Bibliotheca Polyglotta

(253) Tena samayena buddho bhagavā Sāvatthiyaṃ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme. tena kho pana samayena tiṃsamattā Pāṭheyyakā bhikkhū sabbe āraññakā sabbe piṇḍapātikā sabbe paṃsukūlikā sabbe tecīvarikā Sāvatthiṃ gacchantā bhagavantaṃ dassanāya upakaṭṭhāya vassūpanāyikāya nāsakkhiṃsu Sāvatthiyaṃ vassūpanāyikaṃ sambhāvetuṃ, antarā magge Sākete vassaṃ upagacchiṃsu. te ukkaṇṭhitarūpā vassaṃ vasiṃsu: āsanneva no bhagavā viharati ito chasu yojanesu na ca mayaṃ labhāma bhagavantaṃ dassanāyā ’ti. atha kho te bhikkhū vassaṃ vutthā temāsaccayena katāya pavāraṇāya deve vassante udakasaṃgahe udakacikkhalle okapuṇṇehi cīvarehi kilantarūpā yena Sāvatthi Jetavanaṃ Anāthapiṇḍikassa ārāmo yena bhagavā ten’ upasaṃkamiṃsu, upasaṃkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. |1|

. . . .

อถ โข เมณฺฑโก คหปติ ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน ปณีตํ ขาทนียํ โภชนียํ ปฏิยาทาเปตฺวา ภควโต กาลํ อาโรจาเปสิ “กาโล ภนฺเต นิฏฺฐิตํ ภตฺต”นฺติ. อถ โข ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย เยน เมณฺฑกสฺส คหปติสฺส ปริเวสนา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิ สทฺธึ ภิกฺขุสงฺเฆน. อถ โข เมณฺฑโก คหปติ อฑฺฒเตลสานิ โคปาลกสตานิ อาณาเปสิ “เตนหิ ภเณ เอกเมกํ เธนุํ คเหตฺวา เอกเมกสฺส ภิกฺขุโน อุปติฏฺฐถ ตรุเณน ขีเรน โภเชสฺสามา”ติ. อถ โข เมณฺฑโก คหปติ พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน สหตฺถา สนฺตปฺเปสิ สมฺปวาเรสิ ตรุเณน จ ขีเรน.

āciṇṇaṃ kho pan’ etaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ āgantukehi bhikkhūhi saddhiṃ paṭisammodituṃ. atha kho bhagavā te bhikkhū etad avoca: kacci bhikkhave khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasittha na ca piṇḍakena kilamitthā ’ti. khamanīyaṃ bhagavā, yāpanīyaṃ bhagavā, samaggā ca mayaṃ bhante sammodamānā avivadamānā vassaṃ vasimhā na ca piṇḍakena kilamimhā. idha mayaṃ bhante tiṃsamattā Pāṭheyyakā bhikkhū Sāvatthiṃ āgacchantā bhagavantaṃ dassanāya upakaṭṭhāya vassūpanāyikāya nāsakkhimhā Sāvatthiyaṃ vassūpanāyikaṃ sambhāvetuṃ, antarā magge Sākete vassaṃ upagacchimhā. te mayaṃ bhante ukkaṇṭhitarūpā vassaṃ va (254) simhā: āsanneva no bhagavā viharati ito chasu yojanesu na ca mayaṃ labhāma bhagavantaṃ dassanāyā ’ti. atha kho mayaṃ bhante vassaṃ vutthā temāsaccayena katāya pavāraṇāya deve vassante udakasaṃgahe udakacikkhalle okapuṇṇehi cīvarehi kilantarūpā addhānaṃ āgatā ’ti. |2|

. . . . . .

ภิกฺขู กุกฺกุจฺจายนฺตา ขีรํ น ปฏิคฺคณฺหนฺติ. ปฏิคฺคณฺหถ ภิกฺขเว ปริภุญฺชถาติ. อถ โข เมณฺฑโก คหปติ พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน สหตฺถา สนฺตปฺเปตฺวา สมฺปวาเรตฺวา ตรุเณน จ ขีเรน ภควนฺตํ ภุตฺตาวึ โอนีตปตฺตปาณึ เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข เมณฺฑโก คหปติ ภควนฺตํ เอตทโวจ “สนฺติ ภนฺเต มคฺคา กนฺตารา อปฺโปทกา อปฺปภกฺขา น สุกรา อปาเถยฺเยน คนฺตุํ. สาธุ ภนฺเต ภควา ภิกฺขูนํ ปาเถยฺยํ อนุชานาตู”ติ. อถ โข ภควา เมณฺฑกํ คหปตึ ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสตฺวา สมาทเปตฺวา สมุตฺเตเชตฺวา สมฺปหํเสตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิ.

atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: anujānāmi bhikkhave vassaṃ vutthānaṃ bhikkhūnaṃ kaṭhinaṃ attharituṃ. atthatakaṭhinānaṃ vo bhikkhave pañca kappissanti anāmantacāro asamādānacāro gaṇabhojanaṃ yāvadatthacīvaraṃ yo ca tattha cīvaruppādo so nesaṃ bhavissati. atthatakaṭhinānaṃ vo bhikkhave imāni pañca kappissanti. evañ ca pana bhikkhave kaṭhinaṃ attharitabbaṃ: |3|

. . . .

อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “อนุชานามิ ภิกฺขเว ปญฺจ โครเส ขีรํ ทธึ ตกฺกํ นวนีตํ สปฺปิ๎. สนฺติ ภิกฺขเว มคฺคา กนฺตารา อปฺโปทกา อปฺปภกฺขา น สุกรา อปาเถยฺเยน คนฺตุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ปาเถยฺยํ ปริเยสิตุํ ตณฺฑุโล ตณฺฑุลตฺถิเกน มุคฺโค มุคฺคตฺถิเกน มาโส มาสตฺถิเกน โลณํ โลณตฺถิเกน คุโฬ คุฬตฺถิเกน เตลํ เตลตฺถิเกน สปฺปิ สปฺปิตฺถิเกน. สนฺติ ภิกฺขเว มนุสฺสา สทฺธา ปสนฺนา เต กปฺปิยการกานํ หตฺเถ หิรญฺญํ อุปนิกฺขิปนฺติ ‘อิมินา อยฺยสฺส ยํ กปฺปิยํ ตํ เทถา’ติ.

vyattena bhikkhunā paṭibalena saṃgho ñāpetabbo: suṇātu me bhante saṃgho. idaṃ saṃghassa kaṭhinadussaṃ uppannaṃ. yadi saṃghassa pattakallaṃ, saṃgho imaṃ kaṭhinadussaṃ itthannāmassa bhikkhuno dadeyya kaṭhinaṃ attharituṃ. esā ñatti. suṇātu me bhante saṃgho. idaṃ saṃghassa kaṭhinadussaṃ uppannaṃ. saṃgho imaṃ kaṭhinadussaṃ itthannāmassa bhikkhuno deti kaṭhinaṃ attharituṃ. yassāyasmato khamati imassa kaṭhinadussassa itthannāmassa bhikkhuno dānaṃ kaṭhinaṃ attharituṃ so tuṇh’ assa. yassa na kkhamati so bhāseyya. dinnaṃ idaṃ saṃghena kaṭhinadussaṃ itthannāmassa bhikkhuno kaṭhinaṃ attharituṃ. khamati saṃghassa, tasmā tuṇhī, evaṃ etaṃ dhārayāmīti. |4|

. . . . . . . . . . .

อนุชานามิ ภิกฺขเว ยํ ตโต กปฺปิยํ ตํ สาทิตุํ น ตฺเววาหํ ภิกฺขเว เกนจิ ปริยาเยน ชาตรูปรชตํ สาทิตพฺพํ ปริเยสิตพฺพนฺติ วทามี”ติ. (ปญฺจโครสาทิอนุชานนา นิฏฺฐิตา.) (๑๘๒. เกณิยชฏิลวตฺถุ) ๓๐๐. อถ โข ภควา อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน อาปณํ ตทวสริ. อสฺโสสิ โข เกณิโย ชฏิโล “สมโณ ขลุ โภ โคตโม สกฺยปุตฺโต สกฺยกุลา ปพฺพชิโต อาปณํ อนุปฺปตฺโต ตํ โข ปน ภวนฺตํ โคตมํ เอวํ กลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคโตฯเปฯ สาธุ โข ปน ตถารูปานํ อรหตํ ทสฺสนํ โหตี”ติ. อถ โข เกณิยสฺส ชฏิลสฺส เอตทโหสิ “กึ นุ โข อหํ สมณสฺส โคตมสฺส หราเปยฺย”นฺติ. อถ โข เกณิยสฺส ชฏิลสฺส เอตทโหสิ “เยปิ โข เต พฺราหฺมณานํ ปุพฺพกา อิสโย มนฺตานํ กตฺตาโร มนฺตานํ ปวตฺตาโร เยสมิทํ เอตรหิ พฺราหฺมณา โปราณํ มนฺตปทํ คีตํ ปวุตฺตํ สมิหิตํ ตทนุคายนฺติ ตทนุภาสนฺติ ภาสิตมนุภาสนฺติ วาจิตมนุวาเจนฺติ เสยฺยถิทํ อฏฺฐโก วามโก วามเทโว เวสฺสามิตฺโต ยมตคฺคิ องฺคีรโส ภารทฺวาโช วาเสฏฺโฐ กสฺสโป ภคุ รตฺตูปรตา วิรตา วิกาลโภชนา เต เอวรูปานิ ปานานิ สาทิยิ๎สุ. สมโณปิ โคตโม รตฺตูปรโต วิรโต วิกาลโภชนา อรหติ สมโณปิ โคตโม เอวรูปานิ ปานานิ สาทิยิตุ”นฺติ ปหูตํ ปานํ ปฏิยาทาเปตฺวา กาเชหิ คาหาเปตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธึ สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ. เอกมนฺตํ ฐิโต โข เกณิโย ชฏิโล ภควนฺตํ เอตทโวจ “ปฏิคฺคณฺหาตุ เม ภวํ โคตโม ปาน”นฺติ.

evaṃ kho bhikkhave atthataṃ hoti kaṭhinaṃ, evaṃ anatthataṃ. kathañ ca bhikkhave anatthataṃ hoti kaṭhinaṃ. na ullikhitamattena atthataṃ hoti kaṭhinaṃ, na dhovanamattena atthataṃ hoti kaṭhinaṃ, na cīvaravicāraṇamattena atth.h.kaṭh., na cchedanamattena atth.h.k., na bandhanamattena atth.h.k., na ovaṭṭikakaraṇamattena atth.h.k., na kaṇḍusakaraṇamattena atth.h.k., na daḷhikammakaraṇamattena atth.h.k., na anuvātakaraṇamattena atth.h.k., na paribhaṇḍakaraṇamattena atth.h.k., na ovaddheyyakaraṇamattena atth.h.k., na kambalamaddanamattena atth.h.k., na nimittakatena atth.h.k., na parikathākatena atth.h.k., na kukkukatena atth.h.k., na sannidhikatena atth.h.k., na nissaggiyena atth.h.k., na akappakatena atth.h.k., na aññatra saṃghāṭiya atth.h.k., (255) na aññatra uttarāsaṅgena atth.h.k., na aññatra antaravāsakena atth.h.k., na aññatra pañcakena vā atirekapañcakena vā tadah’ eva sañchinnena samaṇḍalīkatena atth.h.k., na aññatra puggalassa atthārā atth.h.kaṭhinaṃ. sammā c’ eva atthataṃ hoti kaṭhinaṃ tañ ce nissīmaṭṭho anumodati evam pi anatthataṃ hoti kaṭhinaṃ. evaṃ kho bhikkhave anatthataṃ hoti kaṭhinaṃ. |5|

. . . . .

เตน หิ เกณิย ภิกฺขูนํ เทหีติ. (อถ โข เกณิโย ชฏิโล ภิกฺขูนํ เทติ.) ภิกฺขู กุกฺกุจฺจายนฺตา น ปฏิคฺคณฺหนฺติ. ปฏิคฺคณฺหถ ภิกฺขเว ปริภุญฺชถาติ. อถ โข เกณิโย ชฏิโล พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ ปหูเตหิ ปาเนหิ สหตฺถา สนฺตปฺเปตฺวา สมฺปวาเรตฺวา ภควนฺตํ โธตหตฺถํ โอนีตปตฺตปาณึ เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข เกณิยํ ชฏิลํ ภควา ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสสิ สมาทเปสิ สมุตฺเตเชสิ สมฺปหํเสสิ.

kathañ ca bhikkhave atthataṃ hoti kaṭhinaṃ. ahatena atthataṃ hoti kaṭhinaṃ, ahatakappena atth.h.k., pilotikāya atth.h.k., paṃsukūlena atth.h.k., pāpaṇikena atth.h.k., animittakatena atth.h.k., aparikathākatena atth.h.k., akukkukatena atth.h.k., asannidhikatena atth.h.k., anissaggiyena atth.h.k., kappakatena atth.h.k., saṃghāṭiyā atth.h.k., uttarāsaṅgena atth.h.k., antaravāsakena atth.h.k., pañcakena vā atirekapañcakena vā tadah’ eva sañchinnena samaṇḍalīkatena atth.h.k., puggalassa atthārā atth.h.k., sammā c’ eva atthataṃ hoti kaṭhinaṃ tañ ce sīmaṭṭho anumodati evam pi atthataṃ hoti kaṭhinaṃ. evaṃ kho bhikkhave atthataṃ hoti kaṭhinaṃ. |6|

. . .

อถ โข เกณิโย ชฏิโล ภควตา ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺสิโต สมาทปิโต สมุตฺเตชิโต สมฺปหํสิโต ภควนฺตํ เอตทโวจ “อธิวาเสตุ เม ภวํ โคตโม สฺวาตนาย ภตฺตํ สทฺธึ ภิกฺขุสงฺเฆนา”ติ. มหา โข เกณิย ภิกฺขุสงฺโฆ อฑฺฒเตลสานิ ภิกฺขุสตานิ ตฺวญฺจ พฺราหฺมเณสุ อภิปฺปสนฺโนติ. ทุติยมฺปิ โข เกณิโย ชฏิโล ภควนฺตํ เอตทโวจ “กิญฺจาปิ โข โภ โคตม มหา ภิกฺขุสงฺโฆ อฑฺฒเตลสานิ ภิกฺขุสตานิ อหญฺจ พฺราหฺมเณสุ อภิปฺปสนฺโน

kathañ ca bhikkhave ubbhataṃ hoti kaṭhinaṃ. aṭṭh’ imā bhikkhave mātikā kaṭhinassa ubbhārāya pakkamanantikā niṭṭhānantikā sanniṭṭhānantikā nāsanantikā savanantikā āsāvacchedikā sīmātikkantikā sahubbhārā ’ti. |7|

. .

อธิวาเสตุ เม ภวํ โคตโม สฺวาตนาย ภตฺตํ สทฺธึ ภิกฺขุสงฺเฆนา”ติ. มหา โข เกณิย ภิกฺขุสงฺโฆ อฑฺฒเตลสานิ ภิกฺขุสตานิ ตฺวญฺจ พฺราหฺมเณสุ อภิปฺปสนฺโนติ

||1||

.

ตติยมฺปิ โข เกณิโย ชฏิโล ภควนฺตํ เอตทโวจ “กิญฺจาปิ โข โภ โคตม มหา ภิกฺขุสงฺโฆ อฑฺฒเตลสานิ ภิกฺขุสตานิ อหญฺจ พฺราหฺมเณสุ อภิปฺปสนฺโน อธิวาเสตุ ภวํ โคตโม สฺวาตนาย ภตฺตํ สทฺธึ ภิกฺขุสงฺเฆนา”ติ.

bhikkhu atthatakaṭhino katacīvaraṃ ādāya pakkamati na paccessan ti. tassa bhikkhuno pakkamanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. |1|

. . . . . . . .

อธิวาเสสิ ภควา ตุณฺหีภาเวน. อถ โข เกณิโย ชฏิโล ภควโต อธิวาสนํ วิทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิ. อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “อนุชานามิ ภิกฺขเว อฏฺฐ ปานานิ อมฺพปานํ ชมฺพุปานํ โจจปานํ โมจปานํ มธูกปานํ มุทฺทิกปานํ สาลูกปานํ ผารุสกปานํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว สพฺพํ ผลรสํ ฐเปตฺวา ธญฺญผลรสํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว สพฺพํ ปตฺตรสํ ฐเปตฺวา ฑากรสํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว สพฺพํ ปุปฺผรสํ ฐเปตฺวา มธูกปุปฺผรสํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว อุจฺฉุรส”นฺติ. อถ โข เกณิโย ชฏิโล ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน สเก อสฺสเม ปณีตํ ขาทนียํ โภชนียํ ปฏิยาทาเปตฺวา ภควโต กาลํ อาโรจาเปสิ “กาโล โภ โคตม นิฏฺฐิตํ ภตฺต”นฺติ.

bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvaraṃ kāreti, so katacīvaro suṇāti: (256) ubbhataṃ kira tasmiṃ āvāse kaṭhinan ti. tassa bhikkhuno savanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvaraṃ kāreti, so katacīvaro paccessaṃ paccessan ti bahiddhā kaṭhinuddhāraṃ vītināmeti. tassa bhikkhuno sīmātikkantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvaraṃ kāreti, so katacīvaro paccessaṃ paccessan ti sambhuṇāti kaṭhinuddhāraṃ. tassa bhikkhuno saha bhikkhūhi kaṭhinuddhāro. |2|

. . . . . .

อถ โข ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย เยน เกณิยสฺส ชฏิลสฺส อสฺสโม เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิ สทฺธึ ภิกฺขุสงฺเฆน. อถ โข เกณิโย ชฏิโล พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน สหตฺถา สนฺตปฺเปตฺวา สมฺปวาเรตฺวา ภควนฺตํ ภุตฺตาวึ โอนีตปตฺตปาณึ เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข เกณิยํ ชฏิลํ ภควา อิมาหิ คาถาหิ อนุโมทิ “อคฺคิหุตฺตมุขา ยญฺญา สาวิตฺตี ฉนฺทโส มุขํ. ราชา มุขํ มนุสฺสานํ นทีนํ สาคโร มุขํฯ “นกฺขตฺตานํ มุขํ จนฺโท อาทิจฺโจ ตปตํ มุขํ. ปุญฺญํ อากงฺขมานานํ สงฺโฆ เว ยชตํ มุข”นฺติฯ อถ โข ภควา เกณิยํ ชฏิลํ อิมาหิ คาถาหิ อนุโมทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิ. (เกณิยชฏิลวตฺถุ นิฏฺฐิตํ.)

||2||

.

(๑๘๓. โรชมลฺลวตฺถุ) ๓๐๑. อถ โข ภควา อาปเณ ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา เยน กุสินารา เตน จาริกํ ปกฺกามิ มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึ อฑฺฒเตลเสหิ ภิกฺขุสเตหิ.

ādāyasattakaṃ niṭṭhitaṃ. bhikkhu atthatakaṭhino katacīvaraṃ samādāya pakkamati na paccessan ti. tassa bhikkhuno pakkamanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ samādāya pakkamati, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ samādāya pakkamati, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ samādāya pakkamati, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. |1|

. . . . . . . . . .

อสฺโสสุํ โข โกสินารกา มลฺลา “ภควา กิร กุสินารํ อาคจฺฉติ มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึ อฑฺฒเตลเสหิ ภิกฺขุสเตหี”ติ. เต สงฺครํ อกํสุ “โย ภควโต ปจฺจุคฺคมนํ น กริสฺสติ ปญฺจสตานิสฺส ทณฺโฑ”ติ. เตน โข ปน สมเยน โรโช มลฺโล อายสฺมโต อานนฺทสฺส สหาโย โหติ. อถ โข ภควา อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน กุสินารา ตทวสริ. อถ โข โกสินารกา มลฺลา ภควโต ปจฺจุคฺคมนํ อกํสุ. อถ โข โรโช มลฺโล ภควโต ปจฺจุคฺคมนํ กริตฺวา เยนายสฺมา อานนฺโท เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ. เอกมนฺตํ ฐิตํ โข โรชํ มลฺลํ อายสฺมา อานนฺโท เอตทโวจ “อุฬารํ โข เต อิทํ อาวุโส โรช ยํ ตฺวํ ภควโต ปจฺจุคฺคมนํ อกาสี”ติ. “นาหํ ภนฺเต อานนฺท พหุกโต พุทฺเธ วา ธมฺเม วา สงฺเฆ วา อปิ จ ญาตีหิ สงฺคโร กโต ‘โย ภควโต ปจฺจุคฺคมนํ น กริสฺสติ ปญฺจสตานิสฺส ทณฺโฑ”’ติ โส โข อหํ ภนฺเต อานนฺท ญาตีนํ ทณฺฑภยา เอวาหํ ภควโต ปจฺจุคฺคมนํ อกาสินฺติ. อถ โข อายสฺมา อานนฺโท อนตฺตมโน อโหสิ’กถญฺหิ นาม โรโช มลฺโล เอวํ วกฺขตี’ติ?

bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ samādāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvaraṃ kāreti, so katacīvaro suṇāti: ubbhataṃ kira tasmiṃ āvāse kaṭhinan ti. tassa bhikkhuno savanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ samādāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvaraṃ kāreti, so katacīvaro paccessaṃ paccessan ti bahiddhā kaṭhinuddhāraṃ vītināmeti. tassa bhikkhuno sīmātikkantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ samādāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvaraṃ kāreti, so katacīvaro paccessaṃ paccessan ti sambhuṇāti kaṭhinuddhāraṃ. tassa bhikkhuno saha bhikkhūhi kaṭhinuddhāro. |2|

. . . . . .

อถ โข อายสฺมา อานนฺโท เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ “อยํ ภนฺเต โรโช มลฺโล อภิญฺญาโต ญาตมนุสฺโส. มหตฺถิโก โข ปน เอวรูปานํ ญาตมนุสฺสานํ อิมสฺมึ ธมฺมวินเย ปสาโท. สาธุ ภนฺเต ภควา ตถา กโรตุ ยถา โรโช มลฺโล อิมสฺมึ ธมฺมวินเย ปสีเทยฺยา”ติ. “น โข ตํ อานนฺท ทุกฺกรํ ตถาคเตน ยถา โรโช มลฺโล อิมสฺมึ ธมฺมวินเย ปสีเทยฺยา”ติ. อถ โข ภควา โรชํ มลฺลํ เมตฺเตน จิตฺเตน ผริตฺวา อุฏฺฐายาสนา วิหารํ ปาวิสิ.

||3||

.

อถ โข โรโช มลฺโล ภควโต เมตฺเตน จิตฺเตน ผุฏฺโฐ เสยฺยถาปิ นาม คาวึ ตรุณวจฺโฉ เอวเมว วิหาเรน วิหารํ ปริเวเณน ปริเวณํ อุปสงฺกมิตฺวา ภิกฺขู ปุจฺฉติ “กหํ นุ โข ภนฺเต เอตรหิ โส ภควา วิหรติ อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ ทสฺสนกามา หิ มยํ ตํ ภควนฺตํ อรหนฺตํ สมฺมาสมฺพุทฺธ”นฺติ.

samādāyasattakaṃ niṭṭhitaṃ.

.

“เอสาวุโส โรช วิหาโร สํวุตทฺวาโร เตน อปฺปสทฺโท อุปสงฺกมิตฺวา อตรมาโน อาฬินฺทํ ปวิสิตฺวา อุกฺกาสิตฺวา อคฺคฬํ อาโกเฏหิ วิวริสฺสติ เต ภควา ทฺวาร”นฺติ.

(257) bhikkhu atthatakaṭhino vippakatacīvaraṃ ādāya pakkamati, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko ... (= ch.2; read vippakatacīvaraṃ ādāya instead of cīvaraṃ ādāya; the pakkamanantiko kaṭhinuddhāro is omitted.) ... saha bhikkhūhi kaṭhinuddhāro. |1|

. .

อถ โข โรโช มลฺโล เยน โส วิหาโร สํวุตทฺวาโร เตน อปฺปสทฺโท อุปสงฺกมิตฺวา อตรมาโน อาฬินฺทํ ปวิสิตฺวา อุกฺกาสิตฺวา อคฺคฬํ อาโกเฏสิ. วิวริ ภควา ทฺวารํ. อถ โข โรโช มลฺโล วิหารํ ปวิสิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ.

||4||

.

เอกมนฺตํ นิสินฺนสฺส โข โรชสฺส มลฺลสฺส ภควา อนุปุพฺพิ๎ กถํ กเถสิ เสยฺยถิทํ ทานกถํฯเปฯ อปรปฺปจฺจโย สตฺถุสาสเน ภควนฺตํ เอตทโวจ “สาธุ ภนฺเต อยฺยา มมญฺเญว ปฏิคฺคณฺเหยฺยุํ จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ โน อญฺเญส”นฺติ.

ādāyachakkaṃ niṭṭhitaṃ. bhikkhu atthatakaṭhino vippakatacīvaraṃ samādāya pakkamati, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko ... (= ch.3; read vippakatacīvaraṃ samādāya instead of cīvaraṃ samādāya; the pakkamanantiko kaṭhinuddhāro is omitted.) ... saha bhikkhūhi kaṭhinuddhāro. |1|

. . .

“เยสํ โข โรช เสกฺเขน ญาเณน เสกฺเขน ทสฺสเนน ธมฺโม ทิฏฺโฐ เสยฺยถาปิ ตยา เตสมฺปิ เอวํ โหติ ‘อโห นูน อยฺยา อมฺหากญฺเญว ปฏิคฺคณฺเหยฺยุํ จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ โน อญฺเญส’นฺติ. เตน หิ โรช ตว เจว ปฏิคฺคหิสฺสนฺติ อญฺเญสญฺจา”ติ. ๓๐๒. เตน โข ปน สมเยน กุสินารายํ ปณีตานํ ภตฺตานํ ภตฺตปฏิปาฏิ อฏฺฐิตา โหติ.

||5||

.

อถ โข โรชสฺส มลฺลสฺส ปฏิปาฏึ อลภนฺตสฺส เอตทโหสิ “ยํนูนาหํ ภตฺตคฺคํ โอโลเกยฺยํ ยํ ภตฺตคฺเค นาสฺส ตํ ปฏิยาเทยฺย”นฺติ.

samādāyachakkaṃ. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. |1|

. . . . . . . .

อถ โข โรโช มลฺโล ภตฺตคฺคํ โอโลเกนฺโต ทฺเว นาทฺทส ฑากญฺจ ปิฏฺฐขาทนียญฺจ. อถ โข โรโช มลฺโล เยนายสฺมา อานนฺโท เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ “อิธ เม ภนฺเต อานนฺท ปฏิปาฏึ อลภนฺตสฺส เอตทโหสิ ‘ยํนูนาหํ ภตฺตคฺคํ โอโลเกยฺยํ ยํ ภตฺตคฺเค นาสฺส ตํ ปฏิยาเทยฺย’นฺติ. โส โข อหํ ภนฺเต อานนฺท ภตฺตคฺคํ โอโลเกนฺโต ทฺเว นาทฺทสํ ฑากญฺจ ปิฏฺฐขาทนียญฺจ. สจาหํ ภนฺเต อานนฺท ปฏิยาเทยฺยํ ฑากญฺจ ปิฏฺฐขาทนียญฺจ ปฏิคฺคณฺเหยฺย เม ภควา”ติ? “เตน หิ โรช ภควนฺตํ ปฏิปุจฺฉิสฺสามี”ติ. อถ โข อายสฺมา อานนฺโท ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสิ. “เตน หานนฺท ปฏิยาเทตู”ติ. “เตน หิ โรช ปฏิยาเทหี”ติ.

bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati na paccessan ti, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati na paccessan ti, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati na paccessan ti, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressan-(258)ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. |2|

. . . . . .

อถ โข โรโช มลฺโล ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน ปหูตํ ฑากญฺจ ปิฏฺฐขาทนียญฺจ ปฏิยาทาเปตฺวา ภควโต อุปนาเมสิ “ปฏิคฺคณฺหาตุ เม ภนฺเต ภควา ฑากญฺจ ปิฏฺฐขาทนียญฺจา”ติ. “เตน หิ โรช ภิกฺขูนํ เทหี”ติ. (อถ โข โรโช มลฺโล ภิกฺขูนํ เทติ.) ภิกฺขู กุกฺกุจฺจายนฺตา น ปฏิคฺคณฺหนฺติ “ปฏิคฺคณฺหถ ภิกฺขเว ปริภุญฺชถา”ติ. อถ โข โรโช มลฺโล พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ ปหูเตหิ ฑาเกหิ จ ปิฏฺฐขาทนีเยหิ จ สหตฺถา สนฺตปฺเปตฺวา สมฺปวาเรตฺวา ภควนฺตํ โธตหตฺถํ โอนีตปตฺตปาณึ เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข โรชํ มลฺลํ ภควา ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสตฺวา สมาทเปตฺวา สมุตฺเตเชตฺวา สมฺปหํเสตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิ.

bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati anadhiṭṭhitena, n’ ev’ assa hoti paccessan ti, na pan’ assa hoti na paccessan ti, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati anadhiṭṭhitena, n’ ev’ assa hoti paccessan ti, na pan’ assa hoti na paccessan ti, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati anadhiṭṭhitena, n’ ev’ assa hoti paccessan ti, na pan’ assa hoti na paccessan ti, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. |3|

. . . . . .

อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “อนุชานามิ ภิกฺขเว สพฺพญฺจ ฑากํ สพฺพญฺจ ปิฏฺฐขาทนีย”นฺติ. (โรชมลฺลวตฺถุ นิฏฺฐิตํ.) (๑๘๔. วุฑฺฒปพฺพชิตวตฺถุ) ๓๐๓. อถ โข ภควา กุสินารายํ ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา เยน อาตุมา เตน จาริกํ ปกฺกามิ มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึ อฑฺฒเตลเสหิ ภิกฺขุสเตหิ. เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร วุฑฺฒปพฺพชิโต อาตุมายํ ปฏิวสติ นหาปิตปุพฺโพ. ตสฺส ทฺเว ทารกา โหนฺติ มญฺชุกา ปฏิภาเนยฺยกา ทกฺขา ปริโยทาตสิปฺปา สเก อาจริยเก นหาปิตกมฺเม. อสฺโสสิ โข โส วุฑฺฒปพฺพชิโต “ภควา กิร อาตุมํ อาคจฺฉติ มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึ อฑฺฒเตลเสหิ ภิกฺขุสเตหี”ติ.

bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati paccessan ti, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati paccessan ti, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati paccessan ti, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvaraṃ kāreti, so katacīvaro suṇāti: ubbhataṃ kira tasmiṃ āvāse kaṭhinan ti. tassa bhikkhuno savanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvaraṃ kāreti, so katacīvaro paccessaṃ paccessan ti bahiddhā kaṭhinuddhāraṃ vītināmeti. tassa bhikkhuno sīmātikkantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ ādāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvaraṃ kāreti, so katacīvaro paccessaṃ paccessan ti sambhu-(259)ṇāti kaṭhinuddhāraṃ. tassa bhikkhuno saha bhikkhūhi kaṭhinuddhāro. |4|

. . . . . . . . . . . .

อถ โข โส วุฑฺฒปพฺพชิโต เต ทารเก เอตทโวจ “ภควา กิร ตาตา อาตุมํ อาคจฺฉติ มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึ อฑฺฒเตลเสหิ ภิกฺขุสเตหิ. คจฺฉถ ตุมฺเห ตาตา ขุรภณฺฑํ อาทาย นาฬิยาวาปเกน อนุฆรกํ อนุฆรกํ อาหิณฺฑถ โลณมฺปิ เตลมฺปิ ตณฺฑุลมฺปิ ขาทนียมฺปิ สํหรถ ภควโต อาคตสฺส ยาคุปานํ กริสฺสามา”ติ. “เอวํ ตาตา”ติ โข เต ทารกา ตสฺส วุฑฺฒปพฺพชิตสฺส ปฏิสฺสุณิตฺวา ขุรภณฺฑํ อาทาย นาฬิยาวาปเกน อนุฆรกํ อนุฆรกํ อาหิณฺฑนฺติ โลณมฺปิ เตลมฺปิ ตณฺฑุลมฺปิ ขาทนียมฺปิ สํหรนฺตา. มนุสฺสา เต ทารเก มญฺชุเก ปฏิภาเนยฺยเก ปสฺสิตฺวา เยปิ น การาเปตุกามา เตปิ การาเปนฺติ การาเปตฺวาปิ พหุํ เทนฺติ. อถ โข เต ทารกา พหุํ โลณมฺปิ เตลมฺปิ ตณฺฑุลมฺปิ ขาทนียมฺปิ สํหรึสุ. อถ โข ภควา อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน อาตุมา ตทวสริ. ตตฺร สุทํ ภควา อาตุมายํ วิหรติ ภุสาคาเร. อถ โข โส วุฑฺฒปพฺพชิโต ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน ปหูตํ ยาคุํ ปฏิยาทาเปตฺวา ภควโต อุปนาเมสิ “ปฏิคฺคณฺหาตุ เม ภนฺเต ภควา ยาคุ”นฺติ. ชานนฺตาปิ ตถาคตา ปุจฺฉนฺติฯเปฯ สาวกานํ วา สิกฺขาปทํ ปญฺญเปสฺสามาติ. อถ โข ภควา ตํ วุฑฺฒปพฺพชิตํ เอตทโวจ “กุตายํ ภิกฺขุ ยาคู”ติ? อถ โข โส วุฑฺฒปพฺพชิโต ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสิ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา “อนนุจฺฉวิกํ โมฆปุริส อนนุโลมิกํ อปฺปติรูปํ อสฺสามณกํ อกปฺปิยํ อกรณียํ.

||6||

.

กถญฺหิ นาม ตฺวํ โมฆปุริส ปพฺพชิโต อกปฺปิเย สมาทเปสฺสสิ.

bhikkhu atthatakaṭhino cīvaraṃ samādāya pakkamati --pa-- ādāyapakkamanavārasadisaṃ evaṃ vitthāretabbaṃ --la-- bhikkhu atthatakaṭhino vippakatacīvaraṃ ādāya pakkamati --la-- samādāyapakkamanavārasadisaṃ evaṃ vitthāretabbaṃ --la-- bhikkhu atthatakaṭhino vippakatacīvaraṃ samādāya pakkamati ... (= ch.6; read vippakatacīvaraṃ samādāya instead of cīvaraṃ ādāya.) ... saha bhikkhūhi kaṭhinuddhāro. ||1|

.

เนตํ โมฆปุริส อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทายฯเปฯ

||7||

.

วิครหิตฺวา ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ ‘น ภิกฺขเว ปพฺพชิเตน อกปฺปิเย สมาทเปตพฺพํ

ādāyabhāṇavāraṃ niṭṭhitaṃ. bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya pakkamati, so bahisīmagato taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati anāsāya labhati āsāya na labhati, tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya ... tassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro....tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya pakkamati, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvarāsaṃ payirupāsissaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati, tassa sā cīvarāsā upacchijjati. tassa bhikkhuno āsāvacchediko kaṭhinuddhāro. |1|

. . . . . . . .

โย สมาทเปยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. น จ ภิกฺขเว นหาปิตปุพฺเพน ขุรภณฺฑํ ปริหริตพฺพํ. โย ปริหเรยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา”’ติ. อถ โข ภควา อาตุมายํ ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา เยน สาวตฺถิ เตน จาริกํ ปกฺกามิ. อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน สาวตฺถิ ตทวสริ. ตตฺร สุทํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม.

bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya pakkamati na paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati anāsāya labhati āsāya na labhati, tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino ... tassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya pakkamati na paccessan ti, tassa bahisī-(260)magatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvarāsaṃ payirupāsissan ti, so taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati, tassa sā cīvarāsā upacchijjati. tassa bhikkhuno āsāvacchediko kaṭhinuddhāro. |2|

. . . . . . .

เตน โข ปน สมเยน สาวตฺถิยํ พหุํ ผลขาทนียํ อุปฺปนฺนํ โหติ. อถ โข ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ “กึ นุ โข ภควตา ผลขาทนียํ อนุญฺญาตํ กึ อนนุญฺญาต”นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. “อนุชานามิ ภิกฺขเว สพฺพํ ผลขาทนีย”นฺติ. ๓๐๔. เตน โข ปน สมเยน สงฺฆิกานิ พีชานิ ปุคฺคลิกาย ภูมิยา โรปิยนฺติ ปุคฺคลิกานิ พีชานิ สงฺฆิกาย ภูมิยา โรปิยนฺติ.

bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya pakkamati anadhiṭṭhitena, n’ ev’ assa hoti paccessan ti, na pan’ assa hoti na paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati anāsāya labhati āsāya na labhati, tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... tassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya pakkamati anadhiṭṭhitena, n’ ev’ assa hoti paccessan ti, na pan’ assa hoti na paccessan ti, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvarāsaṃ payirupāsissaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati, tassa sā cīvarāsā upacchijjati. tassa bhikkhuno āsāvacchediko kaṭhinuddhāro. |3|

. . . . . .

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. สงฺฆิกานิ ภิกฺขเว พีชานิ ปุคฺคลิกาย ภูมิยา โรปิตานิ ภาคํ ทตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพานิ. ปุคฺคลิกานิ พีชานิ สงฺฆิกาย ภูมิยา โรปิตานิ ภาคํ ทตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพานีติ. (วุฑฺฒปพฺพชิตวตฺถุ นิฏฺฐิตํ.) (๑๘๕. จตุมหาปเทสกถา) ๓๐๕. เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขูนํ กิสฺมิญฺจิ กิสฺมิญฺจิ ฐาเน กุกฺกุจฺจํ อุปฺปชฺชติ “กึ นุ โข ภควตา อนุญฺญาตํ กึ อนนุญฺญาต”นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.

||8||

.

“ยํ ภิกฺขเว มยา ‘อิทํ น กปฺปตี’ติ อปฺปฏิกฺขิตฺตํ ตญฺเจ อกปฺปิยํ อนุโลเมติ กปฺปิยํ ปฏิพาหติ ตํ โว น กปฺปติ.

anāsādoḷasakaṃ niṭṭhitaṃ. bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati āsāya labhati anāsāya na labhati, tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... tassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressan na paccessan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya pakkamati paccessan ti, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvarāsaṃ payirupāsissaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati, tassa sā cīvarāsā upacchijjati. tassa bhikkhuno āsāvacchediko kaṭhinuddhāro. |1|

. . . . . . .

ยํ ภิกฺขเว มยา ‘อิทํ น กปฺปตี’ติ อปฺปฏิกฺขิตฺตํ ตญฺเจ กปฺปิยํ อนุโลเมติ อกปฺปิยํ ปฏิพาหติ ตํ โว กปฺปติ. ยํ ภิกฺขเว มยา ‘อิทํ กปฺปตี’ติ อนนุญฺญาตํ ตญฺเจ อกปฺปิยํ อนุโลเมติ กปฺปิยํ ปฏิพาหติ ตํ โว น กปฺปติ. ยํ ภิกฺขเว มยา ‘อิทํ กปฺปตี’ติ อนนุญฺญาตํ ตญฺเจ กปฺปิยํ อนุโลเมติ อกปฺปิยํ ปฏิพาหติ ตํ โว กปฺปตี”ติ. อถ โข ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ “กปฺปติ นุ โข ยาวกาลิเกน ยามกาลิกํ น นุ โข กปฺปติ? กปฺปติ นุ โข ยาวกาลิเกน สตฺตาหกาลิกํ น นุ โข กปฺปติ? กปฺปติ นุ โข ยาวกาลิเกน ยาวชีวิกํ น นุ โข กปฺปติ? กปฺปติ นุ โข ยามกาลิเกน สตฺตาหกาลิกํ น นุ โข กปฺปติ?

bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato suṇāti: ubbhataṃ (261) kira tasmiṃ āvāse kaṭhinanti, tassa evaṃ hoti: yato tasmiṃ āvāse ubbhataṃ kaṭhinaṃ idh’ ev’ imaṃ cīvarāsaṃ payirupāsissan ti, so taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati āsāya labhati anāsāya na labhati, tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... tassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato suṇāti: ubbhataṃ kira tasmiṃ āvāse kaṭhinan ti, tassa evaṃ hoti: yato tasmiṃ āvāse ubbhataṃ kaṭhinaṃ idh’ ev’ imaṃ cīvarāsaṃ payirupāsissaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati, tassa sā cīvarāsā upacchijjati. tassa bhikkhuno āsāvacchediko kaṭhinuddhāro. |2|

. . . . . .

กปฺปติ นุ โข ยามกาลิเกน ยาวชีวิกํ น นุ โข กปฺปติ? กปฺปติ นุ โข สตฺตาหกาลิเกน ยาวชีวิกํ น นุ โข กปฺปตี”ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. “ยาวกาลิเกน ภิกฺขเว ยามกาลิกํ ตทหุ ปฏิคฺคหิตํ กาเล กปฺปติ วิกาเล น กปฺปติ. ยาวกาลิเกน ภิกฺขเว สตฺตาหกาลิกํ ตทหุ ปฏิคฺคหิตํ กาเล กปฺปติ วิกาเล น กปฺปติ. ยาวกาลิเกน ภิกฺขเว ยาวชีวิกํ ตทหุ ปฏิคฺคหิตํ กาเล กปฺปติ วิกาเล น กปฺปติ.

bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati āsāya labhati anāsāya na labhati, so taṃ cīvaraṃ kāreti, so katacīvaro suṇāti: ubbhataṃ kira tasmiṃ āvāse kaṭhinan ti. tassa bhikkhuno savanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya pakkamati paccessan ti, tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvarāsaṃ payirupāsissaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati, tassa sā cīvarāsā upacchijjati. tassa bhikkhuno āsāvacchediko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati āsāya labhati anāsāya na labhati, so taṃ cīvaraṃ kāreti, so katacīvaro paccessaṃ paccessan ti bahiddhā kaṭhinuddhāraṃ vītināmeti. tassa bhikkhuno sīmātikkantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino cīvarāsāya pakkamati paccessan ti, so bahisīmagato taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati āsāya labhati anāsāya na labhati, so taṃ cīvaraṃ kāreti, so katacīvaro paccessaṃ paccessan ti sambhuṇāti kaṭhinuddhāraṃ. tassa bhikkhuno saha bhikkhūhi kaṭhinuddhāro. |3|

. . . . . . . .

ยามกาลิเกน ภิกฺขเว สตฺตาหกาลิกํ ตทหุ ปฏิคฺคหิตํ ยาเม กปฺปติ ยามาติกฺกนฺเต น กปฺปติ. ยามกาลิเกน ภิกฺขเว ยาวชีวิกํ ตทหุ ปฏิคฺคหิตํ ยาเม กปฺปติ ยามาติกฺกนฺเต น กปฺปติ. สตฺตาหกาลิเกน ภิกฺขเว ยาวชีวิกํ ปฏิคฺคหิตํ สตฺตาหํ กปฺปติ สตฺตาหาติกฺกนฺเต น กปฺปตี”ติ. (จตุมหาปเทสกถา นิฏฺฐิตา.) เภสชฺชกฺขนฺธโก ฉฏฺโฐ. (๑๘๖. ตสฺสุทฺทานํ) สารทิเก วิกาเลปิ วสํ มูเล ปิฏฺเฐหิ จ. กสาเวหิ ปณฺณํ ผลํ ชตุ โลณํ ฉกณญฺจฯ จุณฺณํ จาลินิ มํสญฺจ อญฺชนํ อุปปิสนี. อญฺชนี อุจฺจาปารุตา สลากา สลากฐานึ ฯ

||9||

.

ถวิกํสพทฺธกํ สุตฺตํ มุทฺธนิเตลนตฺถุ จ. นตฺถุกรณี ธูมญฺจ เนตฺตญฺจาปิธนตฺถวิฯ

āsādoḷasakaṃ niṭṭhitaṃ.

.

เตลปาเกสุ มชฺชญฺจ อติกฺขิตฺตํ อพฺภญฺชนํ. ตุมฺพํ เสทํ สมฺภารญฺจ มหา ภงฺโคทกํ ตถาฯ

(262) bhikkhu atthatakaṭhino kenacid eva karaṇīyena pakkamati, tassa bahisīmagatassa cīvarāsā uppajjati, so taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati anāsāya labhati āsāya na labhati, tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... tassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino kenacid eva karaṇīyena pakkamati, tassa bahisīmagatassa cīvarāsā uppajjati, tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvarāsaṃ payirupāsissaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati, tassa sā cīvarāsā upacchijjati. tassa bhikkhuno āsāvacchediko kaṭhinuddhāro. |1|

. . . . . .

ทกโกฏฺฐํ โลหิตญฺจ วิสาณํ ปาทพฺภญฺชนํ. ปชฺชํ สตฺถํ กสาวญฺจ ติลกกฺกํ กพฬิกํฯ โจฬํ สาสปกุฏฺฏญฺจ ธูม สกฺขริกาย จ. วณเตลํ วิกาสิกํ วิกฏญฺจ ปฏิคฺคหํฯ คูถํ กโรนฺโต โลฬิญฺจ ขารํ มุตฺตหรีตกํ. คนฺธา วิเรจนญฺเจว อจฺฉากฏํ กฏากฏํฯ ปฏิจฺฉาทนิ ปพฺภารา อาราม สตฺตาเหน จ. คุฬํ มุคฺคํ โสวีรญฺจ สามํปากา ปุนาปเจฯ ปุนานุญฺญาสิ ทุพฺภิกฺเข ผลญฺจ ติลขาทนี. ปุเรภตฺตํ กายฑาโห นิพฺพตฺตญฺจ ภคนฺทลํฯ วตฺถิกมฺมญฺจ สุปฺปิญฺจ มนุสฺสมํสเมว จ. หตฺถิอสฺสา สุนโข จ อหิ สีหญฺจ ทีปิกํ ฯ

bhikkhu atthatakaṭhino kenacid eva karaṇīyena pakkamati na paccessan ti, tassa bahisīmagatassa cīvarāsā uppajjati, so taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati anāsāya labhati āsāya na labhati, tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... tassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino kenacid eva karaṇīyena pakkamati na paccessan ti, tassa bahisīmagatassa cīvarāsā uppajjati, tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvarāsaṃ payirupāsissan ti, so taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati, tassa sā cīvarāsā upacchijjati. tassa bhikkhuno āsāvacchediko kaṭhinuddhāro. |2|

. . . . .

อจฺฉตรจฺฉมํสญฺจ ปฏิปาฏิ จ ยาคุ จ. ตรุณํ อญฺญตฺร คุฬํ สุนิธาวสถาคารํฯ คงฺคา โกฏิสจฺจกถา อมฺพปาลี จ ลิจฺฉวี. อุทฺทิสฺส กตํ สุภิกฺขํ ปุนเทว ปฏิกฺขิปิฯ เมโฆ ยโส เมณฺฑโก จ โครสํ ปาเถยฺยเกน จ. เกณิ อมฺโพ ชมฺพุ โจจ โมจมธุมุทฺทิกสาลุกํฯ ผารุสกา ฑากปิฏฺฐํ อาตุมายํ นหาปิโต. สาวตฺถิยํ ผลํ พีชํ กิสฺมึ ฐาเน จ กาลิเกติฯ (อิมมฺหิ ขนฺธเก วตฺถู เอกสตํ ฉวตฺถุ.) (เภสชฺชกฺขนฺธโก นิฏฺฐิโต.) (๗. กถินกฺขนฺธโก ๑๘๗. กถินานุชานนา) ๓๐๖. เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม.

bhikkhu atthatakaṭhino kenacid eva karaṇīyena pakkamati anadhiṭṭhitena, n’ ev’ assa hoti paccessan ti, na pan’ assa hoti na paccessan ti, tassa bahisīmagatassa cīvarāsā uppajjati, so taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati anāsāya labhati āsāya na labhati, tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... tassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti. tassa bhikkhuno sanni-(263)ṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino kenacid eva karaṇīyena pakkamati anadhiṭṭhitena, n’ ev’ assa hoti paccessan ti, na pan’ assa hoti na paccessan ti, tassa bahisīmagatassa cīvarāsā uppajjati, tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvarāsaṃ payirupāsissaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvarāsaṃ payirupāsati, tassa sā cīvarāsā upacchijjati. tassa bhikkhuno āsāvacchediko kaṭhinuddhāro. |3|

. . . . . .

เตน โข ปน สมเยน ตึสมตฺตา ปาเวยฺยกา ภิกฺขู สพฺเพ อารญฺญิกา สพฺเพ ปิณฺฑปาติกา สพฺเพ ปํสุกูลิกา สพฺเพ เตจีวริกา สาวตฺถึ อาคจฺฉนฺตา ภควนฺตํ ทสฺสนาย อุปกฏฺฐาย วสฺสูปนายิกาย นาสกฺขิ๎สุ สาวตฺถิยํ วสฺสูปนายิกํ สมฺภาเวตุํ อนฺตรามคฺเค สาเกเต วสฺสํ อุปคจฺฉึสุ. เต อุกฺกณฺฐิตรูปา วสฺสํ วสึสุ อาสนฺเนว โน ภควา วิหรติ อิโต ฉสุ โยชเนสุ น จ มยํ ลภาม ภควนฺตํ ทสฺสนายาติ. อถ โข เต ภิกฺขู วสฺสํวุฏฺฐา เตมาสจฺจเยน กตาย ปวารณาย เทเว วสฺสนฺเต อุทกสงฺคเห อุทกจิกฺขลฺเล โอกปุณฺเณหิ จีวเรหิ กิลนฺตรูปา เยน สาวตฺถิ เชตวนํ อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราโม เยน ภควา เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ. อาจิณฺณํ โข ปเนตํ พุทฺธานํ ภควนฺตานํ อาคนฺตุเกหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ ปฏิสมฺโมทิตุํ. อถ โข ภควา เต ภิกฺขู เอตทโวจ “กจฺจิ ภิกฺขเว ขมนียํ กจฺจิ ยาปนียํ กจฺจิ สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วสิตฺถ น จ ปิณฺฑเกน กิลมิตฺถา”ติ? “ขมนียํ ภควา ยาปนียํ ภควา สมคฺคา จ มยํ ภนฺเต สมฺโมทมานา อวิวทมานา วสฺสํ วสิมฺหา น จ ปิณฺฑเกน กิลมิมฺหา

||10||

.

อิธ มยํ ภนฺเต ตึสมตฺตา ปาเวยฺยกา ภิกฺขู สาวตฺถึ อาคจฺฉนฺตา ภควนฺตํ ทสฺสนาย อุปกฏฺฐาย วสฺสูปนายิกาย นาสกฺขิมฺหา สาวตฺถิยํ วสฺสูปนายิกํ สมฺภาเวตุํ อนฺตรามคฺเค สาเกเต วสฺสํ อุปคจฺฉิมฺหา.

karaṇīyadoḷasakaṃ niṭṭhitaṃ.

.

เต มยํ ภนฺเต อุกฺกณฺฐิตรูปา วสฺสํ วสิมฺหา ‘อาสนฺเนว โน ภควา วิหรติ อิโต ฉสุ โยชเนสุ น จ มยํ ลภาม ภควนฺตํ ทสฺสนายา’ติ.

bhikkhu atthatakaṭhino disaṃgamiko pakkamati cīvarapaṭivisaṃ apacinayamāno, tam enaṃ disaṃgataṃ bhikkhū pucchanti: kahaṃ tvaṃ āvuso vassaṃ vuttho kattha ca te cīvarapaṭiviso ’ti. so evaṃ vadeti: amukasmiṃ āvāse vassaṃ vuttho ’mhi tattha ca me cīvarapaṭiviso ti. te evaṃ vadanti: gacchāvuso taṃ cīvaraṃ āhara, mayan te idha cīvaraṃ karissāmā ’ti. so taṃ āvāsaṃ gantvā bhikkhū pucchati: kahaṃ me āvuso cīvarapaṭiviso ’ti. te evaṃ vadanti: ayan te āvuso cīvarapaṭiviso, kahaṃ gamissasīti. so evaṃ vadeti: amukaṃ nāma āvāsaṃ gamissāmi tattha me bhikkhū cīvaraṃ karissantīti. te evaṃ vadanti: alaṃ āvuso mā agamāsi, mayan te idha cīvaraṃ karissāmā ’ti: tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino disaṃgamiko pakkamati --la-- tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino disaṃgamiko pakkamati --la-- tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. |1|

. . . . . . . . . .

อถ โข มยํ ภนฺเต วสฺสํวุฏฺฐา เตมาสจฺจเยน กตาย ปวารณาย เทเว วสฺสนฺเต อุทกสงฺคเห อุทกจิกฺขลฺเล โอกปุณฺเณหิ จีวเรหิ กิลนฺตรูปา อทฺธานํ อาคตาติ. อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “อนุชานามิ ภิกฺขเว วสฺสํวุฏฺฐานํ ภิกฺขูนํ กถินํ อตฺถริตุํ. อตฺถตกถินานํ โว ภิกฺขเว ปญฺจ กปฺปิสฺสนฺติ อนามนฺตจาโร อสมาทานจาโร คณโภชนํ ยาวทตฺถจีวรํ โย จ ตตฺถ จีวรุปฺปาโท โส เนสํ ภวิสฺสตีติ. อตฺถตกถินานํ โว ภิกฺขเว อิมานิ ปญฺจ กปฺปิสฺสนฺติ. เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว กถินํ อตฺถริตพฺพํ. พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ ๓๐๗. “สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ. อิทํ สงฺฆสฺส กถินทุสฺสํ อุปฺปนฺนํ. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ สงฺโฆ อิมํ กถินทุสฺสํ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ทเทยฺย กถินํ อตฺถริตุํ. เอสา ญตฺติ. “สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ.

bhikkhu atthatakaṭhino disaṃgamiko pakkamati cīvarapaṭivisaṃ apacinayamāno ... ayan te āvuso cīvarapaṭiviso ’ti. so taṃ cīvaraṃ ādāya taṃ āvāsaṃ gacchati, tam enaṃ antarā magge bhikkhū pucchanti: āvuso kahaṃ gamissasīti. so evaṃ vadeti: amukaṃ nāma āvāsaṃ gamissāmi, tattha me bhikkhū cīvaraṃ karissantīti. te evaṃ vadanti: alaṃ āvuso mā agamāsi, mayan te idha cīvaraṃ karissāmā ’ti. tassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. (264) tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... tassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaram kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. |2|

. . . . . . . .

อิทํ สงฺฆสฺส กถินทุสฺสํ อุปฺปนฺนํ. สงฺโฆ อิมํ กถินทุสฺสํ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน เทติ กถินํ อตฺถริตุํ. ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิมสฺส กถินทุสฺสสฺส อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ทานํ กถินํ อตฺถริตุํ โส ตุณฺหสฺส ยสฺส นกฺขมติ โส ภาเสยฺย. “ทินฺนํ อิทํ สงฺเฆน กถินทุสฺสํ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน กถินํ อตฺถริตุํ. ขมติ สงฺฆสฺส ตสฺมา ตุณฺหี เอวเมตํ ธารยามี”ติ. ๓๐๘. “เอวํ โข ภิกฺขเว อตฺถตํ โหติ กถินํ เอวํ อนตฺถตํ. กถญฺจ ปน ภิกฺขเว อนตฺถตํ โหติ กถินํ?

bhikkhu atthatakaṭhino disaṃgamiko pakkamati cīvaraṃ apacinayamāno ... ayan te āvuso cīvarapaṭiviso ’ti. so taṃ cīvaraṃ ādāya taṃ āvāsaṃ gacchati, tassa taṃ āvāsaṃ gacchantassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro ... idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. |3|

. . . . .

น อุลฺลิขิตมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น โธวนมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น จีวรวิจารณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น เฉทนมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น พนฺธนมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น โอวฏฺฏิยกรณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น กณฺฑุสกรณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น ทฬฺหีกมฺมกรณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น อนุวาตกรณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น ปริภณฺฑกรณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น โอวทฺเธยฺยกรณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น กมฺพลมทฺทนมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น นิมิตฺตกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น ปริกถากเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น กุกฺกุกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น สนฺนิธิกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น นิสฺสคฺคิเยน อตฺถตํ โหติ กถินํ น อกปฺปกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น อญฺญตฺร สงฺฆาฏิยา อตฺถตํ โหติ กถินํ น อญฺญตฺร อุตฺตราสงฺเคน อตฺถตํ โหติ กถินํ น อญฺญตฺร อนฺตรวาสเกน อตฺถตํ โหติ กถินํ น อญฺญตฺร ปญฺจเกน วา อติเรกปญฺจเกน วา ตทเหว สญฺฉินฺเนน สมณฺฑลีกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ น อญฺญตฺร ปุคฺคลสฺส อตฺถารา อตฺถตํ โหติ กถินํ สมฺมา เจว อตฺถตํ โหติ กถินํ ตญฺเจ นิสฺสีมฏฺโฐ อนุโมทติ เอวมฺปิ อนตฺถตํ โหติ กถินํ. เอวํ โข ภิกฺขเว อนตฺถตํ โหติ กถินํ. ๓๐๙. “กถญฺจ ภิกฺขเว อตฺถตํ โหติ กถินํ? อหเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ อหตกปฺเปน อตฺถตํ โหติ กถินํ ปิโลติกาย อตฺถตํ โหติ กถินํ ปํสุกูเลน อตฺถตํ โหติ กถินํ ปาปณิเกน อตฺถตํ โหติ กถินํ อนิมิตฺตกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ อปริกถากเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ อกุกฺกุกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ อสนฺนิธิกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ อนิสฺสคฺคิเยน อตฺถตํ โหติ กถินํ กปฺปกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ สงฺฆาฏิยา อตฺถตํ โหติ กถินํ อุตฺตราสงฺเคน อตฺถตํ โหติ กถินํ อนฺตรวาสเกน อตฺถตํ โหติ กถินํ ปญฺจเกน วา อติเรกปญฺจเกน วา ตทเหว สญฺฉินฺเนน สมณฺฑลีกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ ปุคฺคลสฺส อตฺถารา อตฺถตํ โหติ กถินํ สมฺมา เจ อตฺถตํ โหติ กถินํ ตญฺเจ สีมฏฺโฐ อนุโมทติ เอวมฺปิ อตฺถตํ โหติ กถินํ

||11||

.

เอวํ โข ภิกฺขเว อตฺถตํ โหติ กถินํ.

apacinanavakaṃ niṭṭhitaṃ.

.

๓๑๐. “กถญฺจ ภิกฺขเว อุพฺภตํ โหติ กถินํ?

bhikkhu atthatakaṭhino phāsuvihāriko cīvaraṃ ādāya pakkamati amukaṃ nāma āvāsaṃ gamissāmi, tattha me phāsu bhavissati vasissāmi, no ce me phāsu bhavissati amukaṃ nāma āvāsaṃ gamissāmi, tattha me phāsu bhavissati vasissāmi, no ce me phāsu bhavissati amukaṃ nāma āvāsaṃ gamissāmi, tattha me phāsu bhavissati vasissāmi, no ce me phāsu bhavissati paccessan ti. tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti. tassa bhikkhuno niṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino phāsuvihāriko ... paccessan ti. tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: n’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti. tassa bhikkhuno sanniṭṭhānantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino phāsuvihāriko ... paccessan ti. tassa bahisīmagatassa evaṃ hoti: idh’ ev’ imaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessan ti, so taṃ cīvaraṃ kāreti, tassa taṃ cīvaraṃ kayiramānaṃ nassati. tassa bhikkhuno nāsanantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino phāsuvihāriko ... paccessan ti. so bahisīmagato taṃ cīvaraṃ kāreti, so katacīvaro paccessaṃ paccessan ti bahiddhā kaṭhinuddhāraṃ vītināmeti. tassa bhikkhuno sī-(265)mātikkantiko kaṭhinuddhāro. bhikkhu atthatakaṭhino phāsuvihāriko ... paccessan ti. so bahisīmagato taṃ cīvaraṃ kāreti, so katacīvaro paccessaṃ paccessan ti sambhuṇāti kaṭhinuddhāraṃ. tassa bhikkhuno saha bhikkhūhi kaṭhinuddhāro. |1|

. . . . . . . . . . . . . . .

อฏฺฐิมา ภิกฺขเว มาติกา กถินสฺส อุพฺภาราย ปกฺกมนนฺติกา นิฏฺฐานนฺติกา สนฺนิฏฺฐานนฺติกา นาสนนฺติกา สวนนฺติกา อาสาวจฺเฉทิกา สีมาติกฺกนฺติกา สหุพฺภารา”ติ. (กถินานุชานนา นิฏฺฐิตา.) (๑๘๘. อาทายสตฺตกํ) ๓๑๑. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน กตจีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน ปกฺกมนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร สุณาติ “อุพฺภตํ กิร ตสฺมึ อาวาเส กถิน”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สวนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ พหิทฺธา กถินุทฺธารํ วีตินาเมติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สีมาติกฺกนฺติโก กถินุทฺธาโร.

||12||

.

ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ สมฺภุณาติ กถินุทฺธารํ.

phāsuvihārapañcakaṃ niṭṭhitaṃ.

.

ตสฺส ภิกฺขุโน สห ภิกฺขูหิ กถินุทฺธาโร.

dve ’me bhikkhave kaṭhinassa palibodhā dve apalibodhā. katame ca bhikkhave dve kaṭhinassa palibodhā. āvāsapalibodho ca cīvarapalibodho ca. kathañ ca bhikkhave āvāsapalibodho hoti. idha bhikkhave bhikkhu vassati vātasmiṃ āvāse sāpekkho vā pakkamati paccessan ti. evaṃ kho bhikkhave āvāsapalibodho hoti. kathañ ca bhikkhave cīvarapalibodho hoti. idha bhikkhave bhikkhuno cīvaraṃ akataṃ vā hoti vippakataṃ vā cīvarāsā vā anupacchinnā. evaṃ kho bhikkhave cīvarapalibodho hoti. ime kho bhikkhave dve kaṭhinassa palibodhā. |1|

. . . . . . . . . .

อาทายสตฺตกํ นิฏฺฐิตํ. (๑๘๙. สมาทายสตฺตกํ) ๓๑๒. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน กตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน ปกฺกมนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ.

katame ca bhikkhave dve kaṭhinassa apalibodhā. āvāsāpalibodho hoti. idha bhikkhave kathañ ca bhikkhave āvāsāpalibodho hoti. idha bhikkhave bhikkhu pakkamati tamhā āvāsā cattena vantena muttena anape kkhena na paccessan ti. evaṃ kho bhikkhave āvāsaapalibodho hoti. kathañ ca bhikkhave cīvarāpalibodho hoti. idha bhikkhave bhikkhuno cīvaraṃ kataṃ vā hoti naṭṭhaṃ vā vinaṭṭhaṃ vā daḍḍhaṃ vā cīvarāsā vā upacchinnā. evaṃ kho bhikkhave cīvarāpalibodho hoti. ime kho bhikkhave dve kaṭhinassa apalibodhā ’ti. |2|

. . . . . . . . .

ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร สุณาติ “อุพฺภตํ กิร ตสฺมึ อาวาเส กถิน”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สวนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ พหิทฺธา กถินุทฺธารํ วีตินาเมติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สีมาติกฺกนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ สมฺภุณาติ กถินุทฺธารํ. ตสฺส ภิกฺขุโน สห ภิกฺขูหิ กถินุทฺธาโร.

||13||

.

kaṭhinakkhandhakaṃ sattamaṃ.

.

สมาทายสตฺตกํ นิฏฺฐิตํ.

imamhi khandhake vatthu doḷasa, peyyālamukhāni ekasataṃ aṭṭhārasa. tassa uddānaṃ: tiṃsa Pāṭheyyakā bhikkhū Sāket’ ukkaṇṭhitā vasuṃ vassaṃ vutth’ okapuṇṇehi agamuṃ jinadassanaṃ. | idaṃ vatthuṃ kaṭhinassa, kappiyan ti ca pañcakā: anāmantā asamācārā tath’ eva gaṇabhojanaṃ | yāvadatthañ ca uppādo atthatānaṃ bhavissati. ñatti ev’ atthatañ c’ eva, evañ c’ eva anatthataṃ. | ullikhi dhovanā c’ eva vicāraṇaṃ ca chedanaṃ bandhan’ ovaṭṭi kaṇḍu ca daḷhikamm’-ānuvātikā | (266) paribhaṇḍaṃ ovaṭṭeyyaṃ maddanā nimitta-kathā kukku sannidhi nissaggi n’ akapp’ aññatra te tayo | aññatra pañcātireke sañchinnena samaṇḍalī na aññatra puggalā, sammā nissīmaṭṭho anumodati, | kaṭhinaṃ anatthataṃ hoti evaṃ buddhena desitaṃ. ahat’-ākappa-piloti-paṃsu-pāpaṇikāya ca | animitt’-āparikathā akukku asannidhi ca anissaggi kappakate tathā ticīvarena ca | pañcake vātireke vā chinna-samaṇḍalīkate puggalass’ atthārā, sammā sīmaṭṭho anumodati. | evaṃ kaṭhinattharaṇaṃ. ubbhārass’ aṭṭha mātikā: pakkamananti niṭṭhānaṃ sanniṭṭhānañ ca nāsanaṃ | savanaṃ āsāvacchedi sīmā saubbhār’ aṭṭhamī. katacīvaram ādāya na paccessan ti gacchati, | tassa taṃ kaṭhinuddhāro hoti pakkamanantiko. ādāya cīvaraṃ yāti nissīme idha cintayi | kāressaṃ na paccessan ti niṭṭhāne kaṭhinuddhāro. ādāya nissīmaṃ n’ eva na paccessan timānaso | tassa taṃ kaṭhinuddhāro sanniṭṭhānantiko bhave. ādāya cīvaraṃ yāti nissīme idha cintayi | kāressaṃ na paccessan ti kayiraṃ tassa nassati, tassa taṃ kaṭhinuddhāro bhavati nāsanantiko. | ādāya yāti paccessaṃ bahi kāreti cīvaraṃ cīvarakato suṇāti ubbhataṃ kaṭhinaṃ tahiṃ, | tassa taṃ kaṭhinuddhāro bhavati savanantiko. ādāya yāti paccessaṃ bahi kāreti cīvaraṃ | katacīvaro bahiddhā nāmeti kaṭhinuddhāraṃ, tassa taṃ kaṭhinuddhāro sīmātikkantiko bhave. | ādāya yāti paccessaṃ bahi kāreti cīvaraṃ katacīvaro paccessaṃ sambhoti kaṭhinuddhāraṃ, | tassa taṃ kaṭhinuddhāro saha bhikkhūhi jāyati. ādāya samādāya ca sattasattavidhi gati. | pakkamanantikā n’ atthi chaccā vippakatā gati. ādāya nissīmagataṃ kāressaṃ iti jāyati | niṭṭhānaṃ sanniṭṭhānañ ca nāsanañ ca ime tayo. ādāya na paccessan ti bahisīme karomiti | niṭṭhānaṃ sanniṭṭhānam pi nāsanam pi idaṃ tayo. anadhiṭṭhitena n’ ev’ assa heṭṭhā {tīṇi} nayā vidhi. | (267) ādāya yāti paccessaṃ bahisīme karomiti na paccessan ti kāreti, niṭṭhāne kaṭhinuddhāro | sanniṭṭhānaṃ nāsanañ ca savana-sīmātikkamā saha bhikkhūhi jāyetha, evaṃ pannarasaṃ gati. | samādāya, vippakatā, samādāya punā tathā, ime te caturo vārā sabbe pannarasa vidhi. | anāsāya ca, āsāya, karaṇīyo ca te tayo, nayato taṃ vijāneyya tayo dvādasa-dvādasa. | apacinanā nav’ ettha, phāsu pañcavidhā tahiṃ, palibodh’-āpalibodhā, uddānaṃ nayato katan ti.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(๑๙๐. อาทายฉกฺกํ) ๓๑๓. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ อาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ อาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ อาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺสํ ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร สุณาติ “อุพฺภตํ กิร ตสฺมึ อาวาเส กถิน”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สวนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ พหิทฺธา กถินุทฺธารํ วีตินาเมติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สีมาติกฺกนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ สมฺภุณาติ กถินุทฺธารํ. ตสฺส ภิกฺขุโน สห ภิกฺขูหิ กถินุทฺธาโร. อาทายฉกฺกํ นิฏฺฐิตํ. (๑๙๑. สมาทายฉกฺกํ) ๓๑๔. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร สุณาติ “อุพฺภตํ กิร ตสฺมึ อาวาเส กถิน”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สวนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ พหิทฺธา กถินุทฺธารํ วีตินาเมติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สีมาติกฺกนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ สมฺภุณาติ กถินุทฺธารํ. ตสฺส ภิกฺขุโน สห ภิกฺขูหิ กถินุทฺธาโร. สมาทายฉกฺกํ นิฏฺฐิตํ. (๑๙๒. อาทายปนฺนรสกํ) ๓๑๕. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. (ติกํ.) ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺส”นฺติ โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. (ติกํ.) ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส โหติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ น ปนสฺส โหติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส โหติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ น ปนสฺส โหติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส โหติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ น ปนสฺส โหติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. (ติกํ.)

(268) Tena samayena buddho bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandakanivāpe. tena kho pana samayena Vesālī iddhā c’ eva hoti phītā ca bahujanā ākiṇṇamanussā subhikkhā ca, satta ca pāsādasahassāni satta ca pāsādasatāni satta ca pāsādā satta ca kūṭāgārasahassāni satta ca kūṭāgārasatāni satta ca kūṭāgārāni satta ca ārāmasahassāni sata ca ārāmasatāni satta ca ārāmā satta ca pokkharaṇīsahassāni sata ca pokkharaṇīsatāni satta ca pokkharaṇiyo. Ambapālikā gaṇikā abhirūpā hoti dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā padakkhiṇā nacce ca gīte ca vādite ca abhisaṭā atthikānaṃ-atthikānaṃ manussānaṃ paññāsāya ca rattiṃ gacchati tāya ca Vesālī bhiyyosomattāya upasobhati. |1|

. . .

ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ.

atha kho Rājagahako negamo Vesāliṃ agamāsi kenacid eva karaṇīyena. addasa kho Rājagahako negamo Vesāliṃ iddhaṃ ca phītaṃ ca bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ subhikkhaṃ ca satta ca pāsādasahassāni ... satta ca pokkharaṇiyo Ambapāliṃ ca gaṇikaṃ abhirūpaṃ dassanīyaṃ pāsādikaṃ ... upasobhitan ti. atha kho Rājagahako negamo Vesāliyaṃ taṃ karaṇīyaṃ tīretvā punad eva Rājagahaṃ paccāgacchi, yena rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā rājānaṃ Māgadhaṃ Seniyaṃ Bimbisāraṃ etad avoca: Vesālī deva iddhā ca phītā ca ... upasobhati. sādhu deva mayam pi gaṇikaṃ vuṭṭhāpeyyāmā ’ti. tena hi bhaṇe tādisiṃ kumāriṃ jānāhi yaṃ tumhe gaṇikaṃ vuṭṭhāpeyyāthā ’ti. |2|

. . . . .

ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร สุณาติ “อุพฺภตํ กิร ตสฺมึ อาวาเส กถิน”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สวนนฺติโก กถินุทฺธาโร.

tena kho pana samayena Rājagahe Sālavatī nāma kumārī abhirūpā hoti dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā. atha kho Rājagahako negamo Sālavatiṃ kumāriṃ (269) gaṇikaṃ vuṭṭhāpesi. atha kho Sālavatī gaṇikā na cirass’ eva padakkhiṇā ahosi nacce ca gīte ca vādite ca abhisaṭā atthikānaṃ-atthikānaṃ manussānaṃ paṭisatena ca rattiṃ gacchati. atha kho Sālavatī gaṇikā na cirass’ eva gabbhinī ahosi. atha kho Sālavatiyā gaṇikāya etad ahosi: itthi kho gabbhinī purisānaṃ amanāpā. sace maṃ koci jānissati Sālavatī gaṇikā gabbhinīti sabbo me sakkāro parihāyissati. yaṃ nūnāhaṃ gilānā ’ti paṭivedeyyan ti. atha kho Sālavatī gaṇikā dovārikaṃ āṇāpesi: mā bhaṇe dovārika koci puriso pāvisi, yo ca maṃ pucchati gilānā ’ti paṭivedehīti. evaṃ ayye ’ti kho so dovāriko Sālavatiyā gaṇikāya paccassosi. |3|

. . . . . . . . .

ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ พหิทฺธา กถินุทฺธารํ วีตินาเมติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สีมาติกฺกนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ สมฺภุณาติ กถินุทฺธารํ. ตสฺส ภิกฺขุโน สห ภิกฺขูหิ กถินุทฺธาโร. (ฉกฺกํ.)(อาทายปนฺนรสกํ นิฏฺฐิตํ.) (๑๙๓. สมาทายปนฺนรสกาทิ) ๓๑๖. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวรํ สมาทาย ปกฺกมติฯเปฯ. (อาทายวารสทิสํ ๐๓๓๙เอวํ วิตฺถาเรตพฺพํ.) ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ อาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโรฯเปฯ. (สมาทายวารสทิสํ เอวํ วิตฺถาเรตพฺพํ.) สมาทายปนฺนรสกาทิ นิฏฺฐิตา. ๑๙๔. วิปฺปกตสมาทายปนฺนรสกํ ๓๑๗. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ติกํ. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ติกํ. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส โหติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ น ปนสฺส โหติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส โหติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ น ปนสฺส โหติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส โหติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ น ปนสฺส โหติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ติกํ. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร สุณาติ “อุพฺภตํ กิร ตสฺมึ อาวาเส กถิน”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สวนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ พหิทฺธา กถินุทฺธารํ วีตินาเมติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สีมาติกฺกนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ สมฺภุณาติ กถินุทฺธารํ. ตสฺส ภิกฺขุโน สห ภิกฺขูหิ กถินุทฺธาโร.(ฉกฺกํ.)

atha kho Sālavatī gaṇikā tassa gabbhassa paripākaṃ anvāya puttaṃ vijāyi. atha kho Sālavatī gaṇikā dāsiṃ āṇāpesi: handa je imaṃ dārakaṃ kattarasuppe pakkhipitvā nīharitvā saṃkārakūṭe chaḍḍehīti. evaṃ ayye ’ti kho sā dāsī Sālavatiyā gaṇikāya paṭisuṇitvā taṃ dārakaṃ kattarasuppe pakkhipitvā nīharitvā saṃkārakūṭe chaḍḍesi. tena kho pana samayena Abhayo nāma rājakumāro kālass’ eva rājupaṭṭhānaṃ gacchanto addasa taṃ dārakaṃ kākehi samparikiṇṇaṃ, disvāna manusse pucchi kiṃ etaṃ bhaṇe kākehi samparikiṇṇan ti. dārako devā ’ti. jīvati bhaṇe ’ti. jīvati devā ’ti. tena hi bhaṇe taṃ dārakaṃ amhākaṃ antepuraṃ netvā dhātīnaṃ detha posetun ti. evaṃ devā ’ti kho te manussā Abhayassa rājakumārassa paṭisuṇitvā taṃ dārakaṃ Abhayassa rājakumārassa antepuraṃ netvā dhātīnaṃ adaṃsu posethā ’ti. tassa jīvatīti Jīvako ’ti nāmaṃ akaṃsu, kumārena posāpito ’ti Komārabhacco ’ti nāmaṃ akaṃsu. |4|

. . . . . . . . . .

วิปฺปกตสมาทายปนฺนรสกํ นิฏฺฐิตํ. (อาทายภาณวาโร. ๑๙๕. อนาสาโทฬสกํ) ๓๑๘. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวราสํ ปยิรุปาสิสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. ตสฺส สา จีวราสา อุปจฺฉิชฺชติ ตสฺส ภิกฺขุโน อาสาวจฺเฉทิโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร.

atha kho Jīvako Komārabhacco na cirass’ eva viññutaṃ pāpuṇi. atha kho Jīvako Komārabhacco yena Abhayo rājakumāro ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā Abhayaṃ rājakumāraṃ etad avoca: kā me deva mātā ko pitā ’ti. aham pi kho te bhaṇe Jīvaka mātaraṃ na jānāmi, api cāhaṃ te pitā, mayāpi posāpito ’ti. atha kho Jīvakassa Komārabhaccassa etad ahosi: imāni kho rājakulāni na sukarāni asippena upajīvituṃ. yaṃ nūnāhaṃ sippaṃ sikkheyyan ti. tena kho pana samayena Takkasilāyaṃ disāpāmokkho vejjo paṭivasati. |5|

. . . . . .

ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวราสํ ปยิรุปาสิสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ ตสฺส สา จีวราสา อุปจฺฉิชฺชติ. ตสฺส ภิกฺขุโน อาสาวจฺเฉทิโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส โหติ “ปจฺเจสฺสนฺติ น ปนสฺส โหติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ.

atha kho Jīvako Komārabhacco Abhayaṃ rājakumāraṃ anāpucchā yena Takkasilā (270) tena pakkāmi, anupubbena yena Takkasilā yena so vejjo ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā taṃ vejjaṃ etad avoca: icchām’ ahaṃ ācariya sippaṃ sikkhitun ti. tena hi bhaṇe Jīvaka sikkhassū ’ti. atha kho Jīvako Komārabhacco bahuṃ ca gaṇhāti lahuṃ ca gaṇhāti suṭṭhuṃ ca upadhāreti gahitaṃ c’ assa na pamussati. atha kho Jīvakassa Komārabhaccassa sattannaṃ vassānaṃ accayena etad ahosi: ahaṃ kho bahuṃ ca gaṇhāmi lahuṃ ca gaṇhāmi suṭṭhuṃ ca upadhāremi gahitaṃ ca me na pamussati satta ca me vassāni adhīyantassa na yimassa sippassa anto paññāyati, kadā imassa sippassa anto paññāyissatīti. |6|

. . . .

ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส โหติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ น ปนสฺส โหติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส โหติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ น ปนสฺส โหติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส โหติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ น ปนสฺส โหติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวราสํ ปยิรุปาสิสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. ตสฺส สา จีวราสา อุปจฺฉิชฺชติ.

atha kho Jīvako Komārabhacco yena so vejjo ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā taṃ vejjaṃ etad avoca: ahaṃ kho ācariya bahuṃ ca gaṇhāmi lahuṃ ca gaṇhāmi suṭṭhuṃ ca upadhāremi gahitaṃ ca me na pamussati satta ca me vassāni adhīyantassa na yimassa sippassa anto paññāyati, kadā imassa sippassa anto paññāyissatīti. tena hi bhaṇe Jīvaka khanittiṃ ādāya Takkasilāya samantā yojanaṃ āhiṇḍanto yaṃ kiñci abhesajjaṃ passeyyāsi taṃ āharā ’ti. evaṃ ācariyā ’ti kho Jīvako Komārabhacco tassa vejjassa paṭisuṇitvā khanittiṃ ādāya Takkasilāya samantā yojanaṃ āhiṇḍanto na kiñci abhesajjaṃ addasa. atha kho Jīvako Komārabhacco yena so vejjo ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā taṃ vejjaṃ etad avoca: āhiṇḍanto ’mhi ācariya Takkasilāya samantā yojanaṃ, na kiñci abhesajjaṃ addasan ti. sikkhito ’si bhaṇe Jīvaka, alan te ettakaṃ jīvikāyā ’ti Jīvakassa Komārabhaccassa parittaṃ pātheyyaṃ pādāsi. |7|

. . . . .

ตสฺส ภิกฺขุโน อาสาวจฺเฉทิโก กถินุทฺธาโร. อนาสาโทฬสกํ นิฏฺฐิตํ. (๑๙๖. อาสาโทฬสกํ) ๓๑๙. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อาสาย ลภติ อนาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ.

atha kho Jīvako Komārabhacco taṃ parittaṃ pātheyyaṃ ādāya yena Rājagahaṃ tena pakkāmi. atha kho Jīvakassa Komārabhaccassa taṃ parittaṃ pātheyyaṃ antarā magge Sākete parikkhayaṃ agamāsi. atha kho Jīvakassa Komārabhaccassa etad ahosi: ime kho maggā kantārā appodakā appabhakkhā na sukarā apātheyyena gantuṃ, yaṃ nūnāhaṃ pātheyyaṃ pariyeseyyan ti. tena kho pana samayena Sākete seṭṭhibhariyāya sattavassiko sīsābādho hoti, bahū mahantā -mahantā disāpāmokkhā vejjā āgantvā nāsakkhiṃsu ārogaṃ kātuṃ, bahuṃ hiraññaṃ ādāya agamaṃsu. atha kho Jīvako Komārabhacco Sāketaṃ pavisitvā manusse pucchi: ko bhaṇe gilāno kaṃ tikicchāmīti. etissā ācariya seṭṭhibhariyāya (271) sattavassiko sīsābādho, gaccha ācariya seṭṭhibhariyaṃ tikicchāhīti. |8|

. . . . . .

ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อาสาย ลภติ อนาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อาสาย ลภติ อนาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวราสํ ปยิรุปาสิสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. ตสฺส สา จีวราสา อุปจฺฉิชฺชติ. ตสฺส ภิกฺขุโน อาสาวจฺเฉทิโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต สุณาติ “อุพฺภตํ กิร ตสฺมึ อาวาเส กถิน”นฺติ. ตสฺส เอวํ โหติ “ยโต ตสฺมึ อาวาเส อุพฺภตํ กถินํ อิเธวิมํ จีวราสํ ปยิรุปาสิสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อาสาย ลภติ อนาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ.

atha kho Jīvako Komārabhacco yena seṭṭhissa gahapatissa nivesanaṃ ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā dovārikaṃ āṇāpesi: gaccha bhaṇe dovārika, seṭṭhibhariyāya pāvada, vejjo ayye āgato so taṃ daṭṭhukāmo ’ti. evaṃ ācariyā ’ti kho so dovāriko Jīvakassa Komārabhaccassa paṭisuṇitvā yena {seṭṭhibhariyā} ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā seṭṭhibhariyaṃ etad avoca: vejjo ayye āgato so taṃ daṭṭhukāmo ’ti. kīdiso bhaṇe dovārika vejjo ’ti. daharako ayye ’ti. alaṃ bhaṇe dovārika, kiṃ me daharako vejjo karissati. bahū mahantā-mahantā disāpāmokkhā vejjā āgantvā nāsakkhiṃsu ārogaṃ kātuṃ, bahuṃ hiraññaṃ ādāya agamaṃsū ’ti. |9|

. . . . . .

ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต สุณาติ “อุพฺภตํ กิร ตสฺมึ อาวาเส กถิน”นฺติ. ตสฺส เอวํ โหติ “ยโต ตสฺมึ อาวาเส อุพฺภตํ กถินํ อิเธวิมํ จีวราสํ ปยิรุปาสิสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อาสาย ลภติ อนาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต สุณาติ “อุพฺภตํ กิร ตสฺมึ อาวาเส กถิน”นฺติ. ตสฺส เอวํ โหติ “ยโต ตสฺมึ อาวาเส อุพฺภตํ กถินํ อิเธวิมํ จีวราสํ ปยิรุปาสิสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อาสาย ลภติ อนาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต สุณาติ “อุพฺภตํ กิร ตสฺมึ อาวาเส กถิน”นฺติ. ตสฺส เอวํ โหติ “ยโต ตสฺมึ อาวาเส อุพฺภตํ กถินํ อิเธวิมํ จีวราสํ ปยิรุปาสิสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. ตสฺส สา จีวราสา อุปจฺฉิชฺชติ. ตสฺส ภิกฺขุโน อาสาวจฺเฉทิโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อาสาย ลภติ อนาสาย น ลภติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร สุณาติ “อุพฺภตํ กิร ตสฺมึ อาวาเส กถิน”นฺติ.

atha kho so dovāriko yena Jīvako Komārabhacco ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ etad avoca: seṭṭhibhariyā ācariya evaṃ āha: alaṃ bhaṇe dovārika ... agamaṃsū ’ti. gaccha bhaṇe dovārika, seṭṭhibhariyāya pāvada: vejjo ayye evaṃ āha: mā kir’ ayye pure kiñci adāsi, yadā ārogā ahosi, tadā yaṃ iccheyyāsi taṃ dajjeyyāsīti. evaṃ ācariyā ’ti kho so dovāriko Jīvakassa Komārabhaccassa paṭisuṇitvā yena seṭṭhibhariyā ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā seṭṭhibhariyaṃ etad avoca: vejjo ayye evaṃ āha ... taṃ dajjeyyāsīti. tena hi bhaṇe dovārika vejjo āgacchatū ’ti. evaṃ ayye ’ti kho so dovāriko seṭṭhibhariyāya paṭisuṇitvā yena Jīvako Komārabhacco ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ etad avoca: seṭṭhibhariyā taṃ ācariya pakkosatīti. |10|

. . . . .

ตสฺส ภิกฺขุโน สวนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวราสํ ปยิรุปาสิสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. ตสฺส สา จีวราสา อุปจฺฉิชฺชติ. ตสฺส ภิกฺขุโน อาสาวจฺเฉทิโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อาสาย ลภติ อนาสาย น ลภติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ พหิทฺธา กถินุทฺธารํ วีตินาเมติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สีมาติกฺกนฺติโก กถินุทฺธาโร.

atha kho Jīvako Komārabhacco yena seṭṭhibhariyā ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā seṭṭhibhariyāya vikāraṃ sallakkhetvā seṭṭhibhariyaṃ etad avoca: pasatena ayye sappinā attho ’ti. atha kho seṭṭhibhariyā Jīvakassa Komārabhaccassa pasataṃ sappiṃ dāpesi. atha kho Jīvako Komārabhacco taṃ pasataṃ sappiṃ nānābhesajjehi nippacitvā seṭṭhibhariyaṃ mañcake uttānaṃ nipajjāpetvā natthuto adāsi. atha kho taṃ sappi natthuto dinnaṃ mukhato uggacchi. atha kho seṭṭhibhariyā paṭiggahe nuṭṭhuhitvā dāsiṃ āṇāpesi: handa je imaṃ sappiṃ picunā gaṇhāhīti. |11|

. . . . .

ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน จีวราสาย ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อาสาย ลภติ อนาสาย น ลภติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ สมฺภุณาติ กถินุทฺธารํ. ตสฺส ภิกฺขุโน สห ภิกฺขูหิ กถินุทฺธาโร. อาสาโทฬสกํ นิฏฺฐิตํ.

atha kho Jīvakassa Komārabhaccassa etad ahosi: acchariyaṃ yāva lūkhāyaṃ gharaṇī yatra hi nāma imaṃ chaḍḍanīyadhammaṃ sappiṃ picunā gāhāpessati, bahu-(272)kāni ca me mahagghāni-mahagghāni bhesajjāni upagatāni, kim pi m’ āyaṃ kiñci deyyadhammaṃ dassatīti. atha kho seṭṭhibhariyā Jīvakassa Komārabhaccassa vikāraṃ sallakkhetvā Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ etad avoca: kissa tvaṃ ācariya vimano ’sīti. idha me etad ahosi: acchariyaṃ yāva ... dassatīti. mayaṃ kho ācariya agārikā nāma upajānām’ etassa saṃyamassa, varaṃ etaṃ sappi dāsānaṃ vā kammakarānaṃ vā pādabbhañjanaṃ vā padīpakaraṇe vā āsittaṃ. mā tvaṃ ācariya vimano ahosi, na te deyyadhammo hāyissatīti. |12|

. . . . .

(๑๙๗. กรณียโทฬสกํ) ๓๒๐. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน เกนจิเทว กรณีเยน ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส จีวราสา อุปฺปชฺชติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน เกนจิเทว กรณีเยน ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส จีวราสา อุปฺปชฺชติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน เกนจิเทว กรณีเยน ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส จีวราสา อุปฺปชฺชติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน เกนจิเทว กรณีเยน ปกฺกมติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส จีวราสา อุปฺปชฺชติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวราสํ ปยิรุปาสิสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. ตสฺส สา จีวราสา อุปจฺฉิชฺชติ.

atha kho Jīvako Komārabhacco seṭṭhibhariyāya sattavassikaṃ sīsābādhaṃ eken’ eva natthukammena apakaḍḍhi. atha kho seṭṭhibhariyā ārogā samānā Jīvakassa Komārabhaccassa cattāri sahassāni pādāsi, putto mātā me ārogā ṭhitā ’ti cattāri sahassāni pādāsi, suṇisā sassū me ārogā ṭhitā ’ti cattāri sahassāni pādāsi, seṭṭhi gahapati bhariyā me ārogā ṭhitā ’ti cattāri sahassāni pādāsi dāsaṃ ca dāsiṃ ca assarathaṃ ca. atha kho Jīvako Komārabhacco tāni soḷasa sahassāni ādāya dāsaṃ ca dāsiṃ ca assarathaṃ ca yena Rājagahaṃ tena pakkāmi, anupubbena yena Rājagahaṃ yena Abhayo rājakumāro ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā Abhayaṃ rājakumāraṃ etad avoca: idaṃ me deva paṭhamakammaṃ soḷasa sahassāni dāso ca dāsī ca assaratho ca, paṭigaṇhātu me devo posāvanikan ti. alaṃ bhaṇe Jīvaka tuyh’ eva hotu, amhākañ ñeva antepure nivesanaṃ māpehīti. evaṃ devā ’ti kho Jīvako Komārabhacco Abhayassa rājakumārassa paṭisuṇitvā Abhayassa rājakumārassa antepure nivesanaṃ māpesi. |13|

. . . . .

ตสฺส ภิกฺขุโน อาสาวจฺเฉทิโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน เกนจิเทว กรณีเยน ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส จีวราสา อุปฺปชฺชติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน เกนจิเทว กรณีเยน ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส จีวราสา อุปฺปชฺชติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน เกนจิเทว กรณีเยน ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส จีวราสา อุปฺปชฺชติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน เกนจิเทว กรณีเยน ปกฺกมติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส จีวราสา อุปฺปชฺชติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวราสํ ปยิรุปาสิสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. ตสฺส สา จีวราสา อุปจฺฉิชฺชติ.

tena kho pana samayena rañño Māgadhassa Seniyassa Bimbisārassa bhagandalābādho hoti, sāṭakā lohitena makkhiyanti. deviyo disvā uppaṇḍenti utunī dāni devo, pupphaṃ devassa uppannaṃ, na cirass’ eva devo vijāyissatīti. tena rājā maṅku hoti. atha kho rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro Abhayaṃ rājakumāraṃ etad avoca: mayhaṃ kho bhaṇe Abhaya tādiso ābādho: sāṭakā lohitena makkhiyanti, deviyo maṃ disvā uppaṇḍenti ... vijāyissatīti. iṅgha bhaṇe Abhaya tādisaṃ vejjaṃ jānāhi yo maṃ tikiccheyyā ’ti. ayaṃ deva amhākaṃ Jīvako vejjo taruṇo bhadrako, so devaṃ tikicchissatīti. tena hi bhaṇe Abhaya (273) Jīvakaṃ vejjaṃ āṇāpehi, so maṃ tikicchissatīti. |14|

. . . . . . .

ตสฺส ภิกฺขุโน อาสาวจฺเฉทิโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน เกนจิเทว กรณีเยน ปกฺกมติ อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส โหติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ น ปนสฺส โหติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส จีวราสา อุปฺปชฺชติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน เกนจิเทว กรณีเยน ปกฺกมติ อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส โหติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ น ปนสฺส โหติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส จีวราสา อุปฺปชฺชติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน เกนจิเทว กรณีเยน ปกฺกมติ อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส โหติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ น ปนสฺส โหติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส จีวราสา อุปฺปชฺชติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. อนาสาย ลภติ อาสาย น ลภติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน เกนจิเทว กรณีเยน ปกฺกมติ อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส โหติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ น ปนสฺส โหติ “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส จีวราสา อุปฺปชฺชติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวราสํ ปยิรุปาสิสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวราสํ ปยิรุปาสติ. ตสฺส สา จีวราสา อุปจฺฉิชฺชติ. ตสฺส ภิกฺขุโน อาสาวจฺเฉทิโก กถินุทฺธาโร.

atha kho Abhayo rājakumāro Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ āṇāpesi: gaccha bhaṇe Jīvaka rājānaṃ tikicchāhīti. evaṃ devā ’ti kho Jīvako Komārabhacco Abhayassa rājakumārassa paṭisuṇitvā nakhena bhesajjaṃ ādāya yena rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā rājānaṃ Māgadhaṃ Seniyaṃ Bimbisāraṃ etad avoca: ābādhaṃ deva passāmā ’ti. atha kho Jīvako Komārabhacco rañño Māgadhassa Seniyassa Bimbisārassa bhagandalābādhaṃ eken’ eva ālepena apakaḍḍhi. atha kho rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro ārogo samāno pañca itthisatāni sabbālaṃkāraṃ bhūsāpetvā omuñcāpetvā puñjaṃ kārāpetvā Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ etad avoca: etaṃ bhaṇe Jīvaka pañcannaṃ itthisatānaṃ sabbālaṃkāraṃ tuyhaṃ hotū ’ti. alaṃ deva adhikāraṃ me devo saratū ’ti. tena hi bhaṇe Jīvaka maṃ upaṭṭhaha itthāgāraṃ ca buddhapamukhaṃ bhikkhusaṃghaṃ cā ’ti. evaṃ devā ’ti kho Jīvako Komārabhacco rañño Māgadhassa Seniyassa Bimbisārassa paccassosi. |15|

. . . . . . .

กรณียโทฬสกํ นิฏฺฐิตํ. (๑๙๘. อปวิลายนนวกํ) ๓๒๑. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน ทิสํคมิโก ปกฺกมติ จีวรปฏิวีสํ อปวิลายมาโน. ตเมนํ ทิสงฺคตํ ภิกฺขู ปุจฺฉนฺติ “กหํ ตฺวํ อาวุโส วสฺสํวุฏฺโฐ กตฺถ จ เต จีวรปฏิวีโส”ติ? โส เอวํ วเทติ “อมุกสฺมึ อาวาเส วสฺสํวุฏฺโฐมฺหิ. ตตฺถ จ เม จีวรปฏิวีโส”ติ. เต เอวํ วทนฺติ “คจฺฉาวุโส ตํ จีวรํ อาหร มยํ เต อิธ จีวรํ กริสฺสามา”ติ. โส ตํ อาวาสํ คนฺตฺวา ภิกฺขู ปุจฺฉติ “กหํ เม อาวุโส จีวรปฏิวีโส”ติ?

tena kho pana samayena Rājagahakassa seṭṭhissa sattavassiko sīsābādho hoti, bahū mahantā-mahantā disāpāmokkhā vejjā āgantvā nāsakkhiṃsu ārogaṃ kātuṃ, bahuṃ hiraññaṃ ādāya agamaṃsu. api ca vejjehi paccakkhāto hoti, ekacce vejjā evaṃ āhaṃsu: pañcamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatīti, ekacce vejjā evaṃ āhaṃsu: sattamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatīti. atha kho Rājagahakassa negamassa etad ahosi: ayaṃ kho seṭṭhi gahapati bahūpakāro rañño c’ eva negamassa ca, api ca vejjehi paccakkhāto, ekacce vejjā evaṃ āhaṃsu: pañcamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatīti, ekacce vejjā evaṃ āhaṃsu: sattamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatīti, ayaṃ ca rañño Jīvako vejjo taruṇo bhadrako, yaṃ nūna mayaṃ rājānaṃ Jīvakaṃ vejjaṃ yāceyyāma seṭṭhiṃ gahapatiṃ tikicchitun ti. |16|

. . .

เต เอวํ วทนฺติ “อยํ เต อาวุโส จีวรปฏิวีโส กหํ คมิสฺสสี”ติ? โส เอวํ วเทติ “อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ภิกฺขู จีวรํ กริสฺสนฺตี”ติ. เต เอวํ วทนฺติ “อลํ อาวุโส มา อคมาสิ. มยํ เต อิธ จีวรํ กริสฺสามา”ติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ.

atha kho Rājagahako negamo yena rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā rājānaṃ Māgadhaṃ Seniyaṃ Bimbisāraṃ etad avoca: ayaṃ deva seṭṭhi gahapati bahūpakāro devassa c’ eva negamassa ca, api ca vejjehi paccakkhāto ... karissatīti. sādhu devo Jīvakaṃ vejjaṃ āṇāpetu seṭṭhiṃ gahapatiṃ (274) tikicchitun ti. atha kho rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ āṇāpesi: gaccha bhaṇe Jīvaka seṭṭhiṃ gahapatiṃ tikicchāhīti. evaṃ devā ’ti kho Jīvako Komārabhacco rañño Māgadhassa Seniyassa Bimbisārassa paṭisuṇitvā yena seṭṭhi gahapati ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā seṭṭhissa gahapatissa vikāraṃ sallakkhetvā seṭṭhiṃ gahapatiṃ etad avoca: sac’ āhaṃ taṃ gahapati ārogāpeyyaṃ kiṃ me assa deyyadhammo ’ti. sabbaṃ sāpateyyaṃ ca te ācariya hotu ahaṃ ca te dāso ’ti. |17|

. . . . .

ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน ทิสํคมิโก ปกฺกมติฯเปฯ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน ทิสํคมิโก ปกฺกมติฯเปฯ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ๓๒๒. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน ทิสํคมิโก ปกฺกมติ จีวรปฏิวีสํ อปวิลายมาโน. ตเมนํ ทิสํคตํ ภิกฺขู ปุจฺฉนฺติ “กหํ ตฺวํ อาวุโส วสฺสํวุฏฺโฐ กตฺถ จ เต จีวรปฏิวีโส”ติ? โส เอวํ วเทติ “อมุกสฺมึ อาวาเส วสฺสํวุฏฺโฐมฺหิ ตตฺถ จ เม จีวรปฏิวีโส”ติ. เต เอวํ วทนฺติ “คจฺฉาวุโส ตํ จีวรํ อาหร มยํ เต อิธ จีวรํ กริสฺสามา”ติ. โส ตํ อาวาสํ คนฺตฺวา ภิกฺขู ปุจฺฉติ “กหํ เม อาวุโส จีวรปฏิวีโส”ติ? เต เอวํ วทนฺติ “อยํ เต อาวุโส จีวรปฏิวีโส”ติ. โส ตํ จีวรํ อาทาย ตํ อาวาสํ คจฺฉติ. ตเมนํ อนฺตรามคฺเค ภิกฺขู ปุจฺฉนฺติ “อาวุโส กหํ คมิสฺสสี”ติ?

sakkhissasi pana tvaṃ gahapati ekena passena satta māse nipajjitun ti. sakkom’ ahaṃ ācariya ekena passena satta māse nipajjitun ti. sakkhissasi pana tvaṃ gahapati dutiyena passena satta māse nipajjitun ti. sakkom’ ahaṃ ācariya dutiyena passena satta māse nipajjitun ti. sakkhissasi pana tvaṃ gahapati uttāno satta māse nipajjitun ti. sakkom’ ahaṃ ācariya uttāno satta māse nipajjitun ti. atha kho Jīvako Komārabhacco seṭṭhiṃ gahapatiṃ mañcake nipajjāpetvā mañcake sambandhitvā sīsacchaviṃ upphāletvā sibbiniṃ vināmetvā dve pāṇake nīharitvā janassa dassesi: passath’ ayyo ime dve pāṇake ekaṃ khuddakaṃ ekaṃ mahallakaṃ. ye te ācariyā evaṃ āhaṃsu: pañcamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatīti teh’ āyaṃ mahallako pāṇako diṭṭho, pañcamaṃ divasaṃ seṭṭhissa gahapatissa matthaluṅgaṃ pariyādiyissati, matthaluṅgassa pariyādānā seṭṭhi gahapati kālaṃ karissati, sudiṭṭho tehi ācariyehi. ye te ācariyā evaṃ āhaṃsu: sattamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatīti teh’ āyaṃ khuddako pāṇako diṭṭho, sattamaṃ divasaṃ seṭṭhissa gahapatissa matthaluṅgaṃ pariyādiyissati, matthaluṅgassa pariyādānā seṭṭhi gahapati kālaṃ karissati, sudiṭṭho tehi ācariyehīti, sibbiniṃ sampaṭipādetvā sīsacchaviṃ sibbetvā ālepaṃ adāsi. |18|

. . . . . . . . .

โส เอวํ วเทติ “อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ภิกฺขู จีวรํ กริสฺสนฺตี”ติ. เต เอวํ วทนฺติ “อลํ อาวุโส มา อคมาสิ มยํ เต อิธ จีวรํ กริสฺสามา”ติ. ตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน ทิสํคมิโก ปกฺกมติ จีวรปฏิวีสํ อปวิลายมาโน. ตเมนํ ทิสํคตํ ภิกฺขู ปุจฺฉนฺติ “กหํ ตฺวํ อาวุโส วสฺสํวุฏฺโฐ กตฺถ จ เต จีวรปฏิวีโส”ติ? โส เอวํ วเทติ “อมุกสฺมึ อาวาเส วสฺสํวุฏฺโฐมฺหิ ตตฺถ จ เม จีวรปฏิวีโส”ติ. เต เอวํ วทนฺติ “คจฺฉาวุโส ตํ จีวรํ อาหร มยํ เต อิธ จีวรํ กริสฺสามา”ติ. โส ตํ อาวาสํ คนฺตฺวา ภิกฺขู ปุจฺฉติ “กหํ เม อาวุโส จีวรปฏิวีโส”ติ? เต เอวํ วทนฺติ “อยํ เต อาวุโส จีวรปฏิวีโส”ติ. โส ตํ จีวรํ อาทาย ตํ อาวาสํ คจฺฉติ. ตเมนํ อนฺตรามคฺเค ภิกฺขู ปุจฺฉนฺติ “อาวุโส กหํ คมิสฺสสี”ติ? โส เอวํ วเทติ “อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ภิกฺขู จีวรํ กริสฺสนฺตี”ติ. เต เอวํ วทนฺติ “อลํ อาวุโส มา อคมาสิ มยํ เต อิธ จีวรํ กริสฺสามา”ติ. ตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน ทิสํคมิโก ปกฺกมติฯเปฯ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ๓๒๓. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน ทิสํคมิโก ปกฺกมติ จีวรปฏิวีสํ อปวิลายมาโน. ตเมนํ ทิสํคตํ ภิกฺขู ปุจฺฉนฺติ “กหํ ตฺวํ อาวุโส วสฺสํวุฏฺโฐ กตฺถ จ เต จีวรปฏิวีโส”ติ? โส เอวํ วเทติ “อมุกสฺมึ อาวาเส วสฺสํวุฏฺโฐมฺหิ ตตฺถ จ เม จีวรปฏิวีโส”ติ. เต เอวํ วทนฺติ “คจฺฉาวุโส ตํ จีวรํ อาหร มยํ เต อิธ จีวรํ กริสฺสามา”ติ. โส ตํ อาวาสํ คนฺตฺวา ภิกฺขู ปุจฺฉติ “กหํ เม อาวุโส จีวรปฏิวีโส”ติ? เต เอวํ วทนฺติ “อยํ เต อาวุโส จีวรปฏิวีโส”ติ. โส ตํ จีวรํ อาทาย ตํ อาวาสํ คจฺฉติ. ตสฺส ตํ อาวาสํ คตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน ทิสํคมิโก ปกฺกมติฯเปฯ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ.

atha kho seṭṭhi gahapati sattāhassa accayena Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ etad avoca: nāhaṃ ācariya sakkomi ekena passena satta māse nipajjitun ti. nanu me tvaṃ gahapati paṭisuṇi sakkom’ ahaṃ ācariya ekena passena satta māse nipajjitun ti. saccāhaṃ ācariya paṭisuṇiṃ, ap’ āhaṃ marissāmi, nāhaṃ sakkomi ekena passena satta māse nipajjitun ti. tena hi tvaṃ gahapati dutiyena passena satta māse nipajjāhīti. atha kho seṭṭhi gahapati sattāhassa accayena Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ etad (275) avoca: nāhaṃ ācariya sakkomi dutiyena passena satta māse nipajjitun ti. nanu me tvaṃ gahapati paṭisuṇi sakkom’ ahaṃ ācariya dutiyena passena satta māse nipajjitun ti. saccāhaṃ ācariya paṭisuṇiṃ, ap’ āhaṃ marissāmi, nāhaṃ ācariya sakkomi dutiyena passena satta māse nipajjitun ti. tena hi tvaṃ gahapati uttāno satta māse nipajjāhīti. atha kho seṭṭhi gahapati sattāhassa accayena Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ etad evoca: nāhaṃ ācariya sakkomi uttāno satta māse nipajjitun ti. nanu me tvaṃ gahapati paṭisuṇi sakkom’ ahaṃ ācariya uttāno satta māse nipajjitun ti. saccāhaṃ ācariya paṭisuṇiṃ, ap’ āhaṃ marissāmi, nāhaṃ sakkomi uttāno satta māse nipajjitun ti. |19|

. . . . . . . . . . .

ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน ทิสํคมิโก ปกฺกมติฯเปฯ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. อปวิลายนนวกํ นิฏฺฐิตํ. (๑๙๙. ผาสุวิหารปญฺจกํ) ๓๒๔. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน ผาสุวิหาริโก จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน ผาสุวิหาริโก จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถินุทฺธาโร.

ahaṃ ce taṃ gahapati na vadeyyaṃ ettakam pi tvaṃ na nipajjeyyāsi, api ca paṭigacc’ eva mayā ñāto tīhi sattāhehi seṭṭhi gahapati ārogo bhavissatīti. uṭṭhehi gahapati ārogo ’si, jānāhi kiṃ me deyyadhammo ’ti. sabbaṃ sāpateyyaṃ ca te ācariya hotu ahaṃ ca te dāso ’ti. alaṃ gahapati mā me tvaṃ sabbaṃ sāpateyyaṃ adāsi mā ca me dāso, rañño satasahassaṃ dehi mayhaṃ satasahassan ti. atha kho seṭṭhi gahapati ārogo samāno rañño satasahassaṃ adāsi Jīvakassa Komārabhaccassa satasahassaṃ. |20|

. . . . .

ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน ผาสุวิหาริโก จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ ปจฺเจสฺส”นฺติ. ตสฺส พหิสีมคตสฺส เอวํ โหติ “อิเธวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส ตํ จีวรํ กาเรติ. ตสฺส ตํ จีวรํ กยิรมานํ นสฺสติ. ตสฺส ภิกฺขุโน นาสนนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน ผาสุวิหาริโก จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ พหิทฺธา กถินุทฺธารํ วีตินาเมติ.

tena kho pana samayena Bārāṇaseyyakassa seṭṭhiputtassa mokkhacikāya kīḷantassa antagaṇṭhābādho hoti yena yāgu pi pītā na sammāpariṇāmaṃ gacchati bhattam pi bhuttaṃ na sammāpariṇāmaṃ gacchati uccāro pi passāvo pi na paguṇo. so tena kiso hoti lūkho dubbaṇṇo uppaṇḍuppaṇḍukajāto dhamanisanthatagatto. atha kho Bārāṇaseyyakassa seṭṭhissa etad ahosi: mayhaṃ kho puttassa kīdiso ābādho. yāgu pi pītā na sammāpariṇāmaṃ gacchati bhattam pi bhuttaṃ na sammāpariṇāmaṃ gacchati uccāro pi passāvo pi na paguṇo, so tena kiso lūkho dubbaṇṇo uppaṇḍuppaṇḍukajāto dhamanisanthatagatto. yaṃ nūnāhaṃ Rājagahaṃ gantvā rājānaṃ Jīvakaṃ vejjaṃ yāceyyaṃ puttaṃ me tikicchitun ti. atha kho Bārāṇaseyyako seṭṭhi Rājagahaṃ gantvā yena rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā rājānaṃ Māgadhaṃ Seniyaṃ Bimbisāraṃ etad avoca: mayhaṃ kho deva puttassa tādiso ābādho: yāgu pi ... dhamanisanthatagatto. sādhu devo Jīvakaṃ (276) vejjaṃ āṇāpetu puttaṃ me tikicchitun ti. |21|

. . . . . . .

ตสฺส ภิกฺขุโน สีมาติกฺกนฺติโก กถินุทฺธาโร. ภิกฺขุ อตฺถตกถิโน ผาสุวิหาริโก จีวรํ อาทาย ปกฺกมติ “อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ อมุกํ นาม อาวาสํ คมิสฺสามิ ตตฺถ เม ผาสุ ภวิสฺสติ วสิสฺสามิ โน เจ เม ผาสุ ภวิสฺสติ ปจฺเจสฺส”นฺติ. โส พหิสีมคโต ตํ จีวรํ กาเรติ. โส กตจีวโร “ปจฺเจสฺสํ ปจฺเจสฺส”นฺติ สมฺภุณาติ กถินุทฺธารํ. ตสฺส ภิกฺขุโน สห ภิกฺขูหิ กถินุทฺธาโร. ผาสุวิหารปญฺจกํ นิฏฺฐิตํ.

atha kho rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ āṇāpesi: gaccha bhaṇe Jīvaka Bārāṇasiṃ gantvā Bārāṇaseyyakaṃ seṭṭhiputtaṃ tikicchāhīti. evaṃ devā ’ti kho Jīvako Komārabhacco rañño Māgadhassa Seniyassa Bimbisārassa paṭisuṇitvā Bārāṇasiṃ gantvā yena Bārāṇaseyyako seṭṭhiputto ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā Bārāṇaseyyakassa seṭṭhiputtassa vikāraṃ sallakkhetvā janaṃ ussāretvā tirokaraṇiyaṃ parikkhipitvā thambhe ubbandhitvā bhariyaṃ purato ṭhapetvā udaracchaviṃ upphāletvā antagaṇṭhiṃ nīharitvā bhariyāya dassesi passa te sāmikassa ābādhaṃ, iminā yāgu pi pītā na sammāpariṇāmaṃ gacchati bhattam pi bhuttaṃ na sammāpariṇāmaṃ gacchati uccāro pi passāvo pi na paguṇo, imināyaṃ kiso lūkho dubbaṇṇo uppaṇḍuppaṇḍukajāto dhamanisanthatagatto ’ti, antagaṇṭhiṃ viniveṭhetvā antāni paṭipavesetvā udaracchaviṃ sibbetvā ālepaṃ adāsi. atha kho Bārāṇaseyyako seṭṭhiputto na cirass’ eva ārogo ahosi. atha kho Bārāṇaseyyako seṭṭhi putto me ārogo ṭhito ’ti Jīvakassa Komārabhaccassa soḷasa sahassāni pādāsi. atha kho Jīvako Komārabhacco tāni soḷasa sahassāni ādāya punad eva Rājagahaṃ paccāgacchi. |22|

. . . . .

(๒๐๐. ปลิโพธาปลิโพธกถา) ๓๒๕. ทฺเวเม ภิกฺขเว กถินสฺส ปลิโพธา ทฺเว อปลิโพธา. กตเม จ ภิกฺขเว ทฺเว กถินสฺส ปลิโพธา? อาวาสปลิโพโธ จ จีวรปลิโพโธ จ. กถญฺจ ภิกฺขเว อาวาสปลิโพโธ โหติ? อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ วสติ วา ตสฺมึ อาวาเส สาเปกฺโข วา ปกฺกมติ “ปจฺเจสฺส”นฺติ.

tena kho pana samayena rañño Pajjotassa paṇḍurogābādho hoti. bahū mahantā-mahantā disāpāmokkhā vejjā āgantvā nāsakkhiṃsu ārogaṃ kātuṃ, bahuṃ hiraññaṃ ādāya agamaṃsu. atha kho rājā Pajjoto rañño Māgadhassa Seniyassa Bimbisārassa santike dūtaṃ pāhesi: mayhaṃ kho tādiso ābādho, sādhu devo Jīvakaṃ vejjaṃ āṇāpetu, so maṃ tikicchissatīti. atha kho rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ āṇāpesi: gaccha bhaṇe Jīvaka Ujjeniṃ gantvā rājānaṃ Pajjotaṃ tikicchāhīti. evaṃ devā ’ti kho Jīvako Komārabhacco rañño Māgadhassa Seniyassa Bimbisārassa paṭisuṇitvā Ujjeniṃ gantvā yena rājā Pajjoto ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā rañño Pajjotassa vikāraṃ sallakkhetvā rājānaṃ Pajjotaṃ etad avoca: |23|

. . . . .

เอวํ โข ภิกฺขเว อาวาสปลิโพโธ โหติ. กถญฺจ ภิกฺขเว จีวรปลิโพโธ โหติ? อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุโน จีวรํ อกตํ วา โหติ วิปฺปกตํ วา จีวราสา วา อนุปจฺฉินฺนา. เอวํ โข ภิกฺขเว จีวรปลิโพโธ โหติ. อิเม โข ภิกฺขเว ทฺเว กถินสฺส ปลิโพธา.

sappiṃ deva nippacissāmi, taṃ devo pivissatīti. alaṃ bhaṇe Jīvaka yaṃ te sakkā vinā sappinā ārogaṃ kātuṃ taṃ karohi, jegucchaṃ me sappi paṭikkūlan ti. atha kho Jīvakassa Komārabhaccassa etad (277) ahosi: imassa kho rañño tādiso ābādho na sakkā vinā sappinā ārogaṃ kātuṃ. yaṃ nūnāhaṃ sappiṃ nippaceyyaṃ kasāvavaṇṇaṃ kasāvagandhaṃ kasāvarasan ti. atha kho Jīvako Komārabhacco nānābhesajjehi sappiṃ nippaci kasāvavaṇṇaṃ kasāvagandhaṃ kasāvarasaṃ. atha kho Jīvakassa Komārabhaccassa etad ahosi: imassa kho rañño sappi pītaṃ pariṇāmentaṃ uddekaṃ dassati. caṇḍ’ āyaṃ rājā ghātāpeyyāsi maṃ. yaṃ nūnāhaṃ paṭigacc’ eva āpuccheyyan ti. atha kho Jīvako Komārabhacco yena rājā Pajjoto ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā rājānaṃ Pajjotaṃ etad avoca: |24|

. . . . . . . . .

กตเม จ ภิกฺขเว ทฺเว กถินสฺส อปลิโพธา? อาวาสอปลิโพโธ จ จีวรอปลิโพโธ จ. กถญฺจ ภิกฺขเว อาวาสอปลิโพโธ โหติ? อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ ปกฺกมติ ตมฺหา อาวาสา จตฺเตน วนฺเตน มุตฺเตน อนเปกฺโข “น ปจฺเจสฺส”นฺติ. เอวํ โข ภิกฺขเว อาวาสอปลิโพโธ โหติ. กถญฺจ ภิกฺขเว จีวรอปลิโพโธ โหติ? อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุโน จีวรํ กตํ วา โหติ นฏฺฐํ วา วินฏฺฐํ วา ทฑฺฒํ วา จีวราสา วา อุปจฺฉินฺนา. เอวํ โข ภิกฺขเว จีวรอปลิโพโธ โหติ. อิเม โข ภิกฺขเว ทฺเว กถินสฺส อปลิโพธาติ. (ปลิโพธาปลิโพธกถา นิฏฺฐิตา.)

mayaṃ kho deva vejjā nāma tādisena muhuttena mūlāni uddharāma bhesajjāni saṃharāma. sādhu devo vāhanāgāresu ca dvāresu ca āṇāpetu: yena vāhanena Jīvako icchati tena vāhanena gacchatu, yena dvārena icchati tena dvārena gacchatu, yaṃ kālaṃ icchati taṃ kālaṃ gacchatu, yaṃ kālaṃ icchati taṃ kālaṃ pavisatū ’ti. atha kho rājā Pajjoto vāhanāgāresu ca dvāresu ca āṇāpesi: yena vāhanena Jīvako icchati tena vāhanena gacchatu, yena dvārena icchati tena dvārena gacchatu, yaṃ kālaṃ icchati taṃ kālaṃ gacchatu, yaṃ kālaṃ icchati taṃ kālaṃ pavisatū ’ti. tena kho pana samayena rañño Pajjotassa Bhaddavatikā nāma hatthinikā paññāsayojanikā hoti. atha kho Jīvako Komārabhacco rañño Pajjotassa sappiṃ upanāmesi kasāvaṃ devo pivatū ’ti. atha kho Jīvako Komārabhacco rājānaṃ Pajjotaṃ sappiṃ pāyetvā hatthisālaṃ gantvā Bhaddavatikāya hatthinikāya nagaramhā nippati. |25|

. . . . . .

กถินกฺขนฺธโก นิฏฺฐิโต สตฺตโม. ๒๐๑. ตสฺสุทฺทานํ ตึส ปาเวยฺยกา ภิกฺขู สาเกตุกฺกณฺฐิตา วสุํ. วสฺสํวุฏฺโฐกปุณฺเณหิ อคมุํ ชินทสฺสนํฯ อิทํ วตฺถุ กถินสฺส กปฺปิสฺสนฺติ จ ปญฺจกา. อนามนฺตา อสมาจารา ตเถว คณโภชนํฯ

atha kho rañño Pajjotassa taṃ sappi pītaṃ pariṇāmentaṃ uddekaṃ adāsi. atha kho rājā Pajjoto manusse etad avoca: duṭṭhena bhaṇe Jīvakena sappiṃ pāyito ’mhi. tena hi bhaṇe Jīvakaṃ vejjaṃ vicinathā ’ti. Bhaddavatikāya deva hatthinikāya nagaramhā nippatito ’ti. tena kho pana samayena rañño Pajjotassa Kāko nāma dāso saṭṭhiyojaniko hoti amanussena paṭicca jāto. atha kho rājā Pajjoto Kākaṃ dāsam āṇāpesi: gaccha bhaṇe Kāka Jīvakaṃ vejjaṃ nivattehi rājā taṃ ācariya nivattāpetīti. ete kho bhaṇe Kāka vejjā nāma bahumāyā, mā c’ assa kiñci paṭiggahesīti. |26|

. . . . . . .

ยาวทตฺถญฺจ อุปฺปาโท อตฺถตานํ ภวิสฺสติ. ญตฺติ เอวตฺถตญฺเจว เอวญฺเจว อนตฺถตํฯ อุลฺลิขิ โธวนา เจว วิจารณญฺจ เฉทนํ. พนฺธโน วฏฺฏิ กณฺฑุส ทฬฺหีกมฺมานุวาติกาฯ ปริภณฺฑํ โอวทฺเธยฺยํ มทฺทนา นิมิตฺตํ กถา. กุกฺกุ สนฺนิธิ นิสฺสคฺคิ น กปฺปญฺญตฺร เต ตโยฯ อญฺญตฺร ปญฺจาติเรเก สญฺฉินฺเนน สมณฺฑลี. นาญฺญตฺร ปุคฺคลา สมฺมา นิสฺสีมฏฺโฐนุโมทติฯ กถินานตฺถตํ โหติ เอวํ พุทฺเธน เทสิตํ. อหตากปฺปปิโลติ ปํสุ ปาปณิกาย จฯ อนิมิตฺตาปริกถา อกุกฺกุ จ อสนฺนิธิ. อนิสฺสคฺคิ กปฺปกเต ตถา ติจีวเรน จฯ ปญฺจเก วาติเรเก วา ฉินฺเน สมณฺฑลีกเต. ปุคฺคลสฺสตฺถารา สมฺมา สีมฏฺโฐ อนุโมทติฯ

atha kho Kāko dāso Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ antarā magge Kosambiyaṃ sambhāvesi pātarāsaṃ karontaṃ. atha kho Kāko dāso Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ etad (278) avoca: rājā taṃ ācariya nivattāpetīti. āgamehi bhaṇe Kāka yāva bhuñjāma, handa bhaṇe Kāka bhuñjassū ’ti. alaṃ ācariya raññ’ amhi āṇatto: ete kho bhaṇe Kāka vejjā nāma bahumāyā mā c’ assa kiñci paṭiggahesīti. tena kho pana samayena Jīvako Komārabhacco nakhena bhesajjaṃ olumpetvā āmalakaṃ ca khādati pāniyaṃ ca pivati. atha kho Jīvako Komārabhacco Kākaṃ dāsaṃ etad avoca: handa bhaṇe Kāka āmalakaṃ ca khāda pāniyaṃ ca pivassū ’ti. |27|

. . . . . .

เอวํ กถินตฺถรณํ อุพฺภารสฺสฏฺฐมาติกา. ปกฺกมนนฺติ นิฏฺฐานํ สนฺนิฏฺฐานญฺจ นาสนํฯ สวนํ อาสาวจฺเฉทิ สีมา สหุพฺภารฏฺฐมี. กตจีวรมาทาย “น ปจฺเจสฺส”นฺติ คจฺฉติฯ ตสฺส ตํ กถินุทฺธาราเอ โหติ ปกฺกมนนฺติโก. อาทาย จีวรํ ยาติ นิสฺสีเม อิทํ จินฺตยิฯ “กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ นิฏฺฐาเน กถินุทฺธาโร. อาทาย นิสฺสีมํ เนว “น ปจฺเจสฺส”นฺติ มานโสฯ ตสฺส ตํ กถินุทฺธาโร สนฺนิฏฺฐานนฺติโก ภเว. อาทาย จีวรํ ยาติ นิสฺสีเม อิทํ จินฺตยิฯ “กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส”นฺติ กยิรํ ตสฺส นสฺสติ. ตสฺส ตํ กถินุทฺธาโร ภวติ นาสนนฺติโกฯ

atha kho Kāko dāso ayaṃ kho vejjo āmalakaṃ ca khādati pāniyaṃ ca pivati, na arahati kiñci pāpakaṃ hotun ti upaḍḍhāmalakaṃ ca khādi pāniyaṃ ca apāyi. tassa taṃ upaḍḍhāmalakaṃ khādayitaṃ tatth’ eva nicchāresi. atha kho Kāko dāso Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ etad avoca: atthi me ācariya jīvitan ti. mā bhaṇe Kāka bhāyi, tvaṃ c’ eva ārogo bhavissasi, rājā ca caṇḍo, so rājā ghātāpeyyāsi maṃ, tenāhaṃ na nivattāmīti Bhaddavatikaṃ hatthinikaṃ Kākassa niyyādetvā yena Rājagahaṃ tena pakkāmi, anupubbena yena Rājagahaṃ yena rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā rañño Māgadhassa Seniyassa Bimbisārassa etam atthaṃ ārocesi. suṭṭhu bhaṇe Jīvaka akāsi yam pi na nivatto, caṇḍo so rājā ghātāpeyyāsi tan ti. |28|

. . . . .

อาทาย ยาติ “ปจฺเจสฺสํ” พหิ กาเรติ จีวรํ. กตจีวโร สุณาติ อุพฺภตํ กถินํ ตหึฯ ตสฺส ตํ กถินุทฺธาโร ภวติ สวนนฺติโก. อาทาย ยาติ “ปจฺเจสฺสํ” พหิ กาเรติ จีวรํฯ กตจีวโร พหิทฺธา นาเมติ กถินุทฺธารํ. ตสฺส ตํ กถินุทฺธาโร สีมาติกฺกนฺติโก ภเวฯ อาทาย ยาติ “ปจฺเจสฺสํ” พหิ กาเรติ จีวรํ. กตจีวโร ปจฺเจสฺสํ สมฺโภติ กถินุทฺธารํฯ ตสฺส ตํ กถินุทฺธาโร สห ภิกฺขูหิ ชายติ. อาทาย จ สมาทาย สตฺต-สตฺตวิธา คติฯ

atha kho rājā Pajjoto ārogo samāno Jīvakassa Komārabhaccassa santike dūtaṃ pāhesi, āgacchatu Jīvako varaṃ dassāmīti. alaṃ ayyo adhikāraṃ me devo saratū ’ti. tena kho pana samayena rañño Pajjotassa Siveyyakaṃ dussayugaṃ uppannaṃ hoti bahunnaṃ dussānaṃ bahunnaṃ dussayugānaṃ bahunnaṃ dussayugasatānaṃ bahunnaṃ dussayugasahassānaṃ bahunnaṃ dussayugasatasahassānaṃ aggaṃ ca seṭṭhaṃ ca mokkhaṃ ca uttamaṃ ca pavaraṃ ca. atha kho rājā Pajjoto taṃ Siveyyakaṃ dussayugaṃ Jīvakassa Komārabhaccassa pāhesi. atha kho Jīvakassa Komārabhaccassa etad ahosi: idaṃ kho me Siveyyakaṃ dussayugaṃ raññā Pajjotena pahitaṃ bahunnaṃ dussānaṃ ... pavaraṃ ca, na yimaṃ añño koci paccārahati aññatra tena bhagavatā arahatā sammāsambuddhena raññā vā Māgadhena Seniyena Bimbisārenā ’ti.ḥ |29|

. . . . .

ปกฺกมนนฺติกา นตฺถิ ฉกฺเก วิปฺปกเต คติ. อาทาย นิสฺสีมคตํ กาเรสฺสํ อิติ ชายติฯ นิฏฺฐานํ สนฺนิฏฺฐานญฺจ นาสนญฺจ อิเม ตโย. อาทาย “น ปจฺเจสฺส”นฺติ พหิสีเม กโรมิติฯ นิฏฺฐานํ สนฺนิฏฺฐานมฺปิ นาสนมฺปิ อิทํ ตโย. อนธิฏฺฐิเตน เนวสฺส เหฏฺฐา ตีณิ นยาวิธิฯ อาทาย ยาติ ปจฺเจสฺสํ พหิสีเม กโรมิติ. “น ปจฺเจสฺส”นฺติ กาเรติ นิฏฺฐาเน กถินุทฺธาโรฯ สนฺนิฏฺฐานํ นาสนญฺจ สวนสีมาติกฺกมา. สห ภิกฺขูหิ ชาเยถ เอวํ ปนฺนรสํ คติฯ

tena kho pana samayena bhagavato kāyo dosābhisanno hoti. atha kho bhagavā āyasmantaṃ Ānandaṃ āmantesi: (279) dosābhisanno kho Ānanda tathāgatassa kāyo, icchati tathāgato virecanaṃ pātun ti. atha kho āyasmā Ānando yena Jīvako Komārabhacco ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ etad avoca: dosābhisanno kho āvuso Jīvaka tathāgatassa kāyo, icchati tathāgato virecanaṃ pātun ti. tena hi bhante Ānanda bhagavato kāyaṃ katipāhaṃ sinehethā ’ti. atha kho āyasmā Ānando bhagavato kāyaṃ katipāhaṃ sinehetvā yena Jīvako Komārabhacco ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ etad avoca: siniddho kho āvuso Jīvaka tathāgatassa kāyo, yassa dāni kālaṃ maññasīti. |30|

. . . . .

สมาทาย วิปฺปกตา สมาทาย ปุนา ตถา. อิเม เต จตุโร วารา สพฺเพ ปนฺนรสวิธิฯ อนาสาย จ อาสาย กรณีโย จ เต ตโย. นยโต ตํ วิชาเนยฺย ตโย ทฺวาทส ทฺวาทสฯ อปวิลานา นเวตฺถ ผาสุ ปญฺจวิธา ตหึ. ปลิโพธาปลิโพธา อุทฺทานํ นยโต กตนฺติฯ (อิมมฺหิ ขนฺธเก วตฺถู โทฬสกเปยฺยาลมุขานิ เอกสตํ อฏฺฐารส.)(กถินกฺขนฺธโก นิฏฺฐิโต.) (๘. จีวรกฺขนฺธโก ๒๐๒. ชีวกวตฺถุ) ๓๒๖. เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเป. เตน โข ปน สมเยน เวสาลี อิทฺธา เจว โหติ ผิตา จ พหุชนา จ อากิณฺณมนุสฺสา จ สุภิกฺขา จ สตฺต จ ปาสาทสหสฺสานิ สตฺต จ ปาสาทสตานิ สตฺต จ ปาสาทา สตฺต จ กูฏาคารสหสฺสานิ สตฺต จ กูฏาคารสตานิ สตฺต จ กูฏาคารานิ สตฺต จ อารามสหสฺสานิ สตฺต จ อารามสตานิ สตฺต จ อารามา สตฺต จ โปกฺขรณีสหสฺสานิ สตฺต จ โปกฺขรณีสตานิ สตฺต จ โปกฺขรณิโย

atha kho Jīvakassa Komārabhaccassa etad ahosi: na kho me taṃ paṭirūpaṃ yo ’haṃ bhagavato oḷārikaṃ virecanaṃ dadeyyan ti, tīṇi uppalahatthāni nānābhesajjehi paribhāvetvā yena bhagavā ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā ekaṃ uppalahatthaṃ bhagavato upanāmesi imaṃ bhante bhagavā paṭhamaṃ uppalahatthaṃ upasiṅghatu, idaṃ bhagavantaṃ dasakkhattuṃ virecessatīti. dutiyam pi uppalahatthaṃ bhagavato upanāmesi imaṃ bhante bhagavā dutiyaṃ uppalahatthaṃ upasiṅghatu, idaṃ bhagavantaṃ dasakkhattuṃ virecessatīti. tatiyam pi uppalahatthaṃ bhagavato upanāmesi imaṃ bhante bhagavā tatiyaṃ uppalahatthaṃ upasiṅghatu, idaṃ bhagavantaṃ dasakkhattuṃ virecessatīti, evaṃ bhagavato samatiṃsāya virecanaṃ bhavissatīti. atha kho Jīvako Komārabhacco bhagavato samatiṃsāya virecanaṃ datvā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. |31|

. . . .

อมฺพปาลี จ คณิกา อภิรูปา โหติ ทสฺสนียา ปาสาทิกา ปรมาย วณฺณโปกฺขรตาย สมนฺนาคตา ปทกฺขิณา นจฺเจ จ คีเต จ วาทิเต จ อภิสฏา อตฺถิกานํ อตฺถิกานํ มนุสฺสานํ ปญฺญาสาย จ รตฺตึ คจฺฉติ ตาย จ เวสาลี ภิยฺโยโสมตฺตาย อุปโสภติ. อถ โข ราชคหโก เนคโม เวสาลึ อคมาสิ เกนจิเทว กรณีเยน. อทฺทสา โข ราชคหโก เนคโม เวสาลึ อิทฺธญฺเจว ผิตญฺจ พหุชนญฺจ อากิณฺณมนุสฺสญฺจ สุภิกฺขญฺจ สตฺต จ ปาสาทสหสฺสานิ สตฺต จ ปาสาทสตานิ สตฺต จ ปาสาเท สตฺต จ กูฏาคารสหสฺสานิ สตฺต จ กูฏาคารสตานิ สตฺต จ กูฏาคารานิ สตฺต จ อารามสหสฺสานิ สตฺต จ อารามสตานิ สตฺต จ อาราเม สตฺต จ โปกฺขรณีสหสฺสานิ สตฺต จ โปกฺขรณีสตานิ สตฺต จ โปกฺขรณิโย อมฺพปาลิญฺจ คณิกํ อภิรูปํ ทสฺสนียํ ปาสาทิกํ ปรมาย วณฺณโปกฺขรตาย สมนฺนาคตํ ปทกฺขิณํ นจฺเจ จ คีเต จ วาทิเต จ อภิสฏํ อตฺถิกานํ อตฺถิกานํ มนุสฺสานํ ปญฺญาสาย จ รตฺตึ คจฺฉนฺตึ ตาย จ เวสาลึ ภิยฺโยโสมตฺตาย อุปโสภนฺตึ. ๓๒๗. อถ โข ราชคหโก เนคโม เวสาลิยํ ตํ กรณียํ ตีเรตฺวา ปุนเทว ราชคหํ ปจฺจาคญฺฉิ. เยน ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ราชานํ มาคธํ เสนิยํ พิมฺพิสารํ เอตทโวจ “เวสาลี เทว อิทฺธา เจว ผิตา จ พหุชนา จ อากิณฺณมนุสฺสา จ สุภิกฺขา จ สตฺต จ ปาสาทสหสฺสานิฯเปฯ ตาย จ เวสาลี ภิยฺโยโสมตฺตาย อุปโสภติ.

atha kho Jīvakassa Komārabhaccassa bahi dvārakoṭṭhakā nikkhantassa etad ahosi: mayā kho bhagavato samatiṃsāya virecanaṃ dinnaṃ. dosābhisanno tathāgatassa kāyo, na bhagavantaṃ samatiṃsakkhattuṃ virecessati, ekūnatiṃsakkhattuṃ bhagavantaṃ virecessati, api ca bhagavā viritto nahāyissati, nahātaṃ bhagavantaṃ sakiṃ virecessati, evaṃ bhagavato samatiṃsāya virecanaṃ bhavissatīti. atha kho bhagavā Jīvakassa Komārabhaccassa cetasā cetoparivitakkaṃ aññāya āyasmantaṃ Ānandaṃ āmantesi: idhānanda Jīvakassa Komārabhaccassa bahi dvārakoṭṭhakā nikkhantassa etad ahosi: mayā kho bhagavato ... bhavissatīti. tena h’ Ānanda uṇhodakaṃ paṭiyādethā ’ti. evaṃ bhante ’ti kho āyasmā Ānando bhagavato paṭisuṇitvā uṇho-(280)dakaṃ paṭiyādesi. |32|

. . . . .

สาธุ เทว มยมฺปิ คณิกํ วุฏฺฐาเปสฺสามา”ติ. “เตน หิ ภเณ ตาทิสึ กุมารึ ชานาถ ยํ ตุมฺเห คณิกํ วุฏฺฐาเปยฺยาถา”ติ. เตน โข ปน สมเยน ราชคเห สาลวตี นาม กุมารี อภิรูปา โหติ ทสฺสนียา ปาสาทิกา ปรมาย วณฺณโปกฺขรตาย สมนฺนาคตา. อถ โข ราชคหโก เนคโม สาลวตึ กุมารึ คณิกํ วุฏฺฐาเปสิ. อถ โข สาลวตี คณิกา นจิรสฺเสว ปทกฺขิณา อโหสิ นจฺเจ จ คีเต จ วาทิเต จ อภิสฏา อตฺถิกานํ อตฺถิกานํ มนุสฺสานํ ปฏิสเตน จ รตฺตึ คจฺฉติ.

atha kho Jīvako Komārabhacco yena bhagavā ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho Jīvako Komārabhacco bhagavantaṃ etad avoca: viritto bhante bhagavā ’ti. viritto ’mhi Jīvakā ’ti. idha mayhaṃ bhante bahi dvārakoṭṭhakā nikkhantassa etad ahosi: mayā kho bhagavato ... bhavissatīti. nahāyatu bhante bhagavā, nahāyatu sugato ’ti. atha kho bhagavā uṇhodakaṃ nahāyi, nahātaṃ bhagavantaṃ sakiṃ virecesi, evaṃ bhagavato samatiṃsāya virecanaṃ ahosi. atha kho Jīvako Komārabhacco bhagavantaṃ etad avoca: yāva bhante bhagavato kāyo pakatatto hoti, alaṃ yūsapiṇḍapātenā ’ti. atha kho bhagavato kāyo na cirass’ eva pakatatto ahosi. |33|

. . . . . . .

อถ โข สาลวตี คณิกา นจิรสฺเสว คพฺภินี อโหสิ. อถ โข สาลวติยา คณิกาย เอตทโหสิ “อิตฺถี โข คพฺภินี ปุริสานํ อมนาปา. สเจ มํ โกจิ ชานิสฺสติ สาลวตี คณิกา คพฺภินีติ สพฺโพ เม สกฺกาโร ภญฺชิสฺสติ. ยํนูนาหํ คิลานํ ปฏิเวเทยฺย”นฺติ. อถ โข สาลวตี คณิกา โทวาริกํ อาณาเปสิ “มา ภเณ โทวาริก โกจิ ปุริโส ปาวิสิ. โย จ มํ ปุจฺฉติ ‘คิลานา’ติ ปฏิเวเทหี”ติ. “เอวํ อยฺเย”ติ โข โส โทวาริโก สาลวติยา คณิกาย ปจฺจสฺโสสิ. อถ โข สาลวตี คณิกา ตสฺส คพฺภสฺส ปริปากมนฺวาย ปุตฺตํ วิชายิ.

atha kho Jīvako Komārabhacco taṃ Siveyyakaṃ dussayugaṃ ādāya yena bhagavā ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. ekamantaṃ nisinno kho Jīvako Komārabhacco bhagavantaṃ etad avoca: ekāhaṃ bhante bhagavantaṃ varaṃ yācāmīti. atikkantavarā kho Jīvaka tathāgatā ’ti. yaṃ ca bhante kappati yaṃ ca anavajjan ti. vadehi Jīvakā ’ti. bhagavā bhante paṃsukūliko bhikkhusaṃgho ca. idaṃ me bhante Siveyyakaṃ dussayugaṃ raññā Pajjotena pahitaṃ bahunnaṃ dussānaṃ bahunnaṃ dussayugānaṃ bahunnaṃ dussayugasatānaṃ bahunnaṃ dussayugasahassānaṃ bahunnaṃ dussayugasatasahassānaṃ aggaṃ ca seṭṭhaṃ ca mokkhaṃ ca uttamaṃ ca pavaraṃ ca. paṭigaṇhātu me bhante bhagavā Siveyyakaṃ dussayugaṃ bhikkhusaṃghassa ca gahapaticīvaraṃ anujānātū ’ti. paṭiggahesi bhagavā Siveyyakaṃ dussayugaṃ. atha kho bhagavā Jīvakam Komārabhaccaṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. atha kho Jīvako Komārabhacco bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. |34|

. . . . . . . . . . .

อถ โข สาลวตี คณิกา ทาสึ อาณาเปสิ “หนฺท เช อิมํ ทารกํ กตฺตรสุปฺเป ปกฺขิปิตฺวา นีหริตฺวา สงฺการกูเฏ ฉฑฺเฑหี”ติ. “เอวํ อยฺเย”ติ โข สา ทาสี สาลวติยา คณิกาย ปฏิสฺสุตฺวา ตํ ทารกํ กตฺตรสุปฺเป ปกฺขิปิตฺวา นีหริตฺวา สงฺการกูเฏ ฉฑฺเฑสิ. ๓๒๘. เตน โข ปน สมเยน อภโย นาม ราชกุมาโร กาลสฺเสว ราชุปฏฺฐานํ คจฺฉนฺโต อทฺทส ตํ ทารกํ กาเกหิ สมฺปริกิณฺณํ ทิสฺวาน มนุสฺเส ปุจฺฉิ “กึ เอตํ ภเณ กาเกหิ สมฺปริกิณฺณ”นฺติ? “ทารโก เทวา”ติ. “ชีวติ ภเณ”ติ? “ชีวติ เทวา”ติ. “เตน หิ ภเณ ตํ ทารกํ อมฺหากํ อนฺเตปุรํ เนตฺวา ธาตีนํ เทถ โปเสตุ”นฺติ. “เอวํ เทวา”ติ โข เต มนุสฺสา อภยสฺส ราชกุมารสฺส ปฏิสฺสุตฺวา ตํ ทารกํ อภยสฺส ราชกุมารสฺส อนฺเตปุรํ เนตฺวา ธาตีนํ อทํสุ “โปเสถา”ติ. ตสฺส ชีวตีติ ‘ชีวโก’ติ นามํ อกํสุ. กุมาเรน โปสาปิโตติ ‘โกมารภจฺโจ’ติ นามํ อกํสุ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ นจิรสฺเสว วิญฺญุตํ ปาปุณิ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ เยน อภโย ราชกุมาโร เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อภยํ ราชกุมารํ เอตทโวจ “กา เม เทว มาตา โก ปิตา”ติ?

atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: anujānāmi bhikkhave gahapaticīvaraṃ. yo icchati paṃsukūliko hotu, yo icchati gahapaticīvaraṃ sādiyatu. itarītarena p’ āhaṃ bhikkhave santuṭṭhiṃ vaṇṇemīti. assosuṃ kho Rājagahe manussā bhagavatā (281) kira bhikkhūnaṃ gahapaticīvaraṃ anuññātan ti, te ca manussā haṭṭhā ahesuṃ udaggā, idāni kho mayaṃ dānāni dassāma puññāni karissāma yato bhagavatā bhikkhūnaṃ gahapaticīvaraṃ anuññātan ti, ekāhen’ eva Rājagahe bahūni cīvarasahassāni uppajjiṃsu. assosuṃ kho jānapadā manussā bhagavatā kira bhikkhūnaṃ gahapaticīvaraṃ anuññātan ti, te ca manussā haṭṭhā ahesuṃ udaggā, idāni kho mayaṃ dānāni dassāma puññāni karissāma yato bhagavatā bhikkhūnaṃ gahapaticīvaraṃ anuññātan ti, janapade pi ekāhen’ eva bahūni cīvarasahassāni uppajjiṃsu. |35|

. . . . .

“อหมฺปิ โข เต ภเณ ชีวก มาตรํ น ชานามิ อปิ จาหํ เต ปิตา มยาสิ โปสาปิโต”ติ. อถ โข ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส เอตทโหสิ “อิมานิ โข ราชกุลานิ น สุกรานิ อสิปฺเปน อุปชีวิตุํ. ยํนูนาหํ สิปฺปํ สิกฺเขยฺย”นฺติ. ๓๒๙. เตน โข ปน สมเยน ตกฺกสิลายํ ทิสาปาโมกฺโข เวชฺโช ปฏิวสติ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ อภยํ ราชกุมารํ อนาปุจฺฉา เยน ตกฺกสิลา เตน ปกฺกามิ. อนุปุพฺเพน เยน ตกฺกสิลา เยน เวชฺโช เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ตํ เวชฺชํ เอตทโวจ “อิจฺฉามหํ อาจริย สิปฺปํ สิกฺขิตุ”นฺติ.

tena kho pana samayena saṃghassa pāvāro uppanno hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave pāvāran ti. koseyyapāvāro uppanno hoti. anujānāmi bhikkhave koseyyapāvāran ti. kojavaṃ uppannaṃ hoti. anujānāmi bhikkhave kojavan ti. |36|

. . . . . . .

“เตน หิ ภเณ ชีวก สิกฺขสฺสู”ติ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ พหุญฺจ คณฺหาติ ลหุญฺจ คณฺหาติ สุฏฺฐุ จ อุปธาเรติ คหิตญฺจสฺส น สมฺมุสฺสติ. อถ โข ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส สตฺตนฺนํ วสฺสานํ อจฺจเยน เอตทโหสิ “อหํ โข พหุญฺจ คณฺหามิ ลหุญฺจ คณฺหามิ สุฏฺฐุ จ อุปธาเรมิ คหิตญฺจ เม น สมฺมุสฺสติ สตฺต จ เม วสฺสานิ อธียนฺตสฺส นยิมสฺส สิปฺปสฺส อนฺโต ปญฺญายติ. กทา อิมสฺส สิปฺปสฺส อนฺโต ปญฺญายิสฺสตี”ติ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ เยน โส เวชฺโช เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ตํ เวชฺชํ เอตทโวจ “อหํ โข อาจริย พหุญฺจ คณฺหามิ ลหุญฺจ คณฺหามิ สุฏฺฐุ จ อุปธาเรมิ คหิตญฺจ เม น สมฺมุสฺสติ สตฺต จ เม วสฺสานิ อธียนฺตสฺส นยิมสฺส สิปฺปสฺส อนฺโต ปญฺญายติ. กทา อิมสฺส สิปฺปสฺส อนฺโต ปญฺญายิสฺสตี”ติ? “เตน หิ ภเณ ชีวก ขณิตฺตึ อาทาย ตกฺกสิลาย สมนฺตา โยชนํ อาหิณฺฑิตฺวา ยํ กิญฺจิ อเภสชฺชํ ปสฺเสยฺยาสิ ตํ อาหรา”ติ. “เอวํ อาจริยา”ติ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ ตสฺส เวชฺชสฺส ปฏิสฺสุตฺวา ขณิตฺตึ อาทาย ตกฺกสิลาย สมนฺตา โยชนํ อาหิณฺฑนฺโต น กิญฺจิ อเภสชฺชํ อทฺทส. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ เยน โส เวชฺโช เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ตํ เวชฺชํ เอตทโวจ “อาหิณฺฑนฺโตมฺหิ อาจริย ตกฺกสิลาย สมนฺตา โยชนํ น กิญฺจิ อเภสชฺชํ อทฺทส”นฺติ.

||1||

.

“สุสิกฺขิโตสิ ภเณ ชีวก. อลํ เต เอตฺตกํ ชีวิกายา”ติ ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส ปริตฺตํ ปาเถยฺยํ ปาทาสิ.

paṭhamakabhāṇavāraṃ niṭṭhitaṃ.

.

อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ ตํ ปริตฺตํ ปาเถยฺยํ อาทาย เยน ราชคหํ เตน ปกฺกามิ.

tena kho pana samayena Kāsikarājā Jīvakassa Komārabhaccassa aḍḍhakāsikaṃ kambalaṃ pāhesi upaḍḍhakāsinaṃ khamamānaṃ. atha kho Jīvako Komārabhacco taṃ aḍḍhakāsikaṃ kambalaṃ ādāya yena bhagavā ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. ekamantaṃ nisinno kho Jīvako Komārabhacco bhagavantaṃ etad avoca: ayaṃ me bhante aḍḍhakāsiko kambalo Kāsiraññā pahito upaḍḍhakāsinaṃ khamamāno. paṭigaṇhātu me bhante bhagavā kambalaṃ yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā ’ti. paṭiggahesi bhagavā kambalaṃ. atha kho bhagavā Jīvakaṃ Komārabhaccaṃ dhammiyā kathāya sandassesi --la-- padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: anujānāmi bhikkhave kambalan ti. |1|

. . . . . . .

อถ โข ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส ตํ ปริตฺตํ ปาเถยฺยํ อนฺตรามคฺเค สาเกเต ปริกฺขยํ อคมาสิ. อถ โข ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส เอตทโหสิ “อิเม โข มคฺคา กนฺตารา อปฺโปทกา อปฺปภกฺขา น สุกรา อปาเถยฺเยน คนฺตุํ. ยํนูนาหํ ปาเถยฺยํ ปริเยเสยฺย”นฺติ. (ชีวกวตฺถุ นิฏฺฐิตํ.) (๒๐๓. เสฏฺฐิภริยาวตฺถุ) ๓๓๐. เตน โข ปน สมเยน สาเกเต เสฏฺฐิภริยาย สตฺตวสฺสิโก สีสาพาโธ โหติ. พหู มหนฺตา มหนฺตา ทิสาปาโมกฺขา เวชฺชา อาคนฺตฺวา นาสกฺขิ๎สุ อโรคํ กาตุํ. พหุํ หิรญฺญํ อาทาย อคมํสุ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ สาเกตํ ปวิสิตฺวา มนุสฺเส ปุจฺฉิ “โก ภเณ คิลาโน กํ ติกิจฺฉามี”ติ? “เอติสฺสา อาจริย เสฏฺฐิภริยาย สตฺตวสฺสิโก สีสาพาโธ คจฺฉ อาจริย เสฏฺฐิภริยํ ติกิจฺฉาหี”ติ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ เยน เสฏฺฐิสฺส คหปติสฺส นิเวสนํ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา โทวาริกํ อาณาเปสิ “คจฺฉ ภเณ โทวาริก เสฏฺฐิภริยาย ปาวท ‘เวชฺโช อยฺเย อาคโต โส ตํ ทฏฺฐุกาโม”’ติ. “เอวํ อาจริยา”ติ โข โส โทวาริโก ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส ปฏิสฺสุตฺวา เยน เสฏฺฐิภริยา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา เสฏฺฐิภริยํ เอตทโวจ “เวชฺโช อยฺเย อาคโต โส ตํ ทฏฺฐุกาโม”ติ.

||2||

.

“กีทิโส ภเณ โทวาริก เวชฺโช”ติ?

tena kho pana samayena saṃghassa uccāvacāni cīvarāni uppajjanti. atha kho bhikkhūnaṃ etad ahosi: kiṃ nu kho bhagavatā cīvaraṃ anuññātaṃ kiṃ ananuññātan ti bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave cha cīvarāni khomaṃ kappāsikaṃ koseyyaṃ kambalaṃ sāṇaṃ bhaṅgan ti. |1|

. . .

“ทหรโก อยฺเย”ติ. “อลํ ภเณ โทวาริก กึ เม ทหรโก เวชฺโช กริสฺสติ? พหู มหนฺตา มหนฺตา ทิสาปาโมกฺขา เวชฺชา อาคนฺตฺวา นาสกฺขิ๎สุ อโรคํ กาตุํ. พหุํ หิรญฺญํ อาทาย อคมํสู”ติ.

tena kho pana samayena te bhikkhū gaha-(282)paticīvaraṃ sādiyanti, te kukkuccāyantā paṃsukūlaṃ na sādiyanti ekaṃ yeva bhagavatā cīvaraṃ anuññātaṃ na dve ’ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave gahapaticīvaraṃ sādiyantena paṃsukūlam pi sādituṃ, tadubhayena p’ āhaṃ bhikkhave santuṭṭhiṃ vaṇṇemīti. |2|

. . .

อถ โข โส โทวาริโก เยน ชีวโก โกมารภจฺโจ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ชีวกํ โกมารภจฺจํ เอตทโวจ “เสฏฺฐิภริยา อาจริย เอวมาห ‘อลํ ภเณ โทวาริก กึ เม ทหรโก เวชฺโช กริสฺสติ? พหู มหนฺตา มหนฺตา ทิสาปาโมกฺขา เวชฺชา อาคนฺตฺวา นาสกฺขิ๎สุ อโรคํ กาตุํ. พหุํ หิรญฺญํ อาทาย อคมํสู”’ติ. “คจฺฉ ภเณ โทวาริก เสฏฺฐิภริยาย ปาวท ‘เวชฺโช อยฺเย เอวมาห มา กิร อยฺเย ปุเร กิญฺจิ อทาสิ. ยทา อโรคา อโหสิ ตทา ยํ อิจฺเฉยฺยาสิ ตํ ทชฺเชยฺยาสี”’ติ. “เอวํ อาจริยา”ติ โข โส โทวาริโก ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส ปฏิสฺสุตฺวา เยน เสฏฺฐิภริยา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา เสฏฺฐิภริยํ เอตทโวจ “เวชฺโช อยฺเย เอวมาห ‘มา กิร อยฺเย ปุเร กิญฺจิ อทาสิ. ยทา อโรคา อโหสิ ตทา ยํ อิจฺเฉยฺยาสิ ตํ ทชฺเชยฺยาสี”’ติ.

|3|

.

“เตน หิ ภเณ โทวาริก เวชฺโช อาคจฺฉตู”ติ.

tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū Kosalesu janapadesu addhānamaggapaṭipannā honti. ekacce bhikkhū susānaṃ okkamiṃsu paṃsukūlāya, ekacce bhikkhū nāgamesuṃ. ye te bhikkhū susānaṃ okkamiṃsu paṃsukūlāya te paṃsukūlāni labhiṃsu, ye te bhikkhū nāgamesuṃ te evaṃ āhaṃsu: amhākam pi āvuso bhāgaṃ dethā ’ti. te evaṃ āhaṃsu: na mayaṃ āvuso tumhākaṃ bhāgaṃ dassāma, kissa tumhe nāgamitthā ’ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave nāgamentānaṃ nākāmā bhāgaṃ dātun ti. |1|

. . . . . .

“เอวํ อยฺเย”ติ โข โส โทวาริโก เสฏฺฐิภริยาย ปฏิสฺสุตฺวา เยน ชีวโก โกมารภจฺโจ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ชีวกํ โกมารภจฺจํ เอตทโวจ “เสฏฺฐิภริยา ตํ อาจริย ปกฺโกสตี”ติ อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ เยน เสฏฺฐิภริยา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา เสฏฺฐิภริยาย วิการํ สลฺลกฺเขตฺวา เสฏฺฐิภริยํ เอตทโวจ “ปสเตน อยฺเย สปฺปินา อตฺโถ”ติ อถ โข เสฏฺฐิภริยา ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส ปสตํ สปฺปิ๎ ทาเปสิ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ ตํ ปสตํ สปฺปิ๎ นานาเภสชฺเชหิ นิปฺปจิตฺวา เสฏฺฐิภริยํ มญฺจเก อุตฺตานํ นิปาเตตฺวา นตฺถุโต อทาสิ. อถ โข ตํ สปฺปิ๎ นตฺถุโต ทินฺนํ มุขโต อุคฺคญฺฉิ. อถ โข เสฏฺฐิภริยา ปฏิคฺคเห นิฏฺฐุภิตฺวา ทาสึ อาณาเปสิ “หนฺท เช อิมํ สปฺปิ๎ ปิจุนา คณฺหาหี”ติ.

tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū Kosalesu janapadesu addhānamaggapaṭipannā honti. ekacce bhikkhū susānaṃ okkamiṃsu paṃsukūlāya, ekacce bhikkhū āgamesuṃ. ye te bhikkhū susānaṃ okkamiṃsu paṃsukūlāya te paṃsukūlāni labhiṃsu, ye te bhikkhū āgamesuṃ te evaṃ āhaṃsu: amhākam pi āvuso bhāgaṃ dethā ’ti. te evaṃ āhaṃsu: na mayaṃ āvuso tumhākaṃ bhāgaṃ dassāma, kissa tumhe na okkamitthā ’ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave āgamentānaṃ akāmā bhāgaṃ dātun ti. |2|

. . . . . .

อถ โข ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส เอตทโหสิ “อจฺฉริยํ ยาว ลูขายํ ฆรณี ยตฺร หิ นาม อิมํ ฉฑฺฑนียธมฺมํ สปฺปิ๎ ปิจุนา คาหาเปสฺสติ. พหุกานิ จ เม มหคฺฆานิ เภสชฺชานิ อุปคตานิ. กิมฺปิ มายํ กิญฺจิ เทยฺยธมฺมํ ทสฺสตี”ติ. อถ โข เสฏฺฐิภริยา ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส วิการํ สลฺลกฺเขตฺวา ชีวกํ โกมารภจฺจํ เอตทโวจ “กิสฺส ตฺวํ อาจริย วิมโนสี”ติ? อิธ เม เอตทโหสิ “อจฺฉริยํ ยาว ลูขายํ ธรณี ยตฺร หิ นาม อิมํ ฉฑฺฑนียธมฺมํ สปฺปิ๎ ปิจุนา คาหาเปสฺสติ. พหุกานิ จ เม มหคฺฆานิ สชฺชานิ อุปคตานิ. กิมฺปิ มายํ กิญฺจิ เทยฺยธมฺมํ ทสฺสตี”ติ. “มยํ โข อาจริย อาคาริกา นาม อุปชานาเมตสฺส สํยมสฺส. วรเมตํ สปฺปิ ทาสานํ วา กมฺมกรานํ วา ปาทพฺภญฺชนํ วา ปทีปกรเณ วา อาสิตฺตํ. มา โข ตฺวํ อาจริย วิมโน อโหสิ. น เต เทยฺยธมฺโม หายิสฺสตี”ติ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ เสฏฺฐิภริยาย สตฺตวสฺสิกํ สีสาพาธํ เอเกเนว นตฺถุกมฺเมน อปกฑฺฒิ.

tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū Kosalesu janapadesu addhānamaggapaṭipannā honti. ekacce bhikkhū paṭhamaṃ susānaṃ okkamiṃsu paṃsukūlāya, ekacce bhikkhū pacchā okkamiṃsu. ye te bhikkhū paṭhamaṃ susānaṃ okkamiṃsu paṃsukūlāya te paṃsukūlāni labhiṃsu, ye te bhikkhū pacchā okkamiṃsu te na labhiṃsu, te evaṃ āhaṃsu: amhākam pi āvuso bhāgaṃ dethā ’ti. te evaṃ āhaṃsu: na mayaṃ āvuso tumhākaṃ bhāgaṃ dassāma, kissa tumhe pacchā okkamitthā ’ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave pacchā okkantānaṃ nākāmā bhāgaṃ dātun ti. |3|

. . . . . .

อถ โข เสฏฺฐิภริยา อโรคา สมานา ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส จตฺตาริ สหสฺสานิ ปาทาสิ. ปุตฺโต มาตา เม อโรคา ฐิตาติ จตฺตาริ สหสฺสานิ ปาทาสิ. สุณิสา สสฺสุ เม อโรคา ฐิตาติ จตฺตาริ สหสฺสานิ ปาทาสิ. เสฏฺฐิ คหปติ ภริยา เม อโรคา ฐิตาติ จตฺตาริ สหสฺสานิ ปาทาสิ ทาสญฺจ ทาสิญฺจ อสฺสรถญฺจ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ ตานิ โสฬสสหสฺสานิ อาทาย ทาสญฺจ ทาสิญฺจ อสฺสรถญฺจ เยน ราชคหํ เตน ปกฺกามิ. อนุปุพฺเพน เยน ราชคหํ เยน อภโย ราชกุมาโร เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อภยํ ราชกุมารํ เอตทโวจ “อิทํ เม เทว ปฐมกมฺมํ โสฬสสหสฺสานิ ทาโส จ ทาสี จ อสฺสรโถ จ. ปฏิคฺคณฺหาตุ เม เทโว โปสาวนิก”นฺติ. “อลํ ภเณ ชีวก ตุยฺหเมว โหตุ. อมฺหากญฺเญว อนฺเตปุเร นิเวสนํ มาเปหี”ติ. “เอวํ เทวา”ติ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ อภยสฺส ราชกุมารสฺส ปฏิสฺสุตฺวา อภยสฺส ราชกุมารสฺส อนฺเตปุเร นิเวสนํ มาเปสิ. (เสฏฺฐิภริยาวตฺถุ นิฏฺฐิตํ.) (๒๐๔. พิมฺพิสารราชวตฺถุ) ๓๓๑. เตน โข ปน สมเยน รญฺโญ มาคธสฺส เสนิยสฺส พิมฺพิสารสฺส ภคนฺทลาพาโธ โหติ. สาฏกา โลหิเตน มกฺขิยนฺติ. เทวิโย ทิสฺวา อุปฺปณฺเฑนฺติ “อุตุนี ทานิ เทโว ปุปฺผํ เทวสฺส อุปฺปนฺนํ น จิรํ เทโว วิชายิสฺสตี”ติ.

tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū Kosalesu janapadesu addhānamaggapaṭipannā honti. te sadisā susānaṃ okkamiṃsu paṃsukūlāya, ekacce bhikkhū paṃsukūlāni labhiṃsu, ekacce bhikkhū na (283) labhiṃsu. ye te bhikkhū na labhiṃsu te evaṃ āhaṃsu: amhākam pi āvuso bhāgaṃ dethā ’ti. te evaṃ āhaṃsu: na mayaṃ āvuso tumhākaṃ bhāgaṃ dassāma, kissa tumhe na labhitthā ’ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave sadisānaṃ okkantānaṃ akāmā bhāgaṃ dātun ti. |4|

. . . . . .

เตน ราชา มงฺกุ โหติ อถ โข ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร อภยํ ราชกุมารํ เอตทโวจ “มยฺหํ โข ภเณ อภย ตาทิโส อาพาโธ สาฏกา โลหิเตน มกฺขิยนฺติ เทวิโย มํ ทิสฺวา อุปฺปณฺเฑนฺติ ‘อุตุนี ทานิ เทโว ปุปฺผํ เทวสฺส อุปฺปนฺนํ น จิรํ เทโว วิชายิสฺสตี’ติ. อิงฺฆ ภเณ อภย ตาทิสํ เวชฺชํ ชานาหิ โย มํ ติกิจฺเฉยฺยา”ติ. “อยํ เทว อมฺหากํ ชีวโก เวชฺโช ตรุโณ ภทฺรโก. โส เทวํ ติกิจฺฉิสฺสตี”ติ. “เตน หิ ภเณ อภย ชีวกํ เวชฺชํ อาณาเปหิ โส มํ ติกิจฺฉิสฺสตี”ติ. อถ โข อภโย ราชกุมาโร ชีวกํ โกมารภจฺจํ อาณาเปสิ “คจฺฉ ภเณ ชีวก ราชานํ ติกิจฺฉาหี”ติ.

tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū Kosalesu janapadesu addhānamaggapaṭipannā honti. te katikaṃ katvā susānaṃ okkamiṃsu paṃsukūlāya, ekacce bhikkhū paṃsukūlāni labhiṃsu, ekacce bhikkhū na labhiṃsu. ye te bhikkhū na labhiṃsu te evaṃ āhaṃsu: amhākam pi āvuso bhāgaṃ dethā ’ti. te evaṃ āhaṃsu: na mayaṃ āvuso tumhākaṃ bhāgaṃ dassāma, kissa tumhe na labhitthā ’ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave katikaṃ katvā okkantānaṃ akāmā bhāgaṃ dātun ti. |5|

. . . . . .

“เอวํ เทวา”ติ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ อภยสฺส ราชกุมารสฺส ปฏิสฺสุตฺวา นเขน เภสชฺชํ อาทาย เยน ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ราชานํ มาคธํ เสนิยํ พิมฺพิสารํ เอตทโวจ “อาพาธํ เต เทว ปสฺสามา”ติ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ รญฺโญ มาคธสฺส เสนิยสฺส พิมฺพิสารสฺส ภคนฺทลาพาธํ เอเกเนว อาเลเปน อปกฑฺฒิ. อถ โข ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร อโรโค สมาโน ปญฺจ อิตฺถิสตานิ สพฺพาลงฺการํ ภูสาเปตฺวา โอมุญฺจาเปตฺวา ปุญฺชํ การาเปตฺวา ชีวกํ โกมารภจฺจํ เอตทโวจ “เอตํ ภเณ ชีวก ปญฺจนฺนํ อิตฺถิสตานํ สพฺพาลงฺการํ ตุยฺหํ โหตู”ติ. “อลํ เทว อธิการํ เม เทโว สรตู”ติ. “เตน หิ ภเณ ชีวก มํ อุปฏฺฐห อิตฺถาคารญฺจ พุทฺธปฺปมุขญฺจ ภิกฺขุสงฺฆ”นฺติ. “เอวํ เทวา”ติ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ รญฺโญ มาคธสฺส เสนิยสฺส พิมฺพิสารสฺส ปจฺจสฺโสสิ. (พิมฺพิสารราชวตฺถุ นิฏฺฐิตํ.)

||4||

.

(๒๐๕. ราชคหเสฏฺฐิวตฺถุ) ๓๓๒. เตน โข ปน สมเยน ราชคหกสฺส เสฏฺฐิสฺส สตฺตวสฺสิโก สีสาพาโธ โหติ. พหู มหนฺตา มหนฺตา ทิสาปาโมกฺขา เวชฺชา อาคนฺตฺวา นาสกฺขิ๎สุ อโรคํ กาตุํ. พหุํ หิรญฺญํ อาทาย อคมํสุ.

tena kho pana samayena manussā cīvaraṃ ādāya ārāmaṃ āgacchanti, te paṭiggāhakaṃ alabhamānā paṭiharanti, cīvaraṃ parittaṃ uppajjati. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave pañcah’ aṅgehi samannāgataṃ bhikkhuṃ cīvarapaṭiggāhakaṃ sammannituṃ: yo na chandāgatiṃ gaccheyya, na dosāgatiṃ gaccheyya, na mohāgatiṃ gaccheyya, na bhayāgatiṃ gaccheyya, gahitāgahitaṃ ca jāneyya. |1|

. . .

อปิ จ เวชฺเชหิ ปจฺจกฺขาโต โหติ. เอกจฺเจ เวชฺชา เอวมาหํสุ “ปญฺจมํ ทิวสํ เสฏฺฐิ คหปติ กาลํ กริสฺสตี”ติ. เอกจฺเจ เวชฺชา เอวมาหํสุ “สตฺตมํ ทิวสํ เสฏฺฐิ คหปติ กาลํ กริสฺสตี”ติ. อถ โข ราชคหกสฺส เนคมสฺส เอตทโหสิ “อยํ โข เสฏฺฐิ คหปติ พหูปกาโร รญฺโญ เจว เนคมสฺส จ. อปิ จ เวชฺเชหิ ปจฺจกฺขาโต. เอกจฺเจ เวชฺชา เอวมาหํสุ ‘ปญฺจมํ ทิวสํ เสฏฺฐิ คหปติ กาลํ กริสฺสตี’ติ. เอกจฺเจ เวชฺชา เอวมาหํสุ ‘สตฺตมํ ทิวสํ เสฏฺฐิ คหปติ กาลํ กริสฺสตี’ติ. อยญฺจ รญฺโญ ชีวโก เวชฺโช ตรุโณ ภทฺรโก. ยํนูน มยํ ราชานํ ชีวกํ เวชฺชํ ยาเจยฺยาม เสฏฺฐึ คหปตึ ติกิจฺฉิตุ”นฺติ. อถ โข ราชคหโก เนคโม เยน ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ราชานํ มาคธํ เสนิยํ พิมฺพิสารํ เอตทโวจ “อยํ เทว เสฏฺฐิ คหปติ พหูปกาโร เทวสฺส เจว เนคมสฺส จ อปิ จ เวชฺเชหิ ปจฺจกฺขาโต. เอกจฺเจ เวชฺชา เอวมาหํสุ ปญฺจมํ ทิวสํ เสฏฺฐิ คหปติ กาลํ กริสฺสตีติ. เอกจฺเจ เวชฺชา เอวมาหํสุ สตฺตมํ ทิวสํ เสฏฺฐิ คหปติ กาลํ กริสฺสตีติ.

evaṃ ca pana bhikkhave sammannitabbo: paṭhamaṃ bhikkhu yācitabbo, yācitvā vyattena bhikkhunā paṭibalena saṃgho ñāpetabbo: suṇātu me bhante saṃgho. yadi saṃghassa pattakallaṃ saṃgho itthannāmaṃ bhikkhuṃ cīvarapaṭiggāhakaṃ sammanneyya. esā ñatti. suṇātu me bhante saṃgho. saṃgho itthannāmaṃ bhikkhuṃ cīvarapaṭiggāhakaṃ sammannati. yassāyasmato khamati itthannāmassa bhikkhuno cīvarapaṭiggāhakassa sammuti, so tuṇh’ assa, yassa na kkhamati so bhāseyya. sammato saṃghena itthannāmo bhikkhu cīvarapaṭiggāhako. khamati saṃghassa, tasmā tuṇhī, evaṃ etaṃ dhārayāmīti. |2|

. . . . . . . .

สาธุ เทโว ชีวกํ เวชฺชํ อาณาเปตุ เสฏฺฐึ คหปตึ ติกิจฺฉิตุ”นฺติ อถ โข ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร ชีวกํ โกมารภจฺจํ อาณาเปสิ “คจฺฉ ภเณ ชีวก เสฏฺฐึ คหปตึ ติกิจฺฉาหี”ติ. “เอวํ เทวา”ติ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ รญฺโญ มาคธสฺส เสนิยสฺส พิมฺพิสารสฺส ปฏิสฺสุตฺวา เยน เสฏฺฐิ คหปติ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา เสฏฺฐิสฺส คหปติสฺส วิการํ สลฺลกฺเขตฺวา เสฏฺฐึ คหปตึ เอตทโวจ “สเจ ตฺวํ คหปติ อโรโค ภเวยฺยาสิ กึ เม อสฺส เทยฺยธมฺโม”ติ? “สพฺพํ สาปเตยฺยญฺจ เต อาจริย โหตุ อหญฺจ เต ทาโส”ติ. “สกฺขิสฺสสิ ปน ตฺวํ คหปติ เอเกน ปสฺเสน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ? “สกฺโกมหํ อาจริย เอเกน ปสฺเสน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ. “สกฺขิสฺสสิ ปน ตฺวํ คหปติ ทุติเยน ปสฺเสน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ? “สกฺโกมหํ อาจริย ทุติเยน ปสฺเสน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ

||5||

.

“สกฺขิสฺสสิ ปน ตฺวํ คหปติ อุตฺตาโน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ?

tena kho pana samayena cīvarapaṭiggāhakā bhikkhū cīvaraṃ paṭiggahetvā tatth’ eva ujjhitvā pakkamanti, cīvaraṃ nassati. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi (284) bhikkhave pañcah’ aṅgehi samannāgataṃ bhikkhuṃ cīvaranidāhakaṃ sammannituṃ: yo na chandāgatiṃ gaccheyya ... na bhayāgatiṃ gaccheyya nihitānihitaṃ ca jāneyya. |1|

. . .

“สกฺโกมหํ อาจริย อุตฺตาโน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ เสฏฺฐึ คหปตึ มญฺจเก นิปาเตตฺวา มญฺจเก สมฺพนฺธิตฺวา สีสจฺฉวึ อุปฺปาเฏตฺวา สิพฺพินึ วินาเมตฺวา ทฺเว ปาณเก นีหริตฺวา มหาชนสฺส ทสฺเสสิ “ปสฺสถยฺเย อิเม ทฺเว ปาณเก เอกํ ขุทฺทกํ เอกํ มหลฺลกํ. เย เต อาจริยา เอวมาหํสุ ปญฺจมํ ทิวสํ เสฏฺฐิ คหปติ กาลํ กริสฺสตีติ เตหายํ มหลฺลโก ปาณโก ทิฏฺโฐ. ปญฺจมํ ทิวสํ เสฏฺฐิสฺส คหปติสฺส มตฺถลุงฺคํ ปริยาทิยิสฺสติ. มตฺถลุงฺคสฺส ปริยาทานา เสฏฺฐิ คหปติ กาลํ กริสฺสติ. สุทิฏฺโฐ เตหิ อาจริเยหิ.

evaṃ ca pana bhikkhave sammannitabbo: paṭhamaṃ bhikkhu yācitabbo, yācitvā vyattena bhikkhunā paṭibalena saṃgho ñāpetabbo: suṇātu me bhante saṃgho. yadi saṃghassa pattakallaṃ saṃgho itthannāmaṃ bhikkhuṃ cīvaranidāhakaṃ sammanneyya. esā ñatti. suṇātu me bhante saṃgho. saṃgho itthannāmaṃ bhikkhuṃ cīvaranidāhakaṃ sammannati. yassāyasmato khamati itthannāmassa bhikkhuno cīvaranidāhakassa sammuti so tuṇh’ assa, yassa na kkhamati so bhāseyya. sammato saṃghena itthannāmo bhikkhu cīvaranidāhako. khamati saṃghassa, tasmā tuṇhī, evaṃ etaṃ dhārayāmīti. |2|

. . . . . . . .

เย เต อาจริยา เอวมาหํสุ สตฺตมํ ทิวสํ เสฏฺฐิ คหปติ กาลํ กริสฺสตีติ เตหายํ ขุทฺทโก ปาณโก ทิฏฺโฐ. สตฺตมํ ทิวสํ เสฏฺฐิสฺส คหปติสฺส มตฺถลุงฺคํ ปริยาทิยิสฺสติ. มตฺถลุงฺคสฺส ปริยาทานา เสฏฺฐิ คหปติ กาลํ กริสฺสติ. สุทิฏฺโฐ เตหิ อาจริเยหี”ติ. สิพฺพินึ สมฺปฏิปาเฏตฺวา สีสจฺฉวึ สิพฺพิตฺวา อาเลปํ อทาสิ. อถ โข เสฏฺฐิ คหปติ สตฺตาหสฺส อจฺจเยน ชีวกํ โกมารภจฺจํ เอตทโวจ “นาหํ อาจริย สกฺโกมิ เอเกน ปสฺเสน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ. “นนุ เม ตฺวํ คหปติ ปฏิสฺสุณิ สกฺโกมหํ อาจริย เอเกน ปสฺเสน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ? “สจฺจาหํ อาจริย ปฏิสฺสุณึ อปาหํ มริสฺสามิ นาหํ สกฺโกมิ เอเกน ปสฺเสน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ. “เตน หิ ตฺวํ คหปติ ทุติเยน ปสฺเสน สตฺตมาเส นิปชฺชาหี”ติ. อถ โข เสฏฺฐิ คหปติ สตฺตาหสฺส อจฺจเยน ชีวกํ โกมารภจฺจํ เอตทโวจ “นาหํ อาจริย สกฺโกมิ ทุติเยน ปสฺเสน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ. “นนุ เม ตฺวํ คหปติ ปฏิสฺสุณิ สกฺโกมหํ อาจริย ทุติเยน ปสฺเสน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ? “สจฺจาหํ อาจริย ปฏิสฺสุณึ อปาหํ มริสฺสามิ นาหํ อาจริย สกฺโกมิ ทุติเยน ปสฺเสน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ.

||6||

.

“เตน หิ ตฺวํ คหปติ อุตฺตาโน สตฺตมาเส นิปชฺชาหี”ติ.

tena kho pana samayena cīvaranidāhakā bhikkhū maṇḍape pi rukkhamūle pi nimbakose pi cīvaraṃ nidahanti, undurehi pi upacikāhi pi khajjanti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave bhaṇḍāgāraṃ sammannituṃ yaṃ saṃgho ākaṅkhati vihāraṃ vā aḍḍhayogaṃ vā pāsādaṃ vā hammiyaṃ vā guhaṃ vā. |1|

. . .

อถ โข เสฏฺฐิ คหปติ สตฺตาหสฺส อจฺจเยน ชีวกํ โกมารภจฺจํ เอตทโวจ “นาหํ อาจริย สกฺโกมิ อุตฺตาโน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ. “นนุ เม ตฺวํ คหปติ ปฏิสฺสุณิ สกฺโกมหํ อาจริย อุตฺตาโน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ? “สจฺจาหํ อาจริย ปฏิสฺสุณึ อปาหํ มริสฺสามิ นาหํ สกฺโกมิ อุตฺตาโน สตฺตมาเส นิปชฺชิตุ”นฺติ.

evaṃ ca pana bhikkhave sammannitabbo: vyattena bhikkhunā paṭibalena saṃgho ñāpetabbo: suṇātu me bhante saṃgho. yadi saṃghassa pattakallaṃ saṃgho itthannāmaṃ vihāraṃ bhaṇḍāgāraṃ sammanneyya. esā ñatti. suṇātu me bhante saṃgho. saṃgho itthannāmaṃ vihāraṃ bhaṇḍāgāraṃ sammannati. yassāyasmato khamati itthannāmassa vihārassa bhaṇḍāgārassa sammuti so tuṇh’ assa, yassa na kkhamati so bhāseyya. sammato saṃghena itthannāmo vihāro bhaṇḍāgāraṃ. khamati saṃghassa, tasmā tuṇhī, evaṃ etaṃ dhārayāmīti. |2|

. . . . . . . .

“อหํ เจ ตํ คหปติ น วเทยฺยํ เอตฺตกมฺปิ ตฺวํ น นิปชฺเชยฺยาสิ อปิ จ ปฏิกจฺเจว มยา ญาโต ตีหิ สตฺตาเหหิ เสฏฺฐิ คหปติ อโรโค ภวิสฺสตีติ. อุฏฺเฐหิ คหปติ อโรโคสิ. ชานาสิ กึ เม เทยฺยธมฺโม”ติ? “สพฺพํ สาปเตยฺยญฺจ เต อาจริย โหตุ อหญฺจ เต ทาโส”ติ. “อลํ คหปติ มา เม ตฺวํ สพฺพํ สาปเตยฺยํ อทาสิ มา จ เม ทาโส. รญฺโญ สตสหสฺสํ เทหิ มยฺหํ สตสหสฺส”นฺติ. อถ โข เสฏฺฐิ คหปติ อโรโค สมาโน รญฺโญ สตสหสฺสํ อทาสิ ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส สตสหสฺสํ. (ราชคหเสฏฺฐิวตฺถุ นิฏฺฐิตํ.) (๒๐๖. เสฏฺฐิปุตฺตวตฺถุ) ๓๓๓. เตน โข ปน สมเยน พาราณเสยฺยกสฺส เสฏฺฐิปุตฺตสฺส โมกฺขจิกาย กีฬนฺตสฺส อนฺตคณฺฐาพาโธ โหติ เยน ยาคุปิ ปีตา น สมฺมา ปริณามํ คจฺฉติ ภตฺตมฺปิ ภุตฺตํ น สมฺมา ปริณามํ คจฺฉติ อุจฺจาโรปิ ปสฺสาโวปิ น ปคุโณ. โส เตน กิโส โหติ ลูโข ทุพฺพณฺโณ อุปฺปณฺฑุปฺปณฺฑุกชาโต ธมนิสนฺถตคตฺโต. อถ โข พาราณเสยฺยกสฺส เสฏฺฐิสฺส เอตทโหสิ “มยฺหํ โข ปุตฺตสฺส ตาทิโส อาพาโธ

||7||

.

(เยน) ยาคุปิ ปีตา น สมฺมา ปริณามํ คจฺฉติ ภตฺตมฺปิ ภุตฺตํ น สมฺมา ปริณามํ คจฺฉติ อุจฺจาโรปิ ปสฺสาโวปิ น ปคุโณ. โส เตน กิโส ลูโข ทุพฺพณฺโณ อุปฺปณฺฑุปฺปณฺฑุกชาโต ธมนิสนฺถตคตฺโต.

tena kho pana samayena saṃghassa bhaṇḍāgāre cīvaraṃ aguttaṃ hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave pañcah’ aṅgehi samannāgataṃ bhikkhuṃ bhaṇḍāgārikaṃ sammannituṃ: yo na chandāgatiṃ gaccheyya ... na bhayāgatiṃ gaccheyya guttāguttaṃ ca jāneyya. evaṃ ca pana bhikkhave sammannitabbo -- la -sammato saṃghena itthannāmo bhikkhu bhaṇḍāgāriko. (285) khamati saṃghassa, tasmā tuṇhī, evaṃ etaṃ dhārayāmīti. |1|

. . . . .

ยํนูนาหํ ราชคหํ คนฺตฺวา ราชานํ ชีวกํ เวชฺชํ ยาเจยฺยํ ปุตฺตํ เม ติกิจฺฉิตุ”นฺติ. อถ โข พาราณเสยฺยโก เสฏฺฐิ ราชคหํ คนฺตฺวา เยน ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ราชานํ มาคธํ เสนิยํ พิมฺพิสารํ เอตทโวจ “มยฺหํ โข เทว ปุตฺตสฺส ตาทิโส อาพาโธ เยน ยาคุปิ ปีตา น สมฺมา ปริณามํ คจฺฉติ ภตฺตมฺปิ ภุตฺตํ น สมฺมา ปริณามํ คจฺฉติ อุจฺจาโรปิ ปสฺสาโวปิ น ปคุโณ. โส เตน กิโส ลูโข ทุพฺพณฺโณ อุปฺปณฺฑุปฺปณฺฑุกชาโต ธมนิสนฺถตคตฺโต. สาธุ เทโว ชีวกํ เวชฺชํ อาณาเปตุ ปุตฺตํ เม ติกิจฺฉิตุ”นฺติ. อถ โข ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร ชีวกํ โกมารภจฺจํ อาณาเปสิ “คจฺฉ ภเณ ชีวก พาราณสึ คนฺตฺวา พาราณเสยฺยกํ เสฏฺฐิปุตฺตํ ติกิจฺฉาหี”ติ. “เอวํ เทวา”ติ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ รญฺโญ มาคธสฺส เสนิยสฺส พิมฺพิสารสฺส ปฏิสฺสุตฺวา พาราณสึ คนฺตฺวา เยน พาราณเสยฺยโก เสฏฺฐิปุตฺโต เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา พาราณเสยฺยกสฺส เสฏฺฐิปุตฺตสฺส วิการํ สลฺลกฺเขตฺวา ชนํ อุสฺสาเรตฺวา ติโรกรณิยํ ปริกฺขิปิตฺวา ถมฺเภ อุพฺพนฺธิตฺวา ภริยํ ปุรโต ฐเปตฺวา อุทรจฺฉวึ อุปฺปาเฏตฺวา อนฺตคณฺฐึ นีหริตฺวา ภริยาย ทสฺเสสิ “ปสฺส เต สามิกสฺส อาพาธํ อิมินา ยาคุปิ ปีตา น สมฺมา ปริณามํ คจฺฉติ ภตฺตมฺปิ ภุตฺตํ น สมฺมา ปริณามํ คจฺฉติ อุจฺจาโรปิ ปสฺสาโวปิ น ปคุโณ อิมินายํ กิโส ลูโข ทุพฺพณฺโณ อุปฺปณฺฑุปฺปณฺฑุกชาโต ธมนิสนฺถตคตฺโต”ติ. อนฺตคณฺฐึ วินิเวเฐตฺวา อนฺตานิ ปฏิปเวเสตฺวา อุทรจฺฉวึ สิพฺพิตฺวา อาเลปํ อทาสิ.

tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū bhaṇḍāgārikaṃ vuṭṭhāpenti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. na bhikkhave bhaṇḍāgāriko vuṭṭhāpetabbo. yo vuṭṭhāpeyya, āpatti dukkaṭassā ’ti. |2|

. . . .

อถ โข พาราณเสยฺยโก เสฏฺฐิปุตฺโต นจิรสฺเสว อโรโค อโหสิ. อถ โข พาราณเสยฺยโก เสฏฺฐิ ‘ปุตฺโต เม อโรโค ฐิโต’ติ ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส โสฬสสหสฺสานิ ปาทาสิ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ ตานิ โสฬสสหสฺสานิ อาทาย ปุนเทว ราชคหํ ปจฺจาคญฺฉิ (เสฏฺฐิปุตฺตวตฺถุ นิฏฺฐิตํ.) (๒๐๗. ปชฺโชตราชวตฺถุ) ๓๓๔. เตน โข ปน สมเยน รญฺโญ ปชฺโชตสฺส ปณฺฑุโรคาพาโธ โหติ.

||8||

.

พหู มหนฺตา มหนฺตา ทิสาปาโมกฺขา เวชฺชา อาคนฺตฺวา นาสกฺขิ๎สุ อโรคํ กาตุํ. พหุํ หิรญฺญํ อาทาย อคมํสุ.

tena kho pana samayena saṃghassa bhaṇḍāgāre cīvaraṃ ussannaṃ hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave sammukhībhūtena saṃghena bhājetun ti. tena kho pana samayena sabbo saṃgho cīvaraṃ bhājento kolāhalaṃ akāsi. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave pañcah’ aṅgehi samannāgataṃ bhikkhuṃ cīvarabhājakaṃ sammannituṃ yo na chandāgatiṃ gaccheyya ... na bhayāgatiṃ gaccheyya bhājitābhājitaṃ ca jāneyya. evaṃ ca pana bhikkhave sammannitabbo -- la -sammato saṃghena itthannāmo bhikkhu cīvarabhājako. khamati saṃghassa, tasmā tuṇhī, evam etaṃ dhārayāmīti. |1|

. . . . . . . .

อถ โข ราชา ปชฺโชโต รญฺโญ มาคธสฺส เสนิยสฺส พิมฺพิสารสฺส สนฺติเก ทูตํ ปาเหสิ “มยฺหํ โข ตาทิโส อาพาโธ สาธุ เทโว ชีวกํ เวชฺชํ อาณาเปตุ โส มํ ติกิจฺฉิสฺสตี”ติ. อถ โข ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร ชีวกํ โกมารภจฺจํ อาณาเปสิ “คจฺฉ ภเณ ชีวก อุชฺเชนึ คนฺตฺวา ราชานํ ปชฺโชตํ ติกิจฺฉาหี”ติ. “เอวํ เทวา”ติ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ รญฺโญ มาคธสฺส เสนิยสฺส พิมฺพิสารสฺส ปฏิสฺสุตฺวา อุชฺเชนึ คนฺตฺวา เยน ราชา ปชฺโชโต เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา รญฺโญ ปชฺโชตสฺส วิการํ สลฺลกฺเขตฺวา ราชานํ ปชฺโชตํ เอตทโวจ “สปฺปิ๎ เทหิ สปฺปิ๎ เทว นิปฺปจิสฺสามิ. ตํ เทโว ปิวิสฺสตี”ติ. “อลํ ภเณ ชีวก ยํ เต สกฺกา วินา สปฺปินา อโรคํ กาตุํ ตํ กโรหิ. เชคุจฺฉํ เม สปฺปิ ปฏิกูล”นฺติ. อถ โข ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส เอตทโหสิ “อิมสฺส โข รญฺโญ ตาทิโส อาพาโธ น สกฺกา วินา สปฺปินา อโรคํ กาตุํ. ยํนูนาหํ สปฺปิ๎ นิปฺปเจยฺยํ กสาววณฺณํ กสาวคนฺธํ กสาวรส”นฺติ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ นานาเภสชฺเชหิ สปฺปิ๎ นิปฺปจิ กสาววณฺณํ กสาวคนฺธํ กสาวรสํ.

atha kho cīvarabhājakānaṃ bhikkhūnaṃ etad ahosi: kathaṃ nu kho cīvaraṃ bhājetabban ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave paṭhamaṃ uccinitvā tulayitvā vaṇṇāvaṇṇaṃ katvā bhikkhū gaṇetvā vaggaṃ bandhitvā cīvarapaṭivisaṃ ṭhapetun ti. atha kho cīvarabhājakānaṃ bhikkhūnaṃ etad ahosi: kathaṃ nu kho sāmaṇerānaṃ cīvarapaṭiviso dātabbo ’ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave sāmaṇerānaṃ upaḍḍhapaṭivisaṃ dātun ti. |2|

. . . . . .

อถ โข ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส เอตทโหสิ “อิมสฺส โข รญฺโญ สปฺปิ ปีตํ ปริณาเมนฺตํ อุทฺเทกํ ทสฺสติ. จณฺโฑยํ ราชา ฆาตาเปยฺยาปิ มํ. ยํนูนาหํ ปฏิกจฺเจว อาปุจฺเฉยฺย”นฺติ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ เยน ราชา ปชฺโชโต เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ราชานํ ปชฺโชตํ เอตทโวจ “มยํ โข เทว เวชฺชา นาม ตาทิเสน มุหุตฺเตน มูลานิ อุทฺธราม เภสชฺชานิ สํหราม. สาธุ เทโว วาหนาคาเรสุ จ ทฺวาเรสุ จ อาณาเปตุ เยน วาหเนน ชีวโก อิจฺฉติ เตน วาหเนน คจฺฉตุ เยน ทฺวาเรน อิจฺฉติ เตน ทฺวาเรน คจฺฉตุ ยํ กาลํ อิจฺฉติ ตํ กาลํ คจฺฉตุ ยํ กาลํ อิจฺฉติ ตํ กาลํ ปวิสตู”ติ.

tena kho pana samayena aññataro bhikkhu sakena bhāgena uttaritukāmo hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave uttarantassa sakaṃ bhāgaṃ dātun ti. tena kho pana samayena aññataro bhikkhu atirekabhāgena uttaritukāmo hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave anukkhepe dinne atirekabhāgaṃ dātun ti. |3|

. . . . . .

อถ โข ราชา ปชฺโชโต วาหนาคาเรสุ จ ทฺวาเรสุ จ อาณาเปสิ “เยน วาหเนน ชีวโก อิจฺฉติ เตน วาหเนน คจฺฉตุ เยน ทฺวาเรน อิจฺฉติ เตน ทฺวาเรน คจฺฉตุ ยํ กาลํ อิจฺฉติ ตํ กาลํ คจฺฉตุ ยํ กาลํ อิจฺฉติ ตํ กาลํ ปวิสตู”ติ. เตน โข ปน สมเยน รญฺโญ ปชฺโชตสฺส ภทฺทวติกา นาม หตฺถินิกา ปญฺญาสโยชนิกา โหติ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ รญฺโญ ปชฺโชตสฺส สปฺปิ๎ อุปนาเมสิ “กสาวํ เทโว ปิวตู”ติ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ ราชานํ ปชฺโชตํ สปฺปิ๎ ปาเยตฺวา หตฺถิสาลํ คนฺตฺวา ภทฺทวติกาย หตฺถินิกาย นครมฺหา นิปฺปติ อถ โข รญฺโญ ปชฺโชตสฺส ตํ สปฺปิ ปีตํ ปริณาเมนฺตํ อุทฺเทกํ อทาสิ. อถ โข ราชา ปชฺโชโต มนุสฺเส เอตทโวจ “ทุฏฺเฐน ภเณ ชีวเกน สปฺปิ๎ ปายิโตมฺหิ.

atha kho cīvarabhājakānaṃ bhikkhūnaṃ etad ahosi: kathaṃ nu kho cīvarapaṭiviso dātabbo āgatapaṭipāṭiyā nu kho udāhu yathāvuḍḍhan ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave vikalake tosetvā kusapātaṃ kātun ti. |4|

. . .

เตน หิ ภเณ ชีวกํ เวชฺชํ วิจินถา”ติ. “ภทฺทวติกาย เทว หตฺถินิกาย นครมฺหา นิปฺปติโต”ติ. เตน โข ปน สมเยน รญฺโญ ปชฺโชตสฺส กาโก นาม ทาโส สฏฺฐิโยชนิโก โหติ อมนุสฺเสน ปฏิจฺจ ชาโต.

||9||

.

อถ โข ราชา ปชฺโชโต กากํ ทาสํ อาณาเปสิ “คจฺฉ ภเณ กาก ชีวกํ เวชฺชํ นิวตฺเตหิ ราชา ตํ อาจริย นิวตฺตาเปตีติ.

tena kho pana samayena bhikkhū chakanena pi paṇḍu-(286)mattikāya pi cīvaraṃ rajanti, cīvaraṃ dubbaṇṇaṃ hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave cha rajanāni mūlarajanaṃ khandharajanaṃ tacarajanaṃ pattarajanaṃ puppharajanaṃ phalarajanan ti. |1|

. . .

เอเต โข ภเณ กาก เวชฺชา นาม พหุมายา. มา จสฺส กิญฺจิ ปฏิคฺคเหสี”ติ. อถ โข กาโก ทาโส ชีวกํ โกมารภจฺจํ อนฺตรามคฺเค โกสมฺพิยํ สมฺภาเวสิ ปาตราสํ กโรนฺตํ. อถ โข กาโก ทาโส ชีวกํ โกมารภจฺจํ เอตทโวจ “ราชา ตํ อาจริย นิวตฺตาเปตี”ติ.

tena kho pana samayena bhikkhū sītunnakāya cīvaraṃ rajanti, cīvaraṃ duggandhaṃ hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave rajanaṃ pacituṃ cullarajanakumbhin ti. rajanaṃ uttariyati. anujānāmi bhikkhave uttarāḷumpaṃ bandhitun ti. tena kho pana samayena bhikkhū na jānanti rajanaṃ pakkaṃ vā apakkaṃ vā. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave udake vā nakhapiṭṭhikāya vā thevakaṃ dātun ti. |2|

. . . . . . . .

“อาคเมหิ ภเณ กาก ยาว ภุญฺชาม. หนฺท ภเณ กาก ภุญฺชสฺสู”ติ. “อลํ อาจริย รญฺญามฺหิ อาณตฺโต เอเต โข ภเณ กาก เวชฺชา นาม พหุมายา มา จสฺส กิญฺจิ ปฏิคฺคเหสี”ติ. เตน โข ปน สมเยน ชีวโก โกมารภจฺโจ นเขน เภสชฺชํ โอลุมฺเปตฺวา อามลกญฺจ ขาทติ ปานียญฺจ ปิวติ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ กากํ ทาสํ เอตทโวจ “หนฺท ภเณ กาก อามลกญฺจ ขาท ปานียญฺจ ปิวสฺสู”ติ. อถ โข กาโก ทาโส อยํ โข เวชฺโช อามลกญฺจ ขาทติ ปานียญฺจ ปิวติ น อรหติ กิญฺจิ ปาปกํ โหตุนฺติ อุปฑฺฒามลกญฺจ ขาทิ ปานียญฺจ อปายิ. ตสฺส ตํ อุปฑฺฒามลกํ ขาทิตํ ตตฺเถว นิจฺฉาเรสิ. อถ โข กาโก ทาโส ชีวกํ โกมารภจฺจํ เอตทโวจ “อตฺถิ เม อาจริย ชีวิต”นฺติ? “มา ภเณ กาก ภายิ ตฺวํ เจว อโรโค ภวิสฺสสิ ราชา จ. จณฺโฑ โส ราชา ฆาตาเปยฺยาปิ มํ เตนาหํ น นิวตฺตามี”ติ ภทฺทวติกํ หตฺถินิกํ กากสฺส นิยฺยาเทตฺวา เยน ราชคหํ เตน ปกฺกามิ. อนุปุพฺเพน เยน ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา รญฺโญ มาคธสฺส เสนิยสฺส พิมฺพิสารสฺส เอตมตฺถํ อาโรเจสิ.

tena kho pana samayena bhikkhū rajanaṃ oropentā kumbhiṃ āvajjanti, kumbhī bhijjati. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave rajanauḷuṅkaṃ daṇḍakathālikan ti. tena kho pana samayena bhikkhūnaṃ rajanabhājanaṃ na saṃvijjati. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave rajanakolambaṃ rajanaghaṭan ti. tena kho pana samayena bhikkhū pātiyāpi patte pi cīvaraṃ sammaddanti, cīvaraṃ paribhijjati. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave rajanadoṇikan ti. |3|

. . . . . . . . .

“สุฏฺฐุ ภเณ ชีวก อกาสิ ยมฺปิ น นิวตฺโต จณฺโฑ โส ราชา ฆาตาเปยฺยาปิ ต”นฺติ. อถ โข ราชา ปชฺโชโต อโรโค สมาโน ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส สนฺติเก ทูตํ ปาเหสิ “อาคจฺฉตุ ชีวโก วรํ ทสฺสามี”ติ. “อลํ อยฺโย อธิการํ เม เทโว สรตู”ติ. (ปชฺโชตราชวตฺถุ นิฏฺฐิตํ.) (๒๐๘. สิเวยฺยกทุสฺสยุคกถา) ๓๓๕. เตน โข ปน สมเยน รญฺโญ ปชฺโชตสฺส สิเวยฺยกํ ทุสฺสยุคํ อุปฺปนฺนํ โหติ พหูนํ ทุสฺสานํ พหูนํ ทุสฺสยุคานํ พหูนํ ทุสฺสยุคสตานํ พหูนํ ทุสฺสยุคสหสฺสานํ พหูนํ ทุสฺสยุคสตสหสฺสานํ อคฺคญฺจ เสฏฺฐญฺจ โมกฺขญฺจ อุตฺตมญฺจ ปวรญฺจ. อถ โข ราชา ปชฺโชโต ตํ สิเวยฺยกํ ทุสฺสยุคํ ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส ปาเหสิ. อถ โข ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส เอตทโหสิ “อิทํ โข เม สิเวยฺยกํ ทุสฺสยุคํ รญฺญา ปชฺโชเตน ปหิตํ พหูนํ ทุสฺสานํ พหูนํ ทุสฺสยุคานํ พหูนํ ทุสฺสยุคสตานํ พหูนํ ทุสฺสยุคสหสฺสานํ พหูนํ ทุสฺสยุคสตสหสฺสานํ อคฺคญฺจ เสฏฺฐญฺจ โมกฺขญฺจ อุตฺตมญฺจ ปวรญฺจ. นยิทํ อญฺโญ โกจิ ปจฺจารหติ อญฺญตฺร เตน ภควตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน รญฺญา วา มาคเธน เสนิเยน พิมฺพิสาเรนา”ติ. (สิเวยฺยกทุสฺสยุคกถา นิฏฺฐิตา.) (๒๐๙. สมตฺตึสวิเรจนกถา) ๓๓๖. เตน โข ปน สมเยน ภควโต กาโย โทสาภิสนฺโน โหติ. อถ โข ภควา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อามนฺเตสิ “โทสาภิสนฺโน โข อานนฺท ตถาคตสฺส กาโย. อิจฺฉติ ตถาคโต วิเรจนํ ปาตุ”นฺติ. อถ โข อายสฺมา อานนฺโท เยน ชีวโก โกมารภจฺโจ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ชีวกํ โกมารภจฺจํ เอตทโวจ “โทสาภิสนฺโน โข อาวุโส ชีวก ตถาคตสฺส กาโย. อิจฺฉติ ตถาคโต วิเรจนํ ปาตุ”นฺติ.

||10||

.

“เตน หิ ภนฺเต อานนฺท ภควโต กายํ กติปาหํ สิเนเหถา”ติ.

tena kho pana samayena bhikkhū chamāya cīvaraṃ pattharanti, cīvaraṃ paṃsukitaṃ hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave tiṇasanthārakan ti. tiṇasanthārako upacikāhi khajjati. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave cīvaravaṃsaṃ cīvararajjun ti. majjhena laggenti, rajanaṃ ubhato galati. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave kaṇṇe bandhitun ti. kaṇṇo jirati. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave kaṇṇasuttakan ti. rajanaṃ ekato galati. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave samparivattakaṃ-samparivattakaṃ rajetuṃ na ca acchinne theve pakkamitun ti. |1|

. . . . . . . . . . . . . . .

อถ โข อายสฺมา อานนฺโท ภควโต กายํ กติปาหํ สิเนเหตฺวา เยน ชีวโก โกมารภจฺโจ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ชีวกํ โกมารภจฺจํ เอตทโวจ “สินิทฺโธ โข อาวุโส ชีวก ตถาคตสฺส กาโย. ยสฺส ทานิ กาลํ มญฺญสี”ติ. อถ โข ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส เอตทโหสิ “น โข เมตํ ปติรูปํ โยหํ ภควโต โอฬาริกํ วิเรจนํ ทเทยฺย”นฺติ. ตีณิ อุปฺปลหตฺถานิ นานาเภสชฺเชหิ ปริภาเวตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํ อุปฺปลหตฺถํ ภควโต อุปนาเมสิ “อิมํ ภนฺเต ภควา ปฐมํ อุปฺปลหตฺถํ อุปสิงฺฆตุ. อิทํ ภควนฺตํ ทสกฺขตฺตุํ วิเรเจสฺสตี”ติ. ทุติยํ อุปฺปลหตฺถํ ภควโต อุปนาเมสิ “อิมํ ภนฺเต ภควา ทุติยํ อุปฺปลหตฺถํ อุปสิงฺฆตุ. อิทํ ภควนฺตํ ทสกฺขตฺตุํ วิเรเจสฺสตี”ติ. ตติยํ อุปฺปลหตฺถํ ภควโต อุปนาเมสิ “อิมํ ภนฺเต ภควา ตติยํ อุปฺปลหตฺถํ อุปสิงฺฆตุ. อิทํ ภควนฺตํ ทสกฺขตฺตุํ วิเรเจสฺสตี”ติ เอวํ ภควโต สมตฺตึสาย วิเรจนํ ภวิสฺสตีติ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ ภควโต สมตฺตึสาย วิเรจนํ ทตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ. อถ โข ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส พหิ ทฺวารโกฏฺฐกา นิกฺขนฺตสฺส เอตทโหสิ “มยา โข ภควโต สมตฺตึสาย วิเรจนํ ทินฺนํ. โทสาภิสนฺโน ตถาคตสฺส กาโย น ภควนฺตํ สมตฺตึสกฺขตฺตุํ วิเรเจสฺสติ เอกูนตฺตึสกฺขตฺตุํ ภควนฺตํ วิเรเจสฺสติ. อปิ จ ภควา วิริตฺโต นหายิสฺสติ. นหาตํ ภควนฺตํ สกึ วิเรเจสฺสติ. เอวํ ภควโต สมตฺตึสาย วิเรจนํ ภวิสฺสตี”ติ. อถ โข ภควา ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส เจตสา เจโตปริวิตกฺกมญฺญาย อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อามนฺเตสิ “อิธานนฺท ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส พหิ ทฺวารโกฏฺฐกา นิกฺขนฺตสฺส เอตทโหสิ ‘มยา โข ภควโต สมตฺตึสาย วิเรจนํ ทินฺนํ. โทสาภิสนฺโน ตถาคตสฺส กาโย. น ภควนฺตํ สมตึสกฺขตฺตุํ วิเรเจสฺสติ เอกูนตึสกฺขตฺตุํ ภควนฺตํ วิเรเจสฺสติ. อปิ จ ภควา วิริตฺโต นหายิสฺสติ. นหาตํ ภควนฺตํ สกึ วิเรเจสฺสติ. เอวํ ภควโต สมตฺตึสาย วิเรจนํ ภวิสฺสตี’ติ. เตน หานนฺท อุณฺโหทกํ ปฏิยาเทหี”ติ. “เอวํ ภนฺเต”ติ โข อายสฺมา อานนฺโท ภควโต ปฏิสฺสุณิตฺวา อุณฺโหทกํ ปฏิยาเทสิ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ชีวโก โกมารภจฺโจ ภควนฺตํ เอตทโวจ “วิริตฺโต ภนฺเต ภควา”ติ? “วิริตฺโตมฺหิ ชีวกา”ติ. อิธ มยฺหํ ภนฺเต พหิ ทฺวารโกฏฺฐกา นิกฺขนฺตสฺส เอตทโหสิ “มยา โข ภควโต สมตฺตึสาย วิเรจนํ ทินฺนํ. โทสาภิสนฺโน ตถาคตสฺส กาโย. น ภควนฺตํ สมตฺตึสกฺขตฺตุํ วิเรเจสฺสติ เอกูนตฺตึสกฺขตฺตุํ ภควนฺตํ วิเรเจสฺสติ. อปิ จ ภควา วิริตฺโต นหายิสฺสติ. นหาตํ ภควนฺตํ สกึ วิเรเจสฺสติ. เอวํ ภควโต สมตฺตึสาย วิเรจนํ ภวิสฺสตี”ติ. นหายตุ ภนฺเต ภควา นหายตุ สุคโตติ. อถ โข ภควา อุณฺโหทกํ นหายิ. นหาตํ ภควนฺตํ สกึ วิเรเจสิ. เอวํ ภควโต สมตฺตึสาย วิเรจนํ อโหสิ.

tena kho pana samayena cīvaraṃ patthinnaṃ hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave udake osāretun ti. tena kho pana samayena cīvaraṃ pharusaṃ hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave pāṇinā āko (287) ṭetun ti. tena kho pana samayena bhikkhū acchinnakāni dhārenti dantakāsāvāni. manussā ujjhāyanti khīyanti vipācenti: seyyathāpi nāma gihikāmabhogino ’ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. na bhikkhave acchinnakāni cīvarāni dhāretabbāni. yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassā ’ti. |2|

. . . . . . . . . . .

อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ ภควนฺตํ (p๒) เอตทโวจ “ยาว ภนฺเต ภควโต กาโย ปกตตฺโต โหติ อลํ ยูสปิณฺฑปาเตนา”ติ. (สมตฺตึสวิเรจนกถา นิฏฺฐิตา.) (๒๑๐. วรยาจนากถา) ๓๓๗. อถ โข ภควโต กาโย นจิรสฺเสว ปกตตฺโต อโหสิ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ ตํ สิเวยฺยกํ ทุสฺสยุคํ อาทาย เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ชีวโก โกมารภจฺโจ ภควนฺตํ เอตทโวจ “เอกาหํ ภนฺเต ภควนฺตํ วรํ ยาจามี”ติ. “อติกฺกนฺตวรา โข ชีวก ตถาคตา”ติ. “ยญฺจ ภนฺเต กปฺปติ ยญฺจ อนวชฺช”นฺติ. “วเทหิ ชีวกา”ติ. “ภควา ภนฺเต ปํสุกูลิโก ภิกฺขุสงฺโฆ จ. อิทํ เม ภนฺเต สิเวยฺยกํ ทุสฺสยุคํ รญฺญา ปชฺโชเตน ปหิตํ พหูนํ ทุสฺสานํ พหูนํ ทุสฺสยุคานํ พหูนํ ทุสฺสยุคสตานํ พหูนํ ทุสฺสยุคสหสฺสานํ พหูนํ ทุสฺสยุคสตสหสฺสานํ อคฺคญฺจ เสฏฺฐญฺจ โมกฺขญฺจ อุตฺตมญฺจ ปวรญฺจ. ปฏิคฺคณฺหาตุ เม ภนฺเต ภควา สิเวยฺยกํ ทุสฺสยุคํ ภิกฺขุสงฺฆสฺส จ คหปติจีวรํ อนุชานาตู”ติ. ปฏิคฺคเหสิ ภควา สิเวยฺยกํ ทุสฺสยุคํ.

||11||

.

อถ โข ภควา ชีวกํ โกมารภจฺจํ ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสสิ สมาทเปสิ สมุตฺเตเชสิ สมฺปหํเสสิ.

atha kho bhagavā Rājagahe yathābhirantaṃ viharitvā yena Dakkhiṇāgiri tena cārikaṃ pakkāmi. addasa kho bhagavā Magadhakhettaṃ accibandhaṃ pālibandhaṃ mariyādabandhaṃ siṅghāṭakabandhaṃ, disvāna āyasmantaṃ Ānandaṃ āmantesi: passasi no tvaṃ Ānanda Magadhakhettaṃ accibandhaṃ ... siṅghāṭakabandhan ti. evaṃ bhante. ussahasi tvaṃ Ānanda bhikkhūnaṃ evarūpāni cīvarāni saṃvidahitun ti. ussahāmi bhagavā ’ti. atha kho bhagavā Dakkhiṇāgirismiṃ yathābhirantaṃ viharitvā punad eva Rājagahaṃ paccāgacchi. atha kho āyasmā Ānando sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ cīvarāni saṃvidahitvā yena bhagavā ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā bhagavantaṃ etad avoca: passatu me bhante bhagavā cīvarāni saṃvidahitānīti. |1|

. . . . . . .

อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ ภควตา ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺสิโต สมาทปิโต สมุตฺเตชิโต สมฺปหํสิโต อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ. อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “อนุชานามิ ภิกฺขเว คหปติจีวรํ. โย อิจฺฉติ ปํสุกูลิโก โหตุ. โย อิจฺฉติ คหปติจีวรํ สาทิยตุ. อิตรีตเรนปาหํ ภิกฺขเว สนฺตุฏฺฐึ วณฺเณมี”ติ. อสฺโสสุํ โข ราชคเห มนุสฺสา “ภควตา กิร ภิกฺขูนํ คหปติจีวรํ อนุญฺญาต”นฺติ. เต จ มนุสฺสา หฏฺฐา อเหสุํ อุทคฺคา “อิทานิ โข มยํ ทานานิ ทสฺสาม ปุญฺญานิ กริสฺสาม ยโต ภควตา ภิกฺขูนํ คหปติจีวรํ อนุญฺญาต”นฺติ. เอกาเหเนว ราชคเห พหูนิ จีวรสหสฺสานิ อุปฺปชฺชึสุ. อสฺโสสุํ โข ชานปทา มนุสฺสา “ภควตา กิร ภิกฺขูนํ คหปติจีวรํ อนุญฺญาต”นฺติ. เต จ มนุสฺสา หฏฺฐา อเหสุํ อุทคฺคา “อิทานิ โข มยํ ทานานิ ทสฺสาม ปุญฺญานิ กริสฺสาม ยโต ภควตา ภิกฺขูนํ คหปติจีวรํ อนุญฺญาต”นฺติ. ชนปเทปิ เอกาเหเนว พหูนิ จีวรสหสฺสานิ อุปฺปชฺชึสุ. เตน โข ปน สมเยน สงฺฆสฺส ปาวาโร อุปฺปนฺโน โหติ.

atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne dhammikathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: paṇḍito bhikkhave Ānando, mahāpañño bhikkhave Ānando, yatra hi nāma mayā saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājānissati, kusim pi nāma karissati aḍḍhakusim pi nāma karissati maṇḍalam pi n.k.aḍḍhamaṇḍalam pi n.k.vivaṭṭam pi n.k.anuvivaṭṭam pi n.k.gīveyyakam pi n.k.jaṅgheyyakam pi n.k.bāhantam pi n.k. chinnakaṃ ca bhavissati sattalūkhaṃ samaṇasāruppaṃ paccatthikānaṃ ca anabhijjhitaṃ. anujānāmi bhikkhave chinnakaṃ saṃghāṭiṃ chinnakaṃ uttarāsaṅgaṃ chinnakaṃ antaravāsakan ti. |2|

. .

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ปาวารนฺติ.

||12||

.

โกเสยฺยปาวาโร อุปฺปนฺโน โหติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.

atha kho bhagavā Rājagahe yathābhirantaṃ viharitvā yena Vesālī tena cārikaṃ pakkāmi. addasa kho bhagavā antarā ca Rājagahaṃ antarā ca Vesāliṃ addhānamaggapaṭipanno sambahule bhikkhū cīvarehi ubbhaṇḍite sīse pi cīvarabhisiṃ karitvā khandhe pi cīvarabhisiṃ karitvā kaṭiyāpi cīvarabhisiṃ karitvā āgacchante, disvāna bhagavato etad ahosi: atilahuṃ kho ime moghapurisā cīvare bāhullāya (288) āvattā, yaṃ nūnāhaṃ bhikkhūnaṃ cīvare sīmaṃ bandheyyaṃ mariyādaṃ ṭhapeyyan ti. |1|

. .

อนุชานามิ ภิกฺขเว โกเสยฺยปาวารนฺติ. โกชวํ อุปฺปนฺนํ โหติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.

atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena Vesālī tad avasari. tatra sudaṃ bhagavā Vesāliyaṃ viharati Gotamake cetiye. tena kho pana samayena bhagavā sītāsu hemantikāsu rattīsu antaraṭṭhakāsu himapātasamaye rattiṃ ajjhokāse ekacīvaro nisīdi, na bhagavantaṃ sītaṃ ahosi. nikkhante paṭhame yāme sītaṃ bhagavantaṃ ahosi. dutiyaṃ bhagavā cīvaraṃ pārupi, na bhagavantaṃ sītaṃ ahosi. nikkhante majjhime yāme sītaṃ bhagavantaṃ ahosi. tatiyaṃ bhagavā cīvaraṃ pārupi, na bhagavantaṃ sītaṃ ahosi. nikkhante pacchime yāme uddhate aruṇe nandimukhiyā rattiyā sītaṃ bhagavantaṃ ahosi. catutthaṃ bhagavā cīvaraṃ pārupi, na bhagavantaṃ sītaṃ ahosi. |2|

. . . . . . . . .

อนุชานามิ ภิกฺขเว โกชวนฺติ. (วรยาจนากถา นิฏฺฐิตา.) ปฐมภาณวาโร นิฏฺฐิโต. (๒๑๑. กมฺพลานุชานนาทิกถา) ๓๓๘. เตน โข ปน สมเยน กาสิราชา ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส อฑฺฒกาสิกํ กมฺพลํ ปาเหสิ อุปฑฺฒกาสินํ ขมมานํ. อถ โข ชีวโก โกมารภจฺโจ ตํ อฑฺฒกาสิกํ กมฺพลํ อาทาย เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ชีวโก โกมารภจฺโจ ภควนฺตํ เอตทโวจ “อยํ เม ภนฺเต อฑฺฒกาสิโก กมฺพโล กาสิรญฺญา ปหิโต อุปฑฺฒกาสินํ ขมมาโน. ปฏิคฺคณฺหาตุ เม ภนฺเต ภควา กมฺพลํ ยํ มมสฺส ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายา”ติ. ปฏิคฺคเหสิ ภควา กมฺพลํ.

atha kho bhagavato etad ahosi: ye pi kho te kulaputtā imasmiṃ dhammavinaye sītālukā sītabhīrukā te pi sakkonti ticīvarena yāpetuṃ. yaṃ nūnāhaṃ bhikkhūnaṃ cīvare sīmaṃ bandheyyaṃ mariyādaṃ ṭhapeyyaṃ ticīvaraṃ anujāneyyan ti. atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: |3|

. . .

อถ โข ภควา ชีวกํ โกมารภจฺจํ ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสสิฯเปฯ ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ. อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “อนุชานามิ ภิกฺขเว กมฺพล”นฺติ.

idhāhaṃ bhikkhave antarā ca Rājagahaṃ antarā ca Vesāliṃ addhānamaggapaṭipanno addasaṃ sambahule bhikkhū cīvarehi ubbhaṇḍite sīse pi cīvarabhisiṃ karitvā khandhe pi cīvarabhisiṃ karitvā kaṭiyāpi cīvarabhisiṃ karitvā āgacchante, disvāna me etad ahosi: atilahuṃ kho ime moghapurisā cīvare bahullāya āvattā, yaṃ nūnāhaṃ bhikkhūnaṃ cīvare sīmaṃ bandheyyaṃ mariyādaṃ ṭhapeyyan ti. |4|

.

idhāhaṃ bhikkhave sītāsu hemantikāsu rattīsu antaraṭṭhakāsu himapātasamaye rattiṃ ajjhokāse ekacīvaro nisīdiṃ, na maṃ sītaṃ ahosi. nikkhante paṭhame yāme sītaṃ maṃ ahosi. dutiyāhaṃ cīvaraṃ pārupiṃ na maṃ sītaṃ ahosi. nikkhante majjhime yāme sītaṃ maṃ ahosi. tatiyāhaṃ cīvaraṃ pārupiṃ, na maṃ sītaṃ ahosi. nikkhante pacchime yāme uddhate aruṇe nandimukhiyā rattiyā sītaṃ maṃ ahosi. catutthāhaṃ cīvaraṃ pārupiṃ, na maṃ sītaṃ ahosi. tassa mayhaṃ bhikkhave etad ahosi: ye pi kho te kulaputtā imasmiṃ dhammavinaye sītālukā sītabhīrukā te pi sakkonti ticīvarena yāpetuṃ. yaṃ nūnāhaṃ bhikkhūnaṃ cīvare sīmaṃ bandheyyaṃ mariyādaṃ ṭhape-(289)yyaṃ ticīvaraṃ anujāneyyan ti. anujānāmi bhikkhave ticīvaraṃ diguṇaṃ saṃghāṭiṃ ekacciyaṃ uttarāsaṅgaṃ ekacciyaṃ antaravāsakan ti. |5|

. . . . . . . . . .

๓๓๙. เตน โข ปน สมเยน สงฺฆสฺส อุจฺจาวจานิ จีวรานิ อุปฺปนฺนานิ โหนฺติ. อถ โข ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ “กึ นุ โข ภควตา จีวรํ อนุญฺญาตํ กึ อนนุญฺญาต”นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ฉ จีวรานิ โขมํ กปฺปาสิกํ โกเสยฺยํ กมฺพลํ สาณํ ภงฺคนฺติ. ๓๔๐. เตน โข ปน สมเยน เย เต ภิกฺขู คหปติจีวรํ สาทิยนฺติ เต กุกฺกุจฺจายนฺตา ปํสุกูลํ น สาทิยนฺติ เอกํเยว ภควตา จีวรํ อนุญฺญาตํ น ทฺเวติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว คหปติจีวรํ สาทิยนฺเตน ปํสุกูลมฺปิ สาทิยิตุํ ตทุภเยนปาหํ ภิกฺขเว สนฺตุฏฺฐึ วณฺเณมีติ. (กมฺพลานุชานนาทิกถา นิฏฺฐิตา.) (๒๑๒. ปํสุกูลปริเยสนกถา) ๓๔๑. เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู โกสเลสุ ชนปเท อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺนา โหนฺติ. เอกจฺเจ ภิกฺขู สุสานํ โอกฺกมึสุ ปํสุกูลาย เอกจฺเจ ภิกฺขู นาคเมสุํ.

tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū bhagavatā ticīvaraṃ anuññātan ti aññen’ eva ticīvarena gāmaṃ pavisanti, aññena ticīvarena ārāme acchanti, aññena ticīvarena nahānaṃ otaranti. ye te bhikkhū appicchā te ujjhāyanti khīyanti vipācenti: kathaṃ hi nāma chabbaggiyā bhikkhū atirekacīvaraṃ dhāressantīti. atha kho te bhikkhū bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: na bhikkhave atirekacīvaraṃ dhāretabbaṃ. yo dhāreyya, yathādhammo kāretabbo ’ti. |6|

. . . . .

เย เต ภิกฺขู สุสานํ โอกฺกมึสุ ปํสุกูลาย เต ปํสุกูลานิ ลภิ๎สุ. เย เต ภิกฺขู นาคเมสุํ เต เอวมาหํสุ “อมฺหากมฺปิ อาวุโส ภาคํ เทถา”ติ. เต เอวมาหํสุ “น มยํ อาวุโส ตุมฺหากํ ภาคํ ทสฺสาม. กิสฺส ตุมฺเห นาคมิตฺถา”ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว นาคเมนฺตานํ นากามา ภาคํ ทาตุนฺติ. เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู โกสเลสุ ชนปเท อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺนา โหนฺติ.

tena kho pana samayena āyasmato Ānandassa atirekacīvaraṃ uppannaṃ hoti āyasmā ca Ānando taṃ cīvaraṃ āyasmato Sāriputtassa dātukāmo hoti āyasmā ca Sāriputto Sākete viharati. atha kho āyasmato Ānandassa etad ahosi: bhagavatā paññattaṃ na atirekacīvaraṃ dhāretabban ti, idaṃ ca me atirekacīvaraṃ uppannaṃ ahaṃ ca imaṃ cīvaraṃ āyasmato Sāriputtassa dātukāmo āyasmā ca Sāriputto Sākete viharati. kathaṃ nu kho mayā paṭipajjitabban ti. atha kho āyasmā Ānando bhagavato etam atthaṃ ārocesi: kīvaciraṃ panānanda Sāriputto āgacchissatīti. navamaṃ vā bhagavā divasaṃ dasamaṃ vā ’ti. atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: anujānāmi bhikkhave dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretun ti. |7|

. . . . . .

เอกจฺเจ ภิกฺขู สุสานํ โอกฺกมึสุ ปํสุกูลาย เอกจฺเจ ภิกฺขู อาคเมสุํ. เย เต ภิกฺขู สุสานํ โอกฺกมึสุ ปํสุกูลาย เต ปํสุกูลานิ ลภิ๎สุ. เย เต ภิกฺขู อาคเมสุํ เต เอวมาหํสุ “อมฺหากมฺปิ อาวุโส ภาคํ เทถา”ติ. เต เอวมาหํสุ “น มยํ อาวุโส ตุมฺหากํ ภาคํ ทสฺสาม. กิสฺส ตุมฺเห น โอกฺกมิตฺถา”ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว อาคเมนฺตานํ อกามา ภาคํ ทาตุนฺติ. เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู โกสเลสุ ชนปเท อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺนา โหนฺติ.

tena kho pana samayena bhikkhūnaṃ atirekacīvaraṃ uppajjati. atha kho bhikkhūnaṃ etad ahosi: kathaṃ nu kho atirekacīvare paṭipajjitabban ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave atirekacīvaraṃ vikappetun ti. |8|

. . . .

เอกจฺเจ ภิกฺขู ปฐมํ สุสานํ โอกฺกมึสุ ปํสุกูลาย เอกจฺเจ ภิกฺขู ปจฺฉา โอกฺกมึสุ. เย เต ภิกฺขู ปฐมํ สุสานํ โอกฺกมึสุ ปํสุกูลาย เต ปํสุกูลานิ ลภิ๎สุ. เย เต ภิกฺขู ปจฺฉา โอกฺกมึสุ เต น ลภิ๎สุ. เต เอวมาหํสุ “อมฺหากมฺปิ อาวุโส ภาคํ เทถา”ติ. เต เอวมาหํสุ “น มยํ อาวุโส ตุมฺหากํ ภาคํ ทสฺสาม. กิสฺส ตุมฺเห ปจฺฉา โอกฺกมิตฺถา”ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.

||13||

.

อนุชานามิ ภิกฺขเว ปจฺฉา โอกฺกนฺตานํ นากามา ภาคํ ทาตุนฺติ.

atha kho bhagavā Vesāliyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena Bārāṇasī tena cārikaṃ pakkāmi. anupubbena cārikaṃ caramāno yena Bārāṇasī tad avasari. tatra sudaṃ bhagavā Bārāṇasiyaṃ viharati Isipatane migadāye. tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno antaravāsako chiddo hoti. atha kho tassa bhikkhuno etad ahosi: bhagavatā ticīvaraṃ anuññātaṃ diguṇā saṃghāṭī ekacciyo uttarā (290) saṅgo ekacciyo antaravāsako, ayaṃ ca me antaravāsako chiddo. yaṃ nūnāhaṃ aggaḷaṃ acchupeyyaṃ samantato dupattaṃ bhavissati majjhe ekacciyan ti. |1|

. . . . . .

เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู โกสเลสุ ชนปเท อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺนา โหนฺติ. เต สทิสา สุสานํ โอกฺกมึสุ ปํสุกูลาย. เอกจฺเจ ภิกฺขู ปํสุกูลานิ ลภิ๎สุ เอกจฺเจ ภิกฺขู น ลภิ๎สุ เย เต ภิกฺขู น ลภิ๎สุ เต เอวมาหํสุ “อมฺหากมฺปิ อาวุโส ภาคํ เทถา”ติ. เต เอวมาหํสุ “น มยํ อาวุโส ตุมฺหากํ ภาคํ ทสฺสาม. กิสฺส ตุมฺเห น ลภิตฺถา”ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว สทิสานํ โอกฺกนฺตานํ อกามา ภาคํ ทาตุนฺติ.

atha kho so bhikkhu aggaḷam acchupesi. addasa kho bhagavā senāsanacārikaṃ āhiṇḍanto taṃ bhikkhuṃ aggaḷaṃ acchupentaṃ, disvāna yena so bhikkhu ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā tam bhikkhuṃ etad avoca: kiṃ tvaṃ bhikkhu karosīti. aggaḷam bhagavā acchupemīti. sādhu sādhu bhikkhu, sādhu kho tvaṃ bhikkhu aggaḷaṃ acchupesīti. atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: anujānāmi bhikkhave ahatānaṃ dussānaṃ ahatakappānaṃ diguṇaṃ saṃghāṭiṃ ekacciyaṃ uttarāsaṅgaṃ ekacciyaṃ antaravāsakaṃ, utuddhaṭānaṃ dussānaṃ catuguṇaṃ saṃghāṭiṃ diguṇaṃ uttarāsaṅgaṃ diguṇaṃ antaravāsakaṃ. paṃsukūle yāvadatthaṃ pāpaṇike ussāho karaṇīyo. anujānāmi bhikkhave aggaḷaṃ tunnaṃ ovaṭṭikaṃ kaṇḍusakaṃ daḷhikamman ti. |2|

. . . . . . .

เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู โกสเลสุ ชนปเท อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺนา โหนฺติ. เต กติกํ กตฺวา สุสานํ โอกฺกมึสุ ปํสุกูลาย. เอกจฺเจ ภิกฺขู ปํสุกูลานิ ลภิ๎สุ เอกจฺเจ ภิกฺขู น ลภิ๎สุ. เย เต ภิกฺขู น ลภิ๎สุ เต เอวมาหํสุ “อมฺหากมฺปิ อาวุโส ภาคํ เทถา”ติ. เต เอวมาหํสุ “น มยํ อาวุโส ตุมฺหากํ ภาคํ ทสฺสาม. กิสฺส ตุมฺเห น ลภิตฺถา”ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว กติกํ กตฺวา โอกฺกนฺตานํ อกามา ภาคํ ทาตุนฺติ. (ปํสุกูลปริเยสนกถา นิฏฺฐิตา.)

||14||

.

atha kho bhagavā Bārāṇasiyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena Sāvatthi tena cārikaṃ pakkāmi. anupubbena cārikaṃ caramāno yena Sāvatthi tad avasari. tatra sudaṃ bhagavā Sāvatthiyaṃ viharati Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāme. atha kho Visākhā Migāramātā yena bhagavā ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. ekamantaṃ nisinnaṃ kho Visākhaṃ Migāramātaraṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi ... sampahaṃsesi. atha kho Visākhā Migāramātā bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā ... sampahaṃsitā bhagavantaṃ etad avoca: adhivāsetu me bhante bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṃghenā ’ti. adhivāsesi bhagavā tuṇhibhāvena. atha kho Visākhā Migāramātā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. |1|

. . . . . . . .

(๒๑๓. จีวรปฏิคฺคาหกสมฺมุติกถา) ๓๔๒. เตน โข ปน สมเยน มนุสฺสา จีวรํ อาทาย อารามํ อาคจฺฉนฺติ. เต ปฏิคฺคาหกํ อลภมานา ปฏิหรนฺติ. จีวรํ ปริตฺตํ อุปฺปชฺชติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตํ ภิกฺขุํ จีวรปฏิคฺคาหกํ สมฺมนฺนิตุํ โย น ฉนฺทาคตึ คจฺเฉยฺย น โทสาคตึ คจฺเฉยฺย น โมหาคตึ คจฺเฉยฺย น ภยาคตึ คจฺเฉยฺย คหิตาคหิตญฺจ ชาเนยฺย. เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว สมฺมนฺนิตพฺโพ. ปฐมํ ภิกฺขุ ยาจิตพฺโพ ยาจิตฺวา พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ “สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุํ จีวรปฏิคฺคาหกํ สมฺมนฺเนยฺย. เอสา ญตฺติ. “สุณาตุ (p๖) เม ภนฺเต สงฺโฆ. สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุํ จีวรปฏิคฺคาหกํ สมฺมนฺนติ.

tena kho pana samayena tassā rattiyā accayena cātuddīpiko mahāmegho pāvassi. atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi: yathā bhikkhave Jetavane vassati evaṃ catūsu dīpesu vassati, ovassāpetha bhikkhave kāyaṃ, ayaṃ pacchimako cātuddīpiko mahāmegho ’ti. evaṃ bhante ’ti kho te bhikkhū bhagavato (291) paṭisuṇitvā nikkhittacīvarā kāyaṃ ovassāpenti. |2|

. . .

ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน จีวรปฏิคฺคาหกสฺส สมฺมุติ โส ตุณฺหสฺส ยสฺส นกฺขมติ โส ภาเสยฺย. “สมฺมโต สงฺเฆน อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ จีวรปฏิคฺคาหโก. ขมติ สงฺฆสฺส ตสฺมา ตุณฺหี เอวเมตํ ธารยามี”ติ.

atha kho Visākhā Migāramātā paṇītaṃ khādaniyaṃ bhojaniyaṃ paṭiyādāpetvā dāsiṃ āṇāpesi: gaccha je ārāmaṃ gantvā kālaṃ ārocehi kālo bhante niṭṭhitaṃ bhattan ti. evaṃ ayye ’ti kho sā dāsī Visākhāya Migāramātuyā paṭisuṇitvā ārāmaṃ gantvā addasa bhikkhū nikkhittacīvare kāyaṃ ovassāpente, disvāna n’ atthi ārāme bhikkhū, ājīvakā kāyaṃ ovassāpentīti yena Visākhā Migāramātā ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā Visākhaṃ Migāramātaraṃ etad avoca: n’ atth’ ayye ārāme bhikkhū, ājīvakā kāyaṃ ovassāpentīti. atha kho Visākhāya Migāramātuyā paṇḍitāya viyattāya medhāviniyā etad ahosi: nissaṃsayaṃ kho ayyā nikkhittacīvarā kāyaṃ ovassāpentīti, sāyaṃ bālā maññittha n’ atthi ārāme bhikkhū, ājāvakā kāyaṃ ovassāpentīti, dāsiṃ āṇāpesi: gaccha je ārāmaṃ gantvā kālaṃ ārocehi kālo bhante niṭṭhitaṃ bhattan ti. |3|

. . .

เตน โข ปน สมเยน จีวรปฏิคฺคาหกา ภิกฺขู จีวรํ ปฏิคฺคเหตฺวา ตตฺเถว อุชฺฌิตฺวา ปกฺกมนฺติ. จีวรํ นสฺสติ.

atha kho te bhikkhū gattāni sītikaritvā kallakāyā cīvarāni gahetvā yathāvihāraṃ pavisiṃsu. atha kho sā dāsī ārāmaṃ gantvā bhikkhū apassantī n’ atthi ārāme bhikkhū, suñño ārāmo ’ti yena Visākhā Migāramātā ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā Visākhaṃ Migāramātaraṃ etad avoca: n’ atth’ ayye ārāme bhikkhū, suñño ārāmo ’ti. atha kho Visākhāya Migāramātuyā paṇḍitāya viyattāya medhāviniyā etad ahosi: nissaṃsayaṃ kho ayyā gattāni sītikaritvā kallakāyā cīvarāni gahetvā yathāvihāraṃ paviṭṭhā, sāyaṃ bālā maññittha n’ atthi ārāme bhikkhū, suñño ārāmo ’ti dāsiṃ āṇāpesi: gaccha je ārāmaṃ gantvā kālaṃ ārocehi kālo bhante niṭṭhitaṃ bhattan ti. |4|

. . .

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตํ ภิกฺขุํ จีวรนิทหกํ สมฺมนฺนิตุํ โย น ฉนฺทาคตึ คจฺเฉยฺย น โทสาคตึ คจฺเฉยฺย น โมหาคตึ คจฺเฉยฺย น ภยาคตึ คจฺเฉยฺย นิหิตานิหิตญฺจ ชาเนยฺย. เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว สมฺมนฺนิตพฺโพ. ปฐมํ ภิกฺขุ ยาจิตพฺโพ ยาจิตฺวา พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ “สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ.

atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi: sannahatha bhikkhave pattacīvaraṃ, kālo bhattassā ’ti. evaṃ bhante ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya evam eva Jetavane antarahito Visākhāya Migāramātuyā koṭṭhake pāturahosi. nisīdi bhagavā paññatte āsane saddhiṃ bhikkhusaṃghena. |5|

. . . .

ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุํ จีวรนิทหกํ สมฺมนฺเนยฺย. เอสา ญตฺติ. “สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ. สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุํ จีวรนิทหกํ สมฺมนฺนติ.

atha kho Visākhā Migāramātā acchariyaṃ vata bho abbhutaṃ vata bho tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, yatra hi nāma jannukamattesu pi oghesu pavattamānesu kaṭimattesu pi oghesu pavattamānesu na hi (292) nāma ekabhikkhussa pi pādā vā cīvarāni vā allāni bhavissantīti haṭṭhā udaggā buddhapamukhaṃ bhikkhusaṃghaṃ paṇītena khādaniyena bhojaniyena sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. ekamantaṃ nisinnā kho Visākhā Migāramātā bhagavantam etad avoca: aṭṭhāhaṃ bhante bhagavantaṃ varāni yācāmīti. atikkantavarā kho Visākhe tathāgatā ’ti. yāni ca bhante kappiyāni yāni ca anavajjānīti. vadehi Visākhe ’ti. |6|

. . . . .

ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน จีวรนิทหกสฺส สมฺมุติ โส ตุณฺหสฺส ยสฺส นกฺขมติ โส ภาเสยฺย. “สมฺมโต สงฺเฆน อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ จีวรนิทหโก. ขมติ สงฺฆสฺส ตสฺมา ตุณฺหี เอวเมตํ ธารยามี”ติ. ( จีวรปฏิคฺคาหกสมฺมุติกถา นิฏฺฐิตา.)

icchām’ ahaṃ bhante saṃghassa yāvajīvaṃ vassikasāṭikaṃ dātuṃ, āgantukabhattaṃ dātuṃ, gamikabhattaṃ dātuṃ, gilānabhattaṃ dātuṃ, gilānupaṭṭhākabhattaṃ dātuṃ, gilānabhesajjaṃ dātuṃ, dhuvayāguṃ dātuṃ, bhikkhunīsaṃghassa udakasāṭikaṃ dātun ti. kiṃ pana tvaṃ Visākhe atthavasaṃ sampassamānā tathāgataṃ aṭṭha varāni yācasīti. idhāhaṃ bhante dāsiṃ āṇāpesiṃ: gaccha je ārāmaṃ gantvā kālaṃ ārocehi kālo bhante niṭṭhitaṃ bhattan ti, atha kho sā bhante dāsī ārāmaṃ gantvā addasa bhikkhū nikkhittacīvare kāyaṃ ovassāpente, disvāna n’ atthi ārāme bhikkhū, ājīvakā kāyaṃ ovassāpentīti yenāhaṃ ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā maṃ etad avoca n’ atth’ ayye ārāme bhikkhū, ājīvakā kāyaṃ ovassāpentīti. asuci bhante naggiyaṃ paṭikkūlaṃ. imāhaṃ bhante atthavasaṃ sampassamānā icchāmi saṃghassa yāvajīvaṃ vassikasāṭikaṃ dātuṃ. |7|

. . . . .

(๒๑๔. ภณฺฑาคารสมฺมุติอาทิกถา) ๓๔๓. เตน โข ปน สมเยน จีวรนิทหโก ภิกฺขุ มณฺฑเปปิ รุกฺขมูเลปิ นิพฺพโกเสปิ จีวรํ นิทหติ อุนฺทูเรหิปิ อุปจิกาหิปิ ขชฺชนฺติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ภณฺฑาคารํ สมฺมนฺนิตุํ ยํ สงฺโฆ อากงฺขติ วิหารํ วา อฑฺฒโยคํ วา ปาสาทํ วา หมฺมิยํ วา คุหํ วา. เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว สมฺมนฺนิตพฺโพ. พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ “สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ วิหารํ ภณฺฑาคารํ สมฺมนฺเนยฺย.

puna ca paraṃ bhante āgantuko bhikkhu na vīthikusalo na gocarakusalo kilanto piṇḍāya carati. so me āgantukabhattaṃ bhuñjitvā vīthikusalo gocarakusalo akilanto piṇḍāya carissati. imāhaṃ bhante atthavasaṃ sampassamānā icchāmi saṃghassa yāvajīvaṃ āgantukabhattaṃ dātuṃ. puna ca paraṃ bhante gamiko bhikkhu attano bhattaṃ pariyesamāno satthā vā vihāyissati, yattha vā vāsaṃ gantukāmo bhavissati tattha vikāle upagacchissati kilanto addhānaṃ gamissati. so me gamikabhattaṃ bhuñjitvā satthā na vihāyissati, yattha vāsaṃ gantukāmo bhavissati tattha kālena upagacchissati akilanto addhānaṃ gamissati. imāhaṃ bhante atthavasaṃ sampassamānā icchāmi saṃghassa yāvajīvaṃ gamikabhattaṃ dātuṃ. |8|

. . . . . .

เอสา ญตฺติ. “สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ. สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ วิหารํ ภณฺฑาคารํ สมฺมนฺนติ. ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิตฺถนฺนามสฺส วิหารสฺส ภณฺฑาคารสฺส สมฺมุติ โส ตุณฺหสฺส ยสฺส (p๗) นกฺขมติ โส ภาเสยฺย. “สมฺมโต สงฺเฆน อิตฺถนฺนาโม วิหาโร ภณฺฑาคารํ. ขมติ สงฺฆสฺส ตสฺมา ตุณฺหี เอวเมตํ ธารยามี”ติ.

puna ca paraṃ bhante gilānassa bhikkhuno sappāyāni bhojanāni alabhantassa ābādho vā abhivaḍḍhissati kālaṃkiriyā vā bhavissati. tassa me gilānabhattaṃ bhuttassa (293) ābādho na abhivaḍḍhissati kālaṃkiriyā na bhavissati. imāhaṃ bhante atthavasaṃ sampassamānā icchāmi saṃghassa yāvajīvaṃ gilānabhattaṃ dātuṃ. puna ca paraṃ bhante gilānupaṭṭhāko bhikkhu attano bhattaṃ pariyesamāno gilānassa ussūre bhattaṃ nīharissati bhattacchedaṃ karissati. so me gilānupaṭṭhākabhattaṃ bhuñjitvā gilānassa kālena bhattaṃ nīharissati bhattacchedaṃ na karissati. imāhaṃ bhante atthavasaṃ sampassamānā icchāmi saṃghassa yāvajīvaṃ gilānupaṭṭhākabhattaṃ dātuṃ. |9|

. . . . . .

เตน โข ปน สมเยน สงฺฆสฺส ภณฺฑาคาเร จีวรํ อคุตฺตํ โหติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตํ ภิกฺขุํ ภณฺฑาคาริกํ สมฺมนฺนิตุํ โย น ฉนฺทาคตึ คจฺเฉยฺย น โทสาคตึ คจฺเฉยฺย น โมหาคตึ คจฺเฉยฺย น ภยาคตึ คจฺเฉยฺย คุตฺตาคุตฺตญฺจ ชาเนยฺย. เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว สมฺมนฺนิตพฺโพ. ปฐมํ ภิกฺขุ ยาจิตพฺโพ ยาจิตฺวา พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ “สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุํ ภณฺฑาคาริกํ สมฺมนฺเนยฺย. เอสา ญตฺติ. “สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ. สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุํ ภณฺฑาคาริกํ สมฺมนฺนติ. ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ภณฺฑาคาริกสฺส สมฺมุติ โส ตุณฺหสฺส ยสฺส นกฺขมติ โส ภาเสยฺย. “สมฺมโต สงฺเฆน อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ ภณฺฑาคาริโก.

puna ca paraṃ bhante gilānassa bhikkhuno sappāyāni bhesajjāni alabhantassa ābādho vā abhivaḍḍhissati kālaṃkiriyā vā bhavissati. tassa me gilānabhesajjaṃ paribhuttassa ābādho na abhivaḍḍhissati kālaṃkiriyā na bhavissati. imāhaṃ bhante atthavasaṃ sampassamānā icchāmi saṃghassa yāvajīvaṃ gilānabhesajjaṃ dātuṃ. puna ca paraṃ bhante bhagavatā Andhakavinde dasānisaṃse sampassamānena yāgu anuññātā. ty āhaṃ bhante ānisaṃse sampassamānā icchāmi saṃghassa yāvajīvaṃ dhuvayāguṃ dātuṃ. |10|

. . . . .

ขมติ สงฺฆสฺส ตสฺมา ตุณฺหี เอวเมตํ ธารยามี”ติ. เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภณฺฑาคาริกํ วุฏฺฐาเปนฺติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. น ภิกฺขเว ภณฺฑาคาริโก วุฏฺฐาเปตพฺโพ. โย วุฏฺฐาเปยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ.

idha bhante bhikkhuniyo Aciravatiyā nadiyā vesiyāhi saddhiṃ naggā ekatitthe nahāyanti. tā bhante vesiyā bhikkhuniyo uppaṇḍesuṃ: kiṃ nu kho nāma tumhākaṃ ayye daharānaṃ brahmacariyaṃ ciṇṇena, nanu nāma kāmā paribhuñjitabbā, yadā jiṇṇā bhavissanti tadā brahmacariyaṃ carissatha, evaṃ tumhākaṃ ubho antā pariggahitā bhavissantīti. tā bhante bhikkhuniyo vesiyāhi uppaṇḍiyamānā maṅkū ahesuṃ. asuci bhante mātugāmassa naggiyaṃ jegucchaṃ paṭikkūlaṃ. imāhaṃ bhante atthavasaṃ sampassamānā icchāmi bhikkhunīsaṃghassa yāvajīvaṃ udakasāṭikaṃ dātun ti. |11|

. . . . .

เตน โข ปน สมเยน สงฺฆสฺส ภณฺฑาคาเร จีวรํ อุสฺสนฺนํ โหติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว สมฺมุขีภูเตน สงฺเฆน ภาเชตุนฺติ.

kiṃ pana tvaṃ Visākhe ānisaṃsam sampassamānā tathāgataṃ aṭṭha varāni yācasīti. idha bhante disāsu vassaṃ vutthā bhikkhū Sāvatthiṃ āgacchissanti bhagavantaṃ dassanāya, te bhagavantaṃ upasaṃkamitvā pucchissanti: itthannāmo bhante bhikkhu kālaṃkato, tassa kā gati ko abhisamparāyo ’ti. taṃ bhagavā vyākarissati sotāpattiphale vā sakadāgāmiphale vā anāgāmiphale vā arahattaphale vā. ty āhaṃ upasaṃkamitvā pucchissāmi: āgatapubbā nu kho bhante tena ayyena Sāvatthīti. |12|

. . . .

เตน โข ปน สมเยน สงฺโฆ จีวรํ ภาเชนฺโต โกลาหลํ อกาสิ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตํ ภิกฺขุํ จีวรภาชกํ สมฺมนฺนิตุํ โย น ฉนฺทาคตึ คจฺเฉยฺย น โทสาคตึ คจฺเฉยฺย น โมหาคตึ คจฺเฉยฺย น ภยาคตึ คจฺเฉยฺย ภาชิตาภาชิตญฺจ ชาเนยฺย. เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว สมฺมนฺนิตพฺโพ. ปฐมํ ภิกฺขุ ยาจิตพฺโพ ยาจิตฺวา พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ “สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุํ จีวรภาชกํ สมฺมนฺเนยฺย. เอสา ญตฺติ. “สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ. สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุํ จีวรภาชกํ สมฺมนฺนติ. ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน จีวรภาชกสฺส สมฺมุติ โส ตุณฺหสฺส ยสฺส นกฺขมติ โส ภาเสยฺย. “สมฺมโต สงฺเฆน อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ จีวรภาชโก.

sace ’me vakkhanti āgatapubbā tena bhikkhunā Sāvatthīti, (294) niṭṭhaṃ ettha gacchissāmi nissaṃsayaṃ paribhuttaṃ tena ayyena vassikasāṭikā vā āgantukabhattaṃ vā gamikabhattaṃ vā gilānabhattaṃ vā gilānupaṭṭhākabhattaṃ vā gilānabhesajjaṃ vā dhuvayāgu vā ’ti. tassā me tad anussarantiyā pāmujjaṃ jāyissati, pamuditāya pīti jāyissati, pītimanāya kāyo passambhissati, passaddhakāyā sukhaṃ vedayissāmi, sukhiniyā cittaṃ samādhiyissati, sā me bhavissati indriyabhāvanā balabhāvanā bojjhaṅgabhāvanā. imāhaṃ bhante ānisaṃsaṃ sampassamānā tathāgataṃ aṭṭha varāni yācāmīti. |13|

. . .

ขมติ สงฺฆสฺส ตสฺมา ตุณฺหี เอวเมตํ ธารยามี”ติ. อถ โข จีวรภาชกานํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ “กถํ นุ โข จีวรํ ภาเชตพฺพ”นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.

sādhu sādhu Visākhe, sādhu kho tvaṃ Visākhe imaṃ ānisaṃsaṃ sampassamānā tathāgataṃ aṭṭha varāni yācasi. anujānāmi te Visākhe aṭṭha varānīti. atha kho bhagavā Visākhaṃ Migāramātaraṃ imāhi gāthāhi anumodi: yā annapānaṃ atipamoditā sīlūpapannā sugatassa sāvikā dadāti dānaṃ abhibhuyya maccheraṃ sovaggikaṃ sokanudaṃ sukhāvahaṃ, | dibbaṃ sā labhate āyuṃ āgamma maggaṃ virajaṃ anaṅganaṃ, sā puññakāmā sukhinī anāmayā saggamhi kāyamhi ciraṃ pamodatīti. atha kho bhagavā Visākhaṃ Migāramātaraṃ imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. |14|

. . . .

อนุชานามิ ภิกฺขเว ปฐมํ อุจฺจินิตฺวา ตุลยิตฺวา วณฺณาวณฺณํ กตฺวา ภิกฺขู คเณตฺวา วคฺคํ พนฺธิตฺวา จีวรปฏิวีสํ ฐเปตุนฺติ. อถ โข จีวรภาชกานํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ “กถํ นุ โข สามเณรานํ จีวรปฏิวีโส ทาตพฺโพ”ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว สามเณรานํ อุปฑฺฒปฏิวีสํ ทาตุนฺติ.

atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: anujānāmi bhikkhave vassikasāṭikaṃ āgantukabhattaṃ gamikabhattaṃ gilānabhattaṃ gilānupaṭṭhākabhattaṃ gilānabhesajjaṃ dhuvayāguṃ bhikkhunīsaṃghassa udakasāṭikan ti. |15|

.

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สเกน ภาเคน อุตฺตริตุกาโม โหติ.

||15||

.

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.

Visākhābhāṇavāraṃ.

.

อนุชานามิ ภิกฺขเว อุตฺตรนฺตสฺส สกํ ภาคํ ทาตุนฺติ.

tena kho pana samayena bhikkhū paṇītāni bhojanāni bhuñjitvā muṭṭhassatī asampajānā niddaṃ okkamenti, tesaṃ muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānaṃ supinantena asuci muccati, senāsanaṃ asucinā makkhiyati. atha kho bhagavā āyasmatā Ānandena pacchāsamaṇena senāsanacārikaṃ āhiṇḍanto addasa senāsanaṃ asucinā makkhitaṃ, disvāna āyasmantaṃ Ānandaṃ āmantesi: kiṃ etaṃ Ānanda senāsanaṃ makkhitan ti. etarahi bhante bhikkhū paṇītāni (295) bhojanāni bhuñjitvā muṭṭhassatī asampajānā niddaṃ okkamenti, tesaṃ ... asuci muccati, tayidaṃ bhagavā senāsanaṃ asucinā makkhitan ti. |1|

. . .

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ อติเรกภาเคน อุตฺตริตุกาโม โหติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว อนุกฺเขเป ทินฺเน อติเรกภาคํ ทาตุนฺติ.

evam etaṃ Ānanda evam etaṃ Ānanda, muccati hi Ānanda muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānaṃ supinantena asuci. ye te Ānanda bhikkhū upaṭṭhitasatī sampajānā niddaṃ okkamenti tesaṃ asuci na muccati, ye pi te Ānanda puthujjanā kāmesu vītarāgā tesam pi asuci na muccati. aṭṭhānam etaṃ Ānanda anavakāso yaṃ arahato asuci mucceyyā ’ti. atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: idhāhaṃ bhikkhave Ānandena pacchāsamaṇena senāsanacārikaṃ āhiṇḍanto addasaṃ senāsanaṃ asucinā makkhitaṃ, disvāna Ānandaṃ āmantesiṃ: kiṃ etaṃ Ānanda ... (= 1,2) ... arahato asuci mucceyyā ’ti. |2|

. . . .

อถ โข จีวรภาชกานํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ “กถํ นุ โข จีวรปฏิวีโส ทาตพฺโพ อาคตปฏิปาฏิยา นุ โข อุทาหุ ยถาวุฑฺฒ”นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว วิกลเก โตเสตฺวา กุสปาตํ กาตุนฺติ. (ภณฺฑาคารสมฺมุติอาทิกถา นิฏฺฐิตา.)

pañc’ ime bhikkhave ādīnavā muṭṭhassatissa asampajānassa niddaṃ okkamayato: dukkhaṃ supati, dukkhaṃ paṭibujjhati, pāpakaṃ supinaṃ passati, devatā na rakkhanti, asuci muccati. ime kho bhikkhave pañca ādīnavā muṭṭhassatissa asampajānassa niddaṃ okkamayato. pañc’ ime bhikkhave ānisaṃsā upaṭṭhitasatissa sampajānassa niddaṃ okkamayato: sukhaṃ supati, sukhaṃ paṭibujjhati, na pāpakaṃ supinaṃ passati, devatā rakkhanti, asuci na muccati. ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā upaṭṭhitasatissa sampajānassa niddaṃ okkamayato. anujānāmi bhikkhave kāyaguttiyā cīvaraguttiyā senāsanaguttiyā nisīdanan ti. |3|

. . . . .

(๒๑๕. จีวรรชนกถา) ๓๔๔. เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู ฉกเณนปิ ปณฺฑุมตฺติกายปิ จีวรํ รชนฺติ. จีวรํ ทุพฺพณฺณํ โหติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ฉ รชนานิ มูลรชนํ ขนฺธรชนํ ตจรชนํ ปตฺตรชนํ ปุปฺผรชนํ ผลรชนนฺติ. เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู สีตุทกาย จีวรํ รชนฺติ. จีวรํ ทุคฺคนฺธํ โหติ.

tena kho pana samayena atikhuddakaṃ nisīdanaṃ na sabbaṃ senāsanaṃ gopeti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave yāvamahantaṃ paccattharaṇaṃ ākaṅkhati tāvamahantaṃ paccattharaṇaṃ kātun ti. |4|

. . .

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว รชนํ ปจิตุํ จุลฺลํ รชนกุมฺภินฺติ. รชนํ อุตฺตริยติ. (ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.)

||16||

.

อนุชานามิ ภิกฺขเว อุตฺตราฬุมฺปํ พนฺธิตุนฺติ.

tena kho pana samayena āyasmato Ānandassa upajjhāyassa āyasmato Belaṭṭhasīsassa thullakacchābādho hoti. tassa lasikāya cīvarāni kāye lagganti, tāni bhikkhū udakena temetvā-temetvā apakaḍḍhanti. addasa kho bhagavā senāsanacārikaṃ āhiṇḍanto te bhikkhū tāni cīvarāni udakena temetvā-temetvā apakaḍḍhante, disvāna yena te bhikkhū ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā te bhikkhū etad avoca: kiṃ imassa bhikkhave bhikkhuno ābādho ’ti. imassa bhante (296) āyasmato thullakacchābādho, lasikāya cīvarāni kāye lagganti, tāni mayaṃ udakena temetvā-temetvā apakaḍḍhāmā ’ti. atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: anujānāmi bhikkhave yassa kaṇḍu vā piḷakā vā assāvo vā thullakacchu vā ābādho kaṇḍupaṭicchādin ti. |1|

. . . . .

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู น ชานนฺติ รชนํ ปกฺกํ วา อปกฺกํ วา. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว อุทเก วา นขปิฏฺฐิกาย วา เถวกํ ทาตุนฺติ. เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู รชนํ โอโรเปนฺตา กุมฺภิ๎ อาวิญฺฉนฺติ. กุมฺภี ภิชฺชติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.

||17||

.

อนุชานามิ ภิกฺขเว รชนุฬุงฺกํ ทณฺฑกถาลกนฺติ.

atha kho Visākhā Migāramātā mukhapuñchanacolakaṃ ādāya yena bhagavā ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinnā kho Visākhā Migāramātā bhagavantaṃ etad avoca: paṭigaṇhātu me bhante bhagavā mukhapuñchanacolakaṃ yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā ’ti. paṭiggahesi bhagavā mukhapuñchanacolakaṃ. atha kho bhagavā Visākhaṃ Migāramātaraṃ dhammiyā kathāya sandassesi ... sampahaṃsesi. atha kho Visākhā Migāramātā bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā ... sampahaṃsitā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: anujānāmi bhikkhave mukhapuñchanacolakan ti. |1|

. . . . .

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขูนํ รชนภาชนํ น สํวิชฺชติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว รชนโกลมฺพํ รชนฆฏนฺติ. เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู ปาติยาปิ ปตฺเตปิ จีวรํ โอมทฺทนฺติ. จีวรํ ปริภิชฺชติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.

||18||

.

อนุชานามิ ภิกฺขเว รชนโทณิกนฺติ.

tena kho pana samayena Rojo Mallo āyasmato Ānandassa sahāyo hoti. Rojassa Mallassa khomapilotikā āyasmato Ānandassa hatthe nikkhittā hoti āyasmato ca Ānandassa khomapilotikāya attho hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave pañcah’ aṅgehi samannāgatassa vissāsaṃ gahetuṃ: sandiṭṭho ca hoti sambhatto ca ālapito ca jīvati ca jānāti gahite me attamano bhavissatīti. anujānāmi bhikkhave imehi pañcah’ aṅgehi samannāgatassa vissāsaṃ gahetun ti. |1|

. . . . .

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู ฉมาย จีวรํ ปตฺถรนฺติ. จีวรํ ปํสุกิตํ โหติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ติณสนฺถารกนฺติ.

||19||

.

ติณสนฺถารโก อุปจิกาหิ ขชฺชติ.

tena kho pana samayena bhikkhūnaṃ paripuṇṇaṃ hoti ticīvaraṃ attho ca hoti parissāvanehi pi thavikāhi pi. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave parikkhāracolakan ti. |1|

. . .

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว จีวรวํสํ จีวรรชฺชุนฺติ. มชฺเฌน ลคฺเคนฺติ. รชนํ อุภโต คลติ.

atha kho bhikkhūnaṃ etad ahosi: yāni tāni bhagavatā anuññātāni ticīvaran ti vā vassikasāṭikā ’ti vā nisīdanan ti vā paccattharaṇan ti vā kaṇḍupa (297) ṭicchādīti vā mukhapuñchanacolakan ti vā parikkhāracolakan ti vā, sabbāni tāni adhiṭṭhātabbāni nu kho udāhu vikappetabbānīti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ, vassikasāṭikaṃ vassānaṃ cātumāsaṃ adhiṭṭhātuṃ tato paraṃ vikappetuṃ, nisīdanaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ, paccattharaṇaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ, kaṇḍupaṭicchādiṃ yāva ābādhā adhiṭṭhātuṃ tato paraṃ vikappetuṃ, mukhapuñchanacolakaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ, parikkhāracolakaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetun ti. |2|

. . .

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว กณฺเณ พนฺธิตุนฺติ. กณฺโณ ชีรติ.

||20||

.

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.

atha kho bhikkhūnaṃ etad ahosi: kittakaṃ pacchimaṃ nu kho cīvaraṃ vikappetabban ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave āyāmena aṭṭhaṅgulaṃ sugataṅgulena caturaṅgulaṃ vitthataṃ pacchimaṃ cīvaraṃ vikappetun ti. tena kho pana samayena āyasmato Mahākassapassa paṃsukūlakato garuko hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave suttalūkhaṃ kātun ti. vikaṇṇo hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave vikaṇṇaṃ uddharitun ti. suttā okiriyanti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave anuvātaṃ paribhaṇḍaṃ āropetun ti. tena kho pana samayena saṃghāṭiyā pattā lujjanti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave aṭṭhapadakaṃ kātun ti. |1|

. . . . . . . . . . . . . . .

อนุชานามิ ภิกฺขเว กณฺณสุตฺตกนฺติ. รชนํ เอกโต คลติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว สมฺปริวตฺตกํ สมฺปริวตฺตกํ รเชตุํ น จ อจฺฉินฺเน เถเว ปกฺกมิตุนฺติ. เตน โข ปน สมเยน จีวรํ ปตฺถินฺนํ โหติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว อุทเก โอสาเรตุนฺติ. เตน โข ปน สมเยน จีวรํ ผรุสํ โหติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ปาณินา อาโกเฏตุนฺติ เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู อจฺฉินฺนกานิ จีวรานิ ธาเรนฺติ ทนฺตกาสาวานิ. มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ เสยฺยถาปิ นาม คิหี กามโภคิโนติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. น ภิกฺขเว อจฺฉินฺนกานิ จีวรานิ ธาเรตพฺพานิ. โย ธาเรยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ. (จีวรรชนกถา นิฏฺฐิตา.)

tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno ticīvare kayiramāne sabbaṃ chinnakaṃ na ppahoti. anujānāmi bhikkhave dve chinnakāni ekaṃ acchinnakan ti. dve chinnakāni ekaṃ achinnakaṃ na ppahoti. anujānāmi bhikkhave dve acchinnakāni ekaṃ chinnakan ti. dve acchinnakāni ekaṃ chinnakaṃ na ppahoti. anujānāmi bhikkhave anvādhikam pi āropetuṃ. na ca bhikkhave sabbaṃ acchinnakaṃ dhāretabbaṃ. yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassā ’ti. |2|

. . . . . . . .

(๒๑๖. ฉินฺนกจีวรานุชานนา) ๓๔๕. อถ โข ภควา ราชคเห ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา เยน ทกฺขิณาคิริ เตน จาริกํ ปกฺกามิ. อทฺทสา โข ภควา มคธเขตฺตํ อจฺฉิพทฺธํ ปาฬิพทฺธํ มริยาทพทฺธํ สิงฺฆาฏกพทฺธํ ทิสฺวาน อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อามนฺเตสิ “ปสฺสสิ โน ตฺวํ อานนฺท มคธเขตฺตํ อจฺฉิพทฺธํ ปาฬิพทฺธํ มริยาทพทฺธํ สิงฺฆาฏกพทฺธ”นฺติ? “เอวํ ภนฺเต”ติ. “อุสฺสหสิ ตฺวํ อานนฺท ภิกฺขูนํ เอวรูปานิ จีวรานิ สํวิทหิตุ”นฺติ? “อุสฺสหามิ ภควา”ติ. อถ โข ภควา ทกฺขิณาคิริสฺมึ ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา ปุนเทว ราชคหํ ปจฺจาคญฺฉิ.

||21||

.

อถ โข อายสฺมา อานนฺโท สมฺพหุลานํ ภิกฺขูนํ จีวรานิ สํวิทหิตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจ “ปสฺสตุ เม ภนฺเต ภควา จีวรานิ สํวิทหิตานี”ติ.

tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno bahuṃ cīvaraṃ uppannaṃ hoti so ca taṃ cīvaraṃ mātāpitunnaṃ dātukāmo hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. mātāpitaro hi kho bhikkhave dadamāne kiṃ vadeyyāma. anujā-(298)nāmi bhikkhave mātāpitunnaṃ dātuṃ. na ca bhikkhave saddhādeyyaṃ vinipātetabbaṃ. yo vinipāteyya, āpatti dukkaṭassā ’ti. |1|

. . . . . .

อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “ปณฺฑิโต ภิกฺขเว อานนฺโท มหาปญฺโญ ภิกฺขเว อานนฺโท ยตฺร หิ นาม มยา สํขิตฺเตน ภาสิตสฺส วิตฺถาเรน อตฺถํ อาชานิสฺสติ กุสิมฺปิ นาม กริสฺสติ อฑฺฒกุสิมฺปิ นาม กริสฺสติ มณฺฑลมฺปิ นาม กริสฺสติ อฑฺฒมณฺฑลมฺปิ นาม กริสฺสติ วิวฏฺฏมฺปิ นาม กริสฺสติ อนุวิวฏฺฏมฺปิ นาม กริสฺสติ คีเวยฺยกมฺปิ นาม กริสฺสติ ชงฺเฆยฺยกมฺปิ นาม กริสฺสติ พาหนฺตมฺปิ นาม กริสฺสติ ฉินฺนกํ ภวิสฺสติ สตฺถลูขํ สมณสารุปฺปํ ปจฺจตฺถิกานญฺจ อนภิจฺฉิตํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ฉินฺนกํ สงฺฆาฏึ ฉินฺนกํ อุตฺตราสงฺคํ ฉินฺนกํ อนฺตรวาสก”นฺติ. (ฉินฺนกจีวรานุชานนา นิฏฺฐิตา.) (๒๑๗. ติจีวรานุชานนา) ๓๔๖. อถ โข ภควา ราชคเห ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา เยน เวสาลี เตน จาริกํ ปกฺกามิ. อทฺทส โข ภควา อนฺตรา จ ราชคหํ อนฺตรา จ เวสาลึ อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺโน สมฺพหุเล ภิกฺขู จีวเรหิ อุพฺภณฺฑิเต สีเสปิ จีวรภิสึ กริตฺวา ขนฺเธปิ จีวรภิสึ กริตฺวา กฏิยาปิ จีวรภิสึ กริตฺวา อาคจฺฉนฺเต ทิสฺวาน ภควโต เอตทโหสิ “อติลหุํ โข อิเม โมฆปุริสา จีวเร พาหุลฺลาย อาวตฺตา ยํนูนาหํ ภิกฺขูนํ จีวเร สีมํ พนฺเธยฺยํ มริยาทํ ฐเปยฺย”นฺติ.

||22||

.

อถ โข ภควา อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน เวสาลี ตทวสริ.

tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Andhavane cīvaraṃ nikkhipitvā santaruttarena gāmaṃ piṇḍāya pāvisi. corā taṃ cīvaraṃ avahariṃsu. so bhikkhu duccolo hoti lūkhacīvaro. bhikkhū evaṃ āhaṃsu: kissa tvaṃ āvuso duccolo lūkhacīvaro ’ti. idhāhaṃ āvuso Andhavane cīvaraṃ nikkhipitvā santaruttarena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ, corā taṃ cīvaraṃ avahariṃsu, tenāhaṃ duccolo lūkhacīvaro ’ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. na bhikkhave santaruttarena gāmo pavisitabbo. yo paviseyya, āpatti dukkaṭassā ’ti. |1|

. . . . . . . .

ตตฺร สุทํ ภควา เวสาลิยํ วิหรติ โคตมเก เจติเย. เตน โข ปน สมเยน ภควา สีตาสุ เหมนฺติกาสุ รตฺตีสุ อนฺตรฏฺฐกาสุ หิมปาตสมเย รตฺตึ อชฺโฌกาเส เอกจีวโร นิสีทิ. น ภควนฺตํ สีตํ อโหสิ. นิกฺขนฺเต ปฐเม ยาเม สีตํ ภควนฺตํ อโหสิ. ทุติยํ ภควา จีวรํ ปารุปิ. น ภควนฺตํ สีตํ อโหสิ. นิกฺขนฺเต มชฺฌิเม ยาเม สีตํ ภควนฺตํ อโหสิ. ตติยํ ภควา จีวรํ ปารุปิ. น ภควนฺตํ สีตํ อโหสิ. นิกฺขนฺเต ปจฺฉิเม ยาเม อุทฺธสฺเต อรุเณ นนฺทิมุขิยา รตฺติยา สีตํ ภควนฺตํ อโหสิ. จตุตฺถํ ภควา จีวรํ ปารุปิ. น ภควนฺตํ สีตํ อโหสิ.

tena kho pana samayena āyasmā Ānando asatiyā santaruttarena gāmaṃ piṇḍāya pāvisi. bhikkhū āyasmantaṃ Ānandaṃ etad avocuṃ: nanu kho āvuso Ānanda bhagavatā paññattaṃ na santaruttarena gāmo pavisitabbo ’ti. kissa tvaṃ āvuso santaruttarena gāmaṃ paviṭṭho ’ti. saccaṃ āvuso bhagavatā paññattaṃ na santaruttarena gāmo pavisitabbo ’ti, api cāhaṃ asatiyā paviṭṭho ’ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. |2|

. . . . .

อถ โข ภควโต เอตทโหสิ “เยปิ โข เต กุลปุตฺตา อิมสฺมึ ธมฺมวินเย สีตาลุกา สีตภีรุกา เตปิ สกฺโกนฺติ ติจีวเรน ยาเปตุํ. ยํนูนาหํ ภิกฺขูนํ จีวเร สีมํ พนฺเธยฺยํ มริยาทํ ฐเปยฺยํ ติจีวรํ อนุชาเนยฺย”นฺติ. อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “อิธาหํ ภิกฺขเว อนฺตรา จ ราชคหํ อนฺตรา จ เวสาลึ อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺโน อทฺทสํ สมฺพหุเล ภิกฺขู จีวเรหิ อุพฺภณฺฑิเต สีเสปิ จีวรภิสึ กริตฺวา ขนฺเธปิ จีวรภิสึ กริตฺวา กฏิยาปิ จีวรภิสึ กริตฺวา อาคจฺฉนฺเต ทิสฺวาน เม เอตทโหสิ ‘อติลหุํ โข อิเม โมฆปุริสา จีวเร พาหุลฺลาย อาวตฺตา. ยํนูนาหํ ภิกฺขูนํ จีวเร สีมํ พนฺเธยฺยํ มริยาทํ ฐเปยฺย’นฺติ. อิธาหํ ภิกฺขเว สีตาสุ เหมนฺติกาสุ รตฺตีสุ อนฺตรฏฺฐกาสุ หิมปาตสมเย รตฺตึ อชฺโฌกาเส เอกจีวโร นิสีทึ. น มํ สีตํ อโหสิ.

pañc’ ime bhikkhave paccayā saṃghāṭiyā nikkhepāya: gilāno vā hoti, vassikasaṃketaṃ vā hoti, nadīpāraṃ gantuṃ vā hoti, aggaḷagutti vihāro vā hoti, atthatakaṭhinaṃ vā hoti. ime kho bhikkhave pañca paccayā saṃghāṭiyā nikkhepāya. pañc’ ime bhikkhave paccayā uttarāsaṅgassa antaravāsakassa nikkhepāya: gilāno vā ... atthatakaṭhinaṃ vā hoti. ime kho bhikkhave pañca paccayā uttarāsaṅgassa antaravāsakassa nikkhepāya. pañc’ ime bhikkhave paccayā vassikasāṭikāya nikkhepāya: gilāno vā hoti, nissīmaṃ gantuṃ vā hoti, nadīpāraṃ gantuṃ vā hoti, aggaḷagutti vihāro vā hoti, vassikasāṭikā akatā vā hoti vippakatā vā. ime kho bhikkhave pañca paccayā vassikasāṭikāya nikkhepāyā ’ti. |3|

. . . . . .

นิกฺขนฺเต ปฐเม ยาเม สีตํ มํ อโหสิ. ทุติยาหํ จีวรํ ปารุปิ๎. น มํ สีตํ อโหสิ. นิกฺขนฺเต มชฺฌิเม ยาเม สีตํ มํ อโหสิ. ตติยาหํ จีวรํ ปารุปิ๎. น มํ สีตํ อโหสิ. นิกฺขนฺเต ปจฺฉิเม ยาเม อุทฺธสฺเต อรุเณ นนฺทิมุขิยา รตฺติยา สีตํ มํ อโหสิ. จตุตฺถาหํ จีวรํ ปารุปิ๎. น มํ สีตํ อโหสิ.

||23||

.

ตสฺส มยฺหํ ภิกฺขเว เอตทโหสิ “เยปิ โข เต กุลปุตฺตา อิมสฺมึ ธมฺมวินเย สีตาลุกา สีตภีรุกา เตปิ สกฺโกนฺติ ติจีวเรน ยาเปตุํ.

tena kho pana samayena aññataro bhikkhu eko vassaṃ vasi. tattha manussā saṃghassa demā ’ti cīvarāni adaṃsu. atha kho tassa bhikkhuno etad ahosi: bhagavatā paññattaṃ catuvaggo pacchimo saṃgho ’ti, ahaṃ c’ amhi ekako, ime ca (299) manussā saṃghassa demā ’ti cīvarāni adaṃsu. yaṃ nūnāhaṃ imāni saṃghikāni cīvarāni Sāvatthiṃ hareyyan ti. atha kho so bhikkhu tāni cīvarāni ādāya Sāvatthiṃ gantvā bhagavato etam atthaṃ ārocesi. tuyh’ eva bhikkhu tāni cīvarāni yāva kaṭhinassa ubbhārāyā ’ti. |1|

. . . . . .

ยํนูนาหํ ภิกฺขูนํ จีวเร สีมํ พนฺเธยฺยํ มริยาทํ ฐเปยฺยํ ติจีวรํ อนุชาเนยฺย’นฺติ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ติจีวรํ ทิคุณํ สงฺฆาฏึ เอกจฺจิยํ อุตฺตราสงฺคํ เอกจฺจิยํ อนฺตรวาสก”นฺติ. (ติจีวรานุชานนา นิฏฺฐิตา.) (๒๑๘. อติเรกจีวรกถา) ๓๔๗. เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภควตา ติจีวรํ อนุญฺญาตนฺติ อญฺเญเนว ติจีวเรน คามํ ปวิสนฺติ อญฺเญน ติจีวเรน อาราเม อจฺฉนฺติ อญฺเญน ติจีวเรน นหานํ โอตรนฺติ. เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ “กถญฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อติเรกจีวรํ ธาเรสฺสนฺตี”ติ. อถ โข เต ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “น ภิกฺขเว อติเรกจีวรํ ธาเรตพฺพํ.

idha pana bhikkhave bhikkhu eko vassaṃ vasati. tattha manussā saṃghassa demā ’ti cīvarāni denti. anujānāmi bhikkhave tass’ eva tāni cīvarāni yāva kaṭhinassa ubbhārāyā ’ti. |2|

. . .

โย ธาเรยฺย ยถาธมฺโม กาเรตพฺโพ”ติ. เตน โข ปน สมเยน อายสฺมโต อานนฺทสฺส อติเรกจีวรํ อุปฺปนฺนํ โหติ. อายสฺมา จ อานนฺโท ตํ จีวรํ อายสฺมโต สาริปุตฺตสฺส ทาตุกาโม โหติ. อายสฺมา จ สาริปุตฺโต สาเกเต วิหรติ. อถ โข อายสฺมโต อานนฺทสฺส เอตทโหสิ “ภควตา สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ ‘น อติเรกจีวรํ ธาเรตพฺพ’นฺติ. อิทญฺจ เม อติเรกจีวรํ อุปฺปนฺนํ อหญฺจิมํ จีวรํ อายสฺมโต สาริปุตฺตสฺส ทาตุกาโม. อายสฺมา จ สาริปุตฺโต สาเกเต วิหรติ.

tena kho pana samayena aññataro bhikkhu utukālaṃ eko vasi. tattha manussā saṃghassa demā ’ti cīvarāni adaṃsu. atha kho tassa bhikkhuno etad ahosi: bhagavatā paññattaṃ catuvaggo pacchimo saṃgho ’ti, ahaṃ c’ amhi ekako, ime ca manussā saṃghassa demā ’ti cīvarāni adaṃsu. yaṃ nūnāhaṃ imāni saṃghikāni cīvarāni Sāvatthiṃ hareyyan ti. atha kho so bhikkhū tāni cīvarāni ādāya Sāvatthiṃ gantvā bhikkhūnaṃ etam atthaṃ ārocesi. bhikkhū bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave sammukhībhūtena saṃghena bhājetuṃ. |3|

. . . . . . .

กถํ นุ โข มยา ปฏิปชฺชิตพฺพ”นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสิ. “กีวจิรํ ปนานนฺท สาริปุตฺโต อาคจฺฉิสฺสตี”ติ? “นวมํ วา ภควา ทิวสํ ทสมํ วา”ติ. อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “อนุชานามิ ภิกฺขเว ทสาหปรมํ อติเรกจีวรํ ธาเรตุ”นฺติ. เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขูนํ อติเรกจีวรํ อุปฺปนฺนํ โหติ. อถ โข ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ “กถํ นุ โข อมฺเหหิ อติเรกจีวเร ปฏิปชฺชิตพฺพ”นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.

idha pana bhikkhave bhikkhu utukālaṃ eko vasati. tattha manussā saṃghassa demā ’ti cīvarāni denti. anujānāmi bhikkhave tena bhikkhunā tāni cīvarāni adhiṭṭhātuṃ mayh’ imāni cīvarānīti. tassa ce bhikkhave bhikkhuno taṃ cīvaraṃ anadhiṭṭhitena añño bhikkhu āgacchati, samako dātabbo bhāgo. tehi ce bhikkhave bhikkhūhi taṃ cīvaraṃ bhājiyamāne apātite kuse añño bhikkhu āgacchati, samako dātabbo bhāgo. tehi ce bhikkhave bhikkhūhi taṃ cīvaraṃ bhājiyamāne pātite kuse añño bhikkhu āgacchati, nākāmā dātabbo bhāgo ’ti. |4|

. . . . . .

อนุชานามิ ภิกฺขเว อติเรกจีวรํ วิกปฺเปตุนฺติ. ๓๔๘. อถ โข ภควา เวสาลิยํ ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา เยน พาราณสี เตน จาริกํ ปกฺกามิ. อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน พาราณสี ตทวสริ. ตตฺร สุทํ ภควา พาราณสิยํ วิหรติ อิสิปตเน มิคทาเย.

tena kho pana samayena dve bhātukā therā āyasmā ca Isidāso āyasmā ca Isibhatto Sāvatthiyaṃ vassaṃ vutthā aññataraṃ gāmakāvāsaṃ agamaṃsu. manussā cirassāpi therā āgatā ’ti sacīvarāni bhattāni adaṃsu. āvāsikā bhikkhū there pucchiṃsu: imāni bhante saṃghikāni cīvarāni there āgamma uppannāni, sādiyissanti therā bhāgan ti. therā evaṃ āhaṃsu: yathā kho mayaṃ āvuso bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāma tumhākaṃ yeva tāni cīvarāni yāva kaṭhinassa ubbhārāyā ’ti. |5|

. . . .

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺส ภิกฺขุโน อนฺตรวาสโก ฉิทฺโท โหติ. อถ โข ตสฺส ภิกฺขุโน เอตทโหสิ “ภควตา ติจีวรํ อนุญฺญาตํ ทิคุณา สงฺฆาฏิ เอกจฺจิโย อุตฺตราสงฺโค เอกจฺจิโย อนฺตรวาสโก. อยญฺจ เม อนฺตรวาสโก ฉิทฺโท. ยํนูนาหํ อคฺคฬํ อจฺฉุเปยฺยํ สมนฺตโต ทุปฏฺฏํ ภวิสฺสติ มชฺเฌ เอกจฺจิย”นฺติ. อถ โข โส ภิกฺขุ อคฺคฬํ อจฺฉุเปสิ.

tena kho pana samayena tayo bhikkhū Rājagahe vassaṃ vasanti. tattha manussā saṃghassa demā ’ti cīvarāni denti. atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etad ahosi: bhagavatā (300) paññattaṃ catuvaggo pacchimo saṃgho ’ti, mayaṃ c’ amhā tayo janā, ime ca manussā saṃghassa demā ’ti cīvarāni denti. kathaṃ nu kho amhehi paṭipajjitabban ti. tena kho pana samayena sambahulā therā āyasmā ca Nilavāsī āyasmā ca Sāṇavāsī āyasmā ca Gopako āyasmā ca Bhagu āyasmā ca Phalikasandāno Pāṭaliputte viharanti Kukkuṭārāme. atha kho te bhikkhū Pāṭaliputtaṃ gantvā there pucchiṃsu. therā evaṃ āhaṃsu: yathā kho mayaṃ āvuso bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāma tumhākaṃ yeva tāni cīvarāni yāva kaṭhinassa ubbhārāyā ’ti. |6|

. . . . . . .

อทฺทสา โข ภควา เสนาสนจาริกํ อาหิณฺฑนฺโต ตํ ภิกฺขุํ อคฺคฬํ อจฺฉุเปนฺตํ ทิสฺวาน เยน โส ภิกฺขุ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ “กึ ตฺวํ ภิกฺขุ กโรสี”ติ? “อคฺคฬํ ภควา อจฺฉุเปมี”ติ. “สาธุ สาธุ ภิกฺขุ สาธุ โข ตฺวํ ภิกฺขุ อคฺคฬํ อจฺฉุเปสี”ติ อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “อนุชานามิ ภิกฺขเว อหตานํ ทุสฺสานํ อหตกปฺปานํ ทิคุณํ สงฺฆาฏึ เอกจฺจิยํ อุตฺตราสงฺคํ เอกจฺจิยํ อนฺตรวาสกํ อุตุทฺธฏานํ ทุสฺสานํ จตุคฺคุณํ สงฺฆาฏึ ทิคุณํ อุตฺตราสงฺคํ ทิคุณํ อนฺตรวาสกํ ปํสุกูเล ยาวทตฺถํ ปาปณิเก อุสฺสาโห กรณีโย. อนุชานามิ ภิกฺขเว อคฺคฬํ ตุนฺนํ โอวฏฺฏิกํ กณฺฑุสกํ ทฬฺหีกมฺม”นฺติ. (อติเรกจีวรกถา นิฏฺฐิตา.)

||24||

.

tena kho pana samayena āyasmā Upanando Sakyaputto Sāvatthiyaṃ vassaṃ vuttho aññataraṃ gāmakāvāsaṃ agamāsi. tattha bhikkhū civaraṃ bhājetukāmā sannipatiṃsu. te evaṃ āhaṃsu: imāni kho āvuso saṃghikāni cīvarāni bhājiyissanti, sādiyissasi bhāgan ti. āmāvuso sādiyissāmīti tato cīvarabhāgaṃ gahetvā aññaṃ āvāsaṃ agamāsi. tattha pi bhikkhū cīvaraṃ bhājetukāmā sannipatiṃsu. te pi evaṃ āhaṃsu: imāni kho āvuso saṃghikāni cīvarāni bhājiyissanti, sādiyissasi bhāgan ti. āmāvuso sādiyissāmīti tato pi cīvarabhāgaṃ gahetvā aññaṃ āvāsaṃ agamāsi. tattha pi bhikkhū cīvaraṃ bhājetukāmā sannipatiṃsu. te pi evaṃ āhaṃsu: imāni kho āvuso saṃghikāni cīvarāni bhājiyissanti, sādiyissasi bhāgan ti. āmāvuso sādiyissāmīti tato pi cīvarabhāgaṃ gahetvā mahantaṃ cīvarabhaṇḍikaṃ ādāya punad eva Sāvatthiṃ paccāgacchi. |1|

. . . . . . . . . .

(๒๑๙. วิสาขาวตฺถุ) ๓๔๙. อถ โข ภควา พาราณสิยํ ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา เยน สาวตฺถิ เตน จาริกํ ปกฺกามิ. อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน สาวตฺถิ ตทวสริ. ตตฺร สุทํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. อถ โข วิสาขา มิคารมาตา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข วิสาขํ มิคารมาตรํ ภควา ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสสิ สมาทเปสิ สมุตฺเตเชสิ สมฺปหํเสสิ. อถ โข วิสาขา มิคารมาตา ภควตา ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺสิตา สมาทปิตา สมุตฺเตชิตา สมฺปหํสิตา ภควนฺตํ เอตทโวจ “อธิวาเสตุ เม ภนฺเต ภควา สฺวาตนาย ภตฺตํ สทฺธึ ภิกฺขุสงฺเฆนา”ติ. อธิวาเสสิ ภควา ตุณฺหีภาเวน. อถ โข วิสาขา มิคารมาตา ภควโต อธิวาสนํ วิทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ. เตน โข ปน สมเยน ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน จาตุทฺทีปิโก มหาเมโฆ ปาวสฺสิ. อถ โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “ยถา ภิกฺขเว เชตวเน วสฺสติ เอวํ จตูสุ ทีเปสุ วสฺสติ. โอวสฺสาเปถ ภิกฺขเว กายํ. อยํ ปจฺฉิมโก จาตุทฺทีปิโก มหาเมโฆ”ติ.

bhikkhū evaṃ āhaṃsu: mahāpuñño ’si tvaṃ āvuso Upananda, bahuṃ te cīvaraṃ uppannan ti. kuto me āvuso puññaṃ, idhāhaṃ āvuso Sāvatthiyaṃ vassaṃ vuttho aññataraṃ gāmakāvāsaṃ agamāsiṃ, tattha bhikkhū cīvaraṃ bhājetukāmā sannipatiṃsu, te maṃ evaṃ āhaṃsu: imāni kho āvuso saṃghikāni cīvarāni bhājiyissanti, sādiyissasi bhāgan ti. āmāvuso sādiyissāmīti tato cīvarabhāgaṃ gahetvā aññaṃ āvāsaṃ agamāsiṃ, tattha pi bhikkhū cīvaraṃ bhājetukāmā sannipatiṃsu, te pi maṃ evaṃ āhaṃsu: imāni kho āvuso saṃghikāni cīvarāni bhājiyissanti, sādiyissasi bhāgan ti, āmāvuso sādiyissāmīti tato pi cīvarabhāgaṃ gahetvā aññaṃ (301) āvāsaṃ agamāsiṃ, tattha pi bhikkhū cīvaraṃ bhājetukāmā sannipatiṃsu, te pi maṃ evaṃ āhaṃsu: imāni ... sādiyissāmīti tato pi cīvarabhāgaṃ aggahesiṃ, evaṃ me bahuṃ cīvaraṃ uppannan ti. |2|

. . .

“เอวํ ภนฺเต”ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปฏิสฺสุณิตฺวา นิกฺขิตฺตจีวรา กายํ โอวสฺสาเปนฺติ. อถ โข วิสาขา มิคารมาตา ปณีตํ ขาทนียํ โภชนียํ ปฏิยาทาเปตฺวา ทาสึ อาณาเปสิ “คจฺฉ เช. อารามํ คนฺตฺวา กาลํ อาโรเจหิ กาโล ภนฺเต นิฏฺฐิตํ ภตฺต”นฺติ. “เอวํ อยฺเย”ติ โข สา ทาสี วิสาขาย มิคารมาตุยา ปฏิสฺสุณิตฺวา อารามํ คนฺตฺวา อทฺทส ภิกฺขู นิกฺขิตฺตจีวเร กายํ โอวสฺสาเปนฺเต ทิสฺวาน ‘นตฺถิ อาราเม ภิกฺขู อาชีวกา กายํ โอวสฺสาเปนฺตี’ติ เยน วิสาขา มิคารมาตา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา วิสาขํ มิคารมาตรํ เอตทโวจ “นตฺถยฺเย อาราเม ภิกฺขู อาชีวกา กายํ โอวสฺสาเปนฺตี”ติ.

kiṃ pana tvaṃ āvuso Upananda aññatra vassaṃ vuttho aññatra cīvarabhāgaṃ sādiyissasīti. evaṃ āvuso ’ti. ye te bhikkhū appicchā te ujjhāyanti khīyanti vipācenti: kathaṃ hi nāma āyasmā Upanando Sakyaputto aññatra vassaṃ vuttho aññatra cīvarabhāgaṃ sādiyissatīti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. saccaṃ kira tvaṃ Upananda aññatra vassaṃ vuttho aññatra cīvarabhāgaṃ sādiyīti. saccaṃ bhagavā. vigarahi buddho bhagavā: kathaṃ hi nāma tvaṃ moghapurisa aññatra vassaṃ vuttho aññatra cīvarabhāgaṃ sādiyissasi. n’ etaṃ moghapurisa appasannānaṃ vā pasādāya pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya. vigarahitvā dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: na bhikkhave aññatra vassaṃ vutthena aññatra cīvarabhāgo sāditabbo. yo sādiyeyya, āpatti dukkaṭassā ’ti. |3|

. . . . . . . . . .

อถ โข วิสาขาย มิคารมาตุยา ปณฺฑิตาย วิยตฺตาย เมธาวินิยา เอตทโหสิ “นิสฺสํสยํ โข อยฺยา นิกฺขิตฺตจีวรา กายํ โอวสฺสาเปนฺติ. สายํ พาลา มญฺญิตฺถ นตฺถิ อาราเม ภิกฺขู อาชีวกา กายํ โอวสฺสาเปนฺตี”ติ ปุน ทาสึ อาณาเปสิ “คจฺฉ เช. อารามํ คนฺตฺวา กาลํ อาโรเจหิ กาโล ภนฺเต นิฏฺฐิตํ ภตฺต”นฺติ. อถ โข เต ภิกฺขู คตฺตานิ สีตึ กริตฺวา กลฺลกายา จีวรานิ คเหตฺวา ยถาวิหารํ ปวิสึสุ. อถ โข สา ทาสี อารามํ คนฺตฺวา ภิกฺขู อปสฺสนฺตี ‘นตฺถิ อาราเม ภิกฺขู สุญฺโญ อาราโม’ติ เยน วิสาขา มิคารมาตา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา วิสาขํ มิคารมาตรํ เอตทโวจ “นตฺถยฺเย อาราเม ภิกฺขู สุญฺโญ อาราโม”ติ. อถ โข วิสาขาย มิคารมาตุยา ปณฺฑิตาย วิยตฺตาย เมธาวินิยา เอตทโหสิ “นิสฺสํสยํ โข อยฺยา คตฺตานิ สีตึ กริตฺวา กลฺลกายา จีวรานิ คเหตฺวา ยถาวิหารํ ปวิฏฺฐา. สายํ พาลา มญฺญิตฺถ นตฺถิ อาราเม ภิกฺขู สุญฺโญ อาราโม”ติ ปุน ทาสึ อาณาเปสิ “คจฺฉ เช. อารามํ คนฺตฺวา กาลํ อาโรเจหิ กาโล ภนฺเต นิฏฺฐิตํ ภตฺต”นฺติ. ๓๕๐. อถ โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “สนฺทหถ ภิกฺขเว ปตฺตจีวรํ กาโล ภตฺตสฺสา”ติ. “เอวํ ภนฺเต”ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ. อถ โข ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย เสยฺยถาปิ นาม พลวา ปุริโส สมฺมิญฺชิตํ วา พาหํ ปสาเรยฺย ปสาริตํ วา พาหํ สมิญฺเชยฺย เอวเมว เชตวเน อนฺตรหิโต วิสาขาย มิคารมาตุยา โกฏฺฐเก ปาตุรโหสิ. นิสีทิ ภควา ปญฺญตฺเต อาสเน สทฺธึ ภิกฺขุสงฺเฆน. อถ โข วิสาขา มิคารมาตา “อจฺฉริยํ วต โภ! อพฺภุตํ วต โภ! ตถาคตสฺส มหิทฺธิกตา มหานุภาวตา ยตฺร หิ นาม ชณฺณุกมตฺเตสุปิ โอเฆสุ ปวตฺตมาเนสุ กฏิมตฺเตสุปิ โอเฆสุ ปวตฺตมาเนสุ น หิ นาม เอกภิกฺขุสฺสปิ ปาทา วา จีวรานิ วา อลฺลานิ ภวิสฺสนฺตี”ติ หฏฺฐา อุทคฺคา พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน สหตฺถา สนฺตปฺเปตฺวา สมฺปวาเรตฺวา ภควนฺตํ ภุตฺตาวึ โอนีตปตฺตปาณึ เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข วิสาขา มิคารมาตา ภควนฺตํ เอตทโวจ “อฏฺฐาหํ ภนฺเต ภควนฺตํ วรานิ ยาจามี”ติ.

tena kho pana samayena āyasmā Upanando Sakyaputto eko dvīsu āvāsesu vassaṃ vasi evaṃ me bahuṃ cīvaraṃ uppajjissatīti. atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etad ahosi: kathaṃ nu kho āyasmato Upanandassa Sakyaputtassa cīvarapaṭiviso dātabbo ’ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. detha bhikkhave moghapurisassa ekādhippāyaṃ. idha pana bhikkhave bhikkhu eko dvīsu āvāsesu vassaṃ vasati evaṃ me bahuṃ cīvaraṃ uppajjissatīti. sace amutra upaḍḍhaṃ amutra upaḍḍhaṃ vasati, amutra upaḍḍho amutra upaḍḍho cīvarapaṭiviso dātabbo, yattha vā pana bahutaraṃ vasati tato cīvarapaṭiviso dātabbo ’ti. |4|

. . . . . .

“อติกฺกนฺตวรา โข วิสาเข ตถาคตา”ติ. “ยานิ จ ภนฺเต กปฺปิยานิ ยานิ จ อนวชฺชานี”ติ. “วเทหิ วิสาเข”ติ. “อิจฺฉามหํ ภนฺเต สงฺฆสฺส ยาวชีวํ วสฺสิกสาฏิกํ ทาตุํ อาคนฺตุกภตฺตํ ทาตุํ คมิกภตฺตํ ทาตุํ คิลานภตฺตํ ทาตุํ คิลานุปฏฺฐากภตฺตํ ทาตุํ คิลานเภสชฺชํ ทาตุํ ธุวยาคุํ ทาตุํ ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส อุทกสาฏิกํ ทาตุ”นฺติ. “กึ ปน ตฺวํ วิสาเข อตฺถวสํ สมฺปสฺสมานา ตถาคตํ อฏฺฐ วรานิ ยาจสี”ติ? “อิธาหํ ภนฺเต ทาสึ อาณาเปสึ ‘คจฺฉ เช. อารามํ คนฺตฺวา กาลํ อาโรเจหิ กาโล ภนฺเต นิฏฺฐิตํ ภตฺต”’นฺติ. อถ โข สา ภนฺเต ทาสี อารามํ คนฺตฺวา อทฺทส ภิกฺขู นิกฺขิตฺตจีวเร กายํ โอวสฺสาเปนฺเต ทิสฺวาน “นตฺถิ อาราเม ภิกฺขู อาชีวกา กายํ โอวสฺสาเปนฺตี”ติ เยนาหํ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา มํ เอตทโวจ “นตฺถยฺเย อาราเม ภิกฺขู อาชีวกา กายํ โอวสฺสาเปนฺตี”ติ.

||25||

.

อสุจิ ภนฺเต นคฺคิยํ เชคุจฺฉํ ปฏิกูลํ.

tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno kucchivikārābādho hoti, so sake muttakarīse palipanno seti. atha kho bhagavā āyasmatā Ānandena pacchāsamaṇena senāsanacārikaṃ āhiṇḍanto yena tassa bhikkhuno vihāro ten’ upasaṃkami. addasa kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ sake muttakarīse palipannaṃ sayamānaṃ, disvāna yena so bhikkhu ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā taṃ bhikkhuṃ etad avoca: kiṃ te bhikkhu ābādho ’ti. kucchivikāro me bhagavā ’ti. atthi pana te bhikkhu upaṭṭhāko ’ti. n’ atthi bhagavā (302) ’ti. kissa taṃ bhikkhū na upaṭṭhentīti. ahaṃ kho bhante bhikkhūnaṃ akārako, tena maṃ bhikkhū na upaṭṭhentīti. |1|

. . . . . . . .

อิมาหํ ภนฺเต อตฺถวสํ สมฺปสฺสมานา อิจฺฉามิ สงฺฆสฺส ยาวชีวํ วสฺสิกสาฏิกํ ทาตุํ. “ปุน จปรํ ภนฺเต อาคนฺตุโก ภิกฺขุ น วีถิกุสโล น โคจรกุสโล กิลนฺโต ปิณฺฑาย จรติ. โส เม อาคนฺตุกภตฺตํ ภุญฺชิตฺวา วีถิกุสโล โคจรกุสโล อกิลนฺโต ปิณฺฑาย จริสฺสติ. อิมาหํ ภนฺเต อตฺถวสํ สมฺปสฺสมานา อิจฺฉามิ สงฺฆสฺส ยาวชีวํ อาคนฺตุกภตฺตํ ทาตุํ. “ปุน จปรํ ภนฺเต คมิโก ภิกฺขุ อตฺตโน ภตฺตํ ปริเยสมาโน สตฺถา วา วิหายิสฺสติ ยตฺถ วา วาสํ คนฺตุกาโม ภวิสฺสติ ตตฺถ วิกาเล อุปคจฺฉิสฺสติ กิลนฺโต อทฺธานํ คมิสฺสติ. โส เม คมิกภตฺตํ ภุญฺชิตฺวา สตฺถา น วิหายิสฺสติ ยตฺถ วาสํ คนฺตุกาโม ภวิสฺสติ ตตฺถ กาเล อุปคจฺฉิสฺสติ อกิลนฺโต อทฺธานํ คมิสฺสติ. อิมาหํ ภนฺเต อตฺถวสํ สมฺปสฺสมานา อิจฺฉามิ สงฺฆสฺส ยาวชีวํ คมิกภตฺตํ ทาตุํ. “ปุน จปรํ ภนฺเต คิลานสฺส ภิกฺขุโน สปฺปายานิ โภชนานิ อลภนฺตสฺส อาพาโธ วา อภิวฑฺฒิสฺสติ กาลํกิริยา วา ภวิสฺสติ.

atha kho bhagavā āyasmantaṃ Ānandaṃ āmantesi: gacchānanda udakaṃ āhara, imaṃ bhikkhuṃ nahāpessāmā ’ti. evaṃ bhante ’ti kho āyasmā Ānando bhagavato paṭisuṇitvā udakaṃ āharitvā bhagavā udakaṃ āsiñci āyasmā Ānando paridhovi, bhagavā sīsato aggahesi āyasmā Ānando pādato uccāretvā mañcake nipātesuṃ. |2|

. .

ตสฺส เม คิลานภตฺตํ ภุตฺตสฺส อาพาโธ น อภิวฑฺฒิสฺสติ กาลํกิริยา น ภวิสฺสติ. อิมาหํ ภนฺเต อตฺถวสํ สมฺปสฺสมานา อิจฺฉามิ สงฺฆสฺส ยาวชีวํ คิลานภตฺตํ ทาตุํ

atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṃghaṃ sannipātāpetvā bhikkhū paṭipucchi: atthi bhikkhave amukasmiṃ vihāre bhikkhu gilāno ’ti. atthi bhagavā ’ti. kiṃ tassa bhikkhave bhikkhuno ābādho ’ti. tassa bhante āyasmato kucchivikārābādho ’ti. atthi pana bhikkhave tassa bhikkhuno upaṭṭhāko ’ti. n’ atthi bhagavā ’ti. kissa taṃ bhikkhū na upaṭṭhentīti. eso bhante bhikkhu {bhikkhūnaṃ} akārako, tena taṃ bhikkhū na upaṭṭhentīti. n’ atthi te bhikkhave mātā n’ atthi pitā ye te upaṭṭhaheyyuṃ. tumhe ce bhikkhave aññamaññaṃ na upaṭṭhahissatha atha ko carahi upaṭṭhahissati. yo bhikkhave maṃ upaṭṭhaheyya so gilānaṃ upaṭṭhaheyya. |3|

. . . . . . . . . . .

“ปุน จปรํ ภนฺเต คิลานุปฏฺฐาโก ภิกฺขุ อตฺตโน ภตฺตํ ปริเยสมาโน คิลานสฺส อุสฺสูเร ภตฺตํ นีหริสฺสติ ภตฺตจฺเฉทํ กริสฺสติ. โส เม คิลานุปฏฺฐากภตฺตํ ภุญฺชิตฺวา คิลานสฺส กาเลน ภตฺตํ นีหริสฺสติ ภตฺตจฺเฉทํ น กริสฺสติ. อิมาหํ ภนฺเต อตฺถวสํ สมฺปสฺสมานา อิจฺฉามิ สงฺฆสฺส ยาวชีวํ คิลานุปฏฺฐากภตฺตํ ทาตุํ. “ปุน จปรํ ภนฺเต คิลานสฺส ภิกฺขุโน สปฺปายานิ เภสชฺชานิ อลภนฺตสฺส อาพาโธ วา อภิวฑฺฒิสฺสติ กาลํกิริยา วา ภวิสฺสติ. ตสฺส เม คิลานเภสชฺชํ ปริภุตฺตสฺส อาพาโธ น อภิวฑฺฒิสฺสติ กาลํกิริยา น ภวิสฺสติ. อิมาหํ ภนฺเต อตฺถวสํ สมฺปสฺสมานา อิจฺฉามิ สงฺฆสฺส ยาวชีวํ คิลานเภสชฺชํ ทาตุํ. “ปุน จปรํ ภนฺเต ภควตา อนฺธกวินฺเท ทสานิสํเส สมฺปสฺสมาเนน ยาคุ อนุญฺญาตา. ตฺยาหํ ภนฺเต อานิสํเส สมฺปสฺสมานา อิจฺฉามิ สงฺฆสฺส ยาวชีวํ ธุวยาคุํ ทาตุํ. “อิธ ภนฺเต ภิกฺขุนิโย อจิรวติยา นทิยา เวสิยาหิ สทฺธึ นคฺคา เอกติตฺเถ นหายนฺติ. ตา ภนฺเต เวสิยา ภิกฺขุนิโย อุปฺปณฺเฑสุํ ‘กึ นุ โข นาม ตุมฺหากํ อยฺเย ทหรานํ พฺรหฺมจริยํ จิณฺเณน นนุ นาม กามา ปริภุญฺชิตพฺพา ยทา ชิณฺณา ภวิสฺสถ ตทา พฺรหฺมจริยํ จริสฺสถ. เอวํ ตุมฺหากํ อุโภ อตฺถา ปริคฺคหิตา ภวิสฺสนฺตี’ติ. ตา ภนฺเต ภิกฺขุนิโย เวสิยาหิ อุปฺปณฺฑิยมานา มงฺกู อเหสุํ.

sace upajjhāyo hoti upajjhāyena yāvajīvaṃ upaṭṭhātabbo, vuṭṭhānassa āgametabbaṃ. sace ācariyo hoti ācariyena yāvajīvaṃ upaṭṭhātabbo, vuṭṭhānassa āgametabbaṃ. sace saddhivihāriko hoti ... sace antevāsiko hoti ... sace samānupajjhāyako hoti ... sace samānācariyako hoti samānācariyakena yāvajīvaṃ upaṭṭhātabbo, vuṭṭhānassa āgametabbaṃ. sace na hoti upajjhāyo vā ācariyo vā saddhivihāriko vā antevāsiko vā samānupajjhāyako vā samānācariyako vā saṃghena upaṭṭhātabbo. no ce upaṭṭhaheyya, āpatti dukkaṭassa. |4|

. . . . .

อสุจิ ภนฺเต มาตุคามสฺส นคฺคิยํ เชคุจฺฉํ ปฏิกูลํ. อิมาหํ ภนฺเต อตฺถวสํ สมฺปสฺสมานา อิจฺฉามิ ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส ยาวชีวํ อุทกสาฏิกํ ทาตุ”นฺติ. ๓๕๑. “กึ ปน ตฺวํ วิสาเข อานิสํสํ สมฺปสฺสมานา ตถาคตํ อฏฺฐ วรานิ ยาจสี”ติ? “อิธ ภนฺเต ทิสาสุ วสฺสํวุฏฺฐา ภิกฺขู สาวตฺถึ อาคจฺฉิสฺสนฺติ ภควนฺตํ ทสฺสนาย. เต ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ปุจฺฉิสฺสนฺติ ‘อิตฺถนฺนาโม ภนฺเต ภิกฺขุ กาลงฺกโต ตสฺส กา คติ โก อภิสมฺปราโย’ติ? ตํ ภควา พฺยากริสฺสติ โสตาปตฺติผเล วา สกทาคามิผเล วา อนาคามิผเล วา อรหตฺเต วา.

pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato gilāno dupaṭṭhāko hoti: asappāyakārī hoti, sappāye mattaṃ na jānāti, bhesajjaṃ na paṭisevitā hoti, atthakāmassa gilānupaṭṭhākassa yathābhūtaṃ ābādhaṃ nāvikattā hoti abhikkamantaṃ vā abhikkamatīti paṭikkamantaṃ vā paṭikkamatīti ṭhitaṃ vā ṭhito ’ti, uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ anadhivāsakajātiko hoti. imehi kho bhikkhave pañcah’ aṅgehi samannāgato gilāno dupaṭṭhāko hoti. |5|

. .

ตฺยาหํ อุปสงฺกมิตฺวา ปุจฺฉิสฺสามิ ‘อาคตปุพฺพา นุ โข ภนฺเต เตน อยฺเยน สาวตฺถี’ติ? สเจ เม วกฺขนฺติ ‘อาคตปุพฺพา เตน ภิกฺขุนา สาวตฺถี’ติ นิฏฺฐเมตฺถ คจฺฉิสฺสามิ นิสฺสํสยํ เม ปริภุตฺตํ เตน อยฺเยน วสฺสิกสาฏิกา วา อาคนฺตุกภตฺตํ วา คมิกภตฺตํ วา คิลานภตฺตํ วา คิลานุปฏฺฐากภตฺตํ วา คิลานเภสชฺชํ วา ธุวยาคุ วาติ.

pañcahi (303) bhikkhave aṅgehi samannāgato gilāno supaṭṭhāko hoti: sappāyakārī hoti, sappāye mattaṃ jānāti, bhesajjaṃ paṭisevitā hoti, atthakāmassa gilānupaṭṭhākassa yathābhūtaṃ ābādhaṃ āvikattā hoti abhikkamantaṃ vā abhikkamatīti paṭikkamantaṃ vā paṭikkamatīti ṭhitaṃ vā ṭhito ’ti, uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko hoti. imehi kho bhikkhave pañcah’ aṅgehi samannāgato gilāno supaṭṭhāko hoti. |6|

. .

ตสฺสา เม ตทนุสฺสรนฺติยา ปามุชฺชํ ชายิสฺสติ ปมุทิตาย ปีติ ชายิสฺสติ ปีติมนาย กาโย ปสฺสมฺภิสฺสติ ปสฺสทฺธกายา สุขํ เวทิยิสฺสามิ สุขินิยา จิตฺตํ สมาธิยิสฺสติ. สา เม ภวิสฺสติ อินฺทฺริยภาวนา พลภาวนา โพชฺฌงฺคภาวนา. อิมาหํ ภนฺเต อานิสํสํ สมฺปสฺสมานา ตถาคตํ อฏฺฐ วรานิ ยาจามี”ติ.

pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato gilānupaṭṭhāko nālaṃ gilānaṃ upaṭṭhātuṃ: na paṭibalo hoti bhesajjaṃ vidhātuṃ, sappāyāsappāyaṃ na jānāti asappāyaṃ upanāmeti sappāyaṃ apanāmeti, āmisantaro gilānaṃ upaṭṭhāti no mettacitto, jegucchi hoti uccāraṃ vā passāvaṃ vā kheḷaṃ vā vantaṃ vā nīhātuṃ, na paṭibalo hoti gilānaṃ kālena kālaṃ dhammiyā kathāya sandassetuṃ ... sampahaṃsetuṃ. imehi kho bhikkhave pañcah’ aṅgehi samannāgato gilānupaṭṭhāko nālaṃ gilānaṃ upaṭṭhātuṃ. |7|

. .

“สาธุ สาธุ วิสาเข สาธุ โข ตฺวํ วิสาเข อิมํ อานิสํสํ สมฺปสฺสมานา ตถาคตํ อฏฺฐ วรานิ ยาจสิ. อนุชานามิ เต วิสาเข อฏฺฐ วรานี”ติ.

pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato gilānupaṭṭhāko alaṃ gilānaṃ upaṭṭhātuṃ: paṭibalo hoti bhesajjaṃ saṃvidhātuṃ, sappāyāsappāyaṃ jānāti asappāyaṃ apanāmeti sappāyaṃ upanāmeti, mettacitto gilānaṃ upaṭṭhāti no āmisantaro, ajegucchi hoti uccāraṃ vā passāvaṃ vā kheḷaṃ vā vantaṃ vā nīhātuṃ, paṭibalo hoti gilānaṃ kālena kālaṃ dhammiyā kathāya sandassetuṃ ... sampahaṃsetuṃ. imehi kho bhikkhave pañcah’ aṅgehi samannāgato gilānupaṭṭhāko alaṃ gilānaṃ upaṭṭhātun ti. |8|

. .

อถ โข ภควา วิสาขํ มิคารมาตรํ อิมาหิ คาถาหิ อนุโมทิ “ยา อนฺนปานํ ททติปฺปโมทิตา. สีลูปปนฺนา สุคตสฺส สาวิกา. ททาติ ทานํ อภิภุยฺย มจฺฉรํ. โสวคฺคิกํ โสกนุทํ สุขาวหํฯ “ทิพฺพํ สา ลภเต อายุํ. อาคมฺม มคฺคํ วิรชํ อนงฺคณํ. สา ปุญฺญกามา สุขินี อนามยา. สคฺคมฺหิ กายมฺหิ จิรํ ปโมทตี”ติฯ

||26||

.

๓๕๒. อถ โข ภควา วิสาขํ มิคารมาตรํ อิมาหิ คาถาหิ อนุโมทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิ. อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “อนุชานามิ ภิกฺขเว วสฺสิกสาฏิกํ อาคนฺตุกภตฺตํ คมิกภตฺตํ คิลานภตฺตํ คิลานุปฏฺฐากภตฺตํ คิลานเภสชฺชํ ธุวยาคุํ ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส อุทกสาฏิก”นฺติ. (วิสาขาวตฺถุ นิฏฺฐิตํ.)

tena kho pana samayena dve bhikkhū Kosalesu janapadesu addhānamaggapaṭipannā honti. te aññataraṃ āvāsaṃ upagacchiṃsu, tattha aññataro bhikkhu gilāno hoti. atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etad ahosi: bhagavatā kho āvuso gilānupaṭṭhānaṃ vaṇṇitaṃ, handa mayaṃ āvuso imaṃ bhikkhuṃ upaṭṭhahemā ’ti, te taṃ upaṭṭhahiṃsu. so tehi upaṭṭhahiyamāno kālam akāsi. atha kho te bhikkhū tassa bhikkhuno pattacīvaraṃ ādāya Sāvatthiṃ gantvā bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. |1|

. . . . .

วิสาขาภาณวาโร นิฏฺฐิโต. (๒๒๐. นิสีทนาทิอนุชานนา) ๓๕๓. เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู ปณีตานิ โภชนานิ ภุญฺชิตฺวา มุฏฺฐสฺสตี อสมฺปชานา นิทฺทํ โอกฺกมนฺติ. เตสํ มุฏฺฐสฺสตีนํ อสมฺปชานานํ นิทฺทํ โอกฺกมนฺตานํ สุปินนฺเตน อสุจิ มุจฺจติ เสนาสนํ อสุจินา มกฺขิยติ. อถ โข ภควา อายสฺมตา อานนฺเทน ปจฺฉาสมเณน เสนาสนจาริกํ อาหิณฺฑนฺโต อทฺทส เสนาสนํ อสุจินา มกฺขิตํ ทิสฺวาน อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อามนฺเตสิ “กึ เอตํ อานนฺท เสนาสนํ มกฺขิต”นฺติ?

bhikkhussa bhikkhave kālaṃ kate saṃgho sāmī pattacīvare. api ca gilānupaṭṭhākā bahūpakārā. anujānāmi bhikkhave saṃghena ticīvaraṃ (304) ca pattaṃ ca gilānupaṭṭhākānaṃ dātuṃ. evaṃ ca pana bhikkhave dātabbaṃ: tena gilānupaṭṭhākena bhikkhunā saṃghaṃ upasaṃkamitvā evam assa vacanīyo: itthannāmo bhante bhikkhu kālaṃ kato, idaṃ tassa ticīvaraṃ ca patto cā ’ti. vyattena bhikkhunā paṭibalena saṃgho ñāpetabbo: suṇātu me bhante saṃgho. itthannāmo bhikkhu kālaṃ kato, idaṃ tassa ticīvaraṃ ca patto ca. yadi saṃghassa pattakallaṃ saṃgho imaṃ ticīvaraṃ ca pattaṃ ca gilānupaṭṭhākānaṃ dadeyya. esā ñatti. suṇātu me bhante saṃgho. itthannāmo bhikkhu kālaṃ kato, idaṃ tassa ticīvaraṃ ca patto ca. saṃgho imaṃ ticīvaraṃ ca pattaṃ ca gilānupaṭṭhākānaṃ deti. yassāyasmato khamati imassa ticīvarassa ca pattassa ca gilānupaṭṭhākānaṃ dānaṃ so tuṇh’ assa, yassa na kkhamati so bhāseyya. dinnaṃ idaṃ saṃghena ticīvaraṃ ca patto ca gilānupaṭṭhākānaṃ khamati saṃghassa, tasmā tuṇhī, evaṃ etaṃ dhārayāmīti. |2|

. . . . . . . . . . . . .

“เอตรหิ ภนฺเต ภิกฺขู ปณีตานิ โภชนานิ ภุญฺชิตฺวา มุฏฺฐสฺสตี อสมฺปชานา นิทฺทํ โอกฺกมนฺติ. เตสํ มุฏฺฐสฺสตีนํ อสมฺปชานานํ นิทฺทํ โอกฺกมนฺตานํ สุปินนฺเตน อสุจิ มุจฺจติ ตยิทํ ภควา เสนาสนํ อสุจินา มกฺขิต”นฺติ. “เอวเมตํ อานนฺท เอวเมตํ อานนฺท. มุจฺจติ หิ อานนฺท มุฏฺฐสฺสตีนํ อสมฺปชานานํ นิทฺทํ โอกฺกมนฺตานํ สุปินนฺเตน อสุจิ. เย เต อานนฺท ภิกฺขู อุปฏฺฐิตสฺสตี สมฺปชานา นิทฺทํ โอกฺกมนฺติ เตสํ อสุจิ น มุจฺจติ. เยปิ เต อานนฺท ปุถุชฺชนา กาเมสุ วีตราคา เตสมฺปิ อสุจิ น มุจฺจติ. อฏฺฐานเมตํ อานนฺท อนวกาโส ยํ อรหโต อสุจิ มุจฺเจยฺยา”ติ. อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “อิธาหํ ภิกฺขเว อานนฺเทน ปจฺฉาสมเณน เสนาสนจาริกํ อาหิณฺฑนฺโต อทฺทสํ เสนาสนํ อสุจินา มกฺขิตํ ทิสฺวาน อานนฺทํ อามนฺเตสึ ‘กึ เอตํ อานนฺท เสนาสนํ มกฺขิต’นฺติ? ‘เอตรหิ ภนฺเต ภิกฺขู ปณีตานิ โภชนานิ ภุญฺชิตฺวา มุฏฺฐสฺสตี อสมฺปชานา นิทฺทํ โอกฺกมนฺติ. เตสํ มุฏฺฐสฺสตีนํ อสมฺปชานานํ นิทฺทํ โอกฺกมนฺตานํ สุปินนฺเตน อสุจิ มุจฺจติ ตยิทํ ภควา เสนาสนํ อสุจินา มกฺขิต’นฺติ. ‘เอวเมตํ อานนฺท เอวเมตํ อานนฺท มุจฺจติ หิ อานนฺท มุฏฺฐสฺสตีนํ อสมฺปชานานํ นิทฺทํ โอกฺกมนฺตานํ สุปินนฺเตน อสุจิ. เย เต อานนฺท ภิกฺขู อุปฏฺฐิตสฺสตี สมฺปชานา นิทฺทํ โอกฺกมนฺติ เตสํ อสุจิ น มุจฺจติ. เยปิ เต อานนฺท ปุถุชฺชนา กาเมสุ วีตราคา เตสมฺปิ อสุจิ น มุจฺจติ. อฏฺฐานเมตํ อานนฺท อนวกาโส ยํ อรหโต อสุจิ มุจฺเจยฺยา”’ติ. “ปญฺจิเม ภิกฺขเว อาทีนวา มุฏฺฐสฺสติสฺส อสมฺปชานสฺส นิทฺทํ โอกฺกมโต ทุกฺขํ สุปติ ทุกฺขํ ปฏิพุชฺฌติ ปาปกํ สุปินํ ปสฺสติ เทวตา น รกฺขนฺติ อสุจิ มุจฺจติ. อิเม โข ภิกฺขเว ปญฺจ อาทีนวา มุฏฺฐสฺสติสฺส อสมฺปชานสฺส นิทฺทํ โอกฺกมโต. “ปญฺจิเม ภิกฺขเว อานิสํสา อุปฏฺฐิตสฺสติสฺส สมฺปชานสฺส นิทฺทํ โอกฺกมโต สุขํ สุปติ สุขํ ปฏิพุชฺฌติ น ปาปกํ สุปินํ ปสฺสติ เทวตา รกฺขนฺติ อสุจิ น มุจฺจติ. อิเม โข ภิกฺขเว ปญฺจ อานิสํสา อุปฏฺฐิตสฺสติสฺส สมฺปชานสฺส นิทฺทํ โอกฺกมโต. “อนุชานามิ ภิกฺขเว กายคุตฺติยา จีวรคุตฺติยา เสนาสนคุตฺติยา นิสีทน”นฺติ. เตน โข ปน สมเยน อติขุทฺทกํ นิสีทนํ น สพฺพํ เสนาสนํ สํโคเปติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ยาวมหนฺตํ ปจฺจตฺถรณํ อากงฺขติ ตาวมหนฺตํ ปจฺจตฺถรณํ กาตุนฺติ.

tena kho pana samayena aññataro sāmaṇero kālaṃ kato hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. sāmaṇerassa bhikkhave kālaṃ kate saṃgho sāmī pattacīvare. api ca gilānupaṭṭhākā bahūpakārā. anujānāmi bhikkhave saṃghena cīvaraṃ ca pattaṃ ca gilānupaṭṭhākānaṃ dātuṃ. evaṃ ca pana bhikkhave dātabbaṃ: tena gilānupaṭṭhākena bhikkhunā saṃghaṃ upasaṃkamitvā evam assa vacanīyo: itthannāmo bhante sāmaṇero kālaṃ kato, idaṃ tassa cīvaraṃ ca patto cā ’ti. vyattena bhikkhunā paṭibalena saṃgho ñāpetabbo: suṇātu me bhante saṃgho. itthannāmo sāmaṇero kālaṃ kato, idaṃ tassa cīvaraṃ ca patto ca. yadi saṃghassa pattakallaṃ, saṃgho imaṃ cīvaraṃ ca pattaṃ ca gilānupaṭṭhākānaṃ dadeyya. esā ñatti. suṇātu me bhante saṃgho. itthannāmo sāmaṇero kālaṃ kato, idaṃ tassa cīvaraṃ ca patto ca. saṃgho imaṃ cīvaraṃ ca pattaṃ ca gilānupaṭṭhākānaṃ deti. yassāyasmato khamati imassa cīvarassa ca pattassa ca gilānupaṭṭhākānaṃ dānaṃ so tuṇh’ assa, yassa na kkhamati so bhāseyya. dinnaṃ idaṃ saṃghena cīvaraṃ ca patto ca gilānupaṭṭhākānaṃ. khamati saṃghassa, tasmā tuṇhī, evaṃ etaṃ dhārayāmīti. |3|

. . . . . . . . . . . . . . . .

๓๕๔. เตน โข ปน สมเยน อายสฺมโต อานนฺทสฺส อุปชฺฌายสฺส อายสฺมโต เพลฏฺฐสีสสฺส ถุลฺลกจฺฉาพาโธ โหติ. ตสฺส ลสิกาย จีวรานิ กาเย ลคฺคนฺติ. ตานิ ภิกฺขู อุทเกน เตเมตฺวา เตเมตฺวา อปกฑฺฒนฺติ. อทฺทสา โข ภควา เสนาสนจาริกํ อาหิณฺฑนฺโต เต ภิกฺขู ตานิ จีวรานิ อุทเกน เตเมตฺวา เตเมตฺวา อปกฑฺฒนฺเต ทิสฺวาน เยน เต ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิ อุปงฺกมิตฺวา เต ภิกฺขู เอตทโวจ “กึ อิมสฺส ภิกฺขเว ภิกฺขุโน อาพาโธ”ติ? “อิมสฺส ภนฺเต อายสฺมโต ถุลฺลกจฺฉาพาโธ. ลสิกาย จีวรานิ กาเย ลคฺคนฺติ. ตานิ มยํ อุทเกน เตเมตฺวา เตเมตฺวา อปกฑฺฒามา”ติ. อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “อนุชานามิ ภิกฺขเว ยสฺส กณฺฑุ วา ปิฬกา วา อสฺสาโว วา ถุลฺลกจฺฉุ วา อาพาโธ กณฺฑุปฺปฏิจฺฉาทิ”นฺติ. ๓๕๕. อถ โข วิสาขา มิคารมาตา มุขปุญฺฉนโจฬํ อาทาย เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข วิสาขา มิคารมาตา ภควนฺตํ เอตทโวจ “ปฏิคฺคณฺหาตุ เม ภนฺเต ภควา มุขปุญฺฉนโจฬํ ยํ มมสฺส ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายา”ติ. ปฏิคฺคเหสิ ภควา มุขปุญฺฉนโจฬํ. อถ โข ภควา วิสาขํ มิคารมาตรํ ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสสิ สมาทเปสิ สมุตฺเตเชสิ สมฺปหํเสสิ. อถ โข วิสาขา มิคารมาตา ภควตา ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺสิตา สมาทปิตา สมุตฺเตชิตา สมฺปหํสิตา อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ. อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “อนุชานามิ ภิกฺขเว มุขปุญฺฉนโจฬก”นฺติ.

tena kho pana samayena aññataro bhikkhu ca sāmaṇero ca gilānaṃ upaṭṭhahiṃsu. so tehi upaṭṭhahiyamāno kālam akāsi. atha kho tassa gilānupaṭṭhākassa bhikkhuno etad (305) ahosi: kathaṃ nu kho gilānupaṭṭhākassa sāmaṇerassa cīvarapaṭiviso dātabbo ’ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. anujānāmi bhikkhave gilānupaṭṭhākassa sāmaṇerassa samakaṃ paṭivisaṃ dātun ti. |4|

. . . . .

๓๕๖. เตน โข ปน สมเยน โรโช มลฺโล อายสฺมโต อานนฺทสฺส สหาโย โหติ. โรชสฺส มลฺลสฺส โขมปิโลติกา อายสฺมโต อานนฺทสฺส หตฺเถ นิกฺขิตฺตา โหติ. อายสฺมโต จ อานนฺทสฺส โขมปิโลติกาย อตฺโถ โหติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส วิสฺสาสํ คเหตุํ สนฺทิฏฺโฐ จ โหติ สมฺภตฺโต จ อาลปิโต จ ชีวติ จ ชานาติ จ คหิเต เม อตฺตมโน ภวิสฺสตีติ. อนุชานามิ ภิกฺขเว อิเมหิ ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส วิสฺสาสํ คเหตุนฺติ.

tena kho pana samayena aññataro bhikkhu bahubhaṇḍo bahuparikkhāro kālaṃ kato hoti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. bhikkhussa bhikkhave kālaṃ kate saṃgho sāmī pattacīvare. api ca gilānupaṭṭhākā bahūpakārā. anujānāmi bhikkhave saṃghena ticīvaraṃ ca pattaṃ ca gilānupaṭṭhākānaṃ dātuṃ, yaṃ tattha lahubhaṇḍaṃ lahuparikkhāraṃ taṃ sammukhībhūtena saṃghena bhājetuṃ, yaṃ tattha garubhaṇḍaṃ garuparikkhāraṃ taṃ āgatānāgatassa cātuddisassa saṃghassa avissajjikaṃ avebhaṅgikan ti. |5|

. . . . .

๓๕๗. เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขูนํ ปริปุณฺณํ โหติ ติจีวรํ. อตฺโถ จ โหติ ปริสฺสาวเนหิปิ ถวิกาหิปิ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ปริกฺขารโจฬกนฺติ. (นิสีทนาทิอนุชานนา นิฏฺฐิตา.)

||27||

.

(๒๒๑. ปจฺฉิมวิกปฺปนุปคจีวราทิกถา) ๓๕๘. อถ โข ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ “ยานิ ตานิ ภควตา อนุญฺญาตานิ ติจีวรนฺติ วา วสฺสิกสาฏิกาติ วา นิสีทนนฺติ วา ปจฺจตฺถรณนฺติ วา กณฺฑุปฺปฏิจฺฉาทีติ วา มุขปุญฺฉนโจฬนฺติ วา ปริกฺขารโจฬนฺติ วา สพฺพานิ ตานิ อธิฏฺฐาตพฺพานิ นุ โข อุทาหุ วิกปฺเปตพฺพานี”ติ?

tena kho pana samayena aññataro bhikkhu naggo hutvā yena bhagavā ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā bhagavantaṃ etad avoca: bhagavā hi bhante anekapariyāyena appicchassa santuṭṭhassa sallekhassa dhutassa pāsādikassa apacayassa viriyārambhassa vaṇṇavādī. idaṃ bhante naggiyaṃ anekapariyāyena appicchatāya santuṭṭhiyā sallekhāya dhutattāya pāsādikatāya apacayāya viriyārambhāya saṃvattati. sādhu bhante bhagavā bhikkhūnaṃ naggiyaṃ anujānātū ’ti. vigarahi buddho bhagavā: ananucchaviyaṃ moghapurisa ananulomikaṃ appaṭirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. kathaṃ hi nāma tvaṃ moghapurisa naggiyaṃ titthiyasamādānaṃ samādiyissasi. n’ etaṃ moghapurisa appasannānaṃ vā pasādāya. vigarahitvā dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: na bhikkhave naggiyaṃ titthiyasamādānaṃ samādiyitabbaṃ. yo samādiyeyya, āpatti thullaccayassā ’ti. |1|

. . . . . . . .

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ติจีวรํ อธิฏฺฐาตุํ น วิกปฺเปตุํ วสฺสิกสาฏิกํ วสฺสานํ จาตุมาสํ อธิฏฺฐาตุํ ตโต ปรํ วิกปฺเปตุํ นิสีทนํ อธิฏฺฐาตุํ น วิกปฺเปตุํ ปจฺจตฺถรณํ อธิฏฺฐาตุํ น วิกปฺเปตุํ กณฺฑุปฺปฏิจฺฉาทึ ยาวอาพาธา อธิฏฺฐาตุํ ตโต ปรํ วิกปฺเปตุํ มุขปุญฺฉนโจฬํ อธิฏฺฐาตุํ น วิกปฺเปตุํ ปริกฺขารโจฬํ อธิฏฺฐาตุํ น วิกปฺเปตุนฺติ. อถ โข ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ “กิตฺตกํ ปจฺฉิมํ นุ โข จีวรํ วิกปฺเปตพฺพ”นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว อายาเมน อฏฺฐงฺคุลํ สุคตงฺคุเลน จตุรงฺคุลวิตฺถตํ ปจฺฉิมํ จีวรํ วิกปฺเปตุนฺติ. ๓๕๙. เตน โข ปน สมเยน อายสฺมโต มหากสฺสปสฺส ปํสุกูลกโต ครุโก โหติ.

tena kho pana samayena aññataro bhikkhu kusacīraṃ nivāsetvā --la-- vākacīraṃ nivāsetvā, phalakacīraṃ nivāsetvā, kesakambalaṃ nivāsetvā, vālakambalaṃ nivāsetvā, ulūkapakkhaṃ nivāsetvā --la-- ajinakkhipaṃ nivāsetvā yena bhagavā ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā bhagavantaṃ etad avoca: bhagavā bhante anekapariyāyena appicchassa ... vaṇṇavādī. idaṃ bhante ajinakkhipaṃ anekapariyāyena appicchatāya ... saṃvattati. sādhu (306) bhante bhagavā bhikkhūnaṃ ajinakkhipaṃ anujānātū ’ti. vigarahi ... akaraṇīyaṃ. kathaṃ hi nāma tvaṃ moghapurisa ajinakkhipaṃ titthiyadhajaṃ dhāressasi. n’ etaṃ moghapurisa appasannānaṃ vā pasādāya. {vigarahitvā} dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: na bhikkhave ajinakkhipaṃ titthiyadhajaṃ dhāretabbaṃ. yo dhāreyya, āpatti thullaccayassā ’ti. |2|

. . . . . . . .

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว สุตฺตลูขํ กาตุนฺติ. วิกณฺโณ โหติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว วิกณฺณํ อุทฺธริตุนฺติ. สุตฺตา โอกิริยนฺติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว อนุวาตํ ปริภณฺฑํ อาโรเปตุนฺติ.

tena kho pana samayena aññataro bhikkhu akkanālaṃ nivāsetvā --la-- potthakaṃ nivāsetvā yena bhagavā ten’ upasaṃkami, upasaṃkamitvā bhagavantaṃ etad avoca: bhagavā bhante anekapariyāyena appicchassa ... vaṇṇavādī. ayaṃ bhante potthako anekapariyāyena appicchatāya ... saṃvattati. sādhu bhante bhagavā bhikkhūnaṃ potthakaṃ anujānātū ’ti. vigarahi ... akaraṇīyaṃ. kathaṃ hi nāma tvaṃ moghapurisa potthakaṃ nivāsessasi. n’ etaṃ moghapurisa appasannānaṃ vā pasādāya. vigarahitvā dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi: na bhikkhave potthako nivāsetabbo. yo nivāseyya, āpatti dukkaṭassā ’ti. |3|

. . . . . . . .

เตน โข ปน สมเยน สงฺฆาฏิยา ปตฺตา ลุชฺชนฺติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว อฏฺฐปทกํ กาตุนฺติ. ๓๖๐. เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺส ภิกฺขุโน ติจีวเร กยิรมาเน สพฺพํ ฉินฺนกํ นปฺปโหติ. (ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.) อนุชานามิ ภิกฺขเว ทฺเว ฉินฺนกานิ เอกํ อจฺฉินฺนกนฺติ. ทฺเว ฉินฺนกานิ เอกํ อจฺฉินฺนกํ นปฺปโหติ. (ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.) อนุชานามิ ภิกฺขเว ทฺเว อจฺฉินฺนกานิ เอกํ ฉินฺนกนฺติ. ทฺเว อจฺฉินฺนกานิ เอกํ ฉินฺนกํ นปฺปโหติ. (ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.)

||28||

.

อนุชานามิ ภิกฺขเว อนฺวาธิกมฺปิ อาโรเปตุํ

tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū sabbanīlakāni cīvarāni dhārenti, sabbapītakāni cīvarāni dhārenti, sabbalohitakāni cīvarāni dhārenti, sabbamañjeṭṭhakāni cīvarāni dhārenti, sabbakaṇhāni cīvarāni dhārenti, sabbamahāraṅgarattāni cīvarāni dhārenti, sabbamahānāmarattāni cīvarāni dhārenti, acchinnadasāni cīvarāni dhārenti, dīghadasāni cīvarāni dhārenti, pupphadasāni cīvarāni dhārenti, phaṇadasāni cīvarāni dhārenti, kañcukaṃ dhārenti, tirīṭakaṃ dhārenti, veṭhanaṃ dhārenti. manussā ujjhāyanti khīyanti vipācenti: seyyathāpi gihikāmabhogino ’ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. na bhikkhave sabbanīlakāni cīvarāni dhāretabbāni, na sabbapītakāni cīvarāni dhāretabbāni ... na kañcukaṃ dhāretabbaṃ, na tirīṭakaṃ dhāretabbaṃ, na veṭhanaṃ dhāretabbaṃ. yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassā ’ti. |1|

. . . . .

น จ ภิกฺขเว สพฺพํ อจฺฉินฺนกํ ธาเรตพฺพํ. โย ธาเรยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ. ๓๖๑. เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺส ภิกฺขุโน พหุํ จีวรํ อุปฺปนฺนํ โหติ. โส จ ตํ จีวรํ มาตาปิตูนํ ทาตุกาโม โหติ.

||29||

.

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.

tena kho pana samayena vassaṃ vutthā bhikkhū anuppanne (307) cīvare pakkamanti pi, vibbhamanti pi, kālam pi karonti, sāmaṇerāpi paṭijānanti, sikkhaṃ paccakkhātakāpi paṭijānanti, antimavatthuṃ ajjhāpannakāpi paṭijānanti, ummattakāpi p., khittacittāpi p., vedanaṭṭāpi p., āpattiyā adassane ukkhittakāpi p., āpattiyā appaṭikamme ukkhittakāpi p., pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge ukkhittakāpi p., paṇḍakāpi p., theyyasaṃvāsakāpi p., titthiyapakkantakāpi p., tiracchānagatāpi p., mātughātakāpi p., pitughātakāpi p., arahantaghātakāpi p., bhikkhunīdūsakāpi p., saṃghabhedakāpi p., lohituppādakāpi p., ubhatovyañjanakāpi paṭijānanti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. |1|

. .

มาตาปิตโรติ โข ภิกฺขเว ททมาเน กึ วเทยฺยาม? อนุชานามิ ภิกฺขเว มาตาปิตูนํ ทาตุํ.

idha pana bhikkhave vassaṃ vuttho bhikkhu anuppanne cīvare pakkamati. sante paṭirūpe gāhake dātabbaṃ. idha pana bhikkhave vassaṃ vuttho bhikkhu anuppanne cīvare vibbhamati, kālaṃ karoti, sāmaṇero paṭijānāti, sikkhaṃ paccakkhātako paṭijānāti, antimavatthuṃ ajjhāpannako paṭijānāti. saṃgho sāmī. idha pana bhikkhave vassaṃ vuttho bhikkhu anuppanne cīvare ummattako paṭijānāti, ... pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge ukkhittako paṭijānāti. sante paṭirūpe gāhake dātabbaṃ. idha pana bhikkhave vassaṃ vuttho bhikkhu anuppanne cīvare paṇḍako paṭijānāti, ... ubhatovyañjanako paṭijānāti. saṃgho sāmī. |2|

. . . . . . . .

น จ ภิกฺขเว สทฺธาเทยฺยํ วินิปาเตตพฺพํ. โย วินิปาเตยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ. ๓๖๒. เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ อนฺธวเน จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา สนฺตรุตฺตเรน คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสิ. โจรา ตํ จีวรํ อวหรึสุ. โส ภิกฺขุ ทุจฺโจโฬ โหติ ลูขจีวโร. ภิกฺขู เอวมาหํสุ “กิสฺส ตฺวํ อาวุโส ทุจฺโจโฬ ลูขจีวโรสี”ติ?

idha pana bhikkhave vassaṃ vuttho bhikkhu uppanne cīvare abhājite pakkamati. sante paṭirūpe gāhake dātabbaṃ. idha pana bhikkhave vassaṃ vuttho bhikkhu uppanne cīvare abhājite vibbhamati, ... antimavatthuṃ ajjhāpannako paṭijānāti. saṃgho sāmī. idha pana bhikkhave vassaṃ vuttho bhikkhu uppanne cīvare abhājite ummattako paṭijānāti, ... pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge ukkhittako paṭijānāti. sante paṭirūpe gāhake dātabbaṃ. idha pana bhikkhave vassaṃ vuttho bhikkhu uppanne cīvare abhājite paṇḍako paṭijānāti ... ubhatovyañjanako paṭijānāti. saṃgho sāmī. |3|

. . . . . . . .

“อิธาหํ อาวุโส อนฺธวเน จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา สนฺตรุตฺตเรน คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสึ. โจรา ตํ จีวรํ อวหรึสุ. เตนาหํ ทุจฺโจโฬ ลูขจีวโร”ติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. น ภิกฺขเว สนฺตรุตฺตเรน คาโม ปวิสิตพฺโพ. โย ปวิเสยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ. เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา อานนฺโท อสฺสติยา สนฺตรุตฺตเรน คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสิ. ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจุํ “นนุ อาวุโส อานนฺท ภควตา ปญฺญตฺตํ ‘น สนฺตรุตฺตเรน คาโม ปวิสิตพฺโพ’ติ? กิสฺส ตฺวํ อาวุโส อานนฺท สนฺตรุตฺตเรน คามํ ปวิฏฺโฐ”ติ? “สจฺจํ อาวุโส ภควตา ปญฺญตฺตํ ‘น สนฺตรุตฺตเรน คาโม ปวิสิตพฺโพ’ติ. อปิ จาหํ อสฺสติยา ปวิฏฺโฐ”ติ.

idha pana bhikkhave vassaṃ vutthānaṃ bhikkhūnaṃ anuppanne cīvare saṃgho bhijjati. tattha manussā ekasmiṃ pakkhe udakaṃ denti ekasmiṃ pakkhe cīvaraṃ denti saṃghassa demā ’ti. saṃghass’ ev’ etaṃ. idha pana bhikkhave vassaṃ vutthānaṃ bhikkhūnaṃ anuppanne cīvare saṃgho bhijjati. tattha manussā ekasmiṃ pakkhe udakaṃ denti, tasmiṃ yeva pakkhe cīvaraṃ denti (308) saṃghassa demā ’ti. saṃghass’ ev’ etaṃ. |4|

. . . . . .

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. ปญฺจิเม ภิกฺขเว ปจฺจยา สงฺฆาฏิยา นิกฺเขปาย คิลาโน วา โหติ วสฺสิกสงฺเกตํ วา โหติ นทีปารํ คนฺตุํ วา โหติ อคฺคฬคุตฺติวิหาโร วา โหติ อตฺถตกถินํ วา โหติ. อิเม โข ภิกฺขเว ปญฺจ ปจฺจยา สงฺฆาฏิยา นิกฺเขปาย. ปญฺจิเม ภิกฺขเว ปจฺจยา อุตฺตราสงฺคสฺส นิกฺเขปายฯเปฯ อนฺตรวาสกสฺส นิกฺเขปาย คิลาโน วา โหติ วสฺสิกสงฺเกตํ วา โหติ นทีปารํ คนฺตุํ วา โหติ อคฺคฬคุตฺติวิหาโร วา โหติ อตฺถตกถินํ วา โหติ. อิเม โข ภิกฺขเว ปญฺจ ปจฺจยา อุตฺตราสงฺคสฺส อนฺตรวาสกสฺส นิกฺเขปาย. ปญฺจิเม ภิกฺขเว ปจฺจยา วสฺสิกสาฏิกาย นิกฺเขปาย คิลาโน วา โหติ นิสฺสีมํ คนฺตุํ วา โหติ นทีปารํ คนฺตุํ วา โหติ อคฺคฬคุตฺติวิหาโร วา โหติ วสฺสิกสาฏิกา อกตา วา โหติ วิปฺปกตา วา.

idha pana bhikkhave vassaṃ vutthānaṃ bhikkhūnaṃ anuppanne cīvare saṃgho bhijjati. tattha manussā ekasmiṃ pakkhe udakaṃ denti ekasmiṃ pakkhe cīvaraṃ denti pakkhassa demā ’ti. pakkhass’ ev’ etaṃ. idha pana bhikkhave vassaṃ vutthānaṃ bhikkhūnaṃ anuppanne cīvare saṃgho bhijjati. tattha manussā ekasmiṃ pakkhe udakaṃ denti, tasmiṃ yeva pakkhe cīvaraṃ denti pakkhassa demā ’ti. pakkhass’ ev’ etaṃ. |5|

. . . . . .

อิเม โข ภิกฺขเว ปญฺจ ปจฺจยา วสฺสิกสาฏิกาย นิกฺเขปายาติ. (ปจฺฉิมวิกปฺปนุปคจีวราทิกถา นิฏฺฐิตา.) (๒๒๒. สงฺฆิกจีวรุปฺปาทกถา) ๓๖๓. เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ เอโก วสฺสํ วสิ. ตตฺถ มนุสฺสา สงฺฆสฺส เทมาติ จีวรานิ อทํสุ. อถ โข ตสฺส ภิกฺขุโน เอตทโหสิ “ภควตา ปญฺญตฺตํ ‘จตุวคฺโค ปจฺฉิโม สงฺโฆ’ติ. อหญฺจมฺหิ เอกโก. อิเม จ มนุสฺสา สงฺฆสฺส เทมาติ จีวรานิ อทํสุ.

idha pana bhikkhave vassaṃ vutthānaṃ bhikkhūnaṃ uppanne cīvare abhājite saṃgho bhijjati. sabbesaṃ samakaṃ bhājetabban ti. |6|

. .

ยํนูนาหํ อิมานิ สงฺฆิกานิ จีวรานิ สาวตฺถึ หเรยฺย”นฺติ. อถ โข โส ภิกฺขุ ตานิ จีวรานิ อาทาย สาวตฺถึ คนฺตฺวา ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสิ.

||30||

.

“ตุยฺเหว ภิกฺขุ ตานิ จีวรานิ ยาว กถินสฺส อุพฺภารายา”ติ.

tena kho pana samayena āyasmā Revato aññatarassa bhikkhuno hatthe āyasmato Sāriputtassa cīvaraṃ pāhesi imaṃ cīvaraṃ therassa dehīti. atha kho so bhikkhu antarā magge āyasmato Revatassa vissāsā taṃ cīvaraṃ aggahesi. atha kho āyasmā Revato āyasmatā Sāriputtena samāgantvā pucchi: ahaṃ bhante therassa cīvaraṃ pāhesiṃ, sampattaṃ taṃ cīvaran ti. nāhaṃ taṃ āvuso cīvaraṃ passāmīti. atha kho āyasmā Revato taṃ bhikkhuṃ etad avoca: ahaṃ āvuso āyasmato hatthe therassa cīvaraṃ pāhesiṃ, kahaṃ taṃ cīvaran ti. ahaṃ bhante āyasmato vissāsā taṃ cīvaraṃ aggahesin ti. bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. |1|

. . . . . . .

อิธ ปน ภิกฺขเว ภิกฺขุ เอโก วสฺสํ วสติ. ตตฺถ มนุสฺสา สงฺฆสฺส เทมาติ จีวรานิ เทนฺติ. อนุชานามิ ภิกฺขเว ตสฺเสว ตานิ จีวรานิ ยาว กถินสฺส อุพฺภารายาติ. เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ อุตุกาลํ เอโก วสิ. ตตฺถ มนุสฺสา สงฺฆสฺส เทมาติ จีวรานิ อทํสุ. อถ โข ตสฺส ภิกฺขุโน เอตทโหสิ “ภควตา ปญฺญตฺตํ ‘จตุวคฺโค ปจฺฉิโม สงฺโฆ’ติ. อหญฺจมฺหิ เอกโก. อิเม จ มนุสฺสา สงฺฆสฺส เทมาติ จีวรานิ อทํสุ. ยํนูนาหํ อิมานิ สงฺฆิกานิ จีวรานิ สาวตฺถึ หเรยฺย”นฺติ.

idha pana bhikkhave bhikkhu bhikkhussa hatthe cīvaraṃ pahiṇati imaṃ cīvaraṃ itthannāmassa dehīti. so antarā magge yo pahiṇati tassa vissāsā gaṇhāti, suggahitaṃ. yassa pahiyyati tassa vissāsā gaṇhāti, duggahitaṃ. idha pana bhikkhave bhikkhu bhikkhussa hatthe cīvaraṃ pahiṇati imaṃ cīvaraṃ itthannāmassa dehīti. so antarā magge yassa pahiyyati tassa vissāsā gaṇhāti, duggahitaṃ. yo pahiṇati tassa vissāsā gaṇhāti, suggahitaṃ. idha pana bhikkhave bhikkhu ... dehīti. so antarā magge suṇāti yo pahiṇati so kālaṃ kato ’ti. tassa matakacīvaraṃ adhiṭṭhāti, svādhiṭṭhitaṃ. yassa pahiyyati tassa vissāsā gaṇhāti, duggahitaṃ. idha pana bhikkhave bhikkhu ... dehīti. so antarā magge suṇāti yassa pahiyyati so kālaṃ kato ’ti. tassa matakacīvaraṃ adhiṭṭhāti, dvādhiṭṭhitaṃ. yo pahiṇati tassa vissāsā gaṇhāti, suggahitaṃ. idha pana bhikkhave bhikkhu ... dehīti. (309) so antarā magge suṇāti ubho kālaṃ katā ’ti. yo pahiṇati tassa matakacīvaraṃ adhiṭṭhāti, svādhiṭṭhitaṃ. yassa pahiyyati tassa matakacīvaraṃ adhiṭṭhāti, dvādhiṭṭhitaṃ. |2|

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

อถ โข โส ภิกฺขุ ตานิ จีวรานิ อาทาย สาวตฺถึ คนฺตฺวา ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสิ. ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ ภิกฺขเว สมฺมุขีภูเตน สงฺเฆน ภาเชตุํ. อิธ ปน ภิกฺขเว ภิกฺขุ อุตุกาลํ เอโก วสติ. ตตฺถ มนุสฺสา สงฺฆสฺส เทมาติ จีวรานิ เทนฺติ. อนุชานามิ ภิกฺขเว เตน ภิกฺขุนา ตานิ จีวรานิ อธิฏฺฐาตุํ “มยฺหิมานิ จีวรานี”ติ. ตสฺส เจ ภิกฺขเว ภิกฺขุโน ตํ จีวรํ อนธิฏฺฐิเต อญฺโญ ภิกฺขุ อาคจฺฉติ สมโก ทาตพฺโพ ภาโค. เตหิ เจ ภิกฺขเว ภิกฺขูหิ ตํ จีวรํ ภาชิยมาเน อปาติเต กุเส อญฺโญ ภิกฺขุ อาคจฺฉติ สมโก ทาตพฺโพ ภาโค. เตหิ เจ ภิกฺขเว ภิกฺขูหิ ตํ จีวรํ ภาชิยมาเน ปาติเต กุเส อญฺโญ ภิกฺขุ อาคจฺฉติ นากามา ทาตพฺโพ ภาโคติ. เตน โข ปน สมเยน ทฺเว ภาติกา เถรา อายสฺมา จ อิสิทาโส อายสฺมา จ อิสิภโฏ สาวตฺถิยํ วสฺสํวุฏฺฐา อญฺญตรํ คามกาวาสํ อคมํสุ. มนุสฺสา จิรสฺสาปิ เถรา อาคตาติ สจีวรานิ ภตฺตานิ อทํสุ. อาวาสิกา ภิกฺขู เถเร ปุจฺฉึสุ “อิมานิ ภนฺเต สงฺฆิกานิ จีวรานิ เถเร อาคมฺม อุปฺปนฺนานิ สาทิยิสฺสนฺติ เถรา ภาค”นฺติ. เถรา เอวมาหํสุ “ยถา โข มยํ อาวุโส ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ อาชานาม ตุมฺหากํเยว ตานิ จีวรานิ ยาว กถินสฺส อุพฺภารายา”ติ. เตน โข ปน สมเยน ตโย ภิกฺขู ราชคเห วสฺสํ วสนฺติ. ตตฺถ มนุสฺสา สงฺฆสฺส เทมาติ จีวรานิ เทนฺติ. อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ “ภควตา ปญฺญตฺตํ ‘จตุวคฺโค ปจฺฉิโม สงฺโฆ’ติ. มยญฺจมฺหา ตโย ชนา. อิเม จ มนุสฺสา สงฺฆสฺส เทมาติ จีวรานิ เทนฺติ. กถํ นุ โข อมฺเหหิ ปฏิปชฺชิตพฺพ”นฺติ? เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา เถรา อายสฺมา จ นิลวาสี อายสฺมา จ สาณวาสี อายสฺมา จ โคตโก อายสฺมา จ ภคุ อายสฺมา จ ผฬิกสนฺตาโน ปาฏลิปุตฺเต วิหรนฺติ กุกฺกุฏาราเม.

idha pana bhikkhave bhikkhu bhikkhussa hatthe cīvaraṃ pahiṇati imaṃ cīvaraṃ itthannāmassa dammīti. so antarā magge yo pahiṇati tassa vissāsā gaṇhāti, duggahitaṃ. yassa pahiyyati tassa vissāsā gaṇhāti, suggahitaṃ. idha pana bhikkhave bhikkhu ... dammīti. so antarā magge yassa pahiyyati tassa vissāsā gaṇhāti, suggahitaṃ. yo pahiṇati tassa vissāsā gaṇhāti, duggahitaṃ. idha pana bhikkhave bhikkhu ... dammīti. so antarā magge suṇāti yo pahiṇati so kālaṃ kato ’ti. tassa matakacīvaraṃ adhiṭṭhāti, dvādhiṭṭhitaṃ. yassa pahiyyati tassa vissāsā gaṇhāti, suggahitaṃ. idha pana bhikkhave bhikkhu ... dammīti. so antarā magge suṇāti yassa pahiyyati so kālaṃ kato ’ti. tassa matakacīvaraṃ adhiṭṭhāti, svādhiṭṭhitaṃ. yo pahiṇati tassa vissāsā gaṇhāti, duggahitaṃ. idha pana bhikkhave bhikkhu ... dammīti. so antarā magge suṇāti ubho kālaṃ katā ’ti. yo pahiṇati tassa matakacīvaraṃ adhiṭṭhāti, dvādhiṭṭhitaṃ. yassa pahiyyati tassa matakacīvaraṃ adhiṭṭhāti, svādhiṭṭhitaṃ. |3|

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

อถ โข เต ภิกฺขู ปาฏลิปุตฺตํ คนฺตฺวา เถเร ปุจฺฉึสุ. เถรา เอวมาหํสุ “ยถา โข มยํ อาวุโส ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ อาชานาม ตุมฺหากํเยว ตานิ จีวรานิ ยาว กถินสฺส อุพฺภารายา”ติ. (สงฺฆิกจีวรุปฺปาทกถา นิฏฺฐิตา.) (๒๒๓. อุปนนฺทสกฺยปุตฺตวตฺถุ) ๓๖๔. เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต สาวตฺถิยํ วสฺสํวุฏฺโฐ อญฺญตรํ คามกาวาสํ อคมาสิ. ตตฺถ จ ภิกฺขู จีวรํ ภาเชตุกามา สนฺนิปตึสุ. เต เอวมาหํสุ “อิมานิ โข อาวุโส สงฺฆิกานิ จีวรานิ ภาชิยิสฺสนฺติ สาทิยิสฺสสิ ภาค”นฺติ? “อามาวุโส สาทิยิสฺสามี”ติ. ตโต จีวรภาคํ คเหตฺวา อญฺญํ อาวาสํ อคมาสิ. ตตฺถปิ ภิกฺขู จีวรํ ภาเชตุกามา สนฺนิปตึสุ. เตปิ เอวมาหํสุ “อิมานิ โข อาวุโส สงฺฆิกานิ จีวรานิ ภาชิยิสฺสนฺติ สาทิยิสฺสสิ ภาค”นฺติ? “อามาวุโส สาทิยิสฺสามี”ติ. ตโตปิ จีวรภาคํ คเหตฺวา อญฺญํ อาวาสํ อคมาสิ. ตตฺถปิ ภิกฺขู จีวรํ ภาเชตุกามา สนฺนิปตึสุ. เตปิ เอวมาหํสุ “อิมานิ โข อาวุโส สงฺฆิกานิ จีวรานิ ภาชิยิสฺสนฺติ สาทิยิสฺสสิ ภาค”นฺติ? “อามาวุโส สาทิยิสฺสามี”ติ. ตโตปิ จีวรภาคํ คเหตฺวา มหนฺตํ จีวรภณฺฑิกํ อาทาย ปุนเทว สาวตฺถึ ปจฺจาคญฺฉิ. ภิกฺขู เอวมาหํสุ “มหาปุญฺโญสิ ตฺวํ อาวุโส อุปนนฺท พหุํ เต จีวรํ อุปฺปนฺน”นฺติ. “กุโต เม อาวุโส ปุญฺญํ? อิธาหํ อาวุโส สาวตฺถิยํ วสฺสํวุฏฺโฐ อญฺญตรํ คามกาวาสํ อคมาสึ. ตตฺถ ภิกฺขู จีวรํ ภาเชตุกามา สนฺนิปตึสุ. เต มํ เอวมาหํสุ ‘อิมานิ โข อาวุโส สงฺฆิกานิ จีวรานิ ภาชิยิสฺสนฺติ สาทิยิสฺสสิ ภาค’นฺติ? ‘อามาวุโส สาทิยิสฺสามี’ติ. ตโต จีวรภาคํ คเหตฺวา อญฺญํ อาวาสํ อคมาสึ. ตตฺถปิ ภิกฺขู จีวรํ ภาเชตุกามา สนฺนิปตึสุ. เตปิ มํ เอวมาหํสุ ‘อิมานิ โข อาวุโส สงฺฆิกานิ จีวรานิ ภาชิยิสฺสนฺติ สาทิยิสฺสสิ ภาค”’นฺติ? ‘อามาวุโส สาทิยิสฺสามี’ติ. ตโตปิ จีวรภาคํ คเหตฺวา อญฺญํ อาวาสํ อคมาสึ. ตตฺถปิ ภิกฺขู จีวรํ ภาเชตุกามา สนฺนิปตึสุ. เตปิ มํ เอวมาหํสุ ‘อิมานิ โข อาวุโส สงฺฆิกานิ จีวรานิ ภาชิยิสฺสนฺติ สาทิยิสฺสสิ ภาค’นฺติ? ‘อามาวุโส สาทิยิสฺสามี’ติ. ตโตปิ จีวรภาคํ อคฺคเหสึ. เอวํ เม พหุํ จีวรํ อุปฺปนฺนนฺติ. “กึ ปน ตฺวํ อาวุโส อุปนนฺท อญฺญตฺร วสฺสํวุฏฺโฐ อญฺญตฺร จีวรภาคํ สาทิยี”ติ?

||31||

.

“เอวมาวุโส”ติ.

aṭṭh’ imā bhikkhave mātikā cīvarassa uppādāya: sīmāya deti, katikāya deti, bhikkhāpaññattiyā deti, saṃghassa deti, ubhatosaṃghassa deti, vassaṃ vutthasaṃghassa deti, ādissa deti, puggalassa deti. sīmāya deti: yāvatikā bhikkhū antosīmagatā tehi bhājetabbaṃ. katikāya deti: sambahulā āvāsā samānalābhā honti, ekasmiṃ āvāse dinne sabbattha dinnaṃ hoti. bhikkhāpaññattiyā deti: yattha saṃghassa dhuvakārā kariyanti tattha demā ’ti. saṃghassa deti: sammukhībhūtena saṃghena bhājetabbaṃ. ubhatosaṃghassa deti: bahukāpi bhikkhū honti ekā bhikkhunī hoti, upaḍḍhaṃ dātabbaṃ. bahukāpi bhikkhuniyo honti eko bhikkhu hoti, upaḍḍhaṃ dātabbaṃ. vassaṃ vutthasaṃghassa deti: yāvatikā bhikkhū tasmiṃ āvāse vassaṃ vutthā tehi bhājetabbaṃ. ādissa deti: yāguyā vā bhatte vā khādaniye vā cīvare vā senāsane vā bhesajje (310) vā. puggalassa deti: imaṃ cīvaraṃ itthannāmassa dammīti. |1|

. . . . . . . . . .

เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉาฯเปฯ เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ “กถญฺหิ นาม อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต อญฺญตฺร วสฺสํวุฏฺโฐ อญฺญตฺร จีวรภาคํ สาทิยิสฺสตี”ติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯเปฯ “สจฺจํ กิร ตฺวํ อุปนนฺท อญฺญตฺร วสฺสํวุฏฺโฐ อญฺญตฺร จีวรภาคํ สาทิยี”ติ? “สจฺจํ ภควา”ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควาฯเปฯ กถญฺหิ นาม ตฺวํ โมฆปุริส อญฺญตฺร วสฺสํวุฏฺโฐ อญฺญตฺร จีวรภาคํ สาทิยิสฺสสิ. เนตํ โมฆปุริส อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทายฯเปฯ วิครหิตฺวาฯเปฯ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ “น ภิกฺขเว อญฺญตฺร วสฺสํวุฏฺเฐน อญฺญตฺร จีวรภาโค สาทิตพฺโพ. โย สาทิเยยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา”ติ. เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต เอโก ทฺวีสุ อาวาเสสุ วสฺสํ วสิ “เอวํ เม พหุํ จีวรํ อุปฺปชฺชิสฺสตี”ติ. อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ “กถํ นุ โข อายสฺมโต อุปนนฺทสฺส สกฺยปุตฺตสฺส จีวรปฏิวีโส ทาตพฺโพ”ติ?

||32||

.

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.

cīvarakkhandhakaṃ aṭṭhamaṃ.

.

เทถ ภิกฺขเว โมฆปุริสสฺส เอกาธิปฺปายํ.

imamhi khandhake vatthu channavuti. tassa uddānaṃ: Rājagahako negamo disvā Vesāliyaṃ gaṇi puna Rājagahaṃ gantvā rañño taṃ paṭivedayi. | putto Sālavatikāya Abhayassa hi atrajo jīvatīti kumārena saṃkhāto Jīvako iti. | so hi Takkasilaṃ gantvā uggahetvā mahābhiso sattavassikāabādhaṃ natthukammena nāsayi, | rañño bhagandalābādhaṃ ālepena apākaḍḍhi, mamaṃ ca itthāgāraṃ ca buddhasaṃghaṃ c’ upaṭṭhaha. | Rājagahako ca seṭṭhi, antagaṇṭhitikicchitaṃ, Pajjotassa mahārogaṃ ghatapānena nāsayi. | adhikāraṃ ca, Siveyyaṃ, abhisannaṃ sinehati, tīṇi uppalahatthena samatiṃsavirecanaṃ. | pakatattaṃ varaṃ yāci, Siveyyaṃ ca paṭiggahi, cīvaraṃ ca gihidānaṃ anuññāsi tathāgato. | Rājagahe janapade bahuṃ uppajji cīvaraṃ. pāvāro, kosikaṃ c’ eva, kojavo, aḍḍhakāsikaṃ, | uccāvacā ca, santuṭṭhi, nāgames’ āgamesu ca, paṭhamaṃ pacchā, sadisā, katikā ca, paṭiharuṃ, | bhaṇḍāgāraṃ, aguttaṃ ca, vuṭṭhāpenti tath’ eva ca, ussannaṃ, kolāhalaṃ ca, kathaṃ bhāje, kathaṃ dade, | sak’-ātirekabhāgena, paṭiviso kathaṃ dade, chakanena, sītuṇhi ca, uttarituṃ, na jānare, | oropento, bhājanaṃ ca, pātiyā ca, chamāya ca, upacikā, majjhe, jiranti, ekato, patthinnena ca, | pharus’-āchinn’-accibandhā, addasāsi ubhaṇḍite, vīmaṃsitvā Sakyamuni anuññāsi ticīvaraṃ, | aññena atirekena, uppajji, chiddam eva ca, cātuddīpo, varaṃ yāci dātuṃ vassikasāṭikaṃ | āgantu-gami-gilānaṃ upaṭṭhākaṃ ca bhesajjaṃ dhuvaṃ udakasāṭiṃ ca, paṇītaṃ, atikhuddakaṃ, | thullakacchu, mukhaṃ, khomaṃ, paripuṇṇaṃ, adhiṭṭhānaṃ, pacchimaṃ, kato garuko, vikaṇṇo, suttam okiri, | (311) lujjanti, na ppahonti ca, anvādhikaṃ, bahūni ca, Andhavane, asatiyā, eko vassaṃ, utumhi ca, | dve bhātukā, Rājagahe, Upanando, puna dvisu, kucchivikāro, gilāno ubho c’ eva, gilāyanā, | naggā, kusā, vākacīraṃ, phalako, kesakambalaṃ, vāla-ulūkapakkhaṃ ca, ajinaṃ, akkanālaṃ ca, | potthakaṃ, nīla-pītaṃ ca, lohitaṃ, mañjeṭṭhena ca, kaṇhā, mahāraṅga-nāma, acchinnadasikā tathā, | dīgha-puppha-phaṇadasā, kañcu-tirīṭa-veṭhanaṃ, anuppanne pakkamati, saṃgho bhijjati tāvade, | pakkhe dadanti, saṃghassa, āyasmā Revato pahi, vissāsagāh’, ādhiṭṭhāti, aṭṭha cīvaramātikā ’ti.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

อิธ ปน ภิกฺขเว ภิกฺขุ เอโก ทฺวีสุ อาวาเสสุ วสฺสํ วสติ “เอวํ เม พหุํ จีวรํ อุปฺปชฺชิสฺสตี”ติ. สเจ อมุตฺร อุปฑฺฒํ อมุตฺร อุปฑฺฒํ วสติ อมุตฺร อุปฑฺโฒ อมุตฺร อุปฑฺโฒ จีวรปฏิวีโส ทาตพฺโพ. ยตฺถ วา ปน พหุตรํ วสติ ตโต จีวรปฏิวีโส ทาตพฺโพติ. (อุปนนฺทสกฺยปุตฺตวตฺถุ นิฏฺฐิตํ.) (๒๒๔. คิลานวตฺถุกถา) ๓๖๕. เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺส ภิกฺขุโน กุจฺฉิวิการาพาโธ โหติ. โส สเก มุตฺตกรีเส ปลิปนฺโน เสติ. อถ โข ภควา อายสฺมตา อานนฺเทน ปจฺฉาสมเณน เสนาสนจาริกํ อาหิณฺฑนฺโต เยน ตสฺส ภิกฺขุโน วิหาโร เตนุปสงฺกมิ. อทฺทสา โข ภควา ตํ ภิกฺขุํ สเก มุตฺตกรีเส ปลิปนฺนํ สยมานํ ทิสฺวาน เยน โส ภิกฺขุ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ “กึ เต ภิกฺขุ อาพาโธ”ติ? “กุจฺฉิวิกาโร เม ภควา”ติ. “อตฺถิ ปน เต ภิกฺขุ อุปฏฺฐาโก”ติ? “นตฺถิ ภควา”ติ “กิสฺส ตํ ภิกฺขู น อุปฏฺเฐนฺตี”ติ? “อหํ โข ภนฺเต ภิกฺขูนํ อการโก เตน มํ ภิกฺขู น อุปฏฺเฐนฺตี”ติ. อถ โข ภควา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อามนฺเตสิ “คจฺฉานนฺท อุทกํ อาหร อิมํ ภิกฺขุํ นหาเปสฺสามา”ติ. “เอวํ ภนฺเต”ติ โข อายสฺมา อานนฺโท ภควโต ปฏิสฺสุณิตฺวา อุทกํ อาหริ. ภควา อุทกํ อาสิญฺจิ. อายสฺมา อานนฺโท ปริโธวิ. ภควา สีสโต อคฺคเหสิ. อายสฺมา อานนฺโท ปาทโต อุจฺจาเรตฺวา มญฺจเก นิปาเตสุํ. อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ภิกฺขุสงฺฆํ สนฺนิปาตาเปตฺวา ภิกฺขู ปฏิปุจฺฉิ “อตฺถิ ภิกฺขเว อมุกสฺมึ วิหาเร ภิกฺขุ คิลาโน”ติ? “อตฺถิ ภควา”ติ. “กึ ตสฺส ภิกฺขเว ภิกฺขุโน อาพาโธ”ติ? “ตสฺส ภนฺเต อายสฺมโต กุจฺฉิวิการาพาโธ”ติ. “อตฺถิ ปน ภิกฺขเว ตสฺส ภิกฺขุโน อุปฏฺฐาโก”ติ? “นตฺถิ ภควา”ติ “กิสฺส ตํ ภิกฺขู น อุปฏฺเฐนฺตี”ติ? “เอโส ภนฺเต ภิกฺขุ ภิกฺขูนํ อการโก เตน ตํ ภิกฺขู น อุปฏฺเฐนฺตี”ติ. “นตฺถิ โว ภิกฺขเว มาตา นตฺถิ ปิตา เย โว อุปฏฺฐเหยฺยุํ. ตุมฺเห เจ ภิกฺขเว อญฺญมญฺญํ น อุปฏฺฐหิสฺสถ อถ โก จรหิ อุปฏฺฐหิสฺสติ?

Permanent link

http://www2.hf.uio.no/common/apps/permlink/permlink.php?app=polyglotta&context=ctext&uid=9f546100-7982-11e6-98cc-0050569f23b2

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages

Choose display