You are here: BP HOME > BPG > Aristoteles: Categoriae > fulltext
Aristoteles: Categoriae

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages
Choose display
  • Enable images
  • Enable footnotes
    • Show all footnotes
    • Minimize footnotes
Search-help
Choose specific texts..
    Click to Expand/Collapse Option Complete text
Click to Expand/Collapse OptionTitle
Click to Expand/Collapse OptionChapter I
Click to Expand/Collapse OptionChapter II
Click to Expand/Collapse OptionChapter III
Click to Expand/Collapse OptionChapter IV
Click to Expand/Collapse OptionChapter V: De substantia
Click to Expand/Collapse OptionChapter VI: De quantitate
Click to Expand/Collapse OptionChapter VII: De relativis ved ad aliquid
Click to Expand/Collapse OptionChapter VIII: De quali et qualitate
Click to Expand/Collapse OptionChapter IX: De facere et pati
Click to Expand/Collapse OptionChapter X: De oppositis
Click to Expand/Collapse OptionChapter XI
Click to Expand/Collapse OptionChapter XII: De priore
Click to Expand/Collapse OptionChapter XIII: De his quae simul sunt
Click to Expand/Collapse OptionChapter XIV: De motu
Click to Expand/Collapse OptionChapter XV: De habere
(11) Οὐσία δέ ἐστιν ἡ κυριώτατά τε καὶ πρώτως καὶ μάλι(12)στα λεγομένη, ἣ μήτε καθ’ ὑποκειμένου τινὸς λέγεται (13) μήτε ἐν ὑποκειμένῳ τινί ἐστιν,  οἷον ὁ τὶς ἄνθρωπος ἢ ὁ τὶς (14) ἵππος.  δεύτεραι δὲ οὐσίαι λέγονται, ἐν οἷς εἴδεσιν αἱ πρώ(15)τως οὐσίαι λεγόμεναι ὑπάρχουσιν, ταῦτά τε καὶ τὰ τῶν (16) εἰδῶν τούτων γένη·  οἷον ὁ τὶς ἄνθρωπος ἐν εἴδει μὲν ὑπάρ(17)χει τῷ ἀνθρώπῳ, γένος δὲ τοῦ εἴδους ἐστὶ τὸ ζῷον·  δεύ(18)τεραι οὖν αὗται λέγονται οὐσίαι, οἷον ὅ τε ἄνθρωπος καὶ (19) τὸ ζῷον.  —φανερὸν δὲ ἐκ τῶν εἰρημένων ὅτι τῶν καθ’ ὑπο(20)κειμένου λεγομένων ἀναγκαῖον καὶ τοὔνομα καὶ τὸν λόγον (21) κατηγορεῖσθαι τοῦ ὑποκειμένου·  οἷον ἄνθρωπος καθ’ ὑπο(22)κειμένου λέγεται τοῦ τινὸς ἀνθρώπου, καὶ κατηγορεῖταί γε (23) τοὔνομα, —τὸν γὰρ ἄνθρωπον κατὰ τοῦ τινὸς ἀνθρώπου κατηγο(24)ρήσεις·  — καὶ ὁ λόγος δὲ τοῦ ἀνθρώπου κατὰ τοῦ τινὸς ἀν(25)θρώπου κατηγορηθήσεται, —ὁ γὰρ τὶς ἄνθρωπος καὶ ἄνθρω(26)πός ἐστιν·  — ὥστε καὶ τοὔνομα καὶ ὁ λόγος κατὰ τοῦ (27) ὑποκειμένου κατηγορηθήσεται.  τῶν δ’ ἐν ὑποκειμένῳ ὄντων (28) ἐπὶ μὲν τῶν πλείστων οὔτε τοὔνομα οὔτε ὁ λόγος κατηγο(29)ρεῖται τοῦ ὑποκειμένου·  ἐπ’ ἐνίων δὲ τοὔνομα μὲν οὐδὲν κω(30)λύει κατηγορεῖσθαι τοῦ ὑποκειμένου, τὸν δὲ λόγον ἀδύ(31)νατον·  οἷον τὸ λευκὸν ἐν ὑποκειμένῳ ὂν τῷ σώματι κατη(32)γορεῖται τοῦ ὑποκειμένου, —λευκὸν γὰρ σῶμα λέγεται,—  ὁ (33) δὲ λόγος τοῦ λευκοῦ οὐδέποτε κατὰ τοῦ σώματος κατηγορη(34)θήσεται.  —τὰ δ’ ἄλλα πάντα ἤτοι καθ’ ὑποκειμένων λέγε(35)ται τῶν πρώτων οὐσιῶν ἢ ἐν ὑποκειμέναις αὐταῖς ἐστίν.  τοῦτο (36) δὲ φανερὸν ἐκ τῶν καθ’ ἕκαστα προχειριζομένων·  οἷον τὸ (37) ζῷον κατὰ τοῦ ἀνθρώπου κατηγορεῖται, οὐκοῦν καὶ κατὰ (38) τοῦ τινὸς ἀνθρώπου,  —εἰ γὰρ κατὰ μηδενὸς τῶν τινῶν (2b1) ἀνθρώπων, οὐδὲ κατὰ ἀνθρώπου ὅλως·  — πάλιν τὸ χρῶμα (2) ἐν σώματι, οὐκοῦν καὶ ἐν τινὶ σώματι· εἰ γὰρ μὴ ἐν (3) τινὶ τῶν καθ’ ἕκαστα, οὐδὲ ἐν σώματι ὅλως·  ὥστε τὰ (4) ἄλλα πάντα ἤτοι καθ’ ὑποκειμένων τῶν πρώτων οὐσιῶν (5) λέγεται ἢ ἐν ὑποκειμέναις αὐταῖς ἐστίν.  μὴ οὐσῶν οὖν (6) τῶν πρώτων οὐσιῶν ἀδύνατον τῶν ἄλλων τι εἶναι·  πάντα γὰρ τὰ ἄλλα ἤτοι καθ’ ὑποκειμένων τούτων λέγεται ἢ ἐν ὑποκειμέναις αὐταῖς ἐστίν· ὥστε μὴ οὐσῶν τῶν πρώτων οὐσιῶν ἀδύνατον τῶν ἄλλων τι εἶναι. 
Յալագս գոյացութեան
ա Գոյացութիւն է, որ իսկագո՛յն, և նախկի՛ն, և մանաւանդ ասի։ որ ո՛չ զենթակայէ՛ ումեքէ ասի, ց ո՛չ նենեթակայոջ ումէ՛ք է՛: 
հի՛զան: ոմն մա՛րդ։ կամ ոմն ձի՛։  և երկրորդ գոյացութիւնք ասին նորում տեոակսն նախապէս գոյացութիւնքն ասացեա՛լքան են։ և ա՛յսոքիկ։ և տեսակացն սոցա, սե՛ռք:  ո՛րզան։ ոմն մարդ’ ընտեսակո՛ջ է. ըն մարդո՛ջ։ և սեռ տեսակին, է՛ կենդանի՛ն։  արդ’ երկակի՛ սոքա ասին գոյացունթինք։ ո՛րզան: մա՛րդն և կենդանին:  Պրակք բ
բ Երևելի՛ է յասիցելոցս, զի զենթակայէ՛, հարկաւո՛ր է, և զանո՛ւնն և զեա՛նն ստորոզիլ զենթակայէն։  
հի՛զան։ մարդ զենթակայէ՛ ասի զումեքե՛ մարդոյ, և ստորոգի անո՛ւնն։ 111 քանզի մա՛րդըն. զումենմէ մարդո՛յ ստորոգեսցի։  և բա՛ն մարդոյն. զումեմնէ մարդոյ ստորոգեսցի ։ քանզի ոմն մարդ. և մարդ և կենդանի՛ է:  ապա ուրեմն, և անո՛ւնն և բա՛նն զենթակայէ՛ն ստորոգեսցի:  իսկ նենթակայո՛ջն, եակաց նակաւելեացն, և ո՛չ զանունն, և ո՛չ զբանն ստորոգեցի զենթակայեն։  Իսկ մակ ոմանցն զանունն, ո՛չ ինչ արգելու, ստորոգիլ զենթակայէն։ իսկ զբանն, անկա՛ր:  ո՛րկէն։ ա՛յսինչ սպիտակ, նենթակայո՛ջէ, մարմընի. և ստորոգի՛ զենթակայէն։ քանզի սպիտա՛կ մարմի՛ն ասի։  իսկ բա՛ն սպիտակին, և ո՛չ երբեք ի’ զմարմընոյ ստորոգեսցի։  Իսկ այլքն ամենայն. կամ զենթակայի՛ց ասի. զառաջնոց գոյացութեանցն, եւ նենթակայս ի նոսա՛ է։  և այս երեւելի՛ է ըստ իւրաքանչիւրումեքէ, նախաձեռեցելոյ:  ո՛րզան։ կենդանի՛ զմադո՛յն ստորոգի։ ապա ուրեմն, և զումէքէ՛ մարդոյ:  քանզի ո՛չ եթե զումէքէ ոմանց մարդկան, և ո՛չ զմարդոյ բոլորովին:  գարձեալ’ և գոյն ընմարմնի։ ապա ուրեմն, և յումե՛մն մարդընի։ քանզի եթե ոչն ումեմն իւրաքանչիւրումն, և ո՛չ ընմարմընի բոլորովին:   ապա ուրեմն ա՛յլքն ամենայնք կամ զենթակայից զառաջնոց գոյացութեանցըն ասին, և կամ նենթակայս ի նոսա՛ է:  իսկ յորժամ ո՛չ իցեն առաջին գոյացութիւնքն, անկա՛րէ այլոցն ումեք գոլ:  քանզի ա՛յլքն ամենայն կամ զենթակայից զսոցանէ ասին, և կամ նենթակա՛յս ի սոսայ եմ: 
(5,1) DE SUBSTANTIA: Substantia autem est, quae proprie et principaliter et maxime dicitur, (2) quae neque de subiecto praedicatur neque in subiecto est,  ut aliqui (3) homo uel aliqui equus.  Secundae autem substantiae dicuntur, in quibus (4) speciebus illae quae principaliter substantiae dicuntur insunt, hae et (5) harum specierum genera;  ut aliquis homo in specie quidem est in (6) homine, genus uero speciei animal est;  secundae ergo substantiae (7) dicuntur, ut est homo atque animal.  Manifestum est autem ex his quae (8) dicta sunt quoniam eorum quae de subiecto dicuntur necesse est et (9) nomen et rationem de subiecto praedicari,  ut homo de subiecto dicitur (10) aliquo homine, et praedicatur nomen; namque hominem de aliquo homine (11) praedicabis.  Ratio quoque hominis de aliquo homine praedicabitur; (12) quidam enim homo et homo est.  Quare et nomen et ratio praedicabitur de (13) subiecto.  Eorum uero quae sunt in subiecto, in pluribus quidem neque (14) nomen de subiecto neque ratio praedicatur,  in quibusdam uero nomen (15) quidem nihil prohibet praedicari, rationem uero impossibile est;  ut (16) album, cum in subiecto sit corpore, praedicatur de subiecto (dicitur (17) enim corpus album),  ratio uero albi numquam de corpore (18) praedicabitur.  Caetera uero omnia aut de subiectis dicuntur primis (19) substantiis aut in eisdem subiectis sunt.  Hoc autem manifestum est ex (20) his quae singulatim proferuntur;  ut animal de homine praedicatur, (21) quare et de aliquo homine praedicabitur;  nam si de nullo aliquorum (22) hominum diceretur, nec de ipso homine praedicaretur omnino.  Rursus (23) color in corpore est; ergo et in aliquo corpore; nam si in nullo esset (24) corporum singulorum, nec in corpore esset omnino.  Quocirca caetera (25) omnia aut de subiectis primis substantiis dicuntur aut in subiectis (26) ipsis sunt.  Si ergo primae substantiae non sunt, impossibile est (27) aliquid esse caeterorum.  Omnia enim alia aut de ipsis subiectis (28) dicuntur aut in subiectis ipsis sunt; quare, si primae substantiae non (29) sunt, impossibile est aliquid esse caeterorum. 
ܡܛܠ ܐܘܣܝܐ .... ܩܦܠܐܘܢ ܕܬܪܝܢ
ܐܘܣܝܐ ܕܝܢ ܐܝܬܝܗ̇ ܗ̇ܝ ܕܣܓܝ ܡܪܢܝܬܐ ܘܝܬܪܐܝܬ ܡܬܐܡܪܐ ܆ ܗ̇ܝ ܕܠܐ ܥܠ ܡܕܡ ܕܣܝܡ ܡܬܐܡܪܐ ܘܠܐ ܒܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܐܝܬܝܗ̇ . 
ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܐܢܫ ܒܪܐܢܫܐ ܐܘ ܣܘܣܝܐ ܡܕܡ ܀  ܐܘܣܝ̈ܣ ܕܝܢ ܬܪܝܢܝܬܐ ܡܬܐܡܪܢ ܆ ܕܒܗܘܢ ܒܐܕ̈ܫܐ ܗܠܝܢ ܕܐܘܣܝ̈ܣ ܩܕܡܝ̈ܬܐ ܡܬܐܡܪܢ ܐܝܬܝܗܝܢ . ܗܠܝܢ ܕܝܢ ܘܗܠܝܢ ܕܐܕ̈ ܕܗܠܝܢ ܓܢ̈ܣܐ  ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܐܢܫ ܒܪܢܫܐ ܒܐܕܫܐ ܡ̇ܢ ܐܝܬܘܗܝ ܒܒܪܢܫܐ ܆ ܓܢܣܐ ܕܝܢ ܕܐܕܫܐ ܗܢܐ ܐܝܬܘܗܝ ܚܝܘܬܐ .   ܬܪܝܢܐܝܬ ܗܟܝܠ ܗܠܝܢ ܡܬܐܡܪܢ ܐܘܣܝ̈ܣ . ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܘܒܐܪܢܫܐ ܘܚܝܘܬܐ .  ܓܠܝܐ ı ܗ̣ܝ ܕܝܢ ܡܢ ܗܠܝܢ ܕܐܬܐܡܪ ܆ ܕܕܗܠܝܢ ܕܥܠ ܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܡܬܐܡܪܝܢ ܆ ܐܢܢܩܐ ܘܕܫܡܐ ܘܡܠܬܐ ܬܬܩܛܪܓ ܥܠ ܗ̇ܘ ܕܣܝܡ .  ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܒܪܐܢܫܐ ܥܠ ܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܡܬܐܡܪ ܕܐܢܫ ܒܪܐܢܫܐ ܘܡܬܩܛܪܓ ܕܝܢ ܫܡܐ . ܠܒܪܢܫܐ ܕܝܢ ܓܝܪ ܥܠ ܐܢܫ ܒܪܢܫܐ ܡܩܛܪܓ ܐܝܬ .  ܘܡܠܬܐ ܕܝܢ ܕܒܪܢܫܐ ܘܥܠ ܐܢܫ ܒܪܢܫܐ ܬܩܛܪܓ . ܐܢܫ ܓܝܪ ܒܪܢܫܐ ܘܒܪܢܫܐ ܐܝܬܘܗܝ ܘܒܪܢܫܐ ܡܬܐܡܪ .  ܡܕܝܢ ܘܫܡܐ ܘܡܠܬܐ ܥܠ ܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܢܬܩܛܪܓܘܢ ܀  ܕܗܠܝܢ ܕܝܢ ܕܒܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܐܝܬܝܗܘܢ 12 ܥܠ ܣܓܝ̈ܐܐ ܡ̇ܢ ܘܠܐ ܫܡܐ ܘܠܐ ܡܠܬܐ ܡܬܩܬܪܓܐ ܥܠ ܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܆  ܥܠ ܚܕܚܕܢܐ ܕܝܢ ܫܡܐ ܡ̇ܢ ܘܠܐ ܡܕܡ ܟ̇ܠܐ ܕܢܬܩܛܪܓ . ܡܠܬܐ ܕܝܢ ܠܐ ܡܫܟܚܐ .  ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܚܘܪܐ ܟܕ ܒܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܐܝܬܘܗܝ ܒܓܘܫܡܐ ܆ ܡܬܩܛܪܐ ܥܠ ܗ̇ܘ ܕܣܝܡ . ܓܘܫܡܐܓܝܪ ܚܘܪܐ ܡܬܐܡܪ .  ܡܠܬܐ ܕܝܢ ܕܚܘܪܐ ܠܐ ܡܬܘܡ ܥܠ ܓܘܫܡܐ ܬܬܩܛܪܓ .  ܟܠܗܝܢ ܕܝܢ ܗܠܝܢ ܐܚܪ̈ܢܝܬܐ ܐܘ ܥܠ ܗܠܝܢ ܕܣܝܡܢ ܡܬܐܡܪܢ . ܥܠ ܐܘܣ̈ܝܣ ܩܕܡܝ̈ܬܐ ܐܘ ܐܝܟ ܕܒܗܢܝܢ ܕܣܝܡܢ ܒܗܝܢ ܐܝܬܝܗܝܢ .  ܘܗܕܐ ܓܠܝܐ ܗ̣ܝ ܡܢ ܟܠܚܕܐ ܡܢ ܗܠܝܢ ܕܒܐܝܕܐ ܒܐܝܕܐ ܩܕܡܢ ܡܬܐܡܪܢ .  ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܚܝܘܬܐ ܥܠ ܒܪܢܫܐ ܡܬܩܛܪܓܐ . ܡܕܝܢ ܘܥܠ ܐܢܫ ܒܪܢܫܐ .  ܐܢ ܓܝܪ ܘܠܐ ܥܠ ܚܕ ܡܢ ܒܢܝܢ̈ܫܐ ܆ ܘܠܐ ܥܠ ܒܪܢܫܐ ܟܠ ܟܠܗ .  ܬܘܒ ܓܘܢܐ ܒܓܘܫܡܐ . ܡܕܝܢ ܘܒܓܘܫܡܐ ܡܕܡ . ܐܢܓܝܪ ܘܠܐ ܒܡܕܡ ܡܢ ܗܠܝܢ ܕܟܠ ܚܕ ܆ ܘܠܐ ܒܓܘܫܡܐ ܟܠ ܟܠܗ .  ܡܕܝܢ ܟܠܗܘܢ ܗܠܝܢ ܐܚܪ̈ܢܐ ܐܘ ܐܝܟ ܕܥܠ ܗܠܝܢ ܕܣܝܡܢ ܥܠ ı ܐܘܣܝ̈ܣ ܩܕܡܝ̈ܬܐ ܡܬܐܡܪܝܢ ܆ ܐܘ ܐܥܟ ܕܒܗܠܝܢ ܕܣܝܡܢ ܠܗܘܢ ܐܝܬܝܗܘܢ .  ܡܕܝܢ ܟܕ ܠܐ ܐܝܬܝܗܝܢ ܐܘܣܝ̈ܣ ܩܕܡܝ̈ܬܐ ܆ ܠܐ ܡܫܟܚܐ ܕܡܕܡ ܡܢ ܗܠܝܢ ܐܚܪ̈ܢܐ ܢܗܘܐ .   ܟܠܗܘܢ ܓܝܪ ܗܠܝܢ ܐܚܪ̈ܢܐ ܐܘ ܥܠ ܗܠܝܢ ܕܣܝܡܝܢ ܡܬܐܡܪܝܢ ܥܠ ܐܘܣܝ̈ܣ ܩܕܡ݀ܝ̈ܬܐ ܐܘ ܒܗܠܝܢ ܕܣܝܡܝܢ ܒܗܝܢ ܐܝܬܗܘܢ . ܡܕܝܢ ܟܕ ܠܐ ܝܬܝܗܝܢ ܐܘܣܝ̈ܣ ܩܕܡܝ̈ܬܐ ܆ ܘܠܐ ܡܫܟܚܐ ܕܡܕܡ ܡܢ ܐܚܪ̈ܢܐ ܢܣܘܐ ܐܝܬܘܗܝ . 
في الجوهر ' فأما الجوهر الموصوف بأنه أولى بالتحقيق والتقديم والتفضيل فهو الذي لا يقال ' على موضوع ما ولا هو في موضوع ما  ومثال ذلك إنسان ما أو فرس ما  فأما الموصوفة بأنها جواهـرُ ثوانٍ فهي الأنواع التي فيها توجد الجواهر الموصوفة بأنها أُوَل . ومع هذه الأجناس هذه الأنواع أيضا .  ومثال ذلك أنّ إنسانا ما هو في نوع ، أي في الإنسان ، وجنسُ هذا النوع الحي.  فهذه الجواهر توصف بأنها ثوانٍ كالإنسان والحيِّ.  وظاهر مما قيل أن التي تقال على موضوع فقد يجب ضرورة أن يُحمَل اسمها، وقولها يقال على ذلك الموضوع.  ومثال ذلك أن الإنسان يقال على موضوع أي على إنسان ما، فاسمه يُحْمَل عليه، فإنّك تحمل الإنسان على إنسان ما،  وقول الإنسان يُحمَل على إنسان ما. فإن إنساناً ما هو إنسانٌ، وهو حيُّ،  فيكون الاسم والقول يحملان على الموضوع.  فأما التي في موضوع ففي أكثرها لا يحمل على الموضوع ، لا اسمها لا حدُّها ،  وفي بعضها ليس مانع يمنع من أن يحمل أسمُها على الموضوع ، فأما قولها فلا يمكن .  مثال ذلك : أن الأبيض هو في موضوع ، أي في الجسم ، وهو يحمل على الموضوع ؛ وذلك أن الجسم قد يوصف بأنه أبيض .  فأما قول الأبيض فليس يحمل في حال من الأحوال على الجسم .  وكل ما سواها فإما أن يكون على موضوعات ، أي يقال على الجواهر الأول ؛ وإما أن يكون في موضوعات ، أي يقال فيها ،  وذلك ظاهر من قِبَل التصفُّح للجزئيات :  مثال ذلك أن الحي يُحْمَل على الإنسان ، فهو أيضا على إنسان ما .  فإنه لم يكن ولا على واحد من أشخاص الناس فليس هو ولا على إنسان أصلا ؛  وأيضا إلى اللون في الجسم ، فهو أيضا في جسم ما ، فإنه إن لم يكن في واحدٍ من الجزئية فليس هو ولا في الجسم أصلا .  فيجب أن يكون كلُّ ما سواها إما أن يكون على موضوعات ، أي يقال على الجواهر الأُوَل ؛ وإما أن يكون في موضوعات ، أي يقال فيها .  فيجب إذًا إن لم يكن الجواهر الأُوَل ألا يكون سبيلٌ إلى أن يوجد شىء من تلك الأُخَر .  وذلك أن كل ما سواها فإما أن يكون على موضوعات ، أي يقال عليها ؛ وإما في موضوعات، أي فيها. 
18. DIUISIO SUBSTANTIARUM . IN PRIMAS ET SECUNDAS.
Substantia autem est . quȩ proprie et principaliter et maxime dicitur . quȩ neque de subiecto predicatur neque in subiecto est. Tíu herôsta substantia . únde díu mít méisten réhte sô héizit . táz íst tíu . díu gespróchen neuuírdt fóne demo únderen . nóh án ímo nelíget . uuánda sî íst tíu níderôsta . fóne déro die óbe'ren substantiȩ gespróchen uuérdint. tîe scundȩ héizint . unde sî trégit álliu accidentia. Tánnân héizet sî substantia . a subtus stando. 
Ut aliqui homo uel aliqui equus. Sô éin ménnisco íst . álde éin rós.  Secundȩ substantiȩ sunt species . in quibus speciebus insunt illȩ substantiȩ . quȩ principaliter dicuntur .  ut aliquis homo in specie quidem est in homine. Species sínt tie ánderen substantiȩ . ín dîen áber éne sínt petân . tíe êristin . die ánasihtîgen . sô éin ménnisco íst. Hȩ . s. species et harum specierum genera. Tísiu species ín dîen primȩ substantiȩ petân sînt . unde íro genra dáz sínt secundȩ substantiȩ. Animal uero genus est speciei . i. hominis. Táz íst genus in démo diu species pegríffen sínt . álso animal begrîfet hominem.  Secundȩ ergo substantiȩ dicuntur . ut est homo atque animal. Homo unde animal tíu in uernúmste sínt . âne gesíht . tíu héizint mít réhte secundȩ substantiȩ. Úbe primȩ neuuârîn . secundarum negeuuûge nîoman. 

19. QUOD UNIUOCE PREDICANTUR SECUNDȨ SUBSTANTIȨ DE PRIMIS . ACCIDENTIA UERO ȨQUIUOCE.
Manifestum est autem ex his quȩ predicta sunt . quoniam eorum quȩ de subiecto dicuntur . necesse est et nomen et rationem de subiecto predicari. Nû skînet uuóla uóne dîen uóre geságetên . tén námin . unde dîa ' diffinitionem secundarum substantiarum . díe de subiecto héizint . pe nôte gespróchen uuérdein uóne primis substantiis . tíe íro subiecta sínt. 
Ut homo dicitur et predicatur de aliquo subiecto homine . s. ut cicero est uel cato. Hominem namque . s. communem . de aliquo homine predicabis . s. indiuiduo ut est cato. Tû sprîchist îo daz appellatiuum . uóne demo proprio.  Ratio quoque hominis . de aliquo homine predicabitur. Diffinitio appellatiui hominis . uuírdit óuh kespróchen . fóne demo proprio homine. Quidam enim homo et homo est. Cicero íst homo álso ér héizit.  Quare et nomen et ratio predicabitur de subiecto. Uóne díu uuírdit péidiu . ióh nomen ióh diffinitio prinȩ substantiȩ kespróchen uóne secunda . únder déro námin sî stât. Sô man chît uóne cicerone . hic homo rhetor est . sô íst ér écchert kehéizen homo. Sô man áber chît cicero íst homo . sô íst ér geságet óuh uuésin homo. Fóne díu sínt primȩ substantiȩ sucundis uniuocȩ.  Eorum uero quȩ sunt in subiecto . in plurimis quidem neque nomen de subiecto . neque ratio predicatur. Áber dero accidentium námo . nah állero . unde íro diffinitio . neuuírdit nîeht kespróchen fóne prima substantia . tíu íro subiectum íst.  In quibusdam uero nomen quidem ' nihil prohibet predicari . rationem uero impossibile est. Tér námo súmelîchero accidentium mág iz sîn . diffinitio nîomer.  Ut album . i. albedo cum in subiecto sit corpore, predicatur de subiecto. Dicitur enim corpus album. Álbum héizit man béidiu . ióh sélba dia uáreuua . ióh tia sácha án déro sî íst.  Ratio uero albi numquam de corpore predicabitur. Án démo sî áber íst . táz nechît nîoman uuésin táz sî íst. Fóne díu héizit táz ȩquiuocatio. 

20. PRIMAS SUBSTANTIAS OMNIBUS CȨTERIS DARE UT SINT.
Cetera uero omnia . s. que preter primas substantias sunt . aut de subiectis eis dicuntur . i. primis substantiis . aut in subiectis eis sunt. Ál dáz tír íst âne primas substantias . táz uuírdet kespróchen uóne ín . álso secundȩ substantiȩ tûont . álde síu lígent án ín . sô accidentia tûont. 
Hoc autem manifestum est ex his . s. exemplis quȩ per singula proponentur. Táz skînet uuóla án dîen exempliis . tíu dés sâr súnderîgo gegében uuérdent . i. súnderîgo uóne secundis substantiis . unde súnderîgo uóne accidentibus.  Ut animal de homine predicatur. Ergo et de aliquo homine predicatur. Táz íst tíz éina exemplum.  Nam si de nullo aliquorum hominum . nec omnino de homine. Neuuúrte animal uóne catone gespróchen . sô neuuúrte iz uóne homine gespróchen.  Rursus color in corpore est. Ergo et in aliquo ' corpore. Táz íst taz ándera exemplum. Nam si non in aliquo singulorum nec omnino in corpore. Neuuâre diu uáreuua án éinlúzzemo dínge . sô diu súnna íst . sô neuuâre sî án nehéinemo dínge.  Quare alia omnia aut de subiectis principalibus substantiis dicuntur . aut in subiectis eis sunt. Ál dáztir íst âna die primas substantias . táz uuírdit kespróchen uóne ín . álde lígit án ín . únde ín ín.  Non ergo existentibus substantiis . s. primis . impossibile est esse aliquid aliorum. Âne sîe nemág ánderis nîeht sîn.  Omnia enim alia aut de subiectis eis dicuntur . aut in subiectis eis sunt. Ál daz ánder . hábit námin uóne ín . álde sízzet án ín. Úbe primȩ substaniȩ neuuârin . secundȩ neuuârîn . accidentia neuuârin. Sîe sínt úndertân secundis substantiis . íro námin trágendo . únde úndertân accidentibus síu sélben trágendo. 
A substance — that which is called a substance most strictly, primarily, and most of all — is that which is neither said of a subject nor in a subject,  e.g. the individual man or the individual horse.  The species in which the things primarily called substances are, are called secondary substances, as also are the genera of these species.  For example, the individual man belongs in a species, man, and animal is a genus of the species;  so these — both man and animal — are called secondary substances.  It is clear from what has been said that if something is said of a subject both its name and its definition are necessarily predicated of the subject.  For example, man is said of a subject, the individual man, and the name is of course predicated (since you will be predicating man of the individual man),  and also the definition of man will be predicated of the individual man (since the individual man is also a man).  Thus both the name and the definition will be predicated of the subject.  But as for things which are in a subject, in most cases neither the name nor the definition is predicated of the subject.  In some cases there is nothing to prevent the name from being predicated of the subject, but it is impossible for the definition to be predicated.  For example, white, which is in a subject (the body), is predicated of the subject; for a body is called white.  But the definition of white will never be predicated of the body.  All the other things are either said of the primary substances as subjects or in them as subjects.  This is clear from an examination of cases.  For example, animal is predicated of man and therefore also of the individual man;  for were it predicated of none of the individual men it would not be predicated of man at all.  Again, colour is in body and therefore also in an individual body; for were it not in some individual body it would not be in body at all.  Thus all the other things are either said of the primary substances as subjects or in them as subjects.  So if the primary substances did not exist it would be impossible for any of the other things to exist.   
(7) Τῶν δὲ δευτέρων οὐσιῶν μᾶλλον οὐσία τὸ εἶδος τοῦ (8) γένους· ἔγγιον γὰρ τῆς πρώτης οὐσίας ἐστίν.  ἐὰν γὰρ ἀπο(9)διδῷ τις τὴν πρώτην οὐσίαν τί ἐστι, γνωριμώτερον καὶ οἰ(10)κειότερον ἀποδώσει τὸ εἶδος ἀποδιδοὺς ἢ τὸ γένος·  οἷ(11)ον τὸν τινὰ ἄνθρωπον γνωριμώτερον ἂν ἀποδοίη ἄνθρω(12)πον ἀποδιδοὺς ἢ ζῷον,  —τὸ μὲν γὰρ ἴδιον μᾶλλον τοῦ (13) τινὸς ἀνθρώπου, τὸ δὲ κοινότερον,—  καὶ τὸ τὶ δένδρον ἀποδι(14)δοὺς γνωριμώτερον ἀποδώσει δένδρον ἀποδιδοὺς ἢ φυτόν.  (15) ἔτι αἱ πρῶται οὐσίαι διὰ τὸ τοῖς ἄλλοις ἅπασιν ὑποκεῖ(16)σθαι καὶ πάντα τὰ ἄλλα κατὰ τούτων κατηγορεῖσθαι ἢ (17) ἐν ταύταις εἶναι διὰ τοῦτο μάλιστα οὐσίαι λέγονται·  ὡς δέ (18) γε αἱ πρῶται οὐσίαι πρὸς τὰ ἄλλα ἔχουσιν, οὕτω καὶ (19) τὸ εἶδος πρὸς τὸ γένος ἔχει· —ὑπόκειται γὰρ τὸ εἶδος (20) τῷ γένει·  τὰ μὲν γὰρ γένη κατὰ τῶν εἰδῶν κατηγορεῖται, (21) τὰ δὲ εἴδη κατὰ τῶν γενῶν οὐκ ἀντιστρέφει·  — ὥστε καὶ ἐκ (22) τούτων τὸ εἶδος τοῦ γένους μᾶλλον οὐσία.  —αὐτῶν δὲ τῶν εἰ(23)δῶν ὅσα μή ἐστι γένη, οὐδὲν μᾶλλον ἕτερον ἑτέρου οὐσία (24) ἐστίν·  οὐδὲν γὰρ οἰκειότερον ἀποδώσει κατὰ τοῦ τινὸς ἀν(25)θρώπου τὸν ἄνθρωπον ἀποδιδοὺς ἢ κατὰ τοῦ τινὸς ἵππου (26) τὸν ἵππον.  ὡσαύτως δὲ καὶ τῶν πρώτων οὐσιῶν οὐδὲν μᾶλλον (27) ἕτερον ἑτέρου οὐσία ἐστίν· οὐδὲν γὰρ μᾶλλον ὁ τὶς ἄνθρω(28)πος οὐσία ἢ ὁ τὶς βοῦς. 
Պրակք գ
Իսկ երկրո՛րդ գոյացութեանցն. յաւէտ գոյացութիւն, տեսա՛կն քան զսե՛ռն է: քանզի հպագո՛յն յառաջին գոյացութիւնն է։ 
112 վասնզի էթէ բացատրեսցէ՛ ոք զառաջին գոյացութիւնն, զի՛նչէ։ ճանաւթագո՛յն և ընտանեգո՛յն րացատրեսցէ, զտեսա՛կն բացատրելո՛վ քամ զսեռն։  ո՛րզան զոմն մարդն, ծանաւթագոյն բացատրեսցէ, մարդ բացատրելով’ քամ թե կենդանի։  քանզի սա՛, ո’ւրո՛յն առաւել ուրո՛ւմըն մարդոյ: իսկ սա, հասարակագո՛յն։  և զոմն ծառ բացատրելով, ծանաւթագոյն բացատրեսցէ, ծա՛ռ բացատրելով’ քան թե տունկ։  և ա՛յլ ևս առաջին գոյացաւթիւնքն, վասն ընդայլո՛վքն ամենայնիւ կալ։ եւ զայլսն զամենայս զսոցանէ՛, ստոեոգիլ, կամ ըն սոսայ գոլ: վասն այսորիկ մա՛նաւանդ գոյացութիվնքն առաջինք ասին։  արդ որպէս առաջինք գոյացութիւնքն, առ այլսն ամենայնս ունին, այսպէս և տեսակըն, առ սեռն ունի:  քանզի կա՛յ տեսակն, ընդ սեռի՛ւն: քանզի սեռքն զտեսակա՛ցըն ստորոգին։ իսկ տեսակքըն զսեռիցն ո՛չ հակադարձին։  ապա’ ուրեմն և արտասա՛յց տեսակն քան զսեռըն յաւէտ գոյացութիւն։ —  Պրակք Չորրորդ
Եւ նոցա տեսակցն որքան միանգամ ո՛չ են սերք ո՛չ ինչ առաւել այլ քան զայլ գոյացութի՛ւն է։ 
քանզի ո՛չ ինչ ընտանեգոյն բացատրեսցէ զումեմնէ մարդոյ զմարդն բացատրելով։ կամ զումեքէ ձիոյ. զձի՛ն։  սո՛յնպէս և առաջին գոյացութեանցն, ո՛չ ինչ առաւել’ ա՛յլ քան ա՛յլ զայլ գոյացութիւն է։ քանզի ո՛չ ինչ յաւէտ, ոմն մա՛րդն գոյացութիւն, կամ ոմն արջառն: 
(30) Secundarum uero substantiarum magis est species substantia quam genus; (31) propinquior enim est primae substantiae.  Si enim quis primam (32) substantiam quid sit assignet, euidentius et conuenientius (33) assignabit speciem proferens quam genus,  ut de aliquo homine (34) euidentius assignabit hominem proferens quam animal;  illud enim magis (35) est proprium alicuius hominis, hoc uero communius.  Et aliquam (36) arborem assignans, euidentius assignabit arborem nominans quam (37) plantam.  Amplius primae substantiae, propterea quod aliis omnibus (38) subiacent et omnia caetera uel de ipsis praedicantur uel in ipsis (39) sunt, idcirco maxime substantiae dicuntur.  Quemadmodum autem primae (40) substantiae ad omnia caetera se habent, ita sese species habet ad (41) genus; subiacet enim species generi;  etenim genera de speciebus (42) praedicantur, species uero de generibus non conuertuntur.  Quocirca (43) etiam ex his species genere magis est substantia.  Ipsarum uero (44) specierum quae genera non sunt, nihilo plus alia ab alia substantia (45) est;  nihil enim conuenientius proferetur si quis de aliquo homine (46) hominem reddat quam si de aliquo equo proferat equum.  Similiter autem (47) et in primis substantiis nihilo plus alia ab alia substantia est; (48) nihil enim magis aliquis homo quam aliquis bos substantia est. 
ܡܢ ܐܘܣܝ̈ܣ ܕܝܢ ܗܠܝܢ ܬܪܝܢܝ̈ܬܐ ܝܬܝܪ ܡܢ ܓܢܣܐ ܐܕܫܐ ܐܘܣܝܐ . ܩܪܝܒܐ ܓܝܪ ܐܝܬܘܗܝ ܕܐܘܣܝܐ ܩܪܡܝܬܐ .  ܐܢ ܗ̣ܘ ܓܝܪ ܕܐܢܫ ܢܬܠ ܡܢܐ ܐܝܬܝܗ̇ ܐܘܣܝܐ ܩܕܡܝܬܐ ܆ ܗ̇ܝ ܕܝܬܝܪ ܝܕܝܥܐ ܘܝܬܝܪ ܒܝܬܝܐ ܟܕ ܢܬܠ ܐܕܫܐ ܐܘ ܓܢܣܐ ܝܗ̇ܒ .  ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܐܢ ܗ̣ܘ ܕܠܐܢܫ ܒܪܢܫܐ ܢܬܠ ܆ ܗ̇ܝ ܕܝܬܝܪ ܝܕܝܥܐ ܒܪܢܫܐ ܢܬܠ ܐܘ ܚܝܘܬܐ .  ܗ̇ܘ ܡ̇ܢ ܓܝܪ ܕܐܢܫ ܒܪܢܫܐ ܝܬܝܪ ܕܝܠܢܝܐ ܆ ܗ̇ܘ ܕܝܢ ܝܬܝܪ ܓܘܢܝܐ .  ܘܟܕ ܢܬܠ ܠܐܝܠܢܐ ܡܕܡ ܗ̇ܝ ܕܝܬܝܪ ܝܕܝܥܐ ܆ ܐܝܠܢܐ ܝܗ̇ܒ ܟܕ ܢܬܠ ܐܘ ܢܨܒܬܐ ܀  ܬܘܒ ܐܘܣܝ̈ܣ ܩܕܡܝ̈ܬܐ ܡܛܠ ܗ̇ܝ ܕܠܟܠܗܘܢ ܗܠܝܢ ܐܚܪ̈ܢܐ ܣܝܡܢ ܆ ܘܟܠܗܘܢ ܗܠܝܢ ܐܚܪ̈ܢܐ ܥܠ ܗܠܝܢ ܡܬܩܛܪܓܝܢ ܐܘ ܒܗܠܝܢ ܐܝܬܝܗܘܢ : ܡܛܠ ܗܕܐ ܝܬܝܪܐܝܬ ܐܘܣܝ̈ܣ ܡܬܐܡܪܢ .  ܐܝܟܢܐ ܘܐܕܫܐ ܠܘܬ ܓܢܣܐ ܐܝܬ ܠܗ . ܣܝܡ ܓܝܪ ܐܕܫܐ ܠܓܢܣܐ .  ܓܢ̈ܣܐ ܡ̇ܢ 13 ܓܝܪ ܥܠ ܐܕ̈ܫܐ ܡܬܩܛܪܓܝܢ . ܐܪ̈ܫܐ ܕܝܢ ܥܠ ܓܢ̈ܣܐ ܠܐ ܗܦܟܝܢ .  ܡܕܝܢ ܘܥܠ ܗܠܝܢ ܐܕܫܐ ܝܬܝܪ ܡܢ ܓܢܣܐ ܐܘܣܝܐ ܀  ܡܢܗܘܢ ܕܝܢ ܕܐܕ̈ܫܐ ܟܠܗܘܢ ܕܠܐ ܐܝܬܝܗܘܢ ı ܓܢ̈ܣܐ ܘܠܐ ܚܕ ܐܚܪܢܐ ܡܢ ܐܚܪܢܐ ܝܬܝܪܝܬ ܐܝܬܘܗܝ ܐܘܣܝܐ .  ܠܐ ܓܝܪ ܡܕܡ ܕܝܬܝܪ ܒܝܬܝܐ ܝܗ̇ܒ ܥܠ ܐܢܫ ܒܪܢܫܐ ܟܕ ܒܪܢܫܐ ܢܬܠ ܐܘ ܥܠ ܣܘܣܝܐ ܡܕܡ ܠܣܘܣܝܐ .  ܗ̣ܘ ܕܝܢ ܗܟܘܬ ܘܡܢ ܐܘܣܝ̈ܣ ܩܕܡܝܬܐ ܘܠܐ ܡܕܡ ܐܚܪܵܢܐ ܡܢ ܐܚܪܢܐ ܝܬܝܪܐܝܬ ܐܘܣܝܐ . ܘܠܐ ܡܕܡ ܓܝܪ ܝܬܝܪܐܝܬ ܐܢܫ ܒܪܢܫܐ ܐܘܣܝܐ ܐܘ ܬܘܪܐ ܡܕܡ . 
والنوع - من الجواهر الثانية - أَوْلى بأن يوصف جوهرًا من الجنس ، لأنه أقرب من الجوهر الأول .  وذلك أن مُوَفِّيا إن وَفى الجوهر الأول ما هو كان إعطاؤه النوعَ أشدَّ ملائمةً وأبينَ في الدلالة عليه من إعطائه الجنس .  مثال ذلك أنه إن وَفّى إنساناً ما ما هو ، كان إعطاؤه أنه إنسان أبين في الدلالة عليه من إعطائه أنه حي ،  فإن ذلك أخص بإنسان ما ، وهذا أعمّ ،  وإن وَفَّى شجرةً ما ما هي، كان إعطاؤه أنها شجرة أبين في الدلالة عليها من إعطائه أنها نَبْت .  وأيضا فإن الجواهـر الأُوَل لمــا كانـت موضـوعة لسائر الأمور كلها ، وسائرُ الأمور كلها محمولةً عليها أو موجودةً فيها ، فلذلك صارت أَوْلى وأحق بأن تُوصَف جواهر َ.  وقياس الجواهر الأول عند سائر الأمور كلها هو قياس النوع عند الجنس ، إذ كان النوع موضوعا للجنس ،  لأن الأجناس تُحْمَل على الأنواع ، وليس تنعكس الأنواع على الأجناس ،  فيجب من ذلك أيضا أن النوع أَوْلى وأحقُّ بأن يوُصف جوهرًا من الجنس .  وأما ما كان من الأنواع ليس هو جنسا، فليس الواحد منها أَوْلى من الآخر بأن يُوصَف جوهرا ،  إذ كان ليس توفيتك من إنسانٍ ما أنه إنسان أشدّ ملائمة من توفيتك في فرسِ ما أنه فرس .  وكذلك ليس الواحد من الجواهر أَوْلى من الآخر بأن يوصف جوهرا ، إذ كان ليس إنسان ما أولى بأن يوصف جوهرا من فرس ما . 
21. DE DIFFERENTIA SECUNDARUM SUBSTANTIARUM.
Secundarum uero substantiarum . magis substantia est species quam genus. Species íst hartor substantia tánne genus. Propinquior enim est primȩ substantiȩ. Táz íst uóne díu . uúanda iz náhôr stât tero érchehôstûn substantiȩ. 
Si enim primam substantiam quid sit quis assignet . euidentius et conuenientius assignabit . speciem proferens quam genus. Úbe diz éinlúzza díng îoman zéigôt . tér zígôt iz páz mít specie tánne mít genere.  Ut quendam hominem assignando manifestus assignabis hominem assignando quam animal. Álso dû catonem báz zéigôst . hominem ' némmindo . tánne animal.  Illud quidem proprium magis alicuius est hominis . hoc autem communius. Éniu zéiga . i. homo . tíu íst catonis. Tísiu . i. animal . tíu íst hominis.  Et cum aliquam arborem reddideris . manifestius assignabis cum arborem assignabis quam arbustum. Zéigôst tû uuáz éin réba sî . táz tûost tû báz póum chédendo . tánne dáz in érdo stât. An érdo stât óuh chrûit unde spréid.  Amplius. Ferním nóh mêr. Primȩ substantiȩ propterea quod aliis omnibus subiacent . et alia omnia de his omnibus predicentur . aut in eis sunt . idcirco maximȩ substantiȩ dicuntur. Primȩ substanbtiȩ héizint mít méisten réhte substantiȩ . fóne díu dáz sie állero díngo sóllin sínt . únde álliu díng kespróchen uérdint fóne ín . sô secundȩ substantiȩ tûont . álde án ín sínt . sô accidentia sínt.  Sicut autem principales substantiȩ ad alia omnia se habent . sic et species ad genus se habet. Subiacet enim species generi. Specie lígit únder genere . álso prima substntia únder ín béidên lígit . únde nóh tánne sub accidentibus.  Genera namque de speciebus predicantur . species autem de generibus non conuertuntur. Animal spríchit man uóne homine. Homo neuuírdit kespróchen uóne animali.  Quare et ex his species est magis genere proxima substantiȩ. Tánnân skînet óuh . táz homo náhôr stât primȩ substantiȩ . i. catoni dánne animal. '  Ipsarum uero specierum . quȩqumque non sunt genera . nihil magis alia ab alia substantia est. Téro specierum díu genera nesínt . i. tíu ébennâh stânt primȩ substantiȩ . téro nehéin neíst mêr substantia . dánne daz ánder.  Nihil enim familarius asignabis de aliquo homine hominem assignanando . quam de aliquo equo equum. Tû nespríchist nîeht quíssôr hominem uóne catone . dánne rós uóne rhebo.  Similiter autem et principalium substantiarum . nihil magis alterum altero substantia est. Tero éinlúzzôn substantiarum neíst óuh nehéin hártôr substantia . dánne diu ánderíu. Nihil enim magis aliquis homo substantia est . quam aliquis bos. Cato neíst nîeht hártôr substantia . dánne sîn hóhso. 
Of the secondary substances the species is more a substance than the genus, since it is nearer to the primary substance.  For if one is to say of the primary substance what it is, it will be more informative and apt to give the species than the genus.  For example, it would be more informative to say of the individual man that he is a man than that he is an animal  (since the one is more distinctive of the individual man while the other is more general);  and more informative to say of the individual tree that it is a tree than that it is a plant.  Further, it is because the primary substances are subjects for all the other things and all the other things are predicated of them or are in them, that they are called substances most of all.  But as the primary substances stand to the other things, so the species stands to the genus: the species is a subject for the genus  (for the genera are predicated of the species but the species are not predicated reciprocally of the genera).  Hence for this reason too the species is more a substance than the genus.  But of the species themselves — those which are not genera — one is no more a substance than another:  it is no more apt to say of the individual man that he is a man than to say of the individual horse that it is a horse.  And similarly of the primary substances one is no more a substance than another: the individual man is no more a substance than the individual ox. 
(29) Εἰκότως δὲ μετὰ τὰς πρώτας οὐσίας μόνα τῶν ἄλλων (30) τὰ εἴδη καὶ τὰ γένη δεύτεραι οὐσίαι λέγονται·  μόνα γὰρ (31) δηλοῖ τὴν πρώτην οὐσίαν τῶν κατηγορουμένων·  τὸν γὰρ (32) τινὰ ἄνθρωπον ἐὰν ἀποδιδῷ τις τί ἐστιν, τὸ μὲν εἶδος ἢ τὸ (33) γένος ἀποδιδοὺς οἰκείως ἀποδώσει, —καὶ γνωριμώτερον ποιήσει (34) ἄνθρωπον ἢ ζῷον ἀποδιδούς·  — τῶν δ’ ἄλλων ὅ τι ἂν (35) ἀποδιδῷ τις, ἀλλοτρίως ἔσται ἀποδεδωκώς, οἷον λευκὸν ἢ (36) τρέχει ἢ ὁτιοῦν τῶν τοιούτων ἀποδιδούς·  ὥστε εἰκότως ταῦτα (37) μόνα τῶν ἄλλων οὐσίαι λέγονται.  ἔτι αἱ πρῶται οὐσίαι (38) διὰ τὸ τοῖς ἄλλοις ἅπασιν ὑποκεῖσθαι κυριώτατα οὐσίαι (3a1) λέγονται·  ὡς δέ γε αἱ πρῶται οὐσίαι πρὸς τὰ ἄλλα πάντα (2) ἔχουσιν, οὕτω τὰ εἴδη καὶ τὰ γένη τῶν πρώτων οὐσιῶν πρὸς (3) τὰ λοιπὰ πάντα ἔχει· κατὰ τούτων γὰρ πάντα τὰ λοιπὰ (4) κατηγορεῖται·  τὸν γὰρ τινὰ ἄνθρωπον ἐρεῖς γραμματικόν, (5) οὐκοῦν καὶ ἄνθρωπον καὶ ζῷον γραμματικὸν ἐρεῖς· ὡσαύ(6)τως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. 
Պրակք հինգերորդ
ե Եւ վայելչաբա՛ր յետ քամ զառաջին գոյացութիւնոն, միայնք պատահըմանցըն այլոցն. տեոա՛կքըն և ոե՛ռքըն երկրո՛րդ գոյացութիւնք ասին: 
քանզի միայնք յայտնեն զառաջին գոյացութիւն զստորոգիցելոցն:  քանզի զո՛մն մարդն. եթե բացատրեսցէ՛ ոք՚ զի՛նչ է, զտեսա՛կն առաւել քան զսեռըն առաւել քան զսեռըն բացատըրելով; րնտանեբա՛ր բացատրեոցէ: և ծանաւթագո՛յն ՚աբասցէ, մա՛րդ քան թե կենդանի րացատրելով:  113 Իսկ յայլոցն, որզինչ և բացատրեոցէ ոք, աւտարաբա՛ր եղիցի բացատուեալն։ հի՛զան՛: սպիտա՛կ, կամ ընթանա՛լ, կամ այլ ինչ յայսպիսեացըս բացատուեալ  ապա ուրեմն, վայելչարա՛ր միայնք սոքա՛յ այլոցն գոյացութիւնք ասին։  Եւ ա՛յլ ևս, առաջին գոյացութիւնքն, վասն ընդ այլովքն ամենեքումրք կալ, տիրագո՛յնք և իսկագոյնք գոյացութիւնք ասին։  և որպէս առաջին գոյացութիւնքն, առայլսն ամենեսին ունին, այսպես և տեսակքն և սեռքն առաջին գոյացութեանցն առ ա՛յլսն ամենեսին ունին։ քանզի զսոցանէ ա՛յլքն ամենեքին ստորոգին:  քանզի զոմն մարդն, ասասցես քերակա՛ն: ապա ուրեմն և զմա՛րդն և զկենդանին քերակա՛ն ասասցես։ սո՛յնպէս և մակայլոցն։ 
(49) Recte autem post primas substantias solae omnium caeterorum species et (50) genera dicuntur secundae esse substantiae;  eorum enim quae (51) praedicantur primas substantias solae significant.  Aliquem enim (52) hominem si quis assignet quid sit, si speciem quam genus protulerit, (53) conuenienter proferet, et manifestum faciet hominem quam animal (54) proferens;  caeterorum uero quicquid protulerit, aliena erit illa (55) prolatio, ut album uel currit uel quodlibet huiusmodi si (56) reddat.  Quare recte hae solae praeter caetera substantiae (57) dicuntur.  Amplius primae substantiae, propterea quod aliis omnibus (58) subiacent, idcirco propriae substantiae dicuntur;  quemadmodum autem (59) primae substantiae ad omnia caetera sese habent, ita primarum (60) substantiarum genera et species ad omnia reliqua sese habent; de istis (61) enim omnibus caetera praedicantur:  aliquem enim hominem dices (62) grammaticum, ergo et hominem et animal grammaticum praedicabis; (63) similiter autem et in aliis. 
ܙܕܩܐܝܬ ܡܢ ܒܬܪ ܗܠܝܢ ܐܘܣܝ̈ܣ ܩܕܡܝ̈ܬܐ ܡܢ ܗܠܝܢ ܐܚܪ̈ܢܐ ܐܕ̈ܫܐ ܘܓܢ̈ܣܐ ܒܠܚܘܕ ܐܘܣܝ̈ܣ ܬܪ̈ܝܢܝܬܐ ܡܬܐܡܪܝܢ .  ܗܢܝܢ ܓܝܪ ܒܠܚܘܕ ܡܢ ܗܠܝܢ ܕܡܬܩܛܪܓܝܢ ܡܘܕܥܝܢܢ ܒܐܘܣܝܐ ܩܕܡܝܬܐ .  ܠܐܢܫ ܓܝܪ ܒܪܢܫܐ ܐܢ ܗ̣ܘ ܕܐܢܫ ܢܬܠ ܕܡܢܐ ܐܝܬܘܗܝ ܆ ܐܕܫܐ ܡ̇ܢ ܐܘ ܓܢܣܐ ܟܕ ܢܬܠ ܒܝܬܐܝܬ ܝܗ̇ܒ ܘܗ̇ܝ ܕܝܕܝܥܐ ܥܒ̇ܕ ܆ ܟܕ ܒܪܢܫܐ ܐܘ ܚܝܘܬܐ ܢܬܠ .  ܗܠܝܢ ܕܝܢ ܐܚܪ̈ܢܐ ܗ̇ܘ ܡܘܢ ܕܗ̣ܘ ܐܢ ܢܬܠ ܆ ܢܘܟܪܐܝܬ ܢܣܘܐ ܕܝܗ̇ܒ . ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܚܘܪܐ ܐܘ ܪܗ̇ܛ ܐܘ ܡܘܢ ܕܗ̣ܘ ܡܢ ܗܠܝܢ ܕܐܝܟ ܗܠܝܢ ܟܕ ܢܬ̇ܠ .  ܡܕܝܢ ܙܕܩܐܝܬ ܡܢ ܗܠܝܢ ܐܚܪ̈ܢܐ ܗܠܝܢ ܒܠܚܘܕ ܐܘܣܝ̈ܣ ܡܬܐܡܪܝܢ .   ܬܘܒ ܐܘܣܝ̈ܣ ܩܕܡܝ̈ܬܐ ܡܛܠ ܗ̇ܝ ܕܠܟܠܗܘܢ ܗܠܝܢ ܐܚܪ̈ܢܐ ܣܝܡܢ ܐܘܣܝ̈ܣ ܩܕ̈ܡܝܬܐ ܡܬܐܡܪܢ .  ܐܝܟܢܐ ܓܝܪ ܕܐܘܣܝ̈ܣ ܩܕܡܝ̈ܬܐ ܠܘܬ ܟܠܗܘܢ ܗܠܝܢ ܐܚܪ̈ܢܐ ܐܝܬ ܠܗܝܢ ܆ ܗܟܢܐ ܘܓܢ̈ܣܐ ܘܐܕ̈ܫܐ ܕܐܘܣܝ̈ܣ ܩܕܡܝ̈ܬܐ ܠܘܬ ܟܠܗܘܢ ܗܠܝܢ ܕܫܪܟܐ ܐܝܬ ܠܗܘܢ . ܥܠ ܗܠܝܢ ܓܝܪ ܟܠܗܘܢ ܗܠܝܢ ܕܫܪܟܐ ܡܬܩܛܪܓܝܢ .  ܠܐܢܫ ܓܝܪ ܒܪܢܫܐ ܓܪܡܛܝܐ ܐܡ̇ܪ ܐܢܬ . ܡܕܝܢ ܘܠܒܪܢܫܐ ܘܠܚܝܘܬܐ ܓܪܡܛܝܐ ܐܡ̇ܪ ܐܢܬ . ܗ̣ܘ ܗܟܘܬ ܕܝܢ ܘܥܠ ܗܠܝܢ ܐܚܪܢܐ ܀ 
وبالواجب صارت الأنواع والأجناس وحدها دون غيرها تقال بعد الجوهر الأول جواهرَ ثوانَى ،  لأنها وحدها تدل على الجواهر الأُول من بين ما تُحْمل عليه ،  إن مُوَفّيا إن وَفّى إنساناً ما ما هو ، فوفاه بنوعه أو بجنسه كانت توفيته له ملائمة ؛ وإذا وفّاه بأنه إنسانَ كان ذلك أبين في الدلالة عليه من توفيته له بأنه حي ؛  وإن وَفّاه بشيءٍ مما سوى ذلك أيَّ شيءٍ كان ، كانت توفيته له غريبة مُسْـتَنْكَرَة : كما إذا وفى بأنه أبيض أو أنه يُحْضِر أن شيءٍ من أشباه ذلك أيَّ شيء كان .   فبالواجب قيلت هذه دون غيرها جواهر .  وأيضا لأن الجواهر الأُوَل موضوعةٌ لسائر الأمور كلها ، وسائرُ الأمور كلها محمولة عليها ، أو موجودة فيها ، لذلك صارت أَوْلى وأحقَّ بأن توصف جواهرَ .  وقياس الجواهر الأُوَل عند سائر الأمور هو قياسُ أنواع الجواهر الأُوَل وأجناسها عند سائر الأمور الأُخَر كلها، وذلك أن سائر الأمور كلها على هذه تحمل :  فإنك تقول في إنسانٍ ما إنه نحوى ، فأنت إذاً تقول : ” نحويا “ على الإنسان وعلى الحي ؛ كذلك تجري الأمور في سائر ما أبهه. 
Merito ergo post principales substantias . solȩ aliorum omnium dicuntur species et genera secundȩ substantiȩ. Mít réhte héizent species et genera ándere substantiȩ . nâh tîen êristên . álles tés man genémmen mág âne sîe . i. âne die êristen . s. uuánda accidentia nemúgin héizen substantiȩ.  Solȩ enim hæ indicant principalem substantiam eorum quȩ predicantur. Sîe éinen zéigônt primam substantiam . s. âne diu accidentia.  Aliquem enim hominem si quis assignauret quidem . speciem quidem quam genus asignando familarius monstrabit . et manifestius faciet hominem assignando quam animal. Catonem zéigôt man báz mít homine dánne mít animali . i. páz mít specie . dánne mít genere. '  Aliorum uero quicquid assignaverit quilibet . assignabat extranee. Souuáz îoman ánderis spríchit fóne catone . dáz tûot ir míssenémendo. Uelut album aut currit . aut quodcumque talium reddens. Álso dér míssenímet . tér ín héizet album álde currit . álde îeht témo gelîchis.  Ergo merito hæ solæ substantiȩ dicuntur. Pe díu héizent écchert tîe substantiæ . dîe primȩ sínt alde secundȩ.  Amplius. Primȩ substantiȩ . propterea quod aliis omnibus subiacent . idcirco propriȩ substantiæ dicuntur. Quibus omnibus? Secundis substantiis et accentibus. Secundȩ substantiȩ lígint óuh únder dien accentibus . uuánda primȩ únder ín lígint. Úbe cato únde cicero . únder ín nelâgîn . nóh homo nelâge. Netrûegîn sîe siu . sô netrûege sie homo. Netrûege síu homo unde ánderiu species . sô equus íst unde bos . nóh animal netrûege síu. Secundis chúmit iz uóne primis. Nâh primis tîe siu ze uórderôst trágent . trágent siu óuh secundæ in secunde loco. Pe díu sínt îo primȩ . únder tân ze êrist. Únde sélbên dîen úndertânen secundis . sínt primȩ úndertân. Fóne díu chídit ér nû uóne ín . propriȩ dicuntur substantiæ . peuóre chád ér maximȩ dicuntur substantiȩ . i. uuánda sie trágent . únde sínt únder trágentên . pe díu íst ín dér námo éigen . táz sie substantiȩ héizent.  Sicut autem primȩ substantiȩ ad alia omnia se habent . i. ad accidentia . ita species et genera principalium substantiarum . ad reliqua omnia se habent . s. iterum ad accidentia. Álso primȩ substantiȩ stânt únder accentibus . sô stânt óuh secundȩ. De his enim . i. primis et secundis ' reliqua omnia predicantur . s. iterum accidentia. Uuánnân máhtîn qualia únde quanta gespróchen uuérden âne uóne ín? Ideo sequitur.  Aliquem enim hominem dicis grammaticum esse . ergo et hominem et animal grammaticum dicis Aristarchum chîdis tû uuésin grammaticum . sô tûost tû óuh hominem únde animal. Táz íst quale. Íst óuh aritarchus bipedalis táz is quantum . sô íst óuh homo bipedalis . unde animal bipedale. Similiter autem et in aliis . s. qualibus et quantis. 
It is reasonable that, after the primary substances, their species and genera should be the only other things called secondary substances.  For only they, of things predicated, reveal the primary substance.  For if one is to say of the individual man what he is, it will be in place to give the species or the genus (though more informative to give man than animal);  but to give any of the other things would be out of place — for example, to say white or runs or anything like that.  So it is reasonable that these should be the only other things called substances.  Further, it is because the primary substances are subjects for everything else that they are called substances most strictly.  But as the primary substances stand to everything else, so the species and genera of the primary substances stand to all the rest: all the rest are predicated of these.  For if you will call the individual man grammatical, then you will call both a man and an animal grammatical; and similarly in other cases. 
(7) Κοινὸν δὲ κατὰ πάσης οὐσίας τὸ μὴ ἐν ὑποκειμένῳ (8) εἶναι.  ἡ μὲν γὰρ πρώτη οὐσία οὔτε καθ’ ὑποκειμένου λέγε(9)ται οὔτε ἐν ὑποκειμένῳ ἐστίν.  τῶν δὲ δευτέρων οὐσιῶν (10) φανερὸν μὲν καὶ οὕτως ὅτι οὐκ εἰσὶν ἐν ὑποκειμένῳ·  ὁ γὰρ (11) ἄνθρωπος καθ’ ὑποκειμένου μὲν τοῦ τινὸς ἀνθρώπου λέγεται, (12) ἐν ὑποκειμένῳ δὲ οὐκ ἔστιν, —οὐ γὰρ ἐν τῷ τινὶ ἀνθρώπῳ ὁ (13) ἄνθρωπός ἐστιν·—  ὡσαύτως δὲ καὶ τὸ ζῷον καθ’ ὑποκειμένου (14) μὲν λέγεται τοῦ τινὸς ἀνθρώπου, οὐκ ἔστι δὲ τὸ ζῷον ἐν (15) τῷ τινὶ ἀνθρώπῳ.  ἔτι δὲ τῶν ἐν ὑποκειμένῳ ὄντων τὸ μὲν (16) ὄνομα οὐδὲν κωλύει κατηγορεῖσθαί ποτε τοῦ ὑποκειμένου, (17) τὸν δὲ λόγον ἀδύνατον·  τῶν δὲ δευτέρων οὐσιῶν κατηγορεῖ(18)ται καὶ ὁ λόγος κατὰ τοῦ ὑποκειμένου καὶ τοὔνομα, —τὸν (19) γὰρ τοῦ ἀνθρώπου λόγον κατὰ τοῦ τινὸς ἀνθρώπου κατη(20)γορήσεις καὶ τὸν τοῦ ζῴου.—  ὥστε οὐκ ἂν εἴη οὐσία (21) τῶν ἐν ὑποκειμένῳ.  —οὐκ ἴδιον δὲ οὐσίας τοῦτο, ἀλλὰ (22) καὶ ἡ διαφορὰ τῶν μὴ ἐν ὑποκειμένῳ ἐστίν·  τὸ γὰρ (23) πεζὸν καὶ τὸ δίπουν καθ’ ὑποκειμένου μὲν λέγεται τοῦ ἀν(24)θρώπου, ἐν ὑποκειμένῳ δὲ οὐκ ἔστιν, —οὐ γὰρ ἐν τῷ ἀνθρώπῳ (25) ἐστὶ τὸ δίπουν οὐδὲ τὸ πεζόν.—  καὶ ὁ λόγος δὲ κατηγορεῖται ὁ (26) τῆς διαφορᾶς καθ’ οὗ ἂν λέγηται ἡ διαφορά·  οἷον εἰ τὸ (27) πεζὸν κατὰ ἀνθρώπου λέγεται, καὶ ὁ λόγος τοῦ πεζοῦ (28) κατηγορηθήσεται τοῦ ἀνθρώπου, —πεζὸν γάρ ἐστιν ὁ ἄνθρωπος.  (29) —μὴ ταραττέτω δὲ ἡμᾶς τὰ μέρη τῶν οὐσιῶν ὡς ἐν ὑπο(30)κειμένοις ὄντα τοῖς ὅλοις, μή ποτε ἀναγκασθῶμεν οὐκ οὐ(31)σίας αὐτὰ φάσκειν εἶναι·  οὐ γὰρ οὕτω τὰ ἐν ὑποκειμένῳ (32) ἐλέγετο τὰ ὡς μέρη ὑπάρχοντα ἔν τινι. 
Պրակք վեցերորդ
։զ։ Եւ հասարակ զամենայն գոյացութենէ, ո՛չ նենթակայումըն գոլ։ 
քանզի առաջին գոյացութիւնն ո՛չ նենթակայո՛ջ է, և ո՛չ զենթակայէ՛ ասկ:  Իսկ երկրորդից գոյացութեանցըն, երևելի՛ է և ա՛յսպես: զի և ո‘չ մի է, նենթակայոջ։  քանզի մարդ՚ զենթակայէ՛ ումենմէ՛ մարդոյ ասի՛, և նենթակայոջ ո՛չ է։ քանզի ո՛չ, նումեք նարդոջ մա՛րդ է։  սո՛յնպես, և կենդանի՛ն, զենթակայէ՛ ասի, զումեմնէ՛ մարդոյ։ րայց ո՛չ է կենդանին նումեք մարդոջ։  և այլ ևս, նենթակայոջ էակացն՚ անուանն, ո՛չ ինչ է արգել երդեք ստորոգիլ զենթակայէն։ իսկ րանին, անկարութի՛ւն է։  Իսկ երկրորդից գոյացութեանցն, ստորոգի և բան զեբթակայէն, և անունն։ քանզի զմարդոյն բան։ զումեքէ՛ն մարդոյ, ստորոգեսցե՛ս, և զկենդանւոյն:  ապա ուրեմն ո՛չ է գոյացութիւն, նենթակայոջացն:—  114 Պրակք եւթներորդ:—
է Բայց ո՛չ ուրոյն գոյացութեան է այս, այլ և տարբերութի՛ւնն, ո՛չ նենթակայոջա՛ցն է։ 
քանզի հետևա՛կն, և երկոտանի՛ն, զենթակայէ՛ ասի զմարդոյ։ և նենթակայում ո՛չ է։ քանզի ո՛չ եթե ընմարդո՛ջ է երկոտանին, կամ հետևակն։  և բանն ստորոգի՛ տարբերութեանն, զորմէ ումեքէ՛ ասի՛ տարբերութիւնն։  ո՛րզան: եթե հետևակն. զմարդո՛յ ասիցի. և բա՛ն հետևակին ստորոգեսցի՛ զմարդոյն։ քանզի հետեւա՛կ է մարդն:  Պրակք ութերորդ
Բայց մի՛ խռովեցուսցէ զմեզ մասունք գոյացութեանն, իբրու նենթակա՛յս ընբնոլորսն։ մի. գուցէ հարկեսցո՛ւք. ո՛չ գոյացութիւնս զնոսա ասել գոլ։ 
քանզի ո՛չ այսպէս նենթակայոջքն ասին, իբրու մասո՛նք գոլով, նումեք։ 
(64) Commune est autem omni substantiae in subiecto non esse.  Prima enim (65) substantia nec de subiecto dicitur nec in subiecto est;  secundae uero (66) substantiae sic quoque manifestum est quoniam non sunt in (67) subiecto.  Etenim homo de subiecto quidem aliquo homine dicitur, in (68) subiecto uero nullo est; neque enim in aliquo homine homo (69) est.  Similiter autem et animal de subiecto quidem dicitur de aliquo (70) homine, non est autem animal in aliquo homine.  Amplius eorum quae sunt (71) in subiecto nomen quidem de subiecto aliquotiens nihil prohibet (72) praedicari, rationem uero impossibile est.  Secundarum uero (73) substantiarum de subiectis ratio praedicatur et nomen; rationem enim (74) hominis et animalis de aliquo homine praedicabis.  Quare non erit eorum (75) substantia quae sunt in subiecto.  Non est autem proprium substantiae (76) hoc; sed differentia eorum est quae in subiecto non sunt;  bipes enim (77) et gressibile de subiecto quidem de homine praedicatur, in subiecto (78) uero nullo est; non enim in homine est bipes neque gressibile.  Et (79) ratio quoque differentiae de illo dicitur de quo ipsa differentia (80) praedicatur,  ut si gressibile de homine dicatur, et ratio gressibilis (81) de homine praedicabitur; est enim homo gressibile.  Non nos uero (82) conturbent substantiarum partes quae ita sunt in toto quasi in (83) subiecto sint, ne forte cogamur dicere non eas esse substantias;  non (84) enim sic dicebantur esse ea quae sunt in subiecto ut quasi partes (85) essent. 
ܓܘܢܐܝܬ ܕܝܢ ܘܥܠ ܟܘܠ ı ܐܘܣܝܐ ܗ̇ܝ ܕܠܘ ܒܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܬܗܘܐ .  ܐܘܣܝܐ ܓܝܪ ܩܕܡܝܬܐ ܠܐ ܒܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܘܠܐ ܥܠ ܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܡܬܐܡܪܐ .  ܡܢ ܐܘܣܝ̈ܣ ܕܝܢ ܬܪ̈ܝܢܝܬܐ ܓܠܝܐ ܡ̇ܢ ܘܗܟܢ ܕܠܐ ܐܝܬܝܗܝܢ ܒܗ̇ܘ ܕܣܝܡ .  ܒܪܢܫܐ ܓܝܪ ܥܠ ܗ̇ܘ ܡ̇ܢ ܕܣܝܡ ܥܠ ܐܢܫ ܒܪܢܫܐ ܡܬܐܡܪ ܆ ܒܗ̇ܘ ܕܝܢ ܕܣܝܡ ܠܐ ܐܝܬܘܗܝ . ܠܘ ܓܝܪ ܒܐܢܫ ܒܪܢܫܐ ܒܪܢܫܐ ܐܝܬܘܗܝ .  ܗ̣ܘ ܗܟܘܬ ܕܝܢ ܘܚܝܘܬܐ ܥܠ ܗ̇ܘ ܡ̇ܢ ܕܣܝܡ ܡܬܐܡܪܐ ܥܠ ܐܢܫ ܒܪܢܫܐ ܆ ܠܐ ܕܝܢ ܐܝܬܝܗ̇ ܚܝܘܬܐ ܒܐܢܫ ܒܪܢܫܐ .  ܬܘܒ ܕܝܢ ܡܢ ܗܠܝܢ ܕܒܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܐܝܬܝܗܘܢ ܫܡܐ ܡ̇ܢ ܘܠܐ ܡܕܡ ܟ̇ܠܐ ܕܢܬܩܛܪܓ ܒܙܒܢ ܕܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܆ ܡܠܬܐ ܕܝܢ ܠܐ ܡܫܟܚܐ .14  ܕܐܘܣܝ̈ܣ ܕܝܢ ܬܪܝܢܝܬܐ ܘܡܠܬܐ ܘܫܡܐ ܡܬܩܛܪܓܝܢ ܥܠ ܗ̇ܘ ܕܣܝܡ . ܠܡܠܬܐ ܓܝܪ ܕܒܪܢܫܐ ܘܕܚܝܘܬܐ ܥܠ ܐܢܫ ܒܪܢܫܐ ܡܩܛܪܓ ܐܢܬ .  ܡܕܝܢ ܠܐ ܬܗܘܐ ܐܘܣܝܐ ܡܢ ܗܠܝܢ ܕܒܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܐܝܬܝܗܘܢ ܀  ܠܘ ܕܝܢ ܕܝܠܢܝܐ ܕܐܘܣܝܐ ܗܢܐ ܆ ܐܠܐ ܘܫܘܚܠܦܐ ܡܢ ܗܠܝܢ ܕܠܘ ܒܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܐܝܬܘܗܝ .  ܗܠܟܢ . ܓܝܪ ܘܬܪ̈ܝܢܝ ܪ̈ܓܠܐ ܥܠ ܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܡ̇ܢ ܡܬܐܡܪ ܥܠ ܒܪܢܫܐ ܆ ܒܗ̇ܘ ܕܝܢ ܕܣܝܡ ܠܐ ܐܝܬܘܗܝ . ܠܘ ܓܝܪ ܒܒܪܫܐ ܐܝܬܘܗܝ ܬܪ̈ܢܝ ܪ̈ܓܠܐ ܘܠܐ ܗܠܟܢ .  ܡܠܬܐ ܓܝܪ ܗ̇ܝ ܕܫܘܚܠܦܐ ܡܬܩܛܪܓܐ ܥܠ ܗܠܝܢ ܕܡܬܐܡܪ ܫܘܚܠܦܐ .ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ .  ܕܐܢ ܗܠܟܐ ܡܬܐܡܪ ܥܠ ܒܪܢܫܐ ܆ ܘܡܠܬܐ ܗ̇ܝ ܕܡܗܠܟܐ ܥܠ ܒܪܢܫܐ ܬܬܩܛܪܓ . ܗܠܟܢ ܓܝܪ ܐܝܬܘܗܝ ܒܪܢܫܐ .  ܠܐ ܕܝܢ ܢܫܓܫܢ ܠܢ ܡܢ̈ܘܬܐ ܕܐܘܣܝ̈ܣ ܕܐܝܟ ܕܒܗܠܝܢ ܕܣܝܡܢ ܒܟܘܠܢܝ̈ܬܐ ܐܝܬܝܗܝܢ ܆ ܕܕܠܡܐ ܡܬܘܡ ܢܬܐܠܨ ܕܠܘ ܐܘܣܝ̈ܣ ܢܐܡܪ ܠܗܠܝܢ ܕܐܝܬܝܗܝܢ .  ܠܘ ܓܝܪ ܗܟܢܐ ܗܠܝܢ ܕܒܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܐܬܐܡܪ ܗܠܝܢ ܕܐܝܟ ܡܢ̈ܘܬܐ ܐܝܬܝܗܝܢ ܒܡܕܡ ܀ 
وقد يَعُمُّ كلَّ جوهر أنه ليس في موضوع ،  فإن الجوهر الأول ليس يقال على موضوع ، ولا هو في موضوع .  والجواهر الثواني قد يظهر بهذا الوجه أنه ليس شيءٌ منها في موضوعْ .  فإن الإنسان يقال على موضوع ، أي على إنسانٍ ما ؛ وليس هو في موضوعٍ ، أي فيه . وذلك أن الإنسان ليس هو في إنسان ما ؛  وكذلك أيضا الحي يقال على الموضوع ، أي على إنسانٍ ما ، وليس الحيُّ في إنسانٍ ما .  وأيضا التي في موضوع ، فليس مانعٌ يمنع من أن يكون أسمُها في حالٍ من الأحوال يُحْمل على موضوع . وأما قولها فلا سبيل إلى أن يُحملَ عليه .  فأما الجواهر الثواني فإنه يّحملَ على الموضوع قولُها واسمُها، فإنك تحمل على إنسانٍ ما قولَ الإنسان وقولَ الحي .  فيجب من ذلك أن الجوهر ليس هو مما في موضوع ،  إلا أنّ هذا ليس بخاصّة للجوهر ، لكن الفصلَ أيضا هو مما ليس في موضوع ،  فإن الماشي وذا الرِّجْلين يقالان على موضوع ، أن على الإنسان ، وليسا في موضوع ، وذلك أن ذا الرِّجْلين ليس هو في الإنسان ، ولا الماشي .  وقول الفصل أيضا محمول على الذي يقال عليه الفصل ،  مثـال ذلك أنّ المَشَّاء أن كان يقال على الإنسان فإن قول ”المَشَّاء“ محمول على الإنسان ، وذلك أن الإنسان مشَّاء  – ولا تُغْلِطْنا أجزاءُ الجواهر فتوهِمَنا أنها موجودة في موضوعات ، أي في كلياتها ، حيى يضطرَّنا الأمر إلى أن نقول إنها ليست جواهر ،  لأنه لم يكن قول ما يقال في موضوعٍ على هذا الطريق على أنه في شيءٍ كجزء منه . 
22. QUOD COMMUNE SIT SUBSTANTIIS . IN SUBIECTO NON ESSE.
Commune est autem omni substantiæ in subiecto non esse. Állên substantiis íst keméine . neuuésin án demo únderin . s. uuánda sie accidentia nesínt. 
Prima enim substantia . nec de subiecto dicitur nec in subiecto est. Tíu níderôsta substantia nehabit únder íro ándera . fóne déro sî uuérde gespróchen . nóh sî nelígit án ánderro . uuánda nehéin substantia nelígit án ánderro.  Constat uero etiam sic quidem . quia nulla secundarum substantiarum est in subiecto. Tánnân skînet táz nehéin secunda in subjecto nelígit . s. uuánda prima nelígit.  Etenim homo de subiecto quidem aliquo homine dicitur . in subiecto nullo est. Táz éina hábit homo âna daz ánder . kespróchen uuírdit ér fóne demo únderin . áber án ímo neíst ér.Neque enim homo est in aliquo homine. nóh homo neíst án cicerone. Ér íst sélbêr homo.  Similiter autem et animal de subiecto quidem dicitur de aliquo homine . non est ' autem animal in aliquo homine. animal hábit óuh taz éina. Íz uuírdit kespróchen uóne cicerone . íz neíst áber án ímo. Cicero trégit íro námin ér netrégit sîe sélben. Sîu uuérdent fóne ímo predicati náls portati.  Amplius Ferním îo nóh . s. uuîo substantiæ geskéiden sîn . uóne dîen díu in subiecto sínt. Eorum quȩ sunt in subiecto . nomen quidem de subiecto aliquoties nihil prohibet predicari . rationem uero impossibile est.  Secundarum uero substantiarum de subiectis ratio predicatur et nomen. Téro námo . díu in subiecto sínt . i. accidentium . mág uuóla uuîlôn gegében uuérden demo subiecto. sô album tûot álbo . diffinitio nîomêr. Áber dér námo . únde díu diffinitio secundarum substantiarum . tíe dóh kelîh sínt témo in subiecto . tíu uuérdint péidiu gegében íro subiecto . i. primȩ substantiȩ. Rationem uero hominis et animalis de aliquo homine predicabis. Diffinitionem hominis únde animalis spríchist tû uóne cicerone. Sensatum corpus . íst íro állero diffinito.  Quare non erit substantia eorum quȩ sunt in subiecto. Sensus est. Prima substantia díu neíst in subiecto . nóh kelîh temo in subiecto . Tóh áber secunda hábe geméine subiectum mít accidentibus tîuder hézent in subiecto . únde ímo dârána gelîh sî . sî neíst tóh nîeht in subiecto. Pe díu neíst nehéin substantia in subiecto. Tísa réda tûot ér nû sûochendo proprium substantiæ. Állero díngolîh pechnâet man îo uóne sînemo proprio. Ér hábitî iz nû ' uúndin .úbe iz fúrder nerúhti. Ideo sequitur. 

23. QUOD NON SOLI SIT SUBSTANTIȨ . IN SUBIECTO NON ESSE.
Non est autem hoc substantiȩ proprium . sed et differentiæ . illud est quod in subiecto non est. Táz nemág nîeht éigin sîn substantȩ . dáz sî án demo únderin neíst . uuánda iz óuh íst differentiȩ. 
Bipes enim et gressibile de subiecto quidem dicitur homine . in subiecto autem nullo est. Fóne homine uuírdit kespróchen îouuederiu differentia . bipes ióh gressible. Íro námin trégit ér . sîa sélbûn netrégit ér. Fóne démo sî uuírdit kespróchen . án démo neíst sî. Non enim in homine est bipes neque gressibile. Án homine neíst bipes nóh gressibile . ér íst iz sélbo.  Ratio quoque differentiæ de eo dicitur . de quo ipsa differentia predicatur. Fóne démo sî gespróchen uuírdit . fóne démo uuírdit óuh íro diffinitio gespróchen.  Uelut si gressibile de homine dicatur . et ratio gressibilis de homine predicatur. Uuírdit tér námo differentiæ gespróchen uóne homine . i. gressibile . sô uuírdit óuh íro diffinitio gespróchen uóne ímo. Gressibilis diffinitio íst . quod per terram pedibus ambulat. Táz íst homo. Ideo sequitur. Est enim homo gressibilis. 

24. PARTES SVBSTANTIARUM NON ESSE ACCIDENTIA QVAMVIS SINT IN SVBIECTO.
Non nos uero conturbent substantiarum partes . quȩ ita sunt in toto quasi in aliquo subiecto . ne forte cogamur aliquando confiteri . eas ' non esse substantias. Únsih nesúlin trîegin . téil án állemo stândiu sámoso síu accidentia sîn . nals substantiȩ. Uuârîn sie accidentia . sô neuuârîn sie partes tero substantiae. Hóubit únde hénde sínt tes lîchámin téil . sô sínt óuh éste des póumis . uuénde des hûses . pe díu sínt kelîcho substantiæ partes unde totum. 
Non enim sic dicebantur esse ea quȩ sunt in subiecto . ut quasi partes essent. Accidentia nechád nîoman uuésin partes subiecti. 
It is a characteristic common to every substance not to be in a subject.  For a primary substance is neither said of a subject nor in a subject.  And as for secondary substances, it is obvious at once that they are not in a subject.  For man is said of the individual man as subject but is not in a subject: man is not in the individual man.  Similarly, animal also is said of the individual man as subject, but animal is not in the individual man.  Further, while there is nothing to prevent the name of what is in a subject from being sometimes predicated of the subject, it is impossible for the definition to be predicated.  But the definition of the secondary substances, as well as the name, is predicated of the subject: you will predicate the definition of man of the individual man, and also that of animal.  No substance, therefore, is in a subject.  This is not, however, peculiar to substance, since the differentia also is not in a subject.  For footed and two-footed are said of man as subject but are not in a subject; neither two-footed nor footed is in man.  Moreover, the definition of the differentia is predicated of that of which the differentia is said.  For example, if footed is said of man the definition of footed will also be predicated of man; for man is footed.  We need not be disturbed by any fear that we may be forced to say that the parts of a substance, being in a subject (the whole substance), are not substances.  For when we spoke of things in a subject we did not mean things belonging in something as parts. 
(33) Ὑπάρχει δὲ ταῖς οὐσίαις καὶ ταῖς διαφοραῖς τὸ πάντα (34) συνωνύμως ἀπ’ αὐτῶν λέγεσθαι·  πᾶσαι γὰρ αἱ ἀπὸ τούτων (35) κατηγορίαι ἤτοι κατὰ τῶν ἀτόμων κατηγοροῦνται ἢ κατὰ (36) τῶν εἰδῶν.  ἀπὸ μὲν γὰρ τῆς πρώτης οὐσίας οὐδεμία ἐστὶ (37) κατηγορία, —κατ’ οὐδενὸς γὰρ ὑποκειμένου λέγεται·—  τῶν δὲ (38) δευτέρων οὐσιῶν τὸ μὲν εἶδος κατὰ τοῦ ἀτόμου κατηγο(39)ρεῖται, τὸ δὲ γένος καὶ κατὰ τοῦ εἴδους καὶ κατὰ τοῦ ἀτόμου·  (3b1) ὡσαύτως δὲ καὶ αἱ διαφοραὶ καὶ κατὰ τῶν εἰδῶν καὶ κατὰ (2) τῶν ἀτόμων κατηγοροῦνται.  καὶ τὸν λόγον δὲ ἐπιδέχονται (3) αἱ πρῶται οὐσίαι τὸν τῶν εἰδῶν καὶ τὸν τῶν γενῶν, καὶ τὸ (4) εἶδος δὲ τὸν τοῦ γένους.  —ὅσα γὰρ κατὰ τοῦ κατηγορουμένου (5) λέγεται, καὶ κατὰ τοῦ ὑποκειμένου ῥηθήσεται·—  ὡσαύτως (6) δὲ καὶ τὸν τῶν διαφορῶν λόγον ἐπιδέχεται τά τε εἴδη (7) καὶ τὰ ἄτομα·  συνώνυμα δέ γε ἦν ὧν καὶ τοὔνομα κοινὸν (8) καὶ ὁ λόγος ὁ αὐτός.  ὥστε πάντα τὰ ἀπὸ τῶν οὐσιῶν καὶ (9) τῶν διαφορῶν συνωνύμως λέγεται. 
Եւ է՛ գոյացութեանցն, և տարբերութեանցըն, ամէնայն փալանունաբա՛ր ի նոցանէն ասիլ։  քանզի ամէնայնք, իսոցա՛յցն ստորոգուտիւնք, կամ զամհատիցն ստորոգին, կամ զտեսակացն։  քանզի զառաջընմէ՛ գոյացութենէն, և ո՛չ է ստորոգութիւնք։ քանզի և ո՛չ զմիոյ ումեքէ զենթակայէ ասի։  իսկ երկրորդա՛ց գոյացութեանցն, տեսա՛կն, զանհատէ՛ն ստորոգի; և սեռն զտեսակէ՛ն և զանհատէն:  սոյնպէս և տարբերութիւնքն զտեսակա՛ցն և զանհատի՛ցն ստորոգի՝ն։  և զբանն ընդունին առաջինք գոյացութիւնքն, զսեռիցն և զտեսակա՛ցն։ և տեսա՛կքըն զսերիցըն։  քանզի որքան միանգամ զստորոգիցելոյն ասի, եւ զենթակայէ՛ն ճառեսցի։   սո՛յնպէս և զտարբերութեանցըն բան, ընդունի՛ն տեսակքըն և անհատքն։  և փաղանո՛ւն է՚, որոց և անո՛ւնն է հասարա՛կ, 115 և բանն նո՛յն։   ապաուրեմն, ամէնայն գոյացութեանցքն, և տարբերա՛ցքն փաղանունարար ասին: 
(86) Inest autem substantiis et differentiis ab his omnia uniuoce (87) praedicari.  Omnia enim quae ab his praedicamenta sunt aut de (88) indiuiduis praedicantur aut de speciebus.  Et a prima quidem substantia (89) nulla est praedicatio (de nullo enim subiecto dicitur),  secundarum (90) uero sub st antiarum species quidem de in diuiduo praedicatur, genus (91) autem et de specie et de indiuiduo;  similiter autem et differentiae et (92) de speciebus et de indiuiduis praedicantur.  Rationem quoque (93) suscipiunt primae substantiae specierum et generum, et species (94) generis  (quaecumque enim de praedicato dicuntur, eadem et de (95) subiecto dicentur);  similiter autem et differentiarum rationem (96) suscipiunt species et indiuidua;  uniuoca autem erant quorum et nomen (97) commune est et ratio.  Quare omnia a substantiis et differentiis (98) uniuoce praedicantur. 
ܐܝܬܝܗ̇ ܕܝܢ ܠܐܘܣܝ̈ܣ ܘܠܫܘ̈ܚܠܦܐ ܕܟܠܗܘܢ ܡܥܪܙܠܘܬܐ ܫܡܗܐܝܬ ܡܢܗܘܢ ܢܬܐܡܪܘܢ .  ܟܠܗܝܢ ܓܝܪ ܩܛܝܓܘܪ̈ܝܘܣ ܗܠܝܢ ܕܡܢ ܗܠܝܢ ܐܘ ܥܠ ܠܐ ܡܬܦܣܘ̈ܢܐ ܡܬܩܛܪܓܢ ı ܐܘ ܥܠ ܐܕ̈ܫܐ .  ܡܢ ܐܘܣܝܐ ܡ̇ܢ ܓܝܪ ܩܕܡܝܬܐ ܘܠܐ ܚܕܐ ܩܛܝܓܘܪܝܐ ܐܝܬܝܗ̇ ܘܠܐ ܓܝܪ ܥܠ ܚܕ ܡܕܡ ܕܣܝܡ ܡܬܐܡܪܐ .  ܡܢ ܐܘܣܝ̈ܣ ܕܝܢ ܬܪ̈ܝܢܝܬܐ ܐܕܫܐ ܡ̇ܢ ܥܠ ܠܐ ܡܬܦܣܩܢܐ ܡܬܩܛܪܓ ܆ ܓܢܣܐ ܕܝܢ ܘܥܠ ܠܐ ܡܬܦܣܩ̈ܢܐ ܘܥܠ ܐܕ̈ܫܐ .  ܗ̣ܘ ܗܟܘܬ ܕܝܢ ܘܫܘܚ̈ܠܦܐ ܘܥܠ ܐܕ̈ܫܐ ܘܥܠ ܠܐ ܡܬܦܣܩ̈ܢܐ ܡܬܩܛܪܓܝܢ .  ܘܠܡܠܬܐ ܕܝܢ ܗ̇ܝ ܕܐܕ̈ܫܐ ܘܕܓܢ̈ܣܐ ܡܩܒܠܢ ܐܘܣܝ̈ܣ ܩܕܡܝ̈ܬܐ ܆ ܘܐܕܫܐ ܕܝܢ ܠܗ̇ܝ ܕܓܢܣܐ .  ܟܠܗܝܢ ܓܝܪ ܕܥܠ ܗ̇ܘ ܕܡܬܩܛܪܓ ܡܬܐܡܪܢ ܘܥܠ ܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܢܬܐܡܪܢ .  ܗ̣ܘ ܗܟܘܬ ܕܝܢ ܘܠܡܠܬܐ ܕܫܘܚ̈ܠܦܐ ܘܐܕ̈ܫܐ ܘܠܐ ܡܬܦܣܩ̈ܢܐ ܡܩܒܠܝܢ .  ܡܥܪ̈ܙܠܝ ܫܡܐ ܕܝܢ ܐܝܬܝܗܘܢ ܗܘܘ ܗܢܘܢ ܕܕܝܠܗܘܢ ܘܫܡܐ ܓܘܐ ܘܡܠܬܐ ܗ̣ܝ ܟܕ ܗ̣ܝ .  ܡܕܝܢ ܟܠܗܘܢ ܡܢ ܐܘܣܝ̈ܣ ܘܡܢ ܫܘܚ̈ܠܦܐ 15 ܡܥܪܙܠܘܬ ܫܡܗܐܝܬ ܡܬܐܡܪܝܢ ܀ 
ومما يوجد للجواهر وللفصول أن جميع ما يقال منهما إنما يقال على طريق المتواطئة أسماؤها ،  فإنّ كل حَمْلٍ يكون منهما فهو إما أن يحمل على الأشخاص ، وإما على الأنواع ؛  فإنه ليس من الجواهر الأول حَمْلٌ أصلا، إذ كان ليس يقال على موضوعٍ ما ألبتةَ .  فأما ‹في› الجواهر الثواني فالنوع يُحْمل على الشخص ، والجنس على النوع وعلى الشخص .  وكذلك الفصول تحمل على الأنواع وعلى الأشخاص .  الجواهر الأُوَل تقبل قول أنواعها وأجناسها ، والنوع يقبل قولَ جنسه ،  إذ كان كلُّ ما قيل على المحمول فإنه يقال أيضا على الموضوع ؛  وكذلك تقبل الأنواعُ والأشخاصُ قولَ فصولها أيضا .  وقد كانت المتواطئَةُ أسماؤها هي التي الاسمُ عامٌّ لها والقول واحدٌ بعينه أيضا ؛  فيجب أن يكون جميع ما يقال من الجواهر ومن الفصول فإنما يقال على طريق المتواطئة أسماؤها . 
25. ITEM QUID NON SIT SOLI SUBSTANTIAE.
Inest autem substantiis et differentiis . ab his omnia uniuoce predicari. Substantis . s. secundis únde differentiis íst keméine . uóne íro subiectis kespróchen uuérdin uniuoce. 
Omnia enim quȩ ab his predicata sunt aut de indiuiduis predicantur aut de speciebus. Ál dáz tû uóne ín chîst . táz chîst tû fóne íro únderên.  A prima namque substantia nulla predicatio est. De nullo enim subiecto dicitur. Cato nehábit únder ímo nehéin subiectum . fóne démo ér múge gespróchen uuérdin.  Secundarum uero substantiarum . species quidem de indiuiduo predicatur. Fóne ímo uuírdit homo gespróchen. Genus autem et de specie et de indiuiduo. Animal uóne béidên ióh homine ióh catone.  Similiter autem et differentiȩ . et de speciebus et de indiuiduis predicantur. Gressibile chît man óuh fóne béidên ' ióh homine ' ióh catone. Táz íst tíu éina predication . i. nominis.  Rationem quoque suscipiunt primȩ substantiæ specierum et generum, et species generis. Cato dér ze únderôst lígit . hábit diffinitionem déro óberôn . i. hominis et animalis. Uuánda ér íst substantia animata sensibilis. Sô íst óuh homo animalis . táz íst tíu sélba. Tia dû chîst fóne démo óberin . dîa chîst tû uóne demo únderin.  No Althochdeutsch  Similiter autem et differentiarum rationem suscipiunt species et indiuidua. Homo únde cato díu sínt táz . quod pedibus per terram potest ambulare. Táz íst diffinitio gressibilis. Táz íst tíu gemácha predicatio . i. diffinitionis.  Uniuoca autem erunt quorum et nomen commune est et ratio. Tíu sínt îo uniuoca . díu béidiu geméine hábint . nomen ióh rationem . i. diffinitionem.  Quare omnia quȩ a substantiis et differentiis . uniuoce praedicantur. Fóne díu uuízîst . so uuáz man chîd uóne substantiis secundis unde differentiis . táz uuésin geméine . ín únde íro subiectis. Uuízîst óuh differentiam sámint uuésin . substantiam ióh accidens . unde neuuéder dúrh síh. 
It is a characteristic of substances and differentiae that all things called from them are so called synonymously.  For all the predicates from them are predicated either of the individuals or of the species.  (For from a primary substance there is no predicate, since it is said of no subject;  and as for secondary substances, the species is predicated of the individual, the genus both of the species and of the individual.  Similarly, differentiae too are predicated both of the species and of the individuals.)  And the primary substances admit the definition of the species and of the genera, and the species admits that of the genus;  for everything said of what is predicated will be said of the subject also.  Similarly, both the species and the individuals admit the definition of the differentiae.  But synonymous things were precisely those with both the name in common and the same definition.  Hence all the things called from substances and differentiae are so called synonymously. 
(10) Πᾶσα δὲ οὐσία δοκεῖ τόδε τι σημαίνειν.  ἐπὶ μὲν οὖν (11) τῶν πρώτων οὐσιῶν ἀναμφισβήτητον καὶ ἀληθές ἐστιν ὅτι (12) τόδε τι σημαίνει·  ἄτομον γὰρ καὶ ἓν ἀριθμῷ τὸ δηλούμε(13)νόν ἐστιν.  ἐπὶ δὲ τῶν δευτέρων οὐσιῶν φαίνεται μὲν ὁμοίως (14) τῷ σχήματι τῆς προσηγορίας τόδε τι σημαίνειν, ὅταν εἴπῃ (15) ἄνθρωπον ἢ ζῷον· οὐ μὴν ἀληθές γε, ἀλλὰ μᾶλλον ποιόν (16) τι σημαίνει,  —οὐ γὰρ ἕν ἐστι τὸ ὑποκείμενον ὥσπερ ἡ πρώτη (17) οὐσία, ἀλλὰ κατὰ πολλῶν ὁ ἄνθρωπος λέγεται καὶ τὸ (18) ζῷον·—  οὐχ ἁπλῶς δὲ ποιόν τι σημαίνει, ὥσπερ τὸ λευκόν·  (19) οὐδὲν γὰρ ἄλλο σημαίνει τὸ λευκὸν ἀλλ’ ἢ ποιόν, τὸ δὲ (20) εἶδος καὶ τὸ γένος περὶ οὐσίαν τὸ ποιὸν ἀφορίζει, —ποιὰν (21) γάρ τινα οὐσίαν σημαίνει.—  ἐπὶ πλεῖον δὲ τῷ γένει ἢ τῷ εἴ(22)δει τὸν ἀφορισμὸν ποιεῖται·  ὁ γὰρ ζῷον εἰπὼν ἐπὶ πλεῖον περι(23)λαμβάνει ἢ ὁ τὸν ἄνθρωπον. 
Պրակք տասներորդ։—
Բայց ամէնայն գոյացութիւն, թուի զա՛յս ինչ նչանակել։ 
արդ՛ մակ առաջնոց գոյացութեանցն, աներկուանալի. և ճշմար՛տ է. զի զա՛յս ինչ նշանակէ։  քանզի անհատ և մի թուով զեկուցեալն է։   իսկ երկըրորդաց գոյացութեանցն երևին, է՛, նմանապէս ձևով առասութեանն զա՛յս ինչ նշանակել։յործամ ասիցէ, մարդ կամ կենդանի։ այլ սակայն ո՛չ ճշմարիտ, այլ առաւել որա՛կ իմն նշանակէ։  քանզի ո՛չ մի է, ենթակայն, որպէս առաջին գոյացութիւնն, այլ զբազմաց մարդն ասի և կենդանին։  ո՛չ վայրաբար որա՛կ ինչ նշանակէ, որպէս սպիտակն։  քանզի ո՛չ այլ ինչ նշանակէ սպիտակն, այղ որա՛կ: իսկ տեսա՛կն և սե՛ռն, առի գոյացութի՛ւնն զորակն իբա՛ցորոշէ։ քանցի որա՛կ իմն, գոյացութիւնն նշանակէ։  բայց մակաւելի, սեռի՛ւն քան տեսակաւն զբացորոշութիւնն առնէ:   քանզի որ կենդանի, է՛, ասէ, մակաւելի՛ բակառէ, քան թե որ զմարդն: 
(99) Omnis autem substantia uidetur hoc aliquid significare.  Et in primis (100) quidem substantiis indubitabile et uerum est quoniam hoc aliquid (101) significat;  indiuiduum enim et unum numero est quod significatur.  In (102) secundis uero substantiis uidetur quidem similiter ad appellationis (103) figuram hoc aliquid significare, quando quis dixerit hominem uel (104) animal; non tamen uerum est sed quale aliquid significat  (neque enim (105) unum est quod subiectum est quemadmodum prima substantia sed de (106) pluribus homo dicitur et animal);  non autem simpliciter qualitatem (107) significat, quemadmodum album  (nihil enim aliud significat album quam (108) qualitatem), genus autem et species circa substantiam qualitatem (109) determinant (qualem enim quandam substantiam significant).  Plus autem (110) genere quam specie determinatio fit:  dicens enim animal plus (111) complectitur quam hominem. 
ܟܠ ܐܘܣܝܐ ܕܝܢ ܡܣܬܒܪܐ ܕܗܢܐ ܡܕܡ ܡܫܘܕܥܐ .  ܥܠ ܐܘܣܝ̈ܣ ܡ̇ܢ ܗܟܝܠ ܩܕܡܝ̈ܬܐ ܠܐ ܡܬܚܪܝܢܝܬܐ ܘܫܪܝܪܬܐ ܐܝܬܝܗ̇ ܗ̇ܝ ܕܗܢܐ ܡܕܡ ܡܫܘܕܥܐ .  ܠܐ ܡܬܦܣܩܢܐ ܓܝܪ ܘܚܕ ܒܡܢܝܢܐ ܐܝܬܘܗܝ ܗ̇ܘ ܕܡܬܝܕܥ .  ܡܢ ܐܘܣܝ̈ܣ ܕܝܢ ܬܪ̈ܝܢܝܬܐ ܡܬܚܙܝܐ ܡ̇ܢ ܒܗ̇ ܒܪܡܘܬܐ ܒܐܣܟܝܡܐ ܕܟܘܢܝܐ ܕܗܢܐ ܡܕܡ ܡܫܘܕܥܐ ܆ ܐܡܬܝ ܕܢܐܡܪ ܒܪܢܫܐ ܐܘ ܚܝܘܬܐ . ܠܘ ܕܝܢ ܫܪܝܪܬܐ . ܐܠܐ ܝܬܝܪܐܝܬ ܐܝܢܐ ܡܕܡ ܡܫܘܕܥܐ .  ܠܘ ܓܝܪ ܚܕ ܐܝܬܘܗܝ ܗ̇ܘ ܕܣܝܡ ܐܟܙܢܐ ܕܐܘܣܝܐ ܩܕܡܝܬܐ ܆ ܐܠܐ ܥܠ ܣܓܝ̈ܐܐ ܡܬܐܡܪ ܒܪܢܫܐ ܘܚܝܘܬܐ .  ܠܘ ܕܝܢ ܦܫܝܛܐܝܬ ܐܝܢܐ ܡܫܘܕܥܝ ܆ ܐܟܙܢܐ ܕܚܘܪܐ .  ܠܐ ܓܝܪ ܐܚܪܢܐ ܡܕܡ ܡܫܘܕܥ ܚܘܪܐ ܆ ܐܠܐ ܐܢ ܗ̇ܝ ܕܐܝܢܐ . ܐܕܫܐ ܕܝܢ ܘܓܢܣܐ ܠܘܬ ܐܘܣܝܐ ܦ̇ܪܫ ܗ̇ܝ ܕܐܝܢܐ . ܐܘܣܝܐ ܓܝܪ ܡܕܡ ܐܝܢܝܬܐ ܡܫܘܕܥ .  ܐܝܟ ܕܒܣܓܝ ܕܝܢ ı ܒܓܢܣܐ ܘܒܐܕܫܐ ܠܦܘܪܫܐ ܥܒ̇ܕ .  ܗ̇ܘ ܓܝܪ ܕܚܝܘܬܐ [ܢܐܡܪ] ܆ ܐܝܟ ܕܒܣܓܝ ܚܒ̇ܫ ܐܘ ܟܕ ܠܒܪܢܫܐ ܀ 
وقد يُظَنُّ بكل جوهر أنه يدل على مقصود إليه بالإشارة .  فأما الجواهر الأول فبالحق الذي لا مِرْيةَ فيه أنها تدلّ على مقصودٍ إليه بالإشارة ،  لأن ما يستـدلّ عليه منها شخصٌ وواحد بالعدد .  وأما الجواهرالثواني فقد يُوهم اشتباهُ شكل اللقب منها أنها تدلّ على مقصودٍ إليه بالإشارة كقولك : الإنسانُ الحيوانُ – وليس ذلك حقا ، بال الأَوْلى أنها تدلّ على أي شىء ،  لأن الموضوع ليس بواحدٍ كالجوهر الأوّل ، لكن الإنسان يقال على كثير ، وكذلك الحيوان –  إلا أنها ليست تدلّ على أي شىء على الإطلاق بمنزلة الأبيض ،  فإن الأبيض ليس يدلّ على شيء غير أي شيء . فأما النوع والجنس فإنهما يقرّران أيّ شيء في الجوهر ؛ وذلك أنهما إنما يدلان على جوهر ثانٍ ما .  إلا أن الإقرار بالجنس يكون أكثَر حصراً من الإقرار بالنوع ،  فإن القائل :”حيوان “ قد جمع بقوله أكثر مما يجمع القائل : ”إنسان“ . 
26. ITEM QUOD INEST SUBSTANTIAE . SED NON OMNI.
Omnis autem substantia uidetur hoc aliquid significare. Mánne dúnchit îo substantia éin díng bezéichnen. 
Et in primis quidem substantiis . indubitabile et uerum est . quoniam hoc aliquid significat.  Indiuiduum enim et unum ' est numero quod significat. Án catone únde án cicerone. íst iz quísso uâr . dáz sî éin bezéichenet. Íro îouuéderis námo bezéichenet éin éinluzze díng únde únspaltîg.  In secundis uero substantiis uidetur quidem similiter appellationis figuram hoc aliquid significare . quando quis dixerit hominem uel animal . non tamen uerum est . sed quale aliquid significat. Án homine unde animali mág mánne dúnchin . uóne déro gelîchi dés éinlúzzen námin . táz siu bezéichenên éinlúzze díng . táz neíst uuâr nîeht . síu bezéchenit mêr uuîolîh díng.  Neque enim unum est quod subiectum est . s. secundȩ substantiæ . quem ad modum prima substantia . s. unum est . sed de pluribus homo dicitur et animal. Táz fóne mánegên gespróchen íst . ut homo et animal . táz neíst éinlúzze nîeht . sô cato íst. Tíu communio . dáz íst qualitas.  Non autem simpliciter qualitatem significat . s. secunda substantia . quemadmodum album.  Nihil enim aliud significat album . quam qualitatem. Homo únde animal nebezéichenent nîeht . sô bárlîcho uuîolîchi. sô uuîzî tûot. Uuîzî nebezéichenet nîeht . âne uuîolichi.Genus autem et species circa substantiam qualitatem determinant. Homo únde animal sézzent íro qualitatem úmbe dia substantiam . i. úmbesézzent . únde úmberíngint míte dia substantiam. Quale enim . s. hominis et animalis . quandam substantiam ' significat. Íro uuîolîchi bezéichenit substantiam . s. tíu án íro subiectis íst. Sî neíst nîeht sô getân sô diu bára . díu lígit àn dero substantia . dísiu úmbegât sia. Sô getân qualitas . héizit substantalis qualitas.  Plus autem in genere in quam specie determinatio fit.  Dicens enim animal plus complectitur quam hominem. Mít animali uuírdit uuîdtôr gemárchôt . tánne mít homine. Tíu márcha gât úmbe álliu lébendiu . únz tára nemárchôt homo nîeht. Éniu communio íst mêra dánne dísiu. Nóh neíst îo nîeht fúnden proprium substantiȩ. Pe díu sûochet ér iz îo nóh. 
Every substance seems to signify a certain ‘this’.  As regards the primary substances, it is indisputably true that each of them signifies a certain ‘this’;  for the thing revealed is individual and numerically one.  But as regards the secondary substances, though it appears from the form of the name — when one speaks of man or animal — that a secondary substance likewise signifies a certain ‘this’, this is not really true; rather, it signifies a certain qualification  — for the subject is not, as the primary substance is, one, but man and animal are said of many things.  However, it does not signify simply a certain qualification, as white does.  White signifies nothing but a qualification, whereas the species and the genus mark off the qualification of substance — they signify substance of a certain qualification.  (One draws a wider boundary with the genus than with the species,  for in speaking of animal one takes in more than in speaking of man.) 
(24) Ὑπάρχει δὲ ταῖς οὐσίαις καὶ τὸ μηδὲν αὐταῖς ἐναντίον (25) εἶναι.  τῇ γὰρ πρώτῃ οὐσίᾳ τί ἂν εἴη ἐναντίον; οἷον τῷ (26) τινὶ ἀνθρώπῳ οὐδέν ἐστιν ἐναντίον, οὐδέ γε τῷ ἀνθρώπῳ ἢ τῷ (27) ζῴῳ οὐδέν ἐστιν ἐναντίον.  οὐκ ἴδιον δὲ τῆς οὐσίας τοῦτο, ἀλλὰ καὶ (28) ἐπ’ ἄλλων πολλῶν οἷον ἐπὶ τοῦ ποσοῦ·  τῷ γὰρ διπήχει οὐδέν ἐστιν (29) ἐναντίον, οὐδὲ τοῖς δέκα, οὐδὲ τῶν τοιούτων οὐδενί, εἰ μή τις (30) τὸ πολὺ τῷ ὀλίγῳ φαίη ἐναντίον εἶναι ἢ τὸ μέγα τῷ μικρῷ·  τῶν (31) δὲ ἀφωρισμένων ποσῶν οὐδὲν οὐδενὶ ἐναντίον ἐστίν. 
Պրակք ճա
Բայց է՛ գոյացութեանցն, և ո՛չ ինչ նոցա նէրհականըն գոլ։ 
քանզի նախկին գոյացութեանն, զի՛նչ ինչ լինիցի ներհական: ո՛րզան։ ումեմրն մարդոջ, կամ կենդանւոջն ո՛չ ինչ է մերհական։  բայց ո՛չ է այս ուրոյն գոյացութեան: այլ և մակ այլո՛ցն։ ո՛րցան։ ի վերայ քանակին։  քանզի երկկանկընոջն ո՛չ ինչ է ներհական։ և ո՛չ տասանցն։ և ո՛չ այսպիսեաց, ո՛չ միում 116 ումեք: բայց եթե ոք զշատն, սակաւումն ասասցէ ներհակա՛ն գոլ: կամ զմեծն, փոքո՛ւմն։  իսկ բացորոշեցելոցն, ո՛չ ինչ։ ո՛չ ումեք ներհակա՛ն է: 
(112) Inest autem substantiis et nihil illis esse contrarium.  Primae enim (113) substantiae quid erit contrarium? Ut alicui homini; nihil enim est (114) contrarium; at uero nec homini nec animali nihil est contrarium.  Non (115) est autem hoc substantiae proprium sed etiam multorum aliorum, ut (116) quantitatis;  bicubito enim nihil est contrarium, at uero nec decem nec (117) alicui talium, nisi quis multa paucis dicat esse contraria uel magnum (118) paruo;  determinatorum uero nullum nulli est contrarium. 
ܐܝܬܝܗ̇ ܕܝܢ ܠܐܘ̈ܣܝܣ ܘܗ̇ܝ ܕܐܦ̣ܠܐ ܚܕ ܡܕܡ ܣܩܘܒܠܝܐ ܢܗܘܐ .  ܠܐܘܣܝܐ ܓܝܪ ܩܕܡܝܬܐ ܡ̇ܢ ܡܕܡ ܣܩܘܒܠܝܐ ܢܗܘܢ . ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ ܠܐܢܫ ܒܪܢܫܐ ܘܠܐ ܡܕܡ ܓܝܪ ܐܝܬܘܗܝ ܣܩܘܒܠܝܐ .  ܠܘ ܕܝܢ ܕܝܠܢܝܐ ܕܐܘܣܝܐ ܐܝܬܘܗܝ ܗܢܐ ܆ ܐܠܐ ܘܐܦ ܥܠ ܐܚܪ̈ܢܐ ܣܓܝ̈ܐܐ . ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܥܠ ܟܡܝܘܬܐ .  ܠܗ̇ܘ ܓܝܪ ܕܬܪ̈ܬܝܢ ܐܡ̈ܐ ܘܠܐ ܡܕܡ ܐܝܬܘܗܝ ܣܩܘܒܠܝܐ . ܘܠܐ ܕܝܢ ܠܥܣܪܐ ܘܠܐ ܠܡܕܡ ܡܢ ܗܠܝܢ ܕܐܝܟ ܗܠܝܢ . ܐܢ ܗ̣ܘ ܕܐܢܫ ܗ̇ܘ ܕܣܓܝ ܠܗ̇ܘ ܕܒܨܝܪ ܠܐ ܢܐܡܪ ܕܐܝܬܘܗܝ ܣܩܘܒܠܝܐ ܐܘ ܪܒܐ ܠܗ̇ܘ ܙܥܘܪܐ ܀  ܡܢ ܗܠܝܢ ܕܝܢ ܡܦܪܫܝܢ ܘܠܐ ܡܕܡ ܘܠܐ ܠܚܕ ܐܝܬܘܗܝ ܣܩܘܒܠܝܐ ܀ 
ومما للجواهر ايضا أنه لا مًضادَّ لها .  فماذا يضاد الجوهر الأوّل ، كإنسانٍ ما ! فإنه لام مضادّ له ؛ ولا للإنسان أيضا ، ولا للحيوان مضادُّ .  خاصا بالجوهر ، لكنه في أشياء أيضا كثيرةٍ غيره ، مثال ذلك في الكم :  فإنه ليس لذي الذراعين مضادٌّ ، ولا للعَشَرة ، ولا لشيء مما يجرى هذا المجرى ، إلا أن يقول قائل : إن القليل ضدّ الكثير ، أو الكبير ضدّ الصغير ،  لكن الكم المنفصل لا مُضادَّ له . 
27. ITEM QUOD INEST OMNI SUBSTANTIȨ . NON AUTEM SOLI.
Inest autem substantiis . et nihil illis esse contrarium. 
Primȩ enim substantiæ quid erit contrarium? Ut alicui homini nihil enim est contrarium. At uero nec homini nec animali nihil est contrarium. Állên substantiis íst keméine uuésin âne uuíderuuártin. Uuáz mág catoni sîn uuíderuuártîg . únde homini únde animali? Tíu héizint contraria . tíu uóne éinemo úrsprínge chómeniu . i. uóne éinemo genere . állero díngo úngelîchesten sínt . únde uérristin . únde únde éin ánderiu tîlegônt. Álso lîb únde tôd . téro genus ad alliquid íst. únde uuîz únde suárz . téro genus qualitas íst. Tíu nemúgin sámint sîn . uuánda íro natûra uuíderuuartîg íst. Sólih neíst substantia nîeht.  Non est autem hoc substantiae proprium . sed etiam multorum aliorum ut quantitatis. Tíz îo nóh nîeht úréiche substantiæ . íz íst óuh quantitatis únde ' ánderro díngo.  Bicubito enim nihil est contrarium. At uero nec decem . nec alicui talium. Táz zuéio élnôn láng . álde bréit íst . álde drîero . álde uîero . uuáz mág témo uuídere sîn? Álde sélbero zálo . sô zêeniu íst . únde zuéinzig? Nisi quis forte multa paucis dicat esse contraria. Uel magnum paruo. Éteuuer nestrîte . mánigiu dien únmánigên . mícheliu dien lúzzelên uuídeuuállôn. Táz sî souuîo iz sî.  Determinatorum uero nullum nulli est contrarium. Téro guíssotôn neíst îo nehéin ándermo uuíderuuártîg. Úmbe dîe úngeuuíssôten mág man strîten . tíu nîeht úrechis nesínt quantitatis . tíu échert quantitatis sínt . tíu nemág nîoman gezîhen dero uuíderuuártîgi. 
Another characteristic of substances is that there is nothing contrary to them.  For what would be contrary to a primary substance? For example, there is nothing contrary to an individual man, nor yet is there anything contrary to man or to animal.  This, however, is not peculiar to substance but holds of many other things also, for example, of quantity.  For there is nothing contrary to four-foot or to ten or to anything of this kind — unless someone were to say that many is contrary to few or large to small;  but still there is nothing contrary to any definite quantity. 
(32) Δοκεῖ δὲ ἡ οὐσία οὐκ ἐπιδέχεσθαι τὸ μᾶλλον καὶ τὸ (33) ἧττον·  λέγω δὲ οὐχ ὅτι οὐσία οὐσίας οὐκ ἔστι μᾶλλον οὐσία, (34) —τοῦτο μὲν γὰρ εἴρηται ὅτι ἔστιν,—  ἀλλ’ ὅτι ἑκάστη (35) οὐσία τοῦθ’ ὅπερ ἐστὶν οὐ λέγεται μᾶλλον καὶ ἧττον·  (36) οἷον εἰ ἔστιν αὕτη ἡ οὐσία ἄνθρωπος, οὐκ ἔσται μᾶλλον (37) καὶ ἧττον ἄνθρωπος, οὔτε αὐτὸς αὑτοῦ οὔτε ἕτερος ἑτέ(38)ρου.  οὐ γάρ ἐστιν ἕτερος ἑτέρου μᾶλλον ἄνθρωπος, ὥσπερ (4a1) τὸ λευκόν ἐστιν ἕτερον ἑτέρου μᾶλλον λευκόν, καὶ κα(2)λὸν ἕτερον ἑτέρου μᾶλλον·  καὶ αὐτὸ δὲ αὑτοῦ μᾶλλον (3) καὶ ἧττον λέγεται, οἷον τὸ σῶμα λευκὸν ὂν μᾶλλον (4) λευκὸν λέγεται νῦν ἢ πρότερον, καὶ θερμὸν ὂν μᾶλ(5)λον θερμὸν καὶ ἧττον λέγεται·  ἡ δέ γε οὐσία οὐδὲν (6) λέγεται, —οὐδὲ γὰρ ἄνθρωπος μᾶλλον νῦν ἄνθρωπος ἢ (7) πρότερον λέγεται, οὐδὲ τῶν ἄλλων οὐδέν, ὅσα ἐστὶν (8) οὐσία·—  ὥστε οὐκ ἂν ἐπιδέχοιτο ἡ οὐσία τὸ μᾶλλον καὶ (9) ἧττον. 
Պրակք՝։ երկոտասա՛ն։
Բայց թուի, գոյացութիւնն ոչ ընդունել զյաւետն և զնուազն։ 
և զա՛յս ասեմ, իբրու, ո՛չ թե գոյացութիւն քան զգոյացութիւն ո՛չ է առաւել գոյացութիւն։ քանզի զայս ահա ասացեալ է, զի է՛:  այլ զի իւրականչիւր գոյացութիւն, ա՛յս որ ինչ է՛ն, ո՛չ ասի յաւէտ և նուազ։  ո՛րզան։ թե է՛ այս գոյացութիւնըն։ մարդ: ո՛չ եղիցի առաւել և նուազ մարդ։ ո՛չ ինքն ինքեան, և ո՛չ այղ այղոյ։  քանզի ո՛չ է այլ քամ զայլ առաւել նարդ։ որպէս սպիտակն, է՛ այլ քամ զայլ առաել սպիտակ։  և ինքն ինքեան՚ յաւէտ և նուազ ասի: հի՛զան։ նարմին որ սպիտա՛կ է, առաւե՛լ սպիտա՛կ գոլ ասի. այժն քամ թե յառաջագոյն։ և որ ջե՛րմ է, առաւե՛լ ջերմ և նուազ ասի։  իսկ գոյացութիւն, ո՛չ ինչ առաւել ասի։ քանզի և ո՛չ նարդ առաւել այժմ նարդ, քամ թե յաոաջագո՛յն ասի։ և ո՛չ յայլոցն ինչ որք գոյացութիւն են։  ապա ուրեմն ոչ ընկալցի գոյացութիւնն զյաւէտն և զնուազն։ 
(119) Videtur autem substantia non suscipere magis et minus;  dico autem non (120) quoniam substantia non est a substantia magis substantia (hoc enim (121) dictum est quoniam est)  sed quoniam unaquaeque substantia hoc ipsum (122) quod est non dicitur magis et minus;  ut, si est ipsa substantia homo, (123) non erit magis et minus homo, nec ipse a se ipso nec ab altero.  Neque (124) enim est alter altero magis homo, quemadmodum album est alterum altero (125) magis album, et bonum alterum altero magis bonum;  et ipsum se ipso (126) magis et minus dicitur, ut corpus, album cum sit, magis dicitur nunc (127) quam primo, et calidum magis et minus dicitur;  substantia uero non (128) dicitur (neque homo magis dicitur nunc homo quam antea dicitur, nec (129) caeterorum aliquid quae sunt substantia);  quare non suscipiet (130) substantia magis et minus. 
ܡܣܬܒܪܐ ܕܝܢ ܐܘܣܝܐ ܕܠܐ ܡܩܒܠܐ ܗ̇ܝ ܕܝܬܝܪܐ ܘܚܣܝܪܐ .   ܐܡ̇ܪ ܐܢܐ ܕܝܢ ܠܘ ܗ̇ܝ ܕܐܘܣܝܐ ܡܢ ܐܘܣܝܐ ܠܐ ܐܝܬܝܗ̇ ܝܬܝܪܐܝܬ ܐܘܣܝܐ . ܗܕܐ ܡ̇ܢ ܓܝܪ ܐܡܝܪܐ ܗ̇ܝ ܕܝܬܝܗ̇ .   ܐܠܐ ܗ̇ܝ ܕܟܠ ܐܘܣܝܐ ܗ̇ܘ ܡܘܢ ܕܗ̣ܘ ܕܐܝܬܝܗ̇ ܠܐ ܡܬܐܡܪܐ ܝܬܝܪܐ ܐܘ ܚܣܝܪܐ .  ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܕܐܢ ܐܝܬܝܗ̇ ܗܕܐ ܐܘܣܝܐ ܒܪܢܫܐ ܆ ܠܐ ܢܗܘܐ ܝܬܝܪܐ ܘܚܣܝܪܐ ܒܪܢܫܐ ܘܠܐ ܗ̇ܘ ܡܢܗ 16 ܘܠܐ ܐܚܪܢܐ ܡܢ ܐܚܪܢܐ .  ܠܐ ܓܝܪ ܐܝܬ̇ܘܗܝ ܐܚܪܢܐ ܡܢ ܐܚܪܢܐ ܝܬܝܪܐܝܬ ܒܪܢܫܐ ܆ ܐܝܟܢܐ ܕܚܘܪܐ ܐܝܬܘܗܝ ܐܚܪܢܐ ܡܢ ܐܚܪܢܐ ܝܬܝܪܐܝܬ ܚܘܪܐ ܘܛܒܐ ܝܬܝܪܐܝܬ ܐܚܪܢܐ ܡܢ ܐܚܪܢܐ .  ܘܗ̣ܘ ܕܝܢ ܡܢܗ ܝܬܝܪܐ ܘܚܣܝܪܐ ܡܬܐܡܪ . ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܓܘܫܡܐ ܟܕ ܚܘܪܐ ܐܝܬܘܗܝ ܆ ܝܬܝܪܐܝܬ ܚܘܪܐ ܡܬܐܡܪ ܗܫܐ ܐܘ ܩܕܡܐܝܬ . ܘܟܕ ܚܡܝܡܐ ܐܝܬܘܗܝ ܆ ܝܬܝܖܐܝܬ ܘܚܣܝܪܐܝܬ ܡܬܐܡܪ ܚܡܝܡܐ .  ܐܘܣܝܐ ܕܝܢ ܠܐ ܡܬܐܡܪܐ . ܘܠܐ ܒܡܕܡ ܓܝܪ ܒܪܐܢܫܐ ܝܬܝܪܐܝܬ ܗܫܐ ܡܬܐܡܪ ܒܪܢܫܐ ܐܘ ı ܩܕܡܐܝܬ ܆ ܘܠܐ ܚܕ ܡܢ ܗܠܝܢ ܐܚܪܢܐ ܗܠܝܢ ܕܐܝܬܝܗܘܢ ܐܘܣܝܐ .  ܡܕܝܢ ܠܐ ܡܩܒܠܐ ܐܘܣܝܐ ܝܬܝܪܘܬܐ ܘܚܣܝܪܘܬܐ ܀ 
وقد يُظنّ بالجوهر أنه لا يقبل الأكثر والأقل .  ولست أقول إنه ليس جوهرٌ بأكثر من جوهر في انه جوهر ، (إن ذلك شيء قد قلنا به)  لكنى أقول : إن ما هو في جوهر جوهرٌ ليس يقال أكثر ولا أقل :  مثال ذلك أن هذا الجوهـر إن كان إنسـانا فليس يـكون إنسـاناً أكثر ولا أقل ، ولا إذا قيس بنفسه ، ولا إذا قيس بغيره ؛  فإنه ليس أحد من الناس إنسانا بأكثر من إنسانٍ غيره ، كما أن الأبيضَ أبيضُ بأكثر مما غيره أبيض ، والخيِّر خيرٌ بأكثر مما غيره خَيِّر .  كما أن الشيء إذا قيس بنفسه أيضا قيل إنه أكثر وأقل ، مثال ذلك أن الجسم إذا كان أبيض فقد يقال إنه في هذا الوقت أبيض بأكثر مما كان قبل ، وإذا كان حارًا فقد يقال إنه حارٌّ بأكثر مما كان أو أقل ؛  فأما الجوهر فليس يقال أكثر ولا أقل : فإنه ليس يقال في الإنسان إنه في هذا الوقت إنسان بأكثر مما كان فيما تقدّم ولا في غيره من سائر الجواهر .  فيكون الجوهر لا يقبل الأكثر والأقل . 
28. ITEM QUOD INEST NON SOLI.
Uidetur autem substantia non suscipere magis et minus. Substantia nemág mêr nóh mínnera sîn dáz sî íst . s. zéinemo mâle dánne ze ándermo. 
Dico autem hoc . non quia substantia non est a substantia magis et minus. Hoc autem dictum est quia est. Íh neuerságo nîeht . éin substantia nesî hártôr substantia dánne ánderiu . Uuánda íh tés keiégen hábo . s. sô prima íst hártôr dánne secunda.  Sed quoniam unaquȩque substantia . hoc ipsum quod est . non dicitur maius et minus. Súnder dáz éin substantia . dáz sî íst zéinemo mâle . dáz mêr neíst . dánne ze ándermo.  Ut est hȩc substantia homo. Álso cato íst. Non est magis et minus homo . neque ipse . neque ' alter ab altero. Ér neuuírdit nîomer mêr ménnisko álde mínnera. Nóh ér ímo sélbemo . nóh ánderêr ímo. Cicero neuuírdit nîomer mêr nóh mínnera homo álde substantia . dánne cato.  Non enim est alter altero magis homo . sicut album altero magis album, et bonum alterum altero magis bonum. Sô uuíz ándermo uuîzera uuírdit . únde gûot ándermo bézzera uuírdit . sô neuuírdit nîomer ménnísko ándermo hártôr ménnisko.  Sed et ipsum a se magis et minus dicitur. Ut corpus cum album sit . magis album esse dicitur quam prius. Et cum calidum sit . magis et minus calidum dicitur. Ióh uuîz sélbiz uuírdit mêr únde mín. Álso uuîz tûoh uuîzera uuírdit . tánne íz êr uuâre. Únde uuárm uuázer uuármera uuírdit . ióh cháltera uuírdit . tánne iz êr uuâre.  Substantia uero non dicitur . s. se ipsa magis et minus. Substantia nelîdit tés nîeht . taz sî uuérde mêr álde mín . dánne si êr uuás. Neque enim homo . magis nunc homo quam primus dicitur. Neque aliorum quicquam quȩ substantiæ sunt. Ménnisko nehéizit îo nû nîeht mêr ménnisko . dánne êr. Nóh téro díngo nehéin . díe substantiæ sínt.  Quapropter non recipiet substantia magis et minus. Pe díu nemág substantia mêr uuérden alde mín dáz sî íst. Nóh circulus nemág nóh duplum . nóh triangulum . unde ándere quantitates. Tes hábit aristoteles fersuîget ' uuánda iz álechúnd íst. Fóne díu uírdit îo nóh ze sûochenne proprium substantiæ. 
Substance, it seems, does not admit of a more and a less.  I do not mean that one substance is not more a substance than another (we have said that it is),  but that any given substance is not called more, or less, that which it is.  For example, if this substance is a man, it will not be more a man or less a man either than itself or than another man.  For one man is not more a man than another, as one pale thing is more pale than another and one beautiful thing more beautiful than another.  Again, a thing is called more, or less, such-and-such than itself; for example, the body that is pale is called more pale now than before, and the one that is hot is called more, or less, hot.  Substance, however, is not spoken of thus. For a man is not called more a man now than before, nor is anything else that is a substance.  Thus substance does not admit of a more and a less. 
(10) Μάλιστα δὲ ἴδιον τῆς οὐσίας δοκεῖ εἶναι τὸ ταὐτὸν καὶ (11) ἓν ἀριθμῷ ὂν τῶν ἐναντίων εἶναι δεκτικόν·  οἷον ἐπὶ μὲν τῶν (12) ἄλλων οὐδενὸς ἂν ἔχοι τις προενεγκεῖν [ὅσα μή ἐστιν (13) οὐσία], ὃ ἓν ἀριθμῷ ὂν τῶν ἐναντίων δεκτικόν ἐστιν·  (14) οἷον τὸ χρῶμα, ὅ ἐστιν ἓν καὶ ταὐτὸν ἀριθμῷ, οὐκ ἔσται (15) λευκὸν καὶ μέλαν, οὐδὲ ἡ αὐτὴ πρᾶξις καὶ μία τῷ ἀριθμῷ (16) οὐκ ἔσται φαύλη καὶ σπουδαία,  ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν (17) ἄλλων, ὅσα μή ἐστιν οὐσία.  ἡ δέ γε οὐσία ἓν καὶ (18) ταὐτὸν ἀριθμῷ ὂν δεκτικὸν τῶν ἐναντίων ἐστίν·  οἷον ὁ τὶς (19) ἄνθρωπος, εἷς καὶ ὁ αὐτὸς ὤν, ὁτὲ μὲν λευκὸς ὁτὲ δὲ μέ(20)λας γίγνεται, καὶ θερμὸς καὶ ψυχρός, καὶ φαῦλος καὶ (21) σπουδαῖος.  ἐπὶ δὲ τῶν ἄλλων οὐδενὸς φαίνεται τὸ τοιοῦ(22)τον, εἰ μή τις ἐνίσταιτο τὸν λόγον καὶ τὴν δόξαν φά(23)σκων τῶν τοιούτων εἶναι·  ὁ γὰρ αὐτὸς λόγος ἀληθής τε (24) καὶ ψευδὴς εἶναι δοκεῖ, οἷον εἰ ἀληθὴς εἴη ὁ λόγος τὸ κα(25)θῆσθαί τινα, ἀναστάντος αὐτοῦ ὁ αὐτὸς οὗτος ψευ(26)δὴς ἔσται·  ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῆς δόξης· εἰ γάρ τις ἀληθῶς (27) δοξάζοι τὸ καθῆσθαί τινα, ἀναστάντος αὐτοῦ ψευδῶς δοξάσει (28) τὴν αὐτὴν ἔχων περὶ αὐτοῦ δόξαν.  εἰ δέ τις καὶ τοῦτο πα(29)ραδέχοιτο, ἀλλὰ τῷ γε τρόπῳ διαφέρει·  τὰ μὲν γὰρ ἐπὶ (30) τῶν οὐσιῶν αὐτὰ μεταβάλλοντα δεκτικὰ τῶν ἐναντίων ἐστίν, —  (31) ψυχρὸν γὰρ ἐκ θερμοῦ γενόμενον μετέβαλεν (ἠλλοίωται (32) γάρ), καὶ μέλαν ἐκ λευκοῦ καὶ σπουδαῖον ἐκ φαύλου,  ὡσ(33)αύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον αὐτὸ μεταβολὴν (34) δεχόμενον τῶν ἐναντίων δεκτικόν ἐστιν·—  ὁ δὲ λόγος καὶ ἡ (35) δόξα αὐτὰ μὲν ἀκίνητα πάντῃ πάντως διαμένει, τοῦ δὲ (36) πράγματος κινουμένου τὸ ἐναντίον περὶ αὐτὰ γίγνεται·  ὁ μὲν (37) γὰρ λόγος διαμένει ὁ αὐτὸς τὸ καθῆσθαί τινα, τοῦ δὲ πρά(4b1)γματος κινηθέντος ὁτὲ μὲν ἀληθὴς ὁτὲ δὲ ψευδὴς γίγνεται· (2) ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῆς δόξης.  ὥστε τῷ τρόπῳ γε ἴδιον (3) ἂν εἴη τῆς οὐσίας τὸ κατὰ τὴν αὑτῆς μεταβολὴν δεκτικὴν (4) τῶν ἐναντίων εἶναι,  —εἰ δή τις καὶ ταῦτα παραδέχοιτο, τὴν (5) δόξαν καὶ τὸν λόγον δεκτικὰ τῶν ἐναντίων εἶναι.  οὐκ ἔστι (6) δὲ ἀληθὲς τοῦτο· ὁ γὰρ λόγος καὶ ἡ δόξα οὐ τῷ αὐτὰ δέχε(7)σθαί τι τῶν ἐναντίων εἶναι δεκτικὰ λέγεται, ἀλλὰ τῷ περὶ (8) ἕτερόν τι τὸ πάθος γεγενῆσθαι·  —τῷ γὰρ τὸ πρᾶγμα εἶναι (9) ἢ μὴ εἶναι, τούτῳ καὶ ὁ λόγος ἀληθὴς ἢ ψευδὴς εἶναι λέ(10)γεται, οὐ τῷ αὐτὸν δεκτικὸν εἶναι τῶν ἐναντίων·  ἁπλῶς γὰρ (11) οὐδὲν ὑπ’ οὐδενὸς οὔτε ὁ λόγος κινεῖται οὔτε ἡ δόξα, ὥστε (12) οὐκ ἂν εἴη δεκτικὰ τῶν ἐναντίων μηδενὸς ἐν αὐτοῖς γιγνο(13)μένου·—  ἡ δέ γε οὐσία τῷ αὐτὴν τὰ ἐναντία δέχεσθαι, τούτῳ (14) δεκτικὴ τῶν ἐναντίων λέγεται·  νόσον γὰρ καὶ ὑγίειαν (15) δέχεται, καὶ λευκότητα καὶ μελανίαν, καὶ ἕκαστον τῶν (16) τοιούτων αὐτὴ δεχομένη τῶν ἐναντίων εἶναι δεκτικὴ λέγεται.  (17) ὥστε ἴδιον ἂν οὐσίας εἴη τὸ ταὐτὸν καὶ ἓν ἀριθμῷ ὂν δεκτι(18)κὸν εἶναι τῶν ἐναντίων.  περὶ μὲν οὖν οὐσίας τοσαῦτα εἰ(19)ρήσθω. 
Պրակք։ ժգ:
Եւ մանաւանդ զի ուրոյն գոյացութեան թուի գոլ, որ նո՛յն և մի թուովն է։ ներհակացն գոլ ընդունական։ 
ո՛րզան։ քանզի մակայլոցն, ո՛չ զուրուք գըտըցէ ոք յայտնել։ որք միանգամ ո՛չ եմ գոյացութիւնք, որ մի թուով եմ մերհակացն ընդունական.  որզան գոյն որ մի և նոյն է թուով, ոչ է սպիտակ և սեաւ, և ոչ նոյն իրակութիւն, և մի թուով ոչ եղիցի վատթար և 117 առաքինի։  Սոյնպէս և մակ այլոցն, որք միանգամ ոչ եմ գոյացութիւնք։  իսկ գոյացութիւնն՝որ է մի և նոյն թուով, ընդունական մերհակացն է,  որզան՝ ոմն մարդ՝ մի և նոյն ելով, է զի սպիտակ, և է զի սեաւ լինի, և ջերմ և ցուրտ. և վատթար և առաքինի։  իսկ մակ այլոցն ոչ ուրուք երևի այսպիսի ինչ։
Պրակք ժդ
Բայց եթե ոք վիճեսցի՝ զբանն և զկարծիսն ասելով յայսպիսեացն գոլ իբրու ներհակաց ընդունական.  
քանզի նոյն բան և ճշմարիտ և սուտ թուի գոլ. հիզան՝ եթե ճշմարիտ իցէ բանն նստելն ումեք, յարուցելոյ մորա՝ սոյն սա սուտ եըիցի  սոյնպես և կարծիքն. քանզի եթե ճշմարտապէս կածեսցէ ոք նստելն զումեքէ, յարուցելոյ նորա՝ ստաբար կարծեսցէ եղիցի յաղագս նորա։  Ապա եթե ոք զայս առընկալցի, այլ սակտյն յեղանակաւ տարբերէ։   քանզի նակագոյացութեանցն, ա՛յնք յեղափոխեալք. ընդունականք ներհակա՛ցն են:  քանզի ցո՛ւրտ՚ ի ջերնոյ՚ եղեալ շոջեցաւ, քանզի այլայլեցաւ։ և սեաւ, ի սպիտակէ, և առաքինի, ի վատթարէ:  սոյնպէս և նակայլոցը՚ն իւրաքանչիւր, ինքն փոփոխումն ընկալեալ ներհակացն ընդունակա՛նէ:  իսկ բա՛նն և կարծիքն, ինքեանք անշա՛րժք և անխաղացք, ամէնայն, իրաւք ամենեւին կա՛յ մնայ իսկ իրին շարժեցելոյ, ներհական: ընյինքեանս լինին։  քանզի բանն. կա՛յ մնայ. նո՛յն նստելն ումեքն։ իսկ իրին շարժեցելոյ է՛ զի ճշմարիտ, և է՛ զի սո՛ւտ լինի։ սո՛յնպէս և նակակարծեացն։  ապա ուրեմն, յեղանակաւ, ուրո՛յն է գոյացութեանն ըսա իւրոյ փոփոխըմանն. ընդունական ներհակացըն գոլ։   ապեթե ոք և զայսոսիկ առընկալցի, զկարծիսն և զբա՛նն, ընդունականս ներհակա՛ցըն գոլ։  բայց ո՛չ է ճշմարիտ այս։ 118 քանզի բա՛նն և կարծիքն, ո՛չ վասն իւրեանցն ընդունե՛լ ինչ. ներհակա՛ցն գոլ ընդունակա՛նք ասին։ այլ վասն յ՛այլումըն կիրքն եղանելն։  քանզի իրն. գո՛լն կամ չգոլն. ա՛յսուիկ և բանն կամ ճշմարիտ և կամ սո՛ւտ ասի։ այլ ո՛չ վասն իւրն ընդունական գոլ ներհակացն։  բայց միանգամայն պարզաբար, ո՛չ յումեքէ. ո՛չ բանն շարժի. և ո՛չ կարծիքն ապա ուրեմն ո՛չ եղիցի ընդունական ներահակացն. ո՛չ ինչ ուրուք ի նոսա՛յ եղելոյ:  իսկ գոյացութիւն վասն իւրն զներհակա՛նսըն ընդունելոյ։ ա՛յսուիկ ընդունակա՛ն մերհակա՛ցն ասի։  քանզի հիւանդութիւն. և ողջութիւն ընդունի, և սպիտակութիւն. և սևութիւն։ և իւրաքանչիւրոք յայսպիսեացն յինքն ընդունելով. ներհակա՛ցն գոլ ընդունական ասի:  ապա ուրեմն. ուրո՛յն գոյացութեան եղիցի. որ նո՛յն և մի է թուով. ըստ իւրում փոփոխման ընդունակա՛ն գոլ ներհակաց։  և յաղագս գոյացութեան, ա՛յսքան ասասցի։ 
(131) Maxime autem proprium substantiae uidetur esse quod, cum sit idem et (132) unum numero, contrariorum susceptibile est.  Et in aliis quidem nullis (133) hoc quisquam habeat proferre quae non sunt substantiae, quod unum (134) numero contrariorum erit susceptibile;  ut color, quod est unum et idem (135) numero, non erit album et nigrum, nec eadem actio et una numero erit (136) mala et bona;  similiter autem et in aliis quaecumque substantiae non (137) sunt.  Ipsa uero substantia, cum sit una et eadem numero, contrariorum (138) susceptibilis est;  ut quidam homo, unus et idem cum sit, aliquando (139) albus aliquando niger fit, et calidus et frigidus, et improbus et (140) probus.  In aliis uero nullis tale aliquid uidetur, nisi quis opponat (141) orationem et opinionem dicens huiusmodi esse;  eadem enim oratio et (142) uera et falsa esse uidetur, ut, si uera oratio est aliquem sedere, cum (143) ipse surrexerit eadem ipsa erit falsa;  similiter autem et in opinione; (144) si quis enim uere opinabitur sedere aliquem, cum ipse surrexerit false (145) opinabitur, eandem de eo retinens opinionem.  Quod si quis etiam hoc (146) recipiat, at modo ipso differt;  eadem enim quae sunt in substantiis (147) ipsa permutata contrariorum sunt susceptibilia  (frigidum enim ex (148) calido factum permutatum est, et nigrum ex albo et probum ex improbo,  (149) similiter autem et in aliis singula ipsa permutationem suscipientia (150) contrariorum susceptibilia sunt),  oratio uero et opinio ipsa quidem (151) immobilia omnino semperque permanent, re uero mota contrarietas circa (152) ea fit;  oratio enim permanet eadem sedere aliquem, re uero mota (153) aliquotiens quidem uera fit aliquotiens falsa; similiter autem et in (154) opinione.  Quapropter hoc modo proprium erit substantiae ut secundum (155) propriam permutationem susceptibilis contrariorum sit  - si quis etiam (156) hoc suscipiat, opinionem et orationem contrariorum esse susceptibiles;  (157) non est autem hoc uerum; etenim oratio et opinio non quod ea (158) suscipiant aliquid contrariorum esse susceptibilia dicuntur sed quod (159) circa alteram quandam passionem sint.  - Eo enim quo res est uel non (160) est, eo oratio uel uera uel falsa dicitur, non eo quod ipsa (161) susceptibilis est contrarii.  Simpliciter enim nihil neque oratio (162) mouetur neque opinio, quare non erunt susceptiuae contrariorum nullo (163) in eis facto.  Substantia uero, quod ipsa suscipiat contraria, eo (164) dicitur contrariorum susceptibilis.  Aegritudinem enim et sanitatem (165) suscipit, et albedinem et nigredinem; et unumquodque talium ipsa (166) suscipiens contrariorum esse dicitur susceptibilis.  Quare proprium (167) erit substantiae, cum sit idem et unum numero, susceptibilem (168) contrariorum esse.  Et de substantia quidem haec dicta sint. 
ܡܣܬܒܪܐ ܕܝܢ ܕܕܝܠܢܝܐ ܝܬܝܪܐܝܬ ܕܐܘܣܝܐ ܐܝܬܘܗܝ ܗ̇ܘ ܕܟܕ ܗ̣ܘ ܟܕ ܗ̣ܘ ܘܚܕ ܐܝܬܘܗܝ ܒܡܢܝܢܐ ܆ ܡܩܒܠܢܐ ܕܗܠܝܢ ܣܩܘܒܠܝ̈ܐ ܢܗܘܐ .  ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܥܠ ܗܠܝܢ ܡ̇ܢ ܐܚܪܢܐ ܘܠܐ ܥܠ ܚܕ ܐܝܬ ܠܗ ܠܐܢܫ ܕܢܩܕܘܡ ܢܝܬܐ ܟܠ ܕܠܐ ܐܝܬܘܗܝ ܐܘܣܝܐ ܗ̇ܘ ܕܟܕ ܚܕ ܐܝܬܘܗܝ ܒܡܢܝܢܐ ܆ ܡܩܒܠܢܐ ܐܝܬܘܗܝ ܕܣܩܘܒܠܝ̈ܐ .  ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܓܘܢܐ ܗ̇ܘ ܕܐܝܬܘܗܝ ܚܕ ܘܗ̣ܘ ܟܕ ܗ̣ܘ ܒܡܢܝܢܐ ܠܐ ܢܗܘܐ ܚܘܪܐ ܘܐܘܟܡܐ . ܘܠܐ ܕܝܢ ܗ̣ܝ ܟܕ ܗ̣ܝ ܣܥܘܪܘܬܐ ܘܚܕܐ ܒܡܢܝܢܐ . ܠܐ ܬܗܘܐ ܫܟܝܪܬܐ ܘܡܝܬܪܬܐ .  ܒܗ̇ ܕܝܢ ܒܕܡܘܬܐ ܘܥܠ ܟܠܗܘܢ ܐܚܪܢܐ ܕܠܐ ܐܝܬܝܗܘܢ ܐܘܣܝ̈ܣ .  ܐܘܣܝܐ ܕܝܢ ܟܕ ܚܕ ܘܗ̣ܘ ܟܕ ܗ̣ܘ ܐܝܬܘܗܝ ܒܡܢܝܢܐ ܆ ܡܩܒܠܢܐ ܐܝܬܘܗܝ ܕܣܩܘܒ̈ܠܝܐ .   ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܕܐܢܫ ܒܪܢܫܐ ܟܕ ܚܕ ܘܗ̣ܘ ܟܕ ܗ̣ܘ ܐܝܬܘܗܝ ܒܙܒܢ ܡ̇ܢ ܚܘܪܐ ܆ ܒܙܒܢ ܕܝܢ ܐܘܟܡܐ ܗ̇ܘܐ ܆ ܘܚܡܝܡܐ ܕܝܢ ܘܩܪܝܪܐ : ܘܫܟܝܪܐ ܘܡܝܬܪܐ .  ܥܠ ܕܝܢ ܗܠܝܢ ܐܚܪܢܐ ܘܠܐ ܥܠ ܚܕ ܡܬܚܙܝܐ ܗ̇ܝ ܕܐܝܟ ܗܟܢ ܆ ܐܢ ܗ̣ܘ ܕܐܢܫ ܟܕ ܡܩܝܡ ܠܐ ܢܐܡܪ ܠܡܠܬܐ ܘܠܫܘܒܚܐ ܕܡܢ ܗܠܝܢ ܕܐܝܟ ܗܟܢ ܐܝܬܝܗܘܢ .  ܗ̣ܝ ܓܝܪ ܟܕ ܗ̇ܝ ܡܠܬܐ ܫܪܝܪܬܐ ܘܕܓܠܬܐ ܕܐܝܬܝܗ̇ ܡܣܬܒܪܐ . ܕܐܝܟ ܐܝܟܢ . ܕܐܢ ܫܪܝܪܬܐ ܬܗܘܐ ܡܠܬܐ ܗ̇ܝ ܕܝܬ̇ܒ ܐܢܫ ܆ ܟܕ ܩ̇ܐܡ ܗ̣ܝ ܟܕ ܗ̣ܝ ܗܕܐ ܕܓܠܬܐ ܗܘ̇ܝܐ .  ܗ̣ܘ ܗܟܘܬ ܕܝܢ ܘܥܠ ܫܘܒܚܐ . ܐܢܗ̣ܘ ܓܝܪ ܕܐܢܫ ܫܪܝܪܐܝܬ ܢܫܒܚ ܗ̇ܝ ܕܝܬ̇ܒ ܐܢܫ ܆ ܟܕ ܩ̇ܐܡ ܕܓܠܐܝܬ ܡܫܒܚ ܐܢ ܠܗ ܟܕ ܠܗ ܠܫܘܒܚܐ ı ܡܛܠܬܗ ܐܝܬ ܠܗ .  ܐܢ ܕܝܢ ܐܢܫ ܘܠܗܕܐ ܢܩܒܠ ܆ ܐܠܐ ܡܫܚܠܦܝܢ ܒܙܢܐ .  17 ܗܠܝܢ ܡ̇ܢ ܓܝܪ ܕܥܠ ܐܘܣܝ̈ܣ ܟܕ ܗܢܘܢ ܡܫܬܚܠܦܝܢ ܐܝܬܝܗܘܢ ܡܩ̈ܒܠܢܐ ܕܣܩܘܒܠܝ̈ܐ .  ܩܪܝܪܐ ܓܝܪ ܡ̇ܢ ܚܡܝܡܐ ܟܕ ܐܫܬܚܠܦ ܗ̇ܘܐ ܆ ܡܫܓܢܝ ܓܝܪ ܐܘܟܡܐ ܡܢ ܚܘܪܐ ܘܚܦܝܛܐ ܡܢ ܫܟܝܪܐ .  ܗ̣ܘ ܕܝܢ ܗܟܘܬ ܘܥܠ ܟܠ ܚܕ ܡܢ ܗܠܝܢ ܐܚܪ̈ܢܐ ܆ ܗ̣ܘ ܟܕ ܡܩܒܠ ܫܘܚܠܦܐ ܆ ܡܩܒܠܢܐ ܕܣܩܘܒܠܝ̈ܬܐ ܐܝܬܗܝ .  ܡܠܬܐ ܕܝܢ ܘܫܘܒܚܐ ܗܢܘܢ ܡ̇ܢ ܠܐ ܡܬܬܙܝܥܢ̈ܐ ܡܢ ܟܠ ܦܪܘܣ ܒܟܠ ܡܟܬܪܝܢ . ܟܕ ܕܝܢ ܡܬܬܙܝܥ ܣܘܥܪܢܐ ܆ ܗ̇ܝ ܕܣܩܘܒܠܝܐ ܗ̇ܘܝܐ ܠܘܬܗܘܢ .  ܡܠܬܐ ܡ̇ܢ ܓܝܪ ܗ̣ܝ ܡܟܬܪܐ ܗ̇ܝ ܕܐܢܫ ܝܬ̇ܒܝ . ܟܕ ܕܝܢ ܡܬܬܙܝܥ ܣܘܥܪܢܐ ܆ ܒܙܒܢ ܡ̇ܢ ܫܪܝܪܬܐ ܆ ܒܙܒܢ ܕܝܢ ܕܓܠܬܐ ܗ̇ܘܝܐ . ܗ̣ܘ ܗܟܘܬ ܕܝܢ ܘܥܠ ܫܘܒܚܐ .  ܡܕܝܢ ܒܙܢܐ ܡܕܡ ܕܝܠܢܝܐ ܕܐܘܣܝܐ ܢܗܘܐ ܆ ܗ̇ܘ ܕܒܘܚܠܦܐ ܕܝܠܗ̇ ܡܩܒܠܢܐ ܕܗܠܝܢ ܣܩܘܒܠܝ̈ܐ ܢܗܘܐ .  ܐܢ ܘܐܢܫ ܢܩܒܠ ܠܗܠܝܢ ܠܡܠܬܐ ܘܠܫܘܒܚܐ ܕܡܩܒܠܢ̈ܐ ܕܣܩܘܒܠܝ̈ܬܐ ܢܗܘܘܢ ܆  ܠܐ ܕܝܢ ܐܝܬܝܗ̇ ܫܪܝܪܬܐ ܗܕܐ . ܡܠܬܐ ܓܝܪ ܘܫܘܒܚܐ ܠܘ ܒܗ̇ܝ ܕܟܕ ܗܢܘܢ ܡܩܒܠܝܢ ܡܕܡ ܆ ܡܬܐܡܪܝܢ ܕܗܘܝܢ ܡܩܒ̈ܠܢܐ ܕܗܠܝܢ ܣܩܘܒܠܝ̈ܬܐ ܆ ܐܠܐ ܒܗ̇ܝ ܕܥܠ ܐܚܪܢܐ ܚܫܐ ܡܕܡ ܗ̇ܘܐ .  ܒܗ̇ܝ ܓܝܪ ܕܣܘܥܪܢܐ ܢܗܘܐ ܐܘ ܠܐ ܢܗܘܐ ܆ ܒܗܕܐ ܡܠܬܐ ܫܪܝܪܬܐ ܐܘ ܕܓܠܬܐ ܬܗܘܐ ܡܬܐܡܪܐ ܆ ܠܘ ܒܗ̇ܝ ܕܗ̣ܘ ܢܗܘܐ ܡܩܒܠܢܐ ܕܣܩܘܒܠܝ̈ܬܐ .  ܦܫܝܛܐܝܬ ܓܝܪ ܘܠܐ ܡܕܡ ܘܠܐ ܡܠܬܐ ܡܬܬܙܥܐ ܘܠܐ ܫܘܒܚܐ . ܡܕܝܢ ܠܐ ܢܗܘܘܢ ܡܩܒ̈ܠܢܐ ܕܣܩܘܒܠܝ̈ܐ ܆ ܘܠܐ ܕܚܕ ܕܒܗܘܢ ܗ̇ܘܐ .  ܐܘܣܝܐ ܓܝܪ ܒܗ̇ܝ ܕܗ̇ܝ ܡܩܒܠܐ ܠܣܩ̈ܘܒܠܝܐ ܆ ܒܗܕܐ ܡܬܐܡܪܐ ܡܩܒܠܢܝܬܐ ܕܣܩܘܒܠܝ̈ܐ .  ܟܘܪܗܢܐ ܓܝܪ ܘܚܘܠܡܢܐ ܡܩܒܠܐ ܘܚܘܪܘܬܐ ܘܐܘܟܡܘܬܐ . ܘܟܠ ܚܕ ܡܢ ܐܝܠܝܢ ܕܐܝܟ ܗܠܝܢ ܟܕ ܗ̣ܝ ܡܩܒܠܐ ܆ ܕܗܠܝܢ ı ܣܩܘܒܠܝ̈ܬܐ ܬܗܘܐ ܡܩܒܠܢܝܬܐ ܡܬܐܡܪܐ .  ܡܕܝܢ ܕܝܠܝܬܐ ܕܐܘܣܝܐ ܬܗܘܐ ܗ̇ܝ ܕܟܕ ܗ̣ܘ ܟܕ ܗ̣ܘ ܘܚܪ ܒܡܢܝܢܐ ܐܝܬܘܗܝ ܆ ܡܩܒܠܢܐ ܕܣܩܘܒܠܝ̈ܐ ܢܗܘܐ .   ܡܛܠ ܡ̇ܢ ܗܟܝܠ ܐܘܣܝܐ ܟܠܗܝܢ ܗܠܝܢ ܢܬܐܡܪܢ ܀ 
وقد يُظَن أن أَوْلى الخواص بالجوهر أن الواحد منه بالعدد هو بعينه قابل للمضادّات ،  والدليل على ذلك أنه لن يقدر أحدٌ انياتي بشيء مما ليس هو جوهرًا ، للواحدُ منه بالعدد هو بعينه قابلٌ للمضادّات ،  مثال ذلك أن اللون الواحد بالعدد هو بعينه لن يكون أبيض وأسود ، والفعل الواحد بالعدد هو بعينه يكون مذموما أو محمودا،  وكذلك نحوُ الأمر في سائر الأشياء مما ليس بجوهر .  فأما الجوهر فإن الواحد منه بالعدد هو بعينه قابل للمضادّات ،  مثال ذلك : ”إنسانٌ ما“ ، فإن هذا الواحد هو بعينه يكون أبيضَ حيناً وأسودَ حينا ، وحارا وباردا ، طالحا وصالحا .  ولن يوجد ما يجري هذا المجرى في شيء مما سوى الجوهر أصلا اللهم إلا أن يَرُدَّ ذلك رادٌ بأن يقول : إن القول والظنّ مما يجري هذا المجرى ،  لأن القول بعينه مظنونٌ صدقا وكذبا ، مثال ذلك أن القول إن صَدَق في جلوس جالس فإنه بعينه يكذب إذا قام ؛  لأن القول بعينه مظنونٌ صدقا وكذبا ، مثال ذلك أن القول إن صَدَق في جلوس جالس فإنه بعينه يكذب إذا قام ؛  فتقول : إن الإنسان – وإن اعترف بذلك - فإن بين الجهتين اختلافا ،  وذلك أن الأشياء في الجواهر إنما هي قابلة للمضادّات بأن تتغير أنفسها ،  لأن الشيء إذا كان حارَّا فصار باردًا فقد تغير ؛ وإذا كان أبيض فصار أسود ، وإذا كان مذموما فصار محمودا ،  وكذلك في سائر الأشياء : كلُّ واحد منها قابلٌ للمتضادّات بأن يقبل بنفسه التغيُّرَ .  فإما القول والظن فإنهما ثابتان غير زائلين لا بنحوٍ من الأنحاء ولا بوجهٍ من الوجوه ، وإنما يحدث المضاد فيهما بزوال الأمر ،  فإن القول جلوس جالسٍ ثابتٌ بحاله ، وإنما يصير صادقا حينا وكاذبا حينا بزوال الأمر . وكذلك القول في الظن أيضا .  فلتكن الجهة التي تخص الجوهَر أنه قابلٌ للمضادّات بتغيره < في> نفسه .  هذا إن اعترف الإنسان بذلك ، اعني أن الظنّ والقول قابلان للمضادّات .  إلا أن ذلك ليس بحق ، لأن القول والظنّ ليس إنما يقال فيهما إنهما قابلان للأضداد من طريق أنهما في أنفسهما يقبلان شيئا ، <لكن> من طريق أن حادثا يحدث في شيء غيرهما ،  وذلك أن القول إنما يقال فيه إنه صادق أو غنه كاذب من طريق أن الأمر موجود أو غير موجـود ، لا من طريق أنه نفسّه قابلٌ للأضداد ،  فإن القول بالجملة لا يقبل الزوال من شيء أصلا ، ولا الظن . فيجب ألا يكونا قابلين للأضداد ، إذ كان ليس يحدث فيهما ضدُّ أصلا ،  فأما الجوهر فيقال فيه إنه قابل للأضداد من طريق أنه نفسه قابلٌ للأضداد ،  وذلك أنه يقبل لمرض والصحة والبياض والسواد . وإنما يقال فيه أنه قابلٌ للأضداد من طريق أنه هو نفسه يقبل كل واحدٍ من هذه وما يجرى مجراها .  فيجب من ذلك أن تكون خاصة الجوهر أن الواحد منه بالعدد هو بعينه قابل للمتضادّات بتغيره في نفسه .  فهذا ، فلكن مبلغ ما نقوله في الجوهر؛ وقد ينبغي الآن أن نتبع ذلك بالقول في الكم . 
29. ITEM QUOD OMNI ET SOLI.
Maxime autem substantiæ proprium uidetur esse . quod cum idem et unum numero sit contrariorum susceptiuum est. Taz quíssista súnderzéichen substantiæ íst táz . táz sî éin uuésintiu . zuéi án síh némen mág uuíderuuartîgiu. 
Et in aliis quidem quidem quȩcumque non sunt substantiæ . non habebit quis quid proferat . quod cum unum sit numero susceptibile contrariorum est. Án dîen accentibus nemág nîoman dáz eruáren . dáz éin uuésende zuéi án síh néme uuíderuuártîgiu.  Uelud colorum quod est idem et unum numero . non erit album et nigrum. Neque eadem actio et una numero . erit praua et studiosa. Álso éin uáreuua nemág uuésin uuîz únde suárz. Nóh éin tât . kôut unde úbel.  Similiter autem et in aliis quȩ non sunt substantiæ. Álso íst iz án dien ánderen accidentibus.  Substantia uero cum unum et idem sit numero . capax contrariorum est. Substanbtia éiniu . mág trágen zuéi uuíderuuaartîgiu.  Ut quidam homo . cum unus atque idem numero sit . aliquando quidem fit niger . aliquando albus . et calidus et frigidus . prauus et studiosus. Álso cato uuésin mág ze êrist uuîz . únde dáranâh suárz . únde uuîlôn uuárm . únde uuîlôn chált . uuîlôn réht uuîlôn ' únreht.  In aliis autem nullis aliquid tale uidetur. Án dien accidentibus neuíndest tû nîeht sóles.

30. NON SIC ORATIONEM ET OPINIONEM CONTRARIIS MUTARI SICUT SUBSTANTIAM.
Nisi forte quis opponat orationem et opinionem esse huiusmodi. Mán nechéde réda . únde uuân . sô getân uuésin. 
Eadem enim oratio et eadem opinio . uerum et falsum esse uidetur. Uuánda éina réda . únde éinen uuân . uíndet man bédiu uuésin . uuâr ióh lúgi. Ueluti si uera sit sedere quendam . surgente eo falsa erit. Álso dánne geskíhet . ube uuâr íst zespréchenne . dáz éin mán sízze . únde iz sâr lúgi íst . sô ér ûfstât.  Similiter autem et de opinione. Úmbe den uuân so sámo. Si quis uere opinari . uel placere sibi putet sedere aliquem . surgente eo falsa uidetur ei idem habenti de eo placitum. So uuér uuânin uuíle dánne iz uuâr íst . táz éin mán sízze . stât ér ûf . uuânit ér is tánne nóh . sô trîugit ín der uuân.  Sed etsi quis hoc suscipiat . sed tamen modo differt. Uuíle óuh táz îoman sô uernémen . únde uúre gelîh háben . sô negât íz tóh nîeht kelîcho.  Nam ea quȩ in substantiis sunt . ipsa motata susceptibilia sunt contrariorum.  Frigidum enim de calido factum . motatum est. Altrum enim factum est. Et nigrum ex albo . et studiosum ex prauo . s. motatum est . et alterum factum est.  Similiter et in aliis . s. substantiis . unumquodque motationem suscipiens ' est susceptibile contrariorum. Sô die substantiȩ síh uuéhselônt . sô nément sîe án síh . álde in síh contraria. Cháltiu sácha uuárm uuótreniu . hábit síh keuuéhselôt . únde íst uuórten ánderiu. Únde suárz sácha uuîz uuórteniu . únde gûot . úbel uuórteniu . hábit síh ál geuuéhselôt. Sô uérit íz úmbe éina îouuélea substantiam . dáz sî síh uuéhselondo . inpfáhet contraria.  Oratio autem et placitum . ipsa quidem inmobilia omnino perseverant. Áber réda únde uuíllo . netûont nîeht sô. Síu stânt únuéruuéhselôt sélbin. Uuâr únde lúgi . neuuehselônt síh nîeht . sô uuîz únde suárz tônt tia substantiam. Cum res mouetur contrarium circa eam fit.  Oratio namque permanet æadem . eo quod sedeat aliquuis. Sô der sízzendo ûfstât . sô skînet án ímo . der uuéhsil . dóh tíu réda úngeuuéhselôt sî . tíudir chît . dáz er sízze. Cum uero res mota sit . aliquando uera . aliquando falsa fit . s. oratio. Úbe man sízzet . álde stát . únde síh sô uuéhselôt . sô uuírdit sî úngeuuehselôtiu . uuâr álde lúgi. Similiter autem et in placito. Sô uérit iz óuh án demo uuâne.  Quapropter modo solius proprium substantiȩ est . eo ' hoc est id quod secundum suam motationem capabilis sit contrariorum. Pe díu íst iz échert éinero déro substantiȩ . dáz sî síh uuéhselôndo . infáhen mág zuei contraria. 

31. ORATIONEM ET OPINIONEM CONTRARIETATIS NON ESSE SUSCEPTIBILEM.
Si quis etiam hȩc recipiat . placitum et orationem dicens susceptibilia esse contrariorum. 
non uerum est hoc. Úbe iz óuh îoman sô háben uuíle . daz oratio únde placitum . i. opinio . án síh némen contraria . dóh síu síh neuuéhselôen . táz neíst îo uuâr nîeht. Oratio namque et placitum non in eo quod ipsa aliquid recipiant . contrariorum susceptibilia esse dicuntur . sed eo quod circa alterum aliqua passio facta sit. Uuân únde réda . dóh man síu héize contrartia . dáz neíst îo be dîu nîeht táz síu in síh álde án síh îeht kenémen mugîn . núbe uóne díu . dáz díu substantia éteuuáz lîdit . s. uuíderuuartîgis.  Nam in eo quod res est aut non est in eo etiam oratio uera . uel falsa dicitur . non in eo quod ipsa capabilis sit contrariorum. Álso îo díu substantia íst álde neíst . álso uuírdit tíu réda uuâriu álse lúkkiu . sî nelîdet îo sélbiu nîeht.  Simpliciter autem a nullo . s. contrariorum . neque oratio neque placitum (moueter). Quapropter non erunt sus'ceptibilia contrariorum cum nulla in eis passio facta sit. Túrh síh neinfíndit nîemer uuân únde réda . déro uuíderuuártigôn. Fóne díu skînet . dáz síu íro nîeht infáhen nemúgin . nóh lîden nemúgin.  Uerum substantia in eo quod ipsa contraria recipiat . in hoc susceptibilis contrariorum esse dicitur. Áber substantia díu síu . i. contraria nímit án síh . tíu hábit tén námen mít réhte.  Languorem enim et sanitatem suscipit . et candorem et nigredinem. Et unumquodque talium ipsa suscipiendo . contrariorum susceptibilis esse dicitur. Sî uuírdit sîehc únde gesúnt . uuîz únde suárz. Únde déro îoételîh an síh ládende . héizet sî mít réhte . díu ánanémiga déro contrariorum.  Quare erit proprium substantiȩ quod cum idem et unum numero sit . secundum suam motationem . contrariorum est susceptibilis. Fóne díu íst táz úreiche substantiȩ . dáz sî síh uuéhselônde . contraria inpfáhen mág.  De substantia quidem hȩc dicta sint.

32. EXPLICIT DE SUBSTANTIA.
Uuîo mág man díutin substantiam únde accidens? Súmelîche chédint substantiam . dázter íst . accidens dáz tarmíte íst. Súmelîche chédint substantiam uóne uuésenne ' uuíst . accidens míteuuíst. Súmelîhe chédint substantiam êht . quod intellegitur îeht . i. aliquid . accidens mít êhte. Uidetur autem esse compositum îeht . et eius negatio nîeht . quod integre dicitur êin êht . únde nehêin êht. Sicut corrupte dicitur îouuíht . et eius negatio nîouuíht. De omni namque re uuíht dicitur. Interrogamus enim dicentes íst târ îouuíht? quasi diceremus íst târ éinuuíht . i. aliquid. Respondemus quoque nîouuíht . i. nehéin uuíht. Unum ergo significant îouuíht únde îeht . et item nîouuíht únde nîeht. De homine quoque dicitur úbiluuíht . pôseuuíht. Ergo . uuíht . êht . îeht . uuíst . taz íst . substantiam significant. Conuenientius tamen uidetur substantiam et accidens dicere . uuíst . únde míteuuíst. Quid autem genus et speciem? Dicamus si placet genus taz keméina . species taz súnderîga. In historicis lectionibus solemus interpretari genus chúnne únde sláhta . speciem bílde únde skôni . únde ánasíht. Facile autem intellegitur generalissimum genus tantum genus esse . et specialissimam speciem tantum speciem esse . genus autem subalternum utrumque esse genus et speciem. Idcirco dicamus genus generalissimum . állero specierum érchenôsta . et speciem specialissimam állero specierum érchenôsta . subalternum uero genus ' éin genus únder ándermo. Transire quoque possumus in legendo . eorum interpretacionem quorum patet intellectus et significatio. Maxime si eorum est laboriosa interpretatio. Sicut et latini angelos . et archangelos . cherubim . et seraphim . patriarchas . et prophetas . quȩ greca nomina sunt . in usu habent. Nec eorum alibi quam in expositionibus interpretationes legunt. Transire úber héuen. In usu habent prûchent. ' 
It seems most distinctive of substance that what is numerically one and the same is able to receive contraries.  In no other case could one bring forward anything, numerically one, which is able to receive contraries.  For example, a colour which is numerically one and the same will not be black and white, nor will numerically one and the same action be bad and good;  and similarly with everything else that is not substance.  A substance, however, numerically one and the same, is able to receive contraries.  For example, an individual man — one and the same — becomes pale at one time and dark at another, and hot and cold, and bad and good.  Nothing like this is to be seen in any other case, unless perhaps someone might object and say that statements and beliefs are like this.  For the same statement seems to be both true and false. Suppose, for example, that the statement that somebody is sitting is true; after he has got up this same statement will be false.  Similarly with beliefs. Suppose you believe truly that somebody is sitting; after he has got up you will believe falsely if you hold the same belief about him.  However, even if we were to grant this, there is still a difference in the way contraries are received.  For in the case of substances it is by themselves changing that they are able to receive contraries.  For what has become cold instead of hot, or dark instead of pale, or good instead of bad, has changed (has altered);  similarly in other cases too it is by itself undergoing change that each thing is able to receive contraries.  Statements and beliefs, on the other hand, themselves remain completely unchangeable in every way; it is because the actual thing changes that the contrary comes to belong to them.  For the statement that somebody is sitting remains the same; it is because of a change in the actual thing that it comes to be true at one time and false at another.  Similarly with beliefs. Hence at least the way in which it is able to receive contraries — through a change in itself — would be distinctive of substance,  even if we were to grant that beliefs and statements are able to receive contraries.  However, this is not true. For it is not because they themselves receive anything that statements and beliefs are said to be able to receive contraries, but because of what has happened to something else.  For it is because the actual thing exists or does not exist that the statement is said to be true or false, not because it is able itself to receive contraries.  No statement, in fact, or belief is changed at all by anything. So, since nothing happens in them, they are not able to receive contraries.  A substance, on the other hand, is said to be able to receive contraries because it itself receives contraries.  For it receives sickness and health, and paleness and darkness; and because it itself receives the various things of this kind it is said to be able to receive contraries.  It is, therefore, distinctive of substance that what is numerically one and the same is able to receive contraries.  This brings to an end our discussion of substance. 
 
Go to Wiki Documentation
Enhet: Det humanistiske fakultet   Utviklet av: IT-seksjonen ved HF
Login