Bibliotheca Polyglotta

ეტყოდე შენ ძეთა ისრაჱლისათა და არქუ მათ: რაჟამს შეხჳდეთ თქუენ ქუეყანასა მას, რომელსა მე მიგცემ თქუენ, დაიპყრათ ქუეყანაჲ იგი, რომელ მე მიგცემ თქუენ და ჰყოფდით თქუენ შაბათად უფლისა. 2

2 Speak unto the children of Israel, and say unto them, When ye come into the land which I give you, then shall the land keep a sabbath unto the LORD.

ג. שֵׁשׁ שָׁנִים תִּזְרַע שָׂדֶךָ וְשֵׁשׁ שָׁנִים תִּזְמֹר כַּרְמֶךָ וְאָסַפְתָּ אֶת תְּבוּאָתָהּ:

ἓξ ἔτη σπερεῖς τὸν ἀγρόν σου καὶ ἓξ ἔτη τεμεῖς τὴν ἄμπελόν σου καὶ συνάξεις τὸν καρπὸν αὐτῆς

3 ܫܸܬ݂ ܫܢܝܼܢ ܬܸܙܪܥܘܼܢ ܚܲܩܠܵܬ݂ܟ݂ܘܿܢ: ܘܫܸܬ݂ ܫܢܝܼܢ: ܬܸܟ݂ܣܚܘܼܢ ܟܲܪܡܲܝܟܿܘܿܢ: ܘܫܸܬ݂ ܫܢܝܼܢ ܗܘܲܝܬܿܘܿܢ ܚܵܡܠܝܼܢ ܥܲܠܠܵܬ݂ܟ݂ܘܿܢ.

Sex annis seres agrum tuum, et sex annis putabis vineam tuam, colligesque fructus ejus:

Զվեց ամ վարեսցես զանդ քո, եւ զվեց ամ յատցես զայգի քո, եւ ժողովեսցես զպտուղ նորա,

ექუს წელ სთესო ყანაჲ შენი და ექუს წელ მოსთულო ვენაჴი შენი და შეიკრიბო ნაყოფი შენი, 3

3 Six years thou shalt sow thy field, and six years thou shalt prune thy vineyard, and gather in the fruit thereof;

ד. וּבַשָּׁנָה הַשְּׁבִיעִת שַׁבַּת שַׁבָּתוֹן יִהְיֶה לָאָרֶץ שַׁבָּת לַיהֹוָה שָׂדְךָ לֹא תִזְרָע וְכַרְמְךָ לֹא תִזְמֹר:

τῷ δὲ ἔτει τῷ ἑβδόμῳ σάββατα ἀνάπαυσις ἔσται τῇ γῇ σάββατα τῷ κυρίῳ τὸν ἀγρόν σου οὐ σπερεῖς καὶ τὴν ἄμπελόν σου οὐ τεμεῖς

4 ܘܫܲܢ̄ܬܵܐ ܕܲܫܒܲܥ ܫܲܒܲܬ݂ ܫܲܒܹ̈ܐ ܬܸܗܘܸܐ ܠܐܲܪܥܵܐ ܘܬܸܗܘܸܐ ܠܟ݂ܘܿܢ ܫܲܒܬ݂ܵܐ ܠܡܵܪܝܵܐ: ܘܚܲܩܠܵܬ݂ܟ݂ܘܿܢ ܠܵܐ ܬܸܙܪܥܘܿܢ: ܘܟܲܪܡܲܝܟܿܘܿܢ ܠܵܐ ܬܸܟ݂ܣܚܘܼܢ.

septimo autem anno sabbatum erit terræ, requietionis Domini: agrum non seres, et vineam non putabis.

յամին եւթներորդի շաբաթ հանգիստ եղիցի երկրին, զի շաբաթ Տեառն է. զանդ քո ոչ վարեսցես, եւ զայգի քո ոչ յատցես,

ხოლო წელსა მეშჳდესა შაბათი განსუენებაჲ იყოს ქვეყანისაჲ - შაბათი უფლისა: ყანაჲ შენი არა სთესო და ვენაჴი შენი არა განსხლა. 4

4 But in the seventh year shall be a sabbath of rest unto the land, a sabbath for the LORD: thou shalt neither sow thy field, nor prune thy vineyard.

ה. אֵת סְפִיחַ קְצִירְךָ לֹא תִקְצוֹר וְאֶת עִנְּבֵי נְזִירֶךָ לֹא תִבְצֹר שְׁנַת שַׁבָּתוֹן יִהְיֶה לָאָרֶץ:

καὶ τὰ αὐτόματα ἀναβαίνοντα τοῦ ἀγροῦ σου οὐκ ἐκθερίσεις καὶ τὴν σταφυλὴν τοῦ ἁγιάσματός σου οὐκ ἐκτρυγήσεις ἐνιαυτὸς ἀναπαύσεως ἔσται τῇ γῇ

5 ܘܟ݂ܵܬ݂ܵܐ ܕܲܚܨܵܕ݂ܟ݂ܘܿܢ ܠܵܐ ܬܸܚܨܕ݂ܘܼܢ: ܘܥܸܢ̈ܒܹܐ ܕܲܫܒܸܫܬܲܝܟܿܘܿܢ ܠܵܐ ܬܸܩܛܦܘܼܢ: ܫܲܢ̄ܬܵܐ ܬܸܗܘܸܐ ܠܐܲܪܥܵܐ.

Quæ sponte gignet humus, non metes: et uvas primitiarum tuarum non colliges quasi vindemiam: annus enim requietionis terræ est:

եւ զինքնեակն անդոյ քո որ գայցէ` ոչ հնձեսցես, եւ զխաղող սրբութեանն քո ոչ կթեսցես. զի ամ հանգստեան է այն երկրին,

და თჳთ აღმოსრული სამკალისა შენისაჲ არა მომკო და ყურძენი სიწმიდისა შენისაჲ არა მოსთულო, წელიწად განსუენებისა არს ქუეყანისა. 5

5 That which groweth of its own accord of thy harvest thou shalt not reap, neither gather the grapes of thy vine undressed: for it is a year of rest unto the land.

ו. וְהָיְתָה שַׁבַּת הָאָרֶץ לָכֶם לְאָכְלָה לְךָ וּלְעַבְדְּךָ וְלַאֲמָתֶךָ וְלִשְׂכִירְךָ וּלְתוֹשָׁבְךָ הַגָּרִים עִמָּךְ:

καὶ ἔσται τὰ σάββατα τῆς γῆς βρώματά σοι καὶ τῷ παιδί σου καὶ τῇ παιδίσκῃ σου καὶ τῷ μισθωτῷ σου καὶ τῷ παροίκῳ τῷ προσκειμένῳ πρὸς σέ

6 ܘܬܸܗܘܸܐ ܠܟ݂ܘܿܢ ܫܲܒܬ݂ܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ ܠܡܹܐܟ݂ܘܼܠܬܵܐ: ܠܟ݂ܘܿܢ: ܘܲܠܥܲܒ݂ܕܲܝܟܿܘܿܢ: ܘܠܲܐܡܗܵܬ݂ܟ݂ܘܿܢ ܘܠܲܐܓ݂ܝܼܪܲܝܟܿܘܿܢ: ܘܲܠܬ݂ܵܘܬܵܒܹ̈ܐ ܕܥܵܡܪܝܼܢ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ.

sed erunt vobis in cibum, tibi et servo tuo, ancillæ et mercenario tuo, et advenæ qui peregrinantur apud te:

Եւ եղիցի շաբաթ երկրին ձերոյ, կերակուր` քեզ եւ ծառայի քում, եւ աղախնոյ քում, եւ վարձկանին քում, եւ պանդխտին յեցելոյ ի քեզ,

და იყოს შაბათი ქუეყანისაჲ თქუენდა და საჭმლად შენდა და მონისა შენისა და სასყიდლითდადგინებულისა შენისა და შემყოფისა მის, რომელი მოსრულ იყოს შენდა. 6

6 And the sabbath of the land shall be meat for you; for thee, and for thy servant, and for thy maid, and for thy hired servant, and for thy stranger that sojourneth with thee.

ז. וְלִבְהֶמְתְּךָ וְלַחַיָּה אֲשֶׁר בְּאַרְצֶךָ תִּהְיֶה כָל תְּבוּאָתָהּ לֶאֱכֹל:

καὶ τοῖς κτήνεσίν σου καὶ τοῖς θηρίοις τοῖς ἐν τῇ γῇ σου ἔσται πᾶν τὸ γένημα αὐτοῦ εἰς βρῶσιν

7 ܘܠܲܒ݂ܥܝܼܪܟ݂ܘܿܢ: ܘܲܠܚܲܝܘܬ݂ܵܐ ܕܒܲܐܪܥܟ݂ܘܿܢ: ܘܬܸܗܘܸܐ ܠܟ݂ܘܿܢ ܟܠܵܗ ܥܲܠܠܵܬ݂ܵܐ ܠܡܹܐܟ݂ܘܼܠܬܵܐ.

jumentis tuis et pecoribus, omnia quæ nascuntur præbebunt cibum.

եւ անասնոյ քում, եւ գազանաց որ իցեն յերկրին քում եղիցի ամենայն բերն նորա ի կերակուր,

და საცხოვართა შენთა და მჴეცთა ქუეყანისა შენისათა იყოს ყოველივე ნაყოფი მისი საჭმელად. 7

7 And for thy cattle, and for the beast that are in thy land, shall all the increase thereof be meat.

ח. וְסָפַרְתָּ לְךָ שֶׁבַע שַׁבְּתֹת שָׁנִים שֶׁבַע שָׁנִים שֶׁבַע פְּעָמִים וְהָיוּ לְךָ יְמֵי שֶׁבַע שַׁבְּתֹת הַשָּׁנִים תֵּשַׁע וְאַרְבָּעִים שָׁנָה:

καὶ ἐξαριθμήσεις σεαυτῷ ἑπτὰ ἀναπαύσεις ἐτῶν ἑπτὰ ἔτη ἑπτάκις καὶ ἔσονταί σοι ἑπτὰ ἑβδομάδες ἐτῶν ἐννέα καὶ τεσσαράκοντα ἔτη

8 ܘܲܡܢܵܘ ܠܟ݂ܘܿܢ ܫܒܲܥ ܫܢܝܼܢ ܕܫܲܒܹ̈ܐ: ܫܒܲܥ ܫܢܝܼܢ ܥܲܠ ܫܒܲܥ ܙܲܒ݂ܢܝܼܢ: ܘܢܸܗܘܘܿܢ ܠܟ݂ܘܿܢ ܝܵܘܡܵܬ݂ܵܐ ܕܲܫܒܲܥ ܫܢܲܝܵܐ ܕܫܲܒܹ̈ܐ: ܐܲܪܒܥܝܼܢ ܘܲܬ݂ܫܲܥ ܫܢܝܼܢ.

Numerabis quoque tibi septem hebdomadas annorum, id est, septies septem, quæ simul faciunt annos quadraginta novem:

Եւ թուեսցես դու քեզ եւթն հանգիստ ամաց` եւթն ամ եւթնեկին, եւ եղիցին եւթն եւթներորդքն ամաց` քառասուն եւ ինն ամ,

და აღირაცხო თავისა შენისა შჳდი განსუენებაჲ წელთა მათ, შჳდი წელი შჳდგზის, და იყუნენ შენდა შჳდნი იგი შჳდეულნი წელიწადთანი ორმეოცდაცხრა წელ. 8

8 And thou shalt number seven sabbaths of years unto thee, seven times seven years; and the space of the seven sabbaths of years shall be unto thee forty and nine years.

ט. וְהַעֲבַרְתָּ שׁוֹפַר תְּרוּעָה בַּחֹדֶשׁ הַשְּׁבִעִי בֶּעָשׂוֹר לַחֹדֶשׁ בְּיוֹם הַכִּפֻּרִים תַּעֲבִירוּ שׁוֹפָר בְּכָל אַרְצְכֶם:

καὶ διαγγελεῖτε σάλπιγγος φωνῇ ἐν πάσῃ τῇ γῇ ὑμῶν τῷ μηνὶ τῷ ἑβδόμῳ τῇ δεκάτῃ τοῦ μηνός τῇ ἡμέρᾳ τοῦ ἱλασμοῦ διαγγελεῖτε σάλπιγγι ἐν πάσῃ τῇ γῇ ὑμῶν

9 ܘܲܩܪܵܘ ܒܫܝܼܦܘܿܪܵܐ ܕܝܘܼܒܵܒ݂ܵܐ: ܒܲܥܣܲܪܬܵܐ ܒܝܲܪܚܵܐ ܕܫܲܒ݂ܥܵܐ ܒܝܵܘܡܵܐ ܕܚܘܼܣܵܝܵܐ: ܩܪܵܘ ܫܝܼܦܘܿܪܵܐ ܒܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܟ݂ܘܿܢ.

et clanges buccina mense septimo, decima die mensis, propitiationis tempore, in universa terra vestra.

Եւ ազդ առնիցէք բարբառով փողոյ յամենայն երկրին ձերում``, յամսեանն եւթներորդի որ օր տասն իցէ ամսոյն, յաւուրն քաւութեան ազդ արասջիք փողով ընդ ամենայն երկիրն ձեր,

და მიმოდასდვათ ნესტჳსა ჴმითა ყოველსა ქუეყანასა თქუენსა თთუესა მას მეშჳდესა, ათსა თთჳსასა, დღესა მას ლხინებისსა, მიმოაუწყეთ ნესტჳთა ყოველსა ქუეყანასა თქუენსა. 9

9 Then shalt thou cause the trumpet of the jubile to sound on the tenth day of the seventh month, in the day of atonement shall ye make the trumpet sound throughout all your land.

י. וְקִדַּשְׁתֶּם אֵת שְׁנַת הַחֲמִשִּׁים שָׁנָה וּקְרָאתֶם דְּרוֹר בָּאָרֶץ לְכָל ישְׁבֶיהָ יוֹבֵל הִוא תִּהְיֶה לָכֶם וְשַׁבְתֶּם אִישׁ אֶל אֲחֻזָּתוֹ וְאִישׁ אֶל מִשְׁפַּחְתּוֹ תָּשֻׁבוּ:

καὶ ἁγιάσετε τὸ ἔτος τὸ πεντηκοστὸν ἐνιαυτὸν καὶ διαβοήσετε ἄφεσιν ἐπὶ τῆς γῆς πᾶσιν τοῖς κατοικοῦσιν αὐτήν ἐνιαυτὸς ἀφέσεως σημασία αὕτη ἔσται ὑμῖν καὶ ἀπελεύσεται εἷς ἕκαστος εἰς τὴν κτῆσιν αὐτοῦ καὶ ἕκαστος εἰς τὴν πατρίδα αὐτοῦ ἀπελεύσεσθε

10 ܘܩܲܕܫܘܼܗ ܠܲܫܢܲܬ݂ ܚܲܡܫܝܼܢ ܫܢܝܼܢ: ܘܲܩܪܵܘ ܚܹܐܪܘܼܬ݂ܵܐ ܒܐܲܪܥܵܐ ܠܟ݂ܠܗܘܿܢ ܥܵܡܘܿܪܹܝܗܿ: ܘܦܘܼܢܵܝܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܠܟ݂ܘܿܢ: ܘܲܗܦܘܿܟ݂ܘ ܐ̄ܢܵܫ ܠܝܵܪܬܿܘܼܬܹܗ: ܐ̄ܢܵܫ ܠܫܲܪܒܿܬܹܗ.

Sanctificabisque annum quinquagesimum, et vocabis remissionem cunctis habitatoribus terræ tuæ: ipse est enim jubilæus. Revertetur homo ad possessionem suam, et unusquisque rediet ad familiam pristinam:

Եւ սրբեսջիք զամն յիսներորդ տարւոյն, եւ քարոզեսջիք թողութիւն ի վերայ երկրին ամենայն բնակչաց նորա. զի տարի թողութեան`` եղիցի ձեզ այն ազդեցութիւն, եւ դարձցի իւրաքանչիւր ոք ի ստացուած իւր, եւ իւրաքանչիւր ոք յազգ իւր երթիցէ. զի թողութեան ազդեցութիւն է այն,

და წმიდა-ყავთ წელი იგი მეერგასისე წელიწადი, მიმოითქუას მიტევებაჲ იგი ქუეყანასა ყოველსა დამკჳდრებულსა მას ზედა, წელიწადი მიტევებისაჲ შესაწირავებისა მისისაჲ იყოს თქუენდა. და წარვიდეს კაცად-კაცადი მონაგებსა თჳსსა და კაცად-კაცადი - მამულსა თჳსსა. 10

10 And ye shall hallow the fiftieth year, and proclaim liberty throughout all the land unto all the inhabitants thereof: it shall be a jubile unto you; and ye shall return every man unto his possession, and ye shall return every man unto his family.

יא. יוֹבֵל הִוא שְׁנַת הַחֲמִשִּׁים שָׁנָה תִּהְיֶה לָכֶם לֹא תִזְרָעוּ וְלֹא תִקְצְרוּ אֶת סְפִיחֶיהָ וְלֹא תִבְצְרוּ אֶת נְזִרֶיהָ:

ἀφέσεως σημασία αὕτη τὸ ἔτος τὸ πεντηκοστὸν ἐνιαυτὸς ἔσται ὑμῖν οὐ σπερεῖτε οὐδὲ ἀμήσετε τὰ αὐτόματα ἀναβαίνοντα αὐτῆς καὶ οὐ τρυγήσετε τὰ ἡγιασμένα αὐτῆς

11 ܘܦܘܼܢܵܝܵܐ ܒܲܫܢܲܬ݂ ܚܲܡܫܝܼܢ ܫܢܝܼܢ ܢܸܗܘܸܐ ܠܟ݂ܘܿܢ: ܠܵܐ ܬܸܙܪܥܘܼܢ ܐܲܪܥܟ݂ܘܿܢ: ܘܠܵܐ ܬܸܚܨܕ݂ܘܿܢ ܟܵܬ݂ܵܗ: ܘܠܵܐ ܬܸܩܛܦܘܼܢ ܫܒܸܫܬܹܿܝܗ.

quia jubilæus est, et quinquagesimus annus. Non seretis neque metetis sponte in agro nascentia, et primitias vindemiæ non colligetis,

Ամն յիսներորդ` եղիցի ձեզ տարեկան. մի՛ սերմանիցէք, եւ մի՛ հնձիցէք զինքնեակս նորա որ ելանիցեն, եւ մի՛ կթիցէք զսրբեցեալս նորա,

წარხჳდეთ, მიტევებაჲ უწყებისაჲ ესე იყოს თქუენდა. და წელი მეერგასისე წელიწადი იყოს თქუენდა, არა სთესოთ, არცაღა ლეწოთ ნეფსით აღმოსრული მისი და არცა მოსთულოთ განწმედილი იგი მისი. 11

11 A jubile shall that fiftieth year be unto you: ye shall not sow, neither reap that which groweth of itself in it, nor gather the grapes in it of thy vine undressed.

יב. כִּי יוֹבֵל הִוא קֹדֶשׁ תִּהְיֶה לָכֶם מִן הַשָּׂדֶה תֹּאכְלוּ אֶת תְּבוּאָתָהּ:

ὅτι ἀφέσεως σημασία ἐστίν ἅγιον ἔσται ὑμῖν ἀπὸ τῶν πεδίων φάγεσθε τὰ γενήματα αὐτῆς

12 ܡܸܛܠ ܕܦܘܼܢܵܝܵܐ ܗ̄ܘܼ: ܘܩܘܼܕ݂ܫܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܠܟ݂ܘܿܢ: ܡܼܢ ܚܲܩܠܵܐ ܐܲܟ݂ܘܿܠܘ ܥܠܲܠܬ݂ܵܐ.

ob sanctificationem jubilæi: sed statim oblata comedetis.

զի թողութեան ազդեցութիւն`` է, սուրբ լիցի ձեզ. ի դաշտաց կերիջիք զարմտիս նորա,

რამეთუ მიტევებაჲ უწყებისაჲ არს, წმიდა იყოს თქუენდა, ველთაგან ჰჭამდეთ შობილსა მისსა. 12

12 For it is the jubile; it shall be holy unto you: ye shall eat the increase thereof out of the field.

יג. בִּשְׁנַת הַיּוֹבֵל הַזֹּאת תָּשֻׁבוּ אִישׁ אֶל אֲחֻזָּתוֹ:

ἐν τῷ ἔτει τῆς ἀφέσεως σημασίᾳ αὐτῆς ἐπανελεύσεται ἕκαστος εἰς τὴν κτῆσιν αὐτοῦ

13 ܒܫܲܢ̄ܬܵܐ ܗܵܕܹܐ ܕܦܘܼܢܵܝܵܐ: ܘܲܗܦܘܿܟ݂ܘ ܐ̄ܢܵܫ ܠܝܵܪܬܿܘܼܬܹܗ.

Anno jubilæi, redient omnes ad possessiones suas.

Յամին ազդեցութեան թողութեան նորա`` դարձցի իւրաքանչիւր ոք ի ստացուած իւր,

წელსა მას მიტევებისასა კუალად მოვიდეს კაცად-კაცადი მონაგებსა თჳსსა. 13

13 In the year of this jubile ye shall return every man unto his possession.

יד. וְכִי תִמְכְּרוּ מִמְכָּר לַעֲמִיתֶךָ אוֹ קָנֹה מִיַּד עֲמִיתֶךָ אַל תּוֹנוּ אִישׁ אֶת אָחִיו:

ἐὰν δὲ ἀποδῷ πρᾶσιν τῷ πλησίον σου ἐὰν καὶ κτήσῃ παρὰ τοῦ πλησίον σου μὴ θλιβέτω ἄνθρωπος τὸν πλησίον

14 ܘܐܸܢ ܬܙܲܒܸܿܢ ܙܸܒ݂ܢܵܐ ܠܚܲܒ݂ܪܵܟ݂: ܐܵܘ ܐܸܢ ܬܸܙܒܸܿܢ ܡܼܢ ܚܲܒ݂ܪܵܟ݂ ܠܵܐ ܬܸܥܠܒ݂ܘܼܢ ܓܒܲܪ ܠܐܲܚܘܼܗܝ.

Quando vendes quippiam civi tuo, vel emes ab eo, ne contristes fratrem tuum, sed juxta numerum annorum jubilæi emes ab eo,

Ապա թէ վաճառեսցէ ոք վաճառ ընկերի իւրում, եւ ստասցի յընկերէ իւրմէ, մի՛ նեղեսցէ այր զընկեր իւր,

უკუეთუ მისცე სასყიდელად მოყუასსა შენსა აგარაკი და მოიგო მოყუსისაგან შენისა, ნუმც ვინ აჭირებს კაცი მოყუასსა თჳსსა. 14

14 And if thou sell ought unto thy neighbour, or buyest ought of thy neighbour's hand, ye shall not oppress one another:

טו. בְּמִסְפַּר שָׁנִים אַחַר הַיּוֹבֵל תִּקְנֶה מֵאֵת עֲמִיתֶךָ בְּמִסְפַּר שְׁנֵי תְבוּאֹת יִמְכָּר לָךְ:

κατὰ ἀριθμὸν ἐτῶν μετὰ τὴν σημασίαν κτήσῃ παρὰ τοῦ πλησίον κατὰ ἀριθμὸν ἐνιαυτῶν γενημάτων ἀποδώσεταί σοι

15 ܒܡܸܢܝܵܢܵܐ ܕܲܫܢܲܝܵܐ: ܒܵܬܲܪ ܦܘܼܢܵܝܵܐ: ܙܒܸܢ ܡܼܢ ܚܲܒ݂ܪܵܟ݂: ܘܲܒ݂ܡܸܢܝܵܢܵܐ ܕܲܫܢܲܝܵܐ ܕܲܥܠܲܠܬ݂ܵܐ ܢܙܲܒܸܿܢ ܠܵܟ݂.

et juxta supputationem frugum vendet tibi.

ըստ թուոյ ամացն յետ ազդեցութեանն ստասցի յընկերէ իւրմէ, ըստ թուոյ ամաց արմտեացն վաճառեսցի քեզ,

და მსგავსად რიცხუთა მათ წელიწადისათა შემდგომად სასწაულისა მის დღისა მოიგე მოყუსისაგან, რიცხჳსაებრ წელიწადისა ნაყოფთაჲსა მოგცეს შენ. 15

15 According to the number of years after the jubile thou shalt buy of thy neighbour, and according unto the number of years of the fruits he shall sell unto thee:

טז. לְפִי רֹב הַשָּׁנִים תַּרְבֶּה מִקְנָתוֹ וּלְפִי מְעֹט הַשָּׁנִים תַּמְעִיט מִקְנָתוֹ כִּי מִסְפַּר תְּבוּאֹת הוּא מֹכֵר לָךְ:

καθότι ἂν πλεῖον τῶν ἐτῶν πληθύνῃ τὴν ἔγκτησιν αὐτοῦ καὶ καθότι ἂν ἔλαττον τῶν ἐτῶν ἐλαττονώσῃ τὴν κτῆσιν αὐτοῦ ὅτι ἀριθμὸν γενημάτων αὐτοῦ οὕτως ἀποδώσεταί σοι

16 ܠܦܘܼܬ݂ ܣܘܼܓ݂ܐܵܐ ܕܲܫܢܲܝܵܐ ܬܸܣܓܸܿܐ ܙܒ݂ܝܼܢܬܹܗ: ܘܲܠܦܘܼܬ݂ ܙܥܘܿܪܘܼܬ݂ܵܐ ܕܲܫܢܲܝܵܐ ܬܸܙܥܲܪ ܙܒ݂ܝܼܢܬܹܗ: ܡܸܛܠ ܕܲܒ݂ܡܸܢܝܵܢܵܐ ܗ̄ܘܼ ܕܲܫܢܲܝܵܐ ܕܲܥܠܲܠܬ݂ܵܐ ܡܙܲܒܸܿܢ ܠܵܟ݂.

Quanto plures anni remanserint post jubilæum, tanto crescet et pretium: et quanto minus temporis numeraveris, tanto minoris et emptio constabit: tempus enim frugum vendet tibi.

Ըստ յաճախելոյ ամացն յաճախեսցէ զստացուածս իւր`` եւ ըստ պակասելոյ ամացն պակասեցուսցէ զստացուածսն իւր``. զի ըստ թուոյ արդեանցն վաճառեսցէ նա քեզ,

რაოდენცა უმრავლეს წელთა მათ განამრავლოს მოგებაჲ მისი, გინათუ რაოდენ მოკლებისა წელთა მათ დააკლოს მოგებაჲ იგი მისი, რამეთუ, ვითარცა რიცხჳ ნაყოფთაჲ, ეგრევე მოგცეს შენ. 16

16 According to the multitude of years thou shalt increase the price thereof, and according to the fewness of years thou shalt diminish the price of it: for according to the number of the years of the fruits doth he sell unto thee.

יז. וְלֹא תוֹנוּ אִישׁ אֶת עֲמִיתוֹ וְיָרֵאתָ מֵאֱלֹהֶיךָ כִּי אֲנִי יְהֹוָה אֱלֹהֵיכֶם:

μὴ θλιβέτω ἄνθρωπος τὸν πλησίον καὶ φοβηθήσῃ κύριον τὸν θεόν σου ἐγώ εἰμι κύριος ὁ θεὸς ὑμῶν

17 ܘܠܵܐ ܬܸܥܠܒ݂ܘܼܢ ܐ̄ܢܵܫ ܠܐܲܚܘܼܗܝ: ܘܲܕ݂ܚܲܠ ܡܼܢ ܐܲܠܵܗܵܟ݂: ܡܸܛܠ ܕܐܸܢܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܵܟ݂.

Nolite affligere contribules vestros, sed timeat unusquisque Deum suum, quia ego Dominus Deus vester.

Մի՛ նեղեսցէ այր զընկեր իւր, եւ երկնչիցիս ի Տեառնէ Աստուծոյ`` քումմէ. ես եմ Տէր Աստուած ձեր,

ნუ ვინ აჭირვებნ კაცი მოყუასსა თჳსსა და გეშინოდენ ღმრთისა შენისა. მე ვარ უფალი ღმერთი თქუენი. 17

17 Ye shall not therefore oppress one another; but thou shalt fear thy God:for I am the LORD your God.

יח. וַעֲשִׂיתֶם אֶת חֻקֹּתַי וְאֶת מִשְׁפָּטַי תִּשְׁמְרוּ וַעֲשִׂיתֶם אֹתָם וִישַׁבְתֶּם עַל הָאָרֶץ לָבֶטַח:

καὶ ποιήσετε πάντα τὰ δικαιώματά μου καὶ πάσας τὰς κρίσεις μου καὶ φυλάξασθε καὶ ποιήσετε αὐτὰ καὶ κατοικήσετε ἐπὶ τῆς γῆς πεποιθότες

18 ܥܒܸܕ݂ܘ ܦܘܼܩܕܵܢܲܝ ܘܛܲܪܘ ܕܝܼܢܲܝ: ܘܲܥܒܸܕ݂ܘ ܐܸܢܘܿܢ: ܘܬܸܒ݂ܘ ܒܐܲܪܥܵܐ ܒܫܸܠܝܵܐ.

Facite præcepta mea, et judicia custodite, et implete ea: ut habitare possitis in terra absque ullo pavore,

Եւ արասջիք զամենայն իրաւունս իմ եւ զամենայն դատաստանս իմ, եւ պահեսջիք եւ արասջիք զնոսա, եւ բնակեսջիք յերկրին յուսով,

და ყავთ ყოველივე მსჯავრი ჩემი და დაიმარხეთ და ყავთ იგი და დაემკჳდრნეთ ქვეყანასა ზედა სასოებით. 18

18 Wherefore ye shall do my statutes, and keep my judgments, and do them; and ye shall dwell in the land in safety.

יט. וְנָתְנָה הָאָרֶץ פִּרְיָהּ וַאֲכַלְתֶּם לָשׂבַע וִישַׁבְתֶּם לָבֶטַח עָלֶיהָ:

καὶ δώσει ἡ γῆ τὰ ἐκφόρια αὐτῆς καὶ φάγεσθε εἰς πλησμονὴν καὶ κατοικήσετε πεποιθότες ἐπ᾽ αὐτῆς

19 ܘܬܸܬܸܿܠ ܐܲܪܥܵܐ ܦܹܐܪܹܝܗ: ܘܬܹܐܟ݂ܠܘܼܢ ܘܬܸܣܒܿܥܘܼܢ: ܘܬܸܬܸܿܒ݂ܘܼܢ ܒܵܗ ܒܫܸܠܝܵܐ.

et gignat vobis humus fructus suos, quibus vescamini usque ad saturitatem, nullius impetum formidantes.

Եւ տացէ երկիրն զբերս իւր, եւ կերիջիք ցյագ. եւ բնակեսջիք ի նմա վստահութեամբ,

და გამოსცეს ქუეყანამან ნაყოფი მისი და ჰჭამდეთ მაძღრივ და დაემკჳდრნეთ სასოებით მას ზედა. 19

19 And the land shall yield her fruit, and ye shall eat your fill, and dwell therein in safety.

כ. וְכִי תֹאמְרוּ מַה נֹּאכַל בַּשָּׁנָה הַשְּׁבִיעִת הֵן לֹא נִזְרָע וְלֹא נֶאֱסֹף אֶת תְּבוּאָתֵנוּ:

ἐὰν δὲ λέγητε τί φαγόμεθα ἐν τῷ ἔτει τῷ ἑβδόμῳ τούτῳ ἐὰν μὴ σπείρωμεν μηδὲ συναγάγωμεν τὰ γενήματα ἡμῶν

20 ܘܐܸܢ ܐܵܡܪܝܼܢ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܡܵܢܵܐ ܢܹܐܟ݂ܘܿܠ ܒܫܲܢ̄ܬܵܐ ܕܲܫܒܲܥ ܕܠܵܐ ܙܵܪܥܝܼܢܲܢ ܘܠܵܐ ܚܵܡܠܝܼܢ ܚ̄ܢܲܢ ܥܲܠܠܵܬ݂ܵܗ.

Quod si dixeritis: Quid comedemus anno septimo, si non severimus, neque collegerimus fruges nostras?

Ապա թէ ասիցէք. Զի՞նչ կերիցուք յամին եւթներորդի յայնմիկ, եթէ ոչ սերմանիցեմք եւ ոչ ժողովիցեմք զարմտիս մեր,

უკუეთუ სთქუათ, რაჲ ვჭამოთ წელსა მას მეშჳდესა, უკუეთუ არა ვსთესოთ და არა შევიკრიბოთ ნაყოფი ჩუენი. 20

20 And if ye shall say, What shall we eat the seventh year? behold, we shall not sow, nor gather in our increase:

כא. וְצִוִּיתִי אֶת בִּרְכָתִי לָכֶם בַּשָּׁנָה הַשִּׁשִּׁית וְעָשָׂת אֶת הַתְּבוּאָה לִשְׁלשׁ הַשָּׁנִים:

καὶ ἀποστελῶ τὴν εὐλογίαν μου ὑμῖν ἐν τῷ ἔτει τῷ ἕκτῳ καὶ ποιήσει τὰ γενήματα αὐτῆς εἰς τὰ τρία ἔτη

21 ܐܹܫܲܕܲܪ ܠܟ݂ܘܿܢ ܒܘܼܪܟܵܬ݂ܝ: ܒܫܲܢ̄ܬܵܐ ܫܬܿܝܼܬ݂ܵܝܬܵܐ: ܘܬܸܥܒܸܿܕ݂ ܥܠܲܠܬ݂ܵܐ ܕܲܬ݂ܠܵܬ݂ ܫܢܝܼܢ.

dabo benedictionem meam vobis anno sexto, et faciet fructus trium annorum:

առաքեցից զօրհնութիւն իմ ի ձեզ յամին վեցերորդի. եւ արասցէ զարդիւնս իւր երից ամաց,

და მოვავლინო კურთხევაჲ ჩემი თქუენ ზედა წელსა მას მეექუსესა და ყოს ნაყოფი მისი სამისა წლისაჲ. 21

21 Then I will command my blessing upon you in the sixth year, and it shall bring forth fruit for three years.

כב. וּזְרַעְתֶּם אֵת הַשָּׁנָה הַשְּׁמִינִת וַאֲכַלְתֶּם מִן הַתְּבוּאָה יָשָׁן עַד הַשָּׁנָה הַתְּשִׁיעִת עַד בּוֹא תְּבוּאָתָהּ תֹּאכְלוּ יָשָׁן:

καὶ σπερεῖτε τὸ ἔτος τὸ ὄγδοον καὶ φάγεσθε ἀπὸ τῶν γενημάτων παλαιά ἕως τοῦ ἔτους τοῦ ἐνάτου ἕως ἂν ἔλθῃ τὸ γένημα αὐτῆς φάγεσθε παλαιὰ παλαιῶν

22 ܕܬܸܙܪܥܘܼܢ ܒܫܲܢ̄ܬܵܐ ܬܡܝܼܢܲܝܬܵܐ: ܘܬܹܐܟ݂ܠܘܼܢ ܡܼܢ ܥܠܲܠܬ݂ܵܐ ܥܲܬܿܝܼܩܬܵܐ ܥܕܲܡܵܐ ܠܫܲܢ̄ܬܵܐ ܬܫܝܼܥܵܝܬܵܐ: ܥܕܲܡܵܐ ܕܥܵܐܠܵܐ ܥܠܲܠܬ݂ܵܐ ܗܘܲܝܬܿܘܿܢ ܐܵܟ݂ܠܝܼܢ ܥܲܬܿܝܼܩܵܐ.

seretisque anno octavo, et comedetis veteres fruges usque ad nonum annum: donec nova nascantur, edetis vetera.

Եւ սերմանեսջիք յամին ութերորդի, եւ կերիջիք զհին արդեանցն մինչեւ ցամն իններորդ. մինչեւ գայցեն արմտիք նորա, կերիջիք հին ի հնոյ,

და სთესოს წელსა მას მერვესა და ჰჭამდეთ ნაყოფთა მათგან ძუელთა ვიდრე მეცხრედ წლადმდე, ვიდრემდე მოჴდეს ნაყოფი მისი, ჰჭამდეთ ძუელისძუელსა. 22

22 And ye shall sow the eighth year, and eat yet of old fruit until the ninth year; until her fruits come in ye shall eat of the old store.

כג. וְהָאָרֶץ לֹא תִמָּכֵר לִצְמִתֻת כִּי לִי הָאָרֶץ כִּי גֵרִים וְתוֹשָׁבִים אַתֶּם עִמָּדִי:

καὶ ἡ γῆ οὐ πραθήσεται εἰς βεβαίωσιν ἐμὴ γάρ ἐστιν ἡ γῆ διότι προσήλυτοι καὶ πάροικοι ὑμεῖς ἐστε ἐναντίον μου

23 ܘܐܲܪܥܵܐ ܒܲܫܪܵܪܵܐ ܠܵܐ ܬܸܙܕܲܒܲܢ ܠܥܵܠܲܡ: ܡܸܛܠ ܕܕ݂ܝܼܠܝ ܗ̄ܝܼ ܐܲܪܥܵܐ: ܘܥܵܡܘܿܪܹ̈ܐ ܐܲܢ̄ܬܿܘܿܢ ܘܬ݂ܵܘܬܵܒܹ̈ܐ ܥܲܡܝ.

Terra quoque non vendetur in perpetuum, quia mea est, et vos advenæ et coloni mei estis:

Եւ երկիրն ոչ վաճառեսցի ի հաստատութիւն. զի իմ է երկիրն. քանզի պանդուխտք եւ նժդեհք էք դուք առաջի իմ,

და ქუეყანაჲ არა განჰყიდოთ სრულიად, რამეთუ ჩემი არს ქუეყანა, რამეთუ მწირ და მსხემ ხართ თქუენ წინაშე ჩემსა. 23

23 The land shall not be sold for ever: for the land is mine, for ye are strangers and sojourners with me.

כד. וּבְכֹל אֶרֶץ אֲחֻזַּתְכֶם גְּאֻלָּה תִּתְּנוּ לָאָרֶץ:

καὶ κατὰ πᾶσαν γῆν κατασχέσεως ὑμῶν λύτρα δώσετε τῆς γῆς

24 ܘܲܒ݂ܟ݂ܠܵܗ ܐܲܪܥܵܐ ܕܝܵܪܬܿܘܼܬ݂ܟ݂ܘܿܢ: ܦܘܼܪܩܵܢܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ ܗܘܲܝܬܿܘܿܢ ܝܵܗܒܿܝܼܢ.

unde cuncta regio possessionis vestræ sub redemptionis conditione vendetur.

Եւ ըստ ամենայն երկրին կալուածոյ ձերոյ` փրկանս տաջիք երկրին,

და ყოველსავე ქუეყანასა, რომელი გიპყრიეს თქუენ, საჴსარი მოსცით ქუეყანისაჲ. 24

24 And in all the land of your possession ye shall grant a redemption for the land.

כה. כִּי יָמוּךְ אָחִיךָ וּמָכַר מֵאֲחֻזָּתוֹ וּבָא גֹאֲלוֹ הַקָּרֹב אֵלָיו וְגָאַל אֵת מִמְכַּר אָחִיו:

ἐὰν δὲ πένηται ὁ ἀδελφός σου ὁ μετὰ σοῦ καὶ ἀποδῶται ἀπὸ τῆς κατασχέσεως αὐτοῦ καὶ ἔλθῃ ὁ ἀγχιστεύων ἐγγίζων ἔγγιστα αὐτοῦ καὶ λυτρώσεται τὴν πρᾶσιν τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ

25 ܘܐܸܢ ܢܸܬ݂ܡܲܣܟܲܢ ܐܲܚܘܼܟ݂: ܘܲܢܙܲܒܸܿܢ ܡܼܢ ܝܵܪܬܿܘܼܬܹܗ: ܢܹܐܬܹܐ ܩܲܪܝܼܒܹܗ ܕܩܲܪܝܼܒ݂ ܠܹܗ ܘܢܸܦܪܘܿܩ ܙܸܒ݂ܢܹܗ ܕܐܲܚܘܼܗܝ.

Si attenuatus frater tuus vendiderit possessiunculam suam, et voluerit propinquus ejus, potest redimere quod ille vendiderat.

Եւ եթէ աղքատասցի եղբայր քո որ ընդ քեզ իցէ, եւ վաճառեսցէ ի կալուածոց իւրոց, եւ եկեսցէ մերձաւորիչն որ մերձաւոր իցէ նորա, եւ փրկեսցէ զվաճառ եղբօր իւրոյ,

უკუეთუ გლახაკ იყოს ძმაჲ შენი, რომელ არს შენ თანა და განყიდოს ქუეყანისა მისისაგანი და მოვიდეს ნათესავი, რომელი მახლობელ იყოს მისა და იჴსნეს განსყიდული იგი ძმისა თჳსისაჲ. 25

25 If thy brother be waxen poor, and hath sold away some of his possession, and if any of his kin come to redeem it, then shall he redeem that which his brother sold.

כו. וְאִישׁ כִּי לֹא יִהְיֶה לּוֹ גֹּאֵל וְהִשִּׂיגָה יָדוֹ וּמָצָא כְּדֵי גְאֻלָּתוֹ:

ἐὰν δὲ μὴ ᾖ τινι ὁ ἀγχιστεύων καὶ εὐπορηθῇ τῇ χειρὶ καὶ εὑρεθῇ αὐτῷ τὸ ἱκανὸν λύτρα αὐτοῦ

26 ܘܐܸܢ ܠܲܝܬ ܡܿܢ ܕܦܵܪܹܩ: ܘܢܸܡܛܸܐ ܒܐܝܼܕ݂ܵܘܗܝ ܘܢܸܫܟܲܚ ܡܸܣܲܬ ܦܘܼܪܩܵܢܹܗ.

Sin autem non habuerit proximum, et ipse pretium ad redimendum potuerit invenire,

Ապա թէ չիցէ ուրուք մերձաւորիչ, եւ ձեռնհաս իցէ, եւ գտանիցի նմա բաւական փրկանացն իւրոց,

უკუეთუ ვისმე არა ესუას ნათესავი და პოვნიერ იყოს ჴელითა და ეპოვოს მას ნოყიერად საჴსრად მისა. 26

26 And if the man have none to redeem it, and himself be able to redeem it;

כז. וְחִשַּׁב אֶת שְׁנֵי מִמְכָּרוֹ וְהֵשִׁיב אֶת הָעֹדֵף לָאִישׁ אֲשֶׁר מָכַר לוֹ וְשָׁב לַאֲחֻזָּתוֹ:

καὶ συλλογιεῖται τὰ ἔτη τῆς πράσεως αὐτοῦ καὶ ἀποδώσει ὃ ὑπερέχει τῷ ἀνθρώπῳ ᾧ ἀπέδοτο ἑαυτὸν αὐτῷ καὶ ἀπελεύσεται εἰς τὴν κατάσχεσιν αὐτοῦ

27 ܢܸܚܫܘܿܒ݂ ܫܢܲܝܵܐ ܕܲܙܒ݂ܝܼܢܬܹܗ: ܘܲܢܦܲܢܸܐ ܝܲܬܿܝܼܪܵܐ ܠܓܲܒ݂ܪܵܐ ܕܲܙܒܲܢ ܡܸܢܹܗ: ܘܢܸܗܦܘܿܟ݂ ܠܝܵܪܬܿܘܼܬܹܗ.

computabuntur fructus ex eo tempore quo vendidit: et quod reliquum est, reddet emptori, sicque recipiet possessionem suam.

Եւ համարիցի զամս վաճառին իւրոյ, եւ հատուսցէ կարողն առնն որում վաճառեաց նմա, եւ դարձցի ի կալուածս իւր,

და შეჰრაცხოს წელი იგი განსყიდისა მისისაჲ და მისცეს, რომელი-იგი აქუს კაცსა მას, რომელსა მიჰყიდა იგი და წარვიდეს ქუეყანასა მას მკჳდრობისა თჳსისასა. 27

27 Then let him count the years of the sale thereof, and restore the overplus unto the man to whom he sold it; that he may return unto his possession.

כח. וְאִם לֹא מָצְאָה יָדוֹ דֵּי הָשִׁיב לוֹ וְהָיָה מִמְכָּרוֹ בְּיַד הַקֹּנֶה אֹתוֹ עַד שְׁנַת הַיּוֹבֵל וְיָצָא בַּיֹּבֵל וְשָׁב לַאֲחֻזָּתוֹ:

ἐὰν δὲ μὴ εὐπορηθῇ ἡ χεὶρ αὐτοῦ τὸ ἱκανὸν ὥστε ἀποδοῦναι αὐτῷ καὶ ἔσται ἡ πρᾶσις τῷ κτησαμένῳ αὐτὰ ἕως τοῦ ἕκτου ἔτους τῆς ἀφέσεως καὶ ἐξελεύσεται τῇ ἀφέσει καὶ ἀπελεύσεται εἰς τὴν κατάσχεσιν αὐτοῦ

28 ܘܐܸܢ ܠܵܐ ܡܵܛܹܐ ܒܐܝܼܕ݂ܵܘܗܝ ܐܲܝܟ݂ ܕܢܸܦܪܥܝܼܘܗܝ: ܬܸܗܘܸܐ ܙܒ݂ܝܼܢܬܵܐ ܫܲܪܝܼܪܵܐ ܠܡܵܢ ܕܙܲܒ݂ܢܵܗ ܥܕܲܡܵܐ ܠܫܲܢ̄ܬܵܐ ܕܦܘܼܢܵܝܵܐ: ܘܢܸܦܘܿܩ ܒܦܘܼܢܵܝܵܐ ܘܢܸܗܦܘܿܟ݂ ܠܝܵܪܬܿܘܼܬܹܗ.

Quod si non invenerit manus ejus ut reddat pretium, habebit emptor quod emerat, usque ad annum jubilæum. In ipso enim omnis venditio redibit ad dominum et ad possessorem pristinum.

Ապա թէ ոչ գտցի ի ձեռին նորա բաւականն առ ի հատուցանելոյ նմա, եղիցի վաճառ նորա այնմ որ ստացաւն զնա մինչեւ յամն թողութեան. եւ ելցէ յամին թողութեան եւ դարձցի անդրէն ի կալուածս իւր,

უკუეთუ ვერ პოვნიერ იყოს ჴელი მისი კმა-ყოფად, რათამცა მისცა მას და იყოს სასყიდელი მომგებელისა მისისაჲ ვიდრე წლადმდე მიტევებისა, და გამოვიდეს მიტევებასა მას და წარვიდეს ქუეყანასა თჳსსა. 28

28 But if he be not able to restore it to him, then that which is sold shall remain in the hand of him that hath bought it until the year of jubile: and in the jubile it shall go out, and he shall return unto his possession.

כט. וְאִישׁ כִּי יִמְכֹּר בֵּית מוֹשַׁב עִיר חוֹמָה וְהָיְתָה גְּאֻלָּתוֹ עַד תֹּם שְׁנַת מִמְכָּרוֹ יָמִים תִּהְיֶה גְאֻלָּתוֹ:

ἐὰν δέ τις ἀποδῶται οἰκίαν οἰκητὴν ἐν πόλει τετειχισμένῃ καὶ ἔσται ἡ λύτρωσις αὐτῆς ἕως πληρωθῇ ἐνιαυτὸς ἡμερῶν ἔσται ἡ λύτρωσις αὐτῆς

29 ܘܓܲܒ݂ܪܵܐ ܐܸܢ ܢܙܲܒܸܿܢ ܒܹܝܬ݂ ܡܲܥܡܪܵܐ ܕܲܩܪܝܼܬ݂ܵܐ ܕܐܝܼܬ݂ ܠܵܗ ܫܘܼܪܵܐ: ܢܸܗܘܸܐ ܦܘܼܪܩܵܢܹܗ ܥܕܲܡܵܐ ܕܫܵܠܡܵܐ ܫܲܢ̄ܬܵܐ ܕܲܙܒ݂ܝܼܢܬܹܿܗ: ܡܼܢ ܥܸܕܵܢ ܠܥܸܕܵܢ ܢܸܗܘܸܐ ܦܘܼܪܩܵܢܹܗ.

Qui vendiderit domum intra urbis muros, habebit licentiam redimendi, donec unus impleatur annus.

Եւ եթէ վաճառեսցէ ոք տուն բնակութեան ի պարսպաւոր քաղաքի, եղիցին փրկանք նորա մինչեւ ի կատարել տարւոյն աւուրցն վաճառի նորա. օրաթուի լինիցին փրկանք նորա,

და უკუეთუ ვინმე მიჰყიდოს სახლი მონასა ქალაქსა შინა მოზღუდვილსა და იყოს საჴსარი მისი, ვიდრემდე აღესრულოს წელიწადი იგი, ზოგი სასყიდლისაჲ იყოს საჴსრად მისა. 29

29 And if a man sell a dwelling house in a walled city, then he may redeem it within a whole year after it is sold; within a full year may he redeem it.

ל. וְאִם לֹא יִגָּאֵל עַד מְלֹאת לוֹ שָׁנָה תְמִימָה וְקָם הַבַּיִת אֲשֶׁר בָּעִיר אֲשֶׁר לוֹ חֹמָה לַצְּמִיתֻת לַקֹּנֶה אֹתוֹ לְדֹרֹתָיו לֹא יֵצֵא בַּיֹּבֵל:

ἐὰν δὲ μὴ λυτρωθῇ ἕως ἂν πληρωθῇ αὐτῆς ἐνιαυτὸς ὅλος κυρωθήσεται ἡ οἰκία ἡ οὖσα ἐν πόλει τῇ ἐχούσῃ τεῖχος βεβαίως τῷ κτησαμένῳ αὐτὴν εἰς τὰς γενεὰς αὐτοῦ καὶ οὐκ ἐξελεύσεται ἐν τῇ ἀφέσει

30 ܘܐܸܢ ܠܵܐ ܡܸܬ݂ܦܪܸܩ ܥܕܲܡܵܐ ܕܫܵܠܡܵܐ ܠܵܗ ܫܲܢ̄ܬܵܐ ܫܲܠܡܬ݂ܵܐ: ܢܩܘܼܡ ܒܲܝܬܵܐ ܕܲܩܪܝܼܬ݂ܵܐ ܕܐܝܼܬ݂ ܠܹܗ ܫܘܼܪܵܐ ܒܲܫܪܵܪܵܐ ܠܡܵܢ ܕܙܲܒ݂ܢܹܗ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܠܕ݂ܵܪܵܘܗܝ: ܘܠܵܐ ܢܸܦܘܿܩ ܡܸܢܹܗ ܒܦܘܼܢܵܝܵܐ.

Si non redemerit, et anni circulus fuerit evolutus, emptor possidebit eam, et posteri ejus in perpetuum, et redimi non poterit, etiam in jubilæo.

Ապա թէ ոչ փրկիցի մինչեւ լնուցու նորա տարին ողջոյն, հաստատեսցի տունն որ իցէ ի պարսպաւոր քաղաքի հաստատութեամբ` ստացողին իւրոյ յազգս իւր. եւ մի՛ ելցէ ի թողութեանն,

უკუეთუ არა იჴსნეს ვიდრე აღსრულებადმდე ყოვლად მის წელიწადისა, დამტკიცნეს სახლი იგი ქალაქსა შინა მოზღუდვილსა მტკიცედ მომგებელისა მიმართ მისისა ნათესავსა შორის მისსა და არა განვიდეს მიტევებასა მას. 30

30 And if it be not redeemed within the space of a full year, then the house that is in the walled city shall be established for ever to him that bought it throughout his generations: it shall not go out in the jubile.

לא. וּבָתֵּי הַחֲצֵרִים אֲשֶׁר אֵין לָהֶם חֹמָה סָבִיב עַל שְׂדֵה הָאָרֶץ יֵחָשֵׁב גְּאֻלָּה תִּהְיֶה לּוֹ וּבַיֹּבֵל יֵצֵא:

αἱ δὲ οἰκίαι αἱ ἐν ἐπαύλεσιν αἷς οὐκ ἔστιν ἐν αὐταῖς τεῖχος κύκλῳ πρὸς τὸν ἀγρὸν τῆς γῆς λογισθήτωσαν λυτρωταὶ διὰ παντὸς ἔσονται καὶ ἐν τῇ ἀφέσει ἐξελεύσονται

31 ܒܵܬܹ̈ܐ ܕܹܝܢ ܕܫܸܛ̈ܚܹܐ ܕܠܵܐ ܚܵܕܲܪ ܠܗܘܿܢ ܫܘܼܪܵܐ: ܐܲܝܟ݂ ܚܲܩܠܵܐ ܕܐܲܪܥܵܐ ܢܸܬ݂ܚܲܫܒܿܘܼܢ: ܦܘܼܪܩܵܢܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܠܗܘܿܢ: ܘܲܒ݂ܦܘܼܢܵܝܵܐ ܢܸܦܘܿܩ.

Sin autem in villa domus, quæ muros non habet, agrorum jure vendetur: si ante redempta non fuerit, in jubilæo revertetur ad dominum.

Իսկ տունք, որ յաւանս իցեն, որոց պարիսպ ոչ գուցէ շուրջանակի, ընդ անդս երկրի համարեսցին, եւ հանապազ ընդ փրկանօք լինիցին. եւ ի թողութեանն ելցեն,

ხოლო სახლნი, რომელნი იყუნენ აგარაკსა, რომელთა არა აქუს ზღუდე გარემო, მსგავსად აგარაკისა მის ქუეყანისა შეირაცხენ, და საჴსარ მარადის იყუნენ და მიტევებასა მას გამოვიდენ. 31

31 But the houses of the villages which have no wall round about them shall be counted as the fields of the country: they may be redeemed, and they shall go out in the jubile.

לב. וְעָרֵי הַלְוִיִּם בָּתֵּי עָרֵי אֲחֻזָּתָם גְּאֻלַּת עוֹלָם תִּהְיֶה לַלְוִיִּם:

καὶ αἱ πόλεις τῶν Λευιτῶν οἰκίαι τῶν πόλεων αὐτῶν κατασχέσεως λυτρωταὶ διὰ παντὸς ἔσονται τοῖς Λευίταις

32 ܘܩܘܼܪ̈ܝܵܐ ܕܠܹܘܵܝܹ̈ܐ: ܘܒ݂ܵܬܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܩܘܼܪ̈ܝܵܐ ܕܝܵܪܬܿܘܼܬ݂ܗܘܿܢ: ܦܘܼܪܩܵܢܵܐ ܠܥܵܠܲܡ ܢܸܗܘܸܐ ܠܠܹܘܵܝܹܐ.

Ædes Levitarum quæ in urbibus sunt, semper possunt redimi:

Եւ ի քաղաքս Ղեւտացւոց տունք որ ի քաղաքս կալուածոց նոցա իցեն` ընդ փրկանօք լինիցին հանապազ որ ի մէջ Ղեւտացւոցն իցէ,

და ქალაქნი ლევიტელთანი და სახლნი ქალაქთა სამკჳდრებელისა მათისანი იჴსენებოდიან მარადის ლევიტელთა შორის. 32

32 Notwithstanding the cities of the Levites, and the houses of the cities of their possession, may the Levites redeem at any time.

לג. וַאֲשֶׁר יִגְאַל מִן הַלְוִיִּם וְיָצָא מִמְכַּר בַּיִת וְעִיר אֲחֻזָּתוֹ בַּיֹּבֵל כִּי בָתֵּי עָרֵי הַלְוִיִּם הִוא אֲחֻזָּתָם בְּתוֹךְ בְּנֵי יִשְׂרָאֵל:

καὶ ὃς ἂν λυτρωσάμενος παρὰ τῶν Λευιτῶν καὶ ἐξελεύσεται ἡ διάπρασις αὐτῶν οἰκιῶν πόλεως κατασχέσεως αὐτῶν ἐν τῇ ἀφέσει ὅτι οἰκίαι τῶν πόλεων τῶν Λευιτῶν κατάσχεσις αὐτῶν ἐν μέσῳ υἱῶν Ισραηλ

33 ܘܲܕ݂ܢܸܦܪܘܿܩ ܦܘܼܪܩܵܢܵܐ ܡܼܢ ܠܹܘܵܝܹܐ: ܢܸܦܘܿܩ ܡܼܢ ܙܸܒ݂ܢܹܗ ܕܒܲܝܬܵܐ ܘܲܩܪܝܼܬ݂ܵܐ ܕܝܵܪܬܿܘܼܬܹܗ ܒܦܘܼܢܵܝܵܐ: ܡܸܛܠ ܕܒ݂ܵܬܹ̈ܐ ܕܲܒ݂ܩܘܼܪ̈ܝܵܐ ܕܠܹܘܵܝܹܐ ܗܸܢܘܿܢ ܐܸܢܘܿܢ ܝܵܪܬܿܘܼܬ݂ܗܘܿܢ ܒܲܝܢܵܬ ܒܢܲܝ ܝܼܣܪܵܝܹܠ.

si redemptæ non fuerint, in jubilæo revertentur ad dominos, quia domus urbium Levitarum pro possessionibus sunt inter filios Israël.

Եւ որ ոք փրկեսցէ ի Ղեւտացւոց անտի, ելցէ վաճառ տանց քաղաքաց կալուածոց նորա ի թողութեանն. զի տունք քաղաքացն Ղեւտացւոց կալուածք նոցա են այն ի մէջ որդւոցն Իսրայելի,

და რომელმან იჴსნეს ლევიტელთა შორის, გამოჴდეს სასყიდელი მათი, სახლნი ქალაქთა სამკჳდრებელისა მათისანი მიტევებასა მას, რამეთუ სახლნი ქალაქთა სამკჳდრებელისა მათისანი შორის ძეთა ისრაჱლისათა არიან. 33

33 And if a man purchase of the Levites, then the house that was sold, and the city of his possession, shall go out in the year of jubile: for the houses of the cities of the Levites are their possession among the children of Israel.

לד. וּשֲׂדֵה מִגְרַשׁ עָרֵיהֶם לֹא יִמָּכֵר כִּי אֲחֻזַּת עוֹלָם הוּא לָהֶם:

καὶ οἱ ἀγροὶ οἱ ἀφωρισμένοι ταῖς πόλεσιν αὐτῶν οὐ πραθήσονται ὅτι κατάσχεσις αἰωνία τοῦτο αὐτῶν ἐστιν

34 ܘܚܲܩܠܵܐ ܕܒܲܣܦܵܪܲܝ ܩܘܼܪܝܼܗܘܿܢ ܠܵܐ ܬܸܙܕܲܒܲܢ: ܡܸܛܠ ܕܝܘܼܪܬܵܢܵܐ ܗ̄ܝܼ ܠܗܘܿܢ ܠܥܵܠܲܡ.

Suburbana autem eorum non veneant, quia possessio sempiterna est.

Եւ ագարակքն զատուցեալք ի քաղաքս`` նոցա` մի՛ վաճառեսցին. զի կալուած յաւիտենական է այն նոցա,

და ქუეყანა იგი განჩემებული ქალაქთა მათთაჲ არა განიყიდოს, რამეთუ სამკჳდრებელი საუკუნე ესე არს მათი. 34

34 But the field of the suburbs of their cities may not be sold; for it is their perpetual possession.

לה. וְכִי יָמוּךְ אָחִיךָ וּמָטָה יָדוֹ עִמָּךְ וְהֶחֱזַקְתָּ בּוֹ גֵּר וְתוֹשָׁב וָחַי עִמָּךְ:

ἐὰν δὲ πένηται ὁ ἀδελφός σου καὶ ἀδυνατήσῃ ταῖς χερσὶν παρὰ σοί ἀντιλήμψῃ αὐτοῦ ὡς προσηλύτου καὶ παροίκου καὶ ζήσεται ὁ ἀδελφός σου μετὰ σοῦ

35 ܘܐܸܢ ܢܸܬ݂ܡܲܣܟܲܢ ܐܲܚܘܼܟ݂: ܘܢܲܪܟܸܿܢ ܐܝܼܕܹܗ ܥܲܡܵܟ݂: ܠܵܐ ܬܹܐܚܕܝܼܘܗܝ ܐܲܝܟ݂ ܥܵܡܘܿܪܵܐ ܘܐܲܝܟ݂ ܬܵܘܬܵܒ݂ܵܐ: ܘܢܸܚܸܐ ܥܲܡܵܟ݂.

Si attenuatus fuerit frater tuus, et infirmus manu, et susceperis eum quasi advenam et peregrinum, et vixerit tecum,

Եւ եթէ աղքատանայցէ եղբայր քո եւ տկարանայցէ ձեռօք, առ քեզ պատսպարեսցես զնա իբրեւ զեկն եւ զպանդուխտն. եւ կեցցէ եղբայրն քո որ ընդ քեզն իցէ,

უკუეთუ გლახაკ იყოს ძმაჲ შენი და ვერ შემძლებელ იყოს ჴელითა შენ შორის, ჴელი აღუპყარ მას, ვითარცა-იგი მწირსა და მსხემსა, და ცხონდეს ძმაჲ იგი შენი შენ თანა. 35

35 And if thy brother be waxen poor, and fallen in decay with thee; then thou shalt relieve him: yea, though he be a stranger, or a sojourner; that he may live with thee.

לו. אַל תִּקַּח מֵאִתּוֹ נֶשֶׁךְ וְתַרְבִּית וְיָרֵאתָ מֵאֱלֹהֶיךָ וְחֵי אָחִיךָ עִמָּךְ:

οὐ λήμψῃ παρ᾽ αὐτοῦ τόκον οὐδὲ ἐπὶ πλήθει καὶ φοβηθήσῃ τὸν θεόν σου ἐγὼ κύριος καὶ ζήσεται ὁ ἀδελφός σου μετὰ σοῦ

36 ܠܵܐ ܬܸܣܲܒ݂ ܡܸܢܹܗ ܩܨܵܨܵܐ ܘܪܸܒܿܝܼܬ݂ܵܐ: ܘܲܕ݂ܚܲܠ ܡܼܢ ܐܲܠܵܗܵܟ݂: ܘܢܸܚܸܐ ܐܲܚܘܼܟ݂ ܥܲܡܵܟ݂.

ne accipias usuras ab eo, nec amplius quam dedisti: time Deum tuum, ut vivere possit frater tuus apud te.

Մի՛ առնուցուս ի նմանէ վաշխ եւ տոկոսիս. եւ երկնչիցիս ի Տեառնէ Աստուծոյ քումմէ, զի ես եմ Տէր``. եւ կեցցէ եղբայր քո ընդ քեզ,

არა მოიღო მისგან ვახში და აღნადგინები და გეშინოდენ ღმრთისა შენისა, მე ვარ უფალი ღმერთი, და ცხონდეს ძმაჲ იგი შენი შენ შორის. 36

36 Take thou no usury of him, or increase: but fear thy God; that thy brother may live with thee.

לז. אֶת כַּסְפְּךָ לֹא תִתֵּן לוֹ בְּנֶשֶׁךְ וּבְמַרְבִּית לֹא תִתֵּן אָכְלֶךָ:

τὸ ἀργύριόν σου οὐ δώσεις αὐτῷ ἐπὶ τόκῳ καὶ ἐπὶ πλεονασμὸν οὐ δώσεις αὐτῷ τὰ βρώματά σου

37 ܟܸܣܦܵܟ݂ ܠܵܐ ܬܸܬܸܿܠ ܠܹܗ ܒܲܩܨܵܨܵܐ: ܘܲܒ݂ܪܸܒܿܝܼܬ݂ܵܐ ܠܵܐ ܬܸܬܸܿܠ ܡܹܐܟ݂ܘܼܠܬܵܟ݂.

Pecuniam tuam non dabis ei ad usuram, et frugum superabundantiam non exiges.

Զարծաթ քո մի՛ տացես նմա ընդ տոկոսեօք, եւ զկերակուր քո մի՛ տացես նմա ընդ շարիատիւ,

ვეცხლი შენი არა მისცე მას ვახშად და განსამრავლებლად, არა ავასხო მას საზრდელი შენი, 37

37 Thou shalt not give him thy money upon usury, nor lend him thy victuals for increase.

לח. אֲנִי יְהֹוָה אֱלֹהֵיכֶם אֲשֶׁר הוֹצֵאתִי אֶתְכֶם מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם לָתֵת לָכֶם אֶת אֶרֶץ כְּנַעַן לִהְיוֹת לָכֶם לֵאלֹהִים:

ἐγὼ κύριος ὁ θεὸς ὑμῶν ὁ ἐξαγαγὼν ὑμᾶς ἐκ γῆς Αἰγύπτου δοῦναι ὑμῖν τὴν γῆν Χανααν ὥστε εἶναι ὑμῶν θεός

38 ܐܸܢܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܟ݂ܘܿܢ ܕܐܲܦܸܩܬܿܟ݂ܘܿܢ ܡܼܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܕܐܸܬܸܿܠ ܠܟ݂ܘܿܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܲܟ݂ܢܲܥܢ: ܘܐܸܗܘܸܐ ܠܟ݂ܘܿܢ ܐܲܠܵܗܵܐ.

Ego Dominus Deus vester, qui eduxi vos de terra Ægypti, ut darem vobis terram Chanaan, et essem vester Deus.

Ես եմ Տէր Աստուած ձեր, որ հանի զձեզ յերկրէն Եգիպտացւոց` տալ ձեզ զերկիրն Քանանացւոց, առ ի լինելոյ ձեր Աստուած,

რამეთუ მე ვარ უფალი ღმერთი თქუენი, რომელმან გამოგიყვანენ თქუენ ქუეყანით ეგჳპტით, რათა მიგცე თქუენ ქუეყანაჲ ქანანისაჲ და ვიყო მე თქუენდა ღმერთ. 38

38 I am the LORD your God, which brought you forth out of the land of Egypt, to give you the land of Canaan, and to be your God.

לט. וְכִי יָמוּךְ אָחִיךָ עִמָּךְ וְנִמְכַּר לָךְ לֹא תַעֲבֹד בּוֹ עֲבֹדַת עָבֶד:

ἐὰν δὲ ταπεινωθῇ ὁ ἀδελφός σου παρὰ σοὶ καὶ πραθῇ σοι οὐ δουλεύσει σοι δουλείαν οἰκέτου

39 ܘܐܸܢ ܢܸܬ݂ܡܲܣܟܲܢ ܐܲܚܘܼܟ݂: ܘܢܸܙܕܲܒܲܢ ܠܵܟ݂: ܠܵܐ ܬܸܦܠܘܿܚ ܒܹܗ ܦܘܼܠܚܵܢܵܐ ܕܥܲܒ݂ܕܵܐ.

Si paupertate compulsus vendiderit se tibi frater tuus, non eum opprimes servitute famulorum,

Եւ եթէ տնանկասցի եղբայր քո առ քեզ եւ վաճառեսցի քեզ, մի՛ ծառայեսցէ քեզ զծառայութիւն ստրկի,

უკუეთუ დავარდეს ძმაჲ შენი შენ შორის და მოგყიდოს თავი მისი შენ, არა გმონებდეს შენ მონებასა კირთებრ, 39

39 And if thy brother that dwelleth by thee be waxen poor, and be sold unto thee; thou shalt not compel him to serve as a bondservant:

מ. כְּשָׂכִיר כְּתוֹשָׁב יִהְיֶה עִמָּךְ עַד שְׁנַת הַיֹּבֵל יַעֲבֹד עִמָּךְ:

ὡς μισθωτὸς ἢ πάροικος ἔσται σοι ἕως τοῦ ἔτους τῆς ἀφέσεως ἐργᾶται παρὰ σοί

40 ܐܲܝܟ݂ ܐܲܓ݂ܝܼܪܵܐ ܘܐܲܝܟ݂ ܬܵܘܬܵܒ݂ܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܥܲܡܵܟ݂: ܥܕܲܡܵܐ ܠܫܲܢ̄ܬܵܐ ܕܦܘܼܢܵܝܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܥܲܡܵܟ݂.

sed quasi mercenarius et colonus erit: usque ad annum jubilæum operabitur apud te,

իբրեւ զվարձկան, իբրեւ զպանդուխտ եղիցի քեզ, մինչեւ յամն թողութեան գործեսցէ առ քեզ,

არამედ ვითარცა სასყიდლითდადგინებული და მწირი იყოს შენ თანა, ვიდრე წლადმდე მიტევებისა გიქმოდის შენ. 40

40 But as an hired servant, and as a sojourner, he shall be with thee, and shall serve thee unto the year of jubile.

מא. וְיָצָא מֵעִמָּךְ הוּא וּבָנָיו עִמּוֹ וְשָׁב אֶל מִשְׁפַּחְתּוֹ וְאֶל אֲחֻזַּת אֲבֹתָיו יָשׁוּב:

καὶ ἐξελεύσεται τῇ ἀφέσει καὶ τὰ τέκνα αὐτοῦ μετ᾽ αὐτοῦ καὶ ἀπελεύσεται εἰς τὴν γενεὰν αὐτοῦ εἰς τὴν κατάσχεσιν τὴν πατρικὴν ἀποδραμεῖται

41 ܘܢܸܦܘܿܩ ܡܼܢ ܠܘܵܬ݂ܵܟ݂ ܗ̤ܘ ܘܲܒ݂ܢܵܘܗܝ ܥܲܡܹܗ: ܘܢܸܗܦܘܿܟ݂ ܠܫܲܪܒܿܬܹܗ: ܘܲܠܝܵܪܬܿܘܼܬ݂ܵܐ ܕܐܲܒ݂ܵܗܵܘܗܝ ܢܸܗܦܘܿܟ݂.

et postea egredietur cum liberis suis, et revertetur ad cognationem, ad possessionem patrum suorum.

եւ ելցէ ի թողութեանն ինքն եւ որդիք իւր ընդ իւր, եւ դարձցի յազգ իւր, եւ ի հայրենի կալուած իւր երթիցէ,

და განვიდეს თავისუფლად მიტევებასა მას და შვილნი მისნი მის თანა და მივიდეს ნათესავსა თჳსსა, სამკჳდრებელსა მამულსა მისსა შევიდეს. 41

41 And then shall he depart from thee, both he and his children with him, and shall return unto his own family, and unto the possession of his fathers shall he return.

מב. כִּי עֲבָדַי הֵם אֲשֶׁר הוֹצֵאתִי אֹתָם מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם לֹא יִמָּכְרוּ מִמְכֶּרֶת עָבֶד:

διότι οἰκέται μού εἰσιν οὗτοι οὓς ἐξήγαγον ἐκ γῆς Αἰγύπτου οὐ πραθήσεται ἐν πράσει οἰκέτου

42 ܡܸܛܠ ܕܥܲܒ݂ܕܲܝ ܐܸܢܘܿܢ ܕܐܲܦܩܹܬ݂ ܐܸܢܘܿܢ ܡܼܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܠܵܐ ܢܸܙܕܲܒܿܢܘܼܢ ܒܙܸܒ݂ܢܵܐ ܕܥܲܒ݂ܕܹ̈ܐ.

Mei enim servi sunt, et ego eduxi eos de terra Ægypti: non veneant conditione servorum:

Զի ծառայք իմ են նոքա զորս եւ հանի յերկրէն Եգիպտացւոց. մի՛ վաճառեսցին ի վաճառ ստրկի,

რამეთუ მონანი ჩემნი არიან ესენი, რომელნი გამოვიყვანენ ქუეყანით ეგჳპტით, არა განიყიდნენ სასყიდლით, ვითარცა მონანი. 42

42 For they are my servants, which I brought forth out of the land of Egypt: they shall not be sold as bondmen.

מג. לֹא תִרְדֶּה בוֹ בְּפָרֶךְ וְיָרֵאתָ מֵאֱלֹהֶיךָ:

οὐ κατατενεῖς αὐτὸν ἐν τῷ μόχθῳ καὶ φοβηθήσῃ κύριον τὸν θεόν σου

43 ܘܠܵܐ ܬܲܦܸܠܚܝܼܘܗܝ ܦܘܼܠܚܵܢܵܐ ܩܲܫܝܵܐ: ܘܲܕ݂ܚܲܠ ܡܼܢ ܐܲܠܵܗܵܟ݂.

ne affligas eum per potentiam, sed metuito Deum tuum.

Եւ մի՛ տառապեցուսցես զնա ընդ աշխատութեամբ. եւ երկնչիցիս ի Տեառնէ Աստուծոյ քումմէ,

არა დაამძიმო მას შრომითა და გეშინოდენ ღმრთისა შენისა. 43

43 Thou shalt not rule over him with rigour; but shalt fear thy God.

מד. וְעַבְדְּךָ וַאֲמָתְךָ אֲשֶׁר יִהְיוּ לָךְ מֵאֵת הַגּוֹיִם אֲשֶׁר סְבִיבֹתֵיכֶם מֵהֶם תִּקְנוּ עֶבֶד וְאָמָה:

καὶ παῖς καὶ παιδίσκη ὅσοι ἂν γένωνταί σοι ἀπὸ τῶν ἐθνῶν ὅσοι κύκλῳ σού εἰσιν ἀπ᾽ αὐτῶν κτήσεσθε δοῦλον καὶ δούλην

44 ܘܥܲܒ݂ܕܲܝܟܿܘܿܢ: ܘܐܲܡܗܵܬ݂ܟ݂ܘܿܢ ܕܢܸܗܘܘܿܢ ܠܟ݂ܘܿܢ ܡܼܢ ܥܲܡܡܹ̈ܐ ܕܒܲܚܕ݂ܵܪܲܝܟܿܘܿܢ: ܡܸܢܗܘܿܢ ܬܸܙܒܿܢܘܼܢ ܥܲܒ݂ܕܹ̈ܐ ܘܐܲܡܗܵܬ݂ܵܐ.

Servus et ancilla sint vobis de nationibus quæ in circuitu vestro sunt:

Եւ ծառայ կամ աղախին որչափ եւ լինիցին քեզ` յազգացն որ շուրջ զքեւն իցեն, ի նոցանէ ստասջիք,

და მონანი და მჴევალნი, რაოდენნი გესხნენ შენ, ყოველთაგან ნათესავთა, რომელნი არიან გარემო შენსა, მათგანნი მოიგნეთ. 44

44 Both thy bondmen, and thy bondmaids, which thou shalt have, shall be of the heathen that are round about you; of them shall ye buy bondmen and bondmaids.

מה. וְגַם מִבְּנֵי הַתּוֹשָׁבִים הַגָּרִים עִמָּכֶם מֵהֶם תִּקְנוּ וּמִמִּשְׁפַּחְתָּם אֲשֶׁר עִמָּכֶם אֲשֶׁר הוֹלִידוּ בְּאַרְצְכֶם וְהָיוּ לָכֶם לַאֲחֻזָּה:

καὶ ἀπὸ τῶν υἱῶν τῶν παροίκων τῶν ὄντων ἐν ὑμῖν ἀπὸ τούτων κτήσεσθε καὶ ἀπὸ τῶν συγγενῶν αὐτῶν ὅσοι ἂν γένωνται ἐν τῇ γῇ ὑμῶν ἔστωσαν ὑμῖν εἰς κατάσχεσιν

45 ܘܐܵܦ ܡܼܢ ܒܢܲܝ ܬܵܘܬܵܒܹ̈ܐ ܕܥܵܡܪܝܼܢ ܥܲܡܟ݂ܘܿܢ ܡܸܢܗܘܿܢ ܬܸܩܢܘܿܢ: ܘܡܼܢ ܫܲܪܒ݂ܵܬ݂ܗܘܿܢ ܕܥܲܡܟ݂ܘܿܢ ܕܐܵܘܠܸܕ݂ܘ ܒܐܲܪܥܟ݂ܘܿܢ: ܘܢܸܗܘܘܿܢ ܠܟ݂ܘܿܢ ܝܘܼܪܬܵܢܵܐ.

et de advenis qui peregrinantur apud vos, vel qui ex his nati fuerint in terra vestra, hos habebitis famulos:

Եւ յորդւոց պանդխտացն որ ի միջի ձերում իցեն, ի նոցանէ ստանայցէք, եւ յազգականաց նոցա որչափ ինչ լինիցին յերկրին ձերում` եղիցին ձեզ ի կալուածս,

და ნათესავთაგან მათთა, რაოდენნი იყუნენ ქუეყანასა თქუენსა, იყუნედ იგინი თქუენდა სამკჳდრო. 45

45 Moreover of the children of the strangers that do sojourn among you, of them shall ye buy, and of their families that are with you, which they begat in your land: and they shall be your possession.

מו. וְהִתְנַחַלְתֶּם אֹתָם לִבְנֵיכֶם אַחֲרֵיכֶם לָרֶשֶׁת אֲחֻזָּה לְעֹלָם בָּהֶם תַּעֲבֹדוּ וּבְאַחֵיכֶם בְּנֵי יִשְׂרָאֵל אִישׁ בְּאָחִיו לֹא תִרְדֶּה בוֹ בְּפָרֶךְ:

καὶ καταμεριεῖτε αὐτοὺς τοῖς τέκνοις ὑμῶν μεθ᾽ ὑμᾶς καὶ ἔσονται ὑμῖν κατόχιμοι εἰς τὸν αἰῶνα τῶν ἀδελφῶν ὑμῶν τῶν υἱῶν Ισραηλ ἕκαστος τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ οὐ κατατενεῖ αὐτὸν ἐν τοῖς μόχθοις

46 ܘܐܵܘܪܸܬ݂ܘ ܐܸܢܘܿܢ ܠܲܒ݂ܢܲܝܟܿܘܿܢ ܡܼܢ ܒܵܬܲܪܟ݂ܘܿܢ: ܠܡܹܐܪܲܬ݂ ܝܘܼܪܬܵܢܵܐ: ܘܲܠܥܵܠܲܡ ܒܗܘܿܢ ܬܸܦܠܚܘܼܢ: ܘܒܲܐܚܲܝܟܿܘܿܢ ܒܢܲܝ ܝܼܣܪܵܝܹܠ: ܓܒܲܪ ܒܐܲܚܘܼܗܝ ܠܵܐ ܬܸܦܠܚܘܼܢ ܦܘܼܠܚܵܢܵܐ ܩܲܫܝܵܐ.

et hæreditario jure transmittetis ad posteros, ac possidebitis in æternum: fratres autem vestros filios Israël ne opprimatis per potentiam.

եւ բաժանեսջիք զնոսա որդւոց ձերոց յետ ձեր, եւ եղիցին ձեզ ստրուկք յաւիտեան. բայց յեղբարց ձերոց յորդւոցն Իսրայելի` իւրաքանչիւր ոք զեղբայր իւր մի՛ տառապեցուցանիցէք աշխատութեամբ,

და განუყუნეთ იგინი ძეთა თქუენდა შემდგომად თქუენსა, და იყუნედ იგინი მონა თქუენდა საუკუნედ, რამეთუ ძმანი თქუენნი ძენი ისრაჱლისანი, კაცად-კაცადმან ძმაჲ თჳსი დაიდგინენ ვითარცა მოქმედი. 46

46 And ye shall take them as an inheritance for your children after you, to inherit them for a possession; they shall be your bondmen for ever: but over your brethren the children of Israel, ye shall not rule one over another with rigour.

מז. וְכִי תַשִּׂיג יַד גֵּר וְתוֹשָׁב עִמָּךְ וּמָךְ אָחִיךָ עִמּוֹ וְנִמְכַּר לְגֵר תּוֹשָׁב עִמָּךְ אוֹ לְעֵקֶר מִשְׁפַּחַת גֵּר:

ἐὰν δὲ εὕρῃ ἡ χεὶρ τοῦ προσηλύτου ἢ τοῦ παροίκου τοῦ παρὰ σοὶ καὶ ἀπορηθεὶς ὁ ἀδελφός σου πραθῇ τῷ προσηλύτῳ ἢ τῷ παροίκῳ τῷ παρὰ σοὶ ἐκ γενετῆς προσηλύτῳ

47 ܘܐܸܢ ܣܵܦܩܵܐ ܒܐܝܼܕ݂ܵܘܗܝ ܕܥܵܡܘܿܪܵܐ: ܘܲܕ݂ܬܵܘܬܵܒ݂ܵܐ ܕܥܲܡܵܟ݂: ܘܢܸܬ݂ܡܲܣܟܲܢ ܐܲܚܘܼܟ݂ ܥܲܡܹܗ: ܘܢܸܙܕܲܒܲܢ ܠܥܵܡܘܿܪܵܐ ܘܲܠܬ݂ܵܘܬܵܒ݂ܵܐ ܕܥܲܡܵܟ݂: ܐܵܘ ܠܝܼܠܝܼܕ݂ܵܐ ܕܫܲܪܒܿܬ݂ܵܐ ܕܥܵܡܘܿܪܵܐ ܕܥܲܡܵܟ݂.

Si invaluerit apud vos manus advenæ atque peregrini, et attenuatus frater tuus vendiderit se ei, aut cuiquam de stirpe ejus:

Եւ եթէ բաւական իցէ ձեռն եկին եւ պանդխտին որ առ քեզ իցէ, եւ չքաւորեալ եղբայր քո վաճառեսցի եկին կամ պանդխտին որ առ քեզ իցէ` անդէն ծնելոյ պանդխտին,

უკუეთუ პოვოს ჴელმან მის მწირისამან, რომელი მსხემობდეს შენ შორის, და შეჰჭირდეს ძმასა შენსა და მიჰყიდოს თავი თჳსი მწირსა, გინათუ შემყოფსა მისსა, ნაშობსა მწირისასა. 47

47 And if a sojourner or stranger wax rich by thee, and thy brother that dwelleth by him wax poor, and sell himself unto the stranger or sojourner by thee, or to the stock of the stranger's family:

מח. אַחֲרֵי נִמְכַּר גְּאֻלָּה תִּהְיֶה לּוֹ אֶחָד מֵאֶחָיו יִגְאָלֶנּוּ:

μετὰ τὸ πραθῆναι αὐτῷ λύτρωσις ἔσται αὐτῷ εἷς τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ λυτρώσεται αὐτόν

48 ܡܼܢ ܒܵܬܲܪ ܕܢܸܙܕܲܒܲܢ: ܦܘܼܪܩܵܢܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܠܹܗ: ܚܲܕ݂ ܡܼܢ ܐܲܚܵܘܗܝ ܢܸܦܪܩܝܼܘܗܝ.

post venditionem potest redimi. Qui voluerit ex fratribus suis, redimet eum,

յետ վախճանելոյն նորա փրկանք լինիցին նմա. մի ոք որ եւ իցէ յեղբարց իւրոց` փրկեսցէ զնա,

შემდგომად განსყიდისა მისისა ჴსნაჲ იყავნ მისი, ერთმან ძმათაგანმან მან იჴსნეს იგი. 48

48 After that he is sold he may be redeemed again; one of his brethren may redeem him:

מט. אוֹ דֹדוֹ אוֹ בֶן דֹּדוֹ יִגְאָלֶנּוּ אוֹ מִשְּׁאֵר בְּשָׂרוֹ מִמִּשְׁפַּחְתּוֹ יִגְאָלֶנּוּ אוֹ הִשִּׂיגָה יָדוֹ וְנִגְאָל:

ἀδελφὸς πατρὸς αὐτοῦ ἢ υἱὸς ἀδελφοῦ πατρὸς λυτρώσεται αὐτὸν ἢ ἀπὸ τῶν οἰκείων τῶν σαρκῶν αὐτοῦ ἐκ τῆς φυλῆς αὐτοῦ λυτρώσεται αὐτόν ἐὰν δὲ εὐπορηθεὶς ταῖς χερσὶν λυτρώσηται ἑαυτόν

49 ܐܵܘ ܕܵܕܹܗ: ܐܵܘ ܒܲܪ ܕܵܕܹܗ ܢܸܦܪܩܝܼܘܗܝ: ܐܵܘ ܩܲܪܝܼܒ݂ ܒܸܣܪܹܗ ܡܼܢ ܫܲܪܒܿܬܹܗ ܢܸܦܪܩܝܼܘܗܝ: ܘܐܸܢ ܬܸܣܦܲܩ ܒܐܝܼܕ݂ܵܘܗܝ ܘܢܸܬ݂ܦܪܸܩ.

et patruus, et patruelis, et consanguineus, et affinis. Sin autem et ipse potuerit, redimet se,

եղբայր հօր կամ որդի հօրեղբօր փրկեսցէ զնա, կամ ոք յընտանեաց մարմնոյ իւրոյ ի ցեղէ իւրմէ փրկեսցէ զնա. ապա թէ իւր իսկ զձեռամբ իցէ` ինքնին փրկեսցէ զանձն,

მამისძმამან, ანუ თუ მამისძმისწულმან იჴსნეს იგი, ანუ სახლეულმან, ჴორცთა მისთაგანმან, ტომმან მისმან იჴსნეს იგი, უკუეთუ პოვნიერ იქმნეს, ჴელითა თჳსითა იჴსნეს თავი თჳსი. 49

49 Either his uncle, or his uncle's son, may redeem him, or any that is nigh of kin unto him of his family may redeem him; or if he be able, he may redeem himself.

נ. וְחִשַּׁב עִם קֹנֵהוּ מִשְּׁנַת הִמָּכְרוֹ לוֹ עַד שְׁנַת הַיֹּבֵל וְהָיָה כֶּסֶף מִמְכָּרוֹ בְּמִסְפַּר שָׁנִים כִּימֵי שָׂכִיר יִהְיֶה עִמּוֹ:

καὶ συλλογιεῖται πρὸς τὸν κεκτημένον αὐτὸν ἀπὸ τοῦ ἔτους οὗ ἀπέδοτο ἑαυτὸν αὐτῷ ἕως τοῦ ἐνιαυτοῦ τῆς ἀφέσεως καὶ ἔσται τὸ ἀργύριον τῆς πράσεως αὐτοῦ ὡς μισθίου ἔτος ἐξ ἔτους ἔσται μετ᾽ αὐτοῦ

50 ܢܸܚܫܘܿܒ݂ ܥܲܡ ܙܵܒ݂ܘܿܢܹܗ: ܡܼܢ ܫܲܢ̄ܬܵܐ ܕܐܸܙܕܲܒܲܢ ܠܹܗ ܥܕܲܡܵܐ ܠܫܲܢ̄ܬܵܐ ܕܦܘܼܢܵܝܵܐ: ܘܢܸܗܘܸܐ ܟܸܣܦܵܐ ܕܙܸܒ݂ܢܹܗ ܒܡܸܢܝܵܢܵܐ ܕܲܫܢܲܝܵܐ ܐܲܝܟ݂ ܝܵܘܡܵܬ݂ܵܐ ܕܐܲܓ݂ܝܼܪܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܥܲܡܹܗ.

supputatis dumtaxat annis a tempore venditionis suæ usque ad annum jubilæum: et pecunia, qua venditus fuerat, juxta annorum numerum, et rationem mercenarii supputata.

Եւ համարեսցի ընդ ստացողին իւրոյ յամէ անտի յորում վաճառեցաւ նմա մինչեւ ցամն թողութեան. եւ եղիցի արծաթ գնոց նորա իբրեւ վարձկանի, ամ յամէ որչափ իցէ ընդ նմա,

და აღირაცხენ მომგებელისა მისისასა თანა მიერ წლითგან, ვინათგან მიჰყიდა მას თავი თჳსი ვიდრე წლადმდე მიტევებისა, იყოს ვეცხლი იგი სასყიდლისა მისისაჲ ვითარცა მორეწისა, წლითი წლად იყოს მის თანა. 50

50 And he shall reckon with him that bought him from the year that he was sold to him unto the year of jubile: and the price of his sale shall be according unto the number of years, according to the time of an hired servant shall it be with him.

נא. אִם עוֹד רַבּוֹת בַּשָּׁנִים לְפִיהֶן יָשִׁיב גְּאֻלָּתוֹ מִכֶּסֶף מִקְנָתוֹ:

ἐὰν δέ τινι πλεῖον τῶν ἐτῶν ᾖ πρὸς ταῦτα ἀποδώσει τὰ λύτρα αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ ἀργυρίου τῆς πράσεως αὐτοῦ

51 ܘܐܸܢ ܩܲܝܡܵܢ ܬܘܿܒ݂ ܣܘܿܓ݂ܐܵܐ ܕܲܫܢܲܝܵܐ: ܠܦܘܼܬ݂ܗܹܝܢ ܢܲܗܦܸܟ݂ ܦܘܼܪܩܵܢܹܗ ܡܼܢ ܟܸܣܦܵܐ ܕܲܙܒ݂ܝܼܢܬܹܿܗ.

Si plures fuerint anni qui remanent usque ad jubilæum, secundum hos reddet et pretium:

եւ եթէ աւելի եւս քան զայն ամս կայցէ, տացէ`` զփրկանս իւր յարծաթոյ ստացուածոյն իւրոյ,

უკუეთუ უმრავლესთა წელთა იყოს; ამისებრვე მისცეს სასყიდელი მისი ვეცხლისა მისგან მონაგებისა მისისა: 51

51 If there be yet many years behind, according unto them he shall give again the price of his redemption out of the money that he was bought for.

נב. וְאִם מְעַט נִשְׁאַר בַּשָּׁנִים עַד שְׁנַת הַיֹּבֵל וְחִשַּׁב לוֹ כְּפִי שָׁנָיו יָשִׁיב אֶת גְּאֻלָּתוֹ:

ἐὰν δὲ ὀλίγον καταλειφθῇ ἀπὸ τῶν ἐτῶν εἰς τὸν ἐνιαυτὸν τῆς ἀφέσεως καὶ συλλογιεῖται αὐτῷ κατὰ τὰ ἔτη αὐτοῦ καὶ ἀποδώσει τὰ λύτρα αὐτοῦ

52 ܘܐܸܢ ܩܲܠܝܼܠ ܢܸܫܬܿܚܲܪ ܒܲܫܢܲܝܵܐ ܥܕܲܡܵܐ ܠܫܲܢ̄ܬܵܐ ܕܦܘܼܢܵܝܵܐ: ܢܸܚܫܘܿܒ݂ ܥܲܡܹܗ: ܘܐܲܝܟ݂ ܠܦܘܼܬ݂ ܫܢܵܘ̈ܗܝ ܢܲܗܦܸܟ݂ ܦܘܼܪܩܵܢܹܗ.

si pauci, ponet rationem cum eo juxta annorum numerum, et reddet emptori quod reliquum est annorum,

եւ եթէ սակաւ ինչ կայցէ յամաց անտի մինչեւ ցամն թողութեան, համարեսցի իւր ըստ ամացն իւրոց, եւ տացէ զփրկանս իւր,

უკუეთუ მცირედ დაშთეს წელთა მათგანნი, წელიწადადმდე მიტევებისა შეერაცხოს მას წელიწადი იგი და მისცეს მას საჴსარი მისი. 52

52 And if there remain but few years unto the year of jubile, then he shall count with him, and according unto his years shall he give him again the price of his redemption.

נג. כִּשְׂכִיר שָׁנָה בְּשָׁנָה יִהְיֶה עִמּוֹ לֹא יִרְדֶּנּוּ בְּפֶרֶךְ לְעֵינֶיךָ:

ὡς μισθωτὸς ἐνιαυτὸν ἐξ ἐνιαυτοῦ ἔσται μετ᾽ αὐτοῦ οὐ κατατενεῖς αὐτὸν ἐν τῷ μόχθῳ ἐνώπιόν σου

53 ܐܲܝܟ݂ ܐܲܓ݂ܝܪܵܐ ܫܢܵܐ ܒܲܫܢܵܐ ܢܸܗܘܸܐ ܥܲܡܹܗ: ܠܵܐ ܢܲܦܠܚܝܼܘܗܝ ܩܲܫܝܵܐܝܼܬ݂ ܠܥܹܢܲܝܟ.

quibus ante servivit mercedibus imputatis: non affliget eum violenter in conspectu tuo.

Իբրեւ զվարձկան ամ յամէ որչափ եւ`` իցէ ընդ նմա. մի՛ տառապեցուցանիցէ զնա աշխատութեամբ առաջի քո,

ვითარცა სასყიდლითდადგინებულმან წელიწადით წელიწადადმდე იყოს მის თანა, არა დაამძიმო მას რუდუნებაჲ წინაშე შენსა. 53

53 And as a yearly hired servant shall he be with him: and the other shall not rule with rigour over him in thy sight.

נד. וְאִם לֹא יִגָּאֵל בְּאֵלֶּה וְיָצָא בִּשְׁנַת הַיֹּבֵל הוּא וּבָנָיו עִמּוֹ:

ἐὰν δὲ μὴ λυτρῶται κατὰ ταῦτα ἐξελεύσεται ἐν τῷ ἔτει τῆς ἀφέσεως αὐτὸς καὶ τὰ παιδία αὐτοῦ μετ᾽ αὐτοῦ

54 ܘܐܸܢ ܠܵܐ ܢܸܬ݂ܦܪܸܩ ܒܗܵܠܹܝܢ: ܢܸܦܘܿܩ ܒܫܲܢ̄ܬܵܐ ܕܦܘܼܢܵܝܵܐ ܗ̤ܘ ܘܲܒ݂ܢܵܘܗܝ ܥܲܡܹܗ.

Quod si per hæc redimi non potuerit, anno jubilæo egredietur cum liberis suis.

Ապա թէ ոչ փրկեսցէ ըստ այսմ օրինակի, ելցէ յամին թողութեան ինքն եւ որդիք իւր ընդ նմա,

უკუეთუ ვერ იჴსნეს თავი თჳსი, ეგრევე განვიდეს წელსა მას მიტევებისა მისისასა და ყრმანი მისნი მის თანა, რამეთუ ჩემნი არიან ძენი ისრაჱლისანი მსახლობნი 54

54 And if he be not redeemed in these years, then he shall go out in the year of jubile, both he, and his children with him.

נה. כִּי לִי בְנֵי יִשְׂרָאֵל עֲבָדִים עֲבָדַי הֵם אֲשֶׁר הוֹצֵאתִי אוֹתָם מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם אֲנִי יְהֹוָה אֱלֹהֵיכֶם:

ὅτι ἐμοὶ οἱ υἱοὶ Ισραηλ οἰκέται παῖδές μου οὗτοί εἰσιν οὓς ἐξήγαγον ἐκ γῆς Αἰγύπτου ἐγὼ κύριος ὁ θεὸς ὑμῶν

55 ܡܸܛܠ ܕܲܒ݂ܢܲܝ ܝܼܣܪܵܝܹܠ ܕܝܼܠܝ ܐܸܢܘܿܢ ܥܲܒ݂ܕܹ̈ܐ: ܥܲܒ݂ܕܲܝ ܐܸܢܘܿܢ ܕܐܲܦܩܹܬ݂ ܐܸܢܘܿܢ ܡܼܢ ܐܲܪܥܵܐ ܕܡܸܨܪܹܝܢ: ܐܸܢܵܐ ܐ̄ܢܵܐ ܡܵܪܝܵܐ ܐܲܠܵܗܟ݂ܘܿܢ.

Mei enim sunt servi filii Israël, quos eduxi de terra Ægypti.

զի իմ են որդիքն Իսրայելի ստրուկք, ծառայք իմ` զորս հանի յերկրէն Եգիպտացւոց. ես եմ Տէր Աստուած ձեր,

და მონანი ჩემნი ესენი არიან, რომელნი გამოვიყვანენ ქუეყანით ეგჳპტით, მე ვარ უფალი ღმერთი თქუენი. 55

55 For unto me the children of Israel are servants; they are my servants whom I brought forth out of the land of Egypt: I am the LORD your God.

Permanent link

http://www2.hf.uio.no/common/apps/permlink/permlink.php?app=polyglotta&context=ctext&uid=6447daa4-9928-11e4-856a-001cc4ddf0f4

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages

Choose display