varṣāṇām atyayāt kṣubdhau | tāv evam āhatuḥ | nāvayor bhagavatā dharmo deśito yenāvāṃ vinipatitau nāgayonau jātau | kathaṃ vayam asya deśanāṃ jñāsyāmaḥ |

bcom ldan ’das kyis ni bdag cag la chos bśad na bdag cag gis rnam par ma śes so sñam pa daṅ | bcom ldan ’das kyis phyogs der sku’i gzugs brñan btaṅ nas ’gro mgyogs daṅ | nab so gñis kyis de la bltas śiṅ bltas śiṅ (3) bcom ldan ’das da duṅ bźugs pa lta źes slar yaṅ daṅ yaṅ du źugs so ||

(28)爾時世尊至軍底城於其城中有女藥叉。名(29)曰軍底。常住此城心懷暴惡。而無畏難。一(41b1)切人民所生男女。常被食噉。然彼城中婆羅(2)門居士等。聞世尊到軍底城側。現在其處。(3)諸人聞已。共爲集會一時出城。往詣佛所。(4)到已頂禮世尊雙足。退坐一面。于時世尊。(5)與婆羅門居士等。爲説法要示教利喜已。乃(6)至如上默然而住

bhagavata etad abhavat* | tayor mahānubhāvaḥ | sthānam etad vidyate yat parinirvṛtasya me śāsanaṃ bhasma kariṣyata iti viditvā yenāśvakapunarvasukayor bhavanaṃ tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramyāśvakapunarvasukābhyāṃ catuṣpadiko dharmaparyāyo deśitaḥ | etasya vyākhyāṃ jñāsyatha | ke vayaṃ saddharmasya jñātāra iti viditvā tatraiva nimagnau | tayor etad abhavat* | deśito 'smākaṃ bhagavatā dharmaḥ | asmābhis tu na vijñāta iti |

phyogs de ñid du bcom ldan ’das kyis gnod sbyin mo sbu bu can daṅ | sbubs can gñis btul to ||

(7)爾時婆羅門居士等。從座而起。整理衣服。於(8)世尊前合掌而白佛言唯願世尊及苾芻衆。(9)明旦食時受我微供。乃至飯食訖。收衣鉢。(10)洗手已。即持金瓶。在世尊前。有所求乞。而作(11)是言。世尊。彼諸毒龍。及惡藥叉。皆已調伏。(12)然此軍底女藥叉。於長夜中。而與我等。非怨(13)爲怨。非讎爲讎。我常恩義。彼常怨害。所生孩(14)子。皆被侵奪。唯願世尊哀愍我等。調伏軍底(15)女藥叉。

bhagavatā tasminn eva pradeśo pratimaikā dattā | aśvakapunarvasukau tatra punar nimajjataḥ | adyāpi bhagavāṃs tiṣṭhatīti tasminn eva pradeśe | bhagavatā nālī udaryā ca yakṣiṇī vinītā | kuntīnagaram anuprāptaḥ | kuntīnagare kuntī yakṣiṇī iti khyātā krodhānvitā caṇḍā ca prativasati | kuntīnagarasya brāhmaṇagṛhapatīnāṃ jātāni jātāny apatyāni bhakṣayati | aśrauṣuḥ kauntīnāgarā brāhmaṇagṛhapatayo bhagavān kuntīnagaram anuprāptaḥ | tasmin pradeśe tiṣṭhatīti śrutvā te sannipatitāḥ kuntīnagarān nirgatāḥ | (MSV I 1) yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntāḥ | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvaikānte niṣaṇṇāḥ | ekāntaniṣaṇṇānāṃ kauntīnāgarāṇāṃ brāhmaṇagṛhapatīnāṃ bhagavān* dharmyayā kathayā pūrvavad yāvat saṃpraharṣya tūṣṇīm* | atha śrāddhā brāhmaṇagṛhapataya utthāyāsanād ekāṃsam uttarāsaṃgaṃ kṛtvā yena bhagavāṃs tenāñjaliṃ praṇamya bhagavantam idam avocan* | adhivāsayatv asmākaṃ bhagavān* śvo 'ntargṛhe bhaktena sārdhaṃ bhikṣusaṃgheneti | atha bhagavantaṃ bhuktavantaṃ dhautahastam apanītapātraṃ niṣaṇṇaṃ viditvā sauvarṇaṃ bhṛṅgāraṃ gṛhītvā bhagavataḥ purataḥ sthitvā yācamāna evaṃ cāha | bhagavatā te te duṣṭanāgā duṣṭayakṣā vinītāḥ | iyaṃ bhadanta kuntī yakṣiṇī asmākaṃ dīrgharātram asapatnānāṃ sapatnī adrugdhānāṃ drogdhrī jātāni jātāny apatyāni harati | aho vata bhagavān kuntīṃ yakṣiṇīṃ vinayed anukampām upādāyeti | tena khalu samayena kuntī yakṣiṇī tasyām eva parṣadi sanniṣaṇṇābhūt* sannipatitā |

mduṅ can gyi groṅ khyer du gśegs so ||

mduṅ can gyi groṅ khyer na gnod sbyin mo mduṅ (4) can źes bya ba khro źiṅ gtum la gzu lums can źig gnas pas mduṅ can gyi groṅ khyer gyi bram ze daṅ khyim bdag rnams kyi bu btsas śiṅ btsas pa dag za bar byed do ||

mduṅ can gyi groṅ khyer gyi bram ze daṅ khyim bdag rnams kyis bcom ldan ’das mduṅ can gyi groṅ khyer du (5) gśegs nas phyogs che ge mo na bźugs so źes thos so ||

thos nas kyaṅ tshogs nas tshogs daṅ khyu nas khyur phrad ciṅ ’dus nas mduṅ can gyi groṅ khyer nas byuṅ ste | bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste lhags pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos (6) phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go |

phyogs gcig tu ’dug ba daṅ bcom ldan ’das kyis mduṅ can gyi groṅ khyer gyi bram ze daṅ khyim bdag rnams la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis źes bya ba nas | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas ca ṅa mi gsuṅ do źes bya ba’i (7) bar goṅ ma bźin du’o ||

de nas mduṅ can gyi groṅ khyer gyi bram ze daṅ khyim bdag rnams stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas | bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de || bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || ||

(121b1) ’dul ba gźi || bam po sum bcu rtsa drug pa | bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig tu saṅ bdag cag gdugs tshod sbyor źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol źes bya ba nas || bcom ldan ’das kyis źal zas gsol zin nas phyag bcabs te (2) lhuṅ bzed gyu bar rig nas źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || gser gyi bya ma bum blaṅs te bcom ldan ’das kyi spyan sṅar gsol ba gdab pa’i phyir ’khod nas ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das kyis klu gdug pa daṅ | gnod sbyin gdug pa de daṅ de rnams ni (3) btul lags na | btsun pa gnod sbyin mo mduṅ can źes bgyi ba ’di bdag cag la yun riṅ mo źig nas śa khon ma mchis par ni śa khon du bgyed | ’gran zla ma lags par ni ’gran zla bgyid || glags ma btsal bar ni glags tshol bar bgyid de || byis pa btsas śiṅ (4) btsas ba rnams ’phrog par bgyid lags na || kye ma’o bcom ldan ’das thugs brtse ba ñe bar bzuṅ ste | gnod sbyin mo mduṅ can gdul bar gsol || de’i tshe gnod sbyin mo mduṅ can ’khor de ñid du ’dus śiṅ ’dug par gyur to || de nas bcom ldan ’das kyis gnod (5) sbyin mo me duṅ can la bka’ stsal pa | mduṅ can khyod kyis thos sam | bcom ldan ’das bdag gis thos lags so || mduṅ can khyod kyis thos sam | bde bar gśegs pa bdag gis thos lags so || dam pa ma yin pa’i chos sdig pa de las log śig | btsun (6) pa dam źiṅ bca’ ste | gal te ’di dag bdag gi slad du gtsug lag khaṅ rtsig par bgyid na bdag ldog par bgyi’o || de nas bcom ldan ’das kyis mduṅ can gyi groṅ khyer gyi bram ze daṅ khyim bdag rnams la bka’ stsal pa || bram ze daṅ khyim bdag khyed kyis thos sam | (7) bcom ldan ’das thos lags so || khyed cag gis ji ltar bsgrub par bya || bcom ldan ’das brtsig lags so || bde bar gśegs pa brtsig lags so || de nas bcom ldan ’das kyis gnod sbyin mo mduṅ can ’khor daṅ bcas te btul nas gśegs so || ’bra (122a1) go can du gśegs pa daṅ ’bra go can na byis pa chaṅ ṅu dag cig rdul gyi mchod rten la rtse bar byed do || bcom ldan ’das kyis byis pa chuṅ du dag rdul gyi mchod rten la rtse ba gzigs so || gzigs nas kyaṅ yaṅ gnod sbyin lag na rdo rje la bka’ stsal (2) pa | lag na rdo rje khyod kyis byis pa chuṅ ṅu rdul gyi mchod rten la rtse ba dag mthoṅ ṅam | btsun pa mthoṅ lags so ||

. . . 爾時藥叉亦在會中。于時世尊告女(16)藥叉曰。汝今聞此諸人語不。藥叉白言。善(17)逝。而我已聞。復問女藥叉曰。汝今聞不。答(18)言。世尊。我今已聞。佛言。汝久遠來。作此非(19)法罪業。答言。諸人共我立契。若能爲我造寺。(20)即當永斷 (21)爾時世尊告婆羅門居士。汝等聞此女藥叉(22)語不。諸人答言。世尊。我今已聞。佛言。汝等(23)云何。諸人白言。世尊。我等必爲造寺。爾時世(24)尊調伏此女藥叉。并眷屬已。便捨而去(25)世尊復至渇樹羅聚落。於此村中。有一童子。(26)以土爲塔。而作戲劇。世尊見已。便告金剛手。(27)汝見此童子以土爲塔。而作戲不。金剛手白(28)佛言。我今已見。佛言。我滅度後。迦尼色迦王(29)此云淨金於此童子戲造塔處。建大窣堵波。號曰(41c1)迦尼上聲色迦塔。廣作佛事。世尊從盧醯得聚(2)落。乃至無稻&T039734;龍王所住之宮。於其中間。調(3)伏七萬七千諸有情已。還盧醯得聚落。入於(4)寺内宴坐。至日晡時。從寂而起。告阿難陀(5)曰。可共往古王聚落。阿難陀白佛言。世尊。如(6)來先説。我往北天竺。當調伏無稻&T039734;龍王。(7)其國土中。有五勝事。今者世尊復云。共我往(8)古王聚落。此事如何。世尊告曰。我已共金剛(9)手。往北天竺。記多摩娑林。乃至土塔。從盧醯(10)得。至無稻&T039734;龍宮。於此中間。如來調伏七萬(11)七千有情。然於彼國。有其劣事。土地高下。豐(12)饒荊棘。多諸瓦石。大性甚惡。婦人惡行 .

atha bhagavān kuntīṃ yakṣīṇīṃ saparivārāṃ vinīya prakrāntaḥ | bhagavān kharjūrikām anuprāptaḥ | khajūrikāyāṃ bāladārakān pāṃsustūpakaiḥ krīḍato 'drākṣīt* | bhagavān bāladārakān pāṃsustūpakaiḥ krīḍato dṛṣṭvā ca (MSV I 2) punar vajrapāṇiṃ yakṣam āmantrayate | paśyasi tvaṃ vajrapāṇe bāladārakān pāṃsustūpakaiḥ krīḍataḥ | evaṃ bhadanta | eṣa caturvarṣaśataparinirvṛtasya mama vajrapāṇe kuśanavaṃśyaḥ kaniṣko nāma rājā bhaviṣyati | so 'smin pradeśe stūpaṃ pratiṣṭhāpayati | tasya kaniṣkastūpa iti saṃjñā bhaviṣyati | mayi ca parinirvṛte buddhakāryaṃ kariṣyati | . .

lag na rdo rjed yoṅs su mya ṅan las ’das nas lo bźi brgya lon pa na ’dir ku śa na’i rigs kyi rgyal po ka nis ka źes bya ba ’byuṅ bar ’gyur ba des phyogs (3) ’dir mchod rten rtsig par ’gyur te || de’i miṅ ka nis ka’i mchod rten źes bya bar ’gyur źiṅ ṅa yoṅs su mya ṅan las ’das na yaṅ saṅs rgyas kyi bya ba byed par ’gyur ro || de nas bcom ldan ’das kyis ro hi ta ka nas klu’i rgyal po sog ma med kyi gnas kyi bar du srog (4) chags sa ya phrag bdun daṅ ’bum phrag bdun btul nas ro hi ta kar gśegs te gtsug lag khaṅ du źugs nas naṅ du yaṅ dag bźag go | bcom ldan ’das dgoṅs ka naṅ du yaṅ dag ’jog las bźeṅs nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun (5) dga’ bo daṅ po’i rgyal srid gaṅ na ba der ’doṅ ṅo || de nas bcom ldan ’das la tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos ’di skad ces gsol to || btsun pa bcom ldan ’das kyis sṅar ni ’di skad ces kun dga’ bo byaṅ phyogs su klu’i rgyal po sog ma med ’dul du ’doṅ ṅo | (6) byaṅ phyogs na ni phan yon rnam pa lṅa yod do źes gsuṅs la | da bcom ldan ’das kyis ’di skad du kun dga’ bo daṅ po’i rgyal srid gaṅ na ba der ’doṅ ṅo źes gsuṅs na de ji lta bu lags | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | kun dga’ bo ṅa gnod sbyin (7) lag na rdo rje daṅ thabs cig tu byaṅ phyogs su gśegs nas ta ma sa’i tshal rnams luṅ bstan to źes bya ba nas rdul gyi mchod rten luṅ bstan to źes bya ba’i bar du’o ||

. . .

tato bhagavān yāvac cāpalālasya bhavanaṃ yāvac ca rohitakam atrāntare saptasaptatiprāṇiśatasahasrāṇi vinīya rohitakam āgatya vihāraṃ praviśya pratisaṃlīnaḥ | bhagavān sāyāhne pratisaṃlayanād vyutthāyāyuṣmantam ānandam āmantrayate | āgamayānanda yenādirājyam iti |

kun dga’ bo ro hi ta ka nas klu’i rgyal po sog ma med kyi gnas kyi bar du de bźin gśegs pas srog chags (122b1) sa ya phrag bdun daṅ ’bum phrag bdun btul te || byaṅ phyogs na ni ñes dmigs lṅa yod de | mthon dman can daṅ | sdoṅ dum daṅ | chor mas gaṅ ba daṅ | rdo ba daṅ | gseg ma daṅ | gyo mo maṅ ba daṅ | khyi za ba daṅ | bud med gnas ṅan len kun du spyod (2) ba’o || ||

sdom la |
daṅ po’i rgyal srid rta bzaṅs daṅ ||
bcom brlag daṅ ni o ta la’i ||
kun dga’ ra ba dgra mtha’ daṅ ||
tshugs par dka’ daṅ gaṅ gā’i chu ||
yi dgas dus dpog phyi ma yin ||

(13)爾時世尊遊行勝軍人間。漸至古王聚落。是(14)時世尊告阿難陀曰。往昔衆許王初首於此。(15)受灌頂位。最居第一。爲王故名古王聚落。復(16)次世尊至賢馬聚落。是時世尊。告阿難陀曰。(17)其衆許王而於此處。馬寶出現。因名此邑。爲(18)賢馬聚落。

de nas bcom ldan ’das yul dpa’ sde nas (3) ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na daṅ po’i rgyal srid du gśegs nas | de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo phyogs ’dir rgyal po maṅ pos bkur ba daṅ po rgyal srid kyi dbaṅ bskur bas dbaṅ bskur ba de ni daṅ po’i rgyal po (4) yin no ||

(MSV I 3) uddānam* | ādirājyaṃ ca bhadrāśvo mathurā otalā ca |ārāmavairaṃbhya ayodhyā ca nadī gaṅgā pretā velāmo bhavati paścimaḥ ||

de’i phyir ’di daṅ po’i rgyal srid ces bya bar grags so || rta bzaṅs su gśegs nas || de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo phyogs ’dir rgyal po maṅ pos bkur ba’i rta bzaṅ po rin po che byuṅ ste | de’i (5) phyir ’di rta bzaṅs źes bya bar grags so ||

爾時世尊告阿難陀。爾可共我。往(19)麼土羅聚落。唯然受教。時世尊漸行。往麼土(20)羅。在路遙見。緑色樹林。即告阿難陀曰。汝見(21)彼緑色樹林不。白言。已見。此是烏盧門荼山。(22)我滅度一百年後。有麼土羅兄弟二人。一名(23)那吒。二名婆吒。而於彼處。建立寺舍。當號名(24)那吒婆吒。順奢摩他毘鉢舍那者。坐臥之處。(25)最爲第一。於麼土羅聚落。當有識藥人童子。(26)名爲祕密。有子名近密。雖無相好。而同於佛。(27)我滅度一百年後。於我法中出家。而作佛事。(28)時有阿難陀弟子。名末田地。度彼近密。而爲(29)苾芻。傳我法者。此爲最後。於那吒婆吒寺(42a1)内。有窟長十八肘。廣十二肘。高七肘。由彼説(2)法化。得證阿羅漢者。各一籌。長可四指。擲著(3)窟中。是時近密而取滅度。彼諸門人。即便(4)取籌。積集一處。而用闍毘。時諸苾芻皆生疑(5)惑。問斷一切疑者。世尊有記。未來具壽近(6)密(7)佛今授記。當憐愍多有情故。而作利益。佛(8)言。非但今時作斯利益。於過去世。亦多利益。(9)汝當諦聽。善思念之。佛言。乃往過去。於此烏(10)盧門荼山。有三居處。一處有五百縁覺。一處(11)有五百仙人。一處有五百獼猴。時此獸群頭(12)主。本懷惡性。諸獼猴中。有生子者。皆被傷(13)殺諸雌獼猴。爲子憂愁。共相議曰。汝等當(14)聽。我此群主。常害我子。可設方便。我若懷胎(15)者。不須報知。

atha bhagavāñ chūraseneṣu janapadeṣu cārikāṃ carann ādirājyam anuprāptaḥ | tatra bhagavān āyuṣmantam ānandam āmantrayate | asminn ānanda pradeśe mahāsammato rājā prathamato rājyābhiṣekenābhiṣiktaḥ | abhiṣikto 'yaṃ ca rājñām ādirato 'syādirājyaḥ ādirājya iti saṃjñā saṃvṛttā |

de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo bcom brlag gaṅ na ba der ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar (6) mñan te | de nas bcom ldan ’das bcom brlag tu gśegs pa daṅ | bcom ldan ’das kyis rgyaṅ riṅ po kho na źig na tshal sṅo źiṅ sṅo ba bsgreṅs pa dag gzigs so || gzigs nas kyaṅ tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo khyod kyis tshal sṅo (7) źiṅ sṅo ba bsgreṅs pa pa bi mthoṅ ṅam | btsun pa mthoṅ lags so || kun dga’ bo de ni ri bo rtse mthon źes bya ste | ṅa yoṅs su mya ṅan las ’das nas lo brgya lon pa daṅ | bcom brlag nas gar mkhan daṅ dpa’ bo źes bya ba spun gñis kyis de la gtsug lag khaṅ rtsig (123a1) par ’gyur te | de’i miṅ gar mkhan dpa’ bo źes bya bar ’gyur źiṅ lhag mthoṅ daṅ źi gnas kyi rjes su mthun pa’i gnas mal rnams kyi mchog tu ’gyur ro || kun dga’ bo bcom brlag ’dir sbos ’tshoṅ gi khye’u sbas pa źes bya ba ’byuṅ bar (2) ’gyur te | de’i bu ñe sbas źes bya ba saṅs rgyas kyi mtshan med pa źig ’byuṅ ba de ṅa yoṅs su mya ṅan las ’das nas lo brgya lon pa daṅ bstan pa la rab tu byuṅ nas saṅs rgyas kyi bya ba byed par ’gyur ro || dge sloṅ kun dga’ bo’i lhan cig gnas pa ñi ma’i guṅ źes bya bas ñe (3) sbas de rab tu ’byin par ’gyur te | gdams ṅag ston pa rnams kyi phyi ma ni ñe sbas yin par ’gyur ro || gar mkhan dpa’ bo de la phug srid du bcwa brgyad pa | źeṅ du khru bcu gñis pa | ’phaṅ du khru bdun pa źig yod par ’gyur te | des gaṅ daṅ gaṅ dag la gdams ṅag (4) bstan nas dgra bcom pa mṅon sum du byas pa de daṅ de rnams kyis thur ma sor bźi tsam pa re re phug de’i naṅ du ’dor bar ’gyur ro ||

bhadrāśvam anuprāptaḥ | tatra bhagavān āyuṣmantam ānandam āmantrayate | asminn ānanda pradeśe rājño mahāsammatasya bhadram aśvaratnaṃ prādurbhūtaṃ yato 'sya bhadrāśvo bhadrāśva iti saṃjñā saṃvṛttā |

gaṅ gi tshe phug de dgra bcom pa’i thur mas gaṅ bar gyur pa de’i tshe ñe sbas yoṅs su mya ṅan las ’da’ bar ’gyur te || de yoṅs sa mya ṅan (5) las ’das nas dgra bcom pa’i thur ma de dag ñid spuṅs nas de rnams kyis sreg par byed do ||

tatra bhagavān āyuṣmantam ānandam āmantrayate | āgamayānanda yena mathurā iti (fol. 142v1 = GBM 6.953) | evaṃ bhadanta ity āyuṣmān ānando bhagavataḥ pratyaśrauṣīt* | atha bhagavān mathurāṃ saṃprasthitaḥ | dūrād eva nīlanīlāṃ bhagavān vanarājiṃ dṛṣṭvā punar āyuṣmantam ānandam āmantrayate | paśyasi tvam ānanda etāṃ nīlanīlāṃ vanarājim* | evam bhadanta | eṣa ānanda uramuṇḍo nāma parvataḥ | atra mathurāyāṃ naṭo bhaṭaś ca dvau bhrātarau mama varṣaśataparinirvṛtasya vihāraṃ pratiṣṭhāpayataḥ | tatas tasya naṭabhaṭika iti saṃjñā bhaviṣyati | agraṃ ca bhaviṣyati (MSV I 4) śamathavipaśyanānukūlānāṃ śayanāsanānām* | adyānanda mathurāyāṃ gupto nāma gāndhikadārako bhaviṣyati | tasya putraḥ upagupto nāma bhaviṣyati alakṣaṇako buddhaḥ | sa mama varṣoṣitasya parinirvṛtasya śāsane pravrajya buddhakāryaṃ kariṣyati | mādhyandino nāmnā ānandasya bhikṣoḥ sārdhaṃvihārī | sa upaguptaṃ pravrājayiṣyati | upaguptaḥ paścimako bhaviṣyati avavādakānām* | vṛkṣavāṭikāyāṃ guhā bhaviṣyati | dairghyeṇāṣṭādaśahastā | vistāreṇa dvādaśa | ucchrāyeṇa sapta | ye ye tasyāvavāde arhatvaṃ sākṣātkariṣyanti te te caturaṅgulamātrāṃ kaṭikāṃ tasyāṃ guhāyāṃ prakṣepsyante |

dge sloṅ rnams the tsom skyes nas the tsom thams cad gcod pa saṅs rgyas bcom ldan ’das la źus pa | btsun pa bcom ldan ’das kyis ma ’oṅs pa na skye bo maṅ po la sñiṅ brtse ba daṅ (6) tshe daṅ ldan pa ñe sbas luṅ bstan pa la gzigs || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag de’i tsher ma zad ji ltar ’di ’das pa’i dus na skye bo maṅ po la phan pa’i phyir źugs pa de legs par rab tu ñon la yid la zuṅ śig daṅ bśad do ||

yadā sā guhā purṇā bhaviṣyati arhatkaṭikābhis tadā upaguptaḥ parinirvāsyati | parinirvṛtaṃ cainaṃ tābhir evārhatkaṭikābhiḥ sametya te dhmāpayiṣyanti |

dge sloṅ dag sṅon byuṅ (7) ba ri bo rtse mthon ’di ñid kyi ṅos gsum la raṅ saṅs rgyas daṅ draṅ sroṅ daṅ | spre’u rnams gnas te | ṅos gcig na ni raṅ saṅs rgyas lṅa brgya’o || gñis pa la ni draṅ sroṅ lṅa brgya’o || gsum pa la ni spre’u lṅa brgya’o || spre’u’i sde dpon gyi kun du spyod pa ni spre’u’i phru (123b1) gu btsas śiṅ btsas pa dag gsod par byed pa yin no ||

bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayacchettāraṃ buddhaṃ bhagavantaṃ paripapracchuḥ | bhadanta bhagavatā āyuṣmān upagupto 'nāgata eva bahujanānukampī vyākṛta iti | bhagavān āha | na bhikṣava etarhi yathāsāv atīte 'py adhvani bahujanahitāya pratipannas tac chṛṇuta sādhu ca suṣṭhu ca manasi kuruta bhāṣiṣye |

de nas sbra mo de dag phru gu’i mya ṅan gyis non pas phan tshun gros bya bar brtsams pa | śes ldan spra mo dag ñon cig | bdag cag gi phru gu btsas śiṅ bas pa dag sde dpon ’dis gsod par byed kyis de la thabs (2) śig bśam par bya ste | bdag cag las spra mo gaṅ źig sbrum par gyur na des sded dpon la brjod par mi bya’o ||

至於後時。有一懷胎。諸獼猴(16)等。將至幽處。而密藏隱。共採諸果。私相供(17)給。日月既滿便生一男。深藏密處。令遣乳(18)哺。長養使大。既成立已。即於衆内。驅逐群(19)頭。令離本衆。於山別遊。

bhūtapūrvaṃ bhikṣavaḥ asyaiva urumuṇḍasya parvatasya triṣu pārśveṣu pratyekabuddhā ṛṣayo markaṭāś ca prativasanti | ekasmin pārśve pañca (MSV I 5) pratyekabuddhaśatāni dvitīye pañca ṛṣiśatāni tṛtīye pañca markaṭaśatāni | ācaritaṃ markaṭayūthapater jātaṃ jātaṃ markaṭaśāvakaṃ praghātayati |

ji tsam dus gźan źig na spra mo źig sbrum par gyur nas de de rnams kyis dben pa’i phyogs śig tu sbas nas rtsa ba daṅ ’bras bus bsñod de spre’u’i phru gu gyuṅ nas de (3) yaṅ de rnams kyis dben pa’i phyogs śig tu bsnun gsos bskyed de || de gaṅ gi tshe chen por gyur pa de’i tshe des sde dpon de raṅ gi khyu nas bskraṅ nas ri bo rtse mthon na phan tshun du ’khyam par brtsams so ||

以遊行故。聞獨覺(20)聲。即便往詣。親近而住。心無怖懼。即採果(21)實。及諸根葉。常將供給。獨覺食餘。還飼獼(22)猴。獨覺常法。飯食已訖。即伽趺坐。獼猴見(23)已。便即學坐。後諸獨覺。便作是念。我下劣(24)身。應得已得。所作已辦。今可將入無餘涅槃。(25)作是念已。便即騰空。示作神變。或身出火焔。(26)或身灑甘雨。或身出光明已。便入無餘涅槃。(27)而彼獼猴。心懷憂惱。便即尋覓。至舊窟中。乃(28)見遺身。是時以手擧獨覺衣。時有天神。便作(29)是念。今此獼猴脱獨覺衣。恐損遺身。時彼天(42b1)神驅獼猴出。以石覆窟。獼猴是時見窟閉已。(2)悲泣懊惱。懷戀而去。還至本處。而以遊行。是(3)時獼猴。樂附近人既無人故。心不安樂。常(4)聽人語。忽於異處。有仙語聲。獼猴聞已。如失(5)路人。尋聲奔走。乃見仙人而修苦行。或有擧(6)手。或翹一足。或五熱炙身。獼猴依附。長時一(7)處。而無怖畏。恒持花果。及以齒木。供給仙(8)人。仙人食殘。還與獼猴。是時獼猴。壞仙人威(9)儀。令依獨覺法。見擧手者。挽令向下。便即彈(10)指。作跏趺坐。翹一足者。挽令向下。還即彈指。(11)於仙人前。作跏趺坐。五熱炙身者。即滅其火。(12)便即彈指。於仙人前作跏趺坐。

tatas tā markaṭyaḥ śāvakaśokābhibhūtāḥ parasparaṃ saṃjalpaṃ kartum ārabdhāḥ | śṛṇvantu bhavantyo markaṭyaḥ | ayam asmākaṃ yūthapatir jātaṃ jātaṃ śāvakaṃ praghātayati | tad upāyasaṃvidhānaṃ kartavyam* | yā asmākaṃ markaṭī āpannasatvā bhavati tayā yūthapater nārocayitavyam iti |

de ’khyam pa na raṅ saṅs rgyas rnams kyi skra thos nas de de rnams kyi (4) bruṅ du soṅ ste | gaṅ gi tshe bag phebs par gnas par gyur pa de’i tshe de rnams la rtsa ba daṅ | lo ma daṅ me tog daṅ ’bras bu daṅ so śig dag ’bul bar byed do || de rnams kyis kyaṅ de la lhuṅ bzed kyi lhag ma dag ’dor bar byed do || raṅ saṅs rgyas de rnams kyi kun (5) du spyod pa ni zos śiṅ zos nas skyil mo kruṅ bcas te ’dug go | spre’u des kyaṅ de rnams kyi spyod lam mthoṅ nas skyil mo kruṅ bcas śiṅ ’dug go |

爾時諸仙人(13)等白親教師曰。今有獼猴。障礙我等。廢修苦(14)行。師便問曰。是時仙人。廣如上説。師又告(15)曰。汝等當知。但是獼猴。皆能記事。決定曾見(16)如是威儀修道仙人。汝可依隨。結跏趺坐。諸(17)仙人等既聞師語。便跏趺坐。昔有善根。當得(18)現前。雖不得阿遮利耶。及鄔波馱耶教示。自(19)能生得三十七道品法。現證縁覺。

yāvad apareṇa samayenānyatamā markaṭī āpannasatvā saṃvṛttā | sā tābhiḥ pratigupte pradeśe gopāyitvā mūlaphalair upasthāpitā | markaṭaśāvako jātaḥ | so 'pi tābhiḥ pratigupte pradeśe sthāpitaḥ poṣitaḥ saṃvardhitaḥ | sa yadā mahān saṃvṛttas tadā tenāsau yūthapatiḥ svayūthāt pracyāvitaḥ | urumuṇḍaparvate itaś cāmutaś ca (fol. 143r1 = GBM 6.954) paribhramitum ārabdhaḥ |

ji tsam dus gźan źig na raṅ saṅs rgyas de rnams ’di sñam du sems te | bdag cag gi lus rnag can ’dis thob par bya ba (6) gaṅ yin pa ni thob zin gyis | bdag cag źi ba mya ṅan las ’das pa’i dbyiṅs su ’jug go sñam nas | de nas de rnams kyis ’bar ba daṅ | gsal ba daṅ | char ’bebs pa daṅ | glog ’byin pa’i cho ’phrul dag byas nas phuṅ po lhag ma med pa’i mya ṅan las ’das pa’i dbyiṅs (7) su yoṅs su mya ṅan las ’das so || de rnams ldaṅ ba’i dus gaṅ yin pa de’i tshe mi ldaṅ nas spre’u des de rnams ma mthoṅ bas mi dga’ bar gyur to ||

tena paribhramatā pratyekabuddhānāṃ śabdaḥ śrutaḥ | sa teṣāṃ sakāśaṃ gataḥ | yadā viśvastasaṃvāsaḥ saṃvṛttas {MS smṛtaḥ} tadā teṣāṃ mūlapatrapuṣpaphaladantakāṣṭhair upasaṃhāraṃ karoti | te 'pi tasya pātraśeṣaṃ chorayanti | ācaritaṃ teṣāṃ pratyekabuddhānāṃ bhuktvā bhuktvā paryaṅke niṣīdanti | so 'pi markaṭas teṣām īryāpathaṃ dṛṣṭvā paryaṅkena niṣīdati |

ji tsam na spre’u de phug tu źugs nas raṅ saṅs rgyas de rnams kyi chos gos rnams kyi chos gos rnams nas gsig par brtsams so || de nas phug (124a1) de na gnas pa’i lha gaṅ yin pa de ’di sñam du sems te | spre’u ’dis raṅ saṅs rgyas rnams kyi sku bśig na mi ruṅ ṅo sñam nas rdo leb chen pos sgo bcad nas ’dug go | de nas spre’u de mya ṅan daṅ sdug bsṅal ba daṅ | smre sṅags bton te soṅ (2) nas ri bo rtse mthon la kun nas ’khyam pa na mi rnams ’dod pas mi dga’ bar gyur te || rna ba gtod ciṅ mi’i sgra thos par ’dod pa las | des draṅ sroṅ de rnams smra ba’i sgra dag thos nas || de ’gron pa lam stor ba bźin du riṅs pa riṅs par de rnams kyi druṅ du soṅ ṅo | (3) draṅ sroṅ de dag kyaṅ dka’ thub drag pos gduṅ bar byed de | kha cig ni lag pa bsgreṅ nas ’dug go | kha cig ni rkaṅ pa ya gcig gis so || kha cig ni gduṅ ba lṅas gduṅ bar byed do ||

yāvad apareṇa samayena teṣāṃ pratyekabuddhānām etad abhavat* | yad asmābhir anena kvāthakāyena prāptavyam* | prāptaṃ tad yan nu vayaṃ śāntaṃ nirvāṇadhātuṃ praviśema iti | tatas te jvalanatapanavarṣaṇavidyotanaprātihāryāṇi kṛtvā nirupadhiśeṣe nirvāṇadhātau parinirvṛtāḥ | teṣāṃ vyutthānakālaḥ | tasmin (MSV I 6) nottiṣṭhanti iti | sa markaṭas tān apaśyan dhṛtiṃ na labhate |

gaṅ gi tshe spre’u de de rnams daṅ lhan cig bag phebs par gnas par gyur pa (4) de’i tshe draṅ sroṅ de rnams la rtsa ba daṅ | lo ma daṅ | me tog daṅ | ’bras bu daṅ | so śiṅ dag sbyin par byed do ||

yāvad asau markaṭo guhāṃ praviśya teṣāṃ pratyekabuddhānāṃ cīvarāṇi vikopayitum ārabdhaḥ | yā devatā tasyāṃ guhāyām adhyuṣitā tasyā etad abhavat* | mā haivāyaṃ śākhāmṛgaḥ pratyekabuddhacīvarāṇi vikopayiṣyatīti dvāraṃ mahatyā śilayā pidhāyāvasthitā | tato 'sau markaṭaḥ śocitvā klamitvā paridevitvā prakrāntaḥ | urumuṇḍaparvate samantāt parikrāmati | anabhiratitvād dhṛtiṃ na labhamāno 'vahitaśrotro manuṣyaśabdam ākāṃkṣati | tena teṣām ṛṣīṇāṃ vākpravyāhāraśabdaḥ śrutaḥ | sa mārgapranaṣṭa ivādhvagas tvaritatvaritaṃ teṣāṃ sakāśam upasaṃkrāntaḥ | tena ṛṣayaḥ kaṣṭāni tapāṃsi tapyante | kecid ūrdhvahastakās tiṣṭhanti | kecid ekena pādena | kecit pañcatapas tapyante |

de rnams kyaṅ de la zas kyi lhag ma dag ’dor bar byed do || des de rnams kyi spyod lam dkrugs śiṅ raṅ saṅs rgyas kyi spyod lam ston par byed de ||

yadāsau markaṭas taiḥ sārdhaṃ viśvastasaṃvāsaḥ saṃvṛttas tadā teṣām ṛṣīṇāṃ mūlapatrapuṣpaphaladantakāṣṭhair upasaṃhāraṃ karoti |

de (5) na gaṅ dag lag pa sgreṅ ba de rnams kyi lag pa dag phab nas se gol gyi sgra phyuṅ ste | sbran nas mdun du skyil mo kruṅ bcas te ’dug go | gaṅ dag rkaṅ pa ya gcig pa de rnams kyi rkaṅ pa phab nas mdun du skyil mo kruṅ bcas te ’dug go | gaṅ dag gduṅ ba ljas gduṅ bar byed pa de (6) rnams kyi me gsad nas se gol gyi sgra phyuṅ ste mdun du skyil mo kruṅ bcas nas ’dug go |

te 'pi tasya bhaikṣaśeṣaṃ chorayanti | sa teṣām īryāpathaṃ vyākopya pratyekabuddheryāpathaṃ deśayati |

de nas draṅ sroṅ de rnams kyis gdams ṅag ’bogs pa la smras pa | mkhan po spre’u ’di bdag cag gi dka’ thub la bar chad bgyid do źes de rnams kyis de la rgyas par smras pa daṅ | des smras (7) pa śes ldan dag spre’u de dag ni dran pa daṅ ldan pa yin te | gdon mi za bar ’dis draṅ sroṅ kha cig gi spyod lam de lta bu mthoṅ gis khyed cag gis khyed cag gis kyaṅ skyil mo kruṅ chos la ’dug śig | de rnams kyis skyil mo kruṅ bcas te ’dug pa daṅ | de rnams kyi sṅon gyi dge ba’i rtsa ba rnams mṅon (124b1) du gyur nas de rnams kyis mkhan po daṅ slob dpon med pa’i śes pas byaṅ chub kyi phyogs sum bcu rtsa bdun daṅ mthun pa’i chos pa skyed nas raṅ byaṅ chub mṅon sum du byas so ||

時仙人等。(20)於獼猴處。敬信隨法。所得新果。及好美食。供(21)養獼猴。然後自食。乃至後時。獼猴身死。彼縁(22)覺等。於諸方國。取種種香。積集薪草。焚燒獼(23)猴。

tatra ye ūrdhvahastakās teṣāṃ hastān adhaḥ kṛtvā ricchaṭāśabdaṃ ca kṛtvā purastāt paryaṅkaṃ baddhvāvatiṣṭhate | ye pañcatapas tapyante teṣām agniṃ nirvāpya ricchaṭāśabdaṃ kṛtvā purastāt paryaṅkenāvatiṣṭhate |

de nas de rnams spre’u de la chos las byuṅ ba’i dad pa skyes nas | de rnams kyis ljoṅs nas bsod (2) sñoms lo tog sar pa daṅ ’bras bu sar pa daṅ | dus gsar gyi rñed pa gaṅ yin pa de rnams las de la thog mar byin nas bdag ñid loṅs spyod par byed do || ji tsam dus gźan źig na spre’u de dus las ’das so ||

tatas taiḥ ṛṣibhir avavādakasyārocitam* | upādhyāya eṣa śākhāmṛgo 'smākaṃ tapovighnaṃ karoti | tais tasya vistareṇārocitam* | sa kathayati | bhavantaḥ smṛtimanto hy ete śākhāmṛgā bhavanti | nūnam anena īryāpathena ke (MSV I 7) ṛṣayo 'nena dṛṣṭā bhaviṣyanti | yūyam api yathāsthāpitaṃ paryaṅkaṃ baddhvā niṣīdatha | te tathaiva paryaṅkaṃ baddhvā niṣaṇṇāḥ | teṣāṃ pūrvakāni kuśalamūlāny āmukhībhūtāni | tair anācāryakair anupādhyāyakair jñānena saptatriṃśadbodhipakṣadharmān utpādya pratyekabodhiḥ sākṣātkṛtas

de nas raṅ byaṅ chub de rnams kyis yul khams daṅ (3) phyogs sna tshogs na yod pa’i śiṅ dri źim po rnams blaṅs te | śiṅ dri źim pa thams cad kyis phuṅ por spuṅs nas bsregs so ||

爾時世尊告諸苾芻。汝等勿作異念。往昔(24)獼猴與縁覺同住者。今憂波掬多是。往昔之(25)時。以多利益。今復於此。我與授記。哀愍有(26)情。亦多利益
(27)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第九
(3)根本説一切有部毘奈耶藥事(4)卷第十
(5)　大唐三藏義淨奉　　制譯

teṣāṃ markaṭasyāntike dharmānvayaḥ prasāda utpannaḥ | te yāni navaśasyāni (fol. 143v1 = GBM 6.955) navaphalāni navartukāni janapadāt piṇḍapātaṃ pratilabhate tāni tasmai prathamato datvā tata ātmanaḥ paribhuñjate | tāvad apareṇa samayena sa markaṭaḥ kālagataḥ |

dge sloṅ dag ji sñam du sems | raṅ byaṅ chub rnams daṅ lhan cig tu gnas pa’i spre’u gaṅ yin pa de ni ñe sbas ’di ñid yin te | ’di (4) de’i tshe yaṅ skye bo maṅ po la phan pa’i phyir źugs so || da ltar na yaṅ ṅas ’di skye bo maṅ po la phan pa daṅ sñiṅ rje bar luṅ bstan to ||

(6)儞羅歩提縁
(7)爾時世尊。於勇軍人間遊行。漸至末土羅城。(8)其中淨行婆羅門等。聞喬答摩沙門。到末土(9)羅城。彼極讃説。照耀覺悟。安住分析開示顯(10)現。四種人等清淨之法。彼喬答摩沙門。若入(11)此城。我輩利養。決定斷除。我聞喬答摩沙門。(12)有不尊重處。而不遊行。此若有人。於彼喬答(13)摩。不生尊重。彼定不入末土羅城。若令下劣(14)人等。往彼輕慢。恐畏喬答摩心。不將爲事。若(15)有上首勝人。不生尊重。輕欺喬答摩。此應甚(16)善。我等衆中。誰爲上首。是時末土羅城中。有(17)一婆羅門。名曰儞羅歩提。通達四明四薜陀(18)論。能顯己宗。摧壞他宗。所出言辭。隨實而(19)轉。于時末土羅婆羅門等。衆共集會。往儞羅(20)歩提所。而即白言。鄔波馱耶。我等既聞喬答(21)摩沙門。來於此城。彼極讃説。照耀覺悟。安(22)住分析。開示顯現。四種人等清淨之法。然彼(23)喬答摩。有不尊重處。心不樂往。若有人等。於(24)彼喬答摩。不生尊重。彼定不入末土羅城。若(25)令下劣人等。往彼輕慢。恐畏喬答摩心。不將(26)爲事。若有上首勝人不生尊重。輕欺喬答摩。(27)此應甚善。除鄔波馱耶。豈復更有上首之(28)人。能辦斯事。唯願於彼。作不尊重。以言罵(29)辱。

tatas taiḥ pratyekabuddhair nānādigdeśādhiṣṭhāneṣu gandhakāṣṭhāni samādāpya sarvagandhakāṣṭhaiś citāṃ citvā dhmāpitaḥ |

de nas bcom ldan ’das dpa’ sde nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa na bcom brlag tu gśegs pa daṅ | bcom brlag gi bram ze rnams (5) kyis dge sbyoṅ gau ta ma bcom brlag tu phyin nas de śin tu rigs bźi po rnam par dag par ’dod de ’chad par byed ’dogs par byed || rab tu ’jog par byed | rnam par ’byed par byed | bye brag tu ’byed par byed | gsal bar byed | ston par byed | yaṅ dag par rab tu (6) ston par byed do źes thos nas | gal te de bcom brlag tu ’dug na bdag cag gi rñed pa daṅ bkur sti’i bar chad du ’gyur la de ni bkur sti ma yin pas skrag go źes grag gis | gal te de la ’ga’ źig gis bkur sti ma yin pa byas nas de lta na de bcom brlag tu ’dug par mi ’gyur (7) ro || gal te de la mi smad rigs kyis bkur sti ma yin pas byas na ṅo mtshar du mi ’dzin gyi gal te de la skyes bu gtso bo ’ga’ źig gis bkur sti ma yin pa byas na des ni legs par ’gyur na | bdag cag gi naṅ na skyes bu gtso bo su źig yod sñam mo ||

時儞羅歩提報諸人曰。我舌隨意而轉。(43a1)若堪罵辱。我即罵辱。若堪讃歎。我即讃歎。于(2)時儞羅歩提。及與耆舊諸婆羅門等。前後圍(3)遶。詣世尊所。

kiṃ manyadhve bhikṣavaḥ | yo 'sau pratyekabuddhaiḥ saṃpoṣito markaṭaḥ sa evāsāv upaguptaḥ | tadāpy asau bahujanahitāya pratipannaḥ etarhy apy asau mayā bahujanahitānukampī vyākṛta iti |

de’i tshe bcom brlag na bram (125a1) ze sṅor gyur ces bya ba rig byed daṅ rig byed kyi yan lag gi pha rol tu phyin pa raṅ gi smra ba gsal bar byed pa | pha rol gyi rgol ba tshar gcod par nus pa de’i tshig bden pa’i rjes su ’braṅ ba źig yod do ||

atha bhagavāñ chūraseneṣu janapadeṣu cārikāṃ caran mathurām anuprāptaḥ | aśrauṣur māthurā brāhmaṇāḥ śramaṇo gautamo mathurām anuprāptaḥ | so 'tyarthaṃ cāturvarṇaviśuddhiṃ rocayati dīpayati prajñapayati prasthāpayati virujati vivṛṇoti uttānīkaroti deśayati | yady asau mathurāṃ pravekṣyati asmākaṃ lābhāntarāyo bhaviṣyati | sa cāsatkārabhītaḥ śrūyate | yadi tasya kaścid asatkāraṃ kuryād evam asau mathurāṃ na praviśet* iti cāsya nīcapuruṣo 'satkāraṃ kuryāt* (MSV I 8) pravekṣyati na citrīkariṣyati | yady asya pradhānapuruṣaḥ kaścid asatkāraṃ kuryāc chobhanaṃ syāt* | tat ko 'smākaṃ pradhānapuruṣaḥ | tena khalu samayena mathurāyāṃ nīlabhūtir nāma brāhmaṇo vedavedāṅgapāragaḥ svavādoddyotakaḥ paravādanigrahasamarthaḥ | tasya vāk satyānuparivartinī | tato māthurā brāhmaṇāḥ saṅgamya samāgamya nīlabhūteḥ sakāśam upasaṃkrāntāḥ | upādhyāya śrūyate śramaṇo gautamo ihāgata iti | so 'tyarthaṃ cāturvarṇaviśuddhiṃ pūrvavad yāvat saṃprakāśayati | sa cāsatkārabhītaḥ śrūyate | yadi tasya kaścid asatkāraṃ kuryād evam asau mathurāṃ na pravekṣyati | yadi cāsya nīcapuruṣo 'satkāraṃ kariṣyati na citrīkariṣyati | yady asya pradhānapuruṣaḥ kaścid asatkāraṃ kuryāc chobhanaṃ syāt* | tato 'smākaṃ kaḥ pradhānapuruṣaḥ ṛte upādhyāyāt* | tvam asyāsatkāraṃ kuru vāgdaṇḍair ākrośaya | nīlabhūtiḥ kathayati | bhavanto mameyaṃ jihvā satyānupravartinī | yady ākrośārho bhaviṣyati ākrokṣyāmi | atha stavārhas toṣyāmīti | tato nīlabhūtir brāhmaṇo vṛddhavṛddhair mathurānivāsibhir brāhmaṇaiḥ saṃpuraskṛto yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | adrākṣīn nīlabhūtir brāhmaṇo bhagavantaṃ dūrād eva dvātriṃśatā mahāpuruṣalakṣaṇaiḥ samalaṃkṛtam aśītyā cānuvyañjanair virājitagātraṃ vyomaprabhālaṅkṛtaṃ sūryasahasrātirekaprabhaṃ (MSV I 9) jaṃgamam iva ratnaparvataṃ samantato bhadrakam anyataraṃ vṛkṣamūlaṃ niśritya śāntena īryāpathena niṣaṇṇam* |

de nas bcom brlag gi bram ze (2) rnams ’dus śiṅ tshogs te | sṅor gyur gyi druṅ du soṅ nas mkhan po ’dir dge sbyoṅ gau ta ma mchis nas | der śin tu rigs bźi po rnam par dag par źes bya ba nas yaṅ dag par rab tu ston par byed do źes nas thos tshes bya’i bar goṅ ma bźin du’o ||

de ni bkur sti ma yin pas (3) skrag go źes gda’ na | gal te de la ’ga’ źig gis bkur stim lags pa bgyis || de lta na de bcom brlag tu mchis par mi ’gyur ro ||

gal te de la mi smad rigs kyis bkur sti ma lags pa bgyis na ṅo mtshar du mi ’dzin gyi gal te de la skyes bu gtso bo ’ga’ źig gis (4) bkur sti ma lags pa bgyis na legs par ’gyur na | bdag cag gi skyes bu gtso bo mkhan po ma lags pa su źig mchis | khyod kyis de la bkur sti ma lags pa’i tshig gi rgya lcag gis spyo bar gsol | sṅor gyur gyis smras pa | śes ldan dag bdag gi lce ’di ni bden (5) pa’i rjes su ’braṅ ba yin te | gal te spyo bar ’os pa źig na spyo’o ||

’on te bstod par ’os pa źig na bstod do ||

時儞羅歩提婆羅門。遙見世尊(4)具三十二大丈夫相。八十隨好。而自莊嚴。圓(5)光一尋。超過千日猶如寶山。周匝善現。威儀(6)寂靜坐一樹下。儞羅歩提見世尊已。心生踊(7)躍。便即讃言

de nas bram ze sṅor gyur bcom brlag na gnas pa’i bram ze rgan rabs rgan rabs rnams kyis mdun du bder nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ba na | (6) bram ze sṅor gyur gyis rgyaṅ riṅ po kho na nas bcom ldan ’das sku skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis kyis kun nas brgyan pa || dpe byad bzaṅ po brgyad bcus mdzes par byas pa || ’od ’dom gaṅ gis brgyan pa | ’od zer ñi ma stoṅ bas lhag pa | rin po che’i ri bo (7) ’gro ba ltar kun nas bzaṅ ba śiṅ druṅ źig na rten ciṅ źi ba’i spyod lam gyis bźugs pa mthoṅ ṅo ||

mthoṅ nas kyaṅ ya mtshan skyes te mig bgrad de bltas nas bstod par brtsams pa |

(8) 儞羅大歡喜　讃仙一切智
(9) 今説勝功徳　人聞皆愛樂

(10) 善調伏諸根　如法淨身意
(11) 廣大功徳海　我今略讃歎

dṛṣṭvā ca vismayotphulladṛṣṭiḥ stotum ārabdhaḥ |

lus daṅ dag daṅ dbaṅ por bcas pa yi || yid kyis tshul bźin rtse gcig bgyis (125b1) nas ni ||
yon tan raṅ bźin yon tan rgya mtsho che || khyod kyi yon tan phyogs gcig brjod par bgyi ||

smra ba rnams kyi dam pa rab mchog lags || skyon med dbaṅ po śin tu mñam par bźag ||
pha rol rgol ba brtsan pa thams cad kyis || don dam (2) thugs su chud la bskyod mi nus ||

(12) 論義中第一　調伏無過失
(13) 能知第一義　撃論不能動

praṇidhāya manaḥ sahendriyair vidhivad* (fol. 144r1 = GBM 6.956) vāk* ca śarīram eva ca |guṇabhūta mahāguṇodadhes tava vakṣyāmi guṇaikadeśatām* || 1

khyod kyi spyod pa śin tu rdzogs pa ñid || brtul źugs bsgrubs pas brtul źugs śin tu rdzogs ||
stobs ldan khyod kyi tiṅ ’dzin zad med pas || sred med bu daṅ ri yi rgyal po bźin ||

paramapravaro 'si vādinām anavadyaḥ susamāhitendriyaḥ |paramārthavid aprakampitaḥ prayataiḥ sarvaparapravādibhiḥ || 2

skyes bu khyu mchog khyod la gnod mi (3) mṅa’ || mi źum bsñeṅs pa mi mṅa’ du ba mi mṅa’ ||
’byuṅ po rnams la’aṅ mi bzod ’ga’ mi mṅa’ || khyod ni ma chags ’thab pa ga la mṅa’ ||

(14) 明行得圓滿　善達諸禁戒
(15) 勝定如山王　力等那羅延

caraṇaṃ susamāptam eva te susamāptavrata sādhitavrataḥ |balavāṃś ca samādhir avyayas tava nārāyaṇaśailarājavat* || 3

brtabs pa med ciṅ ha caṅ źum mi mṅa’ || gduṅ pa med ciṅ dgyes pa’aṅ yoṅ mi mṅa’ ||
ri yi bdag po (4) lhun pako rab brtan ltar || khyod kyi thugs ni rtag tu dge ba ñid ||

puruṣarṣabha nāsti te vyathā na viṣādo na bhayaṃ na ca klamaḥ |na ca te vyasanaṃ kutaḥ kalir na ca bhūteṣu kadācid akṣamā || 4

thub pa skyes mchog khams rnams thams cad nas || khyod kyi ye śes yaṅs pa sgrib mi mṅa’ ||
skye mched rnam pa sna tshogs dag la ni || ma thogs ñams śiṅ zad pa med par ’jug ||

na ca dhāvasi nātilīyase na ca santapyasi nāpi hṛṣyase |satataṃ śubham eva te manaḥ satataṃ merur ivācalādhipaḥ || 5

thub pa (5) khyod la gaṅ la’aṅ so ma ñi med || yid gñis yod min the tshom yod ma yin ||
khyod ñid kyis ni mchog daṅ mchog min pa || rig pas thugs su chud nas thams cad mkhyen ||

munipuṅgava sarvadhātubhir vipulaṃ jñānam apāvṛtaṃ tava |aparāhatam akṣayavyayaṃ vividheṣv āyataneṣu vartase || 6

mthoṅ na dga’ bar ’gyur la mthoṅ na legs || mthoṅ na legs pas mthoṅ na mkhas (6) pa dga’ ||
khyod la dga’ daṅ mi dga’ mñam pas na || rtag tu dga’ ba’i spyod lam de bźin mdzad ||

na ca te 'sti mune kathaṃkathā vimatir nāsti na saṃśayaḥ kvacit* |svayam eva na te parāparaṃ viditaṃ sarvam avedi vidyayā || 7

khyod ni sñan pa’i spobs par ldan pa lags || ’dzum pa’i gsuṅ daṅ dran ldan bsñeṅs pa med ||
mkhas rnams ’dod pa rab tu ’chad pas na || ’jig rten (7) gsum du khyod kyi grags pa ’byuṅ ||

(MSV I 10)priyadarśanasādhudarśanapriyasādhupriyapaṇḍitapriyaḥ |samam eva hi te priyāpriyaṃ satataṃ prītikaras tatheryase || 8

mi daṅ lha daṅ lha min gnod sbyin daṅ || srin po maṅ daṅ ’jig rten ’dir mkhas dag ||
thub pa’i druṅ du yaṅ daṅ yaṅ lhags nas || khyod la yaṅ daṅ yaṅ źu mi bzod med ||

madhurapratibhānavānasi smitavākyaḥ smṛtimān viśāradaḥ |vividānumataṃ prabhāṣase triṣu lokeṣu ca te stṛtaṃ yaśaḥ | 9

khyod ni sñan pa’i gsuṅ gis dga’ mdzad pas || mi (126a1) daṅ lha daṅ lha min gnod sbyin daṅ ||
srin po yid gñis bsal rnams thub pa che || khyod kyi źabs la phyag ’tshal slar mchi’o ||

nṛsurāsurayakṣarākṣasā bahavas tvām ihalokapaṇḍitāḥ |upagamya mune punaḥ punaḥ paripṛcchanti na cābhiṣūyase || 10

bźeṅs daṅ bźugs daṅ gśegs daṅ bźud pa daṅ || mnal daṅ mi gsuṅ yaṅ na gsuṅ ba’am ||
’on (2) te lhuṅ bzed chos gos bsnams pa dag || gau ta ma khyod kyi thams cad mdzes pa ñid ||

svavacaḥparitoṣitās tvayā naradevāḥ surayakṣarākṣasāḥ |pratiyānti vinītasaṃśayāś caraṇau vandya ca te mahāmune || 11

thogs pa med mṅa’ mi myur mñam pas na || gsuṅ ni sñan pa’i yon tan rnams daṅ ldan ||
mi yi mchog ni dus su gsuṅ bas na || gsuṅ gi zlos pa rnam par spaṅs pa (3) lags ||

sthitam āsitam āgataṃ gataṃ śayitaṃ maunam athābhyudīritam* |atha cīvarapātradhāraṇaṃ ruciraṃ gautama sarvam eva te || 12

’jig rten na ni stobs daṅ ldan par grags || skyes bu mkhyen pa skyes bu khyu mchog gtso ||
’jig rten lhar bcas ’di ni mtha’ dag la || ṅa rgyal mi mṅa’ khyad du gsod mi mdzad ||

avilambitam adrutaṃ samaṃ svaramādhuryaguṇaiḥ samanvitam* |vacanaṃ punar uktavarjitaṃ samaye vyāharase narottama || 13

mdza’ ba daṅ ni madzaka’a ba ma lags daṅ || mthun pa daṅ ni (4) mthun pa ma lags daṅ ||
g-yo daṅ mi g-yo raṅ bźin gnas pa la || ṅo mtshar ’dzin pa nam yaṅ mi mṅa’o ||

balavān asi lokaviśrutaḥ puruṣajñaḥ puruṣarṣabhaḥ prabhuḥ |na ca manyasi nāvamanyase sakalaṃ lokam imaṃ sadaivatam* || 14

smre sṅags ’don ciṅ sñiṅ brtser smra ba daṅ || kha chu ’dzags pas ñam thag sgad ’byin daṅ ||
yoṅs su gduṅs daṅ rnam par gduṅs ldan daṅ || (5) ’jigs daṅ rims nad mya ṅan gyis ñen pa ||

na ca vismayase kadācana prakṛtistheṣu calācaleṣu ca |suhṛdeṣu ca durhṛdeṣu ca pratikūleṣv anulomavatsu ca || 15

sdug bsṅal rnam pa brgya yis gtses pa daṅ || yun riṅ nas ni mgon med bde ba med ||
srid pa’i sred par źugs śiṅ mun bsgribs pa’i || ’gro ba ’khrugs pa la ni rab gzigs nas ||

(MSV I 11) paridevyam adīnanisvanaṃ srutalālārpitasannināditam* |paridāhavidāhasaṃyutaṃ bhayarogajvaraśokakarṣitam* || 16

bdag ñid rnam (6) pa sna tshogs mthu dag gis || thub pa thugs rje chen po ’jug mdzad ciṅ ||
śākya skyes kyi mchog ni khyod ñid kyis || phoṅs par gyur rnams dgrol phyir brtson par mdzad ||

prasamīkṣya jagat samākulaṃ vividhair duḥkhaśatair upadrutam* |cirarātram anātham utsukaṃ bhavatṛṣṇāprasṛtaṃ tamovṛtam* || 17

srid pa’i sdug bsṅal rgyu daṅ bcas ’di daṅ || srid pa’i sdug bsṅal zad pa gaṅ yin (7) daṅ ||
srid pa’i sdug bsṅal ’gog par ’gro ba yi || lam ni mtshuṅs pa med pa khyod kyis bśad ||

avatārya muner mahākṛpāṃ vividhāṃ cātmagatāṃ prabhāvatām* |svayam eva hi śākyapuṅgava vyathitān mocayituṃ tvam udyataḥ || 18

rnam par ’dren pa chen po brtson ’grus che || rab mchog pha rol smra ba rnams kyi mchog ||
’jig rten gsum na khyod mtshuṅs ma mchis na || khyod las (126b1) lhag pa lta źig ga la mchis ||

bhavaduḥkham idaṃ sahetukaṃ bhavaduḥkhasya ca yaḥ parikṣayaḥ |bhavaduḥkhanirodhagāminī pratipaccāpratimaṃ tvayocyate || 19

khyod la khoṅ khro rjes su chags mi mda’ || thub pa khyod la yoṅs su zag mi mṅa’ ||
sdug daṅ ’ga’ daṅ rtsod pa brtul źugs bzaṅ || khyod la mi mṅa’ rtag tu mi mṅa’ lags ||

ativīrya mahāvināyakapravarāṇām anuvādināṃ vara |na ca te sadṛśaḥ kuto 'dhikas triṣu lokeṣv api naiva vidyate || 20

thub pa sdug daṅ mi sdug bde ba daṅ || (2) sdug bsṅal mñam daṅ de bźin mi mñam spaṅs ||
dga’ daṅ mi dga’ ba dag bzod mdzad de || yaṅ dag bsdams śiṅ ’di na ñer źi spyod ||

pratighānunayā (fol. 144v1 = GBM 6.957) na santi te na ca te santi mune parisravāḥ |anurodhavirodhavigrahāḥ satataṃ suvrata naiva naiva te || 21

smad pa byas kyaṅ gnod pa mi mṅa’ la || rab tu bsṅags pas kheṅs par mi ’gyur bas ||
grags pa grags (3) pa ma yin khyod la mñam || glaṅ chen mche bar ldan pa g-yul do ru ||

apahāya mune priyāpriye sukhaduḥkhe viṣamaṃ samaṃ tathā |aratiṃ ca ratiṃ viparyayann upaśāntaś carasīha saṃyataḥ || 22

’dor ba drag tu ’phaṅs pa’i mda’ dag ltar || skye bo sdig can rnams kyis smras pa yi ||
tshig ṅan tshig rtsub dag kyaṅ bzod par mdzad || draṅ sroṅ khyod sñan gsuṅ źiṅ tshig kyaṅ (4) bzod ||

vyasane na ca nāma nirmanā na ca nāmonnamase praśaṃsayā |ayaśaś ca yaśaś ca te samaṃ samam ākruṣṭam athāpi vanditam* || 23

śin tu ṅan du smras pa’aṅ mi bzod med || smad par smras sam dge bar smras kyaṅ ruṅ ||
thub pa mñam pa ñid du gnas pa lags || mchod ’os rtag par mi daṅ lha dag daṅ ||

ativākyam atho titikṣase puruṣaṃ pāpajanair udīritam* |samarāgragato viṣāṇavān bhṛśamuktān iva kuñjaraḥ śarān* || 24

lha min gnod sbyin srin po rnams daṅ ni || draṅ sroṅ bdag ñid chen (5) pos rtag mchod na ||
khyod ni thugs brtan gźan du ’gyur mi mṅa’ || ’di bas bdag mchog ces kyaṅ rlom mi mṅa’ ||

(MSV I 12)suvacas tvam ṛṣe vacaḥkṣamaḥ sudurukteṣv api nābhiṣūyase |samam eva ca vartase mune paribhāṣāsu śubhāsu vākṣu ca || 25

’di bas bdag chuṅ źes kyaṅ rlom mi mṅa’ || bdag ni ’di daṅ mñam źes mi rlom pas ||
khyod la ṅa rgyal rnam pa gsum mi mṅa’ || [(126b6] brtan daṅ ldan la bod bag ser dag mtshuṅs ||

satataṃ ca varārha pūjyase naradevāsurayakṣarākṣasaiḥ |ṛṣibhiś ca sadā mahātmabhir na ca te vikriyate sthiraṃ manaḥ || 26

baiḍūRya daṅ gseg ma gyo mor mtshuṅs || thub pa chen po lha daṅ bcas pa yi ||
’gro ba ’di ni rtsa śiṅ ’dra par spyod || zla ba ñi ma’i ’od zer daṅ phrad nas ||

pravaro 'ham ito na manyase 'tyavaro 'ham ito na manyase |sadṛśo 'ham ito na manyase trividhā mānavidhā na santi te || 27

graṅ daṅ tsha ba’i rluṅ dag laṅs na yaṅ || ri yi dbaṅ po (7) lta bur bzod mdzad de ||
thugs brtan khyod la rab tu gnod mi mṅa’ || gzims ca daṅ ni stsaṅ nas bśos daṅ ni ||

dhṛtimān samaloṣṭakāñcanaḥ samavaiḍūryakaṭhallaśarkaraḥ |tṛṇakāṣṭhasamaṃ mahāmune carasīdaṃ hi sadevakaṃ jagat* || 28

bla gos śam thabs rnam pa sna tshogs dag || thub pa zag med so sor brtags nas ni ||
de yi don du bsten par mdzad pa lags || mgon po (127a1) bdag la med ces thugs ṅan med ||

himabhāskararaśmisaṃgamāc chiśiroṣṇaṃ pavanaṃ samudvahan* |adhivāsayase nagendravan na ca te pravyathate sthiraṃ manaḥ || 29

ma bciṅs legs gsuṅ bdag gir ’dzin mi mṅa’ || gnod pa sna tshogs dag las yoṅs su grol ||
rñed pa brñes na’aṅ dgyes par mi ’gyur la || de ma mrñes pas kyaṅ ni źum mi ’gyur ||

śayanāsanapānabhojanaṃ vividhaṃ cīvaram uttarādharam* |idam arthikato nideśase pratisaṃkhyāya mune nirāsravam* || 30

(2) khyad du gsod pa bzod pa mdzad ciṅ ’dir || bkur steṅ ga la’aṅ chags pa mi mṅa’ lags ||
lha gnas ri yi ṅos las ’khruṅs pa yi || khrag ltar dmar ba’i tsan dan mchog dag daṅ ||

na ca śocasi nātha nāsti me na ca te santi mune parigrahāḥ |asito 'si suvākyanirmamaḥ parimukto vividhair upadravaiḥ || 31

mda’ daṅ ral gri rnon pos khyod kyi thugs || lan ’ga’ yaṅ ni (3) ’gyur ba mi mṅa’ lags ||
don med gtam ni gsuṅ bar mi mdzad gaṅ || skye bo ṅan pas bsten pa’i gtam ma lags ||

na ca lābham avāpya hṛṣyase tadalābhāc ca layaṃ na gacchasi |avamānam atho titikṣase na ca saṃmānam ihābhinandasi || 32

rñed pa’i gtam min zaṅ ziṅ bcas gtam min || bdag ñid che rnams mi ’dod ma lags kyi ||
gtam gaṅ rab dben bde ba (4) skyed byed ciṅ || rab tu źi ba ’ba’ źig rab brjod pa ||

(MSV I 13) kṣatajopamam agracandanaṃ surabhūmandarasānusambhavam* |asayo niśitāḥ śarāś ca te na vikurvanti manaḥ kadācana || 33 na kathāṃ kathayasy anarthikāṃ na ca yā durjanasevitā kathā |na ca lābhakathā na sāmiṣā na ca yā nānumatā mahātmabhiḥ || 34 pravivekakathāḥ sukhāvahāḥ praśamaṃ yāḥ pravadanti kevalam* |kathayasy atidevatāḥ kathāḥ kathitā yā vinayanti kilviṣam* || 35

lha las ’das pa’i gtam ni gaṅ dag cig || gsuṅs nas sdig pa rnam par ’dul ba gsuṅs ||
sñan pa rnams daṅ ’brel pa rnams daṅ ni || legs par bśad daṅ sñiṅ por ldan pa yi || (5) rnam par ṅes pa’i gtam dag thub pa che || ’gro ba’i don slad rab tu gsuṅ bar mdzad ||
mi mkhas dag daṅ log par lta rnams daṅ || gzu lums can daṅ dga’ bar ldan rnams daṅ || phra ma can daṅ tshig rtsub sgyu can gaṅ || de daṅ lhan cig bcom ldan khyod mi rkyen ||
(6) mi ni gaṅ dag draṅ źiṅ sgyu med la || bden la dga’ źiṅ dbaṅ po thul ba daṅ ||

. . .

madhurāṇi ca saṅgatāni ca svabhinītāni ca sāravanti ca |vacanāni mune prabhāṣase jagadarthāya viniścitāni ca || 36 abudhā viparītadarśanāś capalāḥ sāhasikāḥ priyānvitāḥ |piśunāḥ paruṣāḥ śaṭhāś ca ye bhagavaṃs taiḥ saha saṅgataṃ na te || 37 aśaṭhā ṛjavaś ca ye narāḥ śucayaḥ satyaratā jitendriyāḥ |satataṃ ca samīkṣyakāriṇo bhagavaṃs taiḥ saha saṅgataṃ tava || 38 dharmajña nayajña pudgalajña tvāṃ vande ṣaḍabhijña sarvadaiva |kṣetrajña mune parāparajña tvāṃ vande śirasā nayānayajña || 39 pṛthum api samīkṣate guṇaṃ tava parikathito hi mayā guṇaikadeśaḥ |(fol. 145r1 = GBM 6.958) na tava guṇamahārṇavasya pāraṃ jagati pumān adhigantum ārya śaktaḥ || 40 (MSV I 14) ity evamādibhiḥ pañcabhiḥ stotraśatair bhagavān abhiṣṭutaḥ {MS abhituṣṭaḥ} | tathābhiprasannasya ca bhagavatā nīlabhūter dharmo deśitaḥ | yathā yathā tasminn evāsane niṣaṇṇena satyadarśanaṃ kṛtam* | atha nīlabhūtir brāhmaṇo bhagavantaṃ stutvā prakrāntaḥ | so 'dhvapratipanno māthuryair brāhmaṇaiḥ saṃcamparīkṛtaḥ | upādhyāya tvam asmābhir abhihitaḥ | śramaṇasya gautamasyāsatkāraṃ kuruṣveti | sa tvam etarhi stutvā āgataḥ | bhavanto na tv ahaṃ pūrvam avocam* | mama jihvā satyābhidhāyinī | yady ākrośārho bhaviṣyati | ākrośe | stavārho bhaviṣyati | stoṣya iti | stavārhaḥ śramaṇo gautamo mayā stutaḥ | atha bhagavān pūrvāhṇe nivāsya pātracīvaram ādāya mathurāṃ piṇḍāya prāvikṣat* | tena khalu samayena mathurāyāṃ nakṣatrarātraḥ pratyupasthitaḥ | atha yā devatā mathurāyām adhyuṣitā tasyā etad abhavat* | yadi śramaṇo gautamo mathurāṃ pravekṣyati | mama nakṣatrarātrer antarāyaṃ kariṣyatīti viditvā bhagavataḥ purastād vinagno 'sthāt* | bhagavān āha | apraticchannas tāvad devate mātṛgrāmo na śobhate prāg eva vinagna iti | atha sā devatā jihrīya nagnarūpā ekānte 'pakrāntā | tato bhagavān mārgād apakramya purastād bhikṣusaṃghasya prajñapta evāsane niṣaṇṇaḥ | niṣadya bhagavān bhikṣūn āmantrayate sma | pañceme bhikṣava ādīnavā mathurāyām* | katame pañca | utkūlanikūlāḥ sthāṇukaṇṭakapradhānā (MSV I 15) bahupāṣāṇaśarkarakaṭhallā uccandrabhaktāḥ pracuramātṛgrāmā iti | atha bahagavān na praviśann eva mathurāṃ yena gardabhasya yakṣasya bhavanaṃ tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya gardabhasya yakṣasya bhavanam abhyavagāhyānyatarad vṛkṣamūlaṃ niśritya niṣaṇṇo divāvihārāya | aśrauṣur māthurā brāhmaṇagṛhapatayo bhagavān piṇḍāya prāviśat* devatayā viheṭhitaḥ | apraviśann eva mathurāṃ gardabhasya yakṣasya bhavanaṃ gata iti śrutvā ca punaḥ śucinaḥ praṇītasya khādanīyabhojanīyasya pratyekaṃ pratyekaṃ sthālīpākaṃ samudānīya śakaṭe āropya yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvaikānte niṣaṇṇaḥ | ekāntaniṣaṇṇān* śrāddhān māthurān brāhmaṇagṛhapatīn bhagavān dharmyayā kathayā pūrvavad yāvat saṃpraharṣya tūṣṇīm* | atha śrāddhā brāhmaṇagṛhapataya utthāyāsanād ekāṃsam uttarāsaṅgaṃ kṛtvā yena bhagavāṃs tenāñjaliṃ praṇamya bhagavantam idam avocat* | ihāsmābhir bhadanta bhagavantam uddiśya śucinaḥ praṇītasya khādanīyabhojanīyasya śakaṭaṃ pūrṇam ānītam* | tad bhagavān pratigṛhṇātu anukampām upādāya iti | tatra bhagavān ānandam āyuṣmantam āmantrayate | gacchānanda yāvanto bhikṣavo gardabhasya yakṣasya bhavanam (fol. 145v1 = GBM 6.959) upaniśritya (MSV I 16) viharanti tān sarvān upasthānaśālāyāṃ sannipātaya | paribhokṣyante piṇḍapātam iti | evaṃ bhadanta ity āyuṣmān ānando bhagavataḥ pratiśrutya yāvanto bhikṣavo gardabhasya yakṣasya bhavanam upaniśritya viharanti tān sarvān upasthānaśālāyāṃ sannipātya yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvaikānte 'sthāt* | ekāntasthita āyuṣmān ānando bhagavantam idam avocat* | yāvanto bhadanta bhikṣavo gardabhasya yakṣasya bhavanam upaniśritya viharanti sarve te upasthānaśālāyāṃ sanniṣaṇṇāḥ sannipatitāḥ | yasyedānīṃ bhagavān kālaṃ manyata iti |

rtag tu legs par brtags nas byed pa ni || de daṅ lhan cig bcom ldan khyod mi rkyen ||
chos mkhyen lugs mkhyen gaṅ zag ma byen pa daṅ || drug po mṅon mkhyen khyod la rtag phyag ’tshal || [(127a7] thub pa źiṅ mkhyen mchog daṅ mchog min mkhyen ||tshul daṅ tshul min mkhyen khyod mgos phyag ’tshal || khyod kyi yon tan rgya mtsho rgya chen legs mthoṅ nas || bdag gis yon tan phyogs gcig yoṅs su brjod par bas ||
’phags pa khyod kyi yon tan rgya mtsho’i pha (127b1) rol ni || rtogs par rṅo thog ’gro ba’i naṅ na mi ma mchis || de lta bu la sogs pa bstod pa lṅa brgyas bcom ldan ’das la bstod nas de ltar mṅon par dad par gyur pa daṅ | bcom ldan ’das kyis sṅor gyur ji ltar stan de ñid la ’dug bźin du bden pa (2) mthoṅ bar ’gyur ba’i chos bśad par mdzad do || de nas bram ze sṅor gyur gyis bcom ldan ’das la bstod nas soṅ ste de lam du źugs pa na || bcom brlag gi bram ze rnams kyis tshig gi rgya lcag gis pags pa las thal btsam du brgyad de | mkhan po khyod (3) la kho bo cag gis dge sbyoṅ gau ta ma la bkur sti ma yin pa byos śig ces smras na | khyod da gzod slar bstod de ’oṅ ṅam || śes ldan dag kho bos sṅar kho bo’i lce ni bden pa’i rjes su ’braṅ ba yin te || gal te smad par ’os pa źig na smod la || bstod par ’os pa (4) źig na bstod do źes sṅar ma smras sam || dge sbyoṅ gau ta ma ni bstod par ’os pas kho bos bstod do || de nas bcom ldan ’das sṅa dro na bza’ śam thabs mnabs lhuṅ bzed dag chos gos bsnams nas bcom brlag tu bsod sñoms la źugs pa daṅ | de’i tshe bcom (5) brlag na rgyu skar gyi nub mo la bab po || de nas bcom brlag na gnas pa’i lha mo gaṅ yin pa de ’di sñam du sems te || gal te dge sbyoṅ gau ta ma bcom brlag tu ’oṅs na bdag gi rgyu skar gyi nub mo la bar chad byed par ’gyur ro sñam du bsams nas || bcom ldan ’das kyi (6) spyan sṅar sgren mor byed nas ’dug go | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa || lha mo re źig bud med ni śin tu bkab kyaṅ bzaṅ ba ma yin na sgren mo lta smos kyaṅ ci dgos || de nas lha mo de skyeṅs nas phyogs gcig tu soṅ ṅo || de nas bcom ldan ’das (7) kyis lam las bzur te dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams pa ñid la bźugs so || bźugs nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa || dge sloṅ dag bcom brlag na ni ñes dmigs lṅa po ’di dag yod de || lṅa gaṅ źen mthon dman (128a1) daṅ sdoṅ dum daṅ tsher mas gaṅ ba daṅ | rdo ba daṅ gseg ma daṅ gyo mo maṅ ba daṅ || dgoṅs ka za ba daṅ bud med maṅ ba yin no || de nas bcom ldan ’das ma gśegs par bcom brlag gi gnod sbyin boṅ bu’i gnas gaṅ na bde logs su (2) gśegs te byon nas | gnod sbyin boṅ bu’i gnas byul te śiṅ druṅ źig tu rten ciṅ ñin mo’i gnas pa’i phyir bźugs so || de’i tshe gnod sbyin boṅ bu boṅ bu’i gzugs su byas nas ’phyan pa daṅ de la khye’u daṅ bu mo dag źon pa daṅ || des de dag rtser bcug | dga’ bar (3) byed du bcug nas nags thibs sor soṅ nas za bar byed pas || de’i miṅ gnod sbyin boṅ bu gnod sbyin boṅ bu źes bya bar grags so || bcom brlag gi bram ze daṅ khyim bdag dad pa can rnams kyis bcom ldan ’das bsod sñoms la gśegs pa las lha mo źig (4) gis tho btsams pas || bcom brlag tu ma gśegs par gnod sbyin boṅ bu’i gnas su gśegs so źes thos so || thos nas kyaṅ gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag so so nas snod du btsos śiṅ bsdogs te śiṅ rtar bcug nas bcom ldan ’das gaṅ (5) na ba der doṅ ste lhags pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bcom brlag gi bram ze daṅ khyim bdag dad pa can rnams la chos daṅ ldan pa’i (6) gtam gyis źes bya ba nas | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas bram ze daṅ khyim bdag dad pa can rnams stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas || bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs (7) su thal mo sbyar ba btud de || bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || btsun pa bdag cag gis bcom ldan ’das kyi slad du ’dir gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ bdag gis śiṅ rta bkaṅ ste ’tshal te mchis na || bcom ldan ’das thugs brtse ba ñe (128b1) bar bzuṅ ste de bźes su gsol | de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo soṅ la gnod sbyin boṅ bu’i gnas na dge sloṅ ji sñed ñe bar rten ciṅ gnas pa de dag thams cad rim gro’i gnas su sdug śig (2) bsod sñoms yoṅs su loṅs spyod du gźug go | btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas || gnod sbyin boṅ bu’i gnas na || dge sloṅ ji sñed ñe bar rten ciṅ gnas pa (3) de dag thams cad | rim gro’i gnas su bsogs nas | bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan (4) ’das la tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos ’di skad ces gsol to || btsun pa gnod sbyin boṅ bu’i gnas na dge sloṅ ji sñed ñe bar rten ciṅ mchis pa de dag thams cad rim gro’i gnas su bsogs lags te | bcom ldan ’das da de’i dus la bab par dgoṅs su gsol | (5) de nas bcom ldan ’das rim gro’i gnas ga la ba der gśegs te byon nas || dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams pa ñid la bźugs so || de nas bcom brlag gi bram ze daṅ khyim bdag dad pa can rnams kyis saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge (6) ’dun bde bar bźugs par rig nas źes bya ba nas || phyag gñis bcabs te lhuṅ bzed gyu bar rig nas źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

. . . . (16)如是爲首。以五百頌。讃歎世尊已。爾時世尊(17)知彼婆羅門心生深信。便爲説法。於此座下。(18)證眞諦理。爾時儞羅讃世尊已。便即辭去。(19)却還本城。是時城中諸耆舊婆羅門等。知儞(20)羅歩提讃歎世尊。作種種美語。而便訶責儞(21)羅曰。我等先求鄔波馱耶。往喬答摩沙門所。(22)作不尊重言。何故於彼。反爲善讃。時儞羅歩(23)提告婆羅門曰。我豈先不説如是言。然我舌(24)根。隨意而轉。彼人堪罵辱。我即罵辱。若堪讃(25)歎。我還讃歎。我見喬答摩沙門。功徳廣大。堪(26)爲讃歎。我即讃歎。是故汝等不應責我。爾時(27)世尊。及諸大衆。於晨朝時。著衣持鉢。入末土(28)羅城乞食。於其城内。遂遇祭祀星宿會日。時(29)星宿女神便作是念。喬答摩沙門若入此城。(43b1)我之節日。必有障礙。須預設計。令其却迴。作(2)是念已。於世尊前。露形而住。佛告女神曰。女(3)人之體。設嚴華服。猶不端政。何況露形。是時(4)天女聞此語已。便生慚恥。隱形不現。 . . 爾時(5)世尊避道一邊。於大衆前。敷座而坐。告諸苾(6)芻。此末土羅城。有五種過失。一者土地不平。(7)二者處饒荊棘。三者瓦石充滿。四者人民獨(8)食。五者多諸女人。所以不入此城。爾時世尊(9)從坐而起。便往驢藥叉園苑。坐一樹下。大(10)衆圍遶。寂靜而住。時末土羅城婆羅門居士。(11)聞喬答摩沙門而欲入城。天女障礙。不得入(12)城。現在驢藥叉苑内。依一樹下而住。彼等(13)既聞。各各營造種種飮食。各共車載。往世(14)尊所。頂禮雙足。退坐一面。爾時世尊。與彼信(15)心婆羅門居士等。略説法要。廣如上説。乃(16)至默然而住。時彼婆羅門等從坐而起。整理(17)衣服。合掌恭敬。而白佛言。世尊。我等爲世(18)尊。營辦種種清淨飮食。各將車載。來奉世尊。(19)唯願慈悲受我等供。爾時佛告具壽阿難陀。(20)驢藥叉宮殿之内。所有依住諸苾芻衆。並皆(21)令集。於供養會。在中而食。阿難陀言。唯然。(22)世尊。時阿難陀受佛教勅。所有依止驢藥叉(23)宮殿諸苾芻等。普告令集。至彼會處。詣世尊(24)所。頂禮雙足。而白佛言。世尊。所有苾芻。皆(25)悉集於會堂。次第坐已。願聖知時。世尊往詣(26)會堂。至已。於苾芻前。敷座而坐。時末土羅城(27)信心婆羅門居士。知佛及僧。安坐食已。廣如(28)上説。洗手已。收鉢訖。即於佛前。求願而住。(29)作如是言。彼等毒龍。及惡藥叉。皆已調伏。此(43c1)驢藥叉。常與我等。於長夜中非怨爲怨。非讎(2)爲讎。非逆爲逆。我等所生孩子。皆被侵奪。世(3)尊頗爲我等。生哀愍故。調伏惡驢藥叉。時彼(4)藥叉先坐會中。于時世尊告藥叉曰。汝聞此(5)語不。白言。世尊。已聞。復告藥叉。聞此言不。(6)善逝。已聞。又告藥叉。此非法事。汝當厭離。(7)藥叉白佛。衆人若能爲諸四方苾芻。造毘訶(8)羅。我當捨離。必不損害。是時世尊。告末土羅(9)聚落信心婆羅門居士等。汝等聞斯語不。報(10)言。已聞。世尊。我等爲造。是時世尊調伏驢藥(11)叉。及彼五百眷屬已。時婆羅門等爲彼藥叉。(12)及五百眷屬。造五百毘訶羅。如是漸次調伏(13)池藥叉。林藥叉。訶梨迦藥叉女已。是時世尊(14)現大神通。入摩土羅城中。調伏闇藥叉女。及(15)五百眷屬。彼城人衆。亦爲苾芻。造五百住處。(16)是時世尊於斯城外城内。調伏二千五百藥(17)叉已。時彼城中信心人等。亦復爲造二千五(18)百住處 .

atha bhagavān yenopasthānaśālā tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya purastād bhikṣusaṃghasya prajñapta evāsane niṣaṇṇaḥ |

bcom ldan ’das kyi spyan sṅar gsol ba gdab pa’i phyir ’khod nas ’di skad ces gsol to ||

atha māthurāḥ śrāddhā brāhmaṇagṛhapatayaḥ sukhopaniṣaṇṇaṃ buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃghaṃ viditvā pūrvavad yāvad dhautahastam apanītapātraṃ bhagavataḥ purastāt tasthur āyācamānaṃ cāhuḥ |

btsun pa bcom ldan (7) ’das kyis klu gdug pa daṅ | gnod sbyin gdug pa de daṅ de rnams ni btul lags na || btsun pa gnod sbyin boṅ bu ’di bdag cag la yun riṅ po źig nas śa kho na ma mchis par ni śa kho na bgyid || ’gran zla ma lags par ni ’gran zla bgyid || glags ma btsal (129a1) bar ni glags tshol bar bgyid de || bus pa btsas śiṅ btsas pa rnams ’phrog par bgyid lags na | kye ma’o bcom ldan ’das thugs brtse ba ñe bar bzuṅ ste gnod sbyin boṅ bu gdul bar gsol || de’i tshe gnod sbyin boṅ bu ’khor de ñid du ’dus śiṅ (2) ’dug par gyur to ||

bhagavatā bhadanta te te duṣṭanāgā duṣṭayakṣāś ca vinītāḥ | ayaṃ bhadanta gardabhako yakṣo 'smākaṃ dīrgharātram avairiṇāṃ vairī | asapatnānāṃ sapatnaḥ | adrugdhānāṃ drogdhā | jātāni jātāny apatyāny apaharati | aho vata bhagavān gardabhakaṃ yakṣaṃ vinayed anukampām upādāyeti | tena khalu samayena gardabhako yakṣas tasyām eva parṣadi sanniṣaṇṇo 'bhūt sannipatitaḥ |

de nas bcom ldan ’das kyis gnod sbyin boṅ bu la bka’ stsal pa || boṅ bu khyod kyis thos sam || bcom ldan ’das bdag gis thos lags so || boṅ bu khyod kyis thos sam || bde bar gśegs pa bdag gis thos lags so || dam pa ma yin (3) pa’i chos sdig pa las log śig | bcom ldan ’das gal te bdag gi slad du phyogs bźi’i dge sloṅ gi dge ’dun gyi gtsug lag khaṅ rtsig par dam ’cha’ bar bgyid na bdag ldog go |

de nas bcom ldan ’das kyis bcom brlag gi bram ze daṅ khyim bdag dad pa can rnams (4) la bka’ stsal pa || bram ze daṅ khyim bdag khyed cag gis thos sam | bcom ldan ’das thos lags te brtsig go |

de nas bcom ldan ’das kyis gnod sbyin boṅ bu ’khor lṅa brgya daṅ btul to || bram ze daṅ khyim bdag dad pa can rnams kyis de’i ched du gtsug (5) lag khaṅ lṅa brgya brtsigs so ||

tatra bhagavān māthurān śrāddhān brahmaṇagṛhapatīn āmantrayate | śrutaṃ vo brāhmaṇagṛhapatayaḥ | śrutaṃ bhagavan* | kārayiṣyāmaḥ |

de bźin du gnod sbyin mṅa’ can daṅ gnod sbyin nags ldan daṅ gnod sbyin mo bslaṅ rñed ma daṅ mchu rnams btul to ||

tatra bhagavatā gardabhako yakṣaḥ pañcaśataparivāro vinītaḥ | śrāddhair brāhmaṇagṛhapatibhis tān uddiśya pañca vihāraśatāni kāritāni |

de nas bcom ldan ’das rdzu ’phrul gyis bcom brlag tu źugs so || źugs nas gnod sbyin mo ’gran zla ma ’khor (6) lṅa brgya daṅ btul nas de’i don du gtsug lag khaṅ lṅa brgya brtsigs so ||

evaṃ śaro yakṣo vano yakṣaḥ ālikāvendā maghā yakṣiṇī vinītā |

de nas bcom ldan ’das kyis bcom brlag gi naṅ daṅ phyi rol du gnod sbyin ñis stoṅ lṅa brgya btul nas de’i ched du bram ze daṅ khyim bdag dad pa can rnams kyis gtsug lag khaṅ ñis stoṅ lṅa brgya brtsigs (7) so | |

atha bhagavatā ṛddhyā mathurāṃ praviśya timisikā {MS bhagavato bhagavān ṛddhyā vinītā} yakṣiṇī pañcaśataparivārā vinītā | tām apy uddiśya pañcavihāraśatāni kāritānīti |

de nas bcom ldan ’das o ta lar gśegs te || o ta lar o ta la’i nags khrod na bźugs so ||

tatra bhagavatā sāntarbahir mathurāyām ardhatṛtīyāni yakṣasahasrāṇi vinītāni | tāny uddiśya śrāddhair brāhmaṇagṛhapatibhir ardhatṛtīyāni vihārasahasrāṇi kāritāni |

de na bram ze śiṅ sā la chen po lta bu o ta la’i bu źes bya ba phyug pa nor maṅ ba loṅs spyod che ba źig gnas so źes bya ba rgyas par sbyar ro ||

(19)爾時世尊復至鄔達羅聚落。住鄔達羅林中。

atha bhagavān otalām anuprāptaḥ | otalāyāṃ viharati | otalīye vanaṣaṇḍe | tatra otalāyano nāma brāhmaṇamahāśālaḥ prativasati āḍhyo mahādhano mahābhoga iti vistaraḥ |

de nas bcom ldan (129b1) ’das sṅa dro na bza’ thabs mnabs lhuṅ bzed daṅ chos gos bsnams te o ta lar bsod sñoms la źugs pa daṅ | phyogs gźan źig na źiṅ pa lṅa brgya tsam mgo bo rdul gyis yog ciṅ śa na’i ras kyis smad g-yogs bgos nas źiṅ rmed pa las źiṅ pa de rnams de rnams kyi saṅs (2) rgyas bcom ldan ’das sku skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis kyis kun nas brgyan pa | gzi brjid kyis mdzes par mthoṅ ṅo źes bya ba rgyas par sbyar te | bcom ldan ’das kyis de rnams la chos bśad pas źes bya ba nas mchod par bya ba daṅ rjed par bya ba daṅ | (3) mṅon du smra bar bya bar gyur to źes bya ba’i bar du’o || de nas rmon pa stoṅ po de dag gña’ śiṅ daṅ ru thag bcad nas bcom ldan ’das gaṅ na bde logs su doṅ ste lhags nas bcom ldan ’das yoṅs su bskor te ’dug go |

(20)時有婆羅門。名鄔達羅延。 .

atha bhagavān pūrvāhṇe nivāsya pātracīvaram ādāya otalāyāṃ piṇḍāya prāvikṣat* | anyatamasmin pradeśe pañcamātrāṇi kārṣikaśatāni (MSV I 18) udrajaḥśiraskāni śaṇaśāṭīnivastāni halaṃ vāhayanti | adrākṣus te kārṣikā buddhaṃ bhagavantaṃ dvātriṃśan mahāpuruṣalakṣaṇālaṃkṛtaṃ (fol. 146r1 = GBM 6.960) dyotitamūrtim iti vistaraḥ | bhagavatā teṣāṃ dharmo deśitaḥ | yāvan mānyāś cābhivādyāś ca saṃvṛttāḥ |

bcom ldan ’das kyis de rnams la tshig (4) gsum gyi chos bśad pa daṅ | rgyal chen bźi’i ris kyi lha rnams su skyes nas źes bya ba nas bden pa mthoṅ nas raṅ gi gnas su doṅ ṅo źes bya ba’i bar du’o ||

atha tad balīvardasahasraṃ yoktrāṇi varatrāṇi cchitvā yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntam* | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā saṃparivāryāvatasthuḥ |

dge sloṅ rnams the tshom skyes nas the tshom skyes nas the tshom thams cad gcod pa saṅs rgyas bcom ldan ’das la źus pa || (5) btsun pa źiṅ pa lṅa brgya po ’di rnams kyis las ci źig bgyis na | las de’i rnam par smin pas źiṅ pa rnams su gyur nas dbul po’i khyim rnams su skyes śiṅ ’di rnams ni rmon par gyur lags || dge sloṅ dag ’di rnams kyis las byas śiṅ bsags pa źes bya brgyas par sbyar te | (6) ’di rnams yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi bstan pa la rab tu byuṅ ba yin te ||

bhagavatā teṣāṃ tribhiḥ padair dharmo deśito yāvac cāturmahārājikeṣu deveṣūpapannāḥ | yāvad dṛṣṭasatyāḥ svabhavanaṃ gatāḥ |

’di rnams kyis de na le los dus ’das par byas pas las de’i rnam par smin pas źiṅ pa rnams su gyur to || rmon pa ’di rnams kyis kyaṅ de ñid la rab tu byuṅ nas bslab re źig phra mo phra mo (7) rnams la gus par ma byas pas las de’i rnam par smin pas dud ’gro rnams su skyes so ||

bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayacchettāraṃ buddhaṃ bhagavantaṃ papracchuḥ | kiṃ bhadanta ebhiḥ pañcabhiḥ kārṣikaśatair ebhiś ca balīvardaiḥ karma kṛtaṃ yasya karmaṇo vipākena kārṣikāḥ saṃvṛttā daridragṛheṣūpapannāḥ | ime ca balīvardāḥ saṃvṛttāḥ | bhagavān āha | ebhir evaṃ bhikṣavaḥ karmāṇi kṛtānīti vistaraḥ |

’di rnams kyis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi bstan pa la rab tu byuṅ ba gaṅ yin pa de’i las kyi rnam par smin pas ṅa las bden pa mthoṅ bar byas so ||

ete kāśyapasya samyaksaṃbuddhasya śāsane pravrajitāḥ | ebhis tatra kausīdyenābhināmitam* | tasya karmaṇo vipākena kārṣikāḥ saṃvṛttāḥ | ebhiś ca balīvardais tatraiva pravrajitaiḥ kṣudrānukṣudraiḥ śikṣāpadair anādaraṃ kṛtam* | tasya karmaṇo vipākena tiryakṣūpapannāḥ | yat te kāśyapasya samyaksaṃbuddhasya śāsane pravrajitās tasya karmaṇo vipākena mamāntikāt satyadarśanaṃ kṛtam iti hi bhikṣavaḥ ekāntakṛṣṇānām iti vistaraḥ |

dge sloṅ dag de lta (130a1) bas na gcig tu gnag pa rnams kyi źes bya ba rgyas par sbyar ro ||

bram ze śiṅ sā la chen po lta bu o ta la’i bus dge sbyoṅ śākya ’i rigs las skra daṅ kha sbu bregs te dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu byuṅ bde bla na med pa yaṅ (2) dag par rdzogs pa’i byaṅ chub mṅon par rdzogs par saṅs rgyas nas dpa’ sde nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa daṅ o ta lar byon nas || o ta la na o ta la’i nags khrod na bźugs te | śes ldan dag dge sbyoṅ go ta ma de’i dge ba daṅ | grags pa daṅ | sgra daṅ | tshigs (3) su bcad pa rgya chen po ’di lta bu ’di dag phyogs daṅ phyogs mtshams su grags par gyur te | ’di ltar bcom ldan ’das de ni de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rig pa daṅ źabs su ldan pa | bde bar gśegs pa | ’jig rten mkhyen pa | (4) skyes bu ’dul ba’i kha lo sgyur ba | bla na med pa | lha daṅ mi rnams kyi ston pa | saṅs rgyas bcom ldan ’das de ’jig rten lha daṅ bcas bdud daṅ bcas | tshaṅs pa daṅ bcas pa skye dgu sbyoṅ daṅ bram zer bcas lha daṅ mi daṅ lha ma yin du bcas pa rnams la raṅ gi mṅon (5) par śes pas mṅon sum du byas te rdzogs par byas nas bdag gi zag pa zad do || tshaṅs par spyod pa bsten to || bya ba byas so ||

聞世尊在彼林中。

(MSV I 19) aśrauṣīd otalāyano brāhmaṇaḥ śramaṇo gautamo otalām anuprāptaḥ | otalāyāṃ viharati otalīyake vanaṣaṇḍa iti |

dge sbyoṅ daṅ bram ze de lta bu lta ba ni legs pa yin | ñe bar ’gro ba ni legs pa yin | bsñen bkur byed pa ni legs pa yin (7) no sñam du bsams nas

otalāyanasūtraṃ vistareṇa saṃyuktāgame mārgavarganipāte |{MS GBM 960.6: saṃyuktakāgame mārgavarganipāte}

śiṅ rta rta rgod ma daṅ ldan pa thams cad nas dkar ba’i naṅ du źugs te bram ze’i khye’u’i tshogs kyis yoṅs su bskor ciṅ bram ze’i khye’u’i tshogs kyis mdun gyis bltas nas gser gyi khar ba daṅ ril ba spyi blugs thogs te o ta la nas byuṅ nas | bcom ldan (130b1) ’das la blta ba daṅ bsñen bkur bya ba’i phyir bcom ldan ’das kyi spyan sṅar soṅ ste |

de ji tsam bźon pa’i sa’i bar du bźon pas soṅ nas | bźon pa las babs te rkaṅ pa kho nas kun dga’ ra ba’i naṅ du źugs nas bram ze śiṅ sā la chen po lta bu o ta la’i bu (2) bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su soṅ ste phyin nas || bcom ldan ’das daṅ lhan cig yaṅ dag par dga’ bar ’gyur ba daṅ | yaṅ dag par mgu bar ’gyur ba’i gtam rnam pa sna tshogs byas nas phyogs gcig tu ’dug go |

(21)遂乘白馬車輅。手持金杖金澡罐。眷屬圍(22)遶。從城而出。欲往佛所。車道通處。乘車而(23)進。若不通處。即歩渉而進。遂至佛所。以妙(24)言詞。慰問世尊。

phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan (3) ’das las bram ze ’das la bram ze śiṅ sā la chen po lta bu o ta la’i bus ’di skad ces gsol to ||

退坐一面。鄔達羅延婆羅門(25)大長者白佛言。

kye gau ta ma dbaṅ po lṅa po spyod yul tha dad pa yul tha dad pa can raṅ raṅ gi spyod yul daṅ yul ñams su myoṅ bar ’gyur gyi || gźan gyis spyod yul daṅ yul gźan ñams su myoṅ bar mi (4) ’gyur ba ’di lta ste | mig gi dbaṅ po daṅ | rna ba’i dbaṅ po daṅ | sna’i dbaṅ po daṅ | lce’i dbaṅ po daṅ | lus kyi dbaṅ po gaṅ dag lags pa de rnams kyi spyod yul daṅ yul ñams su myoṅ bar bgyid pa ni gaṅ lags || de rnams kyi ston pa yaṅ gaṅ lags | (5) bram ze dbaṅ po lṅa po spyod yul tha dad pa daṅ | yul tha dad pa can ’di lta ste | mig gi dbaṅ po daṅ | rna ba’i dbaṅ po daṅ | sna’i dbaṅ po daṅ | lce’i dbaṅ po daṅ | lus kyi dbaṅ po gaṅ dag yin pa de rnams kyi spyod yul daṅ yul ñams su myoṅ ba ni yid yin no ||

世尊。我今少有問答。願佛(26)聽許。世尊告曰。婆羅門。恣汝所問。時婆羅門(27)白言。喬答摩。此之五根。種種境界。各取本(28)界。不取別界。所謂眼耳鼻舌身根。何者界處(29)攝。何者依處。佛言。婆羅門。若此五根。種(44a1)種界處。各取本界。而不取別。所謂眼界。乃至(2)身界。是諸根等。意能攝受。然此五根以意爲(3)依止。婆羅門曰。意復以何爲依止。佛言。以念(4)爲依止。婆羅門曰。念以何爲依止。佛言。以四(5)念處爲依止。又問。四念處以何爲依止。佛言。(6)七覺支爲依止。又問。七覺支以何爲依止。佛(7)言。明解脱爲依止。又問。明解脱以何爲依止。(8)佛言。涅槃爲依止。又問。涅槃以何爲依止。(9)佛言。婆羅門。汝今所問。此事深遠。汝不能到(10)彼邊際涅槃。我今所修梵行。正斷苦故。盡諸(11)苦際

(6) de rnams kyi rten pa yaṅ yid yin no ||

(12)爾時鄔陀延婆羅門大長者聞世尊語已。心(13)生歡喜。從坐而起。辭佛而去。時彼長者作如(14)是念。如何於彼。而作損害。其長者昔聞有人(15)以食。供養世尊。及聲聞衆。便即發願。心有所(16)求。悉皆獲得。作是念已。還來佛所。整理衣(17)服。合掌頂禮。而即白言。唯願世尊。及苾芻(18)衆。明日晨朝。於我家中。願受飯食。廣如上(19)説。

kye gau ta ma yid kyi rton pa gaṅ lags | bram ze yid kyi rton pa ni dran pa yin no ||

是時長者知世尊食訖。洗手收鉢已。於(20)世尊前。即取小座而坐。便念惡願。此輩沙門(21)喬答摩。及諸弟子。食我飯者。與我作牛。

kye gau ta ma dran pa’i rton pa gaṅ lags || bram ze dran pa’i rton pa ni dran pa ñe bar gźag pa bźi yin no ||

爾時(22)世尊知鄔陀延心之所念。而即告曰。婆羅門。(23)汝心違法。終不能成。此諸苾芻。已盡後有。汝(24)今可更別發餘願。

kye gau ta ma dran pa ñe bar gźag pa bźi’i rton (7) pa gaṅ lags | bram ze dran pa ñe bar gźag pa bźi’i rton pa ni byaṅ chub kyi yan lag bdun gyi rton pa gaṅ lags | bram ze byaṅ chub kyi yan lag bdun gyi rton pa ni rig pa daṅ rnam par grol ba yin no ||

kye gau ta ma rig pa daṅ (131a1) rnam par grol ba’i rton pa gaṅ lags | bram ze rig pa daṅ rnam par grol ba’i rton pa ni mya ṅan las ’das pa yin no ||

kye gau ta ma mya ṅan las ’das pa’i rton pa gaṅ lags | bram ze ha caṅ thal ches so ha caṅ thal ches so dri ba rnams kyi mtha’ (2) gzuṅ bar mi nus te | ṅa’i druṅ du ni yaṅ dag par sdug bsṅal zad par bya ba daṅ | sdug bsṅal gyi mthar bya ba’i phyir tshaṅs par spyod pa mya ṅan las ’das par ñe bar ’gro ba daṅ | mya ṅan las ’das pa’i mthar thug pa can spyod par byed do ||

de nas bram ze o ta la’i (3) bu ’di sñam du sems te | ’di la gnod pa ci źig bya sñam mo ||

des kyaṅ sṅon dge sbyoṅ gau ta ma ñan thos kyi dge ’dun daṅ bcas pa gdugs tshod gsol nas smon lam btab na ṅes ci bsam pa daṅ ci gsol pa de thams cad so sor ’thob par ’gyur ro źes thogs so ||

atha otalāyanasya brāhmaṇasyaitad abhavat* | kiṃ punar asyānarthaṃ kariṣyāmaḥ |

de nas (4) bram ze o ta la’i bu stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar te bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud nas |

tena ca pūrvaṃ śrutaṃ śramaṇo gautamaḥ saśrāvakaṃ saṃghaṃ bhojayitvā praṇidhānaṃ karoti | sa yac cintayati yat prārthayate tat sarvaṃ pratilabhate iti |

bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig tu saṅ bdag gi sdum par (5) gdugs tshod sbyor źiṅ mchis na gnas par mdzad du gsol źes bya ba nas | gsol zan nas phyag bcabs te lhuṅ bzed gyu bar rig nas źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || stan ches dma’ bźag dwaṅs te bcom ldan ’das kyi spyan sṅar ’dug nas smon lam log pa gdab (6) par brtsams pa bdag gis śākya ’i sras kyi dge sbyoṅ ji sñed cig bśos gsol ba ’di thams cad bdag ga glaṅ du gyur cig sñam pa daṅ |

atha otalāyano brāhmaṇaḥ utthāyāsanād ekāṃsam uttarāsaṃgaṃ kṛtvā yena bhagavāṃs tenāñjaliṃ praṇamya bhagavantam idam avocat* |

de nas bcom ldan ’das kyi thugs kyis bram ze o ta la’i bu’i bsam pa mkhyen nas bram ze o ta la’i bu la ’di skad ces bka’ stsal to ||

adhivāsayatu me bhagavan gautama śvo 'ntargṛhe bhaktena sārdhaṃ bhikṣusaṃghena | pūrvavad yāvad bhuktavantaṃ viditvā dhautahastam apanītapātraṃ nīcataram āsanaṃ gṛhītvā bhagavataḥ purastān mithyāpraṇidhānaṃ cintayitum ārabdhaḥ | yāvanta ime śramaṇāḥ śākyaputrīyā mayā bhojitāḥ sarva ete mama balīvardāḥ syur iti |

(7) bram ze khyod kyis mi ruṅ ba’i sems bskyed pa de ni ’grub par mi ’gyur te | ’di ltar dge sloṅ ’di thams cad ni yaṅ srid pa zad pa yin gyis || sems gźan skyed cig ces bka’ stsal nas | bcom ldan ’das kyis yon bsṅo ba mdzad de gśegs so ||

atha bhagavān otalāyanasya brāhmaṇasya cetasā cittam ājñāya otalāyanaṃ brāhmaṇam idam avocat* |

de nas bcom ldan (131b1) ’aṅs gtsug lag khaṅ du gśegs nas dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams pa ñid la bźugs so ||

apratirūpaṃ te brāhmaṇa cittam utpāditam* | naitat samṛdhyati | tathā hy ete sarve bhikṣavaḥ kṣīṇapunarbhavāḥ | anyac cittam utpādayety uktvā bhagavān dakṣiṇādeśanāṃ kṛtvā prakrāntaḥ |

bźugs nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa || dge sloṅ dag bram ze o ta la’i bus smon lam log pas bslaṅ ba’i sems (2) sdig pa can bskyed kyis | khyod cag gis zan zos nas gtsug lag khaṅ gi tshigs su bcad pa brjod cig daṅ log pa’i smon lam ’grub par mi ’gyur ro ||

爾時世尊説施呪願已。從(25)座而去。還至本住處。在苾芻前。敷座而坐。

atha bhagavān vihāraṃ gataḥ purastād bhikṣusaṃghasya prajñapta evāsane niṣaṇṇaḥ |

de nas bcom ldan ’das de ñid kyi mtshan mo ’das nas phyi bźin ’braṅ ba’i dge sbyoṅ tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo daṅ (3) yul o ta lar bsod sñoms la źugs pa daṅ | o ta la na bran mo rgan mo ka tsaṅ ga la źes bya ba źig gnas te || de bum pa thogs nas chu chur khron pa’i druṅ du soṅ ba daṅ bcom ldan ’das kyaṅ phyogs der gśegs te || bcom ldan ’das kyis de’i gdul ba’i dus (4) mkhyen nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo soṅ la rgan mo pha bi la bcom ldan ’das skyems kyis chu phul cig ces sgo śig | btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas || rgan mo (5) ka tsaṅ ga la gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ rgan mo ka tsaṅ ga la la ’di skad ces smras so ||

告(26)諸苾芻。彼鄔陀延爲求耶願。而生惡心。汝(27)等食已。宜可速説先佛伽他。使彼耶願勿(28)得成就。時諸苾芻説伽他已

niṣadya bhagavān bhikṣūn āmantrayate sma | otalāyanena bhikṣavo brāhmaṇena mithyāpraṇidhānasamutthaṃ (MSV I 20) pāpakaṃ cittam utpāditam* | yuṣmābhir (fol. 146v1 = GBM 6.961) bhuktvā ārṣā gāthā vaktavyā | mithyāpraṇidhānaṃ na samarddhiṣyati |

ka tsaṅ ga la bcom ldan ’das skyems kyis chu phul cig des smras pa ’phags pa bdag ñid ’tshal te mchi’o ||

(29)爾時世尊。夜分已盡。於清旦時。入鄔陀延聚(44b1)落乞食。侍者具壽阿難陀隨佛左右。彼聚落(2)中。有一老母。名迦戰羅。將欲取水。而向井(3)邊。世尊見彼調伏時至。告具壽阿難陀曰。(4)汝今可詣彼老母所。告言世尊須水。汝可持(5)奉。答言。聖者。我今奉水。時彼老母以滿瓶(6)水。速往佛所見彼如來具三十二相八十種(7)好。光明赫奕。超千日輪。如寶山行。時彼老(8)母見世尊已。便生恭敬。如愛子心。即便擧手。(9)欲抱世尊。唱言。子子。諸苾芻等即前遮止。莫(10)抱世尊。佛告諸苾芻。汝等不須遮此老母。所(11)以者何。此老母已曾五百生中。與我爲母。若(12)不令抱我身者。即吐熱血。世尊見彼心生子(13)想。念此恩愛。生慈愍心。便即引項。令老母(14)抱。彼既抱已。心生歡喜。聽佛説法。

atha bhagavāṃs tasyā eva rātrer atyayād otalāṃ piṇḍāya prāvikṣad āyuṣmatā ānandena paścācchramaṇena | tadā otalāyāṃ kacaṃgalā nāma vṛddhā | sā udakārthinī kūlam apasṛtā | bhagavāṃs tasya vinayakālam avekṣyāyuṣmantam ānandam āmantrayate | gacchānanda etasyā vṛddhāyāḥ kathaya | bhagavāṃs tṛṣitaḥ pānīyam anuprayaccheti | evaṃ bhadantety āyuṣmān ānando bhagavataḥ pratiśrutya yena kacaṃgalā vṛddhā tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya kacaṃgalāṃ vṛddhām idam avocat* |

de nas ka tsaṅ ga las chus bum pa bkaṅ nas riṅs pa riṅs (6) par bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ba daṅ | ka tsaṅ ga las saṅs rgyas bcom ldan ’das sku skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis kyis kun nas brgyan pa | dpe byad bzaṅ po brgyad bcus mdzes par byas pa | ’od ’dom gaṅ gis brgyan pa || ’od zer ñi ma stoṅ bas (7) lhag pa | rin po che’i dri bo ’gro ba ltar kun nas bzaṅ ba mthoṅ ṅo || mthoṅ ma thag tu yaṅ de la bu’i sdug pa skyes nas des lag pa bsgreṅ ste bu bu źes bcom ldan ’das la ’khyud par brtsams pa daṅ | dge sloṅ rnams kyis de bzlog go |

kacaṃgale bhagavāṃs tṛṣitaḥ pānīyam anuprayaccheti | sā kathayati | ārya ahaṃ svayam evāneṣyāmīti |

bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | (132a1) | dge sloṅ dag khyed kyis rgan mo ’di ma zlog śig | de ci’i phyir źe na |

tataḥ kacaṃgalā udakaghaṭaṃ pūrayitvā tvaritatvaritā yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntā | dadarśa kacaṃgalā buddhaṃ bhagavantaṃ dvātriṃśatā mahāpuruṣalakṣaṇaiḥ samalaṃkṛtam aśītyā cānuvyaṃjanair virājitagātraṃ vyomaprabhālaṃkṛtaṃ sūryasahasrātirekaprabhaṃ jaṅgamam iva ratnaparvataṃ samantato bhadrakam* | kacaṃgalāsahadarśanād asyāḥ putrasneham utpannam* | sā ūrdhvabāhuḥ putra putreti bhagavantaṃ pariṣvaṅktum ārabdhā | bhikṣavas tāṃ vārayanti | bhagavān āha | mā yūyaṃ bhikṣavaḥ etāṃ vṛddhāṃ vārayata | tat kasya hetoḥ |

’di ni tshe rabs lṅa brgyar yaṅ || rtag tu ṅa yi yum gyur pas ||
ṅa yi sku la reg pa las || gal te ’di ni bzlog byas na ||
de’u re mod la khrag dron dag ||
’di yi kha nas (2) skyug par ’gyur || bu la gduṅ ba ’di mthoṅ nas ||
byas pa gzo ba rjes dgoṅs te || thugs rje daṅ ni thugs brtse bas ||
sku la reg tu gnaṅ bar bya ||

bcom ldan ’das kyis de la mgur nas ’khyud du gnaṅ bas de bu la chags pa daṅ bral nas || bcom ldan ’das (3) kyi spyan sṅar chos mñan pa’i phyir ’dug go |

pañca janmaśatāny eṣā me mātābhūn nirantaram* | sā ced eṣā nivāritā mama gātrasya śleṣaṇāt* ||(MSV I 21) idānīṃ rudhiraṃ hy uṣṇaṃ kaṇṭhād eṣā vamet kṣaṇāt* | kṛtajñatām anusmṛtya dṛṣṭvemāṃ putralālasām* | kāruṇyād gātrasaṃśleṣaṃ pradadāmy anukampayā || iti ||

de nas bcom ldan ’das kyis de’i bsam pa daṅ | bag la ñal ba daṅ || khams daṅ | raṅ bźin mkhyen nas de daṅ mthun pa’i ’phags pa’i bden pa bźi so sor rtogs par ’gyur ba’i chos bśad pa mdzad de | de thos nas (4) ka tsaṅ ga las ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas te || des bden pa mthoṅ nas lan gsum du ched du brjod pas ched du brjod pa | btsun pa ’di lta bu ni bdag la phas ma bgyis te mas ma (5) lags źes bya ba nas thog ma med pa’i dus nas bsags pa’i ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du bgyis so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

爾時世尊(15)知彼根性。隨機演説。令證四聖諦理。母聞法(16)已。以金剛智杵。摧滅二十種薩迦耶見煩惱(17)山峯。證預流果。得見諦理。即作是言。是我世(18)尊。如是勝利。父母兄弟。及諸天等。所不能(19)作。廣如上説。從無始心以來。積集二十薩(20)迦耶見山。以金剛慧。我已摧滅。得預流果。

bhagavatā tasyāḥ kaṇṭhāśleṣo dattaḥ | putrasnehaṃ vinodya bhagavataḥ purastān niṣaṇṇā dharmaśravaṇāya |

tshigs su bcad pa dag gis kyaṅ gsol pa ||

tato bhagavatā tasyā āśayānuśayaṃ dhātuṃ prakṛtiṃ ca jñatvā tādṛśī cāturāryasatyasaṃprativedhikī dharmadeśanā kṛtā yāṃ śrutvā kacaṃgalayā viṃśatiśikharasamudgataṃ satkāyadṛṣṭiśailaṃ jñānavajreṇa bhitvā srotāpattiphalaṃ sākṣātkṛtam* | sā dṛṣṭasatyā trir udānam udānayati | idam asmākaṃ bhadanta na mātrā kṛtaṃ na pitrā | pūrvavad yāvat* | anādyakālopacitaṃ satkāyadṛṣṭiśailaṃ jñānavajreṇa bhitvā srotāpattiphalaṃ sākṣātkṛtam* |

ma la lan (6) du phan ’dogs pa’i ||
bu mchog gis ni bgyi ba gaṅ ||
thar ya sems gźol ’gyur ba de ||
khyod kyis de riṅ bdag la mdzod ||
khyod kyis bdag ni ṅan ’gro las ||
draṅs te mtho ris thar la bźag ||
khyod ni brtsal ba chen po yis ||
dka’ ba legs par mdzad pa (7) lags||

復(21)説頌曰

gāthāṃ ca bhāṣate |

źes gsol nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag ’tshal te | bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas soṅ ṅo || de nas dus gźan źig na ka tsaṅ ga las jo bo la gsol ba btab nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ || bcom ldan (132b1) ’das kyi źabs gñis la mog bos phyag ’tshal te phyogs gcig tu ’dug go |

(22) 善子所應作　謂報慈母恩
(23) 我今蒙佛光　當進涅槃路
(24) 善哉希有事　永超三惡趣
(25) 我今用少功　速至無憂處

yat kartavyaṃ suputreṇa mātānugrahakāriṇā | tat kṛtaṃ bhavatā me 'dya cittaṃ mokṣaparāyaṇam* ||durgatibhyaḥ samuddhṛtya svarge mokṣe ca te aham* | sthāpitā suprayatnena sādhu te duṣkaraṃ kṛtam* ||

phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to ||

(26)説是語已。頂禮佛足。奉辭而去。彼於異時。夫(27)既聽許出家。詣世尊所。頂禮雙足。

(MSV I 22) ity uktvā bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā bhagavato 'ntikāt prakrāntā | atha kacaṃgalā apareṇa samayena svāminam anujñāpya yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntā | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā ekānte niṣaṇṇā |

btsun pa bdag legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la rab tu ’byuṅ ba daṅ bsñen par rdzogs par dge sloṅ gi dṅos po (2) ’thob pa lta na | bdag bcom ldan ’das kyi spyan sṅar tshaṅs par spyod pa spyad par bgyi’o || bcom ldan ’das kyis de skye dgu’i bdag mo chen mo la gtad do ||

而白佛言。

ekāntaniṣaṇṇā kacaṃgalā bhagavantam idam avocat* |

de nas des rab tu phyuṅ bsñen par rdzogs par byas te gdams ṅag byin no | des brtson ’grus daṅ ’bad pa daṅ | brtsal (3) ba byas nas ñon moṅs pa thams cad spaṅs te dgra bcom pa ñid mṅon sum du byas nas dgra bcom mar gyur te || khams gsum gyi ’dod chags daṅ bral ba źes bya ba nas rjed par bya bar gyur to źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

(28)唯願世尊。聽我於善説法律中出家近圓。(29)成苾芻尼性。於世尊所。修諸梵行

labheyāhaṃ bhadanta svākhyāte dharmavinaye pravrajyām upasaṃpadaṃ bhikṣuṇībhāvaṃ careyam ahaṃ bhagavato (fol. 147r1 = GBM 6.962) 'ntike brahmacaryam iti | bhagavatā mahāprajāpatye saṃnyastā |

’dul ba gźi | bam po sum bcu rtsa (4) bdun pa |

(44c1)爾時世尊付囑大世主苾芻尼。于時大世主(2)令彼出家。與受近圓。示以法要。懃心修學。斷(3)諸煩惱。證羅漢果。廣如上説。天人供養。是時(4)世尊與諸苾芻尼。略説法要已。入室宴坐。是(5)時戰迦羅苾芻尼。所聞法要。爲他廣説。

tatas tayā pravrājitā upasaṃpāditā avavādo dattaḥ | tayā yujyamānayā ghaṭamānayā vyāyacchamānayā sarvakleśaprahāṇād arhatvaṃ sākṣātkṛtam* | arhantinī ca babhūva | traidhātukavītarāgā pūrvavan mānyā ca saṃvṛttā |

gaṅ gi tshe bcom ldan ’das kyis dge sloṅ ma rnams la bsdus te mdor bka’ stsal nas | gtsug lag khaṅ du naṅ du yaṅ dag ’jog pa’i phyir ’jug par mdzad pa de’i tshe ka tsaṅ ga las de rgyas par luṅ ston to ||

de nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams (5) bka’ stsal pa || dge sloṅ dag ṅa’i ñan thos dge slauṅa ma mdo sde rnam par ’byed par byed pa rnams kyi naṅ na ’di lta ste | dge sloṅ ma ka tsaṅ ga la ’di mchog yin no ||

yadā bhagavān bhikṣuṇīnāṃ saṃkṣepeṇoddiśya vihāraṃ praviśati pratisaṃlayanāya tadā taṃ kacaṃgalā vistareṇa vyākaroti |

dge sloṅ rnams the tshom skyes nas the tshom thams cad gcod pa saṅs rgyas bces ldan ’das la źus pa | btsun (6) pa ka tsaṅ ga las ci źig bgyis na des na rgas nasala rab tu byuṅ bar gyur | las ci źig bgyis na des na dbul ba daṅ bran mor gyur | bcom ldan ’das kyis srid pa tha ma de’i mṅal du ma bzuṅ bar gyur | rab tu byuṅ nas kyaṅ dgra bcom pa mṅon sum du bgyis śiṅ bcom ldan (7) ’das kyis kyaṅ mod sde rnam par ’byed par bgyid pa rnams kyi mchog tu bstan lags | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag dge sloṅ ma ka tsaṅ gal ñid kyis las byas śiṅ tshogs rñed pa dag ces bya ba nas || lus can dag la ’bras bur ’gyur źes bya ba’i bar (133a1) goṅ ma bźin du’o ||

于(6)時世尊告諸苾芻。此戰迦羅。於我苾芻尼聲(7)聞衆中。分析經法。而得第一

tatra bhagavān bhikṣūn āmantrayate sma | eṣāgrā me bhikṣavo bhikṣuṇīnāṃ mama śrāvikāṇāṃ sūtrāntavibhāgakartrīṇāṃ yaduta kacaṃgalā bhikṣuṇī iti |

dge sloṅ dag sṅon byuṅ ba ṅa byaṅ chub sems dpa’i spyod pa la gnas pa na ’di ṅa’i yum du gyur te | gaṅ gi tshe ṅa rab tu ’byuṅ bar ’dod pa de’i tshe ’dis ṅa bzlog pas las de’i rnam par smin pas rgas nas rab tu byuṅ ṅo || ṅa sbyin pa (2) gtoṅ ba na ’dis bar chad byas pas des na dbul bar gyur to || ji ltar sgyu ’phrul chen mo ltar ’dis bsod nams daṅ dbaṅ che bar grags par ’gyur ba’i las ma byas te | des na ṅa’i srid pa tha ma ’dis mṅal du ma bzuṅ ṅo || yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ (3) las rab tu byuṅ nas dge sloṅ ma slob pa daṅ mi slob pa rnams la bran mo źes tshig tu brjod pas des na bran mor gyur to ||

(8)時諸苾芻皆生疑惑。爲斷疑故。而問世尊。彼(9)戰迦羅苾芻尼。曾作何業。年邁出家。復以何(10)縁。而受貧賤。於最後生。而不懷孕。復得出(11)家。證羅漢果。説法之中。云何最勝。佛告諸苾(12)芻。此戰迦羅苾芻尼。先作白業故。積集資糧。(13)乃至果報自受。

bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayacchettāraṃ buddhaṃ bhagavantaṃ papracchuḥ | kiṃ bhadanta kacaṃgalāyāḥ karma kṛtaṃ yena vṛddhā pravrajitā | kiṃ ca karma kṛtaṃ yena daridrā dāsī ca saṃvṛttā bhagavāṃś ca paścimena garbhavāsena dhāritaḥ | pravrajyārhatvaṃ ca sākṣātkṛtam* | bhagavatā ca sūtrāntavibhāgakartrīṇām agrā nirdiṣṭeti | bhagavān āha | kacaṃgalayaiva (MSV I 23) bhikṣavo bhikṣuṇyā karmāṇi kṛtāny upacitāni labdhasaṃbhārāṇi pūrvavad yāvat phalanti khalu dehinām* |

des na ’dis gaṅ dag bklags śiṅ bton pas phuṅ po la mkhas pa daṅ | khams la mkhas pa daṅ | skye mched la mkhas pa daṅ | rten ciṅ ’brel (4) par ’byuṅ ba la mkhas pa daṅ | gnas daṅ gnas ma yin pa la mkhas par byas pas | des na ṅa’i bstan pa la rab tu byuṅ nas ñon moṅs pa thams cad spaṅs te dgra bcom pa ñid mṅon sum du byas so ||

苾芻當知。我於往昔行菩薩(14)道時。曾爲我母。由彼業故。年老出家。我昔行(15)菩薩道時。母爲障礙。由戰迦羅不作善故。(16)摩耶夫人常作好業。戰迦羅爲墮胎故。迦葉(17)佛時。罵辱式叉有學苾芻尼。及無學苾芻尼。(18)云婢婢。由此業故。今爲婢身。由迦葉佛時。出(19)家讀誦。又聞佛説法。因蘊善巧。界處縁起(20)善巧。處非處善巧。在我教中出家。斷一切煩(21)惱。得無學果。鄔波馱耶苾芻尼。於彼迦葉。(22)波佛正等覺法中出家。能廣分別。説法人中。(23)最爲第一。時戰迦羅苾芻尼臨命終時。作是(24)願言。我於迦葉波佛法中。修持梵行。讃誦經(25)典。而未得果。

bhūtapūrvaṃ bhikṣavo bodhisatvacaryāyāṃ vartamānasya eṣā mama mātā babhūva | yadāhaṃ pravrajitum icchāmi tadā mām eva vārayati | tasya karmaṇo vipākena vṛddhā pravrajitā | dānaṃ dadato me 'nayā dānāntarāyaḥ kṛtaḥ | tena daridrā saṃvṛttā | na cānayā puṇyamaheśākhyasaṃvartanīyāni karmāṇi kṛtāni yathā mahāmāyayā yenāham anayā paścime garbhavāsena dhāritaḥ | kāśyape ca samyaksaṃbuddhe pravrajitā yāḥ śaikṣāśaikṣā bhikṣuṇyo dāsīvādena samudācaritāḥ |

rab tu ’byin pa’i mkhan mo gaṅ yin pa de yaṅ dag par rdzogs (5) pa’i saṅs rgyas bcom ldan ’das ’od sruṅ gis mdo sde rnam par ’byed par byed pa rnams kyi mchog tu bstan pa daṅ |

tena dāsī saṃvṛttā | yat tatrānayā paṭhitaṃ svādhyāyitaṃ skandhakauśalaṃ dhātukauśalam āyatanakauśalaṃ pratītyasamutpādakauśalaṃ sthānāsthānakauśalaṃ ca kṛtaṃ tena mama śāsane pravrajya sarvakleśaprahāṇād arhatvaṃ sākṣātkṛtam* |

des na ’dis kyaṅ ’chi ba’i dus kyi tshe smon lam btab pa | bdag gis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas bcom ldan ’das ’od sruṅ yon gnas bla (6) na med pa la tshe ji srid cig tu tshaṅs par spyod pa la spyad na yon tan gyi tshogs ’ga’ yaṅ ma thob kyis || dge ba’i rtsa ba ’dis bdag yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas bcom ldan ’das ’od sruṅ gis bram ze’i khye’u bla ma źes bya ba gaṅ yin pa de la bram ze’i khye’u khyod skye dgu’i tshe (7) lo brgya thub pa na de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas śākya thub pa źes bya bar ’gyur ro źes luṅ bstan pa de’i bstan pa la bdag rab tu byuṅ nas |

yasyāś copādhyāyikāyāḥ sakāśe pravrajitā sā bhagavatā kāśyapena samyaksaṃbuddhena sūtrāntavibhāgakartrīṇām agrā nirdiṣṭā |

ji ltar bdag gi mkhan mo ’di yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas bcom ldan ’das ’od sruṅ (133b1) giso mdo sde rnam par ’byed par byed pa rnams kyi mchog tu bstan pa de bźin du | bdag kyaṅ bcom ldan ’das śākya thub pa des mdo sde rnam par ’byed par byed pa rnams kyi mchog tu bstan par gyur cig ces byas te || de’i smon lam gyi dbaṅ gis ṅas da ltar mdo sde rnam par (2) ’byed par byed pa rnams kyi mchog tu bstan to || dge sloṅ dag de lta bas na gcig tu gnag pa’i las rnams kyi rnams kyi rnam par smin pa ni gcig tu gnag pa yin la źes bya ba nas brtson par bya’o źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du ste || dge sloṅ dag khyed kyis de lta bu la bslab par bya’o źes (3) de skad ces bka’ stsal to ||

今迦葉波佛授鄔達羅摩納婆。(26)阿耨多羅三藐三菩提記。汝於未來世。人(27)壽百歳時。成等正覺。號釋迦牟尼。

tatrānayā maraṇakālasamaye praṇidhānaṃ kṛtaṃ yan mayā bhagavati kāśyape samyaksaṃbuddhe anuttare dakṣiṇīye yāvad āyur brahmacaryaṃ caritaṃ na ca kaścid guṇagaṇo 'dhigataḥ | anena kuśalamūlena yo 'sau bhagavatā kāśyapenottaro nāma māṇavo vyākṛto bhaviṣyati | tvaṃ māṇava varṣaśatāyuṣi prajāyāṃ śākyamunir nāma tathāgato 'rhat samyaksaṃbuddha iti | tasyāhaṃ śāsane pravrajeyam* |

de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo yul dgra mtha’ gaṅ na bar ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan to ||

願我善根。(28)於彼釋迦如來法中出家。得如今日鄔波馱(29)耶。説法人中。最爲第一。由彼願故今此苾(45a1)芻尼。於我法中。説法第一。苾芻當知。黒黒之(2)業。當得黒黒報。乃至汝等苾芻。當修白白業。(3)應如是學

(MSV I 24) yathaiṣā me upādhyāyikā bhagavatā kāśyapena samyaksaṃbuddhena sūtrāntavibhāgakartrīṇām agrā nirdiṣṭā | (fol. 147v1 = GBM 6.963) evaṃ mām apy asau bhagavān śākyamuniḥ sūtravibhāgakartrīṇām agrāṃ nirdiśed iti | tat praṇidhānavaśād etarhi mayā sūtrāntavibhāgakartrīṇām agrā nirdiṣṭā | iti hi bhikṣava ekāntakṛṣṇānāṃ karmaṇām ekāntakṛṣṇo vipākaḥ | pūrvavad yāvat* | ābhogaḥ karaṇīyaḥ | ity evaṃ vo bhikṣavaḥ śikṣitavyam idam avocat* |

de nas (4) bcom ldan ’das gśegs pa daṅ | ji tsam na kun dga’ rab źig na bram ze źig khron pa nas chu bcus śiṅ kun dga’ rab bcu bar brtsams so || bram ze des rgyaṅ riṅ po kho na nas bcom ldan ’das mthoṅ ṅo ||

(4)爾時世尊告阿難陀曰。汝隨我往吠羅聚落。(5)阿難陀曰。唯然。世尊。是時世尊。共阿難陀(6)去。乃至到一園中。時有婆羅門。汲水灑園。其(7)婆羅門遙見世尊。便作是念。若喬答摩沙門(8)入此園者。汚此井水。便藏罐索。佇立而住。

tatra bhagavān āyuṣmantam ānandam āmantrayate | āgamayānanda yena vairaṃbhyam iti | evaṃ bhadantety āyuṣmān ānando bhagavataḥ pratyaśrauṣīt* |

mthoṅ nas kyaṅ bsams pa | gal te dge sbyoṅ (5) gau ta ma kun dga’ bar źugs na kun dga’ ra ba daṅ chum ruṅ bar ’gyur ro sñam du bsams nas sgo bcad de dpyaṅ thag daṅ chu snod sbas nas ’dug go |

atha bhagavān saṃprasthito yāvad anyatamasminn ārāme | brāhmaṇaḥ kūpāt pānīyam uddharati | ārāmaṃ sektum ārabdhaḥ | adrākṣīt sa brāhmaṇo bhagavantaṃ dūrād eva |

de nas bcom ldan ’das kyis rdzu ’phrul gyis kun dga’ ra bar źugs pa daṅ | gnod sbyin gyi sde dpon chen po lṅa len (6) gyis khron pa de bzuṅ nas kun dga’ ra ba de thams cad chus yog par byas so ||

dṛṣṭvā ca punaḥ saṃlakṣayati | yadi śramaṇo gautama ārāmaṃ pravekṣyati | ārāmām udapānaṃ sa dūṣayatīti | tato rajjuṃ tipyakaṃ ca gopāyitvā sthitaḥ |

de nas bram ze de dag dge sbyoṅ gau ta ma ’di ni rdzu ’phrul che źiṅ mthu che ba yin no || sñam du rig nas mṅon par dad par gyur te gsol pa | śes ldan gau ta ma tshur spyon | dpyaṅ thaṅ ni ’di (7) lags | chab snod ni ’di lags kyis chab ci bder bźes su gsol ||

爾(9)時世尊以神通力。而入彼園。時有半之迦藥(10)叉大將。遂側其井水。流滿園中。時婆羅門(11)作如是念。此喬答摩沙門。有。大威力。能令井(12)水涌出漫流。作是念已。即生信心。而作是言。(13)喬答摩來。此是水罐。此是罐索。隨意取水。

atha bhagavān ṛddhyārāmaṃ praviṣṭaḥ | pāṃcikena ca mahāyakṣasenāpatinā tad udapānaṃ plāvīkṛtam* | sarvo 'sāv ārāma udakena plāvitaḥ |

de nas bcom ldan ’das kyis de’i tshe tshigs su bcad de bka’ stsal ba |

tato 'sau brāhmaṇo mahardhiko 'yaṃ śramaṇo gautamo mahānubhāva iti viditvātiprasannaḥ kathayati | (MSV I 25) āgacchatu bhagavan gautama | iyaṃ rajjur idaṃ tipyakam* | gṛhṇātu pānīyaṃ yathāsukham iti |

gal te kun na chu yod na ||
khron pa’i chus ko ci źig bya ||
’dir ni sred pa’i rtsa bcad nas ||
gaṅ źig yoṅs su (134a1) brtsal bar spyod ||

是(14)時世尊即説頌曰

atha bhagavāṃs tasyāṃ velāyāṃ gāthāṃ bhāṣate |

de nas bcom ldan ’das la bram ze des ’di skad ces gsol to ||

(15) 諸處悉有水　井水何所用
(16) 斷此渇愛想　更復何所求

kiṃ kuryād udapānena āpaś cet sarvato yadi | chitveha mūlaṃ tṛṣṇāyāḥ kasya paryeṣaṇāṃ caret* || iti ||

btsun pa bdag legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la rab tu ’byuṅ ba daṅ bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po ’thob pa lta na źes bya ba nas || dge (2) sloṅ tshur śog ces bya bas rab tu byuṅ ṅo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

(17)時彼婆羅門白佛言。

athāsau brāhmaṇo bhagavantam idam avocat* |

de bźin gśegs pas tshur śog bka’ stsal pas || skra byi snam sbyar gyon pa’i lus ldan źiṅ ||
mod la dbaṅ po rab źir gnas gyur te || saṅs rgyas dgoṅs pas lus gzugs bkab (3) par gyur ||

唯願世尊。聽我於善説(18)法律之中出家。而受近圓。得苾芻性。廣如上(19)説。善來苾芻。即成出家頌曰

labheyāhaṃ bhadanta svākhyāte dharmavinaye pravrajyām upasaṃpadaṃ bhikṣubhāvaṃ pūrvavad yāvat* | ehibhikṣukayā pravrājitaḥ |

des brtson ’grus daṅ | ’bad pa daṅ | brtsal bar byas nas ñon moṅs pa thams cad spaṅs te dgra bcom pa ñid mṅon sum du byas nas dgra bcom pa ñid mṅon sum du byas nas dgra bcom par gyur te || khams gsum gyi ’dod chags daṅ bral ba źes bya ba nas mṅon du smra bar bya bar gyur to źes (4) bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

(20) 世尊命善來　髮落衣鉢具
(21) 諸根咸寂定　隨念悉皆成

ehīti coktaḥ sa tathāgatena muṇḍaś ca saṃghāṭīparītadehaḥ | sadyaḥ praśāntendriya eva tasthau naiva sthito buddhamanorathena || {MS: tasthur nepacchitā; cf. nepacchitā -> Pravr-v III, fol.47r6}

de nas bcom ldan ’das dpa’ sde nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa daṅ yul dgra mthar gśegs te | dgra mtha’ na sbya bu can gyi śiṅ nim pa’i druṅ na bźugs so ||

(22)由彼苾芻策勵勤修。斷諸煩惱。證阿羅漢。厭(23)離三世。廣如上説。乃至釋梵諸天恭敬

tenodyacchamānena ghaṭamānena vyāyacchamānena sarvakleśaprahāṇād arhatvaṃ sākṣātkṛtam* | arhan saṃvṛttaḥ | traidhātukavītarāgaḥ pūrvavad yāvad abhivādyaś ca saṃvṛttaḥ |

de’i tshe dgra mtha’ na rgyal po bram ze mes sbyin źes bya ba ’byor pa (5) daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo legs pa | skye bo daṅ mi maṅ pos rab tu gaṅ ba na rgyal srid byed du ’jug go | rgyal po bram ze mes sbyin gyis dge sbyoṅ gau ta ma dpa’ sde nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa daṅ dgra mthar byon nas || dgra mtha’ na sbu bu can (6) gyi śiṅ nim pa’i druṅ na bźugs so źes thos so ||

(24)爾時世尊。於勇軍聚落。人間遊行。至鞞闌底(25)城。在練木樹下而住時此城中。有婆羅門。(26)名曰火授。而作國王。國土豐饒。人民安樂。居(27)者充滿。是時彼王。聞世尊遊行勇軍人間。(28)至此在練木樹下。

atha bhagavāñ chūraseneṣu janapadeṣu cārikāṃ caran vairaṃbhyam anuprāpto vairaṃbhye viharati naḍerapicumandamūle |

thos nas kyaṅ ’di sñam du sems te | dge sbyoṅ gau ta ma ni mtha’i rgyal po thams cad kyis bkur sti bya || bla mar byas | rjed par byas || mchod par byas te dgra bcom par bkur la | gal te bdag gis dge sbyauṅa (7) gau ta ma la bkur sti ma byas na mtha’i rgyal phran rnams śes ldan dag kye ma rgyal po bram ze mes sbyin ni byis pa yin te || de’i groṅ daṅ źiṅ na dge sbyoṅ gau ta ma ñe bar rten ciṅ bźugs na bsñen bkur ma byas so źes smod par ’gyur gyis | ma la bdag gis dge sbyoṅ gau ta mñan (134b1) thos kyi dge ’dun daṅ bcas pa la yo byad thams cad kyis bstabs so sñam du bsams nas | rgyal po chen po’i ’byor pa daṅ | rgyal po chen po’i mthus dgra mtha’ nas byuṅ nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | bcom ldan ’das daṅ lhan cig mṅon du yaṅ (2) dag par dga’ bar ’gyur ba daṅ | yaṅ dag par mgu bar ’gyur ba’i gtam rnam pa sna tshogs byas nas phyogs gcig tu ’dug go |

tena khalu samayena vairaṃbhyeṣv agnidatto nāma brāhmaṇarājo rājyaṃ kārayati ṛddhaṃ ca sphītaṃ ca kṣemaṃ ca subhikṣaṃ cākīrṇabahujanamanuṣyaṃ ca | aśrauṣīd agnidatto brāhmaṇarājaḥ śramaṇo gautamaḥ śūraseneṣu janapadeṣu cārikāṃ caran vairaṃbhyam anuprāpto vairaṃbhye viharati naḍerapicumandamūle (MSV I 26) iti |

phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das kyis rgyal po bram ze mes sbyin la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis źes bya ba nas yaṅ dag par rab (3) tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

便作是念。沙門喬答摩。(29)諸大國王恭敬供養。尊重讃歎。我亦應可供(45b1)給供養。免被隣國譏嫌笑弄。云火授王。如(2)來在於境内亦能供養。我今應請世尊。及(3)苾芻僧伽。以一切供具。而爲供養。作是念已。(4)便即告勅。嚴駕出城往詣佛所。以種種善言。(5)慰問世尊。却坐一面。

śrutvā ca punar asyaitad abhavat* | śramaṇo gautamaḥ sarvasāmantarājānāṃ satkṛto gurukṛto mānitaḥ pūjito 'rhatsaṃmataḥ | saced ahaṃ śramanaṃ gautamaṃ na satkariṣyāmi prātisīmānāṃ koṭṭarājānāṃ garhyo bhaviṣyāmi | bālo vata bhavanto 'gnidatto brāhmaṇarājo yasya grāmakṣetram upaniśritya śramaṇo gautamo viharati na ca satkaroti | (fol. 148r1 = GBM 6.964) yanv ahaṃ śramaṇaṃ gautamaṃ saśrāvakasaṃghaṃ sarvopakaraṇaiḥ pravārayeyam iti viditvā mahatyā rājarddhyā mahatā rājānubhāvena vairaṃbhyān niṣkramya yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavatā sārdhaṃ saṃmukhaṃ saṃmodanīṃ saṃrañjanīṃ vividhāṃ kathāṃ vyatisārya ekānte niṣaṇṇaḥ |

de nas rgyal po bram ze mes sbyin stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de || bcom ldan ’das la ’di skad ces (4) gsol to ||

ekāntaniṣaṇṇam agnidattaṃ brāhmaṇarājaṃ bhagavān dharmyayā kathayā saṃdarśayati samādāpayati pūrvavad yāvat saṃpraharṣya tūṣṇīm* |

śes ldan gau ta ma ñan thos kyi dge ’dun daṅ thabs cig la dguṅ zla gsum du na bza’ chos gos daṅ | bsod sñoms daṅ | gzims cha daṅ | sñuṅ dpyad kyi rkyen sman gyi yo byad rnams ’bul źiṅ mchis na bdag la gnaṅ bar mdzad du gsol || bcom (5) ldan ’das kyis rgyal po bram ze mes sbyin la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo ||

爾時世尊即爲彼王。説(6)微妙法。示教利喜。默然而住。時火授王即(7)從坐起。偏袒右肩右膝著地。合掌向佛。而白(8)佛言。唯願世尊及苾芻衆。受我三月雨安居(9)四事供養飮食湯藥衣服臥具。

athāgnidatto brāhmaṇarāja utthāyāsanād ekāṃsam uttarāsaṃgaṃ kṛtvā yena bhagavāṃs tenāñjaliṃ praṇamya bhagavantam idam avocat* |

de nas rgyal po bram ze mes sbyin gyis bcom ldan ’das caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par dga’ ste | rjes su yi raṅs nas stan laṅs te (6) soṅ ṅo ||

adhivāsayatu me bhagavān gautamas traimāsīṃ cīvarapiṇḍapātaśayanāsanaglānapratyayabhaiṣajyapariṣkāraiḥ sārdhaṃ bhikṣusaṃghena iti | adhivāsayati bhagavān agnidattasya brāhmaṇarājasya tūṣṇīṃbhāvena |

de raṅ gi khyim du soṅ nas blon po rnams la bsgo ba | ñi ma re re źiṅ lṅa brgya’i bza’ ba daṅ bca’ ba sna bcwa brgyad daṅ | sran tshod sna tshogs daṅ | tshod ma ro daṅ ldan pa daṅ | ’bras chan rab tu maṅ por chos śig | dgra mthar dril sgrogs su bcug pa | dge (7) sbyoṅ gau ta ma zla ba gsum du gźan gyis gdugs tshod ma gsol cig | gaṅ źig gis gdugs tshod gsol na de ni char par gsad do źes des de skad du dril bsgrags nas nub mo ñal ba daṅ rmi lam na bdag gi rgyu mas dgra mtha’i groṅ khyer thams cad bskor ba rmis so ||

爾時世尊默(10)然受彼火授王請。時火授王既見世尊默然(11)受請。心大歡喜。從坐而起。至本宮已。勅諸(12)臣曰。卿等宜應日日廣辦十八種飯。及諸美(13)味。復於國中。而遍告勅。汝等諸人。夏三月(14)中。不得輒供沙門喬答摩。若輒請者。當斷(15)其命。王告勅已。夜便睡眠夢見白帳圍繞(16)宮城。夢已驚怖。心生愁惱。身毛皆竪。從臥速(17)起。拓頬而坐。思惟所夢。是何災祥。不爲此(18)徴。而失王位。或當致死。至於晨朝。便告國(19)師。具陳所夢。如是夢者。於我若爲。時彼國師(20)心生異念。今王所夢。是其善徴。我若善解。遂(21)令彼王。於喬答摩所。倍加敬養。我今惡解彼(22)王所夢。作是念已。而白王曰。此夢非善。王白(23)師言。此夢非善。當有何報。師答王言。如王(24)所夢。決定失位。或當致死。王時思念。爲定失(25)國。爲致死耶。作是念已。復白師言。有何方(26)便。得不失位。及不致死。師便答言。於一夏(27)三月。住幽隱處。勿令人見。若能如是。定不失(28)位。身復不死。時火授王聞是語已。此事甚易。(29)我當告勅國内人民。不令見我。

athāgnidatto brāhmaṇarājo bhagavatas tūṣṇīṃbhāvenādhivāsanāṃ viditvā bhagavato bhāṣitam abhinandyānumodya bhagavato 'ntikāt prakrāntaḥ |

rmis nas kyaṅ (135a1) sṅaṅs skrag bred ciṅ bū khriṅ źes byed nas myur ba myur bar mal chen po nas laṅs te || lag pa la ’gram pa gtad nas gźi ’di las bdag rgyal srid las ñams pa’am | srog gi bar chad du mi ’gyur graṅ sñam du sems khoṅ du chud ciṅ ’dug pa las de nam (2) naṅs nas bram ze mdun na ’don la smras pa | mkhan po bdag gis ’di ’dra ba’i rmi lam źig mthoṅ na de la ji ltar bsgrub par bya || bram ze mdun na ’don gyis bsams pa | ’di ltar lhas rmaṅ lam bzaṅ po źig rmis te gal te bdag gis de daṅ mthun par bsñad na ’di lhag par yaṅ (3) dge sbyoṅ gau ta ma la dad pa skyed par ’gyur gyi ma la bdag gis ’di ṅan pa ra bsñad do sñam du bsams nas smras pa | lha rmaṅ lam mi bzaṅ lags so ||

tena niveśanaṃ gatvā amātyānām ājñā dattā | pratidivasam aṣṭādaśaprakāraṃ khādyakaṃ pacata nānāsūpikarasavyaṃjanopetaṃ ca prabhūtaṃ bhaktam* | vairaṃbhye ca ghaṇṭāvaghoṣaṇaṃ kāritam* | nānyena śramaṇo gautamas traimāsīṃ bhojayitavyaḥ | yo bhojayati tasya vadho daṇḍa iti | sa evaṃ ghaṇṭāvaghoṣaṇaṃ kṛtvā (MSV I 27) rātrau śayitaḥ svapnam adrākṣīt* | ātmīyair antraiḥ {MS ātmadīyair antraiḥ} sarvaṃ vairaṃbhyaṃ nagaraṃ veṣṭitam* |

mkhan po ’di’i ’bras bu cir ’gyur || lha gdon ma ’tshal bar rgyal srid las ñams pa’am srog gi bar chad du ’gyur lags (4) so | |rgyal pos bsams pa | e ma’o kyi hud bdag rgyal srid las ñams pa’am | srog gi bar chad du mi ’gyur graṅ sñam du bsams nas bram ze mdun na ’don la ’di skad ces smras so ||

dṛṣṭvā ca punar bhītaḥ saṃtaptaḥ āhṛṣṭaromakūpo laghu laghv eva mahārhaśayanād utthāya kare kapolaṃ datvā cintāparo vyavasthitaḥ | mā haiva me atonidānaṃ rājyāc cyutir bhaviṣyati jīvitasya vāntarāya iti | sa prabhātāyāṃ rajanyāṃ brāhmaṇāya purohitāya nivedayāmāsa | upādhyāya mayā īdṛśaḥ svapno dṛṣṭaḥ | katham atra pratipattavyam iti | brāhmaṇaḥ purohitaḥ saṃlakṣayati | kiṃ cāpi devenāśobhanaḥ svapno dṛṣṭaḥ | yady aham enam anusaṃvarṇayeyaṃ bhūyasyā mātrayā śramaṇo gautamaḥ prasādam utpādayiṣyati | yanv aham enaṃ vivarṇayeyeam iti viditvā kathayati | devena śobhanaḥ svapno na dṛṣṭaḥ |

gaṅ gis na kho bo rgyal srid las ñams par mi ’gyur ba daṅ | srog gi bar (5) chad du mi ’gyur ba’i thabs bzaṅ po ci yod | des smras pa | lha gal te mi gda’ ba’i phyogs su zla ba gsum bźugs | des na lha rgyal srid las mi ñams śiṅ srog gi bar chad du mi ’gyur lags so ||

upādhyāya kiṃvipāko 'yaṃ bhaviṣyati | niyataṃ devasya rājyacyutir bhaviṣyati jīvitasya vāntarāyaḥ | rājā saṃlakṣayati | aho vata me na rājyacyutiḥ syād vā jīvitasyāntarāya iti viditvā brāhmaṇaṃ purohitam idam avocat* |

de nas rgyal po bram ze mes sbyin gyis bsams pa | gal te de lta (6) na de bya sla bas dril sgrogs su gźug go sñam nas | des yul thams cad du dril sgrogs su bcug pa | ṅa la zla ba gsum du lta źiṅ ñe bar su yaṅ ma ’oṅ śig | gaṅ źig ’oṅs na de ni chad par gsad do źes dril sgrogs su bcug nas zla ba gsum du mi snaṅ ba’i phyogs śig (7) na ’dug go |

upādhyāya ko 'sāv upāyaḥ syād yena me na rājyacyutir bhaven nāpi jīvitasyāntarāya iti | sa kathayati | yadi devas traimāsīm adarśanapathe tiṣṭhati evaṃ devasya na rājyacyutir bhavati nāpi jīvitasyāntarāyaḥ |

tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo naṅ par sṅar laṅs te | rgyal po bram ze mes sbyin gyi khyim gaṅ na ba der soṅ ba las | ji tsam na rgyal po bram ze mes sbyin gyi źo śas ’tsho ba rnams sems las chuṅ dus ’khod par dag mthoṅ ṅo ||

作是語已。(45c1)處處遍告。王有勅令。夏三月中。一切人民。莫(2)復見我。若輒見者。當斷其命。如是勅已。入於(3)隱處

agnidatto brāhmaṇarājaḥ saṃlakṣayati | yady evaṃ sukaram* | evaṃ kārayāmi ghaṇṭāvaghoṣaṇam iti | tena sarvavijite ghaṇṭāvaghoṣaṇaṃ kāritam* | na (fol. 148v1 = GBM 6.965) mama kenacit traimāsīṃ darśanāyopasaṃkramitavyam* | ya upasaṃkrāmati tasya vadho daṇḍa iti | sa ghaṇṭāvaghoṣaṇaṃ kṛtvā (MSV I 28) traimāsīm adarśanapathe sthitaḥ |

mthoṅ nas kyaṅ smras pa | śes ldan (135b1) dag ci sems las chuṅ dus ’khod dam | de rnams kyis smras pa | ’phags pa ci źig bgyir mchis | rgyal po bram ze mes sbyin gyis saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun zla ba gsum du yo byad thams cad kyis ma bstabs sam | khyed cag sems las (2) chuṅ dus ’khod nas gdugs tshod kyaṅ sta gon mi phyed | gdan yaṅ mi śom na ci saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun gdugs tshod gcod dam | de dag gis smras pa | ’phags pa kun dga’ bo lhas lṅa brgya rnams kyi ched du źal zas bsod pa maṅ du sta gon byos śig (3) ces ni bka’ stsal gyi | che ge mo źig gi don du’o źes bka’ ma stsal lags so ||

(4)爾時具壽阿難陀。於其晨朝。詣火授王宮。於(5)王門所。見衞門人。寂然閑坐。無所營爲。

āyuṣmān ānandaḥ kālyam evotthāya yenāgnidattasya brāhmaṇarājasya niveśanaṃ tenopasaṃkrāntaḥ | yāvat paśyaty agnidattasya brāhmaṇarājasya pauruṣeyā alpotsukān kṛtvā tiṣṭhanti |

śes ldan dag deṅ lha la źus śig | ’phags pa lhas dril sgrogs su stsal pa | ṅa la zla ba gsum du lta źiṅ ñe bar su yaṅ ma ’oṅ śig | gaṅ źig ’oṅs na de chad par gsad do źes (4) bsgrags na ci bdag cag la mgo bo gñis mchis sam || bdag cag ni mi źu lags so ||

見已(6)問言。汝等今者何故閑坐無所營作。彼便答(7)言。聖者阿難陀。使我何作。阿難陀報言。彼火(8)授王。豈不請佛。及苾芻僧伽。夏三月中。四事(9)供養。汝等今者何得閑坐。不營飮食。及敷床(10)座。令佛及僧伽。一日斷食耶。時彼門人白(11)言。聖者。王雖告勅。令其廣辦五百人供。不言(12)爲誰。阿難陀告言。汝可白言。彼便答曰。聖(13)者阿難陀。王先遍告。夏三月中。勿令人見。若(14)輒見者。當斷其命。我等當有第二頭耶。而敢(15)白王。時阿難陀聞斯語已。往詣佛所。具陳上(16)事。佛告阿難陀。汝今宜可著僧伽胝。將一(17)侍者。往大城中。市陌坊巷。四衢道中。作如是(18)告。誰有信心於三月日。能爲供給世尊。及(19)苾芻僧伽。飮食湯藥者。今正是時。

de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas bcom ldan ’das la skabs de rgyas par gsol to ||

de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun (5) dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo soṅ la snam sbyar thogs te phyi bźin ’braṅ ba’i dge sbyoṅ gźan źig daṅ dgra mtha’i lam po che daṅ | tshoṅ dus daṅ | bźi mdo daṅ | sum mdo rnams su śes ldan dag khyed cag las gaṅ dag saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ (6) gi dge ’dun la zla ba gsum du źal zas gsol bar spro ba des źal zas gsol cig ces sbron cig | btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas snam sbyar thogs te phyi bźin ’braṅ ba’i dge sbyoṅ gźan źig daṅ dgra mtha’i (7) lam po che daṅ | tshoṅ dus daṅ | bźi mdo daṅ | sum mdo rnams su bsgo ba | śes ldan dag khyed cag las gaṅ dag saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun la zla ba gsum du źal sa gsol bar spro ba des źal zas gsol cig | dgra mtha’i bram ze daṅ (136a1) khyim bdag rnams kyis smras pa | ’phags pa kun dga’ bo bdag cag lta źig re res kyaṅ bcom ldan ’das ñan thos kyi dge ’dun daṅ bcas pa la zla ba gsum du źal zas gsol bar sbro lags mod kyi | rgyal po sdig can ’dis dril sgrogs su stsal pa | (2) gźan sus kyaṅ saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun spyan draṅs te zla ba gsum du źal zas ma gsol cig | gaṅ źig gis źal zas gsol na de ni chad par gsad do źes bsgrags lags so |

athāyuṣmān ānando yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya etat prakaraṇaṃ bhagavato vistareṇārocayati |

ji tsam na byaṅ phyogs nas ded dpon źig rta lṅa brgya khal bka’ te (3) dgra mthar phyin nas des bsams pa | gal te mod la chas na rta rnams kyi rmid pa dub pas ’theṅ bar ’gyur źiṅ lom par yaṅ mi ’gyur bas ’di ñid du gnas par bya’o sñam nas | de de ñid du ’dug nas des rta caṅ śes la ni chas nas bre’u chuṅ do | rta lhag ma rnams la (4) ni bre’u chuṅ re rer thaṅ bcad do || des rgyal pos rtsis mgo ’di daṅ ’di dag byas so źes thos la tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos de skad du smras pa yaṅ thos nas

爾時聖(20)者聞佛教已。即便往告。如上具陳。城中長者(21)婆羅門等。作如是言。聖者阿難陀。我等各(22)各獨能辦供。世尊上首。聲聞僧伽。於三月中(23)供給飮食。四事無闕。但縁王有嚴勅。於三月(24)日。不許國内人民。輒爲奉施上首世尊。及苾(25)芻僧伽。若違犯者。罪至於死。如是遍告。竟無(26)能者。時有商主。從北方來。將五百匹馬。至此(27)城中。作如是念。今屬雨時。若我前進。恐泥損(28)馬者。多有漏蹄。於三月中。即便住此。自乘智(29)馬。毎日料麥二升餘者一升商主亦聞王有嚴(46a1)令。

tatra bhagavān āyuṣmantam ānandam āmantrayate | gacchānanda saṃghāṭīm ādāya paścācchramaṇaṃ ca vairaṃbhye rathyāvīthīcatvaraśṛṅgāṭakeṣv ārocaya | yo yuṣmākaṃ bhavantaḥ utsahate buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃghaṃ ca traimāsīṃ bhojayituṃ bhojayatv iti | evaṃ bhadantety āyuṣmān ānando bhagavataḥ pratiśrutya saṃghāṭīm ādāya paścācchramaṇaṃ ca rathyāvīthīcatvaraśṛṅgāṭakeṣv ārocayati | yo yuṣmākaṃ bhavantaḥ utsahate buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃghaṃ traimāsīṃ bhojayituṃ sa bhojayatv iti | vairaṃbhyā brāhmaṇagṛhapatayaḥ (MSV I 29) kathayanti | āryānanda ekaiko 'smākam utsahate traimāsīṃ bhojayitum* | api tu anena kalirājena ghaṇṭāvaghoṣaṇaṃ kāritam* | nānyena kenacit traimāsīm upanimaṃtrya buddhapramuko bhikṣusaṃgho bhojayitavyam* | yo bhojayati tasya vadho daṇḍa iti |

des bsams pa | bdag ni rgyal po ’di’i yul na gnas pa ma yin pas bdag la rgyal pos ci byaṅ yod (5) sñam du rig nas che daṅ ldan pa kun dga’ bo la ’di skad ces smras so ||

時阿難陀往就商主。而爲説法。

’phags pa kun dga’ bo bdag gis rta caṅ śes la ni chas nas bre’u chuṅ do | rta lhag ma rnams la ni bre’u chuṅ re re’i thaṅ lags na | gal te bcom ldan ’das nas gsol bar sbro na | bcom (6) ldan ’das la ni bdag gis nas bre’u chuṅ do do | dge sloṅ lhag ma rnams la ni bre’u chuṅ re re dbul bar bgyi’o ||

彼便作是(2)念。我非久住此王境内。念已白言。聖者阿難(3)陀。自乘智馬。毎日給料大麥二升。餘者一升。(4)世尊頗能食斯麥者。日奉佛二升。餘苾芻等(5)各施一升。時阿難陀聞商主請已。詣世尊所。(6)具陳上事。佛作是念。我自作業。還當自受。廣(7)如餘説。乃至非外界受。乃至頌曰

sa saṃlakṣayati | nāham asya rājño viṣaye nivāsī | kiṃ mama rājā (fol. 149r1 = GBM 6.966) kariṣyati | iti viditvāyuṣmantam ānandam idam avocat* |

de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas bcom ldan ’das la skabs de rgyas par gsol pa daṅ | de nas bcom ldan (7) ’das ’di sñam du dgoṅs te | ṅa ñid kyis las tshogs rñed pa | rkyen yoṅs su bsgyur ba | ’od pa bźin du ñe bar gnas pa | gdon mi za bar ’byuṅ bar ’gyur ba’i las ṅa ñid kyis byas śiṅ bsags pas ṅa ñid kyis las byas śiṅ bsags pa dag gźan su źig gis (136b1) so sor myoṅ bar ’gyur te | las byas śiṅ bsags pa dag ni phyi rol gyi sa’i khams la rnam par smin par mi ’gyur źes bya ba nas | lus can dag la ’bras bur ’gyur źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

(8) 假令經百劫　所作業不亡
(9) 因縁會遇時　果報還自受

āryānanda mayā aśvājāneyasya dvau yavaprasthau prajñaptau | avaśiṣṭānām aśvānām ekaikaḥ | yadi bhagavān utsahate yavān paribhoktum ahaṃ bhagavataḥ prasthadvayam anuprayacchāmi | anyeṣāṃ ca bhikṣūṇām ekaikam iti |

tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo soṅ (2) la dge sloṅ rnams la tshul śiṅ brims te | khyed cag las gaṅ de bźin gśegs pa daṅ thabs cig dgra mthar zla ba gsum du loṅs spyad par spro ba des tshul śiṅ loṅ śig ces sgo śig | btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar (3) mñam nas tshul śiṅ brim par brtsams pa na | gaṅ yaṅ bcom ldan ’das dge sloṅ lṅa brgyar dge sloṅ gñis kyis ma tshaṅ bas tshul śiṅ blaṅs so ||

(10)于時世尊説是頌已。告具壽阿難陀曰。汝今(11)可往苾芻衆中。次第行籌。作如是告。若能共(12)佛。在此處住。於三月中。食馬麥者。可受此(13)籌。是時聖者奉佛教已。便往行籌。世尊教(14)主先受一籌。四百九十八苾芻各受其籌。于(15)時具壽。舍利弗白世尊言。我多風疾。於三月(16)日。不能食麥。具壽目連復白佛言。我爲看(17)侍尊者。亦當隨去。佛與四百九十八苾芻。於(18)此夏安居。具壽舍利弗目連詣三峯山。而爲(19)安止。時天帝釋來請二尊者。於三月日。受(20)其供給。是時商主即以馬麥。毎日奉佛二升。(21)諸餘苾芻。各施一升。佛告阿難陀。汝可爲我(22)料理此麥。時阿難陀即便持麥。往詣聚落。至(23)一老母處。告言。姉妹。可爲世尊。料理此麥。老(24)母報曰。聖者。我年衰邁。無力料理。然此隣(25)家有少壯女。彼能料理。時阿難陀復詣彼所。(26)告言。姉妹。頗能爲佛。料理此麥不。女人報(27)曰。聖者。若能與我。料理此麥已來。許我問答(28)者。我即料理阿難陀曰。可爾。彼即料理。是(29)時少女問阿難陀言。聖者。佛名者。是何義耶。

athāyuṣmān ānando yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya etat prakaraṇaṃ bhagavato vistareṇārocayati | atha bhagavata etad abhavat* | mayaivaitāni karmāṇi kṛtāny upacitāni labdhasaṃbhārāṇi pariṇatapratyayāni oghavat pratyupasthitāni | avaśyaṃbhāvīni mayaivaitāni karmāṇi kṛtāny upacitāni ko 'nyaḥ pratyanubhaviṣyati | na hi karmāṇi kṛtāny upacitāni bāhye pṛthivīdhātau vipacyante | (MSV I 30) nābdhātau | na tejodhātau | na vāyudhātāv api | pūrvavad yāvat phalanti khalu dehinām iti |

tshe daṅ ldan pa śā ri’i bus gsol pa | bcom ldan ’das bdag ni bser ma’i bro nad mchis pas dguṅ zla gsum du stsaṅ nas kyis (4) loṅs spyad par mi spro lags so ||

āyuṣmantam ānandam āmantrayate | gacchānanda bhikṣūṇāṃ śalākāṃ {Dutt throughout śilākāṃ} cāraya | yo yuṣmākam utsahate tathāgatena sārdhaṃ vairaṃbhye traimāsīṃ yavān paribhoktuṃ sa śalākāṃ gṛhṇātv iti | evaṃ bhadantety āyuṣmān ānando bhagavataḥ pratiśrutya śalākāṃ cārayitum ārabdhaḥ | yāvad bhagavatā śalākāṃ gṛhītvā bhikṣudvayonaiś ca pāṃcabhir bhikṣuśataiḥ |

tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen pos gsol pa | bdag ni ’di’i bro g-yog lags so ||

āyuṣmāṃs tu śāriputraḥ kathayati | bhagavann ahaṃ vāyvābādhiko notsahe traimāsīṃ yavān paribhoktum iti |

de nas bcom ldan ’das dge sloṅ lṅa brgyar dge sloṅ gñis kyis ma tshaṅ ba daṅ thabs cig tu dgra mthar dbyar bźugs par źal gyis bźes so || (5) tshe daṅ ldan pa śā ri’i bu daṅ | maud gal gyi bu ni ri bo rtse gsum gyis khar soṅ ste dbyar gnas par khas blaṅs so ||

āyuṣmān mahāmaudgalyāyanaḥ kathayati | aham asyopasthāyika iti |

de nas lha rnams kyi dbaṅ po brgya byin gyis lha’i bdud rtsis bstabs so ||

tato bhagavān bhikṣudvayaunaiḥ paṃcabhir bhikṣuśataiḥ sārdhaṃ vairaṃbhye varṣā upagataḥ | āyuṣmantau śāriputramaudgalyāyanau triśaṅkuṃ parvataṃ gatvā varṣā upagatau |

de nas ded dpon gyis bcom ldan ’das la ni na bre’u chuṅ do do ’bul lo || dge sloṅ gźan (6) rnams la bre’u chuṅ re re’o ||

tataḥ śakreṇa devendreṇa divyayā sudhayā pravāritau |

de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo soṅ la de bźin gśegs pa’i ched du nas la ci legs su byos śig | btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi (7) ltar mñan nas | bcom ldan ’das kyi sku skal blaṅs te bud med rgan mo gźan źig gaṅ na yod pa der soṅ nas phyin pa daṅ | bud med de la ’di skad ces smras so ||

tataḥ sārthavāho bhagavato dvau yavaprasthāv anuprayacchati | anyeṣāṃ ca bhikṣūṇām ekaikam* |

sriṅ mo de bźin gśegs pa’i ched du nas la ci legs su bya na khyod nus sam | des smras pa | ’phags (137a1) pa bdag rgan mos rṅo mi thog ste ’on kyaṅ bu mo ’di gźon lags kyis ’di la stsol cig daṅ | ’dis ni ci legs su bgyid par ’gyur ro ||

tatra bhagavān āyuṣmantam ānandam idam avocat* | gacchānanda tathāgatasyārthāya yavān parikarmayeti | evaṃ bhadanteti āyuṣmān ānando bhagavataḥ pratyaṃśam ādāya yenānyatamā vṛddhā strī tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya (MSV I 31) tāṃ striyam idam avocat* |

de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo de’i druṅ dug soṅ ste phyin nas smras pa | sriṅ mo khyod kyis de bźin gśegs pa’i ched (2) du nas la ci legs su byed nus sam |

des smras pa | ’phags pa bdag daṅ dam źiṅ bca’ ste | gal te bdag la tshig ’ga’ gsuṅ ba lta na ci legs su bgyi’o |

āyuṣmān ānandas tasyāḥ sakāśam upasaṃkrāntaḥ | bhagini śakṣyasi tvaṃ tathāgatasyārthāya yavān parikarmīkartum iti |

des smras pa | byi dor gyis śig daṅ smra’o |

sā kathayati | ārya samayenāhaṃ parikarmayāmi | yadi me ālāpam anupracchasīti |

de nas ’dru źiṅ dris pa | ’phags pa saṅs rgyas źes bgyi (3) ba ’di ci lags |

sa kathayati | parikarmaya dāsyāmīti |

tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bsams pa | gal te ’di la bdag gis saṅs rgyas kyi bsṅags pa brjod na | saṅs rgyas kyi chos rnams ni zab pa yin pas ’dis śes par mi ’gyur ba’i gnas gaṅ yin pa de yod kyis | ma la bdag gis ’di la ’khor (4) los sgyur ba’i bsṅags pa brjod par bya’o sñam du bsams nas smras pa |

sā parikarmayitum ārabdhā | pṛcchati ca | āryaka eṣa buddho nāma iti |

sriṅ mo ’khor los sgyur ba’i rgyal po ’jig rten du byuṅ na rin po che sna bdun yaṅ ’jig rten du ’byuṅ bar ’gyur te | bdun po de dag gaṅ źe na | ’di lta ste | ’khor lo rin po che daṅ | glaṅ rin po che (5) daṅ | rta rin po che daṅ | nor bu rin po che daṅ | bud med rin po che daṅ | khyim bdag rin po che daṅ | bdun pa ni blon po rin po che yin no ||

(46b1)時阿難陀便作是念。佛義甚深。難解難測。我(2)若顯現。必不能了。我今且爲宣揚轉輪王事。(3)告言。姉妹。若於世間轉輪聖王出現於世。七(4)寶隨現。何爲七寶。所謂輪寶。象寶馬寶。珠(5)寶。女寶。主藏臣寶。主兵將寶。其輪寶等。云(6)何出現於世。若刹帝利灌頂轉輪聖王。於(7)十五日。澡浴清淨。與諸臣佐。昇高樓上。從於(8)東方。輪寶來現。千輻轂輞。皆悉圓備。如天金(9)色。自然而成。王見作念。我曾聞説。若刹帝利(10)灌頂大王。於十五日。澡浴清淨。登高樓上。有(11)輪來現。必得成就轉輪聖王。我今試之。即(12)從坐起。膝輪著地。右手捧輪。按左手掌。(13)左手捧取。按右掌中。王即發願。勝妙輪寶。(14)如先過去轉輪聖王所行之事。願見示現王(15)與輪寶。及四種兵。便得昇空。如先輪王所(16)行之處。輪所住處。王亦隨住。是時東方八萬(17)四千諸小國王。咸詣轉輪王所。白言。善來(18)大天。此是王國。人民熾盛。安穩豐樂。唯願天(19)王。安住於此。臣等侍衞。輪王勅曰。卿等各宜(20)正法化世。有非法者勿爲共住。

āyuṣmān ānandaḥ saṃlakṣayati | yady aham asyā buddhavarṇodāharaṇaṃ kariṣye (fol. 149v1 = GBM 6.967) gambhīrā buddhadharmāḥ sthānam etad vidyate yad asau na vijñāsyatīti yanv aham asyāś cakraratnavarṇodāharaṇam udāhareyam iti viditvā kathayati |

sriṅ mo ’khor los sgyur ba’i rgyal po ’jig rten du byuṅ na ’khor lo ni rin po che ji lta bu źig ’jig rten du ’byuṅ bar ’gyur źe na | (6) sriṅ mo ’di la rgyal po rgyal rigs spyi bo nas dbaṅ bskur ba gso sbyoṅ bcwa lṅa pa de ñid la mgo khrus byas te smyuṅ ba byas nas | de steṅ gi khaṅ bzaṅs kyi gźi la blon po’i tshogs kyis bskor nas ’dug pa na | śar phyogs nas ’khor lo rin po che lte ba daṅ bcas pa | rtsibs stoṅ (7) daṅ ldan pa | myu khyud daṅ bcas pa | rnam pa thams cad yoṅs su rdzogs pa | mdzes pa | mkhan bzos ma byas pa | bzaṅ po thams cad gser las byas pa | bzaṅ po thams cad gser las byas pa źig ’byuṅ bar ’gyur te | rgyal po rgyal rigs spyi bo nas dbaṅ bskur ba gaṅ yin pa ’dis gso sbyauṅa bcwa lṅa pa de ñid (137b1) kyi tshe źes bya ba nas thams cad gser las byas źes bya ba nas de ni ’khor los sgyur ba’i rgyal por ’gyur ro źes thos so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || bdag ni gdon mi za bar ’khor los sgyur ba’i rgyal por gyur to sñam nas | de nas ’khor los sgyur ba’i rgyal pos ’khor lo (2) rin po che de brtag par ’dod nas stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas pus mo g-yas pa’i lha ṅas la btsugs te | ’khor lo rin po che de lag pa gñis kyis blaṅs nas lag pa g-yon par bźag ste lag pa g-yas pas spor ciṅ | kye ’khor lo rin po che (3) sṅon gyi ’khor los sgyur ba ’phags pa’i lam srol gaṅ yin par rnam par rgyal bar gyur cig | rnam par rgyal bar gyur cig ces smra’o ||

rājño bhagini cakravartino loke prādurbhāvāt saptānāṃ ratnānāṃ loke prādurbhāvo bhavati | katameṣāṃ saptānām* | tadyathā | cakraratnasya hastiratnasyāśvaratnasya maṇiratnasya strīratnasya gṛhapatiratnasya pariṇāyakaratnasya saptamasya | rājño bhagini cakravartino loke prādurbhāvāt kathaṃrūpasya cakraratnasya loke prādurbhāvo bhavati | iha bhagini rājñaḥ kṣatriyasya mūrdhābhiṣiktasya tad eva poṣadhe paṃcadaśyāṃ śiraḥsnātopavāsair alaṃkṛtasya upari prāsādatalagatasyāmātyagaṇaparivṛtasya pūrvasyāṃ diśi cakraratnaṃ prādurbhavati sahasrāraṃ sanābhikaṃ sanemikaṃ sarvākāraparipūrṇaṃ (MSV I 32) śubham akarmārakṛtaṃ divyaṃ sarvasauvarṇam* | śubhaṃ cānena bhavati | yasya rājñaḥ kṣatriyasya mūrdhābhiṣiktasya tad eva poṣadhe paṃcadaśyāṃ pūrvavad yāvat sarvasauvarṇam* | bhavati sa rājā cakravartīti | addhāham asmi rājā cakravartīti cakraratnaṃ mīmāṃsitukāma utthāyāsanād ekāṃsam uttarāsaṃgaṃ kṛtvā dakṣiṇaṃ jānumaṇḍalaṃ pṛthivyāṃ pratiṣṭhāpya tac cakraratnam ubhābhyāṃ pāṇibhyāṃ pratigṛhya vāme pāṇau pratiṣṭhāpya dakṣiṇena pāṇinā anuvartayati | jayasva bho cakraratna yenāryaḥ purāṇaś cakravartipatha iti | atha cakraratnaṃ rājñā cakravartinā anupravartitam uparivihāyasam abhyudgamya pūrveṇa prāyāsīdyenāryaḥ purāṇaś cakravartipathaḥ | anveti rājā cakravartī tac cakraratnaṃ sārdhaṃ caturaṅgeṇa balakāyena | yasmiṃś ca pradeśe tac cakraratnaṃ pratitiṣṭhati tatra rājā cakravartī vāsaṃ kalpayati sārdhaṃ caturaṅgeṇa balakāyena | ye khalu pūrvasyāṃ diśi koṭṭarājānas te yena rājā cakravartī tenopasaṃkrāmanti | upasaṃkramya rājānaṃ cakravartinam evaṃ vadanti | etu devaḥ | svāgataṃ devasya | ime devasya janapadā ṛddhāś ca sphītāś ca kṣemāś ca subhikṣāś cākīrṇabahujanamanuṣyāś ca tān devaḥ samanuśāstu | vayaṃ devasyānuyātrikā bhaviṣyāmaḥ | tena hi yūyaṃ grāmaṇyaḥ svakasvakāni vijitāni samanuśāsatha (MSV I 33) dharmeṇa mādharmeṇa | mā ca vaḥ kasyacid adharmacāriṇo vipaccāriṇo rāṣṭre vāso rocatām* | etat prakāram ānuyātrikā bhaviṣyatha | atha tac cakraratnaṃ pūrvāṃ diśam abhinirjitya pūrvavan mahāsamudraṃ pratyuttīrya dakṣiṇena paścimenottareṇa prāyāsīd yenāryaḥ purāṇaś cakravartipathaḥ |

de nas ’khor lo rin po che de ’khor los sgyur ba’i rgyal pos spar ba daṅ | steṅ gi nam mkha’ ’phags nas śar phyogs su sṅon gyi ’khor (4) los sgyur ba ’phags pa’i lam srol gaṅ yin pa nas ’gro bar ’gyur ro || ’khor lo rin po che de’i rjes bźin du ’khor los sgyur ba’i rgyal po dpuṅ gi tshogs yan lag bźi daṅ lhan cig tu ’gro bar ’gyur ro || phyogs gaṅ du ’khor lo rin po che de sdod pa der ’khor los sgyur ba’i (5) rgyal po dpuṅ gi tshogs yan lag bźi daṅ lhan cig gnas ’debs par ’gyur źiṅ | śar phyogs kyi khams kyi rgyal phran gaṅ dag yin pa de dag ’khor los sgyur ba’i rgyal po gaṅ na bder doṅ ste lhags pa daṅ | ’khor los sgyur ba’i rgyal po la ’di skad ces lha tshur gśegs | (6) lha byon pa legs so || yul ’khor ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | skye bo dag mi maṅ pos gaṅ ba gag lags pa ’di ni lha’i lags kyis | lhas rjes su bskyaṅ du gsol | bdag cag ni lha’i bka’ bźin bgyid pa lags so źes smras pa daṅ | (7) de’i phyir sna bo dag khyed cag raṅ raṅ gi yul ’khor chos kyis rjes su bskaṅ bar bya’i chos ma yin pas ni ma yin no || ’ga’ źig chos ma yin pa sbyoṅ dam ’dren mar spyod pa źig yod na | khyed kyis de yul ’khor du ma bźag cig | de lta na khyed cag kho bo’i bka’ bźin byed pa yin (138a1) @# | no | | de nas ’khor lo rin po che de śar phyogs mṅon par phab nas śar phyogs kyi rgya mtsho chen po nas slar log ste || lho daṅ | nub daṅ | byaṅ phyogs su yaṅ sṅon gyi ’khor los sgyur ba ’phags pa’i lam srol gaṅ yin par ’gro bar ’gyur bas | (2) de nas ’khor lo rin po che de ’khor los sgyur ba’i rgyal pos spar ba daṅ | steṅ gi nam mkha’ la ’phags nas byaṅ phyogs su sṅon gyi ’khor los sgyur ba ’phags pa’i lam srol gaṅ yin par ’gro bar ’gyur ro || ’khor lo rin po che de’i rjes bźin du ’khor los sgyur ba’i rgyal (3) po dpuṅ gi tshogs yan lag bźi daṅ lhan cig ’gro bar ’gyur ro || phyogs gaṅ du ’khor lo rin po che de sdod pa der ’khor los sgyur ba’i rgyal po yaṅ dpuṅ gi tshogs yan lag bźi daṅ lhan cig gnas ’debs par ’gyur źiṅ | byaṅ phyogs kyi khams kyi rgyal phran gaṅ (4) dag yin pa de dag ’khor los sgyur ba’i rgyal po gaṅ na ba der doṅ ste lhags pa daṅ | ’khor los sgyur ba’i rgyal po la ’di skad ces lha tshur gśegs | lha byon pa legs so || yul ’khor ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo legs pa | skye bo daṅ mi (5) maṅ pos gaṅ ba gaṅ lags pa ’di ni lha’i lags kyis | lhas rjes su bskyaṅ du gsol | bdag cag ni lha’i bka’ bźin bgyid pa lags so źes smras pa daṅ | de’i phyir sna bo daṅ khyed cag raṅ raṅ gi yul rnams chos kyis rjes su bskyaṅ bar bya’i chos ma yin pas ni ma yin (6) no | |’ga’ źig chos ma yin pa spyod dam | ’dren mar spyod na khyed kyis yul ’khor du ma bźag cig | de lta na khyed cag kho bo’i bka’ bźin byed pa yin no |

. . 若如斯者。(21)侍衞於我。于時輪寶。而於東方。乃至海際。悉(22)皆降伏。南西北方。亦復如是。依輪寶法。(23)昇空遍遊。

atha cakraratnaṃ rājñā cakravartinānupravartitam upari vihāyasam abhyudgamya uttareṇānvāvṛtaṃ yenāryaḥ purāṇaś cakravartipathaḥ |

de nas ’khor lo rin po che des byaṅ phyogs mṅon par phab nas byaṅ phyogs kyi rgya mtsho chen po nas slar log ste | rgyal (7) po’i pho braṅ de ñid du phyin nas dkor khaṅ gi steṅ du srog śig btsugs pa bźin du gnas so || sriṅ mo ’khor los sgyur ba’i rgyal po ’jig rten du byuṅ na ’khor lo rin po che de lta bu’ajiga du ’byuṅ ’gyur ro ||

anveti rājā cakravartī tac cakraratnaṃ sārdhaṃ caturaṅgeṇa balakāyena (fol. 150r1 = GBM 6.968) | yasmin pradeśe tac cakraratnaṃ pratitiṣṭhati tatra rājā cakravartī vāsaṃ kalpayati sārdhaṃ caturaṅgeṇa balakāyena | ye khalūttarasyāṃ diśi koṭṭarājānaḥ te yena rājā cakravartī tenopasaṃkrāmanti | upasaṃkramya rājānaṃ cakravartinam evaṃ vadanti | ehi deva | svāgataṃ devasya | ime devasya janapadā ṛddhāś ca sphītāś ca kṣemāś ca subhikṣāś cākīrṇabahujanamanuṣyāś ca | tān devaḥ samanuśāstu | vayaṃ devasyānuyātrikā bhaviṣyāmaḥ | tena hi yūyaṃ grāmaṇyaḥ svakasvakāni vijitāni samanuśāsatha dharmeṇa mādharmeṇa | mā ca vaḥ kasyacid adharmacāriṇo rāṣṭre vāso rocatām iti |

sriṅ mo ’khor los sgyur ba’i rgyal po ’jig rten du byuṅ na glaṅ po rin po che ji lta bu (138b1) źig ’jig rten du ’byuṅ bar ’gyur źe na | sriṅ mo ’di la ’khor los sgyur ba’i glaṅ po ni thal kar me tog ku mu da’i mdog lta bu yan lag bdun legs par gnas pa | gzugs bzaṅ ba | mdzes pa | blta na sdug pa yin no | ’khor los sgyur ba’i rgyal pos ’di (2) mthoṅ na sems mṅon par dad par gyur nas | kye ma’o glaṅ po rin po che bzaṅ po źig yin gyis myur du dul bar ’gyur bar bya’o sñam nas |

還至王宮。住王殿前。姉妹。若轉輪(24)王。出現世間。如是輪寶。必當顯現。

atha cakraratnam uttarāṃ diśam abhinirjityottaramahāsamudraṃ pratyuttīrya tām eva rājadhānīm āgatyoparyasyādhikaraṇasyocchrāpitam ivāsthāt* | rājño bhagini cakravartino (MSV I 34) loke prādurbhāvād asyaivaṃrūpasya cakraratnasya loke prādurbhāvo bhavati |

de nas ’khor los sgyur ba’i rgyal pos glaṅ po ’dul sbyor mkhan mkhas pa pho ñas bkug nas ’di skad ces smras so ||

言象寶(25)者。作蓮花色。七支圓備。形體姝好。肥壯勇(26)健。甚可愛樂。王若見已。心生歡悦。作如是(27)語。象寶善賢。即令使喚善調象師。告言。此善(28)象寶。宜速善調。善調順已。送於我所。白言。(29)如王教勅。於一日中。所應調者。悉皆調之。而(46c1)此象寶。其性賢善。能隨調法。如百歳象學(2)調之相。見象調已即將奉王。白言。大王。(3)象寶調善。王自知時。王欲試象。日初出時。乘(4)象出宮。遍遊四天。食時還至本宮喫食。姉妹。(5)若轉輪王。出現世間如此象寶。方出於世。

rājño bhagini cakravartino loke prādurbhāvāt kathaṃrūpasya hastiratnasya loke prādurbhāvo bhavati | iha bhagini rājñaś cakravartino hastī bhavati sarvaśvetaḥ kumudavarṇaḥ saptāṅgaḥ supratiṣṭhito 'bhirūpo darśanīyaḥ prāsādikaḥ | yaṃ dṛṣṭvā rājñaś cakravartinaś cittam abhiprasīdati | bhadrakaṃ varahastiratnaṃ sakṛd damatham (fol. 150v1 = GBM 6.969) eṣyatīti |

des (3) pa khyod kyis glaṅ po rin po che ’di myur ba kho nar legs par dul bar byos la ṅa la phul cig | lha bka’ bźin ’tshal źes glaṅ po ’dul sbyoṅ mkhan mkhas pas ’khor los sgyur ba’i rgyal po’i ltar mñan nas | glaṅ po rin po che de la bslab pa thams cad ñin źag gcig la slob (4) par byed de | de la ñin źag gcig la bslab pa thams cad slob pa na ñin źag gcig gis bslab pa thams cad lobs pa mi dper na glaṅ po che gźan rnams lo du ma daṅ | lo khyud skor du mar bslab pa thams cad bslab pa thams cad lobs pa de bźin du | glaṅ po rin po che de la ñid źag gcig (5) la bslab pa thams cad bslabs pa na ñin źag gcig gis bslab pa thams cad lobs so |

atha rājā cakravartī saṃkhyātaṃ hastidamakaṃ dūtena prakroṣyedam avocat* |

de dul bar rig nas ’khor los sgyur ba’i rgyal po la ’bul bar byed de | lha glaṅ po rin po che bzaṅ po ni dul lags te | lha da de’i dus la bab par mkhyen par mdzad du gsol |

idaṃ tvayā saumya saṃkhyātaṃ hastiratnaṃ kṣipram eva sudāntaṃ kṛtvāsmākam upanayitavyam iti | evaṃ deva iti saṃkhyāto hastidamako rājñaś cakravartinaḥ pratiśrutya hastiratnam ekāhnā sarvacāraṇebhir upasaṃkrāmati | tadekāhnā sarvacāraṇebhir upasaṃkramyamānam ekāhnā sarvacāraṇaiḥ pratigṛhṇāti | tadyathānye hastino 'nekavārṣikā anekavarṣagaṇadāntāḥ sarvacāraṇebhir upasaṃkramyamānaṃ pratigṛhṇanti |

de nas ’khor (6) los sgyur ba’i rgyal pos glaṅ po rin po che de brtag par ’dod nas | ñi ma ’char ka’i dus kyi tshe glaṅ po rin po che de la źon nas rgya mtsho’i mthas klas pa’i sa chen po bskor te | rgyal po’i pho braṅ de ñid du phyin pa na źal tshus la ’bab ste | sriṅ mo ’khor los sgyur ba’i rgyal po (7) ’jig rten du byuṅ na glaṅ po rin po che de lta bu ’jig rten du ’byuṅ bar ’gyur ro ||

evam etad dhastiratnam ekāhnā sarvacāraṇaiḥ pratigṛhṇāti | dāntaṃ cainaṃ viditvā rājñaś cakravartinaḥ upanāmayati | dāntaṃ deva bhadraṃ hastiratnam* | yasyedānīṃ devaḥ kālaṃ manyata iti |

sriṅ mi ’khor los sgyur ba’i rgyal po ’jig rten du byuṅ na rta rin po che ji lta bu źig ’jig rten du ’byuṅ bar ’gyur źe na | sriṅ mo ’di la ’khor los sgyur ba’i rgyal po’i rta ni thams cad sdo ba mgo gnag ciṅ rdog (139a1) ’jug sdug pa | gzugs bzaṅ ba | mdzes pa | bltan sdug pa yin te | ’khor los sgyur ba’i rgyal pos de mthoṅ nas sems mṅon par dad par gyur nas | kye ma rta rin po che bzaṅ po źig yin gyis myud du dul bar ’gyur bar bya’o sñam nas |

atha rājā cakravartī tad dhastiratnaṃ mīmāṃsitukāmaḥ sūryasyābhyudgamanakālasamaye tad dhi hastiratnam abhiruhyemām eva samudraparyantāṃ mahāpṛthivīm anvāhiṇḍya tām eva rājadhānīm (MSV I 35) āgatya prātarāśikam akārṣīt* | rājño bhagini cakravartino loke prādurbhāvād asyaivaṃrūpasya hastiratnasya prādurbhāvo bhavati |

de (2) nas ’khor los sgyur ba’i rgyal pos rta mkhan mkhas pa pho nas bkug ste ’di skad ces smras so ||

(6)言馬寶者。如紺青色。頭黒光悦。形状端正。甚(7)可愛樂。王若見之。情甚歡悦。令此馬寶。具(8)大賢相。

rājño bhagini cakravartino loke prādurbhāvāt kathaṃrūpasyāśvaratnasya loke prādurbhāvo bhavati | iha bhagini rājñaś cakravartinaḥ aśvo bhavati sarvanīlaḥ kṛṣṇaśirā manojño javano 'bhirūpo darśanīyaḥ prāsādikaḥ | yaṃ dṛṣṭvā rājñaś cakravartinaś cittam abhiprasīdati | bhadrakaṃ vatāśvaratnaṃ sakṛd damatham eṣyatīti |

des pa khyod kyis rta rin po che ’di myur ba kho nas legs par dul bar byos la ṅal phul cig | lha bka’ bźin ’tshal źes rta mkhan mkhas pas ’khor los sgyur ba’i rgyal (3) po las mñan nas | rta rin po che de la bslab pa thams cad ñid źag gcig la slob par byed de | de la bslab pa thams cad ñin źag gcig la slob pa na | ñin źag gcig gis bslab pa thams cad lobs pa ni dper na rta gźan rnams lo du ma daṅ | lo khyud skor (4) du mar bslab pa thams cad bslabs nas bslab pa thams cad lobs pa de bźin du | rta rin po che de la ñin źag gcig la bslab pa thams cad slob pa ni ñin źag gcig gis bslab pa thams cad lobs so ||

喚調馬者。令速調伏。即依王命。以調(9)馬法。於一日中。皆悉教授。亦如上説。善調畢(10)已。牽奉王前。白言。大王。馬寶調已。願王知(11)時。王欲試馬。日初出時。亦乘馬寶。遊四天(12)下。具如上説。姉妹。若轉輪王。出現世間。而(13)此馬寶。方現於世。

atha rājā cakravartī saṃkhyātam aśvadamakaṃ dūtena prakroṣyedam avocat* |

de dul bar rig nas ’khor los sgyur ba’i rgyal po la ’bul bar (5) byed de | lha rta rin po che bzaṅ po ni dul lags te | lhad de’i dus la bab par mkhyen par mdzad du gsol |

idaṃ tvayā saumya saṃkhyātam aśvaratnaṃ kṣipram eva sudāntaṃ kṛtvāsmākam upanayitavyam iti | evaṃ deveti saṃkhyāto 'śvadamako rājñaś cakravartinaḥ pratiśrutya tad aśvaratnam ekāhnā sarvacāraṇair upasaṃkrāmati | tadekāhnā sarvacāraṇebhir upasaṃkramyamānam ekāhnā sarvacāraṇaiḥ pratigṛhṇāti | tadyathānye aśvā anekavārṣikā anekavarṣagaṇadāntāḥ sarvacāraṇebhir upasaṃkramyamānāḥ sarvacāraṇaiḥ pratigṛhṇanti | evam eva tad aśvaratnam ekāhnā sarvacāraṇebhir upasaṃkramyamānam ekāhnā sarvacāraṇaiḥ pratigṛhṇāti |

de nas ’khor los sgyur ba’i rgyal pos rta rin po che brtag par ’dod nas ñi ma ’char ka’i dus kyi tshe rta rin po che la źon nas rgya mtsho’i mthas klas pa’i sa chen po (6) bskor te rgyal po’i pho braṅ de ñid du phyin pa na źal tshus la ’bab ste | sriṅ mo ’khor los sgyur ba’i rgyal po ’jig rten du byuṅ na rta rin po che de lta bu ’jig rten du ’byuṅ bar ’byuṅ ṅo |

dāntaṃ cainaṃ viditvā rājñaś cakravartina upanāmayati | dāntaṃ deva bhadram aśvaratnaṃ yasyedānīṃ devaḥ kālaṃ manyate |

sriṅ mo ’khor los sgyur ba’i rgyal po ’jig rten du byuṅ na nor bu rin po che ji lta bu źig ’jig rten du (7) ’byuṅ bar ’gyur źen | sriṅ mo ’di la ’khor los sgyur ba’i rgyal po’i nor bu ni zur brgyad yod pa | baiḍūRya bzaṅ po’i rigs can | ṅaṅ ba | gas lag | rnam par daṅ ba yin te | ’khor los sgyur ba’i rgyal po’i pho braṅ na me mar gyi bya ba thams cad nor bu de’i ’od kyis (139b1) byed do ||

atha rājā cakravartī aśvaratnaṃ mīmāṃsitukāmaḥ sūryasyābhyudgamanakālasamaye tad aśvaratnam abhiruhyemām eva samudraparyantāṃ mahāpṛthivīm anvāhiṇḍya tām eva rājadhānīm āgatya (MSV I 36) prātarāśam akārṣīt* | rājño bhagini cakravartino loke prādurbhāvād asyaivaṃrūpasyāśvaratnasya loke prādurbhāvo bhavati |

de nas ’khor los sgyur ba’i rgyal pos nor bu rin po che brtag par ’dod nas mun gnag smag tu gyur la | ltas mtshan mo char gyi rgyun dal bu dal bus ’bebs śiṅ | glog ’gyu ba’i byas su nor bu rin po che de rgyal mtshan gyi rtse mo la bźag nas skyed mos tshal gyi naṅ du (2) dpuṅ gi tshogs yan lag bźi daṅ lhan cig doṅ ba na | ’khor los sgyur ba’i rgyal po’i dpuṅ gi tshogs yan lag bźi bo ji sñed pa thams cad daṅ | rgyaṅ grags phyeṅ kho ra khor yug tu nor bu’i ’od kyis gsal bar ’gyur te | sriṅ mo ’khor los sgyur ba’i rgyal po ’jig rten du byuṅ (3) na nor bu rin po che de lta bu ’jig rten du ’byuṅ bar ’gyur ro ||

言珠寶者。有如是形色。八(14)楞具足。紺琉璃色。清淨鮮潔。光明輝耀。破諸(15)幽暗。姉妹。其珠寶有如是功徳。轉輪王出現。(16)珠寶方現於世。

rājño bhagini cakravartino loke prādurbhāvāt kathaṃrūpasya maṇiratnasya loke prādurbhāvo bhavati | iha bhagini rājñaś cakravartino maṇir bhavati aṣṭāṃśo vaiḍūryaḥ śubho jātimānaccho viprasannaḥ anāvilaḥ | yāvad rājñaś cakravartino 'ntaḥpure dīpakṛtyaṃ sarvaṃ tanmaṇer ābhayā |

sriṅ mo ’khor los sgyur ba’i rgyal po ’jig rten du byuṅ na btsun mo rin po che ji lta bu źig ’jig rten du ’byuṅ bar ’gyur źen | sriṅ mo ’di la ’khor los sgyur ba’i rgyal po’i btsun mo ni gzugs bzaṅ ba | mdzes pa | (4) blta na sdug pa | ha caṅ mi dkar ba | ha caṅ mi sdob | ña khar ba ltar babs pa ’jam pa | ha caṅ mi riṅ ba | ha caṅ mi thuṅ ba | boṅ ran pa | ha caṅ mi sbom pa | ha caṅ mi skem pa | ha caṅ mi tsho ba | śa bre ran pa gaṅ yin pa ste | sriṅ mo de ni graṅ ba’i tshe (5) lus la rag na dro ba | tsha ba’i tshe lus la reg na bsil ba | yul ka liṅ ka’i gos ltar reg na ’jam pa’o || sriṅ mo de’i ba sbu’i bug thams cad nas ni tsan dan gyi dri ’byuṅ ṅo || kha nas ni utpala sṅon po’i dri ’byuṅ ṅo ||

atha rājā cakravartī tan maṇiratnaṃ mīmāṃsitukāmo 'ndhakāratamisrāyāṃ rātryāṃ śanair mandaṃ mandaṃ deve vṛṣṭāyamāne vidyutsu niścarantīṣu maṇiratnaṃ dhvajāgre āropyodyānabhūmiṃ niryāti sārdhaṃ caturaṅgeṇa balakāyena | yāvat khalu rājñaś cakravartino caturaṅgo balakāyaḥ sarvaḥ sphuṭo maṇer ābhayā | ardhayojanaṃ ca sāmantakena | rājño bhagini cakravartino loke prādurbhāvād asyaivaṃrūpasya maṇiratnasya loke prādurbhāvo bhavati |

ji srid kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos btsun (6) mo rin po che’i bar du bśad pa de srid kyis bu mo des kyaṅ nas kyi bya ba zin nas | des rkaṅ pa gñis la gtugs te smon lam gdab par brtsams pa | ’phags pa dag ba’i rtsa ba ’dis bdag ’khor los sgyur ba’i btsun mo rin po che gyur cig | de nas tshe daṅ ldan pa kun (7) dga’ bos nas byi dor byas pa khyer nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste gyin nas bcom ldan ’das la phul lo ||

言女寶者。形儀端正。容貌超(17)絶。不白不黒。不黄不赤。不長不短。不麁不(18)細。身諸毛孔。出栴檀香。口氣香潔。如青蓮(19)花。寒時觸。即温煖。熱時觸。即清涼。

rājño bhagini cakravartino loke prādurbhāvāt kathaṃrūpasya strīratnasya loke prādurbhāvo bhavati | iha bhagini rājñaś cakravartinaḥ strī bhavati abhirūpā darśanīyā prāsādikī nātigaurī nātiśyāmā madgurucchavir nātidīrghā nātihrasvā supratiṣṭhitā nātikṛśā nātisthūlā nātyutsadamāṃsā tanugātrī | tasyāḥ khalu bhagini śīte uṣṇasaṃsparśāni gātrāṇi uṣṇe śītasaṃsparśāni gātrāṇi kāliṅgaprāvāramṛdusaṃsparśāni | tasyāḥ khalu bhagini sarvaromakūpebhyaś candanagandho vāti mukhāc ca utpalagandhaḥ |

saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ni mkhyen bźin du rmed pa yin pas | saṅs rgyas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ (140a1) stsal pa | kun dga’ bo nas ’di su źig gis byi dor byas | btsun pa bram ze’i bu mo che ge mo źig gis bgyis lags so || kun dga’ bo khyod bram ze’i bu mo de daṅ lhan cig skabs kyi gtam dag byas sam | bcom ldan ’das bgyis lags (2) so | dkun dga’ bo des nas khyod bram ze’i bu mo de daṅ lhan cig skabs kyi gtam ji sñed byas pa de dag thams cad ṅa la rgyas par gsol cig |

是時具(20)壽阿難陀。爲説輪王七寶。至女寶時。而彼(21)女人料理麥了。即便頂禮阿難陀。合掌發(22)願。願我以斯福業。當作輪王女寶。時阿難陀(23)持至佛所。

(MSV I 37) yāvad āyuṣmān ānandaḥ strīratnaṃ vibhajati tāvat tayā dārikayā te yāvaḥ parikarmitāḥ | sā pādayor nipatya praṇidhānaṃ kartum ārabdhā (fol. 151r1 = GBM 6.970) | ārya anenāhaṃ kuśalamūlena rājñaś cakravartinaḥ strīratnaṃ syām iti | athāyuṣmān ānando yavān parikarmitān ādāya yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavato yavān upanāmayati |

de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bram ze’i bu mo daṅ lhan cig skabs kyi gtam ji sñed byas pa de dag thams cad bcom ldan ’das (3) la rgyas par gsol to || de skad ces gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la ’di skad ces bka’ stsal to |

諸佛世尊無不覺了。知而故問。(24)佛告阿難陀曰。誰料理麥耶。阿難陀白言。(25)大徳世尊。有一婆羅門女。佛復問曰。汝與彼(26)有何言説。白言。共語。佛告阿難陀。汝與彼(27)女。所有言語。爲我説之。阿難陀奉教具陳。(28)佛復告阿難陀曰。何故不與顯説佛徳。説(29)轉輪王耶。白言。大徳。我作是念。佛徳甚深。(47a1)恐彼女人不能悟解。是故爲彼。説轉輪王。佛(2)言。阿難陀。汝爲過失。爲彼女人。若説佛徳。(3)而彼女人聞佛功徳。必發無上正等覺心。而(4)不退轉。由斯願力。然此女人。必當得作輪王(5)女寶。是時遠近人衆。咸聞婆羅門女料理佛(6)麥。蒙佛記爲當作轉輪聖王女寶。是時遂(7)有五百女人。來苾芻處所。將麥料理。咸發誓(8)願。若彼女人。作轉輪王女寶之時。我等咸願(9)與彼侍衞。是時世尊欲食馬麥。具壽阿難陀(10)悲泣雨涙。世尊遊行所至之處。國王勝貴。(11)持佛足土。而爲頂戴。於三大劫。修諸善品。何(12)爲於此城中。食斯麁麥。

jānakāḥ pṛcchakā buddhā bhagavantaḥ | pṛcchati buddho bhagavān āyuṣmantam ānandam* | kenaite ānanda yavāḥ parikarmitāḥ | amukayā bhadanta brāhmaṇadārikayā | kim abhūt te ānanda tayā brāhmaṇadārikayā sārdham antarākathāsamudāhāraḥ | tena hy ānanda yāvāṃs te 'bhūt tayā brāhmaṇadārikayā sārdham antarākathāsamudāhāras tat sarvam asmākaṃ vistareṇārocaya |

kun dga’ bo khyod kyis ci’i phyir bu mo de la saṅs rgyas kyi bsṅags pa ma brjod | btsun pa bdag gis ’di sñam du saṅs rgyas kyi (4) chos ni zab pa lags pas bu mo ’dis rtogs par mi ’gyur ba gaṅ lags pa’i gnas de mchis so sñam du bsams nas | de’i slad du bdag gis de la ’khor los sgyur ba’i bsṅags pa brjod lags so ||

athāyuṣmān ānando yat tasyābhūt tayā brāhmaṇadārikayā sārdham antarākathāsamudāhāras tat sarvaṃ bhagavato vistareṇārocayati | evam ukte bhagavān āyuṣmantam ānandam idam avocat* |

kun dga’ bo khyod kyis ma legs pa źig byas te | khyod kyis gal (5) te de la saṅs rgyas kyi bsṅags pa brjod pa byas na | des bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i byaṅ chub las phyir mi ldog pa’i sems bskyed par ’gyur ba gaṅ yin pa’i gnas de yod pa źig | kun dga’ bo ’on kyaṅ bu mo de ’khor los sgyur ba’i rgyal po’i btsun mo rin (6) po cher ’gyur ro ||

kasmāt tvayānanda tayā dārikayā buddhavarṇodāharaṇaṃ na kṛtam* | mama bhadanta evaṃ bhavati | gambhīrā buddhadharmāḥ sthānam etad vidyate yad asau dārikā na vijñāsyatīti | mayā tasyāś cakravartivarṇodāharaṇaṃ kṛtam* |

kun du bram ze’i bu mo che ge mo źig bcom ldan ’das kyi don du nas byi dor byas pa bcom ldan ’das kyis de ’khor los sgyur ba’i rgyal po’i btsun mo rin po cher luṅ bstan to źes sgra grags pa dag bu mo lṅa brgyar gñis kyis ma tshaṅ ba źig gis thos nas | dge (7) sloṅ lṅa brgyar dge sloṅ gñis kyis ma tshaṅ ba rnams kyi nas byi dor byas te | de rnams kyis kyaṅ smon lam btab pa | bdag cag de’i ’khor du gyur cig |

kṣīṇas tvam ānanda | sacet tvayā tasyā buddhavarṇodāharaṇaṃ kṛtam abhaviṣyat sthānam etad vidyate yat tu yām anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau avaivartikaṃ cittam utpāditam abhaviṣyat* | api tv ānanda bhaviṣyaty asau dārikā rājñaś cakravartinaḥ strīratnam* | {MS (GBM 970.5f.) adds bhagavān saṃlakṣayati | yaḥ kaścid ādīnavo bhikṣavaḥ paṭaplotikaṃ prāvṛtyāntargṛhaṃ gacchati | tasmān na bhikṣuṇā paṭaplotiṃ prāvṛtyāntargṛhaṃ gantavyam* | gacchati sātisāro bhavati |}

ji tsam na bcom ldan ’das kyis nas kyi bśos gsol bar brtsams pa daṅ | tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo yi mug nas | (140b1) bcom ldan ’das kyi sku tshe brgyud pa de daṅ de rnams su phyag daṅ | źabs daṅ | dbu la sogs pa bcad ciṅ sbyin pa btaṅ nas bskal pa graṅs med pa gsum gyis thams cad mkhyen pa ñid brñes pa de da ni nas rul pa’i bśos gsol ba lta źes mchi ma dbyuṅ (2) bar brtsams so |

(MSV I 38)sāmantakena śabdo vistṛtaḥ | amukayā brāhmaṇadārikayā bhagavato 'rthāya yavāḥ parikarmitāḥ | sā bhagavatā rājñaś cakravartinaḥ strīratnaṃ vyākṛtā | iti śrutvā yaiḥ paṃcabhir dārikāśatair dvyūnair bhikṣudvayonānāṃ paṃcānāṃ bhikṣuśatānāṃ yavāḥ parikarmitāḥ | tābhir api praṇidhānaṃ kṛtam* | vayam asyāḥ parivārāḥ syāma iti |

de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo khyod ci’i phyir mi dga’ źiṅ mchi ma glog | btsun pa bcom ldan ’das ’khor los sgyur ba’i rigs su ’khruṅs na ’khruṅs na rgyal srid spaṅs nas rab tu byuṅ ste | phyag (3) daṅ | źabs daṅ | dbu la sogs pa bkum źiṅ sbyin pa btaṅ nas bskal pa graṅs med pa gsum gyis thams cad mkhyen pa brñes pa de da kani stsaṅ nas rul pa’i bśos gsol ba lta sñam bgyid lags mod | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | kun dga’ bo khyod de (4) bźin gśegs pa’i mche ba’i bar nas phyuṅ ba’i nas kyi zan za bar ’dod dam | bcom ldan ’das ’tshal lags so ||

yāvad bhagavān yavān paribhoktum ārabdhāḥ āyuṣmān ānando viklavaḥ aśrūṇi pramoktum ārabdhaḥ | bhagavatā teṣu janmaparivarteṣu karacaraṇaśiraśchedādīni dānāni datvā tribhiḥ kalpāsaṃkhyeyaiḥ sarvajñatvam avāpya idānīṃ koṭarayavān bhakṣayatīti |

de nas bcom ldan ’das kyis mche ba’i bar nas nas kyi zan phyuṅ ste |

是時佛告具壽阿難(13)陀曰。汝今何故悲泣雨涙。白言。大徳世尊。生(14)在王宮。合受轉輪王位。王四天下。棄捨國榮。(15)而爲出家。經三無數大劫。廣施頭目手足。具(16)一切智。廣受人天殊勝妙供。云何今欲食馬(17)麥耶。

tatra bhagavān āyuṣmantam ānandam āmantrayate | kasmāt tvam ānanda viklavaḥ aśrūṇi pramuṃcasi | bhagavān bhadanta cakravartikule jāto rājyam apahāya pravrajitaḥ karacaraṇaśirādīni dānāni datvā tribhiḥ kalpāsaṃkhyeyaiḥ sarvajñatvam avāpya idānīṃ koṭarayavān bhakṣayatīti | bhagavān āha | ākāṃkṣasi tvam ānanda tathāgatasya daṃṣṭrāntaravinirgatān yavān paribhoktum* | ākāṃkṣāmi bhagavan* |

tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la byin nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bza’ bar brtsams (6) so | |

佛言。阿難陀。汝今能食如來牙齒之中(18)一粒麥不。白言。甚欲。佛於牙中。取一粒麥。

tato bhagavatā āyuṣmata ānandāya daṃṣṭrāntaravinirgatānāṃ (fol. 151v1 = GBM 6.971) yavānām eko dattaḥ |

bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | kun dga’ bo khyod kyis sṅon ’di lta bu’i ro myoṅ bar dran nam | btsun pa bdag ’khor los sgyur ba’i rigs su skyes śiṅ ’khor los sgyur ba’i rigs las chen por gyur lags na | da ltar bcom ldan ’das kyi mche ba’i (6) bar nas phyuṅ ba’i nas kyi bśos ’di lta bu’i ro ni sṅon myoṅ bar mi dran lags so ||

(19)與阿難陀。即便食噉。

kun dga’ bo de lta bas na de bźin gśegs pa la ni ro bro ba’i mchog ces bya ba ro rnams ’phrog pa yoṅs su dag pa yod de | gal te de bźin gśegs pas kha zas phal pa la loṅs spyad na (7) de yaṅ de bźin gśegs pa la ro brgya par ’gyur ro ||

佛問阿難陀。汝頗曾得(20)如是甘美所食不。答言。大徳世尊。我雖生在(21)輪王族内。能自食噉已來。口未曾得如斯美(22)味。佛言。阿難陀。如來凡所入口。皆爲甘美。(23)百味中勝。是時遠近諸國隣王。咸悉知聞其(24)火授王。請佛世尊。及苾芻僧伽。三月安居。便(25)自入密宮。而不出現。不興供養。佛喫馬麥。聞(26)已發使。報火授王。其使既此。不許入見。在門(27)首住。時給孤長者聞斯事已。五百乘車。各(28)載精妙粳米。封閉密蓋。擬送佛所。是時惡魔(29)作念。我已多種惱亂沙門喬答摩。不得其便。(47b1)更宜惱亂。今正得時。作是念已。即變身而爲(2)阿難陀形。往五百車處。告言。諸仁。欲何所(3)去。答言。聖者阿難陀。我等聞火授王。請佛僧(4)伽。三月安居。不興供養。佛及僧伽。而噉馬(5)麥。所以給孤長者令將此米。奉獻世尊。魔(6)曰。天龍藥叉敬重世尊。擧鉢向上。三十三天(7)精妙香饌。置於鉢中。何故世尊而食馬麥。宜(8)可急迴。諸人答曰。我既已出。詣世尊所。不欲(9)却迴。魔復作念。而此諸人。不受我教。可作方(10)便。即昇虚空。起大風雨。降如車軸。令其米(11)車。咸半溺泥。駕者解牛。隨縁而去。是時世(12)尊。與苾芻僧伽。而食馬麥。尊者舍利弗。及大(13)目連。往三峯山。受天供養。其馬商主。三月既(14)周。來請世尊。唯願哀愍。與苾芻僧伽。受我微(15)供。佛默受請。知佛受已。於其夜中。辦種種精(16)妙飮食。廣如餘説。

tathā hy ānanda tathāgatasya (MSV I 39) rasāgragatānāṃ rasaharaṇī supariśuddhā | yadi tathāgataḥ prākṛtam apy āhāraṃ paribhuṃkte tad api tathāgatasyānnaśatarasaṃ saṃparivartate |

kun dga’ bo rgyal po bram ze mes sbyin gyis saṅs rgyas sbyin gyis saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun zla ba gsum du spyan draṅs te mi snaṅ ba’i phyogs su ’dug nas bcom ldan ’das ni dgra mtha’ na nas gsol lo źes sgra bsgrags so |

taiḥ sāmantakaiḥ śabdo vistṛtaḥ | agnidatto brāhmaṇarājo buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃgham upanimaṃtryādarśanapathe sthito bhagavān vairaṃbhye yavān paribhuṃkte iti | sāmantarājair api śrutaṃ tair agnidattasya brāhmaṇarājasya dūtasaṃpreṣaṇaṃ kṛtam* | te praveśaṃ na labhante dvāri sthitāḥ | anāthapiṇḍadena gṛhapatinā śrutaṃ tena paṃcamātrāṇi śakaṭaśatāni parṇopagūṭhasya śāleḥ preṣitāni |

(141a1) mtha’i rgyal po rnams kyis kyaṅ rgyal po bram ze mes sbyin gyis saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun zla ba gsum du spyan draṅs te | mi snaṅ ba’i phyogs su ’dug go |

bcom ldan ’das ni dgra mtha’ na nas gsol lo źes thos nas | de (2) rnams kyis rgyal po bram ze mes sbyin la pho ña btaṅ ba las de rnams naṅ du chud de sgo na sdod do ||

khyim bdag mgon med zas sbyin gyis thos nas ’bras sā lu sog ma’i sbu bur smin pa śiṅ rta lṅa brgya tsam bkaṅ ste bskur ro ||

de nas bdud sdig can de ’di sñam du sems te | dge (3) sbyoṅ gau ta ma la bdag gis lan maṅ po źig tho ba tsam par byas na lan ’ga’ yaṅ skabs ma rñed gyis |

’dir yaṅ re źig ’di la brgal bar bya’o sñam du bsams nas | tshe daṅ ldan pa kun dga’ bor bdag ñid mṅon par sbrul te || śiṅ rta lṅa brgya ba de rnams kyi mdun du ’dug (4) nas smras pa | śes ldan dag gar ’doṅ |

atha mārasya pāpīyasa etad abhavat* | bahuśo mayā śramaṇo gautamo viheṭhito na kadācid avatāro labdhaḥ |

de rnams kyi smras pa | ’phags pa kun dga’ bo rgyal po bram ze mes sbyin gyis bcom ldan ’das ñan thos kyi dge ’dun daṅ bcas pa zla ba gsum du spyan draṅs te mi snaṅ ba’i phyogs su ’dug nas bcom ldan ’das ni dgra mtha’ na (5) nas gsal lo ||

atrāpi tāvad asya praharāmi iti viditvā āyuṣmantam ānandam ātmānaṃ vinirmāya teṣāṃ paṃcānāṃ śakaṭaśatānāṃ purataḥ sthitvā kathayati | bhavantaḥ kutra gamyate |

de nas khyim bdag mgon med zas sbyin gyis thos nas | bcom ldan ’das kyi don du ’bras sā lu seg ma’i sbu bur smin par śiṅ rta lṅa brgya po ’di bskur ba lags so ||

te kathayanti | ārya ānanda agnidatto brāhmaṇarājo bhagavantaṃ saśrāvakasaṃgham upanimaṃtryādarśanapathe sthito bhagavān vairaṃbhye yavān paribhuṃkte iti |

des smras pa śes ldan dag | bcom ldan ’das la ni lha daṅ | klu daṅ | gnod sbyin (6) rnams mṅon par dad de | gal te nam mkha’ la bcom ldan ’das kyis lhuṅ bzed bzed na der yaṅ sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams kyis lha’i bdud rtsis ’geṅs par byed na | bcom ldan ’das ci’i phyir nas gsol | slar log śig | de rnams kyis smras pa | (7) ’phags pa kun dga’ bo bdag cag cas lags na da ci ste ldog mchi’o ||

anāthapiṇḍadena gṛhapatinā śrutvaitāni parṇopagūṭhasya śāler bhagavato 'rthāya paṃca śakaṭaśatāni preṣitāni iti |

bdud kyis bsams pa | bdag gis ’di dag bzlog par ma nus kyis thabs śig bśam par bya’o źes de steṅ gi nam mkha’ la ’phags nas char pa śiṅ rta’i srog śig tsam gyi rgyun dbab par (141b1) brtsams te | des re źig śiṅ rta de dag gi lte ba man chad nub pa de tsam gyi bar du char phab bo ||

de nas śiṅ rta de dag gi glaṅ rnams bkrol te doṅ ṅo ||

māraḥ saṃlakṣayati | na śakyam ete nivartayitum* | upāyasaṃvidhānaṃ kartavyam iti | sa uparivihāyasam abhyudgamya akṣamātrābhir vāridhārābhir varṣitum ārabdhaḥ | tena tāvad dṛṣṭaṃ yāvat tāni śakaṭāni nābhiṃ yāvan nimagnāni |

de nas bcom ldan ’das dge sloṅ lṅa brgyar gñis kyis ma tshaṅ ba daṅ thabs cig tu dgra mtha’ na nas gsol lo || tshe daṅ ldan (2) pa śā ri’i bu daṅ | maud gal gyi bu gñis ni ri rtsa gsum pa la dbyar gnas par khas blaṅs nas lha’i bdud rtsil loṅs spyod do ||

tatas te śākaṭikā balīvardān muktvā prakrāntā iti |

de nas ded dpon des zla ba gsum ’das nas bcom ldan ’das ñan thos kyi dge ’dun daṅ bcas pa skyed mos tshal du gdugs tshod la spyan draṅs pa (3) daṅ |

tatra bhagavatā vairaṃbhye yavāḥ paribhuktāḥ sārdhaṃ dvayonaiḥ paṃcabhir bhikṣuśataiḥ | āyuṣmadbhyāṃ śāriputramaudgalyāyanābhyāṃ triśaṃkuke parvate varṣopagatābhyāṃ divyā sudhā paribhuktā |

bcom ldan ’das kyis caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo ||

tatas tena sārthavāhena traimāsasyātyayād bhagavān saśrāvakasaṃgho bhaktenopanimaṃtritaḥ |

tshe daṅ ldan pa śā ri’i bu daṅ | maud gal gyi bu gñis ri bo rtse gsum pa la dbyar gnas pa yaṅ ’oṅs so ||

adhivāsitaṃ ca bhagavatā tūṣṇīṃbhāvena |

de nas ded dpon gyis de ñid kyi mtshan mo nas gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag sta gon (4) byas te źes bya ba nas | bcom ldan ’das kyis gsol zin nas phyag bcabs te lhuṅ bzed gyu bar rig nas źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o |

乃至飯食已。收鉢竟。洗漱(17)淨已。投佛足下。而發誓願。所有善根。願我當(18)來作轉輪王。其乘智馬。當爲太子。五百匹馬。(19)而爲我子。佛所記女。爲我女寶。餘五百女。爲(20)我宮婇女。于時世尊既知彼念。告言。商主。汝(21)今所願。當來必就
(22)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第十
(26)根本説一切有部毘奈耶藥事(27)卷第十一(28)　大唐三藏義淨奉　　制譯

sa sārthavāhas tām eva rātriṃ śuciṃ praṇītaṃ khādanīyabhojanīyaṃ samudānīya pūrvavad yāvad

bcom ldan ’das kyi źabs gñis la gtugs te smon lam gdab par brtsams pa || dge ba’i rtsa ba ’dis bdag ’khor los (5) sgyur ba’i rgyal por gyur cig | rta caṅ śes ni bu rgyal tshab tu gyur cig | rta lṅa brgya po ’di dag kyaṅ bu lṅa brgyar gyur cig | bcom ldan ’das kyis bu mo btsun mo rin po cher luṅ bstan pa gaṅ lags pa de ni bdag gi btsun mo rin po cher gyur cig | bud med lṅa brgyar gñis (6) kyis ma tshaṅ ba gaṅ lags pa de ni de’i ’khor du gyur cig | de nas bcom ldan ’das kyis ded dpon de’i bsam pa thugs su chud nas ded dpon la ’di skad ces bka’ stsal to || ded dpon khyod ni ’khor los sgyur ba’i rgyal por ’gyur ro || rta caṅ śes ni khyod kyi bu rgyal (7) tshab tu ’gyur ro || rta lṅa brgya po de dag kyaṅ bu lṅa brgyar ’gyur ro || bu mo de ni btsun mo rin po cher ’gyur ro || bud med lṅa brgyar gñis kyis ma tshaṅ ba de dag kyaṅ de’i ’khor du ’gyur ro ||

(29)爾時火授大王在深宮内。希見善祥之事。時(47c1)阿難陀至王門首。告守宮門者。仁今爲我。啓(2)奏王知。具壽阿難陀。今在門首。欲見大王。時(3)守門人便奏王言。大王當知。聖者阿難陀。(4)佇立門首。冀見大王。王曰。我今思望見福詳(5)事。阿難陀苾芻。是大尊貴豪族勝人。是即福(6)祥。善有名稱。有善顏容。有善色相。所言皆(7)善。修諸善品。可屈入宮。誰敢留難。其守門(8)人。既奉王命。報阿難陀曰。王屈入宮。其時四(9)方國使。亦與同入。時阿難陀啓王無病。坐在(10)一邊。告火授王曰。世尊慰問。遣告大王。於三(11)月中。在王境内。夏安居已。今欲隨去。令報王(12)知。王曰。阿難陀。我今頂禮世尊威徳。一夏已(13)來。起居安樂不。食飮豐足不。時諸國使咸啓(14)王言。王甚無道。既能請佛聲聞僧伽。興設供(15)養。於三月日。自住密宮。而不見謁。世尊在(16)境。一夏已來。食麁馬麥。王曰。聖者阿難陀。(17)世尊僧伽於三月日。實喫麁麥耶。

de nas bcom ldan ’das kyis zla ba gsum po dag ’das nas chos gos byas (142a1) pa daṅ ldan | chos gos zin pa daṅ ldan nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo rgyal po bram ze mes sbyin gyi druṅ du soṅ la nad med par gyur cig ces byos la ’di skad ces rgyal po chen po khyed kyi yul du kho bos zla ba gsum (2) gnas zin te ’gros śes par gyis śig ces kyaṅ smros śig | btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas | rgyal po bram ze mes sbyin gyi khyim gaṅ na ba der soṅ ba daṅ |

bhagavantaṃ bhuktavantaṃ viditvā dhautahastam apanītapātraṃ bhagavataḥ pādayor nipatya praṇidhānaṃ kartum ārabdhaḥ | anenāhaṃ kuśalamūlena rājā bhaveyaṃ cakravartī aśvājāneyaḥ putro yuvarājas tāny api paṃcāśvaśatāni paṃca putraśatāni | (fol. 152r1 = GBM 6.972) yā sā dārikā bhagavatā strīratnaṃ yāni paṃca dārikāśatāni tasyāḥ paricārikā iti | tato bhagavāṃs tasya sārthavāhasya cetasā cittam ājñāya taṃ sārthavāham idam avocat* | bhaviṣyasi tvaṃ sārthavāha rājā cakravartī aśvājāneyas te putro yuvarājas tāny api paṃcāśvaśatāni paṃca putraśatāni | sā dārikā (MSV I 41) strīratnam* | tāny api dvyūnāni paṃca dārikāśatāni tasyāḥ paricārikā iti |

de’i tshe rgyal po bram ze mes sbyin (3) bkra śis ’oṅ ba la sdoṅ ciṅ ’dug go |

de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos sgo ba’i skyes pa la smras pa | kye naṅ rje tshur khyod rgyal po bram ze mes sbyin gaṅ na ba der soṅ la phyin nas rgyal po bram ze mes sbyin la ’di skad ces dge sloṅ kun dga’ bo lha mthoṅ bar ’tshal nas (4) sgo na sdod ciṅ mchis źes smros śig | ’phags pa bka’ bźin ’tshal źes sgo ba’i skyes pas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo’i ltar mñan nas rgyal po bram ze mes sbyin gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas | rgyal po bram ze mes sbyin la ’di skad ces smras so || lha dge sloṅ (5) ’phags pa kun dga’ bo lha’i źal mthoṅ bar ’tshal nas sgo na sdoṅ ciṅ mchis so ||

tena khalu samayenāgnidatto brāhmaṇarājaḥ puṇyāham āgamayaṃs tiṣṭhati |

des smras pa | kye skyes buṅ bkra śis ’oṅ ba sdod ciṅ ’dug gis dge sloṅakuna dga’ bo ni bsod nams kyi mthu chen po daṅ ldan pa yin te || de ñid ṅa’i bkra śis su gyur cig | (6) de la ni bzaṅ po lṅa yod de | miṅ bzaṅ ba daṅ | gzugs bzaṅ ba daṅ | kha dog bzaṅ ba daṅ | spobs pa bzaṅ ba daṅ | sgrub pa bzaṅ ba yin gyis naṅ du spyod cig | śes ldan kun dga’ bo la su źig ’gog | sgo bas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la de bźin du (7) smras nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo naṅ du źugs so || mtha’i rgyal phran gyi pho ña de rnams kyaṅ de ñid daṅ lhan cig naṅ du źugs so ||

athāyuṣmān ānando dauvārikaṃ puruṣam āmantrayate | ehi tvaṃ bhoḥ puruṣa yenāgnidatto brāhmaṇarājas tenopasaṃkrama | upasaṃkramyāgnidattaṃ brāhmaṇarājam evaṃ vada | ānando bhikṣur dvāre tiṣṭhati devaṃ draṣṭukāma iti | evam ārya iti dauvārikapuruṣaḥ āyuṣmata ānandasya pratiśrutya yenāgnidatto brāhmaṇarājas tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramyāgnidattaṃ brāhmaṇarājam idam avocat* | devāryānando bhikṣur dvāre tiṣṭhati devaṃ draṣṭukāmaḥ |

sa kathayati | ahaṃ bhoḥ puruṣa puṇyāham āgamayaṃs tiṣṭhāmi | ānando bhikṣuḥ puṇyamaheśākhyaḥ | sa eva puṇyāho bhavatu | paṃcakalyāṇaś cāyam* | nāmakalyāṇo rūpakalyāṇo varṇakalyāṇaḥ pratibhānakalyāṇaḥ pratipattikalyāṇaś ca | praviśatu | ko bhavantam ānandaṃ vārayatīti | dauvārikeṇāyuṣmata ānandāyaivam ārocitam* āyuṣmān ānandaḥ praviṣṭaḥ | te 'pi sāmantarājānāṃ dūtās tenaiva sārdhaṃ praviṣṭāḥ | (MSV I 42) athāyuṣmān ānando 'gnidattaṃ brāhamaṇarājam ārogyayitvā ekānte niṣaṇṇaḥ | ekāntaniṣaṇṇaḥ āyuṣmān ānando 'gnidattaṃ brāhmaṇarājam idam avocat* | bhagavāṃs te mahārāja ārogyayati kathayati ca | uṣitāḥ smo mahārāja tava vijite traimāsīm* | avalokito bhava | gacchāma iti | vande āryānanda buddhaṃ bhagavantam* | kaccid āryānanda bhagavān vairaṃbhyeṣu janapadeṣu sukhaṃ varṣoṣitaḥ | na ca piṇḍakena klānta iti | taiḥ sāmantarājadūtair uktaḥ | devo 'pratyakṣitarājyas tvaṃ yo bhagavantaṃ saśrāvakasaṃghaṃ traimāsīm upanimaṃtryādarśanapathe vyavasthitaḥ | traimāsīṃ koṭarayavāḥ paribhuktā iti |

. de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos rgyal po bram ze mes sbyin la nad med par gyur cig ces byas nas phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu (142b1) ’dug nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos rgyal po bram ze mes sbyin la ’di skad ces smras so || rgyal po chen po bcom ldan ’das kyi źal nas khyod nad med par gyur cig | rgyal po chen po khyod kyi yul du ṅas zla ba gsum du gnas zin te ’gros śes par gyis śig ces kyaṅ bka’ (2) stsal to | ’phags pa kun dga’ bo saṅs rgyas bcom ldan ’das la phyag ’tshal lo || ’phags pa kun dga’ bo bcom ldan ’das daṅ ji ga yul dgra mthar dbyar bde bar bźugs sam | bsod sñoms kyis ’o brgyal bar ma gyur graṅ | mtha’i rgyal phran gyi pho (3) ña de dag gis smras pa | lha khyod ni rgyal srid la mi rtog pa lags te | ’di ltar bcom ldan ’das ñan thos kyi dge ’dun daṅ bcas pa zla ba gsum du spyan draṅs te mi snaṅ ba’i phyogs su bźugs nas | bcom ldan ’das ni zla ba gsum du nas rul pa’i bśos gsol (4) lags so || des smras pa | ’phags pa kun dga’ bo bcom ldan ’das kyis zla ba gsum du nas rul pa’i bśos gsol ba mad dam | rgyal po chen po mad lags so || de brgyal nas sa la ’gyel ba daṅ | chu maṅ po źig gtor nas dbugs slar byuṅ ba daṅ | (5) blon po rnams bkug ste smras pa | śes ldan dag ṅas khyed cag rnams la ñin re źiṅ lṅa brgya’i bza’ ba daṅ bca’ ba bsod pa rab tu maṅ po sta gon gyis śig par ma bsgo’am | de rnams kyis smras pa | lha de kho na skad bka’ stsal pa mchis kyis che ge mo źi la stsol cig ces ni (6) khyed kyis bka’ ma stsal te | ’on kyaṅ da duṅ du źal zas sta gon kho na bgyid do ||

. . . . 阿難陀曰。(18)誠如所説。王便悶絶。從座而倒。冷水洒面。方(19)得醒悟。喚諸臣佐。告曰。我先勅令毎日供(20)膳五百人食。種種精妙。甘美香饌。羹飯飮食(21)耶。諸聖答言。大王但令遣造香饌。不命臣等(22)應合與誰。臣等奉勅毎日供膳。造五百人分。(23)時火授王詣世尊所頂禮佛足。退坐一面。世(24)尊爲彼。説微妙法。示教利喜。默然而住。王從(25)座起。復禮佛足。白言。世尊。我有深過。大徳(26)善逝。我有深過。由我幼少愚癡。不別良賢。闕(27)諸善巧。先請世尊。及聲聞衆。於三月日。爲夏(28)安居。便住深宮。而不見佛。唯願世尊證知護(29)念。哀愍於我。受我追悔。見容其過。佛言。大(48a1)王。誠如王説。親請世尊。及僧伽衆。於三月(2)日。而不來現實爲幼少愚癡。不別良賢。闕諸(3)善巧。然大王當知。若人造過。深生自悔。其罪(4)自滅。福徳増長。何因縁故。由見過罪。能生追(5)悔。王復白佛。唯願世尊。與苾芻僧伽。盡形受(6)我衣服飮食。臥具湯藥。佛言。大王。壽命促(7)時。如來出世。未調化者。其敷無量。涅槃將(8)至。我不受王盡形供給。 .

sa kathayati | satyam āryānanda bhagavatā traimāsīṃ yavāḥ paribhuktāḥ | satyaṃ mahārāja |

de nas rgyal po bram ze mes sbyin bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go |

sa saṃmūrchitaḥ (fol. 152v1 = GBM 6.973) pṛthivyāṃ nipatito mahatā jalapariṣekeṇa pratyāgataprāṇaḥ amātyān āhūya pṛcchati | bhavanto na mayā yuṣmākam ājñā dattā | pratidivasaṃ paṃcānāṃ śatānām āhāraṃ sajjīkuru | praṇītaṃ prabhūtaṃ ceti | te kathayanti | asti devenaivam ājñaptam* | na tv ājñā dattā amukasya dātavyam iti | api tu adyāpy āhāraḥ sajjīkṛta eva |

phyogs gcig (7) tu ’dug nas bcom ldan ’das kyis rgyal po bram ze mes sbyin la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad ces bya ba nas | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

athāgnidatto brāhmaṇarājo yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā ekānte niṣaṇṇaḥ |

de nas rgyal po bram ze mes sbyin (143a1) gyis bcom ldan ’das kyi źabs gñis la gdugs nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das noṅs lags so || bde bar gśegs pa noṅs lags te | ji ltar yaṅ bus pa lags | ji ltar yaṅ rmoṅs (2) pa lags | ji ltar yaṅ mi gsal pa lags | ji ltar yaṅ mi mkhas pa lags te | ’di ltar bdag gis bcom ldan ’as ñan thos kyi dge ’dun daṅ bcas pa dguṅ zla gsum du spyan draṅs nas mi gda’ ba’i phyogs su mchis lags so ||

ekāntaniṣaṇṇam agnidattaṃ brāhmaṇarājaṃ bhagavān dharmyayā kathayā saṃdarśayati pūrvavad yāvat saṃpraharṣya tūṣṇīm* |

(3) ’dul ba gźi | bam po sum bcu brgyad pa |

athāgnidatto brāhmaṇarājo bhagavataḥ pādayor nipatya bhagavantam idam avocat* | (MSV I 43) atyayo bhagavann atyayaḥ sugata yathā bālo yathā mūḍho yathāvyakto yathākuśalo yo 'haṃ bhagavantaṃ saśrāvakasaṃghaṃ traimāsīm upanimaṃtryādarśanapathe vyavasthitaḥ |

bcom ldan ’das bdag gi noṅs pa de glo bar chud ciṅ noṅs par mthoṅ lags na thugs brtse ba ñe bar bzuṅ ste noṅs pa la noṅs par bzuṅ du gsol ||

rgyal po chen po khyod kyis ñes pa la ñes par khas blaṅs na bden te | (4) ji ltar na yaṅ bus pa yin | ji ltar na yaṅ rmoṅs pa yin | ji ltar na yaṅ mi gsal ba yin | ji ltar na yaṅ mi mkhas pa yin te | gaṅ yaṅ khyod kyis de bźin gśegs pa zla ba gsum du spyan draṅs nas mi snaṅ ba’i phyogs na ’dug gam | rgyal po chen po gaṅ (5) gi phyir khyod kyis ñes pa śes śiṅ mthoṅ la de mthoṅ nas ’chags par byed na | khyod kyi dge ba’i chos rnams ñams par mi ’gyur gyi ’phel ba kho nar śes par bya’o || rgyal po chen po de ci’i phyir źe na | gaṅ yaṅ ’ga’ źiṅ ñes pa śes śiṅ mthoṅ la de (6) mthoṅ nas ’chags śiṅ phyir sdom par phyed na | dge ba’i chos rnams ñams par mi ’gyur gyi ’phel ba kho nar śes par bya’o ||

tasya mama bhagavann atyayaṃ jānato 'tyayaṃ paśyataḥ atyayam atyayataḥ pratigṛhṇīṣvānukampām upādāya |

de nas bcom ldan ’das la rgyal po bram ze mes sbyin gyis ’di skad ces gsol to ||

tathyaṃ te mahārāja atyayam atyayata āgamā yathā bālo yathā mūḍho yathāvyakto yathākuśalo yas tvaṃ tathāgataṃ traimāsīm upanimaṃtryādarśanapathe vyavasthitaḥ | yatas tvaṃ mahārāja atyayaṃ jānāsy atyayaṃ paśyasi taṃ ca dṛṣṭvādeśayasi vṛddhir eva te pratikāṃkṣitavyā kuśalānāṃ dharmāṇāṃ na hāniḥ |

bcom ldan ’das dge slauṅa gi dge ’dun daṅ | (7) thabs cig la bdag gis ji srid ’tsho’i bar du na bza’ chos gos daṅ | bsod sñoms daṅ | gzigs cha daṅ | sñun dpad kyi rkyen sman gyi yo byad rnams sbyor źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol ||

athāgnidatto brāhmaṇarājo bhagavantam idam avocat* |

bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | rgyal po chen (143b1) po de bźin gśegs pa ni tshe thuṅ du’i dus su byuṅ źiṅ gdul ba’i don bya ba ni rab tu maṅ las ’da’ ba’i dus la yaṅ ’bab pas mi gnaṅ ṅo ||

王復白言。大徳世(9)尊。若不受我盡形供養。唯願慈悲。受我七(10)年。乃至七月七日供養。佛亦不受。

adhivāsayatu me bhagavān yāvajjīvaṃ cīvarapiṇḍapātaśayanāsanaglānapratyayabhaiṣajyapariṣkāraiḥ sārdhaṃ bhikṣusaṃgheneti |

gal te de lta lags na bcom ldan ’das lo bdun nam | zla ba bdun nam | dguṅ bdun źig gnaṅ bar mdzad (2) du gsol | bcom ldan ’das kyis der yaṅ ma gnaṅ ba daṅ |

王復白佛。

bhagavān āha | tathāgato mahārāja alpāyuṣke kāle jātaḥ prabhūtaṃ ca kāryaṃ karaṇīyam* | nirvāṇakālasamayaś ceti | nādhivāsayati |

bcom ldan ’das la rgyal po bram ze mes sbyin gyis ’di skad ces gsol to ||

(11)唯願世尊。與苾芻僧伽。明日就宮。受我微供。

yady evam adhivāsayatu me bhagavān saptavarṣāṇi saptamāsān saptadivasān* | tathāpi bhagavān nādhivāsayati |

bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig tu saṅ bdag gi sdum par gdugs tshod sbyor źiṅ mchis na gnaṅ (3) bar mdzad du gsol |

(12)佛作是念。不受王請。其王必定口吐熱血。因(13)此命終。佛便默受王請。

agnidatto brāhmaṇarājo bhagavantam idam avocat* |

de nas bcom ldan ’das kyis dgoṅs pa | ṅas gal te ’di’i zas gcig kyaṅ gsol bar ma gnaṅ na rgyal po bram zes mes sbyin khrag dron du skyugs nas dus las ’da’ bar ’gyur ba gaṅ yin pa de’i gnas yod do sñam dgoṅs nas | bcom ldan (4) ’das kyis caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo ||

王知受已。頂禮佛足。(14)奉辭還宮。勅諸臣曰。卿等有何巧計。令此衆(15)饌。佛及僧伽。明日食盡。

adhivāsayatu me bhagavān śvo 'ntargṛhe bhaktena sārdhaṃ bhikṣusaṃgheneti |

de nas rgyal po bram ze mes sbyin gyis bcom ldan ’das caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas źabs gñis la mgo bos phyag ’tshal te | bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas chas te raṅ gi gnas gaṅ na ba der soṅ nas phyin pa daṅ | (5) blon po rnams la smras pa | śes ldan dag gaṅ gis na źal zas ’di thams cad saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun gyis loṅs spyod par ’gyur ba’i thabs bzaṅ po ci yod ||

諸臣答言。可布地(16)上。請佛僧伽。於上蹈過。亦同如食。

bhagavān saṃlakṣayati | yady aham asyaikabhaktakam api nādhivāsayāmi sthānam etad vidyate yady agnidatto brāhmaṇarāja uṣṇaṃ (MSV I 44) śoṇitaṃ chardayitvā kālaṃ kariṣyatīti viditvā adhivāsitaṃ bhagavatā tūṣṇīṃbhāvena |

des rnams kyis smras pa | lha źal zas ’di thams cad dogs la bkram la dge sloṅ rnams kyi (6) źabs kyis bcags na de de ltar na yoṅs loṅs spyad par ’gyur lags so |

王言。甚(17)善。

athāgnidatto brāhmaṇarājo bhagavatas tūṣṇīṃbhāvenādhivāsanāṃ viditvā bhagavato 'ntikāt prakrānto yena svaṃ niveśanaṃ tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramyāmātyān āmaṃtrayate bhavantaḥ ko 'sau upāyaḥ syād yena sarvo 'yam āhāro buddhapramukhena bhikṣusaṃghena paribhukto bhaved iti |

des źo śas ’tsho ba rnams la bsgo ba |

王於其夜。辦種種微妙清淨香饌。百味充(18)備。

te kathayanti | deva sarvo 'yaṃ pṛthivyām āhāras tīryatām* | bhikṣavaḥ padbhyām ākramiṣyanti | evaṃ paribhukto bhaviṣyatīti |

śes ldan dag kha zas ji sñed yod pa ’di thams cad sa la kun du khrom śig | de rnams kyis thams cad kun du bkram mo ||

tena (fol. 153r1 = GBM 6.974) pauruṣeyāṇām ājñā dattā |

de nas rgyal po bram ze (7) mes sbyin gyis de ñid kyi mtshan mo nas gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ bdag sta gon byas nas źes bya ba nas | bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun gyi guṅ la gdan bśams pa ñid la bźugs so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

衆中有一老出家者。情懷瞋恨。此無道(19)王。於三月日。請佛世尊。及苾芻僧伽。令食麁(20)麥今現此食。馳逞巧能。便以脚撥。散其飮(21)食。諸婆羅門長者。見共譏恥。聖者。此食口飡(22)之物。何容脚撥。時諸苾芻以縁白佛。佛作是(23)念。由彼苾芻以脚撥食。有斯過失。從今已後。(24)不應如是入口之物以脚蹈之。若犯者。得越(25)法罪。時火授王見衆坐定。王自行食。皆使飽(26)滿。飯食將畢。收鉢器。淨澡漱已。取小卑座。(27)對佛前坐。佛復爲王。廣説妙法。從座而去。時(28)諸苾芻夏安居竟。洗浣衣已。各執衣鉢。悉(29)來佛所。頂禮佛足。在一面立。共白佛言。大徳(48b1)世尊。我等在此。於三月日。夏安居竟。所有草(2)菴。可毀破不。

bhavanto yāvān ayam āhāraḥ sarvam etat samantāt pṛthivyām ākirata iti | taiḥ sarvaṃ samantād ākīrṇam* |

ji tsam na rgan źugs źig mi bzod (144a1) pa skyes te bdag cag zla ba gsum du nas rul pa zos nas da ni rgyal po sdig can ’di’i ’byor pa ston to sñam du bsams nas bza’ ba daṅ bca’ ba sa la bkram pa’i steṅ du rdog pas bsnun pa daṅ | bram ze daṅ khyim bdag rnams ’phags pa rnams ni bza’ ba daṅ (2) bca’ ba khar gźug pa’i zas la rkaṅ pas rdzi bar byed do źes smod par byed | phyar kha gtoṅ bar byed | kha zer bar byed pa’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis dgoṅs pa | ñes dmigs gaṅ ci byuṅ ba de ni (3) dge sloṅ dag bza’ ba daṅ bca’ ba khar gźug pa’i zas la rkaṅ pas reg par byed pa yin no sñam nas | dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag dge sloṅ rgan źugs che ge mo źig mi bzod pa skyes nas bza’ ba daṅ bca’ ba khar gźug pa’i zas sal bkram (4) pa’i steṅ du rdog pas bsnun pas bram ze daṅ khyim bdag rnams smod par byed | phyar kha gtoṅ bar byed | kha zer bar byed do ||

athāgnidatto brāhmaṇarājas tām eva rātriṃ śuci praṇītaṃ khādanīyabhojanīyaṃ samudānīya pūrvavad yāvad bhagavān purastād bhikṣusaṃghasya prajñapta evāsane niṣaṇṇaḥ |

de lta bas na dge sloṅ gis bza’ ba daṅ bca’ ba khar gźug pa’i zas la rkaṅ pas bcag par mi bya’o || bcags na ’ga’ tshabs can du (5) ’gyur ro ||

yāvad anyatamena mahallena saṃjātāmarṣeṇāsmābhis traimāsīṃ koṭarayavāḥ paribhuktāḥ | idānīm ayaṃ kalirājo vibhavaṃ darśayatīti viditvā khādanīyabhojanīyasya pṛthivyām ākīrṇasyopari pārṣṇiprahāro dattaḥ | brāhmaṇagṛhapatayo 'vadhyāyanti kṣipanti vivācayanti | ārya khādanīyabhojanīyaṃ mukhābhyavahāryaṃ pādena spṛśanti | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | bhagavān saṃlakṣayati | yaḥ kaścid ādīnavo bhikṣavaḥ khādanīyabhojanīyaṃ (MSV I 45) mukhābhyavahāryaṃ pādena spṛśantīti viditvā bhikṣūn āmantrayate sma | amukena bhikṣavo mahallabhikṣuṇā saṃjātāmarṣeṇa khādanīyabhojanīyasya mukhābhyavahāryasya pṛthivyām ākīrṇasyopari pārṣṇiprahāro datta iti | brāhmaṇagṛhapatayo 'vadhyāyanti kṣipanti vivācayanti | tasmān na bhikṣuṇā khādanīyabhojanīyaṃ mukhābhyavahāryaṃ pādenākramitavyam* | ākrāmati sātisāro bhavatīti |

de nas rgyal po bram ze mes sbyin gyis saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun bde bar bźugs par rig nas gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag raṅ gi lag nas stobs śiṅ tshim par byed de źes bya ba nas | phyag bcabs te lhuṅ bzed (6) gyu bar rig nas stan ches dma’ ba źig blaṅs te chos mñan pa’i phyir bcom ldan ’das kyi spyan sṅar ’dug go źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o |

athāgnidatto brāhmaṇarājaḥ sukhopaniṣaṇṇaṃ buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃghaṃ viditvā śucinā praṇītena khādanīyabhojanīyena svahastaṃ santarpayati pūrvavad yāvad dhautahastam apanītapātraṃ nīcataram āsanaṃ gṛhītvā bhagavataḥ purastān niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya | atha bhagavān agnidattaṃ brāhmaṇarājaṃ dharmyayā kathayā saṃdarśayati samādāpayati samuttejayati saṃpraharṣayati | anekaparyāyeṇa dharmyayā kathayā saṃdarśya samādāpya samuttejya saṃpraharṣya utthāyāsanāt prakrāntaḥ | atha saṃbahulā bhikṣavas trayāṇāṃ vārṣikāṇāṃ māsānām atyayāt kṛtacīvarā niṣṭhitacīvarāḥ samādāya pātracīvaraṃ yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntāḥ | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā ekānte 'sthur | ekāntasthitāḥ saṃbahulā bhikṣavo bhagavantam idam avocan* | uṣitāḥ smo bhadanta vairaṃbhye traimāsīm* | {Tib. inserts the whole Vairambhasūtra; cf. AN II 54-57}

de nas bcom ldan ’das kyis rgyal po bram ze mes sbyin la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ (7) dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad de | rnam graṅs du mar chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par bstan | yaṅ dag par ’dzin dug ’jug | yaṅ dag par gzeṅs bstod | yaṅ (144b1) dag par rab tu dga’ bar mdzad nas gdan las bźeṅs te gśegs so || . de nas dge sloṅ rab tu maṅ po dbyar zla ba gsum po dag ’das nas chos gos byas pa daṅ ldan | chos gos zin pa daṅ ldan nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der doṅ ste phyin pa daṅ | bcom (2) ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go |

如増一阿笈摩第四品中廣説。 . .

vistareṇa vairaṃbhyasūtram ekottarikāgame catuṣkanipāte |

phyogs gcig tu ’dug nas dge sloṅ rab tu maṅ pos bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to ||

btsun pa bdag cag gis yul dgra mtha’ rnams su dguṅ zla gsum mchis (3) lags kyis | btsun pa spyil bu gźig lags so ||

dge sloṅ dag khyed kyis spyil bu ma gźig śig | spyil bu rnams ji srid du yun riṅ du gnas par gyur pa de srid du sbyin bdag gi bsod nams ’phel bar ’gyur ba ñid daṅ | bsod nams skyed par ’gyur ba (4) ñid do|| bźi po ’di dag ni sbyin bdag gi bsod nams kyi rgyu mthun pa daṅ | dge ba’i rgyu mthun pa daṅ | bde ba’i gźi yin par rig par bya ste | bźi gaṅ źe na | dge sloṅ tshul khrims daṅ ldan źiṅ dge ba’i chos la gnas pa źig gaṅ gis gtsug lag (5) khaṅ na gnas śiṅ sems kyi tiṅ ṅe ‘dzin tshad med pa lus kyis mṅon sum du byas nas rdzogs par byas te gnas na gźi de las sbyin bdag gi bsod nams kyi rgyu mthun pa daṅ | dge ba’i rgyu mthun pa daṅ | bde ba’i gźi dpag tu mad par rig par bya’o ||

gtsug (6) lag khaṅ ji lta bar chos gos daṅ | bsod sñoms daṅ | gnas mal ya[ ]ṅa de daṅ ’dra ste | bsod nams kyi rgyu mthun pa daṅ | dge ba’i rgyu mthun pa daṅ | bde ba’i gźi bźi po ’di daṅ ldan pa’i sbyin pa po daṅ sbyin bdag gi bsod nams kyi tshar re źig bsod nams sam | bsod (7) nams kyi ’bras bu’am | bsod nams kyi ’bras bu’i rnam par smin pa ’di tsam mo źes gzuṅ bar mi nus te | ’on kyaṅ bsod nams che ba’i phyir bsod nams kyi phuṅ po chen po źes bya ba’i graṅs su ’gro’o ||

dper na chu bo chen po lṅa po ’di lta ste | gaṅ gā daṅ | ya mun daṅ | (145a1) sar yu daṅ | gnas ldan daṅ | chen po źes bya ba de dag ’bab ciṅ ’dre bar ’gyur ba de la ni chu’i tshad chu’am | chu bum pa’am | chu bum pa brgya’am | chu bum pa brgya stoṅ ’di sñed ces gzuṅ bar mi nus te | ’on kyaṅ chu maṅ ba’i phyir (2) chu’i tshogs chen po źes bya ba’i graṅs su ’gro bde bźin du bsod nams kyi rgyu mthun pa daṅ | dge ba’i rgyu mthun pa daṅ | bde ba’i gźi bźi po ’di dag daṅ ldan pa’i sbyin pa po daṅ | sbyin bdag gi bsod nams kyi tshad bsod nams sam | bsod nams kyi ’bras bu’am | bsod (3) nams kyi ’bras bu rnam par smin pa ’di tsam mo źes gzuṅ bar mi nus te | ’on kyaṅ bsod nams che ba’i phyir bsod nams kyi phuṅ po chen po źes bya ba’i graṅs su ’gro’o ||

ji ltar rgya mtsho bkra śiṅ gtsaṅ la dag | ṅogs bde rin chen ’byuṅ gnas mtsho mchog der || mi (4) daṅ ri dgas tshogs kyis bsten pa yi || chu bo so so nas ’ba’ ’du ba ltar || de bźin gos daṅ zas skom ster ba’i mi || mal cha stan daṅ gdiṅ ba sbyin byed la || bsod nams rgyun ni kun nas ’du ’gyur te || dper na rgya mtshor chu kluṅ ’bab pa bźin ||

(3)時諸苾芻咸皆有疑。請世尊曰。大徳。先作何(4)業。經三無數大劫。捨頭目手足。廣行惠施。成(5)等正覺。佛與四百九十八苾芻。捨諸餘務。(6)詣受盡城。食麁馬麥。具壽舍利弗。及大目連。(7)受天妙供。

dge sloṅ rnams (5) the tshom skyes nas the tshom thams cad gcod pa saṅs rgyas bcom ldan ’das la źus pa | btsun pa bcom ldan ’das kyis phrin las ci źig mdzad na | gaṅ gis na phyag daṅ | źabs daṅ | dbu la sogs pa bkum pa la sogs pa’i bsod nams kyi tshogs kyis sloṅ mo ba’i skye (6) bo tshim par mdzad de | bskal pa graṅs ma mchis pa gsum du sems can gyi don gyi slad du bdag ñid ’o brgyal nas mdzad pa thams cad mdzad lags pa | yul dgra mtha’ na dge sloṅ lṅa brgyar gñis kyis ma tshaṅ ba dag thabs cig tu nas rul pa gsol la | tshe daṅ (7) ldan pa śā ri’i bu daṅ | maud gal gyi bu gñis ni bdud rtsi ’tshal lags |

佛告諸苾芻。我於昔時。自造斯業。(8)今還自受。廣如餘説乃此頌曰
(9) 假令經百劫　所作業不亡
(10) 因縁會遇時　果報還自受

bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag de bźin gśegs pa ñid kyis sṅon gyi tshe rabs gźan rnams su las byas śiṅ bsags pa źes bya ba nas | lus can dag la (145b1) ’bras bur ’gyur źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

(11)汝等當知。乃往古昔。人壽八萬四千歳時。有(12)佛世尊。出現於世。號毘鉢尸如來應供正覺。(13)十號具足。與八萬四千苾芻衆。住親惠城。(14)王都城側。于時親惠城中。有一婆羅門。教授(15)五百童子。國中人民。尊重供養。如眞應供。毘(16)鉢尸如來至彼城邑。國中人民。而不恭敬。及(17)不尊重。此婆羅門遂於佛所。及聲聞衆。情生(18)嫉妬。時有衆多苾芻學無學。於晨朝時。著(19)衣持鉢。入王都城乞食。乞得種種微妙香饌。(20)滿鉢而出。其婆羅門見已。問曰。苾芻可來。我(21)觀鉢中。乞得何食。是諸苾芻各懷質直。便呈(22)鉢食。彼懷嫉妬。便生瞋恚。告諸學生。斯非應(23)供。不堪受此微妙供養應令施彼極麁穬麥。(24)時諸學生咸共答言。如是如是。如鄔波馱耶(25)言。合食麁麥。於彼衆中。有二童子。心懷淨(26)信。有賢徳相。作如是言。鄔波馱耶。勿出斯(27)語。此眞應供。具大尊勝。堪受天供。非論人(28)食。佛告諸苾芻。於意云何。

bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayacchettāraṃ buddhaṃ bhagavantaṃ (MSV I 46) papracchuḥ | kiṃ bhadanta bhagavatā karma kṛtaṃ yena karacaraṇaśiraśchedādinā dānasaṃbhāreṇa yāvad dīnajanaṃ saṃtarpya kalpāsaṃkhyeyaṃ yat trayaṃ satvārthe ātmānaṃ parikhedyāpagatasarvakāryo vairaṃbhye koṭarayavān paribhuktavān sārdhaṃ bhikṣudvyūnaiḥ paṃcabhir bhikṣuśataiḥ | āyuṣmantau śāriputramaudgalyāyanau (fol. 153v1 = GBM 6.975) divyāṃ sudhām iti |

dge sloṅ dag sṅon byuṅ ba skye dgu’i tshe lo brgyad khri thub pa na ’jig rten du de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rig pa daṅ źabs su ldan pa bde bar gśegs pa | ’jig rten (2) mkhyen pa | skyes bu ’dul ba’i kha lo sgyur ba bla na med pa | lha daṅ mi rnams kyi ston pa saṅs rgyas bcom ldan ’das rnam par gzigs źes bya ba ’jig rten du byuṅ ste || de ’khor dge sloṅ brgyad khri daṅ rgyal po’i pho braṅ gñen ldan źes bya ba na ñe bar rten ciṅ bźugs so ||

bhagavān āha | tathāgatenaiva etāni bhikṣavaḥ pūrvam anyāsu jātiṣu karmāṇi kṛtāny upacitāni labdhasaṃbhārāṇi pūrvavad yāvat phalanti khalu dehinām* |

(3) de’i tshe rgyal po’i pho braṅ gñen ldan na tshogs rnams slob par byed pa’i bram ze źig lṅa brgya’i tshogs la bram ze’i gsaṅ tshig ’don du ’jug ste | ’jig rten thams cad kyis kyaṅ lhag par bkur sti byas | rim gror byas | rjed par byas | mchod par byas te dgra bcom (4) par bkur ro ||

bhūtapūrvaṃ bhikṣavaḥ aśītivarṣasahasrāyuṣi prajāyāṃ vipaśyī nāma samyaksaṃbuddho loka udapādi vidyācaraṇasaṃpannaḥ sugato lokavid anuttaraḥ puruṣadamyasārathiḥ śāstā devamanuṣyāṇāṃ buddho bhagavān* | saḥ aśītibhikṣusahasraparivāro bandhumatīṃ rājadhānīm upaniśritya viharati |

gaṅ kho na nas yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rnam par gzigs rgyal po’i pho braṅ gñen ldan du gśegs pa de kho na nas bzuṅ ste | de la su yaṅ bkur sti bya ba daṅ | rim gror bya ba daṅ | rjed par bya ba daṅ | mchod par bya ba daṅ | mchod par bya ba mi byed pa daṅ | de (5) yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rnam par gzigs ñan thos kyi dge ’dun daṅ bcas pa la śin tu phrag dog skyes par gyur to ||

tena khalu samayena bandhumatyāṃ rājadhānyām anyatamo gaṇavācako brāhmaṇaḥ pāñcaśatikaṃ gaṇaṃ brāhmaṇakān maṃtrān pāṭhayati | sarvalokasya cātyarthaṃ satkṛto gurukṛto mānitaḥ pūjito 'rhat saṃmataḥ |

ji tsam na dge sloṅ slob pa daṅ mi slob pa rab tu maṅ po sṅa dro śam thabs bgos lhuṅ bzed daṅ chos gos thogs te || rgyal po’i pho braṅ gñen (6) ldan du bsod sñoms la źugs pa daṅ |

yata eva vipaśyī samyaksaṃbuddho bandhumatīṃ rājadhānīm anuprāptas tata eva taṃ na kaścit satkaroti na gurukaroti na mānayati na pūjayati | sa vipaśyati | tathāgate saśrāvakasaṃghe 'tyartham īrṣyāvān saṃvṛttaḥ |

de nas tshod ma ro sna tshogs daṅ ldan pa daṅ ’bras chan gyis lhuṅ bzed bkaṅ nas slar log pa bram ze des mthoṅ nas dris pa | kye dge sloṅ dag ji ’dra ba’i bsod sñoms źig rñed blta’o ||

yāvat saṃbahulāḥ śaikṣāśaikṣā bhikṣavaḥ pūrvāhṇe nivāsya pātracīvaram ādāya bandhumatīṃ (MSV I 47) rājadhānīm anuprāptāḥ |

de dag draṅ po’i raṅ bźin can yin (7) pas bstan pa daṅ | de phrag dog gi raṅ bźin can źig mi bzod pa skyes nas bram ze’i khye’u rnams la bos te smras pa | dge sbyauṅa mgo reg ’di dag ni tshod ma ro sna tshogs daṅ ldan pa daṅ ’bras chan za bar ’os pa ma yin gyi nas rul pa za bar ’os pa yin no ||

tato nānāsūpikarasopetasya bhaktasya pātrāṇi pūrayitvā nirgacchanti | tena ca brāhmaṇena dṛṣṭāḥ pṛṣṭāś ca | bho bhikṣavaḥ paśyāmi kīdṛśaḥ piṇḍapāto labdha iti |

de rnams (146a1) kyis kyaṅ rjes su yi raṅs nas mkhan po de de lta lags te | dge sbyoṅ mgo reg ’di dag ni tshoṅ ma ro sna tshogs daṅ ldan pa daṅ ’bras chan ’tshal bar ’os pa ma lags kyi nas rul pa ’tshal bar ’os pa lags so ||

taiḥ ṛjuko 'yaṃ darśitaḥ | tata īrṣyāprakṛtyā saṃjātāmarṣeṇa māṇavakā abhihitāḥ | nārhantīme muṇḍakāḥ śramaṇakā nānāsūpikarasavyaṃjanopetaṃ śālyodanaṃ paribhoktum* | arhanti tu koṭarayavān paribhoktum iti |

de na yaṅ bram ze’i khye’u bzaṅ po dad pa can (2) dge ba’i bsam pa can gñis śig ’dug pa de dag gis mkhan po de skad ma gsuṅ śig | ’di dag ni bdag ñid chen po ste | lta’i bdud rtsi ’tshal bar ’os pa lags kyi | nas rul pa ni ’os pa ma lags so źes smras so ||

乃往昔時婆羅門(29)者。豈異人乎。我今是也。五百學生者。此四百(48c1)九十八苾芻是。其二童子有信心賢善者。今(2)舍利弗。及大目連是。汝等苾芻。由我往昔於(3)毘鉢尸如來。及學無學弟子處。懷嫉妬心。而(4)生瞋恚。以不善言。作麁惡語。彼諸學生。悉隨(5)我語。由斯業力。今受斯報。

tair apy anusaṃvarṇitam* | evam etad upādhyāya evam etat* | nārhanty eva ime muṇḍakāḥ śramaṇakā nānāsūpikarasavyaṃjanopetaṃ śālyodanaṃ paribhoktum* | arhanti tu koṭarayavān paribhoktum iti |

dge sloṅ dag ji sñam du sems | (3) de’i tshe de’i dus na de bźin gśegs pa rnam par gzigs kyi tshogs rnams la smod par byed pa gaṅ yin pa de ṅa ñid yin no ||

是故世尊。與四百(6)九十八苾芻。食麁馬麥。

tatra ca dvau māṇavakau śrāddhau bhadrau kalyāṇāśayau | tau kathayataḥ | upādhyāya maivaṃ vocuḥ | mahātmāna ete 'rhanty eva divyāṃ sudhāṃ paribhoktuṃ na koṭarayavān iti |

bram ze’i khye’u lṅa brgyar gñis kyis ma tshaṅ ba gaṅ yin pa de dag ni dge sloṅ lṅa brgyar gñis kyis ma tshaṅ ba ’di dag yin no || bram ze’i khye’u bzaṅ (4) po dad pa can dge ba’i bsam pa can gñis po gaṅ yin pa de ni dge sloṅ śā ri’i bu daṅ | maud gal gyi bu ’di gñis yin te | ṅas yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas rnam par gzigs kyi ñan thos slob pa daṅ mi slob pa rnams la sems gdug pas ṅag gi las rtsub mo phyuṅ ba daṅ | (5) bram ze’i khye’u lṅa brgyar gñis kyis ma tshaṅ bas rjes su yi raṅ ba daṅ | gñis kyis rjes su yi ma raṅ ba gaṅ yin pa’i las de’i rnam par smin pas de’i bar yul dgra mthar de bźin gśegs pa dge sloṅ lṅa brgyar gñis kyis ma tshaṅ ba daṅ thabs cig tu nas rul gsol to ||

其舍利弗。及大目連。(7)此二童子。不隨我語。由善業力。今受天供。

kiṃ manyadhve bhikṣavaḥ | yo 'sau vipaśyitathāgatena gaṇavācako brāhmaṇaḥ aham eva sa tena kālena tena samayena |

(6) śā ri’i bu daṅ maud gal gyi bu gñis ni lha’i bdud rtsi la loṅs spyod do ||

(8)由斯義故。我常宣説。黒業黒報。白業白報。(9)雜業雜報。汝等宜應勤修。當如是學

yāni tāni dvyūnāni paṃca māṇavakaśatāni etāny eva paṃca bhikṣuśatāni | yau tau dvau māṇavakau śrāddhau bhadrau kalyāṇāśayau etāv eva tau śāriputramaudgalyāyanau bhikṣū | yan mayā vipaśyinaḥ samyaksaṃbuddhasya śaikṣāśaikṣāṇāṃ śrāvakāṇām antike cittaṃ pradūṣya kharaṃ vākkarma niścāritaṃ dvyūnaiś ca paṃcabhir māṇavakaśatair anumoditaṃ dvābhyāṃ tu nānumoditaṃ tasya karmaṇo vipākenaitarhi tathāgatena vairaṃbhye koṭarayavāḥ paribhuktāḥ (MSV I 48) sārdhaṃ bhikṣudvyūnaiḥ paṃcabhir bhikṣuśataiḥ |

dge sloṅ dag de lta bas na gcig tu gnag pa rnams kyi las kyi rnam par smin pa ni gcig tu gnag pa yin la źes bya ba nas | gcig tu dkar ba’i las rnams la brtsal bar bya ste | dge sloṅ dag (7) khyed kyis de lta bu la bslab par bya’o źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

(10)爾時世尊。告具壽阿難陀曰。汝今可來共我。(11)詣無能敵城。時阿難陀聞佛教已。即隨佛後。(12)遊行人間。至無能敵國。住弶伽河邊。時有一(13)苾芻。來詣佛所。頂禮雙足。在一面立。合掌恭(14)敬。白佛言。善哉世尊。唯願爲我。略説妙法。(15)我聞勝法。一心領受。勤策懇勵。能爲通達。由(16)斯事故。我捨豪族。剃除鬚髮。身服袈裟。捨俗(17)家計。而爲出家。至終願求無上梵行。以自有(18)智。得法見法。自利利他。我生已盡。梵行成(19)立。所作已辦。不受後有。時此苾芻作斯語已。(20)佛迴顧視。觀弶伽河。見於河中。有大方梁。隨(21)流而下。見已。告彼苾芻曰。汝今見此河中方(22)梁。隨水流不。答言。已見。佛言。若有苾芻。如(23)彼方梁。不住彼岸。不住此岸。不住中流沙灘(24)河渚。人不撈出。非人不持。不入漩渦。不壞不(25)爛。不久之間。至大海中。而爲居止。苾芻如(26)是。不住彼此。廣説乃至。到於涅槃。時此苾芻(27)白佛言。大徳。彼此之岸。乃至不壞不爛。我未(28)知解。善哉世尊。願爲略説。令我開悟。乃至不(29)受後有。

śāriputramaudgalyāyanābhyāṃ tu divyā sudhā paribhuktā |

de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo tshugs dka’ gaṅ na ba der ’doṅ ṅo ||

iti hi bhikṣavaḥ ekāntakṛṣṇānāṃ (fol. 154r1 = GBM 6.976) karmaṇām ekāntakṛṣṇo vipākaḥ pūrvavad yāvad ekāntaśukleṣv eva karmasv ābhogaḥ karaṇīyaḥ | ity evaṃ vo bhikṣavaḥ śikṣitavyam* |

btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos (146b1) bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas | de nas bcom ldan ’das lho phyogs lṅa len nas ljauṅasa rgyu źiṅ gśegs pa daṅ tshugs dkar gśegs nas | tshugs dka’i chu bo gaṅ gā’i ’gram na bźugs so ||

{Mark Allon 2003: Parallel see SN IV 179-181} tatra bhagavān āyuṣmantam ānandam āmaṃtrayate sma |

de nas dge sloṅ źig bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin (2) nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das la dge sloṅ des ’di skad ces gsol to ||

āgamayānanda yenāyodhyeti | evaṃ bhadantety āyuṣmān ānando bhagavataḥ pratyaśrauṣīt* | atha bhagavān dakṣiṇapaṃcāle janapadacārikāṃ carann ayodhyām anuprāptaḥ ayodhyāyāṃ viharati nadyā gaṃgāyās tīre |

bcom ldan ’das ji ltar bcom ldan ’das las bdag gis mdor bsdus (3) ba’i chos thos nas gcig tu dben pa bag yod pa | rtun pa daṅ ldan pa bdag ñid gtoṅ bar gnas so ||

athānyatamo bhikṣur yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvaikānte 'sthāt* | ekāntasthitaḥ sa bhikṣur bhagavantam idam avocat* |

gcig tu dben pa bag yod pa | rtun pa daṅ ldan pa | bdag ñid gtoṅ bar gnas pa na | gaṅ gi phyir rigs kyi bu rnams skra daṅ kha spu bregs nas gos ṅur (4) smrig bgos te || dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu ’byuṅ bar bgyid pa tshaṅs par spyod pa’i mtha’ bla na med pa de tshe ñid la raṅ gi mṅon par śes pas mṅon sum du bgyis te bsgrubs nas bdag gi skye ba zad do || tshaṅs par spyod pa la (5) bsten to ||

sādhu me bhagavaṃs tathā saṃkṣiptena dharmaṃ deśayatu yathāhaṃ bhagavato 'ntike saṃkṣiptena dharmaṃ śrutvā eko vyapakṛṣṭo 'pramattaḥ ātāpī prahitātmā vihareyam* |

bya ba byas so ’di las srid pa gźan mi śes so źes go bar bgyid pa’i chos de lta bu mdor bsdus te legs par bśad du gsol źes de skad ces gsol ba daṅ | bcom ldan ’das chu bo gaṅ gā gaṅ na ba de logs su gzigs pa las bcom ldan (6) ’das kyi chu bo gaṅ gā’i rgyun gyis śiṅ sdoṅ chen po źig khyer ba gzigs so |

eko vyapakṛṣṭo 'pramattaḥ ātāpī prahitātmā viharan yad arthaṃ kulaputrāḥ keśaśmaśrv avatārya kāṣāyāṇi vastrāṇy ācchādya samyag eva śraddhayā agārād anagārikāṃ pravrajanti tad anuttaraṃ brahmacaryaparyavasānaṃ dṛṣṭa eva dharme svayam abhijñāya sākṣātkṛtvopasaṃpadya pravedayeyam* | kṣīṇā me jātir uṣitaṃ brahmacaryaṃ

gzigs nas kyaṅ dge sloṅ de la bka’ stsal pa | dge sloṅ khyed kyis chu bo gaṅ gā’i rgyun gyis śiṅ sdoṅ po chen po khyer ba mthoṅ ṅam | btsun pa mthoṅ lags so ||

kṛtaṃ karaṇīyaṃ nāparam asmād bhavaṃ prajānāmīti | evam ukte bhagavān yena gaṃgā nadī tena vyavalokayan vyavalokayati | adrākṣīd bhagavān nadyā gaṃgāyāḥ srotasā mahāntaṃ dāruskandham uhyamānam* |

gal te (7) ’di tshu rol gyi ’gram du ma chags pa | pha rol gyi ’gam daṅ dbus su ma chags | skam lam phyuṅ | mi daṅ mi ma yin pas ma bzuṅ | kloṅ du ma nub | khoṅ rul bar ma gyur na dge sloṅ śiṅ sdoṅ po chen po de ni rim gyis rgya mtshor gźol bar ’gyur | rgya mtshor ’bab (147a1) par ’gyur ||

dṛṣṭvā ca punas taṃ bhikṣum āmantrayate | paśyasi tvaṃ bhikṣo nadyā gaṃgāyāḥ srotasā mahāntaṃ dāruskandham uhyamānam* (MSV I 49) | evaṃ bhadanta

rgya mtshor bab par ’gyur ba de bźin du | gal te dge sloṅ khyod kyis tshu rol la ma chags źes bya ba nas khoṅ rul bar ma gyur na | de lta na dge sloṅ khyod rim gyis mya ṅan las ’das pa la gźol bar ’gyur || mya ṅan las ’das pa la ’bab par (2) ’gyur | mya ṅan las ’das pa la bab par ’gyur ro ||

btsun pa bdag gis ma ’tshal na tshu rol gyi ’gram ni ci lags | pha rol gyi ’gram ni ci lags | dbus su thogs pa ni ci lags | skam pa phyuṅ ba ni ci lags | mis bzuṅ ba ni ci lags | mi ma lags (3) pas bzuṅ ba ni ci lags | kloṅ du nub pa ni ci lags | khoṅ rul ba ni ci lags | bcom ldan ’das ji ltar bcom ldan ’das las bdag gis mdor bsdus pa’i chos thos nas źes bya ba nas | ’di las srid pa gźan mi śes so źes bgyi ba’i chos de lta bu mdor bsdus te | (4) legs par bdag la bśad du gsol źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

佛告苾芻。彼此岸者。是爲六處。此岸(49a1)内處。彼岸外處。苾芻。雖知此内外六處。住中(2)流者。樂爲愛欲。住沙灘渚者。是爲我慢。

dge sloṅ tshu rol gyi ’gram źes bya ba de ni naṅ gi skye mched drug gi tshig bla dgas yin no || pha rol gyi ’gram źes bya ba de ni phyi’i skye mched drug gi tshig bla dgas yin no || dbus su thogs pa źes bya (5) ba de ni dga’ ba’i ’dod chags kyi tshig bla dgas yin no || skam la phyuṅ ba źes bya ba de ni ṅa’o sñam pa’i ṅa rgyal gyi tshig bla dgas yin no ||

人撈(3)捉者。是其苾芻與諸白衣。往還追感。共爲憂(4)樂。非人捉者。若有修持梵行。遂作斯願。以此(5)善根。當願生天鬼趣等中。入漩渦者。爲捨諸(6)學處。言壞爛者。毀破淨戒。作諸惡法。鬪亂賢(7)善。爲魔所朋。非沙門爲沙門。非梵行爲梵行。(8)苾芻。應如是知。此爲彼此内外。廣説乃至。畢(9)竟到於涅槃。時此苾芻聞佛善説。歡喜信受。(10)作禮而去。如佛所説。而此苾芻一心記持。勤(11)策懇勵。乃至我生已盡。梵行成立。所作已辦。(12)不受後有。證阿羅漢果

mis bzuṅ ba źes bya ba ni ’di ltar ’di na la la rab tu byuṅ ba daṅ khyim par ’dres par gnas te | dga’ bar mtshuṅs pa daṅ bde (6) bar mtshuṅs pa dag | bde na bde ba daṅ | sdug bsṅal na sdug bsṅal źiṅ ’phral gyi bya ba byuṅ źiṅ byuṅ na rnams yaṅ dag par blaṅs te mthar ’byin par byed pa lta bu yin no ||

apārimaṃ tīram iti bhikṣo ṣaṇṇām ādhyātmikānām āyatanānām etad adhivacanam* | pārimaṃ tīram iti ṣaṇṇāṃ bāhyānām āyatanānām etad adhivacanam* | madhye saṃsadanam iti nandīrāgasyaitad adhivacanam* | sthale utsadanam iti asmimānasyaitad adhivacanam* |

mi ma yin pas zin pa źes bya ba ni ’di ltar ’di na la la tshul khrims sam | brtul źugs (7) sam | dka’ thub bam | tshaṅs par spyod pa bsten pa ’dis bdag lha’am | lha gaṅ yaṅ ruṅ ba źig tu gyur cig ces smon lam btab nas tshaṅs par spyad pa spyod pa lta bu’o || kloṅ du nub pa źes bya ba ni ji ltar ’di ni la la bslab pa phul nas babs pa lta bu yin no | (147b1) khoṅ rul ba źes bya ba ni ji ltar ’di na la tshul khrims ’chal pa | sdig pa’i chos can | khoṅ myags śiṅ phyir ’dzag pa | śiṅ rul lta bur gyur pa | luṅ boṅ ltar spyod pa | dge sbyoṅ ma yin par dge sbyoṅ du khas ’che ba | tshaṅs par spyod pa ma yin par tshaṅs (2) par spyod par khas ’che ba yod pa lta bu yin te || dge sloṅ khyod kyis gal te de bźin du tshu rol gyi ’gram du ma thogs źes bya ba nas | mya ṅan las ’das pa la bab par ’gyur ro źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

manuṣyagrāha iti yathāpīhaikaḥ saṃsṛṣṭo (fol. 154v1 = GBM 6.977) viharati gṛhasthapravrajitaiḥ (MSV I 50) sahanandī sahaśokaḥ | sa sukhiteṣu sukhito duḥkhiteṣu dukhitaḥ utpannotpanneṣu kiṃ karaṇīyeṣu samādāya paryavasānānuvartī bhaviṣyati |

de nas dge sloṅ des bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la (3) mṅon par dga’ ste rjes su yi raṅs nas | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag ’tshal te bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas soṅ do ||

amanuṣyagrāha iti yathāpīhaika iti praṇidhāya brahmacaryaṃ caratīty anenāhaṃ śīlena vā vratena vā tapena vā brahmacaryavāsena vā syāṃ devo devānyatamo veti | āvartagrāha iti yathāpīhaikaḥ śikṣāṃ pratyākhyāya hānāyāvartate | antaḥpūtībhāva iti yathāpīhaiko duḥśīlo bhavati pāpadharmā antaḥpūtir avasrutaḥ kaṣaṃvakajātaḥ śaṃkhasvarasamācāraḥ | aśramaṇaḥ śramaṇapratijño 'brahmacārī brahmacāripratijñaḥ | evaṃ hi sacet tvaṃ bhikṣo nāpārime tīre saṃsrakṣyasi pūrvavad yāvan nirvāṇaprāgbhāraḥ |

de nas dge sloṅ de bcom ldan ’das kyis śiṅ sdoṅ po chen po’i dpe ’di’i gdams ṅag gis gtams te (4) gcig pu dben pa bag yod pa | rtun pa daṅ ldan pa | bdag ñid gtoṅ bar gnas pa na | gaṅ gi phyir rigs kyi bu rnams skra daṅ kha spu bregs nas gos ṅur smrig bgos te dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim nas khyim med par rab tu byuṅ nas tshaṅs par spyod pa’i mtha’ bla na (5) med pa de tshe de ñid la raṅ gi mṅon par śes pas mṅon sum du byas te bsgrubs nas bdag gi skye ba zad do || tshaṅs par spyod pa la bsten to || bya ba byas so || ’di las srid pa gźan mi śes so źes bya bar śes nas go bar byas te || tshe daṅ ldan pa de dgra bcom pa sems (6) śin tu rnam par grol bar gyur to ||

(13)爾時有一牧牛之人。名曰歡喜。去佛不遠。遙(14)聽佛説。倚杖而立。時有蝦蟇。亦在河邊。牧牛(15)人杖。遂柱隱背上。皮肉穿穴。雖遭此苦。心生(16)是念。我若作聲。歡喜牧人。必爲散亂。聽法爲(17)難。由是忍受。於世尊處。發殷淨心。因即命(18)過。生四天王宮。時牧牛人。擲杖一邊。詣世尊(19)處。頂禮佛足。在一面立。合掌恭敬。白言。大(20)徳。我今不樂彼此岸住。不隨中流。不住沙(21)灘。不令人捉。不令非人所持。不溺渦漩中。(22)亦不爛壞。

atha sa bhikṣur bhagavato bhāṣitam abhinandyānumodya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā bhagavato 'ntikāt prakrāntaḥ |

de’i tshe bcom ldan ’das daṅ ha caṅ yaṅ mi riṅ ba źig na gnag rdzi dga’ bo źes bya ba ’dug par gyur pa khar bal brten nas gnag skyoṅ źiṅ ’dug pa las de’i khar bas sbal pa źig brdzis so || de gnad rnams chad la thug | tshigs (7) rnams bye la thug pa daṅ sems bskyed pa || gal te bdag gis lus ’gul tam | skad phyuṅ na gźi des gnag rdzi dga’ bo’i gtam gyi bar chad du ’gyur ro sñam du rig nas | bcom ldan ’das la mṅon par dad par byas nas śi ba daṅ | rgyal chen bźi’i ris kyi lha (148a1) rnams su skyes so ||

atha sa bhikṣur bhagavatā anena dāruskandhopamenāvavādenāvavāditaḥ | eko vyapakṛṣṭo 'pramattaḥ ātāpī prahitātmā viharan yad arthaṃ kulaputrāḥ keśaśmaśrūṇy avatārya kāṣāyāṇi vastrāṇy ācchadya samyag eva śraddhayā agārād anagārikāṃ pravrajanti tad anuttaraṃ brahmacaryaparyavasānaṃ dṛṣṭa eva dharme svayam abhijñāya sākṣātkṛtvopasaṃpadya pravedayate kṣīṇā me jātir uṣitaṃ brahmacaryaṃ kṛtaṃ karaṇīyaṃ nāparam asmād bhavaṃ prajānāmīty ājñātavān* | sa āyuṣmān arhan babhūva suvimuktacittaḥ |

de nas gnag rdzi dga’ bos khar ba phyogs gcig tu bźag nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go ||

(MSV I 51) tena khalu samayena nando gopālako bhagavato nātidūre sthito 'bhūt* | daṇḍam avaṣṭabhya gāś cārayati | tena daṇḍenāvaṣṭabdho maṇḍūkaḥ saṃchidyamāneṣu carmasu mucyamāneṣu sandhiṣu cittam utpādayati yady ahaṃ kāyaṃ vā cālayeyaṃ vācaṃ vā niścārayeyaṃ syād atonidānaṃ nandasya gopālasya kathāvyākṣepam iti viditvā bhagavato 'ntike cittam abhiprasādya kālagataś cāturmahārājikeṣu deveṣūpapannaḥ |

phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das la gnag (2) rdzi dga’ bos ’di skad ces gsol to ||

唯願世尊。許我於善説法律中。(23)而爲出家。并受近圓。成苾芻性。淨修梵行。奉(24)事世尊。

atha nando gopālako daṇḍam ekānte upanikṣipya yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upsasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvaikānte 'sthāt* |

btsun pa bdag ni tshu rol gyi ’gram du mi chags | pha rol gyi ’gram du mi chags || dbus su mi chags | skam la mi ’byuṅ | mis mi gzuṅ | mi la lags pas mi gzuṅ | kloṅ du mi ’byin | khoṅ du mi ’drul bar bgyi lags na | (3) legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la bdag rab tu ’byuṅ ba daṅ bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po ’thob pa lta na | bdag bcom ldan ’das kyi spyan sṅar tshaṅs par spyod pa spyad par bgyi’o ||

佛問牧人曰。汝今牛群。豈可不須(25)付彼本主耶。答言。不付。何因縁故。而不分(26)付。答曰諸牛各有犢子。在於主邊。其母牛(27)等戀念犢故。時至自歸。所以不付。

ekāntasthito nando gopālako bhagavantam idam avocat* |

dga’ bo khyod kyis bdag po rnams la gnag gtad dam btsun (4) pa mi ’tshal lags te || de ci’i slad du źe na | btsun pa ba rnams kyaṅ gźon la be’u rnams kyaṅ tshar lags te | so so’i gan gar ’tshal bas so so’i gnas su mchi lags pas |

唯願世(28)尊。但令許我。於善説法律中。而爲出家。并受(29)近圓。成苾芻性。淨修梵行。佛言歡喜。汝今且(49b1)待須臾。其此牛群。雖知住處。然汝先已受他(2)牛主衣服飮食。不應如是。于時歡喜。便禮佛(3)足而去。高聲唱言。我有大怖畏。甚大怖畏。疾(4)疾而走。同牧牛者。數有百人。見彼懷懼。問(5)言。仁者。生何怖耶。答曰。生怖。老怖。病怖。死(6)怖。諸牧牛人聞是語已。亦隨彼走。有餘牧(7)牛人。及牧羊人。并刈草採柴。在路見者。咸隨(8)彼走。逆前來者問曰。汝有何所畏。答言。我怖(9)生老病死。而此諸人聞已。皆逐欲至所住(10)聚落。聚落中人。遙見大衆。遂生怖心。或出走(11)者。或有收藏財物者。或有著鎧。嚴備仗者。於(12)中有兇猛者。從聚落出。先鋒逆拓。問言。何(13)事。彼便答曰。有怖有畏。問言。何懼。答曰。我(14)今憂怖生老病死。時聚落人。方始安怗

ahaṃ bhadanta nāpārime tīre saṃsrakṣyāmi | na pārime tīre saṃsrakṣyāmi | na madhye saṃsrakṣyāmi | na sthale utsrakṣyāmi | na manuṣyagrāho bhaviṣyāmi | nāmanuṣyagrāho nāvartagrāho nāntaḥpūtībhāvaṃ gamiṣyāmi | labheyāhaṃ bhadanta svākhyāte dharmavinaye pravrajyām upasaṃpadaṃ bhikṣubhāvaṃ careyam ahaṃ bhagavato 'ntike brahmacaryam iti |

bdag legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la rab tu ’byuṅ ba daṅ bsten par (5) rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po ’thob pa lta na | bdag ni bcom ldan ’das kyi spyan sṅar tshaṅs par spyod pa spyad par bgyi’o || dga’ bo ba rnams kyaṅ gźon la be’u rnams kyaṅ tshar te raṅ raṅ gi gnag ra śes pas raṅ raṅ gi gnas su ’gro bar ’gyur mod kyi | ’on kyaṅ gnag rdzi (6) zas daṅ gos bdag gir byed pas ni ’di ltar bdag po rnams la de bya dgos so ||

(15)爾時具壽舍利弗在佛會坐。見牧牛人歡喜(16)去久。白佛言。世尊。其牧牛歡喜。樂於善説法(17)律中。而請出家。佛先何故令彼歸家。佛告舍(18)利弗。歡喜牧人。處在家中。受五欲樂。無有是(19)處。彼付牛已。即來於此。汝當自見。其善族姓(20)子。剃除鬚髮。被著袈裟。以淨信心。捨俗出(21)家。於無上梵行。至終修習。得見諦理。而以自(22)智。見法證會。亦令他證。我生已盡梵行成立。(23)所作今辨。更不受後有。

de nas gnag rdzi dga’ bos bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag ’tshal te | bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas soṅ ṅo || de nas ’jigs so || ’jigs so źes sgra chen po ’byin (7) ciṅ brgyug par brtsams pa daṅ | lam gyi bar nas gnag rdzi ṅo śes lṅa brgyas mthoṅ ste de rnams kyis smras pa | ci źig gis ’jigs | des smras pa | skye bas ’jigs so || rga bas ’jigs so || ’chi pas ’jigs so || de rnams kyaṅ de’i phyi bźin du brgyug (148b1) par brtsams pa daṅ | gnag rdzi daṅ | phyugs rdzi daṅ | rtswa thun daṅ | śiṅ thun daṅ | lam gyis ’tsho ba daṅ | lam gol bas ’tsho ba’i mi gźan dag kyaṅ de rnams mthoṅ nas brgyug par brtsams so || lam gyi mdun nas ’oṅ ba rnams kyis de dag de ltar (2) skra ’byin pa mthoṅ nas de rnams kyis dris pa | śes ldan dag ’di ci źig | de rnams kyis smras pa | ’jigs so || ci źig gis ’jigs | skye bas ’jigs so || rga bas ’jigs so || ’chi bas ’jigs so || de rnams kyis kyaṅ thos nas slar log go | (3) ji tsam na ri ’or daṅ ñe ba źig tu phyin pa daṅ | de nas ri ’or de na gnas pa’i skye bo’i tshogs des skye bo’i tshogs chen po mthoṅ nas sṅaṅs pas phan tshun du ’doṅ bar byed de | kha cig ni bros so || kha cig ni rdzas rnams sbed do || kha cig ni go bgos nas ’dug go | mi (4) dpa’ bo gźan dag cig yod pa de dag gis bsu nas dris pa śes ldan dag ’di ci źig | de rnams kyis smras pa | ’jigs so || ci źig gis ’jigs | skye bas ’jigs so || rga bas ’jigs so || ’chi bas ’jigs so || de nas ri ’or na gnas pa’i skye bo’i (5) tshogs de bag phebs so ||

labheyāhaṃ bhadanta svākhyāte dharmavinaye pravrajyām upasaṃpadaṃ (fol. 155r1 = GBM 6.978) bhikṣubhāvaṃ careyam ahaṃ bhagavato 'ntike brahmacaryaṃ | kiṃ cāpi nanda daharā gāvas taruṇavatsā jñāsyanti svakasvakāni gokulāni | gamiṣyanti svakasvakāni niveśanāni | api tu karaṇīyam etad gopālakena yathāpi tat svāminā bhaktācchādanaṃ svīkurvatā |

de’i tshe tshe daṅ ldan pa śā ri’i bu ’khor de ñid du ’dus śiṅ ’dug par gyur to ||

de nas tshe daṅ ldan pa śā ri’i bus gnag rdzi dga’ bo soṅ nas riṅ po ma lon par rig nas | bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to ||

tena khalu samayenāyuṣmān śāriputras tasyām eva parṣadi sanniṣaṇṇo 'bhūt sannipatitaḥ |

btsun pa bcom (6) ldan ’das kyis ci’i slad du gnag rdzi dga’ bo legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la rab tu ’byuṅ bar ’tshal ba bzlog ste sdum par btaṅ lags | śā ri’i bu gnag rdzi dga’ bo slar khyim na gnas pa gaṅ yin pa de ni gnas ma yin źiṅ go skabs med de | (7) sogs ’jog yoṅs su spyod pas ’dod pa rnams pa rnams la loṅs spyod par ’gyur bar de ni gnas med do ||

athāyuṣmān śāriputraś ciraprakrāntaṃ nandaṃ gopālakaṃ viditvā bhagavantam idam avocat* |

gnag rdzi dga’ bo de’u re bdag po rnams la gnag gtad de ’oṅ par ’gyur źiṅ | de gaṅ gi phyir rigs kyi bu rnams skra daṅ kha spu bregs te gos ṅur smrig bgos (149a1) nas dad pa yaṅ dag pa kho nas khyim med par rab tu byuṅ nas tshaṅs par spyod pa’i mtha’ bla na med pa tshe de ñid la raṅ gi mṅon par śes pa mṅon sum du byas te rdzogs par byas nas skye ba zad do || tshaṅs par spyod pa la bsten to | bya ba byas (2) so|| ’di las srid pa gźan mi śes so źes go bar byed par ’gyur ro ||

復於異時。其歡喜牧(24)人。牛付主已與五百人。來詣佛所。而白佛言。

kasmād bhadanta bhagavatā nando gopālakaḥ svākhyāte dharmavinaye pravrajitukāmaḥ punar apy agārāyodyojitaḥ | asthānam etac chāriputrānavakāśo yan nando gopālakaḥ punar api gṛhī agāram adhyāvatsyati sannidhikāraparibhoge (MSV I 53) kāmān paribhokṣyate | nedaṃ sthānaṃ vidyate |

de nas dus gźan źig na gnag rdzi dga’ bos bdag po rnams la gnag gtad nas ’khor lṅa brgya daṅ bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ nas phyin pa daṅ | bcom ldan ’das la ’di skad (3) ces gsol to ||

(25)大徳世尊。我付牛訖。願見聽許於善説法律。(26)而爲出家。并受近圓。成苾芻性。淨修梵行。奉(27)事世尊。佛既見已。告言。歡喜。汝與五百。同(28)來此者。皆悉許得於善説法律。而爲出家。(29)并受近圓。成苾芻性。可修梵行。既出家已。勤(49c1)修善品。乃至心得解脱。常法如是。若得生(2)天。起三種念。一者我於何處死。生在何處。以(3)何業故。是時蝦蟇得生天已。即便觀見。捨蝦(4)蟇身。得生四天王宮。由於佛處。發清淨心。(5)以斯業故。得生於此。便作是念。若先受天樂。(6)不往見佛。甚無恩孝。我今預應往見世尊。(7)是時蝦蟇天子。以天容儀。莊嚴身首。於中夜(8)分。來詣佛所。弶伽河側。光明照耀。以天妙(9)花。散如來上。頂禮佛足。對面而坐。聽佛説(10)法。于時世尊。觀知蝦蟇天子根性隨眠意樂(11)差別。説如是法。於四聖諦。令其開悟。彼(12)聞法已。以智金剛杵。摧滅二十種有身見山。(13)證預流果。超越骨山。涸竭血海。時蝦蟇天子(14)深生歡喜。如賈客得賣主。如農夫得天雨。(15)如陣得勝。如病得差。從坐而起。頂禮佛足。辭(16)還天處。是諸苾芻。初夜後夜。悉皆覺了。夜見(17)其光。而生疑念。於晨朝時。白世尊曰。於昨夜(18)中。梵釋諸天。護世四天王。來於佛所耶。佛(19)言。不來。然牧牛歡喜。聽我法時。有一蝦蟇。(20)以杖隱著。皮肉穿穴。作聲恐驚牧牛歡喜(21)聽法。而於我處。發清淨心。忍痛命終。得生四(22)天王宮。來於我所。爲彼説法。彼聞法已。辭還(23)本宮。

idānīṃ nando gopālakaḥ svāmināṃ gā arpayitvā āgamiṣyati | sa yad arthaṃ kulaputrāḥ keśaśmaśrv avatārya kāṣāyāṇi vastrāṇy ācchādya samyag eva śraddhayā agārād anagārikāṃ pravrajanti tad anuttaraṃ brahmacaryaparyavasānaṃ dṛṣṭa eva dharme svayam abhijñāya sākṣātkṛtvopasaṃpadya pravedayiṣyate kṣīṇā me jātir uṣitaṃ brahmacaryaṃ kṛtaṃ karaṇīyaṃ nāparam asmād bhavaṃ prajānāmīti |

btsun pa bdag gis bdag po rnams la gnag rnams la gnag rnams gtad lags te | btsun pa bdag legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la rab tu ’byuṅ ba daṅ bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po ’thob pa lta na bdag bcom ldan ’das kyi spyan lṅar (4) tshaṅs par spyod pa spyad par bgyi’o || legs par gsuṅs pa’i chos ’dul ba la gnag rdzi dga’ bo ’khor lṅa brgya daṅ rab tu byuṅ ba daṅ bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po thob par gyur to ||

athāpareṇa samayena nando gopālakaḥ svāmināṃ gā arpayitvā paṃcaśataparivāro yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upsaṃkramya bhagavantam idam avocat* | arpitā me bhadanta svāmināṃ gāvaḥ | labheyāhaṃ bhadanta svākhyāte dharmavinaye pravrajyām upasaṃpadaṃ bhikṣubhāvaṃ careyam (fol. 155v1 = GBM 6.979) ahaṃ bhagavato 'ntike brahmacaryam iti | labdhavān nando gopālakaḥ paṃcaśataparivāraḥ svākhyāte dharmavinaye pravrajyām upasaṃpadaṃ bhikṣubhāvam* |

de ltar rab tu byuṅ ba daṅ | tshe daṅ ldan pa de źes bya ba nas sems śin tu (5) rnam par grol bar gyur źes bya ba’i bar sṅa ma bźin du’o || chos ñid kyis lha’i bu ’am lha’i bu mo skyes nas riṅ por ma lon par sems gsum skye bar ’gyur te | gaṅ nas śi ’phos pa daṅ | gaṅ du skyes pa daṅ | las gaṅ gis yin pa’o ||

. .

sṅon sbal pa byad byed pa’i (6) lha’i bus bltas na dud ’gro dag nas śi ’phos pa daṅ | rgyal chen bźi’i ris kyi lha rnams su skyes pa daṅ | bcom ldan ’das la sems mṅon par dad pas yin nas de ’di sñam du sems te | bdag gis gaṅ yaṅ źag lon nas bcom ldan ’das la blta ba daṅ (7) bsñen bkur bya ba’i phyir ’gro ba ni bdag gi cham yin gyis | ma la bdag gis źag ma lon pa kho nar bcom ldan ’das la ba lta ba daṅ bsñen bkur bya ba’i phyir ’gro’o sñam mo || de nas sṅon sbal pa byed byed pa’i lha’i bus rna cha dri ma med pa g-yo ba thogs nas źes bya ba nas (149b1) gaṅ gā’e ’gram thams cad snaṅ ba rgya chen pos gsal bar byas te bcom ldan ’das la me tog gis gtor nas bcom ldan ’das kyi spyan sṅar chos mñan pa’i phyir ’dug go źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

. .

maṇḍūkapūrvī devaputraḥ paśyati | tiryagbhyaś cyutaś cāturmahārājikeṣu deveṣūpapanno bhagavato 'ntike cittam abhiprasādyeti | tasyaitad abhavat* | na mama pratirūpaṃ syād yad ahaṃ paryuṣitaparivāso bhagavantaṃ darśanāyopasaṃkrameyam* | yanv aham aparyuṣitaparivāsa eva bhagavantaṃ darśanāyopasaṃkrameyam iti | ฃ atha maṇḍūkapūrvī devaputraś calavimalakuṇḍaladharaḥ pūrvavad yāvat sarvaṃ gaṃgātīram udāreṇāvabhāsenāvabhāsya bhagavantaṃ puṣpair (MSV I 54) avakīrya bhagavataḥ purastān niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya | atha bhagavān maṇḍūkapūrviṇo devaputrasyāśayānuśayaṃ dhātuṃ prakṛtiṃ ca jñātvā tādṛśīṃ caturāryasatyasaṃprativedhikīṃ dharmadeśanāṃ kṛtavān* | yāṃ śrutvā pūrvavad yāvad anādikālopacitaṃ satkāyadṛṣṭiśailaṃ jñānavajreṇa bhitvā srotāpattiphalaṃ sākṣātkṛtam* |

de nas bcom ldan ’das kyis sṅon sbal pa byed byed (2) pa’i lha’i bu’i bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | khams daṅ | raṅ bźin mkhyen nas de daṅ mthun pa ’phags pa’i bden pa bźi so sor rtogs par ’gyur ba’i chos bśad pa mdzad de || de thos pa źes bya ba nas thog ma med pa’i dus nas bsags pa’i ’jig (3) tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du bgyis te | btsun pa bdag ni ’phags so || mṅon par ’phags so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || bdag bcom ldan ’das daṅ chos daṅ | (4) dge sloṅ gi dge ’dun la skyabs su mchi lags kyis | bdag dge bsñen du gzuṅ du gsol || deṅ slan chad ji srid ’tsho’i bar du srog daṅ yaṅ bsdos te skyabs su mchi bar mṅon par dad lags so || de nas sṅon sbal ba byed byed pa’i lha’i bu tshoṅ pa khe spogs (5) rñad pa lta bu daṅ | źiṅ pa lo tog legs pa lta bu daṅ | dpa’ bo g-yul las rnam par rgyal ba lta bu daṅ | nad pa nad thams cad la thar ba lta bur ’byor pa gaṅ gis bcom ldan ’das kyi spyan sṅar ’oṅs pa’i ’byor pa de ñid daṅ raṅ gi gnas su soṅ ṅo ||

. . .

abhikrānto 'haṃ bhadantābhikrāntaḥ | eṣo 'haṃ bhagavantaṃ śaraṇaṃ gacchāmi dharmaṃ ca bhikṣusaṃghaṃ ca | upāsakaṃ ca māṃ dhārayādyāgreṇa yāvajjīvaṃ prāṇopetaṃ śaraṇagatam abhiprasannam* |

(6) dge sloṅ rnams nam gyi cha stod daṅ nam gyi cha smad la mñal bar sbyor ba la brtson źiṅ gnas pa de rnams kyis bcom ldan ’das kyi spyan sṅa na snaṅ brgya chen po mthoṅ ṅo ||

atha maṇḍūkapūrvī devaputro vaṇig iva labdhalābhaḥ śasyasampanna iva kārṣakaḥ śūra iva vijitasaṃgrāmaḥ sarvarogaparimukta ivāturo yayā vibhūtyā bhagavatsakāśam āgatas tayaiva vibhūtyā svabhavanaṃ gataḥ |

de mthoṅ nas kyaṅ the tshom du gyur nas bcom ldan ’das la źus pa | ci lags | bcom (7) ldan ’das ma daṅ bcom ldan ’das la blta ba’i slad du mi mjed kyi bdag po tshaṅs pa’am | lha rnams kyi dbaṅ po brgya byin nam | ’jig rten skyoṅ ba bźi mchis sam | dge sloṅ dag ṅa blta ba’i phyir mi mjed kyi bdag po tshaṅs pa ’oṅs pa yaṅ ma yin | lha rnams (150a1) kyi dbaṅ po brgya byin yaṅ ma yin | ’jig rten skyoṅ ba bźi yaṅ ma yin gyi || ’on kyaṅ gnag rdzi dga’ bo’i khar bas sbal pa brdzis te gnad rnams kyaṅ chad la thug | tshig rnams kyaṅ bye la thug pa daṅ | gnag rdzi dga’ bo’i gtam bar chad par (2) ’gyur ro sñam nas | mi g-yo źiṅ sgra ma phyuṅ bar ’dug nas ṅa la sems mṅon par dad par byas nas śi ba daṅ | rgyal chen bźi’i ris kyi lha rnams su skyes pa de mdaṅ ṅa la blta ba’i phyir ’oṅs nas | ṅas de la chos bśad nas bden pa mthoṅ ste raṅ gi gnas su soṅ (3) pa yin no ||

時諸苾芻咸皆有疑。請世尊曰。牧牛(24)歡喜。及五百人。先作何業。爲牧牛者。於佛教(25)中。而爲出家。斷諸煩惱。證阿羅漢果。蝦蟇天(26)子先作何業。生在蝦蟇。見眞諦理。佛告諸苾(27)芻。由彼自造斯業。今還自受。廣説乃至。頌(28)曰
(29) 假令經百劫　所作業不亡
(50a1) 因縁會遇時　果報還自受

bhikṣavaḥ pūrvāpararātraṃ jāgarikāyogam anuyuktā viharanti | tair dṛṣṭo bhagavato 'ntike udāro 'vabhāsaḥ |

dge sloṅ rnams the tshom skyes nas the tshom thams cad gcod pa saṅs rgyas bcom ldan ’das la źus pa | btsun pa gnag rdzi dga’ bo dar ’khor lṅa brgyas la ci źig bgyis na gnag rdzi dag gi naṅ du skyes śiṅ | bcom ldan ldan ’das kyi bstan pa la rab tu (4) byuṅ nas ñon moṅs pa thams cad spaṅs te dgra bcom pa’i ’bras bu mṅon sum du bgyis pa lags | sṅon sbal pa byed byed pa’i lha’i bus las ci źig bgyis na || des nas sbal par skyes par gyur ciṅ bden pa mthoṅ bar bgyis lags | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal (5) pa | dge sloṅ dag de ñid kyis las byas śiṅ bsags la tshogs rñed pa źes bya ba nas | lun can dag la ’bras bur ’gyur źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o |

(2)汝等苾芻。乃往過去。此賢劫中。人壽二萬歳(3)時。有佛出世。號迦攝波如來應正等覺。十號(4)具足。住波羅痆斯。仙人墮處。施鹿林中。其牧(5)牛歡喜。彼佛教中。而爲出家。具通三藏。爲大(6)法師。善知模軌。能持諷誦。有五百弟子。從彼(7)受業。取其教誡。而於衆中。有諍事起。而此苾(8)芻善和令息。是時有二苾芻。心懷我慢。不(9)肯詣彼。起居問訊。後於異時。斯二苾芻。共衆(10)鬪諍。方至彼所。頂禮足已。白言。尊者。有斯(11)諍訟。願見令息。彼便作念。我若即令諍訟和(12)息。而此苾芻不復更來。且退與僧伽。亦不(13)違法。念已告曰。我今不知具壽諍縁。且向(14)僧伽處。彼縁僧事。出外聚落。其二苾芻。至僧(15)伽處。衆與和息。三藏苾芻僧事了已。從於聚(16)落。還至本處。問弟子曰。其二苾芻。更來求我(17)不。弟子答言。鄔波馱耶。僧伽已與息其諍訟。(18)所有事意。具爲陳説。聞已生瞋。出麁惡語。而(19)此僧伽。如是斷事。同牧牛法。而諸苾芻。先是(20)放牛者。方爲出家。五百弟子聞已亦言。鄔波(21)馱耶。誠如所説。僧伽和斷。如放牛人法。

yaṃ dṛṣṭvā saṃdigdhā bhagavantaṃ papracchuḥ | kiṃ bhagavann imāṃ rātriṃ bhagavantaṃ darśanāya brahmā sahāṃpatiḥ śakro devendraś catvāro lokapālā upasaṃkrāntāḥ | na bhikṣavo brahmā sahāṃpatir na śakro devendro na catvāro lokapālā māṃ darśanāyopasaṃkrāntāḥ | api tu nandena gopālena daṇḍena vāvaṣṭabdho maṇḍūkaḥ sa cchidyamāneṣu carmasu mucyamāneṣu sandhiṣu mā nandasya gopālakasya dharmavikṣepo bhaviṣyatīti niścalas tūṣṇīm avasthito mamāntike cittam abhiprasādya kālagataś cāturmahārājikeṣu deveṣūpapannaḥ | sa imāṃ rātriṃ matsakāśam upasaṃkrāntaḥ | tasya mayā dharmo deśitaḥ | dṛṣṭasatyaś ca svabhavanaṃ gata iti |

dge sloṅ dag sṅon byuṅ ba bskal pa bzaṅ po ’di ñid la skye dgu’i tshe lo ñi khri thub pa na ston pa ’od sruṅ źes bya (6) ba ’jig rten du byuṅ ste źes bya ba nas | de bā rā ṇa sā’i groṅ khyer na draṅ sroṅ smra ba re dgas kyi nags na ñe bar rten ciṅ bźugs so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o | de’i gsuṅ rab la gnag rdzi dga’ bo rab tu byuṅ ba sde snod gsum pa chos smra ba rigs pa daṅ grol ba’i spobs | (7) pa can ’khor lṅa brgya pa rtsod pa’i chos la mkhas pa źig ste || de dge ’dun gyi rtsod pa byuṅ źiṅ byuṅ ba rnams źi bar byed pa daṅ | de na dge sloṅ kheṅs pa ṅa rgyal can gñis śig lan ’ga’ yaṅ de’i druṅ du mi ’doṅ ṅo ||

(MSV I 55) bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayacchettāraṃ buddhaṃ bhagavantaṃ papracchuḥ | kiṃ bhadanta nandena gopālena paṃcaśataparivāreṇa karma kṛtaṃ yena gopālakeṣūpapanno bhagavataś ca śāsane pravrajya sarvakleśaprahāṇād arhatvaṃ (fol. 156r1 = GBM 6.980) sākṣātkṛtam* | maṇḍūkapūrviṇā devaputreṇa kiṃ karma kṛtaṃ yena maṇḍūkeṣūpapannaḥ satyadarśanaṃ ca kṛtam iti | bhagavān āha | tenaiva bhikṣavaḥ karmāṇi kṛtāny upacitāni labdhasaṃbhārāṇi pūrvavad yāvat phalanti khalu dehinām* |

dus gźan źig na de gñis phan tshud du rtsod pa (150b1) byuṅ nas don de’i phyir de gñis de’i druṅ du doṅ nas rkaṅ pa la phyag byas te smras pa | bdag cag gñis la ’di daṅ ’di lta bu’i rtsod pa byuṅ na źi bar mdzad du gsol | des bsams pa | gal te bdag gis ’di gñis kyi rtsod pa deṅ kho na źi bar byas na rag ma (2) las pas ’di gñis phyis ’oṅ par mi ’gyur ro sñam nas | des dge ’dun thams cad bsogs nas rtsod pa de dge ’dun gyi naṅ du gleṅs nas chad par ni ma byas so || phyi de ñin yaṅ de la ri ’or du dogs pa źig byuṅ nas de der soṅ ba daṅ | de nas de gñis (3) kyis thogs so źes dge ’dun gyi naṅ du rtsod pa de gleṅs nas de nas dge ’dun gyis źi bar byas so ||

bhūtapūrvaṃ bhikṣavaḥ asminn eva bhadrake kalpe viṃśativarṣasahasrāyuṣi prajāyāṃ kāśyapo nāma samyaksaṃbuddho loke udapādi | pūrvavad yāvat sa vārāṇasīṃ nagarīm upanisṛtya viharati ṛṣivadane mṛgadāve | tasya pravacane nando gopālakaḥ pravrajitaḥ | tripiṭo dhārmakathiko yuktamuktapratibhānaḥ paṃcaśataparivāraḥ adhikaraṇakuśalaḥ | sa utpannotpannāni saṃghasyādhikaraṇāni vyupaśamayati | tatra dvau bhikṣū stabdhau māninau | na kadācit tasya sakāśam upasaṃkrāmataḥ |

ji tsam na dge sloṅ sde snod gsum pa de ri ’or de nas ’oṅs te lam gyis dub pa bsal nas lhan cig gnas pa daṅ ñe gnas rnams la dris pa ro źig rtsod pa (4) daṅ rtsod zla gñis mi ’oṅ ṅam | de rnams kyis smras pa | mkhan po de gñis kyi rtsod pa de źi bar bgyis lags so | su źig gis źi bar byas | dge ’dun gyis so || ji ltar byas | de rnams kyis rgyas par smras pa daṅ | des ṅag rtsub po’i las (5) byuṅ ba | tshe daṅ ldan pa dag mi śes te | ji ltar gnag rdzi rnams kyi ltar rtsod pa de źi bar byas so || de rnams kyis kyaṅ mkhan po de de bźin te | ji ltar gnag rdzi rnams kyi ltar rtsod pa ni bar bgyis so źes mthun par smras so ||

佛告(22)諸苾芻。於意云何。往時三藏苾芻者。豈異人(23)乎。今放牛歡喜是。往時五百弟子者。今五百(24)放牧人是。由彼諸人於往昔時。迦攝波如來(25)弟子聲聞衆中。出麁語故。五百生中。常爲放(26)牛。

tayor apareṇa samayena parasparam adhikaraṇam utpannam* | tāv arthārthinau tasya sakāśam upasaṃkrāntau pādābhivandanaṃ kṛtvā kathayataḥ | idaṃ cedaṃ cāvayor adhikaraṇam utpannaṃ vyupaśamayeti | sa saṃlakṣayati | yady aham anayor adyaivādhikaraṇaṃ vyupaśamayiṣyāmi arthārthināv etau na bhūya upasaṃkramiṣyataḥ | tena sarvasaṃghaṃ saṃnipātya tad adhikaraṇaṃ saṃghamadhye upanikṣipya na ekāntīkṛtam* | ataḥ parasminn api divase tasya karvaṭake karaṇīyam utpannam* | sa (MSV I 56) tatra gataḥ | tatas tābhyāṃ cirayatīti saṃghaṃ saṃnipātya tad adhikaraṇam upanikṣiptam* | tataḥ saṃghena vyupaśamitam* |

dge sloṅ dag ji sñam du (6) sems | de’i tshe de’i dus na dge sloṅ sde snod gsum pa gaṅ yin pa de ni gnag rdzi dga’ bo ’di ñid yin ni || de’i lhan cig gnas pa daṅ ñe gnas lṅa brgya po gaṅ yin pa de dag ni gnag rdzi lja brgya po ’di dag ñid yin no || gaṅ yaṅ ’dis yaṅ dag par rdzogs pa’i (7) saṅs rgyas ’od sruṅ gi ñan thos kyi dge ’dun la gnag rdzi źes bya ba’i tshig smras śiṅ | lhan cig gnas ba daṅ ñe gnas rnams kyis kyaṅ mthun par smras pas | las de’i rnam par smrin pas tshe rabs lṅa brgya daṅ gnag rdzi rnams su skyes par gyur to ||

由於彼佛教中。熏修蘊界。諸入縁起。處非(27)處善根故。彼與五百人。於我教中。而作出家。(28)斷諸煩惱。證阿羅漢果。

yāvad asau tripiṭo bhikṣus tasmāt karvaṭakād āgataḥ | mārgaśrame prativinodite sārdhaṃvihāryantevāsikān pṛcchati | na tāv arthapratyarthikāv āgacchata iti | te kathayanti | upādhyāya vyupaśāntaṃ tayos tad adhikaraṇam* | kena vyupaśamitam* | saṃghena | yathākathaṃ tair vistareṇa samākhyātam* | tena kharaṃ vākkarma niścāritam* | jñāyate āyuṣmanto gopālakair yathā tad adhikaraṇaṃ vyupaśamitam iti | tair apy anusaṃvarṇitam eva me tad upādhyāya gopālakair yathā tad adhikaraṇaṃ vyupaśamitam iti | kiṃ manyadhve bhikṣavo yo 'sau tripiṭo bhikṣur eṣa evāsau nando gopālakas tena kālena tena samayena | yāny asya tāni paṃca sārdhaṃvihāryantevāsikānāṃ śatāni etāny eva paṃca gopālakaśatāni | yad anena kāśyapasya samyaksaṃbuddhasya śrāvakasaṃgho gopālakavādena samudācaritaḥ sārdhaṃvihāryantevāsikaiś cānusaṃvarṇitaṃ tasya karmaṇo vipākena paṃca janmaśatāni paṃcaśataparivāro gopālakeṣūpapannaḥ | yāvad etarhy api paṃcaśataparivāro gopālakeṣv evopapannaḥ | yad anena paṭhitaṃ svādhyāyitaṃ skandhakauśalaṃ dhātukauśalam āyatanakauśalaṃ sthānāsthānakauśalaṃ ca kṛtaṃ tenaitarhi paṃcaśataparivāreṇa mama śāsane pravrajya (fol. 156v1 = GBM 6.981) sarvakleśaprahāṇād arhatvaṃ sākṣātkṛtam* |

(151a1) gaṅ ’dis bklags śiṅ bton pas phuṅ po la mkhas pa daṅ | khams la mkhas pa daṅ | skye mched la mkhas pa daṅ | rten ciṅ ’brel bar ’byuṅ ba la mkhas pa daṅ | gnas daṅ gnas ma yin pa la mkhas par byas las | da (2) ltar ’di ’khor lṅa brgya daṅ ṅa’i bstan pa la rab tu byuṅ nas ñon moṅs pa thams cad spaṅs te dgra bcom pa mṅon sum du byas so || dge sloṅ dag sṅon bral pa byed byed pa’i lha’i bu yaṅ laṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ kho na’i gsuṅ rab la dge sloṅ spoṅ pa | (3) źig tu gyur te | ljoṅs rgyu źiṅ soṅ ba daṅ ri ’or źig na gtsug lag khaṅ źig yod pa der son to || de mtshan mo’i thun daṅ po la skyil mo kruṅ bcas te yid la bya ba goms par bya bar brtsams pa daṅ | ji tsam na ’don pa byed pa’i dge sloṅ rnams kha ton byed pa daṅ | (4) bsam gtan gyi tsher ma ni sgra yin pas de sgras sems rtse gcig pa ñid ma btub nas des bsams pa | ’di dag kha ton zer du chug guṅ thun la ’dug par bya’o sñam nas guṅ thun la laṅs te ’dug pa daṅ | ji tsam na dge sloṅ gźan dag kha ton byed nas des bsams (5) pa | thun tha ma la ’dug bar bya’o sñam nas | de thun tha ma la laṅs te ’dug pa daṅ | ji tsam na gźan dag kha ton byed nas de ’dod chags daṅ bral ba ma yin pas kun nas dkris pa drag po skyes nas des smras pa | ’od sruṅ gi dge sbyoṅ ’di rnams ni sbal ba (6) bźin mtshan thog thag sgra ’byin tho źes byas so || dge sloṅ dag gi sñam du sems | dge sloṅ spoṅ ba pa gaṅ yin pa de ni sṅon sbal pa byed byed pa’i lha’i bu ’di ñid yin te || gaṅ yaṅ ’dis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi ñan thos rnams la sbal (7) pa źes tshig tu smras pas las de’i rnam par smin pas tshe rabs lṅa brgyar sbal bar skyes par gyur te | da lta’i bar du yaṅ sbal par skyes pa yin no || gaṅ yaṅ ṅa la sems mṅon par dad par byas pas des na rgyal chen bźi’i ris kyi lha rnams su skyes par gyur (151b1) to|| gaṅ yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ las tshaṅs par spyod pa spyad pas des na da ltar bden pa mthoṅ bar byas so ||

其蝦蟇天子。亦於迦(29)攝波如來教中出家。而常習定。遊行人間。至(50b1)一聚落。住在寺中。初夜端坐。攝心欲定。持誦(2)苾芻悉皆諷誦。聲能障定。彼既聞聲。心不能(3)攝。便作是念。我今可於中夜入定。又於中夜。(4)攝心欲定。持經苾芻又皆諷誦。復作是念。可(5)於後夜。於後夜中。又復端坐。攝心欲定。時諸(6)苾芻高聲諷誦未離欲故。有懷瞋毒。便起(7)忿恚。作如是語。而此迦攝波教中苾芻。從暮(8)至晩。出蝦蟇聲。汝等苾芻。於意云何。往時習(9)定苾芻者。豈異人乎。今蝦蟇天子是。彼於迦(10)攝波如來應正等覺聲聞弟子處。作斯惡語。(11)由斯業故。五百生中。爲蝦蟇身。而於我所。發(12)清淨心。捨蝦蟇身。生四天王宮。於迦攝波如(13)來教中。修諸梵行故。今見眞理。由斯義故。我(14)常宣説。黒業黒報。白業白報。雜業雜報。是故(15)汝等。應捨黒業雜業。當修白業 .

maṇḍūkapūrvy api devaputraḥ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasya pravacane bhikṣur āsīt* | prāhāṇikaḥ sa janapadacārikāṃ caran anyatamasmin karvaṭake vihāram anuprāptaḥ | sa rātryāḥ prathame yāme paryaṅkaṃ baddhvā (MSV I 57) manasikāraṃ vāhayitum ārabdhaḥ | yāvat svādhyāyakārakā bhikṣavaḥ svādhyāyanti | śabdakaṇṭakāni dhyānāni | sa śabdena cittaikāgratāṃ nāsādayati | sa saṃlakṣayati svādhyāyanti ete | madhyame yāme niṣatsyāmīti | sa madhyame yāme utthāya niṣaṇṇo yāvad anye bhikṣavaḥ svādhyāyaṃ kurvanti | sa saṃlakṣayati paścime yāme niṣatsyāmīti | sa paścime yāme utthāya niṣaṇṇo yāvad apare svādhyāyaṃ kurvanti | tasyāvītarāgatvāt tīvraṃ paryavasthānam utpannam* | sa kathayati | ime śramaṇāḥ kāśyapīyā maṇḍūkā iva kṛtsnāṃ rātriṃ raṭitā iti |

dge sloṅ dag de lta bas na gcig tu gnag pa rnams kyi las kyi rnam par smin pa ni gcig tu gnag pa yin la źes bya ba (2) nas brtson par bya ste || dge sloṅ dag khyed kyis de lta bu la bslab par bya’o || źes de smad ces bka’ stsal to źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

(16)爾時世尊欲渡弶伽河。時有五百群鵝。五百(17)頭魚。五百頭龜。右繞世尊。世尊爾時。爲説三(18)句妙法。告言。賢首。諸行無常。諸法無我。涅(19)槃寂滅。汝等宜應發清淨心。厭傍生身。時鵝(20)龜魚聞三句法。皆作是念。我等希聞如來(21)三句微妙法味。不應更念自餘食想。便斷不(22)食。傍生之類。飢火甚速。因即命過。生四天(23)王宮。初生諸天。

kiṃ manyadhve bhikṣavo yo 'sau prāhāṇiko bhikṣur eṣa evāsau maṇḍūkapūrvī devaputraḥ | yad anena kāśyapasya samyaksaṃbuddhasya śrāvakā maṇḍūkavādena samudācaritāḥ | tasya karmaṇo vipākena paṃca janmaśatāni maṇḍūkeṣūpapanno yāvad etarhy api maṇḍūkeṣv evopapannaḥ | yan mamāntike cittaṃ prasāditaṃ tena cāturmahārājikeṣu deveṣūpapannaḥ | yat kāśyape samyaksaṃbuddhe brahmacaryaṃ caritaṃ tenedānīṃ satyadarśanaṃ kṛtam* | iti hi bhikṣava ekāntakṛṣṇānāṃ karmaṇām ekāntakṛṣṇo vipākaḥ pūrvavad yāvad ābhogaḥ karaṇīyaḥ | ity evaṃ vo bhikṣavaḥ śikṣitavyam idam avocat* |

de nas bcom ldan ’das chu bo gaṅ gā rgal ba daṅ | de na ṅaṅ ba daṅ | ña daṅ ru sbal lṅa brgyas bskor te (3) bskor ba byas so || de rnams la bcom ldan ’das kyis tshig gsum gyi chos bśad pa mdzad de | bźin bzaṅs dag ’di ltar ’du byed thams cad ni mi rtag pa’o || chos thams cad ni bdag med pa’o | mya ṅan las ’das pa ni źi ba yin pas ṅa la (4) sems mṅon par dad par gyis la | ci nas kyaṅ dud ’gro’i skye gnas la ’dod chags daṅ bral bar gyis śig | de rnams ’di sñam du sems te | gaṅ bdag cag gis bcom ldan ’das la tshig gsum gyi chos thos nas kha zas za bar byed pa ni bdag cag gi cha (5) ma yin no sñam nas | de rnams kyis bzas bcad pa daṅ | dud ’gro’i skye gnas su soṅ ba rnams ni me’i śas che bas dug las ’das ñe śiṅ ’phos pa daṅ | rgyal chen bźi’i ris kyi lha rnams su skyes so ||

常法如是。若生天者。起三種(24)念。我於何死。生於何處。由何業生。觀見自(25)身。捨傍生趣。生四天王宮。由世尊處。得聞法(26)要三句。廣如餘説。乃至咸詣佛所。以妙天花。(27)而散佛上。

. atha bhagavān nadīṃ gaṃgām avatīrṇas tatra paṃcabhir haṃsamatsyakūrmaśataiḥ parivṛtaḥ pradakṣiṇīkṛtaś ca | teṣāṃ bhagavatā tribhiḥ padair dharmaḥ (MSV I 58) deśitaḥ | iti hi bhadramukhāḥ sarvasaṃskārā anityāḥ | sarvadharmā anātmānaḥ | śāntaṃ nirvāṇam* | mamāntike cittam abhiprasādayata | apy evaṃ tiryagyoniṃ virāgayiṣyatheti | teṣām etad abhavat* | nāsmākaṃ pratirūpaṃ syād yad vayaṃ bhagavato 'ntikāt tribhiḥ padair dharmaṃ śrutvā āhāram āharema iti | te nāharaṇāṃ pratipannāḥ | tīkṣṇas tiryayonigatānām agniś cyutaḥ | kālagatāś cāturmahārājikeṣu deveṣūpapannāḥ | dharmatā khalv aciropapannasya devaputrasya vā devakanyāyā vā trīṇi cittāny utpadyante | kutaś cyutaḥ | kutropapannaḥ | kena karmaṇā iti | te paśyanti | tiryagbhyaś cyutāḥ | cāturmahārājikeṣu deveṣūpapannāḥ | pūrvavad yāvan mandārakāṇāṃ puṣpāṇām utsaṃgaṃ pūrayitvā bhagavatsāmantakena nadīṃ gaṃgām avabhāsya bhagavantaṃ puṣpair ākīrya bhagavatsāmantakenānuparivāryāvasthitāḥ |

chos ñid kyis lha’i bu’am lha’i bu mo skyes nas riṅ po ma lon (6) par sems gsum skye bar ’gyur te || gaṅ nas śi ’phos pa daṅ | gaṅ du skyes pa daṅ | las gaṅ gis yin pa’o || de rnams kyis bltas na dud ’gro dag las śi ’phos nas rgyal chen bźi’i ris kyi lha rnams su skyes pa daṅ źes bya ba nas | me tog man dā ra (7) bas thub bkaṅ ste bcom ldan ’das kyi ñe ’khor daṅ chu bo gaṅ gā snaṅ bas gsal bar byas nas bcom ldan ’das la me tog gis gtor te | bcom ldan ’das la kun nas bskor te ’dug go | bcom ldan ’das kyis de rnams kyis de rnams kyi bsams pa daṅ | bag la ñal daṅ (152a1) daṅ | khams daṅ raṅ bźin mkhyen nas de daṅ ’dra ba’i ’phags pa’i bden pa bźi rtogs par ’gyur ba’i chos bśad pa mdzad pas źes bya ba nas | thog ma med pa’i dus nas bsags pa’i ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes (2) bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas te |

世尊慈父觀其根性隨眠意樂。爲(28)説妙法。於四聖諦令其開悟。聞説法已。證(29)預流果乃至頂禮佛足。共辭還宮。 .

bhagavatā teṣām āśayānuśayaṃ dhātuṃ prakṛtiṃ ca jñātvā tādṛśī caturāryasatyasaṃprativedhikī dharmadeśanā kṛtā

de rnams kyis bden pa mthoṅ pa daṅ | des lan gsum du ched du ched du brjod pas ched du brjod do || btsun pa ’di lta bu ni bdag cag la phas ma bgyis te | mas ma lags | raṅ gi skye bo daṅ | gñen (3) gyi tshogs daṅ sdug pas ma lags | rgyal pos ma lags | lha rnams kyis ma lags | sṅon gyi ’das pas ma lags | dge sbyoṅ daṅ bram zes ma lags pa gaṅ lags pa bcom ldan ’das kyis bdag cag la mdzad de || sems can dmyal ba daṅ (4) yi dgas rnams nas ni rkaṅ pa draṅs | lha daṅ mi rnams su ni rab tu bkod | ’khor ba las ni riṅ du mdzad | khrag daṅ mchi ma’i rgyal mtsho ni bskams | Rusa pa’i ri bo las ni bsgral | ṅan soṅ gi sgo rnams ni bkum | mtho ris daṅ thar pa’i sgo rnams ni (5) phye || thog ma ma mchis pa’i dus nas bsags pa’i ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du bgyis te | btsun pa bdag cag ni ’phags so || mṅon par ’phags so || (6) bdag cag saṅs rgyas bcom ldan ’das daṅ | chos daṅ | dge sloṅ gi dge ’dun la skyabs su mchi lags kyis | bdag cag dge bsñen du gzuṅ du gsol | deṅ slan chad ji srid ’tsho’i bar du srog daṅ yaṅ bsṅos te skyabs su mchi bar mṅon par dad lags (7) so || de nas sṅon ñe daṅ | ṅaṅ ba daṅ | ru sbal byed byed pa’i lha’i bu de rnams tshauga pa khe spogs rñed pa lta bu daṅ źes bya ba nas raṅ gi gnas su doṅ ṅo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

時諸苾芻。(50c1)咸皆有疑。請世尊。曰唯願世尊。説此諸鵝魚(2)龜等。先作何業。生在傍生。又作何業。得生天(3)上。見眞諦理。佛告諸苾芻。汝等當知。諸鵝龜(4)魚。自作斯業今還自受。廣如上説。乃至頌(5)曰
(6) 假令經百劫　所作業不亡
(7) 因縁會遇時　果報還自受

pūrvavad (fol. 157r1 = GBM 6.982) yāvad anādikālopacitaṃ satkāyadṛṣṭiśailaṃ jñānavajreṇa bhitvā srotāpattiphalaṃ sākṣātkṛtam* |

dge sloṅ rnams the tshom skyes nas the tshom thams cad gcod pa (152b1) saṅs rgyas bcom ldan ’das la źus pa | btsun pa ña daṅ | ṅaṅ ba daṅ | rul sbal ’di rnams kyis las ci źig bgyis na des na ṅaṅ ba daṅ | ña daṅ | rul sbal rnams su skyes lags | las ci źig bgyis na des na lha rnams su skyes nas bden pa mthoṅ bar (2) bgyis lags | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag daṅ pa daṅ | ña daṅ | rul sbal ’di dag ñid kyis las rnams byas śiṅ bsags pa tshogs rñed pa dag na źes bya ba nas | lus can dag la ’bras bur ’gyur źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

(8)汝等苾芻。今當善聽。乃往古昔。此賢劫中。人(9)壽二萬歳時。有佛出世。號迦攝波如來。十號(10)具足。住波羅痆斯。施鹿林中。仙人墮處。

te dṛṣṭasatyāḥ kathayanti | abhikrāntā vayaṃ bhadantābhikrāntāḥ | ete vayaṃ buddhaṃ śaraṇam gacchāmo dharmaṃ ca bhikṣusaṃghaṃ ca | upāsakāṃś cāsmān dhāraya | adyāgreṇa yāvajjīvaṃ prāṇopetaṃ śaraṇagatān abhiprasannān* | atha te (MSV I 59) matsyakacchapahaṃsapūrviṇo devaputrā vaṇija iva labdhalābhāḥ pūrvavad yāvat svabhavanaṃ gatāḥ |

dge sloṅ dag (3) sṅon byuṅ ba bskal pa bzaṅ lapo ’di ñid la skye dgu’i tshe lo ñi khri thub pa na ston pa ’od sruṅ źes bya ba ’jig rten du byuṅ ste źes bya ba nas | de bā rā ṇa sī’i groṅ khyer na draṅ sroṅ smra ba ri dgas kyi nags na ñe bar rten ciṅ bźugs so źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

而鵝(11)魚龜於波教中。而爲出家。毀犯諸餘雜小學(12)處。由斯業故。墮在傍生。由於我所。發清淨(13)心。得生天上。住於迦攝波如來教中。修梵(14)行故。得聞我法。見眞諦理。由斯義故。我常宣(15)説。乃至應如是學

bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayacchettāraṃ buddhaṃ bhagavantaṃ papracchuḥ | kiṃ bhadanta ebhir haṃsakacchapamatsyaiḥ karma kṛtaṃ yena haṃsakacchapamatsyeṣūpapannāḥ satyadarśanaṃ ca kṛtam iti | bhagavān āha | ebhir eva bhikṣavo haṃsamatsyakacchapaiḥ karmāṇi kṛtāny upacitāni labdhasaṃbhārāṇi pariṇatapratyayāni pūrvavad yāvat phalanti khalu dehinām* |

de’i bstan pa la de (4) rnams rab tu byuṅ bar gyur te | de na dge sloṅ de rnams kyis bslab pa’i gźi phra mo phra mo rnams dral bas bas las de’i rnam par smin pas ña daṅ | ṅaṅ ba daṅ | ru sbal rnams su skyes bar gyur to | gaṅ yaṅ las sems mṅon par dad par byas pa das na lha rnams su skyes par gyur to | (5) gaṅ yaṅ yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ las tshaṅs par spyod pa spyad pa des na bden pa mthor bar byas so || dge sloṅ dag de lta bas na | gcig tu gnag pa’i las rnams kyi rnam par smin pa ni gcig tu gnag pa yin la źes bya ba nas brtsal bar bya ste | dge sloṅ (6) dag khyed cag gis de lta bu la bslab par bya’o || źes de skad ces bka’ stsal to || źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

(16)是時世尊。渡弶伽河已。有五百餓鬼。來現於(17)前。骸骨黒痩。如火燒柱。頭髮蓬亂。腹如太(18)山。其咽如針。遍體熾然。焔火燒聚。合掌恭(19)敬。

bhūtapūrvaṃ bhikṣavaḥ asminn eva bhadrake kalpe viṃśativarṣasahasrāyuṣi prajāyāṃ kaśyapo nāma śāstā loke udapādi pūrvavad yāvat sa vārāṇasīṃ nagarīm upaniśṛtya viharati ṛṣivadane mṛgadāve |

de nas bcom ldan ’das chu bo gaṅ gā rgal ba daṅ yi dgas sdoṅ dum tshig pa lta bu | raṅ gi skras lus yol ba | lto ri (7) sul ltar ’dug pa | kha khab kyi mig tsam yod pa ’bar rab tu ’bar | kun du rab tu ’bar te me lce gcig tu gyur pa lṅa brgya tsam gyis yoṅs su bskor nas |

白世尊言。大徳。我等由於先身。造諸惡(20)業。於此身中。尚不得聞漿水之名。況獲飯食。(21)佛是大悲。施水見飮。世尊遙視其河。

tasyaite śāsane pravrajitā abhūvan* | tatraitebhir bhikṣubhiḥ kṣudrānukṣudrāṇi śikṣāpadāni khaṇḍitāni | tasya karmaṇo vipākena haṃsamatsyakūrmeṣūpapannāḥ | yan mamāntike cittam abhiprasāditaṃ tena deveṣūpapannāḥ | yat kāśyape samyaksaṃbuddhe brahmacaryaṃ caritaṃ tena satyadarśanaṃ kṛtam* | iti hi bhikṣavaḥ ekāṇtakṛṣṇānāṃ karmaṇām ekāntakṛṣṇo vipākaḥ pūrvavad yāvad ābhogaḥ karaṇīyaḥ | ity evaṃ vo bhikṣavaḥ śikṣitavyam idam avocat* |

de rnams kyis thal mo sbyar te | bcom ldan ’das la gsol ba | btsun pa bdag cag yi dgas rnams ni rnam par (153a1) ltuṅ ba’i lus can rnams lags te || sṅon gyi las kyi noṅs pas chab kyaṅ mi rñed lags na ’tshal ma mthoṅ ba lta smos kyaṅ ci ’tshal | khyod ni thugs rje chen po mṅa’ ba lags na bdag cag la chab stsol cig |

atha bhagavān nadīṃ gaṃgām uttīrṇaḥ paṃcamātraiḥ pretaśataiḥ parivṛto dagdhasthūṇākṛtibhir asthiyantravaducchritaiḥ svakeśasaṃchannaiḥ parvatopamakukṣibhiḥ sūcīcchidropamamukhair ādīptaiḥ pradīptaiḥ saṃprajvalitaiḥ (MSV I 60) ekajvālībhūtaiḥ |

bcom ldan ’das kyis de rnams la chu bo gaṅ gā (2) bstan nas | chu bsil skye bo kun gyis ñe bar spyad bya ba ||

te kṛtakarapuṭā bhagavantam ūcuḥ | vayaṃ bhadanta pretā vinipatitaśarīrāḥ pūrvakarmāpabādhena pānīyaṃ nāsādayāmaḥ | kuto bhaktasya darśanam* | tvaṃ mahākāruṇiko 'smabhyaṃ pānīyam anuprayaccheti |

skal ldan śiṅ rta kluṅ chan ’di ni groṅ dag daṅ || yul ’khor dag daṅ groṅ khyer tshim par byed ciṅ ’bab || źiṅ rnaṅ sā lu ku mud der utpala skrun ||

bhagavatā teṣāṃ gaṃgopadarśitā |

yi dgas rnams kyis gsol pa |

eṣā hi śītalajalā susamṛddhatoyā bhāgīrathī vahati sarvajanopabhogyā |
grāmāṃś ca rāṣṭranagarāṇi ca tarpayantī kedāraśālikumudotpalapaṃkajāni ||

chu bo skye bo kun gyis ñe bar skye (3) bgyi ba || skal ldan śiṅ rta ’bab ’di bdag cag rnams la skams || ’di ni khrag gi dri mas gaṅ źiṅ lag pa na || dbyug pa dgra star bcas pa thogs pas ’di bsruṅs mthoṅ ||

pretā kathayanti |

bcom ldan ’das kyis gaṅ gā’i lha la bka’ stsal pa |

eṣāsmākaṃ vahati hi śuṣkatoyā bhāgīrathī vahati sarvajanopabhogyā |
paśyāma etāṃ rudhiramalena pūrnāṃ rakṣanti caināṃ saparaśudaṇḍahastāḥ || iti |

khyod ni groṅ daṅ yul ’khor groṅ (4) khyer tshim byed ciṅ | źiṅ rnaṅ sā lu ku mud daṅ utpala skrun || ci phyir yi dgas skom pas rab ñen tshim mi byed || khyod la byis pa’i skye bo sdug bsṅal sñiṅ rje med ||

bhagavān gaṃgādevatām āha |

gaṅ gā’i lhas gsol pa |

tvaṃ grāmarāṣṭranagarāṇy anutarpayantī kedāraśālikumudotpalapaṃkajāni |
kasmān na tarpayasi tīvratṛṣābhibhūtān kṛpā na tava bālajanasya duḥkhaiḥ || iti |

byis pa’i skye bo la bdag ’jigs bsam lags śiṅ ||

gaṃgādevatā prāha |

tshig rtsub sgyus kyaṅ mi (5) mthun chab gtoṅ mi bgyid de ||

nāhaṃ bhayān na puruṣād api vā janasya

noṅs bgyis sgrib pa chen pos bsgribs pa ’di dag la | chu bo skams gyur ’di la bdag gis ci źig noṅs ||

告具壽(22)大目連曰。汝今飽飮此諸餓鬼。目連奉教。(23)即欲令飮。而諸餓鬼。咽細如針。目連不能開(24)張得飮。佛以神力。開其咽喉。目連與飮。彼縁(25)渇想逼惱多欲。腹便脹裂。咸於佛所。發清淨(26)心。命終生天。乃至證果。廣如上説。

śāṭhyena vāpi viṣayaṃ jalam (fol. 157v1 = GBM 6.983) utsṛjāmi |

de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen po la bka’ stsal pa | maud gal gyi bu chen po yi dgas rnams la chu (6) lud cig | btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen pos bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas yi dwags rnams la chu blud par brtsams pa daṅ | yi dgas de rnams kyi kha khab kyi mig tsam po dag bskyed par ma nus so ||

(MSV I 61) eṣā tu duṣkṛtamahāvaraṇāvṛtānāṃ śoṣaṃ jalaṃ vrajati ko 'tra mamāparādhaḥ || iti |

de nas bcom ldan ’das kyi (7) rdzu ’phrul gyis de rnams kyi kha bskyed nas tshe daṅ ldan pa maud gal gyi bu chen pos chu blun pa daṅ | de rnams skom pas ñen pas maṅ du ’thuṅs pas lto rgyas par gyur to || de nas bcom ldan ’das la sems daṅ bskyed nas śi’o źes bya ba nas | bden pa mthoṅ nas raṅ gi gnas su (153b1) soṅ ṅo || źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

時諸苾芻(27)又皆有疑。請世尊曰。此諸餓鬼。先作何業。生(28)於此中。又造何業。得生天上。見眞諦理。佛告(29)諸苾芻。彼自作業。今還自受。廣如餘説。乃至(51a1)頌曰
(2) 假令經百劫　所作業不亡
(3) 因縁會遇時　果報還自受
(4)汝等善聽。

tatra bhagavān āyuṣmantaṃ mahāmaudgalyāyanam āmaṃtrayate | saṃtarpaya maudgalyāyana pretān iti | evaṃ bhadanta iti āyuṣmān mahāmaudgalyāyano bhagavataḥ pratiśrutya pretān santarpayitum ārabdhaḥ | tatra pretāḥ sūcīmukhatvān na śaknuvanti mukhaṃ vivartayitum* |

dge sloṅ rnams the tshom skyes nas the tshom thams cad gcod pa saṅs rgyas bcom ldan ’das la źus pa | btsun pa yi dgas ’di rnams kyis las ci źig bgyis na des na yi dgas rnams su skyes lags | las ci źig bgyis (2) na des na lha rnams su skyes nas bden pa mthoṅ bar bgyis lags | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag ’di dag ñid kyis las rnams byas śiṅ bsags pa tshogs rñed pa dag ni źes bya ba nas | lus can dag la ’bras bur ’gyur | źes bya ba’i bar goṅ (3) ma bźin du’o ||

乃往古昔。此賢劫中。人壽二萬歳(5)時。有佛出世。號迦攝波如來。十號具足。住波(6)羅痆斯。施鹿林中。仙人墮處。佛聲聞衆。巡行(7)告乞。供養三寶。

dge sloṅ dag sṅon byuṅ bskal pa bzaṅ po ’di ñid la skye dgu’i tshe lo ñi khri thub pa na ston pa ’od sruṅ źes bya ba ’jig rten du byuṅ ste | źes byar nas | de bā rā ṇa gī’i groṅ khyer na draṅ sroṅ smra ba rigs kyi nags na ñe bar rten ciṅ bźugs so źes bya ba’i bar goṅ ma (4) bźin du’o|| de’i ñan thos rnams kyis dad pa las bslaṅs nas saṅs rgyas daṅ | chos daṅ | dge ’dun la bya ba byed do ||

後迦攝波如來。教化漸廣。乞(8)告之者。又復甚多。

bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayacchettāraṃ buddhaṃ bhagavantaṃ papracchuḥ | kiṃ bhadanta ebhiḥ pretaiḥ karma kṛtaṃ yena preteṣūpapannāḥ | kiṃ karma kṛtaṃ yena deveṣūpapannāḥ | satyadarśanaṃ ca kṛtam iti | bhagavān āha | ebhir eva bhikṣavaḥ karmāṇi kṛtāny upacitāni labdhasaṃbhārāṇi pūrvavad yāvat phalanti dehināṃ* |

gaṅ gi tshe yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas bcom ldan ’das ’od sruṅ gi bstan pa rgyas par ma gyur pa de’i tshe dad pa ’di ba’i dge sloṅ yaṅ ñuṅ bar gyur (5) to | |gaṅ gi tshe rgyas par gyur pa de’i tshe dad pa ’dri ba’i dge sloṅ yaṅ maṅ par gyur to ||

後於異時。有五百鄔波索(9)迦。而在一家。縁有事故。咸共同集。時有衆多(10)乞告苾芻。往至其所。從彼乞索。便懷瞋恚。發(11)麁惡語。此迦攝波沙門徒衆。常行告乞。喩如(12)餓鬼。

ji tsam na ’dun khaṅ źig na dge bsñen lṅa brgya bya ba ’ga’ źig gi phyir lhags śiṅ ’dus par gyur pa daṅ | dad pa ’dri ba’i dge sloṅ rab tu maṅ po dag de rnams kyi druṅ du soṅ nas sbyin du (6) gźug par ’dod pa na | de rnams kyis kun nas dkris pa drag pos ṅag rtsub pa’i las phyuṅ ba | ’od sruṅ gi dge sbyoṅ ’di rnams ni yi dgas rnams su skyes pa bźin rtag ta pa lag pa zed par byed do źes smras so ||

佛告諸苾芻。於意云何。乃往昔時五百(13)鄔波索迦者。豈異人乎。今五百餓鬼是。於迦(14)攝波如來聲聞衆處。喚爲餓鬼故。由斯業力。(15)五百生中。受餓鬼報。現於此身。而受餓鬼。而(16)於我所。發清淨心。得生天上。由迦攝波如來(17)教中。修梵行故。見眞諦理。由斯義故。我常(18)宣説。黒白雜業報。廣如上説。乃至應如是(19)學

yadā bhagavataḥ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasya śāsanaṃ na vaistārikaṃ (MSV I 62) tadālpāś chandayācakā bhikṣavaḥ | yadā tu vaistārikaṃ tadā bahavaś chandayācakā bhikṣavaḥ saṃvṛttāḥ |

dge sloṅ dag ji sñam du sems | dge bsñen lṅa brgya po gaṅ (7) dag yin pa de dag ni yi dgas kyi tshig smras pa’i las de’i rnam par smin pas tshe rabs lṅa brgya po ’di dag ñid yin te | gaṅ yaṅ ’di rnams kyis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi ñan thos rnams la yi dgas kyi tshig smas pa’i las de’i rnam par smin pas tshe rabs lṅa brgyar yi dgas rnams su skyes par gyur te | da (154a1) lta’i bar du yaṅ yi dgas rnams su skyes pa yin no || gaṅ yaṅ ṅa la sems mṅon par dad par byas pa des na lha rnams su skyes so || gaṅ yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ la skyabs su ’gro ba daṅ bslab pa’i gźi blaṅs pa des na bden (2) pa mthoṅ bar byas so ||

yāvad anyatamasmin saṃsthāgāre paṃcopāsakaśatāni saṃniṣaṇṇāni saṃnipatitāni kenacid eva karaṇīyena | saṃbahulāś ca bhikṣavaś chandayācakās teṣāṃ sakāśam upasaṃkrāntāḥ samādāpayitukāmāḥ | te tīvreṇa paryavasthānena kharaṃ vākkarma niṣcāritam* | ime śramaṇāḥ kāśyapīyāḥ pretopapannā iva nityaṃ prasāritakarā iti | kiṃ manyadhve bhikṣavo yāni tāni paṃcopāsakaśatāni etāny eva tāni paṃca pretaśatāni | yad ebhiḥ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasya śrāvakāḥ pretavādena samudācaritās tasya karmaṇo vipākena paṃca janmaśatāni preteṣūpapannāḥ | yāvad etarhy api preteṣv evopapannāḥ | yan mamāntike cittaṃ prasāditaṃ tena deveṣūpapannāḥ | yat kāśyape samyaksaṃbuddhe śaraṇāgamanaśikṣāpadāni gṛhītāni tena satyadarśanaṃ kṛtam* | iti hi bhikṣavaḥ ekāntakṛṣṇānāṃ karmaṇām ekāntakṛṣṇo vipākaḥ pūrvavad yāvad ābhogaḥ karaṇīyaḥ | ity evaṃ vo bhikṣavaḥ śikṣitavyam idam avocat* |

dge sloṅ dag de lta bas na gcig tu gnag pa rnams kyi las kyi rnam par smin pa ni gcig tu gnag pa yin la źes bya ba nas brtsal bar bya ste | dge sloṅ dag khyed cag gis de lta bu la bslab par bya’o || źes de skad ces bka’ stsal to źes bya ba’i (3) bar goṅ ma bźin du’o ||

. (20)是時世尊。渡弶伽河。左右顧視此河。時諸苾(21)芻請世尊曰。

de nas bcom ldan ’das chu bo gaṅ gā las rgal ba na glaṅ po che’i lta staṅs kyis g-yas phyogs nas chu bo gaṅ gā la gzigs pa daṅ | dge sloṅ rnams kyis bcom ldan ’das la źus pa |

由何事故。顧視看河。

btsun pa bcom ldan ’das ci’i slad du g-yas phyogs nas (4) chu bo gaṅ gā la gzigs par mdzad |

佛告諸苾(22)芻。汝等樂聞此弶伽河縁起不。白言。世尊。(23)今正是時。善逝。今正説時。唯願説之。我等樂(24)聞。

atha bhagavān nadīṃ gaṃgām uttīrya dakṣiṇena nāgāvalokitena nadīṃ gaṃgāṃ nirīkṣate | bhikṣavo buddhaṃ bhagavantaṃ papracchuḥ | kimarthaṃ bhadanta (fol. 158r1 = GBM 6.984) bhagavān parāvṛtya nadīṃ gaṃgāṃ nirīkṣata iti | bhagavān āha | (MSV I 63) icchatha bhikṣavo nadyā gaṃgāyā utpattiṃ śrotum* | etasya bhagavan kāla etasya sugata samayo yad bhagavān nadyā gaṃgāyā utpattiṃ deśayed bhikṣavaḥ śroṣyanti |

bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag khyed cag chu bo gaṅ gā’i gleṅ gźi ñan par ’dod dam | bcom ldan ’das da de’i dus la bab lags so || bde bar gśegs pa da de’i dus la bab lags te | bcom (5) ldan ’das kyis chu bo gaṅ gā’i gleṅ gźi gaṅ lags pa bśad na dge sloṅ rnams ñan par ’gyur lags so || ’dul ba gźi | bam po sum bcu rtsa dgu pa |

. . 佛告諸苾芻。乃往古昔有王名曰實竹。(25)以法化世。人民熾盛。豐樂安穩。甘雨應時。花(26)菓茂實。無諸詐僞。賊盜疾疫。常以法化。至於(27)春月。王與宮婇。出遊芳園。見一丈夫。髮白面(28)皺。年幾朽邁。羸弱顦顇。諸根不明。倚杖而(29)行。王見問曰。是何丈夫。廣説乃至。倚杖而(51b1)行。答言。大王。少行虧盡。老苦來現。王曰。我(2)亦如是。同此老法。答言。大王。一切皆然。王(3)遂憂愁。前進而去。復見一人。遍體瘡潰。皮膚(4)皴澁。腹脹如山。膿血流出。支節分離。以物纒(5)裹。長嘘喘氣。倚杖跛足。緩緩而行。王既見(6)已。告諸臣曰。此何丈夫。廣如上説。乃至跛足(7)而行。臣白王言。此名病者。王曰。我亦同此。(8)答言。大王。一切皆然。由於先身。作諸惡業。(9)受斯業報。王便作念。若如是者。凡諸惡業。而(10)不應爲作是念已。前進而去。又見一輿。以青(11)黄赤白繒綵嚴飾。而用蓋之。吹螺打鼓。男(12)女大小。多諸人衆。四人共輿。復持柴火。逆前(13)而行。復多人衆。隨輿而後。悲啼號哭。唱言。(14)父父。兄兄。主主。而作大聲。王既見已。告諸(15)臣曰。此是何物。廣如上説。

ji tsam na rgyal po de so ga’i dus la bab nas śiṅ rnams kyi me tog kha ’bus śiṅ ṅaṅ pa daṅ | khruṅ khruṅ daṅ | rma bya daṅ | ne tso daṅ | (154b1) ri skegs daṅ | khu byug daṅ | śaṅ śaṅ te’u rnams skad ’byin pa’i nags khrod du btsun mo’i ’khor gyis yoṅs su bskor nas skyed mos tshal gyi gnas su soṅ ba daṅ | ji tsam na mi lus gñer mas gaṅ ba | mgo skya ba | lus kyi yan lag rñis pa | dbaṅ po rgud pa (2) śa skem pa | źo śa chuṅ ba źig khar ba la brten nas gom pa dal bu dal bus ’gro ba źig mthoṅ ṅo ||

bhūtapūrvaṃ bhikṣavaḥ piṇḍavaṃśo nāma rājā babhūva | dhārmiko dharmarājo dharmeṇa rājyaṃ kārayati | tasya janapadā ṛddhāś ca sphītāś ca kṣemāś ca subhikṣāś cākīrṇabahujanamanuṣyāś ca sadā puṣpaphalavṛkṣāḥ devaḥ kālavarṣī | śasyavatī vasumatī praśāntakalikalahaḍimbaḍamarataskararogāpagatā | manuṣyā nityaṃ dharmaparāyaṇāḥ |

de nas rgyal pos blon po rnams la smras pa | śes ldan dag mi lus gñer mas gaṅ ba mgo skya ba źes bya ba nas | khar ba la brten nas ’gro ba ’di ci źig yin źes bya ba’i bar (3) goṅ ma bźin du’o || de rnams kyis smras pa | lha de ni ’du byed rnams de ṅas pas rgas ’khogs pa źes bgyi’o || rgyal pos smras pa | śes ldan dag ṅa la yaṅ ’di lta bu’i chos ’byuṅ bar ’gyur ram | de rnams kyis smras pa | lha chos de ni thun moṅ lags so ||

yāvad asau rājā saṃprāpte vasantakālasamaye saṃpuṣpiteṣu pādapeṣu haṃsakrauṃcamayūraśukaśārikākokilajīvaṃjīvakanirghoṣite vanaṣaṇḍe antaḥpuraparivṛta udyānabhūmiṃ saṃprasthitaḥ | yāvad anyatamaḥ puruṣo valīpalitottamāṃgaḥ {MS valīpalitacitāṃgaḥ} parijīrṇaśarīrāvayavaḥ pariṇatendriyaḥ kṛśo 'lpasthāmo mandamandacāratayā daṇḍam avaṣṭabhya gacchati |

de (4) nas rgyal po yid mi bde źiṅ chas pa daṅ yaṅ mi skya bo rbab rbab bo | lus gas śiṅ hrud hrud po | lto ri sul ltar ’dug pa | rma rnag gis gaṅ ba | yan lag daṅ ñiṅ lag rnams las ’dzag pa | lhan pa rnams kyis dkris pa źig śugs riṅ po riṅ por ’byin ciṅ kha rab (5) la brten nas ’theṅ źiṅ ’gro bar chas pa mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ blon po rnams la smras pa | śes ldan dag mi skya bo bseṅ bseṅ po źes bya ba nas | ’theṅ źiṅ ’gro bar chas pa ’di ci źig yin źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de rnams kyis smras pa | lha ’di (6) ni nad kyis thebs pa źes bgyi’o ||

tatas tena rājñā amātyāḥ pṛṣṭāḥ | ka eṣa bhavantaḥ puruṣo valīpalitottamāṅgaḥ {MS valīpalitacitāṃgaḥ} pūrvavad yāvad daṇḍam avaṣṭabhya gacchatīti | taiḥ samākhyātam* | deva saṃskāraparikṣayād eṣa jīrṇo vṛddha ity ucyata iti | rājā kathayati | aham api bhavanta evaṃdharmo bhaviṣyāmīti | te kathayanti | deva sādhāraṇa eṣa dharma iti |

rgyal pos smras pa | śes ldan dgaṅ la yaṅ ’di lta bu’i chos ’byuṅ bar ’gyur ram | blon po rnams kyis smras pa | lha chos ’di ni thun moṅ lags te | ñes par spyod pa’i las bgyis pa rnams la sṅon gyi las kyi ñes pas ’byuṅ bar (7) ’gyur ro ||

tato rājā durmanāḥ saṃprasthitaḥ | punar api puruṣaṃ paśyaty utpāṇḍotpāṇḍukaṃ sphuṭitaparuṣagātraṃ parvatopamakukṣiṃ vraṇapūyotkīrṇair aṅgapratyaṅgāvadhāribhiḥ paṭṭakopanibaddhaiḥ dīrghadīrghaiḥ praśvasantan daṇḍam avaṣṭabhya khaṃjamānagatiṃ saṃprasthitaṃ dṛṣṭvā (MSV I 64) ca punar amātyān āmaṃtrayate | ka eṣa bhavantaḥ puruṣa utpāṇḍotpāṇḍukaḥ pūrvavad yāvat khaṃjamāno 'bhisaṃprasthita iti | te kathayanti | deva eṣa vyādhito nāma |

rgyal pos bsams pa | rnam pa thams cad du sdig pa mi bya’o sñam du bsams nas chas pa daṅ | yaṅ des ras sṅon po daṅ | ser po daṅ | dmar po daṅ | dkar po rnams kyis khyogs brgyan nas gdugs daṅ | rgyal mtshan daṅ | ’phan daṅ | (155a1) dud daṅ | rṅa pa ṭa ha daṅ | skyes pa daṅ | bud med daṅ | khye’u daṅ | bu mo dag bun loṅ źiṅ | mi bźis bteg nas mgyogs mis ni sna draṅs | skyes bu lag na śiṅ thogs pa ni phyi bźin ’braṅ źiṅ kyi hud pha | kyi hud sdug pa | kyi hud spun | (2) kyi hud jo bo źes kun du bud mo’i sgra ’don pa mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ blon po rnams la smras pa | śes ldan dag ras sṅon po daṅ | ser po daṅ | dmar po daṅ | dkar po rnams kyis khyogs brgyan ciṅ źes bya ba nas | dud mo’i sgra ’don pa ’di ci źig yin (3) źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || blon po rnams kyis smras pa | lha ’di ni gum pa źes bgyi’o ||

乃至而作大聲。諸(16)臣答言。大王。此名爲死。王曰。我亦同此死(17)法。

rājā kathayati | aham api bhavantaḥ evaṃdharmo bhaviṣyāmīti | amātyāḥ kathayanti | deva sādhāraṇa eṣa eva dharmo duṣkṛtakarmakāriṇāṃ pūrvakarmāparādhād bhavatīti |

rgyal pos smras pa | śes ldan dag ṅa la yaṅ ’di lta bu’i chos ’byuṅ bar ’gyur ram |

答言。大王。一切皆然。非但獨此。時王見(18)斯老病死事。深懷憂惱。迴駕入宮。住幽靜處。

rājā saṃlakṣayati | sarvathā pāpaṃ na kartavyam iti viditvā saṃprasthitaḥ | punar api paśyati | nīlapītalohitāvadātair vastraiḥ śivikām alaṃkṛtāṃ chatradhvajapatākāśaṃkhapaṭahastrīpuruṣadārakadārikābhir ākīrṇāṃ caturbhiḥ puruṣair utkṣiptām ulkāṃ ca purastān nīyamānāṃ kāṣṭhavyagrahastaiḥ puruṣaiḥ pṛṣṭhato 'nubaddhāṃ hā tāta hā bhrātaḥ hā pitaḥ hā svāminn iti ca samantād ārodanaśabdaṃ śrutvā ca punar amātyān āmaṃtrayate | kim eṣā bhavantaḥ śivikā nīlapītalohitāvadātair vastraiḥ pūrvavad yāvad ārodanaśabda iti | amātyāḥ kathayanti | eṣa deva mṛto nāma iti |

de rnams kyis smras pa | lha chos ’di ni thun moṅ lags so || de nas rgyal (4) pos rgas pa dag | nad pa daṅ | śi ba yaṅ dag par mthoṅ nas yid byuṅ ste | bdag gis kyaṅ ’di lta bu’i loṅs spyod rnams spaṅ dgos so sñam nas slar log ste | mya ṅan gyi khaṅ par źugs nas ’dug go |

(19)於王境内。有一婆羅門。名曰應時。大貴豪族。(20)多饒財寶。學超四典。

rājā kathayati | aham api bhavantaḥ evaṃdharmo bhaviṣyāmīti (fol. 158v1 = GBM 6.985) |

de’i yul na bram ze dus dpog ces bya ba phyug pa nor maṅ (5) pa loṅs spyod che ba źig yod de || des ji ltar rgyal pos rgas pa daṅ | nad pa daṅ | śi ba mthoṅ ste yid byuṅ nas mya ṅan gyi khaṅ par źugs nas ’dug pa thos so ||

時彼聞王見老病死。(21)深懷憂惱。住幽靜處。與無量婆羅門衆圍遶。(22)乘白車。駕白馬。執持金杖金瓶。來詣實竹王(23)所。諸臣啓王。應時婆羅門來詣門首。王便出(24)宮。昇其御座時婆羅門起居王已。就座而坐。(25)白言。大王。何故住於幽靜之處。王即爲彼。廣(26)陳老病死縁。具如上説。應時白言。大王。世間(27)各各自食業果。勿爲憂惱。自有有情。造諸善(28)業。自有有情。作諸惡業。自有有情。造善惡(29)業。大王。今是轉輪聖王。常作善業。臨命終(51c1)時。必得生天。大王當知。是轉輪聖王。超勝諸(2)人。受諸安樂。得生天上。倍受安樂。然今大王(3)應作施會。王告諸臣。卿等宜應撃鼓宣令。大(4)王作大無遮施會。境内諸人。有所須者。皆來(5)受食取施。諸臣受令已。嚴飾施場。須食者與(6)食。須衣者與衣。滌米泔水。成大壕坑。汎漲(7)流溢。名曰無熱池。經於十二年中。米泔飯(8)汁。共爲湊聚。汎流成河。是故世人號爲漿水(9)河

te kathayanti deva eṣo 'pi sādhāraṇo dharma iti | tato jīrṇāturamṛtasaṃdarśanāt saṃvignamanā evaṃrūpābhogāḥ parityaktavyā iti pratinivṛtya śokāgāraṃ praviśyāvasthita iti |

thos nas kyaṅ bram ze brgya stoṅ du mas yoṅs su bskor ciṅ śiṅ rta rta rgod ma daṅ ldan pa thams cad nas dkar (6) pa’i naṅ du źugs te || gser gyi khar ba daṅ ril ba spyi blugs thogs nas rgyal po smyug sbams gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | rgyal po la blon po rnams kyis smras pa | lha bram ze dus dpog chab sgo na mchis so || de nas rgyal po phyir byuṅ nas dkor khaṅ du ’dug pa daṅ | (7) bram ze dus dpog gis rgyal ba daṅ tshe spel ba dag byas te ’dug nas smras pa | lha ci’i slad du thugs ṅan gyi khaṅ par źugs te bźugs | rgyal pos ji ltar gyur pa thams cad bram ze dus dpog la rgyas par smras pa daṅ | des smras pa lha ’jig rten ni raṅ gi las kyi ’bras (155b1) bu la spyod pa lags pas ’di la thugs ṅan bgyir ma mchis so || sems can leg sapa’i las bgyid pa rnams kyaṅ mchis || ñes pa’i las bgyid pa rnams kyaṅ mchis || gñi ga’i las bgyid pa yaṅ mchis te | ’khor los sgyur pa rnams ni rtag tu las legs (2) pa bgyid de || gum na yaṅ lha rnams su skye bar ’gyur ro || lha yaṅ ’khor los sgyur ba lags te | mi’i bde ba khyad par du ’phags pa bstar nas lha’i bde ba yaṅ ñams su bstar bar ’gyur mod kyi || lha ’on kyaṅ mtho ris kyi them skas su gyur pa mchod sbyin pa brtson par (3) mdzod cig | de nas rgyal pos blon po rnams la bsgo ba | śes ldan dag yul thams cad du dril sgrogs su chug ste | rgyal po gtan pa med pa’i mchod sbyin byed kyis khyed śog la loṅs spyod cig ces sgo śig | de nas rgyal pos sbyin pa’i khaṅ pa rtsig tu bcug nas zas (4) ’dod pa rnams la ni zas | btud ba ’dod pa rnams la ni btud ba byin no || deṅ ’bras khu dbo ba’i doṅ byas nas | der dron po dag blugs pa daṅ bsil bar gyur pas ma bros pa ma dros pa źes bya bar grags so || de’i ’bras khu daṅ ’bras bkrus pa’i khu bas lo bcu (5) gñis tshaṅ par bkaṅ bas lud par gyur pa’i kha de nas ’bab chuṅ bab pas ’bras khu’i chu źes bya bar grags so ||

tasya vijite velāmo nāma brāhmaṇa āḍhyo mahādhano mahābhogo vedavedāṃgapāragaḥ | tena śrutaṃ yathā rājā jīrṇāturamṛtasaṃdarśanād udvignaḥ śokāgāraṃ praviśyāvasthita iti |

sdom la |
gźon nu bskyed daṅ glaṅ chen skra ||
dpuṅ rgyan ldan daṅ nor bu can ||
sa la stobs daṅ sa la’i stobs ||
gsar bre (6) daṅ ni gnas bcas daṅ ||
thug pa daṅ ni mñan yod daṅ ||
ma dros groṅ khyer bin du daṅ ||
yaṅs pa can ni tha ma yin ||

(10)是時世尊。遊至童長城中。

śrutvā ca punar anekair brāhmaṇaśatasahasraiḥ parivṛtaḥ sarvaśvetaṃ vaḍavāratham (MSV I 65) abhiruhya sauvarṇena daṇḍakamaṇḍalunā dhāryamāṇena yena rājā piṇḍavaṃśas tenopasaṃkrāntaḥ | amātyaiḥ rājñe niveditam* | deva velāmo brāhmaṇo dvāre tiṣṭhati | tato rājā nirgatya athādhikaraṇe niṣaṇṇaḥ | brāhmaṇo velāmo jayenāyuṣā ca vardhayitvā niṣaṇṇaḥ kathayati | kimarthaṃ devaḥ śokāgāre praviśyāvasthita iti | rājñā yathāvṛttaṃ sarvaṃ velāmāya brāhmaṇāya vistareṇārocitam* | sa kathayati | devaḥ svakarmaphalabhogī | nātra śokaḥ karaṇīyaḥ | santi satvāḥ sukṛtakarmakāriṇaḥ santi duṣkṛtakarmakāriṇaḥ santi cobhayakarmakāriṇaḥ | cakravartinas tu nityaṃ sukṛtakarmakāriṇaḥ santo deveṣūpapadyante | devo 'pi cakravartī | manuṣyaprativiṣiṣṭaṃ sukham anubhūya divyaṃ sukham anubhaviṣyatīti | api tu deva yajña iṣṭavyaḥ svargasopānabhūta iti | tato rājñā amātyānām ājñā dattā | bhavantaḥ sarvavijite ghaṇṭāvaghoṣaṇaṃ kārayata | rājā nirargalaṃ yajñaṃ yajati | bhavadbhir āgatya paribhoktavyam iti | tato dānaśālā prajñaptā | annam annārthibhyo dīyatāṃ pānaṃ pānārthibhyaḥ | tatrācāmena parisravamāṇena gartaḥ kṛtaḥ | yatrāsau taptaḥ śītībhavati | anavataptaḥ anavatapta iti sajñā saṃvṛttā | tasyācāmena taṇḍulāmbunā ca dvādaśavārṣikeṇa saṃpūryamāṇasya vṛddhiḥ saṃvṛttā | tata iyaṃ mukhena nadī prasṛtā | ācāmanadīti saṃjñā saṃvṛttā iti |

de nas bcom ldan ’das yul gźon nu bskyed par tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun (7) dga’ bo phyogs ’dir rgyal po gso sbyor ’phags źes bya ba btsas nas ’di ñid du chen por gyur to ||

(MSV I 66) uddānam* |
kumāravardhanaṃ krauṃcānam aṅgadikā maṇivatī | sālabalā sālibalā suvarṇaprasthaś ca sāketā ||
peyā toyikā ca śrāvastī anavataptaḥ | nagarabinduś ca vaiśālī bhavati paścimā ||

des na groṅ khyer yaṅ gźon nu bskyed pa źes bya bar grags so ||

atha bhagavān kumāravardhanam anuprāptaḥ | kumāravardhane āyuṣmantam ānandam āmantrayate | asminn evānanda pradeśe upoṣadho nāma rājā jātaḥ |

kruṅ kruṅ sgra can du gśegs nas |

告具壽阿難陀曰。(11)時有國王。生長此城。名曰長淨。是故此城。號(12)爲象聲。

atraiva cābhivṛddhaḥ | tenāsya nagarasya kumāravardhanaṃ kumāravardhanam iti saṃjñā saṃvṛttā |

de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo (156a1) la bka’ stsal pa | kun dga’ bo kruṅ kruṅ sgra ’dir rgyal po gso sbyoṅ ’phags kyi glaṅ po che dam pas kruṅ kruṅ źes bya ba’i skad phyuṅ pas | kruṅ kruṅ can kruṅ kruṅ can źes bya bar grags so ||

次至頞伽儞迦城。住在一邊。佛便微(13)笑。廣説四佛化縁事迹。

krauṃcānam anuprāptaḥ |

dpuṅ rgyan ldan du gśegs nas dpuṅ rgyan ldan (2) gyi phyogs źig tu ’dzum par mdzad do || źes bya ba nas saṅs rgyas bźi’i gdan źes bya ba rgyas bar goṅ ma bźin du’o ||

次至施寶城。告具(14)壽阿難陀曰。菩薩往昔而於此處。施多珍寶。(15)是故此城。名爲施寶。

tatra bhagavān āyuṣmantam ānandam āmaṃtrayate | asminn ānanda krauṃcāne upoṣadhasya rājño hastināgena krauṃcayatā śabdhaḥ kṛtaḥ krauṃcānaṃ krauṃcānam iti (fol. 159r1 = GBM 6.986) saṃjñā saṃvṛttā |

nor bu can du gśegs nas nor bu can du tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo nor bu can ’dir byaṅ chub sems dpas nor (3) bu maṅ po’i mchod sbyin byas pas nor bu can źes bya bar grags so ||

次至娑羅力樹。住在一(16)邊。佛便微笑。亦復廣説四佛化迹。次至金升(17)城。告阿難陀曰。於此城中。菩薩昔時爲檀施(18)會。以升量金。奉施乞者。是故此城。世號金(19)升。

aṅgadikām anuprāptaḥ | aṅgadikāyām anyatamasmin pradeśe smitam akārṣīt* | vistareṇa caturbuddhāsanaṃ pūrvavat* |

sa la’i stobs su gśegs nas | sa la’i stobs kyi phyogs źig tu ’dzum pa mdzad nas źes bya ba nas saṅs rgyas bźi’i gdan źes bya ba rgyas par goṅ ma bźin du’o |

maṇivatīm anuprāptaḥ | maṇivatyām āyuṣmantam ānandam āmaṃtrayate | asyām ānanda maṇivatyāṃ bodhisatvena bahubhir maṇibhir yajño yaṣṭaḥ | maṇivatī maṇivatīti saṃjñā saṃvṛttā |

gser gyi brer gśegs (4) nas kun dga’ bo gser gyi bre ’dir byaṅ chub sems dpas gser maṅ po mchod sbyin byas pas da duṅ yaṅ bram ze rnams gser bres ’jal źiṅ ’ged pas gser gyi bre gser gyi bre źes bya bar grags so ||

sālabalām anuprāptaḥ | sālabalāyām anyatamasmin pradeśe smitam akārṣīt* | vistareṇa caturbuddhāsanaṃ pūrvavat* |

gnas bcas su gśegs nas gnas bcas su tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo (5) la bka’ stsal pa | kun dga’ ba gnas bcas ’dir rgyal po gso sbyoṅ ’phags źes bya ba ’byor ba daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo legs pa daṅ | skye bo daṅ mi maṅ pos gaṅ ba na rgyal srid byed du ’jug go |

次至自來城。告阿難陀曰。此自來城。有王(20)名曰長淨。以法化世。人民熾盛。豐樂安穩。後(21)於異時。其王頂上。遂生肉疱。柔軟如綿。而無(22)妨惱。疱成熟破。遂生一子。形容端正顏色殊(23)妙。深可愛樂。廣如餘説。諸根具足。是故人皆(24)號曰頂生。時有六萬婇女。生後入宮。諸女(25)見已。乳皆流出。咸言我養我養。是故號爲樂(26)養。而今有人。亦云頂生。或云樂養。頂生成(27)大。長淨遂患。以根華葉藥。種種醫療。而(28)不能痊。病加困重。王告諸臣。宜速將頂生。爲(29)我册立。諸臣啓王。如王教勅。即差勅使。令取(52a1)頂生。長淨大王患苦纒身。奉勅令喚。宜速急(2)赴。欲爲册立。頂生未至。王便命過。

sālibalām anuprāptaḥ | sālibalāyām anyatamasmin pradeśe smitam akārṣīt* | vistareṇa caturbuddhāsanaṃ pūrvavat* |

de dus gźan źig na spyi bor śa rmed ’jam (6) źiṅ śin tu ’jam pa źig skyes te | dper na śiṅ bal gyi ’da’ ba ’am ras bal gyi ’da’ ba bźin du cuṅ zad kyaṅ gnod pa skyed par mi byed do || de yoṅs su smin nas brtol ba las gźon du źig byuṅ na | gzugs bzaṅ ba mdzes pa blta na spug pa | pags (7) pa’i mdog gser ’dra ba źes bya ba nas yan lag thams cad daṅ ldan pa źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du ste || spyi bo skyes spyi bo skyes źes bya bar grags so || rgyal po gso sbyoṅ ’phags kyis gźon nu byuṅ ma thag tu btsun mo’i ’khor drug khri’i naṅ du bkri ba daṅ | (156b1) mthoṅ ma thag tu btsun mo de thams cad kyi nu ma las ’o ma zags nas so so nas smras pa | ṅa las nu | ṅa las nu źes smras pas | ṅa las nu ṅa las nu źes bya bar grags so || de la kha cig gis ni spyi bo skyes | kha cig gis ni ga las nu źas bya bar (2) śes so ||

(MSV I 67) suvarṇaprastham anuprāptaḥ | asminn ānanda suvarṇaprasthe bodhisatvena bahusuvarṇako yajño yaṣṭaḥ | apīdānīṃ brāhmanaiḥ prasthena suvarṇo bhājitaḥ | suvarṇaprasthaḥ suvarnaprastha iti saṃjñā saṃvṛttā |

gźon nu ṅa las nu yul źig tu soṅ ba daṅ | rgyal po gso sbyoṅ ’phags na bar gyur nas | de rtsa ba daṅ | sdoṅ bu daṅ | lo ma daṅ | me tog daṅ | ’bras bu’i sman gyis bkur sti byas kyaṅ | de slar thu bar gyur nas | des blon po rnams la bsgo ba | (3) śes ldan dag myur du gźon nu la rgyal srid kyi dbaṅ bskur bas dbaṅ skur cig | lha bka’ bźin ’tshal źes blon po rnams kyis pho ña btaṅ nas rgyal po gso sbyoṅ ’phags pa sñuṅ par gyur nas des bka’ stsal pa | gźon nu spyan droṅs la rgyal srid kyi dbaṅ bskur (4) pa ñams su myoṅ bar gyis śig ces byuṅ gis | de bas na gźon nu myur du gśegs pa’i rigs so źes sbriṅ ṅo || de chas pa na rgyal po gso sbyoṅ ’phags śi’o ||

復差一使(3)人。報頂生曰。父王已崩。願見速至。頂生作(4)念。父王既崩。我何須去。念已便迴。諸臣復差(5)使。太子當來紹繼父位。

sāketām anuprāptaḥ | sāketāyām āyuṣmantam ānandam āmaṃtrayate | asyām ānanda sāketāyām upoṣadho nāma rājā rājyaṃ kārayati ṛddhaṃ ca sphītaṃ ca kṣemaṃ ca subhikṣaṃ cākīrṇabahujanamanuṣyaṃ ca | tasyāpareṇa samayena mūrdhni piṭako jāto mṛduḥ sumṛduḥ tadyathā tūlapicur vā karpāsapicur vā na ca kiṃcid ābādhaṃ janayati | sa paripākatvāt sphuṭitaḥ | kumāro jātaḥ | abhirūpo darśanīyaḥ prāsādiko gauraḥ kanakavarṇaḥ pūrvavat yāvat sarvāṅgapratyaṅgopetaḥ | mūrdhni jāto mūrdhni jāta iti mūrdhāto mūrdhāta iti saṃjñā saṃvṛttā | upoṣadhasya rājñaḥ ṣāṣṭiḥ strīsahasrāṇi | jātaḥ kumāro 'ntaḥpuraṃ praveśitaḥ | sahadarśanād eva sarvāsāṃ strīṇāṃ stanāḥ prasrutāḥ | ekaikā kathayati māṃ dhāyatu māṃ dhāyatv iti māndhātā māndhāteti ca saṃjñā saṃvṛttā | tatra kecin mūrdhāta iti saṃjānate kecin māndhāteti |

de nas yaṅ blon po rnams kyis yaṅ de la pho ña btaṅ ste | gźon nu khyed kyi yab noṅs kyis gśegs (5) te rgyal srid bźes su gsol źes sbriṅ pa daṅ | gźon nu ṅa las nus bsams pa | bdag gi yab ni noṅs na bdag der ji ste ’gro sñam du bsams nas de ñid na ’dug pa daṅ | yaṅ blon po rnams ’dus nas blon po’i gtso bo pho ñar btaṅ nas de soṅ ste smras pa | (6) gźon nu gśegs la rgyal srid bźes su gsol |

頂生報曰。

māndhātuḥ kumārasya janapadagatasya upoṣadho rājā glānaḥ saṃvṛttaḥ | sa mūlagaṇḍapatrapuṣpaphalabhaiṣajyair upasthīyate | tathāpy asau hīyata eva | tenāmātyānām ājñā dattā | bhavantaḥ śīghraṃ kumāraṃ rājyābhiṣekeṇābhiṣiṃcata | evaṃ deva iti amātyair dūtasaṃpreṣaṇaṃ kṛtam* | upoṣadho rājā glānaḥ | tenājñā dattā kumāraṃ śabdayata rājyābhiṣekaṃ (MSV I 68) pratyanubhavatv iti | tad arhati kumāraḥ śīghram āgantum iti | sa saṃprasthita upoṣadhaś ca rājā kālagataḥ |

des smras pa |

我有王分。(6)在此便爲。

gal te bdag gis chos bźin gyis rgyal srid ’thob na ’di ñid du kyi dbaṅ bskur ba ’oṅ bar ’gyur ro ||

諸臣啓言。若册立王。須多禮。備寶(7)堂浴池。師子之座。傘蓋頭冠。於大都城。合册(8)立王。可來於此。報曰。我若爲法王者。如此之(9)物。不求自來。時有藥叉。名曰作日。常隨頂(10)生。所遣皆作。便持寶池師子之座。傘蓋頭(11)冠王都大城。自然移來。是故此城。號爲自(12)來

sa kathayati |

blon po rnams kyis sbriṅ ba | lha rgyas srid kyi dbaṅ bskur ba la ni maṅ du ’tshal te | (7) rin po che’i gtsal daṅ | seṅ ge’i khrid daṅ | gdugs daṅ | cod pan daṅ | dpuṅ rgyan gyis pho braṅ gi naṅ du rgyal srid dbaṅ bskur ’tshal lo ||

mama (fol. 159v1 = GBM 6.987) dharmeṇa rājyaṃ prāptam* | ihaiva rājyābhiṣeka āgacchatv iti |

de bas na gźon nu ’di ñid du gśegs pa’i rigs so ||

des smras pa | gal te bdag gis chos bźin gyis (157a1) rgyal srid ’thob par ’gyur na thams cad ’di ñid du ’od graṅ | gźon nu ṅa las nu’i mdun nas ’gro ba gnod sbyin lha gams źes bya ba des rin po che’i gcal daṅ | seṅ ge’i khri de ñid du blaṅs so || pho braṅ gnas pa rnams kyis kyaṅ (2) gdugs daṅ | cod pan daṅ | dpuṅ rgyan khyer te raṅ lhags te pho braṅ na gnas pa daṅ lhags siṅ raṅ lhags pas gnas bcas gnas bcas źes bya bar grags so ||

(13)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第十一
(17)根本説一切有部毘奈耶藥事(18)卷第十二
(19)　　大唐三藏義淨奉　　制譯
(20)　　粥井金麥縁　農夫牛縁　癩女米泔縁
(21)勝光王縁　　貧女燈縁　　頂生王縁

(22)爾時世尊。告具壽阿難。汝今可共我。往室羅(23)伐城。

sa kathayati | yadi mama dharmeṇa rājyaṃ prāptam* | ihaiva sarvam āgacchatv iti | māndhātuḥ kumārasya divaukaso nāma yakṣa purojavaḥ | tena ratnaśilā siṃhāsanaṃ tatraivānītam* | ādhiṣṭhānikāś ca cchatraṃ paṭṭaṃ mukuṭaṃ cādāya svayam evāgatāḥ | adhiṣṭhānaṃ svayam āgataṃ svayam āgatam iti sāketā sāketā iti saṃjñā saṃvṛttā |

de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ po la bka’ stsal pa | kun (3) dga’ po mñan yod gaṅ na ba der ’doṅ ṅo |

奉佛教已。即隨佛後。遊行人間。

btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas |

時有婆(24)羅門。經夜不食。空腹耕墾。家女送粥。是時世(25)尊。行至彼邊。其婆羅門遙見世尊。具三十(26)二丈夫相。八十種好。莊嚴其身。圓光赫奕。超(27)過千日。行歩殊特。如妙寶山。衆賢普飾。既見(28)佛已。心生淨信。如十二年來。靜練調順。鮮白(29)恬寂。熙怡歡悦。如無子得子。如貧得寶。如求(52b1)王者得王。若人宿有諸善根故。初見佛時。(2)即能發此崇敬淨心。

tatra bhagavān āyuṣmantam ānandam āmaṃtrayate | āgamayānanda yena śrāvastī iti |

de nas bcom ldan ’das mñan yod nas rgyu źiṅ gśegs pa daṅ | ji tsam nas phyogs śiṅ na bram ze źig | (4) zan ma zos par źiṅ med pa na | de’i tshe du bu mo źig thug pa khyer te ’oṅs so || bcom ldan ’das kyaṅ phyogs de ñid du gśegs so ||

evaṃ bhadanta iti āyuṣmān ānando bhagavataḥ pratyaśrauṣīt* |

de nas bram zes saṅs rgyas bcom ldan ’das kyi sku skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis kyis legs par (5) brgyan pa | dper byad bzaṅ po brgyad bcus mdzes par byas pa | ’od ’dom gaṅ gis brgyan pa | ’od zer ñi ma stoṅ bas lhag pa | rin po che’i ri bo ’gro ba ltar kun nas bzaṅ pa mthoṅ ṅo || mthoṅ ma thag tu yaṅ de bcom ldan ’das la dad pa skyes te | ji ltar (6) dge ba’i rtsa ba bsags pa’i sems can la thog mar saṅs rgyas mthoṅ ba de ltar ni lo bcu gñis su źi gnas goms par byas pa la sems las ruṅ ba skye ba daṅ | bu med pa bu rñed pa daṅ | dbul pos nor gyi gter mthoṅ ba daṅ | rgyal srid la dga’ ba rgyal srid (7) kyi dbaṅ bskur ba ni de lta ma yin no ||

atha bhagavān yena śrāvastī tena cārikāṃ caran prakrānto yāvad anyatamasmin pradeśe brāhmaṇaś chinnabhaktako halaṃ vāhayati | tasyārthāya dārikā peyām ādāyāgatā | bhagavāṃś ca taṃ pradeśam (MSV I 69) anuprāptaḥ |

des thug pa de khyer te myur ba myur bar bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to ||

dadarśa sa brāhmaṇo buddhaṃ bhagavantaṃ dvātriṃśatā mahāpuruṣalakṣaṇaiḥ samalaṃkṛtam aśītyā cānuvyañjanair virājitagātraṃ vyāmaprabhālaṃkṛtaṃ sūryasahasrātirekaprabhaṃ jaṃgamam iva ratnaparvataṃ samantato bhadrakam* | sahadarśanāt tasya bhagavati prasāda utpannaḥ | na tathā dvādaśavarṣābhyas taḥ śamathaś cittasya kalpatāṃ janayati | aputrasya vā putrapratilābho daridrasya vā nidhidarśanaṃ rājyābhinandino vā rājyābhiṣeko yathopacitakuśalamūlasya satvasya tatprathamato buddhadarśanam* |

kye gau ta ma ’di ni thug pa lags te | gal te śes ldan gau ta ma bdag la (157b1) thugs brtsen ’jams gsol cig |

時婆羅門疾疾捧持所(3)欲食粥。來奉世尊。白言。沙門喬答摩。哀愍我(4)故。受此微粥。于時世尊。爲婆羅門。而現涸(5)井。令粥入井。彼便内瀉。井便溢滿。由佛威(6)力。諸天威力。致其涸井香粥盈溢佛告婆羅(7)門曰。仁行此粥。普與僧伽。彼便行與。一切僧(8)伽。悉皆飽足。佛加持故。其井尚盈。

sa tāṃ peyām ādāya laghu laghv eva yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavantam idam avocat* |

de nas bcom ldan ’das kyis bram ze de la khron pa rñiṅ pa źig bstan nas | bram ze khyod kyis gal te yoṅs su btaṅ na khron pa rñiṅ pa ’dir lugs śig | des khron rñiṅ pa der blugs so des khron pa rñiṅ pa der blugs (2) pa daṅ | ’di ltar yaṅ saṅs rgyas rnams kyi saṅs rgyas kyi mthu daṅ | lha rnams kyi lha’i mthus khron pa rñiṅ pa de thug pas gaṅ nas rlaṅs la ’thul źiṅ ’dug par gyur to ||

iyaṃ bho gautama peyā iyam asti mamāntike | {MS peyāyam asti}
anukampaṃ piba etad bhagavan gautamaḥ peyām* || iti {MS 'nukaṃpān pibed bhagavāṅ = Divy 461}

de nas bcom ldan ’das kyis bram ze de bos nas bram ze thug pa brims śig | des brim (3) par brtsams phan bcom ldan ’das kyis ji ltar dge ’dun thams cad kyis ’thuṅs kyaṅ khron pa rñiṅ pa de de bźin du thug pas gaṅ na rlaṅs pa ’thul źiṅ ’dug par ’gyur ba de ltar byin gyis brlabs so ||

是時婆羅(9)門。於世尊處。倍生淨信。頂禮佛足。對面而(10)坐。聽佛説法。于時世尊。觀彼根性隨眠意樂。(11)爲説妙法。於四聖諦。令其開悟。廣如餘説。乃(12)至彼聞法已。證預流果。

tato bhagavatā tasya brāhmaṇasya kūpo darśitaḥ | sacet te brāhmaṇa parityājyāḥ asmin jīrṇakūpo prakṣipa iti | tena tasmin jīrṇakūpe prakṣiptāḥ | sa jīrṇakūpo vāṣpāyamānaḥ peyāpūrṇo yathāpi tad buddhānāṃ buddhānubhāvena devatānāṃ ca devatānubhāvena |

de nas bram ze de lhag par yaṅ mṅon par dad par gyur te | (4) bcom ldan ’das kyi źabs la phyag byas te chos mñan pa’i phyir spya sṅa na ’dug pa daṅ | bcom ldan ’das kyis de’i bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | khams daṅ | raṅ bźin mkhyen nas de daṅ ’dra bar ’phags pa’i bden pa bźe so sor rtogs par ’gyur (5) pa’i chos bśad pa mdzad pas źes bya ba nas thog ma med pa’i dus nas bsags pa’i ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du bgyis te |

心懷踊躍。如商主得(13)價。如戰得勝。如重病得愈。

btsun pa bdag ni ’phags so || mṅon par ’phags (6) so|| źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || bdag ni bcom ldan ’das daṅ chos daṅ dge sloṅ gi dge ’dun la skyabs su mchi lags kyis | bdag dge bsñen du gzuṅ du gsol | der slan chad ji srid ’tsho’i bar du srog daṅ yaṅ bsdos te skyabs su mchi bar mṅon par daṅ (7) lags so ||

tato 'sau brāhmaṇo bhūyasyā mātrayābhiprasanno bhagavataḥ pādābhivandanaṃ kṛtvā purastān niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya | tasya bhagavatā āśayānuśayaṃ dhātuṃ prakṛtiṃ ca jñātvā (MSV I 70) tādṛśī cāturāryāsatyasaṃprativedhikī dharmadeśanā kṛtā pūrvavad yāvad anādyakālopacitaṃ satkāyadṛṣṭiśailaṃ jñānavajreṇa bhitvā srotāpattiphalaṃ (fol. 160r1 = GBM 6.988) sākṣātkṛtam* |

de nas bram ze de tshoṅ pa khe spogs rñed pa lta bu daṅ | źiṅ pa lo thog legs pa lta bu daṅ | dpa’ bo g-yul ṅor rgyal ba lta bu daṅ | nad pa nad thams cad las thar pa lta bur gyur nas bcom ldan ’das kyis gsuṅs pa la mṅon par dga’ ste rjes su yi (158a1) raṅs nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te | bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas soṅ ṅo |

聞佛説已。歡喜信(14)受。頂禮奉辭。詣種麥處。見其麥苗。皆同金(15)色。見已歡笑。生奇特想。而説頌曰

abhikrānto 'haṃ bhadantābhikrāntaḥ | eṣo 'haṃ bhagavantaṃ śaraṇaṃ gacchāmi dharmaṃ ca bhikṣusaṃghaṃ ca | upāsakaṃ ca māṃ dhāraya adyāgreṇa yāvajjīvaṃ prāṇopetaṃ śaraṇagatam abhiprasannam* |

ji tsam na źiṅ druṅ du phyin pa dwaṅ | źiṅ de la gser gyi nas śe dag skyes par mthoṅ ṅo ||

athāsau brāhmaṇo vaṇig iva labdhalābhaḥ śasyasaṃpanna iva kārṣikaḥ śūra iva vijitasaṃgrāmaḥ sarvarogaparimukta ivāturo bhagavato bhāṣitam abhinandyānumodya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā bhagavato 'ntikāt prakrānto

mthoṅ nas kyaṅ ya mtshan (2) skyes nas mig bgrad de tshigs su bcad pas smras pa |

(16) 福田功最勝　能離諸過患
(17) 纔種植種子　即招而果實

yāvat kṣetraṃ gataḥ | paśyati tasmin kṣetre sauvarṇān yavān saṃpannān* | dṛṣṭvā ca punar vismayotphullalocano gāthāṃ bhāṣate |

kye ma yon tan raṅ bźin źiṅ ||
ñes kun rnam par spaṅs pa la ||
bdag gis de riṅ sa bon btab ||
de riṅ ñid du ’bras bu thob ||

(18)是時婆羅門。速詣王所。起居問訊。少病長壽。(19)又白王言。大王當知。我纔種麥。生長成金。唯(20)願大王差人取分。王便差人。而取麥分。時婆(21)羅門收持積聚。量出王分。遂變爲麥。王曰。可(22)聚一處。更爲量出。如是七遍。爲聚共分。王分(23)亦變爲麥。王曰。其麥是婆羅門福報。非我所(24)能。任隨彼意。量出我分。婆羅門以無礙意。量(25)出王分。還成金麥(26)是時世尊。從此而去。見五百農夫而爲耕種。(27)皮膚皴澁。手皴脚劈。著麁麻衣。耕墾牛犢。項(28)傷皮破。膿血流下。喘息長嘘。時諸農夫。遙見(29)世尊具三十二相。廣如上説。乃至如宿種善(52c1)根人。得見世尊。佛詣彼所。欲調伏故。而趣一(2)邊。苾芻衆中。就座而坐。而諸農夫遙見佛坐。(3)皆詣佛所。頂禮雙足。退坐一面。佛觀其根性(4)隨眠意樂。廣如上説。

de nas bram ze de riṅs pa riṅs par rgyal po’i druṅ du soṅ nas (3) son pa daṅ | rgyal ba daṅ tshe spel pa dag byas nas rgyal po la smras pa | lha bdag gis stsaṅ nas stsal ba de rnams gser śe dag tu gyur gyis de la spyan źig bsko bar gsol | rgyal pos spyan pa skos te btaṅ ba daṅ | bram zes phuṅ por byas te | bgos pa las (4) rgyal po’i skal ba nas tha mal par gyur nas | spyan gyis rgyal po la rig par byas pa daṅ | rgyal pos bsgo ba | yaṅ bgos śig | yaṅ bgos pa daṅ | de bźin du rgyal po’i skal ba ni nas tha mal par gyur nas | de ltar lan bdun gyi bar du bgos na de kho na (5) bźin du nas su gyur pa daṅ | rgyal po ṅo mtshar skyes nas de bdag ñid soṅ ste bltas na de bźin du gyur nas des bram ze de la smras pa | bram ze ’di ni khyod kyi bsod nams las skyes pa yin gyis | rgyal po’i skal ba thod la khyod kyis ci dpags pa de kho bo la byin cig | (6) de nas bram ze de śin tu mgu bas ci byin pa de dag gser gyi nas śe dag tu gyur to ||

aho guṇamayaṃ kṣetraṃ sarvadoṣavivarjitam* |
adyaivoptaṃ mayā bījam adyaiva phaladāyikam* || iti |

de nas bcom ldan ’das gśegs pa daṅ | ji tsam na phyogs gźan źig na źiṅ pa skya bo rbab rbab po rkaṅ pa daṅ lag pa ser ga byuṅ pa | śa na’i ras kyi smad g-yogs gyon pa lṅa brgya (7) źiṅ rmed do || rmon pa de dag kyaṅ lcag gzer bu can gyis gźus pas | lus smas śiṅ rma byuṅ bas rnag ’dzag pa sṅam pa ’don bźin du źiṅ rmod do || źiṅ pa de rnams kyis saṅs rgyas bcom ldan ’das sku skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis kyis kun nas brgyan (158b1) pa | dpe byad bzaṅ po brgyad bcus mdzes par byas pa | ’od ’dom gaṅ gis brgyan pa | ’od zer ñi ma stoṅ pas lhag pa | rin po che’i ri bo ’gro ba ltar kun nas bzaṅ pa mthoṅ ṅo źes bya ba nas | dge ba’i rtsa ba bags pa’i sems can rnams la thog mar (2) saṅs rgyas mthoṅ ba ni źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

de nas bcom ldan ’das gaṅ na ba der doṅ ba daṅ | bcom ldan ’das kyis rgyaṅ riṅ po kho na nas źiṅ pa rnams ’oṅ ba gzigs so || gzigs nas kyaṅ gdul ba’i don du lam la bzur nas dge sloṅ gi dge (3) ’dun gyi guṅ la gdan bśams pa ñid la bźugs so ||

tato bhagavān saṃprasthito yāvad anyatamasmin pradeśe paṃca kārṣikaśatāny utpāṇḍotpāṇḍukāni sphuṭitapāṇipādāni śaṇaśāṭīnivāsitāni lāṅgalāni vāhayanti | te 'pi balīvardā vraṇapūyotkīrṇaiḥ pratodayaṣṭibhiḥ kṣatavikṣatagātrā muhurmurhur viśvasanto vahanti | dadṛśus te kārṣikā buddhaṃ bhagavantaṃ dvātriṃśatā mahāpuruṣalakṣaṇaiḥ pūrvavad yāvad upacitakuśalamūlaya satvasya tatprathamato buddhadarśanam* |

de nas źiṅ pa de rnams kyis bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go |

既聞法已。證預流果。咸(5)從座起。合掌白言。

tato yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntāḥ | adrākṣīd bhagavāṃs tān kārṣikān* | dūrād eva dṛṣṭvā ca punar vinayāpekṣayā mārgād apakramya purastād bhikṣusaṃghasya prajñapta evāsane niṣaṇṇaḥ |

de nas bcom ldan ’das kyis źiṅ pa de rnams kyi bsam pa daṅ | bag la ñal daṅ | (4) khams daṅ | raṅ bźin mkhyen nas de daṅ mthun pa’i ’phags pa’i bden pa bźi so sor rtogs par ’gyur ba’i chos bśad pa mdzad de źes bya ba nas | thog ma med pa’i dus nas bsags pa’i ’jig tshogs la lta ba’i ri’i rtse mo ñi śu mtho ba ye śes kyi rdo rjes bcom (5) nas rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon su du byas te | de rnams kyis bden pa mthoṅ nas źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || bcom ldan ’das ga la ba de logs su thal mo sbyar ba btud nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to ||

大徳世尊。唯願聽許我等(6)於善説法律。而爲出家。并受近圓。成苾芻(7)性。淨修梵行。奉事世尊。佛既見已。告言。(8)善來諸苾芻。可修梵行。具如餘説。乃至頌(9)曰

atha te kārṣikā bhagavataḥ pādau śirasā vanditvaikānte niṣaṇṇāḥ |

btsun pa legs par gsuṅs (6) pa’i chos ’dul ba bdag cag rab tu ’byuṅ ba daṅ | bsñen par rdzogs pa dge sloṅ gi dṅos po ’thob pa lta na | bdag cag bcom ldan ’das kyi spyan sṅar tshaṅs par spyod pa spyad par bgyi’o || bcom ldan ’das kyis de rnams dge sloṅ tshur śog ces bya bas rab (7) tu phyuṅ ṅo źes bya ba nas | saṅs rgyas dgoṅs pas lus gzugs bkab par gyur ces bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

(10) 世尊命善來　髮落衣鉢具
(11) 諸根咸寂定　隨念悉皆成
(12)爾時世尊。隨機教授。彼便策勵。斷諸煩惱。證(13)阿羅漢果。時諸耕牛。挽繩令斷。皆來佛所。遶(14)佛而住。佛爲諸牛。説三句法。廣如鵝龜處説。(15)乃至見眞諦理。各還天宮。

tato bhagavatā teṣāṃ kārṣikāṇām āśayānuśayaṃ dhātuṃ prakṛtiṃ ca jñātvā tādṛśī cāturāryāsatyasaṃprativedhikī dharmadeśanā kṛtā pūrvavad yāvad anādyakālopacitaṃ satkāyadṛṣṭiśailaṃ jñānavajreṇa bhitvā srotāpattiphalaṃ sākṣātkṛtam* | te dṛṣṭisatyā yena bhagavāṃs tenāñjaliṃ (fol. 160v1 = GBM 6.989) praṇamya bhagavantam idam avocat* |

bcom ldan ’das kyis de rnams la gdams ṅag byin nas de rnams kyis ’bad pa daṅ | brtsam pa drag po źes bya ba nas mṅon du smra bar bya bar gyur to || (159a1) źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || glaṅ de dag kyaṅ gña’ śiṅ daṅ | ru thag bcad nas bcom ldanana ’das gaṅ na ba der doṅ ste lhags nas bcom ldan ’das la kun nas bskor te ’dug pa daṅ | bcom ldan ’das kyis de rnams la chig gsum (2) gyi chos bśad pas źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || dper na chu bo gaṅ gā rgal te gśegs pa na raṅ pa daṅ | ña daṅ | ru sbal rnams kyis bden pa mthoṅ nas raṅ gi gnas su soṅ ba bźin no ||

時諸苾芻咸皆有(16)疑。請世尊曰。而諸農夫。先作何業。於此生(17)中。而爲農夫。於世尊處。得爲出家。斷諸煩(18)惱。證阿羅漢果。復彼諸牛。先作何業。生在牛(19)中。遇佛生天。見眞諦理。佛告諸苾芻。先自作(20)業。今還自受。廣如餘説。乃至頌曰
(21) 假令經百劫　所作業不亡
(22) 因縁會遇時　果報還自受

labhema vayaṃ bhadanta svākhyāte dharmavinaye pravrajyām upasaṃpadaṃ bhikṣubhāvaṃ carema vayaṃ bhagavato 'ntike brahmacaryam iti | te bhagavatā ehibhikṣukayā pravrājitāḥ pūrvavad yāvan naiva sthitā {MS: yāvan nepachitā; cf. nepacchitā -> Pravr-v III, fol. 47r6} buddhamanorathena | teṣāṃ bhagavatā avavādo dattaḥ | te vyāyacchamānaiḥ pūrvavad yāvad abhivādyāś ca saṃvṛttāḥ |

dge sloṅ rnams the tshom skyes nas the tshom thams cad gcod pa (3) saṅs rgyas bcom ldan ’das la źus pa || btsun pa sṅon źiṅ pa bgyid bgyid pa’i dge sloṅ ’di dag gis las ci źig bgyis na | las des źiṅ par gyur nas bcom ldan ’das kyi bstan pa la rab tu byuṅ ste | ñon moṅs pa thams cad spaṅs nas dgra bcom pa (4) mṅon sum du bgyis lags | sṅon glaṅ bgyid bgyid pa’i lca’i bu ’di dag gis kyaṅ las ci źig bgyis na | des na glaṅ rnams su skyes śiṅ bden pa mthoṅ bar bgyis lags | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | dge sloṅ dag ’di dag ñid kyis las rnams (5) byas śiṅ bsams pa tshogs rñed pa źes bya ba nas | lus can dag la ’bras bur ’gyur źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

(23)汝等善聽。我今爲説。乃往古昔。此賢劫中。人(24)壽二萬歳時。有佛出現。號迦攝波如來應正(25)等覺。十號具足。住波羅痆斯。施鹿林中。仙人(26)墮處。其諸農夫。於佛教中。悉作出家。而不讀(27)誦。亦不作意。受信施食。作諸戲論。懈怠懶(28)惰。而不勤策。

(MSV I 72) te balīvardā yoktrāṇi varatrāṇi cchitvā yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntāḥ | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā samantakena parivāryāvasthitāḥ | teṣāṃ bhagavatā tribhiḥ padair dharmo deśitaḥ | pūrvavad yāvad yathā gaṃgāvatāre haṃsamatsyakūrmāṇāṃ yāvad dṛṣṭasatyāḥ svabhavanaṃ gatāḥ |

dge sloṅ dag sṅon byuṅ ba bskal pa bzaṅ po ’di ñid la skye dgu’i tshe lo ñi khri thub pa na | ston pa ’od sruṅ źes bya ba ’jig rten du byuṅ ste | (6) źes bya ba nas | de bā Rā ṇa sī’i groṅ khyer na draṅ sroṅ sna ba ri dgas kyi nags na ñe bar rten ciṅ bźugs so || źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o | de’i bstan pa la źiṅ pa lṅa brgya po ’di rnams rab tu byuṅ bar gyur te | de na ’di dag gis ma bklags mi bton | (7) yid la bya ba goms par ma byas so || ’on kyaṅ dad pa byin pa zos nas ’du ’dzi la chags te la los dus ’das par byas so ||

諸苾芻。於意云何。其五百苾(29)芻者。豈異人乎。

bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayacchettāraṃ buddhaṃ bhagavantaṃ papracchuḥ | kiṃ bhadanta ebhiḥ kārṣikapūrvakaiḥ bhikṣubhiḥ karma kṛtaṃ yena kārṣikāḥ saṃvṛttā bhagavataś ca śāsane pravrajya sarvakleśaprahāṇād arhatvaṃ sākṣātkṛtam* | tair balīvardapūrvakair devaputraiḥ kiṃ karma kṛtaṃ yena balīvardeṣūpapannāḥ satyadarśanaṃ ca kṛtam iti | bhagavān āha | ebhir eva bhikṣavaḥ karmāṇi kṛtāny upacitāni labdhasaṃbhārāṇi pūrvavad yāvat phalanti dehināṃ* |

dge sloṅ dag ji sñam du sems | dge sloṅ lṅa brgya po gaṅ yin pa de ni źiṅ pa lṅa brgya po ’di dag ñid yin no ||

今此五百農夫是。往時造(53a1)寺施主者。今五百長者是。由彼往昔受信施(2)食。而不讀誦。亦不作意。懈惰而不勤策。由斯(3)業故。五百生中。而爲農夫。倍債施主。由於迦(4)攝波如來教中出家。悟諸梵行故。今於我(5)所。亦得出家。斷諸煩惱。證阿羅漢果。

bhūtapūrvaṃ bhikṣavo 'sminn eva bhadrake kalpe viṃśativarṣasahasrāyuṣi prajāyāṃ kaśyapo nāma śāstā loke udapādi | pūrvavad yāvat sa vārāṇasīṃ nagarīm upaniśṛtya viharati ṛṣivadane mṛgadāve | tasya śāsane etāni paṃca kārṣikaśatāni pravrajitāny abhūvan* | tatra ebhir na paṭhitaṃ na svādhyāyitaṃ na manasikāro vāhitaḥ kin tu śraddhādeyaṃ bhuktvā bhuktvā saṃgaṇikābhirataiḥ kausīdyenātināmitam* |

gtsug lag khaṅ gi (159b1) bdag po gaṅ yin pa de ni źiṅ pa ’di dag gaṅ gi yin pa’i khyim bdag ’di ñid yin te | gaṅ yaṅ ’di dag gis gtsug lag khaṅ gi bdag po’i dad pas byin pa zos nas ma bklags ma bton | yid la bya ba goms par ma byas la | ’du ’ji la chags te | (2) le los dus ’das par byas pa’i las des na tshe rabs lṅa brgyar gtsug lag khaṅ gi bdag po de’i źiṅ pa rnams su gyur te || da lta’i bar du yaṅ źiṅ par skyes pa yin no || ’di dag gis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi bstan pa la rab tu byuṅ (3) nas tshaṅs par spyod pa spyad pa des nad ltar ṅa’i bstan pa la rab tu byuṅ nas ñon moṅs pa thams cad spaṅs te dgra bcom pa ñid mṅon sum du byas so ||

而諸耕(6)牛。亦於彼佛教。而爲出家。毀諸雜小學處。由(7)斯業故。生在牛趣。而於我處。發清淨心。得(8)生天上。由昔梵行。得見眞諦。

kiṃ manyadhve bhikṣavo yāni tāni paṃca bhikṣuśatāni etāni paṃca kārṣikaśatāni |

sṅon glaṅ byed byed pa’i lha’i bu ’di rnams kyaṅ yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi bstan pa la rab tu (4) byuṅ bar gyur te | ’di dag gis de na bslab pa’i gźi phra mo phra mo rnams dral bas las des na glaṅ rnams su skyes so || gaṅ yaṅ ṅa la sems mṅon par dad par byas pa des na lha rnams su skyes so | gaṅ yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ las tshaṅs (5) par spyod pa spyad ciṅ bsruṅs pas da ltar lha’i bur gyur nas bden pa mthoṅ bar byas so ||

是故我常宣(9)説。黒白雜業。廣如餘説。乃至汝等。應如是(10)學

yo 'sau vihārasvāmī sa evāsau (MSV I 73) gṛhapatiḥ | yad ete kārṣikā yad ebhir vihārasvāmisantakaṃ śraddhādeyaṃ paribhujya na paṭhitaṃ na svādhyāyitaṃ nāpi manasikāro vāhitaḥ kin tu saṃgaṇikābhirataiḥ kausīdyenātināmitaṃ tena karmaṇā paṃca janmaśatāni tasya vihārasvāminaḥ kārṣikāḥ saṃvṛttāḥ | yāvad etarhy api tasyaiva kārṣikā jātāḥ | yad ebhiḥ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasya śāsane pravrajya brahmacaryaṃ caritaṃ tenaitarhi mama śāsane pravrajya sarvakleśaprahāṇād arhatvaṃ sākṣātkṛtam* |

dge sloṅ dag de lta bas na gcig tu gnag pa rnams kyi las kyi rnam par smin pa ni gcig tu gnag pa yin la źes bya ba nas brtsal bar bya ste | dge sloṅ dag khyed cag gis de lta bu (6) la bslab par bya’o źes de skad ces bka’ stsal ces bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

(11)是時世尊。告具壽阿難陀曰。汝來可詣都異(12)迦城。聞教隨佛。至彼城所。有一婆羅門。而爲(13)耕墾。遙見世尊具三十二大丈夫相。廣如餘(14)説。作如是念。我若往禮沙門喬答摩者。廢此(15)事業。若不往禮。失諸福利。令事不廢。使獲福(16)利。執鞭耕犁。遙言敬禮敬禮。佛告具壽阿難(17)陀。彼婆羅門。自招錯咎。而於此處。有迦攝波(18)如來全身舍利。儼然無損。若來我所。恭敬(19)禮拜。彼便致敬二佛世尊。是時阿難陀速整(20)衣服。合掌白言。唯願世尊。就此而坐。其地則(21)爲二佛受用。佛告諸苾芻等。樂見迦攝波如(22)來應正等覺全身舍利不。白言。世尊。今正是(23)時。白言。善逝。今正是時。若我得見。心倍清(24)淨。于時世尊起世間心。常法如是。若佛起世(25)間心時。一切含靈悉知佛意。龍作是念。世(26)尊。何故起世間心。即便觀見。世尊欲見迦攝(27)波如來全身舍利。龍便捧持其佛舍利。在虚(28)空中。

te 'pi balīvardapūrviṇo devaputrāḥ kāśyapasyaiva samyaksaṃbuddhasya śāsane pravrajitā āsaṃs tatraiva kṣudrānukṣudrāṇi śikṣāpadāni khaṇḍitāni | tena karmaṇo vipākena balīvardeṣūpapannāḥ | yan mamāntike cittam abhiprasāditaṃ tena deveṣūpapannāḥ | yat kāsyape samyaksaṃbudde brahmacaryaṃ cīrṇaṃ pratipālitaṃ tenedānīṃ devaputrabhūtaiḥ (fol. 161r1 = GBM 6.990) satyadarśanaṃ kṛtam* |

de nas bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa || kun dga’ bo chu maṅs gaṅ na ba der ’doṅ ṅo || btsun pa bka’ bźin ’tshal źes tshe daṅ ldan pa (7) kun dga’ bos bcom ldan ’das kyi ltar mñan nas | de nas bcom ldan ’das chu maṅs su gśegs pa daṅ | phyogs gźan źig na bram ze źig źiṅ rmed do ||

iti hi bhikṣavaḥ ekāntakṛṣṇānāṃ karmaṇām ekāntakṛṣṇo vipākaḥ pūrvavad yāvad ābhogaḥ karaṇīyaḥ | ity evaṃ vo bhikṣavaḥ śikṣitavyam idam avocat* |

de nas bram ze des saṅs rgyas bcom ldan ’das sku skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis kyis kun (160a1) nas brgyan pa | dpe byad bzaṅ po brgyad bcus brgyan pa źes bya ba nas kun nas bzaṅ ba mthoṅ ṅo || źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

des bsams pa | gal te śes ldan gau ta ma’i druṅ du phyag ’tshal du soṅ na ni bdag gi las (2) ’chor la | ’on te phyag ’tshal du ma soṅ na ni bsod nams yoṅs su ñams par ’gyur na | de la gaṅ gis na las kyaṅ mi mchor la bsod nams kyaṅ yoṅs su ñams par mi ’gyur ba’i thabs bzaṅ po ci yod sñam pa las de skyes pa | ’di ñid na ’dug bźin du (3) phyag byas na de lta na las kyaṅ mi mchor la | bsod nams kyaṅ yoṅs su ñams par mi ’gyur ro sñam nas | des ji ltar zla gzer bu can ñid thogs śiṅ gnas de ñid ’dug bźin du saṅs rgyas bcom ldan ’das la phyag ’tshal lo źes phyag byas so ||

athāsau dadarśa buddhaṃ bhagavantaṃ dvātriṃśatā puruṣalakṣaṇaiḥ samalaṃkṛtam aśītyā cānuvyaṃjanair virājitagātraṃ vyāmaprabhālaṃkṛtaṃ (MSV I 74) sūryasahasrātirekaprabhaṃ jaṃgamam iva ratnaparvataṃ samantato bhadrakam* |

de nas (4) bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo bram ze ’dis ñes te | gal te pha bi las phyogs ’di na yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi riṅ bsrel gyi tshogs ma źig par bźugs so sñam pa de lta bu’i so so raṅ (5) gis rigs pa’i ye śes śig yod par gyur na ṅa’i spyan sṅar ’oṅs te phyag byas pa źig | de lta na pha bis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas gñis la phyag byas par ’gyur ba źig | de ci’i phyir źe na | kun dga’ bo phyogs ’di na yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od (6) sruṅ gi riṅ bsrel gyi tshogs ma źig pa bźugs pa’i phyir ro ||

佛告諸苾芻。汝等今應審觀此相。即欲(29)隱沒。

sa saṃlakṣayati | yadi bhagavantaṃ gautamam upetyābhivādayiṣyāmi karmaparihānir me bhaviṣyati | atha nopetyābhivādayiṣyāmi puṇyaparihānir me bhaviṣyati | ko 'sāv upāyaḥ syād yena me na karmaparihāniḥ syān nāpi puṇyaparihānir iti | tasya buddhir utpannā | atrastha evābhivādanaṃ karomi | evaṃ na karmaparihānir bhaviṣyati nāpi puṇyaparihānir iti | tena yathāgṛhītayaiva pratodayaṣṭyā tatrasthenaivābhivādanaṃ kṛtam* | abhivādaye buddhaṃ bhagavantam iti |

de nas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos myur ba myur bar bla gos bźi ltab tu byas te btiṅ nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das gdan bśams pa ñid la bźugs su gsol | des nas (7) phyogs ’dir yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas gñis kyis loṅs spyad par ’gyur lags te | gaṅ yaṅ yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ daṅ | gaṅ yaṅ da ltar bcom ldan ’das kyis so || bcom ldan ’das kyi gdan bśams pa ñid la bźugs so || (160b1) bźugs nas dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa || dge sloṅ dag khyed yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi riṅ bsrel gyi tshogs ma źig pa rnams lta bar ’dod dam | bcom ldan ’das da de’i dus la bab lags so || bde bar gśegs pa da de’i dus la (2) bab lags te | bcom ldan ’das kyis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi riṅ bsrel gyi tshogs ma źig pa gaṅ dge sloṅ rnams la bstan pa mthoṅ lags na | dge sloṅ rnams sems mṅon par dad par ’gyur lags so || bcom ldan ’das kyis (3) ’jig rten pa’i thugs bskyed pa mdzad de | chos ñid kyis gaṅ tshe saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams kyis ’jig rten pa’i thugs bskyed pa de’i tshe srog chags grog sbur rnams kyis kyaṅ bcom ldan ’das kyi dgoṅs pa sems kyis śes par ’gyur bas klu rnams kyis bsams (4) pa | bcom ldan ’das kyis ci źig gi phyir ’jig rten pa’i thugs bskyed pa mdzad sñam na | bcom ldan ’das yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi riṅ bsrel gyi tshogs ma źig pa gzigs par bźed par mthoṅ nas | de nas de rnams kyis yaṅ dag par (5) rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi riṅ bsrel gyi tshogs ma źig par phyuṅ ba daṅ | de nas bcom ldan ’das kyis dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa | dge sloṅ dag rtags zuṅ śig | nub par ’gyur ro źes pa daṅ nub bo ||

時勝光王。聞佛示現迦攝波如來全身(53b1)舍利。令諸苾芻。得見其相。

tatra bhagavān āyuṣmantam ānandam āmantrayate | kṣūṇa ānanda eṣa brāhmaṇaḥ | anenopakramyāsmin pradeśe abhivādane kṛte sati pratyātmaṃ jñānadarśanaṃ pravartate | etasmiṇ pradeśe kāśyapasya samyaksaṃbuddhasyāvikopito 'sthisaṃghātas tiṣṭhatīti | aham anenopakramya vandito bhaveyam* | evam anena dvābhyāṃ samyaksaṃbuddhābhyāṃ vandanā kṛtā bhavet* | tat kasya hetoḥ | asminn ānanda pradeśe kāśyapasya samyaksaṃbuddhasyāvikopito 'sthisaṃghātas tiṣṭhati |

rgyal po gsal rgyal gyis bcom ldan (6) ’das kyis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas ’od sruṅ gi riṅ bsrel gyi tshogs ma źig pa | ñan thos rnams la bstan to źes thos so ||

聞已。心生希覩。(2)即與妃后宮人婇女王子諸臣。嚴飾儀禮。出(3)詣往觀。喪善太子。

athāyuṣmān ānando laghu laghv eva caturguṇam uttarāsaṃgaṃ prajñapya bhagavantam idam avocat* | niṣīdatu bhagavān prajñapta evāsane | evam ayaṃ pṛthivīpradeśo dvābhyāṃ samyaksaṃbuddhābhyāṃ paribhukto bhaviṣyati yac ca kāśyapena samyaksaṃbuddhena yac caitarhi bhagavateti | niṣaṇṇo bhagavān prajñapta evāsane (MSV I 75) | niṣadya bhagavān bhikṣūn āmantrayate sma | icchatha yūyaṃ bhikṣavaḥ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasya śarīrasaṃghātam avikopitaṃ draṣṭum* | etasya bhagavan kāla etasya sugata samayo yad bhagavān bhikṣūṇāṃ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasyāvikopitaṃ śarīrasaṃghātam upadarśayet* | dṛṣṭvā bhikṣavaś cittam abhiprasādayiṣyanti | bhagavatā laukikaṃ cittam utpāditam iti | paśyanti bhagavataḥ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasya śarīrasaṃghātam avikopitaṃ draṣṭukāmāḥ {Tib. adds dharmatā khalu etc., cf. Divy 63.11.} | tatas tena kāśyapasya samyaksaṃbuddhasyāvikopitaḥ śarīrasaṃghāta ucchrāpitaḥ | tatra bhagavān bhikṣūn āmantrayate sma | udgṛhṇīta bhikṣavo nimittam* | antardhāsyatīty antarhitam* |

thos nas kyaṅ yaṅ ṅo mtshar skyes nas btsun mo daṅ | gźon nu daṅ | blon po daṅ | khrom gyi ru pa daṅ | groṅ mi daṅ | yul (7) mi rnams daṅ | lhan cig chas so ||

給孤長者。仙授故舊。墀師(4)之子。無枝鹿子母等。各與無量百千有情。皆(5)生希見亦隨駕後。往舍利處。由其宿世善根(6)發故。使令往彼。是時舍利便即隱沒。而諸人(7)衆聞舍利隱。情生憂惱。互相語曰。我等空來。(8)而無所獲。

rājñā prasenajitā śrutam* | bhagavatā śrāvakāṇāṃ darśanāyāvikopitaḥ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasya (fol. 161v1 = GBM 6.991) śarīrasaṃghāta ucchrāpita iti |

de bźin du lus ’phags po daṅ | khyim bdag mgon med zas sbyin daṅ | draṅ sroṅ sbyin daṅ | so phag mkhan rñiṅ pa dag daṅ | ri dgas ’dzin gyi ma sa ga daṅ | srog chags brgya stoṅ phrag du ma ṅo mtshar skyes te chas so || (161a1) kha cig sṅon gyi dge ba’i rtsa bas yaṅ dag par bskul ba daṅ | ji tsam na de mi snaṅ bar gyur to ||

śrutvā ca punaḥ kutūhalajātaḥ sārdham antaḥpurakumārair amātyair bhaṭabalāgreṇa naigamajānapadaiś ca saṃprasthitaḥ |

de rnams kyis yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas bcom ldan ’das ’od sruṅ gi riṅ bsrel gyi tshogs ma źig pa nub par gyur to źes thos || (2) so | thos nas kyaṅ yid de rnams kyis bdag cag ’dir lhags pa dag ni don med par gyur to źes sdug bsṅal daṅ | yid mi bde ba skyes so |

時有鄔波索迦。往迦攝波如來有(9)舍利處。右遶恭敬。心作是念。我今繞禮。必獲(10)福利。世尊知彼心常福利。有清淨心即説頌(11)曰

evaṃ virūḍhako 'nāthapiṇḍado gṛhapatiḥ uṣidattaḥ purāṇasthapatir viśākhā mṛgāramātā anekāni prāṇiśatasahasrāṇi kutūhalajātāni saṃprasthitāni kaiścit pūrvakaiḥ kuśalamūlaiḥ saṃcodyamānāni | yāvad asāv antarhitaḥ |

dge bsñen źig gis so phyogs der bskor ba byas nas sems la sems kyis ’di sñam du mṅon par ’dus byas te | (3) bdag gis ’di la gom pa bor bas bsod nams ji sñed cig tu ’gyur sñam pa daṅ | de nas bcom ldan ’das kyis skyes pa bsal ba’i phyir daṅ | dge bsñen de’i bsam pa yaṅ thugs su chud nas tshigs su bcad de gsuṅs pa | mkhas (4) pa gaṅ źig rab tu sems daṅ bas ||

(12) 假令百千贍部金　積聚奉持施一切
(13) 不如有人一淨心　翹勤右遶於佛塔

taiḥ śrutam antarhito 'sau bhagavataḥ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasya śarīrasaṃghāta iti | śrutvā ca punas teṣāṃ duḥkhadaurmanasyam utpannaṃ vṛthāsmākam āgamanam iti |

saṅs rgyas mchod rten la ni gom ’doṅ na ||
’dzam bu’i chu bo’i gser gyi sraṅ tshad ni ||
stoṅ phrag brgya yaṅ de daṅ mñam pa min ||

(14)是時復有一鄔波索迦。持泥置於舍利隱處。(15)世尊爲彼。亦説伽他曰

anyatamena copāsakena sa pradeśaḥ pradakṣiṇīkṛtaḥ | evaṃ ca cetasā cittam abhisaṃskṛtam* | asmān me padāvihārāt kiyat puṇyaṃ (MSV I 76) bhaviṣyatīti | atha bhagavāṃs tasya mahājanakāyasyāvipratisārasaṃjananārthaṃ tasya copāsakasya cetasā cittam ājñāya gāthāṃ bhāṣate |

dge bsñen gźan źig gis yaṅ phyogs der ’jim pa’i goṅ bu gcig bźag nas sems kyis (5) ’di sñam du mṅon par ’dus byas te | re źig gom pa bor pa’i bsod nams byaṅ de sñed du bcom ldan ’das kyis gsuṅs na | ’di la ’jim pa’i goṅ bu bźag pa’i bsod nams ji sñed cig tu ’gyur sñam pa daṅ | de nas bcom ldan ’das kyis dge bsñen de’i bsam pa (6) thugs su chud nas tshigs su bcad de gsuṅs pa |

(16) 假令百千贍部金　恒以奉持施一切
(17) 不如有人一淨心　持泥置飾於佛塔

śataṃ sahasrāṇi suvarṇaniṣkā jāmbūnadā nāsya samā bhavanti |
yo buddhacaityeṣu prasannacittaḥ padāvihāraṃ prakaroti vidvān || iti |

gaṅ źig rab daṅ sems kyis saṅs rgyas ||
mchod rten la ni ’jim goṅ ’jog byed na ||
’dzam bu’i chu bo’i gser gyi goṅ bu ni ||
stoṅ phrag brgya yaṅ de daṅ mñam pa min ||

(18)是時有百千人衆。聞此施泥福利。咸持泥置。(19)或有將諸微妙花香。而散其中。佛亦爲説頌(20)曰

anyatamenāpy upāsakena tasmin pradeśe mṛttikāpiṇḍo dattaḥ | evaṃ cittam abhisaṃskṛtam* | padāvihārasya tāvad iyat puṇyam ākhyātaṃ bhagavatā | asya tu mṛttikāpiṇḍasya kiyat puṇyaṃ bhaviṣyatīti | atha bhagavāṃs tasya cetasā cittam ājñāya gāthāṃ bhāṣate |

de thos nas srog chags brgya (7) stoṅ phrag du ma dag gis kyaṅ ’jim pa’i goṅ bu bcir to ||

(21) 假令百千贍部金　恒以奉持施一切
(22) 不如有人一淨心　香花供養於佛塔

śataṃ sahasrāṇi suvarṇapiṇḍā jāmbūnadā nāsya samā bhavanti |
yo buddhacaityeṣu prasannacittaḥ āropayen mṛttikāpiṇḍam ekam* || iti |

gźan dag gis de la me tog sil mas gtor nas | sems kyis ’di sñam du mṅon par ’dus byas pa | re źig gom pa bor ba daṅ | ’jim pa’i goṅ bu’i bsod nams kyaṅ de sñed du bcom ldan (161b1) ’das kyis gsuṅs na | bdag cag gi me tog sil ma rnams la bsod nams ji sñed cig tu ’gyur sñam pa daṅ | de nas bcom ldan ’das kyis de’i bsam pa thugs su chud nas tshigs su bcad de gsuṅs pa |

tac chrutvānekaiḥ prāṇiśatasahasrair mṛttikāpiṇḍasamāropaṇaṃ kṛtam* |

mchod rten me tog sil ma spuṅs pas ’thor ||
’dzam bu’i chu bo’i gser gyi bre mo ni ||
stoṅ phrag brgya yaṅ de daṅ mñam pa min ||

(23)時有諸人。持諸花鬘燈明。幢幡傘蓋。供養是(24)處。以清淨心。而來奉施。佛知心已。各爲説(25)頌。世尊又説伽他曰

aparais tatra muktapuṣpāṇy abhikṣiptāni | evaṃ ca cittam abhisaṃskṛtam* | padāvihārasya ca mṛttikāpiṇḍasya ca iyat puṇyam uktaṃ bhagavatā | asmākaṃ tu muktapuṣpāṇāṃ kiyat puṇyaṃ bhaviṣyatīti | atha bhagavāṃs teṣām api cetasā cittam ājñāya gāthāṃ bhāṣate |

gźan dag gis de la me tog gi phreṅ bas bskor ba byas nas sems kyis mṅon par ’dus bya | me tog sil ma rnams kyi bsod (3) nams de sñed du bcom ldan ’das kyis gsuṅs na | bdag cag gis me tog phreṅ bas bskor ba la bsod nams ji sñed cig tu ’gyur sñam pa daṅ | de nas bcom ldan ’das kyis de rnams kyi bsam pa thugs su chud nas tshigs su bcad de gsuṅs pa ||

(26) 我今所説施福田　如來功徳無邊量
(27) 正覺猶如大海劫　無上導首最爲勝

śataṃ sahasrāṇi suvarṇapeṭā jāmbūnadā nāsya samā bhavanti |
yo buddhacaityeṣu prasannacitta āropayen muktapuṣpasya rāśim* || iti |

mkhas pa gaṅ (4) źig rab tu sems daṅ bas ||
saṅs rgyas mchod rten me tog phreṅ bskor ba ||
’dzam bu chu bo’i gser gyi sgrom dag ni ||
stoṅ phrag brgya yaṅ de daṅ mñam pa min ||

aparais tatra mālāvihāraḥ kṛtaḥ | cittaṃ cābhisaṃskṛtam* | muktapuṣpāṇāṃ bhagavatā iyat puṇyam uktam* | asmākaṃ mālāvihārasya (MSV I 77) kiyat puṇyaṃ bhaviṣyatīti | atha bhagavāṃs teṣām api cetasā cittam ājñāya gāthāṃ bhāṣate |

gźan dag gis de la mar de me’i phreṅ ba phul nas || sems kyis mṅon par ’dus byas pa || mi (5) tog phraṅ bas bskor ba’i bsod nams de sñed du bcom ldan ’das kyis gsuṅs na | bdag cag gis me mar phul ba’i bsod nams ji sñed cig tu ’gyur sñam pa daṅ | de nas bcom ldan ’das kyis de dag gi bsam pa thugs su chud nas tshigs su bcad de gsuṅs pa |

śataṃ sahasrāṇi suvarṇavāhā jāmbūnadā nāsya samā bhavanti |
yo buddhacaityeṣu prasannacitto mālāvihāraṃ prakaroti vidvān* || iti |

(6) mkhas pa gaṅ źig rab tu sems daṅ bas ||
saṅs rgyas mchod rten mar me ’bul byed na ||
’dzam bu’i chu bo’i gser sraṅ bye ba ni ||
stoṅ phrag brgya yaṅ de daṅ mñam pa min ||

gźan dag gis de la dri’i chus chag chag btab nas || sems kyis mṅon par (7) ’dus byas pa || mar me phul ba’i bsod nams de sñed du || bcom ldan ’das kyis gsuṅs na || bdag cag gis dri’i chus chag chag btab pa’i bsod nams ji sñed cig tu ’gyur sñam pa daṅ | de nas bcom ldan ’das kyis de rnams kyi bsam pa thugs su (162a1) chud nas tshigs su bcad de gsuṅs pa ||

śataṃ sahasrāṇi suvarṇavāhā jāmbūnadā nāsya samā bhavanti |
yo buddhacaityeṣu prasannacittaḥ pradīpadānaṃ prakaroti vidvān* || iti |

mkhas pa gaṅ źig rab tu sems daṅ bcas || saṅs rgyas mchod rten dri chus ’thor byed na ||
’dzam bu’i chu bo’i gser gyi phuṅ po ni || stoṅ phrag brgya yag de daṅ mñam pa min ||

aparais tatra gandhābhiṣeko dattaḥ | cittaṃ cābhisaṃskṛtam* (fol. 162r1 = GBM 6.992) | pradīpadānasya bhagavatā iyat puṇyam uktam* | asmākaṃ gandhābhiṣekasya kiyat puṇyaṃ bhaviṣyatīti | atha bhagavāṃs teṣām api cetasā cittam ājñāya gāthāṃ bhāṣate |

śataṃ sahasrāṇi suvarṇarāśayo jāmbūnadā nāsya samā bhavanti |
yo buddhacaityeṣu prasannacitto gandhābhiṣekaṃ prakaroti vidvān* || iti |

de nas bcom ldan ’das kyis de rnams kyi bsam pa thugs su chud nas tshigs (4) su bcad de gsuṅs pa |

aparais tatra cchatradhvajapatākāropaṇaṃ dattaḥ | cittaṃ cābhisaṃskṛtam* | padāvihārasya mṛtpiṇḍadānasya muktapuṣpāṇāṃ mālāvihārasya pradīpadānasya gandhābhiṣekasya ceyat puṇyam uktaṃ bhagavatā | asmākaṃ chatradhvajapatākāropaṇe kiyat puṇyaṃ bhaviṣyatīti |

rab daṅ sems kyis saṅs rgyas mchod rten la || gdugs daṅ rgyal mtshan ’phan ni ’dogs byed na ||
gser ni ri bo lhun po daṅ mñam pa || stoṅ phrag brgya yaṅ de daṅ mñam pa min ||

atha bhagavāṃs teṣām api cetasā cittam ājñāya gāthāṃ bhāṣate |

rgya mtsho lta bu’i rdzogs saṅs rgyas || de bźin (5) gśegs pa tshad med pa ||
ded dpon bla na med pa la || yon du bśad pa de yin no ||

(28)時諸人衆咸作是念。佛所説福縁已滅。佛縁(29)現在者。若興供養。有何福利。佛知念已即説(53c1)頌曰

(MSV I 78) śataṃ sahasrāṇi suvarṇaparvatā meroḥ samā nāsya samā bhavanti |
yo buddhacaityeṣu prasannacitta āropayec chatradhvajāpatākāḥ ||

de rnams ’di sñam du de la re źig bcom ldan ’das yoṅs su mya ṅan las ’das pa la bya ba byas pa’i bsod nams de sñed du bcom ldan ’das kyis gsuṅs na | bźugs pa (6) la bsod nams ji sñed cig tu ’gyur sñam pa daṅ | de nas bcom ldan ’das kyis de rnams kyi bsam pa thugs su chud nas tshigs su bcad de gsuṅs pa |

(2) 若有能供養　現能已成佛
(3) 其心若能等　福利無有殊

eṣā hi dakṣiṇā proktā aprameye tathāgate |
samudrakalpe saṃbodhau sārthavāhe anuttare || iti |

’di na sems rab daṅ byas nas ||
gaṅ źig bźugs daṅ gaṅ źig ni ||
mya ṅan ’das la mchod byed pa ||
(7) bsod nams mñam ste khyad par med ||

佛是不思議　妙法亦難思
(5) 清淨者亦然　果報同爲一

teṣām etad abhavat* parinirvṛtasya tāvad bhagavataḥ kāraṇam iyat puṇyam uktaṃ bhagavatā | tiṣṭhataḥ kiyat puṇyaṃ bhaviṣyatīti | atha bhagavāṃs teṣām api cetasā cittam ājñāya gāthāṃ bhāṣate |

’di ltar saṅs rgyas bsam mi khyab ||
saṅs rgyas chos kyaṅ bsam mi khyab ||
bsam mi khyab la dad rnams kyi ||
rnam par smin pa’aṅ bsam mi khyab ||

名相亦難思　無不轉法輪
(7) 正覺功徳岸　無能到其際

tiṣṭhantaṃ pūjayed yaś ca yaś cāpi parinirvṛtam* |
samaṃ cittaṃ prasādyeha nāsti puṇyaviśeṣatā ||

yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas chos kyi ’khor lo (162b1) thogs pa med pa skor ba bsam gyis mi khyab ba de dag gi yon tan ni rtogs par mi nus so ||

(8)是時世尊。爲諸人衆。説如是法。彼聞法已。(9)無量百千有情。獲大勝利。或有發聲聞菩提(10)心者。或有發獨覺菩提心者。或有發無上正(11)等覺心者。或有得煖頂。或得初忍。或證預流(12)果者。或有得一來不還果者。或有斷諸煩惱。(13)證阿羅漢果者。餘衆多人。歸佛法僧。信敬三(14)寶。種諸善根。時有淨信婆羅門長者居士。即(15)於其處。設大施會。名此方地。爲施水處

evaṃ hy acintiyā buddhā buddhadharmo 'py acintiyaḥ |
acintiye prasannānāṃ vipāko 'pi acintiyaḥ ||

de nas bcom ldan ’das kyis skye bo’i tshogs chen po de la gaṅ thos na srog chags brgya stoṅ brag du mas khyad par chen po thob ste || kha cig gis ni ñan thos kyi byaṅ chub (2) tu sems bskyed | kha cig gis ni raṅ saṅs rgyas kyi byaṅ chub tu | kha cig gis ni bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i byaṅ chub tu sems bskyed || kha cig gis ni dro bar gyur ba thob || kha cig gis ni rtse mo || kha cig gis ni bden pa daṅ mthun pa’i bzod (3) pa dag | ka cig gis ni rgyun du źugs pa’i ’bras bu mṅon sum du byas so || kha cig gis ni lan gcig phyir ’oṅ ba’i ’bras bu | kha cig gsi ni phyir mi ’oṅ ba’i ’bras bu || kha cig gis ni ñon moṅs pa thams cad spaṅs nas dgra bcom pa ñid mṅon sum du (4) byas | ’khor de las phal cher ni saṅs rgyas la gźol | chos la ’bab | dge ’dun la bab par bkod pa de lta bu’i chos bśad pa mdzad do ||

teṣām acintiyānām apratihatadharmacakravartinām* |
samyaksaṃbuddhānāṃ nālaṃ guṇapāram adhigantum* || iti |

bram ze daṅ khyim bdag dad pa can rnams kyis phyogs de ñid du dus ston btsugs pa daṅ | de nas chu maṅs dus (5) ston can chu maṅs dus ston can źes bya bar grags so ||

(16)爾時世尊。遊行憍薩羅國。行至室羅伐城。(17)住逝多林。給孤獨園。給孤長者。聞佛至已詣(18)世尊所。頂禮佛足。

tato bhagavatā tasya mahājanakāyasya tathāvidhā dharmadeśanā kṛtā yāṃ śrutvā anekaiḥ prāṇiśatasahasrair mahān viśeṣo 'dhigataḥ | kaiścic chrāvakabodhau cittāny utpāditāni kaiścit pratyekāyāṃ bodhau kaiścid anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau | kaiścid uṣmagatāni pratilabdhāni kaiścin mūrdhānaḥ kaiścit satyānuloma kaiścit kṣāntayaḥ | kaiścit srotāpattiphalaṃ sākṣātkṛtaṃ kaiścit sakṛdāgāmiphalaṃ kaiścid anāgāmiphalam* | kaiścit pravrajya sarvakleśaprahāṇād arhatvaṃ sākṣātkṛtam* | yadbhūyasā sā parṣad buddhanimnā dharmapravaṇā saṃghaprāgbhārā vyavasthāpitā (MSV I 79) |

de nas bcom ldan ’das yul ko sa la nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa daṅ mñan yod du byon nas mñan yod na rgyal bu rgyal byed kyi tshal mgon med zas sbyin gyi kun dga’ ra ba na bźugs so || khyim (6) bdag mgon med zas sbyin gyis bcom ldan ’das ko sa la nas ljoṅs rgyu źiṅ gśegs pa daṅ mñan yod du byon nas | mñan yod na rgyal byed kyi tshal gyi bdag gi kun dga’ ra ba na bźugs so źes thos so || thos nas kyaṅ bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste (7) phyin nas bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas nas phyogs gcig tu ’dug go |

退坐一面。佛爲説法。示教(19)利喜。默然而住。

tatra śrāddhair brāhmaṇagṛhapatibhis tasmin pradeśe mahaḥ sthāpitaḥ | toyikāmahas toyikāmaha iti saṃjñā saṃvṛttā |

phyogs gcig tu ’dug pa daṅ | bcom ldan ’das kyis khyim bdag mgon med zas sbyin la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad | yaṅ (163a1) dag par ’dzin du ’jug par mdzad | yaṅ dag par gzeṅs stod par mdzad ces bya ba nas | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o ||

是時長者。從座而起。整理衣(20)服。合掌恭敬。雙膝著地。白佛言。

atha bhagavān kosaleṣu janapadeṣu cārikāṃ caran śrāvastīm anuprāptaḥ | śrāvastyāṃ viharati jetavane anāthapiṇḍadasyārāme | aśrauṣīd anāthapiṇḍado gṛhapatiḥ bhagavān kosaleṣu janapadeṣu cārikāṃ caran śrāvastīm anuprāptaḥ śrāvastyāṃ viharati jetavane asmākam evārāme iti | śrutvā ca punar yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvaikānte niṣaṇṇaḥ |

de nas khyim bdag mgon med zas sbyin stan las laṅs (2) te źes bya ba nas bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud de bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to |

大徳世尊。(21)與苾芻僧伽。明日就宅。受我微供。佛默然受。(22)知佛受已。廣如餘説。乃至明日。令使白佛。飯(23)食已辦。唯願知時。

ekāntaniṣaṇṇam anāthapiṇḍadaṃ gṛhapatiṃ bhagavān dharmyayā kathayā saṃdarśayati samādāpayati samuttejayati (fol. 162v1 = GBM 6.993) pūrvavad yāvat saṃpraharṣya tūṣṇīm* |

bcom ldan ’das dge sloṅ gi dge ’dun daṅ thabs cig tu seṅ bdag gi sdum par gdugs tshod sbyor źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol źes bya (3) ba nas | gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ bdag sta gon byas nas | naṅ par sṅar laṅs te gdan btiṅ nas nor bu’i chu snod sta gon byas nas źes bya ba’i bar goṅ ma bźin te | bcom ldan ’das la spyan ’dren gyis dus tshod gsol ba | btsun pa gdugs tshod lags (4) śiṅ mchis na bcom ldan ’das de’i dus la bab par dgoṅs su gsol ||

長者復命守門人曰。佛(24)與僧伽。比至食了。

athānāthapiṇḍado gṛhapatir utthāyāsanāt pūrvavad yena bhagavāṃs tenāṃjaliṃ praṇamya bhagavantam idam avocat* |

spo sruṅs kyi mi la bsgo ba | kye naṅ rje re źig saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun gdugs tshod ma gsol gyi bar du gźan mu ste pa dag naṅ du ma btaṅ źig |

勿令外道。入我宅中。時守(25)門人。聞教依奉。

adhivāsayatu me bhagavān śvo 'ntargṛhe bhaktena sārdhaṃ bhikṣusaṃghena iti | pūrvavat śuci praṇītaṃ khādanīyabhojanīyaṃ samudānīya kālyam evotthāyāsanakāni prajñapyodakamaṇīn pratiṣṭhāpya bhagavato dūtena kālam ārocayati | samayo bhadanta sajjaṃ bhaktaṃ yasyedānīṃ bhagavān kālaṃ manyate iti |

de’i ’og tu mu stegs pa (5) rnams la sbyin ni | jo bo bka’ bźin ’tshal źes sgo sruṅs kyi mis khyim bdag mgon med zas sbyin las mñan to ||

于時世尊。與諸僧伽。著衣持(26)鉢。詣長者家。廣如餘説。乃至大衆。悉使飽(27)足。淨漱畢已。取小卑座。爲聽法故。對佛前(28)坐。

dauvārikapuruṣam āmaṃtrayate | na tāvad bhoḥ puruṣānyatīrthyakānāṃ praveśo deyo yāvad buddhapramukhena bhikṣusaṃghena na bhuktam* |

de nas bcom ldan ’das sṅa dro śam thabs mnabs lhuṅ bzed daṅ chos gos bsnams te dge sloṅ gi tshogs kyis yoṅs su bskor ciṅ | dge sloṅ gi dge ’dun (6) gyis mdun gyis bltas nas źes bya ba nas phyag bcabs te lhuṅ bzed gyu bar rig nas stan ches dma’ ba źig blaṅs te bcom ldan ’das kyi spyan sṅar chos mñan pa’i phyir ’dug go |

是時具壽大迦攝波。在一阿練若處。鬚(29)髮稍長。著破納衣詣逝多林。見寺無僧。問(54a1)守寺者。上首世尊苾芻僧伽。今在何去。彼便(2)答言。給孤長者請就宅食。大

tataḥ paścāt tīrthyakebhyo dāsyāmīti | evam ārya iti dauvārikaḥ puruṣa anāthapiṇḍadasya gṛhapateḥ pratyaśrauṣīt* |

de nas tshe daṅ ldan pa ’od sruṅ chen po dgon pa’i gnas mal źig nas skra daṅ kha spu riṅ źiṅ chos (7) gos ṅan pa źig gyon te rgyal byed kyi tshal du ’oṅs te | des bltas na rgyal byed kyi tshal stoṅ par ’dug nas des dge skos la dris pa || saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun gaṅ du bźud || des smras pa || khyim bdag mgon med zas sbyin gyis spyan draṅs so ||

迦攝波便作是(3)念。我今宜可就彼而食。於佛上首。苾芻僧(4)伽。便申致敬。作是念已。速時詣彼。其守門人(5)告言。聖者。勿入於中。大迦攝波曰。以何事(6)故。守門人曰。長者有教。佛與僧伽。比至食(7)了。勿令外道。入於宅中。於後亦供諸餘外道。

atha bhagavān pūrvāhṇe nivāsya pātracīvaram ādāya bhikṣugaṇaparivṛto (MSV I 80) bhikṣusaṃghapuraskṛtaḥ pūrvavad yāvad dhautahastam apanītapātraṃ nīcataram āsanaṃ gṛhītvā bhagavataḥ purastān niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya |

des bsams (163b1) pa|| de ñid du bsod sñoms bza’ źiṅ saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun la bsñen bkur bya’o sñam nas | de khyim bdag mgon med zas sbyin gyi khyim du soṅ ba daṅ | sgo sruṅs kyis smras pa | ’phags pa naṅ du ma bźud par gźes śig | ci’i phyir khyim bdag (2) mgon med zas sbyin gyi mchid nas re źig saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun gdugs tshod ma gsol gyi bar du gźan mu stegs pa dag naṅ du ma btaṅ źig | de’i ’og tu mu stegs pa rnams la sbyin no źes bsgo lags so ||

(8)時迦攝波作念。我今獲諸勝妙上利。淨信婆(9)羅門。長者居士而不知我是沙門釋迦之子。(10)我今宜往哀愍拔濟貧窮孤陋。作是念已。出(11)遊芳園。復作是念。我今愍哀是何等類。令獲(12)勝利。時有癩病乞兒。骨節分離。瘡膿流潰。乞(13)求濟活。大迦攝波便詣彼所。從彼告乞。時彼(14)癩女乞得米泔。癩女遙見大迦攝波。形容挺(15)特。善自調伏。具諸威儀。而作是念。由我未曾(16)施如是者。生此貧苦。癩病纒身。若見聖者哀(17)愍於我。我以米泔。當爲奉施。時迦攝波觀知(18)彼念。即便近前。舒鉢令視。

athāyuṣmān mahākāśyapo 'nyatamasmād āraṇyakāc chayanāsanād dīrghakeśaśmaśrulūhacīvaro jetavanaṃ gataḥ | sa paśyati jetavanaṃ śūnyam* | tenopadhivārikaḥ pṛṣṭaḥ | kutra buddhapramukho bhikṣusaṃgha iti | tena samākhyātam* | anāthapiṇḍadena gṛhapatinopanimaṃtrita iti |

tshe daṅ ldan pa ’od sruṅ chen pos bsams (3) pa | bram ze daṅ khyim bdag dag gis bdag la dge sbyoṅ śākya ’i sras kyi yin no źes bya bar ma śes pa de ni bdag gis rñed pa legs par rñed kyis soṅ la skye bo bkren pa rnams la sñiṅ rje bya’o sñam du bsam te skyed mos tshal du soṅ nas des bsams pa | deṅ bdag gis su źig rjes (4) su gzuṅ bar bya sñam pa daṅ | re źig cag na groṅ phyi ñug ma mdzes thebs pa lus źigs śiṅ lus las rnag khrag ’dzag pa źig sloṅ mo la rgyu źiṅ ’dug nas de’i druṅ du de soṅ ba daṅ des kyaṅ bslaṅs na ’bras khu źig rñed nas | des tshe daṅ ldan pa ’od sruṅ chen po lus mdzes pa daṅ sems daṅ (5) źiṅ spyod lam źi bar mthoṅ nas des bsams pa || ṅes par bdag gis yon gnas ’di lta bu la bya ba ma byas pas des na bdag ’di lta bu’i gnas su gyur gyis || gal te ’phags pa ’od sruṅ chen pos bdag la thugs brtse ba’i phyir ’bras khu bźas na bdag gis ’di dbul lo sñam pa (6) daṅ || de nas tshe daṅ ldan pa ’od sruṅ chen pos des bsam pa sems kyis śes nas lhuṅ bzed de | sriṅ mo gal te khyod kyis btaṅ ba yin na lhuṅ bzed ’dir lugs śig |

告言。姉妹能施(19)米泔。可置鉢中。女便瀉泔。繩落鉢内。女欲(20)指摘指便墮鉢。

de nas des sems mṅon par dad par byas nas lhuṅ bzed der blugs pa daṅ sbraṅ ma źig lhuṅ ṅo | (7) des de dbyuṅ bar brtsams pa daṅ | ’bras khu de’i naṅ du sor mo gcig chad de lhuṅ ṅo ||

女作是念。而彼聖者護我心(21)故。而見受泔。豈應自食。時迦攝波知彼念已。(22)便對其前。於牆下坐。而食其泔。彼作是念。今(23)此聖者護我心故。雖食我泔。必應更求餘好(24)飮食。時迦攝波觀知彼念。告癩女言。姉妹。汝(25)今應當發歡喜心。我從今日。至明食時。以(26)汝米泔。度一日一夜。彼甚歡悦。竊作是念。我(27)於今日。獲勝妙利。大迦攝波受我鄙施。時此(28)女人。迦攝波處。心生清淨。因此命終。生覩史(29)多天。時天帝釋見此女人。以清淨心。而施(54b1)米泔。因即命過。而不見知生在何趣。觀於地(2)獄。而亦不見。餓鬼人中。護世四天。三十三(3)天。亦復不見。天眼下觀。尚不能知。

āyuṣmān mahākāśyapaḥ saṃlakṣayati tasya me lābhāḥ sulabdhā ye māṃ brāhmaṇagṛhapatayaḥ śramaṇaśākyaputrīya iti na jānate | gacchāmi kṛpaṇajanasyānukampāṃ karomīti viditvā udyānaṃ gataḥ | sa saṃlakṣayati | adya mayā kasyānugrahaḥ kartavyaḥ | yāvad anyatarā nagarāvalambikā kuṣṭhābhibhūtā sarujārtā pakvagātrā bhikṣām aṭati | sa tasyāḥ sakāśam upasaṃkrāntaḥ | tasyāś ca bhikṣāyām ācāmaḥ saṃpannaḥ | tayā āyuṣmān mahākāśyapo dṛṣṭaḥ kāyaprāsādikaś cittaprāsādikaś ca śānteneryāpathena | sā saṃlakṣayati | nūnaṃ mayaivaṃvidhe dakṣiṇīye kārā na kṛtā yena me iyaṃ samavasthā | yady āryo mahākāśyapo mamāntikād anukampām (MSV I 81) upādāyācāmaṃ pratigṛhṇīyād aham asmai dadyām iti | tata āyuṣmatā mahākāśyapena tasyāś cetasā cittam ājñāya pātram upanāmitam* | yadi te bhagini parityaktaṃ tad dīyatām asmin pātre iti |

des bsams pa | ’phags pas bdag gi sems bsruṅ ba’i phyir ma phor zad kyi ’on kyaṅ gsol ni mi gsol lo sñam pa daṅ | tshe daṅ ldan pa ’od sruṅ chen pos de’i bsam pa sems kyis śes nas (164a1) de’i mṅon sum kho nar ’bab pa’i rtsig druṅ źig tu ’dug nas ’thuṅs pa daṅ | des bsams pa || cuṅ zad dun bdag gi sems bsruṅ ba’i phyir gsol gyi || ’on kyaṅ ’dis zas kyi go chod par ni ma byas so sñam pa daṅ || de nas tshe daṅ ldan pa ’od sruṅ chen pos (2) de’i bsam pa sems kyis śes nas groṅ phyi ñug ma de la ’di skad ces smras so || sriṅ mo rab tu dga’ ba skyed cig daṅ khyod kyis byin pa’i zas ’dis kho bo ñin źag gcig ’da’ bar bya’o || de lhag par dga’ ba skyes nas bdag gis ’phags pa ’od sruṅ chen po la bsod sñoms (3) bstabs na bźes so sñam nas | tshe daṅ ldan pa ’od sruṅ chen po la sems daṅ pa bskyed nas śi bas dga’ ldan gyi lha’i ris su skyes so || lha rnams kyi dbaṅ po brgya byin gyis des ’bras khu źig phul nas sems mṅon par dad par byas nas śi ba ni mthoṅ na gaṅ du skyes pa ma mthoṅ nas | (4) des sems can dmyal bar brtag par brtsams nas ma mthoṅ | dud ’gro daṅ | yi dgas daṅ | mi daṅ | rgyal chen bźi’i ris daṅ | sum bcu rtsa gsum pa rnams su yaṅ ma mthoṅ ste | ’di ltar rnams kyi śes pa mthoṅ ba ni ’og tu ’jug gi goṅ du mi ’jug go || (5) ’dul ba gźi || bam po bźi bcu pa |

時天帝(4)釋來詣佛所。頂禮佛足。合掌恭敬。以頌請(5)曰

tatas tayā cittam abhiprasādya tasmin pātre dattaṃ makṣikā ca patitā | sā tām apanetum ārabdhā | tasyās tasminn ācāme aṃguliḥ patitā |

de nas lha rnams kyi dbaṅ po brgya byin bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin nas bcom ldan ’das la tshigs su bcad pa’i dbyaṅs kyis źu ba źus pa |

(6) 巡行告乞士　迦攝波大仁
(7) 施彼米泔女　今得生何趣

sā saṃlakṣayati | kiṃ cāpy āryeṇa mama cittānurakṣaṇayā (fol. 163r1 = GBM 6.994) na cchoritam* | api tu na paribhokṣyatīti | āyuṣmatā mahākāśyapena tasyāś cetasā cittam ājñāya tasyā eva samakṣam anyatamaṃ kuḍyamūlaṃ niśritya paribhuktam* | sā saṃlakṣayati | kiṃ cāpy āryeṇa mama cittānurakṣaṇayā paribhuktaṃ nānenāhāreṇāhārakṛtyaṃ kariṣyatīti | athāyuṣmān mahākāśyapas tasyāś cetasā cittam ājñāya tāṃ nagarāvalambikām idam avocat* | bhagini prāmodyam utpādayāmy ahaṃ tvadīyenāhāreṇa rātriṃdivasam atināmayiṣyāmīti | tasyā atīvaudvilyam utpannam* | mamāryeṇa mahākāśyapena piṇḍapātaḥ pratipāditaḥ pragṛhīta iti āyuṣmati mahākāśyape cittam abhiprasādya kālagatā | tuṣite devanikāye upapannā | sā śakreṇa devendreṇa dṛṣṭā ācāmaṃ pratipādayantī kālaṃ ca kurvāṇā no tu dṛṣṭā kutropapannā iti | sa nagarān vyavalokayitum ārabdho na paśyati tiraścaḥ pretān manuṣyāṃś ca cāturmahārājikān devān trayastriṃśān na paśyati | tathā hy adhastād devānāṃ jñānadarśanaṃ pravartate nopariṣṭāt* |

’od sruṅ bdag ñid chen po can ||
bsod sñoms phyir ni rgyu ba na ||
’od sruṅ (6) ’bras khu phul ba yi ||
bud med de ni gar dga’ lags ||

(8)佛以頌答

atha śakro devānām indro yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavantaṃ gāthābhigītena praśnaṃ papraccha |

bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa ||

(9) 天名都史多　諸欲隨念有
(10) 其施米泔女　今生於彼中

(MSV I 82) carataḥ piṇḍapātaṃ hi kāśyapasya mahātmanaḥ |
kutrāsau modate nārī kāśyapasyācāmadāyikā ||

dga’ ldan źes bya’i lha de rnams ||
’dod pa thams cad ’byor pa ste ||
’od sruṅ ’bras khu phul ba yi ||
bud med de ni de na dga’ ||

(11)時天帝釋。作如是念。而彼諸人。不知修福。而(12)行惠施。作諸利事。我今既知修福獲利。何不(13)惠施。修諸福業。聖者迦攝波。心懷哀愍貧窮(14)孤陋。病苦疾者。我今應爲而施一食。作是念(15)已即便化身。詣貧窮處。羸弱孤單。隨作草菴。(16)如亂巣穴。變自形儀。作醜陋織師。頭髮蓬亂。(17)著麁麻衣。手皴脚劈。而爲織作。舍支夫人。身(18)爲織妻。以撚其綖。取天妙食。預置一邊。時迦(19)攝波。爲欲哀愍諸窮厄者。巡行告乞。次第(20)而至。見已。情甚愍此貧弊。佇立門首。持鉢從(21)乞。時彼化天。以天妙食。滿置鉢中。然迦攝波(22)作念。觀斯活計。非常困頓。天妙飮食。從何而(23)得。必有餘事。生此疑已。

bhagavān āha |

de nas lha rnams kyi dbaṅ po brgya (7) byin ’di sñam du sems te || re źig mi ’di dag ni bsod nams mṅon sum du ma mthoṅ na yaṅ sbyin pa dag gtoṅ || bsod nams dag byed na || bdag bsod nams dag mṅon sum du mthoṅ źiṅ raṅ gi bsod nams kyi ’bras bu la gnas pa go ci’i phyir sbyin pa dag mi gtaṅ bsod nams (164b1) dag mi bya sñam nas | ’phags pa ’od sruṅ chen po’i ’di sdug pa daṅ | mgon med pa daṅ | bkren pa daṅ | phoṅs pa la la thugs brtse ba yin gyis | ma la bdag gis ’di la bsod sñoms bstab par bya’o sñam du bsams nas | bkren pa’i sraṅ du khyim śag śig tu ’dug pa | (2) lhaṅ lhoṅ rdol pa śin tu mi bzad pa źig sprul nas | bdag ñid thag pa skra yegs pa | śa na’i ras kyi smad g-yogs gyon pa | rkaṅ lag ser ga byuṅ ba źig tu sprul nas ras ’thag par brtsams so || lha mo bde sogs kyaṅ thag pa’i chuṅ ma’i cha byad du byas nas ras skud (3) ’ju bar brtsams so || de’i phyogs gcig tu ni lha’i źal zas źig sta gon byas te bźag pa daṅ | de nas tshe daṅ ldan pa ’od sruṅ chen po bkren pa daṅ | mgon med pa daṅ | phoṅs pa’i skye bo rnams la rjes su brtse ba’i phyir rim gyis khaṅ pa der phyin nas ’di ni sduṅ bsṅal (4) pa źig go źes lhuṅ bzed bzed nas spor bsdad pa daṅ | lha rnams kyi dbaṅ po brgya byin gyis lha’i źal zas kyis bkaṅ ṅo ||

tuṣitā nāma te devāḥ sarvakāmasamṛddhayaḥ |
tatrāsau modate nārī kāśyapasyācāmadāyikā || iti |

de nas tshe daṅ ldan pa ’od sruṅ chen po ’di sñam du

atha śakrasya devendrasyaitad abhavat* | ime tāvan manuṣyāḥ puṇyānām apratyakṣadarśino dānāni dadati puṇyāni kurvanti ahaṃ pratyakṣadarśyeva puṇyānāṃ sve puṇyaphale vyavasthitaḥ | tasmād dānāni vā dadāmi puṇyāni vā karomi | ayam āryo mahākāśyapo dīnānāthakṛpaṇavanīpakānukampī | yanv aham enaṃ piṇḍakena pratipādayeyam iti viditvā kṛpaṇavīthyāṃ gṛhaṃ nirmitavān* | cīracīracīvarakaṃ kākābhinilīnakaṃ nātiparamarūpaṃ kuvindaṃ cātmānam abhinirmāya uddhūtaśiraskaḥ śaṇaśāṭīnivāsitaḥ sphuṭitapāṇipādo vastraṃ vayitum ārabdhaḥ | śacy api devakanyā kuvindabhāvaveṣadhāriṇī tasarikāṃ kartum ārabdhā | pārśve cāsya divyā sudhā sajjīkṛtā tiṣṭhati | athāyuṣmān mahākāśyapaḥ kṛpaṇānāthavanīpakajanānukaṃpako 'nupūrveṇa tad gṛham anuprāptaḥ | duḥkhitako 'yam iti kṛtvā dvāre sthitena pātraṃ prasāritam* | śakreṇa devendreṇa (MSV I 83) divyāyāḥ sudhāyāḥ pātraṃ pūritam* |

’di’i zas lha’i bdud rtsil khyim gyi spuṅs ni ’di tsam pa śin tu ’gal lo źes bsams te || bdag (5) gi sñiṅ la the tshom skyes pa |

常法如是。阿羅漢若(24)不預觀。不知前事。即便觀察。見斯天帝。

athāyuṣmato mahākāśyapasyaitad abhavat* |

’di ni chos ñid yin te || dgra bcom pa rnams ni ma bsams par ye śes mthoṅ ba mi ’jug pas bsam pa la źugs pa daṅ | ji tsam na lha rnams kyi dbaṅ po brgya byin yin par mthoṅ nas

告(25)曰。憍尸迦。仁今何故於苦厄人。而爲留難。

divyaṃ cāsya sudhābhaktam ayaṃ ca gṛhavistaraḥ |
suviruddham iti jñātvā jāto me hradi saṃśayaḥ || iti |

des smras pa | kau śi ka ’di ltar de bźin gśegs (6) pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas kyis khyod kyi yun riṅ bo nas rjes su ’brel ba’i the tshom daṅ som ñi’i zug rṅu rtsa nas phyuṅ zin na ci’i phyir skye bo sdug bsṅal ba’i bar chad byed ||

於(26)長夜中。世尊説仁無疑惑箭。及餘戲笑。拔出(27)根栽。如佛世尊應正等覺。帝釋白言。聖者大(28)迦攝波。我今何爲留難苦者。而此諸人。不(29)見自福不行惠施。修諸善福。我今自見。何不(54c1)惠施。廣修諸福世尊豈不説是語耶

dharmatā hy eṣā | asamanvāhṛtyārhatāṃ jñānadarśanaṃ na pravartate | sa samanvāhartuṃ pravṛtto yāvat paśyati śakraṃ devendram* |

’phags pa ’od sruṅ chen po skye bo sdug bsṅal ba’i bar chad ci ste bgyid | re (7) źig mi ’di rnams ni bsod nams dag mṅon sum du ma mthoṅ na yaṅ sbyin pa dag gtoṅ | bsod nams dag bgyid na | bdag bsod nams dag mṅon sum du mthoṅ źiṅ raṅ gi bsod nams kyi ’bras bu la gnas pa go ci’i phyir sbyin pa dag mi gtaṅ | bsod nams dag mi (165a1) bgyid | bcom ldan ’das kyis kyaṅ |

(2) 福應常修造　無福遭苦厄
(3) 若有修福者　現受當安樂

sa kathayati | kauśika kiṃ duḥkhitajanasyāntarāyaṃ (fol. 163v1 = GBM 6.995) karoṣi |

bsod nams dag ni bya dgos te || bsod nams ma byas sdug bsṅal ’gyur || bsod nams dag ni byas pa yis || ’jig rten ’di daṅ pha rol dga’ || źes ma gsuṅs sam |

(4)大迦攝波。從此之後。先觀方乞。

yasya bhagavatā dīrgharātrānugato vicikitsākathaṃkathāśalyaḥ samūla āvṛḍho yathāpi tat tathāgatenārhatā samyaksaṃbuddhena | ārya mahākāśyapa kiṃ duḥkhitajanasyāntarāyaṃ karomi | ime tāvan manuṣyā apratyakṣadarśinaḥ puṇyānāṃ dānāni dadati puṇyāni kurvanti | ahaṃ pratyakṣadarśyeva puṇyāni kathaṃ dānāni na dadāmi puṇyāni vā na karomi | nanu coktaṃ bhagavatā |

de phyin chad tshe daṅ ldan pa (2) ’od sruṅ cen po bsams nas khyim rnams su bsod sñoms la ’gro bar brtsams so ||

時天帝釋。於(5)虚空中。持諸天食。來置鉢中。大迦攝波翻側(6)其鉢。食便落地。時諸苾芻以縁白佛。佛言。由(7)斯事故。苾芻應持鉢蓋。時諸人衆。咸聞癩女(8)施迦攝波臭惡米泔。命終得生覩史多天。勝(9)光大王亦聞斯事。詣世尊所。頂禮佛足。退坐(10)一面。佛便爲王廣説妙法。示教利喜默然而(11)住。王從坐起。整理衣服。合掌恭敬。而白佛(12)言。唯願世尊。與苾芻僧伽。爲聖者迦攝波故。(13)於七日内。受我微供。佛便默受。王知佛受。頂(14)禮佛足。奉辭而去。於斯夜中。勅諸供膳。嚴備(15)種種精妙飮食。至明清旦。敷設床座。置清淨(16)水。齒木及屑。令使白佛。飮食已辦。願佛知(17)時。廣如餘説。乃至坐定。王自行食。

karaṇīyāni puṇyāni duḥkhaṃ hy akṛtapuṇyataḥ |
kṛtapuṇyā hi modante asmiṃl loke paratra ca || iti |

de nas lha rnams kyi dbaṅ po brgya byin nam mkha’ la ’dug bźin du lha’i źal zas kyis tshe daṅ ldan pa ’od sruṅ gi lhuṅ bzed ’geṅs pa daṅ | tshe daṅ ldan pa ’od sruṅ chen pos lhuṅ bzed khas (3) bub pas bza’ ba daṅ btuṅ ba bor bar gyur ba’i skabs de bcom ldan ’das la dge sloṅ rnams kyis gsol pa daṅ | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa || de’i phyir rjes su gnaṅ gis lhuṅ bzed kyi kha g-yogs bcaṅ bar bya’o ||

tataḥ prabhṛti āyuṣmān mahākāśyapaḥ samanvāhṛtya kulāni piṇḍapātaṃ praveṣṭum ārabdhaḥ |

groṅ phyi ñug ma che ge mo źes bya bas (4) ’phags pa ’od sruṅ chen po la ’bras khu gsol nas de dga’ ldan gyi lha rnams kyi ris su skyes so źes kun du sgra grags so || ko sa la’i rgyal po galasa rgyal gyis groṅ phyi ñug ma che ge mo źes bya bas ’phags pa ’od sruṅ chen po la ’bras khu gsol nas dga’ ldan gyi (5) lha’i ris su skyes so źes thos so ||

atha śakro devendro ākāśastha evāyuṣmato mahākāśyapasya divyāyāḥ sudhāyāḥ pātraṃ pūrayati | āyuṣmān api mahākāśyapaḥ pātram avāṅmukhaṃ karoty annaṃ pānaṃ (MSV I 84) choryate | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | bhagavān āha | tasmād anujānāmi piṇḍopadhānaṃ dhārayitavyam iti |

thos nas kyaṅ bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug pa daṅ | bcom ldan ’das kyis ko sa la’i rgyal po (6) gsal rgyal la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis yaṅ dag par ston par mdzad || yaṅ dag par ’dzin du ’jug par mdzad ces bya ba nas | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin no ||

sāmantakena śabdo visṛtaḥ | amukayā nagarāvalambikayā āryo mahākāśyapaḥ ācāmena pratipāditaḥ | sā ca tuṣite devanikāye upapannā | iti rājñā prasenajitā kosalena śrutam* |

de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal stan las (7) laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas pus mo g-yas pa’i lha ṅas la btsugs te | bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das ’phags pa ’od sruṅ chen po’i slad du dguṅ bdun du bdag (165b1) gdugs tshod sbyor źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol | bcom ldan ’das kyis ko sa la’i rgyal po gsal rgyal la caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo |

śrutvā ca punar yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvaikānte niṣaṇṇaḥ | sa ekāntaniṣaṇṇaṃ rājānaṃ prasenajitaṃ kosalaṃ bhagavān dharmyayā kathayā saṃdarśayati | pūrvavad yāvat saṃpraharṣya tūṣṇīm* |

de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis bcom ldan ’das caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ bar rig nas | bcom ldan ’das kyi źabs (2) gñis la mgo bos phyag ’tshal te bcom ldan ’das kyi spyan sṅa nas soṅ ṅo ||

atha rājā prasenajit kosalaḥ utthāyāsanād ekāṃsam uttarāsaṃgaṃ kṛtvā yena bhagavāṃs tenāñjaliṃ praṇamya bhagavantam idam avocat* | adhivāsayatu me bhagavān āryamahākāśyapam uddiśya bhaktaṃ saptāheneti | adhivāsayati bhagavān rājñaḥ prasenajitaḥ kosalasya tūṣṇīṃbhāvena |

de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis de ñid kyis nub mo nas gtsaṅ źiṅ bsod pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba dag sta gon byas nas naṅ par sṅar laṅs te gdan btiṅ nas nor bu’i chu snod bźag nas bcom (3) ldan ’das la spyan ’dren gyis dus tshod gsol pa źes bya ba nas | raṅ gi lag nas stobs śiṅ tshim par byed de źes bya ba’i bar goṅ ma bźin no ||

時有乞(18)兒。來在其中。對尊宿坐。情生淨信。深起恭(19)敬。作如是念。王由往昔修諸福業。今處尊貴。(20)復能惠施。供養三寶。

atha rājā prasenajit kosalo bhagavatas tūṣṇīṃbhāvenādhivāsanāṃ viditvā bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā bhagavato 'ntikāt prakrāntaḥ |

mu lto ba źig rgan gral logs na ’dug pa rgyal po ’di bsod nams dag mṅon sum du mthoṅ źiṅ raṅ gi bsod nams kyi ’bras bu (4) la gnas pa yin pas bsod nams dag gis ṅoms mi śes par sbyin pa dag gtoṅ bsod nams dag byed do źes sems mṅon par dad par gyur to ||

王復自手遍行飮食。佛(21)與僧伽。悉令飽滿。即行淨水。齒木及屑。洗漱(22)畢已。王聽法故。取小卑座。對面而坐。

atha rājā prasenajit kosalas tām eva rātriṃ śuci praṇītaṃ khādanīyabhojanīyaṃ samudānīya kālyam evotthāyāsanakāni prajñapyodakamaṇīn pratiṣṭhāpya bhagavato dūtena kālam ārocayati | pūrvavad yāvat svahastaṃ santarpayati saṃpravārayati |

de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun la rnam graṅs du mar gtsaṅ źiṅ bsod (5) pa’i bza’ ba daṅ bca’ ba raṅ gi lag nas bstabs śiṅ tshim par byas te || bcom ldan ’das kyis gsol zin nas phyag bcabs te lhuṅ bzed gyu bar rig nas stan ches dma’ ba źig blaṅs te chos mñan pa’i phyir bcom ldan ’das kyi spyan sṅar ’dug go |

佛告大(23)王。我爲王故。説施伽他。而當爲彼獲大福者。(24)王作是念。世尊今時受我供養。何得有人。(25)而獲多福。念已白佛。唯願世尊。爲獲多修(26)福業之者。而説施願。

anyatamaś ca koṭṭamallako vṛddhānte cittam abhiprasādayaṃs tiṣṭhati | ayaṃ rājā pratyakṣadarśyeva puṇyānāṃ sve puṇyaphale pratitiṣṭho 'tṛpta eva puṇyair dānāni dadānti puṇyāni karoti |

de nas bcom (6) ldan ’das kyis bka’ stsal pa | rgyal po chen po su’i miṅ nas brjod de yon bsṅo ba bya || ci khyod kyi ’am | ’on te khyod bas bsod nams ches maṅ du bskyed pa gaṅ yin pa źig gi | rgyal po bsams pa bdag gi bsod sñoms bcom ldan ’das kyis yoṅs su yoṅs spyad pas bdag (7) bas bsod nams ches maṅ du bskyed pa gźan lta su yod sñam du bsams nas gsol pa |

于時世尊。爲彼乞兒。而(27)説呪願。世尊如是於五六日時。爲乞兒説(28)施願頌。王便懷憂。手拓頬住。作如是念。世尊(29)食我供養。稱乞兒名。而説施願。諸臣見王(55a1)愁憂拓頬。白言。大王。何故如是愁憂思慮。王(2)曰。我何不憂。世尊受我微妙供養。稱乞兒名。(3)而説施願。時有老臣。前白王言。願王安住。臣(4)當明日致請世尊。而稱王名説呪願。是時老(5)臣。宣告供膳。明日宜應倍加營造種種飮食。(6)行食之時。一分在鉢。一分墮地。供膳之人。奉(7)教營造。世尊上首。苾芻僧伽。衆坐定已。即行(8)飮食。遂使一分。墮其鉢中。一分落地。時彼乞(9)兒見食在地。疾走欲捻。行食之者。遙唱不(10)令。乞兒告曰。王財極甚。飮食無窮。似我苦難(11)者。何不令取。在地壞爛。是時乞兒心生散亂。(12)遂不敬崇發清淨意。佛與僧伽。飮食畢已。王(13)對佛坐。念曰。世尊。今時爲我説施。爲餘人(14)乎。

(MSV I 85) atha rājā prasenajit kosalo 'nekaparyāyeṇa buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃghaṃ śucinā praṇītena khādanīyabhojanīyena svahastaṃ santarpya saṃpravārya bhagavantaṃ bhuktavantaṃ viditvā dhautahastam apanītapātraṃ nīcataram āsanaṃ gṛhītvā bhagavataḥ purastān niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya |

bcom ldan ’das bdag pas bsod nams ches maṅ du bskyed pa gaṅ lags pa de’i miṅ nas brjod ciṅ bcom ldan ’das kyis yon bsṅo ba mdzad du gsol || de nas bcom ldan ’das kyis mu lto ba (166a1) de’i miṅ nas brjod ciṅ yon bsṅo bar mdzad do || de bźin du ñi ma drug gi bar du mdzad pa daṅ | ñi ma drug pa la rgyal po lag pa la ’gram pa gtad nas | bcom ldan ’das ni bdag gi bsod sñoms loṅs spyad ciṅ yon bsṅo ba ni mu lto ba’i miṅ nas brjod nas mdzad do (2) sñam ste sems khoṅ du chud ciṅ ’dug pa de blon po rnams kyis mthoṅ nas de rnams kyis smras pa | lha ci’i slad du phyag la źal gtad de thugs mi dgyes śiṅ bźugs || rgyal pos smras pa | śes ldan dgar ltar bcom ldan ’das ni ṅa’i bsod sñoms yoṅs su loṅs spyad na yon | (3) bśad pa ni mu lto ba’i miṅ nas brjod ciṅ mdzad na | ci ste sems khoṅ du chud ciṅ mi ’dug | de nas blon po rgan po źig gis smras pa | lha thugs khral chuṅ dur bźugs śig daṅ bdag gis soṅ ci nas kyaṅ bcom ldan ’das kyis lha kho na’i mtshan nas brjod de yon bsṅo ba mdzad pa (4) de ltar bgyi’o ||

tato bhagavatābhihitaḥ | rājan kasya nāmnā dakṣiṇām ādiśāmi (fol. 164r1 = GBM 6.996) | kiṃ tavāhosvid yena tavāntikāt prabhūtataraṃ puṇyaṃ prasūtam iti | rājā saṃlakṣayati | mama bhagavān piṇḍapātaṃ paribhuṃkte | ko 'nyo mamāntikāt prabhūtataraṃ puṇyaṃ prasaviṣyatīti viditvā kathayati | bhagavan yena mamāntikāt prabhūtataraṃ puṇyaṃ prasūtaṃ tasya bhagavān nāmnā dakṣiṇāṃ ādiśatv iti |

des źo śas ’che ba rnams la bsgo ba | khyed kyis saṅ kha thas ches bsod pa daṅ rab tu maṅ po sta gon gyis la brim pa yaṅ ’di ltar ci nas kyaṅ phyed ni dge sloṅ rnams kyi lhuṅ bzed kyi naṅ du ’gro la || phyed ni sa la ’bo bar gyis śig | de dag gis phyi de ñin kha zas ches bsod (5) pa daṅ | ches rab tu maṅ pa bśams te | de nas saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun legs par bźugs par rig nas brim par brtsams te | phyed ni dge sloṅ rnams kyi lhuṅ bzed du blugs | phyed ni sa la pho’o |

de nas mu lto bas sa la phob rnams bsdu ba’i phyir brgyugs pa daṅ (6) de phyag tshad ’brim pa dag gis slar bskrad do ||

tena pauruṣeyāṇām ājñā dattā | śvo bhavadbhiḥ praṇītatara āhāraḥ kartavyaḥ prabhūtaś ca | evaṃ cārayitavyaḥ | upārdho bhikṣūṇāṃ pātre pataty ardho bhūmāv iti | amātyair aparasmin divase prabhūtaḥ āhāraḥ sajjitaḥ praṇītaś ca | tataḥ sukhopaniṣaṇṇaṃ buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃghaṃ pariveṣitum ārabdhāḥ | (MSV I 86) upārdhaṃ bhikṣūṇāṃ pātre pātayanty upārdhaṃ bhūmau |

de nas mu lto ba des smras pa | gal te rgyal po ’di la nor rdzas rab tu maṅ po yod na bdag cag lta bu sdug bsṅal ba sloṅ ba gaṅ yin pa de dag la ci’i phyir ma sbyin || kha zas ’di bor ba ci phan źes mu lto ba de sems ’khrugs pas sṅon gyi ji lta ba de (7) ltar sems dad par bya ma nus so ||

tataḥ koṭṭamallakāḥ pradhāvitā bhūmau nipatitaṃ gṛhṇīma iti | te pariveṣakair nivāritāḥ | tataḥ sa koṭṭamallakaḥ kathayati | yady asya rājñaḥ prabhūtaṃ saṃpatsvāpateyam asti | santy anye 'py asmadvidhā duḥkhitakā ye ākāṃkṣante | teṣāṃ kimarthaṃ na dīyate | kim anenāparibhogaṃ choriteneti | tasya koṭṭamallakasya cittavikṣepo jātaḥ | na śaktaṃ tena tathā cittaṃ prasādayituṃ yathā pūrvam* | tato rājā buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃghaṃ bhojayitvā na mama bhagavān nāmnā dakṣiṇām ādisatīti viditvā dakṣiṇām aśrutvaiva pradiṣṭaḥ |

de nas rgyal pos saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun de rnams gdugs tshod gsol zin pa daṅ | bcom ldan ’das bdag gi miṅ nas smos te yon bsṅo ba ni mi mdzad do sñam du bsams nas yon bsṅo ba ma mñan pa kho nar khyim du soṅ ṅo || (166b1) de nas bcom ldan ’das kyis ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyi miṅ nas smos te yon bsṅos pa ’di skad du mdzad de | glaṅ po rta daṅ śiṅ rta dpuṅ bu chuṅ || źon nas groṅ khyer yul bcas ’khol byed pa ||
zan dron phan tshwa dag gi sam btab ciṅ || snum bag med pa’i mthu ni yin par (2) ltos||

佛即爲王。而説施願曰 (15) 嚴備象馬車歩乘　於此國城自在食
(16) 王今不見縁何得　因施無鹽米膏力 (17)是時具壽阿難陀。而白佛言。

tato bhagavatā rājñaḥ prasenajitaḥ kosalasya nāmnā evaṃ dakṣiṇādiṣṭā |

de nas bcom ldan ’das la tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos ’di skad ces gsol to ||

大徳世尊。於數(18)度受勝光王供養。我未曾聞説如是施頌

hastyaśvarathapattiyāyino bhuṃjānasya puraṃ sanaigamaṃ paśyasi |
balaṃ hi rūkṣikāyā alavaṇikāyāḥ kulmāsapiṇḍikāyāḥ || iti |

btsun pa bcom ldan ’das kyis ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyi pho braṅ du gdugs tshod la na maṅ du gsol nas miṅ nas brjod de yon bsṅo ba mdzad na | ’di lta bu’i yon bsṅo ba mdzad (3) pa ni bdag gis sṅon chad ni lan ’ga’ yaṅ ma thos lags so ||

(19)佛告阿難陀。汝今樂聞勝光憍薩羅王。昔施(20)乾燥米膏業縁不。阿難陀白言。世尊。今正(21)是時。白言。善逝。今正説時。苾芻僧伽。聞佛(22)説此勝光大王宿昔。施膏因果業縁。必能受(23)持

athāyuṣmān ānando bhagavantam avocat* |

bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | kun dga’ bo ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyi nas kyi dar thug lan tshwas ma btab pa la brtsams te las kyi rgyu ba khyod ñan par ’dod dam | bcom ldan ’das da de’i dus la bab legs so || (4) bde bar gśegs pa da de’i dus la bab lags te || bcom ldan ’das kyis ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyi nas kyi dar thug lan tshwas ma stsal ba las brtsams te las kyi rgyu ba bśad pa bcom ldan ’das las dge sloṅ rnams kyis thos nas ’dzin par ’gyur lags so ||

(24)佛告諸苾芻。

bahuśo bhadanta bhagavatā rājñaḥ prasenajitaḥ kosalasya niveśane bhuktvā nāmnā dakṣiṇā ādiṣṭā | nābhijānāmi kadācid evaṃvidhāṃ dakṣiṇām ādiṣṭapūrvām* | bhagavān āha | icchasi tvam ānanda rājñaḥ prasenajitkosalasyālavaṇikāṃ kulmāsapiṇḍikām ārabhya karmaplotiṃ śrotum* | etasya bhagavan kālaḥ etasya sugata samayo yad bhagavān rājñaḥ prasenajitaḥ kosalasyālavaṇikāṃ kulmāsapiṇḍikām ārabhya karmaplotiṃ varṇayet* | bhagavataḥ śrutvā bhikṣavo dhārayiṣyantīti | tatra bhagavān (fol. 164v1 = GBM 6.997) bhikṣūn āmantrayate sma |

de nas bcom ldan ’das (5) kyis dge sloṅ rnams la bka’ stsal pa || dge sloṅ dag sṅon byuṅ ba ri ’oṅ źig na khyim bdag cig gnas pa des rigs mñam pa las chuṅ ma blaṅs nas | de de daṅ lhan cig rtse bar byed | dga’ bar byed | dga’ mgur spyod bar byed do || de rtse bar byed | dga’ bar byed | dga’ mgur spyod par (6) byed pa las bu gzugs bzaṅ ba mdzes pa blta na sdug pa źes bya ba nas bskyed bsriṅs te de chen por gyur to źes bya ba’i bar goṅ ma bźin no ||

乃往古昔。有聚落中。有一長者。(25)娶妻未久。便即有娠。月滿生子。廣如餘説。子(26)既長成。夫告妻曰。賢首。子今成人。能爲經(27)紀。有債償他有衣食喫用。我今將本。餘方興(28)易。

(MSV I 87) bhūtapūrvaṃ bhikṣavo 'nyatasmin karvaṭake gṛhapatiḥ prativasati | tena sadṛśāt kulāt kalatram ānītam* | sa tayā sārdhaṃ krīḍati ramate paricārayati |

ji tsam na khyim bdag des chuṅ ma la smras pa | bzaṅ mo bdag cag gi bu lon ded pa daṅ | nor ’phrog pa skyes kyis bdag zoṅ thogs te yul gźan (7) du ’gro’o ||

妻曰。聖子。應須如是。斯爲善事。便即遊(29)方。至前命過。家有少本。悉皆傾盡。夫去之(55b1)後妻復生子。有隣長者。告其母曰。爾子與我(2)作。當濟衣食。母便授與。長者即使於田種處。(3)與其食分。

tasya krīḍato ramamāṇasya paricārayataḥ putro jātaḥ | pūrvavad yāvad unnīto vardhito mahān saṃvṛttaḥ |

des smras pa | rje’i sras de bźin mdzod cig | des zoṅ thogs te yul gźan źig tu soṅ ba las de de ñid du ma stes te śi bar gyur to || de chen po mi bdog pa źig pas de’i khyim gyi nor rnams zad pas de’i bu yaṅ sdug bsṅal bar gyur pa daṅ | khyim bdag de’i sten grogs śig (167a1) @# | yod pa des de la smras pa | khye’u kho bo’i źiṅ las dag byos śig daṅ ṅas khyod kyi zan sbyar bar bya’o || des de’i źiṅ las dag bya bar brtsams nas des kyaṅ de’i zan sbyar ro ||

後於異時。節日將至。母作是念。今(4)此長者。明旦家中。設施沙門婆羅門。供待賓(5)客。必無有人。我今可往從彼索食。而送與子。(6)使不飢餓。念已。即往向長者妻。具陳其事。長(7)者妻聞。便生瞋恚。告曰。我未供養沙門婆羅(8)門。諸尊貴客。作人何得先與其食。今日且(9)住。明旦倍與。母復作念。我子今日。必受飢(10)餓。家有無鹽淡膏一團。可將與子。持至子(11)所。説如上事。又復語子。畏汝飢餓。故從家(12)中。將此無鹽淡膏。子言。阿母。置此歸家。

yāvad asau gṛhapatiḥ patnīm āmantrayate | bhadre jāto 'smākam ṛṇaharo dhanaharaś ceti | gacchāmi paṇyam ādāya deśāntaram iti |

ji tsam dus gźan źig na dus ston pa bab nas khye’u de’i mas bsams pa | deṅ ni (2) khyim bdag gi chuṅ ma mdza’ bśes daṅ gñen daṅ ñe du daṅ | dge sbyoṅ daṅ | bram ze’i skye bo rnams zan sbyin pas brel bar ’gyur gyis | sṅa ’tshogs su soṅ la khye’u de’i zan bskyal lo sñam nas | de sṅa ’tshogs su soṅ nas khyim bdag gi chuṅ ma la don de dag go bar byas pa daṅ de khros (3) nas smras pa | re źig dge sbyoṅ daṅ | bram ze daṅ | ñe du rnams kyaṅ da duṅ ma byin par mṅag gźug pa khye’u la sbyin nam | re źig de riṅ ni sdod cig | saṅ ñis ’gyur du sbyin no ||

de nas khye’u de’i mas bsams pa | khye’u bkres par ma gyur graṅ sñam nas bdag ñid kyi nas kyi zan dron lan (4) tshwas ma btab pa ’di bskyal lo sñam mo || des de khyer nas źiṅ thog tu soṅ ba daṅ khye’u des de rgyaṅ mi riṅ ba źig nas mthoṅ nas des smras pa | yum źim po duṅ zad ma mchis sam | des smras pa | bu de riṅ ni zan nar ma gaṅ yin pa ñid kyaṅ med do || yum ci ste lags | des bul khyim bdag gi (5) chuṅ ma ji skad du zer ba de dag thams cad rgyas par bsñad nas zan dron lan tshwas ma btab pa ’di yaṅ kho mo ñid kyis khyer te ’oṅs kyis | bu ’di zo śig ces smras pa daṅ | des smras pa | źog la bźud źig | des bźag ste soṅ ṅo |

常(13)法如是。世間無佛。當有獨覺。饒益哀愍諸困(14)厄者。世間唯有而此福田。樂住空閑。是時(15)有一獨覺。來至於此。彼遙見已。身心寂靜。威(16)儀調伏便作是念。由我往昔不能供養如是(17)福田。於此生中。受斯苦厄。若見受我無鹽(18)淡膏。敢爲奉施。於時獨覺觀知貧兒心之所(19)念。舒鉢向前。告言。賢首。意欲施者。可置鉢(20)中。彼便恭敬。以珍重心。置膏鉢内。

saṅs rgyas rnams ’byuṅ ba med pa na ’jig rten du ṅaṅ saṅs (6) rgyas dman źiṅ ṅan pa la sñiṅ brtse ba can | bas mtha’i gnas mal la dga’ ba | ’jig rten gyi yon gnas gcig pu dga’ byuṅ bar ’gyur bas ji tsam na raṅ saṅs rgyas śiṅ phyogs der phyin pa daṅ | des de lus mdzes pa daṅ | sems daṅ ba daṅ | spyod lam źi bar mthoṅ nas des bsams (7) pa | gdon mi za bar bdag gis yon gnas yaṅ dag pa ’di lta bu la bya ba ma byas pa des na bdag ’di ’dra ba’i gnas skabs su gyur gyis | gal te bdag las zan dron lan tshwas ma btab pa ’di bźes na bdag gis de la dbul bar bya’o sñam pa daṅ | de nas raṅ saṅs rgyas des skyes bu (167b1) bkren pa de’i bsam pa sems kyis śes nas lhuṅ bzed bzed de | bźin bzaṅs gal te khyod kyis btad pa yin na lhuṅ bzed ’dir chug śig | de nas des dad pa drag pos zan dron lan tshwas ma btab pa raṅ saṅs rgyas de la phul lo ||

佛告諸苾(21)芻。於意云何。往時貧兒者。豈異人乎。今勝光(22)王是。縁於往昔。奉施獨覺無鹽米膏。因斯業(23)報。六遍常爲三十三天主。

dge sloṅ dag ji sñam du sems | de’i tshe de’i (2) dus kyi khye’u bkren pa gaṅ yin pa de ni ko sa la’i rgyal po gsal rgyal ’di ñid yin te || de’i tshe de’i dus na ’dis raṅ saṅs rgyas la zan dron lan tshwas ma btab pa phul ba gaṅ yin pa’i las des na lan drug sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams kyi rgyal srid kyi dbaṅ phyug la dbaṅ byas so ||

六遍於此室羅伐(24)城。爲灌頂王。餘殘業報。今於此處。亦爲灌頂(25)王。其報今盡。是故我今而説其頌

asati buddhānām utpāde pratyekabuddhā loke utpadyante hīnadīnānukaṃpakāḥ prāntaśayanāsanabhaktā ekadakṣiṇīyā lokasya | yāvad anyatamaḥ pratyekabuddhas taṃ pradeśam anuprāptaḥ | sa tena dṛṣṭaḥ | kāyaprāsādikaś cittaprāsādikaś ca śānteryāpathavartī | sa saṃlakṣayati | nūnaṃ mayaivaṃvidhe sadbhūtadakṣiṇīye kārā na kṛtā | yena me īdṛśī samavasthā | yady ayaṃ mamāntikād alavaṇikāṃ kulmāsapiṇḍikāṃ gṛhṇīyād aham asmai dadyām iti | tataḥ pratyekabuddhas tasya daridrapuruṣasya cetasā cittam ājñāya pātraṃ prasāritavān* | sacet tava parityaktaṃ dīyatām asmin pātre iti | tatas tīvreṇa prasādena sā alavaṇikā kulmāsapiṇḍikā pratyekabuddhāya pratipāditā |

(3) mñan yod ’di ñid du yaṅ lan drug rgyal po rgyal rigs spyi bo nas dbaṅ bskur to | las kyi lhag ma de ñid kyis da ltar yaṅ rgyal po rgyal rigs spyi bo nas dbaṅ bskur bar gyur te | ṅas ’di’i zan dron gyi rnam par smin pa rdzogs pa de la dgoṅs nas |

(26) 嚴備象馬車歩乘　能於國城自在食
(27) 王今不見縁何有　因施無鹽米膏力

kiṃ manyadhve bhikṣavo yo 'sau daridrapuruṣaḥ eṣa evāsau rājā prasenajit kosalas tena kālena tena samayena | yad anena pratyekabuddhāyālavaṇikā kulmāsapiṇḍikā pratipāditā | tena karmaṇā ṣaṭkṛtvo deveṣu trayastriṃśeṣu rājaiśvaryādhipatyaṃ (fol. 165r1 = GBM 6.998) kāritavān* | ṣaṭkṛtvo 'syām eva śrāvastyāṃ rājā kṣatriyo mūrdhābhiṣiktas tenaiva karmāvaśeṣeṇa | etarhy api rājā kṣatriyo mūrdhābhiṣiktaḥ saṃvṛttaḥ | so 'sya piṇḍako vipakvaḥ | vipākaṃ tam ahaṃ sandhāya kathayāmi | hastyaśvarathapattiyāyino bhuñjānasya puraṃ sanaigamaṃ paśyasi |
balaṃ hi rūkṣikāyā alavaṇikāyāḥ kulmāsapiṇḍikāyāḥ || iti |
sāmantakena śabdo visṛtaḥ | bhagavatā rājñaḥ prasenajitaḥ kosalasyālavaṇikā kulmāsapiṇḍikām ārabhya karmaplotir vyākṛteti (MSV I 89) rājñā prasenajitkosalena śrutam* | sa yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upsaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvaikānte niṣaṇṇaḥ | ekāntaniṣaṇṇaṃ rājānaṃ prasenajitaṃ kosalaṃ bhagavān dharmyayā kathayā pūrvavad yāvat saṃpraharṣya tūṣṇīm* | atha rājā prasenajit kosala utthāyāsanād ekāṃsam uttarāsaṃgaṃ kṛtvā bhagavantam idam avocat* | adhivāsayatu me bhagavāṃs traimāsīṃ cīvarapiṇḍapātaśayanāsanaglānapratyayabhaiṣajyapariṣkāraiḥ sārdhaṃ bhikṣusaṃgheneti | adhivāsayati bhagavān rājñaḥ prasenajitkosalasya tūṣṇīṃbhāvena | tato rājñā prasenajitā kosalena buddhapramukhāya bhikṣusaṃghāya traimāsīṃ śatarasaṃ bhojanaṃ dattam* | ekaikaś ca bhikṣuḥ śatasāhasrakeṇa vastreṇācchāditaḥ | tailasya ca kumbhakoṭiṃ samudānīya dīpamālām abhyudyato dātum* | tatra bhakte pūjāyāṃ ca mahākolāhalo jātaḥ | yāvad anyatamā nagarāvalambikā atīva duḥkhitā | tayā khaṇḍamallakena bhikṣām aṭantyā sa uccaśabdo mahāśabdaḥ śrutaḥ | śrutvā ca punaḥ pṛcchati | bhavantaḥ kim eṣa uccaśabdo mahāśabda iti | aparaiḥ samākhyātam* | rājñā prasenajitā kosalena buddhapramukho bhikṣusaṃghas traimāsīṃ bhojitaḥ | ekaikaś ca bhikṣuḥ śatasahasramūlyena vastreṇācchāditaḥ | tailakumbhakoṭiṃ ca samudānīya dīpamālām abhyudyato dātum iti |

glaṅ po rta daṅ śiṅ rta dpuṅ bu chuṅ || źon (4) nas groṅ khyer yul bcas ’khol byed pa ||
zan dron lan tshwa dag gis ma btab ciṅ || snum bag med pa’i mthu ni yin par ltos || źes gsuṅs so || bcom ldan ’das kyis ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyi zan dron lan tshwas ma btab pa las brtsams nas las kyi rgyu ba bśad do (5) źes kun du sgra grags pa ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis thos nas | de bcom ldan ’das gaṅ na ba der soṅ ste phyin pa daṅ | bcom ldan ’das kyi źabs gñis la mgo bos phyag byas te phyogs gcig tu ’dug go | phyogs gcig tu ’dug nas bcom ldan ’das kyis rgyal po gsal (6) rgyal la chos daṅ ldan pa’i gtam gyis źes bya ba nas | yaṅ dag par rab tu dga’ bar mdzad nas caṅ mi gsuṅ ṅo źes bya ba’i bar goṅ ma bźin du’o || de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal stan las laṅs te bla gos phrag pa gcig tu gzar nas pus mo g-yas pa’i lha ṅa sa la (7) btsugs te || bcom ldan ’das gaṅ na ba de logs su thal mo sbyar ba btud nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || bcom ldan ’das dge sloṅ ga dge ’dun daṅ thabs cig la bdag dguṅ zla ba gsum du na bza’ chos gos daṅ bsod sñoms daṅ | sñun gso kyi rkyen | (168a1) sman gyi yo byad rnams ’bul źiṅ mchis na gnaṅ bar mdzad du gsol || bcon ldan ’das kyis ko sa la’i rgyal po gsal rgyal ba caṅ mi gsuṅ bas gnaṅ ṅo | de nas saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge ’dun la kos la’i rgyal ba gsal rgyal gyis zla ba gsum (2) du źal zas ro brgya daṅ ldan pa gsol nas dge sloṅ re re la yaṅ ’bum ri ba’i gos re re bskon te || ’bru mar gyi bum pa bye ba bsogs nas mar me’i phreṅ ba bltam par brtsams so || de na gdugs tshod kyi kha daṅ | mchod pa’i tshe ca co’i skra chen po grag pa daṅ | ci tsam na groṅ ñug ma śin tu (3) sdug bsṅal ba źig rdza’i chag du ma źig thogs te sloṅ ba la źugs pa des sgra chen po daṅ sgra mthon po thos so || thos nas kyaṅ dris pa | śes ldan dag sgra mthon po daṅ sgra chen po ’di ci źig yin || gźan dag gis smras pa | ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis saṅs rgyas la sogs pa dge sloṅ gi dge (4) ’dun la zla ba gsum du gdugs tshod gsol nas dge sloṅ re re la yaṅ ’bum ri ba’i gos re re bskon te | ’bru mar gyi bum pa bye ba bsogs te mar me’i phreṅ ba gtoṅ bar rtsom pa yin no || de nas groṅ ñug ma de ’di sñam du sems te | ko sa la’i rgyal po gsal rgyal ’di bsod nams kyis (5) doms mi śes nas da duṅ yaṅ sbyin pa daṅ gtoṅ bsod nams dag byed na | ma la bdag gis kyaṅ ’ga’ źiṅ las bslaṅs la bcom ldan ’das la me mar źiṅ bltam mo sñam nas | des bslaṅs pa’i ’bru mar ñuṅ zad snod gyo ral gyi nad du blugs te bcom ldan ’das kyi ’chags slad du mar (6) me bltam nas | źabs gñis la gtugs te smon lam btab pa | dge ba’i rtse ba ’dis ji ltar ston pa bcom ldan ’das śākya thub pa ’di skye dgu’i tshe lo brgya thub pa na ’jig rten du byuṅ ba de bźin du bdag kyaṅ skye dgu’i tshe lo brgya thub pa na ston pa śākya thub ba źes bya ba kho nar ’gyur źiṅ | yaṅ ji (7) ltar ’di’i zuṅ mchod daṅ zuṅ bzaṅ po śā ri’i bu daṅ | maud gal gyi bu daṅ | ñe gnas dge sloṅ kun dga’ bo daṅ | yab zas gcaṅ daṅ | yum lca mo sgyu ’phrul chen mo daṅ | sras gźon nu sgra can zin bzaṅ po daṅ | groṅ khyer ser skya’i gźi lags pa de bźin du bdag gi yaṅ zuṅ mchog daṅ zuṅ bzaṅ (168b1) bo śā ri’i bu daṅ | maud gal gyi bu daṅ | ñe gnas dge sloṅ kun dga’ bo daṅ | yab zas gtsaṅ daṅ | yum lha mo sgyu ’phrul chen mo daṅ | sras gźon nu sgra can zin bzaṅ po daṅ | groṅ khyer ser skya’i gźir ’gyur źiṅ ji ltar yaṅ bcom ldan ’das ’di sñug gduṅ gses nas yoṅs su mya (2) ṅan las ’das pa de bźin du bdag kyaṅ sku gduṅ gses nas yoṅs su mya ṅan las ’da’ bar gyur cig ces byas so ||

(28)時國人民。悉聞斯事。王聞佛語。詣世尊所。頂(29)禮佛足。退坐一面。佛即爲王。説微妙法。示教(55c1)利喜。王聞法已。從坐而起。合掌恭敬。雙膝著(2)地。而白佛言。大徳世尊。哀愍我故。與苾芻僧(3)伽。於三月日。受我衣食湯藥臥具。佛便默然。 (4)受王所請。王於月。毎日營辦百種微妙甘美(5)香饌。一一苾芻。價直百千衣服。復持一倶(6)胝諸香油瓶。欲於夜中。爲然燈會。由施食故。(7)此表珍重。遂於國中起喧鬧。時有一女。貧苦(8)憔悴。以乞濟活。聞此喧聲。問諸人曰。何故喧(9)聲。報貧女曰。勝光大王。於三月日。佛爲上(10)首。與苾芻僧伽。供養衣食湯藥臥具。施一一(11)苾芻。價直百千衣服。於今夜中。爲然燈會。表(12)心珍重。所以有此喧聲。時彼乞女聞斯事已。(13)作如是念。此勝光王。修福無厭。我何能爲。宜(14)可隨處。求乞一燈。供養世尊。 . . 作是念已。捧持(15)乞器。隨處乞油。然燈送置佛經行所。曲躬(16)合掌。而發誓願。我念以此所有善根。如釋(17)迦佛。百歳之時。成無上覺。如舍利弗。大目(18)連。侍立左右前後。善賢相應。阿難陀苾芻。而(19)爲侍者。父名淨飯。母號摩耶。城名劫比羅。賢(20)子羅怙羅。我當來有如是弟子父母國城子(21)息。如釋迦世尊入般涅盤。分分身界。碎爲(22)舍利當同此世尊。而般涅盤。分身舍利。是時(23)諸燈。悉皆滅盡。而此女燈。皎然明朗。

tatas tasyā nagarāvalambikāyā etad abhavat* | ayaṃ rājā prasenajit kosalaḥ puṇyair atṛptaḥ adyatvena dānāni dadāti puṇyāni (MSV I 90) karoti | yanv aham api kutaścit samudānīya bhagavataḥ pradīpaṃ dadyām iti tayā khaṇḍamallakena tailasya stokaṃ yācitvā pradīpaḥ prajvālya bhagavataś caṃkrame dattaḥ | pādayoś ca nipatya praṇidhānaṃ kṛtam* | anenāhaṃ kuśalamūlena yathāyaṃ bhagavān śākyamunir varṣaśatāyuṣi prajāyāṃ śāstā loke utpannaḥ evam aham api varṣaśatāyuṣi śākyamunir eva śāstā bhaveyam* | yathā cāsya śāriputramaudgalyāyanāv agrayugaṃ bhadrayugam ānando bhikṣur upasthāyikaḥ śuddhodanaḥ pitā mahāmāyā mātā kapilavastu nagaraṃ rāhulabhadraḥ kumāraḥ evaṃ mamāpi śāriputramaudgalyāyanāv agrayugaṃ bhadrayugaṃ syād ānando bhikṣur upasthāyikaḥ (fol. 165v1 = GBM 6.999) śuddhodanaḥ pitā mātā mahāmāyā kapilavastu nagaraṃ rāhulabhadraḥ kumāraḥ putraḥ | yathā cāyaṃ bhagavān dhātuvibhāgaṃ kṛtvā parinirvāsyati evam aham api dhātuvibhāgaṃ kṛtvā parinirvāpayeyam iti | yāvat sarve te dīpāḥ parinirvāṇāḥ sa tayā prajvālito dīpo jvalaty eva | dharmatā khalu buddhānāṃ bhagavatāṃ na tāvad upasthāpakaḥ pratisaṃlīyati yāvan na buddhā bhagavantaḥ pratisaṃlīnā iti | āyuṣmān ānandaḥ saṃlakṣayati | asthānam anavakāśo yad buddhā bhagavantaḥ ālokaśayyāṃ kalpayiṣyanti yanv ahaṃ pradīpaṃ nirvāpayeyam ti | sa hastena nirvāpayitum ārabdho na śaknoti tataś cīvarakarṇikena tato vyajanena tathāpi na śaknotīti | bhagavān āha | mā khedam ānandāpatsyase | yadi vairaṃbhā api vāyavo vāyeyus te 'pi na śaknuyur nirvāpayituṃ prāg eva hastacīvarakarṇiko vyajanaṃ vā | tathā (MSV I 91) hy ayaṃ pradīpas tayā dārikayā mahatā cittābhisaṃskāreṇa prajvālitaḥ | api tv ānanda bhaviṣyaty asau dārikā varṣaśatāyuṣi prajāyāṃ śākyamunir nāma tathāgato 'rhatsamyaksaṃbuddhaḥ | śāriputramaudgalyāyanau tasyāgrayugaṃ bhadrayugam ānando bhikṣur upasthāyikaḥ śuddhodanaḥ pitā mātā mahāmāyā kapilavastu nagaraṃ rāhulabhadraḥ kumāraḥ putraḥ | sāpi dhātuvibhāgaṃ kṛtvā parinirvāsyatīti | sāmantakena śabdo visṛtaḥ | amukayā nagarāvalambikayā bhagavataś caṃkrame śirasā pradīpo dattaḥ | sā bhagavatānuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau vyākṛtā | iti śrutvā śrāddhair brāhmaṇagṛhapatibhir asāv anāgataguṇāpekṣayā sarvopakaraṇaiḥ pravāritā | .

ji tsam na mar me de dag thams cad ni śi’o || des btaṅ ba’i mar me źi ’bar źiṅ ’dug go | chos ñid kyis saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ji srid naṅ du yaṅ daṅ | (3) ma bźag pa de srid du saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams kyi ñe gnas rnams naṅ du yaṅ dag mi ’jog pas tshe daṅ ldan pa kun dga’ bos bsams pa | saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ’od la mnal bar mdzad pa de ni gnas ma yin źiṅ go skabs med pas mal bdag gis mar me de gsaṅ (4) par bya’o sñam nas des lag pas gsad par brtsams pa las ma nus so || de nas chos gos kyi grwa daṅ | de nas bsil yaṅ kyis g-yabs na ’on kyaṅ gsad par ma nus so || bcom ldan ’das kyis tshe daṅ ldan pa kun dga’ bo la bka’ stsal pa | kun dga’ bo ’di ni byed || des gsol pa | (5) bcom ldan ’das bdag gi glo ba la bsams pa | saṅs rgyas bcom ldan ’das rnams ’od la mnal bar mdzad pa ni gnas ma mchis śiṅ go skabs ma mchis kyis | ma la bdag gis źugs mar dgum mo sñam nas bdag gis 00pas dgum par brtsams na rṅo ma thog go | de nas (6) chos gos kyi grwa daṅ | de nas bsil yab kyis g-yabs na ’on kyaṅ rṅo ma thog lags so || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | kun dga’ bo dub bar ma byed cig | gal te rnam par ’thor rluṅ laṅs na des kyaṅ gsad par mi nus na lag pa daṅ | chos gos kyi grwa daṅ | bsil yab (7) kyis lta smos kyaṅ ci dgos | ’di ltar mar me ’di ni bu mo ’dis sems kyis mṅon par ’du byed pa chen pos bus pa yin no || gźan yaṅ kun dga’ bo bu mo ’di ni skye dgu rnams kyi tshe lo brgya thub pa na de bźin gśegs pa dgra bcom pa yaṅ dag par rdzogs pa’i saṅs rgyas śākya thub pa (169a1) źes bya bar ’gyur źiṅ de’i zuṅ mchog daṅ zuṅ bzaṅ po śā ri’i bu daṅ | maud gal gyi bu daṅ | ñe gnas dge sloṅ kun dga’ bo daṅ | yab zas gtsaṅ daṅ | yum lha mo sgyu ’phrul chen mo daṅ | sras gźon nu sgra can zin bzaṅ po daṅ groṅ khyer sar skya’i gźi źes bya (2) bar ’gyur la | de sku gduṅ gses nas yoṅs su mya ṅan las ’da’ bar ’gyur ro || groṅ ñuṅ ma che ge mo źes bya bas bcom ldan ’das kyi ’chag sa’i slad du mar me btaṅ nas de bcom ldan ’das kyis bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i byaṅ chub tu luṅ bstan to źes kun du (3) skra grags pa bram ze daṅ khyim bdag dad pa can rnams kyis thos nas || de’i ma ’oṅs pa’i yon tan la bsams nas yo byad thams cad kyis bstabs so || de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis thos nas de nas ṅo mtshar skyes te | ’bru mar bum bstod bsdogs nas mar me sna (4) tshogs su sbreṅs te rin po che sna bźi’i mar me ’chag sa’i slad du bus so ||

常住如(24)是。佛不止住。侍者不息。具壽阿難陀作如(25)是念。佛燈明中。而眠臥者。無有是處。我今宜(26)可止此燈明。即以手擿。而不能止。又以衣扇。(27)復不能滅。持扇扇之。亦不得滅。爾時佛告(28)具壽阿難陀曰。汝何所爲。白言。世尊。我(29)念世尊於燈明中。而不眠臥。意欲滅止。以(56a1)手衣扇。擿撥吹之。竟不能滅。佛言。阿難陀。(2)勿自疲勞。縱令無礙大風。來吹此燈。尚不能(3)滅。況汝以手衣扇。能令吹滅。然此燈者。而彼(4)女人。發弘大行。以無限意。方然此燈。阿難。(5)然彼女人。當來百歳之時。必成正覺。號釋迦(6)牟尼如來應供無上正等。十號具足。前後相(7)應賢善弟子。亦名舍利弗大目連。侍者名阿(8)難陀。父名淨飯。母名大摩耶。城名劫比羅。子(9)名羅怙羅。般涅盤後。分諸舍利。是時四方遠(10)近人衆。咸聞斯事。以然一燈。供養世尊。蒙佛(11)授記。當來成佛。婆羅門長者居士聞已。咸(12)言而此貧女。當來圓具一切諸徳。皆以衣財(13)飮食。競興供養。勝光王聞生無比想。即備香(14)油一千大瓶。以四種寶。而作燈盞。佛經行處。(15)然燈布置。 . . . . . . .

. tathā rajñā prasenajitā kosalena śrutam* | tato vismayajātas tailakumbhasahasram ādāya citrāṃ pradīpamālāṃ kṛtavān* | catūratnamayaṃ ca pradīpaṃ caṃkramaśirasi pratiṣṭhitavān* | tato bhagavataḥ sakāśaṃ gatvā bhagavantam idam avocat* | mayā ca bhadanta bhagavān āryamahākāśyapasya pūjādhikāreṇa bhaktasaptāhenopanimaṃtritaḥ | tasya mama bhagavatā alavaṇikāṃ kulmāsapiṇḍikām ārabhya pūrvikā karmaplotir vyākṛtā | punaś ca mayā bhagavāṃs traimāsīṃ saśrāvakasaṃgho bhojitaḥ | ekaikaś ca bhikṣuḥ śatasahasreṇa mūlyena vastrayugenācchāditas tailakumbhakoṭiṃ ca samudānīya pradīpamālā dattā | na cāhaṃ bhagavatānuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau vyākṛtaḥ | sādhu bhagavān mamāpy anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau vyākuryāt* | kadāsvid ahaṃ lokajyeṣṭhaḥ syāṃ vināyaka iti | bhagavān (MSV I 92) āha | gambhīrā mahārāja anuttarā samyaksaṃbodhiḥ | gambhīrāvabhāsā durdṛśā duravabodhā atarkyā atarkyāvacarā sūkṣmā nipuṇā paṇḍitavijñavedanīyā | sā na sukarā tvayaikena dānena samupadānetuṃ (fol. 166r1 = GBM 6.1000) na dānaśatena na dānasahasreṇa na dānaśatasahasreṇāpi tu mahārāja tvayā anuttarāṃ samyaksaṃbodhim abhiprārthayitā dātavyāny eva dānāni kartavyāny eva puṇyāni sevitavyāni kalyāṇamitrāṇi bhajitavyāni paryupāsitavyāni | evaṃ tvaṃ bhaviṣyasi kadācil lokajyeṣṭho vināyaka iti | evam ukto rājā prasenajit kosalaḥ prārodīd aśrūṇi varṣayan* | . . atha rājā prasenajit kośalaś cīvarakarṇakenāśrūṇy unmṛjya bhagavantam idam avocat* | anuttarāṃ bhadanta bhagavatā samyaksaṃbodhiṃ prārhayitā kiyanti dānāni dattāni puṇyāni vā kṛtānīti | bhagavān āha | tiṣṭhantu tāvan mahārāja ye 'tītāḥ kalpāḥ | yan mayāsminn eva bhadrake kalpe anuttarāṃ samyaksaṃbodhiṃ prārthayitā dānāni dattāni puṇyāni cānekaprakārāṇi kṛtāni tac chṛṇuta sādhu ca suṣṭhu ca manasikuruta bhāṣiṣye | . bhūtapurvaṃ mahārājāmitāyuṣi prajāyām upoṣadho nāma rāja babhūva | tasya mūrdhni piṭako jātaḥ | mṛduḥ sumṛdus tadyathā tūlapicur vā karpāsapicur (MSV I 93) vā paripākatvāt sphuṭitaḥ | kumāro jātaḥ | abhirūpo darśanīyaḥ prāsādiko gauraḥ kanakavarṇaś chatrākāraśirāḥ pralambabāhur vistīrṇalalāṭaḥ uccaghoṣaḥ saṃgatabhrus tuṅganāso dvātriṃśatā mahāpuruṣalakṣaṇaiḥ samalaṃkṛtagātraḥ | jātamātraḥ kumāro 'ntaḥpuraṃ praveśitaḥ | upoṣadhasya rājño 'śītiḥ strīsahasrāṇi kumāraṃ dṛṣṭvā prasrutāni | ekaikā strī kathayati māndhāya māndhāya iti | tasya māndhātā māndhāteti saṃjñā saṃvṛttā | anye kathayanti | mūrdhnā jātas tasmād bhavatu kumārasya mūrdhāta iti nāma | tatra kecin māndhāteti jānate kecin mūrdhāta iti | vistareṇa māndhātṛsūtraṃ madhyamāgame rājasaṃyuktakanipāte | . māndhātuḥ kumārasya kumārakrīḍāyāṃ krīḍataḥ ṣaṭ śakrāś cyutāḥ | evaṃ yauvarājyaṃ kārayataḥ ṣaḍ . .

de nas bcom ldan ’das kyi spyan sṅar soṅ ste bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || btsun pa bdag gis ’phags pa ’od sruṅ chen po mchod pa’i slad du bcom ldan ’das dguṅ bdun gyi bar du (5) gdugs tshod la spyan draṅs nas | bcom ldan ’das kyis bdag gi sṅon gyi ’tshal ma dron po lan tshwas ma stsal ba las brtsams te las kyi rgyu ba luṅ bstan nas | yaṅ bcom ldan ’das ñan thos kyi dge ’dun daṅ thabs cig tu bdag gis dguṅ zla gsum du gdugs tshod gsol nas dge (6) sloṅ re re la yaṅ ’bum ri ba’i gos phrugs re bskon te || ’bru mar bum pa bye ba bsdogs te phreṅ bar sbreṅs nas źugs mar bltam lags na | bcom ldan ’das kyis bdag bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i byaṅ chub tu luṅ ma bstan lags na | bcom ldan ’das bdag kyaṅ ’jig (7) rten gyi gtso bo ’dren par ’gyur bar lta na | bdag bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i byaṅ chub tu luṅ bstan na legs lags so || bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | rgyal po chen po bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i byaṅ chub ni zab pa | zab par snaṅ ga mthoṅ bar dka’ (169b1) ba | rtags par dka’ ba | brtag par bya ba ma yin pa | rtog ge’i spyod yul ma yin pa | źib mo brtags pa’i rtogs pa daṅ | mkhas pa daṅ mdzaṅs pas rig par bya ba yin te | de ni khyed kyi sbyin pa lan gcig byas pas thob par smra ba ma yin te | sbyin pa lan brgyas ma yin | sbyin (2) pa lan stoṅ gis ma yin sbyin pa lan brgya phrag stoṅ gis ma yin no || ’on kyaṅ rgyal po chen po bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i byaṅ chub ’dod na sbyin pa dag kyaṅ sbyin || bsod nams dag kyaṅ bsten par bya | bsñen par bya || bsñen (3) bkur bya’o || rgyal po chen po khyod kyis de bźin du sbyin pa dag ni btaṅ | bsod nams dag ni byas śiṅ dge ba’i gśes gñen dag kyaṅ bsten | bsñen bsñen bkur byas na de lta na khyod nam źig na ’jig rten gyi gtso bo ’dren par ’gyur graṅ | de skad ces bka’ stsal pa daṅ | kos (4) la’i rgyal po gsal rgyal mchi ma blags te dus so || de nas ko sa la’i rgyal po gsal rgyal gyis gos kyi mtha’ mas mchi ma phyis nas bcom ldan ’das la ’di skad ces gsol to || btsun pa bcom ldan ’das kyis bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i byaṅ chub don du gñer ba na (5) sbyin pa ni ci sñed cig stsal || bsod nams ni ji sñed cig bgyis lags | bcom ldan ’das kyis bka’ stsal pa | rgyal po chen po re źig ’das pa’i bskal pa gźan rnams lta źog gi | bskal pa bzaṅ po ’di ñid la ṅa bla na med pa yaṅ dag par rdzogs pa’i byaṅ chub don du gñer bas rnam (6) graṅs du mar sbyin ba btaṅ ba daṅ | bsod nams byas pa de dag legs par rab tu ñon la zuṅ śig daṅ bśad do || bar sdom la |
ṅa las nu daṅ legs mthoṅ che ||
dus dpog ku śa gdol pa daṅ ||
lha chen po daṅ mu khyud rgyal ||
me loṅ gdoṅ daṅ nor bzaṅs daṅ ||
thams (7) can sgrol daṅ ’du ma byed do || rgyal po chen po sṅon byuṅ ba skye dgu rnams kyi tshe lo dpag tu med pa na rgyal po gso sbyoṅ ’phags źes bya ba byuṅ bar gyur te || de’i spyi bor śa rmen ’jam źiṅ śin tu ’jam pa źig skyes pa dper na śiṅ bal gyi ’da’ ba ’am || ras bal gyi ’da’ ba lta bur gnod pa (170a1) cus zad kyaṅ mi skyed do || de yoṅs su smin nas rdol ba las gźon nu gzugs bzaṅ po mdzes pa | blta na sdug pa | pags pa’i mdog gser ’dra ba | mgo gdugs ltara’aduga pa | lag pa riṅ pa | dpral ba’i dbyes che ba | smin ma ’jar ba | sna’i gzaṅs mtho ba | yan (2) lag daṅ ñiṅ lag thams cad daṅ ldan pa | skyes bu chen po’i mtshan sum bcu rtsa gñis kyis kun nas brgyan pa’i lus daṅ ldan pa źiṅ byuṅ ṅo || byuṅ ma thag tu btsun mo’i ’khor gyi naṅ du bkri ba daṅ | rgyal po gso sbyoṅ ’phags kyi btsun mo brgyad khris gźon nu mthoṅ nas nu ma rnams las ’o ma (3) zags pa daṅ | bud med re res kyaṅ ṅa las nu ṅa las nu źes smras pas de’i miṅ ṅa las nu ṅa las nu źes bya bar gyur to || gźan dag na re ’di spyi bo las skyes pas de’i phyir gźon nu’i miṅ spyi bo skyes źes bya’o źes zer to || de na kha cig gis ni ṅa las nu źes bya bar śes so || kha cig gis ni (4) spyi bo skyes źes bya bar śes so || gźon nu ṅa las nu gźon nu’i rtsed mos rtse ba la brgya byin drug śi ’phos pa lon no || rgyal tshab la gnas pa la brgya byin drug śi ’phos pa lon no || gźon nu ṅa las nu yul źig tu soṅ ste || de yul du phyin pa daṅ rgyal po gso sbyoṅ ’phags na bar gyur nas de (5) rtsa ba daṅ | sdoṅ bu daṅ | lo ma daṅ | me tog daṅ | ’bras bu’i sman gyis sñen bkur byas na yaṅ phyir thu ba kho nar gyur nas des blon po rnams la bsgo ba | śes ldan dag myur du gźon nu la rgyal srid kyi dbaṅ bskur bas dbaṅ bskur cig | lha bka’ bźin ’tshal źes blon po rnams kyis pho ña bkug ste (6) rgyal po gso sbyoṅ ’phags bsñuṅ nas | des gźon nu spyan droṅs la rgyal srid kyi dbaṅ bskur ba ñams su myoṅ bar gyis śig ces bka’ stsal gyis | gźon nu myur du byon pa’i rigs so źes spriṅ ṅo | de chas pa daṅ rgyal po gso sbyoṅ ’phags śi’o || de nas blon po dag gis yaṅ pho ña gźan źig | (7) gtoṅ ba la gźon nu khyod kyi yab ni noṅs kyis | tshur spyon rgyal srid bźes śig ces sbriṅ ṅo || gźon nu ṅa las nus bsams pa | gal te bdag gi yab noṅs na || der soṅ yaṅ ci phan sñam du bsams nas de ñid na ’dug go | blon po rnams yaṅ ’dus nas blon pa źig por ñar btaṅ (170b1) ba daṅ der soṅ nas smras pa | gźon nu rgyal srid bźes śig | des smras pa | gal te kho bos chos daṅ mthun pas rgyal srid ’thob par ’gyur na rgyal srid kyi dbaṅ bskur ba ’di ñid du ’oṅ bar ’gyur ro |

又白佛言。大徳世尊。我爲聖者大(16)迦葉波。奉請世尊。及苾芻僧伽。七日供養。蒙(17)佛説我往昔奉施無鹽米膏因果業縁。由斯(18)事故。我復奉請世尊。并與僧伽。於三月日供(19)養。一一苾芻。皆施價直百千衣服。一倶胝油(20)瓶。而作燈會。不蒙世尊授我當來成於無上(21)正等覺記。願見世尊記我成佛。當來應有得(22)爲導首。佛言。大王。無上等正覺。甚深難測。甚(23)深難照。難解難悟。而不能趣。微妙難知。智者(24)所覺。非愚夫了。非是易獲。以一施得。不以百(25)施千施百千施。而能得之。大王。然若樂求無(26)上等正覺。應須種種行檀惠施。修諸福利。親(27)近善知識。謙下恭敬。頗有得成導首之期。 . . 爾(28)時大王聞佛此語。涕涙悲泣。以衣拭目。合掌(29)白佛言。大徳世尊。往求無上等正覺時。施何(56b1)等物。修何福業。佛告大王。且致餘劫。此賢(2)劫中。爲求無上等正覺故。所施之物。修諸福(3)業。我今略説。王今諦聽。極善作意。佛告大王。 . . (4)乃往古昔。人壽無量歳時。有王名曰長淨。頂(5)生肉疱。極爲柔軟。猶如綿絮。疱熟自破。而生(6)一子。顏容端正。甚可愛樂。不白不黒。如眞金(7)色。頭如傘蓋。手臂纎長。額廣平正。眉連如(8)月。鼻高且直。具三十二丈夫相。生已入宮。(9)宮中婇女。有八萬四千。遙見王子。乳皆流(10)出。各各咸願。我養王子。即以爲名。號曰樂(11)養。由頂上生。復名頂生。如中阿笈摩王法(12)相應品中廣説。頂生王子。與諸童子。遊戲時(13)間。經六天帝釋報盡命過。後爲太子。復經六(14)箇天帝命過。 . . . . .

blon po rnams kyis sgriṅ ba | lha rgyal srid kyi dbaṅ bskur ba la ni maṅ (2) du ’tshal te | rin po che’i gcal daṅ | seṅ ge’i khri daṅ | gdugs daṅ | cod pan daṅ | dpuṅ rgyan gyis pho braṅ gi naṅ du rgyal srid kyi dbaṅ bskur bar bgyi ’tshal bas de lta bas na gźon nu ’di ñid du byon pa’i rigs so ||

. . .

des smras pa | ṅas chos daṅ mthun par rgyal srid (3) ’thob pa ltan thams cad ’di ñid du ’oṅ bar ’gyur ro || gźon nu da las nu’i mdun nas ’gro ba gnod sbyin lha gnas źes bya ba des rin po che’i gcal daṅ | seṅ ge’i khri de ñid du blaṅs so || pho braṅ na gnas pa rnams kyis kyaṅ gdugs daṅ | cod pan daṅ | dpuṅ rgyan khyer (4) nas raṅ de ñid du lhags te || pho brag ’khor ba raṅ lhags pas gnas de’i miṅ gnas bcas gnas bcas źes bya bar grags so ||

. . .

phyis blon po de rnams daṅ | khrom gyi ru pa daṅ | groṅ mi daṅ | yul mi rnams kyis ni dbaṅ bskur ba khyer te doṅ nas de rnams kyis smras pa | lha (5) dbaṅ bskur ba bźes su gsol | des smras pa | da mi rnams kyis cod pan bciṅ dam | gal te chos kyi rgyal srid ’thob na mi ma yin pa rnams kyis cod pan ’chiṅ graṅ | ji tsam na de mi ma yin pa rnams kyis cod pan bciṅs pa daṅ | de’i rin po che sna bdun byuṅ ba ’di lta ste | ’khor lo rin (6) po che daṅ | glaṅ po rin po che daṅ | rta rin po che daṅ | nor bu rin po che daṅ | bud med rin po che daṅ | khyim bdag rin po che daṅ | bdun pa blon po rin po che ñid do ||

de la bu dpa’ ba rtul phod pa | yan lag mchog gi gzugs daṅ ldan pa | pha rol gyi sde rab tu ’joms par byed pa stoṅ yaṅ (7) tshaṅ bar byuṅ ṅo ||

yaṅs pa can gyi ñen kor na nags tshal stug po dag dga’ dga’ ltar ’dug pa źig yod pa de na draṅ sroṅ mṅon par śes pa lṅa daṅ ldan pa lṅa brgya bsam gtan byed do ||

nags tshal stug po de na yaṅ bya gar rab tu maṅ po dag cig kyaṅ gnas so ||

bsam gtan gyi tsher ma ni (171a1) sgra yin pas bya gar rnams ldiṅ źiṅ skad ’byin par byed pa daṅ | de nas draṅ sroṅ raṅ bźin ṅan źes bya ba źig yod pa de ’khrugs nas des bya gar rnams la ’dab gśog rnams lhags par śog śig ces dmon pa bor ro ||

de rnams draṅ sroṅ ’khrugs pas ’dab gśog (2) rnams lhags par gyur to ||

de nas de rnams rkaṅ pas ’gro bar brtsams pa daṅ | rgyal po de yaṅ ljoṅs rgyur soṅ bas byag gar rnams rkaṅ pas ’gro ba mthoṅ ṅo ||

de nas des blon po rnams la dris pa ci’i phyir bya gar ’di rnams rkaṅ pas ’gro bar gyur | blon po rnams kyis smras pa | lha (3) bsam gtan gyi tsher ma ni sgra lags pas draṅ sroṅ ’khrugs pa dag gis ’di rnams la dmod pa bor ba daṅ | de nas draṅ sroṅ ’khrugs pas ’di rnams pas ’di rnams kyi ’dab gśog rnams lhags par gyur to ||

de nas rgyal pos smras pa | gaṅ dag ses can rnams la sñiṅ brtse ba med pa’i draṅ sroṅ ’di lta bu (4) yaṅ yod pa lta zes smras nas | śes ldan dag deṅ la draṅ sroṅ rnams la khyed cag ṅa’i yul na ma ’dug śig śes sgo śig ces smras so ||

de nas blon po rnams draṅ sroṅ gi thad du doṅ nas bsgo ba | rgyal po’i źal nas khyed cag ṅa’i yul nam ’dug śig ces bka’ stsal to ||

draṅ sroṅ rnams kyis (5) bsams pa | rgyal po ’di ni gliṅ bźi la dbaṅ ba yin pas ri rab kyi baṅ rim du ’gro’o sñam nas | de rnams der doṅ ste gnas so ||

. . . . . . . .

rgyal po ṅa las nu’i mi rnams ni sems par byed pa daṅ | ’jal bar byed pa daṅ | ñe bar rtog par byed pa yin te || de dag gis bsams śiṅ ñe bar brtags nas (6) bzo’i gnas daṅ las kyi gnas tha dad pa rnams bya bar brtson pas de rnams sems par byed pa daṅ | ’jam bar byed pa daṅ | ñe bar rtog par byed pa yin pa’i phyir miṅ śed las skyes źes bya bar grags so || de rnams kyis źiṅ las dag bya bar brtsams pa daṅ | rgyal po ljoṅs (7) rgyur soṅ bas mi de rnams źiṅ las dag byed par mthoṅ nas des blon po rnams la smras pa | mi ’di rnams ci źig byed | blon po rnams kyis smras pa | lha sman du ’gyur bar bgyi ba’i slad du lo thog la sogs pa skrun pa lags so || rgyal pos smras pa | ci bdag gi rgyal srid kyi mi rnams źiṅ las (171b1) byed dam | de nas des smras pa | lhas sa bon gyi rigs ñi śu rtsa bdun gyi char phob śig ces byas pa daṅ | rgyal po ṅa las nus sems bskyed ma thag tu lhas sa bon gyi rigs ñi śu rtsa bdun gyi char phab bo || rgyal po ṅa las nus yul mo rnams la dris pa | ’di (2) dag su’i bsod nams kyis byuṅ | de rnams kyis smras pa | lha’i yaṅ lags | bdag cag gi yaṅ lags so || yaṅ mi de rnams ras bal gyi źiṅ rmo bar brtsams pa daṅ | yaṅ rgyal po ṅa las nu ljoṅs rgyur soṅ bas mthoṅ nas | des blon po rnams la smras pa | mi ’di (3) rnams ci źig byed | blon po rnams kyis smras pa | lha mi ’di rnams ni ras bal gyi źiṅ rmed lags so || rgyal pos smras pa | ci źig tu dgos | de rnams kyis smras pa | lha gos bgyi ba’i slad du’o || de nas rgyal po ṅa las nus smras pa | ci ṅa’i rgyal srid kyi ma rnams ras bal (4) gyi źiṅ rmed dam | lhas ras bal kho na’i char phob cig ces byas pa daṅ | rgyal po ṅa las nus sems bskyed ma thag tu lhas ras bal kho na’i char phab bo || rgyal pos yul mi rnams la dris pa || ’di dag su’i bsod nams kyis byuṅ | de rnams kyis smras pa | lha’i yaṅ (5) lags | bdag cag gi yaṅ lags so ||

. . . . . . . .

yaṅ mi de rnams ras bal de rnams ’khal bar brtsams pa daṅ | rgyal pos smras pa | mi ’di dag ci źig byed || blon po rnams kyis smras pa | lha skud pa ’tshal pa’i slad du ras pa la de ’khab lags so ||

rgyal pos smras pa | (6) ci ṅa’i rgyal srid kyi mi rnams ras skud ’khal lam | lhas ras skud kyi char kho na phob śig ces byas pa daṅ | rgyal po ṅa las nus sems bskyed ma thag tu lhas ras skud kho na’i char phab bo ||

rgyal po des smras pa | ’di dag su’i bsod nams kyis byuṅ | de rnams kyis smras pa | lha’i (7) yaṅ lags | bdag cag gi yaṅ lags so ||

de nas rim gyis ras ’thag par brtsams pa daṅ | rgyal pos smras pa | ’di dag ci źig byed | de rnams kyis smras pa | lha gos su bgyi ba’i slad du ras ’thag lags so ||

rgyal pos bsams pa | da ci ṅa’i rgyal srid kyi mi rnams ṅas ’thag (172a1) gam sñam nas | lhas ras ñid kyi char phob śig ces byas pa daṅ | rgyal po ṅa las nus sems bskyed ma thag tu lhas ras ñid kyi char phab bo ||

rgyal pos dris pa ’di dag su’i bsod nams kyis byuṅ | de rnams kyis smras pa | lha’i yaṅ lags | bdag cag gi yaṅ (2) lags so ||

rgyal pos bsams pa | mi ’di rnams ni bdag gi bsod nams dag gi mthu rab tu mi śes te | bdag la ’dzam bu’i gliṅ ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo legs pa | skye bo daṅ mi maṅ pos gaṅ ba yaṅ yod || bdag la rin po che sna bdun ’di lta ste || ’khor lo rin po che (3) daṅ || glaṅ po rin po che daṅ | rta rin po che daṅ | nor bu rin po che daṅ | btsun mo rin po che daṅ | khyim bdag rin po che daṅ | bdun pa blon po rin po che yaṅ yod | bdag la bu dpa’ brtul phod pa | yan lag mchog gi gzugs daṅ ldan pa | pha rol gyi sde rab tu ’joms par byed pa stoṅ yaṅ tshaṅ bar (4) yod kyis | kye ma bdag gi pho braṅ gi naṅ du rin po che’i char ’bab ciṅ de las phyi rol du ni kār ṣā pa ṇa ’ga’ yaṅ mi ’bab par gyur cig sñam pa daṅ |

rgyal po ṅa las nus sems bskyed ma thag tu pho braṅ gi naṅ du źag bdun du rin po che’i bar bab la | phyi rol du ni kār ṣā pa ṇa ’ga’ yaṅ ma bab ste |

(5) ji ltar mthu chan pa | rdzu ’phrul chen po bsod nams byas pa | dge ba byas pa raṅ gi bsod nasama kyi ’bras bu so sor ñams su myoṅ ba bźin no ||

rgyal pos smras pa | ’di dag su’i bsod nams kyis byuṅ | de rnams kyis smras pa | lha’i lags so |

rgyal pos smras pa | śes ldan dag khyed kyis ñes te | (6) gal te khyed kyis lha’i bsod nams kyis lags so źes smras pa daṅ | ṅas ’dzam bu’i gliṅ mtha’ dag tu rin po che’i char phab par ’gyur ba źig | ’on kyaṅ khyod las rin po che su ’dod pa des rin po che ci ’dod pa dag loṅ śog |

登政王位。復經六帝釋命過。(15)於贍部洲。以法他世。

de nas rgyal po ṅa las nu de rgyal srid chen po’i dbaṅ byed du ’jug pa la (7) brgya byin drug śi ’phos pa lon no ||

内宮雨天衣服。外雨(16)金寶。

爾時廣嚴城側。有五仙人。名曰醜面。所(17)居之處。諸鳥亂鳴。仙人不忍。遂呪誓之。使其(18)諸鳥。翅羽皆落。時曼陀多王聞念曰。此無悲(19)心。何容住此。便即驅遣。令出其界。

mahārājyaṃ kārayataḥ ṣaḍ jāmbūdvīpakān janapadān samanuśāsataḥ ṣaṭ* |

仙作是(20)念。王王四天。我何處居。便即詣於妙高山所。(21)山下層住。

sahacittotpādāc cāsya ratnavarṣaṃ patitaṃ vastravarṣam* | antaḥpure hiraṇyavarṣam* |

ṅa las nu’i mdun nas ’gro ba gnod sbyin lha gnas źes bya ba de la rgyal pos smras pa | gaṅ ṅas bka’ stsal dgos pa bka’ ’og tu ma chud pa’i gliṅ gźan ’ga’ lta yod dam | lha gnas kyis smras pa | lha śar gyi lus ’phags źes bgyi ba’i gliṅ (172b1) ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo legs pa | skye bo daṅ mi maṅ pos gaṅ ba mchis kyis | lha der gśegs te bka’ stsal du gsol | de nas rgyal po ṅa las nu ’di sñam du sems te | bdag la ’dzam bu’i gliṅ ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo logs pa | (2) skye bo daṅ mi maṅ pos gaṅ ba yaṅ yod || bdag la rin po che sna bdun ’di lta ste | ’khor lo rin po che daṅ | glaṅ po rin po che daṅ | rta rin po che daṅ | nor bu rin po che daṅ | bud med rin po che daṅ | khyim bdag rin po che daṅ | bdun pa blon po rin po che yaṅ yod | bdag la bu dpa’ ba | (3) rtul phod pa | yan lag mchog gi gzugs daṅ ldan pa | pha rol gyi sde rab tu ’joms pa stoṅ yaṅ tshaṅ | bdag gi pho braṅ gi naṅ du yaṅ rin po che’i char źag bdun du ba ban | śar gyi lus ’phags źes bya ba’i gliṅ źig yod ces grag gis | mal bdag der yaṅ soṅ la rjes su bstan par (4) bya’o sñam pa daṅ | sems bskyed ma thag tu rgyal po ṅa las chu dpuṅ gi tshogs bye ba brgyad ’bum daṅ thabs cig tu pu stoṅ gis yoṅs su bskor nas mdun nas ’gro ba rin po che sna bdun daṅ nam mkha’ la ’phags te | rgyal po ṅa las nu śar gyi lus ’phags kyi gliṅ du chas nas rgyal po ṅa (5) las nu śar gyi lus ’phags kyi gliṅ du gnas te | rgyal po ṅa las nus ji ltar sems can bsod nams byas pa | dge ba byas pa | mthu chen po | rdzu ’phrul chen pos raṅ gi bsod nams kyi ’bras bu ñams su myoṅ ba ltar śar gyi lus ’phags kyi gliṅ du lo maṅ po daṅ | (6) lo brgya phrag maṅ po daṅ | lo stoṅ phrag maṅ po daṅ | lo brgya stoṅ phrag maṅ por rjes su bstan par byas so ||

sa saṃlakṣayati | ayaṃ rājā caturdvīpeśvaraḥ kva mayā gantavyam iti | sa sumerupariṣaṇḍaṃ gatvāvasthitaḥ | . . . . . evam avaragodānīyaṃ samanuśāsataḥ ṣaṭ śakrāś cyutāḥ | pūrvavidehe ṣaṭ* | . . . . . . . . uttarakurau ṣaṭ* | . nimindharagirau sthitasya ṣaṭ* | evaṃ vinatake 'śvakarṇe sudarśane khadirake īṣādhāre yugandhare ca | . . . . . . antaroddānam* |
nimiṃdhara (fol. 166v1 = GBM 6.1001) iti vinatakaḥ aśvakarṇagiris tathā |
sudarśanaḥ khadirakaḥ īṣādhāro yugandharaḥ || tataḥ sumerumūrdhany abhirohatā tena ṛśīṇā bhaṭabalāgraṃ stambhitam* | divaukaso yakṣaḥ purojavo dṛṣṭvā gāthāṃ bhāṣate | niyaccha brāhmaṇa krodhaṃ naitat sarvatra sidhyati |
māndhātā nṛpatir hy evaṃ naite vaiśālakā vakāḥ || iti |

de śar gyi lus ’phags gliṅ na rjes su ston pa la brgya byin drug śi ’phos pa lon no || yaṅ rgyal po ṅa las nus gnod sbyin lha gnas la smras pa | bka’ ’og tu ma chuṅ (7) pa’i gliṅ gźan ’ga’ lta yod dam | lha gnas kyis smras pa | lha nub kyi ba laṅ spyod ces bya ba’i gliṅ ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo legs pa daṅ | skye bo daṅ mi maṅ pos gaṅ ba mchis kyis lha ṅer yaṅ gśegs te rjes su bstan du gsol || || (173a1) ’dul ba gźi | bam po bźi bcu rtsa gcig pa | de nas rgyal po ṅa las nu ’di sñam du sems te | bdag la ’dzam bu’i gliṅ ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo legs pa | skye bo daṅ | mi maṅ pos gaṅ ba yaṅ yod | bdag gi pho braṅ gi (2) naṅ du yaṅ rin po che’i char źag bdun du bab | bdag gis śar gyi lus ’phags kyi gliṅ du yaṅ phyin | lo maṅ po daṅ | lo brgya phrag maṅ po daṅ | lo stoṅ phrag maṅ po daṅ | lo brgya stoṅ phrag maṅ por bdag gis śar gyi lus ’phags kyi gliṅ du rjes su bstan na | nub kyi ba (3) laṅ spyod ces bya ba’i gliṅ źig yod ces grag gis | ma la bdag der yaṅ soṅ la rjes su bstan par bya’o sñam pa daṅ | sems bskyed ma thag tu rgyal po ṅa las nu dpuṅ gi tshogs bye ba brgyad ’bum daṅ thabs cig tu bu stoṅ gis yoṅs su bskor nas mdun nas ’gro ba rin po che (4) sna bdun daṅ steṅ gi nam mkha’ la ’phags te | rgyal po ṅa las nu nub kyi ba laṅ spyod kyi gliṅ du chas nas rgyal po ṅa las nu nub kyi ba laṅ spyod kyi gliṅ du gnas te | rgyal po ṅa las nus ji ltar sems can bsod nams byas pa | dge ba byas pa | mthu chen po | rdzu ’phrul (5) chen pos raṅ gi bsod nams kyi ’bras bu ñams su myoṅ ba ltar nub kyi ba laṅ spyod kyi gliṅ du lo maṅ po daṅ | lo brgya phrag maṅ po daṅ | lo stoṅ phrag maṅ po daṅ | lo brgya stoṅ phrag maṅ por rjes su bstan par byas so || de nub kyi ba laṅ spyod kyi gliṅ na rjes su ston pa la brgya (6) byin drug śi ’phos pa lon no || . yaṅ rgyal po ṅa las nus gnod sbyin lha gnas la smras pa | bka’ ’og tu ma chuṅ ba’i gliṅ gźan ’ga’ lta yod dam | lha gnas kyis smras pa | lha byaṅ gi sgra mi sñan ces bgyi ba’i gliṅ ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo (7) legs pa daṅ | skye bo daṅ | mi maṅ pos gaṅ la | gźan yaṅ mi de dag ni bdag gi rab gyi ba ma mchis pa | yoṅs su ’dzin pa ma mchis ba źig mchis kyis | kye ma lha der yaṅ gśegs te | ñid kyi dpuṅ gi tshogs rnams la rjes su bstan du gsol | de nas (173b1) rgyal po ṅa las nu ’di sñam du sems te | bdag la ’dzam bu’i gliṅ ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo legs pa | skye bo daṅ | mi maṅ pos gaṅ ba yaṅ yod | bdag gi pho braṅ gi naṅ du yaṅ rin po che’i char źab bdun du bab | bdag śar kyi lus (2) ’phags kyi gliṅ du soṅ ste yaṅ lo maṅ po daṅ | lo brgya phrag maṅ po daṅ | lo stoṅ phan maṅ po daṅ | lo brgya stoṅ phrag maṅ por bdag gis śar gyi lus ’phags kyi gliṅ du rjes su bstan | bdag nub kyi ba laṅ spyod kyi gliṅ du yaṅ soṅ ste lo maṅ po daṅ | lo brgya phrag maṅ po (3) daṅ | lo stoṅ phrag maṅ po daṅ | lo brgya stoṅ phrag maṅ por bdag gis nub kyi ba laṅ spyod kyi gliṅ du rjes su bstan na | byaṅ gi sgra mi sñan ces bya ba’i gliṅ ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo legs pa | skye bo daṅ | mi maṅ pos rab tu gaṅ la | (4) gźan yaṅ mi de dag ni bdag gir bya ba med pa | yoṅs so ’dzin pa med pa źig yod ces grag gis | ma la bdag der yaṅ soṅ la raṅ gi dpuṅ gi tshogs la rjes su bstan par bya’o sñam pa daṅ | sems bskyed ma thag tu rgyal po ṅa las nu dpuṅ gi tshogs bye ba (5) brgyad ’bum daṅ thabs cig tu bu stoṅ gis yoṅs su bskor nas mdun nas ’gro ba rin po che sna bdun daṅ nam mkha’ la ’phags te chas pa daṅ | rgyal po ṅa las nus ri rab kyi ṅos logs nas sa phyogs dkar źiṅ dkar ba dag mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ gnod sbyin (6) lha gnas la smras pa | lha gnas sa phyogs dkar źiṅ dkar ba pha bi ci źig yin | lha de ni byaṅ gi sgra mi sñan gyi mi rnams kyi ma rmos ma btab pa’i ’bras sā lu’i ’bru lags te | ’di ltar byaṅ gi sgra mi sñan pa’i mi rnams ni ma rmos ma btab pa’i ’bras sā lu’i ’bru la (7) loṅs spyod pa lags pas lha yaṅ der yaṅ gśegs nas ma rmos ma btab pa’i ’bras sā lu’i ’bru la loṅs spyod par ’gyur lags so || rgyal po ṅa las nus thos nas kyaṅ blon po rnams la smras pa | sna bo dag khyed kyis sa phyogs dkar źiṅ dkar ba dag mthoṅ ṅam | lha (174a1) mthoṅ lags so || sna bo dag de ni byaṅ gi sgra mi sñan gyi mi rnams kyi ma rmos ma btab pa’i ’bras sā lu’i ’bru yin te | ’di ltar byaṅ gi sgra mi sñan pa’i mi rnams ni ma rmos ma btab pa’i ’bras sā lu’i ’bru la loṅs spyod pa yin pas | kyed cag kyaṅ der soṅ nas ma (2) rmos ma btab pa’i ’bras sā lu’i ’bru la loṅs spyod par ’gyur ro | rgyal po ṅa las nu chas pa na ri rab kyi ṅos logs nas bkra śiṅ bkra ba’i ljon pa phreṅ ba bkod pa bźin du gyur pa dag rgyaṅ riṅ po kho na nas mthoṅ ṅo || mthoṅ nas kyaṅ yaṅ gnod sbyon lha gnas la smras pa | (3) lha gnas bkra śiṅ bkra ba’i ljon pa phreṅ ba bkod pa bźin du gyur pa pha bi ci źig yin | lha de rnams ni byaṅ gi sgra mi sñan gyi mi rnams kyi dpag bsam gyi śiṅ lags te | ’di ltar byaṅ gi sgra mi sñan gyi mi rnams ni dpag bsam gyi śiṅ gi gos ’tshal lags so || rgyal (4) bo ṅa las nus thos nas kyaṅ blon po rnams la smras pa | sna bo dag khyed kyis bkra śiṅ bkra ba’i ljon pa phreṅ ba bkod pa bźin du gyur pa dag mthoṅ ṅam | lha mthoṅ lags so || sna bo dag de rnams ni byaṅ gi sgra mi sñan gyi mi rnams kyis dpag bsam gyi gos kyi śiṅ (5) yin te | ’di ltar byaṅ gi sgra mi sñan gyi mi rnams ni dpag bsam gyi śiṅ gi gos gyon pa yin gyis | khyed kyaṅ der son nas dpag bsam gyi śiṅ gi gos gyon par ’gyur ro || rgyal po ṅa las nu byaṅ gi sgra mi sñan du soṅ ste | rgyal po ṅa las nu byaṅ gi sgra mi sñan du (6) ’dug nas | rgyal po ṅa las nus ji ltar sems can bsod nams byas pa | dge ba byas pa | mthu chen po | rdzu ’phrul chen pos raṅ gi bsod nams nams kyi ’bras bu myoṅ ba ltar byaṅ gi sgra mi sñan gyi gliṅ du lo maṅ po daṅ | lo brgya phrag maṅ po daṅ | lo stoṅ phrag (7) maṅ po daṅ | lo brgya stoṅ phrag maṅ por raṅ gi dpuṅ gi tshogs rnams la rjes su bstan to || de de na raṅ gi dpuṅ gi tshogs la rjes su ston pa la brgya byin drug śi ’phos pa lon no || yaṅ rgyal po ṅa las nus gnod sbyin lha gnas la smras pa | bka’ ’og tu ma chuṅ ba’i (174b1) gliṅ gźan ’ga’ lta yod dam | lha ma mchis so || ’on kyaṅ lha sum bcu rtsa gsum pa’i lha tshe riṅ ba || ba dog daṅ ldan pa | bde ba maṅ źiṅ gźal med khaṅ mthon po na yun riṅ du gnas pa dag mchis kyis | kye ma lha sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams la (2) gzigs su bźud cig | de nas rgyal po ṅa las nu ’di sñam du sems te | bdag la ’dzam bu’i gliṅ ’byor pa daṅ | rgyas pa daṅ | bde ba daṅ | lo legs pa | skye bo daṅ | mi maṅ pos gaṅ ba yaṅ yod | bdag la rin po che sna bdun ’di lta ste | ’khor (3) lo rin po che daṅ | glaṅ po rin po che daṅ | rta rin po che daṅ | nor bu rin po che daṅ | bud med rin po che daṅ | khyim bdag rin po che daṅ | bdun pa blon po rin po che yaṅ yod | bdag la bu dpa’ ba | rtul phod pa | yan lag mchog gi gzugs daṅ ldan pa | (4) pha rol gyi sde rab tu ’joms pa stoṅ yaṅ tshaṅ | bdag gi pho braṅ gi naṅ du yaṅ rin po che’i char źag bdun du phab | bdag śar gyi lus ’phags kyi gliṅ du yaṅ soṅ ste | lo maṅ po daṅ | lo brgya phrag maṅ po daṅ | lo stoṅ phrag maṅ po daṅ | lo brgya stoṅ phrag maṅ (5) por bdag gis śar gyi lus ’phags kyi gliṅ du rjes su bstan | bdag nub kyi ba laṅ spyod kyi gliṅ du yaṅ soṅ ste lo maṅ po daṅ | lo brgya phrag maṅ po daṅ | lo stoṅ phrag maṅ po daṅ | lo brgya stoṅ phrag maṅ por bdag gis nub kyi ba laṅ spyod kyi gliṅ du rjes su bstan | bdag (6) byaṅ gi sgra mi sñan gyi gliṅ du yaṅ soṅ ste lo maṅ po daṅ | lo brgya phrag maṅ po daṅ | lo stoṅ phrag maṅ po daṅ | lo brgya stoṅ phrag maṅ por bdag gis byaṅ gi sgra mi sñan gyi gliṅ du raṅ gi dpuṅ gi tshogs la rjes su bstan na | sum bcu rtsa gsum pa’i lha tshe riṅ ba | (7) kha dog daṅ ldan pa | bde ba maṅ źiṅ gźal med khaṅ mthon po na yun riṅ du gnas pa dag cig yod ces grag gis | mal bdag sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams blta ba’i phyir ’gro’o sñam pa daṅ | sems bskyed ma thag tu rgyal po ṅa las nu dpuṅ gi tshogs bye ba brgyad (175a1) ’bum daṅ | thabs cig tu bu stoṅ gis yoṅs su bskor nas mdun nas ’gro ba rin po che sna bdun daṅ steṅ gi nam mkha’ la ’phags te chas so || ri’i rgyal po ri rab ni gser gyi ri bo bdun gyis bskor ba yin pas | de nas rgyal po ṅa las nu gser (2) gyi ri bo mu khyud ’dzin la gnas te | de de na raṅ gi dpuṅ gi tshogs la rjes su ston pa la brgya byin drug śi ’phos pa lon no | ri bo mu khyud ’dzin nas gser gyi ri bo rnam par ’dud la ’dug ste | de de na raṅ gi dpuṅ gi tshogs la rjes su ston pa la brgya byin drug śi ’phos (3) pa lon no || ri bo rnam par ’dud nas gser gyi ri bo rta rna la ’dug ste | de de na raṅ gi dpuṅ gi tshogs la rjes su ston pa la brgya byin drug śi ’phos pa lon no || ri bo rta rna nas gser gyi ri bo blta na sdug la ’dug ste | de de na raṅ gi dpuṅ gi tshogs la rjes su ston pa (4) la brgya byin drug śi ’phos pa lon no | ri bo blta na sdug nas gser gyi ri bo seṅ ldeṅ can la ’dug ste | de de na raṅ gi dpuṅ gi tshogs la rjes su ston pa la brgya byin drug śi ’phos pa lon no || ri bo seṅ ldeṅ can nas gser gyi ri bo gśol mṅa’ ’dzin la ’dug ste | (5) de de na raṅ gi dpuṅ gi tshogs la rjes su ston pa la brgya byin drug śi ’phos pa lon no || ri bo gśol mda’ ’dzin nas gser gyi ri bo gña’ śiṅ ’dzin la ’dug ste | de de na Raṅa gi dpuṅ gi tshogs la rjes su ston pa la brgya byin drug śi ’phos pa lon no || || bar sdom la |
(6) mu khyud ’dzin daṅ rnam par ’dud ||
de bźin ri bo rta rna daṅ ||
blta na sdug daṅ seṅ ldeṅ can ||
gśol mda’ ’dzin dag gña’ śiṅ ’dzin || ri bo gña’ śiṅ ’dzin nas steṅ gi nam mkha’ la ’phags te chas pa na ri rab kyi baṅ rim de la draṅ sroṅ lṅa brgya po de rnams gnas te || de (7) rnams kyis rgyal po de ’oṅ ba mthoṅ nas de rnams kyis smras pa | śes ldan dag rgyal po ’thab krol can ’di ’oṅ ṅo || de na draṅ sroṅ bźin ṅan źes bya ba des skyor bar chu blugs te gtor bas dpuṅ gi tshogs rnams thogs par gyur pa daṅ | de’i mdun nas blon po rin po (175b1) che ’gros bas des draṅ sroṅ de rnams la smras pa | bram ze khro ba dor par gyis ||
’di ni kun la ’grub pa yin ||
’di ni kun la ’grub pa yin ||
’di ni mi dbaṅ las nu ||
bya gar de dag ma yin no || ji tsam na rgyal po ṅa las nu phyogs der phyin nas smras pa | dpuṅ gi tshogs ’di su źig gis bkag | (2) blon po rin po ches smras pa || draṅ sroṅ rnams kyis so || rgyal pos smras pa | draṅ sroṅ ’di rnams naṅ na ci źig la dga’ | des smras pa | lha ral pa la dga’ lags so || rgyal pos smras pa | ’di rnams ral pa byi nas bdag gi mdun nas ’gro bar gyur cig ces byas (3) pa daṅ | de nas de rnams kyi ral pa byi nas lag na mda’ gźu thogs te mdun du brgyug par brtsams pa daṅ | bud med rin po ches rgyal po la gsol pa | lha draṅ sroṅ ’di rnams ni dka’ thub can la gas na ’di dag ci bgyi thoṅ lags | rgyal pos btaṅ ba daṅ | de (4) rnams kyis slar yaṅ brtson ’grus la gnas nas mṅon par śes pa lṅa mṅon sum du byas so ||

. . . 時王後至西拘陀尼住。經六天帝(22)命過。 . 東弗婆提。 . . . . . . 北倶盧洲。亦復如是。於此自(23)爲治化。 . 於七重金山。各亦過六天帝釋命過。 . . . . . . . (24)于時昇上須彌山頂。其仙呪禁王軍。皆不能(25)動。時有藥叉。名曰空居。常前而行。仙見是(26)事爲説伽陀 (27) 淨仙請息瞋恚心　無有一切得成就
(28) 此是曼陀多大王　不同廣嚴諸鳥類 (29)時王問曰。誰禁軍衆。答曰。是大仙禁止。王復(56c1)問曰。此仙愛樂何物。答曰。愛人髮髻。時王(2)即呪説言。願彼仙人。無頭髮髻。爲我侍從。作(3)此願已。其仙髮髻自落。手持弓杖先走。王之(4)女寶白言。大王。此是仙人。莫爲過患。願王放(5)之。王聞此語。即放彼仙。是時仙人。心生大(6)恨。即持戒行。不久得五神通。時難陀鄔波難(7)陀龍王。見彼大王。及諸軍衆。意作是念。此是(8)阿修羅。即集四兵衆來見是曼陀多王。兵衆(9)皆悉退散。其四大藥叉。見此亦皆退走。並詣(10)四天王所。白言大王。今有四事大軍來至。(11)我答皆被打退。告曰。此是曼陀多王。有大(12)福徳。欲來帝釋宮所。我等非可共敵。汝等共(13)我。將諸香花。種種供具。於前迎之。見已存(14)問。即共往帝釋天宮。帝釋若見。即捨半座。分(15)座而坐。于時阿修羅衆。有四兵衆。同往帝釋(16)宮所。藥叉又來。告彼帝釋。其阿修羅將四兵(17)衆。從地而出。已破五處。可須備辦。唯願天主(18)知之。當可預備。于時帝釋即欲往敵。其曼陀(19)多王告帝釋曰。汝今且住。我往對敵。答曰。如(20)是。時王即領十八萬衆精力壯士。騰空而去。(21)各相謂言。發大聲響。我等大威力士。其阿修(22)羅。見彼空中。有十八萬力士。作如此聲。皆悉(23)閉耳散走。 . . .

rgyal po ṅa las nu yaṅ dpuṅ gi tshogs daṅ nam mkha’ la ’phags te chas so | ri rab ri’i rgyal po dpag tshad brgyad khri ni ’og tu gser gyis gźi la thug par ’dug go | dpag (5) tshad brgyad khri ni chu’i steṅ du byuṅ ste | de ltar dpag tshad ’bum drug khri yod do || de’i ṅos re re la yaṅ dpar tshad brgyad khri yod de | de ni khor khor yug tu dpag tshad sum ’bum ñi khri yod do || rin po che sna bźi’i raṅ bźin bzaṅ po mdzes pa | blta na sdug pa yin no || (6) de’i steṅ na lha sum bcu rtsa gsum pa rnams gnas te | sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams kyis sruṅ ma lṅa po chu la gnas pa’i klu rnams daṅ | gnod sbyin lag na yol go thogs pa rnams daṅ | phreṅ thogs rnams daṅ | rtag tu myos rnams daṅ | rgyal po chen po bźi rnams (7) bkod pa la | chu na gnas pa rnams kyis rgyal po ṅa las nu’i dpuṅ gi tshogs rnams bkag pa daṅ | ji tsam na rgyal po ṅa las nu phyogs der phyin nas smras pa | dpuṅ gi tshogs ’di su źig gis bkag | de rnams kyis smras pa | lha chab na gnas pa’i klu rnams kyis so || rgyal (176a1) pos smras pa | bdag dud ’gro rnams daṅ g-yul ’gyed dam | des smras pa | chu la gnas pa’i klu ’di dag ñid bdag gi mdun nas ’gro bar gyur cig ces byas par daṅ de rnams rgyal po ṅa las nu’i mdun nas ’gro bar chas so ||

rājñā muktāḥ | taiḥ punar api vīryam āsthāya paṃcābhijñāḥ sākṣātkṛtāḥ |

ji sam na klu de rnams rgyal po (2) ṅa las nu’i mdun nas rgyug ciṅ | lha lag na yol go thogs kyi druṅ du phyin pa daṅ | de rnams kyis des dag la dris pa | śes ldan dag ci ste rgyu | de rnams kyis smras pa | ’dir mi’i rgyal po ’oṅ ṅo ||

tathā nandopanando nāgarājo māndhātṛbalaṃ dṛṣṭvā asurā hy ete iti caturaṅgena balakāyena pratyudgataḥ | sainyadarśanād eva bhagnaḥ | deva karoṭapāṇayo yakṣā māyādharāḥ sadāmattāś ca | sarve ca nandopanandādayo bhagnā yena cāturmahārājikā devās tenopasaṃkrāntāḥ | upasaṃkramya cāturmahārājikān devān idam avocat* | yat khalu mārṣā jānīdhvaṃ mahāsainyaṃ pratyupasthitam* | sannahyatāṃ caturaṃgo balakāyaḥ | vayaṃ sarve bhagnā iti | taiḥ parijñātam* | te kathayanti | bhavantaḥ ayaṃ māndhātā rājā cakravartī śakraṃ devendraṃ darśanāya gacchati | puṇyamaheśākhyaś cāyam* | kā śaktir asmākam anena sārdhaṃ saṃgrāmayitum* | kin tu ardhaṃ pādyaṃ ca gṛhītvā pratyudgantavyam iti | tataś cāturmahārājikā devā ardhaṃ pādyaṃ ca gṛhītvā cchatradhvajapatākābhir vividhaiś ca vādyaiḥ pratyudgatāḥ | tato rājā māndhātā cāturmahārājikān devān pratisaṃmodya devaiḥ parivṛto devāṃs trayastriṃśān gataḥ | śakreṇa ca devendreṇārdhāsanenopanimantritaḥ | tato 'surāś caturaṅgaṃ balakāyaṃ sannahya śakraṃ devendram abhigatāḥ | yakṣaiḥ śakrasya devendrasyārocitam* | yat khalu kauśika jānīyā asurāḥ paṃca gulmakān bhaṅktvā pratyupasthitāḥ | yat te kṛtyaṃ karaṇīyaṃ vā tat kuruṣveti | tataḥ śakro devendraḥ saṃprasthitaḥ | (MSV I 96) rājñā māndhātrābhihitaḥ | tiṣṭha aham eva gacchāmīti | śakraḥ kathayati | evaṃ kuruṣveti | tato rājā māndhātā aṣṭādaśabhir bhaṭabalāgrakoṭībhir upari vihāyasam abhyudgamya guṇāsphālanaṃ kṛtavān* | asurā aṣṭādaśa bhaṭabalāgrakoṭībhir dṛṣṭvā ativibhīṣaṇaṃ ca śabdaṃ śrutvā karṇau pidhāya niṣpalāyitāḥ |

de nas klu de rnams daṅ | lha lag na yol go thogs rnams log (3) nas yaṅ dpuṅ gi tshogs de thos par byas so ||

ji tsam na rgyal po ṅa las nu ’oṅs nas des smras pa | dpuṅ gi tshogs ’di su źig gis bkag | des smras pa | lha lha lag na yol go thogs ’di rnams kyis dpuṅ gi tshogs bkag lags so ||

rgyal po ṅa las nus smras pa | (4) lha lag na yol go thogs ’di dag ñid bdag gi mdun nas ’gro bar gyur cig de nas de rnams mdun nas rab tu brgyugs te | ji tsam na klu de rnams daṅ lhan cig lha phreṅ thogs rnams kyi druṅ du phyin pa daṅ | de rnams kyis de dag la dris pa | śes ldan dag ci ste rgyug de dag gis smras pa | (5) mi’i rgyal po ’dir ’oṅ ṅo ||

de nas lha daṅ | klu de rnams yaṅ log nas dpuṅ gi tshogs thogs par byas pa daṅ | rgyal po phyogs der phyin nas des smras pa | dpuṅ gi tshogs ’di su źig gis bkag des smras pa | lha lha phreṅ thogs rnams kyis so ||

rgyal pos smras | (6) pa| lha phreṅ thogs ’di dag ñid bdag gi mdun nas ’gro bar gyur cig | de nas de rnams mdun nas brgyug par brtsams so |

de rnams kyis brgyugs nas lha rtag tu myos rnams kyi druṅ du phyin pa daṅ | de rnams kyis de dag la dris pa | śes ldan dag cig ste rgyug | (7) de rnams kyis smras pa | mi’i rgyal po ’dir ’oṅ ṅo ||

de nas de rnams log nas yaṅ dpuṅ gi tshogs de thogs par byas pa daṅ | rgyal po phyogs der phyin nas des smras pa | dpuṅ gi tshogs ’di su źig gis bkag des smras pa | lha lha rtag tu myos rnams kyis so ||

rgyal (176b1) pos smras pa | lha rtag tu myos ’di dag ñid bdag gi mdun nas ’gro gyur cig | de nas de rnams mdun nas brgyugs so ||

de rnams kyis brgyugs nas rgyal chen bźi’i ris kyi lha rnams kyi druṅ du phyin pa daṅ | de rnams kyis de dag la dris pa | śes ldan dag ci ste (2) rgyug | mi’i rgyal po ’dir ’oṅ ṅo ||

rgyal chen bźi’i rnams kyis bsams pa | sems can ’di ni bsod nams kyi mthu chen po daṅ ldan pa yin te de dgag par mi nus so sñam nas | de nas rgyal chen bźi’i ris kyis lha de rnams kyis sum cu rtsa gsum pa’i lha rnams la (3) ’dir mi’i rgyal po ṅa las nu ’oṅ ṅo źes sbran to ||

sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams kyis bsams pa | sems can ’di ni bsod nams kyi mthu chen po daṅ ldan pa yin pas de bzlog par mi bya’o mchod yon gyis bsu bar bya’o sñam nas || de nas sum bcu rtsa gsum (4) pa’i lha de rnams kyis mchod yod gyis bsu’o ||

rgyal po ṅa las nu ri rab kyi rtse la ’dzeg pa na tshal sṅo źiṅ sṅo ba’i phreṅ ba sprin spuṅs pa lta bu mthon po dag mthoṅ ṅo ||

mthoṅ nas kyaṅ gnod sbyin lha gnas la smras pa | lha gnas tshal sṅo ba’i phreṅ ba sprin spuṅs pa | (5) lta bu mthon po pha bi dag ci źig yin | lha de ni sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams (then text lost from Clark's page 376 [as he said *data incomplete?] - page 379)

(begin here from page 379's Clark second paragraph from the last) kyi śiṅ yoṅs ’dus brtol źes bgyi ba lags te | sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams dbyar zla ba bźi lha’i ’dod pa’i yon tan lṅa daṅ ’byor ciṅ ldan par de na rtse bar bgyid | dga’ bar bgyid | (6) dga’ mgur spyod par bgyid do ||

lha yaṅ der byon nas lha’i ’dod pa’i yon tan lṅa daṅ ’byor ciṅ ldan par rol par mdzad | dgyes par mdzad | dgyes mgur spyad par mdzod cig rgyal po ṅa las nus thos nas kyaṅ blon po rnams la smras pa | sna bo dag khyed cag (7) gis tshal sṅo źiṅ sṅo ba’i phreṅ ba sprin spuṅs pa lta bu mthon po dag mthoṅ ṅam | lha mthoṅ lags so ||

sna bo dag de ni su ma bcu rtsa gsum pa’i lha rnams kyi śiṅ yoṅs ’dus brtol ces bya ba yin te | sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams dbyar zla ba bźi lha’i ’dod pa’i yon (177a1) tan lṅa daṅ ’byor ciṅ ldan par de na rtse bar byed | dga’ bar byed | dga’ mgur spyod par byed kyis | sna bo dag khyed cag kyaṅ der phyin nas ’dod pa’i yon tan lṅa daṅ ’byor ciṅ ldan par rtse bar gyis | dga’ bar gyis dga’ mgur spyad par gyis śig |

(Then text lost from page 380 and I can't figure it out anymore) (2) yaṅ rgyal po ṅa las nus ri rab kyi rtse na dkar źiṅ dkar ba sprin spuṅs pa lta bu mthon po źig mthoṅ ṅo ||

mthoṅ nas kyaṅ gnod sbyin lha gnas la smras pa | lha gnas dkar źiṅ dkar ba sprin spuṅs pa lta bu mthon po pha bi ci źig yin | lha de ni sum bcu rtsa gsum (3) pa’i lha rnams kyi ’dun sa chos bzaṅ lags te | sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams daṅ | rgyal chen bźi rnams der ’dus śig tshogs nas lha daṅ mi rnams kyi don sems par bgyid | ’jal bar bgyid | ñe bar rtog par bgyid de | lha yaṅ der bźud par (4) ’gyur ro||

rgyal po ṅa las nus thos nas blon po rnams la smras pa | sna bo dag khyed cag gis dkar ba sprin spuṅs pa lta bu mthon po mthoṅ ṅam | lha mthoṅ lags so | sna bo dag de ni sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams kyi ’dun sa chos bzaṅ źes bya ba yin | (5) te | sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams daṅ | rgyal chen bźi rnams der ’dus śiṅ tshogs nas lha daṅ mi rnams kyi don sems par byed | ’jal bar byed | ñe bar rtog par byed de | sna bo dag khyer cag kyaṅ der ’gro bar ’gyur ro ||

sum bcu rtsa gsum (6) pa’i lha rnams kyi groṅ khyer blta na sdug ces bya ba ni chu daṅ źeṅ du dpag tshad ñis stoṅ lṅa brgya yod de | khor khor yug tu dpag tshad khri yod pa | gser gyi ba rim pa bdun gyis yoṅs su bskor ba ste | ra ba de rnams kyi ’phaṅ du ni dpag tshad phyed daṅ gsum yod do ||

ra ba de (7) rnams la cog rnam pa bźi po gser las byas pa daṅ | dṅul las byas pa daṅ | baiḍūRya las byas pa daṅ | śel las byas pa dag btags so ||

skar khuṅ ba yar lta ba daṅ | mar lta ba dag kyaṅ btod do ||

groṅ khyer blta na sdug gi naṅ gi sa’i phyogs ni bzaṅ po (177b1) mdzes pa | blta na sdug pa | bkra ba śin tu bkra ba | tshon brgya rtsa gcig gis bkra bar byas pa dper na ras bal gyi ’da’ ba’am śiṅ bal gyi ’da’ blta bur ’jam pa | śin tu ’jam pa | rkaṅ pas mnan na nems źes byed la | rkaṅ pa bteg na par źes byed pa | (2) lha’i me tog man dā ra’i phuṅ po pus mo nub tsam bkram pa ste | rluṅ laṅs pas me tog rñiṅ pa rnams khyer la me tog sar pa rnams ’bab par byed do ||

blta na sdug gi groṅ khyer la sgo dgu brgya dgu bcu rtsa dgu yod de | sgo re re na gnod sbyin gos sṅon po can go cha bgos pa | (3) mṅa’ gźu skyes skor thogs pa lṅa brgya ’di ltar sum bcu rtsa gsum pa’i lha rnams bsruṅ ba daṅ | bskyab pa daṅ | mdzes par bya ba’i phyir gnas so ||

groṅ khyer blta na sdug gi sraṅ gi srid du ni dpag tshad ñis stoṅ lṅa brgya yod la rgyar ni dpag tshad bcu gñis yod de (4) bzaṅ po mdzes pa | blta na sdug pa | gser gyi bye mas bdal ba | tsan dan gyi chus chag chag btab pa | gser gyi dra bas bres pa | de’i phyogs kun na rdziṅ bu rnam pa sna tshogs yod de | rdziṅ bu de rnam pa bźi po gser las byas pa daṅ ||

dṅul las byas (5) pa daṅ | bai ḍūrya las byas pa daṅ | śel las byas pas bskor to ||

rdziṅ bu de rnams kyi them skas rnam pa bźi po gser las byas pa daṅ | dṅul las byas pa daṅ | bai ḍūRya las byas pa daṅ | śel las byas pa yin no ||

時頂生王。復作是念。我應住此。贍(24)部洲人。熾盛豐樂。及以三洲。皆悉屬我。今須(25)取帝釋之位。作人天主。作此念已。即失神通。(26)墮贍部洲。染大疾患。王即説伽他曰

rdziṅ bu de rnams lan kan rnam pa (6) bźi po gser las byas pa daṅ | dṅul las byas pa daṅ | bai ḍūRya las byas pa daṅ | śel las byas pas bskor ciṅ | gser lasI===

(27) 有億多財者　貪欲而無足
(28) 少樂而苦多　智人能遠離

(29) 設受天堂樂　意悦亦未足
(57a1) 欲知悦樂盡　唯佛聲聞衆

(2) 譬如金山聚　亦如雪山王
(3) 一人猶未足　智者如是解

tato rājño māndhātur etad abhavat* | asti me jambudvīpe dvīpaḥ ṛddhaś ca sphītaś ca kṣemaś ca subhikṣaś cākīrṇabahujanamanuṣyaś ca pūrvavidehaḥ avaragodānīyaḥ uttarakuruś ca | yanv ahaṃ devānāṃ ca manuṣyāṇāṃ ca rājyaiśvaryādhipatyaṃ kārayeyam iti | sahacittopādād rājā māndhātā tasya ṛddhe parihīne jambudvīpam (fol. 167r1 = GBM 6.1002) āgatya kharam ābādhitaṃ praveditavān gāthāṃ ca bhāṣate |

(4) 縁見此苦根　諸欲不可樂
(5) 人箭是蔭根　當共學律教

na kārṣāpaṇavarṣeṇa tṛptiḥ kāmeṣu vidyate |
alpāsvādān bahuduḥkhān kāmān vijñāya paṇḍitaḥ |

(6)時王説是頌已。作大捨施。復以伽他。而説頌(7)曰

api divyeṣu kāmeṣu ratiṃ naivādhigacchati ||
tṛṣṇākṣaye rato bhavati samyaksaṃbuddhaśrāvakaḥ |

(8) 我知短壽身

parvato 'pi suvarṇasya samo himavatā bhavet* |
nālam ekasya tad vittam iti vidvān samācaret* ||

來世必招苦
(9) 今須作功徳　以招來世樂
(10) 若樂修福者　捨施隨力分
(11) 樂修福業人　今世後世樂

yaḥ prekṣate duḥkham ito nidānaṃ kāmeṣu jātu sa kathaṃ rameta |
loke hi śalyam upadhiṃ viditvā tasyaiva dhīro vinayāya śikṣate ||

(12)爾時佛告大王。於汝意云何。時彼曼陀多王(13)者。即我身是。我於爾時。如是利益有情。尚不(14)能獲無上正覺況復少施。而獲無上覺者。爲(15)有縁此。因生死報
(16)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第十二
(20)根本説一切有部毘奈耶藥事(21)卷第十三
(22)　大唐三藏義淨奉　　制譯

tataḥ sa rājā māndhātā nirargalaṃ yajñam iṣṭvā gāthāṃ bhāṣate |

(MSV I 97) alpakaṃ jīvitaṃ jñātvā sukṛcchraṃ sāṃparāyikam* |

karaṇīyāni puṇyāni duḥkhaṃ hy akṛtapuṇyataḥ ||
tasmād dhi puṇyakāmena deyaṃ dānaṃ yathāvidhi |
kṛtapuṇyā hi modante loke 'smiṃś ca paratra ca || iti |

bagavān āha | kiṃ manyase mahārāja yo 'sau rājā māndhātā aham eva sa tena kālena tena samayena | yan mayā itthaṃ satvahitaṃ kṛtaṃ tena nānuttaraṃ jñānam adhigatam* | kiṃ tv etad dānam anuttarāyāḥ samyaksaṃbodher hetumātrakaṃ saṃbhāramātrakam* |

(23)尾施縛多羅縁(24)世尊復告大王。汝當諦聽。

punar api mahārāja yan mayā anuttarāṃ samyaksaṃbodhiṃ prārthayitā sarvahitaṃ kṛtaṃ tac chrūyatām* |

乃往古昔。我爲求(25)無上正覺利益有情。乃有轉輪聖王。名大喜(26)見。七寶具足。獲四神通。於長阿笈摩六十三(27)品中。已廣分別説。

bhūtapūrvaṃ mahārāja mahāsudarśano nāma rājābhūc cakravartī saptatiratnaiḥ samanvāgataś catasṛbhiś ca mānuṣikābhi riddhibhiḥ |

時喜見王倍樂正法。飯食(28)供養五百獨覺。奉飮食已。人各別施上一(29)張。説伽他曰

vistareṇa mahāsudarśanasūtre dīrghāgame ṣaṭsūtrikanipāte |

(57b1) 已證廣大心　仁者莫放逸
(2) 施與持戒人　施必得増益

(3) 此施人明達　信心得解脱
(4) 以證無罪心　當生得快樂

(5)爾時佛告大王。勿作異念。爾時轉輪王有七(6)寶具足。獲四神通。即我身是。我於彼時。作是(7)捨施。雖不獲得無上正等正覺爲此因縁。積(8)集善根。是故而今得成正覺。

atha mahāsudarśano rājā dharmaprāsāde pañca pratyekabuddhaśatāni bhojayitvā pratyekaṃ ca dūṣyayugenācchādayitvā gāthāṃ bhāṣate |

佛復告大王。(9)我爲求無上正覺。作捨施功徳。汝當諦聽。

labdhvā hi vipulaṃ bhogaṃ na pramādyed vicakṣaṇaḥ |
dadyāt saṃpannaśīlebhyo yatra ridhyanti dakṣiṇāḥ ||

如(10)往昔有一婆羅門。名曰時至。是大豪姓。毎行(11)施法。施諸婆羅門。用八十四萬大象。莊嚴金(12)具。皆以清淨。金幢覆蓋。金網垂下。悉以金(13)莊。此象施與婆羅門等。

evaṃ datveha medhāvī śrāddho muktena cetasā |
avyāvādasukhe loke upapadyeta paṇḍitaḥ || iti |

於毘羅摩經中説。如(14)中阿笈摩經。

(MSV I 98) syāt khalu te mahārāja anyaḥ sa tena kālena tena samayena mahāsudarśano nāma rājā cakravartī caturdvīpeśvaraḥ saptatiratnaiḥ samanvāgataś catasṛbhiś ca mānuṣikābhi riddhibhir iti na khalv evaṃ draṣṭavyam* | api tv aham eva sa tena kālena tena samayena mahāsudarśano nāma rājā cakravartī caturdvīpeśvaraḥ saptatiratnaiḥ samanvāgataś catasṛbhiś ca mānuṣikābhi riddhibhiḥ | syāt khalu te mahārāja tena mayā dānena vā dānasaṃvibhāgenānuttarā samyaksaṃbodhir adhigatā iti na khalv evaṃ draṣṭavyam* | api tu tad dānam anuttarāyāḥ samyaksaṃbodher hetumātrakaṃ pratyayamātrakaṃ saṃbhāramātrakam* |

作此功徳。説伽他曰

punar api mahārāja yan mayā anuttarāṃ samyaksaṃbodhiṃ prārthayatā dānāni dattāni puṇyāni ca kṛtāni tac chrūyatām* |

(15) 施已願彼樂　我施住無畏
(16) 以施供世間　天及諸人等

bhūtapūrvaṃ mahārāja velāmo nāma brāhmaṇamahāsālo 'bhūt* | sa idam evaṃrūpaṃ brāhmaṇebhyo dānam adāc (fol. 167v1 = GBM 6.1003) caturaśītināgasahasrāṇāṃ suvarṇālaṃkārāṇāṃ suvarṇadhvajānāṃ hemajālapraticchannānām* |

(17) 若求一切樂　捨施住無畏
(18) 能求當解脱　大富爲人主

vistareṇa velāmasūtre madhyamāgame brāhmaṇanipāte |

(19)佛告大王。往時時至豪姓婆羅門。施八十四(20)萬金莊嚴象者。即我身是。我於爾時。爲捨施(21)故。未即證無上正覺。猶彼因縁。有正信縁。是(22)故而今功徳圓滿。乃得無上正等正覺。

sa evaṃ dānāni datvā gāthāṃ bhāṣate |

復次(23)大王。我爲求無上正等正覺。能行捨施。作福(24)利時。大王諦聽。

dānaṃ datvā sukhī hi syād dānaṃ datvā viśāradaḥ |
dānena pūjyate sādhu deveṣu manujeṣu ca ||

乃往古昔。有轉輪王。名曰吉(25)勝。統領四洲。具足七寶。有三神通。爲無子(26)息。因求子故。思念作千方便。

tasmāt saṃpattikāmena dānaṃ deyaṃ viśāradaiḥ |
mokṣam ākāṃkṣatā nityam aiśvaryaṃ ca surālayam* ||

時有一人來白(27)王言。有藥名爲多子。宮人食者。當即有子。彼(28)王聞有多子藥名。即求訪覓。後時王得此藥。(29)善細磨之。

(MSV I 99) syāt khalu te mahārāja anyaḥ sa tena kālena tena samayena velāmo nāma brāhmaṇamahāsālo 'bhūt* | na khalv evaṃ draṣṭavyam* | aham eva sa tena kālena tena samayena velāmo nāma brāhmaṇamahāsālo 'bhūvam* | mayā tad evaṃvidhaṃ brāhmaṇebhyo dānaṃ dattam* | syāt khalu te mahārāja tena mayā dānena vā dānasaṃvibhāgenānuttarā samyaksaṃbodhir adhigateti na khalv evaṃ draṣṭavyam* | api tu tad dānam anuttarāyāḥ samyaksaṃbodher hetumātrakaṃ pratyayamātrakaṃ saṃbhāramātrakam* |

令入宮人飮已。便即妊娠。

punar api mahārāja yan mayā anuttarāṃ samyaksaṃbodhiṃ prārthayatā dānāni dattāni puṇyāni ca kṛtāni tac chrūyatām* |

其王妃(57c1)不知斯事。月滿生子。形貌端嚴。面如師子。(2)有那羅延神力。

集諸眷屬。作生日會。爲立名(3)字。號曰茅草。

是時王子面前。自然而有妙螺(4)及輪。王子若吹撃此螺。外軍聞者。皆悉退走。(5)或有聞者。耳即便聾。若聞轉輪聲者。人皆走(6)藏。或投屋穴。降得外境。諸王伏已。來見父(7)王。白言。大王。所有外境諸王。我皆降已。

tayā kuśāḥ prakṣyālya pītāḥ | sāpy āpannasatvā saṃvṛttā | tā aṣṭānāṃ vā navānāṃ vā māsānām atyayāt prasūtāḥ | sarvāsāṃ putrā jātāḥ |

tasyā apy agramahiṣyāḥ putro jāto 'ṣṭādaśabhir avalakṣaṇaiḥ samanvāgataḥ | siṃhavaktrākṛtimukho mahānagnabalaḥ |

(fol. 168r1 = GBM 6.1004) tasya vistareṇa jātasya jātimahaṃ kṛtvā kuśa iti nāmadheyaṃ vyavasthāpitam* |

sa rājā taṃ dṛṣṭvā vikopaṃ janayate tān anyāṃś ca putrān dṛṣṭvā prasādaṃ pravedayate |

prātisīmakoṭṭarājānaḥ kathayanti | bhavanto vayam anena mahāśakunirājñā sarve abhibhūtā gacchāmaḥ | taṃ rājyāt cyavayāmaḥ | te āgatya caturaṃgabalakāyena tasya nagaraṃ veṣṭayitvāvasthitāḥ |

rājā mahāśakunir na śaknoti taiḥ sārdhaṃ saṃgrāmayitum* | sa dvārāṇi baddhvā prākārāṇi māpayitvāvasthitaḥ |

kuśo mātuḥ sakāśaṃ gatvā kathayati | amba kasyārthe dvārāṇi baddhāni | eṣa tava pitā koṭṭarājabhiḥ sārdhaṃ na śaknoti saṃgrāmayitum* | sa eṣa dvārāṇi baddhvāvasthitaḥ |

父(8)王聞已。甚大歡喜。

即於比國。爲太子娶妃。

占(9)星卜吉。集諸眷屬。爲成婚禮。

tena te putrā niveśitāḥ | kuśasyāpi dārikāṃ yācitum ārabdhaḥ | sarve te kathayanti | dāsyāmo dārikāṃ kuśavarjam* |

彼之王女。見其(10)太子形貌可畏。

anyatamena rājñānyatamasya rājño duhitā yācitā | na tāvad udvāhaḥ kriyate | yāvan mahāśakunirājñānyasya putrasyārthe vyājāntareṇa (MSV I 102) sā dārikā kuśasyānupradattā | nakṣatradivasamuhūrtadivasaṃ dṛṣṭvā ca kuśaḥ kumāro niveśitaḥ |

rājā kathayati | bhavanto na kenacit kuśasyādarśaḥ samarpayitavyo nāpy abhiṣekapātreṇa snāpayitavyaḥ | na ca divāntaḥpure praveśe dātavyaḥ |

怕懼却走。

kuśaḥ kumāro mātṛbhiḥ sārdhaṃ krīḍati | tayā patnyā dṛṣṭaḥ |

sā kathayati | ka eṣa piśācaḥ kumārāṇāṃ madhye (fol. 168v1 = GBM 6.1005) krīḍati | eṣa tava svāmī bhaviṣyati |

sa cāntaḥpuraṃ praviṣṭaḥ | tayā ca pradīpaḥ pradarśitaḥ | yāvat paśyati aṣṭādaśabhir avalakṣaṇaiḥ samanvāgato siṃhavaktrākṛtimukhaś ca | sā kathayati piśācaḥ piśāca iti kṛtvā niṣpalāyitā |

是時太子即手持(11)螺并輪及刀。隨後尋趁。在路乃見王家所有(12)象馬。被師子食。時守象馬人等。倶來告太子(13)曰。今象馬等。被師子食噉願見救之。我等自(14)有私象馬等。六分之中。與太子一分。

于時太(15)子即吹螺發聲。所有師子虎狼皆悉迸走。

是(16)時太子告諸人曰。我所合得六分之一者。留(17)待我迴。告已。趁彼王女。其太子親眷。將其兵(18)士。隨後復趁太子。告言。却迴。若決欲去。領(19)取兵衆。

kasyārtham* | tvaṃ piśāca iti kṛtvā | amba gacchāmi tām ānayāmi |

往彼妃家。太子告曰。我今獨去。不用(20)兵衆。

putraivaṃ kuruṣva | sa śaṃkhacakragadām ādāya saṃprasthitaḥ | yāvad anyatamasmin karvaṭake siṃhabhayena mahājanakāyā dvārāṇi baddhvā diśo 'nuvyavalokayantas tiṣṭhanti |

説已兵迴。太子獨進。後時到彼妃國。妃(21)父見已。告太子言。將此女去。得女即迴。至(22)彼調象所。

kuśalā bhavanti bodhisatvās teṣu teṣu śilpasthānakarmasthāneṣu | sa śobhanāṃ mālāṃ grathnāti | sa mālikas tasyā dārikāyās tāṃ mālām anuprayacchati |

報調象人曰。與我六分之一。其(23)調象人答曰。象被風吹將去。

sā dārikā kathayati | bhoḥ puruṣa śobhanasādhanapacanasya ko yogaḥ | mamāntevāsinā sādhitam* | (MSV I 104) paśyāmi (fol. 169r1 = GBM 6.1006) tavāntevāsinam* |

時太子説伽他(24)曰

(25) 盛少狂醉象　其象被風將
(26) 況復牛羊等　心思須自知

tatra nātidūre eḍhakāś caranti |

(27)爾時太子。于時洗浴。身塗香藥。取鏡自照觀(28)面。乃見顏貌可畏。乃作是念。我面如此。諸人(29)見我。我今何用此身。當須自害。即入叢林。欲(58a1)自害身。時天帝釋觀見太子。是賢劫中菩薩。(2)若自害之。必受大苦。我若變令端政。即不自(3)死。于時天帝與太子螺髻中寶珠。戴已。太子(4)如天。形貌端嚴。獲具七寶。後時父亡。太子紹(5)位。領四天下。如法住持。七寶具足。有大威(6)力。轉輪聖王。六十萬城。皆立義堂。俗依法(7)祭祠。專修布施經於多年。經多百千歳。施一(8)切婆羅門已。

kuśaḥ (fol. 169v1 = GBM 6.1007) kumāro gāthāṃ bhāṣate |

hastino yatra uhyante kuṃjarāḥ ṣaṣṭihāyanāḥ |
upamānena vijñeyā ūḍhās tatra gaveḍakāḥ ||

而説伽他曰

yadi tāvad anuprayacchatha ity evaṃ kuśalam* | no ced anuprayacchatha mahāmaryādābandhaṃ kariṣyāmi |

(9) 若多有受用　諸天及以人
(10) 發意不能施　多財而不捨

tais tasyānupradattam* | (MSV I 106) sa nadyās tīre vāsam upagataḥ | sa śrāntakāyo nadīm avatīrṇaḥ snānāya |

(11) 迷人慳執住　佛生須急施
(12) 持杖非是勇　能施心爲猛

sa ātmano yajñasaṃpadaṃ dṛṣṭvā gāthāṃ bhāṣate |

(13)佛告大王。我於爾時。名茅草轉輪王。置六十(14)萬義堂。行祭施法。廣修功徳。大王。莫作異(15)見。彼是我身。當於爾時。名茅草轉輪王。如是(16)六十萬城。悉皆依俗。造祭祠堂。施於一切。遍(17)修福業。

samṛddhim ātmano dṛṣṭvā deveṣu manujeṣu ca |
ko dānaṃ na prayaccheta saṃpattir yena labhyate ||

佛告大王。我爲捨施縁分。乃成無上(18)正等正覺。大王。莫作異念。我修此福。當證無(19)上正覺。爲因縁故。爲信根故。積集善根。

pratyūhya yo 'yaṃ śatāni puṃsāṃ mātsaryam ākramya sapatnabhūtam* |
dadāti dānaṃ paralokabhīruḥ śūreṣv asau śūrataro mato me ||

na taṃ hi śūraṃ munayo vadanti yaḥ śastrapāṇir vicaraty anīke |
dānaṃ prayacchanti viśāradā ye śūrāṃs tu tān sarvavido vadanti ||

syāt khalu te mahārājānyaḥ sa tena kālena tena samayena kuśo nāma rājā babhūva balacakravartī yena tatṣaṣṭiṣu nagarasahasreṣu dānāni dattāni puṇyāni kṛtāni | na khalv evaṃ draṣṭavyam* | api tv aham eva tena kālena tena samayena kuśo nāma rājābhūvaṃ balacakravartī | mayaiva tatṣaṣṭiṣu nagarasahasreṣu yajñavāṭāni māpayitvā dānāni dattāni puṇyāni kṛtāni |

syāt khalu te mahārāja tena mayā dānena vā (fol. 170r1 = GBM 6.1008) dānasaṃvibhāgena vānuttarā samyaksaṃbodhir abhisaṃbuddheti | na khalv evaṃ draṣṭavyam* | api tv abhūn me taddānam anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau hetumātrakaṃ pratyayamātrakaṃ vā saṃbhāramātrakaṃ vā |

bhikṣavo buddhaṃ bhagavantaṃ pṛcchanti | kiṃ bhadanta kuśena rājñā karma kṛtaṃ yasya karmaṇo vipākenāṣṭādaśabhir avalakṣaṇaiḥ samanvāgataḥ (MSV I 108) āḍhye mahādhane mahābhoge kule jātaḥ | bhagavān āha | kuśenaiva bhikṣavaḥ karmāṇi kṛtāny upacitāni labdhasaṃbhārāṇi pariṇatapratyayāny oghavat pratyupasthitāni avaśyaṃbhāvīni | kuśenaiva bhikṣavaḥ karmāṇi kṛtāny upacitāni ko 'nyaḥ pratyanubhaviṣyati | na bhikṣavaḥ karmāṇi kṛtāny upacitāni bāhye pṛthivīdhātau vipacyante nābdhātau na tejodhātau na vāyudhātau | api tūpātteṣv eva skandhadhātvāyataneṣu karmāṇi kṛtāni vipacyante śubhāny aśubhāni ca |

na praṇaśyanti karmāṇi api kalpaśatair api |
sāmagrīṃ prāpya kālaṃ ca phalanti khalu dehinām* ||

bhūtapūrvaṃ bhikṣavo 'nyatamasmin karvaṭake gṛhapatiḥ prativasati | sa prabhūtaṃ khādanīyabhojanīyaṃ gṛhītvodyānaṃ gataḥ |

asati buddhānāṃ bhagavatām utpāde pratyekabuddhā loke utpadyante hīnadīnānukaṃpakāḥ prāntaśayanāsanabhaktā ekadakṣiṇīyā lokasya |

athānyatamaḥ pratyekabuddho janapadacārikāṃ caraṃs tad udyānam anuprāptaḥ | tena gṛhapatinā dṛṣṭaḥ | tena pauruṣeyāṇām ājñā dattā | bhavanto niṣkāsayatainaṃ pravrajitam* | te notsahante niṣkāsayitum* | tena gṛhapatinā svayam evotthāya gṛhītvā niṣkāsitaḥ uktaś ca | siṃhamukhāṣṭādaśabhir avalakṣaṇaiḥ samanvāgataḥ kutra tvaṃ praviśasi |

pratyekabuddhaḥ saṃlakṣayati | mā haivāyaṃ tapyeta atyantakṣataś copahataś ceti viditvopari vihāyasam iti vistaraḥ |

yāvat tena satkṛto yāvat pādayor nipatya praṇidhānaṃ kartum ārabdhaḥ | yan mayā evaṃvidhe sadbhūtadakṣiṇīye kharaṃ vākkarma niścāritaṃ nāham asya (MSV I 109) karmaṇo bhāgī syām* | yat tu kārāḥ kṛtā anenāhaṃ kuśalamūlenāḍhye mahādhane mahābhoge kule jāyeya |

kiṃ manyadhve bhikṣavo yo 'sau gṛhapatir eṣa evāsau kuśaḥ | yad anena pratyekabuddhasyāntike kharaṃ vākkarma niścāritaṃ tasya karmaṇo vipākenāṣṭādaśabhir avalakṣaṇaiḥ samanvāgataḥ siṃhavaktrākṛtimukhaś ca saṃvṛttaḥ |

復次(20)大王。我復爲求無上正覺故。行施修福。大(21)王諦聽。

yat tu kārāḥ kṛtās tasya karmaṇo vipākena rājā saṃvṛtto balacakravartī |

乃往古昔。有王名曰三螺摩騰迦。有(22)諸眷屬。百千圍遶。其王心行慈悲。利樂有情。(23)其國飢儉。王發實語誓願。天即降雨。是以(24)其國。常當豐熟。其王於後。捨位出家。隨逐仙(25)人。獲五神通。

iti hi bhikṣavaḥ ekāntakṛṣṇānāṃ karmaṇām ekāntakṛṣṇo vipākaḥ | vyatimiśrāṇāṃ vyatimiśraḥ | ekāntaśuklānām ekāntaśuklaḥ |

於此時中。波羅痆斯有王。名爲(26)梵徳。正住其位。人民熾盛。豐樂安穩。相師占(27)之。

tasmāt tarhi bhikṣava evaṃ śikṣitavyam* | ekāntakṛṣṇāni karmāṇy apāsya vyatimiśrāṇi ca ekāntaśukleṣv eva karmasv ābhogāḥ karaṇīyaḥ |

於後十二年中。天不降雨。

punar api mahārāja yan mayānuttarāṃ samyaksaṃbodhiṃ prārthayatā dānāni dattāni puṇyāni (fol. 170v1 = GBM 6.1009) ca kṛtāni tac chrūyatām* |

其王撃鼓宣令。(28)告諸人民。若能辦得十二年糧者。可住此國。(29)若無能者。任向諸處。國内諸人共相議論。今(58b1)既飢儉。可作何計。欲向何處。其中有人言。我(2)聞摩騰迦國境有仙人。説實言誓。天即降雨。(3)毎常豐熟。糧食充足。時諸人等。爲少食故。皆(4)悉投於摩騰迦國。爲父王出家。太子住位。(5)所有人民投國來者。十二年中。資給食糧。悉(6)皆充足。梵徳王問群臣曰。我國内人。今何(7)所在。大臣答曰。如上廣説。在摩騰迦仙人國(8)中。其王復告諸臣。今時飢儉。如末劫年。我等(9)作何方計。得免斯苦。諸臣答曰。摩騰迦天。今(10)以出家。證其仙道。宜可迎請。其梵徳王。即詣(11)摩騰迦仙人所。啓請白言。我之國内。極大飢(12)儉。猶如末劫。唯願大仙降至我國。發實言誓。

bhūtapūrvaṃ mahārāja kaliṃgeṣu triśaṃkur nāma mataṃgarājo 'bhūt* | anekamataṃgaśataparivāro 'nekamataṃgasahasraparivāro 'nekamataṃgaśatasahasraparivāro maitryātmakaḥ kāruṇikaḥ sarvasatvahitānukaṃpī | tasya viṣaye yadā durbhikṣaṃ bhavati tadā satyopayācanena devo vaṛṣati | na kadācid durbhikṣaṃ bhavati | sa ṛṣimadhye pravrajitaḥ | tena paṃcābhijñāḥ sākṣātkṛtāḥ |

(13)時仙受請。即往梵徳王國。

tena khalu samayena vārāṇasyāṃ brahmadatto nāma rājā rājyaṃ kārayati ṛddhaṃ ca sphītaṃ ca kṣemaṃ ca subhikṣaṃ cākīrṇabahujanamanuṣyaṃ ca |

發實言曰(14)

yāvad apareṇa samayena naimittikair dvādaśavārṣikī anāvṛṣṭir vyākṛtā |

我生在於旃陀羅　亦無惡心損害意
(15) 三螺所説普應知　諸天及人皆悉見

tato rājñā brahmadattena vārāṇasyāṃ nagaryāṃ ghaṇṭāvaghoṣaṇaṃ (MSV I 110) kāritam* | śṛṇvantu bhavanto vārāṇasīnivāsinaḥ paurāḥ | naimittikair dvādaśavārṣikī anāvṛṣṭir vyākṛtā | yasya yuṣmākam iyantaṃ kālam annam asti sa tiṣṭhatu | yasya nāsti sa gacchatv iti | tataḥ sa janakāyo durbhikṣakālamṛtyubhayabhītaḥ saṃjalpaṃ kartum ārabdhaḥ | bhavanto rājñā evaṃ vijite 'yaṃ ghaṇṭāvaghoṣaṇaṃ kāritam* | kathaṃ pratipattavyaṃ kutra gacchāma iti | taiḥ śrutaṃ mataṃgaviṣaye mataṃgajātīyaḥ ṛṣiḥ | asya satyopayācanena devo varṣatīti | tato yeṣāṃ dvādaśavārṣikaṃ bhaktaṃ nāsti te mataṃgaviṣayaṃ gatāḥ | mataṃgajātīyaḥ ṛṣeḥ putro mataṃgarājaḥ | tena tasya janakāyasya dvādaśavarṣāṇy annapānena yogodvahanaṃ kṛtam* | samanubaddha eva durbhikṣaḥ prādurbhūtaḥ | rājñā brahmadattena amātyāḥ pṛṣṭāḥ | kutrāsau janakāyo gata iti | amātyāḥ kathayanti | deva kaliṃgaviṣaye triśaṃkur nāma mataṃgarājo maitryātmakaḥ kāruṇiko mahātmā sarvasatvahitavatsalaḥ | tasya satyopayācanena devo varṣati | tatra mahājanakāyo gataḥ |

(16) 如是我今眞實語　熏修慈心已久行
(17) 普爲法界諸衆生　願龍降雨濟飢人

rājā kathayati | bhavanto mahādurbhikṣo 'yaṃ durbhikṣāntarakalpasadṛśaḥ | katham atra pratipattavyam iti | te kathayanti | deva śrūyate yo 'sau mataṃgaviṣaye rājā ṛṣiṣu pravrajitaḥ so 'dhyeṣitavya iti | tato rājā brahmadatto mataṃgaviṣayaṃ gatvā tam ṛṣim adhyeṣitum ārabdhaḥ | maharṣe mama vijite mahādurbhikṣaṃ durbhikṣāntarakalpasadṛśam* | tad arhasi satyopayācanaṃ kartum iti |

(18) 從生已來所修善　久習慈心憐愍故
(19) 以此無量眞實語　龍當降雨救衆生

sa satyopayācanaṃ kartum ārabdhaḥ |

(20)爾時仙人。發此願已。應時婆羅痆斯。天降大(21)雨。飢儉既息。變成豐稔。城中諸人。先在摩騰(22)迦國者。皆悉歸還。並存舊業。佛告大王。往時(23)三螺摩騰迦王者。即我身是。我於往昔。心行(24)慈愍。利益有情。若發實語。天即降雨。能除飢(25)儉。常得豐熟。大王。我昔非唯以捨施故。證無(26)上菩提。而更修無量福徳因縁故。積集善根。(27)起正信故。得證無上正等菩提(28)佛告大王。我爲求無上菩提故。修行布施作(29)諸福業。大王諦聽。

śvapākānāṃ kule jāto mataṃgo duṣṭahiṃsakaḥ |
triśaṃkur iti vikhyāto deveṣu manujeṣu ca ||

(MSV I 111) yena me satyavākyena maitraṃ cittaṃ (fol. 171r1 = GBM 6.1010) subhāvitam* |
akhilaṃ sarvasatveṣu nāgemās tarpaya prajāḥ |

janmaprabhṛti yasmān me maitraṃ cittaṃ subhāvitam* |
anena satyavākyena nāgemās tarpaya prajāḥ ||

乃往古昔。彌地羅國。有轉(58c1)輪王名爲大天。

tataḥ satyopayācanena vārāṇasyāṃ devo vṛṣṭaḥ | durbhikṣaṃ nivṛttaṃ subhikṣaṃ prādurbhūtam* |

我於中阿笈摩。已廣説訖。

tato vārāṇasīnivāsī janakāyo mataṃgaviṣayād vārāṇasīm āgataḥ | syāt khalu te mahārājānyaḥ sa tena kālena tena samayena triśaṃkur nāma mataṃgarājo 'bhūt maitryātmakaḥ kāruṇikaḥ sarvasatvahitānukaṃpī yasya satyopayācanena devo vṛṣṭaḥ durbhikṣaṃ nivṛttaṃ subhikṣaṃ prādurbhūtam iti | na khalv evaṃ draṣṭavyam* | api tv aham eva sa tena kālena tena samayena triśaṃkur nāma mataṃgarājo babhūva maitryātmakaḥ kāruṇikaḥ sarvasatvahitānukaṃpī yasya satyopayācanena devo vṛṣṭaḥ | syāt khalu te mahārāja mayā dānena vā dānasaṃvibhāgena vā anuttarā samyaksaṃbodhir adhigatā | na khalv evaṃ draṣṭavyam* | api tv abhūt tad dānam anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau hetumātrakaṃ vā saṃbhāramātrakaṃ vā |

其(2)王自見己身有大受用。作諸祭祠之法。而説(3)伽他曰

punar api mahārāja yan mayā anuttarāṃ samyakasaṃbodhiṃ prārthayitā dānāni dattāni puṇyāni kṛtāni tac chrūyatām* |

(4) 若心求大富　天上及人間
(5) 隨力應行施　爲畏貧窮故

bhūtapūrvaṃ mahārāja mithilāyāṃ mahādevo nāma rājābhūc cakravartī |

(6) 施者人所奉　後必受天供
(7) 人非人歸依　如雨能成實

vistareṇa mahādevasūtre madhyamāgame rājasaṃyuktakanipāte |

(8)佛告大王。勿作異念。彼時大天轉輪王者。決(9)向善道。常修梵行。八萬四千生中。常得轉輪(10)王位。大王。莫作異念。

sa ātmano yajñasaṃpadaṃ drṣṭvā gāthāṃ bhāṣate ca |

爾時轉輪王者。即我身(11)是。復次大王。我豈唯以此施。證無上覺。而更(12)修無量福業因縁。積集善根故。起正信故。得(13)證無上正等正覺

(MSV I 112) aiśvaryaṃ prārthamānena deveṣu manujeṣu vā |
dānaṃ deyaṃ yathāśaktyā dāridryabhayabhīruṇā ||

(14)佛告大王。我昔爲求無上菩提故。修行布施。(15)作諸福業。大王諦聽。

loke saṃpūjyate dātā dātā deveṣu pūjyate |
śaraṇyaḥ sarvabhūtānāṃ pakṣiṇāṃ vā phaladrumaḥ || iti |

乃往古昔。於彌地羅城。(16)有轉輪王。名泥彌多。

syāt khalu te mahārājānyaḥ sa tena kālena tena samayena mahādevo nāma rājā cakravartī yena taṃ niyataṃ kalyāṇaṃ dharmaṃ pravartitam* | yan niyataṃ kalyāṇaṃ vartma pravṛttam āgamya caturaśītir mahādevasahasrāṇi rājarṣayo brahmacaryam acārṣur iti | na khalv evaṃ draṣṭavyam* | aham eva tena kālena tena samayena mahādevo nāma rājābhūvaṃ cakravartī | mayaiva tan niyataṃ kalyāṇaṃ dharmaṃ pravartitam* | yan niyataṃ kalyāṇaṃ vartma pravṛttam āgamya caturaśītir mahādevasahasrāṇi rājarṣayo brahmacaryam acārṣuḥ |

我亦先於阿笈摩經中(17)廣説。

syāt khalu te mahārāja tena mayā dānena vā dānasaṃvibhāgena vā anuttarā samyaksaṃbodhir adhigateti | na khalv evaṃ draṣṭavyam* | api tu tad dānam anuttarāyāḥ samyaksaṃbodher hetumātrakaṃ pratyayamātrakaṃ saṃbhāramātrakam* |

其王自見己身有大受用。作俗間祭祀(18)之法。布施一切。而説頌曰

punar aparaṃ mahārāja yan mayānuttarāṃ samyaksaṃbodhim abhiprārthayitā dānāni dattāni puṇyāni kṛtāni tac chrūyatām* |

(19) 若見作善法　隨他還作善
(20) 懈怠不作者　是卑下丈夫

bhūtapūrvaṃ mahārāja asyām eva mithilāyāṃ teṣām apaścimako nimir nāma rājābhūc cakravartī |

(21)爾時帝釋天主。告泥彌多王曰。汝可來至我(22)宮。受我五欲天樂。歡娯遊戲。隨意受樂。

vistareṇa nimisūtre madhyamāgame rājasaṃyuktakanipāte |

時王(23)即以伽他答曰

so 'py ātmano yajñasaṃpadaṃ dṛṣṭvā bhāṣate ca |

(24) 如借他器物　依限終須送
(25) 天樂亦如是　猶如暫借物

(fol. 171v1 = GBM 6.1011) śubhakarmakṛto dṛṣṭvā tathāpy aśubhakarmaṇaḥ |
ye pramādyanti manujāḥ śocyās te puruṣādhamāḥ || iti |

(26) 我歸彌地羅　多造諸福業
(27) 當來彼宮内　承福生天上

(MSV I 113) atha śakro devānām indro nimiṃ rājānam idam avocat* | vasa nime ramasva nime ihaiva paṃcabhiḥ kāmaguṇaiḥ samanvitaḥ samanvaṅgībhūtaḥ krīḍa rama paricārayeti |

(28)爾時彌地羅歸本城已。修行布施。作諸福業。(29)而説頌曰

sa gāthāṃ bhāṣate |

(59a1) 善仁讃行施　隨時而行捨
(2) 刹利梵薜舍　旃茶戍達陀

yathā yācitakaṃ bhāṇḍaṃ tāvat kālaṃ rathī yathā |
tathopamam idaṃ sthānaṃ pareṣāṃ vaśavarti yat* ||

(3) 飢儉時行捨　行者令充足
(4) 當離惡趣中　必得生天上

yato 'haṃ mithilāṃ gatvā kariṣye kuśalaṃ bahu |
āgamiṣye tataḥ svargaṃ kṛtapuṇyaḥ kṛtodayaḥ || iti |

(5) 智者知此徳　施者能爲捨
(6) 由施得解脱　富貴而生天

sa mithilām āgatya dānāni datvā puṇyāni kṛtvā gāthāṃ bhāṣate |

(7)佛告大王。勿作異念。往時泥彌轉輪王。往三(8)十三天。帝釋請分座而坐。受五欲樂。猶於彌(9)地羅城門所置祭堂。依法祭祀。行施修諸福(10)業者。即我身是(11)佛告大王。非唯縁此行施福業。而證正覺。大(12)王。勿作異見。而因行施故。起正信故。積聚善(13)根故。今得正覺(14)佛言。大王。我爲求無上菩提故。而行捨施。修(15)諸福業。王今諦聽。

santo dānaṃ praśaṃsanti yadāpatsu pradīyate |
kṣatriye brāhmaṇe vaiśye śūdre caṇḍālapukkase ||

乃往古昔。有王名曰阿難(16)陀。王有五子。其最小子。號爲鏡面。後時大(17)王。身染病患。醫人處方。用根莖葉枝果種種(18)藥療。竟治不差。惟加困篤。臨命終時。速喚群(19)臣。我今臨命。須立別王。臣等問曰。欲建立(20)誰。告曰。

dānaṃ datvā ca durbhikṣe tarpayitvā ca sajjanān* |
apāyān varjayitveha svargaloke mahīyate ||

有福徳者。有天分者。

ānuśaṃsam imaṃ jñātvā dānaṃ deyaṃ manīṣibhiḥ |
dānāt saṃpadyate mokṣaś caiśvaryaṃ ca śurālayaḥ || iti |

置寶鞋履。

syāt kalu te mahārājānyaḥ sa tena kālena tena samayena nimir nāma rājābhūc cakravartī yo devāṃs trayastriṃśān gataḥ śakreṇa devendreṇārdhāsanenopanimantrito divyaiś ca paṃcabhiḥ kāmaguṇaiḥ samanvitaḥ (MSV I 114) samanvaṅgībhūtaḥ krīḍitavān* | na khalv evaṃ draṣṭavyam* | aham eva sa tena kālena tena samayena | mayaiva tāni mithilām āgatya caturṣu nagaradvāreṣu yajñavāṭāni māpayitvā dānāni dattāni puṇyāni kṛtāni | syāt khalu te mahārāja tena dānena vā dānasaṃvibhāgena vānuttarā samyaksaṃbodhir adhigateti | na khalv evaṃ draṣṭavyam* | api tu tad dānam anuttarāyāḥ samyaksaṃbodhir hetumātrakaṃ pratyayamātrakaṃ saṃbhāramātrakam* |

宮(21)人受語者。見六藏者。見内藏。外藏。内外藏。(22)樹間。山間。水間藏者。可建立爲王。説已命(23)終。諸臣試練。何子堪爲。唯有最小鏡面王子。(24)堪紹王位。而有天分。既登寶位。并與寶履。令(25)入宮中。諸宮人見。皆悉恭敬。見六庫藏。如前(26)所説。

tato 'rvāg ānando nāma rājābhūt prābhāvyaḥ | vistareṇa yāvat tasyaiko dvau yāvat paṃca putrā jātāḥ | yo 'sau tasya paścimakaḥ putras tasyādarśaprakhyaṃ mukham* | tasyādarśamukha iti saṃjñā saṃvṛttā | sa unnīto vardhito mahān saṃvṛttaḥ | ādarśamukhaḥ kumāraḥ surataḥ sudāntaḥ | tad anye te caṇḍā rabhasāḥ karkaśāḥ | sarve te pitur arthakaraṇe niṣaṇṇā na kiṃcit prajñayā pratividhyanti | ādarśamukhaḥ kumāro gambhīragambhīrān praśnān svaprajñayā nitīrayati | ānando rājā glānaḥ saṃvṛttaḥ | sa saṃlakṣayati | kaṃ rājatve pratiṣṭhāpayāmi | saced ahaṃ pūrvakāṇāṃ caturṇāṃ bhrātṝṇām anyatamānyatamaṃ rājatve pratiṣṭhāpayiṣyāmi ete caṇḍā rabhasāḥ kakarśā janapadān anayena vyasanam āpādayiṣyanti |

乃至樹間藏者。王住樹下。下有庫藏。若(27)在山間。及王園苑。亦復如是。水中藏者。王若(28)遊戲地水之中。即時有藏。群臣既見鏡面王(29)子。有是果報。尊重貴勝。即立王位。既紹位(59b1)已。以法治國。

saced ādarśamukhaṃ kumāraṃ rājye pratiṣṭhāpayiṣyāmi jñātīnāṃ garhyo bhaviṣyāmi | katham idānīm ayaṃ rājā jyeṣṭhaputrān apāsya kanīyāṃsaṃ rājye pratiṣṭhāpayatīti | api tūpāyasaṃvidhānaṃ kartavyam* | so 'mātyān āmantrayate | haṃta grāmaṇyo mamātyayād yuṣmābhir ekaikaḥ kumāraḥ parīkṣitavyaḥ |

yasya maṇipādukāyugaṃ prāvṛtaṃ (fol. 172r1 = GBM 6.1012) tulyaṃ bhavati |

(MSV I 115) siṃhāsanaṃ niṣaṇṇasya niṣkampaṃ tiṣṭhate | mukuṭaṃ ca mūrdhni upanibaddhaṃ niścalaṃ bhavati | antaḥpuraś cābhyutthānaṃ kurute | ṣaṭ prajñāprativedanīyāni jñātavyāni antar nidhir bahir nidhir antarbahir nidhiḥ vṛkṣāgre nidhiḥ parvatāgre nidhir udakānte nidhiḥ | yasya sarvāṇy etāni samābhavanti sa yuṣmābhir mamātyayād rājye pratiṣṭhāpayitavya ity uktvā sarvakṣayāntā nicayāḥ patanāntāḥ samucchrayā iti yāvat kālagataḥ | tair amātyair jyeṣṭhasya kumārasya maṇipādukāyugaṃ samarpitam* | samatvaṃ na kārayati | niṣaṇṇasya siṃhāsanaṃ prakampitam* | mukuṭam ābaddhaṃ calati | antaḥpureṇāpy asyābhyutthānaṃ na kṛtam* | ṣaṭ prajñāpratisaṃvedanīyāny ārocitāni | na jānāti na vijānāti | evaṃ trayāṇāṃ bhrātṝṇām* | ādarśamukhasya kumārasya maṇipādukāyugaṃ samarpitam* | samaṃ sthitam* | niṣaṇṇasya ca siṃhāsanaṃ niṣkampaṃ vyavasthitam* | mukuṭam ābaddhaṃ mūrdhni pūrayitvā sthitam* | antaḥpureṇa cāsyābhyutthānaṃ kṛtam* | amātyāḥ kathayanti | asyāpi ṣaṭ prajñāprativedanīyāni jñātavyāni antar nidhir bahir nidhir antarbahir nidhir vṛkṣāgre nidhiḥ parvatāgre nidhir udakānte nidhiḥ |

anyatamasmin karvaṭake daṇḍī nāma brāhmaṇaḥ prativasati | tena gṛhapatisakāśād balīvardān yācitvā divā vāhayitvā tān balīvardān ādāya tasya gṛhapater niveśanaṃ gataḥ | yāvat sa gṛhapatir bhuṃkte | daṇḍinā te balīvardāḥ praveśitāḥ | anyena dvāreṇa prakrāntāḥ |

sa kathayati | ayam ādarśamukho rājā prājñas tasya sakāśaṃ gacchāvaḥ | sa etam arthaṃ nitīrayitvā asmākaṃ yuktam ayuktaṃ vakṣyati | tau saṃprasthitau |

te śrāntakāyāḥ kallapālyāpaṇaṃ {Dutt kalapālyāpaṇaṃ; cf. kalyapālyā p. 120.4} daṇḍinam ādāya praviṣṭāḥ | tasyāḥ kallapālyāḥ {Dutt kalapālyāḥ} putro jātaḥ | sa tayā dārako vastreṇa pracchādya śāyāpitako 'bhūt* | daṇḍī tatra niṣaṇṇaḥ |

aparasmin utittireti | kim atra kāraṇam* |

aparasmin pradeśe sarpeṇa dṛṣṭaḥ | pūrvavan mamāpi sandeśaṃ naya | aham āśayāt sukhena nirgacchāmi duḥkhena praviśāmi | kim atra kāraṇam* |

anyasmin pradeśe ahinakulau parasparaviruddhau kaliṃ kurvataḥ | pūrvavad yāvad asmākam api sandeśaṃ naya | āvāṃ divānyonyaṃ kaliṃ kurvāṇau dhṛtiṃ na labhāvaḥ | kim atra kāraṇam* |

anyatamā vadhūkumārī pūrvavad yāvat sā kathayati |

(MSV I 119) jayena yenādarśamukho rājā tenopasaṃkrāntāḥ | upasaṃkramya daṇḍī rājānaṃ jayenāyuṣā ca vardhayitvā ekānte niṣaṇṇaḥ |

sa puruṣaḥ kathayati | deva anena daṇḍinā mama baḍavā praghātitā |

yathākathaṃ tena vistareṇārocitam* | rājā kathayati | asya puruṣasya jihvāṃ chindata yenoktaṃ yathā śaknoṣi tathā vārayeti | asyāpi daṇḍino hastau ardhāpayata yenānyena śakyaṃ tāṃ dhārayituṃ nānyatra śilāprahārayā | sa puruṣaḥ kathayati | ekadā me baḍavā praghātitā dvitīyaṃ ye jihvācchedaḥ | daṇḍinā jitaṃ bhavatu |

vardhakinā vistareṇārocitam* | rājā kathayati | asya takṣāṇasya jihvāṃ chindata yo vāsīṃ muktvodakamadhye vācaṃ niścārayati | (MSV I 120) asyāpi daṇḍino netroddharaṇaṃ kuruta paśyann api gambhīram udakaṃ takṣāṇaṃ pṛcchati |

takṣāṇaḥ kathayati | ekadā me vāsy apahṛtā dvitīyo me jihvācchedaḥ | daṇḍinā jitaṃ bhavatu |

kalyapālyā vistareṇārocitam* | rājā kathayati | asyāḥ kalyapālyā hastāv ardhāpayata yad anyā dārakaḥ sarveṇa sarvaṃ pracchādya śāyitaḥ | daṇḍino 'pi netroddharaṇaṃ kuruta yo 'pratyavekṣya parakīye āsane niṣetsyati | sā kathayati | ekadā me putraḥ praghātito dvitīyo me hastacchedaḥ | daṇḍinā jitaṃ bhavatu |

國内飢儉。十二年中。俗法祭(2)祀。施一切人。所求皆與。

yadā paitṛkagṛhe tiṣṭhasi tadā svāmino 'rthe utkaṇṭhayasi | sā tvam ekaṃ sthānaṃ parityajya ekaṃ sugṛhītaṃ kuru | mānayena vyasanam āpatsyase |

知自快樂。而説頌(3)曰

vadhūkumārī āśīviṣaś ca yathānuśiṣṭaḥ pratipannaḥ | ahinakulau daṇḍinaḥ svāpateyam anupradattaḥ | kākenāpi avaśiṣṭā yathānuśiṣṭāḥ pratipannāḥ |

(4) 以法得財者　智人不積聚
(5) 施者名持戒　施與受施人

amātyāḥ kathayanti | aho devasya īdṛśo 'pi pratibhānaḥ | rājā āttamanasā caturṣu nagaradvāreṣu dānaśālā māpitā | dānādhiṣṭhāyikāḥ puruṣāḥ sthāpitāḥ |

(6) 沙門婆羅門　貧乏令充足
(7) 捨此身已後　必得生天上

(MSV I 122) tena khalu samayena durbhikṣam atra dvādaśavārṣikam* | tena dvādaśavārṣike durbhikṣe vartamāne anekeṣāṃ prāṇiśatasahasrāṇāṃ piṇḍakena yogodvahanaṃ kṛtam* |

(8) 聰達如是解　正信解脱念
(9) 於施行勇猛　無悋常行施

sa ātmano yajñasampadaṃ dṛṣṭvā gāthāṃ bhāṣate |

(10)佛告大王。勿作異念。爾時王者。即我身是。我(11)於爾時名鏡面王。十二年中。爲飢儉故。普於(12)一切有情。而行惠施。所須受用。俗法祭祀。皆(13)悉能施。即我身是。非但行施福業。

dhanaṃ hi labdhvā dharmeṇa na kuryāt saṃcayaṃ budhaḥ |
dadyāt saṃpannaśīleṣu dakṣiṇīyeṣu dakṣiṇām* ||

證無上菩(14)提。大王。勿作此見。

śramaṇān brāhmaṇān sādhūn tarpayitvā vanīpakān* |
kāyasya bhedāt sa tadā prājño deveṣūpapadyate ||

鏡面因行施故。起正信(15)故。積聚善根故。今得菩提

evaṃ jñātvā tu medhāvī śrāddho muktena cetasā |
dānaśūrān praśaṃsanti dakṣiṇīyeṣv amatsarāḥ ||

syāt khalu te mahārājānyaḥ sa tena kālena tena samayenādarśamukho nāma rājā prābhāvyaḥ | yena taddvādaśavārṣike durbhikṣe vartamāne anekeṣāṃ prāṇiśatasahasrāṇāṃ piṇḍakena yogodvahanaṃ kṛtam* | na khalv evaṃ draṣṭavyam* | api tv aham eva tena kālena tena samayenādarśamukho nāma rājābhūvaṃ prābhāvyaḥ | mayaiva dvādaśavārṣike durbhikṣe vartamāne anekeṣāṃ prāṇiśatasahasrāṇāṃ piṇḍakena yogodvahanaṃ kṛtam* |

syāt khalu te mahārāja tena mayā dānena vā dānasaṃvibhāgena vānuttarā samyaksaṃbodhir abhisaṃbuddheti | na khalv evaṃ draṣṭavyam* | api tu me tad dānaṃ hetumātrakaṃ pratyayamātrakaṃ (fol. 174r1 = GBM 6.1016) saṃbhāramātrakam* |

punar api mahārāja yan mayānuttarāṃ samyaksaṃbodhiṃ prārthayitā dānāni dattāni puṇyāni kṛtāni tac chrūyatām* |

bhūtapūrvaṃ mahārāja sudhano nāma rājābhuc cakravartī | tena caturaśītiṣu nagarasahasreṣu yajñavāṭāni māpayitvā bahūni varṣāṇi bahūni varṣaśatāni bahūni (MSV I 123) varṣasahasrāṇi bahūni varṣaśatasahasrāṇi dānāni dattāni puṇyāni kṛtāni | sa ātmano yajñasampadaṃ dṛṣṭvā gāthāṃ bhāṣate |

samṛddhim ātmano dṛṣṭvā deveṣu manujeṣu ca |
na prayacched dhi ko dānaṃ saṃpattir yena labhyate ||

(16)復次大王。我爲求無上菩提故。而行布施。造(17)作福業。發精進波羅蜜。大王諦聽。

pratyūhya yo 'yaṃ śatāni puṃsāṃ mātsaryam ākramya sapatnabhūtam* |
dadāti dānaṃ paralokabhīruḥ śūreṣv asau śūrataro mato me ||

乃往古昔。(18)於般遮羅國。有二王。一在北界。一在南界。其(19)北界王名曰財。城名龍閣。其王以法化世。(20)人民熾盛。豐樂安穩。無諸詐僞。賊盜疾疫。牛(21)羊稻蔗。在處充滿。其王以法治國。城側有一(22)大池。烏鉢羅花等。彌覆其上。復有種種衆(23)鳥。池中有一龍子。名曰妙生。時往興雲。以降(24)甘雨。令田豐熟。多足糧貯。皆行布施。其南界(25)王。性行險惡兇麁。非法治國。常以枷禁打棒(26)百姓。天不降雨。人並驚忙。捨投北界龍閣城(27)中。以求活命。

na taṃ hi śūraṃ munayo vadanti yaḥ śastrapāṇir vicaraty anīke |
dānaṃ prayacchanti viśāradā ye śūrāṃs tu tān sarvavido vadanti ||

syāt khalu te mahārājānyaḥ sa tena kālena tena samayena rājābhūc cakravartī yena tac caturaśītiṣu nagarasahasreṣu yajñavāṭaṃ māpayitvā bahūni varṣāṇi bahūni varṣaśatāni bahūni varṣaśatasahasrāṇi dānāni dattāni puṇyāni kṛtāni | na khalv evaṃ draṣṭavyam* | api tu tad dānaṃ saṃbodher hetumātrakaṃ pratyayamātrakaṃ saṃbhāramātrakam* |

punar api mahārāja yan mayānuttarāṃ samyaksaṃbodhiṃ prārthayitā dānāni dattāni puṇyāni kṛtāni vīryapāramitā ca paripūritā na cānuttarā samyaksaṃbodhir adhigateti tac chrūyatām* |

bhūtapūrvaṃ mahārāja paṃcālaviṣaye dvau rājānau babhūvatuḥ | uttarapaṃcālo dakṣiṇapaṃcālaś ca |

tatrottarapaṃcālo dhano nāmnā hastināpure nagare rājyaṃ kārayati ṛddhaṃ ca sphītaṃ ca kṣemaṃ ca subhikṣaṃ cākīrṇabahujanamanuṣyaṃ (MSV I 124) ca | praśāntakalikalahaḍimbaḍamaraṃ taskararogāpagataṃ śālīkṣugomahiṣīsaṃpannam* | dhārmiko dharmarājā dharmeṇa rājyaṃ kārayati |

tasmiṃś ca nagare mahān hrada utpalapadmakumudapuṇḍarīkasaṃcchanno haṃsakāraṇḍavacakravākopaśobhito ramaṇīyaḥ |

tatra hrade janmacitro nāma nāgapotaḥ prativasati | sa kālena kālaṃ samyagvāridhārām anuprayacchatīti atīva śasyasaṃpattir bhavati |

śasyavatī vasumatī subhikṣānnapāno deśaḥ | dānamānasatkāravāṃś ca lokaḥ śramaṇabrāhmaṇakṛpaṇavanīpakopabhojyaḥ |

其南界王因出城遊獵。乃見村(28)舍空閑。神廟破壞。問群臣曰。村中人物。今並(29)何之。諸臣答曰。比爲飢儉。人皆飢急。投北界(59c1)王。大王施我無畏。即具説因縁。王言。恣汝無(2)畏。臣等答言。北界有王。名曰財。以法持國。(3)以法化世。人民熾盛。安穩豐樂。無諸詐僞。賊(4)盜疾疫。牛羊稻蔗。在處充滿。常好布施於諸(5)沙門婆羅門。飮食資具。受用豐足。大王性行(6)麁惡。枷禁打棒。百姓惶怖。走投北界龍閣城(7)中。王曰。作何方計。令彼却來。聚落居住。群(8)臣答曰。若大王如彼財王。行於慈愍。饒益衆(9)生。不久諸人皆悉奔此城邑聚落。臣復白王。(10)彼城更有好妙勝事。城側有池。池中蓮花。(11)彌覆其上。有好諸鳥。復有龍子。名曰妙生。依(12)時降雨。令得豐熟。爲斯彼國。人民快樂。其王(13)復告群臣曰。作何方計。令彼龍子。來此居止。(14)臣曰。若有持呪之人。即可來至。時王即命群(15)臣。撃鼓宣令。若有能持明呪。令北界龍閣城(16)中妙生龍子。來於我處者。賞金一籠。復大(17)供給。

dakṣiṇapaṃcālas tu rājā adharmabhūyiṣṭhaś caṇḍo rabhasaḥ karkaśaḥ adharmeṇa rājyaṃ kārayati | nityaṃ daṇḍanatāḍanaghātanadhāraṇabandhanahaḍinigaḍoparodhaiḥ rāṣṭranivāsinaṃ trāsayati |

adharmabhūyiṣṭhatayā cāsya devo na kālena kālaṃ samyagvāridhārām anuprayacchati |

tato 'sau janakāyaḥ saṃtrastaḥ saṃvegam āpannaḥ svajīvitāpekṣayā rāṣṭraparityāgaṃ kṛtvottarapaṃcālasya rājño viṣayaṃ gatvā prativasati |

yāvad (fol. 174v1 = GBM 6.1017) apareṇa samayena dakṣiṇapaṃcālo rājā mṛgayāvyapadeśena janapadān vyavalokanāya nirgato yāvat paśyati grāmanagarāṇi śūnyāni udyānadevakulāni bhinnaprabhagnāni |

dṛṣṭvā ca punar amātyān āmantrayate | kasmād bhavanta imāni grāmanagarāṇi śūnyāni udyānadevakulāni ca bhinnaprabhagnāni | sa janakāyaḥ kva gata iti | amātyāḥ kathayanti | deva uttarapaṃcālasya (MSV I 125) rājño dhanasya viṣayaṃ gatāḥ |

kimartham* | devābhayaṃ prayaccha kathayāmaḥ | dattaṃ bhavatu | tatas te kathayanti | deva uttarapaṃcālo rājā dharmeṇa rājyaṃ kārayati | tasya janapadā ṛddhāś ca sphītāś ca kṣemāś ca subhikṣāś cākīrṇabahujanamanuṣyāś ca praśāntakalikalahaḍimbaḍamarās taskararogāpagatāḥ | śālīkṣugomahiṣīsaṃpanno dānamānasatkāravāṃś ca lokaḥ | śramaṇabrāhmaṇakṛpaṇavanīpakopabhojyaḥ |

devas tu caṇḍo rabhasaḥ karkaśo nityaṃ daṇḍanatāḍanaghātanadhāraṇabandhanahaḍinigaḍoparodhaiḥ rāṣṭraṃ trāsayati yato 'sau janakāyaḥ saṃtrastaḥ saṃvegam āpannaḥ uttarapaṃcālasya rājño viṣayaṃ gataḥ |

dakṣiṇapaṃcālo rāja kathayati | bhavantaḥ ko 'sāv upāyaḥ syād yenāsau janakāyaḥ punar āgatyaiṣu grāmanagareṣu prativaset* | amātyāḥ kathayanti | yadi devaḥ uttarapaṃcālarājavad dharmeṇa rājyaṃ kārayati maitracitto hitacitto 'nukaṃpācittaḥ svarāṣṭraṃ pālayati nacirād asau janakāyaḥ punar āgatyaiṣu grāmanagareṣu prativaset* |

dakṣiṇapaṃcālo rājā kathayati | bhavanto yady evam aham apy uttarapaṃcālavad dharmeṇa rājyaṃ kārayāmi maitracitto hitacitto 'nukampācittaḥ rāṣṭraṃ paripālayāmi | yūyaṃ tathā kuruta yathāsau janakāyaḥ punar āgatyaiṣu grāmanagareṣu prativasatīti | devāparo 'pi tatrānuśaṃso 'sti | tasmin nagare mahān hradaḥ utpalakumudapuṇḍarīkasaṃcchanno haṃsakāraṇḍavacakravākopaśobhitaḥ |

于時有一呪師。名曰呪蛇。來詣臣所。白(18)言。若定與我此金籠者。我能呪喚妙生龍子。(19)來於此處。

tatra janmacitro nāgapotaḥ prativasati | sa kalena kālaṃ samyagvāridhārām anuprayacchati | atīva śasyasaṃpattir bhavati |

時群臣等即與金籠。呪師曰。待(20)我呪龍至此。然後受之。是時呪師即往龍閣(21)城中。於池四面。

tena tatra śasyavatī vasumatī subhikṣānnapānaś ca deśaḥ | ko 'sāv upāyaḥ syād yenāsau (MSV I 126) nāgapota ihānīyeta |

觀察池内。知龍住處。却(22)來告諸臣曰。我於第七日。龍子必來。汝等可(23)作祭祀之法。是時龍子知彼呪蛇呪師來此。

deva vidyāmantradhāriṇas tam ānayanti | te samanviṣyantām* | tato rājñā suvarṇapiṭakaṃ dhvajāgre baddhvā sarvavijite ghaṇṭāvaghoṣaṇaṃ kāritam* | ya uttarapaṃcālaviṣayāj janmacitraṃ nāgapotam ānayet tasyemaṃ suvarṇapiṭakaṃ dāsyāmi mahatā ca satkāreṇa satkariṣyāmīti |

(24)至第七日。將詣彼國。作何計免其離父母親(25)里眷屬。欲投何處得免斯事。去池不遠。有二(26)獵師居住。一名婆囉迦。二名頗囉迦。以求活(27)計。池邊居止。網捕水陸其婆囉迦不久身死。(28)龍子作念。頗囉迦獵師。今見命存。我須投(29)彼

yāvad anyatama āhituṇḍikaḥ amātyānāṃ sakāśaṃ gatvā kathayati | mamaitat suvarṇapiṭakam anuprayacchata ahaṃ janmacitraṃ nāgapotam apahṛtyānayāmīti |

(60a1)爾時龍子變爲人形。詣獵師所。告曰。汝知此(2)城。由誰而得如是人民熾盛。豐樂安穩。無諸(3)詐僞。盜賊疾疫。牛羊稻蔗。在處充滿。獵師答(4)曰。我知此事。皆由大王心行慈愍。饒益一切。(5)養活百姓。龍子告曰。如汝所言。要然由王。更(6)縁別事。

tatas tenāsau hradaḥ samantato vyavalokitaḥ | nimittīkṛtaṃ cāsau janmacitro nāgapota etasmin deśe pratiṣṭhatīti | tato balyupahāranimittaṃ tataḥ punaḥ pratyāgataḥ | amātyānāṃ kathayati balyupahāraṃ me prayacchata saptame divase taṃ nāgapotam apahṛtyānayāmīti | sa cāhituṇḍikas tena saṃlakṣito mamāsāv apaharaṇāyāgataḥ |

答曰。更有。爲此池中。有一龍子。依(7)時降雨。縁此人民熾盛。歡樂豐熟。多饒飮食。

saptame divase mām apahariṣyati | mātāpitṛviyogajaṃ mahad duḥkhaṃ bhaviṣyati | kiṃ karomi kaṃ śaraṇaṃ prapadye iti | tasya ca hradasya nātidūre dvau lubdhakau prativasataḥ sārakaḥ phalakaś ca | tau taṃ hradam āśritya jīvikāṃ kalpayataḥ | yaḥ sthalagataḥ prāṇino mṛgaśaśaśarabhasūkarādayas tad hradam upasarpanti tān praghātayati ye 'pi jalagatā matsyakacchapamaṇḍūkādayaḥ | tatra ca sārakaḥ kālagataḥ | (MSV I 127) phalako jīvati |

(8)龍子告曰。若彼龍子。被人將去。離父母眷屬。(9)汝見彼人。能作何事。

janmacitro nāgapotaḥ saṃlakṣayati | nānyo 'sti mama śaraṇamṛte phalakāl lubdhakāt* | tato manuṣyaveśam āsthāya phalakasya sakāśaṃ gataḥ | gatvā kathayati | bhoḥ puruṣa kiṃ tvaṃ jānīṣe kasyānubhāvād dhanasya rājño janapadā ṛddhāś ca sphītāś ca kṣemāś ca subhikṣāś cākīrṇabahujanamanuṣyāś ca pūrvavad yāvac chālīkṣugomahiṣīsaṃpannā iti | sa kathayati | jāne | sa rājā dhārmiko dharmeṇa rājyaṃ kārayati maitracitto hitacitto 'nukampācittaś ca rāṣṭraṃ pālayatīti |

答曰。我能害之。

龍子告(10)曰。汝識妙生龍子不。

atīva śasyasaṃpattir bhavati śasyavatī vasumatī subhikṣānnapānaś ca deśaḥ iti |

答曰。我比不識。

janmacitraḥ kathayati | yadi kaścit taṃ nāgapotam ito viṣayād apaharet tasya nāgapotasya kiṃ syān mātāpitṛviyogajam asya duḥkhaṃ syād rājño rāṣṭrasya ca |

報言。(11)我是妙生龍子。今爲南方般遮羅國師。名(12)曰呪蛇。欲來取我將去。今作祭祀結界之法。(13)却後七日。來此之時。釘竭地羅木橛。種種色(14)線。繞池四邊。作法必將我去。

yo 'paharati tasya tvaṃ kiṃ kuryāḥ | jīvitād vyavaropayeyam* |

汝可且於一處(15)藏隱。遙見作此攪水之時。即須射箭呪師要(16)處。速來彼令攝呪。不然斫令頭落。必須先(17)遣解呪。然後殺之。不爾我常被呪縛。至死不(18)脱。

jānīṣe tvaṃ kataro 'sau nāgapota iti |

時獵師告龍子曰。若獨令汝利益。猶故作(19)之。況令王城人衆皆得利益。我何不作願無(20)憂慮。是時龍子即將獵師。視其藏隱僻處。(21)獵師至第七日。彼彼藏處。其呪蛇師。即來(22)作壇。祭祀結界。一依呪印法。四面釘橛。種種(23)色線繞之。即以箭射。速來前進攪池水。

na jāne |

爾時(24)獵師拔刀告曰。我國之内。妙生龍子。汝欲將(25)去。若不速解呪法。刀斫汝頭。令墮於地。

aham asau dakṣiṇapaṃcālaviṣayikenāpahriye | sa balyupahāravidhānārthaṃ gataḥ saptame divase āgamiṣyati | āgatyāsya hradasya catasṛṣu dikṣu khadirakīlakān nikhanya nānāraṃgaiḥ sūtrair veṣṭayitvā mantrān āvartayiṣyati |

時呪(26)蛇師於此苦痛。恐懼畏死。即解攝呪。解已。獵(27)師斷彼命根。龍子得脱。出池抱彼獵師。白言。(28)仁者。是我父母。爲來相救。我今免離父母(29)眷屬之苦。仁可相隨。向我宮中。即共相逐。入(60b1)龍子宮。施設種種妙好飮食。與上寶珠。復(2)告父母。此是親支。所投寄者。因此之人。今免(3)愛別離苦。是時龍子父母。即令獵師乞願。賜(4)與無量珍寶。獵師得已。即出池中。

tatra tvayā pracchannaṃ saṃnikṛṣṭe sthāne sthātavyam* | yadā tenāyam evaṃrūpaḥ (MSV I 128) prayogaḥ kṛto bhavati tadā hradamadhyāt kvathamānaṃ pānīyam utthāsyati | ahaṃ cotthāsyāmi | (fol. 175v1 = GBM 6.1019) tadā tvayāsāv āhituṇḍikaḥ śareṇa marmaṇi tāḍayitavyaḥ | āśu copasaṃkramya vaktavyo mantrān upasaṃhara | mā te utkṛttamūlaṃ śiraḥ kṛtvā pṛthivyāṃ nipātayiṣyāmīti | yady asau mantrān anupasaṃhṛtya prāṇair viyokṣyate mṛte 'haṃ yāvajjīvam eva mantrapāśabaddhaḥ syām iti |

lubdhakaḥ prāha | yadi tavaikasyaivaṃ guṇaḥ syāt tathāpy aham evaṃ kuryāṃ prāg eva sakalasya rāṣṭrasya | gacchāmy ahaṃ tatra sthāna iti | tatas tena nāgapotena tasyaikapārśve guptaṃ sthānam upadarśitam* | yāvad asau lubdhakaḥ saptame divase pratigupte pradeśe ātmānaṃ gopayitvāvasthitaḥ | sa cāhituṇḍika āgatya balyupahāraṃ kartum ārabdhaḥ | tena catasṛṣu dikṣu catvāraḥ khadirakīlakāḥ nikhātāḥ | nānāraṃgaiḥ sūtrakair veṣṭayitvā mantrair āvartitaḥ |

去池不遠。(5)有一仙人居止。林果茂盛。有雜衆鳥。出和雅(6)音。然此仙人樂行慈愍。利益有情。斯之獵師。(7)毎日三時詣彼仙所。

tatas tat pānīyam utkvathitum ārabdham* | lubdhakena śareṇa marmaṇi tāḍito niṣkośaṃ cāsiṃ kṛtvābhihitaḥ | tvam asmin viṣayanivāsinaṃ nāgapotakaṃ mantreṇāpaharasi | mantrān upasaṃhara | mā te utkṛttamūlaṃ śiraḥ kṛtvā pṛthivyāṃ nipātayiṣyāmīti | tata ahituṇḍikena duḥkhavedanābhibhūtena mantrā vyāvartitāḥ | tena ca samanantaraṃ lubdhakena jīvitād vyavaropitaḥ |

復於一時。具説龍子之(8)事。時仙告曰。汝何用珍寶。求乞小願。然其龍(9)宮。

tato nāgapoto mantrapāśabandhanād vinirmukto hradād abhyudgatya taṃ lubdhakaṃ pariṣvaktavān evaṃ cāha | tvaṃ me mātā tvaṃ pitā yan mama tvam āgamya mātāpitṛviyogajaṃ duḥkhaṃ notpannam* |

龍有不空羂索。何爲不取。汝可往彼。求取(10)此索。

āgaccha bhuvanaṃ gacchāvaḥ | tenāsau svabhuvanaṃ nīto nānāvidhena cānnapānena saṃtarpito ratnāni copadarśitāni | mātāpitroś ca niveditam* | amba tāta eṣa me suhṛccharaṇyaṃ (MSV I 129) bāndhavo 'syānubhāvān mama yuṣmābhiḥ saha viyogo na jāta iti | tābhyām apy asau vareṇa pravārito vividhāni ratnāni dattāni | sa tāny ādāya tasmād hradād vyutthitaḥ |

獵師聞已。心生貪愛。即往龍宮。乃見此(11)索。

tasya hradasya nātidūre puṣpaphalasampannaṃ nānāśakunibhir nikūjitam āśramapadam* | tatra ṛṣiḥ prativasati maitryātmakaḥ kāruṇikaḥ satvavatsalaḥ |

便作是念。我所求者。今此索是。入龍宮(12)中。

tato 'sau lubdhakas tasya ṛṣes triṣkālam upasaṃkramitum ārabdhaḥ | yac cāsya janmacitreṇa nāgapotena sārdhaṃ vṛttaṃ tat sarvaṃ vistareṇa samākhyātam* |

又見妙生龍子。更共諸龍。相隨而行。龍見(13)獵師。心大歡喜。惠賜珍寶。

tato 'sāv ṛṣiḥ kathayati | kiṃ ratnaiḥ kiṃ vā te suvarṇena tasya bhuvane amogho nāma pāśas tiṣṭhati taṃ yācasveti |

獵師答曰。我寶自(14)足。須此羂索。

tato lubdhako 'moghapāśe jātatṛṣṇaḥ ṛṣivacanam upaśrutya punar api nāgabhuvanaṃ gato yāvat paśyati nāgabhuvanadvāre tam amoghaṃ pāśam* |

龍曰。此索無用。

tasyaitad abhavat* | eṣa sa pāśo yo mayā prārthanīya iti viditvā nāgabhuvanaṃ praviṣṭaḥ |

我等。爲懼金(15)翅鳥故。防援自身。須畜此索。

tato janmacitreṇa nāgapotenānyaiś ca nāgapotaiḥ sasaṃbhramaṃ pratisaṃmodito ratnaiś ca pravāritaḥ

kathayati | alaṃ me ratnaiḥ kiṃ tv etad amoghaṃ pāśaṃ mamānuprayaccheti |

獵師答曰。汝久(16)遠時。時往一須。我之所用。用日是常。若知恩(17)徳。當與此索。龍子便作是念。此人多垂恩徳(18)於我。我今諮啓父母。可當與索。龍子啓父母(19)已。即與其索。其獵師得索。心大歡悦。如得大(20)地之物。出池歸家。

janmacitraḥ kathayati |

tavānena kiṃ prayojanam* | asmākaṃ (fol. 176r1 = GBM 6.1020) tu mahat prayojanam* |

其城大王。共妃戲遊。

yadā garuḍabhayopadrutā bhavāmas tadānenātmānaṃ rakṣāmaḥ |

久不(21)懷妊。既無男女。以手拓頬。諦自思惟。我有(22)無量財寶庫藏我今無子。斷息種族。諸人如(23)知無子。建立別王。作思惟時。王諸眷屬。及(24)沙門婆羅門等。皆怪大王生此愁惱。白言。(25)思惟何事。王具廣説。

lubdhakaḥ kathayati | yuṣmākam eṣa garuḍabhayopadrutānām upayogaṃ gacchati mama tv anena satatam eva prayojanam* | yady asti kṛtam upakṛtaṃ vā prayaccheti | janmacitrasya nāgapotasyaitad abhavat* | mamānena bahūpakṛtaṃ mātāpitarāv avalokya dadāmīti |

又白王言。須求天神。(26)當即有子。其王爲求子故。即求林神園神。(27)四衢道神。受祭祀神。隨生神。諸天善神等。(28)願當有子。

tena mātāpitarāv (MSV I 130) avalokya sa pāśo dattaḥ | tato 'sau lubdhakaḥ pṛthivīlabdhaprakhyena sukhasaumanasyenāpyāyitamanā amoghaṃ pāśam ādāya nāgabhuvanād abhyudgamya svagṛhaṃ gataḥ |

佛言。若由此事。而求得者。人人(29)並有千子。

yāvad apareṇa samayena dhano rājā devyā sārdhaṃ krīḍati ramate paricāryati |

要由三事和合。方有其子。

tasya krīḍato ramamāṇasya paricārayato na putro na duhitā | sa kare kapolaṃ datvā cintāparo vyavasthitaḥ | anekadhanasamuditaṃ me gṛhaṃ na me putro na duhitā | mamātyayāt svakulavaṃśacchede rāṣṭrāpahāraḥ | sarvaṃ ca svāpateyam aputrakam iti kṛtvā rājavidheyaṃ bhaviṣyatīti | sa śramaṇabrāhmaṇasuhṛtsaṃbandhibāndhavair ucyate | deva kim asi cintāpara iti | sa etat prakaraṇaṃ teṣāṃ vistareṇārocayati | te kathayanti | devatārādhanaṃ kuru putras te bhaviṣyatīti |

何者(60c1)爲三。一父。二母。三貪愛現前。乃當有子。其(2)王至求子故。時有賢劫菩薩。遂於國大夫(3)人腹内受胎。

so 'putraḥ putrābhinandī śivavaruṇakuberaśakrabrahmādīn anyāṃś ca devatāviśeṣān āyācate tadyathā ārāmadevatā vanadevatāś catvaradevatāḥ śṛṅgāṭakadevatā balipratigrāhikā devatāḥ sahajāḥ sahadharmikā nityānubaddhā api devatā āyācate |

智慧女人有五種智。云何爲五。(4)一知丈夫有欲心等。如上廣説。既知得胎。(5)歡喜白王。我今懷妊。

asti caiṣa loke pravādo yadāyācanahetoḥ putrā jāyante duhitaraś ca | tac ca naivam* | yady evam abhaviṣyad ekaikasya putrasahasram abhaviṣyat tadyathā rājñaś cakravartinaḥ |

在左腋邊。必知是男。

api tu trayāṇāṃ sthānānāṃ saṃmukhībhāvāt putrā jāyante duhitaraś ca |

大(6)王聞已。甚大歡喜。

夫人作念。十月滿已。當誕(7)子。彼能建立宗族。我捨壽後。爲我隨分行(8)施。修諸福業。供養乞者。生在之時。能隨我(9)後。

妃欲産時。散放遊行。寒供煖具。熱給涼(10)資。衣服所須。問醫方食。六味和可。衆寶瓔(11)珞。以莊嚴身。猶如天女。亦如諸天遊歡喜園。

yathā ca me dakṣiṇakukṣiṃ niśritya tiṣṭhati niyataṃ dārako bhaviṣyatīti (fol. 176v1 = GBM 6.1021) |

(12)常以床座輦輿將行。香美之處。聞樂悦聲。

so 'py āttamanāttamanāḥ pūrvaṃ kāyam abhyunnamayya dakṣiṇabāhum abhiprasāryodānam udānayati |

(13)至妃月滿。便誕一子。形貌端嚴。人所樂見。人(14)相具足。是時諸天撃鼓娯樂。父王聞已。甚(15)大驚愕。諸宮白王。爲王有子。天撃鼓聲。王即(16)出勅。令城邑清淨掃灑。燒諸妙香。懸寶幡(17)蓋。令施一切沙門婆羅門。及貧窮孤苦。又施(18)放大赦。作諸歡樂。復爲太子。作生日福。始從(19)一七日。乃至三七。置立名號。群臣共議。欲立(20)何名。衆人議曰。王既名財。王子今可立號善(21)財。

idaṃ tayor yatra tatropapannayor gacchator anugacchatv iti |

āpannasatvāṃ caināṃ viditvā upari prāsādatalagatām ayantritāṃ dhārayati śīte śītopakaraṇair uṣṇe uṣṇopakaraṇair vaidyaprajñaptair (MSV I 132) āhārair nātitiktair nātyamlair nātilavaṇair nātimadhurakair nātikaṭukair nātikaṣāyais tiktāmlalavaṇamadhurakaṭukakaṣāyavivarjitair āhārair hārārdhahāravibhūṣitagātrīm apsarasam iva nandanavanavihāriṇīṃ mañcān mañcaṃ pīṭhāt pīṭham avatarantīm adharimāṃ bhūmim* | na cāsyāḥ kiṃcid amanojñaśabdaśravaṇaṃ yāvad eva garbhasya paripākāya |

給八乳母。如上廣説。是時太子。日漸長(22)大。如蓮在水。

sā aṣṭānāṃ vā navānāṃ vā māsānām atyayāt prasūtā | dārako jātaḥ | abhirūpo darśanīyaḥ prāsādiko gauraḥ kanakavarṇaś chatrākāraśirāḥ pralambabāhur vistīrṇalalāṭaḥ uccaghoṣaḥ saṃgatabrūs tuṅganāsaḥ sarvāṅgapratyaṅgopetaḥ |

不久長成。即令入學。學諸文(23)字。弓射。王法。算計。識別珍寶人象馬等。工(24)巧術法。

種種技藝。六十四能。解縛能讀。聰明(25)了達。父王爲置三時宮殿。謂春夏冬。三種園(26)苑。各依三際。善財獨在宮中閣上。吹笛作樂(27)遊戲。是時頗羅迦獵師。因獵禽獸。至一山上。(28)見彼山下。有仙人居住。花果茂盛。有好雜鳥。(29)并有大池。衆妙蓮花。以覆池上。然彼諸鳥。池(61a1)中遊戲。獵師遊行。至其仙所。見彼仙人。髮爪(2)並長。身被樹皮。由其苦行。身體乾枯。在一樹(3)下草室之内。獵師見已。合掌禮足。啓白大仙。(4)在此苦行。經幾許時。仙人曰。我經四十年來。(5)於此苦行。

tato rājñā sarvaṃ tan nagaram apagatapāṣāṇaśarkarakaṭhallaṃ vyavasthāpitam* | candanavāripariṣiktam ucchritadhvajapatākaṃ surabhidhūpaghaṭikopanibaddhaṃ nānāpuṣpāvakīrṇaṃ ramaṇīyam* | ājñā ca dattā | śramaṇabrāhmaṇakṛpaṇavanīpakebhyo dānaṃ prayacchata | sarvabandhanamokṣaṃ kuruteti | tasyaivaṃ trīṇi saptakāny ekaviṃśatidivasān vistareṇa jātasya jātimahaṃ kṛtvā nāmadheyaṃ vyavasthāpyate | kiṃ bhavatu dārakasya nāmeti | amātyāḥ kathayanti | ayaṃ dārako dhanasya rājñaḥ putraḥ | bhavatu dārakasya sudhana iti nāmeti | tasya sudhana iti nāmadheyaṃ vyavasthāpitam* |

sudhano dārakaḥ aṣṭābhyo dhātrībhyo 'nupradattaḥ | dvābhyām aṃsadhātrībhyāṃ dvābhyāṃ kṣīradhātrībhyāṃ dvābhyāṃ maladhātrībhyāṃ dvābhyāṃ krīḍanikābhyāṃ dhātrībhyām* | so 'ṣṭābhir dhātrībhir unnīyate vardhyate kṣīreṇa dadhnā navanītena sarpiṣā (MSV I 133) sarpirmaṇḍenānyaiś cottaptair upakaraṇaviśeṣair āśu vardhate hradastham iva paṅkajam* |

sa yadā mahān saṃvṛttas tadā lipyām upanyastaḥ | pūrvavad yāvad aṣṭāsu parīkṣāsūddhāṭako vācakaḥ paṇḍitaḥ paṭupracāraḥ saṃvṛttaḥ |

獵師問曰。爾許時中。見希有事不。(6)于時仙人徐徐軟語。答言。賢首。汝見此池不。(7)答曰。我見。大師答曰。此池名梵階。衆妙蓮(8)花。彌覆其上。有諸雜鳥。居止其中。此池清(9)冷。水如乳味。以花和之。毎月十五日。有緊那(10)羅王女名悦意。與五百眷屬圍遶。將諸香花。(11)來此池沐浴。當浴之時。作諸妓樂。池中諸鳥。(12)聞此美音皆悉止息。我聞之時。情甚悦豫。乃(13)至七日。心大歡樂。賢首。我惟見是希異之事。

sa yāni tāni bhavanti mūrdhābhiṣiktānāṃ janapadaiśvaryasthāmavīryam anuprāptānāṃ mahāntaṃ (fol. 177r1 = GBM 6.1022) pṛthivīmaṇḍalam abhinirjityādhyāvasatāṃ pūrvavad yāvat paṃcasu sthāneṣu kṛtāvī saṃvṛttaḥ |

tasya pitrā trīṇy antaḥpurāṇi vyavasthāpitāni jyeṣṭhaṃ madhyaṃ kanīyaḥ | trīṇi vāsagṛhāṇi māpitāni haimantikaṃ graiṣmikaṃ vārṣikam* | trīṇy udyānāni māpitāni haimantikaṃ graiṣmikaṃ vārṣikam* |

tataḥ sudhanaḥ kumāraḥ upari prāsādatalagato niṣpuruṣeṇa tūryeṇa krīḍati ramate paricārayati |

(14)爾時獵師便自思惟。我於龍子邊。得此不空(15)羂索。我因此索。繋取悦意。作是念已。

yāvad apareṇa samayena phalako lubdhako mṛgān anveṣamāṇas tena tenānuvicarann anyatamaṃ parvatam anuprāptaḥ | tasya ca parvatasyādhastād riṣer āśramapadaṃ paśyati puṣpaphalasaṃpannaṃ nānāpakṣigaṇavicaritam* | mahāntaṃ ca hradam utpalakumudapuṇḍarīkasaṃchannaṃ haṃsakāraṇḍavacakravākopaśobhitam* (MSV I 134) | tadāśramapadaṃ paribhramitum ārabdhaḥ | yāvat tam ṛṣiṃ paśyati dīrghakeśaśmaśrunakharomāṇaṃ vātātapakarṣitaśarīraṃ cīvaravalkaladhāriṇam anyatamad vṛkṣamūlāśrayaṃ tṛṇakuṭikākṛtanilayam* |

至十五(16)日。隱在樹間。手持龍索。其緊那羅女來。欲入(17)池洗浴。獵師即擲索。繋彼緊那羅女。以繋縛(18)之。其女見身被縛。忙懼作聲大叫。餘同類(19)女。東西奔走去。悦意女方便欲走。

dṛṣṭvā ca punaḥ pādābhivandanaṃ kṛtvā kṛtāṃjalipuṭaḥ papraccha | bhagavan kiyac ciram asmin pradeśe tava prativasataḥ | catvāriṃśadvarṣāṇi | asti tvayā iyatā kālenāsmin pradeśe kaścid āścaryādbhuto dharmo dṛṣṭaḥ śruto vā kasyacit sakāśāt* | sa ṛṣir mandamandam uvāca | bhadramukha dṛṣṭas te ayaṃ hradaḥ | dṛṣṭo bhagavan* |

獵師見彼(20)端正。即手執之。

eṣā brahmasabhā nāma puṣkariṇī utpalapadmakumudapuṇḍarīkasaṃchannā nānāpakṣigaṇaniṣevitā himarajatatuṣāragaurāmbupūrṇā surabhikusumaparivāsitatoyā | asyāṃ puṣkariṇyāṃ paṃcadaśyāṃ paṃcadaśyāṃ manoharā nāma drumakinnararājasya duhitā paṃcakinnarīśataparivṛtā nānāvidhaśiraḥsnānodvartanair āgatya snāti | snānakāle cāsya madhuranṛtyagītavāditaśabdena mṛgapakṣiṇo 'pahriyante | aham api taṃ śabdaṃ śrutvā mahatā prītisaumanasyena saptāham adhināmayāmi | etad āścaryaṃ bhadramukha mayā dṛṣṭam iti |

女曰。汝莫捉我。不堪爲夫。(21)我堪與王爲婦。

atha phalakasya lubdhakasyaitad abhavat* | śobhano mayā amoghaḥ pāśo nāgāl labdhaḥ | taṃ manoharāyā kinnaryāḥ kṣepsyāmīti |

so 'pareṇa samayena pūrṇapaṃcadaśyāṃ pāśam ādāya hradatīrthasamīpe puṣpaphalaviṭapavṛkṣagahanam āśrityāvadhānatatparo 'vasthitaḥ | yāvan manoharā kinnarī paṃcakinnarīśataparivṛtā mahatyā vibhūtyā brahmasabhāṃ puṣkariṇīm avatīrṇā snātuṃ tatsamanantaraṃ ca phalakena (MSV I 135) lubdhakenāmoghaḥ pāśaḥ kṣipto yena manoharā kinnarī baddhā | tayā amoghapāśapāśitayā hrade mahānupamardaḥ kṛto vibhīṣaṇaś ca śabdo niścāritaḥ | yaṃ śrutvā pariśiṣṭaḥ kinnarīgaṇaḥ itaś cāmutaś ca saṃbhrānto manoharāṃ (fol. 177v1 = GBM 6.1023) kinnarīṃ nirīkṣitum ārabdhaḥ | paśyati baddhām* |

獵師告曰。若不急捉。恐汝當(22)走。

dṛṣṭvā ca punar bhīto niṣpalāyitaḥ | adrākṣīt sa ludhakas tāṃ paramarūpadarśanīyām* | dṛṣṭvā ca punar upaśliṣṭo grahīṣyāmīti |

其女答曰。我今不走。仁若不信。取我髻中(23)之寶。我因此寶。隨意騰空。獵師告曰。如何得(24)知髻寶。答曰。若寶在人邊。我隨人後。

sā kathayati |

獵師手(25)持其寶。索繋而進。

mā naiṣīs tvaṃ hi mā sprākṣīr naitat tava suceṣṭitam* |
rājabhogyā surūpāhaṃ na sādhu grahaṇaṃ tava || iti |

于時善財童子。因獵而行。(26)獵師遇見善財童子。面貌端嚴。人所喜見。其(27)女端正。太子若見。必當脱將。

lubdhakaḥ prāha | yadi tvāṃ nā gṛhṇāmi niṣpalāyase |

作是念已。我(28)寧自奉。其獵師往詣童子所。禮足白言。此之(29)女寶。奉上太子。願見納之

tato lubdhakenāsau maṇir gṛhītaḥ | pāśabaddhāṃ caināṃ gṛhītvā saṃprasthitaḥ |

(61b1)爾時善財見彼少女。形貌端嚴。人所樂見。觀(2)察其相。有十八種女相莊嚴。具如餘説。

tena khalu samayena sudhanaḥ kumāro mṛgayānirgataḥ | adrākṣīt sa lubdhakaḥ sudhanaṃ kumāram abhirūpaṃ darśanīyaṃ prāsādikam* |

dṛṣṭvā ca punar asyaitad abhavat* | ayaṃ ca rājakumāra iyaṃ ca paramarūpadarśanīyā |

善財(3)見已欲力所逼。心生愛著。如蛾赴火。色境如(4)火。亦如水浪。不可止定。亦如生牛後。亦如(5)金翅鳥。駿不可制。如風飄物。無可能迴。如猴(6)得樹。迷亂難止。無始已來。貪欲習性。煩惱境(7)習。欲味樂故。欲之諸境。極穢心故。妄想念(8)故。以此爲弓。所思作處。以心爲箭。

yady etāṃ drakṣyati balād grahīṣyatīti | yanv aham etāṃ prābhṛtanyāyena svayam evopanayeyam* |

説伽他(9)曰
(10) 善財見彼面如月　亦如雲霧中電光
(11) 心亂猶如象被射　受取悦意速歸城

tatas taṃ pāśam ādāya yena sudhano rājakumāras tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya pādayor nipatya kathayati | idaṃ mayā (MSV I 136) devasya strīratnaṃ prābhṛtam ānītaṃ pratigṛhyatām iti | adrākṣīt sudhano rājakumārīṃ manoharāṃ kinnarīm abhirūpāṃ darśanīyāṃ prāsādikāṃ paramayā varṇapuṣkalatayā samanvāgatāṃ sarvaguṇasamuditām aṣṭādaśabhiḥ strīlakṣaṇaiḥ samalaṃkṛtāṃ janapadakalyāṇīṃ kāṃcanakalaśakūrmapīnonnatakaṭhinasaṃhatasujātavṛttapragalamānastanīm abhinīlaraktāṃśukavisṛtāyatanavakamalasadṛśanayanāṃ subhruvamāyatatuṃganāsāṃ vidrumamaṇiratnabimbaphalasaṃsthānasadṛśādharoṣṭhīm ādṛḍhaparipūrṇagaṇḍapārśvām atyartharatikaraviśoṣakarakapolatilakām anupūrvaracitasaṃhatabhruvamaravindavikacasadṛśaparipūrṇavimalaśaśivapuṣīṃ pralambabāhuṃ gambhīratrivalīkasannatamadhyāṃs tanabhārāvanāmyamānapūrvārdhaṃ rathāṃgasaṃsthitasujātajaghanāṃ kadalīgarbhasadṛśakarāṃ pūrvānuvartitasaṃhatasujātakarabhoruṃ sunigūḍhasuracitasarvāṃgasundarasirāṃ saṃhitamaṇicūḍām āraktakaratalāṃ praharṣanūpuravalayahārārdhahāranirghoṣavilasitagatimāyatanīlasūkṣmakeśīṃ śacīm iva bhraṣṭakāṃcīṃ nūpurāvacchāditapādāṃ chātodarīṃ tāṃ prakīrṇahārām uttaptajāmbūnadacāruvarṇāṃ

(12)爾時善財王子。歸龍閣城。廣賜獵師田宅。即(13)將悦意。於宮樓閣。共爲遊喜。其女端嚴。恣態(14)無量。衞護善財太子。令其愛樂恒不相離。

dṛṣṭvā kumāraḥ sahasā papāta baddho dṛḍhaṃ (MSV I 137) rāgapāśena |

復(15)於後時。有二婆羅門。從逝多林來至龍閣城(16)中。一於王邊。依止王住。請婆羅門。尊以爲(17)師。多賜資具。一於善財太子所。依止而住。太(18)子惠賜資具。是時婆羅門告太子善財言。若(19)得大王立汝爲王。得王位時。於我如何。時(20)善財告曰。如我父王立彼爲門師。諸婆羅門(21)中尊。我亦如是。立汝爲尊。其大王門師聞已。(22)生大瞋恚。便作思念。我今作計。不令太子得(23)位。況彼婆羅門得爲尊者。

tatra sa rāgavahṇau dahanapataṃgasadṛśena jalacaṃcalacandravimalojjvalasvabhāvena durgrāhyatareṇa nadītaraṃgajhaṣamakaraduradhigamena garuḍapavanajavasamagatinā tulaparivartanalaghuvānarāvasthitacapalodbhrāntatareṇa (fol. 178r1 = GBM 6.1024) satatābhyāsakleśaśaniṣevaṇarāgasukhāsvādalolena sarvakleśaviṣamadurgaprapātaniḥsaṃgena paramalīnena cittena sadbhūtānurāgatayā ayoniśomanaskāradhanurvisṛtena saṃyogābhilaṣitaparamarahasyaśabdena kāmaśareṇa hṛdaye viddhaḥ āha ca |

復於後時。別有一(24)國起逆。發兵往伐。却被怨害。

dṛṣṭvātha tāṃ sa sudhana indusamānavaktrāṃ prāvṛṅghanāntaraviniścaratīva vidyut* |
tatsnehamanmathavilāsasamudbhavena sadyaḥ sa cetasi tu rāgaśareṇa viddhaḥ ||

如是七度。令軍(25)領兵往彼。皆被打退軍迴。臣等白王。賊軍増(26)盛。我國有損。須集勇健之人。

sa tām atimanoharāṃ manoharāṃ gṛhītvā hastināpuraṃ gataḥ | sa ca lubdhako grāmavareṇācchāditaḥ |

時王國師便作(27)是念。今正是時。令太子征伐外境。乃令便死。

tataḥ sudhanaḥ kumāro manoharayā sārdham upari prāsādatalagataḥ krīḍati ramate paricārayati | manoharayā rūpayauvanaguṇena sudhanaḥ kumāro 'nekaiś copacāraśatais tathāpahṛto yathā sudhanaḥ kumāro muhūrtam api tāṃ na jahāti |

(28)即白王言。他軍強盛。無能敵者。

yāvad apareṇa samayena janapadād dvau brāhmaṇāv abhyāgatau | tatraiko rājānaṃ saṃśrito dvitīyaḥ sudhanaṃ kumāram* |

大王答言。今(29)我自去。

yo rājānaṃ saṃśritaḥ sa rājñā purohitaḥ sthāpito bhogaiś ca saṃvibhaktaḥ |

婆羅門言。太子少年盛力。令作大將。(61c1)往彼共敵。必當剋獲。

yas tu sudhanaṃ kumāraṃ sa bhogamātreṇa saṃvibhaktaḥ | (MSV I 138) sa kathayati | kumāra yadā tvaṃ pitur atyayād rājye pratiṣṭhāsyasi tadā me kiṃ kariṣyasīti | sudhanaḥ kumāraḥ kathayati | yathā tava sahāyo brāhmaṇo mama pitrā paurohitye sthāpitaḥ evam ahaṃ tvām api paurohitye sthāpayāmīti | eṣa ca vṛttāntas tena brāhmaṇena karṇaparaṃparayā śrutaḥ | tasyaitad abhavat* | ahaṃ tathā kariṣyāmi yathā kumāro rājyam eva nāsādayiṣyati | kutas taṃ purohitaṃ sthāpayiṣyatīti |

王命善財。告言。汝爲大(2)將。可往曠野國中。共怨對敵。善財白父王曰。(3)誠如所言。便入宮中。見悦意夫人。忘父王教。

yāvad apareṇa samayena tasya rājño vijite anyatamaḥ kārvaṭiko viruddhaḥ | tasya samucchittaye rājñā eko daṇḍaḥ preṣitaḥ | sa hatavihatavidhvastaḥ {ed. 1984: -viddhastaḥ} pratyāgataḥ |

(4)父王復勅善財。汝早往彼。與怨抗敵。善財受(5)勅。還入宮中。見悦意已。便忘父王教勅。

evaṃ yāvat sapta daṇḍāḥ preṣitāḥ | te 'pi hatavihatavidhvastāḥ {ed. 1984: -viddhastaḥ} pratyāgatāḥ | amātyaiḥ rājā vijñaptaḥ | deva kimarthaṃ svabalaṃ hāpyate parabalaṃ vardhyate | yāvat kaścid devavijite śastrabalopajīvī sarvo 'sāv āhūyatām iti |

時王(6)國師還來白王。善財太子。貪欲染著悦意。願(7)大王令諸兵衆。皆來集會。便勅太子。於王前(8)發。

brāhmaṇaḥ purohitaḥ saṃlakṣayati | ayaṃ kumārasya vadhopāyakāla iti | tena rājā vijñaptaḥ | deva naivam asau śakyaḥ sannāmayitum* |

時王喚善財。領四兵衆。往彼抗敵。

rājā kathayati | kiṃ mayā svayaṃ gantavyam* |

其善(9)財白父王言。暫見悦意即去。

王言。即發。今非(10)是看悦意時。復白父王。我辭母去。王言。辭(11)去。善財即往悦意夫人處。取其髻寶。往詣母(12)邊。長跪白母曰。此之髻寶。當好防護。莫與悦(13)意。若大苦惱。逼迫至死。當即與之。母既受(14)已。遶母三匝。作諸伎樂。即往征伐。去城不(15)遠。樹下暫居。

tato rājā kumāram āhūya kathayati | gaccha kumāra daṇḍasahīyaḥ kārvaṭikaṃ sannāmaya | evaṃ deveti sudhanaḥ kumāro rājñaḥ pratiśrutyāntaḥpuraṃ praviṣṭaḥ | manoharādarśanāc cāsya sarvaṃ vismṛtam* |

時薜室羅末拏天王。領諸無量(16)眷屬。因過其所。

punar api rājñābhihitaḥ | (fol. 178v1 = GBM 6.1025) punar api taddarśanāt sarvaṃ vismṛtam* |

遂不能動。心大怪愕。我亦(17)曾經處處遊歴。未曾有此。遂乃遙見善財童(18)子在於樹下。是賢劫菩薩。自受疲勞。往彼(19)鬪敵。我須佐助。可往降怨。不令損害。

tataḥ purohitena (MSV I 139) rājābhihitaḥ | deva sudhanaḥ kumāro manoharayā atīva sakto na śakyate preṣayitum* | sādhanaṃ sajjīkriyatām* | nirgataḥ kumāro 'ntaḥpurāt preṣayitavyo yayā manoharāyāḥ sakāśaṃ na praviśatīti | rājñā amātyānām ājñā dattā | bhavantaḥ evaṃ kurudhvam iti | amātyaiḥ rājñaḥ pratiśrutya balaugho hastyaśvarathapadātisaṃpanno 'nekapraharaṇopakaraṇayuktaḥ sajjīkṛtaḥ | tataḥ kumāro nirgataḥ ukto gaccha kumāra sajjo balaugha iti | sa kathayati | deva gamiṣyāmīti manoharāṃ dṛṣṭvā |

時薜室(20)羅末拏天王。即勅第五藥叉。汝可速往曠野(21)城中。爲善財降彼怨畢。亦莫令損。

rājā kathayati | kumāra na draṣṭavyā kālo 'tivartate | tāta yady evaṃ mātāraṃ dṛṣṭvā gacchāmi | gaccha kumārāvalokaya jananīm* | sa manoharāsantakaṃ cūḍāmaṇim ādāya mātuḥ sakāśam upasaṃkrāntaḥ pādayor nipatya kathayati | amba ahaṃ kārvaṭikaṃ sannāmanāya gacchāmi | ayaṃ cūḍāmaṇiḥ suguptaḥ sthāpayitavyo na kathaṃcin manoharāyā deyo 'nyatra prāṇaviyogād iti | sa evaṃ mātaraṃ sandiśyābhivādya ca nānāyodhabalaudhatūryaninādaiḥ saṃprasthitaḥ | anupūrveṇa janapadān atikramya tasya karvaṭakasya nātidūre 'nyatamad vṛkṣamūkaṃ niśritya vāsam upagataḥ |

是時藥(22)叉奉王勅已。即變四軍兵衆。人形高大。如多(23)羅樹。象高如大山。馬大如象。

tena khalu samayena vaiśravaṇo mahārājo 'nekayakṣaparivāro 'nekayakṣaśataparivāro 'nekayakṣasahasraparivāro 'nekayakṣaśatasahasraparivāras tena pathā yakṣāṇāṃ yakṣasamitaṃ saṃprasthitaḥ |

作諸器仗。種種(24)變現。吹撃大鼓。令大恐怖。現大威力。至彼怨(25)所。如是示現。其城四面牆壁。被藥叉威力一(26)時倶到。

人民皆怪怕懼。

viditvā pāṃcikaṃ mahāyakṣasenāpatim āmantrayate | ehi tvaṃ pāṃcika sudhanasya kumārasya karvaṭakam ayuddhena sannāmaya | na ca te kasyacit prāṇinaḥ pīḍā kartavyeti | tatheti pāṃcikena mahāyakṣasenāpatinā vaiśravaṇasya mahārājasya pratiśrutya divyaś caturaṃgo balakāyo nirmitaḥ | tālamātrapramāṇāḥ puruṣāḥ parvatapramāṇā hastino {ed. 1984: hastinaḥ} hastipramāṇā aśvāḥ |

問曰。從何處來。天兵(27)答曰。汝等早開門戸。善財即來。往可迎取。若(28)更遲滯。汝等總死。無有殘餘。城人答曰我等(29)於王不逆。亦不逆於善財。比被王使逼迫閉(62a1)門。衆人開城。以諸香花。作諸音樂。出迎善(2)財。來入城中。押領平定。置立押官。善財歸(3)國。其夜父王夢見鵄鳥取王腸肚。遶城四(4)面。王身入寶室中。其王睡覺。心大怕怖。身(5)毛皆竪。從眠起已。以手拓頬。住於怨思。我(6)定被奪王位。必當至死。明旦即集婆羅門等。(7)説斯夢意。

tato nānākhaḍgamusalatomaraprāsacakraśaktiśaraparaśvadhaḥ śastraviśeṣeṇa nānāvāditrasaṃkṣobheṇa ca mahābhayam upadarśayan mahatā balaughena pāṃcikaḥ karvaṭakam anuprāptaḥ |

hastyaśvarathanirghoṣanānāvāditranisvanāt* |
yakṣāṇāṃ svaprabhāvāc ca prākāraḥ prapapāta vai ||

tatas tena karvaṭakanivāsinaṃ (fol. 179r1 = GBM 6.1026) balaughaṃ dṛṣṭvā tac ca prākārapatanaṃ paraṃ viṣādam āpannāḥ

(MSV I 141) vyutpannā na vayaṃ rājño na kumārasya dhīmataḥ |
nṛpapauruṣakebhyo 'smi bhītāḥ santrāsam āgatāḥ ||

tair dvārāṇi muktāni | tataḥ ucchritadhvajapatākāḥ pūrṇakalaśair nānāvidhatūryaninādaiḥ sudhanaṃ kumāraṃ pratyudgatāḥ |

其王門師。便作是念。善財決定鬪(8)戰得勝。降得外國。我須惡解。其婆羅門即白(9)大王。此是惡夢。決失王位。定當身死。要然於(10)婆羅門呪法中。有方法可免斯厄。王又問(11)曰。有何方法。告言。於王園苑之中。當作一(12)池。嚴飾端正。白土泥之。令其精細。殺諸惡(13)獸。取血滿池。置四街道。從一面入。向一面(14)出。已令四上。婆羅門解四明者。以舌舐王足(15)下。用緊那羅脂燒香。若作如是禳。王久住(16)位。長命無災。

tena ca samāśvāsitās tad abhiprāyāś ca rājabhaṭāḥ sthāpitā nipakāś ca gṛhītāḥ karapratyayāś ca nibaddhāḥ | tatas taṃ karvaṭakaṃ sphītīkṛtya sudhanaḥ kumāro nivṛttaḥ |

dhanena ca rājñā tām eva rātriṃ svapno dṛṣṭaḥ | gṛdhreṇāgatya rājña udaraṃ sphoṭayitvā antrāṇy ākṛṣya sarvaṃ tan nagaram antrair veṣṭitaṃ sapta ca ratnāni gṛhaṃ praveśyamānāni dṛṣṭāni |

是時王曰。諸事可辦。緊那羅(17)脂。云何可得。婆羅門白王。然易得者。却道難(18)得。王復問曰。云何易得。婆羅門曰。大王兒(19)婦。名悦意者。是緊那羅女。王即告言。莫作是(20)語。我子共彼。以命相連。

tato rājā bhītas trastaḥ āhṛṣṭaromakūpo laghu laghv evotthāya mahārhaśayane niṣadya kare kapolaṃ datvā cintāparo vyavasthitaḥ | mā haiva me atonidānaṃ rājyāc cyutir bhaviṣyati jīvitasya vā antarāya iti | sa prabhātāyāṃ rajanyāṃ taṃ svapnaṃ brāhmaṇāya purohitāya nivedayāmāsa | sa saṃlakṣayati | yādṛśo devena svapno dṛṣṭo niyataṃ kumāreṇa karvaṭako nirjitaḥ | vitathanirdeśaḥ karaṇīya iti viditvā kathayati | deva na śobhanaḥ svapnaḥ | niyatam atonidānaṃ devasya rājyāc cyutir bhaviṣyati jīvitasya vāntarāyaḥ | kevalaṃ tv atrāsti pratīkāraḥ | sa ca brāhmaṇakeṣu mantreṣu dṛṣṭaḥ | ko 'sau pratīkāraḥ | deva udyāne puṣkariṇī (MSV I 142) surūpā prāmāṇikā kartavyā | tataḥ sudhayā praleptavyā | susaṃmṛṣṭāṃ kṛtvā kṣudramṛgāṇāṃ rudhireṇa pūrayitavyā | tato devena snānaprayatena tāṃ puṣkariṇīm ekena sopānenāvataritavyam* | ekenāvatīrya dvitīyenottaritavyam* | dvitīyenottīrya tṛtīyenāvataritavyam* | tṛtīyenāvatīrya caturthenottaritavyam* |

答曰。大王。可未聞(21)書教

tataś caturbhir brāhmaṇair vedavedāṅgapāragair devasya pādau jihvayā nirleḍhavyau | kinnaramedasā sa dhūpo deyaḥ | evaṃ devo vidhūtapāpaś ciraṃ rājyaṃ pālayiṣyatīti |

(22) 捨一爲諸眷　爲村捨眷屬
(23) 捨村取城邑　爲身棄大地

rājā kathayati | sarvam etac chakyam* | yad idaṃ kinnaramedam atīva durlabham* |

(24) 王須自牢護　及以童子身
(25) 後乃能護他　須害彼悦意

sa kathayati |

(26)大王。爲愛命故。無所不作。

nanu devena śrutam* |
tyajed ekaṃ kulasyārthe grāmasyātha {ed. 1984: grāmasyārthe} kulaṃ tyajet* |
grāmaṃ janapadasyārthe ātmārthe pṛthivīṃ tyajet* ||

于時大王。聞此語(27)已。即依所説穿池。白土泥飾。殺諸惡獸。取血(28)滿池。其善財宮内諸宮人等。聞此事已。皆生(29)歡喜。互相謂言。我並少年。端政容美。善財若(62b1)至。我當承事。是時悦意見彼歡樂。怪問宮人。(2)汝等有何喜樂。

dṛḍhena hy ātmanā rājan kumārasyāsya dhīmataḥ |
śakyasi hy aparāṃ kartuṃ dhātayaināṃ manoharām* || iti |

次第問之。有一宮人。如上具(3)説。悦意聞已。心大苦惱。愁憂不樂。即往善財(4)母所。啼泣白言。具説如上。母曰。汝且小止少(5)時。我自尋訪。乃知虚實

(fol. 179v1 = GBM 6.1027; MSV I 143) ātmābhinandino na kiṃcin na pratipadyante | iti tenādhivāsitam* |

(6)爾時悦意。更來白言。此事是實。時太子母告(7)曰。汝今正是去時。我若不與汝寶。當是負心。(8)即與悦意髻寶。及衣裳等

tato yathādiṣṭaṃ purohitena kārayitum ārabdham* | puṣkariṇī snātā sudhayā liptā saṃmṛṣṭā kṣudramṛgāṇāṃ ca rudhiram upāvartitam* | sudhanasyāntaḥpurajanenopalabdham* {ed. 1984: -labdhaḥ} | tāḥ prītamanasaḥ saṃvṛttāḥ | vayaṃ rūpayauvanasaṃpannā idānīm asmākaṃ sudhanaḥ kumāraḥ paricārayiṣyatīti | tāḥ pramuditā dṛṣṭvā manoharā pṛcchati | kiṃ yūyam atīva praharṣitā iti |

(9)爾時大王入池浴已。婆羅門以舌舐足至頂。(10)王勅令索緊那羅脂。于時悦意身騰虚空。而(11)説頌曰

yāvad aparayā sa vṛttānto manoharāyai niveditaḥ | tato manoharā sañjātaduḥkhadaurmanasyā yena sudhanasya kumārasya jananī tenopasaṃkrāntā | pādayor nipatya karuṇadīnavilambitair akṣarair {ed. 1984: -vilambitarakṣarair} etam arthaṃ nivedayāmāsa | sā kathayati | yady evaṃ svāgamitaṃ kuru | vicārayiṣyāmīti | manoharayā āgamayya punar api samākhyātam* | tayāpi vicāritam* | paśyati bhūtam* |

(12) 我染觸身故　笑樂住於此
(13) 如象得解縛　已脱騰空去
(14)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第十三
(18)根本説一切有部毘奈耶藥事(19)卷第十四
(20)　大唐三藏義淨奉　　制譯

tatas tayā sa cūḍāmaṇir vastrāṇi ca manoharāyai dattāni uktā ca | putrike prāpte te kāle āgantavyam eva mamopālambho na bhaviṣyatīti |

(21)爾時大王。見彼女人如風而去。心生怕懼。告(22)彼門師婆羅門曰。所應作者。悦意已走。其婆(23)羅門白言。大王已得成就災厄已除。于時悦(24)意在於空中。復更思惟。我今於此。受諸苦惱。(25)皆由彼仙。若到仙所。須説此事。我身爲汝。遭(26)大苦難。作是念已。即至仙所。禮已。白仙人(27)曰。我爲大仙向人説故。遂被繋縛。爲人愛(28)欲迷亂至死。復白仙人曰。若善財相覓取我(29)指鐶。而授與之。報如是言。我之住處。道路極(62c1)嶮。幸當迴去。更不須來。若不肯迴。願仙略視(2)道路。於此北界。

tato rājā yathānirdiṣṭena krameṇa snānaprayato rudhirapūrṇāṃ puṣkariṇīm avatīrṇottīrṇaḥ | tato 'sya brāhmaṇair jihvayā pādau līḍhau | aciram ānīyatāṃ kinnarīti ca samādiṣṭaḥ | tatsamanantaram eva manoharā gaganatalam utplutya gāthāṃ bhāṣate |

有三黒山。度此山已。更有三(3)山。復更有三山。度九山已。有雪山王。山北(4)復有黒山。

sparśasaṃgamane mahyaṃ hasitaṃ ramitaṃ ca me |
nāgīva bandhanān muktā eṣā gacchāmi sāṃpratam* || iti |

山下水流。

rājñā ca dṛṣṭā vāyupathena gacchantī | sa bhītaḥ purohitam āmantrayate | yad arthaṃ kṛto yatnaḥ sa na saṃpanno manoharā kinnarī palāyata (MSV I 144) iti | purohitaḥ kathayati | deva siddho 'rthaḥ apagatapāpo devaḥ sāṃpratam iti | {ed. 1984: devaḥ saṃvṛttaḥ sāṃpratam}

復有佉達羅。伊沙陀羅。(5)金剛藏。欲色山。烏倶得迦。伊伐得迦。阿鼻縛(6)那。彼木山那等諸山。過此山已。即入佉那(7)羅山。山下有窟。入此窟中。入已。有大石柱。(8)登柱上已。被鹿皮而住。當有一鳥王。來撥汝(9)去。得過諸山。從此出已。多有諸色。于槎或(10)作。人形羊形。羖羊形復至一窟。名賓伽羅。(11)中有水流如粖。其中有大蟒蛇。速疾走來。汝(12)須存意。極大超越。其槎中間。有惡鳥來。當須(13)射破。復有槎。如兩牛相鬪可打角破。便當進(14)路。或復途槎。以鐵爲人。手持鐵刀。形貌可(15)畏。亦須打破。然即進路。復有槎。形如藥叉(16)相(17)其藥叉鐵口。汝若見之。以鐵釘釘額。復逢一(18)井。名曰猛轉。當須手執於杖過之。若逢頭及(19)眼黄色藥叉。當須杖刀之而過。又多度水。(20)裏有蛟龍。其水名曰能伽。婆騰伽。多波儞。波(21)登祇。指多囉。嗚嚧馱儞河。阿薩儞。阿施尾(22)沙。毘陀諾儞等河。其能伽河。有藥叉女。常(23)爲居住。名曰倶波。婆騰伽河。無人能住。多(24)波儞河。多有蛟龍。指多囉河中欲色。嗚嚧馱(25)儞河。緊那羅婢居止。呵薩儞河中。緊那羅新(26)婦住。阿施尾沙河中。有種種色蛇。毘陀河(27)水。甚濁穢惡。若度能伽河時。意存勇健若(28)度婆騰伽河。心須超越。若度多婆那河。閉(29)口而度。若度指多羅河時。作種歌唱。若度(63a1)烏嚧馱那河。心須正定。若度呵薩那河時。默(2)然勿語。若度阿施尾沙河時。當作禁毒蛇呪(3)已度。若度那陀那河。手持利劍。割藤而度。如(4)是度過此等河已。有五百藥叉。守當開門。汝(5)須勤勇。必莫畏之。此是緊那羅王城。説是語(6)已。禮仙之足。騰空而去

tato manoharāyāḥ khagapathena gacchantyā etad abhavat* | yad aham etām avasthāṃ prāptā tat tasya ṛṣer vyapadeśāt* |

yadi tena nākhyātam abhaviṣyan nāhaṃ grahaṇaṃ gatābhaviṣyam* | tena hi yāsyāmi tāvat tasya ṛṣeḥ sakāśam iti | sā tasyāśramapadaṃ gatā | pādābhivandanaṃ kṛtvā tam ṛṣim uvāca | maharṣe tvadvyapadeśād ahaṃ grahaṇaṃ gatā manuṣyasaṃsparśañ ca saṃprāptā | jīvitāntarāyaś ca me saṃvṛttaḥ | {ed. 1984: me nāsti saṃvṛttaḥ |} tad vijñāpayāmi | yadi kadācit sudhanaḥ kumāra āgacchen māṃ samanveṣamāṇas tasyemām aṅgulimudrāṃ dātum arhasi | evaṃ ca vaktum* | kumāra viṣamāḥ panthāno durgamāḥ | khedam āpatsyase nivartasveti | yadi ca nivāryamāṇo no tiṣṭhet tasya mārgaṃ vyapadeṣṭum arhasi | kumāra manoharayā samākhyātam* | uttare digbhāge trayaḥ kālaparvatās tān atikramya apare trayas tān atikramya apare trayas tān atikramya apare trayas tān atikramya himavān parvatarājaḥ | tasyottareṇotkīlakaparvataḥ |

tataḥ kūjako jalapathaḥ khadiraka (fol. 180r1 = GBM 6.1028) ekadhārako vajrakaḥ kāmarūpī utkīlakaḥ airāvatakaḥ adhunānaḥ pramokṣaṇaḥ | ete te parvatāḥ samatikramaṇīyāḥ |

tatra khadirake parvate guhāpraveśaḥ ekadhārake ca (MSV I 145) utkīlake | vajrake tu pakṣirājena praveśaḥ | ebhir upāyais te parvatā atikramaṇīyāḥ | yantrāṇi ca bhaṃktavyāni | ajavaktro meṇḍhakaḥ puruṣo rākṣasarūpī piṅgalo hantavyaḥ | guhāyāṃ lālāsrotasā mahatā ajagaro vegena pradhāvati | sa te vikrameṇa hantavyaḥ |

ardhāntaragataṃ nāgaṃ yatra paśyet kirīṭakam* |{MS: arāntaragatāṃ nābhī yatra paśyeta tatra kirīṭaḥ}
cāpamuktena bāṇena hantavyo mama kāraṇāt* ||

yatra paśyeta dvau meṣau saṃghaṭṭantu parasparam* |
tayoḥ śṛṅgam ekaṃ bhaṃktvā mārgaṃ pratilapsyase ||

āyasau puruṣau dṛṣṭvā śastrapāṇī mahābhayau |
tayor ekaṃ tāḍayitvā mārgaṃ pratilapsyase ||

saṃkocayantīṃ prasārayantīṃ rākṣasīm āyasaṃ mukham* |
yadā paśyet tadā kīlaṃ lalāṭe tasyā nikhānayet* ||

śilāvartas tathā kūpo vilaṃghyas te ṣaṣṭihastakaḥ |
haripiṅgalakeśākṣo dāruṇo yakṣarākasaḥ ||

(MSV I 146) kārmukaṃ maṇḍalaṃ kṛtvā hantavyaś ca durāsadaḥ |
nadyaś ca balatastāryā nakragrāhasamākulāḥ ||

naṅgā pataṅgā tapanī citrā rudanī hasanī āśīviṣā vetravatī ca |
naṅgāyāṃ rākṣasīkopā pataṅgāyām amanuṣyakāḥ |

tapanyāṃ grāhabahulatvaṃ citrāyāṃ kāmarūpiṇaḥ ||
rudanyāṃ kinnarīceṭyo hasanyāṃ kinnarīsnuṣā |

āśīviṣāyāṃ nānāvidhāḥ sarpā vetranadyāṃ tu śālmaliḥ ||
naṅgāyāṃ dhairyakaraṇaṃ pataṅgāyāṃ parākramaḥ |
tapanyāṃ grāhamukhabandhaś citrāyāṃ vividhaṃ gītam ||

rudanyāṃ saumanasyena samuttāraḥ | hasanyāṃ tūṣṇīṃbhāvayogena | āśīviṣāyāṃ sarpaviṣamaṃtraprayogena | vetravatyāṃ tīkṣṇaśastrasaṃpātayogena samuttāraḥ |

(7)爾時善財童子。平定外國怨已。却還那布羅(8)城。是時善財。纔息定已。即拜父王。對面而(9)坐。父王便已愛念之語安慰善財。善財答曰。(10)以父王威力。得安穩歸。伐彼怨軍。悉皆平(11)定。仍將寶子。置立押官。依法輸科。父王告(12)言。我子有功。所作皆了。其善財童子。辭父王(13)曰。欲歸宮内。

nadīḥ samatikramya paṃcayakṣaśatānāṃ gulmakasthānam* | tad dhairyam āsthāya vidrāvyam* | tataḥ kinnararājasya bhavanam iti | tato manoharā tam ṛṣim evam uktvā pādābhivandanaṃ kṛtvā prakrāntā |

父王告曰。且住共食。白父王。(14)我久不見悦意。今欲往看。王曰。今日且住。明(15)當往看。又白父王。我要今日須看悦意。父王(16)默然不對。是時童子即歸本宮。乃見宮中。無(17)有光彩。不見悦意。東西馳覓。作聲喚曰。悦(18)意悦意。汝今何在。諸宮共集。欲亂善財。然而(19)身心如被箭射。專向悦意。頻更重問。悦意何(20)在。其時宮人。具説如上。

yāvat sudhanaḥ kumāras taṃ karvaṭakaṃ sannāmya gṛhītaprābhṛto hastināpuram anuprāptaḥ | śrutvā rājā parāṃ prītim upagataḥ |

善財童子聞已。甚大(21)愁苦。宮人白言。今此宮中。更有勝者。幸除憂(22)惱。于時善財。念知父王作無恩事。即往母(23)邊。禮足長跪。白言。阿孃。我今不見悦意。然(24)而悦意。形貌端嚴。具多福徳。今若不見。迷亂(25)燒心。隨彼趣方。我當求覓。若無悦意。生大苦(26)惱。母曰。當爲悦意遭命難苦。我放令去。問(27)曰。此事云何。其母具説。善財知彼父王無恩。(28)復問阿母。何方而去。母曰。悦意今向此山仙(29)人法王住處。于時善財。爲離悦意。苦惱啼泣。(63b1)不覺唱言悦意。母又告曰。我此宮中。更有(2)勝彼。何故憂惱。善財答曰。阿孃。此之宮人。(3)我不愛樂。母以善言慰誘。煩惱更加。速起尋(4)訪。東西馳走。而作是念。可於得處更尋問。即(5)往詣獵師所。問曰。汝先何處得悦意耶。獵(6)師答曰。於彼山中。有仙人住。其處有池。悦意(7)毎來池中洗浴。我依仙人言教。繋捉得來。(8)時善財却迴宮内。又作是念。今可往仙人(9)所。取其消息。父王亦聞童子離別悦意。極(10)大愁惱。欲往山中仙人之所。父王告曰。善財(11)何爲迷亂至此。我今爲汝。更置最勝宮人。

manoharāṃ na paśyāmi manorathaguṇair yutām* |
sādhurūpasamāyuktā kva gatā me manoharā ||

manasā saṃpradhāvāmi mano me saṃpramuhyati |
hṛdayaṃ dahyate caiva rahitasya tayā bhṛśam* ||

(MSV I 148) mano 'bhirāmā ca manoharā ca sā mano 'nukūlā ca manoratiś ca me |
santaptadeho 'smi manoharāṃ vinā kuto mamedaṃ vyasanaṃ samāgatam || iti |

putra eṣaḥ asau pathā śaila ṛṣisaṃghaniṣevitaḥ |
uṣito dharmarājena yatra yātā manoharā || iti |

sa manoharāviyogaduḥkhārtaḥ kṛcchraṃ vilalāpa karuṇaṃ paridevamānaḥ |

manoharāṃ na paśyāmi manorathaguṇair yutām* | pūrvavad yāvat* |
kuto mamedaṃ vyasanaṃ samāgatam || iti |

善(12)財聞已。白言。我無悦意。不能在宮而住。

tato rājñābhihitaḥ | kumāra kim asi viklavaḥ | idānīṃ tatprativiśiṣṭam antaḥpuraṃ vyavasthāpayāmīti |

爾時(13)大王。即出嚴勅。令四衢道諸城門所。但有要(14)路。皆令捉搦。莫放童子出城。善財爲性。夜即(15)省睡。我聞晝中五種之人。於夜省睡。

sa kathayati | tāta na śakyaṃ mayā tām anānīyāntaḥpurasthena bhavitum* |

云何(16)爲五。一者丈夫思婦。婦思丈夫。二者婦被夫(17)瞋責。三者作賊之人。四者軍將。五者苾芻(18)精勤苦行時。我今當一。于時童子作是思惟。(19)我若從門而出。父母必罪守門之人。作是念(20)已。即取花鬘。置於幢上。無人守護門關之處。(21)從此而去。至於城外。月初出時。善財向月啼(22)泣。思想悦意。即説伽他。而告之曰

sa rājñā bahv apy ucyamāno [folios 181-198 are missing; the remaining portion has been taken from Divy 453-461] na nivartate |

(23) 月滿能明夜　亦是星中王
(24) 畢星如眼愛　亦如大導師

tato rājñā nagaraprākāraśṛṅgāṭakeṣv ārakṣakāḥ puruṣāḥ sthāpitā yathā kumāro na niṣkāsatīti | kumāraḥ kṛtsnāṃ rātriṃ jāgartukāmaḥ | uktaṃ ca | paṃceme rātryām alpaṃ svapanti bahu jāgrati |

(25)誰見悦意眼如青蓮。作是語已。漸行思念昔(26)共悦意。遊戲之時。逢其鹿麞。告曰。汝常食水(27)草。無病遊行。不同我苦。問曰。見我悦意耶。(28)説已漸行。至一方所。乃見花果茂盛。有蜜(29)蜂於花上食氣。善財告言。青色無有垢。有金(63c1)色相。在竹林間。兩色妙身。見悦意不。説已復(2)行。見一蟒蛇。告曰。汝是黒蛇。舌如樹葉。張(3)口及眼。倶有烟焔。我有欲火。亦復如是。無有(4)毒心。見我悦意在於何處。説已次至一林。見(5)百舌鳥。作其美聲。告言。汝在諸鳥中尊遊林(6)樹間。有緊那羅王女。名爲悦意。眼髮如青(7)蓮。汝今見不。説已次行至無愁樹。名花間枝。(8)華名吉利。樹中之王。而告之曰。憶悦意時。心(9)即迷悶。汝名無愁。我今合掌。令我無愁。由心(10)迷亂。種種異言。次至仙人住處。讃仙人曰。身(11)被樹皮衣。常飡最上根。我今頂禮大仙師。幸(12)請速報悦意處。是時仙人以安穩言。告善財。(13)且坐。先言我見。面如滿月。目類青蓮。縁眉細(14)長。猶如盡月。形貌可愛。人皆喜見。且飡根(15)果。後當無惱。訪覓不難。必無疑慮。説是語(16)已。復告善財曰。然悦意去時。遺言相囑。留此(17)指鐶。善財若來覓我。可與指鐶。作是語已。復(18)説險路。可報善財童子。道徑極險難行。當須(19)迴去。若決不迴。當視道路。是時仙人告童子(20)曰。當知悦意作是囑言。於此北方界。即有(21)三重黒山。過已更有三重。復更有三重。過九(22)山已。乃有雪山王。此山有藥。採取以蘇煎服。(23)能無飢渇。多饒氣力。性念能定。并取獼猴隨(24)其去處。以呪持之。并將弓箭及以明寶。合(25)阿伽陀香藥。能治蛇毒。復持三鐵釘及箏。(26)雪山王北。復有青山。乃至當報。善財作大威(27)力。超越彼諸惡類。皆當損之。廣説如前。依次(28)而作。時善財既聞仙人説已。一依所告。次(29)第而作。并持藥呪。禮仙人足。退歩而去。所須(64a1)之事。皆悉已辨。唯不得獼猴。却來仙所。時仙(2)即與獼猴。

爾時仙人復告善財。汝獨一身。(3)無有伴侶。何須苦覓彼悦意耶。定當捨命。(4)善財白言。我決須覓。月在空行。誰爲伴侶。亦(5)如獸王。以牙爪力。亦無有伴。火能燒之。誰之(6)爲伴。縱我無伴。有何所防。若見大海。可即(7)不入。若被蛇毒。可不療治。夫大人者。精勤作(8)事。若事不成。人無有過。

atha kumārasyaitad abhavat* | yadi dvāreṇa yāsyāmi rājā dvārapālakān rakṣakāṃś ca daṇḍenotsādayiṣyati yanv aham arakṣitena pathā gaccheyam iti | sa rātryāṃ vyutthāya nīlotpalamālābaddhaśirā yena rakṣiṇaḥ puruṣā na santi tena tāṃ mālāṃ dhvaje baddhvāvatīrṇaḥ | candraś ca coditaḥ |

爾時善財依悦意(9)説。以諸藥草呪法。過諸山河險難之處。直(10)至緊那羅王城。時善財遙見彼城。異常勝妙。(11)一切園苑。林茂端正。種種妙花。并諸雜鳥。(12)池水流渠。又見無量緊那羅女。共來取水。(13)于時善財。問諸女等。取水何用。答曰。王女名(14)曰悦意。比在人間。身染人氣。以水洗身。欲除(15)人氣。善財。更問女曰。此水爲同一時瀉浴爲(16)復前後依次與之。彼女答曰。次第瀉之。善財(17)便作是念。我今善得其便。此吉利指鐶。安於(18)瓶罐之中。信通悦意。善財即以指鐶。默擲置(19)一水罐之中。報彼女曰。可以此水。在前授(20)與王女洗浴。是時緊那羅女便作是念。此必(21)有縁。即在前瀉水。王女頂上洗浴。然而指(22)鐶落在身上。是時悦意。即喚其女。問曰。汝將(23)水來時。更有何人。答曰。我見一丈夫。具陳(24)相状。然其悦意知是善財。令速藏隱。方便將(25)入。莫使人見。依命將來。藏一處已。悦意往(26)詣父王邊。長跪白言。阿爺。若見善財。欲作(27)何事。父王答曰。斬爲百段。分爲四聚。此既是(28)人。何所堪用。悦意復白王言。若當是人。如何(29)能到於此。時父王聞已。瞋遂止息。王作是言。(64b1)若童子來至。可與一切莊嚴之具。多與財寶(2)及千緊那羅女。并其汝身。悉皆奉與。于時(3)悦意聞此語已。心大歡悦。喜樂遍身。即令善(4)財嚴飾衣服。來見父王。

tato 'sau candram avekṣya manoharāvirahita evaṃ vilalāpa |

爾時緊那羅王遙見(5)善財。人相具足。形貌端嚴。人所喜見。心生怪(6)愕。欲試伎藝。置大金柱。高七多羅樹。又置七(7)鼓。并七玄高。其善財童子。身是菩薩。若是菩(8)薩。諸伎工巧。無不解者。凡有所作。天亦助(9)之。不爲障礙。即於王前。設大供養。吹笛。擘(10)箜篌。彈笓笆。作種種音樂。并諸伎藝。空中諸(11)天。亦皆助作。時善財童子。手執大刀。色如青(12)蓮。光彩晃耀。其王殿前。有多羅柱。王令善(13)財。以刀截柱。如截佉多唎葉。碎如油麻。以箭(14)射彼金柱。七鼓。七玄高。皆悉穿過。身若須(15)彌。不動不搖。空中諸天。及緊那羅等。皆大吼(16)叫。

bhoḥ pūrṇacandra rajanīkara tārarāja tvaṃ rohiṇīnayanakānta susārthavāha |

爾時緊那羅王。見聞如此希異之事。心大(17)驚愕。即令莊嚴一千緊那羅女。姿質面貌。一(18)如悦意。王告善財曰。汝知何者是悦意耶。于(19)時善財即發實言。説伽他曰

(Divy 454) kaccit priyā mama manoharaṇaikadakṣā dṛṣṭā tvayā bhuvi manoharanāmadheyā || iti |

(20) 悦意是樹女　我今極愛敬
(21) 實言當速疾　徐歩向前行

(MSV I 150) anubhūtapūrvaratim anusmaran jagāma | dadarśa mṛgīm* | tām apy uvācā |

(22)是時悦意不覺前行一歩。緊那羅衆白大王(23)言。此之善財有人威力。精勤超越。具有形(24)貌。共悦意相應。何須苦逼。不與悦意將。

he tvaṃ kuraṅgi tṛṇavāripalāśabhakṣe svasty astu te cara sukhaṃ na mṛgārir asmi |
dīrghekṣaṇā mṛgavadhūkamanīyarūpā dṛṣṭā tvayā mama manoharanāmadheyā ||

爾時(25)緊那羅衆。次第白王。令與悦意。其王即勅。依(26)緊那羅法。左手持女。右手執金瓶。告言。童(27)子。此之愛女。并千緊那羅女。侍從圍遶。以賞(28)爲妻。王曰。人當無恩。必莫棄捨。亦不得更置(29)婦人。時善財聞王教已。即共悦意同歸本宮。(64c1)而爲遊戲。歡娯作樂。善財復於後時。思憶家(2)眷。離別父母。愁憂苦惱。即共悦意。平論斯(3)事。君欲如何悦意。即爲啓父王知。王曰。任汝(4)共善財。相隨而去。莫行錯誤。人多詐誑。是時(5)父王作誡勅已。即與金銀眞珠等種種雜寶。(6)而爲資遣。是時善財。以緊那羅力。速疾還詣(7)那布羅城當入城時。由緊那羅作種種香氣。(8)遍滿城内。父王聞善財來。勅令作諸鼓樂。掃(9)灑城邑。除瓦石砂礫。皆令鮮潔。作諸音樂。懸(10)繒幡蓋。燒衆名香。散諸妙花。善財共諸百千(11)眷屬圍遶。入那布羅城。止息已持諸珍寶。往(12)詣父王所。禮足已面前而坐。向緊那羅事。具(13)如上説

sa tām atikramyānyatamaṃ pradeśaṃ gato dadarśa vanaṃ nānāpuṣpaphalopaśobhitaṃ bhramarair upabhujyamānasāram* | tato 'nyatamaṃ bhramaram uvāca |

(14)爾時父王。知其威力第一超越。即與灌頂。建(15)立王位。時善財便作是念。我共悦意。爲夫妻(16)故。今得紹灌頂王位。自知過去因縁。得如是(17)福報我今須更勝於昔時。行於布施。作諸福(18)業。作是念已象閣城中。十二年内。依彼俗法。(19)置祭祀堂。佛告大王。我於爾時名善財童子(20)者。莫作異見。即我是身。當於爾時行菩薩(21)行。名善財王。我爲悦意故。精勤威力。第一超(22)越。既得見已。於十二年中。置祭堂。依法祭(23)祀。豈我唯此捨施福業。而證無上菩提。而更(24)修餘福業積集善根故。正信因縁故。而證無(25)上正等菩提(26)佛言。復次大王。我爲求無上菩提故。而行慧(27)施。作諸福業。大王諦聽。乃往古昔。於尾施縛(28)城有王。名曰尾施婆蜜多。正紹王位。以法化(29)世。其國人民。豐樂安隱。無諸詐僞。賊盜疾(65a1)疫。牛羊稻蔗。在處充滿。其王正信。能利自(2)他。愛念國人。慈心相向。後於異時。共妃遊(3)戲。歡娯未久。遂即有娠。十月滿已。誕生一(4)子。形貌端嚴。衆相具足。人所喜見。作生日(5)會。爲立名號。共相議曰。此是尾施縛蜜多王(6)子。應與名曰尾施縛多羅。授八乳母。廣如餘(7)説。如蓮在水。速時長大。即令入學。暦數算(8)計。工巧伎藝。王法之事。及以調馬。種種相(9)法等。悉皆成就。廣如餘説。

nīlāñjanācalasuvarṇa madhudvirepha vaṃśāntarāmburuhamadhyakṛtādhivāsa |
varṇādhimātrasadṛśāyatakeśahastā dṛṣṭā tvayā mama manoharanāmadheyā ||

爾時王子性懷賢(10)善。眞實淨心。自利利他。心常慈愍。愛念世(11)人。能行一切無餘之施。既聞常施。心無間斷。(12)不問遠近貧乏之人。皆來求乞。索者施與。皆(13)令心足。然而菩薩復於後時。欲出觀望遊戲(14)園林。七寶瓔珞莊嚴其體。又身被鹿皮。乘騎(15)輦輿。撃大鼓樂。速趁而行。欲入苑中。時有一(16)婆羅門。讃王子曰。刹利童子。大勝威力。即(17)説頌曰

tasmād api pradeśād atikrāntaḥ paśyaty āśīviṣam* | dṛṣṭvā cāha ||

(18) 無量人衆集　仁有大名聞
(19) 此輦應行施　施與堪施人

bhoḥ kṛṣṇasarpa tanupallavalolajihvā vaktrāntarotpatitadhūmakalāpavaktra |
rāgāgninā tava samo na viṣāgnir ugro drṣṭā tvayā mama manoharanāmadheyā ||

(20)爾時王子。心生歡喜。速疾而下。以此寶輦。施(21)彼婆羅門。而説頌曰

tam api pradeśaṃ samatikrānto dadarśāparaṃ kokilābhināditam* | drṣṭvā ca punas taṃ kokilam uvāca |

(22) 我本捨此輦　歡喜而能施
(23) 願我捨三界　速證妙菩提

bhoḥ kokilottama vanāntaravṛkṣavāsin nārīmanohara patat trigaṇasya rājan |
(MSV I 151) nīlotpalāmalasamāyatacārūnetrā dṛṣṭā tvayā mama manoharanāmadheyā ||

(24)復於異時。王子出城。遊行園苑。以寶莊嚴白(25)象。如白蓮華。亦如雪山象。有種上相。亦如(26)帝釋之象。以自相好而嚴其質。功徳顯現。(27)其象日日増長。於諸象中。而爲最勝。太子共(28)諸親友眷屬圍遶。亦如衆星而圓明月。三春(29)屆節。百卉敷榮。茂林清池。花鳥交映。孔雀(65b1)鸚鵡。鵝雁鴛鴦。雜類哀鳴。群飛合響。太子(2)于時有邊境國王。知王子遊時。與諸綵女於(3)芳園所。隨處周旋。歡喜嬉戲。樂行布施。令(4)婆羅門速來乞象。其婆羅門至王子所。作美(5)妙言詞。説伽他曰

tam api pradeśaṃ samatikrānto dadarśāśokavṛkṣaṃ sarvapariphullam* |

(6) 天人聞好施　美妙遍諸方
(7) 施我所乘象　今正是其時

maṅgalyanāmāntaranāmayuktaḥ sarvadrumāṇām adhirājatulyaḥ |
manoharāśokavimūrcchitaṃ mām* eṣo 'ñjalis te kuru vītaśokam* ||

(8)爾時王子聞斯語已。心即歡喜。速從象下。而(9)爲奉施。復以伽他。而發願曰

(Divy 455) sa evaṃ viklavo 'nupūrveṇa tasya ṛṣer āśramapadam anuprāptaḥ | sa tam ṛṣiṃ savinayaṃ praṇipatyovāca |
cīrājināmbaradhara kṣamayā viśiṣṭa mūlāṅkurāmalakavilvakapitthabhaktaḥ |
vande ṛṣe nataśirā vada me laghu tvaṃ dṛṣṭā tvayā mama manoharanāmadheyā ||

(10) 願我捨此象　喜施婆羅門
(11) 如是捨三界　速證妙菩提

tataḥ sa ṛṣiḥ sudhanaṃ kumāraṃ svāgatavacanāsanadānakriyādipuraḥsaraḥ pratisaṃmodyovāca |

(12)爾時群臣來奏王曰。外境怨國遣婆羅門。(13)來乞王子所乘最勝之象。今已施彼。大王聞(14)已。極生瞋恚。即喚王子。種種呵責。令其出(15)國。其王子聞父責已。作是思惟。即説伽他(16)曰

dṛṣṭā sā paripūrṇacandravadanā nīlotpalābhāsvarā
rūpeṇa priyadarśanā suvadanā nīlāñcitabhrūlatā |

(17) 我修菩薩行　慈攝苦衆生
(18) 已著堅固甲　捨斯最勝象
(19) 家中一切物　隨力皆行施
(20) 要心練行林　決定當須作
(21) 捨家修苦行　當詣練行林
(22) 不作如斯語　豈有施於人

tvaṃ svastho bhuvi bhujyatāṃ hi vividhaṃ mūlaṃ phalaṃ ca prabho
paścāt svasti gamiṣyasīti manasā nātrāsti me saṃśayaḥ ||

(23)菩薩作是語已。即到妃邊。告言。賢首。所有財(24)物。皆須布施。可入山林。修其苦行。具如前(25)説。其婦聞已。恐於太子。有別離憂。合掌白(26)言。賢子。我身男女。願亦相隨。山林中住爲修(27)道。我亦不忍一念之中。而能相離。以妙伽他。(28)答太子曰

idaṃ hy avocad vacanaṃ ca subhrūḥ kumāra tṛṣṇā tvayi bādhate me |
(MSV I 152) mahac ca duḥkhaṃ vasatāṃ vaneṣu yātāṃ ca māṃ {Divy: ramāṃ} drakṣyasi niścayena || iti |

(29) 如雪無有月　大地無苗稼
(65c1) 如林涸無水　妻無夫亦然

iyaṃ ca tayāṃgulimudrikā dattā | kathayati ca | kumāra viṣamāḥ panthāno durgamāḥ khedam āpatsyase nivartasveti | yadi ca nivāryamāṇo na tiṣṭhet tasya mārgam upadeṣṭum arhasi | kumāra idaṃ ca tayā samākhyātam* | uttare digbhāge trayaḥ kālaparvatās tān atikramyāpare trayas tān apy atikramya himavān parvatarājaḥ | tatpraveśena tvayā imāni bhaiṣajyāni samudānetavyāni | tadyathā sudhā {Divy: sūdayā} nāmauṣadhis tayā ghṛtaṃ paktvā pātavyaṃ tena ca te na tṛṣā na bubhukṣā smṛtibalaṃ ca vardhayati | vānaraḥ samudānetavyo mantram adhyetavyaṃ saśaraṃ dhanur grahītavyaṃ maṇayo 'vabhāsātmakāḥ agado viṣaghātako 'yaskīlās trayo vīṇā ca | himavataḥ parvatarājasyottareṇotkīlakaḥ parvataḥ | tataḥ kūjako {Divy: kūlako} jalapathaḥ khadirakaḥ ekadhārako vajrakaḥ kāmarūpī utkīlaka airāvatako 'dhunānaḥ {Divy: 'dhovāṇaḥ} pramokṣaṇa {Divy: -ka} ete parvatāḥ | sarve te samatikramaṇīyāḥ | (Divy 456) tatra khadirake parvate guhāpraveśa ekadhārake ca utkīlake | vajrake tu pakṣirājena praveśaḥ | ebhir upāyais te sarve parvatāḥ samatikramaṇīyāḥ | yantrāṇi ca bhaṃktavyāni | ajavaktro meṇḍhakaḥ puruṣo rākṣasarūpī piṅgalo hantavyaḥ | guhāyāṃ lālāsrotasā mahatājagaro vegena pradhāvati | sa te vikrameṇa hantavyaḥ |

(2)菩薩告曰。我等必有相離。一切世間。必有離(3)別。況汝女性。報身柔軟。食飮臥具。皆須細(4)美。在苦林中。唯敷草地。毎飡根果。以達彼(5)草。披掩其身。妻曰賢子。雖聞此苦。心亦不(6)退。菩薩答曰。此之誓願。常念莫忘。

(MSV I 153) ardhāntaragataṃ nāgaṃ yatra paśyet kirīṭakam* |{Divy: kiṭibhakaś ca}
cāpamuktena bāṇena hantavyo mama kāraṇāt* ||

爾時王子(7)即詣父王。頂禮合掌。以伽他白言

yatra paśyeta dvau meṣau saṃghaṭṭantau parasparam* |
tayoḥ śṛṅgam ekaṃ bhaṃktvā mārgaṃ pratilapsyase ||

(8) 願父懺摩我過失　施象與彼婆羅門
(9) 縁此責我往山林　當願庫藏常増長

āyasau puruṣau dṛṣṭvā śastrapāṇī mahābhayau |
tayor ekaṃ tāḍayitvā mārgaṃ pratilapsyase ||

(10)爾時大王聞此語已。聲嘶哽咽。不忍離苦。抱(11)王子頸。愛言告曰。願子迴住。更勿廣施。菩薩(12)以伽他答曰

saṅkocayantīṃ prasārayantīṃ rākṣasīm āyasaṃ mukham* |
yadā paśyet tadā kīlaṃ lalāṭe tasyā nikhānayet* ||

(13) 我若復迴住　大地及諸山
(14) 身及妻奴施　此心終不改

śilāvartas tathā kūpo vilaṃghyas te ṣaṣṭihastakaḥ |
haripiṅgalakeśākṣo dāruṇo yakṣarākṣasaḥ ||

(15)爾時王子説此語已。跪辭父王。共諸妻子眷(16)屬。前後圍遶。城中之人。皆大煩惱。咸送太子(17)出城。百千眷屬。皆乘輦輿。隨逐太子。送出城(18)外。詣苦行林。時有一人。聞城中人衆一時大(19)哭。怪而問曰。是何啼哭之聲。衆人告曰。汝可(20)不知。此城王子蘇達那。被流出境。然而王子(21)立性。愛樂布施。大王治責。今欲入山林中。縁(22)此城内人民啼泣

kārmukaṃ maṇḍalaṃ kṛtvā hantavyaś ca durāsadaḥ |
nadyaś ca balatas tāryā nakragrāhasamākulāḥ ||

(23)爾時太子依法言別。以頌告諸人曰

naṅgā pataṅgā tapanī citrā rudanī hasanī āśīviṣā vetravatī ca |

(24) 一切恩愛久共處　時至命盡會別離
(25) 路宿樹下且隨飛　妻子眷屬皆如是
(26) 汝等當知法如是　世間皆有別離憂
(27) 當復專趣所作事　安住不動喩須彌

nāngāyāṃ rākṣasīkopaḥ pataṅgāyām amanuṣyakāḥ |
tapanyāṃ grāhabahulatvaṃ citrāyāṃ kāmarūpiṇaḥ ||

(28)爾時王子漸行去城。三十餘里。有一婆羅門。(29)來告王子。刹帝利。我故從城出已。行三十餘(66a1)里。復以伽他。告王子曰

rudanyāṃ kinnarīceṭyo hasanyāṃ kinnarīsnuṣā |
āśīviṣāyāṃ nānāvidhāḥ sarpā vetranadyāṃ tu śālmaliḥ |

(2) 我聞好施名故來　於此道路極疲勞
(3) 欲令成就施本願　願汝速證妙菩提

naṅgāyāṃ dhairyakaraṇaṃ pataṅgāyāṃ parākramaḥ |
tapanyāṃ grāhamukhabandhaś citrāyāṃ vividhaṃ gītam* ||

(4)爾時王子妃聞斯語已。出不忍言。以頌答曰

(MSV I 154) rudanyāṃ saumanasyena samuttāraḥ | hasanyāṃ tūṣṇīṃbhāvena | āśīviṣāyāṃ sarpaviṣamantraprayogena samuttāro vetranadyāṃ (Divy 457) tīkṣṇaśastrasaṃpātayogena samuttāraḥ | nadīm atikramya pañcayakṣaśatānāṃ gulmakasthānam* | tad dhairyam āsthāya vidrāvyam* | tato drumasya kinnararājasya bhavanam iti |

(5) 汝婆羅門極惡人　被出山林由不放
(6) 可無少慈於我等　王子失位並由斯

tataḥ sudhanaḥ kumāro yathopadiṣṭān oṣadhamantrāgadaprayogān samudānīya tasya ṛṣeḥ pādābhivandanaṃ kṛtvā prakrāntaḥ | tatas tena yathopadiṣṭāḥ sarve samudānītāḥ sthāpayitvā vānaram* | tatas tān ādāya punar api tasya ṛṣeḥ sakāśam upasaṃkrāntaḥ | uktaś ca | alaṃ kumāra kim anena vyavasāyena kiṃ manoharayā | tvam ekākī asahāyaḥ śārīrasaṃśayam avāpsyasīti | kumāraḥ prāha | maharṣe 'vaśyam evāhaṃ prayāsyāmīti | kutaḥ

(7)爾時菩薩告妃言。賢首。汝莫於婆羅門作麁(8)惡言。頌曰

candrasya khe vicarataḥ kva sahāyabhāvaḥ daṃṣṭrābalena balinaś ca mṛgādhipasya |
agneś ca dāvadahena kva sahāyabhāvaḥ asmadvidhasya ca sahāyabalena kiṃ syāt* ||

(9) 若無此等求財者　何處更有證菩提
(10) 於六波羅施最勝　從斯行六證菩提

kiṃ bho mahārṇavajalaṃ na vigāhitavyaṃ kiṃ sarpaduṣṭa iti naiva cikitsanīyaḥ |
vīryaṃ bhajeta sumahadūrjitasatvadṛṣṭaṃ yatne kṛto yadi na sidhyati ko 'tra doṣaḥ || iti |

(11)爾時菩薩心生歡喜。即以車輅。施婆羅門。而(12)説頌曰

tataḥ sudhanaḥ kumāro manoharopadiṣṭena vidhinā saṃprasthito 'nupūrveṇa parvatanadīguhāprapātādīni bhaiṣajyamantrāgadaprayogena vinirjitya (MSV I 155) drumasya kinnararājasya bhavanasamīpaṃ gataḥ | kumāro 'pasyat

(13) 破我慳恚流　施輅婆羅門
(14) 猶如大仙轉　得成無漏法

tan nagaram adūraṃ śrīmadudyānopaśobhitam* |
nānāpuṣpaphalopetaṃ nānāvihagasevitam* ||

(15)爾時王子施車輅已。心生歡喜。携抱男女。漸(16)進而行。遠至苦行林中。既到林已。身心歡喜。(17)而修苦行。後於異時。夫人於山谷中。採覓花(18)果去後。

taḍāgadīrghikāvāpīkinnaraiḥ samupāvṛtam* |
kinnarīs tatra cāpaśyat pānīyārtham upāgatāḥ ||

爾時天帝釋。觀見菩薩在苦行林中。(19)爲欲試菩薩故。化作一婆羅門。於王子所讃(20)言。大勝刹帝利童子。願聽我言。即以伽他。而(21)説讃曰

(22) 端嚴族姓子　獨在山林中
(23) 汝愛之男女　速持施我來

tato manoharā pituḥ pādayor nipatya kathayati | tāta yady asau sudhanaḥ kumāra āgacched yenāhaṃ hṛtā tasya tvaṃ kiṃ kuryāḥ | sa kathayati | tam ahaṃ khaṇḍaśataṃ kṛtvā catasṛṣu dikṣu kṣipeyaṃ manuṣyaḥ (MSV I 156) asau kiṃ teneti | manoharā kathayati | tāta manuṣyabhūtasya kuta ihāgamanam* | aham eva bravīmīti | tato drumasya kinnararājasya paryavasthāno vigataḥ | tato vigataparyavasthānaḥ kathayati | yady asau kumāra āgacchet tasya hi tvāṃ sarvālaṅkāravibhūṣitāṃ prabhūtacittopakaraṇaiḥ kinnarīsahasraparivṛtāṃ bhāryāratnaṃ dadyām iti | tato manoharayā hṛṣṭatuṣṭapramuditayā sudhanaḥ kumāro divyālaṅkāravibhūṣito drumasya kinnararājasyopadarśitaḥ | tato drumaḥ kinnararājaḥ sudhanaṃ kumāraṃ dadarśābhirūpaṃ darśanīyaṃ prāsādikaṃ paramayā śubhavarṇapuṣkalatayā samanvāgatam* | dṛṣṭvā ca punaḥ paraṃ vismayam upagataḥ | tatas tasya vijñāsāṃ kartukāmena sauvarṇāstambhā ucchritāḥ sapta tālāḥ sapta bheryaḥ sapta śūkarāḥ | āha ca |

(24)是時婆羅門説此語已。

Cf. KAvk 64.313-316 tvayā kāntyā jitās tāvad ete kinnaradārakāḥ |
saṃdarśitaprabhāvas tu divyasaṃbandham arhasi ||

爾時王子愛念子故。(25)一念思惟而住。其婆羅門又復告曰。刹帝利。(26)我聞汝名。能施一切。求者皆與。願以二子施(27)與我來。何假思惟。而説頌曰

atyāyataṃ śaravaṇaṃ kṛtvoddhṛtya śaraṃ kṣaṇāt* |
vyuptam anyūnam uccitya punar dehi tilāḍhakam* |

(28) 地上及虚空　皆聞好行施
(29) 汝今應速捨　滿我所求心

saṃdarśaya dhanurvede dṛḍhalakṣyādikauśalam* |
tataḥ kīrtipatākeyaṃ tavāyattā manoharā ||

(66b1)爾時菩薩答曰。縱捨自身。由故不悋。況捨男(2)女。我今思惟。別有私念。即持兒女。施與婆羅(3)門。而説頌曰

(Divy 459) sudhanaḥ kumāro bodhisatvaḥ | kuśalāś ca bhavanti bodhisatvās teṣu teṣu śilpasthānakarmasthāneṣu devatāś caiṣām autsukyam āpatsyante avighnabhāvāya | tato bodhisatvo nṛtyagītavīṇāpaṇavasughoṣakavallarīmṛdaṅgādinānāvidhena (MSV I 157) daivatyopasaṃhatena vāditraviśeṣeṇa samantād āpūryamāṇo 'nekaiḥ kinnarasahasraiḥ parivṛtāḥ |

(4) 我今捨此子　快樂住山林
(5) 不共母籌議　怨恨生憂苦
(6) 莫令人有語　童子堅固心
(7) 捨子不捨身　恐人生謗議

Cf. KAvk 64.320-321 śatakratusamādiṣṭair yakṣaiḥ śūkararūpibhiḥ |
utpāṭite śaravaṇe same vyuptaṃ tilāḍhakam* ||

(8)婆羅門曰。刹帝利童子。此亦不然。汝生於王(9)族。大地普聞。哀愍衆生。常行慈施。尚以香(10)象。施沙門婆羅門。於諸貧乏下賤之人。常能(11)攝受。求者滿足。不令空過。我既遠來。勿令無(12)益。速調心馬。幸無退轉興別異心。使我所求。(13)不令空度

ekīkṛtaṃ samuccitya śakrasṛṣṭaiḥ pipīlakaiḥ |
kumāraḥ kinnarendrāya vismitāya nyavedayat* ||

(14)爾時菩薩聞婆羅門語已。而復思惟。爲愛子(15)故。迷亂其心。而説頌曰

nīlotpaladalābhenāsinā gṛhītena paśyato drumasya kinnararājasya sauvarṇastambhasamīpaṃ gatvā tān stambhān kadalīcchedena khaṇḍakhaṇḍaṃ chettum ārabdhaḥ | tatas tān tilaśo 'vakīrya sapta tālān sapta bherīḥ sapta ca śūkarān bāṇena vidhya sumeruvad akampyo 'vasthitaḥ | tato gaganatalasthābhir devatābhiś ca kinnaraśatasahasrair hāhākārakilikilāprakṣveḍoccair nādo mukto yaṃ dṛṣṭvā ca kinnararājaḥ paraṃ vismayam upagataḥ | tataḥ kinnarīsahasrasya manoharāsamānarūpasya madhye manoharāṃ sthāpayitvā sudhanaḥ kumāro 'bhihitaḥ | ehi kumāra pratyabhijānāsi manoharām iti | tataḥ sudhanaḥ kumāras tāṃ pratyabhijñāya gāthābhigītenoktavān* |

(16) 我今持愛子　施與婆羅門
(17) 彼生於苦惱　皆由愛別離
(18) 我今若不與　苦行無由成
(19) 寧遭此別離　必令求滿足

yathā drumasya duhitā mameha tvaṃ manoharā |
śīghram etena satyena padaṃ vraja manohare ||

(20)爾時菩薩專於一心。決定當捨。即説頌曰

tataḥ sā drutapadam abhikrāntā | kinnarāḥ kathayanti | devāyaṃ sudhanaḥ kumāro balavīryaparākramasamanvito manoharāyāḥ pratirūpaḥ | kimarthaṃ vipralabhya | dīyatām asya manohareti | tato drumaḥ kinnararājaḥ kinnaragaṇena saṃvarṇitaḥ sudhanaṃ kinnarābhimatena mahatā (MSV I 158) satkāreṇa puraskṛtya manoharāṃ divyālaṅkāravibhūṣitāṃ vāmena pāṇinā gṛhītvā dakṣiṇena sauvarṇabhṛṅgāraṃ (Divy 460) sudhanaḥ kumāro 'bhihitaḥ | kumāra eṣā te manoharā kinnarīparivṛtā bhāryārthāya dattā | aparicitā mānuṣāḥ | yathaināṃ na parityakṣyasīti | paraṃ tāteti sudhanaḥ kumāro drumasya kinnararājasya pratiśrutya kinnarabhavanastho manoharayā sārdhaṃ niṣpuruṣeṇa tūryeṇa kṛīḍate ramate paricārayati |

(21) 人中大苦海　有情皆被溺
(22) 能渡甚爲難　誓作於舟筏

so 'pareṇa samayena svadeśam anusmṛtya mātāpitṛviyogajena duḥkhenātyāhato manoharāyā nivedayati | mātāpitṛviyogajaṃ me duḥkhaṃ bādhata iti | tato manoharayā eṣa vṛttānto vistareṇa pitur niveditaḥ | sa kathayati | gaccha kumāreṇa sārdham apakrāntayā te bhavitavyaṃ vipralambhakā manuṣyāḥ | tato drumeṇa kinnararājena prabhūtaṃ maṇimuktāsuvarṇādīn datvānupreṣitaḥ | sa manoharayā sārdham uparivihāyasā kinnarakhagapathena saṃprasthito 'nupūrveṇa hastināpuranagaram anuprāptaḥ | tato hastināpuraṃ nagaraṃ nānāmanohareṇa surabhiṇā gandhaviśeṣeṇa sarvadig āmoditam* | śrutvā dhanena rājñānandabheryaś ca tāḍitāḥ | sarvaṃ ca tan nagaram apagatapāṣāṇaśarkarakaṭhallaṃ kāritaṃ candanavārisiktam āmuktapaṭṭadāmakalāpasamucchritadhvajapatākaṃ surabhidhūpaghaṭikopanibaddhaṃ nānāpuṣpāvakīrṇaramaṇīyam* | tataḥ kumāro 'nekanaravarasahasraparivṛto manoharayā sārdhaṃ hastināpuraṃ (MSV I 159) nagaraṃ praviṣṭaḥ | tato mārgaśramaṃ prativinodya vividhāni ratnāny ādāya pituḥ sakāśam upasaṃkrāntaḥ | pitrā kaṇṭhe pariṣvaktaḥ pārśve rājāsane niṣaṇṇaḥ | kinnaranagaragamanāgamanaṃ ca vistareṇa samākhyātam* |

(23)菩薩説已。顏容怡悦。以右手携兒。左手持女。(24)施與婆羅門。是時男女。擧目盈流。悲啼哽咽。(25)菩薩施已。復發誓言

tato dhanena rājñātibalavīryaparākrama iti viditvā rājyābhiṣekeṇābhiṣiktaḥ | sudhanaḥ kumāraḥ saṃlakṣayati | yan mama manoharayā sārdhaṃ samāgamaḥ saṃvṛtto rājyābhiṣekaś cānuprāptas tat pūrvakṛtahetuviśeṣād yanv aham idānīṃ dānāni dadyāṃ puṇyāni kuryām iti | tena hastināpure nagare dvādaśavarṣāṇi nirargalo yajña iṣṭaḥ |

(26) 願我施男女　直趣菩提路
(27) 誓救諸衆生　速超生死海

syāt kalu te mahārājānyaḥ sa tena kālena tena samayena sudhanaḥ kumāro veti | na khalv evaṃ draṣṭavyam* | api tv aham eva tena (Divy 461) kālena tena samayena bodhisatvacaryāyāṃ vartamānaḥ sudhano nāma rājā babhūva | yan mayā manoharānimittaṃ balavīryaparākramo darśito dvādaśavarṣāṇi nirargalo yajña iṣṭo na tena mayānuttarā samyaksaṃbodhir adhigatā kin tu tad dānaṃ tac ca vīryam anuttarāyāḥ samyaksaṃbodher hetumātrakaṃ pratyayamātrakaṃ saṃbhāramātrakam* |

(28)爾時菩薩施此兒女。作是言已。于時大地。六(29)種震動。爲地動故。於山林中。所有修寂之人。(66c1)皆生驚愕。互相謂言。今此地動。有何因縁。時(2)有仙人。是婆悉吒種族。善能占相。告諸仙(3)曰

[folios 181-198 are missing]

(4) 林中小兒食果水　見令衆人心喜悦
(5) 在苦海中求出離　菩薩捨子大地動

(6)爾時二子。知父施與婆羅門已。悲咽泣涙。禮(7)父雙足。合掌白言

(8) 我等不見母　今將施與彼
(9) 願暫別慈母　隨父施他將

(10)爾時菩薩爲愛念故。流涙滿目。抱兒女頸。以(11)頌告言

(12) 我心於汝甚憐愛　不是無慈堅固心
(13) 當爲利益於人天　捨施汝等善喜見
(14) 我爲無上菩提故　求證涅槃安樂處
(15) 爲拔苦海諸有情　願救當離輪迴苦

(16)是時二子。知父決定施已。作悲噎聲。合掌白(17)言。父今決定捨施與他。阿孃來至。唯願白言。(18)於父母處。並乞懺摩我等幼小。愚癡無識。多(19)有愆犯。或時出語。不順恭敬。斯多過失。願見(20)容恕。語已禮足。右遶三匝。逐彼漸行。思父所(21)言。頻見迴顧

(22)爾時菩薩思戀兒子。出言慈愛。迴入草室。即(23)發無上菩提大願。又子出時。三千大千世界。(24)六種震動。空中諸天。皆發大聲。説伽他曰

(25) 大士要心施　決成無上事
(26) 施男并捨女　堅心無退屈

(27)爾時諸天説是語已。其母持根果欲歸。又見(28)地動。更加怱速。時有一天。變作母師子。守捉(29)要路。不令得過。恐障菩薩利益之事。爲一切(67a1)有情。而行布施。妃告母師子曰

(2) 汝是獸王妻　何因守捉路
(3) 我若貞於夫　願汝速開道
(4) 汝是獸王妻　我是人王婦
(5) 依法爲姉妹　汝急開其道

(6)是時師子復本天形。即避其道。妃見惡相。一(7)念思惟。如天鬼神。及林中聲。我之居處。必有(8)災怪不祥之事。即説頌曰

(9) 我今眼目瞤　怪烏作怪聲
(10) 必有別離苦　子今存與亡
(11) 復見大地動　身心更不安
(12) 定當失二子　憂心若火然

(13)既作如是種種惡相。欲至住處。遍觀瞻視。不(14)見二子。心即迷亂。處處尋求。又便作是念。應(15)於餘處。共諸虫鳥。而作喜樂。或應室内眠臥。(16)先詣室中。唯見太子。合掌白菩薩曰。某童子(17)等。身今何在。菩薩告曰。有一婆羅門。來從我(18)乞。然而童子。與彼人將。幸願隨喜。是時慈母(19)聞已。如獸被毒箭。迷悶躄地。如魚離水。宛轉(20)生苦。亦如牛等失子悲啼。哀聲不絶。而説頌(21)曰

(22) 我子面如花　手軟逾蓮葉
(23) 未曾經苦事　愛子今何去
(24) 當共獸兒遊　性直如麞鹿
(25) 我子今何在　誰將汝驅役
(26) 哽咽從他行　悲啼身受苦
(27) 去時不見汝　誰知生別離
(28) 於此山林内　毎飡花果根
(29) 忍飢寒事他　今遭斯苦厄
(67b1) 捨父母親戀　眷屬亦違離
(2) 皆由彼惡人　令子受辛苦
(3) 汝生刹帝利　今時奉事誰
(4) 晝夜被驅馳　衆苦恒纒迫
(5) 由於過去罪惡業　曾令有情愛別離
(6) 我若常行眞實言　一切衆生起平等
(7) 以此眞實誓言故　世世常無生別離
(8) 唯願二子脱卑身　速證涅槃安樂果

(9)爾時慈母。見子所種樹木。更懷愁惱。抱樹啼(10)泣。復爲言曰

(11) 斯等叢林及花藥　皆是我子身營理
(12) 叢林花藥獨敷榮　唯我與爾咸枯悴

(13)復次漸行。見諸獸子。亦以悲啼。叙而言曰

(14) 汝常與子遊　喜樂情無間
(15) 子今何處去　苦惱而求覓

(16)太子夫人於子去處。四顧觀望。山崖嶮峻。路(17)絶人行。母更悲啼。以伽他告曰

(18) 鞭杖以驅將　路嶮山崖峻
(19) 逼迫令進前　婆羅門少慈
(20) 哽噎咽喉破　叫呼胸吐血
(21) 猶如獸驚走　足軟若爲行

(22)爾時菩薩見彼愁苦悲啼不絶。即爲方便。種(23)種勸喩。説伽他曰

(24) 我無瞋恚心　便將二子施
(25) 利益有情故　難捨而將捨
(26) 我子及眷屬　難捨今已捨
(27) 當招大人果　無上妙菩提
(28) 我今誓捨子　爲求解脱故
(29) 車輅并妻子　施與一切人
(67c1)其妻聞菩薩語已。心住堅固。合掌白菩薩曰
(2) 我無障礙意　莫生於異心
(3) 若欲將我施　隨意勿生疑
(4) 割愛捨親眷　至願求菩提
(5) 所求願滿足　拔濟救群迷

(6)爾時帝釋天王心生怪異。然而菩薩勤修練(7)行。爲欲止息助成立故。於其夜分。將無量諸(8)天。前後圍遶。到於菩薩所居之處。虚空中住。(9)照曜山林。周遍赫奕。而皆大明。告菩薩曰。世(10)人愚癡。狂迷自亂。

爾時天帝釋説此説已。(11)又作是念。然而菩薩有一妃。供給侍怙。若無(12)斯一。甚爲辛苦。我亦方便。必須求取。作是念(13)已。到菩薩邊。化爲婆羅門。白菩薩曰

(14) 汝妻衆相具　於夫志貞潔
(15) 手持豪姓妹　可賜婆羅門

(16)爾時菩薩妻答曰

(17) 無羞多貪人　婆羅門下劣
(18) 習性行非法　壞我貞潔心

(19)爾時菩薩。慈心瞻視觀察。其妻即答曰

(20) 我不惜其身　亦不自求樂
(21) 若我隨彼去　誰能奉事君

(22)菩薩答曰。我甚惜汝。爲求無盡之法。當隨我(23)意。可逐斯人。縱令汝去。我身當死。亦須發誓(24)行施。説已歡喜。便自思惟。此是最後捨妻。心(25)無執縛。即手持妻。施與婆羅門。告曰

(26) 專須供給此尊人　純直心行身調善
(27) 我愛此妻甚珍重　婆羅門願哀納受

(28)爾時王子爲求菩提故。當捨妻時。地六震動。(29)其妻哽咽。隨逐婆羅門。既失男女。復離賢夫。(68a1)苦中生苦。愁毒纒懷。説伽他曰

(2) 我先作是業　無始恒相續
(3) 如牛失犢苦　我苦過於是

(4)其王子妻作是語已。

爾時天帝釋還復本形。(5)告其妻曰。我非是人。亦非婆羅門。我是帝釋。(6)能伏阿修羅。爲欲成就菩薩大願無上菩提。(7)哀愍有情。其菩薩妻。聞天帝釋語已。踊躍歡(8)喜合掌白言

(9) 天帝願我子　得離奴婢身
(10) 爲作善因縁　遣向父王所

(11)説此頌已。時天帝釋至菩薩所。左手持妻。白(12)菩薩曰

(13) 此妻迴與汝　任意充供侍
(14) 幸勿轉與人　受寄將餘用

(15)時彼婆羅門所將二子。帝釋迷惑。令向菩薩(16)父王國中。然婆羅門常避其國。由帝釋故。不(17)覺至彼城中。而賣王孫。城内群臣見王孫已。(18)啓白王曰

(19) 我等見王孫　兒孫及女孫
(20) 隨逐婆羅門　於此城中賣

(21)王聞此已。心悶迷亂。良久醒已。時王即勅左(22)右臣曰。卿等速即將見。臣等依命將至。時有(23)一臣。先抱兒來。直見大王。王見孫子身體痩(24)弱。垢穢異常。衣裳破壞。迷悶躄地。諸臣扶(25)坐。復告臣曰

(26) 在於山林中　猶常樂布施
(27) 卿等可速喚　我子并新婦

(28)爾時帝釋禮菩薩已。退還本宮。國内一切人(29)民。皆往請菩薩。却歸本國。若王本國建立爲(68b1)王。時彼菩薩具一切施。所有沙門婆羅門。貧(2)窮孤獨。親友之人。來乞求者。皆悉施與。修無(3)量福業。説伽他曰

(4) 爲求菩薩者　廣博能施與
(5) 刹利婆羅門　毘舍首陀等
(6) 金銀珍寶物　及以諸瓔珞
(7) 奴婢并僕從　施與持戒人
(8) 所有妻兒等　奉施婆羅門
(9) 斯人獲其報　今世及後世

(10)爾時佛告大王。然於彼時。名曰尾施縛多羅(11)王。能施一切沙門婆羅門。諸貧窮乞丐。親友(12)眷屬。作種種布施。修無量福業者。大王。莫作(13)異見。即我身是。我於彼時。能行布施。修無量(14)福業。發無上菩提願。大王。非唯作此布施福(15)力。而證菩提。由我正信。善根積集。功徳因(16)縁。更修無量福故。而證菩提。復次大王。我爲(17)求無上菩提故。而行布施。修諸福業。大王。乃(18)往古昔。於婆羅痆斯大城。有王名曰梵徳。正(19)紹王位。以法化世。人民熾盛。國土豐樂。無諸(20)詐僞。賊盜疾疫。牛羊稻蔗。在處充滿。復於異(21)時。相師占候。於此境内。十二年中。天時亢(22)旱。其梵徳即撃鼓宣命曰。所在國中人等。普(23)告令知。相師占候於十二年中。無雨亢旱。汝(24)等若有十二年糧者任住。如若無者。可往飮(25)食充足之處。後豐熟時。還來境内。當於

爾時。(26)城中有一長者。名曰散彈。甚大富饒。多諸財(27)物。受用等事及諸珍寶。牛羊稻蔗。廣大充滿。(28)如毘沙門王。然而長者。既聞王命。即命當庫(29)之人。告曰。丈夫。汝知我庫藏之中。有十二年(68c1)糧不。守庫人曰有。長者即共眷屬安心而住。(2)自餘人等糧食不辦。皆歸豐熟之國。若無佛(3)出世。當有獨覺。在於人間。憐愍有情貧窮之(4)類。于時獨覺在於曠野林中。爲人應供。後(5)於一時。其婆羅痆斯。在一方所。有五百獨覺(6)居止。復於一方更有五百獨覺居住。

爾時五(7)百獨覺。即以食時。持鉢往詣散彈長者家乞(8)食。斯獨覺等。告長者曰。汝能於十二年中。(9)飯食供養五百出家之人耶。長者答曰。待我(10)須問當庫之人。長者即問當庫人曰。丈夫可(11)有糧食。得我眷屬。并五百出家人。於十二年。(12)用足已不。答曰有。是時長者即請獨覺。十二(13)年中。飯食供養。食訖去後。復有五百獨覺。詣(14)長者家告曰可能於十二年施我等五百出家(15)之人餅食耶。長者白言聖者。我已一度請(16)訖。何勞重來。諸獨覺等告長者曰。前來者別。(17)我等適至答曰聖者。待我問知庫人。長者告(18)知庫人曰。丈夫。我等所有眷屬。及出家人。(19)十二年中。供給糧食足不。答曰足其長者即(20)請五百獨覺。并前五百十二年中餅食供養。(21)長者復問聖者。毎日何時當食。獨覺告曰。(22)我等常於日午時食是時長者即造一住處。(23)毎日依時。請千獨覺。就寺而食。然而長者問(24)獨覺曰。聖者。

爾時飢儉。何當降雨。答曰。今(25)可降雨。長者復白言我之種子。今可種不。(26)答曰任意。長者既蒙實告。所有一切。並皆入(27)出。時天帝釋觀見斯事。便作是念。此人供(28)養一千獨覺。施中最尊施中無過。其散彈(29)長者。我須助成功徳。作是念已。帝釋天王。(69a1)應時乃降天雨。其種穀子。變生瓠蘆。其農作(2)之人。來問獨覺。聖者。我之種子生苗稼。並是(3)瓠蘆。不審云何。答曰。汝但漑灌。其人即去。(4)依時漑灌。乃生花果。一一華果。大如瓠蘆。或(5)如大瓮。其耕種人。即以斯事。復來啓白。聖(6)者曰。汝莫輒損。時至自開。後時成熟。其果(7)自劈。隨其種類之子。於中皆滿。飢儉自除。(8)變爲豐熟。處處人物。皆悉來投婆羅痆斯(9)有遠避飢儉之者。却來投此城中。于時長(10)者。常以香美飮食。供養千聖獨覺。説伽他(11)曰

(12) 聰明證悟心　身語亦寂靜
(13) 常施於斯等　無漏應供者
(14) 神通兼變化　端嚴有名稱
(15) 無畏之人食　眷屬并身樂
(16) 施與應供人　具足持淨戒
(17) 所種安樂業　此世并來世
(18)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第十四
(22)根本説一切有部毘奈耶藥事(23)卷第十五
(24)　大唐三藏義淨奉　　制譯

(25)爾時佛告大王。當於

爾時。散彈長者於十二(26)年飢儉亢旱。供養千聖獨覺。于時帝釋助作(27)功徳。來降大雨者。大王。莫作異見。其散彈長(28)者。即我身是。大王。我於過去。非唯以此布施(29)而證菩提。勿作異見。由我正信。善根積集(69b1)善根功徳因縁故。更修無量福業。而證無上(2)菩提(3)攝頌曰

(4) 馬王仙作證　蛇命鳥王恩
(5) 鸚鵡尾提訶　龜蘇二商主

(6)佛言。復次大王。我求無上菩提故。利益攝受(7)一切有情。大王諦聽。於中阿笈摩僧祇得分(8)藥叉經中廣説。我於

爾時。作一馬王。名婆羅(9)訶。而爲利益。化諸有情(10)復次大王。我求無上菩提故。攝受利益有情(11)之事。大王諦聽。乃至古昔。於婆羅痆斯。去(12)城不遠。有仙人住。心行慈愍。悲念有情。去彼(13)不遠有二農夫。耕墾種植。遂共相爭。互爲瞋(14)鬪。遂即相打。倶到仙所。並請爲證。一人即往(15)王邊。以事白王。王即告曰。汝等相爭。何人證(16)見。白言。大王。我等二人爭。是誰先過。仙人(17)答。若依轉輪王法。我爲作證。若行別法。我不(18)爲證。王言如是。仙人答曰。此人瞋彼。彼人瞋(19)此。彼既打此。此還打彼。王言若如是者。二倶(20)合罰。仙人曰。我先有言。若依轉輪王法斷事。(21)我以爲證。汝若不依我不爲證。時王白言。大(22)仙。云何作轉輪王法而斷事耶。仙人答曰。大(23)王。若轉輪王法。除無益事。令住有益。其王告(24)二人曰。汝去。更勿如是。佛告大王。

爾時仙人(25)以法作證者。勿作異見。即我身是。我於過去。(26)雖作證見。依法爲證。作眞實證。由彼因縁。積(27)集善根政信故。而證無上菩提(28)復次大王。又爲求無上菩提故。攝受有情。菩(29)薩

爾時在不定聚。捨自身命。饒益一切有情。(69c1)大王。乃往古昔。於一方處大叢林中。有師子(2)王。於中居止。復有五百商人。經過險路。由(3)語聲故。有大蟒蛇。驚動睡覺。五百商人。悉被(4)蟒蛇圍遶。

爾時商人甚大驚怕。發聲號叫。求(5)諸天神。其師子王。聞此叫聲來至。乃見蟒蛇(6)圍彼商人。去此不遠。有少年象。

爾時師子即(7)往象邊告言。此諸商人。今被蟒蛇圍遶欲食。(8)汝能捨命。救彼商人耶。其象答曰。欲遣如何。(9)師子答曰。我須上汝頭上。後脚捉頭。以我雙(10)爪。打彼蛇腦。後之兩足。入汝頭中。汝當必(11)死。我打蛇腦。蛇當定死。其蛇口吐毒氣。我亦(12)應死。象曰。且爲利益拔濟多人。寧顧身命。時(13)師子王昇象頭上。擲身打彼蟒蛇。師子按足。(14)象便命過。打彼蟒蛇。蛇亦即死。由蛇毒氣。師(15)子身亡。三箇一時並皆捨報。諸商人等遂全(16)身命。商人欲發。空中諸天告商人曰。此師子(17)王。是賢劫菩薩。今爲汝等。捨自身命。拔救諸(18)人。汝等宜應供養菩薩。然後進發。時諸商(19)人。即以種種供具。供養師子王身。遶已而去。(20)佛告大王。

爾時師子王者。勿作異觀。即我身(21)是。我於

爾時。在傍生趣。能救五百商人。捨(22)自身命。害彼毒蛇。由我慈心攝受有情。功(23)徳因縁。積集善根。正信力故。而證無上菩(24)提(25)復次大王。乃往古昔。於一方處。有好叢林。然(26)有菩薩。在不定聚。傍生之中。作共命鳥。一身(27)兩頭。一名達摩。二名阿達摩。是時達摩食好(28)甘菓。後時阿達摩便食毒果。兩倶悶亂。共(29)相平論。一作邪願。願我所生之處。常共汝

partly agree with Shane Clark // (63a1)烏嚧馱那河。心須正定。若度呵薩那河時。默(2)然勿語。若度阿施尾沙河時。當作禁毒蛇呪(3)已度。若度那陀那河。手持利劍。割藤而度。如(4)是度過此等河已。有五百藥叉。守當開門。汝(5)須勤勇。必莫畏之。此是緊那羅王城。説是語(6)已。禮仙之足。騰空而去

父王告曰。且住共食。白父王。(14)我久不見悦意。今欲往看。王曰。今日且住。明(15)當往看。又白父王。我要今日須看悦意。父王(16)默然不對。

是時童子即歸本宮。乃見宮中。無(17)有光彩。不見悦意。東西馳覓。作聲喚曰。悦(18)意悦意。汝今何在。諸宮共集。欲亂善財。然而(19)身心如被箭射。專向悦意。頻更重問。悦意何(20)在。其時宮人。具説如上。

善(12)財聞已。白言。我無悦意。不能在宮而住。

(not appear in Shane Clark) 爾時(13)大王。即出嚴勅。令四衢道諸城門所。但有要(14)路。皆令捉搦。莫放童子出城。善財爲性。夜即(15)省睡。我聞晝中五種之人。於夜省睡。

(23) 月滿能明夜　亦是星中王
(24) 畢星如眼愛　亦如大導師

(20) 悦意是樹女　我今極愛敬
(21) 實言當速疾　徐歩向前行

(22)是時悦意不覺前行一歩。緊那羅衆白大王(23)言。此之善財有人威力。精勤超越。具有形(24)貌。共悦意相應。何須苦逼。不與悦意將。

(18) 無量人衆集　仁有大名聞
(19) 此輦應行施　施與堪施人

(20)爾時王子。心生歡喜。速疾而下。以此寶輦。施(21)彼婆羅門。而説頌曰

(22) 我本捨此輦　歡喜而能施
(23) 願我捨三界　速證妙菩提

(6) 天人聞好施　美妙遍諸方
(7) 施我所乘象　今正是其時

(8)爾時王子聞斯語已。心即歡喜。速從象下。而(9)爲奉施。復以伽他。而發願曰

(10) 願我捨此象　喜施婆羅門
(11) 如是捨三界　速證妙菩提

(29) 如雪無有月　大地無苗稼
(65c1) 如林涸無水　妻無夫亦然

爾時王子(7)即詣父王。頂禮合掌。以伽他白言

(8) 願父懺摩我過失　施象與彼婆羅門
(9) 縁此責我往山林　當願庫藏常増長

(10)爾時大王聞此語已。聲嘶哽咽。不忍離苦。抱(11)王子頸。愛言告曰。願子迴住。更勿廣施。菩薩(12)以伽他答曰

(13) 我若復迴住　大地及諸山
(14) 身及妻奴施　此心終不改

(23)爾時太子依法言別。以頌告諸人曰

(28)爾時王子漸行去城。三十餘里。有一婆羅門。(29)來告王子。刹帝利。我故從城出已。行三十餘(66a1)里。復以伽他。告王子曰

(2) 我聞好施名故來　於此道路極疲勞
(3) 欲令成就施本願　願汝速證妙菩提

(4)爾時王子妃聞斯語已。出不忍言。以頌答曰

(5) 汝婆羅門極惡人　被出山林由不放
(6) 可無少慈於我等　王子失位並由斯

(7)爾時菩薩告妃言。賢首。汝莫於婆羅門作麁(8)惡言。頌曰

(9) 若無此等求財者　何處更有證菩提
(10) 於六波羅施最勝　從斯行六證菩提

(11)爾時菩薩心生歡喜。即以車輅。施婆羅門。而(12)説頌曰

(13) 破我慳恚流　施輅婆羅門
(14) 猶如大仙轉　得成無漏法

爾時天帝釋。觀見菩薩在苦行林中。(19)爲欲試菩薩故。化作一婆羅門。於王子所讃(20)言。大勝刹帝利童子。願聽我言。即以伽他。而(21)説讃曰

(22) 端嚴族姓子　獨在山林中
(23) 汝愛之男女　速持施我來

(24)是時婆羅門説此語已。

爾時王子愛念子故。(25)一念思惟而住。其婆羅門又復告曰。刹帝利。(26)我聞汝名。能施一切。求者皆與。願以二子施(27)與我來。何假思惟。而説頌曰

(28) 地上及虚空　皆聞好行施
(29) 汝今應速捨　滿我所求心

(66b1)爾時菩薩答曰。縱捨自身。由故不悋。況捨男(2)女。我今思惟。別有私念。即持兒女。施與婆羅(3)門。而説頌曰

(4) 我今捨此子　快樂住山林
(5) 不共母籌議　怨恨生憂苦
(6) 莫令人有語　童子堅固心
(7) 捨子不捨身　恐人生謗議

(14)爾時菩薩聞婆羅門語已。而復思惟。爲愛子(15)故。迷亂其心。而説頌曰

(16) 我今持愛子　施與婆羅門
(17) 彼生於苦惱　皆由愛別離
(18) 我今若不與　苦行無由成
(19) 寧遭此別離　必令求滿足

(20)爾時菩薩專於一心。決定當捨。即説頌曰

(21) 人中大苦海　有情皆被溺
(22) 能渡甚爲難　誓作於舟筏

(23)菩薩説已。顏容怡悦。以右手携兒。左手持女。(24)施與婆羅門。是時男女。擧目盈流。悲啼哽咽。(25)菩薩施已。復發誓言

(26) 願我施男女　直趣菩提路
(27) 誓救諸衆生　速超生死海

(4) 林中小兒食果水　見令衆人心喜悦
(5) 在苦海中求出離　菩薩捨子大地動

(6)爾時二子。知父施與婆羅門已。悲咽泣涙。禮(7)父雙足。合掌白言

(8) 我等不見母　今將施與彼
(9) 願暫別慈母　隨父施他將

(10)爾時菩薩爲愛念故。流涙滿目。抱兒女頸。以(11)頌告言

(22)爾時菩薩思戀兒子。出言慈愛。迴入草室。即(23)發無上菩提大願。又子出時。三千大千世界。(24)六種震動。空中諸天。皆發大聲。説伽他曰

(25) 大士要心施　決成無上事
(26) 施男并捨女　堅心無退屈

(2) 汝是獸王妻　何因守捉路
(3) 我若貞於夫　願汝速開道
(4) 汝是獸王妻　我是人王婦
(5) 依法爲姉妹　汝急開其道

(6)是時師子復本天形。即避其道。妃見惡相。一(7)念思惟。如天鬼神。及林中聲。我之居處。必有(8)災怪不祥之事。即説頌曰

(9) 我今眼目瞤　怪烏作怪聲
(10) 必有別離苦　子今存與亡
(11) 復見大地動　身心更不安
(12) 定當失二子　憂心若火然

(5) 由於過去罪惡業　曾令有情愛別離
(6) 我若常行眞實言　一切衆生起平等
(7) 以此眞實誓言故　世世常無生別離
(8) 唯願二子脱卑身　速證涅槃安樂果

(9)爾時慈母。見子所種樹木。更懷愁惱。抱樹啼(10)泣。復爲言曰

(11) 斯等叢林及花藥　皆是我子身營理
(12) 叢林花藥獨敷榮　唯我與爾咸枯悴

(13)復次漸行。見諸獸子。亦以悲啼。叙而言曰

(14) 汝常與子遊　喜樂情無間
(15) 子今何處去　苦惱而求覓

(16)太子夫人於子去處。四顧觀望。山崖嶮峻。路(17)絶人行。母更悲啼。以伽他告曰

(18) 鞭杖以驅將　路嶮山崖峻
(19) 逼迫令進前　婆羅門少慈
(20) 哽噎咽喉破　叫呼胸吐血
(21) 猶如獸驚走　足軟若爲行

(22)爾時菩薩見彼愁苦悲啼不絶。即爲方便。種(23)種勸喩。説伽他曰

(24) 我無瞋恚心　便將二子施
(25) 利益有情故　難捨而將捨
(26) 我子及眷屬　難捨今已捨
(27) 當招大人果　無上妙菩提
(28) 我今誓捨子　爲求解脱故
(29) 車輅并妻子　施與一切人

(67c1)其妻聞菩薩語已。心住堅固。合掌白菩薩曰

(2) 我無障礙意　莫生於異心
(3) 若欲將我施　隨意勿生疑
(4) 割愛捨親眷　至願求菩提
(5) 所求願滿足　拔濟救群迷

(14) 汝妻衆相具　於夫志貞潔
(15) 手持豪姓妹　可賜婆羅門

(16)爾時菩薩妻答曰

(17) 無羞多貪人　婆羅門下劣
(18) 習性行非法　壞我貞潔心

(19)爾時菩薩。慈心瞻視觀察。其妻即答曰

(20) 我不惜其身　亦不自求樂
(21) 若我隨彼去　誰能奉事君

(26) 專須供給此尊人　純直心行身調善
(27) 我愛此妻甚珍重　婆羅門願哀納受

(28)爾時王子爲求菩提故。當捨妻時。地六震動。(29)其妻哽咽。隨逐婆羅門。既失男女。復離賢夫。(68a1)苦中生苦。愁毒纒懷。説伽他曰

(2) 我先作是業　無始恒相續
(3) 如牛失犢苦　我苦過於是

(4)其王子妻作是語已。

(9) 天帝願我子　得離奴婢身
(10) 爲作善因縁　遣向父王所

(11)説此頌已。時天帝釋至菩薩所。左手持妻。白(12)菩薩曰

(13) 此妻迴與汝　任意充供侍
(14) 幸勿轉與人　受寄將餘用

(19) 我等見王孫　兒孫及女孫
(20) 隨逐婆羅門　於此城中賣

(26) 在於山林中　猶常樂布施
(27) 卿等可速喚　我子并新婦

(12) 聰明證悟心　身語亦寂靜
(13) 常施於斯等　無漏應供者
(14) 神通兼變化　端嚴有名稱
(15) 無畏之人食　眷屬并身樂
(16) 施與應供人　具足持淨戒
(17) 所種安樂業　此世并來世

(18)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第十四
(22)根本説一切有部毘奈耶藥事(23)卷第十五
(24)　大唐三藏義淨奉　　制譯

(25)爾時佛告大王。當於爾時。散彈長者於十二(26)年飢儉亢旱。供養千聖獨覺。于時帝釋助作(27)功徳。來降大雨者。大王。莫作異見。其散彈長(28)者。即我身是。大王。我於過去。非唯以此布施(29)而證菩提。勿作異見。由我正信。善根積集(69b1)善根功徳因縁故。更修無量福業。而證無上(2)菩提(3)攝頌曰

(4) 馬王仙作證　蛇命鳥王恩
(5) 鸚鵡尾提訶　龜蘇二商主

(6)佛言。復次大王。我求無上菩提故。利益攝受(7)一切有情。大王諦聽。於中阿笈摩僧祇得分(8)藥叉經中廣説。我於

爾時商人甚大驚怕。發聲號叫。求(5)諸天神。其師子王。聞此叫聲來至。乃見蟒蛇(6)圍彼商人。去此不遠。有少年象。

爾時師子王者。勿作異觀。即我身(21)是。我於

(3)爾時名達摩者。即我身是。其名阿達摩者。即(4)提婆達多是。我爲慈悲心故。由彼因縁。積集(5)善根故。而證無上菩提(6)復次大王。乃往古昔。於一方處。有好流池。菩(7)薩

爾時於不定聚。作其鳥身。於五百鳥中。(8)而爲鳥王。其中有一老鳥。不能遠求食飮。(9)常食小鳥及諸鳥卵。徐劣而行。既食飽已一(10)足而立。時諸小鳥。常被食噉。心大愁苦。共(11)詣王邊。作鳥語聲。白言。鳥王。具説如前。愁(12)悲苦惱。鳥王即爲尋訪斯事。是誰食噉諸鳥(13)子等。菩薩雖在惡趣。心常無異如是訪察。乃(14)見老鳥詐劣徐行。在池岸邊。翹足而立。于(15)時鳥王菩薩。即便覺知是損害之者。而説頌(16)曰

(17) 食噉諸鳥卵　并餘小鳥等
(18) 翹足一脚立　猶如持戒者
(19) 徐徐而縮脚　微劣詐言談
(20) 曲項嬌爲斯　必是多姦詐

(21)爾時老鳥便作是念。今者鳥王既察知我。我(22)今歸依。鳥王告曰。汝可設計。勿令諸鳥知汝(23)怨事。老鳥聞已速即逃去。于時衆鳥安隱無(24)憂。佛告大王。

爾時鳥王者。莫作異見。即我身(25)是。我爲鳥王之時。由能慈攝一切有情。由彼(26)因縁。積集善根正見力故。證得無上正等菩(27)提(28)復次大王。乃往古昔。於一方所叢林之中。菩(29)薩

爾時在不定聚。作鸚鵡鳥。常解人語。然於(70b1)彼時。婆羅痆斯有王。名曰梵徳。正紹王位。以(2)法化世。而有一鳥。欲害鸚鵡。鸚鵡飛投大王(3)手中。告言大王。莫非法化世。時王見鳥來投(4)手中。心生憐念。即於鸚鵡邊。而受五戒。以法(5)化世。勅群臣曰。今於一切鳥獸。以無畏施。佛(6)告大王。莫作異見。

爾時鸚鵡。解爲人語者。(7)見善根故。而證無上菩提(8)復次大王。乃往古昔。於婆羅痆斯。有梵徳王。(9)正紹王位。去此不遠。有尾提訶國起逆。其梵(10)徳王。常欲伐彼不臣。其梵徳王。兵衆強盛。其(11)尾提訶國。雖兵馬驅勝。而常心行慈悲於(12)梵徳王。其梵徳王。貪愛其國。興擧四兵。往撃(13)尾提訶國。其王聞梵徳王四兵欲來。即令掃(14)灑城邑。無諸瓦石。懸繒幡花。辨諸飮食。又勅(15)諸臣等。令城内人民。出城預前二十五里。香(16)花迎接。復作百種言詞。讃美王徳。其梵徳(17)王聞此事已。瞋心乃息。便作是念。既逆善言。(18)不相違逆。今可迴軍。時尾提訶國群臣等讃(19)梵徳王曰。願王過國。所有軍衆。廣陳設會。尾(20)提訶王説伽他曰

(21) 大王受懺摩　我當親奉敬
(22) 諸事隨王作　幸賜爲親友

(23)爾時梵徳王。復以伽他答曰

(24) 由忍得解脱　瞋心寂無起
(25) 爲一切能故　能勝一切人

(26)爾時二王。共爲和合。其梵徳王。即歸本國。尾(27)提訶國一切人民。皆悉無畏。佛告大王。

爾時(28)尾提國王者。莫作異見。即我身是。我爲調(29)伏其心。由彼積集正信善根故。而證無上菩(70c1)提(2)復次大王。乃往古昔。菩薩

爾時在不定聚。於(3)大海中。作一龜王。復於後時。有五百商人。乘(4)船入海。乃被海獸打破船舶。其龜取五百商(5)人。置於背上。渡出海中。

爾時商人皆悉安隱。(6)全其身命。佛告大王。然於彼時。大龜王者。莫(7)作異見。即我身是。爲由慈攝有情。由彼因縁。(8)正信積集善根故。而證無上菩提(9)復次大王。乃往古昔。時毘提訶國。有五百群(10)臣。其中有二兄弟。最爲大臣。兄名蘇斯那。弟(11)名斯那。其名斯那者。心常好覓人過。無利益(12)心。其蘇斯那者。於一切時常行利益。爲由蘇(13)斯那常行利益故。其斯那既無利益。惱亂人(14)民。城中衆倶來白王。説彼所作無利益事。其(15)王即令擯出境外。便往婆羅痆斯城。事梵徳(16)王。後於異時。其蘇斯那。聞弟被擯出境。在婆(17)羅痆斯梵徳王所以爲臣佐。即白毘提訶王(18)言。今欲往彼婆羅痆斯看弟作其和順之事。(19)城中人衆。皆生怪愕。其弟常於兄處。作無益(20)事。其弟。王擯出國境。此兄尚於弟處能行(21)饒益。共爲和可。佛告大王。莫作異見。於彼(22)時中。名蘇斯那大臣者。即我身是。常爲利(23)益有情。由彼因縁。正信積集善根故。而證無(24)上菩提(25)復次大王。乃往古昔。於一方所。有一大城。其(26)城中有二商人居止。將五百乘車。載其寶貨。(27)行至曠野險路。具如中阿笈摩説。其一商人。(28)已被藥叉噉食。第二商主。平安得出曠野(29)之中。佛告大王。其第二商主。平安得出曠(71a1)野之嶮者。莫作異觀。即我身是。爲慈攝有(2)情。由彼因縁。正信積集善根故。而證無上菩(3)提(4)復次大王。乃往古昔。於一方所叢林之中。多(5)饒河。花菓滋茂。

爾時菩薩在不定聚。作六(6)牙象王。在其林内。其象王妻。名曰拔陀。於母(7)象中。爲最尊貴。是時象王出群。在於閑僻之(8)處。有別雌象。端正悦意。詣象王處。共爲私(9)竊。既爲夫婦。甚加憐愛。行住相隨。意不相(10)離。心相繋著。時拔陀母象。便生嫉妬。即自思(11)念。作何方計。便我當得殺六牙象王并彼母(12)象。正住思惟。心大嫉妬。無計可得。遂便發(13)願。願我生生之處。能害二人。作是願已。(14)於山頂上。投身而下。便即命終。生毘提國大(15)夫人腹。而處其胎。十月滿已誕生一女。衆相(16)具足。漸漸長大。嫁與隣國梵徳大王。爲第一(17)夫人。由彼宿業。於六牙象等。生大瞋恨。然而(18)夫人有宿命智。即白梵徳王言。於彼方所。有(19)六牙大象。我今要此象牙。願王令取。于時王(20)勅諸城。所有獵師。皆悉喚集。令取六牙大象。(21)獵師集已。告曰。汝等往取象牙將來。時諸獵(22)師。王既勅已。依命即去。其獵師大將告獵人(23)曰。汝等並散。各歸本業。我獨自往取其象牙。(24)是時大將即取祭祀之物。并著衣甲毒箭等(25)物。造詣方所。見彼象王并及母象。二倶別住(26)於閑靜處。各離象群而住。見已遠至遙望。

爾(27)時獵師。身被忍服。覆其弓箭。所有衣甲。藏在(28)草中。欲爲殺害。

爾時母象遙見獵師。即告夫(29)曰。我等速向餘處。今有人來欲殺我等。象王(71b1)曰。其人作何形貌。答曰。身被忍衣。外現慈(2)相。若如是者。當須無畏。在袈裟中。無不善事(3)此之幢相。覆蓋之人。心住慈悲。當須無怖。勿(4)生疑惑。如月無熱。斯人亦如是。于時母象。及(5)以象王。並無疑惑。隨意遊行。

爾時獵師既得(6)其便。即放毒箭。射彼象王。中於要處。母象告(7)曰。如何乃言著袈裟人。無有害心。

爾時象王(8)以頌答曰

(9) 心非生過患　亦非衣所作
(10) 此過由煩惱　由心離慈愍
(11) 如金裹銅葉　入火銅性現
(12) 患人雖不了　智者善能知
(13) 弓箭人倶毒　咸由彼爲惡
(14) 袈裟本寂靜　皆悉由心作

(15)爾時母象心生瞋恚。告其夫曰

(16) 我不違君語　如君今所説
(17) 我欲碎斯人　節節令其斷

(18)是時象王聞此語已。生如是念。作何醫療此(19)煩惱事。若是菩薩婦。起怨害心者。此不應也。(20)説伽他曰

(21) 如被多鬼所著心　見醫即作非供養
(22) 醫人見彼常非恨　應生如是歡喜心

(23)爾時母象。聞其菩薩象王所説。默然而住。時(24)諸群象詣象王處。便作是念。勿此母象損害(25)獵師。若菩薩在傍生趣中。常行菩薩行。是時(26)象王往獵師邊。以人言音告獵師曰。汝莫怪(27)畏。恐損獵師。象王以鼻。遶取獵師。抱在胸(28)前。又令母象別向餘處。然後告曰。丈夫。母象(29)已去。汝若須我身上物者。任意取之。是時獵(71c1)師心極怪愕。此乃是人。我非人也。我是人中(2)象。汝是象中人。汝在傍生。有是情智。我居人(3)類。反無斯慧。悲啼泣涙。菩薩問曰。爲何啼(4)泣。獵師答曰。汝已損我。時象王聞已。作是思(5)惟。我現相救。不曾有損。復更思惟。不是雌象(6)而來損耶。又問獵師曰。誰損汝耶。獵師答曰。(7)象王。汝身有無量功徳。無辜加害。即是損(8)我。汝身被箭所傷。可有治療。我心被射。愚癡(9)無智。難可療治。而説頌曰

(10) 我今觀察象王行　功徳廣大猶如海
(11) 起害之人猶發慈　此之菩薩心難得
(12) 假説我今身是人　了無如是眞智覺
(13) 但有如斯瞋害毒　身空無有少功徳
(14) 莊嚴形貌似人身　不如生在傍生趣
(15) 汝在傍生有人智　象王爲最象中尊
(16) 不言形貌即成人　不以傍生非是人
(17) 若有人慈功徳者　彼乃當知即是人

(18)爾時象王告曰不勞廣説多言語。不用多述(19)巧言辭。汝今云何箭射我。速説斯事令我知。(20)獵師答曰。我奉王教。須汝身牙。縁此射之。象(21)王告曰。仁所須者。幸時早取。菩薩爲懷。無不(22)捨者。任汝拔牙。將所利益。説伽陀曰

(23) 利益一切有情等　速離漂流生死海
(24) 常證無上菩提智　唯願早入涅槃城

(25)爾時獵師心生羞恥。告象王曰。我須汝牙。象(26)王告曰。任意拔將。答曰。我不能拔。若令我(27)拔。願住慈悲。我方能拔。若其不住慈悲之心。(28)正拔之時。手必墮落。象王告曰。若汝不能拔(29)者。我自拔與象王曰。爲我牙根入肉深遠。當(72a1)拔之時。白血流注。拔已欲與獵師。象王身(2)色鮮白。如優曇鉢花。血流遍身。如山雪覆。亦(3)如文

(4)爾時象王。自心覩見身相如是。恐有退轉。欲(5)堅其心。不令嬈亂。由彼菩薩多習性故。而行(6)其施。豈有退邪。至於死路。唯歸佛陀。於彼時(7)中。有種種異相。爲空中諸天心得滿足。便生(8)喜悦。現希有事。然由象王作是苦行。空中有(9)天。而説頌曰

(10) 我等諸天見　象王行苦行
(11) 當正拔牙時　受於無量苦
(12) 内心猶喜悦　必不退菩提

(13)別有一天。而問彼天曰

(14) 如此拔牙身受苦　云何能發趣菩提
(15) 猶如地獄受苦人　必不能發慈悲意

(16)爾時象王拔牙已。默然而住。獵師念曰。云何(17)拔牙。執持而住。欲生悔耶。不與我耶。于時象(18)王觀知彼意。即持優曇鉢花白色六牙。引其(19)前足。而以六牙欲捨與之。告曰。待住少時待(20)住少時我今極痛。象王又作此念。受者現前。(21)何須久住。如何不施。本爲此牙欲殺於我。今(22)既無牙。何慮餘事。告獵師曰。汝應善聽。説伽(23)他曰

(24) 賢首汝應棄惡事　所持利劍弓箭物
(25) 被此袈裟仁者衣　我今見此心歡悦
(26) 或有施淨受亦淨　或有施淨受不淨
(27) 我今觀汝淨應供　施者受者二倶淨

(28)爾時象王。見彼被離欲衣。心自喜悦。即與六(29)牙。告曰

(72b1) 若實毒箭射我身　不生少許瞋恨意
(2) 此實願速證菩提　當救輪迴得解脱

(3)佛告大王。於意云何。彼時六牙大象王者。莫(4)作異見。即我身是。我以慈悲苦行布施故。而(5)由未證菩提。由彼因縁。正見積集善根。而證(6)無上菩提(7)復次大王。我曾作兎。捨其身肉。布施與彼仙(8)人之時。廣説應知(9)復次大王。我於往昔。父母二倶無目。常以肩(10)背負擔。將行供養。經無量時。而由未證。廣説(11)應知(12)復次大王。我爲利益諸有情故。大王諦聽。世(13)間邪見。而依俗法。父母將老。或令飢餓。溺在(14)河中。或將入火燒身之事。言得生天。我設方(15)法。並令禁斷此非法事。廣説應知(16)復次大王。更有無量因縁。並於那迦藥叉經(17)中廣説(18)大王。菩薩在不定聚。作獼猴王。於五百獼猴(19)中爲尊貴。婆羅痆斯。被梵徳王怕懼之時。我(20)於爾時。捨自身命。救五百獼猴。廣説應知(21)復次大王。菩薩在不定聚時。生於雉身。如雉(22)本生經中廣説(23)復次大王。菩薩在不定聚時。生在象中。如象(24)本生經中廣説(25)復次大王。菩薩在不定聚時。生在龍趣。名曰(26)矚波龍子。於龍本生經中廣説(27)復次大王。菩薩在不定聚時。作鵝王身。如鵝(28)本生經中廣説

(29)爾時勝光大王白佛言。大徳世尊。於何時初(72c1)發無上菩提之願。佛告大王。乃往古昔。無量(2)劫時。有王名曰光明。其光明王。有一象寶。身(3)色鮮白。如優鉢花。七支圓滿。形貌端嚴。人所(4)喜見。時王即勅調象之人。令調此象。堪乘之(5)時。將來見我。其調象人。受王勅已。即將調(6)教。既成就已。還詣王所。王即乘象。并調象(7)人。王在後坐。出城遊獵種種禽獸。然而象王(8)聞母象氣。尋香而走。王見象走其疾如風。告(9)象師曰

(10) 我見虚空轉　四方上下迴
(11) 山地如陶輪　樹亦空中去
(12) 象足不曾移　猶如騰空去
(13) 觀前山走來　後山無不動
(14) 須勒象令住　極打令其怕
(15) 象王既未調　死生今在即

(16)爾時調象師白王曰

(17) 我誦大仙所説呪　并以鐵鉤鉤極打
(18) 誦呪鉤打唯加急　所用之法皆無益
(19) 無索無鉤能禁制　王知無物何能止
(20) 貪欲入心無調者　欲在心中如掘釘
(21) 此欲發時甚廣大　無有能爲止息者

(22)爾時調象師作種種法。不能止息。而令象迴。(23)又白王言。其象走困。願王攀取樹枝。放象隨(24)意即逢一樹王及象師。攀枝而住。喩如從死而(25)得再生。王告象師曰。汝不調此象成就。便即(26)將來。與我乘騎。白王曰。我調成就。然爲彼象(27)聞雌象氣。貪欲醉故。不受言教。其象雖去。思(28)憶本處。至第七日。必還來到。所以者何。由見(29)母象。共行欲已。思憶象坊。至第七日。其象還(73a1)還來。時調象人速詣白王。王曰。汝教此象。未(2)好成就。其人白王。我調象已。責曰。云何調伏。(3)白言。請王驗試。即知虚實。其調象人。即燒大(4)鐵丸。色赤如火。令象取食。象即詣前。欲取呑(5)食。其教象人。復白王言。象若食之。象必不(6)活。時王告象師曰。如斯調伏。當時爲迷亂我。(7)先白王。我但調伏其身。不能調心。王曰。汝頗(8)見有能調心者。象師白王言。有。唯佛世尊能(9)調身心。一切有情欲調其心。由不能調。而皆(10)却退。有諸外道。修行苦行。貪欲叢林在心。而(11)不能拔。亦有捨境。離欲貪處。而不堅持復還(12)退失。阿素落等。及以天人。師子雜獸。龍蛇鳩(13)鴿。乃至飛鵝雜類等。一切含識。皆被欲縛。無(14)始已來。如輪迴轉。少年容貌。乃至於老。調伏(15)其心。種種苦行。或有仙人。飡風食菓。皆不調(16)心。心雖無相。誰有天人能得自在。言大王者(17)有大威力諸鬪戰中最能殊勝亦不調心。唯(18)佛世尊無有貪欲心得自在。

爾時大王聞佛(19)世尊有精進力。廣行惠施。修諸福業。即發無(20)上菩提之願。説伽他曰

(21) 修無量福求佛果　得成善逝自在尊
(22) 若未能度彼岸者　我當誓度令至岸
(23) 聞佛離欲發菩提　復行惠施正法化
(24) 願我當來得成佛　利益有情貪欲滅

(25)佛告大王於意云何。彼時名光明王者。豈異(26)人乎。即我身是。我於

爾時。初發無上菩提之(27)意

(28)爾時勝光王復白世尊曰。最初於誰行施得(29)證無上菩提。佛告大王。乃往古昔無量劫時。(73b1)有城名曰毘訶彼地。其城有一陶輪工師。有(2)佛出世。號曰釋迦牟尼。證無上正眞等正覺。(3)十號具足。亦有聲聞弟子。名舍利弗。大目乾(4)連。及侍者阿難陀。時釋迦牟尼佛正眞等正(5)覺。共無量苾芻衆。倶遊行人間。至彼城中。

爾(6)時彼佛忽有風患。即告阿難陀曰。汝可往彼(7)陶輪家乞酥油蜜漿。

爾時阿難陀聞佛教勅。(8)即往詣陶輪家。在門外立。白言長者。世尊患(9)風強病。今須酥油蜜漿。時陶輪師。聞具壽阿(10)難陀所説。即將酥油蜜等。長者共兒相隨。倶(11)往佛所。以酥蜜等遍塗佛身。温水沐浴。持沙(12)糖水。奉上世尊。爲療病故。即得痊愈。

爾時陶(13)師長跪發願。説伽他曰

(14) 我以蘇蜜施如來　願獲廣大功徳利
(15) 種族名號聲聞衆　悉如今日釋迦尊
(16) 善能調伏有情類　遠離衆苦歸圓寂

(17)其陶輪子。亦發是言。願我當來如佛侍者。佛(18)告大王。我於

爾時。初施釋迦如來。得證無上(19)菩提。其子者。即阿難陀是。王復問世尊曰。從(20)初乃至成佛供養幾許諸佛而證無上菩提。佛(21)告大王。我從釋迦如來最初阿僧企耶。乃至(22)護世佛時以清淨心。如是供養七萬五千佛(23)於爾許時供養不曾心異。唯求無上正等菩(24)提。大王。第二僧企耶。我初供養燃燈佛乃至(25)寶髻佛以清淨心。如是供養七萬六千佛。(26)我雖經歴多生。心無有異。常以清信供養諸(27)佛。大王。第三阿僧企耶。初供養寶髻佛。乃至(28)安隱佛。如是供養七萬七千佛。如是又至迦(29)攝波佛。我雖供養無有異心。常以淨信。供(73c1)養諸佛。爲菩薩時如是供養。皆蒙諸佛爲我(2)受記。當證無上正等菩提。滿我所願。思求(3)正覺。堅固釋持。慈攝一切有情故。

爾時勝(4)光王聞佛説已。心大歡喜。頂禮雙足。奉辭而(5)去(6)時具壽阿難陀即以伽陀。請世尊曰

(7) 唯願世間尊　爲我分別説
(8) 何處初發意　爲求大菩提
(9) 更願無上士　爲説本事縁
(10) 曾供養幾佛　復經幾許時

(11)爾時世尊以頌答曰

(12) 無上兩足尊　慈愍有情者
(13) 於彼發菩提　誓度三有海
(14) 聞佛心離欲　廣説醉象縁
(15) 厭離貪欲習　因發菩提心
(16) 堅固發誓願　惠施如河沙
(17) 光明王世時　專求正覺等
(18) 初見釋迦佛　我作陶輪師
(19) 酥油蜜漿等　最初爲供養
(20) 亦曾爲上女　正信三寶尊
(21) 我見憍陳佛　以燈油奉施
(22) 無勝佛世時　我曾作三藏
(23) 共大衆相競　惡罵僧爲女
(24) 由斯口惡業　變我身爲女
(25) 却迴心淨已　還變爲丈夫
(26) 乃往過去世　曾爲王子時
(27) 寶髻佛兄弟　我以燈明施
(28) 三月曾供養　安隱佛世尊
(29) 佛滅度之後　以舍利起塔
(74a1) 曾作富長者　三月供養佛
(2) 世尊滅度後　建塔九十肘
(3) 後見有勝佛　梵志中爲最
(4) 擧手合掌敬　供養人中尊
(5) 昔時作梵志　書論悉明解
(6) 我逢利益佛　施座奉如來
(7) 往修苦行時　曾住仙人法
(8) 見憍陳世尊　捉身欲山下
(9) 我曾作仙人　遇逢樂見佛
(10) 諸佛至居處　以根菓供養
(11) 往昔作仙人　見善眼世尊
(12) 以著樹皮衣　持施覆其身
(13) 昔曾作人王　供養勒叉佛
(14) 頓捨四兵衆　求無上菩提
(15) 從初釋迦佛　至於護世佛
(16) 七萬五千佛　我皆盡供養
(17) 此是一僧祇　如是行供養
(18) 一心無異別　恒發菩提願
(19) 次見燃燈佛　多聞甚可愛
(20) 以七青蓮花　作梵志持供
(21) 我曾作國王　見佛名有相
(22) 於佛修行處　供養此如來
(23) 我曾作國王　有佛名住修
(24) 以妙色珍寶　音聲而供養
(25) 我曾作國王　佛號超師子
(26) 我以寶幡蓋　供養此如來
(27) 我曾作國王　佛名安隱日
(28) 王有一千城　皆令修供養
(29) 我曾作國王　有佛名梵志
(74b1) 以浴室香湯　依時沐浴佛
(2) 我昔作國王　城中而供養
(3) 三千梵志佛　及一尸棄佛
(4) 我曾作長者　於財増城中
(5) 供二十五佛　修行於梵行
(6) 我曾作長者　於彼大城中
(7) 供養尸棄佛　建立寺舍塔
(8) 其寺供七佛　奉施珍寶具
(9) 及以奴婢等　莊宅花園林
(10) 曾作王信敬　於尸棄佛所
(11) 復在彼城中　唯求正等覺
(12) 昔曾作梵志　有佛名歡喜
(13) 爲求菩提故　以果先供養
(14) 曾作長者時　有佛名善眼
(15) 我以摩尼寶　供養此如來
(16) 亦曾作商主　有佛名善生
(17) 坐於菩提樹　以餅先供養
(18) 於千商人中　曾作千商主
(19) 見佛坐菩提　號名善意佛
(20) 香泥塗佛上　復以扇招涼
(21) 佛邊坐聽法　聞法心開悟
(22) 昔作商人主　有佛名釋迦
(23) 我以衆寶花　以花散佛上
(24) 昔作商人主　有佛名高登
(25) 以幡花音樂　供養如是佛
(26) 我曾作國王　有佛名最上
(27) 超越諸有海　當施衆車輅
(28) 我曾作國王　有佛名最尊
(29) 佛行百里内　地散諸妙花
(74c1) 我於過去世　聞佛欲來過
(2) 遠將勝幡蓋　并四兵圍遶
(3) 有佛欲渡河　我當作舡師
(4) 見佛心歡喜　渡佛到彼岸
(5) 我曾作商主　有佛名賢車
(6) 爲佛造橋梁　令佛安隱渡
(7) 我曾作國王　有佛名大梵
(8) 牛頭香造寺　以供養於尊
(9) 著僧伽胝衣　以覆如來上
(10) 儉世檀香浴　降雨人歸佛
(11) 我曾作國王　有佛名淨月
(12) 國有多疾疫　供佛疫皆除
(13) 我昔作王時　有佛名調帝
(14) 請佛説妙法　爲求菩提道
(15) 我昔作王時　有佛名梵尊
(16) 施佛僧伽胝　用覆如來上
(17) 當時國中儉　我以旃檀湯
(18) 沐浴如來體　豐樂人歸佛
(19) 我昔作王時　有佛名帝釋
(20) 其國有災起　王發慈止息
(21) 我昔作王時　供養調帝佛
(22) 用諸百萬寶　造食獻如來
(23) 昔爲梵志信　見佛名悉達
(24) 以百千頌讃　供養天人師
(25) 昔爲梵志時　佛名帝釋幢
(26) 合掌以正信　當來願如佛
(27) 始從燃燈佛　至於帝釋幢
(28) 七萬六千佛　我皆盡供養
(29) 滿二阿僧祇　供養於諸佛
(75a1) 不曾心有異　志願菩提處
(2) 第三阿僧祇　亦爲王供養
(3) 佛名安隱日　滅度而起塔
(4) 我昔爲國王　種種供養佛
(5) 滿足皆隨意　起塔名法王
(6) 昔爲大商主　見佛名悉供
(7) 我以衆金花　散佛呈供養
(8) 昔爲商人時　見佛名寶髻
(9) 爲佛作金網　以覆大師上
(10) 昔爲商人時　佛名上蓮花
(11) 作銀花供養　散布如來上
(12) 昔爲啇人時　見佛名上稱
(13) 我以上妙室　供養於如來
(14) 昔爲大國王　佛號名勝論
(15) 正證菩提日　我以四兵護
(16) 昔爲商人時　見佛名無垢
(17) 造塔并浴室　及以燃燈明
(18) 我昔作王時　見佛名合覺
(19) 坐石而入定　音樂以供養
(20) 昔爲商人時　見佛名修行
(21) 降怨度人衆　掃地令佛過
(22) 昔爲商人時　聞佛名淨住
(23) 欲來造寺舍　園苑毘訶羅
(24) 昔爲大國王　有佛名相師
(25) 摩尼寶供養　我時爲菩薩
(26) 昔爲大國王　有佛名繋都
(27) 我造法王塔　繒幡以供養
(28) 昔爲大國王　有佛名捨重
(29) 我以瓶杖施　起塔并設會
(75b1) 我昔爲商主　有佛名見義
(2) 以金寶眞珠　種種香供養
(3) 我爲大國王　佛名諸兵義
(4) 佛遊於人間　四兵迎供養
(5) 我爲大國王　佛名他利見
(6) 欲入於城内　設樂香花供
(7) 我昔爲商主　有佛名底沙
(8) 以諸莖木香　根香散供佛
(9) 我昔曾爲大仙人　見晨宿佛在寶龕
(10) 但一伽他而讃佛　超過九劫修苦行
(11) 昔爲梵志名最上　見佛名曰毘婆尸
(12) 兩手持苣發菩提　歡喜布散如來上
(13) 菩薩昔爲商主時　見佛世尊名尸棄
(14) 并有弟子聲聞衆　三月衣食而供給
(15) 昔爲商人深正信　於彼毘婆尸佛所
(16) 并諸弟子聲聞衆　三月衣食而供給
(17) 昔爲商人深正信　佛名迦留村陀佛
(18) 請佛家資盡布施　隨佛出家持梵行
(19) 昔爲商人深正信　見佛迦耶迦牟尼
(20) 先造立寺生恭敬　後乃方隨佛出家
(21) 昔爲梵志名最勝　於兩足尊迦葉佛
(22) 由聞喜護所説語　乃得出家修淨意
(23) 菩薩昔作國王時　於彌勒仙修供養
(24) 入定見我當作佛　時仙却來供養我
(25) 從安隱佛至迦葉　供養七萬七千佛
(26) 一切如來皆奉侍　乃能數滿三僧祇
(27) 皆悉歡喜而供事　未曾少許心別異
(28) 皆發無上菩提願　爲菩薩時供養佛
(29) 一切示現而授記　對衆咸言當作佛
(75c1) 我先求願皆滿足　如先所願今思忖
(2) 此願皆令得滿足　彼佛世尊諸大徳
(3) 授我無上菩提記　我昔曾作尸毘王
(4) 復爲一切施主時　并及尾濫大王身
(5) 捨身捨寶行檀度　昔爲商主入大海
(6) 持戒專求趣彼岸　能害自身令衆樂
(7) 皆令得度於苦海　往昔曾作仙人時
(8) 常行忍辱波羅蜜　身體手足被支解
(9) 由行忍辱心無退　如緊那羅本生説
(10) 我曾欲竭於大海　以滿精進波羅蜜
(11) 皆由口業眞實語　昔名藥物大臣時
(12) 牛出梵志共論義　當滿般若波羅蜜
(13) 諸天撃鼓而助喜　昔爲梵志名生然
(14) 勤修勝禪波羅蜜　頭上鳥生男女卵
(15) 定中不起鳥能飛　修行滿六波羅蜜
(16) 慈心常有思念處　我廣心求尊重願
(17) 發願願求皆滿足　彼諸大徳一切佛
(18) 我皆供養天人師　三有苦海諸衆生
(19) 一切皆歸涅槃路　我爲菩薩修供養
(20) 從彼光明王身後　乃至帝幢佛世尊
(21) 度得一千倶胝衆　況復成佛度無邊
(22) 世間之尊大導師　已度未度人天衆
(23) 我已置立橋船筏　堅固度於諸有情
(24) 我若入於圓寂後　由能濟度無邊人
(25) 諸有能修福徳者　當來皆入涅槃城
(26) 我若入於圓寂後　而能修集於佛事
(27) 少許供養於形像　即得生天無量樂
(28) 我若入於圓寂後　遺留法寶甘露味
(29) 如若有情聞此者　皆能修習出離去

(76a1) 　已上諸佛名

(2)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第十五
(6)根本説一切有部毘奈耶藥事(7)卷第十六
(8)　大唐三藏義淨奉　　制譯

(9)爾時世尊。是無上福田。恭敬尊重。能令國王。(10)及諸臣佐。婆羅門居士。商人商主。天龍藥叉。(11)阿素羅。迦樓羅。揵達婆。緊那落。莫呼洛伽。(12)乃至傍蘇畢舍遮等。以諸衣服臥具湯藥諸(13)療病物供給世尊及苾芻僧伽。

爾時佛在室(14)羅筏城給孤獨園。時諸外道。共集講堂。皆相(15)謂言。仁者知不。我等比來。於此得諸國王群(16)臣居士婆羅門等。尊重供養供給衣服臥具(17)醫藥等物。今有沙門喬答摩。人間出現。所(18)有尊重恭敬供養供給醫藥衣服臥具等。皆(19)悉施彼。我等斷絶無有利養。今復云何。共設(20)何計。

其中一人。作如是言。仁者應知。若持梵(21)行者。作非梵行。

時諸外道答曰。如是復有一(22)外道。云何得之。

説曰。我等法中。有一女人。形(23)貌端正。人所樂見。教彼女言。喬答摩沙門。共(24)爲私事。

衆皆問曰。是誰端正。

答曰。彼氈遮外(25)道女。衆人即使令喚至已。

(fol. 199r1; MSV,Wi 69; MSV I 161) darśanīyā prāsādikā |

告曰。小妹須知。我(26)等往日所有利養。皆被斷絶。今時所有利養(27)衣服。醫藥臥具等。悉皆尊重供養喬答摩沙(28)門。汝不助我耶。棄却我等耶。

caṃcā māṇavikā | tāṃ protsāhayāmaḥ sā tair dūtair āhūyoktā | yat khalu bhagini pūrvaṃ no lābhasatkāra evam evāsīt* idānīṃ lokāḥ śramaṇasya gautamasya sakāśaṃ gacchanti | tasya satkāraṃ kurvanti | asmākaṃ lābhasatkāraḥ sarveṇa sarvaṃ samucchinnaḥ sā tvam adhyupekṣase |

其女問曰。仁者(29)使我便欲作何計。答曰。汝是我眷屬家小妹。(76b1)可能作是言沙門喬答摩。共我私行非梵行(2)事。若能如是。名爲捍敵。世人即皆尊重供養(3)我等。如昔無異。其女告曰。我不能謗沙門喬(4)答摩。彼天人師。王臣敬重。威徳無量。誰能輒(5)信。時諸外道報曰。妹子。汝若不能謗沙門喬(6)答摩。不依我等言者。我等大衆。不共汝言談(7)話説。不得入我等家中。共擯棄汝。令汝至死。(8)後墮地獄。女人身少智性。遂便問曰。仁者教(9)我。欲作何事。時諸外道告曰。汝可時時往逝(10)多林。其女依教。毎日往逝多林。乃至後時。其(11)女腹上。覆一鉢盂。詣如來所。

caṃcā māṇavikā kathayati | āryakā mayā kiṃ karaṇīyam* bhagini tava jñātīnāṃ kṛte śramaṇena gautamena saha abrahmacaryaṃ caritavyam* | apavādaś ca tasya dātavyaḥ | etena naḥ pūrvavat* lābhasatkāro bhaved ity evam ukte caṃcā māṇavikā parivrājikā saṃbahulānām anyatīrthikaparivrājakānām evam āha | āryakāḥ śramaṇasya gautamasyāpavādam ahaṃ na utsahe | bhagini yāvat tvaṃ śramaṇasya gautamasyāpavādaṃ notsahase tāvad vayaṃ tvayā saha nālapiṣyāmo na saṃlapiṣyāmo nālokayiṣyāmo na vyavalokayiṣyāmo na ca te sarvāvāseṣu prajñapayiṣyasi āsanāni | athānuśocantī tvaṃ narakagatim avāpsyasi | alpaprajñāḥ striyaḥ | sā bhītā kathayaty eṣāham āryakā yan mayā karaṇīyam ehi tvaṃ bhagini jetavanam abhīkṣṇaṃ gaccha kaṃcit kālaṃ gatvā śramaṇasya gautamasya apavādaṃ dāpaya | sā pratyaham utthāya jetavanaṃ gatā | yāvat sā bhājanam ekaṃ baddhvā yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntā |

爾時世尊爲無(12)量百千大衆。前後圍遶説微妙法。然而此女(13)來入會中。世尊既見外道女來。作是念曰。我(14)昔曾作此業。積集成就。由如暴流。其外道魔(15)女。面前而住。

tena khalu samayena bhagavān anekaśatānāṃ purastān niṣaṇṇo dharmaṃ deśayati |

説伽他曰

adrakṣīḍ bhagavān dūrataś caṃcā māṇavikām* | dṛṣṭvā tasyaitad abhavat* | adya mama karmāṇi kṛtāny upacitāni (MSV I 162) labdhasaṃbhārāṇī pariṇatapratyayāny oghavat pratyupasthitāny avaśyabhāvīni ko 'nyaḥ pratyanubhaviṣyatīti |

(16) 聲響令人愛　美言清巧語
(17) 染我懷妊胎　而今復説法

tataś caṃcā māṇavikā parivrājikā bhagavataḥ purataḥ sthitvāha |

(18)爾時世尊以頌告曰

aham āpannasatvāsmi tvayā kāmopasevanāt* |
ratir labdhā yaśo ghuṣṭaṃ dharmaṃ vadasi sāmpratam iti |

(19) 若人爲妄語　當墮於地獄

bhagavān āha ||

(20)外道女答曰
(21) 若作云不作　彼當墮地獄

abhūtavādī narakān upaiti |

(22)世尊告曰
(23) 二人皆墮於地獄　墮與不墮自心知
(24) 謗法之者來生苦少句未見本

caṃcā māṇavikā prāha |
yaś cāpi kṛtvā na karomīti cāha ||

(25)爾時天帝釋作是思惟。彼外道女。垢穢大聖(26)及苾芻僧伽。作是念已。即以神變解鉢令墮。(27)是時魔女大生羞恥。速即婦去

bhagavān āha | hīno hi dharmair ubhayatra loke
tulyām avasthāṃ samupaiti martyaḥ ||

atha śakro devendraḥ aho vateyaṃ caṃcā māṇavikā bhagavantaṃ viheṭhayiṣyati | bhikṣusaṃghaṃ ceti viditvā tad bhājanam ṛddhyā pṛthivyāṃ nipātitavān* ||

(28)時諸衆首苾芻白佛言。

tataś caṃcā māṇavikā lajjitā dūram apasṛtā |

世尊。云何勝軍大王。(29)佛爲説法。初即授記於此正眞等正覺。又復(76c1)我等。今欲往無熱池邊。於如來前。各自説(2)本事。佛即默然而受其請。

atha sthavirasthavirā bhikṣavo bhagavantam evam āhuḥ |

諸佛常法出現於(3)世。未入涅槃教化有情。必作十事。云何爲(4)十。一者久植善根法王太子灌頂授記。二者(5)未曾發心有情。令彼發起無上菩提之心。三(6)者建立三寶。四者結界。五者命壽五分之中。(7)要捨一分。六者於室羅伐城。現大神通。七者(8)於平林聚落。現從天下。八者於父母所令見(9)眞諦。九者於無熱池中。共諸苾芻。説業報(10)因縁。由此義故。世尊共諸苾芻。於無熱池中。(11)説昔本業報事。告諸苾芻等。可往無熱池邊。(12)各説自本業事。

kṛtā (MSV,Wi 70) bhadanta rājñaḥ prasenajitasya dharmādhikārikī kathā vyākṛtaṃ taṃ ca yatrānuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau tatprathamataraṃ cittam utpāditaṃ yāvat samyaksaṃbuddhānāṃ lābhasatkārakathā | vayam anavatapte mahāsarasi bhagavataḥ purastāt svakasvakānāṃ (fol. 199v1) karmaṇāṃ (MSV I 163) plotiṃ vyākuryāma ity adhivāsayati bhagavāṃ sthavirasthavirāṇāṃ bhikṣūṇāṃ tūṣṇīṃbhāvena |

時諸苾芻聞佛教勅。咸皆依(13)命。佛共四百九十九苾芻衆。於室羅伐城沒。(14)無熱池邊出。往詣野猛藥叉遊行之處。其處(15)花果甚可悦意。然而此池流注四海。一名弶(16)伽河。二名新度河。三名縛叉河。四名呬多河。(17)其處嶮峻。非得通人而不能往。佛與大衆。倶(18)到彼已

dharmatā khalu buddhānāṃ bhagavatāṃ jīvatāṃ tiṣṭhatāṃ dhriyamāṇānāṃ yāpayatāṃ yaduta daśāvaśyakaraṇīyāni bhavanti | na tāvad buddhā bhagavantaḥ parinirvānti yāvad buddho na vyākṛto bhavati | satvenāvaivartyam anuttarāyāṃ samyaksaṃbodhau cittam utpāditaṃ bhavati sarvabuddhavineyā vinītā bhavanti | tribhāga āyuṣaḥ utsṛṣṭo bhavati | sīmābandhaḥ kṛto bhavati | śrāvakayugam agratāyām utsṛṣṭo bhavati | śrāvastyāṃ mahāprātihāryaṃ vidarśitaṃ bhavati | sāṃkāśye nagare devāvatāraṇaṃ vidarśitaṃ bhavati | mātāpitarau satyeṣu pratiṣṭhāpitau bhavataḥ | anavatapte mahāsarasi śrāvakasaṃghena sārdhaṃ pūrvikā karmaplotideśanā vyākṛtā bhavati |

(19)爾時世尊起世俗心。作此心時。乃至蟲蟻皆(20)知佛意。難陀鄔波難陀龍王。知如來意。云(21)何世尊起世間心。見佛欲於無熱池中。共諸(22)苾芻。各説往昔因業。即於池中。化出大蓮(23)花。其花千葉。猶如車輪。色如天金。寶莖花(24)蘂。金剛所作。無量千花周匝圍遶。

atha buddho bhagavāṃ śrāvakasaṃghena sārdhaṃ anavatapte mahāsarasi pūrvikāṃ karmaplotiṃ vyākartukāmo bhikṣūn āmantrayate sma | āgamayata bhikṣavo yenānavataptaṃ mahāsaras tena svakasvakānāṃ pūrvikāṃ karmaplotiṃ vyākuryāma |

爾時世尊(25)坐此花上。及諸苾芻各坐一蓮花。

bhikṣavaḥ evaṃ bhadanta iti bhagavataḥ pratyaśrauṣuḥ

atha bhagavān ekonaiḥ pañcabhir arhacchataiḥ sārdhaṃ śrāvastyām antarhitaḥ anavatapte mahāsarasi caṇḍayakṣarākṣasaniṣevite nānāpuṣpavṛkṣopaśobhite prādurbhūtaḥ |

yaṃ vyāḍayakṣācaritaṃ manoramaṃ vicitrapuṣpais tarubhiḥ suśobhitam |
ito yato jalavahasāgaraṃgamā nadyaś catasraḥ prasṛtāś caturdiśaṃ ||

(MSV I 164; MSV,Wi 71) gaṅgā ca sindhuś ca tathaiva vakṣuḥ sītā ca yan na prataranti mānuṣāḥ
nānyatra ye riddhibalasya lābhī hanteha gacchāmi saro mahodadhim* ||

dharmatā khalu yasmin samaye buddhā bhagavanto laukikaṃ cittam utpādayanti tasmin samaye kuntapipīlakādayo 'pi prāṇino bhagavataś cetasā cittam ājānanti | atha nandopanandayor nāgarājayor etad abhavat* | kimarthaṃ bhagavatā laukikaṃ cittam utpāditam* | paśyato 'navatapte mahāsarasi karmaplotiṃ vyākartukāmaḥ

tatas tasyānavataptasya mahāsaraso madhye sarvasuvarṇakhacitaratnamayakāṇḍakiñjalkakarmakṛtarathacakropamasahasradalakamalaparivṛto bhagavān bhikṣusaṃghena saha padmakarṇikāyāṃ niṣaṇṇaḥ sthavirasthavirā api

于時具壽(26)舍利佛在王舍城祇利跋窶山上。縫僧伽胝(27)衣。佛告大目揵連。往喚取汝同侶舍利弗(28)來。白言如是。時具壽大目揵連。從無熱池(29)沒。於祇利跋窶山現。到舍利弗前告言。

bhikṣavo 'nyāsu padmakarṇikāsu niṣaṇṇāḥ

tena khalu samayena śāriputro gṛdhrakūṭaparvate saṃghāṭikāṃ sīvyati sma |

具(77a1)壽舍利弗。今時世尊。共九百九十九苾芻(2)衆於無熱池住。我承佛勅。故來相喚。即可同(3)行。答曰。具壽大目連。汝可待我縫僧伽胝了(4)方得相隨。告曰。我共相助。縫不任意。

atha bhagavān āyuṣmantaṃ mahāmaudgalyāyanam āha | gaccha maudgalyāyana pravrajyāsahāyakam ānayety evaṃ bhadantety āyuṣmāṃ mahāmaudgalyāyanaḥ anavatapte mahāsarasy antarhito gṛdhrakūṭe parvate āyuṣmataḥ śāriputrasya purataḥ sthitvā evam āha |

āyuṣman śāriputra pañcaśatārhadbhiḥ saha śāstā ekaikaśaḥ (fol. 200r1) pūrvikāṃ karmaplotiṃ vyākartukāmas tvatpratīkṣaṇaparaḥ āgaccha gacchāmaḥ sa kathayaty āyuṣman mahāmaudgalyāyana saṃghāṭī tāvat sīvyāmi | paścād āgamiṣyāmīti | sa kathayati |

時大目(5)連。以神變力五指爲針助縫。其舍利弗告目(6)連曰。汝應前去。我即後來。大目連曰。仁若不(7)去。我強力將行。

tathāstu sahāya |

時具壽舍利弗即舒戸鉤。告(8)目連曰。汝神通爲最。且取此戸鉤然後將我。

atha (MSV I 165) mahāmaudgalyāyana ṛddhyā pañcabhir aṅgulībhiḥ sīvitum ārabdhaḥ āyuṣmāñ cchāriputraḥ kathayati āyuṣmaṃ mahāmaudgalyāyana syūtā bhavatu | sa kathayaty āyuṣmañ cchāriputra sacet tvaṃ na gaccher balāt tvāṃ grahīṣyāmi |

(9)時大目連即挽戸鉤。

athāyuṣmān śāriputras tasya kāñcīm ākṛṣya kathayati | mahāmaudgalyāyana nanu tvaṃ bhagavatā ṛddhimatāṃ agro nirdiṣṭaḥ sa tvam etat tāvan naya paścān māṃ neṣyasīti | tata āyuṣmatā mahāmaudgalyāyanena te tatra nītāḥ | atha āyuṣmān śāriputraḥ saṃlakṣayati | ayaṃ maharddhikaḥ | sacet sthānam idaṃ sarvaṃ neṣyatīti | sa tena gṛdhrakūṭe parvate upanibaddha

然舍利弗又作是念。彼(10)大威徳。若挽戸鉤并我將去。便以神通。以身(11)繋著祇闍崛山。其山即動。并贍部洲地倶時(12)皆動。難陀鄔波難陀龍王。并無熱大池之中(13)諸大徳等。咸悉總動。時諸苾芻白佛言。此是(14)難陀鄔波難陀龍王令動地耶。

āyuṣmatā mahāmaudgalyāyanenākṛṣṭo gṛdhrakūtaḥ parvataḥ kampitum ārabdhaḥ |

佛告諸苾芻。(15)此非難陀鄔波難陀龍王動此地也。此是大(16)聲聞現神通也。

athāyuṣmān śāriputraḥ saṃlakṣayati | anena gṛdhrakūṭaparvataś cālita iti ... yanv ahaṃ sumerau upanibadhnīyām (MSV,Wi 72) iti sa tena sumerau parvatarāje upanibaddhaḥ punar āyuṣmatā mahāmaudgalyāyanenākṛṣṭaḥ sumeruḥ parvato nandopanandau nāgarājau ca cālitau | anavataptaṃ mahāsaraś ca | sarvaṃ kṣubdham* | atha sthavirasthavirā bhikṣavaś calitum ārabdhāḥ padmakarṇikeṣu niṣaṇṇās te bhagavantaṃ papracchuḥ kimarthaṃ bhagavaṃ nandopanandau nāgarājau cālitau |

其舍利弗復作是念。我若繋(17)著須彌山者。彼亦將去。我今以心繋著無熱(18)池中。如來所坐大蓮花已。即不能動。

bhagavān āha | bhikṣavaḥ nandopanandayor nāgarājayor nāsti kampanam iti śrutvā tau ṛddhivikurvitaṃ kuruta iti

āyuṣmāñ cchāriputraḥ saṃlakṣayati yanv ahaṃ bhagavataḥ padmanāḍe upanibaddhnīyām iti |

時大(19)目連告舍利弗曰。

tena bhagavataḥ padmanāḍe upanibaddho niṣkampaṃ sthitaḥ |

具壽捔神通訖。可往世尊(20)所。舍利弗曰。汝且前去。我在後來。其大目連(21)去已。未至佛所。舍利弗先到。禮佛雙足。於蓮(22)花上坐已。目連方至。尊者問曰。汝於先來。何(23)大遲之。

yadā tasya ṛddhi ṛddhyā parābhūtā tadā (MSV I 166) āyuṣmantaṃ śāriputram evam āha |

時諸苾芻皆生疑惑。唯佛能斷。白(24)佛言。世尊。比見大目乾連神通第一。今乃不(25)如。佛告諸苾芻。汝等諦聽。非但今時。

gaccha āyuṣmañ cchāriputra riddhivikurvitam āgaccha gacchāvaḥ gacchāyuṣman mahāmaudgalyāyana eṣo 'ham āgata eva yāvad āyuṣmān mahāmaudgalyāyano na pratyāgatas tāvad āryāyuṣmān śāriputro gataḥ | bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā ekānte padmakarṇikāyāṃ niṣaṇṇaḥ tataḥ paścād āyuṣmān mahamaudgalyāyano gataḥ paśyaty āyuṣmantaṃ śāriputraṃ sa kathayaty āgato 'si āyuṣmaṃ śāriputra āvām āgatau |

乃往古(26)昔。於中天國。有一畫師。其人因事。往詣餘國(27)至已。還向畫師家停。然而主人作一轉關木(28)女。彩色莊嚴。令其供給看侍。對前而住。客便(29)喚曰。來於此眠臥。其木女默然而立。斯人念(77b1)曰。主人發遣此女。看侍於我。即以手挽。其索(2)即斷。身手倶散。極生羞恥。便作是念。今者被(3)其私裏辱我。我應對衆而爲恥辱。斯人即於(4)當門牆上。畫自己身。猶如自絞入門扇後隱(5)身而住。主人怪晩日高不起。即往看之。開(6)門乃見自絞而死。便作是念。彼人何故自勒(7)咽喉。復見木人聚在地上。縁我勝彼由斯致(8)死。其國立法。有人死者。先奏王知然後殯(9)葬。主人急告王曰。中天竺國。有一畫師。來居(10)我家。我作轉關木女供給。彼爲是人手挽索(11)斷。斯人羞恥自懸而死。願王檢看。我願殯(12)葬。王即勅使往看。使者告曰。汝且斫索令斷(13)然後檢看。爲是自懸而死。爲是主人勒殺。(14)是時主人即以斧斫唯加斫壁。客便告曰。(15)爲死活耶。既對王臣。深懷愧恥。

saṃśayajātā bhikṣavaḥ sarvasaṃśayacchettāraṃ bhagavantaṃ papracchuḥ | bhadanta bhagavatā āyuṣmāṃ mahāmaudgalyāyanaḥ riddhimatām agro nirdiṣṭo 'tha ca punar āyuṣmatā śāriputreṇa riddhyā parājita iti | bhagavān āha || na bhikṣava etarhi atīte 'dhvany api śilpakuśalena parājitaḥ |

bhūtapūrvaṃ (fol. 200v1) madhyadeśe 'nyataraś citrakarācāryo 'bhūt sa kenacid arthakaraṇīyena madhyadeśād yavanaviṣayaṃ gataḥ

sa tatra yantrācāryasya niveśane 'vatīrṇaḥ tena tasya yantrapuṭṭalikāṃ kṛtvā praveśitā |

sā tasya pādau dhāvitvā sthitā | atha sa tasyā gamanasamaye kathayati | sā tūṣṇīm avasthitā | sa saṃlakṣayati nūnaṃ mamaiṣā paricārikā preṣitā sa tāṃ haste gṛhītvā ākraṣṭum ārabdhaḥ yāvac chaṅkalikāpuṃjo vyavasthitaḥ |

sa lajjitaḥ saṃlakṣayati | aham anena lajjāpitaḥ | aham apy enaṃ sarājaparijanaṃ (MSV I 167) lajjayiṣyāmīti tena dvārābhimukham ātmapratibimbakam udbandhakaṃ likhitaṃ kavāṭasandhau ca nilīyāvasthitaḥ tasya yo vyutthānakālaḥ so 'tikrāntaḥ | atha yantrācāryaḥ saṃlakṣayati | dūrāgata eṣaḥ | kasmād dvāram idam anavaruddham* | sa praviśya paśyati yāvad udbadhya mṛtaṃ

sa saṃlakṣayati kiṃkāraṇaṃ anenātmā jīvitād vyavaropitaḥ paśyati tāṃ dāruputrikāṃ śaṃkalikāṃ puñjībhūtām* |

sa saṃlakṣayati | eṣa lajjāpitaḥ | samayocitam ācāram anuṣṭhāya (MSV,Wi 73) atithiḥ kālaṃ karoti sa taṃ tāvan na satkaroti yāvad rajñe niveditam iti |

tatas tena rājñaḥ sakāśaṃ gatvā niveditam* deva āsīd yavanaviṣaye citrācāryaḥ | sa matsakāśam āgataḥ | tasya paricaryārthāya mayā dāruputrikā praveśitā | tena tasyā hastau gṛhītvā ākṛṣṭā śaṃkalikāpuñjo 'vasthitaḥ tena prabhinnenātmā udbaddhaḥ tad arhati devas taṃ pratyavekṣituṃ tato 'haṃ satkaromi |

atha rājñā rājapuruṣāḥ preṣitāḥ | bhavanto yūyam adya prāk pratyavekṣadhvam* | atha te tatra gatvā pratyavekṣante |

teṣām etad abhavat* | asmābhiḥ katham asmān nāgadantakād avatārayitavyam iti | apare kathayanti pāśaś chettavya iti te kuṭhāraṃ gṛhītvā chettum ārabdhāḥ | yāvat paśyanti citrācāryam* |

佛告諸苾芻(16)於意云何。爾時畫師者。即舍利弗是。作機關(17)木女者。即大目乾連是。於彼時中。由有工巧(18)而能勝彼。今用神通還復得勝(19)復次苾芻。汝等諦聽。

atha citrakalācāryaḥ kavāṭāntarikāyā nirgatya kathayati | bhoḥ puruṣa tvayāham ekākī prabhinnas tvaṃ punaḥ sarājikāyāṃ parṣado madhye (MSV I 168) mayā prabhedita |

kiṃ manyadhve bhikṣavas tena kālena tena samayena yo 'sau yantrakalācārya eṣa evāsau maudgalyāyano bhikṣus tena kālena tena samayena yo 'sau citrakarācārya eṣa evāsau śāriputro bhikṣus tena kālena tena samayena tadāpy anenaiṣa śilpena parājitaḥ etarhy apy anenaiṣa ṛddhyā parājitaḥ |

乃往古昔。別於一方聚(20)落之中。有二畫師。共鬪技能。皆稱我好。明解(21)工巧。倶詣王所。白言云。我明圖畫。第二亦云。(22)我能圖畫。

bhūyo 'pi yo 'nena śilpakuśalena parājitas tac chrūyatām* |

時王即令壁上各畫一面。畫已能(23)知。我不信説。

bhūtapūrvaṃ bhikṣavo dvayoś citrakalācāryayor vivādo 'bhūt* ekaḥ kathayaty ahaṃ śobhanaṃ śilpaṃ jānāmīti dvitīyo 'pi kathayaty ahaṃ śobhanataraṃ jānāmīti parasparaṃ spardhayā rājasakāśaṃ gatau | tasya pādayor nipatitau | ekaḥ kathayati | ahaṃ śobhanaṃ śilpaṃ darśayiṣyāmi | dvitīyo 'pi kathayati | ahaṃ śobhanataraṃ śilpaṃ darśayiṣyāmi |

其一畫師。時經六月。乃畫一(24)面。其第二者。但唯摩飾壁面。其畫了者。即白(25)王言。我畫牆了。王共群臣來觀畫彩。告曰。大(26)端正。第二畫師白王。看我畫作。由前壁畫光(27)影現斯。以薄衣覆。王見此事。甚大怪之云更(28)勝彼。其人禮王足已。白言。此非我畫。由彼壁(29)畫。於此影現。大王。爲復畫者端妙。爲復此處(77c1)端正。王言如汝作者。甚爲端正。

atha (fol. 201r1) rājñā tayor dvārakoṣṭhako darśitaḥ bhavanto nāhaṃ jāne ko yuvayoḥ śobhanataraṃ śilpaṃ jānīta ity api tv eka ekāṃ bhittiṃ citrayatu dvitīyo aparāṃ* | + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + (GBM 6.1066a) citrayitum ārabdhau |

tatraikena ṣaḍbhir māsaiś citrakarma kṛtaṃ dvitīyena ṣaḍbhir māsair bhittiḥ parikarmitā | yasya citrakarma parisamāptaṃ sa rājñaḥ sakāśam upasaṃkrāntaḥ upasaṃkramya kathayati deva mama citrakarma parisamāptaṃ draṣṭum arhasi |

atha (MSV I 169) rājā sahāyena nirgatya dṛṣṭaṃ parituṣṭaḥ śobhanaṃ citrakarmeti | dvitīyaḥ pādayor nipatya kathayati idānīṃ madīyaṃ citrakarma draṣṭum arhasi |

tena yavanikāpanītā cchāyā tatra nipatitā (MSV,Wi 74) rājñā tad dṛṣṭvā vismayam āpanna idaṃ śobhanataraṃ citrakarmeti yavanikām ākṛṣya pādayor nipatya kathayati deva naitac citrakarmāpi tu bhittīparikarmaivam iti |

佛告諸苾芻。(2)汝意云何。爾時六月磨作畫師者。即舍利弗(3)是。時經六月畫師者。即大目連是也。於彼(4)時中。由其工巧。而能得勝。今復神通而還獲(5)勝

tato rājñā bhūyasyā mātrayā paraṃ vismayam āpannaḥ kathayati ayaṃ śobhanataraḥ śilpika iti |

kiṃ manyadhve bhikṣavo yenā + + ṣaḍbhir māsair bhittiparikarma kṛtaṃ eṣa evāsau śāriputro bhikṣuḥ

(6)復次苾芻。汝等諦聽。非但今時神通得勝。

yena tu ṣaḍbhir māsaiś citrakarma kṛtaṃ eṣa evāsau maudgalyāyano bhikṣus tena kālena tena samayena tadāpy eṣo 'nena śilpena parājitaḥ etarhy apy anenaiṣa riddhyā parājitaḥ ||

古(7)昔於波羅痆斯城不遠。有二仙人。一名勝佉。(8)二名利棄多。

bhūyo 'py. + + + ṛddhyā parājitaḥ tac chrūyatāṃ |

彼於後時。天降大雨。地面多(9)泥。其勝佉仙人。膝脚跌倒地。被打瓶破。仙人(10)呪誓。於十二年中。天更不雨。其梵授王。及波(11)羅痆斯人衆。皆聞仙人呪誓。令十二年天不(12)降雨。王及國人同往彼仙所。白言大仙。莫(13)作如是。仙人告曰。我不忍之。令十二年不得(14)下雨。梵授王等。別向利棄多仙人所。以事白(15)言。此仙作實語。應時天降大雨。

bhūtapūrvaṃ bhikṣavo vārāṇasīṃ nagaraṃ upaniśṛtya dvau ṛṣī prativasataḥ śaṃkhāś ca likhitaś ca |

yāvad apareṇa samayena devo vṛṣṭaḥ kardamo jātaḥ śaṃkhaḥ skhalitaḥ kardame patitaḥ kuṇḍikā bhagnā

tatas tena śāpo dattaḥ tasmāt tvayā durācāra na varṣitavyam iti |

rājñā brahmadattena vārāṇasīnivāsinā ca janakāyena śrutaṃ

tatas tair asau gatvā vijñaptaḥ maharṣe maivaṃ kriyatām iti | sa kathayati na śakyaṃ mayā durācārasya kṣamituṃ dvādaśa varṣāṇy anena parābhūtena na varṣitavyam iti |

佛告諸苾芻(16)等。爾時名勝佉仙人者。即大目連是。利棄多(17)仙人者。即舍利弗是也。

tato rājñā brahmadattena tena ca janakāyena likhito vijñaptas tenāyācanaṃ (MSV I 170) kṛtaṃ devo vṛṣṭaḥ

廣説如上

kiṃ manyadhve bhikṣavo yo 'sau tena kālena tena samayena ṛṣiḥ śaṃkhaḥ eṣa evāsau maudgalyāyano yas tv asau likhita eṣa evāsau śāriputro bhikṣus

(18)復次苾芻。彼二仙人。有少惱縁。其利棄多仙(19)人。即於勝佉邊。求而懺摩。正禮足時。其勝佉(20)乃以脚蹋利棄多頭髻之上。被蹋之時。即作(21)呪誓。願明日日出之時。汝頭破裂。勝佉還即(22)呪誓。願日莫出。日既不出。世間黒闇。

tena kālena tena samayena tadāpy anena riddhyā parājitaḥ ||

諸婆羅(23)門。城中人衆。皆來白勝佉仙人曰。莫作是事。

punar api yathaiṣo 'nena riddhyā parājitas tac chrūyatāṃ | likhitaḥ śaṃkhasya kasmiṃścit prayojane pādayor nipatitaḥ śaṃkhena padbhyāṃ jaṭā + .. likhitenābhihitaḥ sūryasyābhyudgamanakālasamaye tava mūrdhā sphaliṣyatīti | śaṃkhaḥ kathayati | tasmāt sūryo nābhyudeṣyatīti | andhakāraṃ loke prādurbhūtaṃ |

(24)彼仙答曰。若令日出。頭決破裂。

tato rājñā brāhmaṇagṛhapatibhiś ca śaṃkho vijñaptaḥ maharṣe maivaṃ kriyatāṃ iti |

其利棄多告(25)勝佉曰。

sa kathayati (MSV,Wi 75) sūryo 'bhyudeṣyati niyataṃ mama śiraḥ sphaliṣyati |

汝可作一土頭。

sa likhitenābhihitaḥ

其仙即作土頭戴之。(26)其日即出。土頭便破。

(fol. 201v1) yady evaṃ mṛnmayaṃ śiraḥ kriyatāṃ |

佛告諸苾芻。莫作異見。(27)時勝佉仙人者。即大目揵連是。利棄多仙人(28)者。舍利弗苾芻是。

yā + + + + mṛnmayaṃ śiraḥ kṛtaṃ sūryasyābhyudayena sphuṭitam*

於彼時中。而已勝彼。今時(29)亦勝(78a1)佛告諸苾芻。汝等復聽。我今爲汝説。昔中天(2)竺有一巧人。善解牙作。遂持象牙。刻爲粳米(3)一斗。以充道糧。往波斯國。既至彼國。詣一巧(4)師家中。暫寄欲住。斯人不在。但有其妻。既見(5)妻已。報言。將此一斗白粳米。爲我作飯。其巧(6)工妻答曰。此米留著。汝當且去。其人留米即(7)去。彼便爲煮。柴薪倶盡。米仍不熟。夫主來至(8)家中。問其妻曰。賢首。汝今作何物耶。妻即具(9)説。夫便看米。乃知是象牙爲米。夫以誑心告(10)曰。此水爲有灰故。米不能熟。汝用淨甜水煮。(11)米當即熟。後時留米人來。其妻報曰。汝宜取(12)淨甜水來。其人持瓦瓶取水。預前速至。畫(13)作水池。於其池中。畫作一死狗。其形脹爛。(14)其取水人。至彼池已。乃見此狗。一手掩鼻。一(15)手下瓶。以眼視狗。遂打瓶破。瓶既破已。便自(16)羞恥。

kiṃ manyadhve bhikṣavo yo 'sau śaṃkhaḥ (GBM 6.1066b) eṣa evāsau maudgalyāyano bhikṣuḥ yo 'sau likhita eṣa evāsau śāriputro bhikṣuḥ ||

佛言。汝等苾芻。勿作異念。其昔巧工作(17)象牙米者。大目乾連是。畫作水池者。今舍利(18)弗是也。

yathā punar apy anena śilpena parājitas tac chrūyatāṃ | madhyadeśād dantakalācāryo dantataṇḍulānāṃ prastham ādāya yavanaviṣayaṃ gataḥ sa citrakarācāryagṛhe 'vatīrṇaḥ sa ca śūnyaḥ sa tasya bhāryām uvāca | vayasyabhārye taṇḍulaprasthā .. (MSV I 171) sādhayitvānuprayaccheti | sa sthāpayitvā prakrāntaḥ sā sādhayitum ārabdhā | kāṣṭhakṣayaḥ saṃvṛtto na ca siddhās tato 'syāḥ svāmī āgataḥ kathayati bhadre kim etat* tayā vistareṇa samākhyātaṃ sa vyavalokayitum ārabdhaḥ | paśyati dantataṇḍulāṃ sa tāṃ vipralaṃbhayaṃ kathayati bhadre kṣāram etat pānīyaṃ anyad ghaṭam ānaya tenaite taṇḍulāḥ sādhayiṣyantīti | tayāsau dantakalācāryo 'bhihitaḥ mṛṣṭaṃ pānīyam ānayeti | tena tām uktvā anyatamasmin pradeśe vāpī likhitā tasyāṃ ca kukkuro vyādhmātako likhitaḥ | tato dantakarācāryo ghaṭaṃ gṛhītvā taṃ pradeśam anuprāptaḥ | paśyati kukkuraṃ mṛtaṃ vyādhmātakaṃ | sa ghrāṇaṃ pidhāya nirīkṣitum ārabdho yāvat tasya tad udakabhājanaṃ bhagnaṃ + dantakarācāryaḥ pratibhinnaḥ |

汝諸苾芻。如來所得之定。諸聖獨覺。(19)名亦不知。諸獨覺所得之定。舍利子大目連。(20)名亦不知。舍利子所得之定。餘聲聞衆。名亦(21)不知。舍利子苾芻。具大威徳。勝大目連。然(22)而由彼多現神通。密作是説。大目乾連神通(23)第一

kiṃ manyadhve bhikṣavo yo 'sau dantakarācārya eṣa evāsau maudgalyāyano bhikṣuḥ yo 'sau citrakarācārya eṣa evāsau śāriputro bhikṣuḥ |

api tu yāsāṃ dhyānavimokṣasamādhisamāpattīnāṃ lābhī tathāgatas tāsāṃ pratyekabuddhā nāmāpi na jānanti |

yāsāṃ pratyekabuddhā lābhinas tāsāṃ śāriputro bhikṣur nāmāpi na jānīte |

yāsāṃ lābhī śāriputro bhikṣus tāsāṃ maudgalyāyano bhikṣur nāmāpi na jānīte |

yāsāṃ maudgalyāyano bhikṣur lābhī tāsāṃ tadanye śrāvakā nāmāpi na jānate |

(24)復次大迦葉波自説其業。而説頌曰

maharddhikaḥ śāriputro mahāmaudgalyāyanāt* kin tu tadbahulavihāritāṃ sandhāya mayā ṛddhimatām agro nirdiṣṭaḥ || || śāriputramaudgalyāyanavargaḥ || ||

(25) 迦葉往詣於衆前　具説前生修行法
(26) 捨施少分諸功徳　獲斯無量勝福田

(MSV,Wi 76) athāyuṣmān mahākāśyapaḥ svāṃ karmaplotiṃ vyākaroti | kathayati

(27) 猶如世間師子王　無畏遊於諸山藪
(28) 今大迦葉亦復然　演説昔法心無畏

sa tatra gatvā giram abhyudīray. pūrvaṃnivāsācaritānulomikām* |
tad drutam ekaṃ smarati parīttaṃ yat kṛtvānubhavati phalaṃ mahat* 1

(29) 我昔曾施升秕食　當於無漏獨覺所
(78b1) 住最無垢三昧定　我今信受亦復然

siṃho yathā parvataśailadhārī viśārado gacchati gocarāya |
sa kāśyapo .. + + + + + kaḥ pūrvenivā + + + + + + + 2

(2) 於佛教中發大願　常聞如是最勝法

śyāmākaprastha + + + + + + + + + + + + + + + + dakṣiṇam*
vimuktacitte akhile anāsrave 'raṇe vihāriṇy anavadyamānase | 3

(3) 由是因縁獲果報　千度生於北欝單
(4) 其國長壽無彼我　漸獲尊貴無闕少

(MSV,Wi 77) tasmiṃś ca saṃbhāvayed dharmam uttamaṃ tasmin dharme praṇidhāya mānasam*
+ + + + + .. ś ca samāga .. + + + + + + + + + + + + 4

(5) 由斯一業獲果報　千度得生忉利天
(6) 彼天受妙香瓔珞　色相殊好以嚴身

+ + + + + + + + + + + + sahasrakṛtvaḥ kuruṣūpapannavāṃ
dīrghāyuṣkeṣv amameṣu + + + (fol. 202r1) viśeṣagāmiṣv anihīnavṛttiṣu 5

(7) 彼壽報盡命既終　還復天中獲安樂
(8) 由於一業發大願　多饒財寶不貪著

tasyaiva caikasya phalena karmaṇaḥ sahasrakṛtvas tridaśān upāgamam*
vicitramālyābharaṇānulepanaḥ praṇītakāyo .. .. + + + + + 6

(9) 不求五欲受諸樂　便捨出家學佛道
(10) 我昔不遇大明師　亦不逢彼聲聞衆

+ + + + + + + + + + + (GBM 6.1061a) .* punaś ca deveṣu śubheṣu nandane
punar manuṣyeṣu śubheṣv ahaṃ punaḥ upasaṃpannaś cetasaḥ praṇidhānakāraṇāt* 7

(11) 見服袈裟染衣者　便即頂禮求出家
(12) 我見如是出家時　在於佛前衆中坐

tasyaiva caikasya phalena karmaṇo jāto mahāśālakule dvijo hy aham*
prabhūtavitto naranārisaṃmataḥ + + + + + + + + + + + + 8

(13) 從衆而起頂禮佛　説佛是我親教師
(14) 于時世尊出是言　汝是弟子我爲師

(MSV,Wi 78) + + + + + + mayā kadācin naivāpaśyaṃ hy apratimanyaśrāvakān*
kṛtvā paṭaplotikakanthikām ahaṃ loke 'rhadbhyaḥ praṇipatya prāvrajam* 9

(15) 若求出離諸苦難　宜應聽受淨妙法
(16) 世尊爲我説妙法　發大慈悲於我處

so 'haṃ tathā pravrajito hy apaśyaṃ jinaṃ niṣaṇṇaṃ bahuputracaitye |
praṇamya pādau ca muner avocaṃ śāstā me bhagavāṃ śrāvakas te 'haṃ 10

(17) 四禪十力及六根　八支聖道令修學
(18) 我今獲致如斯法　便以漏盡不復生

+ + + + + + + + + + .. śāstā te 'haṃ tvaṃ punaḥ śrāvako me |
śṛṇutvaṃ dharmaṃ madhuraṃ praṇītaṃ yadīcchase sarvaduḥkhād vimoktuṃ | 11

(19) 今我最後受此身　與諸賢聖爲同侶
(20) 如來常説眞實法　持淨戒者願隨心

ye cāpi me puruṣavareṇa tāyinā dharmā mahākāruṇikena deśitāḥ
dhyānāni catvāri balendriyāṇy a + + + + + + + + + + 12

(21) 我所發願今得隨　更不受生最後有
(22) 我生及貪今已盡　斷諸有結更不縛

+ + + .ā dharmanikāmalābhī kṣīṇāsravo hy antimadehadhārī
ebhiś ca me paścimadehadhāribhiḥ samāgamo 'yaṃ rijubhir nīrajaskaiḥ 13

(23) 我於法中爲長子　由法王力離衆苦
(24) 佛已記我爲第一　於杜多中最爲上

saṃpannavādī hi jinas tathāgataḥ saṃpadyate śīlavato yadīcchasi |
(MSV,Wi 79) yathā yathā me manasā + + + + + + + + + + + . antimo bhavaḥ 14

(25) 已見實諦證眞法　我今惑盡獲不動
(26) 對聖尊前説本業　在於阿耨大池中

kṣīṇā ca me jātir athāpi tṛṣṇā + + + tā bandhanam eva cchinnaṃ |
putro 'ham asmy oraso dharmarājño nirvāsyāmi kleśagaṇakṣayāc ca | 15

(27) 大聖慈尊加被我　安坐蓮花説斯事

dhūtavāsānām aham agro nirdiṣṭaḥ sarvadarśinā |
kṣīṇāsravo vāntadoṣaḥ prāpto + + + + padam* 16

(28)爾時耆宿聲聞諸大苾芻。問具壽舍利子言。(29)汝昔曾作何業。由彼業故。得大智慧。辯才無(78c1)礙。

evaṃ hi kāśyapaḥ sthaviro bhikṣusaṃghāgratasthitaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || ||

爾時舍利弗以頌答曰

kāśyapavargaḥ prathamaḥ || ||

(2) 我昔山林見隱人　是其獨覺寂靜者
(3) 依止空閑修淨行　身被垢弊破袈裟

atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ śāriputram idam avocan* kim āyuṣmatā śāriputreṇa karma kṛtaṃ yasya karmaṇo vipākena mahāprajño mahāpratibhānaś ca saṃvṛttaḥ | sa kathayaty

(4) 我時見彼心歡悦　即便取衣爲浣染
(5) 更以針線好縫治　殷勤頂禮申恭敬

araṇye 'ham ṛṣiṃ śāntam apaśyaṃ śramaṇaṃ tadā |
pratyekabuddhaṃ bhagavantaṃ lūhacīvaradhāriṇam* 18

(6) 彼便於我生哀愍　擧身湧在大空中
(7) 爲現種種變神通　於是搖騰空去

tasmiṃś cittaṃ prasādyāhaṃ dhāvayitvā ca cīvaram*
syūtvā raṃktvā ca tathā vandya cainaṃ punaḥ punaḥ 19

(8) 時我覩斯神變已　合掌慇心發弘願
(9) 願我生生常智慧　有大勢力饒財寶

tato mamānukaṃpārthaṃ so 'ntarikṣaṃ samudgataḥ
prajvalaṃs tejasā svena tato vaihāyasaṃ + + 20

(10) 於彼榮豪族姓中　常得出家捨五欲
(11) 由斯願力得出家　五百生中離俗網

añjaliṃ saṃpragṛhyāham akārṣaṃ praṇidhiṃ tataḥ
tīkṣṇendriyo mahāprajña īdṛśaḥ syām ahaṃ yathā | 21

(12) 此是最後身　得生於人間
(13) 親事大導師　無上等正覺

(MSV,Wi 80) nāḍhye kule 'bhijāyeyaṃ mā cāhaṃ nīcavṛttiṣu |
madhye kule 'bhijāyeyaṃ pravrajyābahulaḥ sadā | 22

tenāhaṃ kuśalamūlena paṃca jātiśatāny ahaṃ |
manuṣyalābhaṃ labdhvā ca prāvrajaṃ cānagārikām* 23

(14) 我今得出家　於釋師子教
(15) 以獲安隱法　去熱得清涼

iyaṃ me paścimā jātir labdho me mānuṣo bhavaḥ
ārādhitaḥ sārthavāhaḥ saṃbuddho 'yam anuttaraḥ 24

(16) 我於半月間　讀誦達彼岸
(17) 對親教大師　於僧衆宣示

pravrajyā ca mayā labdhā śākyasiṃhasya śāsane |
arhatvaṃ ca mayā prāptaṃ śītībhūto 'smi nirvṛtaḥ
ardhamāsād bhadantāhaṃ gatipāramitāṃ gataḥ 25

(18) 而爲我授記　大慧最尊者
(19) 隨順轉法輪　令衆生悟解

(fol. 202v1) saṃmukhaṃ caiva śāstā māṃ bhikṣusaṃgh. + + + +
vyākaroti prajñayā śreṣṭhaṃ dharmacakrānuvartakam* 26

(20) 舍利子大慧　於僧大衆中
(21) 自記宿業報　無熱池中説

śāriputro mahāprajño bhikṣusaṃghāgrataḥ sthitaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte (GBM 6.1061b) mahāhrade || || 27

(22)爾時耆宿聲聞諸大苾芻。告具壽大目連曰。

śāriputravargo dvitīyaḥ || ||

(23)其舍利子。已説宿業。次至仁説本業報縁。作(24)是語時。大目連即以伽陀告諸耆宿。而説頌(25)曰

atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ mahāmaudgalyāyanam idam avocan* vyākṛtā

(26) 我昔爲隱士　處在於山藪
(27) 時有一人來　求我欲出家

āyuṣmaṃ mahāmaudgalyāyana āyuṣmatā śāriputreṇa svakakarmaplotir idānīṃ tvam api svakāṃ karmaplotiṃ vyākuru | evam ukta āyuṣmān mahāmaudgalyāyanaḥ sthavirasthavirān bhikṣūn idam avocat*

(28) 即與剃鬚髮　并沐浴染衣
(29) 授與令披著　斯人於屏處

.. .. .. ham ṛṣiḥ pūrvaṃ vanaprastham upāśṛtaḥ
puruṣas tatra cāgamya pravrajyāṃ mām ayācata | 28

(79a1) 端身結加坐　證得縁覺果
(2) 搖騰空去　是時我歡喜

keśāṃs tasyāvaropyāhaṃ dhāvayitvā ca cīvaram*
rañjayitvā tataḥ prādāt so 'bhūd āttamanāḥ tadā | 29

(3) 恭敬而合掌　由斯發弘願
(4) 今獲大神通　我願得斯通

(MSV,Wi 81) ekāntam upasaṃkramya paryaṅkena niṣaṇṇavān*
pratyekabodhiṃ spṛṣṭvā sa sta .. + + + saṃgataḥ 30

(5) 如是大仙者　由斯善根力
(6) 生處常獲福　此是最後身

prāmodyam upagamyāhaṃ saṃpragṛhyāñjaliṃ tataḥ
akārṣaṃ praṇidhiṃ tatra prārthayaṃ riddhim uttamāṃ |
īdṛśā mama riddhiḥ syād yathaivāsya mahāṛṣeḥ 31

(7) 得生於人道　親事大導師
(8) 無上等正覺　於釋師子教

tenāhaṃ kuśalamūlena yatra yatropapannavān*
devabhūto manuṣyaś ca kṛtapuṇyo vyarocayam* 32

(9) 而我得出家　已獲阿羅漢
(10) 去熱得清涼　世尊記別我

iyaṃ me paścimā jātir labdho me mānuṣo bhavaḥ
ārādhitaḥ sārthavāhaḥ saṃbuddho 'yam anuttaraḥ 33

(11) 神通爲第一　縁於施少分
(12) 今招大果報　昔時殘惡業

pravrajyā ca mayā labdhā śākyasiṃhasya śāsane |
arhatvaṃ ca mayā prāptaṃ śītībhūto 'smi nirvṛtaḥ 34

(13) 我説仁善聽　往因大國中
(14) 而生豪貴族　初爲童子時

aham ṛddhimatām agryo nirdiṣṭaḥ sarvadarśinā
.. + parīttaṃ kuśalam anubhūtaṃ sukhaṃ bahu | 35

(15) 出門庭遊戲　入家欲飮食
(16) 遇父與母交　既見生羞恥

yac cāpy akuśalaṃ karma śṛṇuta vyākaromy aham*
purottame rājagṛhe cābhūvaṃ śreṣṭhidārakaḥ 36

(17) 便以杖打我　爲此懷嫌恨
(18) 發言願長大　摧其身如

bahir gṛhasya krīḍitvā praviśaṃ bhaktakarāṇāt*
+ + + mātāpitarāv ubhau tatra rahogatau | 37

(19) 當發斯惡願　生黒繩地獄
(20) 受諸極苦已　得生於人中

dṛṣṭvā t. .. .. .. + + 'vadhyāyante ca lajjitāḥ
manaḥpradoṣaṃ cākārṣaṃ pitur mātur athāntike |
yadā pumāṃ bhaviṣyāmi haṃmy evaṃ naḍaghātyayā | 38

(21) 此是最後身　由有餘殘罪
(22) 遭斯外道難　命根幾欲盡

manaḥpradoṣaṃ kṛtvāhaṃ kāyena na parākṛtaṃ
+ + + + + + + + + + + duḥkham uttamam* 39

(23) 最後罪報盡　不復更有餘
(24) 於慈父母邊　是故發清信

tataḥ karmāvaśeṣeṇa .. .. + paścime bhave |
naḍaghātyayā haniṣyanti śramaṇā anyatīrthikāḥ 40

(25) 所有諸群生　而墮於惡趣
(26) 由心懷惡事　常見苦無樂

sa eva hi mamābādho bhavitā maraṇāntikaḥ
karmāvaśeṣaṃ caramaṃ tataḥ kṣīṇaṃ bhaviṣyati | 41

(27) 目連對耆徳　説是宿業報
(28) 阿耨大池中　安坐花臺上

tasmāt prasādya + + + + + + + + + + +
+ + + + + hetor hi satvā gacchanti sadgatim* 42

(29)爾時耆宿聲聞諸大苾芻。於具壽善妙苾芻。(79b1)作如是説。具壽目連。已説宿業竟。次至仁説(2)本業報縁。作是語已。其時善妙即以伽他。而(3)説頌曰

ity evaṃ kolitaḥ sthaviro bhikṣusaṃghāgratasthitaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || || 43

(4) 我昔入寺中　見地有塵穢
(5) 即便持掃箒　除糞及塗治

kolitavargas tṛtīyaḥ || ||

(6) 因發清信心　掃洒令清淨
(7) 由斯善根故　生處端正身

(MSV,Wi 82) atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ śobhitam + + + + + + + + + + + + .. kolitena svakā karmaplotir idānīm āyuṣmān api śobhitaḥ svakāṃ karmaplotiṃ vyākarotu |

(8) 父母與立名　名爲妙善來
(9) 於眷屬等前　時好美名稱

athāyuṣmāñ cchobhitaḥ bhikṣusaṃghasya purastāt svakāṃ karmaplotiṃ vyākarotu |

(10) 衆人常樂見　見者生歡喜
(11) 親侍大導師　無上等正覺

saṃghārāmam ahaṃ gatvā dṛṣṭvācokṣaṃ tad aṅgaṇaṃ
+ + + + + + + + + + + + + + + + 44

(12) 我獲阿羅漢　去熱得清涼
(13) 我昔作斯願　惱盡成無漏

tataś cittaṃ prasādyāhaṃ cokṣaṃ dṛṣṭvā tad aṅgaṇam*
niṣkleśaḥ syām ity avocaṃ yathedaṃ cokṣam aṅgaṇaṃ | 45 (fol. 203r1)

(14) 於贍部等洲　以繒綵掃地
(15) 若有人能掃　離欲經行處

tena kuśalamūlena yatra yatropapannavān*
prāsādiko darśanīyaś cābhirūpo bhavāmy aham* 46

(16) 彼人能掃除　此地并諸地
(17) 若有人能掃　四方僧住處

tataḥ karmāvaśeṣeṇa + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + (GBM 6.1062a) śobhitam eva me | 47

(18) 塔地好如掌　大如安鉢許
(19) 斯人福増長　亦能自覺悟

śobhamāno hy ahaṃ jāto jñātisaṃghāgratas tadā |
priyo manāpaḥ sarveṣāṃ jñātīnāṃ satkṛtaḥ sadā | 48

(20) 是故汝當知　應正等妙覺
(21) 有大功徳聚　宜勤供養塔

ārādhitaḥ sārthavāhaḥ saṃbuddho 'yam anuttaraḥ |
arhatvaṃ ca mayā prāptaṃ śītībhūto 'smi nirvṛtaḥ 49

(22) 獲斯大果報　皆由往昔時
(23) 所修衆善業　方獲斯安樂

yo me ca praṇidhiḥ + + + + + + + + +
+ + + + + + + + kṛtakṛtyo nirāsravaḥ 50

(24) 所以於佛塔　志心興供養
(25) 無上大福田　淨心應布施

sarvaṃ jambudvīpam api kāśivastreṇa śodhayet*
vītarāgasya yaś caikaṃ caṃkramaṃ śodhayed ṛṣeḥ 51

(26) 若於佛正覺　或佛聲聞處
(27) 施少獲福多　由持戒淨故

jambudvīpe ca sarvasmiṃ śodhayed ṛṣicaṃkramāṃ |
yaś ca cāturdiśe saṃghe kaṭāmātraṃ viśodhayet* 52

(28) 善妙大衆前　自説宿業報
(29) 無熱池安住　安坐妙蓮臺

jambudvīpe + + + + + + + + + + +
yaś cāpy ekaṃ pāṇimātraṃ jina .. .. .. + + + 53

(79c1)爾時耆宿聲聞諸大苾芻。告具壽妙意曰。善(2)妙已説本業果報。次至於仁。説其本業。

etāṃ viśeṣitaṃ jñātvā yā mayā veditā svayaṃ |
saṃmārjya sugatastūpaṃ prasādayata mānasaṃ | 54

爾時(3)妙意便以伽陀。而説頌曰

tasmāt prajānatāṃ samyak saṃbuddhasya guṇān bahūn*
kāryaḥ stūpeṣu satkāro + + + + + + + + 55

(4) 我昔爲童子　共諸同伴侶
(5) 耳安蘇秣那　同往花林處

etad bhadantāḥ smarāmi yan mayā kuśalaṃ kṛtam*
.. .. + + phalaṃ tasya kāntam iṣṭaṃ manoramam* 56

(6) 見佛毘鉢尸　大窣覩波塔
(7) 諸天人衆等　咸興大供養

(MSV,Wi 83) tasmāj jinasya stūpeṣu pūjāṃ kurvīta śobhanām*
etad bhadantāḥ paramaṃ puṇyakṣetram anuttamam* 57

(8) 並以清淨心　手持頂耳鬘
(9) 懸在高塔上　各發斯誓願

na hi cittaprasādasya bhavaty alpā + + + +
+ + + + + saṃbuddhe buddhānāṃ śrāvakeṣu vā | 58

(10) 我見彼施花　即於大衆前
(11) 持其耳上花　懸佛大塔上

śobhitaḥ sthaviraś + bhikṣusaṃghāgrataḥ sthitaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || || 59

(12) 由斯善根力　生於六欲天
(13) 常得大果報　我捨一花枝

śobhitavargaś caturthaḥ || ||

(14) 一百倶胝歳　天中受妙樂
(15) 最後證無生　大徳今應知

atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ sumanasam idam avocan*

(16) 正覺多福徳　勤修勝供養
(17) 第一世間尊　佛塔應恭敬

vyākṛtam āyuṣmaṃ sumana āyuṣmatā śobhitena + + + + idānīm āyuṣmān api svakaṃ karma vyākarotu ||

(18) 大師并弟子　淨心施少分
(19) 獲福果無邊　我念過去世
(20) 作斯微善業　由斯福業故
(21) 常受諸天樂　親覲天尊師

karṇe sumanasaṃ kṛtvā kṛtvā mālāṃ ca mūrdhani |

(22) 無上等正覺　已獲阿羅漢
(23) 去熱得清涼　此是最後身

udyānabhūmiṃ niryāmi vayasyaiḥ parivāritaḥ 60

(24) 不得受後有　由此因縁故
(25) 名爲蘇末那　解脱諸苦蘊

vipaśyinaḥ stūpam ahaṃ tatrāpaśyaṃ mahāmuneḥ
saṃpūjyamānaṃ mahatā janakāyena sarvataḥ 61

(26) 已度於有海　蘇摩那苾芻
(27) 對衆而宣説　昔時因業報

vayasyakā gṛhītvā + + + mālāṃ svakāṃ svakāṃ |
tasminn āropayaṃ stūpe suprasannena cetasā | 62

(28) 無熱大池中　安坐花臺上

tān ahaṃ tatra dṛṣṭvātha janam anyaṃ tathā bahu |
karṇād gṛhītvā kusumaṃ stūpe āropaye tadā | 63

(80a1)爾時耆宿聲聞。告具壽倶胝苾芻曰。其具壽(2)蘇末那苾芻。已説自業。次至仁説。昔作何業。(3)由何業故。佛記於汝。精進之中。最爲第一

tenāhaṃ kuśalamūlena yatra yatropapannavān*
devabhūto manuṣyaś ca kṛtapuṇyo virocitaḥ 64

(4)爾時具壽倶胝苾芻以頌告曰

ārādhitaḥ sārthavāhaḥ saṃbuddho 'yam anuttaraḥ
arhatvaṃ ca mayā prāptaṃ śītībhūto 'smi nirvṛtaḥ 65

(5) 昔於親慧城　造一毘訶羅
(6) 淨心修已畢　奉施四方僧

ekapuṣpaṃ parityajya varṣakoṭiśatāny aham*
deveṣu paricary’ eva śeṣeṇa parinirvṛtaḥ 66

(7) 於斯寺院内　繒綵而敷地
(8) 歡喜心調暢　發斯弘誓願

saced bhadanta ājñāsye saṃbuddhasya guṇān bahūn*
bhūyo 'kariṣye satkārāṃ suprasannena cetasā | 67

(9) 常願親事佛　獲得無上果
(10) 證第一涅槃　永離諸煩惱

tasmāt prajānatām asya + + + + guṇān bahūn*
kāryaḥ stūpeṣu satkāro bhaviṣyati mahāphalaḥ 68

(11) 我縁此福故　於九十劫中
(12) 常受人天身　快樂恒無畏

na hi cittaprasādasya svalpā bhavati dakṣiṇā
tathāgate vā saṃbuddhe buddhānāṃ śrāvakeṣu vā | 69

(13) 彼有餘殘業　受此最後身
(14) 生於高族家　唯有我一子

etad bhadantāḥ smarāmi yan mayā kuśalaṃ kṛtaṃ*
anubhūtaṃ phalaṃ tasya (fol. 203v1) kāntam iṣṭaṃ manoramaṃ 70

(15) 十月滿已誕　心生大歡喜
(16) 父時給財物　數有二百萬

(MSV,Wi 84) tena karm. + + + + + + jātiḥ punarbhavaḥ
arhann asmi hatakleśaḥ śītībhūto 'smi nirvṛtaḥ 71

(17) 我足有金毛　長短向四寸
(18) 微妙絶柔軟　喩若兜羅綿

nāhaṃ punarbhavaśayyāṃ saṃsāre śayitaḥ kvacit*
iyaṃ me bhavitā jātir (GBM 6.1062b) anupādāya paścimā : 72

(19) 已經九十劫　足常不躡地
(20) 以福因縁故　親侍大導師

tenaiva hetunā cedaṃ nāma me sumanā iti |
mukto 'smi sarvaduḥkhebhya uttīrṇo bhavasāgarāt* 73

(21) 無上等正覺　得受人天樂
(22) 既證阿羅漢　去熱得清涼

ity evaṃ sumanā sthaviro bhikṣusaṃghāgrataḥ sthitaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || || 74

(23) 世尊已記我　精進中第一
(24) 諸漏並已盡　而獲無垢處

sumanovargaḥ pañcamaḥ || ||

(25) 我倶胝二十　對衆耆宿前
(26) 説其宿業報　無熱大池中

atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ koṭīviṃśam idam avocan*

(27)爾時耆宿聲聞諸大苾芻。告具壽妙音曰。其(28)具壽二十倶胝苾芻已説本業。次至二説。

vyākṛtam āyuṣmaṃ koṭīviṃsa āyuṣmatā sumanasā svakā karmaplotir idānīm āyuṣmān api svakāṃ karmaplotiṃ vyākarotu kim āyuṣmatā koṭīviṃśena karma kṛtaṃ yasya karmaṇo vipākena bhagavatā ārabdhavīryāṇām agro nirdiṣṭaḥ

爾(29)時具壽妙音以頌告曰

sa kathayati

(80b1) 我先種善業　經於九十劫
(2) 不墮三惡趣　而得天人身

cāturdiśasya saṃghasya mayaikaṃ layanaṃ kṛtam*
bandhumatyāṃ pravacane rājadhānyāṃ vipaśyinaḥ 75

(3) 我未識三寶　唯見是佛塔
(4) 佛名毘鉢尸　而興大供養

saṃstīrya layanasyāhaṃ dūṣyair bhuvam avāsṛjam*
prahṛṣṭacittaḥ sumanā akārṣaṃ praṇidhiṃ tadā 76

(5) 復以三金錢　用買塗香等
(6) 安於佛塔上　一心無退轉

ārādhayeyaṃ saṃbuddhaṃ labheyaṃ upasampadam*
parāṃ śāntiṃ ca nirvāṇaṃ + + + ajaraṃ padam* 77

(7) 由斯福力故　多受人天樂
(8) 今獲阿羅漢　去熱得清涼

aham etena puṇyena kalpāṃ navati saṃsṛtaḥ
devabhūto manuṣyaś ca kṛtapuṇyo virocitaḥ 78

(9) 我於佛塔前　廣發微妙願
(10) 以斯少供養　受於無量果

tataḥ karmāvaśeṣeṇa paścime 'smiṃ samucchraye |
śreṣṭhino 'grasya + + + + + + + .. putrakaḥ 79

(11) 大衆今應知　等覺有大福
(12) 塔前呈少供　獲果報無邊

jātamātraṃ ca māṃ śrutvā chandaḥ pitur abhūd ayam*
+ + ahaṃ kumārasya koṭīdravyasya viṃśatiṃ 80

(13) 世尊受我記　於彼伽陀中
(14) 廣宣妙辯才　多聞中第一

romābhūt pādatalayor jātābhūc caturaṅgulāḥ
susūkṣmā mṛdusaṃsparśāḥ śubhās tūlapicūpamāḥ 81

(15) 於斯大衆前　并及諸耆宿
(16) 已説宿業事　無熱大池中

atītā navatiḥ kalpāḥ kalpo caik. + + + +
+ + + + asaṃstīrṇe pādaṃ nyastaṃ mahītale | 82

(17)爾時耆宿聲聞諸大苾芻。告具壽賓頭盧頗(18)羅墮闍。而作是言。具壽妙音。已説本業。次至(19)仁説

ārādhitaḥ sārthavāhaḥ saṃbuddho 'yam anuttaraḥ
arhatvaṃ ca mayā prāptaṃ śītībhūto 'smi nirvṛtaḥ 83

(20)爾時具壽賓頭盧以頌告曰

(MSV,Wi 85) agryo 'smy ārabdhavīryāṇāṃ nirdiṣṭaḥ sarvadarśinā |
kṣīṇāsravo vāntadoṣaḥ prāpto 'ham acalaṃ + + 84

(21) 我昔生貴家　父母邊自在
(22) 父令知庫藏　侍衞於父母

+ + + + + + + + bhikṣusaṃghāgratasthitaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || || 85

(23) 心常爲慳悋　於姉妹兄弟
(24) 及以奴婢類　不給於衣食

koṭīviṃśavargaṣ ṣaṣṭhaḥ || ||

(25) 我母亦索食　慳悋而不與
(26) 口復出惡言　可食諸瓦石

atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ vāgīśam idam avocan* vyākṛtā āyuṣmaṃ vāgīśa āyuṣmatā + + + + + + + + + + + idānīm āyuṣmān api vyākarotu svakāṃ karmaplotiṃ | sa kathayati

(27) 由斯惡業力　墮於大地獄
(28) 大熱及黒繩　於斯受衆苦

navaty atītāḥ kalpā me nābhijānāmi durgatim*
devabhūto manuṣyaś ca kṛtapuṇyo virocitaḥ 86

(29) 地獄受苦已　方得生人間
(80c1) 由斯惡業力　我常食瓦石

ajānānaḥ kuśalam ahaṃ kevalānyonyadarśanāt*
tato vipaśyinaḥ + + + + + + + + + + 87

(2) 若得飮食時　食常不知足
(3) 飢渇甚逼惱　由斯恒受苦

+ + + kākinīnāṃ vai gandhamālyavilepanaiḥ
.. + + tvā stūpe ca na vinipātam ahaṃ gataḥ 88

(4) 此是最後身　人中生出家
(5) 親事大導師　無上等正覺

kṛtvālpakaṃ tu kuśalam anubhūtaṃ sukhaṃ bahu |
arhatvaṃ ca mayā + + śītībhuto 'smi nirvṛtaḥ 89

(6) 我以得出家　於釋師子教
(7) 獲得阿羅漢　去熱得清涼

saced dhi nāma sambuddhaṃ jñatvā mā .. + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + bhavet* 90

(8) 世尊爲我記　煩惱漏已除
(9) 於師子吼中　最名爲第一

tasmāt prajānatāṃ samyak saṃbuddhasya .. + + +
(fol. 204r1) stūpeṣu kāryaḥ satkāro bhaviṣyati mahāphalaḥ 91

(10) 今雖得神通　由常服瓦石
(11) 假令經百劫　所作業不亡

agro 'smi gāthākārāṇāṃ nirdiṣṭaḥ sarvadarśinā |
bahuśrutaś ca vāgīśaḥ kalyāṇapratibhānavān* 92

(12) 耆宿今應知　我念往惡業
(13) 已受種種苦　餘業今應盡

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + (GBM 6.1063a) mahāhrade || || 93

(14) 我名賓頭盧　今在大衆前
(15) 説自宿業報　無熱大池中

vāgīśavargaḥ saptamaḥ || ||

(16)爾時耆宿聲聞諸大苾芻。告具壽善來。作如(17)是言。具壽賓頭盧。已説宿業。次至仁説。作何(18)業報

atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ piṇḍolabharadvājam idam avocan* vyākṛtam āyuṣman bharadvāja āyuṣmatā vāgīśena svakā karmaplotir + + + + + + + + + + + + + + + + + piṇḍolabharadvājaḥ kathayati

(19)爾時善來苾芻以頌告曰

(MSV,Wi 86) abhūvaṃ śreṣṭhiputro 'ham īśvaraḥ paitṛke gṛhe |
anurakṣayā pitur ahaṃ mithyā mātary avarttiṣam* 94

(20) 我念過去世　親意大城中
(21) 生於貴族家　有無量倉庫

pitaraṃ bhaginīṃ bhrātṝṃ dāsakarmakarān api |
tarpayāmy annapānena mātaraṃ paryabhāṣiṣam* 95

(22) 王名隨衆意　諸臣亦復然
(23) 端嚴人樂見　色相好容儀

mātsaryenā + + + + + + + + + + + +
+ + + uktavāṃ vācam upalāṃ bhuṃkṣva bhojanam* 96

(24) 于時我乘輅　大衆咸恭敬
(25) 同詣勝園林　共受五欲樂

tena karmavipākena narake kṣepitaṃ bahu |
pratāpane kālasūtre duḥkhaṃ prāptam analpakam* 97

(26) 於彼芳林見　沙門調六根
(27) 身披垢弊衣　寂然而宴坐

narakebhyas tataś cyutvā labdhvā vai mānuṣaṃ bhavam*
tena karmavipākena pāṣāṇaṃ bhu .. + + + 98

(28) 我既見斯人　心生大歡喜
(29) 雖見著弊服　而心不生厭

+ + + + + + + + tāsu tasūpapattiṣu |
tathā ca kṣutpipāsābhyāṃ + + kālaṃ karomy aham* 99

(81a1) 罵此出家人　惡想不樂見
(2) 身著大癩病　食時常變吐

iyaṃ me paścimā jātir labdho me mānuṣo bhavaḥ
ārādhitaḥ sārthavāhaḥ saṃbuddho 'yam anuttaraḥ 100

(3) 由斯業報故　口出於惡言
(4) 於人命終後　生於地獄中

pravrajyā ca mayā labdhā śākyasiṃhasya śāsane |
arhatvaṃ + + + + + + + + + 'smi nirvṛtaḥ 101

(5) 常爲飢渇逼　恒受於衆苦
(6) 厥名爲遠來　復名爲衆棄

siṃhanādinām agraś ca nirdiṣṭaḥ sarvadarśinā |
sarve me vāhitāḥ kleśā vītakleśo 'smy anāsravaḥ 102

(7) 身色甚大惡　受地獄苦已
(8) 方得生人聞　身著大癩病

idānīm api bhadantāham evam ṛddhimataḥ sataḥ
bhaviṣyanty upalā eva guhāyāṃ mama bhojanam* 103

(9) 食常爲變吐　手抱人髑髏
(10) 竹葉爲衣服　用草而爲壁

etad bhadantāḥ + + + + + + + + kṛtaṃ mayā |
anubhūtaṃ phalaṃ tasya na hi karma praṇaśyati 104

(11) 常居此舍中　入聚落乞食
(12) 恒被他驅擯　或復被杖打

piṇḍolabharadvājaḥ sthaviro bhikṣusaṃghāgratasthitaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || || 105

(13) 或不聽入舍　常被他嫌賤
(14) 五百生中然　不順諸人心

piṇḍolabharadvājavargo 'ṣṭamaḥ || ||

(15) 人天神所捨　于時我見佛
(16) 僧伽衆圍遶　欲於此衆心

atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ svāgatam idam avocan* vyākṛtam āyuṣmaṃ svāgata āyuṣmatā piṇḍolabharadvājena svakā karmaplotir idānīm āyuṣmān api svāgataḥ svakāṃ karmaplotiṃ vyākarotu |

(17) 志誠當説悔　遙見大衆已
(18) 便速奔馳走　即發如是言

athāyuṣmāṃ svāgatas tasyāṃ velāyāṃ svakāṃ karmaplotiṃ vyākaroti |

(19) 常願足飮食　我身并大衆
(20) 佛前而聽法　無人施我食

bandhumatyāṃ rājadhānyām abhūvaṃ śreṣṭhidārakaḥ
prabhūtadhanadhānyo 'haṃ janakāyasya saṃmataḥ 106

(21) 失望而欲去　牟尼大導師
(22) 慈悲爲我説　衆中遙命我

(MSV,Wi 87) + + + satkṛto 'bhūvam atha naigamamantriṇām*
.. + + + darśanīyo rūpadarśanamūrcchitaḥ 107

(23) 善來汝應坐　我聞心極喜
(24) 曲躬虔合掌　禮佛雙足已

{rūpayauvanamūrcchitaḥ: J.W. de Jong; IIJ 7 (1964), pp. 232-235}
tato 'haṃ ratham āruhya janakāyapuraskṛtaḥ
udyānabhūmiṃ niryāmi sarvakāmasamarpitaḥ 108

(25) 退坐於一面　世尊大慈悲
(26) 應憐愍我故　爲我説妙法

tatra cāpaśyam udyāne śramaṇaṃ saṃvṛtendriyam*
śāntendriyasamācāraṃ lūhacīvaradhāriṇam* 109

(27) 聞法見眞諦　啼泣涙交流
(28) 而即請出家　世尊許出家

taṃ cāhaṃ śramaṇaṃ dṛṣṭvā daurmanasya + + + +
nirdoṣakaṃ vāṅmanas taṃ jugupsann avasādaye : 110

(29) 我名爲善來　親事大導師
(81b1) 世尊受我記　處界中第一

ayaṃ pravrajitaḥ kasya durvarṇo ghoradarśanaḥ
kuṣṭhī gātreṣv arurgātraḥ kṛśo dhamanisantataḥ 111

(2) 我今大衆前　自説宿業事
(3) 安坐蓮華内　無熱大池中

tena karmavipākena vacoduścaritena ca |
tataś cyutaḥ kālagato narakeṣūpapannavān* 112

(4)爾時諸大聲聞耆宿苾芻。告具壽有喜曰。具(5)壽善來。已説本業。次至仁説。昔作何業。

(fol. 204v1) durvarṇo duḥkhito 'haṃ ca bhavāmi narak. + +
+ + gātreṣv arurgātraḥ kṛśo dhamanisantataḥ 113

爾時(6)具壽有喜説伽陀曰

kapālapāṇir vyāhāraṃ śaṇaśāṭīnivāsitaḥ
saṃkārakūṭaśayano 'layano 'thāparāyaṇaḥ 114

(7) 昔於王舍城　身受大富貴
(8) 其時遭亢旱　我設仙人食

yena (GBM 6.1063b) yena ca gacchāmi bhikṣām āhārakāraṇāt*
daṇḍino vārayante māṃ bhavāmi ca jugupsitaḥ 115

(9) 後有一仙來　容儀甚端正
(10) 此是縁覺性　漏盡心自在

paṃca jātiśatāny evaṃ yatra yatropapannavān*
tatraiva ca kṣutpipāsābhyāṃ duḥkhī kālaṃ karomy aham* 116

(11) 爲我心慳悋　遂起斯惡念
(12) 誰能於此人　七年供給食

(MSV,Wi 88) durāgataś ca me nāma sarvanāmajugupsitaḥ
amanāpaś ca sarveṣāṃ tadaivāsaṃ jugupsitaḥ 117

(13) 以馬尿煮飯　令彼仙人食
(14) 仙人既食已　由此命便終

so 'haṃ saṃbuddhaṃ adrākṣaṃ bhikṣusaṃghapuraskṛtam*
mahato janakāyasya deśayantaṃ paraṃ padam* 118

(15) 爲斯作惡業　久在地獄受
(16) 衆合及大叫　焔熱并大熱

dṛṣṭvā ca janakāyaṃ taṃ pradhāvaṃ tvaritaṃ gataḥ
apy evānnasya pānasya labheyaṃ yāvadarthikaṃ | 119

(17) 地獄受苦已　方始得人身
(18) 多病不自在　死受於劇苦

dṛṣṭvā ca janakāyaṃ taṃ dharmārthāya niṣaṇṇakam*
nirāśaḥ pratyapakrāmaṃ nāsti bhaktasya dāyakaḥ 120

(19) 展轉五百生　生生恒受苦
(20) 重病常不離　不免衆苦迫

pratyabhāṣe tato nātho mahākāruṇiko muniḥ
+ + svāgata bhadraṃ te niṣīdedaṃ tavāsanam* 121

(21) 此是最後身　得生於人間
(22) 親侍大導師　無上等正覺

so 'haṃ prāmodyam āgamya saṃpragṛhyāñjaliṃ tataḥ
śāstuḥ pādau namasyāham ekānte sanniṣaṇṇavān* 122

(23) 我得出家已　釋師子教中
(24) 證得阿羅漢　去熱獲清涼

tataḥ kāruṇikaḥ śāstā gautamo hy anukampayā |
katha + + ānupūrvā so 'haṃ satyāni dṛṣṭavān* 123

(25) 我入耆宿位　獲得通無漏
(26) 隨順衆病人　皆令病消殄

yācet tato 'haṃ pravrajyāṃ dṛṣṭasatyo mahāmunim*
pravrājayat kāruṇiko gautamo me 'nukaṃpayā 124

(27) 我苾芻有喜　對諸耆宿前
(28) 自説昔業報　無熱大池中

svāgataś ceti me nāma kṛtavān lokanāyakaḥ
tejodhātusamāpattyām agryaṃ mām abhyanirdiśet* 125

(29)爾時諸大聲聞耆宿苾芻。告具壽名稱曰。具(81c1)壽有喜苾芻。説本業已。次至仁説。

ity evaṃ svāgatasthaviro bhikṣusaṃghāgratasthitaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || || 126

爾時名稱(2)苾芻。於大衆中。説伽他曰

svāgatavargo navamaḥ || ||

(3) 昔爲隱士居蘭若　爲乞食故入村中
(4) 見一死女在道傍　青泡膿流并糞尿

atha sthavirasthavirā bhikṣava āyuṣmantaṃ nandikam idam avocan* vyākṛtam āyuṣman nandika āyuṣmatā svāgatena svakā karmaplotir idānīṃ tvam api nandika svakāṃ karmaplotiṃ vyākarotu athāyuṣmān nandikas tasyāṃ velāyāṃ svakāṃ karmaplotiṃ vyākaroti

(5) 我即如理善觀察　對此跏趺正憶念
(6) 于時我觀不淨行　一心想念不散亂

(MSV,Wi 89) purottame rājagṛhe śreṣṭhy abhūvaṃ mahādhanaḥ
durbhikṣe vartamāne ca ṛṣayas tatra bhojitāḥ 127

(7) 我坐不久觀斯事　然此死屍肚坼裂
(8) 當見肚裂流膿血　糞尿臭穢皆充滿

+ + + + + + + + + + + ṛṣir āgataḥ
pratyekabuddho bhagavāṃ vaśībhūto + + sravaḥ 128

cintāmātsaryadoṣeṇa pāpikāṃ cintayāmy aham*
ko 'dhunemaṃ śramaṇakaṃ sapta varṣāṇi bhojayet* 129

(9) 遍體膿流肉壞爛　無量蠅蛆皆唼食

kvāthayitvāśvamūtreṇa tato bhaktam apācayet*
abhojayaṃ ṛṣiṃ ta .. + + + + + + + 130

(10) 我時從定起　即詣空寂處
(11) 更不行乞食　亦不思飡噉

+ + + + + + + + narakapakvavāṃś ciram*
saṃghāte raurave + + tapane 'tha pratāpane | 131

(12) 若入聚落時　但縁求飮食
(13) 諸女甚端正　觀此不忍食

narakāt pracyutaś cāhaṃ labdhvā vai mānuṣaṃ bhavam*
glānakaḥ paravaśyaś ca duḥkhī kālaṃ karomy aham* 132

(14) 一切有情身　皆由四大合
(15) 滿中多糞尿　臭穢血膿流

pañca jātiśatāny evaṃ + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 133

(16) 如是正觀已　便得離慾想
(17) 住於四梵行　無量善觀察

iyaṃ me paścimā jātir labdho me mānuṣo bhavaḥ

(18) 從彼命終後　生於大梵天
(19) 梵天中壽終　生波羅痆斯

ārādhitaḥ sārthavāhaḥ saṃbuddho 'yam anuttaraḥ 134

(20) 最尊富貴族　長者家作子
(21) 一切皆具足　晝夜常受樂

pravrajyā ca mayā labdhā śākyasiṃhasya śāsane

(22) 夜内眠臥時　忽然驚覺見
(23) 諸綵美女等　脱去瓔珞衣

arhatvaṃ ca mayā prāptaṃ śītībhūto 'smi nirvṛtaḥ 135

(24) 身形皆裸露　更相架枕眠
(25) 我由昔業力　想彼舊寒林

+ + + + + + + + + + + + + + + +

(26) 念女皆不淨　心便厭離欲
(27) 發聲稱苦哉　遍告無人應

+ + + + + + + + glānakaḥ parivartakaḥ 136

(28) 即從高樓下　天衆爲開門
(29) 出此大城中　至一河南岸

ity evaṃ nandikaḥ sthaviro (fol. 205r1) bhikṣusaṃghāgratasthitaḥ

(82a1) 見佛在北岸　高聲而喚佛
(2) 我今被損害　聖者哀救護

vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || || 137

(3) 大師聞我聲　便以善言答
(4) 汝來施無畏　我聞速度河

nandikasyāniruddha + + vargo daśamaḥ || ||

(5) 遺一寶莊履　既至大悲所
(6) 正覺無上士　世尊知我渇

uddānam* ||

(7) 種種説妙法　聞法心開悟

+ (27 akṣaras lost) (GBM 6.1064a) piṇḍolasvāgatanandikāḥ || ||

atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ yaśasam idam avocan* vyākṛtam āyuṣmaṃ yaśa āyuṣmatā nandikena svakā karmaplotir idānīm āyuṣmān + svakāṃ karmaplotiṃ + + + + + + + + + + + + + + + + + karmaplotiṃ vyākaroti |

(8) 剃髮而出家　得見眞諦理

(MSV,Wi 90) purāraṇye muni + + grāmaṃ piṇḍārtham āvrajam*
nārīkuṇapam adrākṣaṃ vyādhmātakavinīlakam* 138

yoniśaḥ pratyavekṣyāhaṃ paryaṅkena niṣaṇṇavān*
aśubhāṃ tatra bhāvayāmy ekāgraḥ susamāhitaḥ 139

(9) 世尊加被我　精進不放逸
(10) 後夜明星出　漏盡得清涼

+ + + + + + + + + + + + + + + ++ + + bhīṣaṇaṃ śabdaṃ samādher aham utthitaḥ 140

(11) 我於耆宿前　名稱説本業
(12) 安坐蓮花内　無熱大池中

tasyāḥ kukṣistham adrākṣaṃ purīṣam atha śoṇitaṃ |
taṃ pūtigandham aśuciṃ pragharantaṃ samantataḥ 141

(13)爾時諸大聲聞耆宿苾芻。告具壽財益曰。具(14)壽苾芻名稱。已説本業。次至仁説。

āntram antraguṇā vṛkkā hṛdayaṃ klomakaṃ tathā |
khādyamānaṃ kṛmiśataiḥ punaś + + + + + 142

爾時具壽(15)財益即説業報。以頌答曰

+ + + + + + dṛṣṭvā sve śarīre nibaddhavān*
yathaivedaṃ + + + + yathaivaitad idaṃ tathā 143

(16) 昔於波羅痆斯城　國王名曰吉基羅
(17) 迦葉世尊滅度已　爲佛造立窣覩波

tataḥ samādher vyutthāya prakrānto 'smy āśramaṃ prati |
na piṇḍāya tadācārṣaṃ bhuktavān naiva bhojanam* 144

(18) 我爲彼王之長子　其王名稱遍諸方
(19) 於此寶塔我居先　建立殊勝妙傘蓋

yadā cāhaṃ punar grāmaṃ praviṣaṃ bhojanārthikaḥ
+ + + + + + + + + + + tatra bhāvayam* 145

(20) 由作如是勝善業　人天常得最勝福
(21) 所生之處常富貴　爲大施主多倉庫

sarvam idaṃ rūpagataṃ ya + + kuṇapaṃ tathā |
antaḥ pūrṇam amedhyasya sarvam eva jugupsitam* 146

(22) 我於五百生　捨施無能數
(23) 諸來求乞者　沙門波羅門

evaṃ bhāvayato 'bhīkṣṇaṃ prāpta me vītarāgatā |
brāhmān vihārāṃś catvāra apramāṇāḥ subhāvitāḥ 147

(24) 各各無違逆　悉令充滿足
(25) 及諸縁覺等　離欲無漏者

{brāhmā vihārāś} ta + + + + + + + brahmalokaparāyaṇaḥ
brahmalokād ahaṃ cyutvā jāto vārāṇasīpure || 148

(26) 有五百縁覺　清淨心供養
(27) 由是善根力　得此最後身

jāto 'graśreṣṭhinaḥ śrīmāṃ ahaṃ tatraikaputrakaḥ
priyo manāpaḥ sarveṣāṃ niṣṭhāprāptaś ca sampadām* 149

divā samparicaryāhaṃ rātrau śayyām akalpayam*
laghv eva tata utthāya tatrāpaśyaṃ bahūḥ striyaḥ 150

(28) 而生富貴家　生已即能語

(MSV,Wi 91) kṛtvā mrdaṅgāṃ śirasi bherīpaṇavavallarīḥ
+ + + pralapantīs tāḥ suptā vikṣiptabāhavaḥ 151

(29) 云我家中有倉庫　今欲捨施諸貧士
(82b1) 施諸貧士無厭足　一切飮食并資具

tato me purvako hetur udapādi mahārthikaḥ
śmaśānasaṃjñāśubhatā āsīd antaḥpure mama | 152

(2) 諸賢善士今應知　爲我速答此有無
(3) 諸人見我説斯語　各各驚怪皆逃走

tataḥ saṃvegam āpanno visvaraṃ kṛtavān aham*
upadruto 'smi mārṣā upasṛṣṭaḥ samantataḥ 153 {māriṣā}

(4) 汝爲當是人　爲天物藥叉
(5) 汝當爲我説　速答如斯事

śayanāt tata utthāya prāsādāt + + + +
vivṛṇvanti mama dvāraṃ devatā anukampayā 154

(6) 母今聽善説　我是慈母子
(7) 非藥叉鬼神　但由宿命智

nagarād abhiniṣkramya nadītīram upāgataḥ
apaśyaṃ pārime tīre śramaṇaṃ saṃvṛtendriyam* 155

(8) 常爲長者恒布施　母聞斯語甚歡喜
(9) 我之慈母説是言　愛子無畏常行施

taṃ cāhaṃ śramaṇaṃ dṛṣṭvā śabdam uccam udīrayan*
upadruto 'smi śramaṇa upasṛṣṭo 'smi mārṣa | 156 {māriṣa}

(10) 母作是言已　親眷養育我
(11) 諸人咸愛樂　見者生歡喜

ālapta + + + + .. māṃ vācāmṛtayā tadā |
ehi kumāra nirbhītam idaṃ te nirupadrutam* 157

(12) 始從生已來　常増益倉庫
(13) 金銀及僕從　由纔生能言

(MSV,Wi 92) nadīpāram ahaṃ tīrṇa utsṛjya maṇipāduke |
upasaṃkrāntaḥ kāruṇikaṃ buddham apratipudgalam* 158

(14) 衆爲立名字　因生増益財
(15) 立我名財益　彼時能施財

tato māṃ tṛṣitaṃ jñātvā sa śāstāpratipudgalaḥ
dharmaṃ madhuraṃ ācaṣṭe taṃ cāhaṃ pratibuddhavān* 159

(16) 令求者充滿　今侍等正覺
(17) 捨家而學道　我不爲避難

(fol. 205v1) yacet tato 'haṃ pravrajyāṃ dṛṣṭasatyo mahāmuniṃ
prāvrājayat kāruṇiko gautamo me 'nukampayā | 160

(18) 而求於出家　已獲六神通
(19) 清淨求出離　諸王常供養

rātrīnivāsena tata udite 'smin divākare |
sarve mamāśravāḥ kṣīnāḥ śītībhūto 'smi nirvṛtaḥ

(20) 臣等並尊貴　爲是豐衣食
(21) 我財益苾芻　對諸耆宿前

ity evaṃ (GBM 6.1064a) yaśāḥsthaviro bhikṣusaṃghāgrataḥ sthitaḥ |
vyākaroti svakaṃ karmaṃ anavatapte mahāhrade || || 162

(22) 説昔業報事

yaśāḥsthavirasya varga ekādaśaḥ || ||

(23)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第十六
(3)根本説一切有部毘奈耶藥事(4)卷第十七
(5)　大唐三藏義淨奉　　制譯

atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ śaivalam idam avocan* vyākṛtam āyuṣmaṃ śaivala āyuṣmatā yaśasā svakā karmaplotir idānīm āyuṣmāṃ śaivalo vyākarotu svakāṃ karmaplotiṃ | athāyuṣmān śaivalas tasyāṃ velāyāṃ svakāṃ karmaplotiṃ vyākaroti

(6)諸大弟子説業報縁

vārāṇasyāṃ nagaryāṃ vai nirvṛte kāśyape jine |
mahatstūpaṃ kāritavāṃ rājā ratnamayaṃ kṛkiḥ 163 *{mahāstūpaṃ}

(7)爾時諸大聲聞耆宿苾芻。告具壽薄倶羅曰。(8)具壽財益。已説本業。次至仁説本業因縁。

abhūvaṃ jyeṣṭhaputro 'haṃ kṛke rājño yaśasvinaḥ
prathamaṃ ca mayā cchatraṃ jinastūpe pratiṣṭhitam* 164

爾(9)時薄倶羅苾芻以頌説曰

(MSV,Wi 93) tat karma kuśalaṃ kṛtvā yatra yatropapannavān*
devabhūto manuṣyaś ca kṛtapuṇyo virocitaḥ 165

(10) 昔於親惠城　而爲賣藥人
(11) 毘鉢尸住世　諸佛及僧伽

bhavāmy āḍhyo mahābhogas tāsu tāsūpapattiṣu |
mahādānapatiś cāhaṃ bhavāmi dhanadhānyavān* 166

(12) 施諸療病藥　來者求皆與
(13) 根莖葉花藥　合以施衆僧

dattaṃ dānaṃ analpaṃ ca paṃca jātiśatāni me |
santarpitā yācanakāḥ śramaṇabrāhmaṇāḥ pṛthak* 167

(14) 三月夏安居　隨食而供給
(15) 於諸苾芻衆　人施一訶梨

pratyekabuddhā akhilā + + + anāsravāḥ
santarpitāḥ pañcaśatāḥ suprasannena cetasā | 168

(16) 九十一劫中　不墮三惡趣
(17) 由其施藥報　獲斯殊大果

tat karma kṛtvā kuśalam iha paścimake bhave |
āḍhye śākyakule jātamātro vācam abhāṣi yat* 169

(18) 雖施少分藥　受樂轉無窮
(19) 施一訶梨勒　生天受天樂

kaccid dhanaṃ vā dhānyaṃ + + + + + + .i .. maḥ
dānaṃ yato 'haṃ dāsyāmi tarpayiṣye vanīpakān* 170

(20) 有殘餘業報　復得生人中
(21) 生在有學家　不受信心食

+ + tṛptiṃ na gacchāmi tarpayiṣye vanīpakān*
sādhu me kṣipram ākhyātuṃ kaccid astīha vo dhanam* 171

(22) 於三日夜中　解了三藏教
(23) 服著垢弊衣　但唯求糞掃

saṃvignamanaso 'bhūvaṃs te śrutvā mama bhāṣitam*
diśo diśaṃ vidhāvanti sthāpayitvā ca + + + 172

(24) 常樂居閑靜　不愛俗喧林
(25) 我年百六十　不曾身有病

+ + + + + + + + lapanam ālapate tadā |
devo manuṣyo yakṣo + + + tvaṃ brūhi me laghu | 173

(26) 我憶施少分　多受天人樂
(27) 薄倶羅衆前　自説昔業報
(28) 安坐蓮花内　無熱大池中

tava putro 'ham asmy amba mānuṣo 'smi na rākṣasaḥ
jātismaro dānapatir dānaṃ dātuṃ sadotsahe | 174

(29)爾時諸大聲聞耆宿苾芻告具壽尊者苾芻(83a1)曰。具壽薄倶羅。已説昔業報。次至仁説。

abhūd āttamanā mātā śrutvā tad vacanaṃ mama |
sā smāśv + + + + + + + + + + + + 175

爾時(2)具壽尊者。即以伽他。而説頌曰

parivāreṇa janetrī mām apoṣayat + +
+ + manāpaḥ sarveṣāṃ nātṛpyaṃ darśanena me | 176

(3) 昔作治皮人　憶念前生事
(4) 當時逢儉歳　煮皮而用食

jātamātrasya me nityam abhyavardhata tat kulam*
dhanadhānyasuvarṇena dāsakarmakarair api | 177

(5) 以此爲存命　後有一沙門
(6) 從遠來求食　我當發清信

(MSV,Wi 94) śaivalo dārako jāto jātamātro 'bhyabhāṣata |
śaivalo + + + + + + + + + + + + + 178

(7) 皮食施沙門　獨覺尊食已
(8) 對面昇虚空　我發清淨心

+ + tato 'haṃ dānāni tarpayitvā vanīpakān*
ārādhayitvā sambuddhaṃ pravrajitvānagārikām* 179

(9) 合掌申供敬　見斯神變已
(10) 更起慇重心　願我當生處

nāham ṛṇāt pravrajito nāpi cājīvikābhayāt*
ṣaḍ abhijñā mayā prāptāḥ pravrajya śraddhayā tadā | 180

(11) 常遇如是聖　所獲殊勝果
(12) 一如今聖者　所施體無色

.. .. .. rājabhiś cā .. .. + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + nasya ca | 181

(13) 亦無香美味　見者心清淨
(14) 當施如是食　因雖施少分

ity evaṃ śaivalaḥ sthaviro bhikṣusaṃghāgratasthitaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || || 182

(15) 獲果乃無量　多引生天樂
(16) 復得勝人身　此是最後身

śaivalavargo dvādaśaḥ || ||

(17) 得生於人趣　親侍大導師
(18) 無上等正覺　我先所發願

atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ bakkulam idam avocan* vyākṛtam āyuṣmaṃ bakkula āyuṣmatā śaivalena svakā karmaplotir idānīm āyuṣmān api bakkulaḥ svakāṃ (fol. 206r1) karmaplotiṃ vyākarotu | athāyuṣmān bakkulas tasyāṃ velāyāṃ svakāṃ karmaplotiṃ vyākaroti

(19) 願證無上果　已獲阿羅漢
(20) 除熱得清涼　我名大尊者

bandhumatyāṃ rājadhānyāṃ gāndhiko 'haṃ purābhavam*
vipaśyinaḥ pravacane bhikṣusaṃghaṃ nyamantrayam* 183

(21) 今對斯聖衆　自説昔業報
(22) 無熱大池中

dadāmi glānabhaiṣajyaṃ + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 184

(23)爾時諸大聲聞耆宿苾芻。告具壽優樓頻螺(24)迦葉。那提迦葉。伽耶迦葉。等作如是言。具壽(25)尊者。已説昔業報。次至仁等當説。

+ + (GBM 6.1065a) nimantritaḥ saṃgho na ca kaścid ayācata |
+ + + śramaṇo tv eka ekām eva harītakīṃ | 185

爾時三人。(26)共以伽他。而説頌曰

kalpāni tv ekanavatiṃ vinipāto na me 'bhavat*
paśya bhaiṣajyadānasya vipāko 'yaṃ mahārthikaḥ 186

(27) 我等昔爲三商主　與諸兄弟同遊戲
(28) 遇見迦葉佛滅塔　破壞摧落無多在

anubhūtaṃ + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + moditam* 187

(29) 我等共勸商人衆　營造此塔復令新
(83b1) 三人於此佛塔上　各懸寶蓋同崇建

tataḥ karmāvaśeṣeṇa labdho me mānuṣo bhavaḥ
nābhijānāmy aśaikṣo hi grahituṃ rāṣṭrapiṇḍakam* 188

(2) 由斯殊勝善業故　得生天上受歡娯
(3) 天上福盡生人趣　獲得富貴常安樂

trirātreṇaiva tisro 'pi vidyāḥ sākṣātkṛtā mayā |
yāpayel lūhalūhena pāṃsukūlaṃ ca cīvaram* 189

(4) 今逢世尊等正覺　於佛教中而出家
(5) 世尊在彼尼連側　現大神變運神通

asaṃkīrṇo + + + + + + + + + + + +
+ + + + varṣaśatam āyur asmiṃ bhave mama | 190

(6) 我等皆蒙示正法　得入無上涅槃宮
(7) 斯由敬重大師教　又於佛塔懸妙傘

(MSV,Wi 95) na glānam abhijānāmi tāvatkālikam apy aham*
etad bhadantāḥ smarāmi parīttaṃ kuśalaṃ kṛtam*
anubhūtaṃ phalan tasya kāntam iṣṭaṃ sukhodayam* 191

(8) 由斯差別種善根　能除熱惱清涼樂
(9) 優樓頻螺迦葉等　於諸耆宿尊者前
(10) 自説往昔業因縁　無熱池中處蓮坐

ity evaṃ bakkulaḥ sthaviro bhikṣusaṃghāgratasthitaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || || 192

(11)爾時諸大聲聞耆宿苾芻。告具壽名稱。作如(12)是言。優樓頻螺迦葉。那提迦葉。伽耶迦葉等。(13)各説本業。次至仁説。

bakkulavargas trayodaśaḥ || ||

爾時具壽名稱。即以伽(14)他。而説頌曰

atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ sthaviraṃ sthaviranāmānaṃ idam avocan* vyākṛtam āyuṣmaṃ sthavira āyuṣmatā bakkulena svakā karmaplotir idānīm āyuṣmān api sthaviro vyākarotu svakāṃ karmaplotiṃ | atha sthaviraḥ sthaviranāmā tasyāṃ velāyāṃ svakāṃ karmaplotiṃ vyākaroti |

(15) 我昔曾作賣香人　於諸藥性善分別
(16) 時有婦人將女來　買香及藥至我所

carmakāro 'ham abhavaṃ pūrvam anyāsu jātiṣu |
durbhikṣe carmakhaṇḍāni tataḥ sve + + + + + 193

(17) 彼之少女美顏容　見者皆令貪欲染
(18) 我見是女容儀已　不覺起心生愛著

+ + + + + + + + āhārasyaiva kāraṇāt*
piṇḍāya śramaṇaś cānya + + + bhojanārthikaḥ 194

(19) 即執女手同遊戲　由斯惡業生惡趣
(20) 後得人身常手枯　經於五百生受苦

tasmai cittaṃ prasādyāhaṃ dattavāṃś carmamiśrikām*
śramaṇaḥ paribhujyāsau tata ākāśam utthitaḥ 195

(21) 我今親事佛世尊　隨佛出家而學道
(22) 今已證獲阿羅漢　能除熱惱得清涼

prāmodyam upagamyāhaṃ saṃpragṛhyāñjaliṃ tataḥ
.. + + + + + + + + + + + + + + .. .. | 196

(23) 大徳我思先惡業　已經百劫業不亡
(24) 今已得神通　由有餘殘報

prītiṃ ca labdhvā vipulāṃ akārṣaṃ praṇidhiṃ + +
sthavirair īdṛśair eva bhaven mama samāgamaḥ 197

(25) 我之左臂手　不如右手臂
(26) 若男若女人　侵妻及奪夫

bhikṣuṇānena yo dharmaḥ spṛṣṭaḥ kāyena nirmalaḥ
spṛśeyaṃ tam ahaṃ dharmaṃ praṇidhir me tadābhavat* 198

(27) 常墮地獄中　恒受斯劇苦
(28) 樂遠離他妻　猶如踊火炎

anupetaṃ ca varṇena gandhena ca + + + +
+ + + + rasāpannaṃ dattaṃ dānaṃ tadā mayā | 199

(29) 猶斯諸智者　與自妻歡娯
(83c1) 汝等當審觀　貪染他妻妾

anubhūtaṃ bahu sukhaṃ kṛtvā kuśalam + +
devabhūto manuṣyaś ca kṛtapuṇyo virocitaḥ 200

(2) 恒於地獄受　長夜無休息
(3) 我由作是罪　隨所在生身

iyaṃ me paścimā jātir labdho me mānuṣo bhavaḥ
ārādhitaḥ sārthavāhaḥ saṃbuddho 'yam anuttaraḥ 201

(4) 已受如斯報　捺落迦中生
(5) 今此最後身　得入無上位

yaś ca praṇidhir uttamā sa + + + + + + +
+ + + + + + + + śītībhūto 'smi nirvṛtaḥ 202

(6) 解脱一切苦　去熱得清涼
(7) 欲求安樂處　不得婬他婦

iti tatra mahāsthaviraḥ sthaviranāmā + + + +
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || || 203

(8) 解脱諸煩惱　受於妙喜樂
(9) 我名稱苾芻　今於尊宿前
(10) 説自昔業報　無熱大池中

sthaviranāmā sthaviravargaś caturdaśamaḥ || ||

(11)爾時諸大聲聞耆宿苾芻。告具壽火生曰。具(12)壽名稱。已説昔業。次至仁説。

(MSV,Wi 96) atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ uruvilvākāśyapam idam avocan* vyākṛtam āyuṣman kāśyapa sthavireṇa sthaviranāmnā svakā karmaplotir idānīṃ (fol. 206v1) āyuṣmanto 'pi vyākurvantu svakāṃ karmaplotiṃ + + + vyākartum ārabdhāḥ

爾時具壽火生(13)以頌答曰

āsaṃs trayaḥ sārthavāhā bhrātaraḥ sahitā vayam*
dṛṣṭvā stūpaṃ kāśyapasya vibhagnaṃ śakalīkṛtam* 204

(14) 我昔曾於親惠城　有佛正覺號毘鉢
(15) 我時名爲無所著　於衆人中最尊貴

sārtha .. + + + + + (GBM 6.1065b) tatrākārṣīt punar navam*
bhrātaraḥ sahitās trīṇi cchatrāṇy āropayāmahe 205

(16) 佛有六十二萬衆　聲聞弟子共圍繞
(17) 我屈毘鉢尸世尊　并諸弟子三月請

tat karma kuśalaṃ kṛtvā ciraṃ svargeṣu moditāḥ
mānuṣyaṃ + + āgamya āḍhye jātā mahākule | 206

(18) 于時親惠城國王　亦請世尊并弟子
(19) 是時我與彼城王　隔日設食呈微供

apaśyantaś ca sambuddhaṃ pravrajāmo 'nyatīrthikāḥ
akārṣīt prātihāryāṇi nadīṃ nairañjanāṃ prati 207

(20) 至時我倍加供養　佛及苾芻聲聞衆
(21) 三月供養事已畢　我更共王同供養

+ + + + + + + .. muniṃ yācāmahe vayam*
pravrājaye kāruṇikas tato 'smān anukampayā 208

(22) 當時最後設會日　親惠城王宮自辦
(23) 廣設百味妙飮食　衣服臥具及諸珍

gayaśīrṣaṃ vayaṃ gatvā gautamaṃ śāsanaṃ tataḥ
ārabdhavīryair asmābhiḥ prāptaṃ nirvāṇam uttamam* 209

(24) 既辦如斯上妙物　復於王苑敷高座
(25) 其座價直百千金　飮食衣服同斯量

kṛtveha śāstuḥ satkāraṃ stūpaṃ tad abhivandya ca |
sarve vayaṃ pravrajitāḥ śītibhūtāś ca nirvṛtāḥ 210

(26) 一一苾芻所施物　算數計分不能知
(27) 所有象馬皆嚴飾　縷金線網莊嚴身

uruvilvānadīgayākāśyapāḥ sthavirās trayaḥ
vyākurvaṃti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || || 211

(28) 各各僧前持傘蓋　依座次第布周圓
(29) 宮内婇女莊嚴身　以次旃檀塗瑩體

uruvilvānadīgayākāśyapānāṃ vargaḥ paṃcadaśamaḥ || ||

(84a1) 各執金瓶盛徳水　苾芻僧處遣祇承
(2) 於是最後興斯供　王自供養佛僧伽

atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ yaśasam idam avocan* vyākṛtam āyuṣman + + + + + + + uruvilvānadīgayākāśyapaiḥ svakā karmaplotir idānīm āyuṣmān api yaśāḥ svakāṃ karmaplotiṃ vyākarotu |

(3) 我當見是王供養　一心正念作思惟
(4) 上妙飮食皆能辦　寶座嚴飾實難爲

gāndhiko 'haṃ purābhūvaṃ gandhapaṇyeṣu kovidaḥ
kumāryaś ca striyas tatra tadā paṇyārtham āgatāḥ 212

(5) 乍可辦餘上妙具　如王象馬無由得
(6) 既作如斯言念已　帝釋天主應時來

(MSV,Wi 97) dṛṣṭvā ca rūpadhāriṇyaḥ striyas tatrā .. + + +
+ + + + + + + + rāgacittāś ca dṛṣṭavān* 213

(7) 于時天帝報我言　善哉助汝興供養
(8) 天帝既述斯言已　便化最勝大園林

na cotsahe vitarituṃ saṃhasaṃ saṃ .. + + +
kṛtavān pāṇisaṃsparśaṃ parastrīṣv aparīkṣakaḥ 214

(9) 其園芳麗甚超絶　諸天妙座遍莊嚴
(10) 并持上妙天衣服　奉施佛及苾芻僧

tena karmavipākena narakeṣūpapannavān*
mānuṣyaṃ punar āgamya pāṇiḥ śuṣyati dakṣiṇaḥ 215

(11) 先請毘鉢尸世尊　并諸弟子聲聞衆
(12) 于時天帝及諸天　第一寶象而來應

paṃca jātiśatāny + + + + + + + + +
+ + + + + + pāṇiḥ saṃmlāyati viśuṣyati | 216

(13) 各各執持天寶蓋　於僧頂上在空中
(14) 齎持天飮食　供養眞聖衆

ārādhito + + + + prāvrajaṃ cānagārikām*
arhatvaṃ ca mayā prāptaṃ śītībhūto 'smi nirvṛtaḥ 217

(15) 復以天衣覆　得受人天樂
(16) 九十一劫中　不墮三惡趣

etad bhadantāḥ smarāmi yan mayākuśalaṃ kṛtam*
anubhūtaṃ phalaṃ tasya na hi karma praṇaśyati 218

(17) 由斯先世善　感得柔軟身
(18) 爲大仙興供　大徳毘鉢尸

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + dakṣiṇakaḥ pāṇir na yathā vāmakas tathā 219

(19) 今此最後身　生於王舍城
(20) 影勝王宮内　最尊豪族家

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + puruṣo vāpi duḥkhāṃ vindati vedanām* 220

(21) 王及大夫人　敬戀恩養育
(22) 諸臣咸愛我　及所有國人

visarjayet pāradāram agniṃ prajvalitaṃ yathā |
sveṣu dāreṣu santuṣyed buddhimān paṇḍito naraḥ 221

(23) 常受於天上　諸天五欲樂
(24) 既得是人身　反受諸天樂

paśyataḥ paradāreṣu yaḥ pumān + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 222

(25) 無上大導師　正覺牟尼主
(26) 調伏人天故　而來王舍城

+ + kṛtaṃ mayā pāpaṃ pūrvam anyāsu jātiṣu
anubhūtaṃ phalaṃ tasya analpaṃ narake ciram* 223

(27) 我當聞佛來　大師微妙覺
(28) 聞已生歡喜　即詣如來所

iyaṃ me paścimā jātiḥ prāptaṃ padam anuttaram*
mukto 'smi sarvaduḥkhebhyaḥ śītībhūto 'smi nirvṛtaḥ 224

(29) 既見世間燈　能持流炬者
(84b1) 從輅投身下　足歩至尊前

tasmād vimukhak. .. .. .. ..ṃ .ī .. .. .i + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 225

(2) 頂禮佛雙足　深心極喜悦
(3) 退坐於一面　瞻仰大慈尊

+ + + + yathā sthaviro bhikṣusaṃghāgratasthitaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || || 226

(4) 無量人天類　恭敬而圍遶
(5) 世尊如是告　汝斷諸纒縛

sthavirayaśaso vargaḥ ṣoḍaśaḥ || ||

(6) 無上天尊師　慈悲故來此
(7) 爲説四諦法　聞者能開悟

(MSV,Wi 98) atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ jyotiṣkam idam avocan* vyākṛtam āyuṣmaṃ jyotiṣka āyuṣmatā yaśasā svakā karmaplotir idānīm āyuṣmān api jyotiṣkaḥ vyākarotu (fol. 207r1) svakāṃ karmaplotiṃ |

(8) 我聞如是請　唯正覺世尊
(9) 願許我出家　近住成圓具

athāyuṣmān jyotiṣkas tasyāṃ velāyāṃ svakāṃ karmaplotiṃ vyākaroti

(10) 無上大慈父　無有等等者
(11) 哀愍命善來　言下成圓具

(12) 精進不放逸　苦行而修習
(13) 即證無生位　得入涅槃宮

(14) 親侍大導師　無上等正覺
(15) 證得阿羅漢　除熱得清涼

(16) 能脱三有海　漂流生死河
(17) 一切憂悲苦　由斯永得除

(18) 火生之苾芻　對斯眞聖衆
(19) 説自昔作業　無熱大池中

+ + + + mahīpālo nararṣabham ahaṃ tadā |
uttarottarabhaktena sagaṇaṃ tarpayāmahe | 228

(20) 安坐蓮花臺

traimāsyaṃ bhojito buddho + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 229

(21)爾時諸大聲聞耆宿苾芻。告具壽護國曰。具(22)壽火生。已説本業。次至仁説。

+ + + + + sahasraṃ bhojanācchādanaṃ tathā |
ekaikasya tadā bhikṣor dānaṃ dattam analpakam* 230

爾時護國苾芻(23)即説頌言

hemajālapraticchannā hastinaś ca svalaṃkṛtāḥ
+ + + + + + + + + + + + .. .. + + ||| 231

(24) 昔有王名吉基利　迦尸國主饒益人
(25) 我身是王最小子　爲佛造大窣覩波

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + ḥ paścimaḥ kṛtaḥ 233

(26) 父王令其最小子　躬持傘蓋奉如來
(27) 我聞王勅心歡喜　安置寶蓋窣覩波

saṃtarpito mahārājñā ṛṣiśreṣṭho vināyakaḥ
tato 'smi cintām āpanno dṛṣṭvā āsanasaṃpadaḥ 234

(28) 既安蓋已便發願　由斯善業因縁故
(29) 天上人間招快樂　常有最勝大光明

syān me khādyaṃ ca bhojyaṃ ca na tv etādṛśam āsanam*
+ + + + + + + + + + + + + + + + 235

(84c1) 今生最後於人趣　降誕倉庫大城中
(2) 既生最勝豪族舍　世間尊貴而第一

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + mām abravīc chakraḥ sahāyas te bhavāmy aham* 236

(3) 見者歡喜常恭敬　一切國人皆慶悦
(4) 殊勝果報隨身現　色相端嚴心安靜

tena nirmitam udyānaṃ śubhaṃ divyaṃ manoramam*
prajñaptam āsanaṃ divyaṃ divyāny ācchādanāni ca | 237

(5) 人間受用悉充足　一切所須無乏少
(6) 護國苾芻對尊宿　説自昔報業因縁

tato vipaśyī .. myā + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 238

(7)爾時諸大聲聞耆宿苾芻。告具壽娑底曰。具(8)壽護國。已説業報。次至仁説。

+ + + + + + + + + + + + svalaṃkṛtāḥ
bhikṣoś chatraṃ dhārayanti tadaikaikasya mūrdhnani | 239

爾時具壽娑底(9)即説頌曰

tato divyena bhaktena tarpitaḥ sa vināyakaḥ
divyair ācchādito vastrair muniḥ saśrāvako + + ||| 240

(10) 昔於王舍城　王臣大富貴
(11) 五百仙人至　皆令共供養

(MSV,Wi 99) kṛtapuṇyo viroceyaṃ deveṣu manujeṣu ca | 241
kṛtvā maharṣeḥ satkāraṃ śrīmato vai vipaśyinaḥ 242

(12) 當時我宣教　普令先造食
(13) 家中種種飯　給五百仙人

iyaṃ me paścimā jātir jātā rājagṛhe vayam*
biṃbisārasya + + + + + + + + + + + 243

(14) 次第分與我　我既爲尊首
(15) 最初仙供養　我家恒營辦

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + amātyānāṃ naigamānāṃ ca sarvaśaḥ 244

(16) 作飯百杓餘　於彼出家人
(17) 將此飯供給　既施飯食已

divyaiḥ kāmair ahaṃ nityam asmiṃ saṃtarpito 'bhavat*
manuṣyabhūto 'nvabhavaṃ divyān kāmān manoramān* 245

(18) 生貪作是念　我姉妹兄弟
(19) 妻男女親族　尚不施飯食

anuttaraḥ sārthavāhas tato buddho mahāmuniḥ
vināyakaḥ + + + + + + + + + + + + 246

(20) 此仙三月坐　當有用度多
(21) 況於五百數　我須彼沙門

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + saḥ prāyāṃ yenāsau bhagavān muniḥ 247

(22) 令其得命終　若得彼身死
(23) 我即無用度　無過殺於彼

+ + + + + + dyotam ulkādhāraṃ prabhākaram*
avatīrya rathāt padbhyāṃ upasaṃkrāntavān munim* 248

(24) 及生罪心已　煎煮其馬尿
(25) 和食與彼飡　當喫此食已

vanditvā śirasā pādau mudito 'haṃ mahāmuneḥ
+ + + + + + + + + + + + + + + + 249

(26) 乃即有病患　便即腸肚出
(27) 其時知死已　彼仙得道人

+ + + + + + + + + + + + + + + +
sārthavāhaṃ narādityaṃ chinnaṃ mārasya bandhanam* 250

(28) 于時龍神等　皆共大聲語
(29) 大罪是商人　無過枉殺仙

lokasyānuttaraḥ śāstā mamāsāv anukampayā |
āryasatyāny upadiśe pratyavidhyam ahaṃ tadā | 251

(85a1) 得自在獨覺　寂靜無漏者
(2) 諸親皆瞋我　皆於當觀察

ahaṃ tadā kāruṇikaṃ saṃbuddham + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 252

(3) 能生多罪業　爲殺彼仙故
(4) 聞親説語已　我即起愁悲

+ + + + + + + + + + (fol. 207v1) 'pratipudgalaḥ
ehi bhikṣo ity avad. + + + upasaṃpadā | 253

(5) 請餘諸仙人　極生悔其過
(6) 對諸佛懺悔　現過心悔已

tenāpramattamanasā dṛḍhavīryasamādhinā |
śivaṃ nirvāṇam amṛtaṃ spṛṣṭaṃ sthānam anuttaram* 254

(7) 飯供五百仙　珍重令充足
(8) 懺其彼罪業　懺過於諸仙

ārādhitaḥ + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 255

(9) 以食供養已　即當發誓願
(10) 當來願如是　供養此大徳

(MSV,Wi 100) + + + + + + + rāj jātyā ca maraṇena ca |
śokai .. + + + + + + + mukto 'smi sarvataḥ 256

(11) 如所得解脱　願我亦離縛
(12) 生生離貧家　莫在貧窮處

jyotiṣka evaṃ sthaviraḥ bhikṣusaṃghāgratasthitaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || || 257

(13) 忽常起慳貪　令心發其惡
(14) 捐彼獨覺人　作業即愁悲

||| idam avocan* vyākṛtam āyuṣmaṃ rāṣṭrapāla āyuṣmatā jyotiṣkeṇa svakā karmaplotir idānīm āyuṣmān api rāṣṭrapālo vyākarotu svakāṃ karmaplotiṃ | athāyuṣmān rāṣṭrapālas tasyāṃ velāyāṃ svakāṃ karmaplotiṃ vyākaroti

(15) 死後墮地獄　久住千年歳
(16) 常受其苦痛　後得生人身

+ + + + + + + + + + + + + vardhanaḥ
rājñaḥ kṛker ahaṃ putraḥ kanīyān abhavaṃ tadā | 258

(17) 還受短命報　當有多財物
(18) 供養於諸人　常患腸肚出

akārayan mahatstūpaṃ śrīmataḥ kāśyapasya vai | {mahāstūpaṃ}
tasyaiva ca pituś chatraṃ khuḍḍākam anurakṣ. + ||| 259

(19) 因此即命終　即生遇大聖
(20) 乃獲出家體　依教而成住

tat karma kṛtvā kuśalaṃ yatra yatropapannavān*
devabhūto manuṣyaś ca kṛtapuṇyo virociṣam* | 261

(21) 一切貪悉捨　無熱蓮花座
(22) 説本業因縁

iyaṃ me paścimā jātir jāto 'haṃ sthūlakoṣṭhake |
śreṣṭhi + + + + + + + + + + + + + + 262

(23)爾時具壽耆宿苾芻。告具壽膝多迦攝波曰。(24)具壽娑底。已説業報。次至具壽説。于時膝多(25)迦攝波即説頌曰

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + pakṣo 'haṃ tathā janapadeṣv api | 263

(26) 往請苾芻衆　不闕於七年
(27) 於其聚落内　時世爲饑饉

prasādiko darśanīyaḥ svabhirūpaḥ susaṃsthitaḥ
mānuṣyakābhī riddhībhiḥ sarvakāmasamarpitaḥ 264

(28) 我所得分者　心調意寂靜
(29) 是獨覺所尊　無惱甚清涼

priyaṃ manāpaḥ śāstā sa + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 265

(85b1) 我先有要誓　乞者而不與
(2) 縱是子及親　非營作不濟

sarvāśayānāṃ kuśalaḥ śāstā me 'pratipudgalaḥ
pratyakṣipaṃ me pravrajyāṃ sa viditvāśayaṃ mama | 266

(3) 如是發此意　遂爲罪惡業
(4) 苾芻既不作　何故而與食

na buddhā ananujñātaṃ mātrā pitrā ca + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 267

(5) 即將此苾芻　經行於田處
(6) 然始至家中　方與其飮食

+ + + + + + + + mātāpitror athābruvaṃ
tātāmbāv anujānīta pravrajiṣye 'nagārikām* 268

(7) 由斯惡業熟　遂墮於地獄
(8) 衆活炎熱中　而受諸楚苦

mātā pitā ca me śrutvā jātau .. .. .. .au .. +
+ + +ṃ + + + + .. maraṇ. + + + + + 269

(9) 地獄業報盡　所生流轉趣
(10) 鄙賤常憂苦　飡糧甚難得

(MSV,Wi 101) + + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + nānujñāsyatha māṃ yadi | 270

(11) 此是我最後　而獲於人身
(12) 不虧調御士　正覺無上尊

ṣaḍrātraṃ muktim ākāṃkṣaṃ anāhāraḥ sthito 'bhavan*
.. + + + + + + + + + + + + + + + 271

(13) 淨信而出家　蠲除諸有漏
(14) 證得六神通　至於羅漢果

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + + mṛtena kariṣyatha | 272

(15) 諸徳當知我　雖證大神通
(16) 經行甚難苦　方獲而飮食

saced abhirametāyaṃ pravrajyāyāṃ hi vaḥ sutaḥ
evaṃ drakṣyatha jīvitaṃ + + + + + + + + 273

(17) 遊歴極遠處　遂有而少獲
(18) 命將欲斷絶　時可得其食

+ + + + + + + + + + + + + + + +
(fol. 208r1) nānyatra mātāpitarau kānyasyānyā gatir bhavet* 274

(19) 我姓膝迦攝　名爲耳大威
(20) 無熱蓮花坐　言斯先業縁

mātā pitā ca me prāha vayasyāḥ priya + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + ||| 275

(21)爾時諸耆宿苾芻。告具壽周離槃陀迦曰。具(22)壽膝迦攝波。已説業報。次至具壽説。于時(23)槃陀迦即説頌曰

mātā pitā ca me prāha sacet pravrajito bhavān*
karoti darśanaṃ bhūyo gaccha pravraja putraka : 277

(24) 我於前生中　而爲養猪者
(25) 繋其猪口已　將渡至河邊

sādhv ity ahaṃ + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + ||| 278

(26) 既到河中心　欲至於彼岸
(27) 諸猪氣不通　因此皆命過

tato 'haṃ pravrajitveha vyāhāraṃ śāstṛśāsane |
sarvasaṃyojanaṃ kṣīṇam āsravā nihatā hi me 280

(28) 我隨水漂沒　荒迷無所爲
(29) 河邊有仙住　哀愍所救濟

+ + + + + + + + + + anubhūtaṃ + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 281

(85c1) 出我溺憂苦　而爲與出家
(2) 以無相三昧　教化令調順

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + prāptaṃ śītībhūto 'smi nirvṛtaḥ 282

(3) 既於此滅已　得生於天上
(4) 天上纔捨命　下生於人趣

prasādya mānasaṃ tasmān mahākāruṇike jine |
stūpe kuruta satkāraṃ vimokṣyatha mahābhayaṃ ||| 283

(5) 虔恭等正覺　捨俗爲出家
(6) 頑愚極暗鈍　示敬不能持

(MSV,Wi 102) rāṣṭrapālavargo 'ṣṭādaśamaḥ | || ||

(7) 於其三月内　方能誦一偈
(8) 既明一句義　煩惱欲悉除

atha sthavirasthavirā bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ svātim idam avocan* vyākṛtam āyuṣman ||| āyuṣmatā rāṣṭrapālena svakā karmaplotir idānīm āyuṣmān api svātir vyākarotu svakāṃ karmaplotiṃ athāyuṣmān svātis tasyāṃ velāyāṃ svakāṃ karmaplotiṃ vyākaroti

(9) 我先所造業　如是思憶念
(10) 經於無量時　輪迴生死海

ahaṃ rājagṛhe 'bhūvaṃ agraḥ śreṣṭhī mahādhanaḥ
+ + + + + + + + + + + + + + + + 285

(11) 對於世間父　於此無熱池
(12) 我周利槃馱　説斯黒白業

+ + + + + + + + + + + + + + + +
ṛṣīn abhojayan sarve hy ekaikaṃ ca kule kule | 286

(13)爾時諸耆宿苾芻。告具壽蛇僕。具壽周利槃(14)陀迦。已説業報。次至具壽説。于時蛇僕即説(15)頌曰

yādṛśaṃ ca svayaṃ bhaktam ātmārthe pacyate sadā |
deyan tādṛśam evaiṣām ekaikasya + + + + 287

(16) 迦攝佛滅度　最後爲聲聞
(17) 多聞備三藏　於法甚慳悋

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + pratirūpakam* | 288

(18) 不爲諸苾芻　諷誦而解説
(19) 恐餘諸苾芻　而有勝於我

bhaktapaṃcaśataṃ yādṛk karaṇḍān mama sādhyate |
bhaktaṃ tādṛśam evāhaṃ tasya bhikṣoḥ pradattavāṃ 289

(20) 苾芻詣我所　欲求問少義
(21) 我爲懷惡色　訶詰而不理

tato me tatra mātsaryam udapādi sudāruṇam*
+ + + + + + + + + + + + + + + + ||| 290

(22) 時諸苾芻來　諫責我斯見
(23) 何不治法化　作斯非理事

kutaḥ punar bhikṣum imaṃ traimās. + + + + +m*
bhaviṣyaty atimātro 'yaṃ vyayaḥ paṃca śatāni me 292

(24) 我於臨終時　情生極追悔
(25) 所閑眞妙法　不爲他顯示

yanv ahaṃ śramaṇasyāsya maraṇāya parākramam*
ku + + + + + + + + + + + + + + + 293

(26) 命唯有七日　時轉不久停
(27) 宜集出家士　悔謝諸過咎

+ + + + + + + + + + + + + + + +
bhojanena saha prādām ā .. + + + + + + 294

(28) 我既悔罪已　息其慳法心
(29) 即於大衆中　七日常説法

tasmiṃś ca bhuktamātre 'sya vyādhir dāruṇam utthitaḥ
antrāṇy āntraguṇā vṛkkā adhobhāgena nirgataḥ 295

(86a1) 既聞善説法　隨我皆聽受
(2) 互相爲解釋　咸共而談論

k. + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 296

(3) 我縁臨終時　七日説妙法
(4) 而得生天上　諸欲悉具足

+ + + + + + (fol. 208v1) śreṣṭhī avadhīd ya imaṃ muniṃ
pratyekabuddham + + śītībhūtam anāsravaṃ | 297

(5) 天上捨報盡　下生於人趣
(6) 而生劫比羅　釋迦王族中

samantāj jñātayaḥ kruddhā avadhyāyanti māṃ tataḥ
bahv apuṇyaṃ prasūtaṃ te yad ayaṃ ghātito + + 298

(7) 資財大富貴　容儀甚可樂
(8) 人衆皆敬愛　資産無有乏

(MSV,Wi 103)+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + prakāśito 'tyayaṃ tataḥ 299

(9) 種族諸男女　捨俗而出家
(10) 我爲惱欲纒　而無欣樂意

kṣamayitvā punaḥ sarvaṃ pratideśyātyayaṃ tataḥ
sahasrārdhena bhaktena tarpayāmi sabhaktitaṃ 300

(11) 無比大丈夫　爲欲哀愍故
(12) 頻至於我所　誨勸令出家

tat pāpaṃ deśayitvāhaṃ kṣamayitvā ca tān ṛṣīn*
+ + + + + + + + + + + + + + + + 301

(13) 我即稽調御　無上等正覺
(14) 唯願七年中　哀愍受壇施

+ + + + + + + + + + + + + + + +
yathā muktā ime sarve tathā mucyeya bandhanāt* 302

(15) 若見受其施　七年將過已
(16) 即隨大慧所　方可爲出家

mā daridreṣu geheṣu janma me 'bhūt kadācana :
mā bhūt kadācin mātsaryaṃ samutpadyeta cetasi | 303

(17) 告我命危脆　不暫豈七年
(18) 宜當急捨施　出入息難保

pratyekabuddhaṃ hatavān + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 304

(19) 佛語深尊重　豈敢而棄捨
(20) 白言七日内　哀愍與出家

+ + + + + + + + vedaye duḥkhavedanāṃ |
mānuṣyaṃ punar āgamya kṣipraṃ kālaṃ karomy ahaṃ | 305

(21) 即於七日中　隨意皆資給
(22) 於其城内外　諸親咸守擁

mahādhano bhavāmy āḍhyo lokasatkṛtapūjitaḥ
patadbhir āṃtrai + + + + + + + + + + + 306

(23) 最上大光明　遍耀於城墎
(24) 不思議人衆　得出於城外

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + na rāgaḥ sarvasamuddhṛtaḥ 307

(25) 於佛法教中　淨信爲出家
(26) 於二十五年　心無有正悟

yadā cāpy anupādāya nirvāṇaṃ me bhaviṣyati |
antrāṇy antraguṇā vṛkkā caikaṃ ca nipatiṣyati | 308

(27) 遂即罪心起　不欲依此住
(28) 莫能至甘露　宜退且還家

ya .. + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 309

(29) 既生此怯懼　深懷大羞恥
(86b1) 諸親及家眷　定爲譏誚我

+ + + + + śrāvastyāṃ svātir bhikṣur maharddhikaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade || || 310

(2) 所念非相類　審知不善事
(3) 我宜以刀害　何用此殘活

svātivarga ekonaviṃśatimaḥ || || |||

(4) 即持極利刀　跏趺而端坐
(5) 安刀於頭上　心即得解脱

jaṅghākāśyapa svātinā bhikṣuṇā svakā karmaplotir idānīm āyuṣmān api jaṅghākāśyapo vyākarotu svakāṃ karmaplotiṃ | athāyuṣmāñ jaṅghākāśyapaḥ tasyāṃ velāyāṃ svakāṃ karmaplotiṃ vyākaroti

(6) 心既得蠲除　口口而稱讃
(7) 奇哉佛法僧　有斯勝善法

(MSV,Wi 104) + + + + + + + + + + + + + + + kaṃ |
grāmeṇa vai samastena durbhikṣe vartamānake | 311

(8) 我先有思想　凡夫便捨壽
(9) 不顧其性命　證得無上寂

āgato mama bhāgena tatraikaḥ śītalo + +
+ + + + + bhagavāṃ śītībhūto nirāsravaḥ ||| 312

(10) 我於先有中　懶惰極慳法
(11) 由斯果報故　艱難得解脱

evaṃ vicintayitvāham akārṣaṃ pāpakāṃ matiṃ |
kim asyāhaṃ pradāsyāmi bhikṣor bhaktam akarmaṇaḥ 314

(12) 又我於臨終　爲説淨妙法
(13) 由斯業成熟　超除諸財欲

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 315

(14) 法根釋迦子　蛇奴大威徳
(15) 於其無熱池　説斯先業報

+ + + + + + + + + + + + + + + +
saṃghāte tapane caiva duḥkhāṃ vindāmi vedanāṃ* 316

(16)爾時諸耆宿苾芻。又告具壽阿泥盧馱曰。具(17)壽蛇奴。已説業報。次至具壽。于時阿泥盧馱(18)即説頌曰

narakāt pracyutaś cāhaṃ yatra yatropapannavān*
kṛ + + + + + + + + + + + + + + + ||| 317

(19) 我先無攝録　貧窮負草活
(20) 歸投備名稱　奉覲大沙門

(fol. 209r1) pravrajya śraddhayā caivam āsravā nihatā mayā :
abhijñāḥ ṣaṇ mayā spṛṣṭāḥ prāptam arhatvam + + ||| 319

(21) 今生釋迦種　名阿泥嚧馱
(22) 善閑歌舞伎　能於諸妙曲

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + nto bhavāmy aham* 321

(23) 希逢大導師　無畏等正覺
(24) 見已心清淨　捨俗而出家

jaṃghā kāśyapagotreṇa karmanāmā maharddhikaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade ||| 322

(25) 得聞所説教　樂住大師處
(26) 情無暫放逸　常自勤策勇

bhikṣavaḥ āyuṣmantaṃ cūḍapanthakam idam avocan* vyākṛtam āyuṣmaṃ cūḍapanthaka āyuṣmatā jaṃghākāśyapena svakā karmaplotir idānīm āyuṣmān api cūḍapanthako vyākarotu svakāṃ karmaplotiṃ | athāyuṣmān cūḍapanthakas tasyāṃ velāyāṃ svakāṃ karmaplotiṃ vyākaroti

(27) 三明具獲已　大師教已作
(28) 觀知於宿命　所曾之事業

+ + sūkariko 'bhūvaṃ pūrvam anyāsu jātiṣu :
baddhvā mukhe sūkarakān nadītīram atārayam* 323

(29) 於三十三天　七返而受生
(86c1) 七返生人趣　亦爲作人主

nadīmadhyam ahaṃ prāp. + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 324

(2) 灌頂刹帝利　獨化於贍部
(3) 彼七此亦七　輪迴十四返

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + sma ṛṣayo mamāgatyānukampayā : 325

(4) 曾住受用處　咸皆知其所
(5) 此類諸果報　無有而不悉

te mām amocayaṃs tatra tataḥ pravrājayanti māṃ
āsaṃjñike vāva .. .. + yā .. + + + + + ||| 326

(6) 我於所生處　情極甚歡喜
(7) 觀知諸有情　生死輪迴趣

(MSV,Wi 105) ārādhitaś ca saṃbuddhaḥ prāvrajaṃ cānagārikāṃ |
saṃmohavāṃś ca dhandhagatir uddeśaṃ nādhyagām aham* 328

(8) 此變於餘現　一心繋思念
(9) 五趣輪迴事　天眼皆明了

tṛbhir māsair bhadantaikā mayā + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 329

(10) 已獲安詳道　天眼甚明淨
(11) 世間無上師　知我念所念

+ + + + + + + + + + + + + + + +
sandhāvatemaṃ saṃsāraṃ dīrghaṃ kalpam analpakam* 330 {sandhāvitvemaṃ}

(12) 佛身意神通　而來於我所
(13) 我所有思念　而能増上説

saṃmukhaṃ lokanāthasya vyākaroc cūḍapanthakaḥ
kṛṣṇaśuklāni karmāṇy anavatapte + + + + ||| 331

(14) 大師無過咎　所説亦無非
(15) 我聞彼所説　依教而淨住

idam avocan* vyākṛtam āyuṣmaṃ sarpadāsa āyuṣmatā cūḍapanthakena svakā karmaplotir idānīm āyuṣmān api vyākarotu svakāṃ karmaplotiṃ | athāyuṣmān cūḍapanthakas tasyāṃ velāyāṃ svakāṃ karmaplotiṃ vyākaroti

(16) 心生極精勤　常修不放逸
(17) 三明已通達　所應作已作

+ + + + + + + + + + śramaṇako 'bhavam*
bahuśrutas tṛpiṭakaś cābhūvaṃ .. + + + + 332

(18) 於生無有喜　於死亦無憂
(19) 唯知待時至　正念住威儀

.. vācayāmy ahaṃ bhikṣūṃ na dharmaṃ deśayāmi ca |
jānīyur bhikṣavo mānye mā bhūvaṃ + + + + + 333

(20) 廣嚴竹林村　命當於彼過
(21) 於其竹林下　而欲取歸化

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 334

(22) 我先施食故　獲此殊妙果
(23) 虔恭大導師　無比等正覺

+ + + + + + + + + + + + + + + ..
na prakāśayase dharmaṃ na hy etat tava śobhanaṃ | 335

(24) 證得阿羅漢　清涼寂靜處
(25) 諸見者記我　大福中爲最

tato maraṇakālo .. + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 336

(26) 此阿泥盧馱　對佛苾芻僧
(27) 於無熱河中　説斯先業報

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + (fol. 209v1) + + + + + + + + + + + + + + 337

(28)爾時諸耆宿苾芻。又告具壽師子王迦羅苾(29)芻。具壽阿泥盧馱。已説業報。次至具壽説。于(87a1)時迦羅即説頌曰

+ + + deśayitvāhaṃ mātsaryaṃ ca vinodya taṃ |
parṣatsv adeśayaṃ dharmaṃ saptarātram ahaṃ tadā ||| 338

(2) 我先押甘蔗　至於煎糖室
(3) 時有病獨覺　徐行來我所

+ + + + + + + + saptarātram ahaṃ tadā |
devaloke pramoditvā sarvakāmasamarpitaḥ 340

(4) 於其七日内　糖油常奉侍
(5) 於其七日後　獨覺昇空去

(MSV,Wi 106) devalokāt tataś cyutvā labdho me mānuṣo bhavaḥ
śākyarājakule jāto + + + + + + + + 341

(6) 我縁出不在　奴便啓我言
(7) 有斯勝福田　比受家中供

+ + + + + + + + + + + + + + + +
priyo manāpaḥ sarveṣāṃ niṣṭhāprāptaś ca saṃpadān* 342

(8) 我既聞斯説　情生極淨信
(9) 速往昇空處　深爲欽敬仰

kulāt kulāc ca puruṣaḥ prāvrajad + + + +
necchāmy ahaṃ tu pravrajyāṃ kāmabhogasamarpitaḥ 343

(10) 往因發淨心　又縁施油糖
(11) 天上人間趣　具福心明朗

mamaiva cānukaṃpārthaṃ saṃbuddho 'pratipudgalaḥ
+ + + + + + + + + + + + + + + + 344

(12) 此爲最後生　亦得作人身
(13) 虔恭大導師　無比等正覺

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + varṣāṇy ahaṃ tāvad dānaṃ dāsyāmy analpakaṃ 345

(14) 於大釋師教　希得爲出家
(15) 證獲阿羅漢　清涼寂靜處

dānāni datvā saptāhaṃ varṣāṇām aham atyayāt*
tataś ca pravrajiṣyāmi varaprajña + + + + ||| 346

(16) 我今極獲安　利養甚豐多
(17) 衣食及臥具　湯藥無所乏

buddhasya gauraveṇāhaṃ vacanaṃ na pratikṣipet*
saptāhena bhadantāhaṃ pravrajiṣye 'nukaṃpaka : 348

(18) 我以少縁事　要須四團糖
(19) 欲施縫衣者　糖將興供養

datvā ca dānaṃ saptāhaṃ + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 349

(20) 諸天知我念　即告影勝王
(21) 宜速施迦羅　沙糖清涼漿

+ + + + + + + + + + + + + uttamam*
acintayitvā janatāṃ pravrajyām abhiniṣkramet* 350

(22) 由斯施漿故　王獲大勝利
(23) 宜使侍縛迦　齎菴羅及糖

śraddhayā pravrajitvā ca yukto 'haṃ jinaśāsane |
varṣai .. + + + + + + + + + + + + + 351

(24) 即遣四大象　馱齎眞美味
(25) 影勝大福王　令送於我所

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + + + + gacchāmi nāmṛtam* 352

(26) 王既令使送　我得此甘糖
(27) 供給千二百　五十苾芻僧

tato me hrīvyapatrāpyam udapādi maharddhikam*
garhyo 'haṃ jñātisaṃghasya bhavi + + .. .. + + ||| 353

(28) 迦羅阿羅漢　具六大神通
(29) 於無熱河中　説斯先業報

+ + + + gṛhītvāhaṃ paryaṅkena niṣaṇṇavān*
grīvāyāṃ sthāpitaṃ śastraṃ atha cittaṃ vyamucyata | 355

(87b1)爾時諸耆宿苾芻。又告具壽羅怙羅曰。具壽(2)迦羅。已説業報。次至具壽。于時羅怙羅即説(3)頌曰

(MSV,Wi 107) akhil. .. .. .i .o ..ṃ .. .. + + + + + +
+ + + + + + + + + + + + + + + + 356

(4) 我作先國王　在於廣嚴都
(5) 發朝依正化　令衆皆安益

+ + + + + + + + + + + + + + + +
+ + + + kṣeṇa mayā prāptā śāntir anuttamā : 357

(6) 時有一仙來　威徳甚雄猛
(7) 詣至於我所　便發如是言

yataḥ purāham abhavaṃ klīvī saddharmamatsaraḥ
phalaṃ ta .. + + + + + + + + + + + + ||| 358

(8) 我今是盜賊　不與水而飮
(9) 請王准賊法　依教科罰我

+ + + + + + + +|ḥ sarpadāso maharddhikaḥ
vyākaroti svakaṃ karma anavatapte mahāhrade | || || 360

(10) 我即報彼言　仙若法徳備
(11) 泉井河江水　許隨意而飮

sarpadāsavargo |||

(12) 我所懷疑惑　不能悉蠲除
(13) 願見王罰罪　我即無思慮

(14) 即告彼仙曰　宜入芳園中
(15) 六日不應食　已後任隨去

(16) 我所作此業　實無有惡意
(17) 黒繩炎熱中　六十年受苦

(18) 業報盡後身　六年在母胎
(19) 此實無心造　亦無身口業

(20) 由此因縁故　而受諸苦果
(21) 耆宿衆前説　當知業不亡

(22) 此是羅怙羅　對於諸尊者
(23) 於無熱惱池　説斯先惡業

(24)爾時諸耆宿苾芻。又告具壽難陀曰。具壽羅(25)怙羅。已説業報。次至具壽。于時難陀即説頌(26)曰

(27) 毘鉢尸佛教　時我設香湯
(28) 洗浴苾芻僧　便發如是語

(29) 願我當來世　及諸如是衆
(87c1) 清淨無瑕垢　煩惱漏皆除

fol. 211r1 (GBM 6.1069b): akārṣaṃ praṇidhin tadā 403

(2) 容儀得端正　顏色過蓮花
(3) 其時命既過　得生於天上

etādṛśebhi sthavirair bhave mama
211r2: ahaṃ | susaṃsthito mayā bhogo yatra yatropapannavān 406

(4) 天上甚超絶　人趣亦殊妙
(5) 隨所生流處　恒安常富貴

211r3: tat karma kṛtvā kuśalaṃ jāto vārāṇasīṃ pure
211r4: jentākasya ca snānena tālavilepanena ca | āropaṇena cchatrasya anubhūtaṃ sukhaṃ bahu 411

(6) 後持獨覺身　起塔鮮白淨
(7) 嚴飾塗香已　黄色而覆上

211r5: .ikā samās triṃśad avarakāḥ 413 pravrajyā ca mayā labdhā

(8) 跪合掌言　當願諸根具
(9) 身相如金色　善持而不變

(10) 由此善根故　生波羅痆斯
(11) 與迦陀國王　而爲第二子

(12) 又見迦攝塔　虔恭生淨意
(13) 於其此塔中　而懸一傘蓋

(14) 由先浴衆僧　塗塔黄色因
(15) 施塔傘蓋故　多獲諸安樂

(16) 由斯餘福業　於其最後身
(17) 生釋迦王族　與如來爲弟

(18) 我今於此身　具備大丈夫
(19) 三十殊妙相　而無欠闕者

(20) 釋迦師子教　而我得出家
(21) 證極阿羅漢　除熱獲清涼

(22) 蒙佛記於我　端嚴甚可樂
(23) 我生皆已盡　至於無上處

(24) 此善者難陀　對佛苾芻衆
(25) 於無熱惱池　説斯先業報

(26)爾時諸耆宿苾芻。具壽實力子曰。具壽難陀。(27)已説業報。次至具壽。于時實力子即説頌曰

(28) 我於前身時　名捕魚商旅
(29) 因興易進發　有仙來伴去

(88a1) 是眞大獨覺　漏盡心無礙
(2) 我相見中間　常請受微供

(3) 隨其至宿處　爲敷諸臥具
(4) 洗足奉油塗　及與爲然燈

(5) 同比共爲伴　虔心常供侍
(6) 徐徐既前進　得至於海際

(7) 既至於海際　我即前跪曰
(8) 大徳有何縁　故來於此處

(9) 我等皆欲纒　不辭諸苦惱
(10) 入於險難處　無涯大海聚

(11) 彼言我除惱　願汝常安樂
(12) 生生備大福　多財無所乏

(13) 我即以上衣　齎持而奉施
(14) 頭面禮敬足　虔心而右繞

(15) 彼哀愍我故　受我所奉衣
(16) 諸旅咸瞻仰　便昇於虚空

(17) 諸旅覩神通　我即懷悲惱
(18) 虔躬遙合掌　作如是發願

(19) 如是大尊徳　願我常相遇
(20) 其所得妙法　願我亦證悟

(21) 當來得値佛　而得爲出家
(22) 供養僧伽衆　發起大神通

(23) 由此善根故　天上常歡樂
(24) 亦生於人趣　多受諸安泰

(25) 凡是諸生處　多財大富貴
(26) 天上及人間　福徳恒明朗

(27) 從初受果報　此爲最後身
(28) 於拘尸那城　得爲壯士子

(29) 端正極可樂　顏容無有比
(88b1) 人衆皆敬愛　得超大富際

(2) 希遇釋師子　無上等正覺
(3) 見已心清淨　捨俗而出家

(4) 依於竹林内　及處於山間
(5) 聲聞衆來集　而惱苾芻僧

(6) 敷設臥具故　與苾芻説過
(7) 或惱或譏誚　頻頻相呵責

(8) 具此諸梵行　我即起悲心
(9) 時有我生盡　當爲供侍者

(10) 而自常勤策　於教恒修習
(11) 證得阿羅漢　具備六神通

(12) 詣於大師所　曲躬頭面禮
(13) 合掌前恭敬　從無上乞願

(14) 願見聽於我　供給苾芻僧
(15) 不隨愛瞋癡　慈心皆平等

(16) 大師知我意　默然受我請
(17) 即令住寺内　對諸苾芻僧

(18) 身爲慈悲業　口意亦復然
(19) 供給苾芻衆　低心常敬重

211v6 (GBM 6.1069a): .. pr. gṛ .y. + + + .. .. .. .. y. .u t. dh. tt. ..
211v7: svayaṃ 439

(20) 來去諸苾芻　及諸道行者
(21) 我見甚歡喜　安慰而問訊

maitreṇa kāyakarmaṇā vacasā manasā tathā
211v8: śayyāsanaṃ prajñāpaya prātihāryaṃ vidarśayaṃ | mame
211v9: cintitam abhūd yaś cāsīt praṇidhir mama | taṃ ṣiddham e

(22) 五指放光明　如然大明炬
(23) 敷設諸臥具　顯現大神通

211v10: saptāviṃśaḥ || ||

(24) 我所有神變　苾芻欲見故
(25) 時極將幽暗　方來於我所

(26) 次復續後來　慈心悉敬重
(27) 爲敷其臥具　不生恚念心

(28) 我先有思慮　我所有誓願
(29) 清淨悉成辦　今皆得圓備

(88c1) 此實力聖子　漏盡心自在
(2) 於無熱惱池　説斯先業報

(3)爾時諸耆宿苾芻。告具壽近將曰。具壽實力(4)子。説業報已。次至具壽説。于時近將即説頌(5)曰

(6) 我於往昔時　爲獵者遊藪
(7) 爲求害麞鹿　持弓及毒箭

(8) 尋山登峻險　夙夜常無倦
(9) 若逢禽獸時　情起殺害心

(10) 彎弓放毒箭　射斷其命根
(11) 時我持弓箭　遊行於林藪

(12) 見一大獨覺　住在於樹下
(13) 我覩彼沙門　情生大忿恚

(14) 彼無犯調寂　我以毒箭射
(15) 既遭毒箭苦　甚受諸楚痛

(16) 即於其樹下　捨有歸寂滅
(17) 我由斯惡業　命終墮地獄

(18) 經無量千歳　具受諸楚痛
(19) 地獄命既終　復受傍生趣

(20) 山中遭害死　還墮於地獄
(21) 生生恒怖畏　歩歩皆驚恐

(22) 夙夜飢困苦　羸痩甚憔悴
(23) 而常逢獵師　懷害雄猛者

(24) 即以利毒箭　射我應時倒
(25) 彼見我墮地　命在身搖動

(26) 後以利刀截　分割肉將去
(27) 如是五百生　多受諸苦惱

(28) 又於某方處　爲求諸食故
(29) 乃於其山下　見多大仙衆

(89a1) 具修諸苦行　有大神威徳
(2) 我既覩仙衆　情便生慈念

(3) 漸漸心以慶　觀其大仙衆
(4) 由此發清淨　得生於人趣

(5) 遂見大獨覺　而來乞求食
(6) 我即常奉請　就家受微供

(7) 供養彼徳已　合掌而發願
(8) 願我當當世　常逢此尊師

(9) 見佛生恭敬　而爲作出家
(10) 得生無所畏　斷除諸有漏

(11) 由此善根故　得生於天上
(12) 又生於人趣　大富具多財

(13) 虔奉此大師　無比等正覺
(14) 既見大牟尼　捨俗歸出家

(15) 淨心既出家　深樂大師教
(16) 我證阿羅漢　具六大神通

(17) 大徳而我今　斷除諸結縛
(18) 當入於山窟　方欲而受終

(19) 當有磣毒蛇　來墮我身上
(20) 此時我歸寂　是爲證涅槃

(21) 諸徳我思惟　先身所造業
(22) 受無量果報　所作業不亡

(23) 此近將苾芻　對大僧伽衆
(24) 於無熱惱池　説斯先業報

(25)爾時諸耆宿苾芻。告具壽賢子曰。具壽近將。(26)已説業報。次至具壽説。于時賢子即説頌曰

(27) 昔時極飢儉　大怖皆幽闇
(28) 時有五百人　求乞而濟活

(29) 我爲衆中首　而與作導師
(89b1) 彼乞得食已　咸來奉於我

(2) 或精或麁食　常濟供承我
(3) 不懷諸惡意　依我教而住

(4) 時有人在市　持煎餅而賣
(5) 我即強奪取　走出於市外

(6) 衝突向前走　餅主隨後逐
(7) 我便迅疾去　莫能擒得我

(8) 急渡於大河　一邊而安住
(9) 四面遙顧望　不見有人來

atha sthavirasthavirā bhikṣava ayuṣmantam upasenam idam avocan* vyākṛtāyuṣman upasena āyuṣmatā dravyamallaputreṇa svakā karmaplotir idānīm āyuṣmān api
212r1 (GBM 6.1067b): svakāṃ karmaplotiṃ vyākaroti | athāyuṣmān upasenas

(10) 欲飡其煎餅　多膩甚精味
(11) 我作如是念　今日應飽滿

212r2: durgeṣu tatra tatra carāmy aham 448 samupasthāpaye
212r3: tadā | ahiṃsakasyātha muneḥ śaraṃ kāye 'nupātayaṃ 451

(12) 時有大威仙　急來於我所
(13) 是大獨覺尊　諸根甚寂靜

212r4: narakebhyas tataś cyutvā tiryagyonim upāgataḥ

(14) 我便作是念　貧苦最爲楚
(15) 由先不修福　今獲飢窮報

(16) 今宜精味餅　奉施此沙門
(17) 寧可受飢死　不用貧苦活

(18) 便發志誠心　深生清淨意
(19) 即持其煎餅　奉上勝福田

(20) 大師受我施　對我前而食
(21) 欲哀愍我故　便昇於虚空

(22) 我即合掌禮　願我無窮報
(23) 當生大豪族　顏色得端嚴

(24) 如是大徳類　願常得相遇
(25) 彼所證獲法　我亦當開悟

(26) 由此善根故　多受諸快樂
(27) 天上及人趣　端嚴甚光悦

(28) 天上及人間　受勝大王報
(29) 由斯施業故　不曾生惡趣

(89c1) 復由殘業報　今於最後有
(2) 得生大豪族　釋迦種望城

(3) 於此後生中　而處於人身
(4) 虔奉釋師子　無上等正覺

(5) 大徳佛世尊　來過親族時
(6) 我與諸親眷　捨俗而出家

212v7 (GBM 6.1067a): prārthaya | coccaku
212v8: kṛtapuṇyo virocitaḥ 485

(7) 我先所有願　今皆已圓滿
(8) 證獲阿羅漢　寂靜清涼處

anubhūtaṃ mayā rājyaṃ divyamānuṣa
212v9: mānuṣo bhavaḥ | ārādhitaḥ śākyasiṃhaḥ saṃbuddho 'yam anuttaraḥ 488

(9) 王種而出家　是其佛種族
(10) 於無熱惱池　説斯先業報

212v10: 'smi nirvṛtaḥ 490
rājñāṃ kulāt pravrajito jñātir buddhasya bhadrikaḥ

(11)爾時諸耆宿苾芻。告具壽賢鹽曰。具壽賢子。(12)已説業報。次至具壽説。于時賢鹽即説頌曰

(13) 拘留孫佛時　有造彼佛塔
(14) 時我爲傭力　常與他雇作

(15) 作此塔之時　我頻出惡語
(16) 何用斯大塔　豈有得成期

(17) 塔宜微小作　不應廣費損
(18) 省功無憂惱　而得速成就

(19) 由斯口業故　説此麁惡言
(20) 臨終既命過　墮於地獄中

(21) 地獄業報盡　於其所生處
(22) 顏色極醜陋　人衆皆棄賤

(23) 迦攝波佛時　爲雄拘羅鳥
(24) 依波羅痆斯　半道大林中

213r1 (GBM 6.1068b): āyuṣmaṃ lavaṇabhadrika āyuṣmatā bhadrikeṇa śākyarājena
213r2: tāyinaḥ | abhūvaṃ karmakāro 'haṃ bhṛtakaḥ puruṣas tadā 492

(25) 其世大明燈　苾芻衆圍遶
(26) 我出和雅音　於上右飛遶

213r3: karmavipākena vacoduścaritena ca | tataś cyutaḥ kālagato
213r4: mārge vanaṣaṇḍanivāsitaḥ 497

(27) 我凡見佛衆　而行乞食時
(28) 出時及入時　常與右飛遶

tatrāsmi lokapradyotaṃ

(29) 由斯善根故　得生於人趣
(90a1) 虔奉調御士　無上等正覺

(2) 釋迦師子法　而得爲出家
(3) 證悟阿羅漢　至寂清涼處

(4) 於諸妙教中　佛記我爲最
(5) 多聞持法則　善音常演暢

(6) 四衆來我所　聽聞我説法
(7) 天及諸有情　無不皆欽仰

(8) 先作善業少　爲惡業極甚
(9) 今獲其果報　當知業不亡

(10) 此賢鹽苾芻　對大僧伽衆
(11) 於無熱惱池　説斯先業報

(12)爾時諸耆宿苾芻。告具壽蜜性曰。具壽賢鹽。(13)已説業報。次至具壽説。于時蜜性即説頌曰

(14) 昔於廣嚴側　我爲猴中主
(15) 見多鉢在彼　我便持佛鉢

(16) 諸苾芻見唱　世尊即告曰
(17) 汝等諸苾芻　勿喝不損鉢

(18) 即持大師鉢　將昇於大樹
(19) 滿盛白淨蜜　徐徐從樹下

(20) 捧持淨蜜鉢　奉獻大導師
(21) 其中有虫故　大師不爲受

(22) 我即詣一邊　觀見而有虫
(23) 揀擇其虫已　還持奉大師

(24) 雖至如來所　世尊亦不受
(25) 由未作淨故　善逝不納持

(26) 我即以清水　點淨其蜜上
(27) 以大至誠心　奉施等正覺

(28) 佛舒百福臂　無比無等手
(29) 持我獻蜜鉢　與聲聞衆飮

(90b1) 情懷大欣慶　虔躬而合掌
(2) 對此法王前　舞蹈禮已去

(3) 我願捨命後　得生於人趣
(4) 常遇大導師　恒持眞妙法

(5) 由此善根故　遂獲得人身
(6) 敬奉事調御　無上等正覺

(7) 於釋師子教　得爲作出家
(8) 證獲阿羅漢　至寂清涼處

(9) 備六大神通　而此諸苾芻
(10) 猶呼我蜜性　名稱福遠聞

(11) 常受尊敬重　恒來供養我
(12) 與諸苾芻衆　遊行於人間

(13) 至於曠野處　大衆咸遭渇
(14) 我便心起念　願令獲淨蜜

(15) 四方非人類　知我心所願
(16) 各持大蜜器　咸來施與我

(17) 我見即便受　乃至隨意足
(18) 充滿苾芻衆　皆發勝上心

(19) 我於猴生中　爲王供養故
(20) 纔捨傍生趣　得踐甘露地

(21) 我先所有念　及曾發深願
(22) 虔心奉大師　所作皆成辦

(23) 此是我所念　先爲善業因
(24) 今受其果報　微妙極受樂

(25) 此蜜性苾芻　對大僧伽衆
(26) 於無熱惱池　説斯先業報

(27)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第十七
(3)根本説一切有部毘奈耶藥事(4)卷第十八
(5)　大唐三藏義淨奉　　制譯

(6)諸大弟子及佛自説業報

(7)爾時諸耆宿苾芻。告具壽因縁曰。具壽蜜性。(8)已説業報訖。次至具壽説。于時因縁即説頌(9)曰

213v6 (GBM 6.1068a): cyutvā spṛṣṭavān amṛtaṃ padaṃ 523cd

(10) 九十一劫時　我在親慧城
(11) 見毘鉢尸佛　欲入大都郭

(12) 我既見大悲　妙花散於上
(13) 花開莖卓竪　佛頂上爲蓋

(14) 淨心投佛足　虔恭頭面禮
(15) 十指端合掌　敬重右圍遶

213v7: ity evaṃ madhuvāsiṣṭho bhikṣusaṃghāgrataḥ

(16) 不聞彼佛法　亦不受三歸
(17) 但發清淨心　隨善逝而去

(18) 我於毘鉢尸　作斯善業故
(19) 經九十一劫　不曾生惡趣

(20) 常受大天身　恒受勝天樂
(21) 多生於人趣　大富多財寶

(22) 此是最後受　今得爲人身
(23) 生大淨行族　大富具多財

213v8: vipaśyinaṃ buddham adrākṣaṃ praviśantaṃ purottamam 527

(24) 披其祕典趣　文義及占相
(25) 章句皆通了　及大人相好

dṛṣṭvā mahākāruṇikam

(26) 於其淨行林　教授五百人
(27) 婆羅門衆圍　出城歸林藪

213v10: na cāhaṃ dharmam aśrauṣaṃ na cainaṃ śaraṇaṃ gataḥ | cittam eva prasādya

(28) 時我見世尊　苾芻衆圍遶
(29) 精進甚勇猛　來入摩掲陀

(91a1) 既見大悲士　情便生淨信
(2) 由斯因縁故　得知其勝相

(3) 既出見世父　備足諸妙相
(4) 三十二端嚴　八十諸好飾

(5) 見此端嚴相　虔誠頂禮足
(6) 恭敬合掌立　讃歎大導師

(7) 相論所言者　唯仁得具備
(8) 必定是大師　世間無與等

(9) 勝梵過帝釋　更無有雙者
(10) 超日越地神　十方界無比

(11) 不見過佛者　豈能相比類
(12) 天上及人間　爲大摧魔將

(13) 無怙中爲依　無導中爲導
(14) 我願作聲聞　我希依奉教

(15) 赫奕金色臂　百福莊嚴相
(16) 世父舒垂下　摩我於頂上

(17) 蒙告汝心淨　多獲諸勝利
(18) 能發淨心施　其福無邊限

(19) 於無上福田　能生淨妙意
(20) 良田下種已　摩納婆皆辦

(21) 永斷無利趣　不有惡道怖
(22) 得開甘露門　所愛悉成就

(23) 必若樂出家　隨意而來作
(24) 急宜棄鬚髮　可置婆羅門

(25) 既聞佛法音　遍告諸門徒
(26) 門徒啓告我　爲禿沙門耶

(27) 云何捨白淨　而取於黒處
(28) 棄其勝妙族　欲習卑賤類

(29) 婆羅門種類　世間最超越
(91b1) 梵王從胸口　化出婆羅門

(2) 汝等無開覺　汝等無所知
(3) 汝所習學教　唯我善能詠

(4) 如我所明解　文義説無窮
(5) 我隨解應作　汝等隨縁散

(6) 若無有所須　各隨其意樂
(7) 我更不爲師　亦不復教示

(8) 時此諸門徒　泣涙向前來
(9) 悲涕皆憂惱　隨便四散去

(10) 大悲靜寂士　善言慰告我
(11) 可來善苾芻　我即具近圓

(12) 發正清淨心　捨俗而出家
(13) 備諸大神通　所作已成辦

(14) 我今觀先業　天眼悉明淨
(15) 知生及死相　所曾受身處

(16) 證神通竟者　竭有漏際者
(17) 於無熱惱池　説斯先業報

(18)爾時諸耆宿苾芻。告尊者憍陳如言。具壽因(19)縁。已説業報竟。次至尊者説。于時憍陳如即(20)説頌曰

(21) 乃往過去世　迦攝佛滅後
(22) 見諸聲聞衆　共集作是議

(23) 大悲迦攝波　應爲後涅槃
(24) 出家者甚少　正法不彰明

(25) 我等所聞法　互相而教示
(26) 精進不放逸　於佛教勤修

(27) 共登於山上　布草以爲座
(28) 各要漏不斷　不從座而起

(29) 由懷精進故　不惜其身命
(91c1) 六人證神通　便入於涅槃

(2) 我第七根劣　不能斷諸漏
(3) 有法相應心　處凡而命過

(4) 由法相應住　不捨精進念
(5) 便得生天上　於覩史多宮

(6) 遂見釋師子　牟尼大菩薩
(7) 與諸天説法　致令得開覺

(8) 我聞彼説法　一心而聽受
(9) 深樂其正法　無心暫捨離

(10) 天上業報盡　下生劫比羅
(11) 爲憍陳如姓　淨行豪族中

(12) 淨飯大王子　備名稱菩薩
(13) 信心捨國出　苦行於林藪

(14) 最君大淨飯　勅我如是語
(15) 可去而出家　供承其太子

(16) 我以清淨心　即供承菩薩
(17) 將非證聖道　厭捨而方去

(18) 釋迦大牟尼　正轉法輪時
(19) 於此諸妙法　最初我證悟

(20) 迦攝波佛教　出家修梵行
(21) 今得逢正覺　證獲於無漏

(22) 憍陳如苾芻　對大僧伽衆
(23) 於無熱惱池　説斯先業報

(24)爾時諸耆宿苾芻。復告具壽鄔波離曰。尊者(25)憍陳如。已説業報。次至具壽説。于時鄔波離(26)即説頌曰

(27) 乃於往昔時　波羅痆斯都
(28) 有王名梵授　我爲常供承

(29) 淨飾王髭髮　種種使端嚴
(92a1) 衣服皆相類　熏香而奉持

(2) 懷悲敬重心　奉事於大王
(3) 含喜於王處　説未曾聞頌

(4) 欲是極少味　而爲罪根本
(5) 憂苦皆縁此　安樂無由得

(6) 若出家捨欲　得聞未曾聞
(7) 臣今情慕極　願王聽捨俗

(8) 時王告我曰　卿若能決定
(9) 出家後見我　即許卿捨俗

(10) 我啓大王言　審知決定意
(11) 願王悉臣心　出家後來見

(12) 既蒙王聽許　便詣於林藪
(13) 懷直不諂心　捨俗而出家

(14) 隨其力出家　得至於離欲
(15) 修習四靜慮　勤念不放逸

(16) 此王在世時　我名兢波羅
(17) 具大尊貴徳　人衆咸恭敬

(18) 又以正直心　詣師所頂禮
(19) 一邊而胡跪　合掌如是白

(20) 親教師存念　證我有未聞
(21) 須往梵授處　現身令正見

(22) 師告我聽詣　波羅痆斯城
(23) 可存決定信　勿得招虚妄

(24) 我今聽許汝　汝當隨我語
(25) 令其王中最　興發清淨心

(26) 蒙師正直許　我即右旋遶
(27) 奉辭隨漸進　詣波羅痆斯

(28) 梵授王聞至　親來於我處
(29) 及由王威徳　諸天亦隨來

(92b1) 王從車而下　敬心頂禮我
(2) 虔仰極尊重　合掌一邊坐

(3) 我即爲説法　令其斷諸欲
(4) 王聞深欽敬　頓捨諸欲事

(5) 便發猛利心　復作如是言
(6) 我今求出家　不樂諸欲事

(7) 我告王可來　詣於淨林藪
(8) 親近大仙所　而爲作出家

(9) 王便册長子　紹繼其國位
(10) 此大最勝王　捨國歸出家

(11) 王與妃宮婇　臣佐及宗親
(12) 大衆皆圍遶　詣求出家處

(13) 王以正直心　頂禮諸仙足
(14) 合掌求請遍　願與爲出家

(15) 與王剃鬚髮　身披袈裟服
(16) 無量百千衆　皆捨俗出家

(17) 我求正直心　演説清妙法
(18) 令使諸聞者　得生四靜慮

(19) 我以懷慈念　恭敬大王故
(20) 命盡臨終時　生無邊光天

(21) 於彼天捨報　生來於此處
(22) 凡所生生處　大富多財寶

(23) 天上及人間　常受勝妙樂
(24) 此爲最後時　斯是最後身

(25) 生劫比羅城　釋迦豪族中
(26) 常知所進趣　恒爲侍釋迦

(27) 聲聞釋迦子　我爲作承事
(28) 由大王威徳　而得爲出家

(29) 我與剃鬚髮　作如是白言
(92c1) 聖者不相濟　我當云何活

(2) 所有嚴瓔珞　及諸上妙服
(3) 告言今與汝　用充爲活命

(4) 我見多珍寶　心生大追悔
(5) 宜皆盡捨置　樂求爲出家

(6) 我今貧困苦　持此多珍寶
(7) 若有知聞者　必來而害我

(8) 可留已調度　及此諸珍寶
(9) 即掛於樹上　亦求爲出家

(10) 釋迦諸王子　聞我如是説
(11) 令我先出家　悉皆禮我足

(12) 佛哀愍我故　告善來苾芻
(13) 我既出家後　然度諸王族

(14) 彼衆禮我足　頓摧於我慢
(15) 既調爲出家　證得六神通

(16) 六通阿羅漢　超際於彼岸
(17) 蒙佛記於我　持律爲第一

(18) 鄔波離苾芻　對諸僧伽衆
(19) 於無熱惱池　説斯先業報」

(20) 于時大導師　告尊者爲光
(21) 可説先業報　曾受諸善惡

(22) 彼聞佛音告　即憶先業事
(23) 白言對佛前　今説諸果報

(24) 昔在蓮花上　救世最勝尊
(25) 有塔在曠林　多饒諸惡獸

(26) 無人能往彼　恭敬申供養
(27) 在彼側近人　不知罪福報

(28) 我即詣塔所　淨除諸草木
(29) 持㨹遍灑掃　悉使周嚴飾

(93a1) 虔恭禮八方　敬重已便迴
(2) 由斯善根故　得生於天上

(3) 於三十三天　受諸勝欲樂
(4) 經三十六返　而得爲天王

(5) 我所住天宮　常爲金赫耀
(6) 廣有三十六　長六十繕那

(7) 我復有希奇　嚴淨佛塔故
(8) 下生於人趣　七返爲人主

(9) 我復有希奇　嚴淨佛塔故
(10) 曾所受生處　身有金光耀

(11) 我復有希奇　嚴淨佛塔故
(12) 恒生婆羅門　刹帝利豪族

(13) 我復有希奇　嚴淨佛塔故
(14) 隨意乘車輿　象馬不歩行

(15) 我復有希奇　嚴淨佛塔故
(16) 若踐荊棘林　自然皆屏息

(17) 我復有希奇　嚴淨佛塔故
(18) 不曾遭疾患　亦無諸撗惱

(19) 我復有希奇　嚴淨佛塔故
(20) 凡所遊行處　吉祥相皆現

(21) 我復有希奇　嚴淨佛塔故
(22) 常得尊勝貴　敬事如大天

(23) 我復有希奇　嚴淨佛塔故
(24) 不曾身有苦　及餘諸少惱

(25) 佛法無瑕穢　如是不思議
(26) 淨心獲大果　亦復不思議

(27) 若求勝妙樂　盡除生死者
(28) 應敬如來塔　奉事無上尊

(29) 大徳是我念　先世爲善業
(93b1) 得受其果報　甚深有愛樂

(2) 此爲光苾芻　對大僧伽衆
(3) 於無熱惱池　説斯先業報

(4)爾時諸耆宿苾芻。告具壽奎宿曰。具壽爲光。(5)已説業報訖。次至具壽説。于時奎宿即説頌(6)曰

(7) 大徳我思念　過去倶胝劫
(8) 於一切超佛　而爲善品業

(9) 時佛無上尊　無邊百千億
(10) 聲聞衆圍遶　欲入大王都

(11) 我從餘村落　縁事至其處
(12) 遂見等正覺　具三十二相

(13) 如月與日照　如火電冥光
(14) 映蔽諸光輝　佛光最超耀

(15) 我常未覩此　如然大火聚
(16) 又見彼佛前　有一婆羅門

(17) 我即諮問彼　報言佛導師
(18) 人天無倫匹　無與等正覺

(19) 既聞佛音告　心生淨欣樂
(20) 深愛其顏儀　遍體得安樂

(21) 復聞天樂音　非人讃頌聲
(22) 天雨末香花　雨此上勝城

(23) 有散青蓮花　有雨贍博迦
(24) 或以旃檀末　或有但合掌

(25) 諸天在空中　虔恭上旋繞
(26) 情生深愛仰　遍禮喜盈溢

(27) 爲求香鬘故　四散而馳覓
(28) 我於此時中　遍遊無一花

(29) 去我而不遠　遂見賣蓋者
(93c1) 手持白妙傘　鮮明如淨貝

(2) 速詣手捧持　諮請暫獻佛
(3) 見許將佛所　誠心持蓋立

(4) 蓋從手而去　自往佛頂上
(5) 大師行即動　大師住即住

(6) 不捨調寂身　自然於空中
(7) 我與諸大衆　覩斯大神變

(8) 虔恭皆合掌　誠心咸頂禮
(9) 見等正覺相　聲聞衆儀式

(10) 至家爲事業　繋心常思念
(11) 快哉獲善果　見佛有所懷

(12) 我由奉佛蓋　無上福田處
(13) 由此善根故　七寶常嚴備

(14) 後於臨終時　生三十三天
(15) 得爲天中王　諸天皆敬重

(16) 復生於人趣　名爲自力王
(17) 大富多勤勇　餘王咸奉事

(18) 由斯作善品　流轉所生處
(19) 善根不斷絶　復續諸妙因

(20) 於彼勝福田　淨心而奉蓋
(21) 因此善業故　不墮於惡趣

(22) 此爲最後身　生在於人趣
(23) 虔恭調御士　無上等正覺

(24) 釋迦師子教　而得爲出家
(25) 證獲阿羅漢　寂滅清涼處

(26) 魔變身如山　高一踰膳那
(27) 作大恐怖形　如空中黒雲

(28) 告言是何物　敢爲而惱亂
(29) 察知是其魔　故來相逼惱

(94a1) 報言魔波旬　隨意而現身
(2) 頭可如須彌　方來於我處

(3) 已證阿羅漢　具三明聲聞
(4) 佛所示誨法　得爲安樂住

(5) 受他一揣食　在定於七日
(6) 悟解脱意樂　是我所修習

(7) 大徳我思念　先世作善業
(8) 多受其果報　可樂甚精妙

(9) 此奎宿苾芻　對大僧伽衆
(10) 於無熱惱池　説斯先業報

(11)爾時諸耆宿苾芻各各自説先世業已。白世(12)尊言。我等已説先世業報。唯願世尊開演先(13)業。大徳世尊。先作何業。成正覺後。山石摧下(14)轥傷足指。佛告諸苾芻。如來往昔生在異類。(15)自作斯業。必須自受。増長熟時。縁變現前。如(16)影隨形。必定感報。無餘代受。汝諸苾芻。若(17)人所作善惡之業。不於外界地水火風。令其(18)受報。皆於自身蘊界處中。而招異熟。即説頌(19)曰

(20) 假令經百劫　所作業不亡
(21) 因縁會遇時　果報還自受

(22)又告諸苾芻。乃往古昔。於聚落中。有一長者。(23)娶妻未久。遂誕一男。年漸長大。母便命過。(24)其父長者。娶後母來。不久有娠。復生一子。後(25)與長兒。納娶妻房。多生兒女。後於異時。後母(26)身死。弟投兄處。㛐問夫言曰。此是誰兒。報(27)曰。是弟。妻言。聖子。當與其弟。家財分不。夫(28)曰。當合停分。妻曰。聖子。彼是一身。我等多(29)人。云何停分。夫曰。賢首。世法如是。妻言。聖(94b1)子。可宜殺却。夫曰。賢首。豈容爲財殺害親(2)弟。妻復頻言。染欲心者。無惡不造。夫詣一(3)邊。作如是念。若於村落。而殺害之。人衆咸(4)知。可將闌若無人之處。即命弟曰。汝持器皿。(5)可共往於闌若採花。白言。如教遂即共詣。至(6)一山坂。摧弟墮坎。以石打殺。汝等苾芻。於意(7)云何。乃往昔時長者太子。而殺弟者。豈異人(8)乎。我今即是由於往昔。爲財利故。將別母(9)弟。於闌若處。推墮山坎。以石打殺。由斯業(10)報。於多年歳。於多百歳。於多千歳多百千(11)歳。墮於地獄。受諸楚苦。殘業力故。成正覺(12)後。山石摧下。傷我足指

(13)時諸苾芻復白佛言。大徳世尊。先作何業。成(14)正覺後。紫橿木槍。刺佛足傷。佛告諸苾芻。如(15)來往昔自作斯業。今還自受。廣説乃至頌曰

(16) 假令經百劫　所作業不亡
(17) 因縁會遇時　果報還自受

(18)復告諸苾芻。乃往古昔。有一大城。於此城中。(19)有二商主。善能興易。縛持舶已。爲求寶故。(20)入於海際。因順風力。至其寶洲。一籌量載寶。(21)一不籌量貪心滿舶。後入海内。不籌量者。其(22)舶欲沒。告伴商主言。願仁救濟。容我上舶。其(23)人斟酌。隨力量寶。安於舶内。牽取其手。令使(24)在舶。其溺舶者。作如是念。我與共彼。同至(25)寶洲。我所採者。舶沒皆失。豈容其人將寶歸(26)家。穿舶爲孔。令寶散失。作是念已。竊在一(27)邊。持杖穿舶。商主遂見。告言。仁者。勿爲是(28)事。非但財寶散失。我等倶亡。彼内懷嫉。妬(29)心熾盛。竟不納諫。同前欲穿。其伴商主。見不(94c1)從諫。即持利槍。刺之令死。

汝等苾芻。於意云(2)何。往昔之時。刺殺他者。豈異人乎。我今即(3)是。由斯業故。經於多歳百歳千歳中。墮地獄(4)中。受諸楚毒。殘業報故。成正覺後。紫橿木(5)槍。刺我足傷

(6)爾時諸苾芻。復白佛言。大徳世尊。先作何業。(7)成正覺後。入沙羅聚落。乞食不獲。空鉢而還。(8)佛言。汝諸苾芻。如來往昔自作斯業。廣説如(9)前。乃至説頌。果報還自受

(10)復告諸苾芻。乃往古昔。波羅痆斯大城之中。(11)有一摩納婆。佛不在世。即有獨覺。哀愍貧窮。(12)住閑靜處。世間唯有此一福田。于時有一獨(13)覺。名曰樂寂。出現世間。在波羅痆斯施鹿林(14)中仙人墮處。晨朝著衣持鉢。入城乞食。于時(15)摩納婆。亦於城中長者家乞。空無所獲。其時(16)樂寂獨覺。亦來入此長者家乞。其摩納婆念(17)曰。可少伺察。觀彼出家。有何所獲。即隨後(18)入。屏立門側。時長者妻。見其獨覺身心端寂。(19)情生淨信。即持種種精妙飮食滿鉢持行。奉(20)施獨覺。受此食已。而欲出門。其摩納婆報言。(21)出家者。我欲樂觀仁所得食。然而獨覺。常法(22)如是。若不觀察。不知前意。即以鉢食。令其觀(23)見。由彼懷嫉。起憎妬心。以手打鉢。鉢便落(24)地。飮食傾棄。復以脚踏。獨覺問曰。賢首。何(25)意散壞此食。仁若須之。我當奉與。其摩納婆。(26)復出種種麁惡言詞。而住一邊。時此大人而(27)不得食。以自調順。詣鹿林中。

汝等苾芻。於意(28)云何。往古昔時摩納婆者。豈異人乎。我今即(29)是。我因懷嫉妬之心。令其獨覺不得飮食。由(95a1)斯業報。經於多歳。百歳千歳。百千歳中。常生(2)地獄。受諸楚苦。殘業報力。雖成正覺。後入娑(3)羅村乞食。空鉢而還

(4)時諸苾芻。復白佛言。大徳世尊。先作何業。(5)婬女媚容。外道梵志之所教誨。來謗世尊。佛(6)言。諸苾芻。如來往昔自作斯業。廣説乃至頌(7)曰。果報還自受

(8)復告諸苾芻。乃往古昔。人壽八萬歳時。有佛(9)世尊。號毘鉢尸如來應正等覺。出現於世。其(10)佛有二弟。一名皤私瑟吒。二名跋羅陀皤闍。

(11)其皤私瑟吒。於佛教誨。專勤修習。而不放逸。(12)證阿羅漢果。

其跋羅陀皤闍。受持三藏。諷誦(13)通利。爲大法師。後於異時。有一長者。於法師(14)處。深生淨信。爲其法師。建一住處。所須資具。(15)悉皆嚴備。時法師啓請皤私瑟吒羅漢。願來(16)同住。彼聞即至。長者見其身心寂然儀容挺(17)特。倍加淨信。嚴辦種種香美飮食。而以供養。(18)持上妙衣。用爲奉施。弟生嫉妬。作如是念。我(19)與長者。久爲門師。往還來去。未曾施我如是(20)上衣。暫見我兄敬心奉服。作是念已。即於兄(21)處。求其長短。兄覺弟心有異。繋念觀察知弟(22)嫉妬。即將上衣而與其弟。雖得其衣。亦於兄(23)處更求瑕隙。

後於異時。長者使女。於寺中爲(24)女工作。法師告曰。賢首。汝能爲我作不。女(25)曰。聖者。欲何所遣。法師報曰。可著此衣歸家(26)作業。長者若問從誰得衣。報言。聖者皤私瑟(27)吒。復若問言。因何事與。答言。男子之意。縁(28)女人與。女著衣歸。家人問答一一同前。長者(29)聞已。於羅漢處。生不淨心。大人之法。深慮輕(95b1)慢。因從此去。

(fol. 218r1; MSV I 211) ṣvenodyacchamānena ghaṭamānena vyāyacchamānena sarvakleśaprahāṇād arhatvaṃ sākṣātkṛtam* | kiṃ bhadanta bhagavatā karma kṛtam* |

bharadvājenāpi paṭhatā svādhyāyavatā trīṇi piṭakāny (GBM 6.1070a) adhītāni | tripiṭaḥ saṃvṛtto dhārmakathiko yuktam uktapratibhānaḥ |

yāvat tenānyatamo gṛhapatir anvāvartitaḥ | tena tam uddiśya sarvopakaraṇasaṃpanno vihāraḥ kāritaḥ |

汝等苾芻。於意云何。往昔法師(2)者。豈異人乎。我身是也。由懷憎嫉出言輕謗。(3)由斯業故。經於多歳百歳千歳多百千歳生(4)地獄中。受諸楚苦。殘業力故。成正覺後。外道(5)梵志。令婬女媚容。謗於我

tatas tena bhrātur vasiṣṭhasya saṃdiṣṭam* | āgaccha ekadhye prativasāmaḥ | sa śrutvā āgataḥ |

(6)時諸苾芻。復白言大徳世尊。先作何業。成正(7)覺後。被嘴端摩納婆女。誹謗世尊。佛告諸苾(8)芻。如來往昔自作斯業廣説如前。

tatas tena gṛhapatinā dṛṣṭaḥ śānteryāpathaḥ kāyaprāsādikaś cittaprāsādikaś ca |

乃往古昔。(9)波羅痆斯大都城中。有一婆羅門。學該明典。(10)五百童兒。從彼受教。其波羅痆斯側近人衆。(11)咸皆尊重。恭敬供養。猶如眞阿羅漢。

sa taṃ dṛṣṭvābhiprasannaḥ | tataḥ prasādajātena praṇītenāhāreṇa saṃtarpya mahārheṇa vastrayugenācchāditaḥ |

時有五(12)通仙。遊行人間。至波羅痆斯。城内人民。見彼(13)仙人身心寂然容顏調順。

tato bharadvājasya īrṣyā samutpannā | aham asya sarvatra pūrvaṃgamo nāham anena kadācid vastreṇācchāditaḥ | eṣa tv acirābhyāgata eṣa vastreṇācchādita iti sa bhrātur vasiṣṭhasya randhrānveṣī saṃvṛttaḥ |

皆生淨信。所與福(14)業。咸詣仙處。恭敬供養。其婆羅門。無人敬(15)仰。

tenāsau saṃlakṣitaś cintayati | īrṣyāprakṛtir iyam* | yady asmai etad vastrayugaṃ na dāsyāmi bhūyasyā mātrayā aprasādaṃ pravedayiṣyatīti | tena tasmai dattam* |

利養寡薄。

tathāpy asau randhrānveṣaṇaparas tiṣṭhaty eva | yāvat tasya gṛhapateḥ preṣyadārikā taṃ vihāram āgaty āgatya karma karoti sā bharadvājenocyate | dārike ahaṃ tavaitad vastrayugam anuprayacchāmi | tvayā mama vacanaṃ kartavyam iti | sā kathayati | ārya kiṃ mayā karaṇīyam* | tvam etad vastrayugaṃ prāvṛtya gṛhe parikarma kuru | yadi gṛhapatiḥ pṛcchet kutas tavaitad vastrayugam iti | vaktavyaḥ ārya vasiṣṭhena me dattam iti | yadi pṛcchet kimartham iti | (MSV I 212) vaktavyaḥ ārya etad api praṣṭavyam* | kimarthaṃ puruṣāḥ strīṇāṃ prayacchantīti | tatas tayā yathāsaṃdiṣṭaṃ sarvam anuṣṭhitam* | tatas tena gṛhapatinā vasiṣṭhasyāntike aprasādaḥ praveditaḥ | asatkārabhīravas te mahātmānaḥ | sa utthāya prakrāntaḥ |

於仙人處。心懷嫉妬。作惡思(16)念。

kiṃ manyadhve bhikṣavaḥ | yo 'sau bharadvājaḥ aham eva sa tena kālena tena samayena | yan mayārhann asatkṛto 'bhyākhyānenābhyākhyātaḥ tatas tasya karmaṇo vipākena bahūni varṣāṇi pūrvavan narakeṣu pakvaḥ yāvad etarhy apy aham abhisaṃbodhiḥ sundarikayā pravrājikayā abhūtenābhyākhyātaḥ |

告諸學童。而此仙人深懷貪欲。諸學童兒(17)各各亦言。誠如師説。仙實懷欲。而此諸童。所(18)去之處。咸告諸親及餘長者婆羅門等。而彼(19)仙人深懷貪欲。人衆聞已。心生異念。賢仙之(20)類。多慮輕慢。捨之而去。

kiṃ bhadanta bhagavatā karma kṛtam* | yasya karmaṇo vipākena caṃcāmāṇavikayābhūtenābhyākhyātaḥ | bhagavān āha | tathāgatenaivaitāni bhikṣavaḥ pūrvam anyāsu jātiṣu karmāṇi kṛtāni upacitāni sādhāraṇāny asādhāraṇāni ca labdhasaṃbhārāṇi | pūrvavad yāvat phalanti khalu dehinām* | katamāni sādhāraṇāni |

bhūtapūrvaṃ bhikṣavo vārāṇasyām anyatamo brāhmaṇo vedavedāṅgapāragaḥ pañcānāṃ māṇavakaśatānāṃ brāhmaṇānāṃ mantrān vācayati vārāṇasīnivāsino janakāyasyātīva satkṛto gurukṛto mānitaḥ pūjito 'rhan saṃmataḥ |

汝等苾芻。往昔之(21)時婆羅門者。豈異人乎。我今即是。其五百童(22)兒者。今此五百苾芻是。由我嫉妬於仙人處(23)説貪欲語。由斯業故。經於無量百千歳中。墮(24)在地獄受諸苦惱。殘業報力。成正覺後。與五(25)百苾芻倶。嘴端摩納婆女。而來誹謗

yāvad anyatamaḥ paṃcābhijña ṛṣir janapadacārikāṃ caran vārāṇasīm anuprāptaḥ | vārāṇasīnivāsinā janakāyena dṛṣṭaḥ (fol. 218v1) prāsādikaś ca |

(26)佛復告諸苾芻。乃往古昔。波羅痆斯大都城(27)中。有王名曰梵授。以法治化。人民熾盛。豐(28)樂安穩。於此城内。有一婬女。名曰賢首。衒色(29)濟命。

dṛṣṭvā ca punaḥ sarvajanakāyo 'bhiprasannaḥ | yasya yad dātavyaṃ kartavyaṃ vā pāralaukikaṃ sa tasmai anuprayacchati |

時有丈夫。名曰爲偶。志懷惡性。其人遂(95c1)送衣服瓔珞。奉彼婬女。意求交歡。賢首著衣。(2)欲詣偶處出門遂逢別有一人持五百金錢。(3)命言。賢首。可來同歡。

tatas tasya lābhasatkāro 'ntarhitaḥ |

女作是念。我今若往。(4)何能獲此五百金錢。交來資儭。不應棄捨。宜(5)可還家共爲歡會。念已。便命使女。往告爲偶。(6)願仁少待。容我梳洗莊嚴身首。使女往報。持(7)錢其人。有多營務。共彼暫歡。捨之而去。

tasya ṛṣer antike (GBM 6.1070b) īrṣyābhiniviṣṭabuddhir (MSV I 213) māṇavakān āmantrayate | māṇavakā api tu kāmabhogy eṣa iti |

女復(8)作念。時將稍過。我若往彼。能稱意不。念已。(9)又告使女曰。汝可更往詣爲偶處報言。聖子(10)梳洗已畢。於何芳園。而來共戲。

te 'pi kathayanti | evam etad upādhyāya kāmabhogy evaiṣa nāyam ṛṣir iti |

女往報已。彼(11)便問曰。或言未嚴。或言已畢。是何言説。使女(12)來往。情生忿恚。所有私竊具向彼陳。著仁衣(13)瓔。與別男子共爲交歡。所以使我有斯言説。(14)其人聞已欲情頓息。起殺害心。起忿怒心。

tataḥ sa rathyāvīthīcatvaraśṛṅgāṭakeṣu brāhmaṇagṛhapatikuleṣu cārocayanti | kin tarhi | kāmabhogīti śrutvā mahājanakāyena aprasādaḥ praveditaḥ | asatkārabhīrur asau vārāṇasyāḥ prakrāntaḥ |

作(15)如是報。可來於某芳園之中。使女既報。婬女(16)即至。其爲偶告曰。著我衣瓔。共他交會。爲用(17)耶。

kiṃ manyadhve bhikṣavo yo 'sau brāhmaṇo 'ham sa tena kālena tena samayena | yāni tāni paṃcamāṇavakaśatāni evaitāni paṃcabhikṣuśatāni | yan mayābhyākhyātas tasya karmaṇo vipākena pūrvavad yāvan narakeṣu pakvaḥ | tenaiva karmāvaśeṣeṇa etarhy apy saṃbuddhabodhiś caṃcāmāṇavikayā abhūtenābhyākhyātaḥ sārdhaṃ paṃcabhir bhikṣuśataiḥ | idaṃ sādhāranaṃ karma |

婬女曰。聖子。此是我咎。非仁之過。女人之(18)類生多過惡。願仁容恕。爲偶懷瞋。以毒害(19)心拔刀斬首。

katarad asādhāraṇam* | bhūtapūrvaṃ bhikṣavo vārāṇasyāṃ brahmadatto nāma rājā rājyaṃ kārayati ṛddhaṃ ceti vistareṇa | tena khalu samayena bhadrā nāma rūpājīvinī prativasati | mṛṇālaś ca nāma dhūrtapuruṣaḥ |

時從使女見已。高聲唱叫。禍哉。(20)殺我大家。殺我大家。人衆聞聲。咸悉疾來。

時(21)有獨覺。名曰極樂。在此園林。

sā saṃlakṣayati | yadi gamiṣyāmi paṃca kārṣāpaṇaśatāni na lapsye | adakṣiṇyaṃ caitat gṛhāgataṃ pratyākhyāya anyatra gamanam iti | tayā preṣyadārikā uktā | gaccha mṛṇālasya kathaya āryā kathayati na tāvad ahaṃ sajjā paścād āgamiṣyāmīti | tayā (MSV I 214) tasmai gatvā ārocitam* | so 'pi puruṣo bahukaraṇīyas tāṃ paricārya prathama eva yāme prakrāntaḥ |

樹下住定。其人(22)恐怖。速將血刀。置獨覺前。疾走一邊。入人衆(23)内。人衆來觀。見血汚刀在獨覺前。咸言。殺者(24)必是此人。即共周圍。以瞋恚心各作是言。咄(25)哉出家者。仁被法服大仙幢相。作斯惡業。獨(26)覺告曰。我何所爲。

人衆報曰。共賢首婬女。而(27)相歡合。便以刀殺。

獨覺答曰。我懷寂靜。豈容(28)作惡。雖有實陳。皆不信受。以繩反縛。送於王(29)所啓陳上事。王不推尋。便出勅曰。既爲斯過。(96a1)可宜早殺。赤鬘絞頸。青衣膾子手執利刀。威(2)仗嚴圍。遍告城中及四衢路。而此出家。爲殺(3)賢女。王勅嚴法。即將獨覺。於彼芳園而欲殺(4)之。爲偶見已。作如是念。苦哉出家。持戒徳行(5)無辜枉遭。此是我過。虚令遣他至於死處。事(6)不應爲。

sā kathayati | āryaputra asti eva mamāparādhaḥ | kin tu nityāparādho mātṛgrāmaḥ kṣamasveti | tatas tena saṃjātāmarṣeṇa (fol. 219r1) niṣkoṣam asiṃ kṛtvā jīvitād vyaparopitā |

作是念已。速詣王所。啓言。大王。向(7)出家人。無辜枉被。奉勅依法。此是我過。願王(8)鑑知。具陳上事。望恩容恕。

tatas tayā preṣyadārikayā mahān kolāhalaśabdaḥ kṛtaḥ | āryā praghātitā āryā praghātitena śrutvā mahājanakāyaḥ pradhāvito

(GBM 6.1071a) yāvat tasminn udyāne surucir nāma pratyekabuddho dhyāyati |

汝等苾芻。於意云(9)何。往古昔時。名爲偶者。豈異人乎。我身是(10)也。由斯業故。經百千歳。常在地獄。受諸苦(11)惱。餘殘業報。成正覺後。他來傍我

tato 'sau mṛṇālo dhūrtapuruṣaḥ saṃtrasto rudhiramrakṣitam asiṃ suruceḥ pratyekabuddhasya purastāc chorayitvā tasyaiva mahājanakāyasya madhyaṃ praviṣṭaḥ |

(12)時諸苾芻。復白佛言。大徳世尊。先作何業。成(13)正覺後。與四百九十八苾芻。於邊界城。而食(14)馬麥。舍利子。大目乾連。受天供養。佛言。諸(15)苾芻。如來往昔自作斯業。乃至果報還自受。(16)汝等諦聽。

sa kathayati | śāntaṃ nāham asya karmaṇaḥ kārīti |

乃往古昔。人壽八萬歳時。有佛世(17)尊。名毘鉢尸如來等正覺。十號具足。出現於(18)世。與八萬苾芻前後圍遶。往親慧王都。于時(19)城中。有一婆羅門。教五百童兒婆羅門法。人(20)衆尊重。恭敬供養。事同羅漢。佛及僧伽。至王(21)都已。其婆羅門。無人敬重供給資濟。於佛僧(22)處。深生嫉妬。是時衆多有學無學苾芻。晨朝(23)著衣持鉢。入城乞食。獲諸精妙上饌香食。滿(24)鉢而出。婆羅門見。問言。咄哉苾芻。云何獲(25)食。我欲觀見。苾芻懷直。便示其食。彼増嫉(26)妬。

tato 'sau karavīramālāvasaktakaṇṭhaguṇo nīlāmbaravasanaiḥ puruṣair udyataśastraiḥ saṃparivārito rathyāvīthicatvaraśṛṅgāṭakeṣv anuśrāvyamāno nagarād udyānābhimukho nīyate |

告諸弟子。汝等當知。此禿沙門。不應供(27)養如此上饌。應須施與渾麁大麥。

tato mṛṇālasya dhūrtapuruṣasya buddhir utpannā ayaṃ tapasvī pravrajita adūṣyanapakārī abhūtenābhyākhyātaḥ | so 'yam idānīṃ praghātyate | na mama pratirūpaṃ syāt* | yad aham apy upekṣeya | iti viditvā parāvṛtya rājñaḥ sakāśam upasaṃkrāntaḥ pādayor nipatya kathayati | deva nāyaṃ pravrajito 'sya karmaṇaḥ kārī mayaitat pāpakaṃ karma kṛtam* | mucyatām ayaṃ pravrajita iti |

彼諸弟子(28)聞師此語。亦各咸言。誠如師説。應合食麥。

kiṃ manyadhve bhikṣavaḥ | yo 'sau mṛṇālo nāma dhūrtaḥ ahaṃ sa tena kālena tena samayena | yan mayā pratyekabuddho 'bhūtenābhyākhyātas tasyāhaṃ karmaṇo vipākena bahūni varṣāṇi pūrvavad yāvan narakeṣu pakvaḥ | tena ca (MSV I 216) karmāvaśeṣeṇa caṃcāmāṇavikayā abhūtenākhyātaḥ | idam asādhāraṇam* |

於(29)其衆中。有二摩納婆。情懷敬信。作如是言。報(96b1)親教師。勿作是語。此諸沙門。應供天饌。非但(2)人食。何意説言。應合喫麥。

kiṃ bhadanta bhagavatā karma kṛtaṃ yasya karmaṇo vipākena vairaṃbheṣu yavān paribhuktavān sārdhaṃ bhikṣudvayonaiḥ pañcabhir bhikṣuśatair āyuṣman* śāriputramaudgalyāyanābhyāṃ divyā sudhā paribhukteti |

汝等苾芻。於意云(3)何。往昔之時婆羅門者。豈異人乎。我身是也。(4)由於彼佛聲聞弟子處懷嫉妬心出麁惡語。(5)經於無量百千歳中。常食麁麥。餘業報故。成(6)正覺後。與此四百九十八苾芻。尚食馬麥。其(7)二摩納婆者。即舍利子。大目連是

bhagavān āha | tathāgatenaiva bhikṣavaḥ pūrvam anyāsu jātiṣu karmāṇi kṛtāni upacitāni | pūrvavad yāvat phalanti khalu dehinām* |

(8)時諸苾芻。復白佛言。大徳世尊。先作何業六(9)年苦行。佛告諸苾芻。如來昔時自作斯業。廣(10)説如前。乃至頌曰
(11) 假令經百劫　所作業不亡
(12) 因縁會遇時　果報還自受

yo 'śītivarṣasahasrāyuṣi prajāyāṃ vipaśyī nāma śāstā loka utpannaḥ | pūrvavad yāvad buddho bhagavān* |

(13)汝等諦聽。乃往古昔。於無比聚落。有一陶師。(14)名曰喜護。

sa janapadacārikāṃ caran bandhumatīrājadhānīm anuprāptaḥ | tasyāṃ bandhumatyām anyatamo brāhmaṇaḥ paṇcamāṇavakaśatāni brāhmaṇānāṃ mantrān vācayati |

廣如中阿笈摩王法相應品中説。

tena vipaśyī samyaksaṃbuddhaḥ pañcaśataparivāro dṛṣṭaḥ |

(15)汝等苾芻。於意云何。往昔之時無上摩納婆(16)者。豈異人乎。我身是也。由我昔於迦攝波佛(17)處説云苦行未證具智。由斯業力。六年苦行(18)不能證成無上等覺。我若當時於彼佛所。而(19)不追悔願求當來等正覺者。縱更經三無數(20)大劫。修諸善品。猶未成佛

sa māṇavakān (fol. 219v1) āmantrayate | nārhanti bhavanto 'mī muṇḍakāḥ śramaṇakā divyāṃ sudhām arhanti tu koṭarayavān paribhoktum iti | tair abhyanumoditam* | evam evaitad upādhyāya nārhanty evāmī muṇḍakāḥ śramaṇakā divyāṃ sudhāṃ (GBM 6.1071b) bhoktum arhanti tu koṭarayavān paribhoktum iti |

(21)時諸苾芻。復白佛言。大徳世尊。先作何業。成(22)正覺後。身現痛疾。佛言。汝諸苾芻。如來往昔(23)生在異類。自作斯業。廣如上説。

tatra dvau māṇavakau śuklau | tau kathayataḥ | upādhyāya na śobhanam uktam* | arhanty evāmī mahātmāno divyāṃ sudhāṃ paribhoktum iti |

汝等苾芻。乃(24)往古昔。有一聚落。於聚落中。而有醫師。時有(25)長者男。因有患請醫令療。醫與方藥。病即得(26)損。長者將少財賄奉醫。後於異時。長者三度(27)身遭患病。醫亦與差。長者竟無別贈恩報。醫(28)懷忿恚。作如是念。彼人三度遭極苦患。我與(29)除損。不能酬恩。更若遭疾。當與某藥令彼愚(96c1)人内情斷絶。後於異時。長者子復宿疾發動。(2)同前請醫。醫以惡心。與不宜藥。致令病者腸(3)絶段段。

kiṃ manyadhve bhikṣavaḥ | yo 'sau pañcaśataparivāro brāhmaṇaḥ aham eva sa tena kālena tena samayena | yan mayā vipaśyinaḥ samyaksaṃbuddhasya saśrāvakasaṃghasyāntike kharaṃ (MSV I 217) vākkarma niścāritaṃ tasya karmaṇo vipākena mayā bahūni varṣāṇi bahūni varṣaśatāni bahūni varṣasahasrāṇi bahūni varṣaśatasahasrāṇi koṭarayavāḥ paribhuktāḥ | tenaiva karmāvaśeṣeṇaitarhy apy abhisaṃbuddhabodhinā vairambheṣu koṭarayavāḥ paribhuktāḥ sārdhaṃ bhikṣudvayonaiḥ paṃcabhikṣuśataiḥ | yau tau dvau māṇavakau etau śāriputramaudgalyāyanau bhikṣū |

kiṃ bhadanta bhagavatā karma kṛtaṃ yasya karmaṇo vipākena duṣkaraṃ caritam iti | bhagavān āha tathāgatenaiva tāni bhikṣavaḥ pūrvam anyāsu jātiṣu karmāṇi kṛtāni upacitāni pūrvavad yāvat phalanti khalu dehinām* |

汝等苾芻。於意云何往古昔時善醫(4)師者。豈異人乎。我身即是。由我惡心令長者(5)子服其毒藥。由斯業故。經於無量百千歳中。(6)墮在地獄受諸苦惱。餘殘業報。成正覺後。身(7)患背痛(8)時諸苾芻。復白佛言。大徳世尊。先作何業。成(9)正覺後。他誅釋種。世尊頭痛。佛言。汝諸苾(10)芻。如來往昔自作斯業。還自受報。廣如餘説。

bhūtapūrvaṃ bhikṣavo vaibhiḍiṃgyāṃ grāmanigame nandīpālo ghaṭīkāro 'bhūt* |

(11)汝等苾芻。乃往古昔。流惠河邊。有五百人。捕(12)魚爲業。時大海内。忽有二大魚。流入彼河。諸(13)人捕獲。共作是議。若斷魚命肉便臭爛。無人(14)頓易。宜可繩繋。有須買者。續截秤賣。庶得精(15)新。作是議已。以繩繋縛。有人買者。割截續(16)與。當割之時。魚遭大苦。踠轉血流。河水變(17)赤。時有小兒。見河血色。情懷喜笑而爲暢適。

nandīpālasūtraṃ vistareṇa yathā madhyamāgame rājasaṃyuktanikāye {Cf. SBV II 22ff.} |

(18)汝等苾芻。於意云何。其捕魚師小兒者。豈異(19)人乎。我身即是。由於往昔當殺魚時我心暢(20)適。由斯業故。經於無量百千歳中。當患頭痛。(21)餘殘業報。成正覺後。誅釋種時。我頭苦痛

kiṃ manyadhve bhikṣavaḥ | yo 'sāv uttaro nāmo māṇavo 'ham eva sa tena kālena tena samayena | yan mayā pudgalo 'pavādo dattasya {MS: pudgalo 'vabodhito na boditas tasya |} karmaṇo vipākena bodhimūle ṣaḍvarṣaṃ duṣkaraṃ caritam* | yan mayā bodhir abodhitābhaviṣyat* punar api mayā (MSV I 218) parāvṛtya trīṇi kalpāsaṃkhyeyāni bodhinimittam ātmā parikhedito 'bhaviṣyat* |

(22)時諸苾芻。復白佛言。大徳世尊。先作何業。成(23)正覺後。尚遭背患風痛。佛言。諸苾芻。如來往(24)昔生在異類。自作斯業。今還自受。廣如餘説。

kiṃ bhadanta bhagavatā karma kṛtaṃ yasya karmaṇo vipākenābhisaṃbuddhabodhir api bhagavān mandāgninā vyādhinā spṛṣṭa iti | bhagavān āha tathāgatenaiva tāni bhikṣavaḥ pūrvam anyāsu jātiṣu karmāṇi kṛtāni upacitāni pūrvavad yāvat phalanti khalu dehinām* |

(25)汝等苾芻。乃往古昔。有一壯士。遊歴邦國。至(26)一王都。其王復有一大壯士。力無敵對。二士(27)相知。爲欲賭當衣服故。即共相撲。壯士常法。(28)相共執手。即知強弱。其外來者執王壯士手(29)已。知彼力士不能得勝。王都壯士。報外來者。(97a1)仁今當知。我族在此。長居王都。積代有名。知(2)仁有力。勿撲於我。使族不誚。我有妙女。當嫁(3)與君。彼聞此説。默自取弱。三度如是。竟不與(4)女。情生不忍。至第四度。相撲之時方便高。(5)以瞋恚力。擲著地上。撲王壯士脊骨折死。汝(6)等苾芻。於意云何。往古昔時外來壯士。撲王(7)壯士。脊骨折死者。豈異人乎我身即是。由斯(8)惡業。經於無量百千歳中。墮在地獄受諸苦(9)報。餘業報故。成正覺後。尚遭背痛。以是義故。(10)我常宣説。黒業黒報。白業白報。雜業雜報。汝(11)等應當捨黒雜業常修白業。如是應學

bhūtapurvaṃ bhikṣavo 'nytamasmin karvaṭake vaidyo babhūva | tato 'nyatamasya gṛhapateḥ putraḥ glānaḥ saṃvṛttaḥ | tenāsau vaidya āhūya pṛṣṭaḥ | tena tasya bhaiṣajyaṃ dattam* | sa svasthaḥ saṃvṛttaḥ | tena gṛhapatinā tasyābhisāro na dattaḥ | yāvat trir apy asau gṛhapatiputro glānaḥ saṃvṛttaḥ yāvat trir api tena svasthīkṛtaḥ | na ca tena tasyābhisāro dattaḥ | tataḥ sa vaidyas tīvreṇa paryavasthānenāmarṣitaḥ saṃlakṣayati | asya gṛhapatiputrasya mayā yāvat trir api cikitsā kṛtā | na cānena kiṃcid apy upakṛtam* | idānīṃ yadi bhūyo glānyaṃ patati tādṛśam asya bhaiṣajyaṃ dadāmi yenāsyāntrāṇi khaṇḍakhaṇḍaṃ śīryante iti |

(12)爾時世尊。與五百阿羅漢。於無熱惱池。説先(13)業報已。便即隱沒。於室羅伐城東鹿子母園(14)所住處現。彼聞佛至。速詣佛所。頂禮佛足。爲(15)説妙法。示教利喜。默然而住。時鹿子母從坐(16)而起。偏袒右肩。合掌向佛。白言。世尊。唯願(17)慈悲。與五百聖衆明日就宅受我微供佛便(18)默然。知佛受已。奉辭還家。嚴辦種種上妙香(19)饌。令使白佛。廣説乃至。知衆飽已。收鉢洗(20)畢。爲聽法故。取一卑席。對佛而坐。佛爲説(21)微妙法。示教利喜。從坐而起。至於住處。就座(22)坐已。告諸苾芻。其鹿子母。而自忘失。請佛僧(23)伽。就家供養。不請世尊。説施伽他

yāvad asau gṛhapatiputro daivayogāt punar glānyaṃ patitaḥ | tena vaidyena saṃjātāmarṣeṇā tādṛśaṃ tasya bhaiṣajyaṃ dattaṃ yenāntrāṇi khaṇḍa ...

(24)根本説一切有部毘奈耶藥事卷第十八

[folios 220-221 are missing in the MS]

(fol. 222r1; MSV I 220) m ādiśed anukaṃpām anupādāyeti | bhagavān āha | samayenāhaṃ yuṣmāka nāmnā dakṣiṇām ādiśāmi | yadi yūyam anenaiva varṣeṇa dakṣiṇādeśanākāla upasaṃkrāmateti |

te (GBM 6.1072a) kathayanti | jihrīmaḥ katham āgacchāma iti |

atha bhagavāṃs tasyāṃ velāyāṃ gāthāṃ bhāṣate |

alajjitavye lajjino lajjitavye alajjinaḥ |
abhaye bhayadarśino bhaye cābhayadarśinaḥ |
mithyādṛṣṭisamādānāt satvā gacchanti durgatim* ||

alajjitavye 'lajjino lajjitavye ca lajjinaḥ |
abhaye 'bhayadarśino bhaye ca bhayadarśinaḥ |
samyagdṛṣṭisamādānāt satvā gacchanti sadgatim* || iti |

te kathayanti | bhagavann adyaivāgamiṣyāma iti |

atha nāgarabindavā brāhmaṇagṛhapatayas tām eva rātriṃ śuci praṇītaṃ khādanīyabhojanīyaṃ pūrvavad yāvan nīcataram āsanaṃ gṛhītvā bhagavataḥ purastān niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya | tāni ca pañca pretaśatāny upasaṃkrāntāni | tato nāgarabindavā brāhmaṇagṛhapatayaḥ pretān dṛṣṭvā niṣpalāyitum ārabdhāḥ | bhagavatābhihitāḥ | bhavantaḥ kimarthaṃ niṣpalāyanti | te kathayanti | bhagavan ete pretā āgacchanti | bhagavān āha | āgacchantu yuṣmākam evaite jñātayaḥ | yadi yūyam anujānīdhve aham eṣāṃ nāmnā dakṣiṇām ādiśeyam iti | te kathayanti | bhagavann anujānīmahe {MS: -nīdhvam*} |

tato bhagavān pañcāṅgena svareṇa teṣāṃ nāmnā dakṣiṇām ādeṣṭuṃ pravṛttaḥ |

(MSV I 221)ito dānād dhi yad puṇyaṃ tat pretānupagacchatu |
vyuttiṣṭhantāṃ kṣipram ime pretalokāt sudāruṇāt* || iti

tato ’ bhinivṛttaṃ teṣāṃ cīvaraṃ pānabhojanam* |
śayanaṃ vāpi vividham akṣayaṃ sārvakālikam* ||

tato nāgarabindavān brāhmaṇagṛhapatīn dharmyayā kathayā saṃdarśya samādāpya samuttejya saṃpraharṣyotthāyāsanāt prakrāntaḥ |

tato nāgarabindavānāṃ brāhmaṇagṛhapatīnāṃ kutūhalaśālāyāṃ saṃniṣaṇṇānāṃ saṃnipatitānām ayam evaṃrūpo 'bhūd antasamudāhāraḥ | maheccho vata bhavantaḥ śramaṇo gautamo mahecchā vāsya śrāvakā iti | apare kathayanti | alpeccho bhavantaḥ śramaṇo gautamo alpecchā vāsya śrāvakā na yathā tīrthyā iti | tena khalu samayena vairaṭṭasiṃho nāma brāhmaṇas tasyām eva parṣadi sanniṣaṇṇo 'bhūt sannipatitaḥ |

atha vairaṭṭasiṃho brāhmaṇo nāgarabindavān brāhmaṇagṛhapatīn idam avocat* | ahaṃ bhavatāṃ pratyakṣīkariṣyāmi | alpeccho vā śramaṇo gautamo maheccho vā alpecchā vāsya śrāvakā mahecchā veti | atha vairaṭṭasiṃho brāhmaṇo yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavantam idam avocat* | adhivāsayatu me bhagavān gautamo guḍakhādanikayā sārdhaṃ bhikṣusaṃgheneti | adhivāsayati bhagavān vairaṭṭasiṃhasya tūṣṇīṃbhāvena |

atha vairaṭṭasiṃho brāhmaṇo bhagavatas tūṣṇīṃbhāvena adhivāsanaṃ viditvā bhagavato 'ntikāt prakrāntaḥ |

tatra bhagavān bhikṣūn āmantrayate (fol. 222v1) sma | avatāraprekṣiṇā bhikṣavo vairaṭṭasiṃhena (MSV I 222) brāhmaṇena buddhapramukho bhikṣusaṃgho guḍakhādanikayā upanimantritaḥ | tad yuṣmākaṃ yo yāvat paribhuṃkte tena tāvad grahītavyam iti |

(GBM 6.1072b) vairaṭṭasiṃhabrāhmaṇasya pañcaguḍasthālīśatāni bhavanti | sa pratyekaṃ guḍaśālāyā guḍasthālīṃ gṛhītvā paṃcaguḍasthālīśatāny ādāya yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavantam idam avocat* | niṣīdatu bhagavān gautamaḥ saśrāvakasaṃghaḥ | sajjo guḍaḥ | paribhuṃkṣva | atha bhagavān niṣpāditapāṇipātraḥ purastād bhikṣusaṃghasya prajñapta evāsane niṣaṇṇaḥ |

tato vairaṭṭasiṃho brāhmaṇaḥ ekāṃ guḍasthālīṃ gṛhītvā cārayitum ārabdhaḥ | yāvad bhagavatā tathādhiṣṭhitā yathā bhikṣusaṃghasya cāritā | avaśiṣṭā pūrṇāvasthitā |

tato vairaṭṭasiṃho brāhmaṇo 'bhiprasannaḥ |

tatas tena prasādajātena sāmantakena śabdo niścāritaḥ | alpeccho bhavantaḥ śramaṇo gautamaḥ | alpecchāś cāsya śrāvakā iti |

tatas tena tīrthyā upanimantritāḥ | guḍaṃ paribhuktam* | tair amātrayā guḍo gṛhītaḥ | kaiścit khorakāṃ pūrayitvā tato gṛhītvā ca saṃprasthitam* |

tato vairaṭṭasiṃhena brāhmaṇenābhihitāḥ | yūyam eva mohapuruṣā mahecchāḥ | śramaṇas tu gautamaḥ alpecchaḥ | alpecchā vāsya śrāvakāḥ | ity uktvā sa bhūyasyā mātrayā bhagavaty abhiprasanno yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavatā sārdhaṃ saṃmodanīṃ saṃraṃjanīṃ vividhāṃ kathāṃ vyatisāryaikānte nyaṣīdat* |

atha vairaṭṭasiṃho brāhmaṇo yena bhagavāṃs tenāṃjaliṃ praṇamayya bhagavantam idam avocat* | labheyāhaṃ bhadanta svākhyāte dharmavinaye (MSV I 223) pravrajyām upasaṃpadaṃ bhikṣubhāvaṃ careyam ahaṃ bhagavato 'ntike brahmacaryam iti |

tato bhagavatā ehibhikṣukayā ābhāṣitaḥ | ehi bhikṣo cara brahmacaryam iti | pūrvavad yāvan nopasthito buddhamanorathena | {MS: nopacchito; read nepa-; cf. nepacchitā -> Pravr-v III, fol.47r6}

tatra bhagavān bhikṣūn āmantrayate sma | tasmād anujānāmi kālena vākalena vā glānena vāglānena vā guḍaḥ paribhoktavyaḥ | nātra kaukṛtyaṃ karaṇīyam iti |

tatra bhagavān āyuṣmantam ānandam āmantrayate sma | gacchānanda vairaṭṭasiṃhasya bhikṣor vihāraṃ gandhair mālyair dhūpaiś cūrṇaiḥ saṃskuru | śayanāsanaṃ ca dhūpaya | surabhikusumopacitaṃ ca puṣpavitānaṃ vitanv iti | evaṃ bhadantety āyuṣmān ānando bhagavataḥ pratiśrutya

yāvad asau piṇḍapātaṃ gatas tāvat tasya vihāraṃ gatvā bhagavatopadiṣṭena vidhinā sarvam anuṣṭhitavān* |

athāyuṣmān vairaṭṭasiṃhaḥ piṇḍapātam aṭitvā vihāram āgataḥ | paśyati divyāṃ vibhūtim* | tataḥ prītamanāḥ piṇḍapātaṃ paribhujya kṛtabhaktakṛtyo bahir vihārasya pādau prakṣālya vihāraṃ prāviśat* | praviśya niṣaṇṇaḥ paryaṅkam ābhujya ṛjuṃ kāyaṃ praṇidhāya pratimukhāṃ smṛtim upasthāpya (fol. 223r1) tasya sugandhaṃ ghrātvā cittasamādhānam utpannam* |

tatas tena sarvakleśaprahāṇād arhatvaṃ sākṣātkṛtam* | pūrvavad yāvad abhivādyaś ca (MSV I 224) saṃvṛttaḥ |

tatra bhagavān bhikṣūn āmantrayate sma | eṣo 'gro me (GBM 6.1073a) bhikṣavo bhikṣūṇāṃ mama śrāvakāṇāṃ śubhādhimuktānāṃ yaduta vairaṭṭasiṃho bhikṣuḥ |

bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayacchettāraṃ buddhaṃ bhagavantaṃ papracchuḥ | paśya bhadanta anye bhikṣavaḥ śubhayādhimuktāḥ | āyuṣmāṃs tu vairaṭṭasiṃhaḥ śubhayādhimukta iti | bhagavān āha |

eṣa bhikṣavaḥ paṃca janmaśatāni nirantaraṃ trayastriṃśebhyo devebhyaś cyutvā teṣv evopapannaḥ | idānīṃ carame bhave manuṣyeṣūpapannaḥ | kuṇapagandhaṃ ghrātvā cittaikāgratāṃ nāsāditavān* | sugandhaṃ tu ghrātvā cittasamādhānaṃ pratilabhya śubhayādhimuktaḥ |

yady asyāyam upacāro na kṛto 'bhaviṣyad ūṣmagatam apy anena notpāditam abhaviṣyad iti |

tasmād anujānāmi yo 'py anya evaṃ śubhādhimuktas tasyāpy evaṃrūpānupūrvī kartavyā | nātra kaukṛtyaṃ karaṇīyam* |

atha bhagavān vṛjiṣu janapadeṣu cārikāṃ caran vaiśālīm anuprāpto vaiśālyāṃ viharati markaṭahradatīre kūṭāgāraśālāyām* | aśrauṣur vaiśālakā brāhmaṇagṛhapatayo bhagavān vṛjiṣu janapadeṣu cārikāṃ caran vaiśālīm anuprāpto vaiśālyāṃ viharati markaṭahradatīre kūṭāgāraśālāyām iti |

śrutvā ca punar ekadhye sannipatya kathayati | bhavantaḥ śrūyate bhagavān vṛjiṣu janapadeṣu cārikāṃ caran vaiśālīm anuprāpto vaiśālyāṃ viharati markaṭahradatīre kūṭāgāraśālāyām iti | yady asmākam ekaiko bhagavantam upanimantrya bhojayiṣyati bhagavān viprakramiṣyati | anye 'vakāśaṃ na lapsyante | (MSV I 225) tat kriyākāraṃ vyavasthāpayāmo yathā gaṇa eva sambhūya bhagavantaṃ bhojayati na tv ekapuruṣa iti | te kriyākāraṃ kṛtvā vyavasthitāḥ |

tena khalu samayena vaiśālyāṃ catvāro mahāpuṇyāḥ prativasanti | dhaniko dhanikapatnī dhanikaputro dhanikasnuṣā ca | teṣāṃ divyamānuṣyaśrīr gṛhe prādurbhūtā | tair asau kriyākāro na śrutaḥ | aśrauṣīd dhaniko gṛhapatir bhagavān vṛjiṣu janapadeṣu cārikāṃ caran vaiśālīm anuprāpto vaiśālyāṃ viharati markaṭahradatīre kūṭāgāraśālāyām iti |

śrutvā ca punar vaiśālyā niṣkramya yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | pūrvavad yāvat saṃpraharṣya tūṣṇīm* |

atha dhaniko gṛhapatir utthāyāsanād ekāṃsam uttarāsaṃgaṃ kṛtvā yena bhagavāṃs tenāṃjaliṃ praṇamayya bhagavantam idam avocat* |

adhivāsayatu bhagavān me śvo 'ntargṛhe bhaktena sārdhaṃ bhikṣusaṃgheneti | adhivāsayati bhagavān dhanikasya gṛhe tūṣṇīṃbhāvena |

atha dhaniko gṛhapatir bhagavatas tūṣṇīṃbhāvenādhivāsanāṃ viditvā bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā bhagavato 'ntikāt prakrāntaḥ |

atha vaiśālakā brāhmaṇagṛhapatayo yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntāḥ | pūrvavad yāvad adhivāsayatu asmākaṃ bhagavān śvo 'ntargṛhe bhaktena sārdhaṃ bhikṣusaṃgheneti |

(GBM 6.1073b) puruṣaḥ śvo bhojayatu | vayaṃ paraśvo bhojayiṣyāma iti |

athāyuṣmān ānandaḥ kālyam evotthāya pātracīvaram ādāya yena dhanikasya gṛhapater niveśanaṃ tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya pūrveṇa nagaradvāreṇa praviṣṭaḥ | yāvat paśyati nāsanaprajñaptiṃ na bhaktaṃ sajjīkṛtam* | tato dhanikaṃ gṛhapatim idam avocat* |

gṛhapate tvaṃ buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃgham upanimantryālpotsukaḥ sthita iti | sa kathayati | kim āryānandaiva kathayasi gṛhapate nāsanaprajñaptiṃ paśyāmi nāpy āhāraṃ sajjīkṛtam* |

ārya katareṇa tvaṃ dvāreṇa praviṣṭaḥ | gṛhapate pūrveṇa nagaradvāreṇa | ārya dakṣiṇena praviśa | sa dakṣiṇena praviṣṭo yāvat paśyati divyām āsanaprajñaptiṃ kṛtāṃ divyaṃ cāhāram upanvāhṛtam* | dṛṣṭvā ca punaḥ paraṃ vismayam āpannaḥ |

atha dhaniko gṛhapatir bhagavato dūtena kālam ārocayati | samayo bhadanta sajjaṃ bhaktam* | apīdānīṃ pūrvavad bhagavantaṃ bhuktavantaṃ viditvā dhautahastam apanītapātraṃ nīcataram āsanaṃ gṛhītvā bhagavataḥ purastān niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya |

atha dhanikapatnī utthāyāsanād yena bhagavāṃs tenāṃjaliṃ praṇamayya bhagavantam idam avocat* | adhivāsayatu me bhagavān śvo 'ntargṛhe bhaktena sārdhaṃ bhikṣusaṃgheneti | adhivāsayati bhagavān dhanikapatnyā tūṣṇīṃbhāvena | adhivāsya ca dhanikasya gṛhapater dharmadeśanāṃ kṛtvotthāyāsanāt prakrāntaḥ | dhanikapatnyāpi (MSV I 227) bhojanaṃ sajjīkṛtam* |

athāyuṣmān ānandaḥ kālyam evotthāya pātracīvaram ādāya yena dhanikasya gṛhapater niveśanaṃ tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya dakṣiṇena dvāreṇa praviṣṭaḥ | nāsanaprajñaptiṃ paśyati nāpy āhāraṃ sajjīkṛtam* | dṛṣṭvā ca punar dhanikapatnīm idam avocat* | gṛhapatipatni buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃgham upanimantrya kimartham ity alpotsukā tiṣṭhasīti nāsanaprajñaptiṃ nāpy āhāraṃ sajjīkṛtam* | ārya katareṇa tvaṃ dvāreṇa praviṣṭaḥ | dakṣiṇena | ārya pūrveṇa dvāreṇa praviśa | sa pūrveṇa praviṣṭaḥ | yāvat paśyati śobhanām āsanaprajñaptiṃ praṇītaṃ cāhāram upanvāhṛtam* | dṛṣṭvā ca punaḥ paraṃ vismayam āpannaḥ | tato dhanikapatnī bhagavato dūtena kālam ārocayati | samayo bhadanta sajjaṃ bhaktaṃ yasyedānīṃ bhagavān kālaṃ manyata iti | pūrvavad yāvad dhautahastam apanītapātraṃ nīcataram āsanaṃ gṛhītvā purastān niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya |

atha dhanikaputraḥ utthāyāsanād ekāṃsam uttarāsaṃgaṃ kṛtvā yena bhagavāṃs tenāṃjaliṃ praṇamayya bhagavantam idam avocat* | adhivāsayatu bhagavān śvo 'ntargṛhe bhaktena sārdhaṃ bhikṣusaṃgheneti | adhivāsayati bhagavān dhanikaputrasya tūṣṇīṃbhāvena |

atha bhagavān dhanikapatnyā dharmadeśanāṃ kṛtvā prakrāntaḥ | dhanikaputreṇāpi śucinā praṇītaṃ khādaniyabhojanīyaṃ samudānītam* |

athāyuṣmān ānandaḥ kālyam evotthāya (fol. 224r1) pātracīvaram ādāya yena dhanikasya gṛhapater niveśanaṃ tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya dakṣiṇena dvāreṇa praviṣṭaḥ | nāsanaprajñaptiṃ paśyati nāpy āhāraṃ sajjīkṛtam* |

tato dhanikaputro bhagavato dūtena kālam ārocayati | samayo bhadanta sajjaṃ bhaktaṃ yasyedānīṃ bhagavān kālaṃ manyata iti pūrvavad yāvad dhautahastam apanītapātraṃ nīcataram āsanaṃ gṛhītvā bhagavataḥ purastān niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya |

atha dhanikasnuṣā utthāyāsanād yena bhagavāṃs tenāṃjaliṃ praṇamayya bhagavantam idam avocat* | adhivāsayatu me bhagavān śvo 'ntargṛhe bhaktena sārdhaṃ bhikṣusaṃgheneti | adhivāsayati bhagavān | dhanikaputrasya dharmadeśanāṃ kṛtvā prakrāntaḥ |

atha vaiśālakā brāhmaṇagṛhapatayo yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntāḥ | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvaikānte niṣaṇṇaḥ | ekāntaniṣaṇṇān vaiśālakān brāhmaṇagṛhapatīn dharmyayā kathayā yāvat samādāpya samuttejya saṃpraharṣya tūṣṇīm* |

atha vaiśālakā brāhmaṇagṛhapatayaḥ utthāyāsanād ekāṃsam uttarāsaṃgaṃ kṛtvā yena bhagavāṃs tenāṃjaliṃ praṇamayya bhagavantam idam avocan* |

adhivāsayatu bhagavān tv asmākaṃ śvo 'ntargṛhe bhaktena sārdhaṃ bhikṣusaṃgheneti | bhagavān āha | nimintrito 'smi vāsiṣṭhās tatprathamataraṃ dhanikasnuṣayeti |

tato vaiśālikā (MSV I 229) brāhmaṇagṛhapatayaḥ kṣubdhāḥ kathayanti | bhavantaḥ kiṃ dhanikasyaikasya dhanam asti yena buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃghaṃ pratidinaṃ bhojayati vayam avakāśaṃ na labhāmahe |

katham atra pratipattavyam iti | apare kathayanti | yadā buddhapramukho bhikṣusaṃgho bhuktvā prakrāmati tadāsya gṛhād ekaikāṃ śilām udveṣṭayāma iti |

athāyuṣmān ānandaḥ kālyam evotthāya pātracīvaram ādāya yena gṛhapater niveśanaṃ tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya paścimena dvāreṇa praviṣṭaḥ | paśyati nāsanaprajñaptiṃ nāpy āhāraṃ upanvāhṛtam* |

dṛṣṭvā ca punar dhanikasnuṣām idam avocat* |

tato dhanikasnuṣā bhagavato dūtena kālam ārocayati | (fol. 224v1) samayo bhadanta sajjaṃ bhaktam* | yasyedānīṃ pūrvavad yāvad purastād bhikṣusaṃghaya prajñapta evāsane niṣaṇṇaḥ |

atha vaiśālakā brāhmaṇagṛhapatayaḥ sarve saṃbhūya dhanikasya gṛhadvāre sthitāḥ |

tato dhanikasnuṣā sukhaniṣaṇṇaṃ buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃghaṃ viditvā śucinā praṇītena khādanīyabhojanīyena pūrvavad yāvad dhautahastam apanītapātraṃ nīcataram āsanaṃ gṛhītvā bhagavataḥ purastān niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya |

tato bhagavatā dhanikasya dhanikapatnyā dhanikaputrasya dhanikasnuṣāyāś cāśayānuśayaṃ dhātuṃ prakṛtiṃ ca viditvā caturāryasatyasaṃprativedhikī dharmadeśanā kṛtā | yāṃ śrutvā dhanikena dhanikapatnyā dhanikaputreṇa dhanikasnuṣayā ca viṃśatiśikharaṃ samudgataṃ satkāyadṛṣṭiśailaṃ jñānavajreṇa bhitvā srotaāpattiphalaṃ sākṣātkṛtam* | (MSV I 231) te dṛṣṭasatyās trir udānam udānayanti pūrvavad yāvat* | abhikrāntā vayaṃ bhagavantaṃ śaraṇaṃ gacchāmo dharmaṃ ca bhikṣusaṃghaṃ ca | upāsakāṃś cāsmān dhārayantu yāvajjīvaṃ prāṇopetaṃ śaraṇagatam abhiprasannāḥ |

atha bhagavān dhanikaṃ dhanikapatnīṃ dhanikaputraṃ dhanikasnuṣāṃ ca dharmyayā kathayā saṃdarśya samādāpya samuttejya saṃpraharṣyotthāyāsanāt prakrāntaḥ |

bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayacchettāraṃ buddhaṃ bhagavantaṃ papracchuḥ | kiṃ bhadanta dhanikena dhanikapatnyā dhanikaputreṇa dhanikasnuṣayā ca karma kṛtaṃ yasya karmaṇo vipākena āḍhye mahādhane mahābhoge kule jātā divyamānuṣīṃ ca śriyaṃ pratyanubhavanti | bhagavataś cāntike satyadarśanaṃ kṛtam iti | bhagavān āha | ebhir eva bhikṣavaḥ karmāṇi kṛtāny upacitāni labdhasaṃbhārāṇi pariṇatapratyayāny oghavat pratyupasthitāny avaśyaṃbhāvīni | pūrvavad yāvat phalanti khalu dehinām* |

bhūtapurvaṃ bhikṣavo vārāṇasyām anyatamo mālākāraḥ (fol. 225r1 = GBM 6.1059; MSV,Wi 108) prativasati tena sadṛśāt kulāt kalataram ānītaṃ sa tayā sārdhaṃ krīḍati ramate paricārayati | tasya krīḍato ramamāṇasya paricārayataḥ putro jātaḥ tenāpy asau sadṛśāt kulāt pariṇītaḥ so

(GBM 6.1075a) 'pareṇa samayena daridraḥ saṃvṛttaḥ paramadaridras tena saputrakalatrasnuṣeṇa | mahatā yatnenaikaḥ paṭaḥ saṃpāditas tatas taṃ prāvṛtya mālākāro rājñe puṣpāṇy upanāmayati | tam eva prāvṛtya mālākārapatnī antaḥpurāyopanayati mālākāraputro 'pi tam eva prāvṛtya kumārāṇāṃ upanayati | mālākārasnuṣāpi tam eva prāvṛtya rājñaḥ snuṣāṇāṃ puṣpāṇy upanayati |

asati buddhānām utpāde pratyekabuddhā loka utpadyante hīnadīnānukampakāḥ prāntaśayanāsanabhaktā ekadakṣiṇīyā lokasya | yāvad anyatamaḥ pratyekabuddho janapadacārikāṃ caraṃ sūryasyāstaṃgamanakālasamaye vārāṇasīm anuprāptaḥ | tasya ca mālākārasya (MSV,Wi 109) nagarasaṃpraveśe gṛhaṃ tasya ca vāṭikāyāṃ rātriṃ vāsam upagatas tejodhātuṃ samāpannaḥ

tatas tena mālākāreṇa dṛṣṭo 'gniskandha iva jvalaṃ tena prasādajātena patnyāḥ samākhyātaṃ sābhiprasannā tayā putrasya so 'bhiprasannas tenāpi snuṣāyā ākhyātaṃ sābhiprasannā

tatas te saṃjalpaṃ kartum ārabdhāḥ alam asmākaṃ śvo bhaktena ayaṃ pravrajitaḥ śāntātmā saṃbhūyainaṃ bhojayāma iti |

tataḥ prabhātāyāṃ rajanyāṃ tair asau piṇḍakena pratipāditaḥ mālākāraḥ kathayati bhadre yo mama paṭapratyaṃśas tam asmai pravrajitāya pratipādayāmi .. sā kathayaty āryaputra mayā dattaḥ putraḥ kathayati mayā dattaḥ snuṣā kathayati mayāpi datta iti |

tatas tair asau saṃbhūya paṭenācchāditaḥ kāyikī teṣāṃ mahātmanāṃ dharmadeśanā na vācikī |

tataḥ sa mahātmā teṣām anukampayā uparivihāyasam abhyudgamya jvalanatapanavarṣaṇavidyotanaprātihāryāṇi kartum ārabdhaḥ āśu pṛthagjanasya riddhir āvarjanakarī te śastranikṛttā {mūlanikṛttā} iva drumāḥ pādayor nipatya praṇidhānaṃ kartum ārabdhāḥ yad asmābhir evaṃvidhe sadbhūtadakṣiṇīye kāraḥ kṛto 'nena vayaṃ kuśalamūlenāḍhye mahādhane mahābhoge kule jāyema divyamānuṣī asmākaṃ gṛhe śrīḥ prādurbhaved evaṃvidhānāṃ ca dharmāṇāṃ lābhinaḥ syāma | prativiśiṣṭataraṃ cātaḥ śāstāram ārāgayemo mā virāgayema iti |

tataḥ pratyekabuddhas teṣāṃ anukampayā riddhiṃ kṛtvā rājakulasyopariṣṭhāt saṃprasthitaḥ | tasya gacchato chāyā (MSV,Wi 110) rājña upari patitā sa ūrdhvamukho nirīkṣitum ārabdhaḥ paśyati taṃ mahātmānaṃ sa saṃlakṣayati kasyāpy anena mahātmanā dāridramūlāni samuddhṛtāni | tasya mālākārasya yaḥ kālo rājñe puṣpāṇy upanāmayituṃ so 'tikrāntaḥ | rājāpi puṣpāṇi pratīkṣamāṇas tiṣṭhati |

tato mālākāro rājapuruṣair āhūtaḥ sa rājñābhihitaḥ kimarthaṃ tavādya puṣpavelātikrānteti | tena vistareṇa yathābhūtam ākhyātaṃ |

tato rājñā yathāprāvṛtenācchāditaḥ evaṃ mālākārapatnī (fol. 225v1) antaḥpureṇa yathāprāvṛtenācchāditā mālākāraputro kumārair (GBM 6.1060) mālākārasnuṣā rājavadhūbhis tasya dṛṣṭa eva dharme dhanaḥ puṣpair abhinirvṛttaḥ adaridraḥ saṃvṛttaḥ

kiṃ manyadhve bhikṣavo yo 'sau (GBM 6.1075b) mālākāra evāsau dhanikas tena kālena tena samayena mālākārapatnī dhanikapatnī mālākāraputro dhanikaputro mālākārasnuṣā dhanikasnuṣā yad ebhiḥ pratyekabuddhe kārān kṛtvā praṇidhānaṃ kṛtaṃ tasya karmaṇo vipākena āḍhye mahādhane mahābhoge kule jātā divyamānuṣi śrīḥ gṛhe prādurbhūtā mama cāntike satyāni dṛṣṭāni | ahaṃ caibhiḥ pratyekabuddhakoṭīśatasahasrebhyaḥ prativiśiṣṭataraḥ śāstā ārāgito na virāgita iti hi bhikṣavaḥ ekāntakṛṣṇānāṃ karmaṇāṃ pūrvavad yāvad ābhogaḥ karaṇīya ity evaṃ vo bhikṣavaḥ śikṣitavyam*

(MSV,Wi 111) atha vaiśālakā brāhmaṇagṛhapatayo bhūyasyā mātrayābhiprasannā utthāyāsanād yena bhagavāṃs tenāṃjaliṃ praṇamayya bhagavantam idam avocan* adhivāsayatv asmākaṃ bhagavāṃs traimāsīṃ cīvarapiṇḍapātaśayanāsanaglānapratyayabhaiṣajyapariṣkāraiḥ sārdhaṃ bhikṣusaṃghenety adhivāsayati bhagavāṃ vaiśālakānāṃ brāhmaṇagṛhapatīnāṃ tūṣṇīṃbhāvena |

atha vaiśālakā brāhmaṇagṛhapatayo bhagavatas tūṣṇīṃbhāvenādhivāsanāṃ viditvā bhagavataḥ pādau śirasā vanditvotthāyāsanāt prakrāntaḥ |

atha vaiśālakā brāhmaṇagṛhapatayas tām eva rātriṃ śuci praṇītaṃ khādanīyabhojanīyaṃ samudānīya pūrvavad yāvad dhautahastam apanītapātraṃ nīcataram āsanaṃ gṛhītvā bhagavataḥ purastān niṣaṇṇā dharmaśravaṇāya |

atha bhagavān vaiśālakān brāhmaṇagṛhapatīn dharmyayā kathayā saṃdarśya samādāpya samuttejya saṃpraharṣyotthāyāsanāt prakrāntaḥ | evaṃ dvau trayo vā divasā atikrāntaḥ vaiśālakā brāhmaṇagṛhapatayo vistīrṇaparivārāḥ sakṛcchraś ca kālo vartate | te teṣāṃ jñātayo bhojanam iti kṛtvā pratyaham upasaṃkrāmanti tair upadrūyamāṇā bhikṣūṇāṃ kathayanti āryāḥ sakṛcchraḥ kālo vartate 'smākaṃ jñātaya ākāṃkṣamāṇā upasaṃkrāmanti teṣāṃ vayaṃ pratyaham anuprayacchāmo na ca śaknumo yuṣmākaṃ teṣāṃ ca saṃpādayitum* aho vatāryakāḥ pratijāgṛyur vayam upakaraṇāni prayacchāma iti bhikṣavaḥ kathayanti | bhagavantam avalokayāma iti | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | bhagavān āha ||

tasmād anujānāmi bhikṣubhiḥ pratijāgartavyam iti |

uktaṃ bhagavatā bhikṣubhir bhaktaṃ pratijāgartavyam iti | te pratijāgartum ārabdhāḥ | yāvad abhyavakāśe pratijāgrati peyā ca sādhyate devaś ca vṛṣṭaḥ sā ca naṣṭā | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti |

bhagavān āha | nābhyavakāśe sādhayitavyam* dvārakoṣṭhake prāsāde sādhayanti | bhagavān āha | na dvārakoṣṭhake na prāsāde |

tasmāt tarhi bhikṣavo daśemāny akalpikāni kalpikaśālāvastūni yeṣu bhaktaṃ na pratijāgartavyaṃ katamāni daśa (MSV I 234.6) abhyavakāśadvārakoṣṭhakaprāsādāgniśālāyantradhararājāṅganadevasthānagṛhapatikuṭibhikṣuṇīśālā |

etāni (fol. 226r1) śālāvastūni yeṣu bhaktaṃ na pratijāgartavyaṃ | pratijāgrati sātiśarā bhavanti |

uddānam* | ....

sa kathayati | bhadramukha bhagavatā nānujñātam* |

vaidyaḥ kathayati | ārya kāruṇiko vaḥ śāstā sthānam etad vidyate yad anujñāsyati | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti |

bhagavān āha | yadi vaidyaḥ kathayati peyāṃ pibeti | nātra kaukṛtyaṃ karaṇīyam* |

bhagavān āha | vaidyopadeśena peyā pātavvyeti | tasyopasthāpakena śītalā peyā dattā |

sa vaidyasakāśaṃ gatvā kathayati | bhadramukha kiṃ tayā peyayā nāhaṃ svasthaḥ |

vaidyaḥ kathayati | ārya kiṃ tvayā peyā na pītā |

bhikṣavo na jānate kutra uṣṇīkartavyā |

bhagavān āha | tasmāt tarhi bhikṣavaḥ kalpikaśālā saṃmantavyā | bhikṣavo na jānate kīdṛg iti |

bhagavān āha | paṃca kalpikaśālā bhavanti | ārambhyamāṇāntikā ucchrīyamāṇāntikā goniṣādikā udbhūtavastukā saṃmatikā ca |

tatra ārambhyamāṇāntikā katamā | tadyathā navakarmiko bhikṣur yatra prathamataḥ sthitvā saṃghasya kalpikasthānam iti kṛtvā vācayati idaṃ kalpikasthānam iti | idam ārambhyamāṇāntikā ucyate |

tatra ucchrīyamāṇāntikā katamā | yathāpi tan navakarmiko bhikṣuḥ śilāyām ucchrīyamāṇāyāṃ tatprathamataḥ śilāyāṃ nyasyamānāyāṃ sāmantakān bhikṣūn āmantrayate | avadhārayantu āyuṣmantaḥ idaṃ saṃghasya kalpikasthānam* | idam evocchrīyamāṇāntikocyate |

tatra goniṣādikā katamā | yatra dvārāntas tad goniṣādiketi |

tatra udbhūtavastukā katamā | prahīṇavastukā iyam ucyate |

saṃmatikā katamā | yad dvābhyāṃ saṃmataṃ yat saṃmatiketi |

bhikṣavo na jānate kathaṃ saṃmantavyam iti |

bhagavān āha | yat sthānam adhiṣṭhitam antaḥsīmaṃ
bahirvyāmaparivāram (fol. 226v1) abhimataṃ saṃghasya tat saṃmantavyam* |

evaṃ ca punaḥ saṃmantavyam* | śayanāsanaprajñaptiṃ kṛtvā gaṇḍīm ākoṭya pṛṣṭavācikayā bhikṣūn samanuyujya sarvasaṃghe sanniṣaṇṇe sannipatite ekena bhikṣuṇā jñaptiṃ kṛtvā karma karaṇīyam* |

śṛṇotu bhadantaḥ (MSV I 236) saṃghaḥ | idaṃ sarvākārapariniṣṭhitam antaḥsīmaṃ bahirvyāmaparivāraṃ saṃghasya kalpikaśālāṃ saṃmantu | sacet saṃghasya prāptakālaṃ kṣametānujānīyāt saṃgho yat saṃghaḥ etat kalpikasthānaṃ saṃmanyate ity eṣā jñaptiḥ |

evaṃ ca karma kartavyam* | śṛṇotu bhadantaḥ saṃghaḥ | idaṃ vastu sarvākārapariniṣṭhitam antaḥsīmaṃ bahirvyāmaparivāraṃ saṃghaḥ kalpikasthānaṃ saṃmanyate | yenāyuṣmatāṃ kṣamante idaṃ vastu kalpikasthānaṃ saṃmantuṃ te tūṣṇīm* | na kṣamante bhāṣantām* | kṣāntam anujñātaṃ saṃghena yasmāt tūṣṇīm evaitad dhārayāmi |

buddho bhagavān vaiśālyāṃ viharati markaṭahradatīre | vaiśālyāṃ siṃhaḥ senāpatiḥ prativasati | sa jñātibhir āhṛtaṃ māṃsaṃ paribhuṃkte |

yadā bhagavato 'ntikāt satyāni dṛṣṭāni tadā na paribhuṃkte | āhṛtāni tu bhikṣūṇāṃ prayacchati |

bhikṣavas tat paribhuṃjate | tīrthikā avadhyāyanti kṣipanti vivācayanti | āyuṣmantaḥ siṃhena senāpatinā uddiśya kṛtaṃ māṃsam āhṛtam* | tat śramaṇaśākyaputrīyāṇām anuprayacchati | śramaṇaśākyaputrīyaiḥ uddiśya kṛtaṃ māṃsaṃ paribhuktam iti | etat prakaraṇaṃ bhikṣavo bhagavata ārocayanti | bhagavān āha | trīṇi cākalpikāni māṃsāni na paribhoktavyānīti vadāmi | katamāni trīṇi | mām uddiśya kṛtam iti saṃmukhaṃ dṛṣṭam akalpikaṃ māṃsaṃ na paribhoktavyam iti vadāmi |

śrutam tvām (fol. 227r1) uddiśya kṛtam iti akalpikaṃ māṃsaṃ na paribhoktavyam iti vadāmi | svayam evam ākāraparivitarka utpanno bhavati | mām uddiśya kṛtam iti saṃcintya akalpikaṃ māṃsaṃ na paribhoktavyam (MSV I 237) iti vadāmi | bhikṣavas trīṇi kalpikāni māṃsāni paribhoktavyānīti vadāmi | katamāni trīṇi | mām uddiśya kṛtam iti saṃmukham adṛṣṭaṃ kalpikamāṃsaṃ paribhoktavyam iti vadāmi | aśrutaṃ tvām uddiśya kṛtam iti kalpikamāṃsaṃ paribhoktayam iti vadāmi | na svayam eva pūrvavad yāvat kalpikaṃ māṃsaṃ paribhoktavyam iti vadāmi |

śrāvastyām nidānam* |
sakṛcchraḥ kālo vartate | bhikṣavaḥ śrāddhair brāhmaṇagṛhapatibhir ucyante | āryā ihaiva bhaktakṛtyaṃ kuruteti | te bhaktakṛtyaṃ kṛtvā pūrvalabdhaṃ gṛhītvā vihāraṃ gacchanti durbhikṣakāle bhuṃjiṣyāma iti kṛtvā kin tu kaukṛtyān na paribhuṃjate | etat prakaraṇam bhikṣavo bhagavata ārocayanti | bhagavān āha | (MSV I 238) tasmād anujānāmi evaṃvidhe durbhikṣe kṛcchre kāntāre ākāṃkṣatā prāggṛhītam iti kṛtvā prāggṛhītaṃ paribhoktavyam* | nātra kaukṛtyaṃ karaṇīyam* |

śrāvastyāṃ nidānam* |
āyuṣmataḥ śāriputrasya dhātuvaiṣamyād glānyam utpannam* | āyuṣmān mahāmaudgalyāyanaḥ saṃlakṣayati (MSV I 240) bahuśo mayā āyuṣmataḥ śāriputrasya svamatena upasthānaṃ kṛtam* | na ca kadācid vaidyaḥ pṛṣṭaḥ yanv ahaṃ pṛccheyam iti | tena vaidyaḥ pṛṣṭaḥ | bhadramukha āyuṣmataḥ śāriputrasya dhātuḥ kupitaḥ | bhaiṣajyaṃ vyapadiśa | sa kathayati | ārya padmabījaṃ prayaccha svastho bhaviṣyati |

āyuṣmān mahāmaudgalyāyanaḥ saṃlakṣayati | na mama pratirūpaṃ syād yad aham āyuṣmataḥ śāriputrasya kṛte na visakṣīreṇa upasthānaṃ kuryām iti | saṃlakṣitamātra eva śrāvastyā antarhito mandākinyāḥ puṣkariṇyās tīre pratyaṣṭhān nāgararājasya bhavanasamīpe | tataḥ supratiṣṭhitena nāgarājena dṛṣṭa uktaś ca | kim āryasya āgamane kāraṇam* | sa kathayati | āyuṣmataḥ śāriputrasya dhātuḥ kupitaḥ | tasya vaidyena visakṣīram ādiṣṭam iti | supratiṣṭhito nāgarājaḥ kathayati | ārya yady evaṃ tiṣṭha tāvad iti | sa mandākinīṃ puṣkariṇīm avatīrya puruṣapramāṇāni visakṣīrāṇy utpāṭya utpāṭya visakṣīreṇāyuṣmato mahāmaudgalyāyanasya pātraṃ pūritam* |

āyuṣmān mahāmaudgalyāyano 'sya visāni rujyamānāni nirīkṣitum ārabdhaḥ | supratiṣṭhito nāgarājaḥ kathayati | ārya kim ākāṃkṣase visāni paribhoktum iti | sa tūṣṇīm avasthitaḥ | sa kathayati | ārya gaccha | svasti te | athāyuṣmān mahāmaudgalyāyano visakṣīreṇa pātraṃ pūrayitvā mandākinyāḥ puṣkariṇyās tīre 'ntarhitaḥ śrāvastyāṃ pratyaṣṭhāt* jetavane 'nāthapiṇḍadasyārame | tata āyuṣmatā śāriputreṇa vaidyopadeśena visakṣīraṃ paribhuktam* | svasthībhūtaḥ ...

(fol. 228r1; MSV,Wi 112) + + + + + + + + gaccha śrāvastyāṃ jetavane maṇḍapakariṇyāṃ chorayitvā āgaccheti | sa pavanabalavegavāhinā javena śrāvastīm āgamya jetavana |||

(228r2) kalabho jātaḥ tatsamanantaraṃ ca siṃhanādo muktaḥ tataḥ sā hastinī saṃtrastā mūtrapurīṣam utsṛjantī kalabhaṃ chorayitvā prakrāmati |||

(228r3) vardhayito dhanena pālita iti dhanapālako dhanapālaka iti saṃjñā saṃvṛttā | apare paṭhanti rājñā prasenajitā rājño bimbisārasya |||

(228r4) kānicid visāni paribhuktāni kānicid āyuṣmatā śāriputreṇa aparāṇi saṃghe caritāni | tathā avaśiṣṭaṃ tato |||

(228r5) bhikṣavo bhagavatā ārocayanti | bhagavān āha | durlabhāni bhavanto mānuṣāṇāṃ divyāni visāni tasmād anujānāmi durlabhāni divyāni visānīti |||

(228r6; cf. MSV I 241.1ff. which has been suplied from Divy 123ff.) bhadraṃkare nagare ṣaḍ jñātā mahāpuṇyāḥ prativasanti miṇḍhako gṛhapatiḥ miṇḍhakapatnī miṇḍhakaputraḥ miṇḍhakasnuṣā miṇḍhakadāso miṇḍhakadāsī |||

(228r7) sahadarśanād eva pūryante | evaṃ miṇḍhako gṛhapatir jñāto mahāpuṇyaḥ kathaṃ miṇḍhakapatnī sā ekasyārthāya sthālīṃ sādhayati śatāni sahasrāṇi ca paribhuṃjate evaṃ miṇḍhakapatnī |||

(228r8) parityajati tadā pūrṇa eva tiṣṭhati na ca parikṣīyate | evaṃ miṇḍhakaputraḥ miṇḍhakasnuṣā ekasyārthāya gatvā saṃpādayati śatasya sahasrasya ca paryāptaṃ bhavati |||

(228r9) evaṃ miṇḍhakadāsaḥ kathaṃ miṇḍhakadāsī mahāpuṇyā | sā yadā ekāṃ mātrāṃ pratijāgarti tadā sapta mātrāḥ saṃpadyante | evaṃ miṇḍhakadāsī mahāpuṇyā |

bhagavāṃ saṃlakṣayati | ayaṃ miṇḍhako gṛhapatiḥ saparivāro bhadraṃkare nagare prativasati | tasya vaineyakāla āpannaḥ |

(MSV I 242) tatra bhagavān āyuṣmantam ānandam āmantrayate | gaccha tvam ānanda (228r10) bhikṣūṇām ārocaya tathāgato bhikṣavaḥ janapadacārikayā bhadraṃkaraṃ .. + yuṣmākam utsahate tathāgatena sārdhaṃ (MSV,Wi 114) janapadacārikayā bhadraṃkaraṃ nagaraṃ gantuṃ sa cīvarakāṇi pratigṛhṇātv iti | evaṃ bhadantety āyuṣmān ānando bhagavataḥ pratiśrutya bhikṣūṇām ārocayati |

(fol. 228v1) bhagavān āyuṣmanto janapadacārikayā bhadraṃkaraṃ + + yuṣmākam utsahate bhagavatā sārdhaṃ janapadacārikayā bhadraṃkaraṃ nagaraṃ gantuṃ sa cīvarakāṇi pratigṛhṇātv iti | evam āyuṣmann iti | te bhikṣava āyuṣmata ānandasya pratiśrutya pṛṣṭhataḥ pṛṣṭhataḥ samanubaddhā gacchanti |

atha bhagavān (228v2) dāntaparivāraḥ śāntaḥ śāntaparivāraḥ arhann arhaparivāraḥ janapadacārikāṃ caraṃ bhadraṃkaraṃ nagaraṃ samprasthitaḥ

yadā bhagavatā śrāvastyāṃ mahāprātihāryaṃ vidarśitaṃ tadā tīrthyā nirbhartsitāḥ | tataḥ kecid bhadraṃkaraṃ nagaraṃ gatvāvasthitāḥ | taiḥ śrutaṃ śramaṇo (228v3) gautama āgacchatīti śrutvā ca punar vyathitāḥ pūrvaṃ tāvad vayaṃ śramaṇena gautamena madhyadeśān nirvāsitāḥ sa yadīhāgamiṣyati niścayenāsmān ito 'pi nirvāsayiṣyati tad upāyasaṃvidhānaṃ kartavyam iti | te kulopakaraṇaśālā upasaṃkramya kathayanti (228v4) dharmalābho dharmalābhaḥ ārya kim idaṃ avalokitā bhavataḥ (MSV I 243) gamiṣyāmaḥ kasyārthāya | dṛṣṭāsmābhir yuṣmākaṃ saṃpattir yāvad vipattin na paśyāmas tāvad gacchāmaḥ āryakā asmākaṃ vipattir bhaviṣyati | bhavantaḥ śramaṇo gautama kṣurāśaniṃ pātayann anekā aputrikā (228v5) apatikāni kurvann āgacchati | ārya yady evaṃ yasminn eva kāle sthātavyaṃ tasminn eva kāle 'smākaṃ parityāgaḥ kriyate | tiṣṭhatha na gantavyam iti | te kathayanti | kiṃ vayaṃ na tiṣṭhāmaḥ | na yūyam asmākaṃ śroṣyatha | āryāḥ kathayata śroṣyāmaḥ | te kathayanti (228v6) bhadraṃkaranagarasāmanatakena sarvaṃ janakāyam udvāsya bhadraṃkaraṃ nagaraṃ praveśayata : śādvalāni kṛṣata : sthaṇḍilāni pātayata : puṣpaphalavrkṣāṃś chedayata pānīyāni viṣeṇa dūṣayata | te kathayanti | āryās tiṣṭhata sarvam utiṣṭhāma iti | te 'vasthitāḥ | tatas tair (228v7) bhadraṃkarasāmantakena sarvo janakāya udvāsya bhadraṃkaraṃ nagaraṃ praveśitaḥ śādvalāni kṛṣṭāni sthaṇḍilāni pātitāni puṣpavṛkṣāś chinnāḥ pānīyāni viṣadūṣitāni | tataḥ śakro devendraḥ saṃlakṣayati | na mama pratirūpaṃ yad ahaṃ bhagavato 'satkāram (228v8) adhyupekṣeyaṃ yena nāma bhagavatā trikalpāsaṃkhyeyair anekaiś ca duṣkaraśatasahasraiḥ ṣaṭ pāramitāḥ paripūryānuttaraṃ jñānam adhigatam .. .. bhagava sarvalokaprativiśiṣṭaḥ sarvavādavijayī śūnye janapade cārikām cariṣyati | yanv ahaṃ bhagavataḥ saśrāvakasaṃghasya sukhasparśārthāyautsukyam (228v9) āpadyeyam iti | tena vātabalāhakānāṃ devaputrāṇām ājñā dattā | gacchata viṣapānīyāni śoṣayateti | varṣabalāhakānāṃ devaputrāṇām ājñā dattā | aṣṭāṅgopetasya (MSV I 244) pānīyasyāpūrayateti | cāturmahārājikā devā uktāḥ | yūyaṃ (228v10) bhadraṃkaranagarasamantād āvāsayateti tato vātabalāhakair devaputrair viṣadūṣitāni pānīyāni śoṣitāni varṣabalāhakair eva kūpodapānavāpīsaras taḍāgāny aṣṭāṅgopetasya pānīyasya pūritāni |

(MSV I 245) tato bhagavān anupūrveṇa bhadraṃkaraṃ nagaram anuprāpto bhadraṃkare viharati dakṣiṇāyatane | tena khalu samayena kāpilavāstuno brāhmaṇadārikā bhadraṃkare nagare pariṇītā | tayā prākārasthayā bhagavān andhakāre sthito dṛṣṭaḥ | sā saṃlakṣayati | ayaṃ bhagavān śākyakulanandanaḥ śākyakulād rājyam apahāya pravrajitaḥ | yady atra sopānaṃ syād ahaṃ pradīpam ādāyāvatareyam iti | tato bhagavatā tasyāś cetasā cittam ājñāya sopānaṃ nirmitam* | tato 'sau hṛṣṭatuṣṭāḥ pramuditāḥ pradīpam ādāya sopānenāvatīrya yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntā | upasaṃkramya bhagavataḥ purastāt pradīpaṃ sthāpayitvā pādau śirasā vanditvā niṣaṇṇā dharmaśravaṇāya | tato bhagavatā tasyā āśayānuśayaṃ dhātuṃ prakṛtiṃ ca jñātvā tādṛśī caturāryasatyasaṃprativedikī purvavad yāvac charaṇagatām atiprasannām iti | atha bhagavāṃs tāṃ dārikām idam avocat* | ehi tvaṃ dārike yena miṇḍhakagṛhapatis tenopasaṃkrama | upasaṃkramya evaṃ madvacanād ārogyaya | evaṃ vada | gṛhapate tvām uddiśyāham ihāgatas tvaṃ ca dvāraṃ baddhvāvasthito yuktam etad evaṃ hy atitheḥ pratipattuṃ yathā tvaṃ pratipanna iti | yadi kathayati gaṇena kriyākāraḥ kṛta iti | vaktavyaḥ | tava putrasya paṃcaśatiko nakulakaḥ kaṭyāṃ baddhas tiṣṭhati | sa yadi śataṃ vā sahasraṃ vā vyayīkaroti pūryata eva na parikṣīyate | na śaknoṣi tvaṃ ṣaṣṭiṃ kārṣāpaṇān datvāgantum iti | evaṃ bhadanteti sā dārikā bhagavataḥ pratiśrutya saṃprasthitā | yathāparijñātaiva kenacid evaṃ miṇḍhakasya gṛhapateḥ sakāśaṃ gatā | gatvā kathayati | gṛhapate bhagavāṃs te ārogyayati | sa (MSV I 246) kathayati dārike vande buddhaṃ bhagavantam* |

gṛhapate bhagavān evam āha | tvām evāham uddiśyāgatas tvaṃ ca dvāraṃ baddhāvasthitaḥ | yuktam etad evam atitheḥ (fol. 229v1 = GBM 6.771) pratipattuṃ yathā tvaṃ pratipanna iti | sa kathayati | dārike gaṇena kriyākāraḥ kṛto na kenacit śramaṇaṃ gautamaṃ darśaṇāyopasaṃkramitavyam* |

yaḥ upasaṃkrāmati sa gaṇena ṣaṣṭiṃ kārṣapaṇān daṇḍya iti | gṛhapate bhagavān kathayati | tava putrasya paṃcaśatiko nakulakaḥ kaṭyāṃ baddhas tiṣṭhati | sa yadi śataṃ sahasraṃ vā vyayīkaroti pūryate eva na parikṣīyate | na śaknoṣi tvaṃ ṣaṣṭiṃ kārṣāpaṇān datvāgantum iti | sa saṃlakṣayati | na kaścid etat saṃjānīte nūnaṃ sarvajñaḥ sa bhagavān* | gacchāmīti | sa ṣaṣṭiṃ kārṣāpaṇān dvāre sthāpayitvā brāhmaṇadārikopadiṣṭena sopānenāvatīrya yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavatāḥ pādau śirasā vanditvā purastān niṣaṇṇaḥ | tato bhagavān miṇḍhakasya gṛhapater aśayānuśayaṃ dhātuṃ prakṛtiṃ ca jñātvā tādṛśīṃ caturāryasatyasaṃprativedhikīṃ dharmadeśanāṃ kṛtavān yāṃ śrutvā miṇḍhakena pūrvavad yāvat srotaāpattiphalaṃ sākṣātkṛtam* | sa dṛṣṭasatyaḥ kathayati | bhagavan kim eṣo 'pi bhadraṃkaranivāsijanakāya evaṃvidhānāṃ dharmāṇāṃ lābhīti | bhagavān āha | gṛhapate tvam āgamya bhūyasā sarva eva janakāyo labhīti | tato miṇḍhako gṛhapatir bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā bhagavato 'ntikāt prakrāntaḥ | sa gṛhaṃ gatvā kārṣāpaṇānāṃ rāśiṃ vyavasthāpya gāthāṃ bhāṣate |

(MSV I 247) yo draṣṭum icchati jinaṃ jitarāgadoṣaṃ nirdvandvam apratisamaṃ kanakāvadātam* |so niścalena hṛdayena suniścitena kṣipraṃ pradātu dhanam asya mayā pradeyam* || iti

janakāyāḥ kathayati | gṛhapate śreyaḥ śramaṇasya gautamasya darśanam* | sa kathayati | śreyaḥ |

te kathayanti | yadi evaṃ gaṇenaiva kriyākāraḥ kṛto gaṇa evotpāṭayatu | ko 'tra virodhaḥ | te kriyākāram utpāṭya nirgantum ārabdhāḥ |

tataḥ parasparaṃ saṃghaṭṭena na śaknuvanti nirgantum iti | vajrapāṇinā yakṣeṇa vinayajanānukampayā vajraḥ kṣiptaḥ | prākārasya khaṇḍaḥ patitaḥ | anekāni prāṇiśatasahasrāṇi nirgatāni kānicit kutūhalajātāni kānicit pūrvakaiḥ kuśalamūlaiḥ saṃcodyamānāni |

tato mahājanakāyasannipātād bhagavato yojanaṃ sāmantakena parṣat sannipatitā |

atha bhagavāṃs tāṃ parṣadam avagāhya purastād bhikṣusaṃghasya prajñapta evāsane niṣadyānekasatvasantānakuśalamūlasamāropikāṃ dharmadeśanāṃ kṛtavān* | yāṃ śrutvā kaiścit srotaāpattiphalaṃ sākṣātkṛtam* | pūrvavat kenacic charaṇagamanaśikṣāpadāni gṛhītāni | bhagavato 'ticiraṃ dharmaṃ deśayitvā bhojanakālo 'tikrāntaḥ |

tato miṇḍhakena gṛhapatinā śilpina āhūyoktāḥ | bhagavanto 'kālakhādyakāni śīghraṃ sajjīkuruteti | tair api kathitam* | akālakhādyakāni (fol. 230r1 = GBM 6.772) sajjīkṛtāni |

gṛhapatinā buddhapramukho bhikṣusaṃghaḥ akālakhādyakair akālapānakaiś ca saṃtarpitaḥ |

tato bhagavān miṇḍhakaṃ gṛhapatiṃ saparivāraṃ satyeṣu pratiṣṭhāpya taṃ ca karvaṭakanivāsinaṃ janakāyaṃ yathābhavyatayā vinīya saṃprasthitaḥ |

miṇḍhako gṛhapatiḥ kathayati | bhagavan guḍaudanaṃ gṛhyatām iti | bhagavān āha | grahītavyam iti | bhikṣavo na jānate kena grahītavyaṃ kathaṃ ceti | bhagavān āha | asatyāgārike śrāmaṇerakeṇa bhikṣubhir vā sāptāhikam adhiṣṭhāya svayam eva voḍhavyam* | bhikṣavo na jānate katham (MSV I 249) adhiṣṭhātavyam iti | bhagavān āha | hastau prakṣālya pratigrāhayitvā vāme pāṇau pratiṣṭhāpya dakṣiṇena pāṇinā praticchādya bhikṣoḥ purataḥ sthitvā vaktavyam* | samanvāharatāyuṣmantaḥ | aham evaṃnāmā idaṃ bhaiṣajyaṃ sāptāhikam adhiṣṭhāsyāmi teṣām arthāya sabrahmacāriṇāṃ ceti | evaṃ dvir api trir api | āyuṣmān upālī buddhaṃ bhagavantaṃ pṛcchati | yad uktaṃ bhadanta bhagavatā guḍaḥ sāptāhiko 'dhiṣṭhātavya iti | kena paribhoktavyaḥ | paṃcabhir upālin pudgalaiḥ | adhvapratipannakena bhaktacchinnakena glānakena upadhivārikeṇa navakarmikeṇa ceti |

bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayacchettāraṃ buddhaṃ bhagavantaṃ papracchuḥ | kiṃ bhadanta miṇḍhakena miṇḍhakapatnyā miṇḍhakaputreṇa miṇḍhakasnuṣayā miṇḍhakadāsena miṇḍhakadāsyā ca karma kṛtaṃ yena ṣaḍabhijñātā (MSV I 250) mahāpuṇyāḥ saṃvṛttāḥ | bhagavato 'ntike satyāni (fol. 230v1 = GBM 6.773) dṛṣṭāni | bhagavān caibhir ārāgito na virāgita iti |

bhagavān āhā | ebhir eva bhikṣavaḥ karmāṇi kṛtāni upacitāni labdhasaṃbhārāṇi pariṇatapratyayāni pūrvavad yāvat phalanti khalu dehinām* |

bhūtapūrvaṃ bhikṣavo 'tīte 'dhvani vārāṇasyāṃ nagaryāṃ brahmadatto nāma rājā pūrvavad yāvad dharmeṇa rājyaṃ kārayati |

tena khalu samayena vārāṇasyāṃ nagaryāṃ naimittikair dvādaśavārṣikī anāvṛṣṭir vyākṛtā śalākāvṛtti {Dutt: Ms. śilakā throughout; but MS śalākā- throughout} mahādurbhikṣaṃ bhaviṣyatīti | trividhaṃ durbhikṣaṃ bhaviṣyati caṃcu śvetāsthi śalākāvṛtti ca | tatra caṃcu ucyate | samudgake tasmin manuṣyā bījāni prakṣipya anāgatasatvāpekṣayā sthāpayanti | asmākam anena bījena manuṣyāḥ kāryaṃ kariṣyantīti | idaṃ samudgasaṃbandhāc {Dutt: samudgakasambandhāt*} caṃcu ucyate | śvetāsthi katamat* | tasmin kāle manuṣyā asthīni upasaṃhṛtya tāvat kvāthayanti yāvat tāny asthīni śvetāni saṃvṛttānīti | tatas taṃ pānaṃ pibanti | idaṃ śvetāsthisaṃbandhāt* śvetāsthi ucyate | śalākāvṛtti katamat* | tasmin kāle manuṣyāḥ khālabilebhyo dhānyaguḍakāni śalākayākṛṣya bahūdakāyāṃ sthālyāṃ kvāthayitvā pibanti | idaṃ śalākāsaṃbandhāc chalākāvṛtti ucyate | rājñā brahmadattena vārāṇasyāṃ ghaṇṭāvaghoṣaṇaṃ kāritam* | śṛṇvantu bhavanto vārāṇasīnivāsinaḥ paurā naimittikair dvādaśavārṣiky (MSV I 251) anāvṛṣṭir vyākṛtā śalākāvṛtti durbhikṣaṃ bhaviṣyati caṃcu śvetāsthi ca | yeṣāṃ dvādaśavārṣikaṃ bhaktam asti taiḥ sthātavyam* | yeṣāṃ nāsti te yatheṣṭaṃ gacchantu | vigatadurbhikṣatayā subhikṣe punar āgamiṣyatha iti | tasmiṃś ca samaye vārāṇasyām anyatamo gṛhapatir āḍhyo mahādhano mahābhogo vistīrṇaviśālaparivāraḥ | vistīrṇaviśālas tena koṣṭhāgārika āhūyoktaḥ | bhoḥ puruṣa bhaviṣyati me saparivārasya dvādaśavārṣikaṃ bhaktam iti | sa kathayati | ārya bhaviṣyatīti | sa tatraivāvasthitaḥ | samanantarāt tu eva tad durbhikṣam* | tasya koṣṭhāgāraḥ parikṣīṇaḥ | sarvaś ca parijanaḥ kālagataḥ | ātmanā ṣaṣṭho vyavasthitaḥ | tatas tena gṛhapatinā kośakoṣṭhāgārāṇi śodhayitvā dhānyaprastha upasaṃhṛtaḥ | so 'sya patnyā sthālyāṃ prakṣipya sādhitaḥ | asati buddhānām utpāde pratyekabuddhā loka utpadyante | hīnadīnānukampakā prāntaśayanāsanabhaktā ekadakṣiṇīyā lokasya |

yāvad anyataraḥ pratyekabuddho janapadacārikāṃ caran vārāṇasīm anuprāptaḥ | sa pūrvāhṇe nivāsya pātracīvaram ādāya vārāṇasīṃ piṇḍāya praviṣṭaḥ | sa ca gṛhapatiḥ sajjo 'vasthito bhoktum* | sa ca pratyekabuddho 'nupūrveṇa piṇḍapātam aṭaṃs tasya gṛham anuprāptaḥ | sa tena gṛhapatinā dṛṣṭaḥ kāthaprāsādikaś cittaprāsādikaś ca |

dṛṣṭvā ca punaḥ saṃlakṣayati | etad apy ahaṃ paribhujya niyataṃ prāṇair viyokṣye | yanv ahaṃ pratyaṃśam asmai pravrajitāya dadyām iti | tena bhāryābhihitā | bhadre yo mama pratyaṃśas tam asmai pravrajitāyānuprayaccheti |

(fol. 231r1 = GBM 6.774) sā saṃlakṣayati | mama svāmī na paribhuṃkte | katham ahaṃ paribhuṃje iti | sā kathayati āryaputra (MSV I 252) aham api svaṃ pratyaṃśam asmai prayacchāmīti | evaṃ putreṇa snuṣayā dāsena dāsyā svasvapratyaṃśāḥ parityaktāḥ |

tatas taiḥ sarvaiḥ saṃbhūya pratyekabuddhaḥ piṇḍena pratipāditaḥ | kāyikī teṣāṃ mahātmanāṃ dharmadeśanā na vācikī | sa vitatapakṣa iva haṃsarāja upari vihāyasam abhyudgamya jvalanatapanavarṣaṇavidyotanaprātihāryāṇi kartum ārabdhaḥ |

āśu pṛthagjanasya ṛddhir āvarjanakarī | te mūlanikṛttā iva drumāḥ pādayor nipatya yatheṣṭaṃ praṇidhānaṃ kartum ārabdhāḥ |

gṛhapatiḥ praṇidhānaṃ kartum ārabdhaḥ | yan mayā evaṃvidhe sadbhūtadakṣiṇīye kāraḥ kṛto 'nenāhaṃ kuśalamūlena yadi riktakāni kośakoṣṭhāgārāṇi paśyāmi sahadarśanān me pūrṇāni syuḥ | evaṃvidhānāṃ ca me dharmāṇāṃ lābhī syām* | ataḥ prativiśiṣṭataraṃ śāstāram ārāgayeyaṃ mā virāgayeyam iti |

patnī praṇidhānaṃ kartum ārabdhā | yan mayā evaṃvidhe sadbhūtadakṣiṇīye kāraḥ kṛto 'nenāhaṃ kuśalamūlenāhaṃ yady ekasyārthāya sthālīṃ paceyaṃ sā śatenāpi paribhujya sahasreṇāpi na ca parikṣayaṃ gacched yan mayā prayogo na pratiprasrabdhaḥ | evaṃvidhānāṃ dharmāṇāṃ lābhinī syām* | prativiśiṣṭataraṃ cātaḥ śāstāram ārāgayeyaṃ mā virāgayeyam iti |

putraḥ praṇidhānaṃ kartum ārabdhaḥ | yan mayā evaṃvidhe sadbhūtadakṣiṇīye kāraḥ kṛto 'nena me kuśalamūlena paṃcaśataḥ kamarakaḥ kaṭyām upanibaddhas tiṣṭhet* | yadi śataṃ vā sahasraṃ vā tato vyayaṃ kuryāṃ pūrṇaka eva tiṣṭhet* | mā parikṣayaṃ (MSV I 253) gacchet* | evaṃvidhānāṃ ca dharmāṇāṃ lābhī syām* | prativiśiṣṭataraṃ cātaḥ śāstāram ārāgayeyaṃ mā virāgayeyam iti | snuṣā praṇidhānaṃ kartum ārabdhā | yan mayā evaṃvidhe sadbhūtadakṣiṇīye kāraḥ kṛto 'nenāhaṃ kuśalamūlena yady ekasyārthāya gandhān yojaye te śatasya vā sahasrasya vā upayujyeran na ca parikṣayaṃ gaccheyuḥ | yāvat prayogo na pratiprasrabdhaḥ | evaṃvidhānāṃ dharmāṇāṃ lābhinī syām* | prativiśiṣṭataraṃ cātaḥ śāstāram ārāgayeyaṃ mā virāgayeyam iti |

dāsaḥ praṇidhānaṃ kartum ārabdhaḥ | yan mayā evaṃvidhe sadbhūtadakṣiṇīye kāraḥ kṛto 'nenāhaṃ kuśalamūlena yady ekaṃ sīraṃ karṣeyaṃ saptasīrāḥ kṛṣṭā bhāveyuḥ | evaṃvidhānāṃ dharmāṇāṃ lābhī syām* | prativiśiṣṭataraṃ cātaḥ śāstāram ārāgayeyaṃ mā virāgayeyam iti |

dāsī praṇidhānaṃ kartum ārabdhā | yan mayā evaṃvidhe sadbhūtadakṣiṇīye kāraḥ kṛto 'nenāhaṃ kuśalamūlena dhānyānām ekāṃ mātrām ārabheyaṃ sapta mātrāḥ saṃpadyeran* | apy evaṃvidhānāṃ dharmāṇāṃ lābhinī syām* | prativiśiṣṭataraṃ cātaḥ śāstāram ārāgayeyaṃ mā virāgayeyam iti (fol. 231v1 = GBM 6.775) praṇidhānaṃ kṛtam* | sa ca mahātmā pratyekabuddhas teṣām anukampāṃ kṛtvā ṛddhyā saṃprasthitaḥ |

tato 'sau gṛhapatiḥ (MSV I 254) kośakoṣṭhāgārāṇi pratyavekṣitum ārabdho yāvat pūrṇāni paśyati |

sa patnīm āmantrayate | mama tāvat praṇidhānaṃ pūrṇaṃ yuṣmākam idānīṃ paśyāma iti |

tato dāsyā dhānyānām ekāṃ mātrām ārabdhā parikarmayitum* | sapta mātrāḥ saṃpannāḥ |

patnyā ekasyārthāya sthālī sādhitā | sarvais taiḥ paribhuktā tathaivāvasthitā | prātiveśyair anekaiś ca prāṇiśatasahasraiḥ paribhuktā tathaivāvasthitā | tathaiva putrasya snuṣāyā dāsasya praṇidhiḥ siddhā |

sa gāthāṃ bhāṣate |

aho guṇamayaṃ kṣetraṃ sarvadoṣavivarjitam* |yatroptaṃ bījam adyaiva adyaiva phaladāyakam* || iti |

kiṃ manyadhve bhikṣavo yo 'sau gṛhapatir gṛhapatipatnī gṛhapatiputro (MSV I 255) gṛhapatidāso gṛhapatidāsī ca | eṣa evāsau miṇḍhako gṛhapatir miṇḍhakapatnī miṇḍhakaputro miṇḍhakasnuṣā miṇḍhakadāso miṇḍhakadāsī ca | ya ebhiḥ pratyekabuddhakārān kṛtvā praṇidhānaṃ kṛtaṃ tasya karmaṇo vipākena ṣaḍ api mahāpuṇyā jātā mamāntike satyāni dṛṣṭāni | ahaṃ caibhiḥ pratyekabuddhakoṭīśatasahasrebhyaḥ prativiśiṣṭataraḥ śāstā ārāgito na virāgita iti hi bhikṣava ekāntakṛṣṇānāṃ karmaṇām ekāntakṛṣṇo vipākaḥ ekāntaśuklānām ekāntaśuklo vyatimiśrāṇāṃ vyatimiśraḥ |

tasmāt tarhi bhikṣava ekāntakṛṣṇāni karmāṇy apāsya vyatimiśrāṇi ca ekāntaśukleṣv eva karmasv ābhogāḥ karaṇīyaḥ ity evaṃ vo bhikṣavaḥ śikṣitavyam* |

(Bhaiṣ-v(Ch|W) 119) uddānam* |

kaineyaḥ pānam ādāya kāśīpaṭṭaṃ ca yavāgvaḥ |pāpāyāṃ khādyakaṃ kṛtvā kaukṛtyaṃ vikṛtabhojanam* || ||

(fol. 232r1 = GBM 6.776) bhagavān ādumāyāṃ viharaty āvasathe | tena khalu samayena kaineyasya ṛṣer ādumāyām āvasatho 'bhūt* | mandākinyās tu puṣkariṇyās tīre divāvihāraḥ |

bhagavān saṃlakṣayati | kutra nv ahaṃ caturṇāṃ lokapālānāṃ dharmaṃ deśayeyaṃ | yatra me kaineya ṛṣir alpakṛcchreṇa damatham āgata etasyaitad abhavat* | yanv ahaṃ mandākinyāḥ puṣkariṇyās tīre deśayeyaṃ | tatra damatham eṣyati |

tatra bhagavatā laukikaṃ cittam utpāditam* | dharmatā khalu yasmin samaye buddhā bhagavanto (MSV I 256) laukikaṃ cittam utpādayanti tasmiṃ samaye śakrabrahmādayo devā bhagavataś cetasā cittam ājānanti | vaiśravaṇo mahārājaḥ saṃlakṣayati | kiṃkāraṇaṃ bhagavatā laukikaṃ cittam utpāditaṃ | paśyaty asmākam eva caturṇāṃ lokapālānāṃ dharmaṃ deśayitukāma iti viditvā pāṃcikasya mahāyakṣasenāpater ājñāṃ dattavān* | gaccha pāñcika bhagavato 'rthāya mandākinyāḥ puṣkariṇyās tīre śayanāsanaprajñaptiṃ kuru | kaineyasya ṛṣer ekam ārakṣakaṃ sthāpaya | mahābhūtasannipāto bhaviṣyati mā kaścid asyojo ghaṭṭayiṣyatīti | sa mandākinyāḥ puṣkariṇyās tīre kaineyasya ṛṣer ārakṣakaṃ sthāpayitvā śayanāsanaprajñaptiṃ kartum (Bhaiṣ-v(Ch|W) 120) ārabdhaḥ | tatra mahājanakāyasya kolāhalaśabdo jātaḥ |

tato bhagavān pūrvāhṇe nivāsya pātracīvaram ādāya ādumāṃ piṇḍāya prāviśat* | ādumāṃ piṇḍāya caritvā kṛtabhaktakṛtyaḥ paścādbhaktapiṇḍapātaṃ pratikrāntaḥ tadrūpaṃ samādhiṃ samāpanno yathā samāhite citte ādumāyām antarhito mandākinyāḥ puṣkariṇyās tīre (MSV I 257) pratyaṣṭhāt sārdhaṃ bhikṣusaṃghena |

atha bhagavān purastād bhikṣusaṃghasya prajñapta evāsane niṣaṇṇaḥ |

tato dhṛtarāṣṭro mahārājo 'nekagandharvaparivāro 'nekagandharvaśataparivāro 'nekagandharvasahasraparivāro 'nekagandharvaśatasahasraparivāro divyānāṃ maṇīnām utsaṃgaṃ pūrayitvā yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavantaṃ divyābhir maṇibhir ākīrya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā pūrvāṃ diśaṃ niśṛtya niṣaṇṇo bhagavantaṃ saṃpuraskṛtya bhikṣusaṃghaṃ ca ||

virūḍhako 'pi mahārājo 'nekakumbhāṇḍaparivāro 'nekakumbhāṇḍaśataparivāro 'nekakumbhāṇḍasahasraparivāro 'nekakumbhāṇḍaśatasahasraparivāro divyānāṃ muktānām utsaṃgaṃ pūrayitvā yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ (fol. 232v1 = GBM 6.777) | upasaṃkramya bhagavantaṃ divyābhir muktābhir ākīrya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā dakṣiṇāṃ diśaṃ niśṛtya niṣaṇṇo bhagavantaṃ saṃpuraskṛtya bhikṣusaṃghaṃ ca |

virūpākṣo 'pi mahārājo 'nekanāgaparivāro 'nekanāgaśataparivāro 'nekanāgasahasraparivāro 'nekanāgaśatasahasraparivāro divyānām utpalapadmakumudapuṇḍarīkamandārakāṇāṃ puṣpāṇām utsaṃgaṃ pūrayitvā yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavantaṃ divyair utpalapadmakumudapuṇḍarīkamandārakaiḥ puṣpair avakīrya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā paścimāṃ diśaṃ niśṛtya niṣaṇṇo bhagavantaṃ saṃpuraskṛtya bhikṣusaṃghaṃ ca ||

vaiśravaṇo 'pi mahārājo 'nekayakṣaparivāro 'nekayakṣaśataparivāro 'nekayakṣasahasraparivāro 'nekayakṣaśatasahasraparivāro divyasya hiraṇyasya suvarṇasyotsaṃgaṃ pūrayitvā yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavantaṃ divyena hiraṇyasuvarṇenākīrya (Bhaiṣ-v(Ch|W) 121) bhagavataḥ pādau (MSV I 258) śirasā vanditvā uttarāṃ diśaṃ niśṛtya niṣaṇṇo bhagavantaṃ saṃpuraskṛtya bhikṣusaṃghaṃ ca |

tatra dvāv āryajātīyau dhṛtarāṣṭro virūḍhakaś ca | dvau dasyujātīyau virūpākṣo vaiśravaṇaś ca |

atha bhagavata etad abhavat* | saced aham āryayā vācā dharmaṃ deśayeyaṃ dvau cājñāsyataḥ dvau nājñāsyataḥ | saced dasyuvācā deśayeyam evam api dvau ājñāsyataḥ dvau nājñāsyataḥ | yanv ahaṃ dvayor āryayā vācā dharmaṃ deśayeyaṃ | dvayor api dasyuvāceti viditvā

dhṛtarāṣṭraṃ mahārājam āmantrayate | iti hi mahārājabhinnaḥ kāyo vedanā śītībhūtā saṃjñā niruddhā saṃskārā vyupaśāntā vijñānaṃ cāstaṃgataṃ : eṣa evānto duḥkhasyeti | asmin khalu dharmaparyāye bhāṣyamāṇe dhṛtarāṣṭrasya mahārājasya virajo vigatamalaṃ dharmeṣu dharmacakṣur utpannam anekeṣāṃ ca tatsabhāgānāṃ gandharvaśatasahasrāṇāṃ ||

tatra bhagavān virūḍhakaṃ mahārājam āmantrayate | iti hi mahārāja atra te dṛṣṭe dṛṣṭamātraṃ bhavatu śrute mate vijñāte vijñātamātraṃ | asmiṃ khalu dharmaparyāye bhāṣyamāṇe virūḍhakasya mahārājasya virajo vigatamalaṃ dharmeṣu dharmacakṣur utpannam anekeṣāṃ ca tatsabhāgānāṃ kumbhāṇḍaśatasahasrāṇāṃ ||

(MSV I 259) tatra bhagavāṃ virūpākṣaṃ mahārājam āmantrayate | iti hi mahārāja ine mene dapphe daḍapphe eṣa evānto duḥkhasyeti | asmiṃ khalu dharmaparyāye bhāṣyamāṇe virūpākṣasya mahārājasya virajo vigatamalaṃ dharmeṣu dharmacakṣur utpannam anekeṣāṃ ca tatsabhāgānāṃ nāgaśatasahasrāṇāṃ |

tatra bhagavān vaiśravaṇaṃ mahārājam āmantrayate | atra te mahārāja māśā tuṣā saṃśāmā (Bhaiṣ-v(Ch|W) 122) sarvatra virāḍi eṣa evānto duḥkhasyeti | asmiṃ khalu dharmaparyāye bhāṣyamāṇe vaiśravaṇasya mahārājasya virajo vigatamalaṃ dharmeṣu dharmacakṣur utpannam anekeṣāṃ (fol. 233r1 = GBM 6.778) ca tatsabhāgānāṃ yakṣaśatasahasrāṇāṃ |

bhagavān saṃlakṣayati | etarhi me parinirvāṇakālasamayaḥ pratyupasthitaḥ | kasyopanyasya śāsanaṃ parinirvāsyāmi | saced devānāṃ devāḥ pramattā ratibahulā na cirasthitikaṃ bhaviṣyati | atha manuṣyāṇām alpāyuṣo manuṣyāḥ evam eva na cirasthitikam eva | yanv ahaṃ devānāṃ ca manuṣyāṇāṃ ca kāśyapasya ca bhikṣoḥ śāsanam upanyasya parinirvāyeyam iti viditvā dhṛtarāṣṭraṃ mahārājam āmantrayate | mama te mahārāja parinirvṛtasya pūrvasyāṃ diśi śāsane ārakṣā karaṇīyeti | virūḍhakaṃ mahārājam āmantrayate | tvayāpi mahārāja dakṣiṇasyāṃ diśi ārakṣā karaṇīyeti | virūpākṣaṃ mahārājam āmantrayate | tvayāpi mahārāja paścimasyāṃ diśi ārakṣā karaṇīyeti | (MSV I 260) vaiśravaṇaṃ mahārājam āmantrayate | tvayāpi mahārāja uttarasyāṃ diśi ārakṣā karaṇīyeti || tataś catvāro mahārājānaḥ pramuditamanaso bhagavantam idam avocan* | evaṃ bhavatu bhagavan yathājñāpayati bhagavan* | vayam ārakṣāṃ kariṣyāma iti viditvā bhagavataḥ pādau śirasā vanditvā dṛṣṭasatyā bhagavato 'ntikāt prakrāntāḥ | bhagavatā āyuṣmate mahākāśyapāya kṛtsnaṃ śāsanam upanyastaṃ | āyuṣmāṃś cānando 'bhihitaḥ | tvayāpy ānanda śāsanakāryakaraṇe autsukyam āpattavyam iti | ||

bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayacchettāraṃ buddhaṃ bhagavantaṃ papracchuḥ | kiṃ bhadanta caturbhir mahārājaiḥ karma kṛtaṃ yasya karmaṇo vipākena catvāro mahārājāḥ saṃvṛttāḥ | bhagavataś cāntike satyadarśanaṃ kṛtam iti | bhagavān āha | ebhir eva bhikṣavaḥ pūrvam anyāsu jātiṣu karmāṇi kṛtāny upacitāni labdhasaṃbhārāṇi pūrvavat phalanti khalu dehinām* |

bhūtapūrvaṃ bhikṣavo 'sminn eva bhadrake kalpe viṃśativarṣasahasrāyuṣi prajāyāṃ kāśyapo nāma śāstā loka udapādi | pūrvavad yāvac chāstā devamanuṣyāṇāṃ buddho bhagavān* | tena khalu samayena mahāsamudre dvau nāgau prativasataḥ śvāso mahāśvāsaś ca | kūṭaśālmalyām api dvau suparṇināv aṭṭeśvaraś cūḍeśvaraś ca |

yadā śvāsamahāśvāsau tābhyām abhidrūyete tadā pātālaṃ praviśato |

yāvad apareṇa samayena śvāsamahāśvāsābhyāṃ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasyāntikāc charaṇagamanaśikṣāpadāni gṛhītāni | tau ca suparṇināv (MSV I 261) abhidravitum ārabdhau na śaknuvataḥ | sumerupratyāhatam iva pavanasalilavegau pratinivṛtya kathayato | bhavantau pūrvam asmābhir yuvām abhidrutau (Bhaiṣ-v(Ch|W 123) pātālaṃ praviśata | idānīṃ ko hetur yena vayaṃ sumerupratyāhatāv iva pavanasalilavegau yuvām āsādya pratinivṛttāv iti |

śvāsamahāśvāsau kathayato | (fol. 233v1 = GBM 6.779) 'smābhiḥ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasyāntikāc charaṇagamanaśikṣāpadāni gṛhītānīti |

tau kathayato | yady evaṃ vayam api grahīṣyāma iti | tau tābhyāṃ sārdhaṃ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasyāntike saṃprasthitau | tau ca saṃprāptau | catvāraś ca lokapālāḥ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasyāntikād dharmaṃ śrutvā saṃprasthitāḥ | te tābhyāṃ dṛṣṭās | tau suparṇinau śvāsamahāśvāsau nāgau pṛcchataḥ | ka ete gacchantīti | tābhyāṃ vistareṇa kathitam* | suparṇinau kathayataḥ | yady evaṃ vayam api kāśyapasya samyaksaṃbuddhasyāntikāc charaṇagamanaśikṣāpadāni saṃgṛhītvā praṇidhānaṃ kurma iti | tābhyāṃ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasyāntikāc charaṇagamanaśikṣāpadāni gṛhītāni | śvāsamahāśvāsābhyāṃ pūrvam eva gṛhītāni | tataḥ saṃbhūya kāśyapasya samyaksaṃbuddhasya pādayor nipatya praṇidhānaṃ kartum ārabdhāḥ | yathaite catvāro lokapālāḥ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasyāntikād dharmaṃ śrutvā dṛṣṭasatyāḥ svabhavanaṃ saṃprasthitāḥ : evaṃ vayam apy anena kuśalamūlena catvāro lokapālāḥ syāma : yaś cāsau bhagavatā kāśyapena samyaksaṃbuddhena uttaro māṇavo vyākṛtaḥ bhaviṣyasi tvaṃ māṇava varṣaśatāyuṣi prajāyāṃ śākyamunir nāma samyaksaṃbuddha iti | (MSV I 262) so 'py asmākaṃ bhagavān eva mandākinyāḥ puṣkariṇyās tīre dharmaṃ deśayed | vayaṃ ca taṃ dharmaṃ śrutvā dṛṣṭasatyā evam eva svabhavanaṃ gacchāma iti |

kiṃ manyadhve bhikṣavo ye te catvāro nāgasuparṇinaḥ eta eva te catvāro lokapālāḥ |

yo 'sau śvāsa eṣa evāsau dhṛṭarāṣṭras tena kālena tena samayena | mahāśvāso virūḍhakaḥ aṭṭeśvaro 'sau virūpākṣaḥ cūḍeśvaro 'sau vaiśravaṇaḥ tena kālena tena samayena | yad ebhiḥ kāśyapasya samyaksaṃbuddhasyāntikāc charaṇagamanaśikṣāpadāni pratigṛhya praṇidhānaṃ kṛtaṃ tasya karmaṇo vipākena catvāro lokapālā jātā mamāntike satyadarśanaṃ kṛtvā svabhavanaṃ gatāḥ |

tāṃ ca dharmadeśanāṃ śrutvā kaineya ṛṣiḥ paraṃ vismayam upagato bhagavati cābhiprasannaḥ |

tato 'sya bhagavatā āśayānuśayaṃ dhātuṃ prakṛtiṃ ca jñātvā tādṛśī caturāryasatyasaṃprativedhikī dharmadeśanā kṛtā | yāṃ śrutvā kaineyarṣiṇā sahasatyābhisamayād anāgāmiphalaṃ sākṣātkṛtaṃ |

tato 'sāv avetyaprasādasamanvāgato 'ṣṭau pānāny ādāya cocapānaṃ mocapānaṃ kolapānam aśvatthapānam udumbarapānaṃ paruṣakapānaṃ kharjūrapānaṃ mṛdvīkāpānaṃ ca yena bhagavāṃs tenopasaṃkrānta | upasaṃkramya bhagavatam idam avocat* |

imāni bhadanta aṣṭau pānāni pūrvakair ṛṣibhiḥ stutāni varṇitāni | tāni bhagavān pratigṛhṇātv (Bhaiṣ-v(Ch|W) 124) anukampām upādāya | pratigṛhṇāti bhagavān kaineyasya ṛṣer antikād aṣṭau pānāni anukampām upādāya | pratigṛhya bhikṣūn āmantrayate sma | itīmāni bhikṣavo 'ṣṭau pānāni kāle (fol. 234r1 = GBM 6.780) pratigrāhitāni akāle marditāni (MSV I 263) akāle parisrutāni akāle 'dhiṣṭhitāni paścādbhaktena paribhoktavyāni || itīmāni aṣṭau pānāni kāle pratigrāhitāni kāle marditāni || kāle parisrutāni akāle adhiṣṭhitāni na paribhoktavyāni | || itīmāni aṣṭau pānāni kāle pratigrāhitāni kāle marditāni kāle parisrutāni akāle adhiṣṭhitāni na paribhoktavyāni || itīmāni aṣṭau pānāni akāle marditāni akāle parisrutāni paścādbhaktena paribhoktavyāni | rātryāś ca prathame yāmātikrāntā na paribhoktavyāni || {Dutt: As the Tibetan translation does not agree with the Sanskrit textr, we reconstruct here the Sanskrit from Tibetant: itīmāni bhikṣavo 'ṣṭau pānāni kāle pratigrāhitāni kāle marditāni kāle adhiṣṭhitāni kāle paribhoktavyāni | akāle na paribhoktavyāni | rātryāś ca prathame yāme 'tikrānte na paribhoktavyāni | itīmāni aṣṭau pānāni kāle pratigrāhitāni akāle marditāni akāle parisrutāni akāle adhiṣṭhitāni na paribhoktavyāni | itīmāni aṣṭau pānāni kāle pratigrāhitāni kāle marditāni akāle parisrutāni akāle adhiṣṭhitāni na paribhoktavyāni | itīmāni aṣṭau pānāni akāle pratigrāhitāni akāle marditāni akāle parisrutāni paścādbhaktena na paribhoktavyāni | rātryāś ca yāme 'tikrānte na paribhoktavyāni |}

atha kaineya ṛṣir utthāyāsanād ekāṃsam uttarāsaṃgaṃ kṛtvā yena bhagavāṃs tenāṃjaliṃ praṇamayya bhagavantam idam avocat* |

adhivāsayatu me bhagavān* śvo bhaktena sārdhaṃ bhikṣusaṃgheneti | adhivāsayati bhagavān kaineyasya ṛṣes tūṣṇīṃbhāvena |

atha kaineya ṛṣir bhagavatas tūṣṇīṃbhāvenādhivāsanāṃ viditvotthāyāsanāt prakrāntaḥ | bhagavān api mandākinyāḥ puṣkariṇyās tīre 'ntarhita ādumāyāṃ pratyaṣṭhāt sārdhaṃ bhikṣusaṃghena |

tena khalu samayena śailo nāma ṛṣiḥ kaineyasya ṛṣer bhāgineyas tasminn āvasathe rātriṃ vāsam upagataḥ | aśroṣīt śaila ṛṣiḥ kaineyam ṛṣiṃ sarātram evotthāyāntarjanam āmantrayantam* | śrutvā ca punaḥ kaineyam ṛṣim idam avocat* |

kiṃ punas te ṛṣe sabrahmacāriṇo nimantritāḥ | rājā vā māgadhaśreṇyo biṃbisāro rāṣṭranivāsī janakāyo yathepsitasya vā ṛṣidharmasya parisamāptir iti | sa kathayati | na me śaila sabrahmacāriṇa upanimantritā nāpi rājā māgadhaśreṇyo biṃbisāro rāṣṭranivāsī janakāyo nāpi yathepsitasya ṛṣidharmasya parisamāptiḥ | api tu mayā buddhapramukho bhikṣusaṃgho bhaktenopanimantrita iti

tasya buddha ity aśrutapūrvaṃ ghoṣaṃ śrutvā sarvaromakūpāny āhṛṣṭāni | sagauravaḥ sa papraccha | ka eṣa ṛṣe buddho nāma iti | asti śaila śramaṇo gautamaḥ śākyaputraḥ śākyakulāt keśaśmaśrūṇy avatārya kāṣāyāṇi vastrāṇy ācchādya samyag eva śraddhayāgārād anagārikāṃ pravrajitaḥ | so 'nuttarāṃ samyaksaṃbodhim abhisaṃbuddhaḥ | sa eṣa buddho nāmeti |

śailaḥ kathayati | ka eṣa ṛṣe saṃgho nāmeti | kaineya ṛṣiḥ kathayati | santi śaila kṣatriyakulād api kulaputrāḥ keśaśmaśrv avatārya kāṣāyāṇi vastrāṇy ācchādya samyag eva śraddhayāgārād anagārikāṃ pravrajitaḥ | santi brāhmaṇakulād api vaiśyakulād api kulaputrāḥ pūrvavat tam eva bhagavantaṃ tathāgatam arhantaṃ samyaksaṃbuddhaṃ pravrajitāḥ | sa eṣa ṛṣe saṃgho nāma iti |

ayaṃ ca śaila saṃghaḥ pūrvakaś ca (MSV I 265) buddhaḥ | sa eṣa (fol. 234v1 = GBM 6.781) buddhapramukho bhikṣusaṃgho mayā bhaktenopanimantritaḥ |

atha śailaṛṣir buddhālambanayā smṛtyā kālyam evotthāya paṃcaśataparivāro yena bhagavāms tenopasaṃkrāntaḥ | upasaṃkramya bhagavantam etad avocat* | labheyāhaṃ bhadanta svākhyāte dharmavinaye pravrajyām upasaṃpadaṃ bhikṣubhāvaṃ careyam ahaṃ bhagavato 'ntike brahmacaryam iti | labdhavān śaila ṛṣiḥ paṃcaśataparivāraḥ svākhyāte dharmavinaye pravrajyām upasaṃpadaṃ bhikṣubhāvam* |

atha kaineya ṛṣis tām eva śuci praṇītaṃ khādanīyabhojanīyaṃ pūrvavad yāvat saṃtarpayati saṃpravārayati | tena buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃghaṃ bhojayamānena śailaḥ pravrajito dṛṣṭaḥ | sa kathayati | śaila tvaṃ pravrajitaḥ | pravrajitvā suṣṭhu kṛtaṃ sādhu kṛtam* | aham api buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃghaṃ bhojayitvā pravrajiṣyāmīti | atha kaineya ṛṣir anekaparyāyeṇa buddhapramukhaṃ bhikṣusaṃghaṃ śucinā praṇītena khādanīyabhojanīyena saṃtarpya saṃpravārya bhagavantaṃ bhuktavantaṃ viditvā dhautahastam apanītapātraṃ nīcataram āsanaṃ gṛhītvā bhagavataḥ purastān niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya | tato bhagavāṃs tasmai dakṣiṇām ādiśya dharmadeśanāṃ kṛtvā prakrāntaḥ | atha kaineya ṛṣir yat tatrotpādanadharmakaṃ sarvaṃ visarjanadharmakaṃ kṛtvā {MS tatrotsadanadharmakaṃ tat sarvaṃ visarjanadharmakaṃ kṛtvā; cf. MPS 7.2 tatrotsīdana-; BHSD s.v. utsīdana} paṃcaśataparivāro yena bhagavāṃs tenopasaṃkrāntāḥ | upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasā vanditvaikānte 'sthāt* | ekāntasthitaḥ kaineya ṛṣir bhagavantam idam avocat* | labheyāhaṃ bhadanta svākhyāte dharmavinaye pravrajyām upasaṃpadaṃ bhikṣubhāvaṃ careyam ahaṃ bhagavato 'ntike (MSV I 266) brahmacaryam iti | labdhavān kaineya ṛṣiḥ paṃcaśataparivāraḥ svākhyāte dharmavinaye pravrajyām upasaṃpadaṃ bhikṣubhāvam* |

atha bhagavāṃs tad bhikṣusahasraṃ pravrajyopasaṃpādya nadyāḥ prabhadrikāyās tīre vāsam upagataś chatrāmbuvane {MS chatrāpravane} |

tatra bhagavatā paṃcabhikṣuśatāny āyuṣmate brāhmaṇakapphiṇāya dattāni | ardhatṛtīyāny āyuṣmate mahāmaudgalyāyanāya | ardhatṛtīyāny āyuṣmate śāriputrāya |

tatra ye āyuṣmatā brāhmaṇkapphiṇenāvacoditās taiḥ sarvakleśaprahāṇād arhatvaṃ sākṣātkṛtam* | ye āyuṣmatā mahāmaudgalyāyanena tair anāgāmiphalam* | ye āyuṣmatā śāriputreṇa taiḥ srotaāpattiphalam* |

bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayacchettāraṃ buddhaṃ bhagavantaṃ papracchuḥ | paśya bhadanta bhagavatā āyuṣmān śāriputro mahāprajñānām agryo vyākṛtaḥ āyuṣmāṃś ca mahāmaudgalyāyano mahardhikānāṃ mahānubhāvānām* | atha ca punar ye āyuṣmatā brāhmaṇakapphiṇenāvacoditās tair ahatvaṃ sākṣātkṛtam* | ye āyuṣmatā mahāmaudgalyāyanena tair anāgāmiphalam* | ye āyuṣmatā śāriputreṇa taiḥ srotaāpattiphalam* |

bhagavān āha | bhikṣava etarhi yathā tathātīte 'dhvani ye (fol. 235r1 = GBM 6.782) brāhmaṇakapphiṇenāvacoditās te ārūpyadhātau pratiṣṭhitāḥ | ye maudgalyāyanena te rūpadhātau | ye śāriputreṇa te paṃcasv abhijñāsu pratiṣṭhitāḥ | tac chrūyatām* |

bhūtacaraṃ bhikṣavo 'nyatarasminn araṇyāyatane dvau ṛṣī prativasataḥ | pratyekaṃ paṃcaśataparivāraḥ |

yāvad apareṇa samayena tayor ekaḥ (MSV I 267) kālagataḥ | tatas tasya māṇavakā guruviyogaduḥkhadaurmanasyasaṃtaptā itaś cāmutaś ca paribhramantas tasya dvitīyasya ṛṣeḥ sakāśam upasaṃkrāntāḥ | tena te dṛṣṭā aśruparyākulekṣaṇāḥ pṛṣṭāś ca | māṇavakā yo 'sau yuṣmākam upādhyāyaḥ kālagataḥ |

sa saṃlakṣayati | mamātyayān māṇavakān āmīdṛśī samavasthā bhaviṣyati | yanv aham eṣām upasaṃgrahaṃ kuryām iti | tena te samāśvāsitā upasaṃgṛhītāś ca | yāvad apareṇa samayena so 'pi ṛṣir glānaḥ saṃvṛttaḥ | tasya trayo 'gryaśiṣyāḥ | tenaikaikasya paṃcaśatāni dattāni | dvitīyasyārdhatṛtīyāni | tṛtīyasyārdhatṛtīyāni | sa kāladharmeṇa saṃyuktaḥ | tatra yasya paṃcaśatāni dattāni tena tathāvacoditāni yathā ārūpyadhātau pratiṣṭhāpitāni | yasyārdhatṛtīyāni tena tathāvacoditāni yathā rūpadhātau pratiṣṭhāpitāni | yasyāpy ardhatṛtīyāni tena tathāvacoditāni yathā paṃcasv abhijñāsu pratiṣṭhāpitāni |

kiṃ manyadhve bhikṣavo yo 'sau ṛṣir yena tāni paṃcamāṇavakaśatāny ārūpyadhātau pratiṣṭhāpitāny eṣa evāsau kapphiṇo bhikṣus tena kālena tena samayena | yenārdhatṛtīyāni rūpadhātau pratiṣṭhāpitāny eṣa evāsau maudgalyāyano bhikṣuḥ | yenāpy ardhatṛtīyāni śatāni paṃcasv abhijñāsu pratiṣṭhāpitāny eṣa evāsau śāriputro bhikṣuḥ | api tu bhikṣavo ye kapphiṇenāvacoditās te tīkṣṇendriyāḥ | ye maudgalyāyanena te madhyendriyāḥ | ye śāriputreṇa te mṛdvindriyāḥ | yadi śāriputreṇāvacoditā nābhaviṣyan uṣmagatā apy anayagatā abhaviṣyan* |

(MSV I 268) sarve samagrāḥ śṛṇuta viprasannena cetasā |prakāśayan buddhavarṇaṃ kaineyajaṭilas tathā ||

ekasmin samaye śāstā kaineyasya niveśane |saśrāvako mahāvīro bhojanena nimantritaḥ ||

adrākṣīd brāhmaṇaḥ śailaḥ kaineyasya niveśane |pratijāgryamānam aśanaṃ dṛṣṭvā kaineyam abravīt* ||

vivāhaḥ kiṃ nu rājā vā rāṣṭraṃ vopanimantritam* |athavā te mahāprajña pṛṣṭa ācakṣva tan mama ||

na me vivāho rājā vā rāṣṭraṃ vopanimantritam*agrasatvo mayā buddho bhaktenopanimantritaḥ ||

so 'yaṃ buddha iti śrutvā śailaḥ saṃvegam āgataḥ |ka eṣa buddhaḥ kaineya pṛṣṭa ācakṣva tan mama ||

asti śākyakule jātaḥ sa śāstāpratipudgalaḥ |buddhimān sarvadharmeṣu tasmād buddho nirucyate ||

dṛṣṭaṃ hy atītaṃ buddhena tathā dṛṣṭam anāgatam* |pratyutpannam atho dṛṣṭaṃ saṃskārā vyayadharmiṇaḥ ||

yac ca kiṃcid abhijñeyaṃ sarvaṃ tad vetti tatvavit* |(fol. 235v1 = GBM 6.783) sarvajñaḥ sarvadarśī ca tasmād buddho nirucyate ||

abhijñeyam abhijñātaṃ bhāvanīyaṃ ca bhāvitam* |prahātavyaṃ prahīnaṃ ca tasmād buddho nirucyate ||

(MSV I 269) jāyamāne ca yatreyaṃ sasamudrā saparvatā |prakaṃpitābhūd dharaṇī taṃ namasye kṛtāñjaliḥ ||

nihato yena māraś ca kṛṣṇabandhuḥ savāhanaḥ |tathāgatabalaprāptaṃ taṃ namasye kṛtāñjaliḥ ||

yena tad dvādaśākāraṃ dharmacakraṃ pravartitam* |vārāṇasīṃ purīṃ gatvā taṃ namasye kṛtāñjaliḥ ||

rāgabandhena baddhān ye rāgadveṣābhipīḍitān* |bahūn mocayate satvāṃs taṃ namasye kṛtāñjaliḥ ||

kutra buddhaḥ sa bhagavān kiyad dūre vināyakaḥ |adyaiva śaraṇaṃ yāmi śākyaputraṃ prabhākaram* ||

gaccha brāhmaṇa tenedaṃ vanaṣaṇḍaṃ manoramam* |gandharvarājopanibhaṃ buddhaṃ drakṣyasy anuttaram* ||

kāṣāyavastraṃ dyutimantaṃ hemavarṇaṃ haritvacam* |tad ghāṭakam ivottaptaṃ bimbaṃ hemamayaṃ yathā ||

sālavṛkṣaṃ kusumitaṃ puṣpitaṃ karṇikāravat* |nānāratnaparicchannaṃ yūpaṃ ratnamayaṃ yathā ||

samantato 'vabhāsayati samantād vyāmatejasā |ārohapariṇāhena nyagrodhaparimaṇḍalaḥ ||

sarvakāmaratiṃ hitvā sphītaṃ rājyaṃ sabāndhavam* |pravrajyām abhiniṣkrānto viveke ramate muniḥ ||

(MSV I 270) siṃhavan nadate cchambhī kesarī gandhamādane |vanāntareṣv asaṃtrastaṃ buddhaṃ drakṣyasi brāhmaṇa ||

brahmasvaraṃ mañjugiraṃ ślakṣṇavācā smitonmukham* |dundubhisvaranirghoṣaṃ buddhaṃ drakṣyasi brāhmaṇa ||

candraṃ vā gagane śuddhaṃ nakṣatraparivāritam* |candramaṇḍalasaṃkāśaṃ buddhaṃ drakṣyasi brāhmaṇa ||

vairocanaṃ vā dīptāṃśuṃ bhānumantaṃ nabhastale |vītāndhakāraṃ rājantaṃ buddhaṃ drakṣyasi brāhmaṇa ||

yathārṣabhaṃ yūthapatim acalaṃ kakudaṃ sthitam* |puruṣarṣabhaṃ daśabalaṃ buddhaṃ drakṣyasi brāhmaṇa ||

samudram iva gambhīram aprameyaṃ mahodadhim* |acintyaṃ dhyāyinām agryaṃ buddhaṃ drakṣyasy anuttaram* ||

niryāntaṃ kṛṣṇapakṣād vā bhānumantam ivāmbare |dhmāyantam agniskandhaṃ vā buddhaṃ drakṣyasi gautamam* ||

cakravartī yathā rājā sacivaiḥ parivāritaḥ |arhadbhir iva saṃbuddhaḥ śobhate saṃpuraskṛtaḥ ||

vaśavartī ca kāmeṣu mahābrahmā yatheśvaraḥ |trisahasraṃ lokadhātuṃ vaśī vartayate muniḥ ||

satyāni saṃprakāśayati madhv iva nīḍakāt sravat* |śrutvā yad upaśāmyanti prataranti mahārṇavam* ||

(MSV I 271) duḥkhaṃ naikaprakāraṃ ca yac ca duḥkhasya saṃbhavam* |duḥkhasya ca vyupaśamaṃ mārgaṃ dvicaturaṃgikam* ||

adhanānāṃ dhanaṃ dātā āturāṃś ca cikitsati |upadrutānāṃ śaraṇaṃ duḥkhān mocayati prajāḥ ||

satvānām andhabhūtānāṃ mūḍhānām utpathacāriṇām* |ṛjumārgaṃ prakāśayati kṣemaṃ nirvāṇagāminam* ||

ādīptāṃ rāgadveṣābhyāṃ mohaprajvalitāṃ prajām* |mahāmegho yathā vṛṣṭyā nirvāpayati mahāmuniḥ ||

rūpavarṇabalopetaḥ sadṛśo 'sya na vidyate |nārāyaṇasaṃhananaḥ śailo vā supratiṣṭhitaḥ ||

lābhālābhasukhair duḥkhair nindayātha praśaṃsayā |(fol. 236r1 = GBM 6.784) yaśo 'yaśobhyām aliptaḥ paṃkajaṃ vāriṇā yathā ||

prāṇātipātād virato nādattam abhinandati |satyavādī brahmacārī paiśunyāt sa upārataḥ ||

paruṣaṃ nānyudīrayati maṃju kālena bhāṣate |abhidhyā nāsya kāmeṣu maitracittaḥ sa jantuṣu ||

satyadarśanasaṃpannaḥ samādhibalagocaraḥ |ṣaḍabhijño mahādhyāyo nabhaś caryā vigāhate ||

śṛṇoti vividhāñ chabdān ye divyā ye ca mānuṣāḥ |cittaṃ pareṣāṃ jānāti kliṣṭaṃ vā yadi vāśubham* ||

(MSV I 272) pūrvaṃ nivāsakuśalo yatra yatroṣitaḥ purā |cyutyupapādaṃ jānāti satvānām āgatiṃ gatim* ||

kṣīṇāsravo visaṃyukta upaśāntaḥ sunirvṛtaḥ |śāntendriyaḥ śāntacittaḥ pūrṇo vā dhyāyate hṛdi ||

nāgaṃ vā padminīmadhye kuṃjaraṃ ṣaṣṭihāyanam* |prekṣamāṇas tṛpyamānaḥ prītiṃ brāhmaṇa lapsyase ||

īdṛśo bhagavāñ chaila vahniskandha iva tejasā |dvātriṃśat tasya gātreṣu mahāpuruṣalakṣaṇāḥ ||

yo 'pi varṣaśataṃ pūrṇaṃ varṇaṃ bhāṣeta tāyinaḥ |sa paryantaṃ nādhigacched aprameyas tathāgataḥ ||

etaṃ brāhmaṇa paśyanti lābhas teṣām anuttaraḥ |dṛṣṭvā ye śaraṇaṃ yānti teṣāṃ lābhabharas tataḥ ||

saṃvinno brāhmaṇaḥ śailaḥ śrutvā varṇaṃ mahāmuneḥ |vivekacittasaṃkalpaḥ kaineyam idam abravīt* ||

na me manuṣyabhūtasya varṇa etādṛśaḥ śrutaḥ |śreṣṭho 'sau sarvalokasya yathā kaineya bhāṣase ||

mānadhvajaṃ prahāya tvaṃ vaṇijo vā dhanārthikaḥ |śuśrūṣuḥ paryupāsvaivaṃ prītiṃ brāhmaṇa lapsyase ||

paṃcabhiḥ śatair māṇavānāṃ śiṣyebhiḥ saṃpuraskṛtaḥ |niryāti brāhmaṇaḥ śailo yena buddhāśramaḥ śubhaḥ ||

(MSV I 273) viviktam alpanirghoṣaṃ dvijasaṃghaniṣevitam* |puṣpapādapasampannaṃ devānām iva nandanam* ||

kinnarīvyālabharatiṃ śākyaputraniṣevitam* |āvāsaṃ dharmarājasya prāviśad brāhmaṇas tataḥ ||

adāntadamakaṃ dṛṣṭvā sārathiṃ puruṣottamam* |śailo vācam udīrayati bhavān kaccid anāmayaḥ ||

nelayā pūrṇayā vācā kalaviṅkarutasvanaḥ |buddhaḥ pratyavadac chailaṃ tat khalv aham anāmayaḥ ||

akiṃcano 'smy anādāno 'thānadhaś chinnasaṃśayaḥ |vipramukto visaṃyukto hy akhilo 'ham anāsravaḥ ||

carāmi virajo loke śuddhaḥ śuci nirāmayaḥ ||śuci brāhmaṇa tenāsmi sarvavairabhayātigaḥ ||

tavāpi svāgataṃ śaila sanniṣīdedam āsanam* |mā pariklāntakāyo 'si kaccid brāhmaṇa te sukham* ||

sukhito 'haṃ mahāvīra tvāṃ dṛṣṭvādya mahāmunim* |pratītamānasas tuṣṭo bhūṣaṇair vā vibhūṣitaḥ ||

anupūrvam udīryātha kathāṃ tatrānupūrvikīm* |hrīyamāno nīcamanā nyaṣīdad brāhmaṇas tataḥ ||

adhyāpako mantradharas traividyo vedapāragaḥ |niṣadya brāhmaṇaḥ śailo lakṣaṇān īkṣate muneḥ ||

(MSV I 274) adrākṣīl lokanāthasya triṃśad gātreṣu lakṣaṇān* |dvayoḥ kāṃkṣati śailaś ca koṣopagatajihvayoḥ ||

kathaṃkathī vaimatiko (fol. 236v1 = GBM 6.785) lakṣaṇāni mahāmuneḥ |āṃgirasaṃ satyanāmasaṃbuddhaṃ paripṛcchati ||

śrutāni yāni dvātriṃśal lakṣaṇāni mahāmuneḥ |dvayaṃ tatra na paśyāmi tava gātreṣu gautama ||

kaccit koṣapraticchannavastiguhyam ihāsti te |rasanānuttamā vāpi kaccij jihvā na hrasvikā ||

kaccit prabhūtajihvo 'si jānīyāṃ te mahāmune |nirṇāmayāśu tanukāṃ kāṃkṣāṃ vyapanayasva me ||

kadācit karhicil loke utpadyante vināyakāḥ |udumbare vā kusumaṃ durlabho hi mahāmuniḥ ||

vāri grīṣmābhitapto vā bhojanaṃ vā bubhukṣitaḥ |āturo bheṣajaṃ yadvac chāstāraṃ paryupāsmahe ||

nelayā pūrṇayā vācā kalaviṃkarutasvanaḥ |buddhaḥ pratyavadac chailaṃ kāṃkṣāṃ brāhmaṇa nirṇuda ||

ubhe ca cakṣuṣī śrotre pracchādayati jihvayā |prabhūtayā cchādayati jihvayā mukamaṇḍalam* ||

riddhyā vidarśayati cāpy ṛddhipādeṣu kovidaḥ |adrākṣīd brāhmaṇa śailo guhyaṃ koṣāvṛtaṃ muniḥ ||

(MSV I 275) āvṛḍhaśalyo niṣkāṃkṣo lakṣaṇāni mahāmuneḥ |prahṛṣṭacittasaṃkalpaḥ śailo vācam udairayat* ||

mantreṣv āptāni me yāni dvātriṃśal lakṣaṇāny aham* |sarvaṃ tat tava gātreṣu paripūrṇam anūnakam* ||

kalyāṇavāk sucaritaḥ sujātaḥ priyadarśanaḥ |madhye śramaṇasaṃghasya bhāskaro vā virocase ||

kāryaṃ śramaṇabhāvena kiṃ tavottamavarṇinaḥ |rājā tvam arho bhavituṃ cakravartī nararṣabhaḥ ||

caturaṃgabalopeto ratnaiḥ saptabhir eva ca |vartayati kṣitau cakraṃ rājā bhava mahīpatiḥ ||

rājāham asmi śaileti dharmarājo hy anuttaraḥ |dharmeṇa cakraṃ vartaye ihāhaṃ bhūmimaṇḍale ||

kalyo 'smy ahaṃ kule jātaḥ kṣatriyo 'smy abhijātitaḥ |vitrāsya sabalaṃ māraṃ prāptaḥ saṃbodhim uttamām* ||

smṛtir brāhmaṇa cakraṃ me prajñā me parināyakaḥ |vīryaṃ hayaḥ śīghrajavo dhuraṃ vahati coditaḥ |

samādhir me maṇiśreṣṭho hy andhakāro prabhākaraḥ ||upekṣā hastināgaś ca dhuraṃ vahati coditaḥ ||

strī vai ratiḥ sarāgāṇāṃ prītir brāhmaṇa me ratiḥ |prasṛṣṭaṃ brāhmaṇa śreṣṭhaṃ dhanaṃ gṛhagataṃ mayā ||

(MSV I 276) sapta bodhyaṃgaratnāni sarvalokātigāni te |prabodhayāmi yaiḥ suptām andhabhūtām imāṃ prajām* ||

jitā mayā diśaḥ sarvāḥ pratiśatrur na vidyate |catasro me parṣadaś ca caturaṃgaṃ balaṃ mama ||

adhyāvasāmi nagaraṃ pūrvabuddhaniṣevitam* |riddhyārāmopasaṃpannaṃ mārganirmitacatvaram* ||

sūtrāntajātakākīrṇaṃ mahāpuruṣasevitam* |trayo vimokṣadvārāṇi smṛtyārakṣābhigopitam* ||

hrīvyapatrāpyasaṃpannaḥ ahaṃ rājā tathāgataḥ |dharmayuddhaṃ mayā dattaṃ dharmabherī parāhatā ||

citrāsya sabalaṃ māram abhiṣikto 'smi bodhaye |subhāvitā apramāṇāḥ santi cābharaṇāni me ||

brāhmā vihārāś catvāraḥ kleśānāṃ parivāraṇāḥ |parapravādā vihatā vidhvastā virūḍhīkṛtāḥ ||

mama samyaktvaṃ loke 'sminn ālokaṃ prāṇināṃ dadat* |chinna dṛg jñānaśastreṇa vivekaś cāyudhaṃ mama ||

riddhipādaḥ avasthānaṃ śamatho muṣṭisaṃgrahaḥ |śīlaratho nandighoṣaḥ (fol. 237r1 = GBM 6.786) sārathir me vipaśyanaḥ ||

sannāhaḥ kṣāntiḥ sauratyaṃ saṃgrāmo mārgabhāvanaḥ |kalāpaḥ paṃcendriyāṇi yebhir nivaraṇaṃ hatam* ||

(MSV I 277) catvāraḥ samyakprahāṇā yebhiḥ kleśā nisūditāḥ |śūrayuddhaṃ mayā dattaṃ dharmabherī mayā hatā |vitrāsya sabalaṃ māram abhiṣikto 'smi bodhaye ||

avidyāṃ vidyayā hatvā skandhānām udayavyayam* |saṃgrāmaśīrṣam uttīrṇo buddho 'haṃ bodhaye prajām* ||

trayo loke mahācaurā yair iyaṃ bādhyate prajā |rāgo dveṣaś ca mohaś ca sarve te nāśitā mayā ||

arhaṃś ca dakṣiṇeyo 'smi ṣaḍabhijño balodyataḥ |sukṣetre pratipannānām āhutīnāṃ pratigrahaḥ ||

ārabhya paramaṃ vīryam āsravā nihatā mayā |mahāntam ogham uttīrṇo muhyamāneṣv avasthitaḥ ||

daṃṣṭrābalī yathā siṃha āsādya prāṇino vane |samaṃ teṣu praharati bālye madhye mahallake ||

tathaiva loke saṃbuddho narasiṃho vināyakaḥ |samaṃ dharmaṃ prakāśayati bālamadhyamahātmasu ||

āturasya ca me ha tvaṃ kāṃkṣāṃ vinaya gautama |bhavān hi śalyahantrīṇāṃ varaś cālokavedinām* ||

vinaya śāmya te kāṃkṣām adhimucyasva brāhmaṇa |durlabhaṃ darśanaṃ bhavati saṃbuddhānāṃ yaśasvinām* ||

(MSV I 278) yasyeha durlabho bhavati prādurbhāvaḥ kadācana |so 'haṃ brāhmaṇa saṃbuddho dharmarājo niruttaraḥ ||

saṃbuddho 'smīti vadasi śailovāca tathāgatam* |pravartayasi kevalaṃ cakraṃ yathā gautama bhāṣase ||

senāpatiḥ ko bhavataḥ śrāvakaḥ śāstur ātmajaḥ |yat tvayā vartitaṃ cakram anuvartayati paṇḍitaḥ ||

asti me śrāvako brahman sadṛśaḥ prajñayātmajaḥ |upatiṣya iti khyātaḥ śāriputro bahuśrutaḥ ||

sarvagranthavisaṃyukta upaśānto nirāsravaḥ |yan mayā vartitaṃ cakram anuvartayati paṇḍitaḥ ||

aho saṃbuddha āścaryam aho śrāvakasaṃpadaḥ |lokeṣv āścaryam utpannam aho ratnatrayaṃ param* ||

ahaṃ vadāmi bhadraṃ te śrāvakatvam upāgataḥ |aho dharmarasaṃ pītvā bhaviṣyāmi sunirvṛtaḥ ||

prahṛṣṭacittasaṃkalpaḥ saṃvyagro brāhmaṇas tataḥ |vivekacittasaṃkalpa idaṃ parṣadam abravīt* ||

idaṃ bhavantaḥ śṛṇuta cakṣuṣmān bhāṣate yathā |śalyahantā mahādhyāyī vane nadati siṃhavat* ||

ya icchanty anugacchantu ye necchanti vrajantu te |adyaiva pravrajiṣyāmi varaprajñasya śāsane ||

(MSV I 279) sucīrṇe brahmacarye 'smin mārge caiva subhāvite |pravrajyā saphalā bhavaty apramādavihāriṇaḥ ||

rocate ced iyaṃ tava pravraja jinaśāsane |chitveha brāhmaṇa jaṭe pravrajiṣyāmahe vayam* ||

prahṛṣṭacittasaṃkalpo daśāṃgulikṛtāṃjaliḥ |avadad brāhmaṇaḥ śailo dhṛtvaikāṃsaṃ sacīvaram* ||

paṃcaśatā māṇavā ete tiṣṭhanti prāṃjalīkṛtāḥ |labhemahe sādhu mune pravrajyām upasaṃpadam* ||

tataḥ kāruṇikaḥ śāstā maharṣir anukampakaḥ |ehi bhikṣave ity āha sa teṣām upasaṃpadā ||

śāriputro mahāprajño maudgalyāyana ṛddhimān* |brāhmaṇa kapphiṇasthaviraḥ pratibhānagatiṃ gataḥ ||

nadīsundarikātīre vanaṣaṇḍe manorame |(fol. 237v1 = GBM 6.787) tāṃs tatrāvadan sthavirāḥ pratibhāneṣu kovidāḥ ||

tebhyas taṃ dharmam ājñāya kathāṃ tatrānulomikīm* |na cirasya visaṃyuktā uttamārthe pratiṣṭhitāḥ ||

te dṛṣṭalābhāḥ sukhitā dṛṣṭadharmābhinirvṛtāḥ |te paśyanti pramuditāḥ saṃbuddhaṃ lokanāyakam* ||

saddharmaṃ ca dhanaśreṣṭhaṃ śikṣāṃ ca jinavarṇitām* |namasyanty apramādaṃ ca samādhiṃ pratisaṃstaram* ||

Permanent link

http://www2.hf.uio.no/common/apps/permlink/permlink.php?app=polyglotta&context=ctext&uid=05e35b74-54be-11e6-98cc-0050569f23b2

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages

Choose display

ā	ī	ū	ṛ	ṝ	ḷ
ḹ	’	ṃ	ḥ	ṅ	ñ
ṭ	ḍ	ṇ	ṣ	ś	ź
š	č	ǰ	γ