gzhan yang so so’i skye bo’i gang zag dang,
so so’i skye bo dge ba’i gang zag dang,
dad pas rjes su ’brang ba’i gang zag dang,
chos kyi rjes su ’brang ba’i gang zag dang,
brgyad pa’i gang zag dang,
rgyun du zhugs pa’i gang zag dang,
lan cig phyir ’ong ba’i gang zag dang,
phyir mi ’ong ba’i gang zag dang,
dgra bcom pa’i gang zag dang,
rang sangs rgyas kyi gang zag dang,
byang chub sems dpa’i gang zag dang,
gang zag gcig ’jig rten du byung na skye bo mang po la phan pa dang, skye bo mang po la bde ba dang, ’jig rten la snying brtse ba dang, lha dang, mi’i skye bo phal po che’i don gyi phyir, phan pa’i phyir, bde ba’i phyir lha dang mi rnams kyi ston pa sangs rgyas bcom ldan ’das gang zag gcig po ’jig rten du byung ste,
’di ni gang zag ces bya’o.
gang zag gi sgra de dag thams cad ni de bzhin gshegs pa’i kun rdzob kyi tshig gi gnas kyis sems can rnams drang ba’i phyir bstan pa ste;
de la gang dag mngon par zhen pa, de dag ni rton pa ma yin pa zhes bya ste,
de dag rton pa la gzud pa’i phyir bcom ldan ’das kyis kyang: chos nyid la rton cig, gang zag la ni ma yin no! zhes gsungs so.
punar aparaṃ pṛthagjanaḥ pudgalaḥ,
kuśalaḥ pṛthagjanaḥ pudgalaḥ,
śraddhā_nusārī pudgalaḥ,
dharmānusārī pudgalaḥ,
aṣṭamakaḥ pudgalaḥ,
srotaāpannaḥ pudgalaḥ,
sakṛdāgāmī pudgalaḥ,
anāgāmī pudgalaḥ,
arhan pudgalaḥ,
pratyekabuddhaḥ pudgalaḥ,
bodhisattvḥ pudgala,
ekapudgalo loka utpanno bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāyai devamanuṣyāṇāṃ mahato janakāyasyārthāya hitāya sukhāya śāstā devamanuṣyāṇāṃ buddho bhagavān ekapudgalo loka utpannaḥ,
ayam ucyate pudgalaḥ.
te sarve pudgalaśabdās tathāgatasya saṃvṛtipadasthānena sattvānāṃ nayārthaṃ deśitāḥ.
tatra ye ’bhiniviṣṭās te ’pratisaraṇā ity ucyante.
teṣāṃ pratisaraṇāvatāraṇārthaṃ bhagavatāpy uktam dharmatāṃ pratisaratu na pudgalam iti.
Further, the ordinary person,
the good ordinary person,
the person following his faith,
the person following religious teachings,
the person on the eighth stage,
the person having entered the stream,
the person returning once [to the sphere of passion],
the person not returning,
the person being a saint,
the person being an isolated buddha,
the person being a bodhisattva,
the unique person born in the world for the sake of many beings’ benefit, many beings’ happiness, out of compassion for the world, for the welfare, benefit and happiness of great throngs of gods and human beings, as a teacher of gods and human beings, the Awakened Lord, the unique person born in the world,
these are called persons.
All those words for persons are taught by the Tathāgata from the standpoint of conventional phrases to guide beings.
Those, however, who are attached to these [words] are [really] without anything to rely on.
To bring them to reliance also the Lord says: “One should rely on the true state of moments of existence, not on a person”.
The main part of this section is based on the Pudgalavyavasthānam in Abhidharmasamuccaya p. 86ff:
gang zag dang chos nyid kyi rnam grangs gzhan yang bstan pa’i phyir gzhan yang so so’i skye bo zhes bya ba la sogs pa gang zag gi rnam grangs su gsungs pa’o.
de la sbyin pa dang tshul khrims la sogs pa dge ba’i phyogs la ma zhugs pa rnams ni so so’i skye bo’i gang zag go.
sbyin pa dang tshul khrims la zhugs la spyod pa de dag ma nyams pa rnams ni so so’i skye bo dge ba’i gang zag go.
tshogs bsag pa dbang po zhan te mi gzhan gyis bstan pa la brten nas bden pa rtogs par bya ba’i phyir sbyor ba ni dad pas rjes su ’brang ba’i gang zag go – Abhidharmasamuccaya p. 8812-13: shraddhānusārī pudgalaḥ katamaḥ / saṃbhṛtasaṃbhāro mṛdvindriyaḥ paropadesham anusmṛtya (according to ṭ āshritya) yaḥ satyābhisamayāya prayujyate //
tshogs bsags pa dbang po rnon po rang gi shes rab kyis bden pa’i dbang du byas te, gsungs pa’i chos rtogs pa la brten nas bden par rtogs par bya ba la spyor pa ni chos kyi rjes su ’brang ba’i gang zag go – As Abhidharmasamuccaya p. 8813-14: dharmānusārī katamaḥ / saṃbhṛtasaṃbhāras tīkṣṇendriyaḥ svayam eva satyādhipateyaṃ dharmam anusmṛtya (according to ṭ āshritya) yaḥ satyābhisamayāya prayujyate // with some differences. For these two cf. also Koshabhāṣya p. 35315-18.
brgyad pa’i gang zag ni rgyun du zhugs pa’i ’bras bu thob par bya ba’i phyir ’jug pa ste, gang mthong ba’i lam sems kyi skad cig ma bco lnga la gnas pa’o – Abhidharmasamuccaya p. 8819-20: srotaāpattiphalapratipannakaḥ katamaḥ / nirvedhabhāgīyeṣu panycadashasu darshanamārgacittakṣaṇeṣu yaḥ pudgalaḥ //
mthong ba’i lam sems kyi skad cig ma bcu drug la gnas pa ni rgyun du zhugs pa’i gang zag go – Abhidharmasamuccaya p. 8820-21: srotaāpannaḥ katamaḥ / ṣoḍashe darshanamārgacittakṣaṇe yaḥ pudgalaḥ //
gang bsgom pa’i lam ’dod pa na spyod pa’i nyon mongs pa rnam pa drug spangs pa’i lam la gnas pa ni lan cig phyir ’ong ba’i gang zag go – Abhidharmasamuccaya p. 8911-13: sakṛdāgāmī katamaḥ / bhāvanāmārge kāmāvacārasya ṣaṣṭasya kleshaprakārasya prahāṇamārge yaḥ pudgalaḥ //
gang bsgom pa’i lam ’dod pa na spyod pa’i nyon mongs pa’i rnam pa thams cad spangs pa’i lam la gnas pa ni phyir mi ’ong ba’i gang zag go – Abhidharmasamuccaya p. 8915-17: anāgāmī pudgalaḥ katamaḥ / bhāvanāmārge kāmāvacārasya navamasya kleshaprakārasya prahāṇamārge yaḥ pudgalaḥ // yadā sarveṣāṃ kāmāvacārāṇāṃ bhāvanāprahātavyānāṃ prahāṇād anāgāmī bhavati // which ṭ abridges.
srid pa’i rtse mo’i nyon mongs pa rnam pa dgu char spangs pa’i lam la gnas pa ni dgra bcom pa’i gang zag go – Abhidharmasamuccaya p. 8920-901: arhan katamaḥ / bhāvāgrikasya navamasya kleshaprakārasya prahāṇamārge yaḥ pudgalaḥ // yadā traidhātukānāṃ kāmāvacārāṇāṃ sarvakleshānāṃ prahāṇād arhan bhavati // which ṭ abridges.
sangs rgyas ’jig rten du ma byung ba’i tshe ’dod pa’i khams su skyes nas gzhan gyi man ngag med par khams gsum gyi nyon mongs pa thams cad spangs te, rang byang chub mngon sum du byas pa ni rang sangs rgyas kyi gang zag go – Abhidharmasamuccaya p. 9122-921: kāmāvacāraḥ pratyekabuddhaḥ katamaḥ / abuddhabhave kāmadhātau svataḥ pratyekabuddhabodhim abhisaṃbuddhaḥ //
mos pas spyod pa’i sa nas brtsams nas sa bcu man chad la gnas pa bdag dang gzhan gyi don gyi phyir zhugs pa rnams ni byang chub sems dpa’i gang zag go. Cf. Abhidharmasamuccaya p. 924-11: adhimukticaryābhūmau sthito ... which ṭ probably refers to.
gang zag gcig ces bya bas de bzhin gshegs pa gnyis ’jig rten du ’byung ba mi srid par ston to. ’jig rten du ’byung ba na zhes bya ba ni dga’ ldan gyi pho brang nas ’chi ’pho ba bstan te, ’dod pa’i khams su skyes nas zhes bya ba’i don to. phan pa ni ’dod pa’i bsod nyams kyi mtha’ yongs su spangs pa’o. bde ba ni bdag nyid ngal ba’i mtha’ yongs su spangs pa’o. ’jig rten la snying brtse ba ni ’jig rten du skye zhing lam dbu ma ston pa yang, sems can la thugs rje’i rgyus zhes bya ba’i don to. don ni mya ngan las ’das pa’i ’bras bu la gzhag pa’o. ston pa ni ’phags pa’i bden pa bzhi ’chad pa’i phyir ro. de ni gang zag ces bya’o zhes bya ba ni gong du bshad pa de dag ni gang zag ces bya’o.
kun rdzob kyi tshig gi gnas kyis zhes bya ba ni gang zag ces gsungs pa yang gang zag gi dngos po yod pa’i phyir gsungs pa ni ma yin gyi, gang zag ces gang zag gi tshig ma brtags na tha snyad du bya zhing sems can drang du mi rung bas sems can rnams grangs mang po’i phyir kun rdzob tsam du btags nas bstan pa ste, btags pa tsam la gang zag gi dngos po yod par mngon par chags pa de dag ni chos nyid la ston pa ma yin no.
Cf. the expression in Rgvbh p. 355-6: ṣaṭ pudgalān adhikṛtya prabhedasho bhagavatā saṃvṛtipadasthānena satvānām anupūrvanayāvatārārtham imāni trīṇi sharaṇāni deshitāni prajnyaptāni /
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.