You are here: BP HOME > BPG > Thomas de Aquino: Summa Theologica > fulltext
Thomas de Aquino: Summa Theologica

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages
Choose display
  • Enable images
  • Enable footnotes
    • Show all footnotes
    • Minimize footnotes
Search-help
Choose specific texts..
    Click to Expand/Collapse Option Complete text
Click to Expand/Collapse OptionTitle
Click to Expand/Collapse OptionSUMMA THEOLOGICA III,1-75
Click to Expand/Collapse OptionIII SENTENTIA, 1,1
Click to Expand/Collapse OptionSUMMA THEOLOGICA I-II,4-112
Click to Expand/Collapse OptionOPUSCULUM XXIII
Click to Expand/Collapse OptionSUMMA THEOLOGICA, I,4-32
Click to Expand/Collapse OptionQUDLIBET IV-VIII
Click to Expand/Collapse OptionOPUSCULUM XXII
Click to Expand/Collapse OptionSUMMA THEOLOGICA, I-II,112-114
UTRUM VOLUNTAS DEI SEMPER IMPLEATUR  .... considerandum est quod, cum effectus conformetur agenti secundum suam formam, eadem ratio est in causis agentibus, quae est in causis formalibus.  In formis autem sic est quod, licet aliquid possit deficere ab aliqua forma particulari, tamen a forma universali nihil deficere potest, potest enim esse aliquid quod non est homo vel vivum, non autem potest esse aliquid quod non sit ens.  Unde et hoc idem in causis agentibus contingere oportet.  Potest enim aliquid fieri extra ordinem alicuius causae particularis agentis, non autem extra ordinem alicuius causae universalis, sub qua omnes causae particulares comprehenduntur.  Quia, si aliqua causa particularis deficiat a suo effectu, hoc est propter aliquam aliam causam particularem impedientem, quae continetur sub ordine causae universalis,  unde effectus ordinem causae universalis nullo modo potest exire.  Et hoc etiam patet in corporalibus.  Potest enim impediri quod aliqua stella non inducat suum effectum,  sed tamen quicumque effectus ex causa corporea impediente in rebus corporalibus consequatur, oportet quod reducatur per aliquas causas medias in universalem virtutem primi caeli.  Cum igitur voluntas Dei sit universalis causa omnium rerum, impossibile est quod divina voluntas suum effectum non consequatur.  Unde quod recedere videtur a divina voluntate secundum unum ordinem, relabitur in ipsam secundum alium,  sicut peccator, qui, quantum est in se, recedit a divina voluntate peccando, incidit in ordinem divinae voluntatis, dum per eius iustitiam punitur.  AD SEXTUM sic proceditur. Videtur quod voluntas Dei non semper impleatur. Dicit enim Apostolus, I ad Tim. II quod Deus vult omnes homines salvos fieri .... Sed hoc non ita evenit.  Ergo voluntas Dei non semper impletur. AD PRIMUM ergo dicendum quod .... Deus antecedenter vult omnem hominem salvari; sed consequenter vult quosdam damnari, ....  Quae quidem distinctio non accipitur ex parte impsius voluntatis divinae, in qua nihl est prius vel posterius; sed ex parte volitorum. 
Ez ist zemerken, daz der wille gottis alzit erfült wirt.  Her zuo ist zesagen, sit daz daz werke glichgeformet wirt dem wirkenden nach siner forme, die selbe wis ist ouch in den sachen der wirkenden, dü da ist in den formelichen sachen.  Aber nu ist ez also in den formen, daz etwer mag vallen von etlicher teillichen formen, doch enmag er niht gevallen von der ellichen formen; wan ez mag etwaz gesin, daz niht ein mensche ist, noch lebende ist; aber dekein ding mag (322) gesin, daz niht wesen ist.  Unde diz muoz ouch geschehen in den wirkenden sachen.  Aber nu mag etliches gewerden uzwendig der ordenunge etliche[r] sache dez teilichen wirkendez, aber niht uzwendig der ordenunge der ellichen sache, under der begriffen werdent alle teillich sachen.  Wan unde gebreste dekeinre teillichen sachen an irem werke, daz wer durch etliche ander teillichen sachen, die si hinderre, die doch begriffen were under der ordenunge der ellichen sachen.  Unde dar umbe so mag daz werke in dekeiner wis uzgen der ordenunge der ellichen sachen.  Unde diz ist ouch offenbar in den liplichen dingen.  Wan ez [mag] gehindert werden, daz ein sterne niht inleitet sin werke.  Unde doch: swelhes [werk] da von ervolget, von dem, daz etwaz gehindert wirt von einr liplichen sachen, in den liplichen dingen, so muoz daz sin, daz er widergeleitet werde übermitz etlich mittellichen sachen in die ellichen crafti des (323) ersten himeles.  Sit denne daz gotis wille ein ellichü sache ist aller dinge, so ist unmüglich daz gotis wille sin werk niht ervolge.  Unde dar umb: von dem man sich versieht, daz ez entwichen si von gotlichem willen nach einre ordenunge, daz vellet nah der andern wider in sinen willen;  alse der sünder, alse vil ez in im ist, so entwichet er von gotis wille sündende, der vellet in die ordenunge gotis willen, so er von siner gerehtikeit gepint wirt.  Aber von der manung, nah der man hie wirt gemant übermitz daz, daz St. Paulus sprichet: “Er wil, daz alle menschen selig werden,” daz doch niht geschiht, unde also schinet, daz sin wille niht alzit erfult werde.  Ez ist zesagen, daz got wil, daz alle menschen selig werden von dem vorganden willen, ouch wil er etlich sunder, daz si verdampnet werden von den nachganden willen.  Unde daz underscheit nimet man doch niht nah (324) dem gotlichen willen, in dem noch vor noh nach ist, sunder nach teile der gewolten dinge. 
Respondeo dicendum quod voluntas Dei est omnino immutabilis.  Sed circa hoc considerandum est, quod aliud est mutare voluntatem; et aliud est velle aliquarum rerum mutationem.  Potest enim aliquis, eadem voluntate immobiliter permanente, velle quod nunc fiat hoc, et postea fiat contrarium.  Sed tunc voluntas mutaretur, si aliquis inciperet velle quod prius non voluit, vel desineret velle quod voluit.  Quod quidem accidere non potest, nisi praesupposita mutatione vel ex parte cognitionis, vel circa dispositionem substantiae ipsius volentis.  Cum enim voluntas sit boni, aliquis de novo dupliciter potest incipere aliquid velle.  Uno modo sic, quod de novo incipiat sibi illud esse bonum.  Quod non est absque mutatione eius,  sicut adveniente frigore, incipit esse bonum sedere ad ignem, quod prius non erat.  Alio modo sic, quod de novo cognoscat illud esse sibi bonum, cum prius hoc ignorasset,  ad hoc enim consiliamur, ut sciamus quid nobis sit bonum.  Ostensum est autem .... quod tam substantia Dei quam eius scientia est omnino immutabilis.  Unde oportet voluntatem eius omnino esse immutabilem. 
Ez ist zemerken, daz gotis wille zemale ist unwandellich.  Aber an disem ist zemerken, daz ein anders ist, daz der wille gewandelt werde, unde wellen wandelung etliches dinges.  Wan etlicher mag von einem willen, der unbeweglich blibet, wellen, daz etwaz nu geschech, unde dar nach anders geschiht, daz er daz denne wil.  Denne so wirde der wille gewandelt, so etwer etwaz beginnet zewellen, dez er nih vor wolte, oder daz er liesse ze wellen, daz er vor wolte.  Unde daz enmag niht geschehen, denne ez werde vorgesast die wandelung von dem teile dez erkennens oder von der bereitunge dez undergeworfenen willen.  Wan der wille guot ist, etwaz daz mag anvahen ze wellen von nüwens in zweier hande wis.  In einer wis: ob im daz nüwe anhebe im guot zesin.  Daz niht (325) enist ane sin wandelunge.  Alse swenne anvaht kalt zewerden, so vaht sich an, daz ez guot ist, daz man sitze bi dem für, daz vor niht guot waz.  In einer andern wis: ob er von nüwens erkennet, daz im daz guot si, wenne er sin vor niht enweste.  Unde da von nemen wir rat, daz wir wissen, waz uns guot si.  Aber nu ist ez also, daz als wol die gotlich substancie, also ouch sin kunst zemale unwandelich ist.  Unde da von so muoz sin wille zemale unwandelich sin. 
Respondeo dicendum quod, cum ratio boni sit ratio appetibilis ....  malum autem opponatur bono; impossibile est quod aliquod malum, inquantum huiusmodi, appetatur, neque appetitu naturali, neque animali, neque intellectuali, qui est voluntas.  Sed aliquod malum appetitur per accidens, inquantum consequitur ad aliquod bonum.  Et hoc apparet in quolibet appetitu.  Non enim agens naturale intendit privationem vel corruptionem; sed formam, cui coniungitur privatio alterius formae;  et generationem unius, quae est corruptio alterius.  Leo etiam, occidens cervum, intendit cibum, cui coniungitur occisio animalis.  Similiter fornicator intendit delectationem, cui coniungitur deformitas culpae.  Malum autem quod coniungitur alicui bono, est privatio alterius boni.  Nunquam igitur appeteretur malum, nec per accidens, nisi bonum cui coniungitur malum, magis appeteretur quam bonum quod privatur per malum.  Nullum autem bonum Deus magis vult quam suam bonitatem, vult tamen aliquod bonum magis quam aliud quoddam bonum.  Unde malum culpae, quod privat ordinem ad bonum divinum, Deus nullo modo vult.  Sed malum .... poenae vult, volendo aliquod bonum, cui coniungitur tale malum,  sicut, volendo iustitiam, vult poenam;  et volendo ordinem naturae servari, vult quaedam naturaliter corrumpi. 
Ez ist zemerken, sit daz die reden dez guoten ist reden der begerlichi, nu ist daz übel widerwertig dem guoten.  Unde dar umbe ist ez enmüglich, daz dekeins bösen, alse vil ez bös ist, begeret werde von naturilicher begirde, noch von vehelicher noch von vernünfticlicher, die da der wille ist.  Aber etliches bösen dinges begert man übermitz zuoval, alse vil unde ez volget zuo etwaz (326) guotes.  Unde daz ist offenbar in einer ieklichen begirden.  Wan daz natürliche wirkende daz enmeinet niht die beroubung oder die vergenklicheit, sunder die formen, der zuogefüeget wirt die beroubunge ein [er] andern formen;  unde die geberung dez einen, die da ist ein beroubunge oder zerstörunge dez andern.  Wan der lewe, der den hirze tötet, der meinet die spitse, der da zuogefüeget wirt die vehelich tötung.  Unde dez gliches so meinet der unküscher die luste, der da zuogefüeget wirt die entstellunge der schulde.  Aber daz übel, da zuogefüeget wirt eins andern guot, ist ein beroubung dez andern guotes.  Unde dar um so begerte man niemer dekeines übelen, noch übermitz zuoval, nihtwan daz guot, dem daz übel zuogefüeget were, wer mer begerlich.  Nu wil got dekeines guoten mer denne sin guotheit; doch wil er eins guoten mer denne etliches andern. (327)  Unde dar umbe: daz böse der schulde, daz beroubet die ordenunge zuo dem gotlichen guot, daz enwil got in dekeiner wis.  Sunder er wil die pine dez übeln, unde wellende etwaz guotes, dem zuogefüeget ist ein solich übel;  alse, wellende die gerehtikeit, wil er die pine;  unde wellende die ordenunge der nature zebehaltende, wil er etliche liplich ding ze nihte werden. 
Respondeo dicendum quod liberum arbitrium habemus respectu eorum quae non necessario volumus, vel naturali instinctu.  Non enim ad liberum arbitrium pertinet quod volumus esse felices, sed ad naturalem instinctum.  Unde et alia animalia, quae naturali instinctu moventur ad aliquid, non dicuntur libero arbitrio moveri.  Cum igitur Deus ex necessitate suam bonitatem velit, alia vero non ex necessitate, ut supra ostensum est; respectu illorum quae non ex necessitate vult, liberum arbitrium habet. 
Ez ist zemerken, daz wir frien willen haben von gesihte der, die wir da wellen niht von notdurft oder von natürlicher tribunge.  Wan daz enbehört niht dem frigen willen zuo, daz wir wellen selig sin, sunder zuo der natürlicher tribunge.  Wan andrü tiere, die von naturilicher tribunge beweget werdent zuo etwaz, von den seit man niht, daz si von frigen willen beweget werden.  Wan denne got sin guotheit wil aber zuo den andern, die er niht von notdurft wil, zuo den hat er (328) frigen willen. 
Respondeo dicendum quod necesse est ponere amorem in Deo.  Primus enim motus voluntatis, et cuiuslibet appetitivae virtutis, est amor.  Cum enim actus voluntatis, et cuiuslibet appetitivae virtutis tendat in bonum et malum, sicut in propria obiecta;  bonum autem principalius et per se est obiectum voluntatis et appetitus, malum autem secundario et per aliud, inquantum scilicet opponitur bono, oportet naturaliter esse priores actus voluntatis et appetitus qui respiciunt bonum, his qui respiciunt malum;  ut gaudium quam tristitia, et amor quam odium.  Semper enim quod est per se, prius est eo quod est per aliud.  Rursus, quod est communius, naturaliter est prius,  unde et intellectus per prius habet ordinem ad verum commune, quam ad particularia quaedam vera.  Sunt autem quidam actus voluntatis et appetitus, respicientes bonum sub aliqua speciali conditione,  sicut gaudium et delectatio est de bono praesenti et habito;  desiderium autem et spes, de bono nondum adepto.  Amor autem respicit bonum in communi, sive sit habitum, sive non habitum.  Unde amor naturaliter est primus actus voluntatis et appetitus.  Et propter hoc, omnes alii motus appetitivi praesupponunt amorem, quasi primam radicem.  Nullus enim desiderat aliquid, nisi bonum amatum, neque aliquis gaudet, nisi de bono amato.  Odium etiam non est nisi de eo quod contrariatur rei amatae.  Et similiter tristitiam, et cetera huiusmodi, manifestum est in amorem referri, sicut in primum principium.  Unde in quocumque est voluntas vel appetitus, oportet esse amorem,  remoto enim primo, removentur alia.  Ostensum est autem in Deo esse voluntatem.  Unde necesse est in eo ponere amorem. 
Ez ist zemerken, daz von not in got zesezzen ist minne.  Wan die erst bewegunge dez willen unde einer ieklicher begerlicher craft ist die minne.  Sit die getat dez willen unde einre ieklichen begerlicher craft meine etwaz guotes unde übels alse in die eigen gegenwirffe —  aber daz guot ist dez ersten unde übermitz sich selber gegenwurf dez willen unde der begirde, aber daz übel dar nach, unde daz übermitz etwaz anders, nach dem unde ez gegenwirflich ist dem guoten — die müezen von not e sin naturliclichen vor den getaten des willen unde der begirde, die da ansehent daz guot, disen, die da ansehent daz übel;  alse die fröide alse wol alse die trurikeit, unde die minne alse der hasse.  Aber alle zit ist daz vor, daz da übermitz sich selber ist, denne daz da übermitz ein anders ist.  Unde fürbas, daz da natürlichen gemeinre ist, daz ist vor.  Unde da von so hat ouch daz verstan ordenunge (329) dez ersten zuo der gemeinen warheit, denne zuo der teillichen warheit.  Nu sint etlich getat des willen unde der begirde, die ansehent daz guot under etlicher eigenschaft, die sunderlich ist;  alse die fröde unde der lust die sint von dem guot, daz gegenwerticlichen gehabt wirt;  aber die begirde unde der gedinge sicht an daz guot, daz noch niht gewunnen ist.  Aber die minne sieht an daz guot in der gemeinheit, ez si daz man ez habe oder niht enhabe.  Unde dar umb so ist die minne, dü da natürlichen ist ein erste getat dez willen unde der begirde.  Unde durch daz so fürsetzent alle die andern begerlichen bewegunge die minnen alse ein ersten wirzelen.  Wan daz verstan enbegert nihtes niht, nihtwan daz geminte guot, noh nieman fröwet sich von dekeim guot anders denne von dem geminten guot.  Unde (330) der hazze ist von niht anders denne von dem, daz geminten [dingen] wider ist.  Unde dez gliches: die betrüebede unde solichü ding, daz ist offenbar, daz daz wirt widergetragen [in die minne] alse in daz erste beginne.  Unde dar umbe, in waz daz der wille ist oder die begirde, in daz so muoz ouch die minne sin.  Wan von dem, daz daz erste abevellet, so vallent ouch die andern abe.  Nu ist in got wille.  Da von ist ouch notdürftig, daz man in got sezze minne. 
Respondeo dicendum quod Deus omnia existentia amat.  Nam omnia existentia, inquantum sunt, bona sunt,  ipsum enim esse cuiuslibet rei quoddam bonum est, et similiter quaelibet perfectio ipsius.  Ostensum est autem supra quod voluntas Dei est causa omnium rerum  et sic oportet quod intantum habeat aliquid esse, aut quodcumque bonum, inquantum est volitum a Deo.  Cuilibet igitur existenti Deus vult aliquod bonum.  Unde, cum amare nil aliud sit quam velle bonum alicui, manifestum est quod Deus omnia quae sunt, amat.  Non tamen eo modo sicut nos.  Quia enim voluntas nostra non est causa bonitatis rerum, sed ab ea movetur sicut ab obiecto, amor noster, quo bonum alicui volumus, non est causa bonitatis ipsius, sed e converso bonitas eius,  vel vera vel aestimata, provocat amorem, quo ei volumus .... bonum conservari ....  Sed amor Dei est infundens et creans bonitatem in rebus. 
Ez ist zemerken, daz got ellü wesenden ding minnet.  Aber ellü ding, die da sint, sint guot, in dem daz si sint.  Wan daz wesen eins ieklichen dinges ist etwaz guotes, unde also dez gliches ein iekliche volkomenheit dez dinges.  Nu ist die gotlich guotheit ein sache aller dinge.  Unde also muoz es sin, daz etwaz habe also vil wesens unde guotes, also vil ez gewolt ist von got.  Nu wil got einem ieklichen, daz da ist, etwaz guotes.  Umbe daz, wan (331) minnen niht anders en ist denne im etwaz guotes wellen, so ist offenbar, daz got ellü ding minet, die der sint.  Noch niht in der wis, unde wir minnen.  Wan unser wille ist niht ein sache sinre guotheit, sunder er wirt von im beweget alse von sinem gegenwurf, aber die minne, von der wir etwem etwaz guotes wellen, en ist niht ein sache siner guotheit, sunder hin wider: sin guotheit, oder die waren oder die gewanten, lokent für die minne, von der wir im etwaz guotes wellen behalten.  Sunder die gotis minne ist uzgiezende oder schephende die guotheit in den dingen.  Wan von dem sint dü ding, wan er sü minnet. 
 
Go to Wiki Documentation
Enhet: Det humanistiske fakultet   Utviklet av: IT-seksjonen ved HF
Login