’dis ni ting nge ’dzin gyi gnas rab tu sgrub pa (1, cf. fol. 148b2) bstan te, ’di ltar tshul khrims brten nas sems rtse gcig pa la rab tu reg par ’gyur ba’i phyir ro. de bas na gzhung nyid las kyang tshul khrims kyi phung po yongs su rdzogs nas ting nge ’dzin gyi phung po yongs su rdzogs par byed pa zhes gsungs so.
de la ting nge ’dzin gang zhe na? ’di la I. dge slong ’dod pa las dben pa, sdig pa mi dge ba’i chos rnams la dben pa, rtog pa dang bcas pa, dpyod pa dang bcas pa, dben pa las skyes pa’i dga’ ba dang bde ba can bsam gtan dang po nye bar bsgrubs nas gnas so. II. de rtog pa dang dpyod pa dang bral zhing nang yongs su dang ste, sems kyi rgyud gcig tu gyur pas rtog pa med pa, dpyod pa med pa’i ting nge ’dzin las skyes pa’i dga’ ba dang, bde ba can bsam gtan gnyis pa nye bar bsgrubs nas gnas so. III. de dga’ ba’i ’dod chags dang bral bas btang snyoms la gnas shing dran pa dang shes bzhin can yin no, bde ba lus kyis myong la ’phags pa rnams kyis gang de dran pa dang ldan pa, bde ba la gnas pa btang snyoms pa’o zhes brjod pa ste, dga’ ba med pa’i bsam gtan gsum pa nye bar bsgrubs nas gnas so. IV. de bde ba yang spangs te, snga nas sdug bsngal yang spangs shing yid bde ba dang yid mi bde ba yang nub pas bde ba yang ma yin sdug bsngal ba yang ma yin pas btang snyoms dang dran pa yongs su dag pa bsam gtan bzhi pa nye bar bsgrubs nas gnas so zhes gsungs pa ni ting nge ’dzin zhes bya’o – quoted from Śbh fol. 1A26-8, S p. 141-159, D fol. 6b2-6: samādhisannishrayaḥ katamaḥ / sa ... viviktaṃ kāmair viviktam pāpakair akushalair dharmaiḥ sa[vitarka]ṃ savicāraṃ vivekajaṃ prītisukhaṃ prathamaṃ dhyānam upasaṃpadya viharati / sa vitarkavicāraṇāṃ (7) vyupashamād adhyātmasaṃprasādāc cetasa ekotībhāvād avitarkam avicāraṃ samādhijaṃ prītisukhaṃ dvitīyaṃ dhyānam upasampadya viharati / sa prīter virāgād upekṣako viharati smṛtaḥ saṃprajānan sukhaṃ ca kāyena pratisamvedayate yat tad āryā ācakṣate upekṣakaḥ smṛtimān sukhavihārī niṣprītikaṃa tṛtīyaṃ dhyānam upasampadya viharati / (8) sa sukhasya ca prahāṇād duḥkhasya ca prahāṇāt pūrvam eva ca saumanasyadaurmanasyayor astagamād aduḥkhāsukham upekṣāsmṛtiparishuddhaṃ caturthaṃ dhyānam upasampadya viharati / ayam ucyate samādhisannishrayaḥ / The enumeration of the four dhyānas is based upon the classical description; for references v. Śbh p. 14, n. 1, 2; Edg. s. v. dhyāna, Mvy no. 1478-81.
Then a commentary on the above, based on excerpts from Śbh p. 44914ff:
de la bsam gtan rnams ni rnam pa bzhis rnam par gzhag ste, 1) mi mthun pa’i phyogs nyams par byed pa dang, 2) gnyen po bsgom pa dang, 3) bsgoms pa’i phan yon dang, 4) de gnyi ga’i gnas so.
I. dhyāna: 1) de la bsam gtan dang po la "’dod pa dag las dben pa sdig pa mi dge ba’i chos rnams las dben pa" zhes bya bas mi mthun pa’i phyogs nyams pa bstan te:
"’dod pa dag las dben pa" zhes bya ba ni nyon mongs pa’i ’dod pa dang, dngos po’i ’dod pa’o; ’dod pa dag las dben pa ste, mthungs par ldan pa las dben pa dang, dmigs pa las dben pa’i phyir ro. "sdig pa mi dge ba’i chos rnams las dben pa" zhes bya ba ni gang dag nyon mongs pa’i ’dod pa’i rgyu las byung ba’i lus dang ngag dang yid kyi nyes par spyod par gtogs pa chad pas gcod pa dang, mtshon ’debs pa dang, ’thab pa dang, rtsod pa dang, ’gyed pa dang, g.yo ba’i tshig dang, gnod pa dang, brdzun du smra ba la sogs pa de dag las dben pa’o – Śbh fol. 13A62-4, S p. 44914-45013, D fol. 169a3-b1: viviktaṃ kāmair iti / dvividhāḥ kāmāḥ kleshakāmā vastukāmāsh ca / kāmaviveko ’pi dvividhaḥ / saṃprayogaviveka ālambanavivekash ca / viviktaṃ (3) pāpakair akushalair dharmair iti / upakleshāḥ kāmahetukā akushalā dharmās tad yathā kāyadushcaritaṃ vāgdushcaritaṃ manodushcaritaṃ / daṇḍādānaṃ shastrādānaṃ / kalahabhaṇḍanavigrahavivādashāṭhyavanycananikṛtimṛṣāvādāḥ sambhavanti / teṣāṃ prahāṇād viviktaṃ pāpakair akushalair dharmair iti /
2) rnam par rtog pa dang rnam par dpyod pa dag skyon du ma mthong bas ’dod pa’i gnyen pa de dag gnyis dang mtshungs par ldan pa’i phyir "rtog pa dang bcas dpyod pa dang bcas pa" zhes bya bas gnyen po bsgom pa bstan te, rtog pa dang dpyod pa gnyis kyis ’dod pa dang, sdig pa mi dge ba’i chos ’joms par byed pas so – vitarkavicāreṣv adoṣadarshanāt svabhūmi(4)kair vitarkavicāraiḥ kāmaprātipakṣikaiḥ kushalaiḥ savitarkaṃ savicāram iti / Not verbatim.
3) "dben pa las skyes pa’i dga’ ba dang bde ba can" zhes bya bas bsgoms pa’i phan yon bstan te, ’dod pa las dben pa’am, sgrib pa las dben pa las skyes pa’i dga’ ba dang bde ba ni "dben pa las skyes pa’i dga’ ba dang bde ba" zhes bya ste, ’dod pa’i don rnyed nas gnas ngan len thams cad dang bral bas lus dang sems shin tu sbyangs te las su rung ba’i phyir ro – prayoganiṣṭho manaskāraḥ kāmavivekaḥ / tasyānantaram utpannaṃ taddhetukaṃ tatpratyayaṃ tenāha vivekajam / īpsitābhilaṣitārthasaṃprāpteḥ prītau cādoṣadarshanāt / sarvadauṣṭulyāpagamāc ca vipulaprashrabdhicittakāyakarmaṇyatayā prītisukham / Not verbatim.
4) "bsam gtan dang po nye bar bsgrubs te gnas" zhes bya bas de gnyis ka’i gnas bstan te, gnyen po bsgom pa dang bsgoms pa’i phan yon gnyis ni bsam gtan dang po’i sems rtse gcig pa las grub pa’i phyir te, ’og ma dag la yang de bzhin du sbyar ro. ṭ only provides short comments on the last portion of the first dhyāna, namely prathamaṃ dhyānam upasaṃpadya viharati. The use of Śbh p. 45014-4514, D fol. 169b1-4 seems very limited.
II. dhyāna: 1) "de rtog pa dang dpyod pa dang bral" zhes bya bas bsam gtan gnyis pa’i mi mthun pa’i phyogs nyams pa bstan te, bsam gtan dang po’i rnam par rtog pa dang bcas, rnam par dpyod pa dang bcas pa’i ting nge ’dzin gyis mtshan ma dag la skyon du mthong nas de las sems bzlog ste, rnam par rtog pa med pa dang rnam par dpyod pa med pa’i ting nge ’dzin gyis mtshan ma las sems nye bar ’dogs par byed pa’o – Śbh fol. 13A66-13B61, S p. 4514-13, D fol. 169b5-170a1: savitarkasavicārasamādhinimittebhyash cittam vyāvarttayitvā avitarkāvicārasamādhinimitteṣūpanibadhnāti /
2) "nang yongs su dang ste, sems kyi rgyud gcig tu gyur" ces bya bas gnyen po bsgom pa bstan te, de ltar rtog pa dang dpyod pa dang bcas pa’i dmigs pa dang bral bar byas nas rtse gcig tu dpyod pa’i dmigs pa la ngang gcig pas zhi ba dang, rab tu dang ba’i sems su ’jog pas na yongs su dang ba yin la, de de ltar sems nye bar ’jog pas rnam par rtog pa dang bcas rnam par dpyod pa dang bcas pas glags dang bcas shing, bar chad dang bcas pa’i gnas skabs las ’das nas sgom pa goms pas glags med cing bar chad med pa’i gnas skabs thob par ’gyur pas "sems kyi rgyud gcig tu gyur pa" zhes bya’o – vyagracāriṇa ālambanād vivecya avyagracāriṇy ālambane ekadharmatayā shāntaṃ prasannaṃ cittaṃ pravarttate / vyavasthā(7)payati / tenāha vitarkavicārāṇāṃ vyupashamād adhyātmasaṃprasādanāt / sa bhāvanābhyāsāt tasyaivāvitarkāvicārasya samādheḥ vitarkavicārasachidrasāntarām avasthām atikramya nishchidranirantarā(13B6)m avasthāṃ prāpnoti / tenāha / cetasa ekotībhāvāt /
3) "ting nge ’dzin las skyes pa’i dga’ ba dang bde ba can" zhes bya bas bsgoms pa’i phan yon bstan te, bsam gtan dang po’i dben pa las skyes pa’i dga’ ba dang bde ba las khyad par du ’phags pa bstan to, cf. Śbh p. 45116-22.
4) "bsam gtan gnyis pa nye bar bsgrubs nas gnas" zhes bya bas de gnyi ga’i gnas bstan to.
III. dhyāna: 1) "de dga’ ba’i ’dod chags dang bral bas" zhes bya bas bsam gtan gsum pa’i mi mthun pa’i phyogs nyams pa bstan te, ting nge ’dzin las skyes pa’i sems dga’ ba’i ’dod chags dang bral ba’i phyir ro, cf. Śbh p. 45123ff.
2) "btang snyoms la gnas shing dran pa dang shes bzhin can yin" zhes bya bas gnyen po bsgom pa bstan te, rnam par rtog pa dang bcas, rnam par dpyod pa dang bcas pa de dag dang dga’ ba yang spangs pas bar chad med par btang snyoms dang ldan par gnas so. de yang dga’ ba dang ldan pa’i ’du shes yid la byed pa rnams kyi go skabs mi dbye ba’i phyir dran pa nye bar gnas pa yin la, skyes pa rnams kyang nam yang ji ltar yang dang yang du mi blang ba’i phyir shes rab kyis nang du gnas pas na "dran pa dang ldan zhing shes bzhin can" zhes bya’o – Śbh fol. 13B63-13A71, S p. 4526-45317, D fol. 170b1-171a3: tatra pratame dhyāne vitarkavicārā bhavanti / yena nirantaropekṣā na pravarttate / dvitīye dhyāne (4) prītir bhavati / yenātrāpi nirantaropekṣā na pravarttate / tenāyaṃ dhyāyī prathamadvitīyeṣu dhyāneṣu nāsti tena tṛtīye dhyāne upekṣako viharatīty ucyate / sa upekṣakas sans tathā tathopasthitasmṛtir viharati / yathā yathā te prītisahagatāḥ saṃjnyāmanasikārāḥ na samudācaranti / sa cet punar abhāvitatvāt tṛtīyasya dhyāna(5)sya smṛtisaṃpramoṣāt kadācit karhacic citte prītisahagatāḥ saṃjnyāmanasikārāḥ samudācaranti / tāṃ laghu laghv eva prajnyayā pratividhyati / samyag eva prajānāti / utpannotpannāṃsh ca nādhivāsayati / prajahāti vinodayati / vyantīkaroti / cittam adhyupekṣate / tenāha smṛtaḥ saṃprajānann iti / ṭ abridges.
3) "bde ba lus kyis myong la, ’phags pa rnams kyis gang de dran pa dang ldan pa bde ba la gnas pa btang snyoms pa’o zhes brjod pa ste" zhes bya bas bsgoms pa’i phan yon bstan te, de ltar btang snyoms la mang du gnas pa de sems g.yeng ba med pa’i dga’ ba dang ldan pa’i tshor ba spangs nas, dga’ ba med pa’i zhi ba rab tu zhi ba’i tshor ba ’byung ste, de yang de’i tshe gzugs kyi lus dang yid kyi lus kyis tshor ba’i bde ba dang shin tu sbyangs pa’i bde ba myong bar byed pas na "bde ba lus kyis myong ba" zhes bya’o. bsam gtan ’og ma gnyis la ni de lta bu’i bde ba dang btang snyoms med la, gong ma la ni btang snyoms yod kyang bde ba med kyi, bsam gtan gsum pa ’di nyid bde ba dang btang snyoms kyi gnas yin pas ’phags pa sangs rgyas rnams dang sangs rgyas kyi nyan thos rnams kyis bsam gtan gsum pa ’di nyid la "dran pa dang ldan pa bde ba la gnas pa btang snyoms pa’o" zhes gtso bor bsngags pas na "’phags pa rnams kyis gang de dran pa dang ldan pa, bde ba la gnas pa, btang snyoms pa’o zhes brjod pa" zhes gsungs so – tasya tasmin samaye e(6)vam upekṣakasya viharatā smṛtasya saṃprajanyasyāsevanānvayād bhāvanānvayād bahulīkārānvayāt prītisahagataṃ prahīyate tac cittauddhatyakaraṃ / niḥprītikaṃ ca shāntaṃ prashāntaṃ cetasi veditam utpadyate prītiprātipakṣyena / tasmin samaye rūpakāyena manaḥkāyena veditam (13A7) sukhaṃ ca prashrabdhisukhaṃ pratisamvedayate / tenāha sukhaṃ ca kāyena pratisaṃvedayate / tṛtīyāc ca dhyānāt adhas tadrūpaṃ sukhaṃ nāsti nāpi nirantarā upekṣā / tṛtīyād dhyānād ūrdhvaṃ yad apy upekṣopalabhyate / na tu sukhaṃ / tatrādhaḥ sukhopekṣābhāvād ūrdhvany ca sukhābhāvāt / idaṃ tad āyatanaṃ yad uta tṛtīyaṃ dhyānaṃ yat tad āryā (2) ācakṣate / yat pratilambhavihāriṇaṃ pudgalam adhikṛtya upekṣakaḥ smṛtimāṃ sukhavihārī tṛtīyaṃ dhyānam upasaṃpadya viharatīti / āryāḥ punaḥ buddhāsh ca buddhashrāvakāsh ca /
IV. dhyāna: 1) "de bde ba yang spangs te, snga nas sdug bsngal yang spangs shing yid bde ba dang yid mi bde ba yang nub pas" zhes bya bas bsam gtan bzhi pa’i mi mthun pa’i phyogs nyams pa bstan te, "bde ba yang spangs" zhes bya ba ni bsam gtan gsum pa dang ldan pa’i bde ba bsam gtan bzhi pa ’dis spangs par bstan pa’o. "sdug bsngal yang spangs" zhes bya ba ni bsam gtan gnyis pa spangs pa yang bsdus te bstan pa’o. "yid bde ba nub pas" shes bya ba ni bsam gtan gsum pas dga’ ba spangs pa bstan pa’o. "yid mi bde ba nub pas" shes bya ba ni bsam gtan gnyis pas spangs pa bstan pa’o – Śbh fol. 13A74-6, S p. 4548-17, D fol. 171b1-4: tatra caturthadhyānasamāpattikāle sukhasya ca prahāṇād dvitīyadhyānasa(5)māpattikāle duḥkhasya tṛtīyadhyānasamāpattikāle saumanasyasyāstagamāt prathamadhyānasamāpattikāle daurmanasyasya /
3) "bde ba yang ma yin sdug bsngal ba yang ma yin pa btang snyoms dang dran pa yongs su dag pa" zhes bya bas bsgoms pa’i phan yon bstan te, tshor ba gong ma bzhi po spangs pas sdug bsngal yang ma yin bde ba yang ma yin pa’i tshor ba dang ldan pa dang, bsam gtan gsum pa’i tshe btang snyoms dang dran pa yod kyang yongs su ma dag pa, ’di’i tshe yongs su dag pa dang ldan par bstan pa’o – asti tāvat sukhaduḥkhasya prahāṇād aduḥkhāsukhaivāsya vedanāvashiṣṭā bhavati / tenāha / aduḥkhāsukhā / tasmin samaye ...(6)... [teṣāṃ ca prahāṇād] yā tatropekṣā / smṛtish ca sā parishuddhā bhavati /
4) "bsam gtan bzhi pa nye bar bsgrubs te gnas" zhes bya bas de gnyi ga’i gnas bstan to.
Notes to the Sanskrit text: 1) Brackets: hole in MS 2) MS om. daṇḍa 3) S savitarkasavicārāṇāṃ 4) MS ...jāna sukhaṃ 5) MS, S ins. daṇḍa 5a) MS, S om. niṣprītikaṃ which is supplied from D. The standard version, as also supported by D, has sukhaṃ viharatīti for sukhavihārī 6) S om. daṇḍa 7...7) With D snga nas sdug bsngal ba yang spangs shing and ṭ, cf. Mvy 1481; MS, S om. 8) S ...rvva.. 9) S om. ca 10) For astaṃgama, for the form cf. e. g. Kosha p. 435. 11) MS om. daṇḍa 12) As D, ṭ; MS, S kāmavitarko 13) As D; MS, S om. iti and daṇḍa 14) D ins. rtog pa dang bcas pa / dpyod pa dang bcas pa zhes bya ba ni equivalent of savitarkaıṃ savicāram iti 15) As D, ṭ; MS, S avitaraka... 16) MS ...prati... 17) As D; MS, S ...cāraṃ for ...cāram iti / 18) D ins. dben pa las zhes bya ba ni equivalent of vivekam iti 19) MS ...kaṃ for ...kaḥ, MS, S om. daṇḍa, D ins. skyes pa zhes bya ba ni equivalent of jam iti 20) MS, S om. daṇḍa, D ins. dga’ ba dang bde ba can zhes bya ba ni equivalent of prītisukham iti 20b) S ...taḥ 21) S vā doṣa... 22) D does not have any equivalent of prashrabdhi, ṭ, however, has. S ...shrabdhi ci... 23) MS, S om. daṇḍa 24) S ...viviktebhash for samādhinimittebhash 25) S ...varta... 26) S om. daṇḍa, D ins. sems kyi rgyud gcig tu gyur pas zhes bya ba ni equivalent of cetasa ekotībhāvād 27) S sabhāvanābhy... 28) S vitarkavicārasya samādheḥ sachidra... for vitarkavicārasachidra.. MS ...am for ...ām 28a) MS, S sic, ayaṃ dhyāyī corrupt ?, D has de lta bas na bsam gtan dang po dang / bsam gtan gnyis pa de dag la btang snyoms shas cher med pas 29) D ins. dran pa dang shes bzhin can yin zhes bya ba ni equivalent of smṛtaḥ saṃprajānann iti 30) As D kun ’byung bar mi ’gyur MS, S om. na 31) S karhicit cf. Edg. s. v. karhacit Beginning and end of lines 3-5 are very indistinct. 32) MS ...prajāna S ...prajānān 33...33) In D (fol. 171a2-3) this part is moved to after buddhashrāvakāsh ca /, but ṭ has it in the same place as MS. D seems right in following the order of the mūla text, in which niṣprītikam comes at the end. D has dga’ ba med pa zhes bya ba ni at the beginning of this piece, equivalent of niṣprītikam iti. S om. daṇḍa after ...pakṣyena 34) S om. bhāvanãnvayād 35) S om. ca 36) As D fol. 171a3 dga’ ba’i gnyen po MS, S / prītiprātidvandvyena 37) D fol. 170b5 ins. bde ba lus kyis myong ba zhes bya ba ni equivalent of kāyena pratisamvedayata iti 38) MS, S vedita 39...39) S om. 40) D ins. ’phags pa rnams kyis gang de la dran pa dang ldan pa bde ba la gnas pa btang snyoms pa’o zhes brjod pa ste zhes bya ba ni equivalent to yat tad āryā ācakṣate upekṣakaḥ smṛtimān sukhaṃ viharatīti 41) S ...aṃ 42) S vṛddhāsh ca vṛddhashrāvakāsh 43) S tan na 44) S ...angga... 45) ṭ has bsam gtan gnyis pa - dvitīyadhyāna 46) As D de la tshor ba’i lhag ma bde ba yang ma yin / sdug bsngal yang ma yin pa nyi tshe yod pas na / MS, S vedanā vishiṣṭā bhavati