Bibliotheca Polyglotta

Leviticus

Complete text

יו

Ιςʹ

ܩܦܠܐܘܢ: ܝܘ.

Cap. 16

ԳԼ. ԺԶ

თავი მეთექვსმეტე

א. וַיְדַבֵּר יְהוָֹה אֶל משֶׁה אַחֲרֵי מוֹת שְׁנֵי בְּנֵי אַהֲרֹן בְּקָרְבָתָם לִפְנֵי יְהוָֹה וַיָּמֻתוּ:

καὶ ἐλάλησεν κύριος πρὸς Μωυσῆν μετὰ τὸ τελευτῆσαι τοὺς δύο υἱοὺς Ααρων ἐν τῷ προσάγειν αὐτοὺς πῦρ ἀλλότριον ἔναντι κυρίου καὶ ἐτελεύτησαν

1 ܘܡܲܠܸܠ ܡܵܪܝܵܐ ܥܲܡ ܡܘܼܫܹܐ: ܡܼܢ ܒܵܬܲܪ ܕܡܝܼܬ݂ܘ ܬܪܲܝܗܘܿܢ ܒܢܵܘܗܝ ܕܐܲܗܪܘܿܢ: ܟܲܕ݂ ܩܲܪܸܒ݂ܘ ܢܘܼܪܵܐ ܢܘܼܟ݂ܪܲܝܬܵܐ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ: ܘܡܝܼܬ݂ܘ.

Locutusque est Dominus ad Moysen post mortem duorum filiorum Aaron, quando offerentes ignem alienum interfecti sunt:

Խօսեցաւ Տէր ընդ Մովսիսի եւ ասէ``. Յետ վախճանելոյ որդւոցն Ահարոնի, ի մատուցանել նոցա զհուրն օտար`` առաջի Տեառն եւ սատակել,

და ეტყოდა ღმერთი მოსეს შემდგომად სიკუდილისა ორთა მათ ძეთა აჰრონისთა, რაჟამს მოიღეს ცეცხლი იგი უცხოჲ წინაშე ღმრთისა და მოწყდეს. 1

1 And the LORD spake unto Moses after the death of the two sons of Aaron, when they offered before the LORD, and died;

ב. וַיֹּאמֶר יְהֹוָה אֶל משֶׁה דַּבֵּר אֶל אַהֲרֹן אָחִיךָ וְאַל יָבֹא בְכָל עֵת אֶל הַקֹּדֶשׁ מִבֵּית לַפָּרֹכֶת אֶל פְּנֵי הַכַּפֹּרֶת אֲשֶׁר עַל הָאָרֹן וְלֹא יָמוּת כִּי בֶּעָנָן אֵרָאֶה עַל הַכַּפֹּרֶת:

καὶ εἶπεν κύριος πρὸς Μωυσῆν λάλησον πρὸς Ααρων τὸν ἀδελφόν σου καὶ μὴ εἰσπορευέσθω πᾶσαν ὥραν εἰς τὸ ἅγιον ἐσώτερον τοῦ καταπετάσματος εἰς πρόσωπον τοῦ ἱλαστηρίου ὅ ἐστιν ἐπὶ τῆς κιβωτοῦ τοῦ μαρτυρίου καὶ οὐκ ἀποθανεῖται ἐν γὰρ νεφέλῃ ὀφθήσομαι ἐπὶ τοῦ ἱλαστηρίου

2 ܘܐܸܡܲܪ ܡܵܪܝܵܐ ܠܡܘܼܫܹܐ: ܡܲܠܸܠ ܥܲܡ ܐܲܗܪܘܿܢ ܐܲܚܘܼܟ݂: ܕܠܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܥܵܐܹܠ ܒܟ݂ܠܙܒܲܢ ܠܩܘܼܕ݂ܫܵܐ: ܠܓ݂ܵܘ ܡܼܢ ܐܲܦܲܝ ܬܲܪܥܵܐ ܕܲܩܕ݂ܵܡ ܚܘܼܣܵܝܵܐ ܕܩܹܒ݂ܘܿܬ݂ܵܐ: ܕܠܵܐ ܢܡܘܼܬ݂: ܡܸܛܠ ܕܒܲܥܢܵܢܵܐ ܡܸܬ݂ܚܙܸܐ ܐ̄ܢܵܐ ܥܲܠ ܚܘܼܣܵܝܵܐ.

et præcepit ei, dicens: Loquere ad Aaron fratrem tuum, ne omni tempore ingrediatur sanctuarium, quod est intra velum coram propitiatorio quo tegitur arca, ut non moriatur (quia in nube apparebo super oraculum),

Եւ ասէ Տէր ցՄովսէս. Խօսեաց ընդ Ահարոնի ընդ եղբօր քում, եւ մի՛ մտցեն յամենայն ժամ ի սրբութիւնն ի ներքս քան զվարագոյրն յանդիման քաւութեանն, որ է ի վերայ տապանակի վկայութեանն, եւ ոչ մեռանիցի. զի ամպով երեւեցայց ի վերայ քաւութեանն,

და ეტყოდა ღმერთი მოსეს და ჰრქუა: ეტყოდე შენ აჰრონს, ძმასა შენსა, რათა არა შევიდოდის იგი ყოველსა ჟამსა სიწმიდესა მას შინა შინაგან კრეთსაბმელისა მის წინაშე პირსა სალხინებელისასა, რომელ არს პირისპირ კიდობანსა მას საწამებელისასა, რათა არა მოკუდეს, რამეთუ ღრუბლითა გამოვჩნდე მე სალხინებელსა მას ზედა. 2

2 And the LORD said unto Moses, Speak unto Aaron thy brother, that he come not at all times into the holy place within the vail before the mercy seat, which is upon the ark; that he die not: for I will appear in the cloud upon the mercy seat.

ג. בְּזֹאת יָבֹא אַהֲרֹן אֶל הַקֹּדֶשׁ בְּפַר בֶּן בָּקָר לְחַטָּאת וְאַיִל לְעֹלָה:

οὕτως εἰσελεύσεται Ααρων εἰς τὸ ἅγιον ἐν μόσχῳ ἐκ βοῶν περὶ ἁμαρτίας καὶ κριὸν εἰς ὁλοκαύτωμα

3 ܒܗܵܕܹܐ ܕܹܝܢ ܢܸܗܘܸܐ ܥܵܐܹܠ ܐܲܗܪܘܿܢ ܠܩܘܼܕ݂ܫܵܐ: ܒܬ݂ܵܘܪܵܐ ܒܲܪ ܒܲܩܪܵܐ ܠܲܚܛܵܗܵܐ: ܘܕܸܟ݂ܪܵܐ ܝܲܩܕܵܐ ܫܲܠܡܵܐ.

nisi hæc ante fecerit: vitulum pro peccato offeret, et arietem in holocaustum.

Եւ ապա`` մտանիցէ Ահարոն ի սրբութիւնն. զուարակաւ յանդւոյ վասն մեղաց, եւ խոյիւ յողջակէզ,

და მაშინღა ესრე შევიდეს აჰრონ სიწმიდესა მას ჴბოჲთა ერთითა ზროხათაგან ცოდვისათჳს და ვერძითა მრგულიად მწუარითა. 3

3 Thus shall Aaron come into the holy place: with a young bullock for a sin offering, and a ram for a burnt offering.

ד. כְּתֹנֶת בַּד קֹדֶשׁ יִלְבָּשׁ וּמִכְנְסֵי בַד יִהְיוּ עַל בְּשָׂרוֹ וּבְאַבְנֵט בַּד יַחְגֹּר וּבְמִצְנֶפֶת בַּד יִצְנֹף בִּגְדֵי קֹדֶשׁ הֵם וְרָחַץ בַּמַּיִם אֶת בְּשָׂרוֹ וּלְבֵשָׁם:

καὶ χιτῶνα λινοῦν ἡγιασμένον ἐνδύσεται καὶ περισκελὲς λινοῦν ἔσται ἐπὶ τοῦ χρωτὸς αὐτοῦ καὶ ζώνῃ λινῇ ζώσεται καὶ κίδαριν λινῆν περιθήσεται ἱμάτια ἅγιά ἐστιν καὶ λούσεται ὕδατι πᾶν τὸ σῶμα αὐτοῦ καὶ ἐνδύσεται αὐτά

4 ܘܟ݂ܘܼܬܿܝܼܢܵܐ ܕܒ݂ܘܼܨܵܐ ܕܩܘܼܕ݂ܫܵܐ ܢܸܠܒܲܫ: ܘܡܵܐܢܹ̈ܐ ܕܒ݂ܘܼܨܵܐ ܢܸܗܘܘܿܢ ܥܲܠ ܒܸܣܪܹܗ: ܘܲܒ݂ܗܸܡܝܵܢܵܐ ܕܒ݂ܘܼܨܵܐ ܢܸܬ݂ܚܲܙܲܩ: ܘܡܲܨܢܲܦܬ݂ܵܐ ܕܒ݂ܘܼܨܵܐ ܢܣܝܼܡ ܒܪܹܫܹܗ: ܡܸܛܠ ܕܲܠܒ݂ܘܼܫܹ̈ܐ ܐܸܢܘܿܢ ܕܩܘܼܕ݂ܫܵܐ: ܘܢܲܣܚܸܐ ܒܡܲܝܵܐ ܒܸܣܪܹܗ: ܘܢܸܠܒܲܫ ܐܸܢܘܿܢ.

Tunica linea vestietur, feminalibus lineis verenda celabit: accingetur zona linea, cidarim lineam imponet capiti: hæc enim vestimenta sunt sancta: quibus cunctis, cum lotus fuerit, induetur.

Եւ պատմուճան կտաւի սրբեալ զգեցցի, եւ անդրավարտիս կտաւիս ունիցի յանդամս իւր, եւ գօտի կտաւի ածեալ ընդ մէջ իւր, եւ խոյր կտաւի եդեալ ի գլուխ, զի հանդերձ սրբութեան են. եւ լուասցէ ջրով զամենայն մարմին իւր, եւ զգեցցի զնոսա,

და სამოსელი სელისაჲ განწმედილი შეიმოსოს, და ნიფხავი სელისაჲ იყოს სხეულსა მისსა: და სარტყელი სელისაჲ შეირტყას და ვარშამაგი სელისაჲ დაიბუროს, რამეთუ სამოსელი წმიდა არს, და დაიბანოს წყლითა ყოველი გუამი მისი და მაშინღა შეიმოსოს იგი. 4

4 He shall put on the holy linen coat, and he shall have the linen breeches upon his flesh, and shall be girded with a linen girdle, and with the linen mitre shall he be attired: these are holy garments; therefore shall he wash his flesh in water, and so put them on.

ה. וּמֵאֵת עֲדַת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל יִקַּח שְׁנֵי שְׂעִירֵי עִזִּים לְחַטָּאת וְאַיִל אֶחָד לְעֹלָה:

καὶ παρὰ τῆς συναγωγῆς τῶν υἱῶν Ισραηλ λήμψεται δύο χιμάρους ἐξ αἰγῶν περὶ ἁμαρτίας καὶ κριὸν ἕνα εἰς ὁλοκαύτωμα

5 ܘܡܼܢ ܟܢܘܼܫܬܵܐ ܕܲܒ݂ܢܲܝ ܝܼܣܪܵܝܹܠ: ܢܸܣܲܒ݂ ܬܪܹܝܢ ܨܸܦܪܵܝܝܼܢ ܕܥܸܙܹ̈ܐ ܠܲܚܛܵܗܵܐ: ܘܕܸܟ݂ܪܵܐ ܚܲܕ݂ ܠܲܥܠܵܬ݂ܵܐ.

Suscipietque ab universa multitudine filiorum Israël duos hircos pro peccato, et unum arietem in holocaustum.

Եւ ի ժողովրդենէ որդւոցն Իսրայելի առցէ երկուս նոխազս յայծեաց վասն մեղաց, եւ խոյ մի յողջակէզ,

და კრებულისაგან ძეთა ისრაჱლისათა მოიბნეს ორნი ვაცნი თხათაგან ცოდვისათჳს და ვერძი ერთი მრგულიად დასაწველად. მოიბას აჰრონ ჴბოჲ ერთი ცოდვისათჳს თავისა თჳსისა და ლხინება-ყოს თავისა თჳსისათჳს და სახლისა თჳსისათჳს. 5

5 And he shall take of the congregation of the children of Israel two kids of the goats for a sin offering, and one ram for a burnt offering.

ו. וְהִקְרִיב אַהֲרֹן אֶת פַּר הַחַטָּאת אֲשֶׁר לוֹ וְכִפֶּר בַּעֲדוֹ וּבְעַד בֵּיתוֹ:

καὶ προσάξει Ααρων τὸν μόσχον τὸν περὶ τῆς ἁμαρτίας αὐτοῦ καὶ ἐξιλάσεται περὶ αὐτοῦ καὶ τοῦ οἴκου αὐτοῦ

6 ܘܲܢܩܲܪܸܒ݂ ܥܠܵܘܗܝ ܐܲܗܪܘܿܢ ܬܵܘܪܵܐ ܕܲܚܛܵܗܵܐ ܕܝܼܠܹܗ: ܘܲܢܚܲܣܸܐ ܥܲܠ ܢܲܦ̮ܫܹܗ ܘܥܲܠ ܒܲܝܬܹܿܗ.

Cumque obtulerit vitulum, et oraverit pro se et pro domo sua,

Եւ մատուսցէ Ահարոն զզուարակն վասն մեղաց իւրոց, եւ քաւեսցէ վասն իւր եւ վասն տան իւրոյ,

და მოიბნეს ორნი ვაცნი და წარადგინნეს წინაშე ღმრთისა კართა თანა კარვისა საწამებელისათა. 6

6 And Aaron shall offer his bullock of the sin offering, which is for himself, and make an atonement for himself, and for his house.

ז. וְלָקַח אֶת שְׁנֵי הַשְּׂעִירִם וְהֶעֱמִיד אֹתָם לִפְנֵי יְהֹוָה פֶּתַח אֹהֶל מוֹעֵד:

καὶ λήμψεται τοὺς δύο χιμάρους καὶ στήσει αὐτοὺς ἔναντι κυρίου παρὰ τὴν θύραν τῆς σκηνῆς τοῦ μαρτυρίου

7 ܘܢܸܣܲܒ݂ ܬܪܹܝܢ ܨܸܦܪܵܝܝܼܢ: ܘܲܢܩܝܼܡ ܐܸܢܘܿܢ ܟܲܕ݂ ܚܲܝܝܼܢ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ: ܒܬܲܪܥܵܐ ܕܡܲܫܟܲܢ ܙܲܒ݂ܢܵܐ.

duos hircos stare faciet coram Domino in ostio tabernaculi testimonii:

Եւ առցէ երկուս նոխազս եւ կացուսցէ զնոսա առաջի Տեառն առ դրան խորանին վկայութեան,

დაასხნეს აჰრონ ორთა მათ ვაცთა ზედა წილი: წილი ერთი - ღმერთსა და წილი - ერთი გამომყვანებელსა ველად. 7

7 And he shall take the two goats, and present them before the LORD at the door of the tabernacle of the congregation.

ח. וְנָתַן אַהֲרֹן עַל שְׁנֵי הַשְּׂעִירִם גֹּרָלוֹת גּוֹרָל אֶחָד לַיהֹוָה וְגוֹרָל אֶחָד לַעֲזָאזֵל:

καὶ ἐπιθήσει Ααρων ἐπὶ τοὺς δύο χιμάρους κλῆρον ἕνα τῷ κυρίῳ καὶ κλῆρον ἕνα τῷ ἀποπομπαίῳ

8 ܘܢܲܪܡܸܐ ܐܲܗܪܘܿܢ ܦܸܨܹ̈ܐ ܥܲܠ ܬܪܹܝܢ ܨܸܦܪܵܝܝܼܢ: ܦܸܨܬ݂ܵܐ ܚܕ݂ܵܐ ܠܡܵܪܝܵܐ: ܘܦܸܨܬ݂ܵܐ ܚܕ݂ܵܐ ܠܲܥܙܵܙܵܐܹܝܠ.

mittensque super utrumque sortem, unam Domino, alteram capro emissario:

Եւ արկցէ Ահարոն ի վերայ երկուց նոխազացն վիճակս, վիճակ մի Տեառն եւ վիճակ մի արձակելոյ,

და მოიბას აჰრონ ვაცი იგი, ერთი, რომელსა ზედა გამოჴდა წილი იგი ღმრთისა. 8

8 And Aaron shall cast lots upon the two goats; one lot for the LORD, and the other lot for the scapegoat.

ט. וְהִקְרִיב אַהֲרֹן אֶת הַשָּׂעִיר אֲשֶׁר עָלָה עָלָיו הַגּוֹרָל לַיהוָֹה וְעָשָׂהוּ חַטָּאת:

καὶ προσάξει Ααρων τὸν χίμαρον ἐφ᾽ ὃν ἐπῆλθεν ἐπ᾽ αὐτὸν ὁ κλῆρος τῷ κυρίῳ καὶ προσοίσει περὶ ἁμαρτίας

9 ܘܲܢܩܲܪܸܒ݂ ܐܲܗܪܘܿܢ ܨܸܦܪܵܝܵܐ ܕܢܸܦܠܲܬ݂ ܥܠܵܘܗܝ ܦܸܨܬ݂ܵܐ ܕܡܵܪܝܵܐ: ܘܢܸܥܒܿܕ݂ܝܼܘܗܝ ܠܲܚܛܵܗܵܐ.

cujus exierit sors Domino, offeret illum pro peccato:

Եւ մատուսցէ Ահարոն զնոխազն յորոյ վերայ իցէ վիճակն արձակելոյ, եւ կացուսցէ զնա առաջի Տեառն կենդանի,

შეწიროს იგი ცოდვისათჳს, და ვაცი იგი ერთი, 9

9 And Aaron shall bring the goat upon which the LORD's lot fell, and offer him for a sin offering.

י. וְהַשָּׂעִיר אֲשֶׁר עָלָה עָלָיו הַגּוֹרָל לַעֲזָאזֵל יָעֳמַד חַי לִפְנֵי יְהוָֹה לְכַפֵּר עָלָיו לְשַׁלַּח אֹתוֹ לַעֲזָאזֵל הַמִּדְבָּרָה:

καὶ τὸν χίμαρον ἐφ᾽ ὃν ἐπῆλθεν ἐπ᾽ αὐτὸν ὁ κλῆρος τοῦ ἀποπομπαίου στήσει αὐτὸν ζῶντα ἔναντι κυρίου τοῦ ἐξιλάσασθαι ἐπ᾽ αὐτοῦ ὥστε ἀποστεῖλαι αὐτὸν εἰς τὴν ἀποπομπήν ἀφήσει αὐτὸν εἰς τὴν ἔρημον

10 ܘܨܸܦܪܵܝܵܐ ܕܢܸܦܠܲܬ݂ ܥܠܵܘܗܝ ܦܸܨܬ݂ܵܐ ܕܲܥܙܵܙܵܐܹܝܠ: ܢܩܘܼܡ ܟܲܕ݂ ܚܲܝ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ: ܕܢܸܬ݂ܚܲܣܸܐ ܥܠܵܘܗܝ: ܘܲܢܫܲܕܿܪܘܼܢܹܗ ܠܘܵܬ݂ ܥܙܵܙܵܐܹܝܠ ܠܡܲܕ݂ܒܪܵܐ.

cujus autem in caprum emissarium, statuet eum vivum coram Domino, ut fundat preces super eo, et emittat eum in solitudinem.

քաւել`` նովաւ` առ արձակելոյ զնա յարձակումն, եւ թողլոյ զնա յանապատ. եւ առցէ նոխազն յինքն զանօրէնութիւնս նոցա յանկոխն,

რომელსა ზედა გამოჴდა წილი განმყვანებელისა, დაადგინოს ცოცხალი წინაშე ღმრთისა, რათა ლხინება-ყოს მას ზედა, ვითარმედ განვლინებად იგი განყვანებასა მას და განუტეოს იგი უდაბნოდ. 10

10 But the goat, on which the lot fell to be the scapegoat, shall be presented alive before the LORD, to make an atonement with him, and to let him go for a scapegoat into the wilderness.

יא. וְהִקְרִיב אַהֲרֹן אֶת פַּר הַחַטָּאת אֲשֶׁר לוֹ וְכִפֶּר בַּעֲדוֹ וּבְעַד בֵּיתוֹ וְשָׁחַט אֶת פַּר הַחַטָּאת אֲשֶׁר לוֹ:

καὶ προσάξει Ααρων τὸν μόσχον τὸν περὶ τῆς ἁμαρτίας τὸν αὐτοῦ καὶ τοῦ οἴκου αὐτοῦ μόνον καὶ ἐξιλάσεται περὶ αὐτοῦ καὶ τοῦ οἴκου αὐτοῦ καὶ σφάξει τὸν μόσχον τὸν περὶ τῆς ἁμαρτίας τὸν αὐτοῦ

11 ܘܲܢܩܲܪܸܒ݂ ܐܲܗܪܘܿܢ ܬܵܘܪܵܐ ܕܲܚܛܵܗܵܐ ܕܢܲܦ̮ܫܹܗ: ܘܲܢܚܲܣܸܐ ܥܲܠ ܢܲܦ̮ܫܹܗ ܘܥܲܠ ܒܲܝܬܹܿܗ: ܘܢܸܟܿܣܝܼܘܗܝ ܠܬ݂ܵܘܪܵܐ ܕܲܚܛܵܗܵܐ.

His rite celebratis, offeret vitulum, et rogans pro se, et pro domo sua, immolabit eum:

Եւ մատուսցէ Ահարոն զզուարակն զվասն մեղաց զիւրն, եւ քաւեսցէ վասն իւր եւ վասն տան իւրոյ, եւ սպանցէ զզուարակն զվասն մեղացն զիւր,

და მოიბას აჰრონ ჴბოჲ იგი ცოდვისათჳს თავისა თჳსისა და ლხინება-ყოს თავისა თჳსისათჳს და სახლისა მისისათჳს და დაკლას ჴბოჲ იგი ცოდვისათჳს თავისა თჳსისა. 11

11 And Aaron shall bring the bullock of the sin offering, which is for himself, and shall make an atonement for himself, and for his house, and shall kill the bullock of the sin offering which is for himself:

יב. וְלָקַח מְלֹא הַמַּחְתָּה גַּחֲלֵי אֵשׁ מֵעַל הַמִּזְבֵּחַ מִלִּפְנֵי יְהֹוָה וּמְלֹא חָפְנָיו קְטֹרֶת סַמִּים דַּקָּה וְהֵבִיא מִבֵּית לַפָּרֹכֶת:

καὶ λήμψεται τὸ πυρεῖον πλῆρες ἀνθράκων πυρὸς ἀπὸ τοῦ θυσιαστηρίου τοῦ ἀπέναντι κυρίου καὶ πλήσει τὰς χεῖρας θυμιάματος συνθέσεως λεπτῆς καὶ εἰσοίσει ἐσώτερον τοῦ καταπετάσματος

12 ܘܢܸܣܲܒ݂ ܡܠܹܐ ܦܝܼܪܡܵܐ ܓܘܼܡܪܹ̈ܐ ܕܢܘܼܪܵܐ ܡܼܢ ܡܲܕ݂ܒܚܵܐ ܕܲܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ: ܘܲܡܠܹܐ ܚܘܼܦܢܵܘܗܝ ܥܸܛܪܵܐ ܕܒܸܣܡܹ̈ܐ ܛܵܒܹ̈ܐ: ܘܢܸܥܘܿܠ ܠܓ݂ܵܘ ܡܼܢ ܐܲܦܲܝ ܬܲܪܥܵܐ.

assumptoque thuribulo, quod de prunis altaris impleverit, et hauriens manu compositum thymiama in incensum, ultra velum intrabit in sancta:

Եւ առցէ լի բուրուառաւ կայծակունս հրոյ ի սեղանոյ անտի որ է առաջի Տեառն, եւ լցցէ զձեռս իւր խնկով հանդերձանացն մանր աղացելով, եւ տարցի ի ներքս քան զվարագոյրն,

და მოიღოს სავსე საცეცხლური ნაკუერცხალი ცეცხლისაგან საკურთხეველისა, რომელ არს წინაშე ღმრთისა. 12

12 And he shall take a censer full of burning coals of fire from off the altar before the LORD, and his hands full of sweet incense beaten small, and bring it within the vail:

יג. וְנָתַן אֶת הַקְּטֹרֶת עַל הָאֵשׁ לִפְנֵי יְהֹוָה וְכִסָּה עֲנַן הַקְּטֹרֶת אֶת הַכַּפֹּרֶת אֲשֶׁר עַל הָעֵדוּת וְלֹא יָמוּת:

καὶ ἐπιθήσει τὸ θυμίαμα ἐπὶ τὸ πῦρ ἔναντι κυρίου καὶ καλύψει ἡ ἀτμὶς τοῦ θυμιάματος τὸ ἱλαστήριον τὸ ἐπὶ τῶν μαρτυρίων καὶ οὐκ ἀποθανεῖται

13 ܘܲܢܣܝܼܡ ܥܸܛܪܵܐ ܥܲܠ ܢܘܼܪܵܐ ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ: ܘܲܬ݂ܟܲܣܝܼܘܼܗܝ ܥܢܵܢܵܐ ܕܥܸܛܪܵܐ ܠܚܘܼܣܵܝܵܐ ܕܥܲܠ ܣܵܗܕܘܼܬ݂ܵܐ: ܘܠܵܐ ܢܡܘܼܬ݂.

ut, positis super ignem aromatibus, nebula eorum et vapor operiat oraculum quod est supra testimonium, et non moriatur.

Եւ դիցէ զխունկն ի վերայ հրոյն առաջի Տեառն, եւ ծածկեսցէ ծուխ խնկոյն զքաւութիւնն որ իցէ ի վերայ վկայութեանցն, եւ ոչ մեռանիցի,

და აღივსნეს ჴელნი საკუმეველითა შეზავებულითა მწულილითა და შეიღოს შინაგანსა მას კრეთსაბმელსა მას და დაასხას საკუმეველი იგი ცეცხლსა მას ზედა წინაშე ღმრთისა და დაფაროს კუამლმან მან სალხინებელი იგი, რომელ არს საწამებელთა ზედა და არა მოკუდეს. 13

13 And he shall put the incense upon the fire before the LORD, that the cloud of the incense may cover the mercy seat that is upon the testimony, that he die not:

יד. וְלָקַח מִדַּם הַפָּר וְהִזָּה בְאֶצְבָּעוֹ עַל פְּנֵי הַכַּפֹּרֶת קֵדְמָה וְלִפְנֵי הַכַּפֹּרֶת יַזֶּה שֶׁבַע פְּעָמִים מִן הַדָּם בְּאֶצְבָּעוֹ:

καὶ λήμψεται ἀπὸ τοῦ αἵματος τοῦ μόσχου καὶ ῥανεῖ τῷ δακτύλῳ ἐπὶ τὸ ἱλαστήριον κατὰ ἀνατολάς κατὰ πρόσωπον τοῦ ἱλαστηρίου ῥανεῖ ἑπτάκις ἀπὸ τοῦ αἵματος τῷ δακτύλῳ

14 ܘܢܸܣܲܒ݂ ܡܼܢ ܕܡܵܐ ܕܬ݂ܵܘܪܵܐ: ܘܢܸܪܘܿܣ ܒܨܸܒ݂ܥܹܗ ܠܐܲܦܲܝ ܚܘܼܣܵܝܵܐ ܡܼܢ ܡܲܕ݂ܢܚܵܝܹܗ: ܘܲܩܕ݂ܵܡ ܚܘܼܣܵܝܵܐ: ܢܸܪܘܿܣ ܫܒܲܥ ܙܲܒ݂ܢܝܼܢ ܡܼܢ ܕܡܵܐ ܒܨܸܒ݂ܥܹܗ.

Tollet quoque de sanguine vituli, et asperget digito septies contra propitiatorium ad orientem.

Եւ առցէ յարենէ զուարակին, եւ ցանեսցէ մատամբ իւրով ի վերայ քաւութեանն ընդ կողմն արեւելից ընդդէմ քաւութեանն, եւ ցանեսցէ եւթն անգամ յարենէ անտի մատամբ իւրով,

და მოიღოს სისხლისა მისგან ჴბოჲსა თითითა მისითა და აპკუროს სალხინებელსა მას მზისაღმოსავალით კერძო, წინაშე სალხინებელსა მას აპკუროს სისხლისა მისგანი შჳდგზის თითითა მისითა. 14

14 And he shall take of the blood of the bullock, and sprinkle it with his finger upon the mercy seat eastward; and before the mercy seat shall he sprinkle of the blood with his finger seven times.

טו. וְשָׁחַט אֶת שְׂעִיר הַחַטָּאת אֲשֶׁר לָעָם וְהֵבִיא אֶת דָּמוֹ אֶל מִבֵּית לַפָּרֹכֶת וְעָשָׂה אֶת דָּמוֹ כַּאֲשֶׁר עָשָׂה לְדַם הַפָּר וְהִזָּה אֹתוֹ עַל הַכַּפֹּרֶת וְלִפְנֵי הַכַּפֹּרֶת:

καὶ σφάξει τὸν χίμαρον τὸν περὶ τῆς ἁμαρτίας τὸν περὶ τοῦ λαοῦ ἔναντι κυρίου καὶ εἰσοίσει ἀπὸ τοῦ αἵματος αὐτοῦ ἐσώτερον τοῦ καταπετάσματος καὶ ποιήσει τὸ αἷμα αὐτοῦ ὃν τρόπον ἐποίησεν τὸ αἷμα τοῦ μόσχου καὶ ῥανεῖ τὸ αἷμα αὐτοῦ ἐπὶ τὸ ἱλαστήριον κατὰ πρόσωπον τοῦ ἱλαστηρίου

15 ܘܢܸܟܿܘܿܣ ܨܸܦܪܵܝܵܐ ܕܲܚܛܵܗܵܐ ܕܥܲܡܵܐ: ܘܢܲܥܸܠ ܕܡܹܗ ܠܓ݂ܵܘ ܡܼܢ ܐܲܦܲܝ ܬܲܪܥܵܐ: ܘܢܸܥܒܸܿܕ݂ ܠܲܕ݂ܡܹܗ ܐܲܝܟ݂ ܕܲܥܒܲܕ݂ ܠܲܕ݂ܡܵܐ ܕܬ݂ܵܘܪܵܐ: ܘܢܸܪܣܝܼܘܗܝ ܥܲܠ ܚܘܼܣܵܝܐ: ܘܲܩܕ݂ܵܡ ܚܘܼܣܵܝܵܐ.

Cumque mactaverit hircum pro peccato populi, inferet sanguinem ejus intra velum, sicut præceptum est de sanguine vituli, ut aspergat e regione oraculi,

Եւ սպանցէ զնոխազն զվասն մեղաց, որ վասն ժողովրդեանն իցէ առաջի Տեառն``. եւ տարցի յարենէ անտի ի ներքս քան զվարագոյրն, եւ արասցէ զարիւն նորա զոր օրինակ արար զարիւն զուարակին. եւ ցանեսցէ զարիւն նորա ի վերայ սեղանոյն յանդիման քաւութեանն,

და დაკლას ვაცი იგი ცოდვისაჲ წინაშე ღმრთისა ერისა მისთჳს და შეიღოს სისხლისა მისგანი შინაგან კრეტსაბმელსა მას და ყოს სისხლი იგი მისი, ვითარცა ყო სისხლი იგი ჴბოჲსა მის და აპკუროს სისხლი მისი სალხინებელსა მას წინაშე პირსა სალხინებელისასა. 15

15 Then shall he kill the goat of the sin offering, that is for the people, and bring his blood within the vail, and do with that blood as he did with the blood of the bullock, and sprinkle it upon the mercy seat, and before the mercy seat:

טז. וְכִפֶּר עַל הַקֹּדֶשׁ מִטֻּמְאֹת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל וּמִפִּשְׁעֵיהֶם לְכָל חַטֹּאתָם וְכֵן יַעֲשֶׂה לְאֹהֶל מוֹעֵד הַשֹּׁכֵן אִתָּם בְּתוֹךְ טֻמְאֹתָם:

καὶ ἐξιλάσεται τὸ ἅγιον ἀπὸ τῶν ἀκαθαρσιῶν τῶν υἱῶν Ισραηλ καὶ ἀπὸ τῶν ἀδικημάτων αὐτῶν περὶ πασῶν τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν καὶ οὕτω ποιήσει τῇ σκηνῇ τοῦ μαρτυρίου τῇ ἐκτισμένῃ ἐν αὐτοῖς ἐν μέσῳ τῆς ἀκαθαρσίας αὐτῶν

16 ܘܲܢܚܲܣܸܐ ܥܲܠ ܩܘܼܕ݂ܫܵܐ: ܡܼܢ ܛܲܡܐܘܼܬ݂ܵܐ ܕܲܒ݂ܢܲܝ ܝܼܣܪܵܝܹܠ: ܘܡܼܢ ܥܵܘܠܗܘܿܢ: ܘܡܼܢ ܟܠܗܘܿܢ ܚܛܵܗܲܝܗܘܿܢ: ܘܗܵܟܲܢܵܐ ܢܸܥܒܸܿܕ݂ ܠܡܲܫܟܲܢ ܙܲܒ݂ܢܵܐ: ܕܲܫܪܸܐ ܥܲܡܗܘܿܢ: ܒܓ݂ܵܘ ܛܲܡܐܘܼܬ݂ܗܘܿܢ.

et expiet sanctuarium ab immunditiis filiorum Israël, et a prævaricationibus eorum, cunctisque peccatis. Juxta hunc ritum faciet tabernaculo testimonii, quod fixum est inter eos, in medio sordium habitationis eorum.

Եւ քաւեսցէ զսրբութիւնն ի պղծութեանց որդւոցն Իսրայելի եւ յանիրաւութեանց նոցա, վասն ամենայն մեղաց նոցա. եւ այսպէս արասցէ ի խորանին վկայութեան, ստացելոյ ի նոսա ի մէջ պղծութեան նոցա,

და ლხინება-ყოს წმიდათათჳს არაწმიდებათათჳს ძეთა ისრაჱლისათა და სიცრუეთაგან მათთა და ყოველთათჳს ცოდვათა მათთა და ესრეთ უყოს კარავსა მას საწამებელისასა შჱნებულსა მას შორის შინაგან კარავსა მას საწამებელისასა არაწმიდებისაგან მათისა. 16

16 And he shall make an atonement for the holy place, because of the uncleanness of the children of Israel, and because of their transgressions in all their sins: and so shall he do for the tabernacle of the congregation, that remaineth among them in the midst of their uncleanness.

יז. וְכָל אָדָם לֹא יִהְיֶה בְּאֹהֶל מוֹעֵד בְּבֹאוֹ לְכַפֵּר בַּקֹּדֶשׁ עַד צֵאתוֹ וְכִפֶּר בַּעֲדוֹ וּבְעַד בֵּיתוֹ וּבְעַד כָּל קְהַל יִשְׂרָאֵל:

καὶ πᾶς ἄνθρωπος οὐκ ἔσται ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ μαρτυρίου εἰσπορευομένου αὐτοῦ ἐξιλάσασθαι ἐν τῷ ἁγίῳ ἕως ἂν ἐξέλθῃ καὶ ἐξιλάσεται περὶ αὐτοῦ καὶ τοῦ οἴκου αὐτοῦ καὶ περὶ πάσης συναγωγῆς υἱῶν Ισραηλ

17 ܘܟ݂ܠ ܐ̄ܢܵܫ ܠܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܒܡܲܫܟܲܢ ܙܲܒ݂ܢܵܐ: ܡܵܐ ܕܥܵܐܹܠ ܠܲܡܚܲܣܵܝܘܼ ܒܩܘܼܕ݂ܫܵܐ ܥܕܲܡܵܐ ܕܢܵܦܸܩ: ܘܲܢܚܲܣܸܐ ܥܲܠ ܢܲܦ̮ܫܹܗ ܘܥܲܠ ܒܲܝܬܹܿܗ: ܘܥܲܠ ܟܠܵܗ ܟܢܘܼܫܬܵܐ ܕܲܒ݂ܢܲܝ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܢܚܲܣܸܐ.

Nullus hominum sit in tabernaculo, quando pontifex sanctuarium ingreditur, ut roget pro se, et pro domo sua, et pro universo cœtu Israël, donec egrediatur.

Եւ ամենեւին մարդ ոչ լինիցի ի խորանին վկայութեան ի մտանել նորա քաւել ի սրբութեանն, մինչեւ ելանիցէ եւ քաւեսցէ վասն իւր եւ վասն տան իւրոյ, եւ վասն ամենայն ժողովրդեան որդւոցն Իսրայելի,

და კაცი ნუ ვინ არნ კარავსა მას საწამებელისასა, შე-რაჲ-ვიდოდის იგი ყოფად ლხინებისა სიწმიდესა მას შინა ვიდრე გამოსლვადმდე და ლხინება-ყოს მისთჳს და სახლისა მისისათჳს და ყოვლისათჳს კრებულისა ძეთა ისრაჱლისათა. 17

17 And there shall be no man in the tabernacle of the congregation when he goeth in to make an atonement in the holy place, until he come out, and have made an atonement for himself, and for his household, and for all the congregation of Israel.

יח. וְיָצָא אֶל הַמִּזְבֵּחַ אֲשֶׁר לִפְנֵי יְהוָֹה וְכִפֶּר עָלָיו וְלָקַח מִדַּם הַפָּר וּמִדַּם הַשָּׂעִיר וְנָתַן עַל קַרְנוֹת הַמִּזְבֵּחַ סָבִיב:

καὶ ἐξελεύσεται ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον τὸ ὂν ἀπέναντι κυρίου καὶ ἐξιλάσεται ἐπ᾽ αὐτοῦ καὶ λήμψεται ἀπὸ τοῦ αἵματος τοῦ μόσχου καὶ ἀπὸ τοῦ αἵματος τοῦ χιμάρου καὶ ἐπιθήσει ἐπὶ τὰ κέρατα τοῦ θυσιαστηρίου κύκλῳ

18 ܘܢܸܦܘܿܩ ܠܘܵܬ݂ ܡܲܕ݂ܒܚܵܐ ܕܲܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ: ܘܲܢܚܲܣܸܐ ܥܠܵܘܗܝ: ܘܢܸܣܲܒ݂ ܡܼܢ ܕܡܵܐ ܕܬ݂ܵܘܪܵܐ: ܘܡܼܢ ܕܡܵܐ ܕܨܸܦܪܵܝܵܐ: ܘܢܸܪܘܿܣ ܥܲܠ ܩܲܪܢܵܬܹܗ ܕܡܲܕ݂ܒܚܵܐ ܟܲܕ݂ ܚܵܕܲܪ.

Cum autem exierit ad altare quod coram Domino est, oret pro se, et sumptum sanguinem vituli atque hirci fundat super cornua ejus per gyrum:

Եւ ելցէ ի սեղանն որ առաջի Տեառն, եւ քաւեսցէ ի վերայ նորա, եւ առցէ յարենէ զուարակին եւ յարենէ նոխազին, եւ դիցէ ի վերայ եղջերաց սեղանոյն շուրջանակի,

და გამოვიდეს საკურთხეველად, რომელ-იგი არს წინაშე ღმრთისა და ლხინება-ყოს მისთჳს და მოიღოს სისხლისა მისგან ჴბოჲსა და სისხლისა მისგან ვაცისა და სცხოს გარემო რქათა მათ საკურთხეველისათა. 18

18 And he shall go out unto the altar that is before the LORD, and make an atonement for it; and shall take of the blood of the bullock, and of the blood of the goat, and put it upon the horns of the altar round about.

יט. וְהִזָּה עָלָיו מִן הַדָּם בְּאֶצְבָּעוֹ שֶׁבַע פְּעָמִים וְטִהֲרוֹ וְקִדְּשׁוֹ מִטֻּמְאֹת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל:

καὶ ῥανεῖ ἐπ᾽ αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ αἵματος τῷ δακτύλῳ ἑπτάκις καὶ καθαριεῖ αὐτὸ καὶ ἁγιάσει αὐτὸ ἀπὸ τῶν ἀκαθαρσιῶν τῶν υἱῶν Ισραηλ

19 ܘܢܸܪܘܿܣ ܥܠܵܘܗܝ ܡܼܢ ܕܡܵܐ ܒܨܸܒ݂ܥܹܗ ܫܒܲܥ ܙܲܒ݂ܢܝܼܢ: ܘܲܢܕܲܟܿܝܼܘܗܝ: ܘܲܢܩܲܕܿܫܝܼܘܗܝ ܡܼܢ ܛܲܡܐܘܼܬ݂ܵܐ ܕܲܒ݂ܢܲܝ ܝܼܣܪܵܝܹܠ.

aspergensque digito septies, expiet, et sanctificet illud ab immunditiis filiorum Israël.

Եւ ցանեսցէ յարենէ անտի մատամբ իւրով ի վերայ նորա եւթն անգամ, եւ մաքրեսցէ զնա, եւ սրբեսցէ զնա ի պղծութեանց որդւոցն Իսրայելի,

და აპკუროს მას სისხლისა მისგან გარემო თითითა შჳდგზის და განწმიდოს იგი და წმიდა იყოს იგი არაწმიდებათაგან ძეთა ისრაჱლისათა. 19

19 And he shall sprinkle of the blood upon it with his finger seven times, and cleanse it, and hallow it from the uncleanness of the children of Israel.

כ. וְכִלָּה מִכַּפֵּר אֶת הַקֹּדֶשׁ וְאֶת אֹהֶל מוֹעֵד וְאֶת הַמִּזְבֵּחַ וְהִקְרִיב אֶת הַשָּׂעִיר הֶחָי:

καὶ συντελέσει ἐξιλασκόμενος τὸ ἅγιον καὶ τὴν σκηνὴν τοῦ μαρτυρίου καὶ τὸ θυσιαστήριον καὶ περὶ τῶν ἱερέων καθαριεῖ καὶ προσάξει τὸν χίμαρον τὸν ζῶντα

20 ܘܡܵܐ ܕܫܲܠܸܡ ܠܲܡܚܲܣܵܝܘܼ ܥܲܠ ܩܘܼܕ݂ܫܵܐ: ܘܥܲܠ ܡܲܫܟܲܢ ܙܲܒ݂ܢܵܐ: ܘܥܲܠ ܡܲܕ݂ܒܚܵܐ: ܘܲܢܩܲܪܸܒ݂ ܨܸܦܪܵܝܵܐ ܚܲܝܵܐ.

Postquam emundaverit sanctuarium, et tabernaculum, et altare, tunc offerat hircum viventem:

Եւ վախճանեսցէ առ ի քաւելոյ զսրբութիւնն, եւ զխորանն վկայութեան եւ զսեղանն, եւ վասն քահանայիցն սրբեսցէ,`` եւ մատուսցէ զնոխազն կենդանի,

და აღასრულოს ლხინებისა ყოფაჲ იგი წმიდისაჲ, და კარვისა საწამებელისაჲ, და საკურთხეველისაჲ და მღდელთათჳს, განწმიდოს და მოიბას ვაცი იგი ცოცხალი. 20

20 And when he hath made an end of reconciling the holy place, and the tabernacle of the congregation, and the altar, he shall bring the live goat:

כא. וְסָמַךְ אַהֲרֹן אֶת שְׁתֵּי יָדָיו עַל רֹאשׁ הַשָּׂעִיר הַחַי וְהִתְוַדָּה עָלָיו אֶת כָּל עֲו‍ֹנֹת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל וְאֶת כָּל פִּשְׁעֵיהֶם לְכָל חַטֹּאתָם וְנָתַן אֹתָם עַל רֹאשׁ הַשָּׂעִיר וְשִׁלַּח בְּיַד אִישׁ עִתִּי הַמִּדְבָּרָה:

καὶ ἐπιθήσει Ααρων τὰς χεῖρας αὐτοῦ ἐπὶ τὴν κεφαλὴν τοῦ χιμάρου τοῦ ζῶντος καὶ ἐξαγορεύσει ἐπ᾽ αὐτοῦ πάσας τὰς ἀνομίας τῶν υἱῶν Ισραηλ καὶ πάσας τὰς ἀδικίας αὐτῶν καὶ πάσας τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν καὶ ἐπιθήσει αὐτὰς ἐπὶ τὴν κεφαλὴν τοῦ χιμάρου τοῦ ζῶντος καὶ ἐξαποστελεῖ ἐν χειρὶ ἀνθρώπου ἑτοίμου εἰς τὴν ἔρημον

21 ܘܲܢܣܝܼܡ ܐܲܗܪܘܿܢ ܬܲܪܬܲܝܗܹܝܢ ܐܝܼܕ݂ܵܘܗܝ ܥܲܠ ܪܹܫܹܗ ܕܨܸܦܪܵܝܵܐ ܚܲܝܵܐ: ܘܢܵܘܕܸܿܐ ܥܠܵܘܗܝ ܟܠܵܗ ܣܲܟ݂ܠܘܼܬ݂ܵܐ ܕܲܒ݂ܢܲܝ ܝܼܣܪܵܝܹܠ: ܘܟ݂ܠܹܗ ܥܵܘܠܗܘܿܢ: ܘܟ݂ܠܗܘܿܢ ܚܛܵܗܲܝܗܘܿܢ: ܘܲܢܣܝܼܡ ܐܸܢܘܿܢ ܥܲܠ ܪܹܫܹܗ ܕܨܸܦܪܵܝܵܐ: ܘܲܢܫܲܕܲܪ ܒܝܲܕ݂ ܓܲܒ݂ܪܵܐ ܕܲܡܛܲܝܲܒ݂ ܠܡܲܕ݂ܒܿܪܵܐ.

et posita utraque manu super caput ejus, confiteatur omnes iniquitates filiorum Israël, et universa delicta atque peccata eorum: quæ imprecans capiti ejus, emittet illum per hominem paratum, in desertum.

եւ դիցէ Ահարոն զձեռս իւր ի վերայ գլխոյ նոխազին կենդանւոյ, եւ խոստովան լիցի ի վերայ նորա զամենայն անօրէնութիւնս որդւոցն Իսրայելի, եւ զամենայն անիրաւութիւնս նոցա եւ զամենայն զմեղս նոցա. եւ դիցէ զնոսա ի վերայ գլխոյ նոխազին կենդանւոյ. եւ արձակեսցէ ի ձեռն առն պատրաստելոյ` յանապատ,

და დაასხნეს აჰრონ ჴელნი მისნი თავსა მას ზედა ვაცისა მის ცოცხალისასა და მიუთხრნეს მას ზედა ყოველნივე უშჯულოებანი ძეთა ისრაჱლისათანი, და ყოველნი სიცრუენი და ყოველნი ცოდვანი მათნი, და დაჰკრიბნეს ცოდვანი მათნი თავსა მას ზედა ვაცისა ცოცხალისასა. 21

21 And Aaron shall lay both his hands upon the head of the live goat, and confess over him all the iniquities of the children of Israel, and all their transgressions in all their sins, putting them upon the head of the goat, and shall send him away by the hand of a fit man into the wilderness:

כב. וְנָשָׂא הַשָּׂעִיר עָלָיו אֶת כָּל עֲו‍ֹנֹתָם אֶל אֶרֶץ גְּזֵרָה וְשִׁלַּח אֶת הַשָּׂעִיר בַּמִּדְבָּר:

καὶ λήμψεται ὁ χίμαρος ἐφ᾽ ἑαυτῷ τὰς ἀδικίας αὐτῶν εἰς γῆν ἄβατον καὶ ἐξαποστελεῖ τὸν χίμαρον εἰς τὴν ἔρημον

22 ܘܢܸܫܩܘܿܠ ܥܠܵܘܗܝ ܨܸܦܪܵܝܵܐ ܟܠܹܗ ܥܵܘܠܗܘܿܢ ܠܐܲܪܥܵܐ ܒܲܝܵܪܬܵܐ: ܘܢܸܫܒܿܩܝܼܘܗܝ ܠܨܸܦܪܵܝܵܐ ܒܡܲܕ݂ܒܪܵܐ.

Cumque portaverit hircus omnes iniquitates eorum in terram solitariam, et dimissus fuerit in deserto,

Եւ առցէ նոխազն յանձն իւր զանօրէնութիւնս նոցա յերկիր անկոխ. եւ արձակեսցէ զնոխազն յանապատ,

და განავლინოს იგი ჴელითა კაცისა განმზადებულისაჲთა უდაბნოდ და მოიხუნეს ვაცმან მან მის ზედა სიცრუვენი მათნი ქუეყანად უვალად, განგზავნოს ვაცი იგი უდაბნოდ. 22

22 And the goat shall bear upon him all their iniquities unto a land not inhabited: and he shall let go the goat in the wilderness.

כג. וּבָא אַהֲרֹן אֶל אֹהֶל מוֹעֵד וּפָשַׁט אֶת בִּגְדֵי הַבָּד אֲשֶׁר לָבַשׁ בְּבֹאוֹ אֶל הַקֹּדֶשׁ וְהִנִּיחָם שָׁם:

καὶ εἰσελεύσεται Ααρων εἰς τὴν σκηνὴν τοῦ μαρτυρίου καὶ ἐκδύσεται τὴν στολὴν τὴν λινῆν ἣν ἐνεδεδύκει εἰσπορευομένου αὐτοῦ εἰς τὸ ἅγιον καὶ ἀποθήσει αὐτὴν ἐκεῖ

23 ܘܢܸܥܘܿܠ ܐܲܗܪܘܿܢ ܠܡܲܫܟܲܢ ܙܲܒ݂ܢܵܐ: ܘܢܸܫܠܲܚ ܠܒ݂ܘܼܫܹ̈ܐ ܕܒ݂ܘܼܨܵܐ ܕܲܠܒܲܫ ܡܵܐ ܕܥܵܐܹܠ ܠܩܘܼܕ݂ܫܵܐ: ܘܢܸܫܒܘܿܩ ܐܸܢܘܿܢ ܬܲܡܵܢ.

revertetur Aaron in tabernaculum testimonii, et depositis vestibus, quibus prius indutus erat, cum intraret sanctuarium, relictisque ibi,

Եւ մտցէ Ահարոն ի խորանն վկայութեան, եւ մերկասցի զպատմուճանն կտաւի զոր զգենոյր ի մտանելն իւրում ի սրբութիւնն, եւ դիցէ զայն անդ,

და შევიდეს აჰრონ კარავსა მას საწამებელისასა და განირცხოს სამოსელი იგი სელისაჲ, რომელ-იგი ემოსა შესლვასა მას მისსა სიწმიდესა მას, და დაასხას იგი მუნ. 23

23 And Aaron shall come into the tabernacle of the congregation, and shall put off the linen garments, which he put on when he went into the holy place, and shall leave them there:

כד. וְרָחַץ אֶת בְּשָׂרוֹ בַמַּיִם בְּמָקוֹם קָדוֹשׁ וְלָבַשׁ אֶת בְּגָדָיו וְיָצָא וְעָשָׂה אֶת עֹלָתוֹ וְאֶת עֹלַת הָעָם וְכִפֶּר בַּעֲדוֹ וּבְעַד הָעָם:

καὶ λούσεται τὸ σῶμα αὐτοῦ ὕδατι ἐν τόπῳ ἁγίῳ καὶ ἐνδύσεται τὴν στολὴν αὐτοῦ καὶ ἐξελθὼν ποιήσει τὸ ὁλοκάρπωμα αὐτοῦ καὶ τὸ ὁλοκάρπωμα τοῦ λαοῦ καὶ ἐξιλάσεται περὶ αὐτοῦ καὶ περὶ τοῦ οἴκου αὐτοῦ καὶ περὶ τοῦ λαοῦ ὡς περὶ τῶν ἱερέων

24 ܘܢܲܣܚܸܐ ܒܸܣܪܹܗ ܒܡܲܝܵܐ: ܒܐܲܬ݂ܪܵܐ ܩܲܕܝܼܫܵܐ: ܘܢܸܠܒܲܫ ܡܵܐܢܵܘܗܝ: ܘܢܸܦܘܿܩ ܘܲܢܩܲܪܸܒ݂ ܝܲܩܕܵܐ ܫܲܠܡܵܐ: ܘܝܲܩܕܵܐ ܫܲܠܡܵܐ ܕܥܲܡܵܐ: ܘܲܢܚܲܣܸܐ ܥܲܠ ܢܲܦ̮ܫܹܗ ܘܥܲܠ ܥܲܡܵܐ.

lavabit carnem suam in loco sancto, indueturque vestibus suis. Et postquam egressus obtulerit holocaustum suum, ac plebis, rogabit tam pro se quam pro populo:

Եւ լուասցէ զմարմին իւր ջրով ի տեղւոջն սրբութեան, եւ զգեցցի զպատմուճանն իւր. եւ ելեալ արասցէ զողջակէզն իւր եւ զողջակէզ ժողովրդեանն, եւ քաւեսցէ վասն իւր եւ վասն տան իւրոյ եւ`` վասն ժողովրդեանն որպէս վասն քահանայիցն,

და დაიბანოს გუამი მისი წყლითა ადგილსა წმიდასა, და შეიმოსოს სამოსელი თჳსი, და გამოვიდეს და შეწიროს მრგულიად დასაწველი იგი მისი და ყოვლად სანაყოფე იგი ერისაჲ და ლხინება-ყოს მისთჳს და სახლისა მისისათჳს, და ერისათჳს, ვითარცა-იგი მღდელთათჳს. 24

24 And he shall wash his flesh with water in the holy place, and put on his garments, and come forth, and offer his burnt offering, and the burnt offering of the people, and make an atonement for himself, and for the people.

כה. וְאֵת חֵלֶב הַחַטָּאת יַקְטִיר הַמִּזְבֵּחָה:

καὶ τὸ στέαρ τὸ περὶ τῶν ἁμαρτιῶν ἀνοίσει ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον

25 ܘܬܲܪܒܵܐ ܕܲܚܛܵܗܵܐ ܢܲܣܸܩ ܠܡܲܕ݂ܒܚܵܐ.

et adipem, qui oblatus est pro peccatis, adolebit super altare.

Եւ զճարպն որ վասն մեղացն իցէ` հանցեն ի սեղանն,

და ცმელი იგი ცოდვათაჲ შეწიროს საკურთხეველსა ზედა. 25

25 And the fat of the sin offering shall he burn upon the altar.

כו. וְהַמְשַׁלֵּחַ אֶת הַשָּׂעִיר לַעֲזָאזֵל יְכַבֵּס בְּגָדָיו וְרָחַץ אֶת בְּשָׂרוֹ בַּמָּיִם וְאַחֲרֵי כֵן יָבוֹא אֶל הַמַּחֲנֶה:

καὶ ὁ ἐξαποστέλλων τὸν χίμαρον τὸν διεσταλμένον εἰς ἄφεσιν πλυνεῖ τὰ ἱμάτια καὶ λούσεται τὸ σῶμα αὐτοῦ ὕδατι καὶ μετὰ ταῦτα εἰσελεύσεται εἰς τὴν παρεμβολήν

26 ܘܗܵܘ ܕܲܡܫܲܕܲܪ ܨܸܦܪܵܝܵܐ ܠܲܥܙܵܙܵܐܹܝܠ: ܢܚܲܠܸܠ ܡܵܐܢܵܘܗܝ ܘܢܸܣܚܸܐ ܒܡܲܝܵܐ: ܘܒ݂ܵܬ݂ܪܟܸܿܢ ܢܸܥܘܿܠ ܠܡܲܫܪܝܼܬ݂ܵܐ.

Ille vero, qui dimiserit caprum emissarium, lavabit vestimenta sua, et corpus aqua, et sic ingredietur in castra.

Եւ որ արձակիցէ զնոխազն ուխտեալ յարձակումն, ողողեսցէ զձորձս իւր, եւ լուասցէ զմարմին իւր ջրով, եւ ապա մտցէ ի բանակն,

და რომელმან განავლინა ვაცი იგი განჩინებული განტევებად, განირცხეს სამოსელი და დაიბანოს გუამი მისი წყლითა, და ამისა შემდგომად გამოვიდეს იგი ბანაკად. 26

26 And he that let go the goat for the scapegoat shall wash his clothes, and bathe his flesh in water, and afterward come into the camp.

כז. וְאֵת פַּר הַחַטָּאת וְאֵת שְׂעִיר הַחַטָּאת אֲשֶׁר הוּבָא אֶת דָּמָם לְכַפֵּר בַּקֹּדֶשׁ יוֹצִיא אֶל מִחוּץ לַמַּחֲנֶה וְשָׂרְפוּ בָאֵשׁ אֶת עֹרֹתָם וְאֶת בְּשָׂרָם וְאֶת פִּרְשָׁם:

καὶ τὸν μόσχον τὸν περὶ τῆς ἁμαρτίας καὶ τὸν χίμαρον τὸν περὶ τῆς ἁμαρτίας ὧν τὸ αἷμα εἰσηνέχθη ἐξιλάσασθαι ἐν τῷ ἁγίῳ ἐξοίσουσιν αὐτὰ ἔξω τῆς παρεμβολῆς καὶ κατακαύσουσιν αὐτὰ ἐν πυρί καὶ τὰ δέρματα αὐτῶν καὶ τὰ κρέα αὐτῶν καὶ τὴν κόπρον αὐτῶν

27 ܘܬ݂ܵܘܪܵܐ ܕܲܚܛܵܗܵܐ: ܘܨܸܦܪܵܝܵܐ ܕܲܚܛܵܗܵܐ ܕܥܵܐܹܠ ܡܼܢ ܕܸܡܗܘܿܢ ܠܲܡܚܲܣܵܝܘܼ ܒܩܘܼܕ݂ܫܵܐ: ܢܸܦܩܘܿܢ ܠܒܲܪ ܡܼܢ ܡܲܫܪܝܼܬ݂ܵܐ ܘܢܵܘܩܕ݂ܘܿܢ ܒܢܘܼܪܵܐ ܡܸܫܟܗܘܿܢ ܘܒܸܣܪܗܘܿܢ ܘܦܸܪܬܿܗܘܿܢ.

Vitulum autem, et hircum, qui pro peccato fuerant immolati, et quorum sanguis illatus est in sanctuarium, ut expiatio compleretur, asportabunt foras castra, et comburent igni tam pelles quam carnes eorum, ac fimum:

Եւ զզուարակն որ վասն մեղաց, եւ զնոխազն զվասն մեղաց, որոց արիւնն մուծաւ քաւել ի սրբութեանն, հանցեն արտաքոյ բանակին եւ այրեսցեն զնոսա հրով, եւ զմորթս նոցա եւ զմիս նոցա եւ զապաւառ նոցա,

და ჴბოჲ იგი ცოდვისაჲ და ვაცი იგი ცოდვისაჲ, რომელთაჲ სისხლი შეიღო ლხინებისა ყოფად სიწმიდესა მას შინა, განიხუნენ იგინი გარეშე ბანაკსა მას და დაწუნენ იგინი ცეცხლითა და ტყავი მათი, და ჴორცი მათი და ფუშნიერი მათი. 27

27 And the bullock for the sin offering, and the goat for the sin offering, whose blood was brought in to make atonement in the holy place, shall one carry forth without the camp; and they shall burn in the fire their skins, and their flesh, and their dung.

כח. וְהַשּׂרֵף אֹתָם יְכַבֵּס בְּגָדָיו וְרָחַץ אֶת בְּשָׂרוֹ בַּמָּיִם וְאַחֲרֵי כֵן יָבוֹא אֶל הַמַּחֲנֶה:

ὁ δὲ κατακαίων αὐτὰ πλυνεῖ τὰ ἱμάτια καὶ λούσεται τὸ σῶμα αὐτοῦ ὕδατι καὶ μετὰ ταῦτα εἰσελεύσεται εἰς τὴν παρεμβολήν

28 ܘܡܿܢ ܕܡܵܘܩܸܕ݂ ܠܗܘܿܢ: ܢܚܲܠܸܠ ܡܵܐܢܵܘܗܝ: ܘܢܲܣܚܸܐ ܒܸܣܪܹܗ ܒܡܲܝܵܐ: ܘܗܵܝܕܹܿܝܢ ܢܸܥܘܿܠ ܠܡܲܫܪܝܼܬ݂ܵܐ.

et quicumque combusserit ea, lavabit vestimenta sua et carnem aqua, et sic ingredietur in castra.

Եւ որ այրիցէն զնոսա` ողողեսցէ զհանդերձս իւր, եւ լուասցէ զմարմին իւր ջրով. եւ ապա մտցէ ի բանակն,

და რომელმან დაწუნეს იგინი, განირცხენ სამოსელი მისი და დაიბანოს გუამი მისი წყლითა და ამისა შემდგომად შევიდეს ბანაკად. 28

28 And he that burneth them shall wash his clothes, and bathe his flesh in water, and afterward he shall come into the camp.

כט. וְהָיְתָה לָכֶם לְחֻקַּת עוֹלָם בַּחֹדֶשׁ הַשְּׁבִיעִי בֶּעָשׂוֹר לַחֹדֶשׁ תְּעַנּוּ אֶת נַפְשֹׁתֵיכֶם וְכָל מְלָאכָה לֹא תַעֲשׂוּ הָאֶזְרָח וְהַגֵּר הַגָּר בְּתוֹכְכֶם:

καὶ ἔσται τοῦτο ὑμῖν νόμιμον αἰώνιον ἐν τῷ μηνὶ τῷ ἑβδόμῳ δεκάτῃ τοῦ μηνὸς ταπεινώσατε τὰς ψυχὰς ὑμῶν καὶ πᾶν ἔργον οὐ ποιήσετε ὁ αὐτόχθων καὶ ὁ προσήλυτος ὁ προσκείμενος ἐν ὑμῖν

29 ܘܢܸܗܘܸܐ ܠܟ݂ܘܿܢ ܢܵܡܘܿܣܵܐ ܠܥܵܠܲܡ: ܒܝܲܪܚܵܐ ܕܫܲܒ݂ܥܵܐ ܒܲܥܣܲܪܬܵܐ ܒܹܗ ܒܝܲܪܚܵܐ: ܡܲܟܸܿܟ݂ܘ ܢܲܦ̮ܫܵܬ݂ܟ݂ܘܿܢ: ܘܟ݂ܠ ܥܒ݂ܵܕ ܠܵܐ ܬܸܥܒܿܕ݂ܘܿܢ: ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܘܐܲܝܠܹܝܢ ܕܡܸܬ݂ܦܢܹܝܢ ܠܘܵܬ݂ܝ ܕܥܵܡܪܝܼܢ ܒܲܝܢܵܬ݂ܟ݂ܘܿܢ.

Eritque vobis hoc legitimum sempiternum: mense septimo, decima die mensis, affligetis animas vestras, nullumque opus facietis, sive indigena, sive advena qui peregrinatur inter vos.

Եւ եղիցի ձեզ այն օրէն յաւիտենական, յամսեանն եւթներորդի ի տասն ամսոյն, լլկեսջիք զանձինս ձեր, եւ զամենայն գործ մի՛ գործիցէք. բնակն եւ պանդուխտն որ յեցեալ իցէ ի ձեզ,

და იყოს ესე თქუენდა შჯულად საუკუნედ: თთუესა მას მეშჳდესა, ათსა თთჳსასა, დაიმდაბლნეთ სულნი თქუენნი, ყოველივე საქმე თქუენი არა ჰქმნეთ მას შინა მკჳდრმან და მწირმან, რომელი მოსრულ იყოს თქუენ შორის. 29

29 And this shall be a statute for ever unto you: that in the seventh month, on the tenth day of the month, ye shall afflict your souls, and do no work at all, whether it be one of your own country, or a stranger that sojourneth among you:

ל. כִּי בַיּוֹם הַזֶּה יְכַפֵּר עֲלֵיכֶם לְטַהֵר אֶתְכֶם מִכֹּל חַטֹּאתֵיכֶם לִפְנֵי יְהוָֹה תִּטְהָרוּ:

ἐν γὰρ τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ ἐξιλάσεται περὶ ὑμῶν καθαρίσαι ὑμᾶς ἀπὸ πασῶν τῶν ἁμαρτιῶν ὑμῶν ἔναντι κυρίου καὶ καθαρισθήσεσθε

30 ܡܸܛܠ ܕܲܒ݂ܝܵܘܡܵܐ ܗܵܢܵܐ ܢܸܬ݂ܚܲܣܸܐ ܥܠܲܝܟܿܘܿܢ: ܕܬܸܬܿܕܲܟܿܘܼܢ ܡܼܢ ܟܠܗܘܿܢ ܚܛܵܗܲܝܟܘܿܢ: ܩܕ݂ܵܡ ܡܵܪܝܵܐ ܬܸܬܸܿܕܲܟܿܘܼܢ.

In hac die expiatio erit vestri, atque mundatio ab omnibus peccatis vestris: coram Domino mundabimini.

Զի յաւուրն յայնմիկ լինիցի քաւութիւն վասն ձեր` առ ի սրբելոյ զձեզ յամենայն մեղաց ձերոց առաջի Տեառն. եւ սրբեսջիք,

რამეთუ ამას დღესა ლხინებაჲ თქუენთჳს იყოს განწმედად თქუენდა ყოველთაგან ცოდვათა თქუენთა წინაშე ღმრთისა და განიწმიდნეთ. 30

30 For on that day shall the priest make an atonement for you, to cleanse you, that ye may be clean from all your sins before the LORD.

לא. שַׁבַּת שַׁבָּתוֹן הִיא לָכֶם וְעִנִּיתֶם אֶת נַפְשֹׁתֵיכֶם חֻקַּת עוֹלָם:

σάββατα σαββάτων ἀνάπαυσις αὕτη ἔσται ὑμῖν καὶ ταπεινώσετε τὰς ψυχὰς ὑμῶν νόμιμον αἰώνιον

31 ܫܲܒܬ݂ܵܐ ܘܲܢܝܵܚܵܐ ܠܟ݂ܘܿܢ: ܘܡܲܟܸܟܸܿܘ ܢܲܦ̮ܫܵܬ݂ܟ݂ܘܿܢ: ܢܵܡܘܿܣܵܐ ܠܥܵܠܲܡ.

Sabbatum enim requietionis est, et affligetis animas vestras religione perpetua.

Զի շաբաթ շաբաթուց է, եւ եղիցի ձեզ այն ի հանգիստ. եւ լլկեսջիք զանձինս ձեր, զի օրէն յաւիտենական է,

შაბათ განსუენების იყუნედ ესე თქუენდა და დაიმდაბლნეთ სულნი თქუენნი შჯულად საუკუნედ. 31

31 It shall be a sabbath of rest unto you, and ye shall afflict your souls, by a statute for ever.

לב. וְכִפֶּר הַכֹּהֵן אֲשֶׁר יִמְשַׁח אֹתוֹ וַאֲשֶׁר יְמַלֵּא אֶת יָדוֹ לְכַהֵן תַּחַת אָבִיו וְלָבַשׁ אֶת בִּגְדֵי הַבָּד בִּגְדֵי הַקֹּדֶשׁ:

ἐξιλάσεται ὁ ἱερεύς ὃν ἂν χρίσωσιν αὐτὸν καὶ ὃν ἂν τελειώσουσιν τὰς χεῖρας αὐτοῦ ἱερατεύειν μετὰ τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ ἐνδύσεται τὴν στολὴν τὴν λινῆν στολὴν ἁγίαν

32 ܘܲܢܚܲܣܸܐ ܟܵܗܢܵܐ ܕܡܸܬ݂ܡܫܲܚ: ܘܕܲܡܫܲܡܠܸܐ ܐܝܼܕ݂ܵܘܗܝ ܠܲܡܫܲܡܵܫܘܼ ܒܵܬܲܪ ܐܲܒ݂ܘܼܗܝ: ܘܢܸܠܒܲܫ ܠܒ݂ܘܼܫܹ̈ܐ ܕܒ݂ܘܼܨܵܐ: ܘܡܵܐܢܹ̈ܐ ܕܩܘܼܕ݂ܫܵܐ.

Expiabit autem sacerdos, qui unctus fuerit, et cujus manus initiatæ sunt ut sacerdotio fungatur pro patre suo: indueturque stola linea et vestibus sanctis,

Եւ քաւեսցէ քահանայն զոր օծանիցեն, եւ զորոյ կատարիցեն զձեռս նորա քահանայանալ յետ հօր իւրոյ, եւ զգեցցի զպատմուճանն կտաւի` պատմուճան սուրբ,

და ლხინება-ყოს მღდელმან მან, რომელსა-იგი სცხო მას და რომლისანი-იგი სრულ იყუნეს ჴელნი მათნი მღდელობად შემდგომად მამათა მისთა და შეიმოსოს სამოსელი იგი სელისაჲ სამოსელი წმიდაჲ. 32

32 And the priest, whom he shall anoint, and whom he shall consecrate to minister in the priest's office in his father's stead, shall make the atonement, and shall put on the linen clothes, even the holy garments:

לג. וְכִפֶּר אֶת מִקְדַּשׁ הַקֹּדֶשׁ וְאֶת אֹהֶל מוֹעֵד וְאֶת הַמִּזְבֵּחַ יְכַפֵּר וְעַל הַכֹּהֲנִים וְעַל כָּל עַם הַקָּהָל יְכַפֵּר:

καὶ ἐξιλάσεται τὸ ἅγιον τοῦ ἁγίου καὶ τὴν σκηνὴν τοῦ μαρτυρίου καὶ τὸ θυσιαστήριον ἐξιλάσεται καὶ περὶ τῶν ἱερέων καὶ περὶ πάσης συναγωγῆς ἐξιλάσεται

33 ܘܲܢܚܲܣܸܐ ܥܲܠ ܩܕ݂ܘܿܫ ܩܘܼܕ݂ܫܵܐ: ܘܥܲܠ ܡܲܫܟܲܢ ܙܲܒ݂ܢܵܐ: ܘܥܲܠ ܡܲܕ݂ܒܚܵܐ ܢܚܲܣܸܐ: ܘܥܲܠ ܟܵܗܢܹ̈ܐ: ܘܥܲܠ ܟܠܹܗ ܥܲܡܵܐ ܕܲܟ݂ܢܘܼܫܬܵܐ ܢܚܲܣܸܐ.

et expiabit sanctuarium et tabernaculum testimonii atque altare, sacerdotes quoque et universum populum.

եւ քաւեսցէ զսրբութիւն սրբութեանցն, եւ զխորանն վկայութեան եւ զսեղանն. եւ քաւեսցէ վասն քահանայիցն, եւ վասն ամենայն ժողովրդեանն քաւեսցէ,

და ლხინება-ყოს წმიდისა მისთჳს წმიდათაჲსა და კარვისა მისთჳს საწამებელისა და საკურთხეველისა მისთჳს ლხინება-ყოს, და მღდელთათჳს და ყოვლისათჳს კრებულისა ლხინება-ყოს. 33

33 And he shall make an atonement for the holy sanctuary, and he shall make an atonement for the tabernacle of the congregation, and for the altar, and he shall make an atonement for the priests, and for all the people of the congregation.

לד. וְהָיְתָה זֹּאת לָכֶם לְחֻקַּת עוֹלָם לְכַפֵּר עַל בְּנֵי יִשְׂרָאֵל מִכָּל חַטֹּאתָם אַחַת בַּשָּׁנָה וַיַּעַשׂ כַּאֲשֶׁר צִוָּה יְהוָֹה אֶת משֶׁה:

καὶ ἔσται τοῦτο ὑμῖν νόμιμον αἰώνιον ἐξιλάσκεσθαι περὶ τῶν υἱῶν Ισραηλ ἀπὸ πασῶν τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν ἅπαξ τοῦ ἐνιαυτοῦ ποιηθήσεται καθάπερ συνέταξεν κύριος τῷ Μωυσῇ

34 ܘܢܸܗܘܸܐ ܠܟ݂ܘܿܢ ܗܵܢܵܐ ܢܵܡܘܿܣܵܐ ܠܥܵܠܲܡ: ܕܢܸܬ݂ܚܲܣܸܐ ܥܲܠ ܒܢܲܝ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܡܼܢ ܟܠܗܘܿܢ ܚܛܵܗܲܝܗܘܿܢ: ܚܕ݂ܵܐ ܒܫܲܢ̄ܬܵܐ: ܘܲܥܒܲܕ݂ܘ ܐܲܝܟܲܢܵܐ ܕܦܲܩܸܕ݂ ܡܵܪܝܵܐ ܠܡܘܼܫܹܐ.

Eritque vobis hoc legitimum sempiternum, ut oretis pro filiis Israël, et pro cunctis peccatis eorum semel in anno. Fecit igitur sicut præceperat Dominus Moysi.

Եւ եղիցի ձեզ այն օրէն յաւիտենական` քաւել վասն որդւոցն Իսրայելի յամենայն մեղաց նոցա մի անգամ ի տարւոջ առնիցի,`` որպէս հրամայեաց Տէր Մովսիսի,

და იყოს ესე თქუენდა შჯულად საუკუნედ და ლხინება-ჰყვით ძეთათჳს ისრაჱლისათა ყოველთაგან ცოდვათა მათთა. ერთგზის წელიწადსა იყოს ესე, ვითარცა უბრძანა ღმერთმან მოსეს. 34

34 And this shall be an everlasting statute unto you, to make an atonement for the children of Israel for all their sins once a year. And he did as the LORD commanded Moses.

Permanent link

http://www2.hf.uio.no/common/apps/permlink/permlink.php?app=polyglotta&context=ctext&uid=63aca20a-9928-11e4-856a-001cc4ddf0f4

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages

Choose display