You are here: BP HOME > BPG > Thomas de Aquino: Summa Theologica > fulltext
Thomas de Aquino: Summa Theologica

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages
Choose display
  • Enable images
  • Enable footnotes
    • Show all footnotes
    • Minimize footnotes
Search-help
Choose specific texts..
    Click to Expand/Collapse Option Complete text
Click to Expand/Collapse OptionTitle
Click to Expand/Collapse OptionSUMMA THEOLOGICA III,1-75
Click to Expand/Collapse OptionIII SENTENTIA, 1,1
Click to Expand/Collapse OptionSUMMA THEOLOGICA I-II,4-112
Click to Expand/Collapse OptionOPUSCULUM XXIII
Click to Expand/Collapse OptionSUMMA THEOLOGICA, I,4-32
Click to Expand/Collapse OptionQUDLIBET IV-VIII
Click to Expand/Collapse OptionOPUSCULUM XXII
Click to Expand/Collapse OptionSUMMA THEOLOGICA, I-II,112-114
UTRUM ACTUS EXTERIOR ALIQUID ADDAT DE BONITATE ET MALITIA SUPRA ACTUM INTERIOREM  Respondeo dicendum quod, si loquamur de bonitate exterioris actus quam habet ex voluntate finis, tunc actus exterior nihil addit ad bonitatem, nisi contingat ipsam voluntatem secundum se fieri meliorem in bonis, vel peiorem in malis.  Quod quidem videtur posse contingere tripliciter.  Uno modo, secundum numerum.  Puta, cum aliquis vult aliquid facere bono fine vel malo, et tunc quidem non facit, postmodum autem vult et facit; duplicatur actus voluntatis, et sic fit duplex bonum vel duplex malum.  Alio modo, quantum ad extensionem.  Puta, cum aliquis vult facere aliquid bono fine vel malo et propter aliquod impedimentum desistit; alius autem continuat motum voluntatis quousque opere perficiat;  manifestum est quod huiusmodi voluntas est diuturnior in bono vel malo, et secundum hoc est peior vel melior.  Tertio, secundum intensionem.  Sunt enim quidam actus exteriores qui, inquantum sunt delectabiles vel poenosi, nati sunt intendere voluntatem vel remittere.  Constat autem quod quanto voluntas intensius tendit in bonum vel malum, tanto est melior vel peior.  Si autem loquamur de bonitate actus exterioris quam habet secundum materiam et debitas circumstantias, sic comparatur ad voluntatem ut terminus et finis.  Et hoc modo addit ad bonitatem vel malitiam voluntatis, quia omnis inclinatio vel motus perficitur in hoc quod consequitur finem, vel attingit terminum.  Unde non est perfecta voluntas, nisi sit talis quae, opportunitate data, operetur.  Si vero possibilitas desit, voluntate existente perfecta, ut operaretur si posset; defectus perfectionis quae est ex actu exteriori, est simpliciter involuntarium.  Involuntarium autem, sicut non meretur poenam vel praemium in operando bonum aut malum, ita non tollit aliquid de praemio vel de poena, si homo involuntarie simpliciter deficiat ad faciendum bonum vel malum. 
Ez ist zemerken, ob die uzzern getat ihtez iht zuolege in der guotheit oder der bosheit über die inren getat.  Ez ist zesagen, unde reden wir von der guotheit der inren getat, die er hat von dem willen dez endez, denne so leit die getat nihtez niht zuo der guotheit, niht wan ez beschehe denne, daz der wille an im selber besser were in den guoten (181) dingen, unde böser in den bösen dingen.  Unde daz schinet, daz diz geschehen müge in drier hande wis.  Ein wis: nach der zale,  alse ahte, wenne daz etwer etwaz machet [von] einem guoten ende unde einem bösen ende, unde denne so machet er sin niht, dar nah so wil er unde machet ouch aber; unde wirt die getat dez willen gezwiveltigt, unde also wirt ein zwiveltiges guot unde ein zwiveltiges übele.  Aber in einer andern wis: zuo der uzstrekung,  alse ahte, wenne etwer etwaz wil machen von einem guoten ende oder von einem bösen, aber durch etwaz so zühet er ez uf, aber etlichez willen der volhertet empziclichen die bewegunge dez willen, biz er volbringet mit den werken;  nu ist diz offenbar, daz der wille ist lenglicher in dem guoten oder in dem bösen, unde nach dem so ist er böser oder bezer.  Zem dritten male: nach der inwendikeit.  Aber ez sint etlich uswendig getat, die, in dem unde si luslichen sint unde nah dem unde si pinlichen sint, so sint si ze meinen den (182) willen oder zelazenne.  Nu ist im aber, also vil der wille sich inwendig keret in daz guot oder in daz böse, als vil so ist ez bezzer oder böser.  Aber unde reden wir von der guotheit der usern getat, die si hat nach der materien unde nach behörlichen bewegunge, denne so füeget man ez zuo dem willen alse daz ende unde der termin.  Unde denne so leit die getat zuo in der wise zuo der guotheit oder zuo der bosheit dez willen, wan ein ieklich neigunge oder bewegung wirt in deme volbraht, daz si ervolget daz ende oder rüeret den termin.  Unde dar umbe so enist daz niht ein volkomen wille, nihtwan er si ein solicher, daz er wirket von dem, daz im gegeben ist die zimlicheit.  Unde ist aber daz, daz dem willen gebristet die müglicheit, daz er volkomenheit ob ermohte, der da ist in der uzzern getat, der ist einveltig unwillig.  Aber der unwilleg, alse er nit enverdienet weder pin noch lon in der wirkung dez übelen oder dez guoten, unde also enminret (183) ez niht noch von der pin noch von dem lon, ob dem menschen unwilleklichen einvelticlichen gebristet, zewürkenne übel oder guot. 
Videtur quod eventus sequens addat ad bonitatem vel malitiam actus.  Respondeo dicendum quod eventus sequens aut est praecogitatus, aut non.  Si est praecogitatus, manifestum est quod addit ad bonitatem vel malitiam.  Cum enim aliquis cogitans quod ex opere suo multa mala possunt sequi, nec propter hoc dimittit, ex hoc apparet voluntas eius esse magis inordinata.  Si autem eventus sequens non sit praecogitatus, tunc distinguendum est.  Quia si per se sequitur ex tali actu, et ut in pluribus, secundum hoc eventus sequens addit ad bonitatem vel malitiam actus,  manifestum est enim meliorem actum esse ex suo genere, ex quo possunt plura bona sequi;  et peiorem, ex quo nata sunt plura mala sequi.  Si vero per accidens, et ut in paucioribus, tunc eventus sequens non addit ad bonitatem vel ad malitiam actus,  non enim datur iudicium de re aliqua secundum illud quod est per accidens, sed solum secundum illud quod est per se. 
Ez ist zemerken, ob die nachvolgende geschiht ihtez iht zuolegge zuo der bosheit oder zuo der guotheit der getat.  Ez ist zesagen, daz die nahvolgende geschiht, eintweder si ist vorbedaht oder si enist niht vorbedaht.  Aber unde ist si vorbedaht, so ist daz offenbar, daz si zuoleit der guotheit oder zuo der bosheit der getat.  Wan als itwer betrahtet, daz von sinen werken vil übels ervolget mag werden, noch dar umbe so enhöret er niht uf, unde von dem so schinet sin wille noch mer, daz er ungeordent ist.  Aber unde ist die nachvolgent geschihte niht vorbedaht, so ist ez ze underscheidenne.  Wan unde ist daz, daz ez nahvolget übermitz sich selber von einre solicher getat, unde ouch von vil geteten, nah dem so leit daz nah (184) volgenden geschiht zuo der guotheit oder zuo der bosheit der getat.  Aber ez ist offenbar, daz dü getat bezzer si von irem geslihte, von welchen getaten vil guot mag ervolget werden;  unde dü getat ein bözer getat, von der vil bosheit ervolget mag werden.  Aber geschiht ez übermitz zuoval unde alse in lützel dingen, denne so leit die nahvolgent geschiht nihtez niht zuo der guotheit oder der bosheit der getat.  Wan man engit dekein urteil von dekeim dinge nach dem unde ez ist übermitz den zuoval, sunder alleine übermitz daz, daz ez an im selber ist. 
 
Go to Wiki Documentation
Enhet: Det humanistiske fakultet   Utviklet av: IT-seksjonen ved HF
Login