Bibliotheca Polyglotta

Exodus

Complete text

כא

ΚΑʹ

ܩܦܠܐܘܢ: ܟܐ.

Cap. 21

ԳԼ. ԻԱ

თავი ოცდამეერთე

ΚΑʹ

א. וְאֵלֶּה הַמִּשְׁפָּטִים אֲשֶׁר תָּשִׂים לִפְנֵיהֶם:

καὶ ταῦτα τὰ δικαιώματα ἃ παραθήσεις ἐνώπιον αὐτῶν

1 ܘܗܵܠܹܝܢ ܕܝܼܢܹ̈ܐ ܕܲܬ݂ܣܝܼܡ ܩܕ݂ܵܡܲܝܗܘܿܢ.

Hæc sunt judicia quæ propones eis.

Եւ այս իրաւունք են զոր դիցես առաջի նոցա:

და ესე აღრიცხვაჲ სამართალთა ჩემთა წინაშე მათსა. 1

1 Þessir eru dómar þeir er þú skalt þeim fyrir setja:

1 Now these are the judgments which thou shalt set before them.

ב. כִּי תִקְנֶה עֶבֶד עִבְרִי שֵׁשׁ שָׁנִים יַעֲבֹד וּבַשְּׁבִעִת יֵצֵא לַחָפְשִׁי חִנָּם:

ἐὰν κτήσῃ παῖδα Εβραῖον ἓξ ἔτη δουλεύσει σοι τῷ δὲ ἑβδόμῳ ἔτει ἀπελεύσεται ἐλεύθερος δωρεάν

2 ܟܲܕ݂ ܬܸܙܒܲܢ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܝܗ̄ܘܼܕ݂ܵܝܵܐ: ܫܸܬ݂ ܫܢܝܼܢ ܢܸܦܠܚܵܟ݂: ܘܲܒ݂ܕܲܫܒܲܥ ܢܸܦܘܿܩ ܒܲܪ ܚܹܐܪܹ̈ܐ ܡܼܢ ܠܘܵܬ݂ܵܟ݂.

Si emeris servum hebræum, sex annis serviet tibi: in septimo egredietur liber gratis.

Եթէ գնեսցես ծառայ Եբրայեցի, զվեց ամ ծառայեսցէ քեզ, եւ յամին եւթներորդի գնասցէ ազատ ձրի:

უკუეთუ მოიგო მონაჲ ებრაელი, ექუს წელ გმონებდეს შენ, ხოლო მეშჳდესა წელსა განვიდეს თავისუფალი ნიჭითა. 2

2 Ef þú kaupir ebreskan þræl, þá skal hann þér vi. vetr þjóna. En hann skal á sjaunda ári braut fara kauplaust sem hann kom.

2 If thou buy an Hebrew servant, six years he shall serve: and in the seventh he shall go out free for nothing.

ג. אִם בְּגַפּוֹ יָבֹא בְּגַפּוֹ יֵצֵא אִם בַּעַל אִשָּׁה הוּא וְיָצְאָה אִשְׁתּוֹ עִמּוֹ:

ἐὰν αὐτὸς μόνος εἰσέλθῃ καὶ μόνος ἐξελεύσεται ἐὰν δὲ γυνὴ συνεισέλθῃ μετ᾽ αὐτοῦ ἐξελεύσεται καὶ ἡ γυνὴ μετ᾽ αὐτοῦ

3 ܐܸܢ ܒܲܠܚܘܿܕ݂ܵܘܗܝ ܢܸܥܘܿܠ: ܒܲܠܚܘܿܕ݂ܵܘܗܝ ܢܸܦܘܿܩ: ܘܐܸܢ ܒܥܸܠ ܐܲܢ̄ܬܿܬ݂ܵܐ ܗ̄ܘܼ: ܬܸܦܘܿܩ ܐܲܢ̄ܬܿܬܹܗ ܥܲܡܹܗ.

Cum quali veste intraverit, cum tali exeat: si habens uxorem, et uxor egredietur simul.

Եթէ ինքն միայն մտեալ իցէ, միայն գնասցէ. եւ եթէ կնաւ հանդերձ մտեալ իցէ, ելցէ եւ կինն ընդ նմա:

ხოლო უკუეთუ თჳთ მხოლოჲ შემოვიდეს, მხოლოცა განვიდეს. ხოლო უკუეთუ ცოლი შემოვიდეს მის თანა, ცოლიცა განვიდეს მის თანა. 3

3 En ef hann á konu, ok fari hon á braut með honum.

3 If he came in by himself, he shall go out by himself: if he were married, then his wife shall go out with him.

ד. אִם אֲדֹנָיו יִתֶּן לוֹ אִשָּׁה וְיָלְדָה לּוֹ בָנִים אוֹ בָנוֹת הָאִשָּׁה וִילָדֶיהָ תִּהְיֶה לַאדֹנֶיהָ וְהוּא יֵצֵא בְגַפּוֹ:

ἐὰν δὲ ὁ κύριος δῷ αὐτῷ γυναῖκα καὶ τέκῃ αὐτῷ υἱοὺς ἢ θυγατέρας ἡ γυνὴ καὶ τὰ παιδία ἔσται τῷ κυρίῳ αὐτοῦ αὐτὸς δὲ μόνος ἐξελεύσεται

4 ܘܐܸܢ ܡܵܪܹܗ ܢܸܬܸܠ ܠܹܗ ܐܲܢ̄ܬܿܬ݂ܵܐ: ܘܬܹܐܠܲܕ݂ ܠܹܗ ܒܢܲܝܵܐ ܘܲܒ݂ܢܵܬ݂ܵܐ: ܐܲܢ̄ܬܿܬ݂ܵܐ ܘܲܒ݂ܢܹܝܗ ܬܸܗܘܸܐ ܕܡܵܪܹܗ: ܘܗܘܼ ܢܸܦܘܿܩ ܒܲܠܚܘܿܕ݂ܵܘܗܝ.

Sin autem dominus dederit illi uxorem, et pepererit filios et filias: mulier et liberi ejus erunt domini sui, ipse vero exibit cum vestitu suo.

Ապա եթէ տէրն իւր տացէ նմա կին, եւ ծնանիցի նմա ուստերս եւ դստերս, կինն եւ որդիք` տեառն նորա եղիցին, եւ նա միայն ելցէ:

ხოლო უკუეთუ უფალმან მისმან უსუას მას ცოლი და უშვნეს მას ძენი, ანუ ასულნი, ცოლი და შჳლნი იყვნედ უფლისა მათისად და იგი მხოლოჲ განვიდეს. 4

4 En ef hann á sonu ok dœtr, veri konan ok bǫrn hennar dróttins síns þjónar, en hann sjálfr fari á braut með klæðum sínum.

4 If his master have given him a wife, and she have born him sons or daughters; the wife and her children shall be her master's, and he shall go out by himself.

ה. וְאִם אָמֹר יֹאמַר הָעֶבֶד אָהַבְתִּי אֶת אֲדֹנִי אֶת אִשְׁתִּי וְאֶת בָּנָי לֹא אֵצֵא חָפְשִׁי:

ἐὰν δὲ ἀποκριθεὶς εἴπῃ ὁ παῖς ἠγάπηκα τὸν κύριόν μου καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τὰ παιδία οὐκ ἀποτρέχω ἐλεύθερος

5 ܘܐܸܢ ܢܹܐܡܲܪ ܥܲܒ݂ܕܵܐ ܕܪܵܚܹܡ ܐ̄ܢܵܐ ܠܡܵܪܝ ܘܠܲܐܢ̄ܬܲܬ݂ܝ ܘܠܲܒ݂ܢܲܝ: ܠܵܐ ܢܵܦܹܩ ܐ̄ܢܵܐ ܒܲܪ ܚܹܐܪܹ̈ܐ.

Quod si dixerit servus: Diligo dominum meum et uxorem ac liberos; non egrediar liber:

Ապա եթէ պատասխանի տուեալ ասիցէ ծառայն. Սիրեցի զտէր իմ եւ զկին իմ եւ զորդիս իմ, եւ ոչ գնամ յազատութիւն:

ხოლო უკუეთუ მიუგოს და ჰრქუას მონამან: შევიყუარე უფალი ჩემი და ცოლი ჩემი და შვილნი ჩემნი და არა განვალ თავისუფალი. 5

5 Nú ef þrællinn segir: Elska ek dróttinn minn, konu ok sonu, ok því vil ek eigi frjáls á braut,

5 And if the servant shall plainly say, I love my master, my wife, and my children; I will not go out free:

ו. וְהִגִּישׁוֹ אֲדֹנָיו אֶל הָאֱלֹהִים וְהִגִּישׁוֹ אֶל הַדֶּלֶת אוֹ אֶל הַמְּזוּזָה וְרָצַע אֲדֹנָיו אֶת אָזְנוֹ בַּמַּרְצֵעַ וַעֲבָדוֹ לְעֹלָם:

προσάξει αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ πρὸς τὸ κριτήριον τοῦ θεοῦ καὶ τότε προσάξει αὐτὸν ἐπὶ τὴν θύραν ἐπὶ τὸν σταθμόν καὶ τρυπήσει αὐτοῦ ὁ κύριος τὸ οὖς τῷ ὀπητίῳ καὶ δουλεύσει αὐτῷ εἰς τὸν αἰῶνα

6 ܢܩܲܪܒ݂ܝܼܘܗܝ ܡܵܪܹܗ ܠܘܵܬ݂ ܕܲܝܵܢܵܐ: ܘܲܢܩܲܪܒ݂ܝܼܘܗܝ ܠܘܵܬ݂ ܬܲܪܥܵܐ: ܐܵܘ ܠܘܵܬ݂ ܐܸܣܟܿܘܿܦܬ݂ܵܐ: ܘܢܸܩܘܿܒ݂ ܡܵܪܹܗ ܐܸܕ݂ܢܹܗ ܒܡܲܩܒ݂ܵܐ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܠܹܗ ܥܒܸܕ݂ ܦܲܠܵܚ ܠܥܵܠܲܡ.

offeret eum dominus diis, et applicabitur ad ostium et postes, perforabitque aurem ejus subula: et erit ei servus in sæculum.

տարցի զնա տէրն իւր յատեան Աստուծոյ, եւ ապա մատուսցէ զնա առ սեամս դրանն. եւ ծակեսցէ զունկն նորա հերեամբ, եւ ծառայեսցէ նմա յաւիտեան:

მიიყუანოს იგი უფალმან მისმან სამშჯავროსა ღმრთისასა და მერმე მიიყუანოს იგი კარად ზღურბლსა თანა და განუჴურიტოს მას უფალმან მისმან ყური სადგისითა და ჰმონებდეს მას უკუნისამდე. 6

6 þá skal dróttinn hans fœra hann Guði, ok við mun handleggjast við dyr ok dyri stafi, ok raufa mun dróttinn eyru hans með al, ok mun vera hans í veraldir.

6 Then his master shall bring him unto the judges; he shall also bring him to the door, or unto the door post; and his master shall bore his ear through with an aul; and he shall serve him for ever.

ז. וְכִי יִמְכֹּר אִישׁ אֶת בִּתּוֹ לְאָמָה לֹא תֵצֵא כְּצֵאת הָעֲבָדִים:

ἐὰν δέ τις ἀποδῶται τὴν ἑαυτοῦ θυγατέρα οἰκέτιν οὐκ ἀπελεύσεται ὥσπερ ἀποτρέχουσιν αἱ δοῦλαι

7 ܘܟܲܕ݂ ܢܙܲܒܸܿܢ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܒܲܪܬܹܗ ܠܐܲܡܬ݂ܵܐ: ܠܵܐ ܬܸܦܘܿܩ ܐܲܝܟ݂ ܕܢܵܦܩܝܼܢ ܥܲܒ݂ܕܹ̈ܐ.

Si quis vendiderit filiam suam in famulam, non egredietur sicut ancillæ exire consueverunt.

Իսկ եթէ վաճառեսցէ ոք զդուստր իւր յաղախնութիւն, մի՛ գնասցէ որպէս ելանիցեն աղախնայք:

უკუეთუ ვინმე მისცეს ასული თჳსი მონასა, არა განვიდეს, ვითარცა განვლენ მჴევალნი. 7

7 Ef nokkurr maðr selr dóttur sína til ambáttar, þá skal hon eigi svá á braut fara sem aðrar ambáttir eru vanar at fara.

7 And if a man sell his daughter to be a maidservant, she shall not go out as the menservants do.

ח. אִם רָעָה בְּעֵינֵי אֲדֹנֶיהָ אֲשֶׁר לוֹ יְעָדָהּ וְהֶפְדָּהּ לְעַם נָכְרִי לֹא יִמְשֹׁל לְמָכְרָהּ בְּבִגְדוֹ בָהּ:

ἐὰν μὴ εὐαρεστήσῃ τῷ κυρίῳ αὐτῆς ἣν αὑτῷ καθωμολογήσατο ἀπολυτρώσει αὐτήν ἔθνει δὲ ἀλλοτρίῳ οὐ κύριός ἐστιν πωλεῖν αὐτήν ὅτι ἠθέτησεν ἐν αὐτῇ

8 ܐܸܢ ܣܲܢܝܵܐ ܗ̄ܝܼ ܒܥܲܝܢܲܝ ܡܵܪܵܗ ܕܠܵܐ ܢܸܣܒ݂ܝܼܗ: ܢܸܦܪܩܝܼܗ: ܠܥܲܡ ܢܘܼܟ݂ܪܵܝ ܠܵܐ ܫܠܝܼܛ ܠܹܗ ܠܲܡܙܲܒܵܢܘܼܬ݂ܵܗ: ܡܸܛܠ ܕܕܲܓܸܿܠ ܒܵܗ.

Si displicuerit oculis domini sui cui tradita fuerat, dimittet eam: populo autem alieno vendendi non habebit potestatem, si spreverit eam.

Եթէ ոչ լինիցի հաճոյ յաչս տեառն իւրոյ որում հաստատեցաւն, փրկեսցէ զնա. բայց յազգ օտար չէ իշխան վաճառել, զի անարգեաց զնա:

ხოლო უკუეთუ არა სათნო-იყოს უფლისა თჳსისა, რომელი არა აღიარა მან წინაშე თუალთა, გამოიჴსნას იგი, ხოლო წარმართისა უცხოჲსა არა უფალ არს განსყიდისა მისისა, რამეთუ შეურაცხ-ყო იგი. 8

8 Ef mislíkar augum dróttins síns þess er hana hefir keypta, þá lati hann hana á braut fara. Eigi skal hann selja hana útlendum lýð, þo at hann ræki.

8 If she please not her master, who hath betrothed her to himself, then shall he let her be redeemed: to sell her unto a strange nation he shall have no power, seeing he hath dealt deceitfully with her.

ט. וְאִם לִבְנוֹ יִיעָדֶנָּה כְּמִשְׁפַּט הַבָּנוֹת יַעֲשֶׂה לָּהּ:

ἐὰν δὲ τῷ υἱῷ καθομολογήσηται αὐτήν κατὰ τὸ δικαίωμα τῶν θυγατέρων ποιήσει αὐτῇ

9 ܘܐܸܢ ܠܲܒ݂ܪܹܗ ܢܸܣܒ݂ܝܼܗ: ܐܲܝܟ݂ ܢܵܡܘܿܣܵܐ ܕܡܸܬ݂ܥܒܸܕ݂ ܠܲܒ݂ܢܵܬ݂ܵܐ ܢܸܥܒܸܿܕ݂ ܠܵܗ.

Sin autem filio suo desponderit eam, juxta morem filiarum faciet illi.

Ապա թէ որդւոյ իւրում հաստատեսցէ զնա, ըստ օրինաց դստերաց արասցէ նմա:

ხოლო უკუეთუ ძედ აღიაროს იგი, სამართალთაებრ ასულთასა უყოს მას. 9

9 Ef hann fastnar hana syni sínum, gjǫri hann við hana sem við dóttur sína.

9 And if he have betrothed her unto his son, he shall deal with her after the manner of daughters.

י. אִם אַחֶרֶת יִקַּח לוֹ שְׁאֵרָהּ כְּסוּתָהּ וְעֹנָתָהּ לֹא יִגְרָע:

ἐὰν δὲ ἄλλην λάβῃ ἑαυτῷ τὰ δέοντα καὶ τὸν ἱματισμὸν καὶ τὴν ὁμιλίαν αὐτῆς οὐκ ἀποστερήσει

10 ܘܐܸܢ ܐ̄ܚܪܹܬ݂ܵܐ ܢܸܣܲܒ݂ ܠܹܗ: ܬܘܼܪܣܵܝܵܗ ܘܲܠܒ݂ܘܼܫܵܗ ܘܡܲܫܟܿܒ݂ܵܗ ܠܵܐ ܢܒܲܨܲܪ.

Quod si alteram ei acceperit, providebit puellæ nuptias, et vestimenta, et pretium pudicitiæ non negabit.

Ապա թէ առ նովաւ այլ առնուցու, զօրէնն եւ զհանդերձ նորա եւ զմերձաւորութիւն մի՛ հատցէ ի նմանէ:

და უკუეთუ სხუაჲ მიიყვანოს მან, სათანადოთაგან და შესამოსლისა და ზრახვისა მისისა არა დააკლოს იგი. 10

10 En ef hann tekr aðra konu, þá mun hann ok sjá meynni gjaforð, ok eigi mun hann neita henni klæði ok verð með grandværi.

10 If he take him another wife; her food, her raiment, and her duty of marriage, shall he not diminish.

יא. וְאִם שְׁלָשׁ אֵלֶּה לֹא יַעֲשֶׂה לָהּ וְיָצְאָה חִנָּם אֵין כָּסֶף:

ἐὰν δὲ τὰ τρία ταῦτα μὴ ποιήσῃ αὐτῇ ἐξελεύσεται δωρεὰν ἄνευ ἀργυρίου

11 ܘܐܸܢ ܗܵܠܹܝܢ ܬܠܵܬ݂ ܠܵܐ ܢܸܥܒܸܿܕ݂ ܠܵܗ: ܬܸܦܘܿܩ ܡܲܓܵܢ ܕܠܵܐ ܟܣܸܦ.

Si tria ista non fecerit, egredietur gratis absque pecunia.

Ապա թէ զերիս զայսոսիկ ոչ առնիցէ նմա, ձրի իսկ ելցէ առանց արծաթոյ:

ხოლო უკუეთუ სამნი ესე არა ყვნეს მან, განვიდეს იგი ცუდად თჳნიერ ვეცხლისა. 11

11 And if he do not these three unto her, then shall she go out free without money.

יב. מַכֵּה אִישׁ וָמֵת מוֹת יוּמָת:

ἐὰν δὲ πατάξῃ τίς τινα καὶ ἀποθάνῃ θανάτῳ θανατούσθω

12 ܕܢܸܡܚܸܐ ܠܓܲܒ݂ܪܵܐ: ܘܲܢܡܘܼܬ݂: ܡܸܬ݂ܩܛܵܠܘܼ ܢܸܬ݂ܩܛܸܠ.

Qui percusserit hominem volens occidere, morte moriatur.

Եթէ հարցէ ոք զոք եւ մեռանիցի, մահու մեռցի եւ նա:

ხოლო უკუეთუ სცეს ვინმე ვისმე და მოკუდეს, იგიცა მოკუედინ. 12

12 Sá er mann lýstr ok vil vega, deyi hann dauða.

12 He that smiteth a man, so that he die, shall be surely put to death.

יג. וַאֲשֶׁר לֹא צָדָה וְהָאֱלֹהִים אִנָּה לְיָדוֹ וְשַׂמְתִּי לְךָ מָקוֹם אֲשֶׁר יָנוּס שָׁמָּה:

ὁ δὲ οὐχ ἑκών ἀλλὰ ὁ θεὸς παρέδωκεν εἰς τὰς χεῖρας αὐτοῦ δώσω σοι τόπον οὗ φεύξεται ἐκεῖ ὁ φονεύσας

13 ܘܲܕ݂ܠܵܐ ܟܡܸܢ ܠܹܗ: ܘܐܲܠܵܗܵܐ ܐܲܫܠܡܹܗ ܒܐܝܼܕܹܗ: ܥܒܸܕ݂ ܠܵܟ݂ ܐܲܬ݂ܪܵܐ ܕܢܸܥܪܘܿܩ ܠܬܲܡܵܢ.

Qui autem non est insidiatus, sed Deus illum tradidit in manus ejus, constituam tibi locum in quem fugere debeat.

Իսկ որ ոչ կամաւ` այլ Աստուած մատնեաց ի ձեռս նորա, տացի նմա տեղի ուր փախիցէ սպանօղն:

ხოლო რომელმან არა ნებსით, არამედ ღმერთმან მისცა იგი ჴელთა მისთა. მისცე ადგილი, რომელსა მიივლტოდის მუნ კაცისმკულელი იგი. 13

13 Sá maðr er sitr um annan, en Guð selr annan í hendr honum, setja mun ek stað þann er honum skal til fylgja.

13 And if a man lie not in wait, but God deliver him into his hand; then I will appoint thee a place whither he shall flee.

יד. וְכִי יָזִד אִישׁ עַל רֵעֵהוּ לְהָרְגוֹ בְעָרְמָה מֵעִם מִזְבְּחִי תִּקָּחֶנּוּ לָמוּת:

ἐὰν δέ τις ἐπιθῆται τῷ πλησίον ἀποκτεῖναι αὐτὸν δόλῳ καὶ καταφύγῃ ἀπὸ τοῦ θυσιαστηρίου μου λήμψῃ αὐτὸν θανατῶσαι

14 ܘܐܸܢ ܢܲܡܪܲܚ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܥܲܠ ܒܪܹܗ: ܘܢܸܩܛܠܝܼܘܗܝ ܒܢܸܟ݂ܠܵܐ: ܡܼܢ ܠܘܵܬ݂ ܡܲܕ݂ܒܲܚܝ ܕܒܲܪܲܝܗܝ ܠܡܸܩܛܠܹܗ.

Si quis per industriam occiderit proximum suum, et per insidias: ab altari meo evelles eum, ut moriatur.

Իսկ եթէ մտաբերեսցէ ոք յընկեր իւր սպանանել զնա նենգութեամբ եւ փախիցէ, եւ ի սեղանոյ իմմէ առնուցուս զնա եւ սպանանիցես:

ხოლო უკუეთუ ვინმე ზედა დაესხას მოყუასსა მოკლვად მისა ზაკვითა და მოივლტოდის იგი საკურთხეველისა მიმართ ჩემისა, გამოიყვანო იგი მოკლვად. 14

14 Ef nokkurr maðr vegr náung sinn, ok um mótfarar, rek þú hann á braut frá altari mínu at hann deyi.

14 But if a man come presumptuously upon his neighbour, to slay him with guile; thou shalt take him from mine altar, that he may die.

טו. וּמַכֵּה אָבִיו וְאִמּוֹ מוֹת יוּמָת:

ὃς τύπτει πατέρα αὐτοῦ ἢ μητέρα αὐτοῦ θανάτῳ θανατούσθω

15 ܕܢܸܡܚܸܐ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܠܸܐܡܹܗ: ܡܸܬ݂ܩܛܵܠܘܼ ܢܸܬ݂ܩܛܸܠ.

Qui percusserit patrem suum aut matrem, morte moriatur.

Որ հարկանէ զհայր իւր կամ զմայր իւր, մահու մեռցի:

რომელმან სცეს მამასა თჳსსა, ანუ დედასა, სიკუდილით მოკუდეს. 15

15 Sá er lýstr fǫdur sinn eða móður, deyi hann dauða.

15 And he that smiteth his father, or his mother, shall be surely put to death.

טז. וְגֹנֵב אִישׁ וּמְכָרוֹ וְנִמְצָא בְיָדוֹ מוֹת יוּמָת:

ὁ κακολογῶν πατέρα αὐτοῦ ἢ μητέρα αὐτοῦ τελευτήσει θανάτῳ

16 ܕܢܸܓ݂ܢܘܿܒ݂ ܢܲܦ̮ܫܵܐ ܘܲܢܙܲܒܿܢܝܼܗ: ܘܬܸܫܬܿܟܲܚ ܒܐܝܼܕ݂ܵܘܗܝ: ܡܸܬ݂ܩܛܵܠܘܼ ܢܸܬ݂ܩܛܸܠ.

Qui furatus fuerit hominem, et vendiderit eum, convictus noxæ, morte moriatur.

Որ ոք գողասցի յորդւոցն Իսրայելի`` եւ վաճառեսցէ զնա, եւ գտցի առ նմա, մահու մեռցի:

რომელმან მოჰპაროს ვისმე რაჲმე ძეთა ისრაჱლისათაგანსა და ჰმძლავროს მას მიხუეჭად და იპოოს მის თანა, სიკუდილით მოკუედინ. 16

16 Sá er manni stelr eða selr hann hann, deyi hann dauða yfir stíginn af sakfelli.

16 And he that stealeth a man, and selleth him, or if he be found in his hand, he shall surely be put to death.

יז. וּמְקַלֵּל אָבִיו וְאִמּוֹ מוֹת יוּמָת:

ὃς ἐὰν κλέψῃ τίς τινα τῶν υἱῶν Ισραηλ καὶ καταδυναστεύσας αὐτὸν ἀποδῶται καὶ εὑρεθῇ ἐν αὐτῷ θανάτῳ τελευτάτω

17 ܕܲܢܨܲܚܸܐ ܠܐܲܒ݂ܘܼܗܝ ܘܠܸܐܡܹܗ: ܡܸܬ݂ܩܛܵܠܘܼ ܢܸܬ݂ܩܛܸܠ.

Qui maledixerit patri suo, vel matri, morte moriatur.

Որ բամբասեսցէ զհայր իւր կամ զմայր իւր, մահու մեռցի:

ბოროტის მეტყუელი მამისა ანუ დედისა თჳსისაჲ სიკუდილით მოკუდეს. 17

17 Sá er bǫlvar fǫður sínum ok móður, deyi hann dauða.

17 And he that curseth his father, or his mother, shall surely be put to death.

יח. וְכִי יְרִיבֻן אֲנָשִׁים וְהִכָּה אִישׁ אֶת רֵעֵהוּ בְּאֶבֶן אוֹ בְאֶגְרֹף וְלֹא יָמוּת וְנָפַל לְמִשְׁכָּב:

ἐὰν δὲ λοιδορῶνται δύο ἄνδρες καὶ πατάξῃ τις τὸν πλησίον λίθῳ ἢ πυγμῇ καὶ μὴ ἀποθάνῃ κατακλιθῇ δὲ ἐπὶ τὴν κοίτην

18 ܘܟܲܕ݂ ܢܸܨܘܿܢ ܬܪܹܝܢ ܓܲܒ݂ܪܝܼܢ: ܘܢܸܡܚܸܐ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܠܚܲܒ݂ܪܹܗ ܒܟܹܐܦܵܐ: ܐܵܘ ܒܲܩܛܝܼܪܵܐ: ܘܠܵܐ ܢܡܘܼܬ݂: ܘܢܸܦܸܠ ܠܡܲܪܥܵܐ.

Si rixati fuerint viri, et percusserit alter proximum suum lapide vel pugno, et ille mortuus non fuerit, sed jacuerit in lectulo:

Եթէ կագիցին արք երկու, եւ հարկանիցէ ոք ի նոցանէ զընկեր իւր քարիւ կամ բռնցի, եւ ոչ մեռանիցի, այլ դնիցի ի մահիճս:

უკუეთუ ილალებოდინ ორნი მამაკაცნი და სცეს ვინმე მოყუასსა ქვითა, ანუ მჯიღითა და არა მოკუდეს, გარნა დავარდესვე ცხედარსა ზედა. 18

18 Ef menn þrætast á ok lýstr annarr annan með steini eða hnefa, ok deyr hann eigi, heldr liggr hann i rekkju,

18 And if men strive together, and one smite another with a stone, or with his fist, and he die not, but keepeth his bed:

יט. אִם יָקוּם וְהִתְהַלֵּךְ בַּחוּץ עַל מִשְׁעַנְתּוֹ וְנִקָּה הַמַּכֶּה רַק שִׁבְתּוֹ יִתֵּן וְרַפֹּא יְרַפֵּא:

ἐὰν ἐξαναστὰς ὁ ἄνθρωπος περιπατήσῃ ἔξω ἐπὶ ῥάβδου ἀθῷος ἔσται ὁ πατάξας πλὴν τῆς ἀργίας αὐτοῦ ἀποτείσει καὶ τὰ ἰατρεῖα

19 ܐܸܢ ܢܩܘܼܡ: ܘܲܢܗܲܠܸܟ݂ ܒܫܘܼܩܵܐ ܥܲܠ ܚܘܼܛܪܹܗ: ܢܸܙܟܸܿܐ ܡܿܢ ܕܲܡܚܵܝܗܝ: ܒܲܠܚܘܿܕ݂ ܒܸܛܠܵܢܹܗ ܘܐܲܓܲܪ ܐܵܣܝܵܐ ܢܸܬܸܿܠ.

si surrexerit, et ambulaverit foris super baculum suum, innocens erit qui percusserit, ita tamen ut operas ejus et impensas in medicos restituat.

եթէ յառնիցէ այրն եւ շրջիցի արտաքոյ ի ցպոյ, անպարտ լիցի որ եհարն, բայց զխափանածոյ նորա եւ զբժշկութեանն տուժեսցի:

უკუეთუ აღდგეს კაცი იგი და ვიდოდეს გარე კუერთხითა, უბრალო იყოს მცემელი იგი, გარნა უქმებისათჳს მისისა მიაგოს მისდა კურნებისაჲ. 19

19 ok ef hann ríss upp ok gengr með staf úti, þá mun hann saklauss vera ef hann heldr upp verkum hans á meðan ok gjaldi hann allan lækningarkostnað.

19 If he rise again, and walk abroad upon his staff, then shall he that smote him be quit: only he shall pay for the loss of his time, and shall cause him to be thoroughly healed.

כ. וְכִי יַכֶּה אִישׁ אֶת עַבְדּוֹ אוֹ אֶת אֲמָתוֹ בַּשֵּׁבֶט וּמֵת תַּחַת יָדוֹ נָקֹם יִנָּקֵם:

ἐὰν δέ τις πατάξῃ τὸν παῖδα αὐτοῦ ἢ τὴν παιδίσκην αὐτοῦ ἐν ῥάβδῳ καὶ ἀποθάνῃ ὑπὸ τὰς χεῖρας αὐτοῦ δίκῃ ἐκδικηθήτω

20 ܘܟܲܕ݂ ܢܸܡܚܸܐ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܠܥܲܒ݂ܕܹܿܗ: ܐܵܘ ܠܐܲܡܬܹܗ ܒܚܘܼܛܪܵܐ: ܘܲܢܡܘܼܬ݂ ܬܚܹܝܬ݂ ܐܝܼܕܹܗ: ܡܸܬܿܬܿܕܵܢܘܼ ܢܸܬܿܬܿܕܝܼܢ.

Qui percusserit servum suum, vel ancillam virga, et mortui fuerint in manibus ejus, criminis reus erit.

Եթէ ոք հարցէ զծառայ իւր կամ զաղախին իւր գաւազանաւ, եւ մեռցի ի ձեռանէ նորա, դատաստանաւ վրէժխնդրութիւն լիցի:

ხოლო უკუეთუ ვინმე სცეს მონასა თჳსსა, ანუ მჴევალსა კუერთხითა და მოკუდეს ჴელთა მიერ მისთა, პატიჟი მიეჴადოს, 20

20 Sá er lýstr með hendi þræl eða ambátt, ok deyja þau af hans hǫndum, lastar mun hann sekr vera.

20 And if a man smite his servant, or his maid, with a rod, and he die under his hand; he shall be surely punished.

כא. אַךְ אִם יוֹם אוֹ יוֹמַיִם יַעֲמֹד לֹא יֻקַּם כִּי כַסְפּוֹ הוּא:

ἐὰν δὲ διαβιώσῃ ἡμέραν μίαν ἢ δύο οὐκ ἐκδικηθήσεται τὸ γὰρ ἀργύριον αὐτοῦ ἐστιν

21 ܒܪܲܡ ܕܹܝܢ ܐܸܢ ܚܲܕ݂ ܝܘܿܡ: ܐܵܘ ܬܪܹܝܢ ܝܵܘܡܝܼܢ ܢܸܚܸܐ: ܠܵܐ ܢܸܬܿܬܿܕܝܼܢ: ܡܸܛܠ ܕܟܸܣܦܸܗ ܗ̄ܘܼ.

Sin autem uno die vel duobus supervixerit, non subjacebit pœnæ, quia pecunia illius est.

Բայց թէ մի օր կամ երկուս կեցցէ, մի՛ խնդրեսցի վրէժն. զի գինք արծաթոյ իւրոյ են:

ხოლო უკუეთუ იცხორებოდისღა დღე ერთი, ანუ ორი, არა მიეჴადოს, რამეთუ ვეცხლი მისი არს. 21

21 En ef hann lifir einn dag eða ij. þaðan af, þá mun hann eigi písl undir liggja, því at þræll ok ambátt eru hans fé.

21 Notwithstanding, if he continue a day or two, he shall not be punished: for he is his money.

כב. וְכִי יִנָּצוּ אֲנָשִׁים וְנָגְפוּ אִשָּׁה הָרָה וְיָצְאוּ יְלָדֶיהָ וְלֹא יִהְיֶה אָסוֹן עָנוֹשׁ יֵעָנֵשׁ כַּאֲשֶׁר יָשִׁית עָלָיו בַּעַל הָאִשָּׁה וְנָתַן בִּפְלִלִים:

ἐὰν δὲ μάχωνται δύο ἄνδρες καὶ πατάξωσιν γυναῖκα ἐν γαστρὶ ἔχουσαν καὶ ἐξέλθῃ τὸ παιδίον αὐτῆς μὴ ἐξεικονισμένον ἐπιζήμιον ζημιωθήσεται καθότι ἂν ἐπιβάλῃ ὁ ἀνὴρ τῆς γυναικός δώσει μετὰ ἀξιώματος

22 ܘܟܲܕ݂ ܢܸܨܘܿܢ ܬܪܹܝܢ ܓܲܒ݂ܪܝܼܢ: ܘܢܸܡܚܘܿܢ ܐܲܢ̄ܬܿܬ݂ܵܐ ܕܒܲܛܢܵܐ ܘܢܲܦܩܘܼܢ ܥܘܼܠܵܗ: ܘܠܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܩܹܐܪܣܵܐ: ܡܸܬ݂ܚܲܣܵܪܘܼ ܢܸܬ݂ܚܲܣܲܪ: ܐܲܝܟ݂ ܕܪܵܡܹܐ ܥܠܵܘܗܝ ܒܲܥܠܵܗ ܕܐܲܢ̄ܬܿܬ݂ܵܐ: ܘܢܸܬܸܿܠ ܐܲܝܟ݂ ܕܦܵܣܩܝܼܢ ܕܲܝܵܢܹ̈ܐ.

Si rixati fuerint viri, et percusserit quis mulierem prægnantem, et abortivum quidem fecerit, sed ipsa vixerit: subjacebit damno quantum maritus mulieris expetierit, et arbitri judicaverint.

Իսկ եթէ կռուիցին արք երկու, եւ հարկանիցեն զկին յղի եւ ելանիցէ սաղմն աննկար, կէս վնասու`` տուժեսցի, որչափ ինչ արկանիցէ նմա այր կնոջն, եւ տացէ աղաչելով:

უკუეთუ ვინმე იბრძოდინ ორნი კაცნი და დასცეს დედაკაცი მუცელქუმული და განვიდეს ყრმაჲ მისი დაუხატველი, ზღვევით იზღვიოს, ვითარცა ინებოს ქმარმან მის დედაკაცისამან და მისცეს პატივისა თანა. 22

22 Ef menn verða reiðir ok lýstr maðr kviðuga konu svá at hǫfn sú deyr er hon fer með, ok skilst hon við hǫfnina en hon lifir sjálf, sá er laust skal liggja undir dómi þvílíkum sem búandi hennar ok dómendr dœma.

22 If men strive, and hurt a woman with child, so that her fruit depart from her, and yet no mischief follow: he shall be surely punished, according as the woman's husband will lay upon him; and he shall pay as the judges determine.

כג. וְאִם אָסוֹן יִהְיֶה וְנָתַתָּה נֶפֶשׁ תַּחַת נָפֶשׁ:

ἐὰν δὲ ἐξεικονισμένον ἦν δώσει ψυχὴν ἀντὶ ψυχῆς

23 ܘܐܸܢ ܩܹܐܪܣܵܐ ܗ̄ܘܼ: ܢܸܬܸܿܠ ܢܲܦ̮ܫܵܐ ܚܠܵܦ ܢܲܦ̮ܫܵܐ.

Sin autem mors ejus fuerit subsecuta, reddet animam pro anima,

Ապա եթէ կերպարանեալ իցէ``, տացէ անձն ընդ անձին:

ხოლო უკუეთუ დახატული იყოს, მისცეს სული ნაცულად სულისა, 23

23 En ef kona deyr, þá skal hann gjalda ǫnd fyrir ǫnd,

23 And if any mischief follow, then thou shalt give life for life,

כד. עַיִן תַּחַת עַיִן שֵׁן תַּחַת שֵׁן יָד תַּחַת יָד רֶגֶל תַּחַת רָגֶל:

ὀφθαλμὸν ἀντὶ ὀφθαλμοῦ ὀδόντα ἀντὶ ὀδόντος χεῖρα ἀντὶ χειρός πόδα ἀντὶ ποδός

24 ܥܲܝܢܵܐ ܚܠܵܦ ܥܲܝܢܵܐ: ܫܸܢܵܐ ܚܠܵܦ ܫܸܢܵܐ: ܐܝܼܕ݂ܵܐ ܚܠܵܦ ܐܝܼܕ݂ܵܐ: ܪܸܓ݂ܠܵܐ ܚܠܵܦ ܪܸܓ݂ܠܵܐ.

oculum pro oculo, dentem pro dente, manum pro manu, pedem pro pede,

ակն ընդ ական, ատամն ընդ ատաման, ձեռն ընդ ձեռին, ոտն ընդ ոտին:

თუალი - ნაცულად თუალისა, კბილი - ნაცულად კბილისა, ჴელი - ნაცულად ჴელისა, ფერჴი - ნაცულად ფერჴისა. 24

24 auga fyrir auga, tǫnn fyrir tǫnn, hǫnd fyrir hǫnd, fót fyrir fót, bruna fyrir

24 Eye for eye, tooth for tooth, hand for hand, foot for foot,

כה. כְּוִיָּה תַּחַת כְּוִיָּה פֶּצַע תַּחַת פָּצַע חַבּוּרָה תַּחַת חַבּוּרָה:

κατάκαυμα ἀντὶ κατακαύματος τραῦμα ἀντὶ τραύματος μώλωπα ἀντὶ μώλωπος

25 ܟܘܵܝܵܐ ܚܠܵܦ ܟܘܵܝܵܐ: ܨܘܼܠܦܬ݂ܵܐ ܚܠܵܦ ܨܘܼܠܦܬ݂ܵܐ: ܦܲܟܵܐ ܚܠܵܦ ܦܲܟܵܐ.

adustionem pro adustione, vulnus pro vulnere, livorem pro livore.

խարան ընդ խարանի, վէր ընդ վիրի, հարուած ընդ հարուածոյ:

დამწუარი - ნაცულად დამწურისა, წყლული - ნაცულად წყლულისა, ნაგუემი - ნაცულად ნაგუემისა. 25

25 bruna, sár fyrir sár.

25 Burning for burning, wound for wound, stripe for stripe.

כו. וְכִי יַכֶּה אִישׁ אֶת עֵין עַבְדּוֹ אוֹ אֶת עֵין אֲמָתוֹ וְשִׁחֲתָהּ לַחָפְשִׁי יְשַׁלְּחֶנּוּ תַּחַת עֵינוֹ:

ἐὰν δέ τις πατάξῃ τὸν ὀφθαλμὸν τοῦ οἰκέτου αὐτοῦ ἢ τὸν ὀφθαλμὸν τῆς θεραπαίνης αὐτοῦ καὶ ἐκτυφλώσῃ ἐλευθέρους ἐξαποστελεῖ αὐτοὺς ἀντὶ τοῦ ὀφθαλμοῦ αὐτῶν

26 ܘܟܲܕ݂ ܢܸܡܚܸܐ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܠܥܲܝܢܵܐ ܕܥܲܒ݂ܕܹܿܗ: ܐܵܘ ܠܥܲܝܢܵܐ ܕܐܲܡܬܹܗ: ܘܲܢܣܲܪܚܝܼܗܿ: ܒܲܪ ܚܹܐܪܹ̈ܐ ܢܸܫܒܿܩܝܼܘܗܝ ܚܠܵܦ ܥܲܝܢܹܗ.

Si percusserit quispiam oculum servi sui aut ancillæ, et luscos eos fecerit, dimittet eos liberos pro oculo quem eruit.

Իսկ եթէ հարցէ ոք զակն ծառայի իւրոյ կամ զակն աղախնոյ իւրոյ, եւ կուրացուսցէ, արձակեսցէ զնոսա ազատս`` փոխանակ ական նոցա:

უკუეთუ ვინმე სცეს თუალსა მონისა ანუ მჴევლისა თჳსისასა და დააბრმოს, თავისუფლად განავლინნეს იგინი ნაცულად თუალთა მათთა. 26

26 Ef nokkurr maðr lýstr í auga þræls síns ok ambáttar, þá skulu þau frelsi hafa fyrir augat þat er hann út stakk.

26 And if a man smite the eye of his servant, or the eye of his maid, that it perish; he shall let him go free for his eye's sake.

כז. וְאִם שֵׁן עַבְדּוֹ אוֹ שֵׁן אֲמָתוֹ יַפִּיל לַחָפְשִׁי יְשַׁלְּחֶנּוּ תַּחַת שִׁנּוֹ:

ἐὰν δὲ τὸν ὀδόντα τοῦ οἰκέτου ἢ τὸν ὀδόντα τῆς θεραπαίνης αὐτοῦ ἐκκόψῃ ἐλευθέρους ἐξαποστελεῖ αὐτοὺς ἀντὶ τοῦ ὀδόντος αὐτῶν

27 ܘܐܸܢ ܫܸܢܵܐ ܕܥܲܒ݂ܕܹܿܗ: ܐܵܘ ܫܸܢܵܐ ܕܐܲܡܬܹܗ ܢܲܪܡܹܐ: ܒܲܪ ܚܹܐܪܹ̈ܐ ܢܸܫܒܿܩܝܼܘܗܝ ܚܠܵܦ ܫܸܢܹܗ.

Dentem quoque si excusserit servo vel ancillæ suæ, similiter dimittet eos liberos.

Եւ եթէ զատամն ծառայի իւրոյ, կամ զատամն աղախնոյ թափեսցէ, արձակեսցէ ազատս փոխանակ ատաման նոցա:

უკუეთუ კბილი მონისა ანუ კბილი მჴევლისა თჳსისა აღმოჰფხურას, თავისუფლად განავლინნეს იგინი ნაცულად კბილისა მათისა. 27

27 Ef maðr brýtr tǫnn úr þræli sínum eða ambátt, þá skal hann þeim frelsi gefa.

27 And if he smite out his manservant's tooth, or his maidservant's tooth; he shall let him go free for his tooth's sake.

כח. וְכִי יִגַּח שׁוֹר אֶת אִישׁ אוֹ אֶת אִשָּׁה וָמֵת סָקוֹל יִסָּקֵל הַשּׁוֹר וְלֹא יֵאָכֵל אֶת בְּשָׂרוֹ וּבַעַל הַשּׁוֹר נָקִי:

ἐὰν δὲ κερατίσῃ ταῦρος ἄνδρα ἢ γυναῖκα καὶ ἀποθάνῃ λίθοις λιθοβοληθήσεται ὁ ταῦρος καὶ οὐ βρωθήσεται τὰ κρέα αὐτοῦ ὁ δὲ κύριος τοῦ ταύρου ἀθῷος ἔσται

28 ܘܟܲܕ݂ ܢܸܕ݂ܩܘܿܪ ܬܵܘܪܵܐ ܠܓܲܒ݂ܪܵܐ: ܐܵܘ ܠܐܲܢ̄ܬܿܬ݂ܵܐ: ܘܲܢܡܘܼܬ݂: ܡܸܬ݂ܪܓܵܡܘܼ ܢܸܬ݂ܪܓܸܡ ܬܵܘܪܵܐ: ܘܠܵܐ ܢܸܬ݂ܐܟܸܠ ܒܸܣܪܹܗ: ܘܡܵܪܹܗ ܕܬ݂ܵܘܪܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܙܲܟܵܝ.

Si bos cornu percusserit virum aut mulierem, et mortui fuerint, lapidibus obruetur: et non comedentur carnes ejus, dominus quoque bovis innocens erit.

Իսկ եթէ հարցէ ցուլ զայր կամ զկին, եւ մեռանիցին, ցուլն քարկոծ լիցի, եւ միս նորա մի՛ կերիցի. եւ տէր ցլուն անպարտ լիցի:

უკუეთუ ურქინოს კურომან მამაკაცსა ანუ დედაკაცსა და მოკუდეს, ქვა-დაკრებულ იქმნეს კუროჲ და არა იჭამოს ჴორცი მისი, ხოლო უფალი კუროსა უბრალო იყოს. 28

28 Ef griðungr stangar konu eða karlmann til bana, þá skal griðunginn grjóti berja til bana ok eigi skulu menn hann eta. Ok sá maðr er griðunginn á, mun saklauss vera ef hann vissi eigi at griðungrinn var ýgr.

28 If an ox gore a man or a woman, that they die: then the ox shall be surely stoned, and his flesh shall not be eaten; but the owner of the ox shall be quit.

כט. וְאִם שׁוֹר נַגָּח הוּא מִתְּמֹל שִׁלְשֹׁם וְהוּעַד בִּבְעָלָיו וְלֹא יִשְׁמְרֶנּוּ וְהֵמִית אִישׁ אוֹ אִשָּׁה הַשּׁוֹר יִסָּקֵל וְגַם בְּעָלָיו יוּמָת:

ἐὰν δὲ ὁ ταῦρος κερατιστὴς ᾖ πρὸ τῆς ἐχθὲς καὶ πρὸ τῆς τρίτης καὶ διαμαρτύρωνται τῷ κυρίῳ αὐτοῦ καὶ μὴ ἀφανίσῃ αὐτόν ἀνέλῃ δὲ ἄνδρα ἢ γυναῖκα ὁ ταῦρος λιθοβοληθήσεται καὶ ὁ κύριος αὐτοῦ προσαποθανεῖται

29 ܘܐܸܢ ܬܵܘܪܵܐ ܥܵܓ݂ܘܿܫܵܐ ܗ̄ܘܵܐ ܡܼܢ ܐܸܬ݂ܡܵܠܝ ܘܡܼܢ ܝܵܘܡܵܐ ܕܲܩܕ݂ܵܡܵܘܗܝ: ܘܐܲܣܗܸܕ݂ܘ ܒܡܵܪܹܗ ܘܠܵܐ ܢܲܛܪܹܗ: ܘܢܸܩܛܘܿܠ ܠܓܲܒ݂ܪܵܐ ܐܵܘ ܠܐܲܢ̄ܬܿܬ݂ܵܐ: ܬܵܘܪܵܐ ܢܸܬܪܓܸܡ: ܘܐܵܦ ܡܵܪܹܗ ܢܸܬ݂ܩܛܸܠ.

Quod si bos cornupeta fuerit ab heri et nudiustertius, et contestati sunt dominum ejus, nec recluserit eum, occideritque virum aut mulierem: et bos lapidibus obruetur, et dominum ejus occident.

Ապա թէ ցուլն հարկանօղ իցէ յերէկն եւ յեռանդն, եւ բողոքեալ իցէ տեառն նորա, եւ նորա չիցէ ի միջոյ բարձեալ, եւ սպանանիցէ զայր կամ զկին, ցուլն քարկոծ լիցի, եւ տէր ցլուն առ նմին մեռցի:

ხოლო უკუეთუ კურო მრქენალი იყოს უწინარეს გუშინდლისა და უწინარეს ძოღანდლითგან, და უწამებდენ უფალსა მისსა და არა უჩინო-ყოს იგი, ხოლო მოკლას მამაკაცი, ანუ დედაკაცი, კუროჲ ქჳთა განიტჳნოს და უფალი მისი თანა მოკუდეს. 29

29 Ef griðungrinn er ýgr í ij. daga eðr iij., ok veit sá er á at hann er ýgr, ok vill hann eigi varðveita griðunginn ok stangar hann karlmann eða konu til bana, þá skal berja griðunginn grjóti til bana, ok svá þann mann er á gridunginn.

29 But if the ox were wont to push with his horn in time past, and it hath been testified to his owner, and he hath not kept him in, but that he hath killed a man or a woman; the ox shall be stoned, and his owner also shall be put to death.

ל. אִם כֹּפֶר יוּשַׁת עָלָיו וְנָתַן פִּדְיֹן נַפְשׁוֹ כְּכֹל אֲשֶׁר יוּשַׁת עָלָיו:

ἐὰν δὲ λύτρα ἐπιβληθῇ αὐτῷ δώσει λύτρα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ ὅσα ἐὰν ἐπιβάλωσιν αὐτῷ

30 ܘܐܸܢ ܡܵܡܘܿܢܵܐ ܢܲܪܡܘܼܢ ܥܠܵܘܗܝ: ܢܸܬܸܿܠ ܦܘܼܪܩܵܢܵܐ ܕܢܲܦ̮ܫܹܗ: ܟܡܵܐ ܕܫܵܐܠܝܼܢ ܠܹܗ.

Quod si pretium fuerit ei impositum, dabit pro anima sua quidquid fuerit postulatus.

Իսկ եթէ փրկանք անկանիցին ի վերայ նորա, տացէ փրկանս ընդ անձին իւրում, ըստ ամենայնի որչափ ինչ արկանիցեն նմա գին:

ხოლო უკეთუ საჴსარი იგი ზედა ესვას მას, მისცეს საჴსარი სულისა მისისა ყოველთაებრ, რაოდენნი ზედა დაჰსხნენ მას. 30

30 Ef menn vilja fé taka fyrir hann, þá skal hann gjalda þvílíkt fyrir sik sem hann er beiddr,

30 If there be laid on him a sum of money, then he shall give for the ransom of his life whatsoever is laid upon him.

לא. אוֹ בֵן יִגּח אוֹ בַת יִגָּח כַּמִּשְׁפָּט הַזֶּה יֵעָשֶׂה לוֹ:

ἐὰν δὲ υἱὸν ἢ θυγατέρα κερατίσῃ κατὰ τὸ δικαίωμα τοῦτο ποιήσουσιν αὐτῷ

31 ܘܐܸܢ ܠܲܒ݂ܪܵܐ: ܐܵܘ ܠܒܲܪܬ݂ܵܐ ܢܸܕ݂ܩܘܿܪ ܬܵܘܪܵܐ: ܐܲܝܟ݂ ܕܝܼܢܵܐ ܗܵܢܵܐ ܢܸܬ݂ܥܒܸܕ݂ ܠܹܗ.

Filium quoque et filiam si cornu percusserit, simili sententiæ subjacebit.

Եւ եթէ զուստր կամ զդուստր հարկանիցէ, ըստ նմին օրինակի արասցեն նմա:

ხოლო უკუეთუ ძესა ურქინოს, ანუ ასულსა, სამართლისა ამისებრ უყონ მას. 31

31 þvílíku atkvæði skal hann undir liggja þó at griðungr stangi son hans eða dóttur.

31 Whether he have gored a son, or have gored a daughter, according to this judgment shall it be done unto him.

לב. אִם עֶבֶד יִגַּח הַשּׁוֹר אוֹ אָמָה כֶּסֶף שְׁלשִׁים שְׁקָלִים יִתֵּן לַאדֹנָיו וְהַשּׁוֹר יִסָּקֵל:

ἐὰν δὲ παῖδα κερατίσῃ ὁ ταῦρος ἢ παιδίσκην ἀργυρίου τριάκοντα δίδραχμα δώσει τῷ κυρίῳ αὐτῶν καὶ ὁ ταῦρος λιθοβοληθήσεται

32 ܘܐܸܢ ܠܥܲܒ݂ܕܵܐ ܐܵܘ ܠܐܲܡܬ݂ܵܐ ܢܸܕܩܘܿܪ ܬܵܘܪܵܐ: ܬܠܵܬ݂ܝܼܢ ܐܸܣܬܹܝܪܝܼܢ ܕܟܸܣܦܵܐ ܢܸܬܸܿܠ ܠܡܵܪܹܗ: ܘܬ݂ܵܘܪܵܐ ܢܸܬ݂ܪܓܸܡ.

Si servum ancillamque invaserit, triginta siclos argenti domino dabit, bos vero lapidibus opprimetur.

Իսկ եթէ զծառայ կամ զաղախին հարկանիցէ ցուլն, երեսուն կրկին սատեր`` արծաթ տացէ տեառն նոցա, եւ ցուլն քարկոծ լիցի:

ხოლო უკუეთუ მონაჲ დარქინოს კურომან, ანუ მჴევალი, ოცდაათისა ვეცხლისა დიდრაქმაჲ მისცეს უფალსა მათსა და კუროჲ ქჳთა განიტჳნოს. 32

32 Ef naut stangar þræl eda ambátt til bana, þá skal sá er naut á gjalda gilda xxx. ciklos dróttni þræls eða ambáttar, en griðung skal berja grjóti til bana. xv. peningar ero ciklos.

32 If the ox shall push a manservant or a maidservant; he shall give unto their master thirty shekels of silver, and the ox shall be stoned.

לג. וְכִי יִפְתַּח אִישׁ בּוֹר אוֹ כִּי יִכְרֶה אִישׁ בֹּר וְלֹא יְכַסֶּנּוּ וְנָפַל שָׁמָּה שּׁוֹר אוֹ חֲמוֹר:

ἐὰν δέ τις ἀνοίξῃ λάκκον ἢ λατομήσῃ λάκκον καὶ μὴ καλύψῃ αὐτόν καὶ ἐμπέσῃ ἐκεῖ μόσχος ἢ ὄνος

33 ܘܟܲܕ݂ ܢܲܦ̮ܬܲܚ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܓܘܼܒܵܐ: ܐܵܘ ܢܸܚܦܘܿܪ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܒܹܪܵܐ: ܘܠܵܐ ܢܟܲܣܸܐ ܐܸܢܘܿܢ: ܘܢܸܦܸܠ ܬܲܡܵܢ ܬܵܘܪܵܐ ܐܵܘ ܚܡܵܪܵܐ.

Si quis aperuerit cisternam, et foderit, et non operuerit eam, cecideritque bos aut asinus in eam,

Իսկ եթէ բացցէ ոք հոր, կամ փորեսցէ ջրհոր, եւ ոչ խփանիցէ զնա, եւ անկանիցի անդ արջառ կամ էշ:

უკუეთუ ვინმე განაღოს ჯურღმული, ანუ აღმოჰკუეთოს ჯურღმული და არა დაბუროს იგი და შთავარდეს მას შინა ზუარაკი, ანუ ვირი, 33

33ac Ef nokkurr maðr grefr grǫf ok fellr þar í oxi eda asni ok deyr,

33 And if a man shall open a pit, or if a man shall dig a pit, and not cover it, and an ox or an ass fall therein;

לד. בַּעַל הַבּוֹר יְשַׁלֵּם כֶּסֶף יָשִׁיב לִבְעָלָיו וְהַמֵּת יִהְיֶה לּוֹ:

ὁ κύριος τοῦ λάκκου ἀποτείσει ἀργύριον δώσει τῷ κυρίῳ αὐτῶν τὸ δὲ τετελευτηκὸς αὐτῷ ἔσται

34 ܡܵܪܹܗ ܕܓܘܼܒܵܐ ܢܸܦܪܘܿܥ ܟܸܣܦܵܐ ܠܡܵܪܵܘܗܝ: ܘܡܝܼܬ݂ܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܕܝܼܠܹܗ.

reddet dominus cisternæ pretium jumentorum: quod autem mortuum est, ipsius erit.

տէր հորոյն տուժեսցի արծաթ եւ տացէ տեառն նորա, եւ շաղիղն նորա լիցի:

უფალმან ჯურღმულისამან გარდაიჴადოს: ვეცხლი მისცეს უფალსა მათსა, ხოლო მკუდარი მისი იყოს. 34

34 þá skal sá maðr er grǫfina gróf gjalda verð fénaðarins þeim er féit átti, en hann skal gjalda naut fyrir naut, en hann skal hafa þat naut er dó.

34 The owner of the pit shall make it good, and give money unto the owner of them; and the dead beast shall be his.

לה. וְכִי יִגֹּף שׁוֹר אִישׁ אֶת שׁוֹר רֵעֵהוּ וָמֵת וּמָכְרוּ אֶת הַשּׁוֹר הַחַי וְחָצוּ אֶת כַּסְפּוֹ וְגַם אֶת הַמֵּת יֶחֱצוּן:

ἐὰν δὲ κερατίσῃ τινὸς ταῦρος τὸν ταῦρον τοῦ πλησίον καὶ τελευτήσῃ ἀποδώσονται τὸν ταῦρον τὸν ζῶντα καὶ διελοῦνται τὸ ἀργύριον αὐτοῦ καὶ τὸν ταῦρον τὸν τεθνηκότα διελοῦνται

35 ܘܟܲܕ݂ ܢܸܕ݂ܩܘܿܪ ܬܵܘܪܵܐ ܕܓܲܒ݂ܪܵܐ ܠܬ݂ܵܘܪܵܐ ܕܓܲܒ݂ܪܵܐ ܚܲܒ݂ܪܹܗ ܘܲܢܡܘܼܬ݂: ܢܙܲܒܿܢܘܼܢ ܠܬ݂ܵܘܪܵܐ ܚܲܝܵܐ: ܘܢܸܦܠܓ݂ܘܿܢ ܟܸܣܦܹܗ: ܘܐܵܦ ܕܡܝܼܬ݂ܵܐ ܢܦܲܠܓ݂ܘܼܢ.

Si bos alienus bovem alterius vulneraverit, et ille mortuus fuerit: vendent bovem vivum, et divident pretium, cadaver autem mortui inter se dispertient.

Իսկ եթէ հարցէ ցուլ ուրուք զցուլ ընկերի իւրոյ եւ մեռցի, վաճառեսցեն զցուլն կենդանի, եւ բաժանեսցեն զգինս նորա, եւ զցուլն սպանեալ` բաժանեսցեն:

უკუეთუ ურქინოს კურომან ვისმანმე კუროსა მეზობლისასა და მოკუდეს, განსცეს კუროჲ იგი ცოცხალი და განიყონ ვეცხლი მისი და მომკუდარი იგიცა კუროჲ განიყონ. 35

35 And if one man's ox hurt another's, that he die; then they shall sell the live ox, and divide the money of it; and the dead ox also they shall divide.

לו. אוֹ נוֹדַע כִּי שׁוֹר נַגָּח הוּא מִתְּמוֹל שִׁלְשֹׁם וְלֹא יִשְׁמְרֶנּוּ בְּעָלָיו שַׁלֵּם יְשַׁלֵּם שׁוֹר תַּחַת הַשּׁוֹר וְהַמֵּת יִהְיֶה לּוֹ:

ἐὰν δὲ γνωρίζηται ὁ ταῦρος ὅτι κερατιστής ἐστιν πρὸ τῆς ἐχθὲς καὶ πρὸ τῆς τρίτης ἡμέρας καὶ διαμεμαρτυρημένοι ὦσιν τῷ κυρίῳ αὐτοῦ καὶ μὴ ἀφανίσῃ αὐτόν ἀποτείσει ταῦρον ἀντὶ ταύρου ὁ δὲ τετελευτηκὼς αὐτῷ ἔσται

36 ܘܐܸܢ ܐܸܬ݂ܝܼܕܲܥ ܕܬ݂ܵܘܪܵܐ ܥܵܓ݂ܘܿܫܵܐ ܗ̄ܘܵܐ ܡܼܢ ܐܸܬ݂ܡܵܠܝ ܘܡܼܢ ܡܢܵܬ݂ܡܵܠܝ: ܘܠܵܐ ܢܲܛܪܹܗ ܡܵܪܹܗ: ܢܸܬܸܿܠ ܬܵܘܪܵܐ ܚܠܵܦ ܬܵܘܪܵܐ: ܘܡܝܼܬ݂ܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܕܝܼܠܹܗ.

Sin autem sciebat quod bos cornupeta esset ab heri et nudiustertius, et non custodivit eum dominus suus: reddet bovem pro bove, et cadaver integrum accipiet.

Ապա եթէ յերէկն եւ յեռանդն գիտէին զցուլն, եւ բողոքեալ իցէ տեառն նորա, եւ նորա չիցէ ի միջոյ բարձեալ զնա,`` տուժեսցի ցուլ ընդ ցլուն, եւ սպանեալն նորա լիցի:

ხოლო უკუეთუ ცნობილ იყოს, ვითარმედ მრქენალი არს პირველ გუშინდლისა და პირველ ძოღანდლისა და ეწამოს უფლისა მისისადა და არა უჩინო-ეყოს მას, მისცეს კუროჲ ნაცვლად კუროჲსა უფალსა მისსა, ანუ მისცეს ვეცხლი ნაცვლად კუროჲსა, ხოლო მომკუდარი იგი მისდა იყოს. 36

თავი ოცდამეორე

36 Or if it be known that the ox hath used to push in time past, and his owner hath not kept him in; he shall surely pay ox for ox; and the dead shall be his own.

לז. כִּי יִגְנֹב אִישׁ שׁוֹר אוֹ שֶׂה וּטְבָחוֹ אוֹ מְכָרוֹ חֲמִשָּׁה בָקָר יְשַׁלֵּם תַּחַת הַשּׁוֹר וְאַרְבַּע צֹאן תַּחַת הַשֶּׂה:

ἐὰν δέ τις κλέψῃ μόσχον ἢ πρόβατον καὶ σφάξῃ αὐτὸ ἢ ἀποδῶται πέντε μόσχους ἀποτείσει ἀντὶ τοῦ μόσχου καὶ τέσσαρα πρόβατα ἀντὶ τοῦ προβάτου

ܩܦܠܐܘܢ: ܟܒ.
1 ܘܟܲܕ݂ ܢܸܓ݂ܢܘܿܒ݂ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܬܵܘܪܵܐ: ܐܵܘ ܢܸܩܝܵܐ: ܘܢܸܟܿܘܿܣ ܐܸܢܘܿܢ: ܐܵܘ ܢܙܲܒܸܿܢ ܐܸܢܘܿܢ: ܚܲܡܫܵܐ ܬܵܘܪܝܼܢ ܢܸܬܸܿܠ ܚܠܵܦ ܬܵܘܪܵܐ: ܘܐܲܪܒܲܥ ܢܩܵܘܵܢ ܢܸܬܸܿܠ ܚܠܵܦ ܢܸܩܝܵܐ.

Cap. 22
Si quis furatus fuerit bovem aut ovem, et occiderit vel vendiderit: quinque boves pro uno bove restituet, et quatuor oves pro una ove.

ԳԼ. ԻԲ
Իսկ եթէ գողասցի ոք արջառ կամ ոչխար, եւ սպանցէ կամ վաճառեսցէ, հինգ արջառ ընդ արջառոյն տուժեսցի, եւ չորս ոչխար ընդ ոչխարին:

უკუეთუ ვინმე მოიპაროს ზუარაკი, ანუ ცხოვარი და დაკლას იგი, ანუ განყიდოს, ხუთნი ზუარაკნი მისცნეს ზუარაკისათჳს და ოთხნი ცხოვარნი ცხოვარისათჳს. 1

22
1 If a man shall steal an ox, or a sheep, and kill it, or sell it; he shall restore five oxen for an ox, and four sheep for a sheep.

Permanent link

http://www2.hf.uio.no/common/apps/permlink/permlink.php?app=polyglotta&context=ctext&uid=bbdac56a-a4bd-11e4-856a-001cc4ddf0f4

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages

Choose display