Bibliotheca Polyglotta

Khuddakanikāya: Apadāna

Complete text

(007) II. PACCEKABUDDHĀPADĀNAṂ

๒. ปัจเจกพุทธาปทาน

Atha paccekabuddhāpadānaṃ suṇātha.

ประวัติในอดีตชาติของพระปัจเจกพุทธเจ้า (ต่อไปนี้ ขอให้ท่านทั้งหลายจงฟังประวัติในอดีตชาติของพระปัจเจกพุทธเจ้า)

Tathāgataṃ Jetavane vasantaṃ apucchi Vedehamuni nataṅgo: /
‘Paccekabuddhā kira nāma honti bhavanti te hetuhi kehi dhīrā?’ // ApPac_1 //

[๘๓] พระอานนทเถระ ผู้เป็นมุนีชาวแคว้นวิเทหะ
น้อมกายลง ทูลถามพระตถาคตผู้ประทับอยู่
ณ พระเชตวันมหาวิหารว่า ข้าแต่พระธีรเจ้า
ได้ทราบว่า พระปัจเจกพุทธเจ้ามีอยู่ พระปัจเจกพุทธเจ้าเหล่านั้น
ผู้เป็นนักปราชญ์ อุบัติขึ้นเพราะเหตุอะไร

Tadāha sabbaññuvaro mahesi Ānandabhaddaṃ madhurassarena: /
Ye sabbabuddhesu katādhikārā aladdhamokkhā Jinasāsanesu. // ApPac_2 //

[๘๔] ลำดับนั้น พระสัพพัญญูผู้ประเสริฐ ผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่
ได้ตรัสกับพระอานนท์ผู้เจริญด้วยพระสุรเสียงที่ไพเราะว่า
ธีรชนเหล่าใดได้สั่งสมกุศลสมภารไว้ในพระพุทธเจ้าองค์ก่อนๆ
ยังไม่ได้ความหลุดพ้นจากกิเลสในศาสนาของพระชินเจ้าทั้งหลาย

Ten’ eva saṃvegamukhena dhīrā vināpi buddhehi sutikkhapaññā /
ārammaṇenāpi parittakena paccekabodhiṃ anupāpuṇanti. // ApPac_3 //

[๘๕] เพราะมีความสลดใจนั้นแลเป็นตัวนำ
ธีรชนเหล่านั้นผู้มีปัญญาแก่กล้าดี ถึงจะเว้นจากพระพุทธเจ้า
ก็ย่อมบรรลุปัจเจกโพธิญาณได้ แม้ด้วยอารมณ์เพียงนิดหน่อย

Sabbamhi *lokamhi mamaṃ ṭha*petvā paccekabuddhehi samo 'va n’ atthi. /
Tesaṃ imaṃ vaṇṇapadesamattaṃ vakkhām’ ahaṃ sādhu mahāmunīnaṃ. // ApPac_4 //

[๘๖] ในโลกทั้งปวง ยกเว้นเราเสียแล้ว
ไม่มีใครเสมอกับพระปัจเจกพุทธเจ้าได้เลย
เราจักบอกคุณเพียงสังเขปนี้ของพระปัจเจกพุทธเจ้า
ผู้เป็นมหามุนีเหล่านั้นอย่างชัดเจน

Sayaṃ eva buddhānaṃ mahāisīnaṃ sādhūni vākyāni madhuñ ca khuddaṃ /
anuttaraṃ bhesajaṃ patthayantā suṇotha sabbe supasannacittā. // ApPac_5 //

[๘๗] เธอทุกรูปเมื่อปรารถนาพระนิพพานอันเป็นโอสถวิเศษ
มีใจผ่องใสดีแล้ว ก็จงตั้งใจฟังถ้อยคำที่ไพเราะ
ดุจน้ำผึ้งหยาดน้อยๆ (เกี่ยวกับประวัติ)
ของพระปัจเจกพุทธเจ้า
ผู้เป็นมหาฤๅษี ผู้ตรัสรู้ได้เองเถิด

*Paccekabuddhānaṃ samāga*tānaṃ paramparavyākaraṇāni yāni /
ādīnavo yañ ca virāgavatthuṃ yathā ca bodhiṃ anupāpuṇiṃsu. // ApPac_6 //

[๘๘] ประวัติในอดีต การพยากรณ์ โทษ
เหตุปราศจากความกำหนัดอันใด
ของพระปัจเจกพุทธเจ้าผู้อุบัติขึ้นแต่ละองค์ๆ
และพระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายได้บรรลุพระโพธิญาณด้วยเหตุอันใด

(008) Saṃrāgavatthūsu virāgasaññī rattamhi lokamhi virattacittā /
hitvā papañcaṃ jitaphanditāni tatth’ eva bodhiṃ anupāpuṇiṃsu. // ApPac_7 //

[๘๙] พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายมีการกำหนดหมาย
ในวัตถุที่น่ารักใคร่ ว่าปราศจากความน่ารักใคร่
มีจิตคลายกำหนัดในโลกที่มีสภาวะน่ากำหนัด
ละกิเลสที่เป็นเหตุให้เนิ่นช้า ชนะทิฏฐิที่เป็นเหตุให้ดิ้นรนแล้ว
ได้บรรลุพระโพธิญาณเพราะเหตุอันนั้นนั่นเอง

Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ aviheṭhayaṃ aññataram pi tesaṃ /
mettena cittena hitānukampī eko care khaggavisānakappo. // ApPac_8 //

[๙๐] บุคคลยกโทษในสัตว์ทุกจำพวก
ไม่เบียดเบียนสัตว์หนึ่งสัตว์ใดในบรรดาสัตว์เหล่านั้น
มีจิตเมตตา หวังประโยชน์เกื้อกูล
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

*Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ aviheṭhayaṃ aññataraṃ pi tesaṃ /
na puttam iccheyya kuto sahāyaṃ eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_9 //

[๙๑] (พระปัจเจกพุทธเจ้าองค์หนึ่งกล่าวว่า)
บุคคลยกโทษในสัตว์ทุกจำพวก
ไม่เบียดเบียนสัตว์หนึ่งสัตว์ใดในบรรดาสัตว์เหล่านั้น
ก็ไม่ต้องการบุตร(แล้ว) จะพึงต้องการสหายจากไหนเล่า
พึงเที่ยวไปผู้เดียวเหมือนนอแรด

Saṃsaggajātassa bhavanti snehā snehanvayaṃ dukkhaṃ idaṃ pahoti /
ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_10 //

[๙๒] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
ความรักย่อมมีแก่ผู้มีความเกี่ยวข้อง
ทุกข์นี้ย่อมเป็นไปตามความรัก
บุคคลเมื่อเพ่งเห็นโทษอันเกิดจากความรัก
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Mitte suhajje anukampamāno hāpeti atthaṃ paṭibandhacitto /
etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_11 //

[๙๓] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
บุคคลเมื่ออนุเคราะห์มิตร สหายผู้ใจดี
มีใจผูกพัน ย่อมทำประโยชน์ให้เสื่อมประโยชน์ไปได้
บุคคลเมื่อเพ่งเห็นภัยในความเชยชิด
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Vaṃso visālo va yathā visatto puttesu dāresu ca yā apekkhā /
vaṃsakkaḷīro va asajjamāno eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_12 //

[๙๔] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
กอไผ่กว้างใหญ่เกาะเกี่ยวกันไว้ฉันใด
ความห่วงใยในบุตรและทาระ
ก็กว้างใหญ่เกาะเกี่ยวกันไว้ฉันนั้น
บุคคลเมื่อไม่เกี่ยวข้องเหมือนหน่อไผ่
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Migo araññamhi yathā abandho yenicchakaṃ gacchati gocarāya /
viññu naro seritaṃ pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_13 //

[๙๕] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
เนื้อในป่า มิได้ถูกผูกมัดไว้ย่อมเที่ยวหาอาหารได้
ตามความพอใจฉันใด
วิญญูชนเมื่อเพ่งเห็นธรรมที่ให้ถึงความเสรี
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Āmantaṇā hoti sahāyamajjhe vāse ṭhāne gamane cārikāya /
anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_14 //

[๙๖] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
ในท่ามกลางสหาย ย่อมมีการปรึกษากัน
ในเรื่องที่อยู่ เรื่องการดำรงตน เรื่องการไป เรื่องการเที่ยวจาริก
บุคคลเมื่อเพ่งการบวชที่ให้ถึงความเสรีที่พวกคนพาลไม่มุ่งหวัง
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe puttesu pemaṃ vipulañ ca hoti /
piyavippayogaṃ vijigucchamāno eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_15 //

[๙๗] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
ในท่ามกลางสหายย่อมมีการเล่น มีความยินดี
และในบุตรก็ย่อมมีความรักอันไพบูลย์
บุคคลเมื่อรังเกียจความพลัดพรากจากสิ่งเป็นที่รัก
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

(009) Catuddiso appaṭigho ca hoti santussamāno itarītarena /
parissayānaṃ sahitā achambhī eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_16 //

[๙๘] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งเปล่งอุทานว่า)
พระปัจเจกพุทธเจ้าแผ่เมตตาไปทั้ง ๔ ทิศ ไม่ขัดเคือง
ยินดีด้วยปัจจัยตามมีตามได้
ครอบงำอันตรายทั้งหลายและไม่หวาดเสียว
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Dussaṅgahā pabbajitā pi eke atho gahaṭṭhā gharam āvasantā /
apposukko paraputtesu hutvā eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_17 //

[๙๙] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
แม้บรรพชิตพวกหนึ่งและคฤหัสถ์ที่กำลังครองเรือน
ก็สงเคราะห์ยาก
บุคคลพึงเป็นผู้ขวนขวายน้อยทั้งในผู้อื่นและในบุตร
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Oropayitvā gihibyañjanāni sañchinnapatto yathā koviḷāro /
chetvāna vīro gihibandhanāni eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_18 //

[๑๐๐] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
พระปัจเจกพุทธเจ้าผู้กล้าหาญ
ปลงเครื่องหมายคฤหัสถ์แล้ว
ตัดเครื่องผูกพันของคฤหัสถ์แล้ว
เหมือนต้นทองหลางที่ใบร่วงหล่นแล้ว
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Sace labhetha nipakaṃ sahāyaṃ saddhiṃcaraṃ sādhuvihāri dhīraṃ /
abhibhūya sabbāni parissayāni careyya ten’ attamano satīmā. // ApPac_19 //

[๑๐๑] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
ถ้าบุคคลพึงได้สหายผู้มีปัญญารักษาตน
เที่ยวไปด้วยกัน เป็นสาธุวิหารี เป็นนักปราชญ์
ครอบงำอันตรายทั้งปวงได้แล้ว
พึงมีใจแช่มชื่น มีสติ เที่ยวไปกับสหายนั้นเถิด

No ce labhetha nipakaṃ sahāyaṃ saddhiṃcaraṃ sādhuvihāri dhīraṃ /
rājā 'va raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya eko care mātaṅgaraññe va nāgo. // ApPac_20 //

[๑๐๒] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
ถ้าบุคคลไม่พึงได้สหายผู้มีปัญญารักษาตน
เที่ยวไปด้วยกัน เป็นสาธุวิหารี เป็นนักปราชญ์
ก็พึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเถิด
เหมือนพระราชาทรงละทิ้งแคว้นที่ทรงชนะแล้ว
ทรงประพฤติอยู่พระองค์เดียว
เหมือนช้างมาตังคะละทิ้งโขลงอยู่ตัวเดียวในป่า ฉะนั้น

addhā pasaṃsāma sahāyasampadaṃ seṭṭhā samā sevitabbā sahāyā /
ete aladdhā anavajjabhojī eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_21 //

[๑๐๓] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
เราสรรเสริญสหายสัมปทาโดยแท้
บุคคลควรคบหาสหายผู้ประเสริฐสุด (หรือ) ผู้เสมอกัน
ถ้าบุคคลไม่ได้สหายเหล่านี้
พึงเป็นผู้บริโภคปัจจัยอันไม่มีโทษ
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Disvā suvaṇṇassa pabhassarāni kammāraputtena suniṭṭhitāni /
saṅghaṭṭamānāni duve bhujasmiṃ eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_22 //

[๑๐๔] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
บุคคลเห็นกำไลทอง ๒ วง อันสุกปลั่ง
ที่ช่างทองทำสำเร็จอย่างดี กระทบกันอยู่ที่ข้อมือแล้ว
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Evaṃ dutiyena sahā mam’ assa vācābhilāpo abhisajjanā vā /
etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_23 //

[๑๐๕] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งเปล่งอุทานว่า)
ด้วยอาการอย่างนี้ การกล่าววาจา
หรือความเกี่ยวข้องกับเพื่อน พึงมีแก่เรา
บุคคลเมื่อเพ่งเห็นภัยนี้ต่อไป
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

(010) Kāmā hi citrā madhurā manoramā virūparūpena mathenti cittaṃ /
ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_24 //

[๑๐๖] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
เพราะกามทั้งหลายสวยงาม มีรสอร่อย
น่ารื่นเริงใจ ยั่วยวนจิตด่วยอารมณ์หลายรูปแบบ
บุคคลเห็นโทษในกามคุณแล้ว
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Ītī ca gaṇḍo ca upaddavo ca rogo ca sallañ ca bhayañ ca m’ etaṃ /
etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_25 //

[๑๐๗] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
คำว่า กาม นี้ เป็นอันตราย เป็นดุจฝี
เป็นอุปัททวะ เป็นโรค เป็นดุจลูกศร เป็นภัย
บุคคลเห็นภัยในกามคุณแล้ว
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Sītañ ca uṇhañ ca khudaṃ pipāsaṃ vātātape daṃsasiriṃsape cā /
sabbāni p’ etāni abhibhavitvā eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_26 //

[๑๐๘] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
บุคคลพึงครอบงำภัยทั้งปวงแม้เหล่านี้ คือ
ความหนาว ความร้อน ความหิว ความกระหาย
ลม แดด เหลือบ และสัตว์เลื้อยคลาน
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Nāgo va yūthāni vivajjayitvā sañjātakhandho padumī uḷāro /
yathābhirantaṃ viharaṃ araññe eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_27 //

[๑๐๙] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
พระปัจเจกพุทธเจ้าละทิ้งหมู่ มีขันธ์เกิดดีแล้ว
มีดอกบัว (คือธรรม) เป็นผู้ยิ่งใหญ่อยู่ในป่าตามความชอบใจได้
เหมือนนาคะละทิ้งโขลงแล้วอยู่ในป่าได้ตามความชอบใจ
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Aṭṭhāna taṃ sāṅgaṇikāratassa yaṃ phassaye sāmayikaṃ vimuttiṃ /
Ādiccabandhussa vaco nisamma eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_28 //

[๑๑๐] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
บุคคลใคร่ครวญถ้อยคำของพระปัจเจกพุทธเจ้า
ผู้เป็นเผ่าพันธุ์แห่งพระอาทิตย์ว่า
บุคคลสัมผัสวิมุตติใด ซึ่งเกิดขึ้นตามสมัย
วิมุตตินั้น เป็นไปไม่ได้สำหรับบุคคล
ผู้ยินดีการคลุกคลีด้วยหมู่คณะ ดังนี้แล้ว
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Diṭṭhīvisūkāni upātivatto patto niyāmaṃ paṭiladdhamaggo /
uppannañāṇo 'mhi anaññaneyyo eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_29 //

[๑๑๑] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า) ประพฤติล่วงทิฎฐิอันเป็นเสี้ยนหนาม
ถึงนิยาม ได้เฉพาะมรรคแล้ว
เป็นผู้มีญาณอันเกิดขึ้นแล้ว
ไม่ต้องให้ผู้อื่นแนะนำ
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Nillolupo nikkuho nippipāso nimmakkho niddhantakasāvamoho /
nirāsayo sabbaloke bhavitvā eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_30 //

[๑๑๒] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า) เป็นผู้ไม่โลภ ไม่หลอกลวง ไม่กระหาย
ไม่มีความลบหลู่ กำจัดสภาวะ (กิเลสดุจน้ำย้อม) และโมหะได้แล้ว
เป็นผู้ไม่มีความหวังในโลกทั้งปวง
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Pāpaṃ sahāyaṃ parivajjayetha anatthadassiṃ visame niviṭṭhaṃ /
sayaṃ na seve pasutaṃ pamattaṃ eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_31 //

[๑๑๓] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
บุคคลพึงละเว้นสหายชั่ว
ผู้ไม่เห็นประโยชน์ ผู้ตั้งอยู่ในธรรมที่ผิด
ไม่พึงคบผู้ขวนขวาย และผู้ประมาทด้วยตนเอง
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Bahussutaṃ dhammadharaṃ bhajetha mittaṃ uḷāraṃ paṭibhānavantaṃ /
aññāya atthāni vineyya kaṅkhaṃ eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_32 //

[๑๑๔] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
บุคคลพึงคบมิตรผู้ได้ศึกษามาก ทรงธรรม
ผู้ยิ่งใหญ่ มีปฏิภาณ รู้จักประโยชน์แล้ว
พึงกำจัดความสงสัยได้
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

(011) Khiḍḍaṃ ratiṃ kāmasukhañ ca loke analaṅkaritvā anapekkhamāno /
vibhūsanaṭṭhānā virato saccavādī eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_33 //

[๑๑๕] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า ไม่ชื่นชมการเล่น
ความยินดีและความสุขในโลก ไม่ใส่ใจ
งดเว้นจากฐานะแห่งการประดับตกแต่ง พูดคำจริง
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Puttañ ca dāraṃ pitarañ ca mātaraṃ dhanāni dhaññāni ca bandhavāni ca /
hitvāna kāmāni yathodhikāni eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_34 //

[๑๑๖] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า) ละทิ้งบุตร ภรรยา
บิดา มารดา ทรัพย์ ธัญชาติ
พวกพ้องและกามตามส่วนแล้ว
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Saṅgo eso parittaṃ ettha sokhyaṃ app’ assādo dukkhaṃ ev’ ettha bhiyyo /
kaṇḍo eso iti ñatvā matīmā eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_35 //

[๑๑๗] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
กามนี้เป็นเครื่องข้อง
มีความสุขน้อยในกามนี้ มีความยินดีน้อย มีทุกข์มาก
ผู้มีปัญญารู้ว่า กามนี้เป็นดุจขอเหล็กแล้ว
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Sandālayitvāna saṃyojanāni jālaṃ pahitvā salil’ ambucārī /
aggīva daḍḍham anivattamāno eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_36 //

[๑๑๘] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า) ทำลายสังโยชน์แล้ว
เหมือนสัตว์นำทำลายข่าย
และเหมือนไฟไหม้เชื้อมอดหมดไปไม่กลับมา
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Okkhittacakkhū na ca pādalolo guttindriyo rakkhitamānasāno /
anavassuto appariḍayhamāno eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_37 //

[๑๑๙] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
ภิกษุเป็นผู้ไม่สอดส่ายจักษุ
และไม่เป็นผู้มีเท้าอยู่ไม่สุข
คุ้มครองอินทรีย์ รักษาใจได้แล้ว
ไม่ชุ่มด้วยกิเลส ไฟกิเลสมิได้เผา
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Ohārayitvā gihibyañjanāni sañchinnapatto yathā pāricchatto /
kāsāyavattho abhinikkhamitvā eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_38 //

[๑๒๐] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า) ปลงเครื่องหมายคฤหัสถ์แล้ว
ครองผ้ากาสาวะออกบวช
เหมือนต้นทองหลางมีใบทึบ
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo anaññaposī sapadānacārī /
kule kule appaṭibaddhacitto eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_39 //

[๑๒๑] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า) ไม่ทำความยินดีในรส ไม่โลเล
ไม่ต้องเลี้ยงคนอื่น เที่ยวบิณฑบาตไปตามลำดับตรอก
มีใจไม่ผูกพันในตระกูลต่างๆ
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Pahāya pañcāvaraṇāni cetaso upakkilese byapanujja sabbe /
anissito chetvā snehapadosaṃ eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_40 //

[๑๒๒] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า) ละเครื่องกั้นทางใจ ๕ ประการ
ขจัดอุปกิเลสแห่งจิตทั้งปวงได้แล้ว
ไม่อิงอาศัยเครื่องอาศัยคือทิฏฐิ
ตัดความรักและความชังได้แล้ว
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

(012) Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukkhañ ca pubbe va somanassaṃ domanassaṃ /
laddhān’ upekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_41 //

[๑๒๓] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า) ละสุข และทุกข์
โสมนัส โทมนัส ก่อนๆ ได้แล้ว
ได้อุเบกขาและสมถะอันสะอาดแล้ว
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Āraddhaviriyo paramatthapattiyā alīnacitto akusītavutti /
daḷhanikkamo thāmabalūpapanno eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_42 //

[๑๒๔] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า) ตั้งความเพียรเพื่อบรรลุประโยชน์อย่างยิ่ง
มีจิตไม่ย่อหย่อน ไม่ประพฤติเกียจคร้าน
มีความบากบั่นมั่นคง เข้าถึงเรี่ยวแรงและกำลังแล้ว
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Paṭisallānajhānaṃ ariñcamāno dhammesu niccaṃ anudhammacārī /
ādīnavaṃ sammasitā bhavesu eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_43 //

[๑๒๕] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า) ผู้ไม่ละการหลีกเร้นและฌาน
ประพฤติธรรมสมควรแก่ธรรมเป็นนิตย์
พิจารณาเห็นโทษในภพแล้ว
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Taṇhakkhayaṃ patthayaṃ appamatto anelamūgo sutavā satīmā /
saṅkhātadhammo niyato padhānavā eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_44 //

[๑๒๖] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า) เมื่อปรารถนาความสิ้นตัณหา
ไม่ประมาท ไม่โง่เขลา
คงแก่เรียน มีสติ ผู้มีสังขตธรรม
ผู้แน่นอน มีความมุ่งมั่น
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Sīho va saddesu asantasanto vāto va jālamhi asajjamāno /
padumaṃ va toyena alimpamāno eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_45 //

[๑๒๗] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า) ไม่สะดุ้งในเพราะเสียงเหมือนราชสีห์
ไม่ติดข่ายเหมือนลม
ไม่เปียกน้ำเหมือนบัว
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Sīho yathā dāṭhabalī pasayha rājā migānaṃ abhibhuyyacārī /
sevetha pantāni senāsanāni eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_46 //

[๑๒๘] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
พญาสีหราชมีเขี้ยวเป็นกำลัง ข่มขี่
ครอบงำเนื้อทั้งหลายเที่ยวไป ฉันใด
พระปัจเจกพุทธเจ้าก็มีปัญญาเป็นกำลัง
ครอบงำบุคคลทั้งหลายด้วยปัญญา
ใช้สอยเสนาสนะอันสงัด
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Mettam upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ āsevamāno muditañ ca kāle /
sabbena lokena avirujjhamāno eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_47 //

[๑๒๙] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า) เสพอาศัยเมตตา
กรุณา มุทิตา และอุเบกขา อันเป็นวิมุตติตามกาล
สัตว์โลกทั้งปวงมิได้เกลียดชัง
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Rāgañ ca dosañ ca pahāya mohaṃ sandālayitvāna saṃyojanāni /
asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi eko care khaggavisāṇakappo. // ApPac_48 //

[๑๓๐] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า) (พระปัจเจกพุทธเจ้า) ละราคะ โทสะ
และโมหะ ทำลายสังโยชน์ได้เสีย
ไม่สะดุ้งในเวลาสิ้นชีวิต
จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

(013) Bhajanti sevanti ca kāraṇatthā nikkāraṇā dullabhā ajja mittā /
attaṭṭhapaññā asucī manussā eko care khaggavisānakappo.* // ApPac_49 //

[๑๓๑] (พระปัจเจกพุทธเจ้าอีกองค์หนึ่งกล่าวว่า)
ทุกวันนี้ มิตรทั้งหลายมีประโยชน์เป็นเหตุ
จงคบและเสพด้วย มิตรที่ไม่มุ่งประโยชน์หาได้ยาก
มนุษย์ทั้งหลายมีปัญญามุ่งประโยชน์ตน ไม่สะอาด
พระปัจเจกพุทธเจ้า จึงประพฤติอยู่ผู้เดียวเหมือนนอแรด

Visuddhasīlā suvisuddhapaññā samāhitā jāgariyānuyuttā /
vipassakā dhammavisesadassī maggaṅgabojjhaṅgagate vijaññā. // ApPac_50 //

[๑๓๒] พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลาย มีศีลบริสุทธิ์ (ด้วยปาริสุทธิศีล ๔)
มีปัญญาหมดจดดี มีจิตตั้งมั่น
หมั่นประกอบธรรมเป็นเครื่องตื่น
เห็นแจ้ง(ไตรลักษณ์) เห็นธรรมวิเศษ
รู้อยู่โดยพิเศษซึ่งอริยธรรมที่ประกอบด้วยองค์มรรคและโพชฌงค์

Puññappaṇidhiñ ca tathānimittaṃ āsevayitvā Jinasāsanamhi /
ye sāvakattaṃ na vajanti dhīrā bhavanti paccekajinā sayambhū. // ApPac_51 //

[๑๓๓] ธีรชนเหล่าใดเจริญสุญญตวิโมกข์ อนิมิตตวิโมกข์
และอัปปณิหิตวิโมกข์แล้ว
ยังไม่บรรลุความเป็นสาวกในศาสนาพระชินเจ้า
ธีรชนเหล่านั้นย่อมเป็นพระสยัมภูปัจเจกชินเจ้า

Mahantadhammā bahudhammakāyā cittissarā sabbadukkhoghatiṇṇā /
udaggacittā paramatthadassī sīhopamā khaggavisāṇakappā. // ApPac_52 //

[๑๓๔] พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายมีธรรมยิ่งใหญ่
มีธรรมกายมาก มีจิตเป็นอิสระ
ข้ามห้วงแห่งทุกข์ทั้งมวลได้แล้ว มีจิตเบิกบาน
มีปกติเห็นประโยชน์อย่างยิ่ง เหมือนราชสีห์ เหมือนนอแรด

Santindriyā santamānā samādhī paccanta sattesu satippacārā /
dīpā parattha idha vijjalantā paccekabuddhā satataṃ hitā 'me. // ApPac_53 //

[๑๓๕] พระปัจเจกพุทธเจ้าเหล่านี้มีอินทรีย์สงบแล้ว มีจิตสงบแล้ว
มีจิตเป็นสมาธิ ประพฤติตอบแทน(ด้วยความเอ็นดูและความกรุณา)
ในเหล่าสัตว์ที่อยู่ตามชายแดน
เหมือนดวงประทีปส่องสว่างอยู่ในโลกนี้
และในโลกหน้า เกื้อกูลสัตว์โลกเป็นนิตย์

Pahīnasabbāvaraṇā janindā lokappadīpā ghanakañcanābhā /
nisaṃsayaṃ lokasudakkhiṇeyyā paccekabuddhā satataṃ hitā 'me. // ApPac_54 //

[๑๓๖] พระปัจเจกพุทธเจ้าเหล่านี้เป็นผู้สูงสุดในหมู่ชน
ละเครื่องกั้นทั้งปวงได้แล้ว เป็นดวงประทีปของโลก
มีรัศมีเช่นกับประกายแสงแห่งทองแท่ง
เป็นผู้สมควรรับทักษิณาอย่างดีของชาวโลกอย่างแน่นอน
พระปัจเจกพุทธเจ้าเหล่านี้เป็นผู้แนบแน่นอยู่เป็นนิตย์

Paccekabuddhānaṃ subhāsitāni caranti lokamhi sadevakamhi /
sutvā tathā ye na karonti bālā bhamanti dukkhesu punappunan te. // ApPac_55 //

[๑๓๗] ถ้อยคำที่พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวไว้ดีแล้ว
ย่อมแผ่ไปในโลกพร้อมทั้งเทวโลก ชนพาลเหล่าใดได้ฟังแล้ว
ไม่ใส่ใจถึงคำที่พระปัจเจกพุทธเจ้ากล่าวไว้ดีแล้วอย่างนั้น
ชนพาลเหล่านั้นย่อมแล่นไปในกองทุกข์ซ้ำแล้วซ้ำอีก

Paccekabuddhānaṃ subhāsitāni madhuṃ yathā khuddam iva ssavantaṃ /
sutvā tathā ye paṭipattiyuttā bhavanti te saccadasā sapaññā. // ApPac_56 //

[๑๓๘] ถ้อยคำที่พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวไว้ดีแล้ว
เป็นถ้อยคำไพเราะ ดุจน้ำผึ้งหยาดน้อยๆ ไหลหยดลงฉะนั้น
ชนเหล่าใดได้ฟังแล้วปฏิบัติตามอย่างนั้น
ชนเหล่านั้น เป็นผู้เห็นสัจจะ มีปัญญา

(014) Paccekabuddhehi Jinehi vuttā gāthā uḷārā abhinikkhamitvā /
tā Sakyasīhena naruttamena pakāsitā dhammavijānanatthaṃ. // ApPac_57 //

[๑๓๙] คาถาที่พระปัจเจกพุทธเจ้ากล่าวไว้แล้ว เป็นคาถาที่โอฬาร
ถ้อยคำเหล่านั้นเป็นคำที่พระศากยสีหะผู้สูงสุดในนรชน
เสด็จออกผนวชประกาศไว้แล้วเพื่อให้เวไนยสัตว์ได้รู้ธรรม

Lokānukampāya imāni tesaṃ paccekabuddhānaṃ vikubbitāni /
saṃvegasaṅgāmativaḍḍhanatthaṃ sayambhusīhena pakāsitāni ti // ApPac_58 //

[๑๔๐] ถ้อยคำเหล่านี้ ที่พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายเหล่านั้น
กล่าวไว้แล้วเพื่ออนุเคราะห์สัตว์โลก ซึ่งพระสยัมภูผู้สีหะ(นำมา)
ประกาศไว้เพื่อเพิ่มพูนความสลดสังเวช
ความไม่คลุกคลี และปัญญา

Paccekabuddhāpadānaṃ samattaṃ dutiyaṃ.

ปัจเจกพุทธาปทาน จบ

Permanent link

http://www2.hf.uio.no/common/apps/permlink/permlink.php?app=polyglotta&context=ctext&uid=196e5a17-8d51-11e6-98cc-0050569f23b2

Choose languages

Choose images, etc.

Choose languages

Choose display