Bibliotheca Polyglotta

Stjórn

Complete text

Prologus

I. Genesis

Back to library

prologus.

PREFATIO

Sa er háttr ok vaní keisaralegs valldz ok konungs garðz slekt at hafva þrenn einkannlegha ok heímolegh herbergí. Hið fyrsta konungs herbergí er þat ihueriu er hann sitr upp á ráð eðr stefnur ok dæmer lǫgh ok réttendi manna i mílli. Annat er þat sem hann etr i ok veiter sínum monnum veizlur. hið þríðia hans herbergi er þat sem hann hefer ser til heímollegra náða ok hann sefr í. Vpp á þenna hátt hefver vár konungr sá sem stíornar meðr síalfs hans ualldí uindum ok veralldar sio þenna heím fýrer þat herbergi í hueriu er hann hefver sín ráð ok ræður ok skipar málum manna. huar er aller luter skipaz epter hans valldi ok vilía af þessu kallaz hann sem hann er uár herra hvaðan af er dauid seger í sálmínum várs herra er iǫrðín ok ǫll hennar fylling. (Ps 23,1a) Aund ok hiarta hvers sem eíns rettlátz mannz hefuer hann séér sua sem til náða huuss ok heimollegrar huilldar. þuiat mikill lystvgleíkí er honum at vera sętlegha meðr svnum mannanna (Prv 8,31b) sua sem skrifat er af huerre samueru ok sętrí huilld er hann kallaz bruðgumí heilagha skrift ok rǫksamligha ritníngh hefer hann ser til þeirar hallar ok heimollegs herbergís sem hann veiter í. i huerri er hann giorer sína menn þa leiðis ǫlóða at þar af skapaz þeir hofsamer huar af er sua segiz í sallterínu. Meðr samþykki gǫngum ver i guðs husi. (Ps 54,15) þat er sua at vnder standa at iheilagrí ritningu skilðum ver aller hinn sama lut meðr einu samþykkí af huerri greín er hann kallaz husbondí.

Imperatorie maiestatis est tres in palatio habere mansiones: auditorium uel consistorium in quo iura decernit, cenaculum in quo cibaria distribuit, thalamum in quo quiescit. Ad hunc modum imperator noster qui imperat uentis et mari, mundum habet pro auditoria ubi ad nutum eius omnia disponuntur, unde illud: Celum et terram ego impleo. Secundum hanc dicitur dominus, unde: Domini est terra et plenitudo eius. Animam iusti pro thalamo habet, quia: Delicie sunt ei esse cum filiis hominum. Secundum hanc dicitur sponsus. Sacram scripturam pro cenaculo in qua sic suos inebriat ut sobrios reddat, unde: Ambulauimus in domo Dei cum consensu, id est in sacra scriptura id ipsum sapientes. Secundum hanc dicitur pater familias.

þetta sama herbergi heilugh guðs rítníngh hefuer þrennar greíner eðr hálfur. þat er grunduǫll. vegg ok þekíu. Sagan sialf er grunduǫllr þersa heimollegha guðs huss (4) ok herbergis. Su skyringh af heílagrí skript sem segerv huat huert verkit i sǫgunni hefer at merkía er hinn hærí veggrínn. Enn su þyðingh er þekian sem oss skyrer þann skilníngh af þeim giǫrðum ok verkum er sagan hefer i sér sem oss er til kennidoms huat er oss hęfer af þeira frammferðum ok eptir dęmvm at giǫra eðr framm fara sem þa hefer fra uerið sagt.

Cenaculi huius tres sunt partes: fundamentum, paries, tectum. Historia fundamentum est (cuius tres sunt species: annalis, kalendaria, effimera. Annalis historia est que per annum facta est. Kalendaria est que in uno mense facta est, id est factum aliquod insigne quod in uno quoque mense factum est. Effimera est quod repente factum est, id est uno die uel in parte mensis. Hac similitudine effimera est piscis qui moritur eodem die quo nascitur.) Allegoria, paries superinnitens, que per factum aliud factum figurat. Tropologia, dogma culminis superpositum, que per factum quid a nobis sit faciendum insinuat. (Prima planior, secunda acutior, tercia suauior. A fundamento loquendi sumemus principium, immo ab ipsius fundamenti principio, eo iuuante qui omnium princeps est et principium.)

Nu sua sem vár uirðuligr herra hakon noregs konungr hinn koronaðí sun magnusar konungs let snara þa bók upp í norenu sem heiter heilagra manna blomstr þeim skynsǫmum monnum til skemtanar sem æigi skilía ędr vnder(2271rb)standa látínu huer er gengr ok seger af ser huerium heilagum monnum á þeira hátíðum ok messu dǫgum vpp á þann hátt uilldi hann ok at þeim goðum monnum mętti yfer sialfs hans borði af þersari guðs hǫll ok herbergí þat er af heilagri skript medr nǫkkuri skemtanar vissv kvnnikt uerða sua þo at hinvm visarum mettí æigi míkil þuingan i vera af huerium stormerkium eðr til fellum sunnu daghar ok adrer þeir tímar eru halldner sem eigí eru ǫðrum heilagum monnum eínkannlegha sungit enn sialfum guði. Uill hann sua i sialfs sins herbergi þui sem hann veiter í sinum beztum monnum liosliga lesaz láta fyrer ǫllum goðum monnum af þuí guðs husi. þat er af heilagrí ritníngu meðr hueriu er sialfr hann seðr sętlega alla sína menn. Enn sá sem noręnaði kennandi sinn fatękdóm ok vanfærí tok þetta verk meír upp á sik af boðskap ok forsǫgn fyr sagðz uirðuligs herra enn þat at hann uissí sik æigi þar til miok vlíkan ok vanferan huar fyrer er hann biðr at aller goðer menn sé honum várkunnigher vm alla þa lutí sem hann hefer i þessarí giǫrð uviðrkuæmíligha saght eðr framm. Byriaz þessor giorð ok hefz af sǫgðum guðs hallar grund uellí. þat er (5) af ritníngarennar upphafí ok ǫnduerðri genesí epter þuí sem timanum til heyrer nǫkkurum lutum þar meðr afǫðrum bokum sua sem af scolastika historia ok af speculum hystoriale epter sialfs hans forsǫgn saman lesnum ok til lǫgðum.

Permanent link

http://www2.hf.uio.no/common/apps/permlink/permlink.php?app=polyglotta&context=ctext&uid=9ce4c37d-8701-11e6-98cc-0050569f23b2

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages

Choose display