ժ Իսկ յա՛յնցանէ, որ և ո՛չ ըստ միում շարամանութեան ասացեա՛լ են, իւրաքանչի՛ւրոք, կամ գոյացութիւն նշանակէ; կամ որա՛կ։ կամքանա՛կ: կամ առի՛նչ: կամ ո՛ւր։ կամ ե՛րբ: կամ կա՛լ: կամ ունե՛լ։ կամ առնե՛լ։ կամ կրել:
և է՛ գոյացութիւնն, իբրու գաղափարաւ’ ասել; ո՛րզան։ մա՛րգ։ ձի՛։
իսկ քանակ; իբրու’ թե երկկանկո՛ւն, եռականգո՛ւն:
և որակ: ո՛րզան։ սպիտ՛կ. քերակա՛ն:
և առինչ, ո՛րզան։ երկպատիկ, կէս, մեծամեծ։
և ո՛ւր: ո՛րզան։ 110 ղ’իկիայ։ ներաստում։
և երք հի՛զան; երէկ։ հերու։
և կա՛լ։ ո՛րզան։ ըլկոլմնեա՛լ է։ նստի՛։
և ո՛ւնել։ հիզան։ ըստիմանի՛։ զինի՛:
և առնե՛լ: ո՛րզան։ հատանե՛լ։ այրե՛լ։
և կրե՛լ։ հի՛զան։ հատանի՛լ։ այրի՛լ:
և իվրաքանչիւրոք յասիցելոցս, ի՛նքն ըստ ինքեան։ և ո՛չ աստ միում ստորասութեամ. կամ բացասութեան ասի։ բայց առ միմեա՛նսն, սոցա՛յց շարամանութեանբ ստորասութիւն. և կամ բացասութիւն լինի։
քանզի ամենա՛յն թուի ստորասութիվն. և բացասութիւն, ճշմարի՛տ, և կամ սո՛ւտ գոլ: իսկ յայնցանէ, որք և ոչ ըստ միում շարամանութեանն ասացեալքն են։ ո՛չ ինչ։ ո՛չ ճշմարիտ, և ո՛չ սուտ է։
որպէս մա՛րդ։ սպիտա՛կ։ ընթանա՛յ։ յաղթէ։
(4,1) Eorum quae secundum nullam complexionem dicuntur singulum aut (2) substantiam significat aut quantitatem aut qualitatem aut ad aliquid (3) aut ubi aut quando aut situm aut habitum aut facere aut pati.
Est (4) autem substantia quidem ut figuratim dicatur ut homo, equus;
quantitas (5) ut bicubitum, tricubitum;
qualitas ut album;
ad aliquid ut duplum, (6) maius;
ubi uero ut in Lycio;
quando autem ut heri;
situs uero ut (7) sedet, iacet;
habere autem ut calciatus, armatus;
facere uero ut (8) secare, urere;
pati uero ut secari, uri.
Singula igitur eorum quae (9) dicta sunt ipsa quidem secundum se in nulla affirmatione dicuntur, (10) horum autem ad se inuicem complexione affirmatio fit.
Videtur enim (11) omnis affirmatio uel falsa esse uel uera; eorum autem quae secundum (12) nullam complexionem dicuntur neque uerum quicquam neque falsum est,
ut (13) homo, album, currit.
§كل واحد التي تقال بغير تأليف ' أصلا فقد يدل إما على جوهر وإما على كم وإما على كيف وإما على إضافة ' وإما على أين وإما على متى وإما على موضوع وإما على أن يكون له وإما ' على يفعل وإما على ينفعل
فالجوهر على طريق المثال كقولك إنسان فرس
والكم كقولك ذو ذراعين ذو ثلث أذرع
والكيف كقولك أبيض ' كاتب
والإضافة كقولك ضعف نصف
وأين كقولك في لوقين ' في السوق
ومتى كقولك أمس عاما أول
وموضوع كقولك متكئ جالس
وأن يكون له كقولك منتعل متسلح
ويفعل كقولك يقطع يحرق
وينفعل ' كقولك ينقطع يحترق
وكل واحد من هذه التي ذكرت إذا قيل ' مفردا على حياله فلم يقل بإيجاب ولا بسلب أصلا لكن بتأليف بعض هذه إلى بعض ' تحدث الموجبة أو السالبة
فإن كل موجبة أو سالبة يظن أنها إما صادقة وإما ' كاذبة والتي تقال بغير تأليف أصلا فليس منها شيء لا صادقا ولا كاذبا
ومثال ذلك إنسان أبيض يحضر يظفر
16. QUOT GENERALISSIMAS SIGNIFICATIONES . HABEANT SINGULȨ UOCES. Singulum eorum quȩ secundum nullam complexionem dicuntur . aut substantiam significat aut quantitatem . aut qualitatem aut ad aliquid aut ubi . aut quando . aut situm . aut habitum . aut facere . aut pati. Álliu éinlúzzíu uuórt . pezéichenent ételîh tírro genámdôn zêeno . i. uuáz iz sî . uuîo míchel . uuîolîh . ze éteuuiu . uuâre . uuénne . kelégnî . ánahábid . tûon dólên. Est autem substantia quidem ut figuraliter dicatur ut homo equus. Substantia íst specialiter zeságenne . ménnisco únde rós. Quantitas . ut bicubitum . tricubitum . zuéiélnîg trîélnîg. Qualitas ut album.Ad aliquid ut duplum.Ubi ut in loco.Quando autem ut heri.Situs ut sedet iacet.Habere ut calciatus armatus.Facere uero ut secare urere.Pati ut secari, uri. Tíz sínt generalissima genera . i. tíu érchenôstin genera . tísiu sínt tíu óberôstin . tísiu sínt écchert genera. tíu únder ín sínt . tíu múgin béidiu sîn genra ióh species. Tísiu zêeniu stîez ér beuóre ze uîren. Uuéliu sínt ' tíu uîeriu? Substantia . accidens . uniuersale . particulare.
17. QUID HȨC SINGULA CONIUNCTA SIGNIFICENT. Singula igitur eorum quȩ dicta sunt . ipsa quidem secundum se in nulla affirmatione dicuntur. Tísiu díu nû genémmet sínt . tíu netûont túrh síh éinlúzziu nehéina uéstenúnga. Horum autem ad se inuicem complexione affirmatio fit. Áber uóne ín zesámene gelégetên . uuírdet féstenunga. Uidetur enim omnis affirmatio uel falsa esse uel uera. Álliu uéstenunga sól be nôte sîn . lúkkiu álde uuâriu. Eorum autem quȩ secundum nullam complexionem dicuntur . neque uerum quicquam . neque falsum est. Tíu áber súnderîgo gespróchen uuérdent . tíu nesínt uuâr nóh lúgi. Ut homo album currit. Únz hára ságeta ér geméinlîcho uóne állên predicamentis nû ságet er uóne demo êristin . dáz íst substantia . únde uóne íro skídungo.
Of things said without any combination, each signifies either substance or quantity or qualification or a relative or where or when or being-in-a-position or having or doing or being-affected.
To give a rough idea, examples of substance are man, horse;
of quantity: four-foot, fivefoot;
of qualification: white, grammatical;
of a relative: double, half, larger;
of where: in the Lyceum, in the market-place;
of when: yesterday, last-year;
of being-in-a-position: is-lying, is-sitting;
of having: has-shoes-on, has-armour-on;
of doing: cutting, burning;
of being-affected: being-cut, being-burned.
None of the above is said just by itself in any affirmation, but by the combination of these with one another an affirmation is produced.
For every affirmation, it seems, is either true or false; but of things said without any combination none is either true or false
(e.g. man, white, runs, wins).